________________
४१४
नन्दीस्त्रे रूपं पश्येत् । अस्य व्याख्या प्राग्वत् । नवरम्-इह व्यञ्जनावग्रहो न व्याख्येयः, चक्षुषोऽप्राप्यकारित्वात् । घ्राणेन्द्रियादिषु तु व्याख्येयः ।
घ्राणेन्द्रियजनितानवग्रहादीन् वर्णयति-' से जहानामए० ' इत्यादि । व्याख्या प्राग्वत् ।
रसनेन्द्रियजनितानवग्रहादीन् वर्णयति-' से जहानामए०' इत्यादि । सुगमम् । स्पर्शेन्द्रियजनितानवग्रहादीन् वर्णयति-' से जहानामए० ' इत्यादि । सुगमम् ।
इसका अर्थ श्रोत्रइन्द्रियके विषयमें किये गये अर्थके समान ही है। परन्तु यहां विशेषता यह है कि श्रोत्रेन्द्रियके विषयभूत पदार्थमें श्रो. वेन्द्रियजन्य अवग्रहके पहिले जैसा व्यञ्जनावग्रहका होना कहा गया है यहां वह व्यञ्जनावग्रह नहीं होता है, इसका कारण यह है कि ये दोनों इन्द्रियां अप्राप्यकारी हैं। शेष इन्द्रियोंके विषयभूत पदार्थ में ही यह व्यञ्जनावग्रहके पहिले होता है, कारण ये चार इन्द्रियां अप्राप्यकारी हैं, शेष पदों का व्याख्यान श्रोत्रेन्द्रियसम्बन्धी सूत्र में रहे हुए पदों के अनुसार जानना चाहिये।
अब सूत्रकार घ्राणेन्द्रियजनित अवग्रहादिकों का वर्णन करते हैं'से जहा नामए० ' इत्यादि । इन पदोंकी व्याख्या भी पूर्ववत् जाननी चाहिये । इसी तरह रसनेन्द्रियजनित अवग्रहादिकोंका, स्पर्शेन्द्रियजनित अवग्रहादिकोंका, नोइन्द्रियजनित अवग्रहादिकों का वर्णन भी जानना
આને અર્થ શ્રોત્રેન્દ્રિયના વિષયમાં કરાયેલ અર્થ સમાન જ છે, પણ અહીં, એ વિશેષતા છે કે શ્રોત્રેન્દ્રિયના વિષયભૂતપદાર્થમાં શ્રોત્રેન્દ્રિયજન્ય અર્થાવગ્રહના પહેલાં જે વ્યંજનાવગ્રહ થવાનું કહ્યું છે, એ વ્યંજનાવગ્રહ અહીંથતું નથી. તેનું કારણ એ છે કે એ બને ઈન્દ્રિયે અપ્રાપ્યકારી છે. શેષ ઈન્દ્રના વિષયભૂત પદાર્થમાં જ આ વ્યંજનાવગ્રહ અર્થાવગ્રહના પહેલાં થાય છે, કારણ કે ચાર ઇન્દ્રિય પ્રાપ્યકારી છે. બાકીનાં પદોનું વ્યાખ્યાન શ્રોત્રેન્કિ વિષેનાં સૂત્રમાં રહેલ પદ પ્રમાણે જ સમજવાનું છે.
वे सूत्र४।२ प्राधेन्द्रियनित qणुन ४२ छ-" से जहानामए०" प्रत्याहि. २५ोनी व्याण्या ५ पानी भ०४ सभपानी छ. मेर પ્રમાણે રસનેન્દ્રિય જનિત અવગ્રહાદિકેનું, સ્પર્શેન્દ્રિયજનિત અવગ્રહાદિકેનું અને ને ઈન્દ્રિયજનિત અવગ્રહાદિકનું વર્ણન પણ સમજી લેવું જોઈએ. ને
શ્રી નન્દી સૂત્ર
