Book Title: Bhavbhavna Prakaran Part 02
Author(s): Sumtishekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005722/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAma malaghArI zrI hemacaMdrAcArya viracita bhavabhAvanA prakaraNa (gujarAtI anuvAda) bhAga-2 PANC 200000 : bhAvAnuvAdakAra : pUjya munirAja zrI sumatizekhara vijayajI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dharaNendra - padmAvatI saMpUjitAya huM zrIM zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya nama: | jha Ta che zrI sarasvatye nama: zrI dAna-prema-rAmacandra - hIrasUrigurubhyo nama: maladhArI zrI A.bha.zrI hemacandrAcArya viracita bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 gujarAtI bhAvAnuvAda * bhAvAnuvAdakAra : vardhamAna taponidhi 5.pU. AcAryadeva zrImadvijaya lalitazekharasUrIzvarajI ma.nA vinaya vidvavarya pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya rAjazekharasUrIzvarajI ma.nA vinaya karma sAhitya sarjaka pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya vIrazekharasUrIzvarajI ma.sA. ziSya | munizrI sumatizekhara vijayajI. : saMzodhaka : pU. munirAja gharmazekhara vijayajI. -: prakAzaka ane prAptisthAna : aTakta aTAdha TrasTa hindustAna mila sTorsa 481, ganI epArTamenTa, AgrA roDa, bhIvaMDI 421305 na saMpUrNa prakAzanano Arthika lAbha lenAra zrI jinAjJA ArAdhaka zve. mUrti. tapAgaccha jainasaMgha rAmanagara, sevArAma lAlavANI roDa, esa.ema.pI.Ara. skulanI bAjumAM mulunDa (vesTa) 400080 Tel : 590 40 82 noMdha : A pustaka jJAnakhAtAnA dravyathI chapAyela che tethI tenI kiMmata cUkavI mAlikI karavI temaja upayoga karavo hoya tyAre yathA yogya kiMmata jJAnadravyamAM bharI upayoga karavo. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w 39 ---39 --- 44 .-43 ------84 ---------85 -----85 ------ 105 ---- 138 ---- 145 ----- 175 anukramaNikA anu. viSaya 1. azaraNa bhAvanA varNana--- 2. ekatva bhAvanA varNana 3. anyatva bhAvanA varNana -- 4. bhavabhAvanA varNana ----- 5. narakagati varNana ---- 6. nArakonuM zarIra, du:kho ane vividha vedanAo 7. tiryaMca gatinuM varNana --- 8. ane temAM nigodathI mAMDIne ekendriya sudhInA jIvonuM varNana --- 9. vikalendriya gati varNana10. paMcendriya tiryaMconI vedanA -- 11. sthaLacara du:khonI vedanA -- 12. khecara du:khonI vedanA -- 13. manuSyagatinuM varNana -- 14. manuSyonA bIjA duHkho -- 15. devagatinuM varNana ----- 19. ane temAM devonA saMtApo, du:kho ane vedanAo - 17. azucibhAvanA varNana 18. lokasvabhAva bhAvanA varNana ----- 19. Azrava bhAvanA varNana---- 20. ane temAM kaSAya vaza ane indriyavaza jIvonA du:khanuM varNana ------ 21. saMvara bhAvanAnuM varNana 22. nirjarA bhAvanAnuM varNana23. ane temAM vividha taponuM varNana --- 24. uttama guNa bhAvanA varNana - 25. jinazAsana bodhi bhAvanA varNana27. A bhAvanAo bhAvavAthI zuM phaLa maLe ? -- 27. kaI rItathI ane karmakSaya--- 28. A viSayonuM vizada varNana---- ra9. A granthanuM phaLa ane upasaMhAra -- 30. prazasti ----- 189 ---- 218 229 - 239 -- 243 -- 244 ------- 298 ------- 274 ---- 285 299 303 317 317 318 320 ----- 335 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ----------12 ------------ 18 ------------27 --------80 ----------82 ---------88 bhavabhAvanA granthamAM nirdiSTa kathAono krama kathAnA nAma kauzAMbIpurI rAjAnuM kathAnaka ---- somacaMdra kathA ------- naMdanRpati kathA ------ kucikarNa kathA ----------- tilaka zreSThI kathA ---- sagara cakrI kathA----- gajapura rAjaputra kathA --------- madhunRpati kathA ------- dhanazreSThI kathA ------ bhImakUpa kathA ------- kuMjara rAjAnI kathA ------ aghalanI kathA ---------------------- dhanapriya vaNika kathA -------- priyaMguvaNika kathA dhanadeva zreSThI vRSabha kathA --- kaMbala zaMbala vRSabhakathA --- kSullaka kathA --------- samudra vaNika kathA ---- aMgAramardaka (abhavya) kathA madhuvipra kathA puSpacUla kumAra kathA ----- zrarAjaputra kathA -------- meghakumAra kathA --------- sumitra gRhapati kathA ---- ' vasudatta sArthavAha kathA (zrAvastI vaNika kathA) ---- zrI tilakaputra padmakumAra kathA -- balasAra rAjAnI kathA -------- mammaNa vaNikanI kathA ----- nRpavikrama rAjaputra kathA-------- kauzAMbIvijhanI kathA -------- -------- 101 ---- 104 ------ 108 --------- 114 ------ 128 ------- 132 ------- 137 ----- 143 ------- 15ra --------- 157 -------- 159 ----- 165 --- 177 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinadatta zrAvakanI kathA dharaNIdhara ane sunaMdanI kathA zvetAMbikA rAjAnI kathA dhanaMjaya zreSThInI kathA jaMbUka kathA tAmila tApasanI kathA bhuvana zreSThI putranI kathA gozALAnI kathA kadaMbavipranI kathA sukozala muninI kathA sUravipranuM udAharaNa ujjIitakumAranuM dRSTAMta vaNikaputranuM kathAnaka lobhanaMdanI kathA rAmarAjaputranI kathA zreSThIputranI kathA gaMdhapriya kumAranI kathA madhupriyanI kathA mahendrakumAranI kathA lalitAMganI kathA dhanAka2vaNikanI kathA vajrasAranI kathA zivanAmanA vaNikaputranI kathA suMdaranI kathA vijaya rAjAnI kathA cilAtI putranI kathA atimuktaka kathAnaka kurudatta maharSinI kathA dhanumuninI kathA skandamuninI kathA suMdara zreSThInA putranI kathA amaraketu putrI kathA sanatakumAra cakravartInI kathA 4 180 186 196 200 202 204 206 222 : 238 241 246 247 249 251 253 255 256 257 258 200 201 273 265 206 272 273 294 297 298 299 310 314 322 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga2 // bhavabhAvanAprakaraNe dvitIyo vibhAgaH / / [tatra ca dvitIya azaraNabhAvanA] praznaH zarIrAdi sarvapaNa vastunI anityatA bhale ho, to paNa dehAdi vastuone pAmelA jIvone jinadharma sivAya anya koIpaNa kuTuMba svajana vagere zaraNa thaze tethI jinadharmanI ArAdhanAthI zuM ? e pramANe zaMkA karIne bIjI azaraNa bhAvanAne kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che royajarAmaccumuhAgayANa balacakkikesavANaM pi / bhuvaNe'vi natthi saraNaM evaM jiNasAsaNaM mottuM / / 26 / / rogajarAmRtyumukhAgatAnAM balicakrikezavAnAmapi / bhuvane'pi nAsti zaraNaM ekaM jinazAsanaM muktvA / / 26 / / gAthArtha roga-jarA ane mRtyunA mukhamAM gayelA baLadeva, cakI ane vAsudevone paNa bhuvanamAM eka jinazAsanane choDIne bIjuM koI zaraNa nathI. (29) ___ rogAzca jarA ca mRtyuzca tanmukhAgatAnAM-tadA''liGgitAnAM baladevakezavacakriNAmapi jinazAsanAdanyo bhuvane'pi na zaraNam, atastadeva zaraNatayA''zrayaNIyaM, taskararipujalajvalanAdhArabdhAnAM bhavedapi ko'pi kasyApi zaraNam iti vizeSato rogajarAmRtyugrahaNamiti bhAvaH / / tatra ca jvarazvAsAdirogagrastAnAM kuTumbaM zaraNaM na bhavati, nApi taduHkhaM vibhajya gRhNAti iti darzayati TIkArtha: AthI ja jinadharma ja zaraNa rUpe svIkAravo joIe. cora, zatru, pANI ane agni AdinA AraMbhamAM paDelA jIvomAM koIka jIvane koIka zaraNa thAya. roga-jarA-mRtyuthI grasta thayela jIvane koIpaNa zaraNa thatuM nathI tethI ahIM roga-jarA-mutyuthI grasitanuM vizeSathI upAdAna karyuM che ema kahevAno Azaya che ane temAM paNa tAva zvAsAdi rogothI grasta thayelAone kuTuMba paNa zaraNa banatuM nathI ane du:khano bhAga paDAvIne tenA du:khane paNa grahaNa karatuM nathI e pramANe batAve che jarasAsakAsasosAiparigayaM pecchiUNa gharasAmi / jAyAjaNaNippamuhaM pAsagayaM jhUraI kuDumbaM / / 27 / / na viriMcai puNa dukkhaM saraNaM tANaM ca na havai khaNaM pi / viyANAo tassa dehe navaraM vaTuMti ahiyAo / / 28 / / jvarakAzazvAsazoSAdipariNataM prekSya gRhasvAminaM / jAyAjananIpramukhaM pArzvagataM khidyate kuTumbam / / 27 / / na vibhajyAdatte punarduHkhaM zaraNaM na bhavati kSaNamapi / vedanAH tasya dehe navaraM vardhante adhikAH / / 28 / / Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 gAthArtha tAva, khAMsI, zvAsa, zoSa Adine pAmelA gharanA svAmIne joIne patnI mAtA vagere pAse raheluM kuTuMba jhUre che. (27) paNa teo du:khanuM vibhAjana karIne bhAga paDAvatA nathI teo vaDe eka kSaNa paNa zaraNa ke rakSaNa thatuM nathI. kuTuMbane raDatA vagere joIne utpanna thayela ArtadhyAnathI tenA zarIramAM vedanA adhika vadhe che. (28). jAyA-bhAryA / upaghAtaniSedhamAtrakSamaM zaraNaM / upaghAtahetuvinAzAdikaraM tu trANaM / kuTumbarodanAdidarzanaprabhavA''rtabhAvena tasya dehe vedanA adhikameva vardhante / zeSaM sugamam / / bahavaH svajanAstahirogagrastasya zaraNaM bhaviSyanti ityAha TIkArthaH nAvA eTale strI, zaraNa eTale saMpUrNa nAzane aTakAvavAmAM samartha ane trANa eTale upaghAtanA kAraNone nAza karanAra. kuTuMba vagerene raDatA joIne utpanna thayela ArtadhyAnathI tenA zarIramAM vedanA adhika ja vadhe che to pachI jenA ghaNAM svajano hoya tevA rogIne svajano zaraNa thaze. te vize kahe che bahusayaNANa aNAhANa vA'vi niruvAyavAhivihurANaM / duNhaM pi nivisesA asaraNayA vilavamANANaM / / 29 / / bahusvajanAnAmanAthAnAM vA'pi nirupAyavyAdhividhurANAM / dvayAnAmapi nirvizeSA azaraNatA vilapatAM / / 29 / / gAthArtha: jeno upAya na thaI zake tevA vyAdhithI viThThala thayelA evA jIvo ghaNAM svajanavALA hoya ke devakuLamAM AvIne rahelA anAtha kApeTiko hoya to paNa vilApa karatA evA te baMnenI paNa azaraNatA sAmAnya (samAna) che. 29 bahusvajanAnAmanAthAnAM vA-devakulAdipatitakArpaTikAdInAM nirgato nirupakramatayA spheTane upAyo yeSAM te nirupAyA vyAdhayastairvidhurANAM-atipIDayA vihvalIkRtAnAmubhayeSAmapi vilapatAmazaraNatA nirvizeSaiva / nanu buhuSu svajaneSu ko'pi vaidyamAnayati, ko'pyauSadhaM prayacchati, kazcitrivAtagRhAdikamarpayatItyeva vyAdhyapagamo'pi dRzyate, ataH pratyakSaviruddhamidaM-'duNhaMpi nivisesA' ityAdIti cet satyaM, bhavatyevaM sopakramavyAdhInAM, nirupakramarogANAM tu kadarthanaivAtiricyate, nAnyat phalaM, ata eveha vyAdhInAM nirupAyatA vizeSaNaM kRtaM, tasmAnneha svajanA api zaraNamiti / vibhavastarhi zaraNaM bhaviSyatItyAha TIkArtha : jeone ghaNAM svajano hoya athavA devakulAdimAM AvelA kApeTiko hoya paNa nirupakrama vyAdhinI atipIDAthI vihvaLa thaI vilApa karatA baMnenI azaraNatA samAna che. prazna : jenA ghaNAM svajano hoya temAMthI koIka vaidyane teDI lAve, koIka auSadhane Ape, koIka pavana vinAnA gharAdine Ape, tethI vyAdhino apagama thato jovAmAM Ave che tethI baMnene A samAna che' ema je kahyuM te pratyakSa viruddha che. uttara: tamArI vAta sAcI che, sopakrama vyAdhivALAone rogano apakrama thAya che. nirupakrama vyAdhivALAone to kadarthanA vadhe che ane bIjuM koI phaLa prApta thatuM nathI AthI ja vyAdhi zabdanI AgaLa ame 'nirupIyA' Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 e vizeSaNa mUkeluM che. tethI ahIM svajano paNa zaraNa thatA nathI ema kahevAmAM koI virodha nathI. to pachI vibhava zaraNa thaze tene jaNAvatA kahe che vihavINa darihANa ya sakammasaMjaNiyaroyataviyANaM / kaMdatANa sadukkhaM ko Nu viseso asaraNatte ? / / / 30 / / savibhavAnAM daridrANAJca svakarmasaMjanitarogataptAnAM / vatAM svAcyuM jo vizeSoDazaratve ? / / rUA gAthArtha : vaibhavavALA hoya ke garIba hoya paNa je svakarmanA udayathI AvelA rogothI pIDAtA hoya ane potAnA du:khane rotA hoya evA te baMnenI azaraNatAmAM zuM bheda che ? arthAt baMne samAna azaraNa che. (30) ahIM upasarga (kudaratI Aphata jevI ke duSkALa ativRSTi)thI Avela rogamAM vibhava upakAra karanAro bane tethI ame svakarma *saMjanitva e vizeSaNa mUkeluM che. gatArtheva, navaramatrApyaupasargika roge vibhavAt syAdapyupakAra iti svakarmasaMjanitvavizeSaNamiti / / athodAharaNadvAreNa rogAzaraNatvaM darzayati - TIkArtha : ahIM gAthArtha saraLa che paraMtu upasargathI AvatA rogomAM vibhava zaraNa thAya che eTale svakarmasaMjanitva vizeSaNa mukeluM che. have udAharaNa ApIne roganuM azaraNatva batAve che taha rajjaM taha vihavo taha cauraMgaM balaM tahA sayaNA / kosaMbipurIrAyA na rakkhio taha vi rogANa / / 31 / / tathA rAjyaM tathA vibhavaH tathA caturaMgaM balaM tathA svajanAH / kauzAmbIpurIrAjA na rakSitaH tathApi rogebhyaH / / 31 / / *vizeSaNa be prakAranA che (1) vastu vizeSaNa ane (2) kriyA vizeSaNa. vastuvizeSaNanA paNa be bheda che (i) vyAvartaka vastu vizeSaNa ane (ii) svarUpadarzaka vastu vizeSaNa. vizeSaNa eTale bIjAothI bhinna karanAra dharma. vyAvartaka vizeSaNa: A vizeSaNa lakSyane alakSyathI judo pADe che jethI ativyApti doSa Avato nathI. arthAt lakSaNa alakSyamAM jatuM aTake che. jemake lAla ghoDo. ahIM ghoDo vizeSya che ane lAla tenuM vizeSaNa che. lAla vizeSaNa lAla ghoDAne bIjA sAmAnya ghoDAothI judo pADe che. tema prastutamAM badhA rogo azaraNa nathI. upasargathI AvatA rogomAM vibhava paNa zaraNa banI zake mATe temAM ativyApti na Ave tethI svakarmasaMjanita evuM vizeSaNa vizeSya evA roga zabdane Apelu che. kahevAno bhAva eTalo ja che ke svakarmathI utpanna thayelA rogo azaraNa che. e sivAyanA anya rogomAM vibhavAdi paNa zaraNa banI zake. (ii) svarUpa darzaka vizeSaNa: A vizeSaNa to mAtra lakSya vastunuM svarUpa ja jaNAve che mATe ativyApta doSanA vA2ka banatA nathI chatAM paNa sArthaka che kemake keTalAka loko vivakSita vastunA ayathArtha svarUpane mAnI beThA hoya, to te vastunA yathArtha svarUpane jaNAvavA dvArA keTalAkanA saMzaya, viparyayAdi doSone dUra karI zake che. tethI svarUpa darzaka vizeSaNo paNa mithyA svarUpanuM vyAvartana karatA hovAthI kaMIka aMze vyAvartaka bane che. jemake du:samayaH saMsAraH saMsAra duHkhavALo che chatAM mithyA-dRSTio saMsArane sukhamaya na mAnI bese te hetuthI A vizeSaNa ApavAmAM Ave che. (2) kriyA vizeSaNa : je dharma kriyAne anya kriyAthI judI kare te kriyAvizeSaNa jema ke levavantaH sUkSma pazyati / ahIM sUkSma kriyAvizeSaNa sUkSmatAthI jovAnI kriyAne sthULapaNe jovAnI kriyAthI judI kare che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 gAthArtha: tevuM rAjya, tevo vibhava, tevuM caturaMga sainya, tevA svajano hovA chatAM paNa kauzAMbI nagarIno rAjA rogothI rakSaNa na karAyo. (31). 'tathA' zabdaH sarvatrAtizayakhyApanaparo draSTavyaH, zeSastvakSarArthaH sugamo, bhAvArthastu kathAnakAducyate, tazchedam TIkArya tathA zabda dareka jagyAe atizayatAno sUcaka che ema jANavuM. arthAt tevuM rAjya eTale utkRSTa rAjya, utkRSTa vibhava, utkRSTa caturaMga sainya vagere. gAthAno bhAvArtha kathAnakathI kahevAmAM Ave che. te A pramANe che - kauzAMbIpurI rAjAnuM kathAnaka ane Aja jaMbudvIpanA bharata kSetramAM madhyakhaMDamAM pUrvadizAmAM yamunA nadInA saMgathI zobhatI kauzAMbI nAmanI nagarI che. jemAM rAjAnA gharo paNa amRtanA lIMpaNathI lIMpAyela che athavA te nagarImAM koInA paNa ghare lakSmInI keTalI saMkhyA che te jaNAtI nathI. arthAt te nagarInA loko pAse agaNita dhana che ane te nagarImAM indranI jema prasiddha, karAyela dAnanA pravAhathI harSita thayela, paMDitajanane priya, karAI che gurunI sevA jenA vaDe evo caMdrasena nAmano rAjA hato. tenA vizALa kuLamAM tyAgI, zUravIra, dakSa, kalApriya ane vinaya saMpanna sulocana nAme putra hato. have koIka vakhata bharavasaMta samaya pravRtta thaye chate bahAra gamana nimitte rAjA lokavaDe vinaMti karAyo. anya kAryomAM vyagra evA rAjAe sulocanane tyAM mokalyo ane bhaMDArIone zikhAmaNa ApI ke A je pramANe kahe te pramANe tamAre dhanano vyaya karavo. pachI te sulocana bahAra gayo ane dAna ApIne bhojana karIne, lAMbo samaya kriIDA karIne pachI adhikArIonI sAthe pAcho pharIne potAnA sthAne Avyo. mArgamAM jatA eka yAcakane ja eka lAkha dInAra dAna apAyuM tema rAjAne kahyuM. (8) pachI gusse thayela rAjAe kumArane kahyuM ke, A dAnanA kAryamAM teM viruddha karyuM che. tArA AvA prakAranA asavyayane koNa pUraze ? pachI apamAnita thayela sulocana rAtrInA prathama pahoramAM zayyAmAM rahelo vicAre che ke mArA para pitA gusse thayA che. potAnA parAkramathI upArjana karelA dhana vaDe dhanIno udAra thavAno A guNa yathArtha che. paraMtu paradravyano bhogavaTo karanArane udAra thavAno te ja guNa mahAdoSa rUpa che. jeoe bALapaNa vitAvyuM che tevAone mAtAnA stanapAnanI jema pitAnI lakSmIno paribhoga paNa ucita nathI kemake sAmAnyajanane paNa hasavA yogya thAya che. tethI AjathI mAMDIne potAnI bhujAthI upArjana karela suvarNAdino bhoga karavo e pramANe vicArIne ardharAtrIe chUpI rIte ja kumAra talavAra laIne nIkaLyo ane thoDA divaso pachI bIjA rAjyamAM pahoMcyo ane te rAjyanA koI eka nagaranI bahAra vananikuMjamAM dhAtune dhamatA eka dhAtuvAdIonA vRMdane joyuM. pachI "ahIM vasudhArA paDo' ema kahIne teo vaDe karAyela che sanmAna jeno evo te kumAra eka dezamAM (sthAnamAM) beTho. nipuNa sulocane dhAtuvAdIonI bhASAmAM teonI pAse rahelI auSadhIonI sarvapaNa sAmagrI pUchI ane pavanane dhamatA tamAre keTalo vakhata thayo ? ane koIpaNa siddhi thaI che ? e pramANe bIjI paNa hakIkata pUche chate A kAryamAM A koI sAbhiprAya* mahAnubhAva che ema jANIne dhAtuvAdIoe auSadhIonI yathAsthiti jaNAvI. dhamaNane pheMkatA pheMkatA koIka bALapaNamAMthI yuvAna thayo ane koIka yuvAnamAMthI vRddha thayo ane pitAnA dhanano kSaya ane kleza thayo ane parvata jevaDo A bhasmano Dhagalo thayo sAbhiprAya = ApaNane jema suvarNa siddhi karavAno abhilASa che tema Ane paNa suvarNa siddhino abhilASa hoya evo A mahAnubhAva che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 to paNa he mahAyaza ! A siddhi A araNyanI jema zUnya thaI. A pramANe teoe kahyuM eTale kumAra kaMIka hasIne kahe che ke auSadhIonI sAthe nAga (vRkSavizeSa), vaMga (vanaspati vizeSa) ane muMba (ghAsa vizeSa)ne nAkhIne musamAM caDhAvo ane ahIM mArA dekhatAM ja dhamo pachI teoe te pramANe karyuM ane kumAranA puNyodayathI sarva nirmaLa suvarNa thayuM. pachI harSita thaI teoe kahyuM ke he mahAyaza ! A auSadhIonI sAthe ja haMmezA dhamatA amAre ATalo kALa gayo paraMtu hamaNAM tamArA prabhAvathI jeTalAmAM kahyuM teTalAmAM savarNanI siddhi thaI. amArA manoratho pUrNa thayA ane pachI kumAravaDe paNa A kriyA pharIthI karAI ane ghaNuM suvarNa siddha thayuM pachI tyAM ja moTo satkAra karIne ati AgrahathI teoe kumArane rokI rAkhyo. pachI ghaNA suvarNanI siddhi karIne te ja nagaramAM vilAsa kare che ane dhAtuvAdIo paNa te rAjaputrane devatAnI jema ArAdhe che. (20) pachI koIka vakhata lucco jema durvacanothI sajjanane pIDe tema himavarSAthI bhuvanataLa para vRkSanA samUhane bALatI hemaMtaRtu zarU thaI ane jyAM duSTa svarUpavALA lodra (vRkSavizeSa), kuMda, priyaMgukusuma (vRkSa vizeSa) vizeSa zobhAne dhAraNa karIne himathI baLelA vana para jANe hase che. rAtrI purI thAya che tyAre ThaMDIthI pIDAyelA loka vaDe karapallavo vaDe ghasIne jvALAthI bharacaka agninA maMDapo karAya che, puSTa, gADha ane unnata che stanamaMDaLa jeone evI potAnI strIone yAda karIne dUra gayelA musApharo jyAM zIdhra pAchA phare che. daridranA chokarAo jIrNa gharonA lAkaDAothI agnine saLagAvIne dhakkA mukkI karIne sthAnane mATe jhaghaDe che. jyAM daridranA gharamAM utpanna thayela AkaMdana, kalaha ane dAMtothI vAgatI vINAothI ThaMDI vinA paNa dhanavAnone paNa haMmezA jAgaraNa thAya che ane jyAM jANe ThaMDIthI bhaya pAmelo sUrya paNa haMmezA divasone TUMko karato himagirithI dUranA AkAza mArgathI jaladIthI jAya che. (35) himaparvatane anusarato caMdra paNa rAtrImAM vakramArgathI dhIme dhIme ThaMDImAM vadhAro karIne jAya che. daridrajanane du:khadAyaka evo saMtApa haMmezA paNa dIrgha karAya che athavA ThaMDImAM rahelA jIvo viparIta thAya che. jyAM lokane kesara ane telanA lepano ghaNo saMyoga che jeone evI priya taruNakAminIo, kALA-vastra ane agni vallabha che. (38) ghaNuM karIne badhAe prAsAdataLa (agAzI) caMdra, hAra, pANI ane sukSma vastra, snAna ane caMdanano tyAga karyo che ane tyAM ghaNA mUlyavALA sugaMdhI gaMdhakASAyI pramukha vastrothI karAyelI, ThaMDInI rakSA karanArI, rUthI bharelI DagalIo laIne te kumAra teone kaMIpaNa kAraNa batAvIne, nIkaLIne, krame karIne kurudezamAM Avyo ane tyAM koIka araNyamAM nIce UbhelA, himathI kASTanI jema nicceSTa thayelA uttama ghoDAne jue che. pachI vismita hRdayavALo jeTalAmAM tyAM jAya che teTalAmAM suMdara vastravALA, navA devanI jema AbharaNathI bhUSita, vRkSanA thaDamAM Teko liIne sUtela himathI nicceSTa thayela, hAthamAM grahaNa karela che azvanuM cokaDuM jeNe evA eka samAna vayanA puruSane jue che. (44) pachI saMbhramathI kumAra sulocane tenA upara rUnI bharelI godaDI nAkhIne ane bANathI araNInA kASThane ghasIne agnine saLagAvyo. pachI kSaNathI te ghoDA sahita sacetana thayo ane beTho thayelo evo te AjubAju jue che. pachI sulocanane joIne Ubho thaI harSathI AliMgana kare che ane saMbhramathI tene laIne potAnI pAse besADe che ane kahe che ke he akAraNa bAMdhava ! mane jIvita ApanAra tuM ahIM kyAMthI ? A kayo deza che ? athavA tArA vaDe kayuM kuLa pavitra karAyuM che te kahe. pachI sulocana paNa kahe che ke kauzAMbIpuranA svAmIzrI caMdrasena rAjAno huM sulocana nAme putra chuM. dezonA darzanane mATe bhamato huM ahIM ' Avyo chuM ane zreSTha kalpavRkSa samAna tArI sAthe mAruM darzana thayuM che. tAre paNa A anucita sthAnamAM AvavuM Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 kevI rIte thayuM ? jo tAre A khAnagI na hoya to kahe. pachI A paNa tene kahe che ke tArAthI chupAvAya tevuM kazuM nathI. jagatamAM prasiddha gajapuranA svAmI zrI puruSadatta rAjAno huM zUra nAme putra chuM. (52). kAzI dezamAM mArA pitAnA sainyanI sAthe huM gayo hato. temanA samUhamAM cAlatA sainyamAM pAcho pharato huM vividha vRkSothI gahana ane rAtrImAM aMdhakAranA samUhathI kayAMya paNa mArgamAM bhUlo paDyo ane lAMbo samaya bhamIne huM thAkyo ane ThaMDIthI parAbhava thayo ane ahIM beThelo huM zilAnI jema acetana thayo ane niSkAraNa baMdhu evA tArAvaDe huM jIvita mAtra apAyo chuM; tethI mArI A avasthA paNa kharekhara puNyathI thaI. kemake guNanA bhaMDAra evA tAruM ahIM darzana thayuM. paraspara saMkathAothI rahetA teono ghaNo samaya pasAra thayA pachI zUranI tapAsamAM pAchaLa AvatuM sainya AvI pahoMcyuM. pachI samAna sadbhAvavALA, paraspara snehathI baMdhAyelA te baMne kumAro te sainyanI sAthe gajapura nagaramAM gayA. pachI zUre sulocanano sarva upakAra pitAne jaNAvyo. snehALa rAjAe tene putrapaNAthI svIkAryo. zUrakumAranA AvAsanI bAjumAM rAjAvaDe apAyela ramya moTA mahelamAM sulocana kumAra vase che. sulocana vinA zUra paNa raheto nathI. tene laI jaIne bhojanAdimAM Adara kare che tethI koIka rIte te bene paNa paraspara anurAga thayo. sAthe kriIDA kare che, sAthe bhame che, sAthe sUve che ane rAjAnI sAthe jAya che. taMbola-AhAra-vilepanAdi badhuM sAthe kare che. jinavacanamAM bhAvita mativALo ane jinazAsanamAM kuzala evo zUra sulocanane paNa haMmezA gurupAse laI jAya che. tethI sulocanane paNa jinadharma tevI rIte pariNata thayo jethI devo paNa tene kSobha karavA samartha thatA nathI. pachI baMne samAna zIla (sadAcAra)vALA thAya che. pahelAM paNa teonI prIti hatI paraMtu dharmanA dAnathI tuSTa thayelA teonI prIti evI vadhI ke jethI devo paNa vismita thayA. pachI sulocanakumAre paNa vinayAdi guNothI rAjAne khuza karyA tyAre ati moTA AgrahathI mAtApitAnI rajA meLavIne potAnA sthAne sulocanakumArane rAjAne arpaNa karIne zUre sugurunI pAse dIkSAne svIkArI. (67) gharamAMthI bhAgIne kAyara bhUkhathI parAbhUta sulocane vrata grahaNa karyuM." evA apajazanA bhayathI sulocane vrata grahaNa na karyuM. pachI samayAMtare mAre avazya vrata grahaNa karavuM e pramANe te vakhate sulocane manamAM nizcaya karyo. pachI vinayAdi guNothI rAjA puruSadatta sarva paNa sAmaMta tathA maMtrIvarga sulocanane vize rAgI thayo. have kayAreka paraloka jatA puruSadattarAjAe ati moTA harSathI sulocanane rAjya sopyuM. pachI aNurakta maMtrI maMDalavALo, moTA parAkramavALo, prasaryo che yazono samUha jeno, vistRta thayo che pratApa jeno evo sulocana tyAM rAjA thayo. zUra paNa gItArtha thayo ane vihAra karato tyAM Avyo. sulocana rAjA paNa tene bhaktithI vaMdana kare che ane haMmezA tenI dezanA sAMbhaLe che. tenAvaDe upadeza karAyela dharmane kare che ane nItithI rAjyane pALe che, anya divase kauzAMbI nagarIthI pitAno pradhAna maMtrI tyAM Avyo. pachI ati saMbhramathI karAyo che moTo sanmAna jeno evo te maMtrI zyAma mukhavALo rAjAnI pAse saMbhramathI beTho. pachI rAjAe maMtrIne puchyuM ke he saciva ! tuM medavALo dekhAya che tenuM zuM kAraNa che ? teNe kahyuM ke huM je kahuM chuM tene deva sAvadhAna thaIne sAMbhaLe. zrI caMdrasena rAjAe mane A pramANe Adeza karyo che ke jagatamAM supuruSo jema vibhavane upArjana kare che ane teo te ghaNAM vibhavathI jagatamAM kaMIka