Agam 31 Chulika 01 Nandi Sutra Sthanakvasi

Book Title: Agam 31 Chulika 01 Nandi Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 493
________________

ज्ञानचन्द्रिकाटीका - धारणाभेदाः ।
३८९
षस्य धारणम् - अविस्मरणम् । सा पडूविधा प्रज्ञप्ता, तद् यथा - ' श्रोत्रेन्द्रिय धारणा' इत्यादि । श्रोत्रेन्द्रियेण या धारणा सा श्रोत्रेन्द्रियधारणा । एवं चक्षुरिन्द्रियधारणादयः साधनीयाः । तस्याः = धारणायाः । अन्यत् सुगमम् । अत्रापि सामान्यविवक्षया एकार्थानि । विशेषार्थचिन्तायां तु भिन्नार्थानि । तत्रावायानन्तरमवगतस्यार्थस्याविच्युत्या अन्तर्मुहूर्त कालं यावत् धरणं धरणा ||१|| ततस्तस्यैवार्थस्योपयोगाच्च्युतस्य जघन्यतोऽन्तर्मुहूर्तमुत्कर्षतः संख्ये याऽसंख्येय कालपर्यन्तं यत् स्मरणं सा धारणा ॥२॥ तथा-स्थापनं - स्थापना । अवायावधारितस्यार्थस्य हृदि स्थापनं, जलपूर्ण
प्रश्न - पूर्वनिर्दिष्ट धारणा का क्या स्वरूप है ? उत्तर - धारणा छह प्रकार की कही गई है। उसके छह प्रकार ये हैं- श्रोत्र इन्द्रिय से होने वाली धारणा १, चक्षु इन्द्रिय से होने वाली धारणा २, घ्राणेन्द्रिय से होनेवाली धारणा ३, जिह्वा इन्द्रिय से होनेवाली धारणा ४, स्पर्शे इन्द्रिय से होनेवाली धारणा ५, तथा नो इन्द्रिय से होनेवाली धारणा ६ । उस धारणा में ये पांच नानाघोष एवं नाना व्यंजनवाले एकार्थक नाम हैं । जैसे - धरणा १, धारण । २, स्थापना ३, प्रतिष्ठा ४, तथा कोष्ठ ५ ।
निर्णीत अर्थ का नहीं भूलना इसका नाम धारणा हैं । यह छह प्रकार की है । श्रोत्र इन्द्रिय के विषयभूत शब्दरूप पदार्थमें जो अवाय ज्ञान के बाद उस विषय की धारणा होती है कि जिसमें जीव उस विषय को कालान्तर में भी नहीं भूलता है उसका नाम श्रोत्रेन्द्रिय धारणा है १ । इसी तरह उस २ इन्द्रिय के विषयभूत पदार्थों में अवाय ज्ञान के बाद जो उस २ विषय की धारणा जीव को होती है वह चक्षु आदि इन्द्रियों
પ્રશ્ન-પૂર્વ નિષ્ટિ ધારણાનું શું સ્વરૂપછે ? ઉત્તર-ધારણા નીચેપ્રમાણે છ પ્રકારની ખતાવેલછે-(૧) શ્રોત્રેન્દ્રિયથી થનારી ધારણા, (૨) ચક્ષુ ઇન્દ્રિયથી થનારી ધારણા, (૩) ઘ્રાણેન્દ્રિયથી થનારી ધારણા, (૪) જિહ્વા ઇન્દ્રિયથી થનારી धरणा,। (५) स्पर्शेन्द्रियथी थनारी धारणा, भने (१) नो इन्द्रियथी थनारी धारणा. તે ધારણાના આ પાંચ વિવિધ ઘાષવાળાં અને વિવિધ વ્યંજનવાળાં એકાક नाम छे-(१) धरए], (२) धारणा, (४) स्थापना, (४) प्रतिष्ठा, तथा (4) ओष्ठ. નિીત અને ન ભૂલવા તેનુંનામ ધારણાછે. તે છ પ્રકારનીછે શ્રોત્રેન્દ્રિયના વિષયભૂત શબ્દરૂપ પદાર્થમાં જે અવાયજ્ઞાનની પછી તે વિષયની ધારણા થાયછે કે જેથી જીવ તે વિષયને કાલાન્તરે પણુ ભૂલતે નથી તેનુ નામ શ્રોત્રેન્દ્રિયધારણા છે. એજપ્રમાણે તે તે ઇન્દ્રિયાના વિષયભૂત પદાર્થોમાં અવાયજ્ઞાનની પછી તે તે વિષયની ધારણા જીવનેથાયછે તે ચક્ષુ દિ
શ્રી નન્દી સૂત્ર


Page Navigation
1 ... 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933