Agam 31 Chulika 01 Nandi Sutra Sthanakvasi

Book Title: Agam 31 Chulika 01 Nandi Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 678
________________

५७४
नन्दीसूत्रे ___ सूत्रेण-सूत्ररूपतया कृतं-रचितम् , सूत्रकृतम् । यद्यपि सर्वाण्यङ्गानि सूत्ररूपतयैव विहितानि, तथापि रूढिवशादिदमेवाङ्ग सूत्रकृताङ्गशब्देन पोच्यते । इति । उत्तरयति-सूत्रकृते खलु लोकः-लोक्यते-केवलालोकेन दृश्यते इति लोकः-पञ्चास्तिकायात्मकः स सूच्यते। तथा-अलोकः लोकभिन्नः स सूच्यते। लोकालोक लक्षणं चेदम्___ "धर्मादीनां वृत्ति, द्रव्याणां भवति यत्र तत् क्षेत्रम् ।
तैव्यैः सहलोक,-स्तद्विपरीतं ह्यलोकाख्यम् " ॥इति । तथा-लोकालोकं लोकश्च अलोकश्व-लोकालोकं तत् सूच्यते । तथा-जीवा: चेतनालक्षणाः सूच्यन्ते, अजीवाः जीवविपरीतस्वरूपाः धर्माधर्माकाशपुद्गलास्तिकायावासमयाः ___ इस तरह जो सूत्ररूप से रचा गया है वह सूत्रकृत अंग है और यह द्वितीय अंग है। इसी विषय को जानने के लिये यह प्रश्न उपस्थित हुआ है । उत्तररूपमें अब सूत्रकार कहते हैं-'सूयगडेणं०' इत्यादि।
सूत्रकृताङ्ग में पञ्चास्तिकायात्मक इस लोक की प्ररूपणा की गयी है। 'लोक्यते इति लोकः' इस व्युत्पत्ति के अनुसार जो केवलज्ञानरूपी आलोकप्रकाश से देखा जावे वह लोक है। यह पाँच अस्तिकायों से युक्त है। इस प्रकार के लोक की प्ररूपणा हुई है । लोक से भिन्न अलोक है, इस अलोकाकाश की भी वहा प्ररूपणा हुई है । लोकाकाश और अलोकाकाश का स्वरूप इस प्रकार बतलाया है-'जितने क्षेत्र में धर्मादिक द्रव्यों का अस्तित्व पाया जाता है उतना क्षेत्र लोकाकाश, एवं जहा केवल आकाश ही आकाश है वह अलोकाकाश है।' इसी तरह इसमें जीव, अजीव और जीवाजीव वर्णित हुए हैं । चेतना जिसका एक मात्र लक्षण है वह
આ પ્રકારે જે સત્રરૂપે રચાયું છે તે સૂત્રકૃત અંગ છે, અને તે બીજું અંગ છે. એજ વિષયને જાણવાને માટે આ પ્રશ્ન ઉદ્ભવ્યું છે. ઉત્તરરૂપે હવે सूत्र४२ ४३ छ–“सूयगडे णं." त्यादि.
सूत्रतम पयास्तिय३५ २. सोनी ५३५ ४१ छ, 'लोक्यते इति लोकः' मा व्युत्पत्ति अनुसार, २ पसज्ञानरुपी मासोप्राशयी नेवाय als છે. એ પાંચ અસ્તિકાથી યુક્ત છે. આ પ્રકારના લેકની પ્રરૂપણ આ સૂત્રમાં કરાઈ છે. લોકથી જુદે અલોક છે. આ અલકાકાશની પણ ત્યાં પ્રરૂપણા થઈ છે. લોકાકાશ, અને અલકાકાશનું સ્વરૂપ આ પ્રકારે બતાવ્યું છે. જેટલાં ક્ષેત્રમાં ધર્માદિક દ્રવ્યોનું અસ્તિત્વ હોય છે. એટલું ક્ષેત્ર કાકોશ તેમજ જ્યાં કેવળ આકાશ જ આકાશ છે, તે અલોકાકાશ છે. એજ રીતે એમાં જીવ અજીવ અને જીવાજીવનું વર્ણન થયું છે. ચેતના જેનું એકમાત્ર લક્ષણ છે. તે જીવ છે.
શ્રી નન્દી સૂત્ર


Page Navigation
1 ... 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933