meLave che. paraMtu sAmAnya kRpaNa jananI samAna thaIne asAra dhananuM prayojana che jene evA mArA vaDe bhuvanamAM sArabhUta evo tuM (sulocana) meLavAyo nathI. he guNanidhAna ! nirguNa dhananA prayojanathI ane sulabha dhanane mATe atidurlabha evo tuM je apamAnita karAyo che te mAnasika du:kha mane atimahAna thayuM che (79) jo ke pUrve mananuM du:kha Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 hatuM paraMtu hamaNAM zArIrika duHkha evuM upasthita thayuM che ke koIpaNa rIte kahI ke sahI zakAtuM nathI. kAraNa ke khAMsI, zvAsa, mahAjvara ane dAha zarIrane bAdhA kare che ane peTa, dRSTi ane mukhazULanI pIDA prabaLa ja che. koDha, arza (masA) tathA bhagaMdara, aruci, khaNaja, peTa tathA kAna-AMkhanI vedanA A mahArogo samakALe thayA che. tethI he vatsa ! meM tArI sAthe kSudra-jana-ucita sarva AcaryuM. paNa tuM sajjana thaIne hamaNAM jIvatA evA mane ekavAra darzana Apa. pachI maratA evA mane pazcAttApa na thAya e pramANe sAMbhaLIne AMsuthI bharAyelI che AMkho jenI evo sulocana rAjA kahe che ke suputrothI mAtApitA sukhI thAya che e pramANenI A lokasthiti che. tethI bALapaNathI mAtApitAnuM anicchita karI du:kha ApIne teonuM mArAvaDe viparIta ja karAyuM che. A pramANe kahIne potAne svastha karIne sarva kurudezamAMthI vaigho, jyotiSIo ane maMtravAdIone laIne tathA mArgamAM prApta thayelA vaidyo, jyotiSIo ane maMtravAdIone laIne pitA pAse gayo. sulocana pitAnA pagamAM paDe che rAjA paNa tenA vinayathI khuza thayo. (88) zrI caMdrasena rAjA 52mAnaMda sukhane pAmato potAnA putrane bheTe che ane potAnA rAjya para tene sthApana kare che. teNe paNa vaighovaDe rogonI cikitsA zarU karAvI. vaidyo eka paNa rogane maTAvavA samartha na thayA. A laukika upacArothI rogo asAdhya che ema jANIne sulocane pitAne jainadharmamAM preraNA karI. paNa rAjA jinadharmathI bhAvita thato nathI ane moTI vedanAnA samuddAtamAM paDyo to paNa bhadrika bhAvamAM sthApana karAyo ane tenA hAthe dAna apAvAyuM. (92) jina caityomAM pUjA karAvAI, pachI samagra svajano cAre bAju beThe chate, baMne rAjyanuM caturaMga sainya joye chate, vibhava ane vaidyo vagere hote chate, zaraNathI rahita AkraMda ane vilApa karato, rogothI humalo karAyelo rAjA maraNa pAmyo. pachI lokomAM AkraMda UchaLyo ane zarIrano agni saMskAra karAyo. pachI sulocana rAjAe azaraNapaNuM joIne te rAjya para potAnA puMDarIka nAmanA putrane sthApyo. rAjyanuM sthApana karIne pachI kurudezamAM gajapura nagaramAM jAya che tyAM paNa kamalAkSa nAmanA putrane rAjyapara sthApe che ane svayaM saMvigna thayelo zUramunivaranI pAse dIkSAne grahaNa kare che, baMne paNa dIkSita thayelA karma khapAvI mokSamAM gayA. (98) atha 'yathoddezaM nirdeza' iti jarA viSayamazaraNatvaM vibhaNiSurAha 'je kramathI viSayano uddeza karyo hoya te kramathI viSayano nirdeza karavo joIe' evo nyAya che eTale mULa zloka 26mA mAM prathama rogano uddeza karyo che pachI jarAno uddeza karyo che tethI roganI azaraNatAnA nirdeza pachI jarAnI azaraNatAno nirdeza karavAnI icchAvALA graMthakAra kahe che ke savilAsajovvaNabhare vaTTaMto muNai taNasamaM bhuvaNaM / pecchai na uccharaMtaM jarAbalaM jovvaNadumaggiM / / 32 / / savilAsayauvanabhare vartamAno jAnAti tRNasamaM bhuvanaM / pazyati na utsarpantaM jarAbalaM yauvanadrumAgnim / / 32 / / gAthArtha : vilAsa sahita bharayauvanamAM vartato jIva bhuvanane tRNa samAna gaNe che ane yauvana rUpIvRkSane mATe agni samAna, najIka AvatA evA jarAnA sainyane jotA nathI. (32) jayA balaM - parikarabhUtaM vAyuzleSmendriyavaikalyAdikaM, idaM ca yauvanadrumasyAgniriva yathA hyagnirdagdhvA bhasmAvazeSaM drumaM karoti, evaM jarAbalamapi palitAvazeSaM yauvanaM vidaghAtIti bhAvaH / / kimityasau tatra pazyatItyAha - TIkArtha : vAyu, zleSama ane indriyAdinuM vaikalya e jarAnuM sainya che A ja sainya yauvana rUpI vRkSane mATe Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 agni samAna che. jevI rIte agni vRkSane bALIne bhasmasAt kare che tevI rIte jarAnuM sainya paNa yauvanane saphedavALanA avazeSavALuM kare che e kahevAno bhAva che. evuM zuM che jethI jIva tene joto nathI. tene jaNAvatA kahe che. navanavavilAsasaMpattisutthiyaM jovvaNaM vahaMtassa / citte'vi na vasai imaM thevaMtarameva jarasenaM / / 33 / / navanavavilAsasaMpattisusthitaM yauvanaM vahataH / citte'pi na vasati idaM stokAntarameva jarAsainyam / / 33 / / gAthArtha: navAnavA bhogonI saMpattithI sArI rIte goThavAyela yauvanane anubhavatA jIvanA cittamAM paNa A jarAnuM sainya thoDA aMtare raheluM che ema bhAna thatuM nathI. (33). stokamantaraM patane yasya tattathA, katipayadinaparyantapAtukamityarthaH, upalakSaNaM caidat yato'jJAnAdibhyo'pi keSAMcidetazcitte na vasati / tataH kimityAha - TIkArtha ? eTale jene prApta thavAmAM thoDI vAra che te arthAtu keTalAka divaso pachI AvI paDavAnuM che e pramANe artha che. A upalakSaNa che kAraNa ke ajJAnAdinA kAraNe paNa keTalAkonAM cittamAM A vAta samajAtI nathI. jarA najIkamAM AvatI che e vAta jeone samajAtI nathI teone zuM phaLa thAya che tene kahe che. aha annadiNe paliyacchaleNa hoUNa kaNNamUlammi / 'dhammaM kuNasu' tti kahaMti havva nivaDai jaraghATI / / 34 / / atha anyadine palitacchalena bhUtvA karNamUle / dharma kuruteti kathayantI zIghraM nipatati jaraghATI / / 34 / / gAthArtha : pachI koIka divase sapheda vALanA bAnAthI kAna pAse AvIne "dharma karo" ema kahetI 42rAnI ghAu 40IthI 53 che. (34) prakaTArthA / / nipatantyAstarhi tasyA rakSakaH ko'pi bhaviSyatItyAha - TIkArtha: to pachI AvI paDatI jarAnI dhADathI rakSaNa karanAro koIpaNa thaze tene jaNAvavA kahe che ke nivaDatI ya na esA rakkhijai cakkiNo'vi seneNa / jaM puNa na huMti saraNaM dhaNadhanAINi kiM cojaM ? / / 35 / / nipataMtI ca na eSA rakSyate cakriNo'pi sainyena / yat puna bhavati zaraNaM dhanadhAnyAdIni tatra kimAzcaryam ? / / 35 / / gAthArtha : AvI paDatI jarAne rokavA cakravartInuM sainya samartha thatuM nathI to pachI dhanadhAnyAdi jarAthI rakSaNa karavA samartha na bane temAM zuM Azcarya che ? (35) Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 sugamA / / tataH kimityAha - TIkArya dhana dhAnyAdi jarAthI rakSaNa karI zake tema nathI tethI zuM thAya tene jaNAvatA kahe che valipaliyaduravaloyaM galaMtanayaNaM ghulaMtamuhalAlaM / ramaNIyaNahasaNijaM eI asaraNassa vuDDattaM / / 36 / / valipalitaduravalokaM galanayanaM kSaranmukhalAlaM / ramaNIjanahasanIyaM eti azaraNasya vRddhatvam / / 36 / / gAthArtha : karacalI ane saphedavALavALuM, gaLatI AMkhovALuM, lALapaDatI mukhavALuM ane strIvargane hasavA yogya evuM vRddhapaNuM azaraNa jIvanI pAse jaladIthI doDI Ave che. (36) subodhA / / anyathA sthitasya vastuno'nyathA karaNe indrajAlinIva samarthA jareti darzayati - avataraNIkAH anya svarUpamAM rahelI vastune anya svarUpamAM palATavavA jarA indrajALanI jema samartha che tene darzAvatA kahe che ke z2araiMdayAliNIe kA vi hayAsAe asarisA sattI / kasiNA vi kuNai kesA mAlaikusumehiM avisesA / / 37 / / jarendrajAlinyAH kA'pi hatAzAyA: asadRzA zaktiH / kRSNAnapi karoti kezAn mAlatIkusumairavizeSAn / / 37 / / gAthArtha: AzAone cUranArI jarArUpI indrajAlinInI koIpaNa aciMtya zakti che ke kALA paNa kezone mAlatInA phulonI samAna sapheda kare che. (37) .. bhramarakulAJjanapuJjakRSNAnapi kezA~stathA kathamapi jarendrajAlinI zuklAn karoti yathA te mAlatIkusumainirvizeSA bhavanti, mastakanibaddhamAlatIkusumAnAM teSAM ca zuklatvena vizeSo nAvagamyata ityarthaH / / rAkSasIva jarA anyAmapi yAM viDambanAM karoti tAM darzayati - - TIkArtha : bhramaranA samUha tathA kAjaLanA puMja jevA kALA paNa kezone jarA rUpI indrajAlinI koIpaNa rIte evA sapheda banAvI de che jethI mAlatInA phulo samAna sapheda thAya che. mastakamAM baMdhAyelA mAlatInA phulonI ane kezonI saphedAImAM koI bheda jaNAto nathI e pramANe bhAvArtha che. - rAkSasInI jema jarA bIjI paNa je viDaMbanA kare che tene jaNAve che . dalai balaM galai suiM pADai dasaNe niraMbhae diDhei / jararakkhasI balINa vi bhaMjai piDhei pi susiliTuM / / 38 / / dalayati balaM galayati zrutiM pAtayati dazanAn niruNaddhi dRSTim / jarArAkSasI balinAmapi bhanakti pRSTimapi suzliSThAm / / 38 / / Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 gAthArtha ? jarA rUpI rAkSasI baLane cUre che, zrotrendriyane gaLe che. dAMtone pADe che. daSTine rUMdhe che baLavAnonI paNa majabUta pIThane paNa bhAMge che. (38) gatArthA / / tathA - artha : thArtha sa21 cha. tathA sayaNaparAbhavasunnattavAusiMbhAiyaM jarAsennaM / guruyANaM pi hu balamANakhaMDaNaM kuNai vuDDatte / / 39 / / svajanaparAbhavazUnyatvavAyuzleSmAdikaM jarAsainyam / gurUNAmapi khalu balamAnakhaMDanaM karoti vRddhatvaM / / 39 / / gAthArtha : svajanothI parAbhava, jaDatA, vAyu, zleSmAdi rUpa jarAnuM sainya ghaDapaNamAM moTAonA paNa baLa ane mAnanuM khaMDana kare che. (39) jarAgRhItasya avazyameva prAyaH putrakalatrAdisvajanaparibhavaH zUnyatvaM vAyuH zleSmAdayazca bhavantIti vivakSayA ete jarAsainyatvenoktAH, te ca mahAtmanAmapi balamabhimAnaM ca khaNDayanti, sarvakAryAkSamAnanAdeyAMzca kurvantItyarthaH / / jarAbhItAzcAvivekinastanivAraNe'nupAyAn kurvantIti darzayati - TIkArtha ? jarAthI pakaDAyelane avazya ja ghaNuM karIne putra, strI Adi svajanathI parAbhava prApta thAya che. jaDapaNuM, vAyuno vikAra ane kapha vagereno upadrava thAya che. e apekSAe A badhAne jarAnA sainya tarIke kahelA che ane teo parAkramIonA baLa ane abhimAnanuM khaMDana kare che tathA sarva kAryamAM asamartha ane anAdeya kare che e pramANe kahevAno bhAvArtha che. jarAthI bhayabhIta thayelA avivekIo jarAne nivAravAmAM je je ku-upAyone Acare che tene batAvatA cha jarabhIyA ya varAyA sevaMti rasAyaNAikiriyAo / govaMti paliyavaligaMDakUvaniyajammamAINi / / 40 / / jarAbhItAzca varAkAH sevante rasAyanAdikriyAH / gopAyanti palitavaligaNDakUpo nijajanmAdIni / / 4 / / gAthArtha ? jarAthI bhayapAmelA vAkaDA rasAyaNAdi kriyAonuM sevana kare che ane saphedakeza, 72yadAmo, samai 431 431 mane potAnA mAyuSyane chUpAce cha. (40) jarAbhItAzcAvivekino varAkA gandhakAdirasAyanAni sevante, taizca sevitairapi jarA nApagacchati, apagame vA samayAntare punarapi bhavatItyayamanupAyo, unaikAntikatvAdanAtyantikatvAJca / tapaHsaMyamAdividhAnaM tu tadapag2ame samyagupAyo, mokSAvAptau avazyameva jarocchedahetutvenaikAntikatvAnmokSapratipAtAbhAvena punarjarAyAH sambhavAbhAvAzcAtyantikatvAd, Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 anye tu mahAmUDhA lohakITAdikharaMTanena palitAni 'gopAyanti, valIzca vastrAdinA 'gopAyanti, gaNDau-kapolo tayovRddhatvena patitau kUpo maulivastrAdinA veSTayanti, nijajanma cirakAlInamapyAsanakAlaM kathayitvA gopAyanti, AdizabdAdanyA apyevaMprakArA mohaceSTA draSTavyAH / / kiM punaste evaM kurvanti ? na punaH samyagupAye lagantItyAha - TIkArtha jarAthI bhaya pAmelA varAkaDA avivekIo gaMdhakAdi rasAyaNonuM sevana kare che ane te rasAyaNonA sevanathI paNa jarA nAza thatI nathI athavA cAlI jAya to paNa thoDA kALa pachI pharI pragaTa thAya che mATe jarAne dUra karavAno A paramArthathI upAya nathI kemake te upAya anekAMtika* ane anAtyantika che. paNa tapasaMyamAdinuM ArAdhana jarAnA nAzano samyagu upAya che kAraNa ke tapa saMyamanI ArAdhanA jarAnA kAraNabhUta karmono nAza karIne mokSanI prApti karAvatI hovAthI ekAMtika kAraNa che. vaLI eka vakhata mokSamAM gayA pachI pharI tyAMthI kyAreya patana na thatuM hovAthI have kyAreya paNa jarAno saMbhava nathI tethI tapa-saMyamAdinuM ArAdhana jarAnA nAzanuM AtyaMtika kAraNa che. paNa bIjA mahAmuDho lokhaMDanA kATa AdinA copaDavAthI sapheda kezone chUpAve che ane karacalIo vastrothI chUpAve che. vRddhAvasthAnA kAraNe gAlapara paDelA khADAone mastaka paranA vastrAdithI DhAMke che. ghaNAM varasothI paNa thayelA potAnA janmane ochA ochA varSono kahIne umarane chUpAve che. Adi zabdathI AvA prakAranI bIjI paNa mohanI ceSTAo jANavI. teo AvuM zA mATe kare che ? ane samyagu upAyamAM kema pravRtta thatA nathI tene kahe che na muNaMti mUDhahiyayA jiNavayaNarasAyaNaM ca mottUNaM / sesovAehiM nivAriyA vi DhukkaDa puNo'vi jarA / / 41 / / na jAnanti mUDhahRdayA jinavacanarasAyanaM vimucya / zeSopAyaiH nivArita api Dhokate punarapi jarA / / 41 / / gAthArtha : jinavacana rUpI rasAyaNane choDIne bIjA upAyothI nivAraNa karAyelI jarA pharI paNa . prakaTa thAya che ema mUDha hRdayavALA jIvo jANatA nathI - (41) gatArthA / / tarhi jarAbhItAnAM yat samyak kRtyaM tadbhavanto'pyupadizaMtvityAzaGkaya sadRSTAntaM tadupadizabAha - to pachI jarAthI bhayabhIta thayelAonuM je samyapha kartavya che teno tame upadeza karo e pramANe zaMkA karIne daSTAMta sahita tene upadeza karatA kahe che ke to jai atthi bhayaM te imAi ghorAi jarapisAIe / jiyasattu bva pavajasu saraNaM jiNavIrapayakamalaM / / 4 / / 2-2. jo. - vA .. * je upAyathI jarAnuM kAraNa evuM karma avazya nAza pAme te upAya ekAMtika kahevAya che. je puNya karmanA udayathI jarA AvatI aTake to puNyakarmano udaya anekAMtika upAya che. je upAyathI jarA potAnA kAraNabhUta karmo sahita nAza pAme te upAya AtyaMtika (chello) che. je puNyakarmanA udayathI te bhavamAM AvatI jarA aTake te upAya anAtyaMtika che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 tasmAt yadi asti bhayaM te asyA ghorAyA jarApizAcyAH / jitazatruriva prapadyasva zaraNaM jinavIrapadakamalaM / / 42 / / gAthArtha ? tethI jo A ghora jarArUpI pizAcIthI bhaya utpanna thayo hoya to jitazatrurAjAnI jema zrIvIra jinezvaranA caraNa rUpI kamaLanuM zaraNa svIkAro. (42) prakaTArthA / navaraM jitazatrurityayaM guNata eva draSTavyo, bahUnAM zatrUNAmanena jitatvAt, nAmatastu somacandrAbhidhAno'sau mantavyaH, zAstrAntare ca kvacid guNamAzritya jitazatrutayA'sau likhito dRSTa itIhApi tathaivoktaH, AvazyakAdiSu tu somacandranAmatayaiva prasiddhaH, anena ca jarAbhItena prathamamajJAnAttApasI dIkSA pratipannA, pazcAttu zrImanmahAvIracaraNayugalamanusRtaM, tadaiva ca samyagupAyatA draSTavyA iti saMkSepArthaH / / vistarArthastu kathAnakenocyate, tacchedam - TIkArtha : ahIM jitazatru nAma je kahevAyuM che te guNathI ja jANavuM kemake AnA vaDe ghaNAM zatruo jItAyA che paNa nAmathI to A rAjA somacaMdra che ema jANavuM. bIjA zAstromAM kayAMka guNane AzrayIne A jitazatrupaNAthI lakhAyelo jovAyo che tethI ahIM paNa te pramANe ja lakhyuM che paNa AvazyakAdi graMthomAM somacaMdranA nAmathI prasiddha che. jarAthI bhayabhIta thayelA ANe prathama ajJAnathI tApasa dIkSA grahaNa karI paNa pAchaLathI zrImad mahAvIra jinezvaranA caraNa yugalane anusaryA ane te ja samyagu upAya jANavo. A pramANe saMkSepa artha che paNa vistArArtha kathAnakathI kahevAya che ane te A pramANe che somacaMdra rAjAnuM kathAnaka potanapura nAmanuM nagara hatuM, jemAM putrI lakSmIne rahetI jANIne jANe samudravaDe mokalAyelA ratnasamUho dekhAya che ane te nagaramAM kumudano bhAI evA caMdranI jema somacaMdra rAjA hato ane sakalaguNothI yukta dhAriNI nAme tenI priya rANI hatI ane koIka vakhata gavAkSamAM beThelA rAjAnA kezane oLatI rANI sapheda vALane joIne he deva ! dUta Avyo che ema bole che. (3) tethI saMbhrAnta thayelo rAjA cAre tarapha jue che ane vicAre che ke huM aMta:puramAM rahela hovA chatAM saMbhALyA vinA dUta kevI rIte Avyo ? mArA dvArapALo zuM daravAjA para nathI ? A pramANe saMbhrAnta thayela rAjAne joIne hasIne devI kahe che. "tuM dharma kara." ema kahyA vinA A huM jarA AvI gaI chuM ema tuM kaheze tethI tane jANa karavAne mATe jANe dUta hoya tema jarAe palita (sapheda vALa) mokalyo che. te palitane joIne rAjA vicAre che ke nakkI A jarArAkSasIno dUta che ane te jarA paNa maraNa dhATInI nAyikA ja che. jarAthI grasita thayelA jIvo evo koI parAbhava nathI ke jene na pAmatA hoya ! dharma-artha-kAmothI rahita jIvo jIvatA paNa marelA ja che. AthI ja amArA pUrvapuruSo e palitane joyA pUrve ja vratagrahaNa karyuM che paraMtu hInasattvavALA mAro ATalo kALa phogaTa ja gayo ane mAro palita jovAyo. hamaNAM paNa mAro putra prasannacaMdra haja bALaka che tethI huM zuM karuM ? (10) e pramANe vicAratA ati ghaNAM viSAdathI du:khI thayeluM che mana jenuM evA rAjAnA AMkhamAMthI AMsu paDyA. pachI uttarIyavastranA cheDAthI rAjAnA AMsune lUchIne devI kahe che ke he deva ! jo vRddhapaNAthI tamane lajjA thatI hoya to A rahasya huM koIne paNa jaNAvIza nahIM. pachI rAjA kahe che ke he devI ! ahIM avasthita bhAvamAM manuSyone lajjA kevI ? paNa puNyahIna- evA mAre A lajjAnuM kAraNa moTuM e mATe che ke pUrva puruSo vaDe Acarita nirmaLa mArgane na pAmyo arthAt meM saMyamano Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 svIkAra na karyo. tethI prasannacaMdra jyAM sudhI prajAnuM pAlana karavA samartha na thAya tyAM sudhI te prajAnuM pAlana kara huM to dIkSA grahaNa karuM chuM (15) have devI rAjAne kahe che ke zuM caMdra vinA paNa jyotnA hoya che ? athavA koIvaDe kayAMya paNa sUryathI bhinna sUryanI prabhA jovAI che ? tethI mAre putrathI koI kArya (prayojana) nathI tamane je anumata che te mATe paNa karavuM joIe. A pramANe tenA Agrahane jANIne rAjyapara putrane mUkIne dhAriNInI sahita rAjAe tApasa dIkSAne svIkArI. rANI garbhavatI hovAne kAraNe yogya samaye putrano janma thayo. pachI rANI marIne jyotiSamAM devIpaNe utpanna thaI ane jaMgalI bheMsanuM rUpa laIne snehathI putranA mukhamAM dUdha reDe che. pachI putra moTo thayo. valkalothI (vRkSanI chAlanA vastrothI) vIMTaLAyelo hovAthI valkalacIrI e pramANe tenuM nAma sthApana karAyuM. (20). - have keTalAka varSo pachI prasannacaMdra rAjA tenA anuttara rUpa lAlityane sAMbhaLIne gupta rIte navA utpanna thayelA yauvananA samUhavALI atizaya rUpavALI vezyAonI putrIone, tApasIono veza paherAvIne zreSTha dravyothI khAMDanA lADu banAvI teonA hAthamAM ApIne ghaNAM sainikothI yukta tyAM mokalAvI. pachI kulapati lAkaDA levA jAya che tyAre phalane anukaraNa karanArA arthAt phaLa jevA lADuo valkalacIrIne Ape che. te lADu khAIne kayA AzramamAM AvA madhura phaLo thAya che ema valkalacIrI pUche che. tethI vezyAputrIo kahe che ke potanapura nAmanA AzramamAM AvA phaLo haMmezA thAya che. ame paNa tApaso tyAM vasIe chIe tethI tuM paNa tyAM AvI jethI haMmezA paNa AvA phaLo khAvA maLaze ane teo ekAMtamAM sukumAla unnata stanane sparza karAvIne lobhAve che. (27) pachI tApasanI sAmagrI laIne te teonI sAthe cAlyo. A bAju vRkSa upara caDhelA carapuruSo (guptacaro) e kahyuM ke te tApasaRSi Ave che tethI bhaya pAmelI vezyAputrIo parijananI sAthe bhAgI gaI. valkalacIrI pagamArgane anusarato jAya che paNa tApasIone ke pitAne kyAMya maLyo nahIM. mArgamAM bhamatA valkalacIrIne eka rathike joyo. karuNAthI rathike tene ratha upara besADyo ane puchyuM ke tuM kyAM jAya che ? teNe kahyuM ke potanapuranA AzramamAM jaIne madhura phaLone huM khAIza ema satya hakIkata jaNAvI te rathikanI strInI sAmuM joIne A saraLa svabhAvI valkalacIrI kahe che ke (32) he tAta ! huM tamane abhivAdana karuM chuM. tyAre A zuM bole che ? ema rathikanI strI priyatamane pUche che. rathika kahe che ke A . haMmezA strI vinAnA AzramamAM vaselo che tethI te sarvane pitA ja mAne che tethI tAre AnA para gusse na thavuM rathikanI pAse paNa uttama lADuo hatA (34) teNe paNa tene lADu ApyA ane valkalacIrIne laI jaIne potanapuranA najIkanA pradezamAM mukyo ane te koIka rIte nagaranI madhyamAM riddhi-samRddhithI yukta lokaprasiddha evI eka vezyAnA ghare pahoMcyo. tenA gharamAM puruSanA vezavALI (DhaSavALI) eka putrI che. pUrve naimittikavaDe kahevAyelo te valkalacIrI teo vaDe jovAyo ane vastra tathA AbhUSaNothI tene bhUSita karyo ane snAna tathA - vilepana karAvyuM. utpanna thayelA anurAgavALI putrInI sAthe rAtrImAM pANigrahaNa karAvyuM. pachI maMgaLa gIto gavAya che ane vAjiMtro vagADAvAya che. (38) A bAju vezyAoe rAjAne paNa jaNAvyuM ke amArAthI ane pitAthI chUTo paDelo valkalacIrI araNyamAM bhame che. A sAMbhaLI rAjAne atidu:kha thayuM ane prabhAta samaye gusse thayelA rAjAe vezyAne bolAvIne kahyuM ke mArA AvA du:khamAM tArA manoratha pUrNa thayA che jethI A pramANe te ghaNA khuzI thayela loko vaDe gIto gavaDAve che ane vAjiMtro vagaDAve che tethI bhayapAmelI vezyAe nimittiyAnuM vacana rAjAne kahyuM ane tApasakumAranuM AgamanAdi badhuM jaNAvyuM. (42) Apane kumAranA viyogathI thayela du:khane ame na jANyuM tethI * kSamA karo. pUrve je puruSo vaDe te jovAyo hato te puruSone rAjAe vezyAnA ghare mokalyA. teo paNa tene Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 oLakhIne patnIo sahita laI AvyA. rAjA vaDe AliMgana karAyo ane ardhAsana upara besADyo ane bIjI paNa rAjaputrIonI sAthe tenuM pANigrahaNa karAvyuM ane yuvarAjapade sthApana karyo. valkalacIrI paNa vipula bhogone bhogave che. (45) ane A bAju tenA viyogathI raDatA pitAnI AMkho paDaLathI evI DhaMkAI ke jethI te kaMI paNa joI zakatA nathI. pachI bAra varasa pasAra thayA pachI rAtrInA aMtamAM valkalacarI koIka rIte pitAne yAda karIne jhUre che. te rAjA pAse rajA mAMge che. rAjA kahe che ke ApaNe baMne sAthe jaIe. pachI moTI sAmagrIthI te baMne pitA pAse gayA. praNAma karI jeTalAmAM pagamAM paDyA teTalAmAM putrone sparza karatA moTA harSanA AMsuthI kulapati (pitA)nA AMkhanA paDaLo naSTa thayA. pachI kulapati sarvane jue che ane prasannacaMdrane sarvanI kuzaLavArtA pUche che. (50) valkalacIrI paNa jhUMpaDInI aMdara gayo. pote bAMdhIne rAkhelI valkalone choDIne rajane jhATake che ane jhATakatA vicAre che ke AvA prakAranI kriyA meM pUrve karelI che. pachI jAtismaraNa jJAnathI pUrve AcarelA vratane saMbhAre che ane te bhavamAM paDilehaNa karelA vastrone saMbhAre che ane devalokamAM bhogavelA vipula bhogone yAda karIne pachI jaladI moTA saMvegane pAmyo. viSayamAM mUDha potAnI niMdA kare che ane bhAvathI cAritrane ane kSapaka zreNIne svIkAre che. pachI ghAtakarmono kSaya karI kevaLajJAnathI badhuM jANe che. devatAoe liMga ApyuM ane pratyeka buddha thayA. pitA tathA prasannacaMdrane pratibodha karIne zrAvaka kare che. pachI pitAne laIne zrI vIra jinezvaranI pAse gayA ane vIrajinezvare somacaMdrane dikSA ane zikSA ApI. valkalacIrI siddha thayA. pitA paNa devalokamAM jaI sudeva - sumanuSyanA sukho bhogavIne karmarahita banI mokSe jaze. Ama jarAnA du:khane nivAranArA zrI vIra jinezvaradevanA caraNarUpI kamaLamAM prasannacaMdranuM dIkSA grahaNa, manamAM yuddha, yuddhamAMthI nivRtta thayela prasannacaMdrane kevaLajJAnanI prApti A badhuM prasiddha hovAthI temaja ahIM viSaya na hovAthI ahIM jaNAvyuM nathI. A pramANe jitazatru rAjarSinuM kathAnaka samApta thayuM. e pramANe roga ane jarAnA viSaya saMbaMdhI azaraNapaNAne kahyuM. have mRtyu saMbaMdhI azaraNapaNAne kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che ke samuvaTThiyammi maraNe sasaMbhame pariyaNammi dhAvaMte / ko saraNaM pariciMtasu eka mottUNa jiNadhammaM ? // 43 // . samupasthite maraNe sasaMbhrame pariNate ca dhAvati / vazarAM ? paricitA parva muvattA nirnim rUA gAthArtha maraNa upasthita thAya tyAre parijana saMbhramathI doDe chate eka jinadharmane choDI koNa zaraNa thAya ema tuM vicAra. (43) samupasthite maraNe, nirupakrame iti zeSaH, sopakrame tu tasmin bhavanti vibhavasvajanAdayo'pi zaraNaM / / jinadharmo'pyanantarabhAvena paramparayA vA mRtyuvarjite sthAne nayatItyetAvatA zaraNamucyate, tadbhava eva sadyaH so'pi taM nivArayituM na zaknoti, ata evAha - Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 TIkArtha : ahIM nirupama* zabda mULa zlokamAM jaNAvela nathI te ahIM adhyAhArathI grahaNa karavo eTale ke nirupamakrama maraNa upasthita thaye chate jinadharmane choDIne koI zaraNa thatuM nathI. paNa sopakrama maraNa Ave tyAre vibhava svajana vagere paNa zaraNa thAya che. jinadharma paNa anaMtara bhAvathI** ke paraMparAthI mRtyuthI rahita (mokSa) sthAnamAM AtmAne laI jAya che eTalA mAtrathI za2Na kahevAya che. te ja bhavamAM tarata jinadharma paNa mRtyune nivAraNa ka2vA zaktimAna thatuM nathI. AthI ja tene kahe che kesyltiyloyphunno uvAyavihijANagA anaMtabalA / titrA vi hu kIti kittisesA kayaMteNa // / 44 / / sakalatrilokaprabhava upAyavidhijJAyakA anantabalAH / tIrthakarA api khalu kriyante kIrtizeSAH kRtAntena / / 44 / / gAthArtha : sakaLa traNa lokanA svAmI upAya ane vidhine jANanArA anaMta baLavALA tIrthaMkaro paNa yamarAjavaDe kIrtizeSa