________________
ज्ञानचन्द्रिका टीका-अङ्गबाहयश्रतमैदाः
इह हि प्रमत्तमनसः, सोन्मादवदनिभृतेन्द्रियाचपलाः । यत् कृत्यं तदकृखा, सततमकार्येष्वभिपतन्ति ॥ ६ ॥ तेषामभिपतिताना-मुभ्रान्तानां प्रमत्तहृदयानाम् ।
वर्धन्त एव दोषाः, वनतरवश्वाम्बुसेकेन ॥ ७॥ ___ मानव पर्यायकी दृष्टिसे हाथ पैर आदि अवयवों की समानता होने पर भी जो प्राणी एक दूसरेकी पराधीनता भोग रहा है-नाना प्रकार की दासवृत्ति कर रहा है-यह सब प्रमादका ही फल है ॥५॥
" इह हि प्रमत्तमनसः, सोन्मादवदनिभृतेन्द्रियाश्चपलाः। ___ यत् कृत्यं तदकृत्वा, सततमकार्येष्वभिपतन्ति"॥ ६॥
यह कितने दुःखकी बात है कि यह प्राणी प्रमत्त चित्त हो कर उन्मादी पुरुषकी तरह इन्द्रियोंका दास बन कर जो कर्तव्य कार्य है उसे तो करता नहीं है तथा जो नहीं करने योग्य है उसे ही रात दिन करता रहता है ॥६॥
" तेषामभिपतिताना,-मुभ्रान्तानां प्रमत्तहृदयानाम् । __ वर्धन्त एव दोषाः, वनतरवश्चाम्बुसेकेन" ॥७॥
जिस प्रकार जलके सिंचन से जंगलके वृक्ष बढ जाते हैं उसी प्रकार प्रमत्त हृदयवाले व्यक्तियों में भी उद्भ्रान्त चित्तता एवं विषयकषायों में पतनशीलता आदि अनेक प्रकारके दुर्गुण बढ जाते हैं॥ ७ ॥
માનવ પર્યાયની દષ્ટિએ હાથ, પગ આદિ અવયની સમાનતા હોવા છતાં પણ જે પ્રાણ એક બીજાની પરાધિનતા ભેગવી રહ્યાં છે. વિવિધ પ્રકારની ગુલામી કરી રહ્યા છે. આ બધું પ્રમાદનું જ ફળ છે . પ .
" इह हि प्रमत्तमनसः, सोन्मादवदनिभृतेन्द्रियाश्चपलाः ।
यत् कृत्यं तदकृत्वा, सततमकार्येष्वभिपतन्ति" ॥६॥ એ કેટલા દુઃખની વાત છે કે આ પ્રાણી પ્રમત્ત ચિત્ત થઈને ઉન્માદી પુરુષની જેમ ઈન્દ્રિયનું ગુલામ બનીને જે કર્તવ્ય બજાવવાનું છે તે તે બજાવતું નથી પણ જે કરવા ગ્ય નથી એજ રાતદિન કરતું રહે છે. તે ૬ . ___ "तेषामभिपतितानामुद्धान्तानां प्रमत्तहृदयानाम् ।
वर्धन्त एव दोषाः वनतरवश्वाम्बुसेकेन"॥७॥ જેમ જળના સિંચનથી જંગલનાં વૃક્ષો વધી જાય છે એ જ પ્રકારે પ્રમત્ત હદયવાળી વ્યક્તિઓમાં પણ ઉદ્ભ્રાન્ત ચિત્તતા અને વિષય કષાયમાં પતનશીલતા આદિ અનેક પ્રકારના દુર્ગુણ વધી જાય છે ! ૭૫
શ્રી નન્દી સૂત્ર
