Agam 31 Chulika 01 Nandi Sutra Sthanakvasi

Book Title: Agam 31 Chulika 01 Nandi Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 612
________________

५०८
नन्दी सूत्रे
पर्यायेण सह सम्बन्धो नास्तित्व सम्बन्धेन । यतोऽसौ पिण्डाकारः पर्यायस्तस्य तदानीं नास्तीति नास्तित्व सम्बन्धेन सम्बन्धः । अत एव च स परपर्याय इति व्यपदिश्यते । अन्यथा तस्यापि तत्रास्तित्व स्वीकारे सोऽपि स्वपर्यांय एव स्यात् ।
ननु ये यत्र न विद्यन्ते ते कथं ' तस्ये ' - ति व्यपदिश्यन्ते । धनं दरिद्रस्य नास्तीति 'घनं तस्य सम्बन्धी ' - ति व्यपदेष्टुं न शक्यम्, अन्यथा परपर्यायस्यापि सम्बन्धित्वे लोकव्यवहारातिक्रम प्रसङ्गः ? इति चेन्न,
यदि नाम ते - परपर्याया नास्तित्व सम्बन्धमधिकृत्य ' तस्ये ' - ति न व्यपपर्याय नहीं रहती है। अतः उस घट के साथ पिण्डाकार पर्याय का संबंध नास्तित्वमुख से माना जायगा । इसीलिये वह पिण्डाकार पर्याय परपर्याय होने से निज पर्याय नहीं है । अन्यथा घटमें उसका अस्तित्व होने से वह उसकी निजपर्याय मानी जावेगी । अतः यह अवश्य स्वीकार करना चाहिये कि पर्यायों का संबंध पदार्थ में नास्तित्वमुख से ही रहा करता है ।
शंका- दरिद्र के पास धन जिस प्रकार नहीं होने से वह उसका संबंधी नहीं कहा जाता है, उसी प्रकार जो जहां नहीं है वह उसका संबंधी कैसे कहा जा सकेगा ? परपर्याय पर पदार्थमें होती है वह विवक्षित पदार्थ की संबंधी कैसे मानी जा सकती है यदि इस प्रकार का व्यवहार होने लगे तो फिर लोक व्यवहार का ही अतिक्रम करना कहलायेगा ।
उत्तर - परपर्यायें विवक्षित पदार्थ की संबंधी हैं इसका तात्पर्य यह છે ત્યારે તેમાં પિંડાકાર પર્યાય રહેતી નથી. તેથી તે ઘડાની સાથે પિંડાકાર પર્યાયના સંબંધ નાસ્તિત્વમુખથી માનવામાં આવશે. તે કારણે તે પિંડાકાર પર્યાય પ૨પર્યાય હાવાથી સ્વપર્યાય નથી. નહીં તેા ઘડામાં તેનુ' અસ્તિત્વ હાવાથી તે તેની સ્વપર્યાય માનવામાં આવે તેથી એ અવશ્ય સ્વીકારવુ જોઇએ કે પરપર્યાયાના સંબંધ પદાર્થમાં નાસ્તિત્વમુખથી રહ્યા કરે છે.
શ'કા——જેમ દરિદ્રની પાસે ધન ન હોવાથી તે તેના સંબંધી કહેવાતા નથી એજ પ્રકારે જે જ્યાં નથી તે તેનુ સ ંબંધી કેવી રીતે કહી શકાય ? પરપર્યાય પર પટ્ટા માં હાય છે તે વિક્ષિત પદાર્થની સમધી કેવી રીતે માની શકાય. જો આ પ્રકારના વ્યવહાર થવા લાગે તેા પછી લાક વ્યવહારના જ સ્મૃતિક્રમ કર્યો કહેવાય.
ઉત્તર--પરપૉંચા વિવક્ષિત પદાર્થની સંબંધી છે તેનુ' તાત્પય' એવુ
શ્રી નન્દી સૂત્ર


Page Navigation
1 ... 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933