karAya che. (44) 15 utkRSTo hi dharmastIrthakarANAM, paraM so'pi tadbhava eva na mRtyuM nivArayitumalaM, upAyAMzca saMbhavinaH sarvAnapi kevalI jAnAti, praraM samutpannakevalaistIrthakarairapi sa ko'pyupAyo na dRSTo yena mRtyuH sadya eva nivAryate, evamanantabalAdivizeSaNAnAmapi saphalatA'bhyUhyA / / atha zAntAstIrthakarA iti prabhavatyeSAM mRtyuH, ye tu zakracakravartivAsudevA raudrAsteSAmasau na prabhaviSyatItyAzaGkayA''ha TIkArtha : tIrthaMkarone dharma utkRSTa hoya che. paraMtu te paNa te ja bhavamAM mRtyune nivAravA samartha thatA nathI ane kevaLI bhagavaMto saMbhavita sarva upAyone paNa jANe che. chatAM utpanna thayuM che kevaLajJAna jene evA tIrthaMkarovaDe paNa evo koI upAya jovAyo nathI ke jenAthI mRtyu turata ja nivArI zakAya. anaMtabaLAdi vizeSaNa jene apAyuM che evA tIrthaMkaronI paNa saphaLatA A pramANe samajavI. arthAt teo paNa e bhavamAM mRtyune vArI zakatA nathI. have tIrthaMkaro upazAMta thayelA che tethI teo para A mRtyu asarakAraka thAya te barAbara che paNa je indra, cakravartI-vAsudeva raudra che teone vize A mRtyu kevI rIte asa2kA2ka thAya evI zaMkA karIne kahe che kebhusttijuo surakoDiparivuDo pavipayaMDabhuyadaMDo / hariNo vva hIrai harI kayaMtahariNA'hariyasatto / / 45 / / ** bahuzaktiyuktaH surakoTiparivRtaH pavipracaNDabhujadaNDaH / / hariNa iva hriyate hariH kRtAntahariNA'dharitasattvaH / / 45 / / nirupamamarA game teTalA upacAro karavAmAM Ave chatAM maraNanI ghaTatI sthitinA vegane aTakAvI zakAya nahIM tevuM maraNa nirupakrama che jyAre sopakrama maraNamAM upacArothI jhaDapathI bhogavAtA AyuSyanA daLIyAo kramathI bhogavAtI sthitivALA karIne pUrNa AyuSyanI sthiti jALavI zakAya che baMne prakAranA maraNomAM AyuSya karmanA daLIyAnI mULa sthitimAM kazo pheraphAra karI zakAto nathI. arthAt karmanA daLIyA eTalA ja bhogavAya che. anaMtarabhAva eTale te bhava pUro thayA pachI tarata (lagolaga) Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 gAthArtha : haraNIyAo jema siMhavaDe nAza karAya che tema ghaNI zaktithI yukta, kroDo devothI parivarelo, vaja ane pracaMDa bhujAnA daMDavALo, parAbhava karAyA che bIjA jIvo jenA vaDe evo sattvazALI indra yamarAja rUpI siMhathI koLIyo karAya che. (45) hariH - indro'pyadharitasattvaH kRtAntakezariNA hariNa iva hiyate / / TIkArtha siMha jema haraNano parAbhava karIne upADI jAya che tema yamarAja indrano parAbhava karIne upADI jAya che. chakkhaMDasuhasAmI nIsesanariMdapaNayapayakamalo / cakkaharo'vi gasijai sasi vva jamarAhuNA vivaso / / 46 / / je koDisilaM vAmekvakarayaleNukkhivaMti tUlaM va / vijhavai jamasamIro te'vi paIva vva'surariuNo // 47 / / SaTkhaNDavasudhAsvAmI niHzeSanarendrapraNatapadakamalaH / cakradharo'pi grasyate zazIva yamarAhuNA vivazaH / / 46 / / ye koTizilAM vAmaikakaratalenotkSipanti tUlamiva / / vidhyApayati yamasamIraH tAnapi pradIpAnivAsuraripUn / / 47 / / gAthArtha : haraNIyAo jema siMha vaDe nAza karAya che tema ghaNI zaktithI yukta, kroDo devothI parivarelo, vaja ane pracaMDa bhujAnA daMDavALo, parAbhava karAyA che bIjA jIvo jenA vaDe evo sattvazALI indra yamarAja rUpI siMhathI koLIyo karAya che. (46) azvagrIva vagere asuro (prativAsudevo)nA duzmano evA tripRSTha vagere vAsudevo jeo eka DAbA hAthanI hatheLIthI koTi zilAne rUnI godaDInI jema UMcake che teone yamarAja rUpI pavana dIpakanI jema bujhAve che. (47) ye tripRSThAdivAsudevA: koTizilAM vAmaikakaratalena tUlamivotkSipanti, tAnapyasurANAm-azvagrIvAdInAM ripUn vAsudevAn pradIpAniva vidhyApayati yamasamIraH / / tataH kimityAha - je tripRSThAdi vAsudevo koTizilAne DAbA hAthanI hatheLImAM rUnI jema UMcake che te azvagrIva vagere prativAsudevonA duzmana evA vAsudevone yamarAja rUpI pavana dIpakanI jema bujhAve che. tethI zuM ? ene jaNAvatA kaheyamarAja rUpI pavana vAsudeva rUpI dIpakane bujhAve che tethI zuM? ene jaNAvatA kahe che - jai majhumuhagayANaM eyANa vi hoi kiM pi na hu saraNaM / tA kIDayamettesuM kA gaNaNA iyaraloesu ? / / 48 / / yadi mRtyumukhagatAnAM eteSAmapi bhavati kimapi na khalu zaraNaM / . tarhi kITakamAtreSu kA gaNanA itaralokeSu ? / / 48 / / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 17 gAthArtha : jo mRtyunA mukhamAM gayelA A zalAkApuruSone paNa kaMI paNa zaraNa thatuM nathI to pachI kITakamAtra sAmAnya puruSone vize zuM gaNanA karavI ? (48) sugamA / / aparaM ca nirupakrame mRtyo samupasthite sarvamidamanarthakamiti darzayati - avataraNIkA ane bIjuM nirupakrama mRtyu samupasthita thaye chate A sarva upAyo arthahIna che e pramANe patApatA 3 cha - jai piyasi osahAI baMdhasi bAhAsu pattharasayAiM / kAresi aggihomaM vijaM maMtaM ca saMtiM ca / / 49 / / annAiM vi kuMTalaviMTalAiM bhUovadhAyajaNagAI / kuNasi asaraNo taha vi hu DaMkijjasi jamabhuyaMgeNa / / 50 / / yadi pibasi auSadhAni badhnAsi bAhvoH prastarazatAni / kArayasi agnihomaM vidyA maMtraJca zAMtiJca // 49 / / anyAnyapi koMTalaviMTalAni bhUtopaghAtajanakAni / karoSi azaraNa: tathA'pi nizcayena dazyase yamabhujaMgena / / 50 / / thArtha : ho tuM mauSadhAne pIche, 5||maaN seM53) bhAjIyAne bAMdhe cha, agnihoma, vidyA, maMtra ane zAMtikarmane karAve che ane jIvonA ghAtane karanArA bIjA paNa kAmaNa TramaNo kare che to paNa azaraNa evo tuM yamarAjarUpI sarpathI sAya che. (49-50) sugame / / ye'pi kuTumbadhanadhAnyAdayaste'pi nizcitaM mumUrSorna kasyaciccharaNamiti darzayati - avataraNIkA : kuTuMba dhana-dhAnyAdi je paNa che te paNa nizcitathI maravAnI icchAvALAne kaMIpaNa zaraNa thatu nathA tane tAta 3 cha ? siMcai uratthalaM tuha aMsupavAheNa kiM pi ruyamANaM / uvariTThiyaM kuDumbaM taM pi sakajjekkatallicchaM / / 51 / / dhaNadhanarayaNasayaNAiyA ya saraNaM na maraNayAlammi / jAyaMti jae kassa vi annattha vi jeNimaM bhaNiyaM / / 52 / / siJcati uraHsthalaM tava azrupravAheNa kimapi rudat / uparisthitaM kuTumbaM tadapi svakAryakatatparam / / 51 / / / dhanadhAnyaratnasvajanAdikAzca zaraNaM na maraNakAle, jAyante jagati kasyApi anyatrApi yenedaM bhaNitam / / 52 / / gAthArtha svakAryamAM eka tatpara, upara khaDepage UbhuM rahetuM, raDatuM paNa kuTuMba azrupravAhathI tArA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanAprakaraNa bhAga- 2. vakSasthaLane sIMce che ane dhana-dhAnya-ratno svajanAdi maraNa kALe jagatamAM koIne paNa zaraNa thatA nathI jethI bIjI jagyAe paNa A pramANe kahyuM che. (pa1-52) kimanyatra bhaNitamityAha - . bIjA graMthamAM zuM kahyuM che tene kahe che attheNa naMdarAyA na rakhio gohaNeNa kuianno / dhantreNa tilayaseTThI puttehiM na tAio sagaro / / 53 / / arthena nandarAjA na rakSito godhanena kucikarNaH / dhAnyena tilaka zreSThI putrairna trAtaH sagaraH / / 53 / / gAthArtha dhanathI naMdarAjA, godhanathI kucikarNa, dhAnyathI tilaka zreSThI ane putrothI sagara cakravartI rakSaNa na karAyo - (53). sugamA / / kathAnakAni tUcyante / kathAnako have kahevAya che. naMdarAjAnuM daSTAMta pATalIputra nagaramAM naMdanAme rAjA hato. koIka kAraNathI tene nIti viruddha atizaya lobha vistAra pAmyo ane teNe dravyanI AvakanA nahIM bhogavAyela arthAt navA sthAnone UbhA karyA ane atilubdha evA teNe pUrvanI AvakanA je sthAno hatA tene vadhAryA. (arthAt kara meLavavAnA navA navA upAyo karyA ane junA je upAyo hatA temAM karanI maryAdA vadhArI) tathA vyayanA je sthAno hatA tene ghaTADyA (arthAtu lokonI sukhAkArImAM je dhanano vyaya thato hato tenuM pramANa ochuM karyuM) ane lokane daMDe che. khoTA aparAdhane utpanna karI daMDe che. (3) artha-upArjananA nimitte judA judA upAyone vicArato sUve che, jAge che ane teo pAsethI sarva dhanane grahaNa kare che. A pramANe anyAyane pAmelo rAjA sarva janasamUhane pIDIne apayazanA samUhathI sakala paNa pRthvIvalayane bharyuM. sarvasva luMTAyuM che jenuM evo sarva paNa loka hAhAkAra karato thayo. vadhAre zuM? potAnA dezamAM nANAnA calaNane paNa kADhI nAkhyuM. pachI tenA vaDe carmamaya nANAno vyavahAra prarvattAvAyo. lubdha evA te kurAjAnA maraNane ja vicArato tathA gupta ke pragaTa Akrozane paNa karato, bALa-vRddha-sahita ni:saMka evo loka te nagaramAM sUve che, jAge che ane bhame che. A rAjA duSTa, durAcArI, niMdanIya che ema jANIne maMtrIo vaDe upekSA karAyelo kubuddhi evo rAjA cAMDAlanI jema ceSTA kare che. (9) : A arasAmAM avadhyApurInA mahArAja vaDe ghaNAM rAjAonI pAse ane naMdarAjAnI pAse koIpaNa tuccha prayojanathI sAta guNothI yukta evo dUta mokalAvAyo. kulIna, zIlasaMpanna, vAcALa, dakSa, priyabolanAra, yathAkatavAdI, smRtimAna A sAtaguNothI yukta dUta hoya che. (1) AvA dUtanA sAta guNothI yukta, ghaNI parSadAthI yukta, bhadra AkRtivALo evo pATalIputra nagaranA dezamAM Avyo ane tyAM dareka gAmamAM, dareka nagaramAM, dareka manuSyanI pAsethI rAjA vize na kahI zakAya tevA durbhAgI prajAnA duSmASitone sAMbhaLe che. rAjAvaDe karAyelI dezanI avasthAnuM nirIkSaNa kare che ane Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 ghaNuM karIne sarva sthAnone zUnya jUe che. pachI parivrAjakAdinA maThone paNa khAlI joIne A dUta vicAre che ke kharekhara ! A parivrAjakoe paNa potAnA sthAnone kema choDyA ? duSTapaNa rAjA kSatinA abhAvamAM (gunA vinA) niraparAdhI munione zuM karavA icche che ? athavA mArAvaDe A nIti viruddha ja vicArAyuM kAraNa ke nIti A pramANe che mAro aparAdha nathI (tethI A mane nahIM paDe ema mAnavuM) A vizvAsanuM kAraNa banatuM nathI kAraNa ke dUra manuSyothI guNavAnone paNa bhaya hoya che. (1) huM niraparAdhI muni chuM, mAre bhaya kayAMthI hoya ? evA prakAranuM abhimAna dhAraNa karavuM te samRddhine mATe thatuM nathI kemake paranI samRddhine vize matsaravALA durAtmAone zuM kaMI alaMdhya hoya che ? (2) e pramANe vicArato dUta rAjAnI pAse gayo. sarvadravya maLeluM hovA chatAM paNa prajAthI tiraskAra karAyelo rAjA kAMtihIna jovAyo. yathocita pratipatti (satkAra) karAyelo dUta tenI AgaLa beTho. lAMbA samaya sudhI mauna rahelo dUta jeTalAmAM kaMI bolato nathI teTalAmAM bhrakuTine-caDhAvIne rAjAe kahyuM ke rAjadvArapALa (dUta) kema kaMI bolato nathI ? dUte kahyuM ke akALe vacanane bolato brahmA paNa loka pAsethI avajJA ane zAzvata (nakkIthI) apamAnane meLave che. devanI rajAthI hamaNAM kaMIka jaNAvAya che paraMtu deve aprasAda na karavo kAraNa ke he rAjana!apathya ane priya bolanArA puruSo sulabha hoya che paNa apriya evA pathyane bolanAra ane sAMbhaLanAra durlabha hoya che. 1 je rAjAnA vaidyo-jyotiSIo ane amAtyo mIThuM bolanArA hoya che te rAjA zarIra-dharma ane bhaMDArathI jaladIthI kSaya pAme che. 2 anadhikArIe vyavahAramAM kaMIpaNa na bolavuM joIe paNa adhikArIe to apakSapAtI vacana bolavuM joIe. 3 sabhAmAM na javuM joIe ane anucita na bolavuM joIe. nahIM bolato athavA viruddha bolato paNa manuSya aparAdhI (gunegAra) thAya che. 4 ane temAM paNa he deva ! tamArA dezamAM praveza karatA meM je prajAno virAga sAMbhaLyo ane je haraNa karAyela dhanavALA lokanuM dauthya joyuM te devane paNa sarva jANamAM che e pramANe saMbhAvanA karAya che. temAM A nIti paNa suparicita ja che. jemake kAma, krodha tathA lobha, mAna, harSa tathA mada A chano tyAga karavo joIe. A cha je dezamAM tyajAyA che te dezano rAjA sukhI thAya che. 1. rAjA dhanathI parikSINa thayo hoya to paNa anAdeya (anyAyathI dhanane) grahaNa na karavuM joIe ane rAjA samRddha hoya topaNa sUkSma (alpa) Adeya padArthane jato na karavo joIe. 2. ubhaya loka (Aloka ane paraloka) viruddha anyAyathI meLavela dhanathI jeo rAjAne lobhAve che te varIo che, maMtrIo nathI. 3 maMtrIo paramArthathI rAjAonA yaza rUpe zarIrane icche che. yaza rUpI zarIra naSTa thaye chate dhanathI zuM? athavA rAjyavibhUtiothI zuM? 4. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 jo daMbhathI dharma karelo hoya, anyAyathI dhana meLavyuM hoya to pachI kleza ane apakIrtine choDIne bIjuM zuM kaMI siddha thAya che ? 5. be vastro, suMdara strI, komaLazayA, Asana, zreSTha hAthI, ghoDo athavA ratha, kALe auSadha tathA niyamita bhojanapAnanI pravRtti A sivAyanuM rAjAne sarva paNa pArakuM che ema tuM jANa. 6. ' anaMtA rAjAoe kALathI pRthvI bhogavI che ane maLelA dhanane choDIne potAnA karelA kRtyone laI gayA che. 7 tethI tuM dharmane kara je have pachI tene anya janmamAM sahAya thAya, A saMpattio marelAnI pAchaLa jatI nathI. 8 A pramANenA dUtanA vacano sAMbhaLIne kopanA AvezathI dAMtavaDe grahaNa karAyo che jIbhano agrabhAga jenAvaDe evo rAjA "A rAjA mahArAjAno dUta che" tethI teno pratikAra (tiraskAra) nahIM karato oraDAnI madhyamAM pravezyo. dIrgha nizvAsa nAkhIne khATalAmAM paDyo. "A apAtra che tethI sadupadezane ayogya che" e pramANe vicArIne dUta paNa potAnA rAjAnI pAse gayo. ane A bAju naMdarAjA A lokamAM ja pApanA udayathI tIvra vedanAvALA ghaNAM roganI pIDAothI gherAyo, tethI vilApa kare che, AkraMda kare che, pokAro kare che, cikitsA karAve che chatAM adhika vedanAothI pakaDAya che. loka paNa mAnatAone kare che ke devatAnA tejathI ane mahAsatIonA zIlathI A eka rAjA A jIvalokamAM na jIve (na bace) e pramANe loko bole chate te rAjAe rAjyadhurAmAM samartha ghaNAM buddhivALA vinIta evA jayAnaMda nAmanA potAnA putrane rAjya soMpIne tene bAhuthI pakaDIne zapathapUrvaka kahyuM ke he putra tAre tevuM kArya karavuM jethI lokavaDe huM prazaMsanIya banuM. A pramANe kahIne te ghora vedanA samuddhAtamAM paDyo. sarvapaNa te dravyane choDIne naMdarAjA maraNa pAmyo. pitAnA vacana rUpI saMkaTamAM paDelA putre vicAryuM ke zuM kharekhara pitAvaDe evuM koI zabhakArya karAyuM che jethI loka tenI prazaMsA kare. (7) e pramANe vicArato adRSTa bhAvavALo jayAnaMda paNa potAnI buddhithI samagra jaLAzayo para cokI pero mUke che tethI loka kahe che ke A zuM ? AthI rakSaka puruSo kahe che ke hamaNAM pANIno paNa kara Apo to tamane pANI pIvA ane ghare laI javA maLaze. tethI loko kahe che ke AnAthI to naMda ja sAro hato teNe dhana levA chatAM paNa pANI para pratibaMdha karyo na hato. A pramANe jayAnaMda lokamAM sarvatra pitAnI prazaMsA karAvIne pitAnA vacananA RNathI mukta thAya che. ane pachI sarva navA kara sthAnone dUra kare che ane udAra cittathI sarvatra dhanano vyaya kare che. nItithI prajAnuM pAlana kare che sarvapaNa loka dhanadhAnyathI samRddha thayo. te nIti tatpara rAjA thayo tyAre sarvatra loka AnaMda pAme che. Ama dhanathI naMdarAjAnuM rakSaNa (kalyANa) na thayuM ane ahIM paNa dhana choDIne gayo ane dhananA kAraNe thayelA pApothI saMsAranA anaMta du:khone anubhavaze. 14 (A pramANe naMdanuM kathAnaka samApta thayuM.) kucikarNanI kathA magadha dezamAM sughoSa nAmanuM prakhyAta gAma hatuM jemAM ghaNAM dhanavALo tathA nidhana paNa loko vase che. te gAmamAM atisamRddha kucikarNa nAmano gAthApati vase che. arjuna jema kRSNane vize haMmezA rAgavALo hoya che tema kucikarNa paNa haMmezA gAyonA vRMdavize rAgavALo rahe che ane teNe kramathI lAkho gAyone meLavI ane Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 hajAro govALone rokIne te gAyonA bhAga pADIne hajAro govALone rakSaNa mATe soMpe che to paNa teo koI kArya prasaMge bahAra bhegA thAya tyAre jhagaDe che. have A kucikarNa vibhAga karIne kALI gAyone eka gokuLamAM mUke che, badhI dhoLI, badhI lAla, badhI pILI, badhI varaNAgI, ghauMvarNI tathA nava prasUtA tathA garbhavatIo tathA navaprasUtA ane garbhavatI sivAyanI evI bIjI gAyonA alaga alaga gokuLa sthApe che. (9) sarva paNa araNyo potAnI gAyo mATe rokI lIdhA. (arthAt ijArAmAM rAkhyA) ane kucikarNa mUrchAthI te sarva gokuLomAM kramathI bhame che. nAnA vAcharaDAone sAcave che. mattabaLadanA chaMdone laDAve che. ane vRddhAtmA svayaM ja ghI-dUdha ane dahIM upara jIve che. jema ukALeluM pANI nIcethI upara uchaLe tema koIka vakhata kucakarNa zeTha tevA ajIrNathI bharAyo ke jethI tene moTo dAha utpanna thayo. mUrchAthI parAbhava pAmelo potAnA hAthothI sparzanA karato gAyanA vAcharaDAonI sAthe bhame che. hA gokuLa ! hA kAMtivALA baLado ! hA suMdara vAcharaDAonA samUho ! ane hA ghI-dUdha- gorasa ! pharI paNa zuM kyAMya maLaze ? A pramANe pralApa karato kucikarNa gAyo rUpI dhanathI rakSaNa na karAyo. marIne tiryaMca gatimAM gayo ane anaMta saMsAramAM bhamaze. (A pramANe kucikarNanuM kathAnaka samApta) tilaka zreSThInuM kathAnaka acalapura nAmanuM nagara che jyAM haMmezA dhAnya saMgraha karavAnI surucivALA zreSThionI anAjanI bhAvakathA kyAreya paNa virAma pAmatI nathI ane te nagaramAM mahAraMbhI tilaka nAmano zreSThI vase che ane te tala-maga-aDada-vAla-cokhA ane ghau-caNA-tuvara-maTha-coLA-masUra-jUnI latA tathA kodrava-kaLathI-kAMga-vazaNa (dhAnya vizeSa) guvAra vagereno saMgraha kare che. (3) pachI jyAre dukALa paDe che tyAre sarva dhAnyane veMce che ane A anna saMbaMdhI hajAro gADAone joDe che. samudramAM vahANathI bIjA dvIpamAM dhAnyane mokale che tenA AraMbhamAM paMcendriya jIvono paNa vadhu thAya che. ane tenuM ghara aMdara ane bahAra asaMkhyakroDa bhAbhara kIDAo sahita dhAnyathI bharAe chate tathA je parijana che te potAnI sAthe vIMTaLAIne bhame che tyAre ja tilaka rInA manamAM saMtoSa thAya che (7) A pramANe dhAnyonI leveca karatA teno ghaNo kALa pasAra thayo. have koI vakhata nimittio Ane kahe che ke hamaNAM kharekhara nimitta zakunothI nizcayathI durmikSa paDaze tethI te lobhIe ghara saMbaMdhI sarva dravyane dhAnyanA saMgrahamAM rokyuM ane bIjA vyAjathI aneka gaNA paisA UpADIne dhAnyanA saMgrahamAM ja rokayA ane pachI duSTa bhAvavALo jeTalAmAM AzAthI nacAvAyelo te rahe che arthAt dukALa paDaze ane huM ghaNuM dhana meLavIza evI AzAmAM rahe che teTalAmAM varSAkALamAM varasAda tevo varasavA lAgyo jethI 'taDa' e pramANe haiyuM phUTIne mithyAtvArrabhAdinA kAraNe marIne narake gayo. dhAnyathI rakSaNa nahIM karAyela tilaka zreSThI anaMta saMsArane bhamaze. . (e pramANe tilaka zreSThInuM kathAnaka samApta thayuM.) tathA kahevAya che ke sagara cakravartIne putro paNa zaraNa na thayA. sagaraputronuM kathAnaka bAra yojana lAMbI ane nava yojana vistAravALI ayodhyA nAmanI nagarI A bharatakSetramAM indravaDe vasAvAI hatI. navA bANo dhanurdhArInA karatalamAM ja hatA paNa nagarImAM bIje kyAMya mApavA = * ijAro eTale TharAvelI zarata pramANe koI hakkano eka haththu bhogavaTo (Thako) Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 yAcakatA na hatI. te nagarImAM zrI jinezvara devanA maMdiro ane zrAvaka janane choDIne bIjuM kaMIpaNa dekhAtuM nathI. te nagarIno jitazatru nAmano rAjA che ane sumitra nAme yuvarAja che. baLadeva-vAsudevanI jema paraspara prItivALA bane paNa samagra pRthvI valayane pALe che. pachI jitazatrune zreSTha cauda svapnothI sUcita zrI ajIta jinezvara putra thAya che. te ja rIte sumitrane zreSTha svapnothI sUcita sagaracakrI putra thAya che. pachI sumitra sahita jitazatru rAjA dakSAne grahaNa kare che. zrI ajIta jinezvara rAjA ane sagara yuvarAja bane che ane pachI kumArapaNAmAM aDhAra lAkha pUrva varSa ane rAjyapara eka pUrvAga* adhika trepana lAkha pUrva varSa rahIne ajItanAtha jinezvara tIrthane pravartAve che. dIkSA pachI bAramuM varSa pUrNa thayuM tyAre zrI ajItanAtha jinezvarane sakala tailokyane udyota karanAruM kevaLajJAna utpanna thayuM. ane rAjyane karatAM sagarane cauda ratnonI siddhi thaI ane sarva bharata kSetrane sAdhyuM ane pachI bharata kSetramAM vikhyAta cakravartI thayo. ane uttamabhogone bhogavatA tene zreSTha sAiTha hajAra putro thayA. (10) teomAM uttamaguNothI yukta jahnakumAra moTo putra hato ane teNe dhUtaviSayamAM koIka prakAre sagara rAjAne khuza karyo. pachI sagara kahe che ke he putra ! koIpaNa manavaMchita varadAnane mAga. jaipaNa kahe che ke he tAta ! tamArI anujJAthI daMDAdiratnothI sahita sarvabhAIonI sAthe sakala pRthvIne joto A bharatakSetramAM viharavAne icchuM chuM. ane pachI cakravartI sAmata-maMtrIothI yukta bIjI ghaNI sAmagrI ApIne seMkaDo maMgaLothI vidAya Ape che. (14) pachI sAITha hajAra bhAIonI sAthe sthAne sthAne arihaMta caityonI zreSTha pUjAo karAvato tathA moTI bhaktithI vaMdana karato, dAnAdinuM vitaraNa karato, prajAne sanmAnato, kramathI paNa ramaNIya judA judA vRkSanA vanathI maMDita, zreSTha kyAMka paNa suvarNamaya, sphaTikamaya ane ratnamaya cAra yojana vistAravALuM, UMcAImAM ATha yojana pramANavALuM, sura-vidyAdharothI AkarNa evA aSTApada parvata pAse pahoMcyo ane aSTApadanI taLeTImAM sarva paNa chAvaNIne choDIne, keTalAka parivArathI yukta. sAITha hajAra paNa bhAIo upara gayA. eka yojanA lAMbA, ardhA yojana vistAravALA ane traNa gAu UMcA evA ratnamaya tathA potapotAnI kAyA pramANa 8SabhAdi jinapratimAothI ane so bhAIonA stUpothI yukta cAra daravAjAvALA parama ramaNIya zrI bharata mahArAjAe karAvelA caityagharane vAMde che. (21) A bharatakSetramAM aSTApada parvata samAna anya bIjuM koI ramya sthAna nathI jyAM ame paNa AvuM ramya jinamaMdira baMdhAvIe. tethI ame amArA pUrva puruSo vaDe je A tIrtha nirmANa karAyuM che tenuM bhAvi puruSo lopa na kare te hetuthI rakSaNano upAya vicArIe. A pramANe kahIne janukumAra hajAra devothI adhiSThita sudaDha, daMDaratnane hAthathI grahaNa kare che. pachI te sarva bhAIonI sahita aSTApadanI cAre bAju te daMDaranane pherave che ane te daMDaratnathI eka hajAra yojana UMDAI sudhI bhUmi khodAI. tethI nAgakumAra devonA bhavanone upadravo thayA. bhaya pAmelA nAgakumAroe jvalanaprabhano Azraya karyo. jvalanaprabhe paNa avadhijJAnathI sagara putrone jANyA pachI gussAthI AvIne kahyuM ke re !re ! tame A zuM AraMbhya che? zuM tamoe maryAdAno lopa karIne A vyavasAya AraMbhyo che? athavA zuM kALA nAganA mastakathI potAne khaMjavALo cho ? garviSThonuM baLa lokamAM potAnA vadhane mATe thAya che. potAnA pAMkhanA baLathI ja pataMgIyuM dIpakamAM paDe che. (29) mahApuruSo yugane aMte paNa mArganI maryAdAno lopa karatA nathI. zuM koIpaNa vaDe sUryano ratha mArga parathI Utarelo jovAyo che ? jema asAra pAMkhavALA paNa pataMgIyA pagane sArI rIte jamIna para mUkatA nathI tema 84 lAkha varSa = eka pUrvAgavarSa, 84lAkha pUrvAga = eka pUrva varSa. evA pa3 lAkha pUrvavarSa + eka pUrvAga varSa (53 lAkha pUrva varSa tathA 1 pUrvAga varSa). Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhala bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 23 tucchAtmAo kaMIka baLa meLavIne UchaLe che. pitA paNa jaldIthI du:zIlaputrothI niMdanIyatAne pAme che. sUryanA kiraNo lokane tapAve che tyAre sUrya adRSTavyatAne pAme che. arthAt sUrya sAme koI jotuM nathI. mahApuruSo bhramaranI jema bIjAnA uparodha vinA kArya kare che, jyAre adhamo kAryanA abhAvamAM paNa UMdaranI jema parapIDAne kare che. (33) paNa tame bhuvanamAM vikhyAta guNavALA sagaranA putro cho tethI tamArA eka gunAne mApha karyo che paNa bIjI vakhate huM mApha nahIM karuM. tethI jambue paNa kahyuM ke he nAgAdhipa ! amAro A AraMbha tamArA bhavanone bhAMgavAno nathI. paNa aSTApadanA jinabhavananI rakSA mATe A khAI karI che temAM ajJAnadoSathI tamAro je aparAdha thayo che te ahIM khamavA (kSamavA) yogya che. pachI zAMta thaIne jvalanaprabha gayA pachI tyAM teoe vicAryuM ke jaLarahita A khAI kALathI pharI paNa purAI jaze. A pramANe vicArIne jhukumAre daMDathI pRthvItaTane cIrIne (phADIne) gaMgAnuM pANI lAve che ane khAImAM vALe che. pachI jaLanA pUrathI nAgakumAronA te bhavano pharIthI upadravita thayA tethI gusse thayelo jvalanaprabha nAgakumAronI sAthe jyAM sagaraputro hatA tyAM Avyo pachI gussAthI teNe badhA upara e rIte dRSTi nAkhI jethI te badhA paNa jIvitathI mukAIne rAkhano Dhagalo thayA. arthAt jvalanaprabhanI dRSTinI agnijvALAothI badhA baLIne bhasmIbhUta thayA. tethI sakaLa sainyamAM karuNa hAhArava uchaLe che. (41). pachI tyAM kumAronI sarva aMtekarIo evo pokAra kare che ke jethI pazuonA samUhanI sAthe sAmaMta ane maMtrIloka raDe che. pachI ghaNAM zokathI yukta sainya koIpaNa rIte svastha thaIne nirAnaMda sarva paNa loka ayodhyAnI pAse pahoMce che. bhayabhIta thayelA sarve paNa maMtrI sAmaMto AvAsa karIne rahyA. pachI tyAM maMtraNA kare che ke are ! rAjAne A khabara kevI rIte ApavI ? kAraNa ke potAno svAmI to bAju para raho paNa - bIjo ahIM je koI hoya te paNa AvA samAcArathI maraNa pamADAya che. paNa AvuM jonArA dhIra puruSo AvA samAcAra kahevAne zaktimAna thatA nathI. tethI nirbhAgya evA ame cakrIne kevI rIte kahezuM ? ame akSata dehavALA chIe paNa kumAro sarve paNa maraNa pAmyA che. (46) pUrve upArjana karela ane baLelA bhAgyayogathI evuM kaMIpaNa bane che jyAM maraNa paNa sAruM che. paNa jIvavuM asuMdara che. tethI amAre paNa svayaM ja vizALa javALAthI bhayaMkara agnimAM pataMgalIlA karavI ucita che arthAt pataMgIyAnI jema agni javALAmAM paDI maravuM ucita che. paNa putronA maraNanA samAcAra kahevA ucita nathI. athavA avasara cUkelA evA amAre bALa AcaraNathI zuM? teono nAza ane amArI niMdA thavAnI haze. (49) A pramANe vicAra karatA teonI pAse tyAM eka brAhmaNa Avyo. brAhmaNe teone kahyuM ke aho ! tame Ama vyAkuLa kema thayA cho ? tame dhIraja dharo, huM ja cakravartIne A khabara kahIza ema kahIne A brAhmaNa anAtha mRtakane laIne rAjadvAre gayo. moTA avAjathI pralApa karato, rAjAvaDe pUchAyelo A brAhmaNa kahe che ke mAre eka putra che te paNa sApa vaDe DaMsAyelo che ane tethI nicetana thayo che tethI ene jIvADo pachI rAjA tyAM gAruDIne mokalAve che. (53) maMtropacAra karIne gAruDIoe paNa jANyuM ke A marI gayo che. paraMtu brAhmaNa putrano ati abhilASa hovAthI brAhmaNane bodha karavAne mATe gAruDIoe tene kahyuM ke je gharamAM pUrve koI na maryo hoya te gharanI rAkha laIne Ava to ame A phaMsAyelA putrane jIvADIe. rAjAe samagra nagarI tathA gAmomAM tapAsa karAvI to marelAnI saMkhyA na hoya tevuM koI ghara na maLyuM. pachI rAjAe kahyuM ke mArA paNa vaMzamAM sAta kulakaro thayA. pachI RSabha jinezvara, bharata, bAhubali Adi rAjAo Adityayaza, somayaza yAvatuM asaMkhya kroDa rAjAonuM maraNa thayuM. temAMnA keTalAka mokSamAM gayA ane bIjA devalokamAM Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 gayA. pitAnA moTAbhAI jitazatru siddha thayA. mArA pitA sumitra paNa devalokamAM gayA (59) tethI he brAhmaNa ! anaMta janane sAdhAraNa evuM maraNa ahIM tArA putrane prApta thayuM che tethI tAre A zokathI saryuM. pachI brAhmaNe kahyuM ke he naravara ! to paNa mAro eka ja putra che tethI AnuM maraNa ati du:saha che jethI tuM rakSaNa kara. dInonuM samuddharaNa, bhayamAM rakSA ane vaDIlono vinaya, pracaMDa abhimAnIonuM zAsana, dAridrayathI pIDAyelAone dAna, sarvanI sAthe priya-AlApa, bhAtRsneha, kRtajJatA, satya lokamAM saknone ATaluM svabhAva siddha hoya che. pachI rAjAe kahyuM ke he brAhmaNa ! mRtyu rakSaNano viSaya nathI. je asAdhya kAryo che te mahApuruSone paNa siddha thatA nathI. (64) bhuvanamAM evo koI ja nathI ke je mRtyunA mAhabhyanI alanA kare. svacchaMdAcArI, bhuvananA vairI evA yamarAjanA sarva zastro saphaLa thAya che tyAM maMtro taMtro asarakAraka thatA nathI. jyAre maraNa bhAgyane haNe che tyAre puruSArtha zuM kare ? ane vaLI jo yamarAjathI saMsArI evA eka tArA ja putranuM maraNa hota ane bIjA jIvanuM maraNa na hota to tAruM raDavuM, pITavuM vagere ucita che paNa bhuvanamAM A lokane maraNa sAmAnya ja che to pachI zokathI zuM.? pachI brAhmaNe kahyuM ke he naravariMda ! jo A pramANe che to tAre paNa sAITha hajAra putranA maraNano zoka na karavo joIe. pachI jeTalAmAM bhAMgelA haiyAvALo cakrI tene vicAre che hA ! A zuM? teTalAmAM karAyelA saMketavALA maMtrI sAmaMto tyAM AvyA. (70) teoe sarva paNa yathArtha hakIkata cakravartIne jaNAvI. tene sAMbhaLIne mUrchAthI vihvaLa aMgavALo rAjA paDyA pachI cetanAne meLavIne bhulAyo che sarva pUrva vRttAMta jenA vaDe evo rAjA aMta: puranI sahita sAmAnya puruSanI jema karuNa raDe che. (vilApa kare che.) brAhmaNa kahe che ke he supuruSa ! potAnA bolelA vacanone yAda kara. dhIrapaNAne dhAraNa kara, A bAla ceSTAthI zuM ? (73) loka pArakAnA du:khamAM saMsAranuM anityapaNuM sukhapUrvaka kahe che (samajAve che) paNa potAnA baMdhujananA vinAzamAM sarvanI mati calAyamAna thAya che. he supuruSa ! tamArA jevA paNa zoka rUpI pizAcathI jo koLIyo karAya che to te dhIra ! tame ja kaho ke dhRtimAna kono Azraya kare ? (75) sapuruSa ja moTA kaSTane sahana kare che dhIra mahimAvALI pRthvI ja jagatamAM vajanipAtane sahana kare che paNa tAMtaNA sahana karatA nathI. lokamAM moTAone moTuM kaSTa hoya che paNa sAmAnya puruSone nahIM jema caMdra ane sUrya rAhu vaMDe prasAya che paNa tArAo nahIM. kALapaNa rRrita tejavALA jJAnI puruSone vikAra kare che. ziyALAmAM paNa agni potAnA uSNa svabhAvane choDato nathI. he supuruSa ! potAnA vivekane choDIne bIjo koNa svayaM paNa jANelA che sarva bhAvo evA tamArA jevA puruSone upadeza Ape ? potAnA prANothI jeo vaDe jinabhavananI rakSA karIne lokamAM zAzvatI kIrti prApta karAI che te tArA putro tane zoka karavA yogya kema hoya ? (80) e pramANe brAhmaNanA vacana sAMbhaLIne sagara cakrIe kahyuM ke A satya che, avitatha che, bAkInuM sarva mUDhonI ceSTA che. ATalAmAM khAIne pUrIne bahAra phelAyelA gaMgAnA pANIthI trAselA aSTApadanI najIka rahenArA loko sagaranI AgaLa pokAra kare che. sagare jahnanA putra bhagIrathane samajAvIne tyAM mokalyo. sAmata maMtrIonI sAthe bhagIratha tyAM jaI traNa upavAsa (aTTama) karIne valanaprabhAdi nAgakumAra devonI ArAdhanA karI. pachI teonI anujJAthI parvatane toDatA ane bhUmine phADatA daMDara-vaDe aSTApadathI laI javAyelI zvetakUTa parvatane bhedatI, kailAsa gaMdhamAdana - hImaMta parvatone vize kramathI vahetI, pachI kurudezanA madhyathI vahetI, dakSiNathI sAketapurane, pazcimathI kozalane, uttarathI prayAgane, dakSiNathI kAzIne, madhyabhAgathI viMdhyane sparzatI, Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 25 kayAMka uttarathI magadhane ane dakSiNathI aMgadezane sparzatI tathA ghaNAM-deza-grAma-nagarane sparzatI dakSiNathI vahIne pUrvAbhimukha vaLelI hajAro nadIonI sAthe vahetI gaMgAnadI pUrva samudramAM laI javAI. pharI paNa nAgakumAranI pUjA karI. samudramAM jyAM maLI tethI te bhAgane gaMgA sAgara evuM nAma ApyuM. jahnakumAre gaMgAne utArI tethI jAhnavI kahevAI ane bhagIratha vaDe laI javAI tethI bhAgIrathI kahevAI. bhegA thaIne svajano vaDe pUjAyelo bhagIratha svagRhe gayo. tene rAjyapara sthApIne sagaracakrI dIkSA grahaNa kare che. (92) zrI ajitajinanI pAse dIkSAne pALIne sagara siddhigatimAM gayo. bhAgIratha paNa rAjyane pALe che. have koIka vakhata koIka atizayajJAnIne pUche che ke he nAtha ! huM ekalo ahIM kema bacyo ? athavA sAITha hajAra kumAro eka kALe kema maryA? teNe kahyuM ke he narAdhipa ! pUrve eka moTo saMgha aSTApada parvata para devone vAMdavA mATe cAlyo ane te saMgha eka gAmanI bahAra paDAvamAM rahe che ane te gAmamAM saMghano pratyenIka evo sarva paNa loka lAkaDI ane DhephAothI saMghane haNe che, asabhya vacana bole che, niMdA kare che, dhRNA kare che paNa te gAmamAM eka kuMbhAra te sarva lokane potAnI zaktithI vAre che ane bhadrakabhAvavALo A kuMbhAra vastrapAtra-ghAsacArolAkaDAM tathA khAdyasAmagrI vagere sarva paNa lAvIne tyAM saMghane Ape che. (98) pachI te saMgha tyAMthI gayA pachI te bhavamAM te gAmanA lokane saMghanI AzAtanAnuM kaMIpaNa evuM pApa A pramANe udayamAM AvyuM. te gAmano eka puruSa corI karIne corInA mAla sahita paNa bhAgIne te gAmamAM pravezyo paNa rAjapuruSone mAla na Apyo. pachI gusse thayelA rAjAe A gAmane saLagAvI dIdhuM ane sAITha hajAra loko baLImaryA ane te vakhate pelo kuMbhAra kuTuMba sahita bIjegAma gayo hovAthI bacI gayo. samagra gAma loka baLI marIne eka bheMsanA gamANamAM chANamAM koIka rIte sAITha hajAra kIDAo rUpe utpanna thayA. hAthInA pagothI caMpAyelA ' tyAM paNa ekI sAthe maryA. (103) A pramANe sAmudAyika karmanA pApo sAthe ja utpanna thAya che. saMsAramAM bhamatA teo prAya: sAthe mare che. kayAMka zastrathI haNAyelA Ama teo ghora saMsAramAM bhamIne koIka karmanA vazathI nAraka-tiyaca-manuSya-devonA bhavomAMthI AvIne ahIM sagaranA putro utpanna thayA. (101) kuMbhAra paNa marIne bIjA bhavamAM mahaddhika vaNika thayo ane trIjA bhavamAM rAjA thayo. A pramANe kramathI A kuMbhAra AnAthI taratanA AgalA bhavamAM vaimAnika devapaNAne pAmIne tuM paNa ahIM sagarano pautra bhagIratha thayo. saMghanI AzAtanAnA karmanuM je zeSa hatuM te ahIM udayamAM AvyuM tethI sarva paNa te kumAro maryA ane tuM saMghanI bhaktinA phaLathI bacI rAjA thayo. A pramANe bhagIratha potAnA caritrane sAMbhaLIne saMvigna thayelo dIkSA laIne mokSamAM gayo. - A pramANe sagara putronuM kathAnaka samApta thayuM. have daSTAMtapUrvaka azaraNa bhAvanAno upasaMhAra karatA kahe che ke iya nAUNa asaraNaM appANaM gayaurAhivasuo vva / jaramaraNavellivicchittikArae jayasu jiNadhamme / / 54 / / iti jJAtvA'zaraNamAtmAnaM rAjapurAdhipasuta iva / . jarAmaraNavallIvicchittikArake yatasva jinadharme / / 54 / / gAthArtha : e pramANe gajapura-rAjaputranI jema potAne azaraNa jANIne jarA maraNa rUpI velaDIne nAza karanAra evA jinadharmamAM tuM prayatna kara. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 iti - pUrvoktena prakAreNa rogajarAmRtyuviSaye'zaraNamAtmAnaM jJAtvA rogajarAmaraNavallIvicchedakArake yatasva tvaM ninadharma, vjha Dva ?, 'napurarAnasUnuriva|| : punaro ? kRti, gujbate - TIkArtha : pUrve kahevAyelA prakArathI roga-jarA-mRtyunA viSayamAM potAnuM azaraNapaNuM jANIne gajapurarAjaputranI jema roga-ja2A maraNarUpI velaDIne nAza karanArA evA jinadharmamAM tuM prayatna kara. paNa A gajapura 2AjAno putra koNa che ? tethI kahevAya che gajapura rAjaputranuM kathAnaka kurudezamAM gajapura nAme prasiddha nagara hatuM jyAM upavana kamaLa sarovaromAM ja pakSIono saMpAta (Agamana) hato. caMdra jema kumudane AnaMda Ape tema te nagaramAM pRthvIne AnaMda ApanAra bhImaratha nAmano rAjA hato. tene sumaMgalA nAme rANI hatI teone guNathI yukta vasudatta nAme putra hato. teNe thoDAM divasomAM sarva paNa kaLAone grahaNa karI. potAnA bhAI mitrothI yukta kaLAone vize sUkSma vicAraNA kare che. zuddha siddhAMtane sAMbhaLe che. municaraNonuM sevana kare che ane jinacaityone vAMde che. (4) Ama zarIra ane buddhinA prakarSathI vadhato, budhajanane prazaMsanIya A suMdara yauvanane prApta thayo. rAjAe tene zreSTha rUpavALI rAjaputrIo sAthe paraNAvyo ane rAjAe te sarvane mahelo banAvI ApyA. pachI te sarva rAjaputrIonI sAthe vasudatta atimoTA mahelomAM devalokamAM abhinava devanI jema vipula bhogone bhogave che. (7) - A pramANe kALa pasAra thAya che tyAre koIka vakhata kumAra nagaranA mArgane joto gavAkSamAM bese che. pachI te sarvAMge kuSTa vyAdhithI parigrasta thayelA, mAkhIothI baNabaNatA, kSINa svaravALA ane dInabhAvavALA eka manuSyane jue che. te manuSyanI pAchaLa jato bhaMgAyo che za2I2no madhyabhAga jeno, lAkaDInA TekAvALA, moDhAmAMthI lALa gaLatA, jhUlatI zarIranI cAmaDIthI vIMTAyo che hADapiMjarano avazeSa jeno, kAna-AMkhathI durbaLa, ADA avaLA paga mUkavAthI skhalanA pAmatA evA eka vRddha puruSane juve che ane tenI paNa pAchaLa cAra puruSothI khAMdha para UMcakAtAM, vagADAto che visa avAja jenI AgaLa evA koIpaNa puruSane juve che. pachI kumAra vicAre che ke aho ! lokamAM azaraNatA kevI che ! corAdithI vilupta loka amArA zaraNane kahe che arthAt amArI pAse rakSaNanI yAcanA kare che paraMtu A roga-jarA-mRtyuthI vilupta thatA zarIravALA evA amAre paNa koI zaraNa nathI to pachI lokonA zaraNanI zuM vAta ka2vI ? (14) tethI jo aMtaramAM Avo baLavAna zatrupakSa vilAsa kare che tyAre viSayonI mUrchAthI saMsAramAM paDyA rahevuM te mUDhapaNuM che. e pramANe vicArIne kumAra mAtA-pitAnI pAse gayo. pachI aMjali joDIne teone kahe che ke he aMbA ! huM azaraNa chuM. tema he tAta ! bhaya pAmelA mane tevo karo jethI huM sanAtha thAuM. pachI rAjAe kahyuM ke he vatsa ! tuM AvuM kema bole che ? A zatru sainyane mathana karanArA hAthIonA samUho tane svAdhIna che. A samudranA mojAo jevA bhayaMkara upakaraNo (zastro) tane svAdhIna che tathA zreSThI, kroDo abhimAnI subhaTo ane rathikathI* sanAtha A 2tho yuddhamAM durjeya che. (19) ane ghare nAza na pAme tevI vipula lakSmI tArA ja hAthamAM che tethI he vatsa ! tuM anAtha kevI rIte ? athavA A rAjya hote chate tuM azaraNa kevI rIte ? badhuM svAdhIna hote chate tuM ja nAtha che ane jagatane tuM ja zaraNa che, strIonI sAthe nizciMta vipula bhogone bhogava. pachI kumAre kahyuM ke he tAta ! A hAthIonA samUhAdi che paraMtu za2I2mAM uThela zatruonA rakSaNamAM sarva asAra che. (22) roga rathika = 2thamAM besI laDAI karanAra yoddho. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 jarA ane mRtyuthI parAbhUta thayela traNa puruSone meM Aje svayaM ja rAjamArga para joyA ane karuNAthI teonI A hAthInA samUhAdithI rakSaNa karavAnI ciMtA thaI paraMtu te traNa jaNA to dUra raho jeTalA atinipuNatAthI huM vicAruM chuM ke potAne paNa tenAthI koIpaNa rIte rakSaNa karavAne zaktimAna nathI. tethI he tAta ! AvA prakAranuM zatrubaLa trATake chate nItikuzala, buddhivAna puruSArthathI yukta hovA chatAM jo upAya vinAno hoya to zobhato nathI. (25) tethI huM upAyane (dIkSAne) vicAruM chuM tethI kRpA karIne mane dIkSAnI anujJA Apo. have zokathI gadgadvANIvALA, azra jharatI nayanavALA mAtA ane pitA kahe che ke vatsa ! ahIM jinadIkSA vinA bIjo upAya nathI ane te dIkSA bhogathI lAlita sukamAla zarIravALA evA tane pALavI duSkara ja che kAraNa ke mAlatInuM phula vaja jevA kaThaNa hAthanA mardanane sahana karatuM nathI. pachI vasudatta kahe che ke tame jema kaho cho te te pramANe ja che. paraMtu jeone vIryano ullAsa thayo che tevA dhIrone jagatamAM duSkara nathI. (29) ane paravazathI narakamAM anaMta vedanAo sahana karI AlokamAM paNa ahIM prApta thayelA du:khane jIva zuM sahana karato nathI ? ityAdi nipuNa yuktiothI mAtApitAne tevI rIte pratibodha karyA jethI mAtApitA vaDe anujJA apAyelA vasudatte dIkSA grahaNa karI. ugra tapa karIne, roga-jarA-maraNa rUpI velaDIono viccheda karIne, karmarajane nAza karIne vasudatta siddhisthAnamAM gayo. (32) - e pramANe gajapura rAjaputra vasudattanuM kathAnaka samApta thayuM ane tenI samAptimAM bIjI azaraNa bhAvanA samApta thaI. . yadi nAma svakRtakarmaphalavipAkamanubhavatAM zaraNaM na ko'pi sampadyate, tathA'pi tadvedane dvItIyaH sahAyamAtraM kazcid bhaviSyati, etadapi' nAstIti darzayitumazaraNatvabhAvanA'nantaramekatva bhAvanA mAha avataraNikA : jo svakRta karmaphaLanA vipAkane anubhavanArane koIpaNa zaraNa na thAya to paNa karmanA vipAkane vecavAmAM bIjo koIka sahAyamAtra thaze evI zaMkA rahetI hoya to tene dUra karavA azaraNa bhAvanA pachI tarata ja ekatva bhAvanAne kahe che. hive ekatva bhAvanA ekko kammAiM samajjiNei bhuMjai phalaM pi tasseko / ekkassa jammamaraNe parabhavagamaNaM ca ekkassa / / 55 / / sayaNANaM majjhagao rogAbhihao kilissai ihego / sayaNo'vi ya se rogaM na viriMcai neya avaNei / / 56 / / eka: karmANi samarjayati bhuMkte phalamapi tasyaikaH / ekasya janmamaraNe parabhavagamanaM caikasya / / 55 / / svajanAnAM madhyagato rogAbhihataH klizyate'thaikaH / svajano'pi ca tasya rogaM na vibhajati na cApanayati / / 56 / / gAthArtha jIva ekalo ja karmone bAMdhe che tenA phaLane ekalo ja bhogave che. ekalAne ja janma umaraNa thAya che ane ekalo ja parabhavamAM jAya che. (55) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 svajanonI vacce rahelo, rogathI parAbhava pAmelo ahIM ekalo ja kilAmaNA pAme che, svajano paNa tenA rogano bhAga karIne letA nathI temaja dUra paNa karatA nathI - 57 sugame / navaraM 'na viriMcai' tti na vibhajya gRhNAti, nApyapanayati / tathA - gAthArtha saraLa che paNa nA visiMgha no artha e che ke vibhAga karIne laI zakAtA nathI ane dUra karatA nathI. majjhammi baMdhavANaM sakaruNasaddeNa palavamANANaM / mottuM vihavaM sayaNaM ca majhuNA hIrae ekko / / 57 / / patteyaM patteyaM kammaphalaM niyayamaNuhavaMtANaM / ko kassa jae sayaNo ? ko kassa va parajaNo ettha ? // 58 / / madhye bAMdhavAnAM sakaruNazabdena pralapatAM / muktvA vibhavaM svajanaJca mRtyunA hiyate ekaH / / 57 / / pratyekaM pratyekaM karmaphalaM nijakamanubhavatAM / kaH kasya jagati svajana: ? kaH kasya parajano'tra ? / / 58 / / gAthArtha karuNa zabdathI pralApa karatA bhAIonI madhyamAMthI vibhava ane svajanane choDIne ekalo 4 mRtyuva 42572|y che. (57) potAnA karelA dareke dareka karmaphaLane anubhavatA jIvone koNa kono svajana che ? athavA ahIM / ono 524na cha ? (58) svakRtakarmaphalaM hyanubhavatAM prANinAM yadA ko'pi vibhAgaM na gRhNAti nApi tadvedanaM nivArayituM zaknoti tadA ka: kasya svajana: parajano vA, ? na kazcit, mohavilasitamAtramevedamiti bhAvaH / / atha sahAnuyAyI ko'pi syAt, tadapi netyAha - TIkArtha : svakRta karmanA phaLane anubhavatA jIvonI vedanA jyAre koIpaNa vibhAga karIne letA nathI ane nivAravA mATe paNa samartha nathI tyAre koNa kono svajana ke parajana che ? arthAt koIpaNa nathI. A mohano vilAsa mAtra che e pramANeno bhAva che. praznaH svakRtakarmane anubhavanArane koIpaNa sahAnuyAyI thaze ? uttaraH nA, svakRta karmaphaLa anubhavanArane koIpaNa sahAnuyAyI thato nathI. tene batAvatA kahe che ko keNa samaM jAyai ? ko keNa samaM paraM bhavaM vayai ? / ko kassa duhaM giNhai ? mayaM ca ko kaM niyattei ? / / 59 / / kaH kena samaM jAyate ? / kaH kena samaM paraM bhavaM vrajati ? kaH kasya duHkhaM gRhNAti ! mRtaJca kaH kaM nivartayate ? / / 59 / / gAthArtha : koNa konI sAthe janme che ? koNa konI sAthe parabhavamAM jAya che ? koNa konA du:khane / cha ? bhane choe yA bharevAne pAcho sAva cha ? (421ve cha ?) Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 28 gatArthA / / evaM ca sati keyamanyajanazocanetyAha - koI koInA du:khane grahaNa karato nathI to pachI A loka anyajanano zoka zA mATe kare che ? tene 5 cha. aNusoyai anajaNaM anabhavaMtaragayaM ca bAlajaNo / na ya soyai appANaM kilissamANaM bhave ekaM / / 60 / / anuzocatyanyajanamanyabhavAMtaragataJca bAlajanaH, ... na ca zocati AtmAnaM klizyamAnaM bhave ekam / / 60 / / gAthArtha bALaloka anyabhavamAM gayela anyajanano zoka kare che paNa saMsAramAM kleza pAmato pote potAno zo 42to nathI (70) sugamA / evamekatve'pi dehinAM mUDhatAmupadarzayati - A pramANe ekatvamAM paNa jIvonI mUDhatAne batAvatA kahe che pAvAiM bahuvihAiM karei suyasayaNapariyaNaNimittaM / nirayammi dAruNAo ekko chiya sahai viyaNAo / / 61 / / kUDakyaparavaMcaNavIsasiyavahAi jANa kajammi / pAvaM kayamiNhiM te NhAyA dhoyA taDammi ThiyA / / 2 / / pApAni bahuvidhAni karoti sutasvajanaparijananimittaM, niraye dAruNA ekazcaiva sahati vedanAH / / 61 / / 'kUTakrayaparavaMcanavizvastavadhAzca yeSAM kArye, pApaM kRtamidAnIM te snAtA ghautAstaTe sthitAH / / 2 / / gAthArtha jIva ekalo ja putra-svajana-parijana nimitte ghaNAM prakAranA pApone kare che ane ekalo ja narakamAM dAruNa vedanAne sahana kare che. (91) jemanA mATe kUTa-kharIda-vecANa-paravacanA-vizvAsaghAtanuM pApa karyuM teo hamaNAM nAIdhoIne nadInA sist 52 81. (72) idAnImiti pApavipAkavedanAkAle / / hamaNAM eTale pApanA vipAkanA vedanA samaye ekko ciya puNa bhAraM vahei tADijae kasAIhiM / uppaNNo tiriesuM mahisaturaMgAijAIsuM / / 63 / / 1. pRthagekatve - sarvatra / / Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 'iTThakuDuMbassa kae karei nANAvihAraM pAvAiM / bhavacakkammi bhamaMto ekko ciya sahai dukkhAI / / 64 / / ekazcaiva punarbhAraM vahati tADyate kaSAdibhiH, utpannaH tiryakSu mahiSaturagAdijAtiSu / / 63 / / iSTakuTumbasya kRte karoti nAnAvidhAni pApAni, bhavacakre bhrAmyanekazcaiva sahati duHkhAni / / 64 // bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 gAthArtha : bheMsa-ghoDAdi tiryaMca jAtiomAM utpanna thayelo jIva ekalo ja bhA2ne vahana kare che ane yAjujhethI ITArAya che. (53) gAthArtha : iSTa kuTuMbane mATe ekalo ja vividha prakAranA pApone Acare che, saMsAra cakramAM bhamato ekalo ja duHkhone sahana kare che. (64) sugame / / yo'pi mama svajanavistAro mahAniti garvitamanAstannimittaM pApAni karoti tasyApyadhikatarakarmmabandhaM muktvA nAnyat phalamIkSyate, duHkhAMzagrAhakasya dvitIyasyAnupalambhAditi darzayati 1 "mAro svajana vistAra moTo che" ema je koI manamAM garvane vahana kare ane te svajana nimitte pApone Acare che tene paNa adhikatara karmabaMdha sivAya bIjuM kaMIpaNa phaLa prApta thatuM nathI kAraNa ke duHkhAMzane grahaNa karanAra bIjAnuM astitva nathI. tene batAvatA kahe che. sayaNAivittharo maha ettiyametto tti harisiyamaNeNa / tANa nimittaM pAvAI jeNa vihiyAiM vivihAraM / / 65 / / narayatiriyAiesuM tassa vi dukkhAiM aNuhavaMtassa / dIsai na ko'vi bIo jo aMsaM giNhai duhassa / / 66 / / svajanAdivistAro mameyanmAtra iti harSito manasA, teSAM nimittaM pApAni yena vihitAni vividhAni / / 65 / / narakatiryagAdiSu tasyApi duHkhAni anubhavataH, dRzyate na ko'pi dvitIyo yo'MzaM gRhNAti duHkhasya / / 66 / / gAthArtha : mArA svajanAdino vistAra ATalA pramANavALo che ema manamAM je harSane dhAraNa kare che te svajanonA nimitte vividha pApone Acare che. na2ka-tiryaMcAdi gatiomAM svayaM du:khone anubhavato potAnA duHkhanA aMzane grahaNa kare tevA bIjA koIne joto nathI. (65-66) - gatArthe / / AstAM zeSaH, cakriNo'pi na kazcid dvitIya iti darzayati avataraNikA : sAmAnyajana to dUra raho paNa cakravartIne paNa bIjo koI nathI tene batAvatA kahe che 9. dakuM / daTThakuM - mu. / / Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 1 bhottUNa cakkiriddhiM vasiuM chakkhaMDavasuhamajjhammi / ekko vaDAi jIvo mottuM vihavaM ca dehaM ca / / 67 / / ekko pAvai jammaM vAhiM vuDDattaNaM ca maraNaM ca / ekko bhavaMtaresuM vaJcai ko kassa kira bIo ? / / 68 / / bhuktvA cakravRddhiM uSitvA SaTkhaMDasudhAmadhye, eko vrajati jIvaH mukatvA vibhavaM ca dehaM ca / / 67 / / eka: prApnoti janma vyAdhiM vRddhatvaM ca maraNaM ca, eko bhavAMtareSu vrajati kaH kasya kila dvitIyaH ? / / 68 / / gAthArtha : cakravartInI Rddhine bhogavIne, cha khaMDa pRthvImAM vasIne, vibhava ane zarIrane mUkIne jIva ekalo ja paralokamAM jAya che ane ekalo ja janma, vyAdhi, vRddhatva tathA maraNane prApta kare che. ekalo ja bhavAMtaromAM jAya che koNa kone bIjo sahAyaka hoya ? (97-98) uttAnArthe / / atha dRSTAntopadarzanagarbhAmekatvabhAvanAmupasaMharanAha - avataraNikA : dRSTAMta batAvavApUrvaka ekatva bhAvanAnA upasaMhAra karatA kahe che. iya ekko ciya appA jANijasu sAsao tihuyaNe'vi / thakkaMti mahunivassa va jaNakoDIo visesAo / / 69 / / ekazcaivamAtmA jAnIhi zAzvataH tribhuvane'pi, tiSThanti madhunRpasyeva janakoTyo vizeSataH / / 69 / / gAthArtha : jema madhurAjAnA koDo sainiko maratI vakhate madhu rAjAthI bhinna rahyA paNa sAthe na gayA tema traNa bhuvanamAM paNa eka ja AtmA zAzvata (ekalo rahenAro che) tema tuM jANa. (79) suvoNA thAna tUTyanta (te) - have kathAnaka kahevAya che. madhurAjAnuM kathAnaka kAzIdezanA madhya bhAgamAM vANArasI nAmanI prasiddha nagarI che jyAM caMdra ja doSonI khANa hato paNa loko doSanI khANa na hatA. pANIno saMgraha sarovaramAM hato paNa mUrkhAono saMgraha nagarImAM na hato. zrI pArzvanAtha bhagavAnanA janmathI pavitra thayela A nagarIno satyabhAmAnA pati viSNu (kRSNa)nI jema madhu nAmano rAjA che. bhujA che bIjI jene evo parabalavIra nAmano tene eka padAti (sainika) che je eka lAkha pagArane meLave che. (3) . have madhurAjAne kurudezanA rAjAnI sAthe mahAvigraha thayo. kyAreka paNa teo potapotAnA dezanA sImADe 1. AdhyAna - tA. || Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 jAya che. kavaca paherIne baMne AvyA paraMtu madhurAjA alpa sainyavALo che. duzmana rAjA ghaNAM sainyavALo che athavA samudranA pANInI tole duzmana sainya sAtamuThThI pramANa che to paNa kSatriya dharmane anusaranAro madhurAjA pIchehaTha karato nathI. pachI kSobha pAmelo bIje divase parabalavIranI sAthe maMtraNA kare che. parabalavIra kahe che ke he deva ! tame dhIra thAo. Aje rAtrImAM sarva vyavasthita karI tamane samarpaNa karuM chuM. (7) pachI teNe rAtrInA samaye thoDA thoDA sainyane badhA UMTo para besADIne moTethI vAgatA DhakA Adi vAjiMtrothI sahita sainyane mokalIne gajapurane cAre taraphathI gherI lIdhuM. pachI gajapurasvAmI jyAM hatA tyAM samyapha jANIne svayaM tyAM gayo. pachI teNe te rAjAnA prANagrahaNa karIne teno nigraha karyo. pachI teNe nAyakathI rahita thayela sarva sainyane luMTyuM ane madhurAjAe hAthI-ghoDA-tho tathA koza sarvane grahaNa karyuM. rAjA parabalavIra para khuza thayo ane maMDalAdika ghaNuM dravya ApyuM jene madhurAjA pAchuM grahaNa karato nathI. pachI madhurAjAnA cittamAM A mAnyatA dRDha thaI ke caturaMga sainyamAM padAtio ja mukhya aMga che. AvAothI ja laDAI jitAya che, AvAonI buddhithI ja bAkInA ghoDAdinuM saMcAlana thAya che tethI A ja rAjAonA hitakArI che. A mAnyatAnA vazathI padAtiono saMgraha kare