________________
ज्ञानचन्द्रिका टीका-खाउहिलादृष्टान्तः
७०३ तावन्मानं पुच्छं किं वा न्यूनम् ? अधिकं वा' इति चिन्तयामि । राजातनिर्णय कर्तुमशक्तस्तमेव पृष्टवान्-रे रोहक ! कोऽत्र निर्णयः ?। रोहकेणोक्तम्-राजन् ! द्वे अपि समे भवतः। एव मुक्त्वा रोहकः सुप्तः ॥
॥इति द्वादशः खाडहिलादृष्टान्तः ॥ १२ ॥ अथ पञ्चपितृकदृष्टान्तः
इतश्च प्राभातिके माङ्गलिकवाद्यनिःस्वने प्रवृत्ते सति राजा प्रबुद्धः सन् रोहकमाह-अरे रोहक ! किं जागर्षि ? किं वा स्वपिषि ? । तदा रोहकोगाद नाम का जो पंचेन्द्रिय प्राणी होता है उसका जितना शरीर है उतनी ही उसकी पूंछ होती है, अथवा उससे कुछ कम होती है या उससे अधिक होती है ? यदि इस विषय को आप जानते हों तो आप बतलाईये। राजा ने रोहक की बात सुनकर कहा-मैं स्वयं इस विषय का निर्णय नहीं कर सकता हूं तो तेरे को क्या बतलाऊँ ? तू ही कह। रोहकने झट जबाब दिया कि राजन् ! ये दोनों ही समान होते हैं। कमती बढती नहीं होते । बस ऐसा कहकर रोहक सो गया ॥
यह बारहवां खाडहिला का दृष्टान्त हुआ ॥१२॥
तेरहवां पंच पितृक का दृष्टान्तरात्रि समाप्त प्राय हो चुकी थी। इधर प्रभातकाल के सूचक वाद्यों की तुमुल ध्वनि मन को हरण कर रही थी। राजा ने जगकर सोते हुए ખિસકેલી નામનું જે પંચેન્દ્રિય પ્રાણી હોય છે તેનું શરીર જેવડું છે એવડી જ પૂંછડી હોય છે અથવા તેના કરતાં ટૂંકી હોય છે, કે તેના કરતાં લાંબી હોય છે? જે આ બાબતમાં આપ માહિતગાર હો તે મને સમજાવો.” રાજાએ રોહકની વાત સાંભળીને કહ્યું, “હું પિતે તે વાતને નિર્ણય કરી શકતું નથી तो तारे ४ ते ४ ५." । तरत ०४ १४वाम -यो, “हे ! એ બને સમાન જ હોય છે. વધુ કે ઓછાં હતાં નથી.” બસ એમ કહીને રોહક સૂઈ ગયે. ॥ मारभु खाडहिला नु दृष्टांत सभात ॥ १२॥
तर पंचपितृक नु दृष्टांतલગભગ રાત્રિ પૂરી થઈ હતી. ત્યાં પ્રભાતકાળના સૂચક વાદ્યોને તુમુલ ધ્વની મનને આકર્ષી રહ્યો હતો. રાજાએ જાગીને સૂતેલા રેહકને જગાડવા
શ્રી નન્દી સૂત્ર
