________________
% 3D
शानचन्द्रिकाटोका-शानभेदाः । (स्त्रीमोक्षसमर्थनम्)
२४५ न चेह स्त्रीशब्दस्यान्यार्थकत्वं परिकल्पनीयम् , तद्धिलोकरूढितः, आगमपरिभाषातो वा भवेत् । तत्र लोकरूढितस्तावदन्यार्थकत्वं न संभवति, लोके हि यस्मिन्नर्थ यः शब्दोऽन्वयव्यतिरेकाभ्यां वाचकत्वेन दृश्यते, स तस्यार्थः, यथा गवादिशब्दानां सास्नादिविशिष्टादयः, स्त्रीशब्दस्य लोकप्रसिद्धमर्थमन्तरेणान्यस्य न वाच्यत्वेन लोके शास्त्रे वा प्रतीतिरस्ति । में आगम प्रमाणका भी अभाव नहीं है, देखो-" इत्थीपुरिससिद्धाय" यह वाक्य स्वयं आगम प्रमाण है। इससे साक्षात् स्त्रीके मोक्षकी सिद्धि होती है, क्यों कि यह वाक्य स्त्रियोंमें अर्थतः मोक्षके कारणोंकी
अविकलताको सिद्ध करता है। ___यदि कहो कि यहां “ स्त्री" शब्द अन्यार्थक है सो ऐसा भी कथन ठीक नहीं है, कारण कि यह 'स्त्री शब्द अन्यार्थक है' यह बात आप क्या लोकरूढिसे या आगमकी परिभाषासे कहते हो? किससे कहते हो ? सो कहो, यदि लोकरूढिसे कहते हो सो यह मान्यता आपकी ठीक नहीं है, कारण कि लोकमें तो यही माना जाता है कि जिस अर्थ में जो शब्द अन्वय-व्यतिरेक संबंधद्वारा संकेतित होता है वह शब्द उसी अर्थ को कहता है, भिन्न अर्थको नहीं । “ स्त्री" यह शब्द अन्वय-व्यतिरेक द्वारा स्त्रीरूप साध्य अर्थमें ही प्रयुक्त किया गया मिलता है, अतः स्त्री रूप पदार्थ ही इस स्त्री-शब्दका वाच्य है। जैसे गो आदि शब्दोंका वाच्य सास्ना (गलकंबल) आदिसे विशिष्ट पदार्थ होता है । इस स्त्री तुम-" इत्थीपुरिससिद्धा य” मा ४५ पोते ०४ 201मप्रभा छ, तथा સાક્ષાત્ સ્ત્રીના મોક્ષની સિદ્ધિ થાય છે. કારણ કે આ વાક્ય સ્ત્રીઓમાં અર્થતઃ મેક્ષનાં કારણોની અવિકલતાને સિદ્ધ કરે છે.
ने मा५ सेम उता डोसडी “स्त्री" Aw४ अन्यार्थ छ तो ये કથન પણ બરાબર નથી કારણ કે આ “ સ્ત્રી શબ્દ અન્યાર્થક છે ?' એ વાત આપ શું કરૂઢીથી કે આગામની પરિભાષાથી કહો છો ? શાથી કહો છે તે બતાવે. જે લોકરૂઢીથી કહેતા હો તે આપની એ માન્યતા બરાબર નથી, કારણ કે લેકમાં તે એજ મનાય છે કે જે અર્થમાં જે શબ્દ અન્વયતિરેક સંબંધદ્વારા સંકેતિત હોય છે, તે શબ્દ એજ અર્થ દર્શાવે છે, જુદે નહીં. “स्त्री" 20 श४ अन्वयव्यति२४६॥२॥ श्री३५ साक्ष्य अर्थमा १५राये भणे छ, तथा श्री३५ पहा १ ॥ "श्री" शहन पाच्य छ. म "गो" माहिश होना पाय सास्ना ( स) सादिया विशिष्ट पहा छ. मा
શ્રી નન્દી સૂત્ર