che, madhurAjAe kroDanI saMkhyA thAya tyAM sudhI sainikonI bharatI karI. (15) pachI sainyonA samUhane joIne rAjA haMmezA khuza thAya che ane abhilASI thaI sainikonA sainyanuM satata darzana kare che. vadhAre zuM ? teonI kathA, darzana ane ceSTAthI khuza thAya che ane sainikothI vIMTaLAyelo ja bhame che. pachI koIka vakhata te rAjAne gADha visUcikA utpanna thaI. pachI visUcikAthI AkrAMta thayela rAjA mAruM sainya, mArA zreSTha subhaTo, mAruM rAjya, mAro vibhava, mArA parivAramAM ATalo loka ema pralApa karato tathA zreSThabANa - sabala (zastra vizeSa), barachI, bhayaMkara talavAra ane bhAlAo che hAthamAM jeonA evA sarva maLelA te sainikonI cAre bAju joto madhurAjA jIvitathI mukAyo. pachI te madhurAjA ekalo ja narakamAM lAkho tIvra du:khone sahana kare che ane tenA kroDo subhaTo ahIM ja rahyA. (tathA A kathAnakanI samAptimAM trIjI ekatva bhAvanA samApta thaI) anyatva bhAvanA bhavatvekAphI jIvaH, paraM ya ete zarIravibhAdayaH padArthAH te jIvena sahAtisanikRSTatvAdati vallabhatvAjhAbhinnA bhaviSyanti, atastadarthe pApAnyapi karotvayaM, naitadevamityupadeSTumekatvabhAvanA'nantaramanyatva bhAvanAmAha prazna : jIva ekalo bhale rahe paNa je A zarIra-vibhava vagere padArtho jIvanI sAthe ati najIka hovAthI ane ati vallabha hovAthI abhinna ja hoya che AthI A padArthone mATe A jIva bhalene pApone kare. uttaraH nA, A ema nathI. arthAt zarIra-vibhava vagere jIvathI abhinna nathI. tene batAvavAne mATe ekatva bhAvanA pachI tarata ja anyatva bhAvanAne kahe che. annaM imaM kuDumbaM annA lacchI sarIramavi annaM / mottuM jiNiMdadhammaM na bhavaMtaragAmio anno / / 70 / / anyadidaM kuTumbaM anyA lakSmI: zarIramapyanyad / muktvA jinendradharmaM na bhavAntaragAmikaH anyaH / / 70 / / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 33 gAMthArtha A kuTuMba jIvathI anya che, lakSmI anya che, zarIra paNa anya che, jinadharmane choDIne bhavAMtaramAM jIvanI sAthe janAra bIjuM koI nathI. (70) prakaTArthA / / kimiti dehAdayo jIvAdanye na tu jIvasya AtmabhUtAH ? ityAha - prazna : zarIra vagere jIvathI anya kema che? jIva svarUpa kema nathI ? uttara : nIcenI gAthAmAM Ano uttara kahe che. vitrAyA bhAvANaM jIvo dehAiyaM jaDaM vatthu / jIvo bhavaMtaragaI thakkaMti iheva sesAI / / 71 / / vijJAtA bhAvAnAM jIvo dehAdikaM jaDaM vastu, jIvo bhavAntaragatiH tiSThanti ihaiva zeSANi / / 71 / / gAthArtha ? jIva jIvAdi tattvonA bhAvono vijJAtA che jyAre dehAdi jaDa vastuo che. jIva bhavAMtaramAM jAya che, zeSa sarva vastuo ahIM ja paDI rahe che. (71) bhAvAnAM - jIvAjIvapuNyapApAdipadArthAnAM vijJAtA-bodhasvarUpo jIvaH, yattu dehadhanadhAnyAdikaM vastu tajaDamacetanasvarUpaM, cetanAcetanayozca kathamekatvaM syAditi bhAvaH / jIvazca bhavAntaraM gacchati, zeSANi tu zarIrAdInyatraiva tiSThantItyato'pi jIvAccharIrAdayo bhinnAH, bhede okasya gamanamapareSAM cAvasthitiriti yujyate, nAnyatheti bhAvaH / / aparamapyanyatvakAraNamAha - dArtha : bhAvAnAM meTa 04-04-puthy-5|5-maashrv-sNvr-ni-bNdh bhane bhokSa sva35 nava tatvo vijJAtA = yetana sva3571. zarIra-dhana-dhAnyAhi vastumA cha te 4 cha arthAt ayetana s135 cha tathA jIva ane ajIvanuM ekapaNuM kevI rIte thAya ? arthAtu na thAya ema kahevAno bhAva che kemake jIva bIjA bhavamAM ya zeSANi = zarI2 vagaire bITuM padhuM sahI 4 5'yu 24 cha sAthI 59 / zarI2 vagaire bhinna cha. jo bheda hoya to ja ekanuM (jIvanuM) gamana ane bIjAnI (ajIvanI) sthiratA ghaTI zake. anyathA nahIM ema vAno bhAva cha. avataraNikA : anyatvanA bIjA kAraNane paNa jaNAve che.. jIvo nizasahAvo sesANi u bhaMgurANi vatthUNi / vihavAi bajjhaheubbhavaM ca niraheuo jIvo / / 72 / / jIvo nityasvabhAvaH zeSANi tu bhaMgurANi vastUni, vibhavAdibAhyahetUdbhavaM ca nirhetuko jIvaH / / 72 / / gAthArtha ? jIva nitya svabhAvavALo che paNa zeSa padArtho kSaNabhaMgura che. vibhAvAdi zeSa padArtho bAhya hetuothI utpanna thAya che ane jIva nirdetuka che arthAt jIvane utpanna thavAnuM koI kAraNa nathI. nityasvabhAvo jIvaH, kadAcidapyavinAzAt, zeSANi tu zarIrAdivastUni bhaGgarANi-vinazvarANi, agnisaMskArAdinA'traiva vinAzAd, vibhavAdikaM ca vastu bAhyadRSTahetusamudbhavaM, jIvastvanAdisiddho nirhetukaH, nityAnityayoH sahetukanirhetukayozca bhedaH supratIta eveti / / bhede hetvantaramapyAha - Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 bhava bhAvanAprakaraNa bhAga- 2 TIkArya kyAreya paNa vinAza nahIM pAmato hovAthI jIva nitya svabhAvavALo che. paNa bAkInI zarIrAdi vastuo bhaMgura che kAraNa ke agniAdinA saMskArathI ahIM ja vinAza pAme che ane vibhAvAdika vastu bAhya pragaTa kAraNothI utpanna thanAra che jyAre jIva anAdi siddha che kAraNa ke tenI utpattinuM koI kAraNa nathI. nitya-anityano tathA sahetuka - nirdetukano bheda prasiddha che. bhedamAM bIjA hetune kahe che. baMdhai kammaM jIvo bhuMjei phalaM tu sesayaM tu puNo / dhaNasayaNapariyaNAI kammarasa phalaM ca heuM ca / / 73 / / badhAti karma jIvaH bhuGkte phalaM tu zeSastu punaH, dhanasvajanaparijanAdiH karmaNaH phalaM ca hetuzca / / 73 / / gAthArthaH jIva karmone bAMdhe che ane tenA phaLane bhogave che paNa zeSa dhana-svajana-parijanAdi karmanuM 31 bhane hetu cha. (73) jIvo mithyAtvAdihetubhirjJAnAvaraNAdikaM karma badhnAti, tatphalaM ca samayAntare bhuGkte, zeSaM tu dhanasvajanaparijana zarIrAdi karmaNaH phalaM-kArya, zubhAzubhakarmodaya vazenaiva tasya jAyamAnatvAt, tathA hetuH kAraNabhUtaM ca karmaNaH, tanmamatvAdinA tatpratyayayakarmabandhasya jIve samutpadyamAnatvAd, ato bhinnasvabhAvatvAjIvadhanAdInAM bhedaH / / yadi nAmaivaM bhedastataH kimityAha TIkArtha ? jIva mithyAtva-avirati-pramAda-kaSAya ane yogo e pAMca kAraNothI jJAnAvaraNIyAdi karmone bAMdhe che ane samayAMtare (abAdhAkALa pachI) bAMdhelA karmanA udaya vakhate phaLane bhogave che. dhana-svajanaparijana-zarIrAdi puNya karma AdinA udayathI prApta thatA hovAthI karmanuM phaLa che arthAt kArya che. ane dhanasvajana-zarIrAdinI prApti pachI temAM mamatvAdi utpanna thavAthI pharIthI jIva karmo bAMdhe che tethI te karmabaMdhanuM kAraNa bane che. Ama jIva ane dhanAdinA svabhAvamAM bhinnatA hovAthI baMne bhinna che. jo jIva ane ajIvano bheda che to tethI zuM? ene jaNAvatA kahe che iya bhitrasahAvatte kA mucchA tujjha vihavasayaNesu ? / kiM vAvi hojimehiM bhavaMtare tuha parittANaM ? / / 74 / / iti bhinnasvabhAvatve kA mUrchA tava vibhavasvajaneSu, ? kiM vA'pi bhaviSyati ebhirbhavAntare tava paritrANaM / / 74 / / bhinnatte bhAvANaM uvayAra'vayArabhAvasaMdehe / kiM sayaNesu mamattaM ? ko ya paoso parajaNammi ? / / 75 / / bhinnatve bhAvAnAM upakArApakArabhAvasaMdehe, kiM svajaneSu mamatvaM ? kazca pradveSaH parajane ? / / 75 / / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaka bhAvanAprakaraNa bhAga - 2 suvoyA vira - gAthArtha : A pramANe jIva ane padArtho bhinna svabhAvavALA hoya tyAre tane vibhava ane svajanomAM zI mUccha ? athavA zuM A svajanAdithI bhavAMtaramAM tAruM rakSaNa thaze ane vaLI- (74) zarIra-svajana ane vibhAvAdithI jIva bhinna che tethI upakAra ane apakArano nizcaya nahIM thato hovAthI svajano vize mamatva zuM karavuM ? ane parajana para praSi kevo ? evamuktayuktibhyo'yaHzalAkAkalpe anyatve vyavasthite bhAvAnAM-jIvazarIrasvajanavibhavAdInAM kiM tava bhoH ! svajaneSu-putrAdiSu mamatvaM ?, kazca pradveSaH parijane, nanvevaM sati sarvatraudAsInyameva yuktaM athaivaM brUyAt-putrAdayaH prauDhIbhUtAH purastAdupakAriNo bhaviSyantIti teSu mamatvaM, pare tu naivamiti teSu pradveSaM ityAzaGkayAha-'uvayAre' tyAdi, upakArazcApakArazcopakArApakArau tadbhAvasya sandehastatra sati idamuktaM bhavati-putro'pi bRhattarIbhUtaH pitaraM ghAtAdinA apakaroti, parA'pe hi prAtivezikAdivRhadunnatau satyAmupakaroti, tat ko'tra kasmAdupakArApakAranizcaya ? ityato na yuktI svaparabhAvena rAgadveSAviti / / ito'pi na yuktaM vibhavasvajanAdiSu mamatvaM kutaH, ? ityAha - TIkArtha A pramANe kahelI yuktiothI lokhaMDanI saLI samAna nakkaratAthI (arthAt atyaMta nizcayathI) anyatva siddha thaye chate mAvAnAM jIva-zarIra-svajana-vibhAvAdino upakAra ane apakArano bhAva nizcaya na thato hoya tyAre re ! ! putrAdi svajano vize tAre zuM mamatva karavuM? ane parijana para dveSa zuM karavo ? A . pramANe paristhiti hoya tyAre audAsInya bhAva dhAraNa karavo yogya che. have jo tame kaho ke putrAdi moTA thaze tyAre upakArI thaze tethI teo vize amane mamatva che ane bIjAo moTA thaze tyAre upakAra nahIM kare tethI - teo para dveSa thAya. AvI zaMkAnA uttaramAM kahe che savAre - tyAdi upakAra ane apakAra e benA bhAvano ahIMyA saMdeha (zaMkA) che A saMdeha hoya tyAre kyAreka moTo thayela putra paNa ghAtAdithI mAtA-pitAno apakAra kare che ane moTo puNyodaya hoya tyAre bIjA pADozI vagere paNa upakAra kare che tethI konAthI upakAra thaze ke konAthI apakAra thaze eno zuM nizcaya che? AthI ja svajana para rAga ane parajana para dveSa karavo ucita nathI ema kahevAno bhAva che. AthI paNa vibhava svajanAdi vize mamatva karavuM yukta nathI. zAthI yukta nathI tene batAvatA kahe che pavaNo vva gayaNamagge alakkhio bhamai bhavavaNe jIvo / ThANe ThANammi samujjhiUNa dhaNasayaNasaMghAe / / 76 / / pavana iva gaganamArge alakSito bhramati bhavavane jIvaH, sthAne sthAne samupAya' dhanasvajanasaMghAtAn / / 76 / / gAthArtha : jema AMkhathI nahIM dekhAto pavana AkAzamAM bhame che tema jIva dhana-svajananA samUhane sthAne sthAne choDIne bhavarUpI vanamAM bhame che. (76) yathA pavano-vAyurgagane cakSuSA alakSito bhramati tathA jIvo'pyamUrttatvAt sarvendriyairanupalakSito bhavavane paribhramati, ittA ? yAda - "kAne cAri, ataH vityu sthAney mUrchA vyaMti bhAva: I tathA - Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 prazna : zuMzana 4 ma cha ? uttara : sthAne sthAne dhana-svajananA samUhane choDIne jIva bhame che tethI jIve kyAM ane keTalAM sthAno para mUccha karavI ? arthAt koIpaNa sthAna para mUccha na karavI ema kahevAno bhAva che. tathA jaha vasiUNaM desiyakuDIi ekkAi vivihapaMthiyaNo / vanai pabhAyasamae annanadisAsu savvo'vi / / 77 / / yathoSitvA dezikakuTyAM ekasyAM vividhapathikajanaH, vrajati prabhAtasamaye anyA'nyadikSu sarvo'pi / / 77 / / jaha vA mahallarukkhe paosasamae vihaMgamakulAI / vasiUNa jaMti sUrodayammi sasamIhiyadisAsu / / 78 / / . . . yathA vA mahAvRkSe pradoSasamaye vihagakulAni, uSitvA yAnti sUryodaye svasamIhitadikSu / / 7 / / gAthArtha jema judA judA musApharo rAtrIe dharmazALAmAM rahIne prabhAta samaye sarvopaNa anya-anya hizobhA yAsyA 14 cha.- (77) athavA jema pakSIono samUha moTA vRkSa para rAtavAso karIne prabhAta samaye potapotAnI icchita hizobhA ya che. (78) ahavA gAvIo vaNammi egao govasanihANammi / ' cariuM jaha saMjhAe anannagharesu vajhaMti / / 79 / / iya kammapAsabaddhA vivihaTThANehiM AgayA jIvA / / vasiuM egakuDumbe annanagaIsu vacaMti / / 8 / / athavA gAvo vane ekato gopasaMnidhAne, caritvA yathA saMdhyAyAM anyAnyagRheSu vrajanti / / 79 / / iti karmapAzabaddhA vividhasthAnairAgatA jIvAH, uSitvaikakuTumbe anyAnyagatiSu vrajanti / / 8 / / gAthArtha athavA jema gAyo govALanuM sAnidhya che jemAM evA vanamAM ekatra cAro carIne saMdhyA samaye 44 gharobhA ya che. (78) tema karmapAzathI baMdhAyelA vividha sthAnomAMthI AvelA jIvo eka kuTuMbamAM vasIne anya-anya gatimImAM yAsyA ya che. (80) ataH svajanAdiSu kaH pratibandho vidhIyatAmiti bhAvaH, zeSaM sugamaM / navaraM vividhasthAnebhya iti paMcamI / / athopasaMhArapUrvakamupadezamAha - Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 37. AthI svajanAdi vize kayo rAga karAya ? ema kahevAno bhAvArtha che ahIM vivihaphALohiM mAM paMcamInA arthamAM tRtIyA vibhakti lAgela che. have upasaMhAra pUrvaka upadeza ApatA jaNAve che - iya anattaM pariciMtiUNa gharagharaNisayaNapaDibaMdhaM / mottUNa niyasahAe dhaNo va dhammammi ujjamasu / / 81 / / ityanyatvaM paricintya gRhagRhiNIsvajanapratibaMdha, muktvA nijasvabhAve dhana iva dharme udyaccheH / / 8 / / gAthArtha: A pramANe anyatva bhAvanAnuM pariciMtana karIne, ghara-strI-svajananA rAgane choDIne, dhananI jema potAnA svabhAvane sAdhI ApanAra dharmamAM udyama karo. (81). sukAnA thAna tUne (te) - gAthArtha sugama che, have kathAnaka kahevAya che. dhananuM kathAnaka A ja bharatakSetramAM zreSTha ratnamaya, dIrgha AMkhavALuM pRthvI rUpI strInuM jANe mukha na hoya tevuM dazapura nAmanuM nagara che. temAM nAmathI ane guNathI paNa zreSTha evo dhanasAra zreSThI vase che tene svabhAvathI sthira sattvavALo dhana nAme putra che. yauvanane pAmelo te teja nagaramAM vasatA vijayazreSThInI yazomatI nAmanI putrIne paraNe che ane te haMmezA dhananI bhaktA che. pachI kALa gaye chate dhanasAranuM mRtyu thayuM. yazomatI sahita dhana samagra gharano svAmI thayo. (4) pachI te yazomatI dhanano tevo vinaya kare che ke jethI loka Azcarya pAme che ke aho ! dhananA puNyanI ahIM zuM vAta karAya ? ane pachI dhana vicAre che ke A mArA gharane dhanya che je gharanI AvA prakAranI svAminI che. hRdayamAM otaprota thaIne vinayamAM tatpara ane "zIyaLathI yukta sarve svajanone yathocita dhana saMbaMdhI vastrAdinuM vitaraNa kare che pachI A svajano vaDe paNa yazomatI prazaMsA karAya che. (7) pachI patnInA guNothI raMjita thayuM che hRdaya jenuM evo dhana phulAto paribhramaNa kare che. haMmezA paNa ghara-patnI-svajanane vize cittamAM rAga dharIne rahe che, ane tene ghaNI buddhithI yukta, zrAvaka dharmamAM dRDha evo vimala nAmano mitra che. vimalanA saMsargathI dhana paNa bhadraka bhAvavALo thayo. koIka vakhata vimala mitra dhanane kahe che ke he bhadra ! tArI A strI sArI nathI tethI prayatnathI potAnuM rakSaNa karavuM. pachI tuM ema na bolIza ke mane koIe A na kahyuM jethI kahevAyuM che ke rAgI thayelI mahilA zeraDInA sAMThAnI jema mIThI hoya che. virakta (aprItivALI) thayelI strI kALA nAganA viSanI jema prANane hare che. buddhimAno gaMgAnI retIne, samudramAM pANIne ane himAlayanA mAnane (pramANane) jANe che paNa strIonA hRdayane jANatA nathI. A pramANe sAMbhaLIne vismita thayelo dhana paNa vicAre che hA ! A zuM ? mAro mitra yuganA aMte paNa asaMbaMdha vAkya bolato nathI. (14) ane A , jevI dekhAya che tevI paNa strIo jo vyabhicArI thatI hoya to kyAM vizvAsa karAya ? e pramANe zalyathI * pIDita thayelo dhana jeTalAmAM rahe che teTalAmAM anya divase avasare nagaramAM bhamatA dhane patnInA uttarIya Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 bhAva bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 vastrane jAranI pAse raheluM jue che. dhana jaladI ghare jaI patnIne kahe che ke tAruM je amuka uttarIya vastra che tenuM mAre hamaNAM kaMIka kAma che to tuM tene jaladI laI Ava. A sAMbhaLI dhananI patnI kSobha pAmI ane zaMkita thayelI dhanane kahe che ke hamaNAM te vastra bahenapaNI mAgIne laI gaI che. te vastranuM tamAre zuM kAma che ? mArI pAse tamArI kRpAthI bIjA ghaNAM vastro che te vastrothI ApanuM kArya pAra pADo. (nIpaTAvo.) dhana kahe che ke mAre bIjA koI vastranuM prayojana nathI tethI tuM tArI sakhIne batAva jethI huM tene ghare jaI svayaM laI AvuM. pachI jeTalAmAM bhaya pAmI bhUmi para ALoTelI bIjA jUThA uttaro Ape che teTalAmAM mitre kahelI vAtanI dhanane khAtrI thaI ane manamAM vicAryuM ke anyamAM Asakta thayelI evI AnA vaDe ATalA divasomAM huM marAyo nathI te mane moTo lAbha che. (22) jo marAyo hota to dharmano bhAI vimala maLe chate dharma karyA vinA huM pazunI jema marIne durgatimArgamAM gayo hota. ghara-patnI-svajanamAM Asakta thayelA manavALo huM mUDha rahyo ane ajJAnathI AMdhaLA banelA evA meM pizAconI vaMza paraMparA calAvI. jema dhatUro pIdhelAone mATInA DhephAmAM paNa suvarNanI bhrAMti thAya che tema mArAthI otaprota thayelI (atirikta) AvA prakAranI vyabhicArIne meM suvarNa jevI zIlavatI mAnI. tethI jeTalAmAM A mArI strI lajjA choDIne mArI pAsethI bhAgI na jAya teTalAmAM huM mAruM potAnuM kArya AdaruM (26) e pramANe vicArIne vimalane laIne sAdhu pAse jaIne, saMvigna pariNAmavALo dhana dIkSAne grahaNa kare che. jaladIthI sUtra ane arthane bhaNIne gItArtha thayo. devone paNa akSobhya evo daDhadharma thayo. pachI ekala vihArI pratimAne svIkArIne saMsAra rUpI kArAgRhathI udvigna gurunI anujJAthI ekalo vicare che. have koIka vakhata baraphanA kaNothI mizrita pavanathI prANIonA samUhane kaMpAvato, kamaLavanane nAza karato evo ziyALo sarvatra zarU thayo (30) je ziyALo duSTa rAjAnI jema dusaha thayo. sarva pakSIonA samUhane nAza karyA. jhADaparanA patronuM sarvatra vastra nirmANa karAyuM ane lokonA gaLAmAM bAjubaMdha karAyo. sapheda phulonA bAnAthI pATalapuSpo vRkSasamUhapara hase che. pAMdaDA ane phulono samUha marI gayo. ane musApharono samUha kaMpyo. jyAM nipuNamatio paNa nadI ane sarovaranA baraphabhUta thayela pANInuM vahevApaNuM ke sthirapaNuM na jANI zakyA. (33) jyAM puruSo caMdananA lepathI vilepana karAyelI, puSTa unnata ane gADha be stanavALI evI priyakAminIonA saMgane prabhAtasamaya sudhI paNa choDatA nathI. A pramANe zizira samaya pravRtta thayo tyAre kayAMyathI paNa vihAra karatA dhana sAdhu aTavAmAM AvyA. sUryAsta samaye kAussagnamAM rahyA. rAtrImAM nirAvaraNa dhana sAdhu ThaMDIthI zilAnI jema nicceSTa thayA. maccharoe tenA sarvAMgane bhakSaNa karavA zarUAta karI. pachI te dhana sAdhu manamAM bhAvanA kare che ke he jIva ! A zarIra tArAthI anya che. A zarIra DAMsa ane maccharonuM bhakSya (bhojana) che. tethI jo A DAMsa-maccharo svayaM ja bhakSaNa kare che to tAre Ao upara dveSa karavo ucita nathI. (38) jema anyatvabhAvanA bhAvavAthI strI svajana Adi vize anugraha ane vighAtathI tane sukha duHkha thatA nathI tema anyatvabhAvanAthI zarIra vize paNa jANa. ane ahIM upasargamAM tane je pIDA thAya che te paNa karma nita che ane AgaLa upara karma bhogavavAnA che to pachI ahIM sAruM che ke jinadharmanI sahAyathI manamAM vivekabhAva utpanna thayo che tyAre anaMtA palyopama ane sAgaropamanA du:kho narakamAM sahana karAyA che tenI apekSAe A du:kha keTalAmAtra che ? tethI sthira thaI sattvane avalaMbIne (dharIne) he jIva! tuM eka kSaNa upasargane samabhAve sahana kara. jethI thoDAkathI paNa tuM icchita kAryane sAdhI zakIza. A pramANe bhAvanA karato dhanasAdhu Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 39 AkhI rAtrI paNa DAMsa ane maccharothI cusAIne lohI vinAno karAyo tathA bahArathI ThaMDIthI bhedAyelo ane aMdarathI samagra karmothI ane prANothI mukAyelo te aMta:kRta kevalI thaIne mokSamAM gayo. (dhana kathAnaka samApta thayuM) tadevamanityatvAdikAH proktAzcatasro bhAvanA;, tAsu ca bhAvitAsu bhavasvarUpaM bhAvanIyaM, tadbhAvane virAgotpattestaddhetuvipakSAsevanena mokSAvApterityanena sambandhena idAnIM bhavabhAvanocyate, iyameva ceha savistarA, ata etadabhidhAnenaiva grantho'yaM prasiddhaH, bhavazca nArakatiryaGnarAmaragatibhedAJcaturvidha ityato nArakagatisvarUpaM prathamaM paribhAvanIyamiti darzayati avataraNikA : A pramANe anityAdi cAra bhAvanAonuM varNana karAyuM. e cAra bhAvanAone bhAvyA pachI saMsAranA svarUpanI vicAraNA karavI joIe kAraNa ke saMsAranA svarUpanI vicAraNA karavAthI vairAgyanI utpatti thAya che pachI saMsAranA pratipakSa kAraNonuM sevana karavAthI mokSanI prApti thAya che A saMbaMdhathI hamaNAM bhava bhAvanA kahevAya che ane A saMsAra bhAvanA ja A graMthamAM vistArapUrvaka kahevAyelI che tethI bhava bhAvanA' nAmathI A graMtha prasiddha che ane A saMsAra nAraka, tiryaMca, manuSya ane deva gatinA bhedathI cAra prakArano che. AthI narakagatinA svarUpanI prathama paribhAvanA karavI joIe eTale tene jaNAvatA kahe che (gathamavamAvanA) nArayatiriyanarAmaragaIhiM cauhA bhavo viNihiTTho / tattha ya nirayagaIe sarUvamevaM vibhAvejA / / 8 / / | nArarvinarAma tipizcaturthI bhavo vinirvisa, tatra ca nirayagateH svarUpamevaM vibhAvayet / / 82 / / gAthArtha : narakagati - tiryaMcagati-manuSyagati ane devagatinA bhedathI saMsAra cAra prakArano kahevAyo che ane temAM prathama narakagatinA svarUpanI vibhAvanA A pramANe karavI. (82) gatArthA / / kathaM paribhAvayed ? ityAha - avataraNikA : saMsAra bhAvanA kevI rIte paribhAvanA karavI ? tenA uttaramAM kahe che rayaNappabhAiyAo eyA tIi satta puDhavIo / savvAo samaMteNaM aho aho vittharaMtIo / / 83 / / ratnaprabhAdikA etAstatra saptapRthivyaH, sarvAH samaMtAt adho'dho vistAravatyaH / / 83 / / gAthArthaH narakagatimAM ratnaprabhA vagere sAta naraka pRthvIo che ane te badhI cAre bAjuthI nIce nIce vistAravALI che. (83) tasyAM-narakagatauetAratnaprabhAdikA: saptapRthivyo bhavanti, tadyathA-ratnaprabhAzarkarAprabhAvAlukAprabhApaGkaprabhAdhUmaprabhA samaHprabhAtamastamaHprabhA / etAsucamadhye ratnaprabhA pratyakSata eva dRzyate, atastatpratyakSatayA pratyakSaparAmazinA etacchabdena Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40. bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 sarvA api nirdiSTAH / etAzca sarvA api samantAt sarvAsu dikSvAyAmaviSkambhAbhyAmagho'dho vistAravatyo draSTavyAH / tadyathA-ratnaprabhAuparitanasamavarttinyAkAzapradezaprataradvaye AyAmaviSkambhAbhyAMsarvatraikaraH, tatazcAdho'dhaeSAvistAravatI tAvad yAvaccharkarAprabhA AyAmaviSkambhAbhyAM sarvatra rajjudvayaM, evaM vAlukAprabhA tistro rajavaH, paGkaprabhA catastraH, dhUmaprabhA paJca SaSThI SaD, saptamapRthvI sapta rajavaH AyAmaviSkambhAdhyAmiti sthUlamAnaM, sUkSmaM tu tat zAstrAntarebhyo'vaseyamiti / etAsu ca saptapRthivISu nagarakalpA adharottaragatyA vyavasthitAH prastaTA bhavanti / tadyathA-ratnaprabhAyAM trayodaza, zarkarAprabhAyAmekAdaza, vAlukAprabhAyAM nava, caturthyAM sapta, paJcamyAM paJca, SaSThyAM trayaH, saptamyAM tvekaprastaTaH uktaM ca - 'terekkArasanavasattapaMcatiniyataheva ekkoya |ptthddsNkhaaesaa sattasu vikameNa puDhavIsu / / 1 / / ', eteSucanagarakalpeSu prastaTeSu tadantargatAH pATakakalpA narakAvAsA bhavanti, tatsaGkhyAM saptasvapi pRthivISu krameNA''ha - TIkArtha te narakagatimAM A ratnaprabhA vagere sAta pRthvIo che. te A pramANe - (1) rana prabhA (2) zarkarA prabhA (3) vAlukA prabhA (4) paMka prabhA (5) dhUma prabhA (6) tamaH prabhA ane (7) tamastamaH prabhA A sAtamAMthI eka ratnaprabhA pRthvI ja pratyakSathI dekhAya che. AthI ja ratnaprabhAnI pratyakSatAthI ane pratyakSanA AdhAravALI yuktithI sarva paNa pRthvIo sUcita karAyelI che. ane A sarva pRthvIo cAre bAjuthI arthAt sarva dizAmAM laMbAI ane pahoLAIthI nIce nIce vistAravALI jANavI. te A pramANe - ratnaprabhA pRthvI tenI upara rahelA AkAza pradezanA be prataramAM laMbAI ane pahoLAIthI sarvatra eka rajju pramANa che pachI nIce nIce vistAramAM te rIte vadhatI jAya che yAvatuM bIjI zarkarAmabhA laMbAI ane pahoLAIthI sarvatra be rannu pramANa thAya che e pramANe vAlukA prabhA traNa rajuM pramANa, paMkaprabhA cAra rajupramANa, dhUmaprabhA pAMca rajuM pramANa, tama.prabhA cha raju pramANa ane sAtamI tamastama: prabhA sAta raju pramANa vistAra ane pahoLAIvALI thAya che. A mApa sthULa che paNa sUkSma mApa bIjA zAstromAMthI jANavuM ane A sAteya pRthvIomAM nagara samAna pratiro nIcethI upara upara goThavAyelA che. te pramANe - ratnaprabhAmAM tera, zarkarAmabhAmAM agIyAra, vAlukAprabhAmAM nava, paMkaprabhAmAM sAta, dhUmaprabhAmAM pAMca, tama: prabhAmAM traNa ane tamastama: prabhAmAM eka prastara che. bIjA graMthomAM kahyuM che ketera, agIyAra, nava, sAta, pAMca, traNa ane eka ema kramasara sAteya pRthvImAM pAthaDAonI saMkhyA jANavI. A nagara samAna prastaronI aMtargata pATaka samAna (pADA samAna) narakAvAso.che. sAteya paNa pRthvImAM tenI saMkhyAne kramathI jaNAve che. tIsa paNavIsa panarasa dasalakkhA tini egaM paMcUNaM / paMca ya naragAvAsA culasIlakkhAiM savvAsu / / 84 / / triMzatpaMcaviMzatipaMcadazadazalakSAH trayaH ekaM paMconaM, paMca ca narakAvAsAH caturazItirlakSANi srvaasu||84|| gAthArtha ? trIsa lAkha, paccIza lAkha, paMdara lAkha, dasa lAkha, traNa lAkha, navANuM hajAra navaso paMcANuM ane pAMca ema badhA maLIne kula corAzI lAkha narakAvAso jANavA. (84) ratnaprabhAyAM trayodazasvapi prastaTeSu triMzallakSANi narakAvAsAnAM bhavanti, evaM yAvat SaSTapRthivyAM triSvapi prastaTeSu paJcabhirnarakAvAsaiyU~namekaM lakSa narakAvAsAnAM bhavati, saptamyAM tvekasmin prastaTe paJcaiva narakAvAsAH / mIlitAstu sarve'pi caturazItilakSANi bhavanti / / athaiSAM narakAvAsAnAM saMsthAnAdisvarUpamAha - Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 TIkArtha : trIsa lAkha, paccIza lAkha, paMdara lAkha, dasa lAkha, traNa lAkha, navANuM hajAra navaso paMcANuM ane pAMca ema badhA maLIne kula corAzI lAkha narakA vAso jANavA. (84) pahelI ratnaprabhAnA tera prata2mAM badhA maLIne trIsa lAkha narakAvAso che. bIjI zarkarAprabhAnA agIyAra prata2mAM badhA maLIne pacIsa lAkha narakAvAso che. trIjI vAlukAprabhAnA nava prata2mAM badhA maLIne paMdara lAkha narakAvAso che. cothI paMka prabhAnA sAta prataramAM badhA maLIne daza lAkha narakAvAso che. pAMcamI dhUma prabhAnA pAMca prataramAM badhA maLIne traNa lAkha narakAvAso che. chaThThI tama: prabhAnA traNa prata2mAM baMdhA maLIne navANuM hajAra navaso paMcANuM na2kAvAso che. sAtamI tamastamaH prabhAnA eka prataramAM badhA maLIne pAMca narakAvAso che. sarva maLIne corAzI lAkha narakAvAso thAya che. 41 have A narakAvAsonA saMsthAnAdi svarUpane kahe che. 30,00000 25,00000 15,00000 10,00000 03,00000 99995 -05 84,00000 te NaM narayAvAsA aMto vaTTA bahiM tu cauraMsA / heTThA khuruppasaMThANasaMThiyA paramaduggaMdhA / / 85 / / asuI nicapaTThiyapUyavasA maMsaruhiracikkhillA / dhUmappabhAi kiMci vi jAva nisaggeNa aiusiNA / / 86 / / te narakAvAsA aMtarvRttA bahizcaturasrAH, adhaHkSuraprasaMsthAnasaMsthitAH paramadurgandhAH / / 85 / / azucinityapratiSThitapUtavasAmAMsarudhirakarddamAH, dhUmaprabhAyAM kiyanto'pi yAvannisargeNAtyuSNAH / / 86 / / gAthArtha : te narakAvAso aMdarathI goLa ane bahArathI corasa che, taLIyAmAM kSurapra (astrA) saMsthAnavALA che ane atyaMta durgaMdhavALA che. (85) te narakAvAso haMmezA azucithI bharelA, gaMdhAtI carabI-mAMsa-lohI rUpI kAdavavALA, dhUmaprabhA sudhInI sarva pRthvIonA narakAvAso tema ja dhUma prabhAnA keTalAka narakAvAso svabhAvathI ati-uSNa che. (86) pAThasiddhe, navaraM mAMsavasAdivastUni tatra paramAdhArmikapravarttitAni draSTavyAni, svarUpeNa teSAM tatrAbhAvAt / caturthIpaJcamyAdiSu tu paramAdhArmikarahitAsu mAMsAdivikurvaNAbhAve'pi svarUpeNaiva te anantaguNadurgandhA bhavati / aparaM cAdyAsu tisRSu pRthvISu caturthyAM ca bahavo narakAvAsA dhUmaprabhAyAmapi kiyanto'pi narakAvAsAH, te svabhAvenaivoSNA bhavanti, tauSNyaM kiyati mAne iti vakSyati / / parataH kA vArtA ityAha - TIkArtha : narakamAM mAMsAdi vastuo je che te 52mAdhAmIo vaDe vikurvelI jANavI paNa svarUpathI narakamAM Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 mAMsAdino abhAva che. cothI-pAMcamI Adi narakomAM paramAdhAmIo nahIM hovAthI mAMsAdi vidurvaNAno abhAva hovA chatAM paNa svarUpathI ja nArakanA zarIro anaMtaguNa dugaMdhavALA hoya che ane bIjuM e ke prathamanI traNa narakomAM tathA cothImAM ghaNAM narakAvAso ane pAMcamI dhUmaprabhA pRthvImAM paNa keTalAka narakAvAso svabhAvathI ja uSNa hoya che ane te uSNatAnuM pramANa keTaluM che ? tene kahe che ane bAkInI naraka pRthvIonI zuM hakIkata che tene kahe che parao nisaggao chiya dussahamahAsIyaveyaNAkaliyA / nigaMdhayAratamasA nIsesaduhAyarA sabve / / 8 / / parato nisargatazcaiva duHsahamahAzItavedanAkalitAH, nityAMdhakAratamasaH niHzeSaduHkhAkarAH sarve / / 87 / / gAthArtha : pachInI narakamRthvIo svabhAvathI ja du:sahamahAzIta vedanAvALI che ane badhI pRthvIo haMmezA gADha aMdhakAravALI ane saMpUrNa duHkhonI khANa che. (87) dhUmaprabhAyAH kiyaddhayo'pi narakAvAsebhyaH parato ye tasyAmapi pRthivyAM narakAvAsA ye ca SaSThIsaptabhyoH ye'pi caturthyAM kiyanto'pi narakAvAsAste svabhAvenaiva dussahamahAzItavedanAkalitAH / zaityamAnamapi vakSyati / idaM tu sarveSAM sAdhAraNaM svarUpaM, kimityAha - 'nigaMdhayAre' tyAdi, kevalamandhakAraduHkhayoragho'dho'nantaguNatvaM draSTavyam / / auSNyazaityamAnamAha - TIkArtha: dhUma prabhAnA keTalAka narakavAso pachInA bIjA narakAvAso che te ane chaThThI tathA sAtamI naraka pRthvIomAM tathA cothImAM paNa keTalAka narakAvAso svabhAvathI ja dusaha mahAzItavedanAvALA che. zItatAnuM prbhaae| 59 // mAgaNabatAze. 59 mA sarve na24 pRthvImonu saadhaa29| sva35 zuMche tane he cha- nijhaMdhayAre - tyAdi 37 52 sane hu:5 me bernu pachI pachI na24 pRthvImA anaMta nf qdhAre nij. avataraNikA: naraka pRthvImAM uSNatA ane zItatAnuM mApa jaNAvatA kahe che. jai amaragirisamANaM himapiMDaM ko'vi usiNanaraesu / khivai suro to khippaM vachai vilayaM apatto'vi / / 88 // dhamiyakayaaggivanno merusamo jai paDeja ayagolo / pariNAmijai sIesu so'vi himapiMDarUveNa / / 89 / / yadi amaragirisamAnaM himapiMDaM ko'pi uSNanarakeSu, kSipati surastarhi kSipraM sa vrajati vilayamaprApto'pi / / 88 / / dhyAtvA kRtAgnivarNo merusamo yadi patet ayogola: pariNamyate zIteSu so'pi himapiMDarUpeNa / / 89 / / gAthArtha jo koI deva meruparvata jeTalA moTA himakhaMDane uSNa naraka pRthvImAM pheMke to te khaMDa naraka pRthvImAM pahoMcyA pahelA ja pIgaLI jAya che. (88) Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 43 jo meruparvata jeTalo moTo lokhaMDano goLo tapAvIne lAlacoLa karelo zata naraka pRthvIomAM pheMkavAmAM Ave to te paNa pahoMcyA pahelAM himanA piMDa jevo ThaMDo thaI jAya che. (89) asatkalpaneyam, akRtapUrvatvAditthaM, prAyaH prayojanAbhAvAd / ayaM ceha paramArthaH-khAdirAMgArarUpasya vahnariha yadoSNyaM tato'nantaguNaM tadauSNyaM narakeSu / yacheha mandamandapavanAnvitAyAM pauSamAghavRSTau utkRSTaM zItaM tato'nantaguNaM tacchItaM narakeSu / ete ca dve apyoSNyazaitye svasthAne avasthite kadAcidapi nApagacchataH, adho'dho'nantaguNe ca draSTavye / / AdyAsu catasRSu narakapRthvISu atikaThinavajrakuDyAni sarvatra bhavanti, teSu ca AlakakalpAnyatIva saMkaTamukhAni ghaTikAlayAni bhavantIti darzayati - TIkArtha A eka asat kalpanA che kemake prAya: prayojanano abhAva hovAthI AvI ghaTanAo pUrve kyAreya banI hotI nathI ane bhaviSyamAM banavAnI nathI. ahIM kahevAno Azaya e che ke A lokamAM khAdiranA aMgAra samAna lAla agninI je uSNatA hoya che tenA karatAM anaMtagaNI uSNatA narakomAM hoya che ane ahIM maMda maMda pavanathI yukta evA poSa ane mahAmAsanI varasAdanI vRSTi vakhate je utkRSTa ThaMDI che tenA karatAM anaMta gaNI ThaMDI nAraka pRthvIomAM che ane A be zItaLatA ane uSNatA potapotAnA sthAnamAM rahelI che kyAreya paNa dUra thatI nathI ane nIce nIce anaMta guNa vadhAre jANavI. prathamanI cAra naraka pRthvIomAM sarvatra ati kaThIna vajanI bhIMto hoya che ane divAlanI aMdara tuMbaDI samAna ati sAMkaDA mukhavALI ghaTIo hoya che. tene batAvatA kahe che ke aikaDhiNavajakaDDA hoMti samaMteNa tesu naraesu / - saMkaDamuhAI ghaDiyAlayAI kira tesu bhaNiyAI / / 10 / / atikaThinavajrakuDyAM bhavanti samantAt teSu narakeSu saMkaTamukhA ghaTikAlayA kila teSu bhaNitAH / / 10 / / . gAthArtha : te narakAvAsomAM cAre tarapha ati kaThIna vajanI bhIMto hoya che ane temAM ati sAMkaDAmukhavALA 9 ghaTikAyo hoya che. gatArthA / / teSu nArakA yadvidhAyotpadyante tadAha - avataraNikA : pUrve je pApo karIne nArako ghaTikAlayomAM utpanna thAya che tene kahe che mUDhA ya mahAraMbhaM aighorapariggahaM paNiMdavahaM / kAUNa iha'trANi vi kuNimAhArAiM pAvAiM / / 91 / / pAvabhareNavaMtA nIre ayagolau vva gayasaraNA / vacaMti aho jIvA nirae ghaDiyAlayANaMto / / 12 / / mUDhAzca mahAraMbhamatighoraparigrahaM paMcendriyavadhaM, kRtvA ihAjJAnino'pi mAMsAhArAdipApAni / / 11 / / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 pApabhareNAkrAntA nIre ayogolakA iva gatazaraNAH, vrajanti adho jIvAH niraye ghaTikAlayAnAmantaH / / 12 / / (yugmam) gAthArtha : mahAraMbha, atighora parigraha, paMcendriya vadha, ane bIjA paNa mAMsAhArAdi pApo karIne pApanA samUhothI bhAre thayelA zaraNa vinAnA evA jIvo lokhaMDanA goLAnI jema nAraka pRthvInA ghaTikAlayamAM jAya che. (91-92) subodhe / / kiyanmAnaM punasteSAM tatra zarIraM bhavatItyAha - avataraNikA : narakamRthvIomAM nArakonuM zarIra keTalA pramANavALuM hoya che tene kahe che. aMgulaasaMkhabhAgo tesi zarIraM tahiM havai paDhamaM / aMtomuhattametteNa jAyae taM pi hu mahallaM / / 13 / / .. aMgulAsaMkhyabhAgasteSAM zarIraM tatra bhavati prathama, aMtarmuhUrttamAtreNa jAyate tadapi khalu mahat / / 13 / / gAthArtha: nArakanA jIvo ghaTikAlayamAM jyAre utpanna thAya che tyAre zarUAtamAM temanuM zarIra aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTaluM hoya che pachI aMtarmuhUrtathI moTuM thAya che. (93) idamuktaM bhavati-sarvAsvapi narakapRthvISu nArakANAM bhavadhAraNIyaM zarIraM jaghanyato'GgalAsaGkhayeyabhAgaH utkRSTaM tu prathamapRthivyAM sapta dhanUMSi hastatrayamaGgalaSaTkaM ca, dvitIyAyAM tu tato dviguNaM, tadyathApaJcadaza dhanUMSi sArddhahastadvayaM ca, tRtIyAyAM tu tato dviguNaM, tadyathA-ekatriMzaddhanUMSyeko hastaH, evaM pUrvasyA uttarasyAM dviguNatA draSTavyA yAvat saptamapRthivyAM paJca dhanuHzatAnyutkRSTaM bhavadhAraNIyazarIraM, idaM cautkRSTamAnamantarmuhUrtAt sarvatra bhavati / uttaravaikriyaM tu sarvAsvapi jaghanyato'GgulasaGkhaceyabhAgaH, utkRSTaM tu tadbhavadhAraNIyotkRSTAt sarvatra dviguNaM yAvat saptamapRthivyAM dhanuHsahasramutkRSTamuttaravaikriyamiti / / nanu antamuhUrtAdyadi tadIdRzaMbRhad bhavadhAraNIyaM zarIraM bhavati tarhi ghaTikAlayeSu te nirAbAdhaM kathaM mAntItyatrAha - TIkArtha : ahIM kahevAno bhAva e che ke sarva paNa narakamRthvIomAM bhavadhAraNIya zarIra jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAta bhAga pramANa hoya che. ane utkRSTathI prathama narakamAM sAta dhanuSya traNa hAtha ane che AgaLa UMcu hoya che, bIjI naraka pRthvImAM tenAthI bamaNuM eTale ke paMdara dhanuSya ane aDhI hAtha, trIjImAM bIjI karatA bamaNuM eTale ke ekatrIza dhanuSya ane eka hAtha, ema karatAM pUrva pUrvanI naraka pRthvI karatA pachI pachInI naraka pRthvImAM bamaNuM bamaNuM jANavuM. ema sAtamI naraka pRthvImAM pAMcazo dhanuSya utkRSTathI bhavadhAraNIya zarIra jANavuM ane A utkRSTamAna sarva naraka pRthvImAM aMtarmuhUrta kALamAM pUrNa thAya che. uttara vaikriya zarIra sarva paNa naraka pRthvIomAM yAvatuM sAtamI naraka pRthvImAM uttara vaikriya zarIra eka hajAra dhanuSya che. praznaH aMtarmuhUrvakALathI jo ATaluM moTuM bhavadhAraNIya zarIra thAya che to ghaTikAlayamAM pIDA rahita te zarIra kevI rIte samAya zake ? uttara H Ano uttara nIcenI gAthAthI jaNAve che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavabhAvanA prakaraNa bhAga- 2 45 * pIDijai so tatto ghaDiyAlayasaMkaDe amAyaMto / pIlijaMto hatthi vva ghANae virasamArasai / / 14 / / pIDyate sa tato ghaTikAlaye saMkaTe amAn, pIDyamAno hastIva (yantre) ghAnake virasamArasati / / 14 / / gAthArtha : te nArakano jIva sAMkaDA ghaTikAlayamAM nahIM samAto pIDAya che ane ghANImAM palAtA hAthInI jema karuNa raDe che. (94). ghaTikAlayasaGkaTe pIDyate-bAdhyate'sau, ghaTikAlayasyAtisaMkaTatvAt tasya cAtimahattvAditi, hastinaM ca ghANake prAyo na kazcit prakSipati, kevalamabhUtopameyaM, yadyevaM kazcit kuryAditi / / taM ca tathotpannaM dRSTvA paramAdhArmikasurA yat kurvanti taddarzayati - TIkArya ghaTikAlayanuM pramANa ghaNuM sAMkaDu hovAthI ane jIvanuM zarIra ghaNuM moTuM hovAthI sAMkaDA ghaTikAlayamAM jIva pIDAya che. ghaNuM karIne koIpaNa hAthIne ghANImAM nAkhatuM nathI. A phakta abhUtopamA (kalpita upamA = je vastu nathI tenI ApavAmAM AvelI upamA) che. jo koIka A pramANe kare to hAthI karuNa svare raDe e 640 4TI ... ane tevI rIte utpanna thayelA nArakanA jIvane joIne paramAdhAmI devo je pravRtti kare che tene jaNAve che. taM taha uppaNNaM pAsiUNa dhAvaMti hatuTThamaNA / re re giNhaha giNhaha evaM duTuM ti jaMpaMtA / / 95 / / chollijjaMtaM taha saMkaDAu jaMtAo vaMsasaliyaM va / dhariUNa khare kaLaMti palavamANaM ime devA / / 16 / / taM tathotpannaM dRSTvA dhAvaMti hRSTatuSTamanasaH, re re gRhNata gRhNata enaM duSTamiti jalpantaH / / 15 / / takSyamANaM tathA saMkaTAt yaMtrAt vaMzazalAkAmiva, dhRtvA kSurapre karSayanti pralapantaM ime devAH / / 16 / / gAthArtha tathA utpanna thatA te nArakane joIne are ! are ! A duSTane pakaDo pakaDo e pramANe bolatA hRSTa-tuSTa manavALA A paramAdhAmI devo doDe che tathA sAMkaDA yaMtramAMthI cholAtI vAMsanI saLInI jema cholAtA tathA pralApa karatA nArakanA jIvane sANasAthI pakaDIne kheMce che arthAtu kheMcanAra kArIgara asamAna jADAIvALI vAMsanI saLIne yaMtranA kANAmAMthI kheMcIne cholIne sarakhI jADAI vALI kare che tema paramAdhAmIo nArakanA jIvane pIDe che. (95-96). yathA mocikaH pharakanimittaM yantrAdvaMzazalikAmAkarSati, zeSaM sugamaM / / ke punaste paramAdhArmikA devAH ? ityAha - Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 jevI rIte kArIgara vAMsane yaMtramAM nAkhIne temAMthI vAMsanI pAtaLI saLIo kheMce che tevI rIte paramAdhAmIo kuMbhImAMthI nArakone kheMcIne kADhe che. avataraNikA : paNa te paramAdhAmI devo koNa che ? tenA uttaramAM kahe che aMbe aMbarisI ceva, sAme ya sabale tti ya / ruddoM' varudda kAle ya, mahAkAle tti Avare / / 97 / / asi pattedhaNU kuMbhe, vAlU veyaraNi tti ya / kharassare mahAghose, panarasa paramAhammiyA / / 18 / / ambA ambarSayazcaiva zyAmAH zabalA iti ca, rudroparudrA: kAlAzca mahAkAlA iti cApare / / 17 / / asayaH patradhanuSaH kumbhA: vAlukA vaitaraNaya iti ca, kharasvarA mahAghoSA: paMcadaza paramAdhArmikAH / / 18 / / gAthArtha: aMba, aMbarisa, zyAma, zabala tathA rudra, uparudra tathA kALa ane mahAkALa tathA asi, patradhenu, kuMbha, vAlaka tathA vaitaraNI tathA kharasvara ane mahAghoSa ema paMdara paramAdhAmIo che. (97-98) ambA: - ambajAtIyadevAH ambarSayaH - ambarSijAtIyAH evaM zyAmAH zabalAH rudrAH uparudrAH kAlA: mahAkAlA: asinAmAnaH patradhanurnAmAna: 'kumbhajAtIyAH vAlukAbhidhAnA: vaitaraNInAmAnaH kharasvarA mahAghoSAH, ete paJcadaza paramAdhArmikA devA: atrAkheTikA iva krIDayA nArakANAM vedanotpAdakA iti / / ete ca naskapAlA devAsteSAmabhimukhaM kiM jalpanto dhAvanti ?, kiM cAgrataH kurvantItyAha - TIkArtha : aMbe jAtinA devo aMba kahevAya che, aMbarSa jAtinA devo aMbarSa kahevAya che. e pramANe zyAma, zamasa, rudra, 75rudra, Sta, maha15 masi. patradhanu, kuMbha, vAsu, 5212 bhane mahAghoSa vize 5 tema04 jANavuM arthAt te te jAtinA devo te te nAmathI oLakhAya che. A paMdara paramAdhAmI devo narakamAM zikArI kUtarAnI jema kriIDAthI nArakone vedanA utpanna karanArA che. avataraNikA: ane e narakapAla devo zuM bolatA teonI tarapha doDe che ? ane pachI zuM kare che? tene jaNAvavA kahe che ee ya nirayapAlA dhAvaMti samaMtao kalayalaMtA / re re turiyaM mAraha chiMdaha bhiMdaha imaM pAvaM / / 19 / / iyaM japaMtA vAvallabhallisellehiM khaggakuMtehiM / nIharamANaM viMdhaMti taha ya chiMdaMti nikkaruNA / / 100 / / ete ca nirayapAlA: dhAvanti samaMtatazca kalakalayantaH, re re tvaritaM mArayata chinna bhinna imaM pApam / / 19 / / 1-2. viruM - vA. / / 3. kumbhiM - vA. / / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 - iti jalpantaH vAvallabhallizailaiH khaDgakunteH niHsarantaM taM vidhyanti tathA ca chiMdanti niSkaruNAH / / 100 / / 47 gAthArtha : ane A narakapAlo kalakala karatA cAre tarapha doDe che. are ! are ! A pApIne jaladIthI mAro, 'chedo bhedo' ema bolatA vAvalla (eka jAtanuM zastra) bhAlA ane bANa tathA khaDga ane bhAlAothI nIkaLatA nArakane vIMdhe che ane niSkaruNa paramAdhAmIo chede che. (100) sugame / navaraM pApaM - pApiSThaM " anne'vi nirayapAlA" iti pATho'yukta eva lakSyate, anAgamikatvAd, ambAdipaJcadazadevajAtibhyo'nyasya narakapAlasyAgame kvacidapyazravaNAd, ataH zodhanIyo'sau pATha iti / / ghaTikAlayAnnipatannArakastaiH pApakrIDArataiH devaiH kva kSipyata ityAha - TIDArtha: paraMtu pAvaM kheTale pApiSTha 'anne vi nirayapAlAM me prabhA ne pATha hejAya che te yogya nathI khema TIkAkAra jaNAve che kAraNa ke te pATha Agamika nathI. aMbAdi paMdara paramAdhAmI devo sivAya bIjA narakapAlo AgamamAM kyAMya paNa saMbhaLAtA nathI tethI pATha zuddha karavo. avataraNikA : pApa krIDAomAM rata te devovaDe kheMcAIne ghaTikAlayamAMthI nIkaLato nA2ka pachI kayAM pheMkAya che tene jaNAvatA kahe che. nivaDato'vi hu koi vi paDhamaM khippar3a mahaMtasUlAe / apphAlijjai anno vajjasilAkaMTayasamUhe / / 101 / / anno vajjaggiciyAsu khippae virasamArasaMto'vi / aMbAINa'surANaM etto sAhemi vAvAraM / / 102 / / nipatannapi ko'pi prathamaM kSipyate mahatyAM zUlAyAM, AsphAlyate'nyo vajrazilAkaMTakasamUhe / / 101 / / anya vajrAgnicitAsu kSipyate virasamArasannapi, aMbAdInAmasurANAM itaH kathayAmi vyApArAn / / 102 / / gAthArtha : nIkaLato evo paNa koIka nA2ka prathama paramAdhAmI vaDe moTA zULa upara parovAya che. bIjo nA2ka vajrazilA kaMTakasamUhamAM aphaLAvAya che ane bIjo vi2sane raDato vajrAgninI citAmAM pheMkAya che, AthI aMbAdi paramAdhAmIonA pratyekanA vyApArane kahuM chuM. (101-102) spaSTe / navaramete ambAdijAtIyA devAH prAyo bhinnavyApAreNa nArakAn kadarthayanti yatasteSAM pRthagvyApAraM dvitIyasUtrakRdaGgAdiSu tIrthakaragaNadharaiH pratipAditaM kathayAmi / / tatrAmbajAtIyAnAmayaM vyApArastadyathA - TIkArtha : gAthArtha spaSTa che paraMtu A aMbAdi jAtinA devo ghaNuM karIne judA judA vyApArathI nArakone kadarthanA kare che kAraNa ke teono pRthak vyApAra bIjA sUtrakRtAMgAdimAM tIrthaMkaro ane gaNadharo vaDe kahevAya che tene huM kahuM chuM. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 avataraNikA : teomAM prathama aMbajAtino je vyApAra che tene jaNAve che. ArAiehiM viMdhati moggarAIhiM taha nisuMbhaMti / ghAeti saMvarazne kuMvaMti ya nArasaMvA 20 rUA. ArAdibhirvidhyanti tathA mudgarAdibhirnimnanti, ghATayanti aMbaratalAnmuJcanti ca nArakAnambAH / / 103 / / gAthArthaH aMba paramAdhAmIo nArakone ArothI vadhe che tathA mugarAdithI mAre che, trAsa pramADe che ane AkAzataLamAM mUke che. (103). ambajAtIyA devA nArakamambaratale dUraM nItvA tatazcAdhomukhaM muJcanti, patantaM ca vajramayArAdibhirvidhyanti, mudgarAdibhistADayanti, tathA 'dhADaMti' tti krIDayA nAnAbhayAni sandarzayantaH sArameyAniva tAnutrAsayanti, dUraM yAvat pRSThato dhAvanta: palAyanaM kArayantItyarthaH / / TIkArtha : aMbe jAtinA devo nArakane AkAzamAM dUra UMce laI jaI pachI UlaTuM mukha karIne choDe che ane paDatA evA tene vajamaya ArAdithI vIMdhe che tathA mugarAdithI mAre che. ane thAuMti eTale krIDAthI judA judA bhayone batAvatA kUtarAonI jema teone trAsa Ape che. dUra sudhI pAchaLa doDatA paramAdhAmIo teone bhagADe che ema kahevAno bhAva che. athAmbarSivyApAraH - have aMbarSinA vyApArane jaNAve che. nihae ya taha nisanne ohayacitte vicittakhaMDehiM / vaMhiM saMvarirI tatva neti, 204 nihatA~zca tathA niSaNNAn upahatacittAn vicitrakhaNDa: kalpayanti kalpanIbhiH ambarSayastatra nairayikAn / / 104 / / gAthArtha aMbarSi jAtinA devo nArakone evI rIte haNe che jethI teo bebhAna thaI paDe che. pachI taSNa kAtarothI teonA bhinna bhinna TUkaDAo kare che. (104). khaDgamudgarAdinA nihatAMstathA niSaNNAMstadghAtamUrcchayA patitAnupahatamanaHsaMkalpAnizcetanIbhUtAn sUcikopakaraNavizeSasadRzIbhiH kalpanIbhiH vicitraiH sthUlamadhyamasUkSmakhaNDaistatrAmbarSayo nArakAn kalpayanti / / TIkArtha: khaga - mukmarAdithI haNAyelA tathA beThelA ane khaga-mukmarAdinA ghAtanI mUrchAthI paDelA, haNAyelA mananA saMkalpothI nicetana thayela nArakone soya jevA tIkSNa upakaraNonI samAna kAtarothI aMbarSi paramAdhAmIo moTA madhyama ane sUkSma TUkaDAomAM nArakone kApe che. atha zyAmAnAM vyApRtimAha - have zyAmAnA vyApArane kahe che Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 * sADaNapADaNatottayaviMdhaNa taha rajjutalapahArehiM / sAmA neraiyANaM kuNaMti tivvAo viyaNAo / / 105 / / zAtanapAtanatroTanavedhanaistathA rajutalaprahAraiH / zyAmA nairayikANAM kurvanti tIvrA vedanAH / / 105 / / gAthArtha: zyAmA paramAdhAmIo chedavA-pADavA-toDavA ane vIMdhavAnI kriyAothI tathA doraDA ane lAtothI nArakIone tIvra vedanAo kare che. (105) sAtanam - aGgopAGgAnAM chedanaM pAtanaM-ghaTikAlayAdadho vajrabhUmau prakSepaNaM tathA totrakeNa-vajramayaprAjanadaNDena vedhanam-ArAbhirutpATanaM etaiH sAtanAdibhistathA rajjupAdatalaprahAraizca zyAmA nArakANAM tIvravedanAM kurvanti / / TArtha : sAtanam bheTa aMgopAMgarnu chaH pAtanaM bheTa ghaTiyamAthI nIye 4%bhUmi 52 57j tathA totrakeNa bheTa bhaya 52duthI bhAraj, vedhanam bheTatI mArothI uta27j bhane ghora tathA yAtIthI zyAmA paramAdhAmIo nArakone tIvravedanA kare che. atha zabalAnAM kRtyamAha - have zabala paramAdhAmIonA kRtyane kahe che sabalA neraiyANaM uyarAo taha ya hiyayamajjhAo / kaDaMti aMtavasamaMsaphiphphise chediuM bahuso / / 106 / / zabalA nairayikANAM udarAttathA ca hRdayamadhyAt / karSanti aMtravasAmAMsaphipphisAni chittvA bahuzaH / / 106 / / gAthArtha : zabala paramAdhAmIo nArakonA peTa tathA hRdayamAMthI AMtaraDA, carabI, mAMsa ane * 36sAmIne dhAvAra chahIne pahA2 tDhe che. (107) zabalA nArakANAM virasamArasatAM hRSTA udaraM pATayitvA hRdayaM ca chitvA'satyapi taccharIreSu tadbhayotpAdanArthaM vaikriyANi kRtvA samAkRSyA'ntravasAmAMsAni tathA antrAntarvartIni mAMsavizeSarUpANi phiphisAni darzayanti / / TIkArthaH puSTa thayelA zabalo virasa raDatA nArakonA peTane phADIne ane hRdayane chedIne, AMtaraDA - carabI - mAMsa tathA AMtaraDAmAM rahela phephasA (mAMsa vizeSane) kheMcIne batAve che. joke nArakone vaikriya zarIra hovAthI audArika zarIra yogya mAMsa, carabI, lohI, AMtaraDA vagere hotuM nathI to paNa paramAdhAmIo teone bhaya utpanna karavA vikarvIne kheMcI bahAra kADhI batAve che. rudrAH kiM kurvantItyAha - rudra paramAdhAmIo zuM kare che tene kahe che. chiMdaMti asIhiM tisUlasUlasuisattikuMtatumaresu / poyaMti ciyAsu dahati niddayaM nArae ruddA / / 107 / / Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 chiMdanti asibhiH trizUlazUlasUcizaktikuntatomareSu protayanti citAsu dahanti nirdayaM nArakAn rudrAH / / 107 / / gAthArtha : rudra paramAdhAmIo nA2kone talavArothI chede che. trizULa-zULa sUI-zakti-bhAlA ane tomaromAM parove che ane citAmAM nirdayatAthI bALe che. (107) sugamA / navaraM sUciH vajramayI sUlikAvizeSarUpA draSTavyA / / gAthArtha sugama che paNa sUci eTale vajramayI soya vizeSa jaNAvI. uparudrAH kiM vyavasyantItyAha uparudro kevA prakArano vyApAra kare che tene kahe che - bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 bhaMjaMti aMguvaMgANi UrU bAhU sirANi karacaraNe / kappaMti khaMDakhaMDa uvaruddA nirayavAsINaM / / 108 / / bhaJjanti aMgopAMgAni UrU bAhU zirAMsi karacaraNAn kalpayanti khaNDaM khaNDaM uparudrAH nirayavAsinAm / / 108 / / gAthArtha : upadra pa2mAdhAmIo naravAsIkhonA aMgopAMgo, sAthaNa, jADu, bhAthu, hAtha ane pagone bhAMge che ane TUkaDe TUkaDA kApe che. (108) prakaTArthA / / kAlAH kimAcarantItyAha kAla paramAdhAmIo zuM kare che tene kahe che mIrAsu suMThie kaMDU ya payaNagesu kumbhIsu / lohIsu ya palavaMte payaMti kAlA u neraie / / 109 / / mIrAsu suNThikeSu kandUSu ca pacanakeSu kumbhISu lohISu pralapataH pacanti kAlAstu nairayikAn / / 109 / / gAthArtha : kAla paramAdhAmIo pralApa karatA nArakone bhaThThAmAM, zuMThakamAM, kaMdumAM pakAvavAnI kuMbhImAM ane loDhImAM pakAve che. (109) mIrAsu - vajrAgnibhRddIrghacullISu suMThakeSu vajramayatIkSNakIlakeSu mAMsamiva tanmukhe prakSipya kanduSu - tIvratApeSu kullUrikopakaraNavizeSeSu-maNDakAdipAkahetuSu kumbhISu uSTrikAkRtiSu-lohISu-atiprataptAyasakavalliSu pralApAn kurvato nArakAn jIvanmatsyAniva kAlAH pacanti / / TIartha : mIrAsu bheTale vAgnithI bharelo bhoTo yuslo (laTTho), bheTale vanamaya tIkSNa jItAmAM mAMsane parovIne jema zekavAmAM Ave che tema zuMThakamAM nArakanA mukhane parovIne zekavAmAM Ave che. kanduSu eTale tIvratApavALA ullurika upakaraNa vizeSamAM jAjarAhi zeDavAnA sAdhanamAM nArIne zeDe che. kumbhISu = = Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 51 ati tapatI lokhaMDanI loDhIomAM pralApIne karatA nArakone jIvatA mAchalAnI jema kAla paramAdhAmIo pakAve che. mahAkAlAnAM vyavasAyamAha - mahAkAlanA vyavasAyane kahe che chettUNa sIhapucchagiINi taha kAgaNippamANANi / khAvaMti maMsakhaMDANi nArae tattha mahAkAlA / / 110 / / chittvA siMhapucchAkRtIn tathA kAkaNIpramANAn khAdayanti mAMsakhaNDAna nArakAMstatra mahAkAlAH / / 110 / / gAthArtha : mahAkAla paramAdhAmIo siMhanA pUMchaDAnI AkRtivALA tathA kAkaNI (koDI) pramANa mAMsanA TUkaDAone chedIne nArakone khavaDAve che. (110) mahAkAlAstatra nArake nArakAn mAMsakhaNDAni khAdayanti, chitvA pRSThyAdipradezAn, kaMthabhUtAnityAha-pucchAkRtIni, tathA kAkaNI-kapardikA tatpramANAni / / TIkArtha : te narakamAM mahAkAla paramAdhAmIo pIThAdi pradezone chedIne mAMsanA TUkaDAone nArakone khavaDAve che. : prazna : te mAMsanA TUkaDAo kevA AkAravALA che tathA kayA pramANavALA che ? uttara : te mAMsanA TUkaDAo siMhanA pUMchaDAnA AkAravALA che tathA koDI pramANavALA che. asinarakapAlAnAM ceSTitamAha - have asi paramAdhAmIonI ceSTAne kahe che. hatthe pAe UrU bAhu sirA taha ya aMguvaMgANi / chiMdaMti asI asimAIehiM nicaM pi nirayANaM / / 111 / / hastau pAdau urU bAhU zirastathA cAGgopAGgAni chiMdanti asayaH asyAdikairnityamapi nirayANAM / / 111 / / gAthArtha : asi paramAdhAmIo nArakonA be hAtha, be paga, be sAthaLa, be bAhu, mastaka tathA aMgopAMgane talavArAdithI haMmezA paNa chede che. (111) subodhA / patradhanurdevAnAM krIDitamAha - patradhanuM devonI kriIDAne kahe che pattadhaNunirayapAlA asipattavaNaM viubviyaM kAuM / daMsaMti tattha chAyAhilAsiNo jaMti neratiyA / / 112 / / to pavaNacalitatarunivaDiehiM asimAiehiM kira tesiM / karaNodvanAsakaracaraNaurUmAINi chiMdati / / 113 / / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 patradhanuSo nirayapAlAH asipatravanaM vikurvitaM kRtvA darzayanti tatra chAyAbhilASiNo yAnti nairayikAH / / 112 / / tataH pavanacalitatarunipatitaiH asyAdikaiH kila teSAM karNoSThanAsAkaracaraNorvAdIni chedayanti / / 113 / / gAthArtha : patradhanuM paramAdhAmIo asipatranA vanane vikrvIne batAve che ane tyAM chAyAnA milASI n||2 saya che. (112) pachI pavanathI cAlelA vRkSamAMthI paDelA asipatrothI te nArakone kAna oTha-nAka-hAtha-paga-sAthaLa vagerene chede che. 113 asyAdyAkArapatrapradhAnaM vanaM vRkSasamUharUpamasipatravanaM, zeSaM prakaTArtha / / gAthArtha saraLa che asi-Adi AkAravALA pAMdaDA mukhya che jemAM evA vRkSavALuM vana te asipatravana.jyAM vRkSono samUha hoya te vana kahevAya che. kumbhinAmnAmasurANAM vijRmbhitamAha - have kuMbhI nAmanA paramadhAmIonA vilAsane kahe che. kuMbhIsu payaNagesu ya suMThesu ya kaMdulohikumbhIsu / kumbhIo nArae ukkalaMtatellAisu talaMti / / 114 / / , kuMbheSu pacanakeSu ca suMTheSu ca kaMdUlohikumbhISu kumbhIkA nArakAn utkalattailAdiSu talanti / / 114 / / gAthArtha : kuMbhI nAmanA paramAdhAmIo nArakone kuMbhamAM, pacanakamAM, zuMThamAM kaMdu-loDhI-kuMbhamAM ta tebhi taNe che. (114) iyaM vyAkhyAtAthaiva / navaraM zuNThake kRtvA'pikvathattailAdiSu talanti iti dRzyaM / 'kaMdulohikumbhIsu' tti lohasyeyaM lauhI sA cAsau kumbhI ca koSTikAkRtiriti, kandukAnAmivAyomayISu koSThikAsvityarthaH / / vAlukAkhyA yadvidadhati tadAha - TIkArtha AnuM vyAkhyAna AgaLa gAthA 108nI TIkAmAM AvI gayuM che. paraMtu zuMThakamAM nArakane parovIne 59 // 6tNe tAhima taNe cha ma nij. 'kaMdu lohi kumbhIsu', dounI banekI soDhI 4 dumI bhane te koThInA AkAravALI hoya che. kaMduka paNa lokhaMDanI koThI ja che. vAlaka nAmanA paramAdhAmIo je vyavasAya kare che tene kahe che taDayaDaravaphuTuMte caNaya vva kayaMbavAluyAniyare / bhujaMti nArae taha vAluyanAmA nirayapAlA / / 115 / / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhala bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 43 taDataDaravasphuTato bhRjyamAnAn caNakAniva kadambavAlukAnikare bhuJjanti nArakAn tathA vAlukAnAmAno nirayapAlAH / / 115 / / gAthArthaH vAlukA nAmanA narakapAlo taDataDa avAjathI phuTatA caNAnI jema kadaMbanAmanI vAlukAnA samUDamA nA2ne ze cha. (115) kadambavRkSapuSpAkRtirvAlukA kadambavAlukA tagnikare bhrASTravAlukAto'nantaguNatapte, zeSaM spaSTaM / / TIkArtha: gAthArtha sugama che. paNa vAlukA kadaMbavRkSanA puSpanI AkRtivALI hovAthI te kadaMbavAlukA kahevAya che ane te bhaThThInI vAlukA (retI)thI anaMta gaNI tapelI hoya che ane tenA samUhamAM (DhagalAmAM) nArIne ze: cha. . vaitaraNInarakapAlakriyAmAha - . vaitaraNI paramAdhAmIonA kAryane kahe che vasapUyaruhirakesaTThivAhiNiM kalayalaMtajausottaM / veyaraNiM nAma naiM aikhArusiNaM viubbeuM / / 116 / / veyaraNinarayapAlA tattha pavAhaMti nArae duhie / ArovaMti tahiM pi hu tattAe lohanAvAe / / 117 / / vasupUyarudhirakezAsthivAhinIM kalakalajatuzrotasaM vaitaraNI nAma nadIM atikSAroSNAM vikRtya / / 116 / / vaitaraNInarakapAlAstatra pravAhayanti nArakAn duHkhitAn Aropayanti tasyAmapi khalu taptAyAM lohanAvi / / 117 / / gAthArtha : carabI-para-lohI-keza-asthine vahana karanArI, kalakala karatA lAkhanA rasanA pravAhavALI atikSAra ane uSNa vaitaraNI nAmanI nadIne vidurvAne (11) tyAM vaitaraNI narakapAlo atiduHkhita nArakone vahAve che ane temAM paNa ati tapelI evisnI nauma bhaarii59|| 42 che. (117) .. kalakalAyamAnaM utkalitaM jatviva-lAkSeva zrota:-pravAho yasyAH sA kalakalAyamAnajatuzrotAstAM tathAbhUtAM, zeSaM sukhAvaseyaM / / TakArtha gAthArtha saraLa che. kalakalAyamAna avAjathI ukaLato lAkhanA rasano pravAha che jemAM evI te vaitaraNI nadI che ane temAM vahAve che. . kharasvaraviniyogaM darzayati - have kharasvara nAmanA narakapAlanA viniyogane (kAryane) batAve che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 neraie ceva paropparaM pi parasUhi tacchayaMti daDhaM / karavattehi ya phADaMti niddayaM majjhamajheNa / / 118 / / viyarAlavajakaMTayabhImamahAsiMbalIsu ya khivaMti / palavaMte kharasadaM kharassarA nirayapAla tti / / 119 / / nairayikAzcaiva parasparamapi parazubhiH takSayanti dRDhaM karapatraizca pATayanti nirdayaM madhyaMmadhyena / / 118 / / vikarAlavajrakaMTakabhImamahAzAlmalISu ca kSipanti pralapata: kharazabdaM kharasvarA nirayapAlA iti / / 119 / / gAthArthaH kharasvara narakapAlo nArakone ja paraspara paNa parazuothI (kuhADIothI) gADha cholAve che ane vacce vacce karavatothI nirdaya phaLAve che ane vikarALa vajanA kaMTakathI bhayaMkara mahA zAlmali vRkSa. 152 38ora zahone bosata nA2ne 34 cha. (118-118) parasparamiti anyamanyasya pArdhAt tamapItarasya samIpAdityevaM parasparasyApi nArakAn parazubhiH takSayanti, sarvatvagAdyapaharaNena tattanUkArayantItyarthaH, zeSamuttAnArthaM / / artha : uthArtha sugama che. parasparamiti bheTale. paDedAne bAnI pAse chosAqj jIne trAnI pAsethA cholAvavuM A pramANe paraspara paNa nArakone parazuothI cholAve che. sarva cAmaDI Adine dUra karavAthI pAtaLA karAve che ema kahevAno bhAva che. mahAghoSavilasitamAha - mahAghoSanA vilAsane kahe che. pasuNo bva nArae vahabhaeNa bhIe palAyamANe ya / . mahAghosaM kuNamANA raMbhaMti tahiM mahAghosA / / 120 / / pazUniva nArakAn vadhabhayena bhItAn palAyamAnA~zca mahadghoSaM kurvaMto ruMdhanti tatra mahAghoSAH / / 120 / / gAthArtha : pazuonI jema vadhanA bhayathI bhaya pAmelA ane palAyamAna thatA nArakone moTA avAjane karatA mahAghoSa paramAdhAmIo ruMdhe che. (120). svayameva nAnAvidhatIvrakadarthanAdibhirnArakAn kadarthayitvA tatastatkadarthanAbhayena palAyamAnAn mahAghoSAstatraiva vadhasthAne pazUniva saMpiNDya nirundhanti-nAnyatra gantuM dadati / tadevameteSAmambAdInAM bhavanapatidevAdhamAnAM diGmAtropadarzanArthaM saMkSepato darzitaH kadarthanAvyApAro, vistarataH sarvasya sarvAyuSA'pi kathayitumazakyatvAd, ete ca tatpApapariNatipreritA eva nArakAn vyAdhA iva kadarthayanti, tatazca te'pi tatpratyayaM karma baddhvA'tra matsyAditiryasUtpadya narakeSu patanti, anyaizca te'pi kadarthyanta iti / / Aha-nanvevamete nArakAH karapatrAdipATanatilazazchedanAdibhiH kathaM na mriyanta ityAha / / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 TIkArtha : mahAghoSa paramAdhAmIo svayaM ja nArakone vividha prakAranI tIvra kadarthanAo kare che, pachI kadarthanAnA bhayathI palAyamAna thatA nA2kone tyAM ja mahAghoSa paramAdhAmIo vadhasthAne pazuonI jema bhegA karIne pakaDI rAkhe che. bIje javA detA nathI. 55 tethI e pramANe te adhama aMbAdi bhavanapati devono kadarthanAno vyApAra mAtra dizA sUcana rUpe saMkSepathI jaNAvyo. vistArathI to sarva paNa potAnuM AyuSya pUrNa thaI jAya to paNa kahI zake nahIM ane A paramAdhAmIo nArakonI pApanI pariNatithI prerAyelA ja nArakone vAghanI jema kadarthanA kare che. ane tethI te paramAdhAmIo paNa kadarthanA nimitte pApo bAMdhIne ahIM (titi lokamAM) mAchalAdi tiryacomAM utpanna thaIne narakomAM jAya che ane bIjA paramAdhAmIo vaDe teo paNa kadarthanA pamADAya che. prazna : e pramANe A nArako karapAtrAdithI cIrAyelA ane chedanAdithI tala tala jevaDA TUkaDA karAyelA kema maratA nathI ? uttara : nIcenI gAthAmAM Ano uttara ApavAmAM Ave che. taha phAliyA vi ukkattiyA vi taliyA vi chinnabhinnA vi / daDDhA bhuggA muDiyA ya toDiyA taha vilINA ya / / 121 / / pAvodaeNa puNaravi milaMti taha ceva pArayaraso vva / icchaMtA vi hu na maraMti kaha vi hu te nArayavarAyA / / 122 / / tathA pATitA api utkarttitA api talitA api chinnabhinnA api tathA: munnA moTitAA troTitA: tathA vichInAzru / / 2 / / pApodayena punarapi milanti tathA caiva pAradarasa iva icchanto'pi na mriyante kathamapi khalu te nArakA varAkAH / / 122 / / gAthArtha : te pramANe cIrAyelA paNa, kapAyelA paNa, taLAyelA paNa, chinna bhinna thayelA paNa, baLAyelA, koLIyo karAyelA, maraDAyelA, ane toDelA tathA pIgaLI gayelA nArako pAponA udayathI pharI paNa pArAnA rasanI jema te pramANe zarIra rUpe maLe che. maravA icchatA hovA chatAM paNa te varAkaDA nArako koIpaNa rIte maratAM nathI. (121-122) yadyapi prANAntakAriNyastA vedanAstatkarAsphAlitAzca te martuM vAJchanti tathApi na mriyante varAkAH dIrghAyuH sthitervedyAsAtakarmmaNazca sadbhAvAt zeSaM sugamaM / tarhi te tathA kadarthyamAnAH kiM ceSTanta ityAha - TIkArtha : baMne gAthAno artha sugama che. jo ke te vedanAo maraNAMta che ane te nA2ko maravAne icche che to paNa teo varAkaDA maratA nathI kAraNa ke AyuSyanI sthiti ghaNI dIrgha hoya che ane asAtAvedanIya karma bhogavavAnuM bAkI hoya che. to pachI teo tevI rIte kadarthanA karatA kevI ceSTA kare che tene jaNAvatA kahe che. bhAMti tao dINA mA mA mAreha sAmi ! pahu ! nAha ! / aidusahaM dukkhamiNaM pasiyaha mA kuNaha etAhe / / 123 / / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paka bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 evaM paramAhammiyapAesu puNo puNo'vi laggati / daMtehi aMgulIo giNhaMti bhaNaMti dINAI / / 124 / / prabhaNanti tato dInA mA mA mArayata svAmin ! prabho ! nAtha ! atidussahaM duHkhamidaM prasIdata mA kuruta idAnIm / / 123 / / evaM paramAdhArmikapAdeSu punaH punarapi laganti daMtairaMgulI: gRhNanti dInAni bhaNanti / / 124 / / gAthArtha pachI garIbaDA thayelA teo kahe che ke he svAminuM! he prabho ! he nAtha ! tame mAro nahIM, A du:kha ati dusaha che, prasanna thAo, hamaNAM du:khane na Apo A pramANe paramAdhAmIonA pagomAM pharI pharI paNa paDe che. dAMtothI AMgaDIone pakaDe che ane dIna vacanone bole che. (123-124) 'etAhe' tti ita UrdhvaM, zeSaM spaSTaM / atha nistriMzanarakapAlAnAM nirvacanamAha - have pachI nirdayI devo zuM javAba Ape che tene kahe che. tatto ya nirayapAlA bhaNaMti re aja dUsahaM dukkhaM / jaiyA puNa pAvAI karesi tuTTho tayA bhaNasi / / 125 / / tatazca nirayapAlA bhaNaMti re ! adya duHsahaM duHkhaM ? yadA punaH pApAni karoSi tuSTastadA bhaNasi / / 125 / / gAthArtha ane pachI paramAdhAmIo jaNAve che ke are ! zuM Aje dusaha duHkha che ? ane jyAre pApo kare che tyAre khuza thayelo bole che. (15) subodhA / tadbhaNitamevAha - nArako vaDe pUrvabhavamAM je kahevAyuM hatuM tene kahe che. Natthi jae savvannU ahavA ahameva ettha savvaviU / ahavA vi khAha piyaha ya diTTho so keNa paraloo ? / / 126 / / natthi va puNNaM pAvaM bhUya'bbhahio ya dIsai na jIvo / icchAi bhaNasi taiyA vAyAlatteNa parituhro / / 127 / / nAsti jagati sarvajJo'thavA'hamevAtra sarvavit, athavA'pi khAdata pibata ca dRSTaH saH kena paralokaH / / 126 / / nAsti vA puNyaM pApaM bhUtA'bhyadhikazca dRzyate na jIvaH ityAdi bhaNasi tadA vAcAlatvena parituSTaH / / 127 / / gAthArtha jagatamAM koI sarvajJa nathI athavA huM ja ahIM sarvajJa chuM athavA khAo, pIo te paraloka Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 konA vaDe jovAya che. (126) athavA puNyapApa nathI, paMcamahAbhUta sivAya bIjo koI jIva dekhAto nathI. ityAdi tyAre vAcALatAthI khuza thayelo kahe che. (127) nAsti jagati sarvajJa ityAdi bhaTTAbhiprAyeNoktaM, 'ahavA vi' ityAdi tu nAstikamatenAbhihitaM / Aha- nanu te paramadhArmikA: kiM svayaM samyagdRSTayo yenedRzAni vacanAni vakSyamANAni ca mAMsabhakSaNajIvaghAtAdipApAni nArakANAM narakaduHkhahetutvena kathayanti ?, naitadevaM kintu teSAmayaM kalpo yadIdRzaM sarvaM taisteSAM kathanIyaM na ca svayaM mithyAdRSTirIdRzaM na prarUpayati, abhavyAMgArakamardakAcAryAdiSu tathA zravaNAditi / TIkArtha : jagatamAM sarvajJa nathI ityAdi bhaTTa (mImAMsaka)nA abhiprAyathI kahyuM che. khAo, pIo ityAdi nAstikavAdInA abhiprAyathI kahyuM che. prazna : zuM te paramAdhAmIo svayaM samyagdaSTio che jethI AvA prakAranA vacano ane have kahevAze te mAMsa bhakSaNa jIvaghAtAdi pApo nA2kone narakanA duHkhanA kAraNapaNAthI kahe che ? uttara : nA, paraMmAdhAmIo samyagdaSTi ja hoya tevo niyama nathI. paraMtu nA2kone AvuM yAda karAvavuM evo teono AcAra che. svayaM mithyAdRSTi AvI prarUpaNA na kare tevuM nathI kAraNa ke abhavya evA aMgAramardaka AcAryAdie AvI prarupaNA karI che ema zAstromAM saMbhaLAya che. anyadapi pUrvaceSTitaM yatteSAM te smArayanti tadAha ane A sivAya bIjuM je teoe AcaryuM hoya tene yAda apAve che. te nIcenI gAthAthI jaNAve che. maMsarasamma ya giddho jajhyA mAresi nigghiNo jIve / si tayA amhANaM bhakkhamiyaM nimmiyaM vihiNA / / 128 / / veyavihiyA na dosaM jaNei hiMsa tti ahava jaMpesi / caracaracarassa to phAliUNa khAesi paramaMsaM / / 129 / / lAvayatittiraaMDayarasavasamAINi piyasi aigiddho / sue puNa pokkAsi aidusahaM dukkhameyaM ti / / 130 / / mAMsarase ca gRddhaH yadA mArayasi nirghRNaH jIvAn bhaNasi tadA'smAkaM bhakSyamidaM nirmitaM vidhinA / / 128 / / vedavihitA na doSaM janayati hiMseti athavA jalpasi kaMpamAnAnAM tataH pATayitvA khAdasi pareSAM mAMsam / / 129 / / 'lAvakatittirANDaka rasavasAdIni pibasi atigRddhaH atra punaH pUtkArayasi atiduHsahaM duHkhamidamiti / / 130 / / gAthArtha : ane mAMsarasamAM Asakta thayelo, dayAhIna evo tuM jyAre jIvone mAre che tyAre tuM amane kahe che ke vidhie amArA mATe A bhakSya banAveluM che. (128) - Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 athavA tuM kahe che ke vedamAM kahelI hiMsA pApa utpanna karatI nathI. hAlatA cAlatA bIjA prANIne thIrAvAne tenuM mAMsa pAya che. (128) lAvaka ane tettara pakSIonA iMDAnA rasane ane carabI Adine atigRddha thayelo tuM pIe che paNa ahIM ati dusaha duHkha che ema pokAra kare che. (130). 'amhANaM bhakkhamiNaM' ityAdi sAmAnyajanapadoktiH, 'veyavihiyA' ityAdi tu yajJeSu pazughAtavidhAyinAM jalpitaM, akSarArthastu prakaTa eva / / smArito lezataH prANAtipAtaH, atha mRSAvAdamAha - st : PuthArtha sugama che. 'bhA sabhA bhakSaeche' ityAhi sAmAnya sonuM vayana cha. 'vaha vihata' ityAdi to yajJomAM pazughAta karanArAonuM vacana che. paramAdhAmIo vaDe kaMIka prANAtipAta yAda karAvAyuM. have mRSAvAdane yAda karAvavA nIcenI gAthAthI cha. aliehiM vaMcasi tayA kUDakyamAiehiM muddhajaNaM / pesunAINi karesi harisio palavasi iyANiM / / 131 / / alikairvaMcayasi tadA kUTakrayAdikairmugdhajane paizunyAdIni karoSi harSitaH pralapasi idAnIM / / 131 / / gAthArtha te bhavamAM teM kUTa le-veca Adi juThANAothI mugdha janane ThagyA che ane harSa pAmelo pazUnyAdine karyuM che ane hamaNAM AvuM bole che. (131). alIkairvacayasi tadA-pUrvabhave mugdhajanaM, kathaMbhUtaiH ? ityAha-kUTakrayAdibhiH, AdizabdAt kUTasAkSyadiparigrahaH zeSaM sugamaM / TIkArya gAthArtha saraLa che paNa pUrvabhavamAM te phUTa-kriyAdimAM jUThAM vacano bolIne mugdha janane phasAvyA che. Adi zabdathI kUTa sAkSI AdinuM grahaNa karavuM. adattAdAnamAha - adattAdAnanA pApane yAda apAve che. taiyA khaNesi khattaM ghAyasi vIsaMbhiyaM musasi loyaM / / paradhaNaluddho bahudesagAmanagarAI bhaMjesi / / 132 / / teNa vi ya purisayAreNa viNaDio muNasi taNasamaM bhuvaNaM / paradavvANa viNAse ya kuNasi pokkarasi puNa iNhiM / / 133 / / mA harasu paradhaNAI ti coio bhaNasi dhiTThayAe ya / savvassa vi parakIyaM sahoyaraM kassai na davvaM / / 134 / / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 tadA khanayasi kSatraM ghAtayasi vizrabdhaM muSNAsi lokaM paradhanalubdho bahudeza grAmanagarANi bhanakSi / / 132 / / tenApi puruSakAreNa vinaTitaH jAnISe tRNasamaM bhuvanaM paradravyANAM vinAzaJca karoSi pUtkArayasi punaridAnIM / / 133 / / mA hara paradhanAnIti codito bhaNasi dhRSTatayA ca sarvasyA'pi parakIyaM sahodaraM kasyacit na dravyaM / / 134 / / gAthArtha te vakhate teM khAtara pADyuM che, vizvAsaghAta karyo che, lokane luMTyuM che. paradhanamAM lubdha thayeTo, ghai deza ma-nagarone nAMgyA che. (132) corI vagere khoTA puruSArthathI unmatta banelo te jagatane tRNa samAna gaNato hato, paranA dhanathI vilAsa mANato hato paNa hamaNAM tuM pokAra kare che. (133) paradhananuM haraNa na kara' ema preraNA karAyelA teM dhRSTatAthI kahyuM ke "dravya sarvane pArakuM ja hoya che koIpaNane dravya janmatA sAthe hotuM nathI. (134). mA gRhANa paradhanAnIti gurvAdinA prerito dhRSTatayA vaSTottaraM karoSi / kathaMbhUtamityAha-sarvasyApi dravyaM parakIyameva bhavati, na tu jAyamAnena saha dravyaM kenApi jAyate yena tattasyAtmIyaM bhaNyate, anyasya tu parakIyaM, zeSaM subodhaM / / - TIkArya : gAthAno artha sugama che ! "tuM paradhanane hara nahIM' ema guruvaDe vAraMvAra preraNA karAyelA teM dhIDhAIthI juThA uttaro ApyA che. te juThA vacano kevA prakAranA che tene kahe che jema ke sarvane paNa dravya pArakuM ja hoya che paNa janmatAMnI sAthe dravya koIne paNa utpanna thatuM nathI jethI te dravya tenuM potAnuM ane bIjAnuM pArakuM kahevAya. .maithunamAha - have maithunane kahe che taiyA parajuvaINaM coriyaramiyAiM muNasi suhiyAI / airatto'vi ya tAsiM mArasi bhattArapamuhe ya / / 135 / / sohaggeNa ya naDiyo kUDavilAse ya kuNasi tAhiM samaM / iNhiM tu tattataMbayadhiulliyANaM palAesi / / 136 / / parakIya ciya bhajA jujai niyayAi mAibhagiNIo / evaM ca dubbiyaDattagavio vayasi sikkhavio / / 137 / / tadA parayuvatInAM cauryaratAni jAnAsi sukhitAni atirakto'pi ca teSAM mArayasi bhartRpramukhAMzca / / 135 / / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 saubhAgyena ca naTita: kUTavilAsAMzca karoSi tAbhiH samaM atra tu taptatrapuputtalikAbhyaH palAyase / / 136 / / parakIyA caiva bhAryA yujyate nijakA mAtRbhaginyaH evaM durvidagdhatvagarvito vadasi zikSitaH / / 137 / / gAthArtha : pUrvabhavamAM parastrImAM Asakata thayelo parayuvationuM apaharaNa karIne temanI sAthe karelI krIDAone tuM sukhadAyI mAnato hato ane krIDAmAM ati rakta thayelo te tenA pativagerene mArato hato. (135) saubhAgyathI unmatta thayelAM evA teM yuvationI sAthe kUTa vilAso karyA che ane hamaNAM tuM ahIM tapelA tAMbAnI putaLIothI dUra kema lAge che ? (136) mA bahena potAnI kahevAya che. pArakI badhI ja patnI kahevAya che evA vacanothI bharamAvAyelo ane dhiTTAIthI garvita thayelo tuM ema bolato hato. (137) __"dhiulliyANaM' ti puttalikAnAM, duHzIlastrINAM tu narakagatAnAM te'pi puttalakA draSTavyAH, zeSaM spaSTaM / atrApi vottara re' cAri sthA TIkArya gAthArtha sugama che. 'dhiNiyA' eTale putaLIo. puruSa parastrInuM sevana karIne narakamAM gayo hoya to tenI apekSAe pattaLIo kahevAya che ane duSTa zIlavALI strI para puruSanuM sevana karIne narakamAM gaI hoya to tenI apekSAe puttaLo ema kahevAya che. ahIM paNa teM gurune juThA uttaro ApelA che. parigrahamAha - have parigraha saMbaMdhI pApane yAda devaDAve che. piMDesi asaMtuTTho bahupAvapariggahaM tayA mUDho / AraMbhehi ya tUsasi rUsasi kiM ettha dukkhehiM ? / / 138 / / AraMbhapariggahavajjiyANa nivvahai amha na kuDumbaM / iya bhaNiyaM jassa kae ANasu taM duhavibhAgatthaM / / 139 / / piMDayasi asaMtuSTaH bahupApaparigrahaM tadA mUDhaH Arambhaizca tuSyasi ruSyasi kimatra duHkhaiH ? / / 138 / / ArambhaparigrahavarjitAnAM nirvahati asmAkaM na kuTumbaM iti bhaNitaM yasya kRte Anaya tat duHkhavibhAgArtham / / 139 / / gAthArthaH pUrvabhavamAM ghaNo asaMtoSI banI ghaNAM pApavALA parigrahane bhego karato hato ane mohathI mUDha evo tuM mahAAraMbhothI khuza thato hato to hamaNAM tuM duHkhothI kema roSa pAme che? (138) Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 AraMbha parigraha vinA amAruM kuTuMba nabhatuM nathI ema jenA mATe teM kaheluM tene tuM ahIM duHkhamAM bhAga levA mATe bolAvI lAva. (13) bahupApabandhahetubhUtaparigraho bahupApaparigrahastaM, zeSaM sugamaM / / atrApi gurvAdizikSitena yadRSTottaraM bhaNitaM tadAha - "sAra' nityAdi batAryA ! TakArya gAthArtha sugama che. parigraha e ghaNAM pApabaMdhanuM kAraNa che. ahIM paNa gurue "parigraha pApa che' ema upadeza Apyo hato tyAre AraMbha parigraha vinA amAruM kuTuMba nabhatuM nathI ityAdi teM gurune juThA uttaro ApyA hatA. rAtribhojanamAha - have rAtrI bhojananA pApane yAda devaDAve che. bhariuM pipIliyAINa sIviyaM jai muhaM tuha'mhehiM / to hosi parAhutto bhuMjasi rayaNII puNamiTuM / / 140 / / bhRtvA pipIlikAnAM sIvitaM yadi mukhaM tavAsmAbhiH tasmAt bhavasi parAGmukhaH bhujhe rajanyAM punaH miSTham / / 140 / / gAthArtha te bhavamAM tuM rAtrImAM miSTAnanuM bhojana karato hato have tArA mukhamAM kIDIo bharIne amArAvaDe sIvAya che tyAre tuM parAgamukha kema thAya che ? (140) :: 'parAhutto' tti parAGmukhaH rajanyAM-nizIthe maNDakeDarikAdikaM AmRSTamidaM, vaJcitA ye nizi na bhuJjate, na buddho hi taistadA''svAda ityevaM prazasya prazasya bhuGkte, zeSaM sugamaM / / TIkArthaH gAthArtha sugama che. 'para dutto' eTale parAMcamukha, rAtrImAM khAkharA, iTTarikA (eka jAtanI - vAnagI)thI mAMDIne miSTAna sudhInuM bhojana jeoe karyuM nathI teo ThagAyA che. guruoe upadeza ApavA chatAM bodha nahIM pAmelo te bhavamAM A svAdiSTa che ema prazaMsA karI karIne bhojana kare che. pUrvabhavasurApAyiNo'dhikRtyAha - pUrvabhavamAM surA pInArAone AzrayIne kahe che piyasi suraM gAyaMto vakkhANaMto bhuyAhiM nAto / phuda tattattejItaMtratA ipisina ? yAra 24. 'pibasi surAM gAyan prazaMsayan bhujairnRtyan iha / taptatailatAmrapUNi kiM pibasi na hatAza ? / / 141 / / gAthArtha: surA pIne gAto hato, prazaMsA karato hato, bhujAo UMcI karI nAcato hato, te hatAza ! * ahIM tuM tapelA tela-tAMbA-sIsAne kema nathI pIto ? (141) Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 subodhA / thArtha sa21 je. amAtyAdirAjaniyoge talArAdikarmANi ca kRtapApasmaraNArthamAha - avataraNikA : amAtyAdi tathA rAjAnA adhikArI AdinA bhavamAM tathA koTavAlAdi kAryamAM karAyelA pApakarmone paramAdhAmIo yAda devarAve che tene kahe che. sUlArovaNanettAvahArakaracaraNacheyamAINi / rAyanioe kuMDhattaNeNa laMcAigahaNAiM / / 142 / / nayarArakkhiyabhAve ya baMdhavahahaNaNajAyaNAIhiM / nANAvihapAvAiM kAuM kiM kaMdasi iyANiM ? / / 143 / / . zUlAropaNanetrApahArakaracaraNacchedanAdIni rAjyaniyoge kuNThatvena laJcAdigrahaNAni / / 142 / / nagarArakSakabhAve ca baMdhavadhaghAtayAtanAdibhiH nAnAvidhapApAni kRtvA kiM krandasi idAnIm ? / / 143 / / gAthArtha rAjyanI sattA jyAre tArA hAthamAM hatI tyAre zULa AropaNa, AMkha kheMcavI, hAthapagono cheda, dhiThThAIthI lAMca vagerenuM grahaNa ane nagaranA ArakSaka (koTavAla) pada vakhate baMdha-vadha-mananakadarthanAothI vividha prakAranA pApo karIne hamaNAM tuM kema AkraMda kare che ? (142-143) ___ rAjyaniyoge-amAtyapadAdike sthitaH zUlAropaNanetroddhArAdIni nAnAvidhapApAni kRtvA kuNDhatvena tatraiva laJcAdigrahaNAni ca kRtveti sambandhaH / / nagarArakSikabhAve ca bandhavadhAdinAnAvidhapApAni kRtvA krandasIdAnI, nanu sahasva nibhRto bhUtvA svakRtakarmaphalabhUtAni duHkhAnIti bhAvaH / / sAmAnyajanaM grAmakUTAdijanaM ca narakagatamadhikRtyAha - TIkArtha : rAjyanA amAtyAdi pada para hato tyAre lokone zULI para caDhAvavuM, AMkhane kheMcavI vagere vividha pApo karIne tathA dhiDhAIthI lAMca vagere laIne tathA nagaranA ArakSaka pada para hato tyAre baMdha-vadha-vagere vividha prakAranA pApo karIne hamaNAM kema AkraMda kare che? tethI dhIra thaIne potAe karelA karmonA phaLa svarUpa du:khone sahana kara ema kahevAno bhAva che. sAmAnya jana tathA gAmanA mukhI Adi thaIne je narakamAM gayA che tene paramAdhAmIo je yAda devarAve che tene nIcenI gAthAthI kahe che. gurudevANuvahAso vihiyA AsAyaNA vayaM bhaggaM / loo ya gAmakUDattaNAibhAvesu saMtavio / / 144 / / gurudevAnAmupahAso vihitA''zAtanA vrataM bhagnaM lokazca grAmakUTatvAdibhAveSu saMtApitaH / / 144 / / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 gAthArtha te bhavamAM guru ane devano upahAsa karyo, AzAtanA karI, vrata bhAMgyuM ane gAmanA mukhI Adi sattA sthAna vakhate lokane saMtApa Apyo tyAre hamaNAM kema AkraMda kare che ? have upasaMhAra karavApUrvaka paramAdhAmI devo potAnI nirdoSatAne batAvatA kahe che. iya jai niyahatthAroviyassa tasseva pAvaviDavissa / bhuMjasi phalAiM re duTTha ! amha tA ettha ko doso ? / / 145 / / ivAi puvvabhavadukyAiM sumarAviuM nirayapAlA / puNaravi viyaNAu uIrayaMti vivihappayArehiM / / 146 / / iti yadi nijahastAropitasya tasyaiva pApaviTapina: bhujhe phalAni re duSTa ! asmAkaM tadA'tra ko doSaH ? / / 145 / / ityAdipUrvabhavaduSkRtAni smarayitvA nirayapAlA: punarapi vedanA udIrayanti vividhaprakAraiH / / 146 / / gAthArtha A pramANe potAnA hAthe vAvelA te ja pAparUpI vRkSanA phaLone bhogava he duSTa ! ahIM amAro zuM vAMka che? e pramANe pUrvabhavamAM karelA duSkatone yAda karAvIne paramAdhAmIo pharI paNa vividha prakAre nArakone vedanAonI udIraNA kare che. (145-149) iti re duSTa ! yadi tvaM phalAni bhukSe tadA'smAkaM ko'tra doSaH ?, kasya phalAnItyAha-pApAnyeva viTapI-vRkSaH pApaviTapI tasya pApaviTapinaH / kathaMbhUtasyetyAha-'tasyaiva' 'natthi jae savvaNNU' ityAdipUrvoktaprakAraprasiddhasyaiva, punaH kathaMbhUtasyetyAha-nijahastAropitasya, svayaMkRtasyeti bhAvaH / etAni ca taiH smaritapUrvabhavaduSkRtAni bhavapratyayajAtismaraNena nArakAH svayamapi jAnanti, avadhinA tu na kiMcidavagacchanti, tasyotkRSTato'pi teSAM yojanamAtratvAditi, ityAdyuktaprakAreNa pUrvabhavaduSkRtAni smArayitvA narakapAlAH punarapi nArakANAM yat kurvanti tadAha - TIkArtha : are ! duSTa ! tuM AgaLa batAvelA phaLone bhogave che to ahIM amAro zuM doSa che ? arthAt amAro koI doSa nathI. te phaLo konA che ? te pAparUpI vRkSanA pApaphaLo ja che. vaLI natyi nA sababU ityAdi vacano gAthA 126mAM kahevAyela che te pApavRkSa svarUpa che. pharIne pApavRkSa kevA che ? potAnA hAthe ja vavAyelA che arthAt teM svayaM AvA pApo karelA che tenuM A phaLa che ema kahevAno bhAva che. ane paramAdhAmIoe batAvelA A pUrvabhavanA duSkRtyone bhavapratyaya (bhava saMbaMdhI) jAtismaraNa jJAnathI nArako svayaM paNa jANe che paraMtu avadhijJAnathI pUrvanA duSkatone jANatA nathI kemake teonA avadhijJAnanI maryAdA utkRSTathI eka yojana pramANa kSetranI che. A pramANe AgaLa kahevAyelAM prakArothI pUrvabhavanA duSkRtyone yAda karAvIne paNa pharI nArakone je kare ' che tene kahe che Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 gatArthA / tA eva vedanAH pradarzayati - gAthArtha saraLa che. te vedanAone batAve che. ukkattiUNa dehAu tANa maMsAiM caDaphaDaMtANaM / tANaM ciya vayaNe pakkhivaMti jalaNammi bhuMjeuM / / 147 / / re re tuha puvvabhave saMtuTThI Asi maMsarasaehiM / iya bhaNiuM tasseva ya maMsarasaM giNhiuM deMti / / 148 / / utkartya dehAt teSAM mAMsAni spandatAM teSAM caiva vadane prakSipanti jvalane bhRSTvA / / 147 // re re tava pUrvabhave saMtuSTiH AsIt mAMsarasakaiH iti bhaNitvA tasyaiva ca mAMsarasaM gRhItvA dadati / / 148 / / . gAthArtha taraphaDiyA mAratA nArakonA zarIramAMthI mAMsane utaraDIne, agnimAM zekIne teonA ja bhupamA nApe . (147) are ! are ! pUrvabhavamAM mAMsa rasothI tArI tRpti thaI hatI ema kahIne tenA ja mAMsa rasane 5DhIne mApe che. (148) spaSTArthe / prakArAntareNa vedanodIraNamAha - have bIjA prakArathI vedanAnI udIraNAne kahe che caupAsamiliavaNadavamahaMtajAlAvalIhiM DajhaMtA / sumarAvijaMti surehiM nArayA puvvadavadANaM / / 149 / / / catuSpArzvamuktavanadavamahAjvAlAvalibhiH dahyamAnAH smAryante'suraiH nArakAH pUrvadavadAnam / / 149 / / gAthArtha H cAre bAjuthI gherI vaLelI vanadavanI moTA jvAlAonA samUhothI bALatA nArakone paramAdhAmIo pUrve karelA davadAna karmane yAda karAve che. (149). vaikriya vanadavaM svayameva kRtvA tatra dahyamAnAH nArakAH krandantaH paramAdhArmikasuraiH pApAdikAlapravartitaM pUrvabhavadavadAnaM smAryante / / tathA - TIkArtha: paramAdhAmIo svayaM ja vanadava vikrvIne temAM baLatA ane AkraMda karatA nArakone zikArAdi kALa vakhate kareluM pUrvabhavanuM davadAna kArya yAda karAve che. zikArIo jaMgalamAM zikAra karavA jAya che tyAre jaMgalanI gIca jhADI AdimAM pazuo chUpAIne rahelA hoya che te bahAra nIkaLe te mATe cAre bAjuthI agni saLagAve che. agninA bhayathI aMdara bharAyelA pazuo bahAra nIkaLe che tyAre teno zikAra kare che. Adi zabdathI zikAra sivAyanA bIjA prayojano paNa jANavA. tathA - Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 gy AheDayaceTThAo saMbhAreuM bahuppayArAo / baMdhaMti pAsaehiM khivaMti taha vajakUDesu / / 150 / / pADaMti vajamayavAgurAsu piTuMti lohalauDehiM / sUlagge dAUNaM bhujaMti jalaMtajalaNammi / / 151 / / ullaMbiUNa uppiM ahomuhe hetujaliyajalaNammi / kAUNa bhaDittaM khaMDaso'vi kattaMti satthehiM / / 152 / / paharaMti caveDAhiM cittayavayavagghasIharUvehiM / kuTuMti kuhADehiM tANa taNuM khayarakaTuM va / / 153 / / kayavajratuMDabahuvihavihaMgarUvehiM tikkhacaMcUhiM / acchI khuTuMti siraM haNaMti cuTaMti maMsAiM / / 154 / / AkheTakaceSTAH smarayitvA bahuprakArAH badhnanti pAzakaiH kSipanti tathA vajrakUTeSu / / 150 // pAtayanti vajramayavAgurAsu piTTayanti lohalakuTaiH, zUlAgre dattvA bhRJjanti jvalajvalane / / 151 / / ullaMbya upari adhomukhAn adhojvalitajvalane kRtvA bhaTitrakhaMDaM so'pi vikRtyate zastraiH / / 152 / / praharanti capeTAbhiH citrakavRkavyAghrasiMharUpaiH kuTTayanti kuThAraiH teSAM tanuM khadirakASThamiva / / 153 / / kRtavajratuNDabahuvidhavihaMgarUpaiH tIkSNacaJcabhiH akSINi niSkAzayanti ziro dhanti cuNTayanti mAMsAdi / / 154 / / gAthArtha ghaNAM prakAranI zikAranI ceSTAone yAda karAvIne pAzothI bAMdhe che ane vajanA pAzamAM nANe. (150) vajaya jALamAM pADe che, lokhaMDanA saLIyAothI pITe che, zULanA agrabhAgamAM parovIne jvALAmAM ze cha. (151) nIcA mukhe upara laTakAvIne, nIce saLagatA agnimAM bhaDathuM karIne, zastrothI tene kApIne TUkaDA 72. cha. (152) cittA-vara-vAgha-siMhanA rUpa karIne capeTAothI prahAra kare che ane kuhADAothI teonA zarIrane khadIranA lAkaDAnI jema phADe che. (153). Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 ghaNA prakAranA vajanA mukhavALA paMkhIo vikurtIne tIkSNa cAMcothI AMkhone phole che, mAthAne phoDe che jane mAMsane ujeDe che. (154) sugamAH / navaraM citrakavRkavajratuNDapakSyAdirUpANi paramAdhArmikavikriyAkRtAni draSTavyAni / / prakArAntareNa vedanAmAha - TIkArtha : gAthArtha sugama che. cittA-varu-vajramukhavALA pakSIo vagere paramAdhAmIoe vikurvelA jANavA. have anya prakAranI vedanAne kahe che agaNivarisaM kuNaMte mehe veDavviyammi neraiyA / surakayapavvayaguhamaNusaraMti nijjaliyasavvaMgA / / 155 / / tattha vi paDaMti pavvayasilAsamUheNa daliyasavvaMgA | aikaruNaM kaMdatA pappaDapiTTaM va kIraMti / / 156 / / nivRSTiM kurvati meghe vikurvite nairayikAH surakRtaparvataguhAmanusaranti nirjvalitasarvAMgAH / / 155 / / tatrApi patatparvatazilAsamUhena dalitasarvAMgAH atikaruNaM krandantaH parpaTapiSTamiva kriyante / / 156 / / gAthArtha : jyAre paramAdhAmIo agnimegha vikurtIne agninI vRSTi kare che tyAre agnithI sarvAMga baLelA nA2ko pa2mAdhAmIoe vikurvelI parvatanI guphAmAM jAya che. (155) ane tyAM (parvatanI guphAmAM) paNa paDatA parvatanI zilAnA samUhathI curAyela che sarva aMgo jenA evA nA2ko atikaruNathI raDatA pApaDanA yUrA ThevA rAya che. (155 ) idamuktaM bhavati paramAdhArmikA nArakANAmupari nirantaraM vajrAgnikaNavRSTiM kurvantamagnimeghaM vaikriyaM kurvanti, tatra ca kRte taddAhanirjvalitasarvAGgAnAM teSAM vaikriyaM parvataM kRtvA darzayanti, tato nArakA agnivRSTipratIkArArthaM tadguhAmanusaranti, tatrApItyAdi sugamaM / / yaizca pUrvabhave karabhasairibhavRSabharAsabhaturaGgAditirazcAmatibhAraH kSipta: teSAM yat kurvanti tadAha TIkArtha : kahevAno bhAva e che ke 52mAdhAmIo agnimegha vikurtIne niraMtara nA2ko 52 vajrAgninA kaNIyAnI vRSTi kare che ane dAha karyA pachI te dAhathI baLelA che sarva aMgo jenA evA nArakone vaikriya parvata karIne batAve che. pachI nArako agninI vRSTithI bacavA mATe parvatanI guphAno Azaro le che. tyAM paNa parvatanI zilAnA samUhathI nA2kone curI nAkhe che. ane jeo vaDe pUrvabhavamAM UMTa-pADA-baLada-gadheDA-ghoDA Adi tiryaMco upara ati bhAra bharAvela teonI je dazA kare che tene jaNAve che. tiriyANa'ibhArArovaNAraM sumarAviUNa khaMdhesuM / caDiUNa surA tesiM bhareNa bhaMjaMti aMgAI / / 157 / / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 tirazcAmatibhArAropaNAdi smarayitvA skaMdheSu Aruhya asurAsteSAM bhAreNa bhaMjayanti aMgAni / / 157 / / gAthArtha : tiryaMco upara atibhAra-AropaNane yAda karAvIne paramAdhAmIo nArakonI kAMdha para caDIne bhAra ApIne teonA aMgone bhAMge che. (157) gatArthA / navaraM parvatAdisamabhAramAtmAnaM kRtvA tatskandheSvArohanti, vajramayArAbhirgRhNanti kazAdibhizca tADayantIti dRzyaM / prakArAntaravedanAnAM sUtrata eva pAtanAmAha - 57 TIkArtha : gAthArtha sugama che paNa parvatAdi samAna bhAra (vajana) vALA potAnA zarIrane vikurtIne nArakonI kAMdha 52 caDe che. vajramaya ArAothI pakaDe che ane cAbukothI phaTakAre che ema jANavuM. jesiM ca aisaeNaM giddhI sahAiesu visaesu / Asi ihaMtANaM pi hu vivAgameyaM payAsaMti / / 158 / / yeSAM ca atizayena gRddhiH zabdAdiSu viSayeSu AsIdiha teSAmapi khalu vipAkameva prakAzayanti / / 158 / / gAthArtha : jeone zabdAdi viSayomAM atizaya Asakti hatI teono paNa ahIM karmano je vipAka thAya che tene batAve che. (158) gatArthA : tatra zabdarupa viSaya gRddhi-vipAkameka gAthayA prAha temAM zabda ane rUpanA viSayanI AsaktinA vipAkane eka gAthAthI jaNAve che. tattataumAiyAiM khivaMti savaNesu taha ya diTThIe / saMtAvuvveyavidhAyaheUrUvANi daMsaMti / / 159 / / - taptatrapvAdikAn kSipanti zravaNayoH tathA ca dRSTyAM saMtApodvegavidhAyakaheturUpANi darzayanti / / 159 / gAthArtha : paramAdhAmIo nArakonA kAnamAM tapelA sIsAdinA rasane reDe che tathA AMkhone saMtApa, udvega ane vighAta kare tevA rUpo vikurtIne batAve che. (159) yeSAM madhuragItaparayuvatyAdyanukUlamanmanabhASitAdizabdeSu pUrvaM gRddhirihA''sIt teSAM zravaNeSu tAM smArayitvA utkalitataptatailAdIni kSipanti, yeSAM tu parayuvatyAdirUpaviSaye vadananayanAdharapallavakaTAkSakSepaprekSitakakSAvakSojanAbhimaNDalatrivalItaraMgitodarakAJcIpadorustambhAdyavalokane gRddhiratizayena AsIt teSAM dRSTermahAsantApakArINi paramodvegajanakAni sarvathA sphoTanasvarUpavighAtahetubhUtAni rUpANi visphurjatsphuliGgamAlAjvAlAkarAlAni taptatAmramayaputtalikAdIni darzayanti / * TIkArtha : jeone pUrve madhura gItomAM tathA parastrIne anukULa kAnAphUMsIne ka2nA2A vacanAdi zabdo upara Asakti hatI teonA kAnamAM te vAtone yAda karAvIne ukALelA-tapAvelA tela vagere nAkhe che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 jeone parastrI AdinA rUpanA viSayamAM mukha-AMkha, hoThanA pallava, AMkhanA kaTAkSa kSepa, nirIkSaNa, bagala, stana, nAbhimaMDala, traNa rekhAothI aMkita peTa, nitaMba, sAthaLa vagere avayavo jovAmAM atizaya Asakti hatI teonI AMkhane mahA saMtApa karanAra, parama udvega karanAra, sarvathA phoDanArA tathA vighAtanA kAraNabhUta kharatAM taNakhAnI mALAnI jvALAthI bhayaMkara tapelA tAMbAnI pUtaLIo Adi rUpo vikarvIne batAve che. atha gandharasagRddhivipAkamAha - have gaMdha rasanI AsaktinA vipAkane batAve che. vasamaMsajalaNamummurapamuhANi vilevaNANi uvaNeti / uppADiUNa saMdaMsaeNa dasaNe ya jIhaM ca / / 160 / / vasAmAMsajvalanamurmurapramukhANi vilepanAni upanayanti utpATya saMdaMzakena dazanAn jihvAM ca / / 160 / / tatto bhImabhuyaMgamapivIliyAINi taha ya davvANi / asuIu aNaMtaguNe asuhAI khivaMti vayaNammi / / 161 / / tato bhImabhujaMgamapipIlikAdIni tathA ca dravyANi azucIni anantaguNAni itaH azubhAni kSipanti vadane / / 161 / / gAthArtha : carabI-mAMsa-baLelA kolasA vagere padArthothI banelA vilepanone vikrvIne lAve che ane sANasAthI dAMta tathA jIbhane kheMcIne pachI bhayaMkara sApa kIDIo vagere tathA anaMtaguNa azuci tathA azubha dravyone viturvIne moDhAmAM nAkhe che. (190-191) yeSAM tu surabhigandhAtizayagRddhAnAM karpUrakastUrikonmizrakRSNAgaruzrIkhaNDavilepanAdiSvAsaktirAsItteSAM vapuSi vasAmAMsajvalanamUrmurapUyAdivilepanAnyupanayanti-kurvanti, yeSAM tu madyamAMsarajanIbhojanAdirasagRddhirAsIt teSAM saMdaMzakena dazanAn jihvAM cotpATya tato bhImabhujaGgamapipIlikAdIni vadane kSipanti, tathA dravyANi vaikriyANi kRtvA vadane kSipanti, kathaMbhUtAni ?- azucIni-jugupsanIyAni mahAdurgandhAni, kimuktaM bhavati ? - azucerviSThAyAH anantaguNenAzubhAni / / TIkArtha : pUrvabhavamAM je puruSo kapUra-kasturI mizra kRSNAgaru tathA caMdananA vilepana Adi sugaMdhI dravyomAM atizaya AsaktivALA hatA teonA zarIrapara paramAdhAmIo carabI-mAMsa-saLagelA aMgArAparu Adi padArthone vikrvIne vilepana kare che tathA jeone magha, mAMsa, rAtrIbhojana Adi rasomAM Asakti hatI teonA dAMta tathA jIbhane sANasAthI kheMcIne pachI teonA mukhamAM bhayaMkara sApa, kIDIo vagere vikurtIne nAkhe che tathA vaikriya dravyo vikrvIne moDhAmAM bhare che. te vaikriya dravyo kevA che ? te vaikriya dravyo apavitra jugupsanIya ane mahAdugaMdhavALA che. enAthI zuM kahevAnuM thAya che? te padArtho viSTAnI azucithI anaMtagaNA azubha hoya che ema kahevAnuM che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 atha sparzagRddhivipAkamAha have sparzanI AsaktinA vipAkane kahe che sovaMti vajjakaMTayasejjAe agaNiputtiyAhiM samaM / paramAhammiyajaNiyAu evamAIu viyaNAo / / 162 / / sthApayanti vajrakaMTakazayyAyAM agniputrikAbhiH samaM paramAdhArmikajanitA evamAdyAzca vedanAH / / 162 / / gAthArtha : paramAdhAmIo agninI pUtaLIonI sAthe vajanI kaMTaka zaiyyAmAM suvaDAve che. 52mAdhAmIo nArakone AvA prakAranI vedanAo kare che. (162) parakalatratanvAdikomalasparzagRddhAn svApayanti, kvetyAha-vajrakaNTakazayyAyAM kathamityAha-agniprataptAstAmramayAH putrikA:- puttalikA: agniputrikA: tAbhiH saha / tadevaM paramAdhArmikajanitavedanAnAM diGmAtram upasaMharannAhaparamAdhArmikajanitA evamAdikA vedanA anyA api zrutasAgarAdavaseyA iti zeSaH, iha sarvAsAmapi tAsAM pratipAdayitumazakyatvAt granthavistaraprasaGgAceti / GG TIkArtha : parastrInA zarIrAdi komala sparzamAM Asakta thayelAone suvaDAve che. kayAM suvaDAve che ? vajrakaMTakanI zaiyyAmAM suvaDAve che. kevI rIte suvaDAve che ? agnithI atyaMta tapela tAMbAnI pUtaLIonI sAthe vajrakaMTakanI zaiyyA para suvaDAve che. A pramANe paramAdhAmIoe karelI vedanAnuM A dimAtra che. A pramANe paramAdhAmIo vaDe karAyelI AvA prakAranI bIjI paNa vedanAo zrutarUpI sAgaramAMthI jANI levI. graMthano vistAra vadhato hovAthI ane sarva vedanAonuM pratipAdana karavuM zakya na hovAthI ahIM kahevAtI nathI. atha parasparodIritavedanAmAha have nA2kovaDe paraspara udIrita karAyelI vedanAne kahe che - esa maha puvvaveritti niyamaNe aliyamavi vigappeDaM / avaropparaM pi ghAyaMti nArayA paharaNAIhiM / / 163 / / eSa mama pUrvavairIti nijamanasi alikamapi vikalpya parasparamapi ghnanti nArakAH praharaNAdibhiH / / 163 / / gAthArtha : A mAro pUrvabhavano verI che ema potAnA manamAM juThANAne paNa kalpIne nArako zastrAdithI parasparano paNa ghAta kare che. (163) idamiha tAtparyaM yaH pUrvavairiko nAbhavat tamapyadhikRtyAparanArako'yaM mama pUrvavairika iti karmmavazAdalIkamapi vikalpya api zabdAt pUrvavairike'pi kathamapyekasthAnotpatre satyapi tata: parasparamapi dhanti nArakAH vaikriyapraharaNamuSTipAryAdibhiH / / na TIkArtha : ahIM kahevAno bhAva e che ke je pUrvabhavano vairI na hato tene paNa bIjA nA2ko A mAro vairI hato ema karmavazAt juThANAne paNa kalpIne pachI zastro vikurtIne tathA mUThI, penI AdithI parasparane mAre Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 che. ahIM sTIva zabda pachI zabdano artha e che ke sAco vairI koIpaNa rIte te sthAnamAM utpanna thayo hoya to tenI sAthe avazya laDe che. atha kSetrAnubhAvajanitavedanAmAha - have kSetranA prabhAvathI utpanna thayelI vedanAne kahe che sIusiNAI viyaNA bhaNiyA atrA vi dasavihA samae / khettANubhAvajaNiyA iya tivihA veyaNA narae / / 164 / / zItoSNAdikavedanA bhaNitA anyA api dazavidhAH samaye kSetrAnubhAvajanitA iti trividhA vedanA narake / / 164 / / gAthArtha : kSetranA prabhAvathI utpanna thayelI zIta-uSNa vagere bIjI paNa daza prakAranI vedanA zAstramA uvAyedI che. mAma na2bhatra prA2nI vehanA hoya che. (174) . anyA'pi kSetrAnubhAvajanitA zItoSNAdikA vedanA dazavidhA bhaNitA samaye-Agame vyAkhyAprajJaptyAdilakSaNe, tathA ca tatsUtram (granthAgraM-8000) "neraiyA NaM bhaMte ! kativihaM veyaNaM paJcaNubhavamANA viharaMti ?, goyamA ! dasavihaM, taM. sIyaM usiNaM qhahaM pivAsaM kaMDu parajjhaM jaraM dAhaM bhayaM sogaM" tatra zItamauSNyaM ca prAgeva vyAkhyAtaM / kSutpunasteSAM sadA'vasthitA sA bhavati yA samagrajagaddhAnyabhojane'pi na nivarttate, na ca teSAM kAvalika AhAro bhavati, kevalaM te tathAbubhukSitA AkAzAt AhAradravyANi gRhNanti, tAni ca pApodayenAzuceranantaguNAzubhAni mahAvizUcikAjanakAni ca grahaNamAgacchanti, tatastairatratyamUDhavizUcikAto'nantaguNaduHkhA visUcikA bhavati, tatastaduHkhamantarmuhUrtamanubhUya tadante punastAdRzAhAradravyagrahaNaM, punastathAvidhameva duHkhaM, punarantamuhUrtAt tadgrahaNamityevamAhAro'pi varAkANAM saMtatamanantaduHkhahetuH / pipAsA tu sA kAcid bhavati yA'satkalpanayA niHzeSajaladhijalapAne'pi na vyAvarttate / kaNDUstu vapuSi teSAM sA nirantaramupajAyate yA tIkSNakSurikotkarttitAnAmapi na vizrAmyati 'parajhaM' ti pAravazyaM / jvarastvatratyamAhendrajvarAdanantaguNastatrAmaraNAntaM kadA'pi na viramati / dAho'pyanantaguNa evameva / bhayazokau tu sadA'pi yathoktavedanAkadImAnAnAM kiM kathyate ? / tadevaM trividhAmapi vedanAM pratipAdyopasaMharati - 'iya tivihe'tyAdi, iti-pUrvoktaprakAreNa paramAdhArmikajanitA parasparodIritA kSetrAnubhAvajanitA ceti trividhA vedanA narake AdyapRthvItrayalakSaNe, paratastu paramAdhArmikANAmabhAvAt tajanitAM muktvA zeSA dvividhaiva bhavati, paraM sA dvidhA'pi svabhAvenaivArvAgvartinyA anantaguNeti ||.etaabhishc vedanAbhiH kadarthitAste nArakAH kathaMbhUtAstatra nivasantItyAha - TIkArtha : kSetranA anubhAvathI utpanna thayelI bIjI paNa zIta, uSNa vagere vedanA vyAkhyA prajJapti vagere zAstromAM daza prakAranI kahevAI che. te sUtra A pramANe che. gautama svAmI : he bhagavan! prati samaye nArako keTalI vedanA anubhave che ? he gautama ! nArako prati samaye 6 ||2nii vehana anubhava cha ta mA prabhAe(1) zIta (2) / (4) kSudhA (4) pipAsA (5) 55deg4 (7) parAdhInatA (7) 2 (8) Eus () bhaya (10) zo. tamAzIta bhane / benu vyAjyAna pUrve thaI gayuM che. [juo pAnuM 42]. sudhAH teone sudhA haMmezA hoya che ane te evI tIvra hoya che ke samasta jagatanA dhAnyanuM bhojana karavAmAM Ave to paNa bhukha zAMta thatI nathI. teone kavalAhAra hoto nathI. phakta tevA bhukhyA thayelA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 71 AkAzamAMthI hAra dravyone grahaNa kare che ane te AhAra pudgalo pApanA udayathI viSThA karatAM anaMtagaNA azubha ane mahAvisUcikA (jemAM jhADA thAya tevA roga vizeSa)ne utpanna kare tevA grahaNa thAya che. pachI tevA prakAranA AhA2thI pharI thatI bhAre visUcikAthI anaMtagaNI vedanAvALI visUcikA thAya che. pachI tevA prakAranA duHkhane aMtarmuhUrta bhogavIne pachI pharI tevA prakAranA AhArane grahaNa kare che. pharI tevA du:khane prApta kare che. pharI aMtarmuhUrta pachI tevA prakAranA AhAranuM grahaNa Ama te varAkaDAono AhAra paNa satata anaMta duHkhanuM kAraNa che. pipAsAM : teone paNa evI koI tRSA utpanna thAya che ke je asat kalpanAthI sarva samudronuM pAna karI jAya to paNa tRSA zAMta thatI nathI. khaNaja : teonA za2I2mAM evI satata khaNaja utpanna thAya che ke tIkSNa chUrIthI khaNavAmAM Ave to paNa zAMta thatI nathI. parAdhInatA : teone AkhA bhava sudhI parAdhInatA hoya che. jvara : ahIMnA mAhendra (eka jAtanA tAvano prakA2) tAva karatAM anaMtaguNo hoya che ane maraNa sudhI te tAva utarato nathI. dAha : dAhapaNa ahIMnA dAha karatAM anaMtaguNo hoya che. bhaya ane zoka : haMmezA paNa upara kahevAyelI vedanAthI kadarthanA karAtA nArakonA bhaya ane zokanI zuM vAta karavI ? Ama traNa prakAranI paNa vedanAnuM pratipAdana karIne have upasaMhAra karatA kahe che ya iivaSe vi pUrvokta kahelA prakArathI paramAdhAmI vaDe karAyelI, parasparodIrita ane kSetranA prabhAvathI thayelI ema traNa prakAranI vedanA prathamanI traNa naraka pRthvImAM che. bAkInI naraka pRthvIomAM paramAdhAmIono abhAva hovAthI paramAdhAmIkRta vedanAne choDIne bAkInI be vedanAo hoya che. paraMtu te be prakAranI vedanAo paNa svabhAvathI ja prathamanI pRthvIo karatAM anaMta guNI hoya che. AvA prakAranI vedanAthI pIDAyelA nArako tyAM kevI rIte rahI zake che tene kahe che. tatto kasiNasarIrA bIbhacchA asuiNo saDiyadehA / nIhariya antamAlA bhinnakavAlA luyaMgA ya / / 165 / / dINA savvanihINA napuMsagA saraNavajjiyA khINA / ciTThati nirayavAse neraiyA ahava kiM bahuNA ? / / 166 / / tataH kRSNazarIrA: bIbhatsAH azucayaH zaTitadehAH niH sAritAntramAlAH bhinnakapAlA: lulitAGgAzca / / 165 / / dInAH sarvanihInA napuMsakAH zaraNavarjitAH kSINAH tiSThanti nirayavAse nairayikA athavA kiM bahunA ? / / 166 / / gAthArtha : pachI kRSNa zarIrI,bIbhatsa, azucivALA, saDI gayela za2I2vALA, nIkaLelI che AMtaraDAnI Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 mALA jeonI, bhaMgAyelI khoparIvALA, eka kapAyela aMgavALA, dina, sarvathI adhika hIna, napuMsaka, zaraNa rahita, kSINa, nArako narakAvAsamAM rahe che athavA vadhAre zuM kahevuM? 135 (100) sugame / / pUrvakoTyAyuH sahasravadano'pi ca narakavedanAH sAmastyena vaktuM na zaknotyataH saMkSepamAha - TIkArtha: gAthArtha sugama che. pUrvakoDanA AyuSyavALo evo ha ramukhavALo hoya to paNa saMpUrNa narakanI vedanAne kahI zakato nathI. AthI saMkSepathI kahe che. acchinimIlaNamettaM natthi suhaM dukkhameva aNubaddhaM / narae neraiyANaM ahonisiM paJcamANANaM / / 167 / / akSinimIlanamAnaM nAsti sukhaM duHkhamevAnubaddhaM narake nairayikANAmaharnizaM pacyamAnAnAm / / 167 / / gAthArtha : narakamAM haMmezA pakAvAtA nArakone AMkhanA palakArA mAtra jeTalA kALanuM sukha nathI dhyAre hu:5 satata vAgeluM che. pratItArthA / evaM ca narakavedanA'bhibhUtAH samyagdRSTayo nArakA yazcintayanti tadAha - ane e pramANe narakanI vedanAthI pIDA pAmelA samyagdaSTi nArako je ciMtave che tene kahe che tattha ya sammadiTTI pAyaM ciMtaMti veyaNA'bhihayA / mottuM kammAiM tumaM rUsasu jIva ! jaM bhaNiyaM / / 168 / / tatra ca samyagdRSTayaH prAyaH ciMtayanti vedanA'bhihatAH , muktvA karmANi tvaM mA ruSa jIva ! yad bhaNitaM / / 168 / / gAthArtha : vedanAthI akaLAyelA te nArakomAMthI je samyagdaSTi che te prAyaH ema vicAre che ke he jIva ! tArA potAnA karmone choDIne bIjA koIpara roSa na karakemake tIrthaMkaro vaDe mAma uvAyeguMcha - (178) svayamevopAttAzubhakarmaNAmeva sarvamapyetat phalaM, atastAni muktvA'nyasya kasyApi mA ruSastvaM, yad-yasmAt paramamunibhirbhaNitaM, zeSaM sugamaM / / kiM munibhirbhaNitam ? ityAha - svayaM ja upArjana karelA azubhakarmonuM ja A sarva phaLa che. AthI te karmone choDIne koI bIjApara gusse na thA. 4thI 52mabhuni (N421) 43 43vAyuM che. pADInuM sugama che. tIrthaMkaro vaDe zuM kahevAyeluM che ? tene kahe che. savvo puvakayANaM kammANaM pAvae phalavivAgaM / avarAhesu guNesu ya nimittamettaM paro hoi / / 169 / / dhArijai eMto jalanihI vi kallolabhinnakulaselo / na hu annajammanimmiyasuhAsuho devvapariNAmo / / 170 / / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 73 akayaM ko paribhuMjai ? sakayaM nAseja kassa kira kammaM ? / sakayamaNu/jamANe kIsa jaNo dummaNo hoi ? / / 171 / / sarvaH pUrvakRtAnAM karmaNAM prApnoti phalavipAkaM aparAdheSu ca guNeSu ca nimittamAtraM paro bhavati / / 169 / / dhAryate AyAn jalanidhirapi kallolabhinnakulazailaH na khalu anyajanmanirmitaH zubhAzubho divyapariNAmaH / / 170 / / akRtaM kaH paribhute ? svakRtaM ca nazyet kasya kila karma ? svakRtamanubhuMjAna: kasmAjjano durmanA bhavati ? / / 171 / / gAthArtha sarva jIvo pote karelA pApanA phaLanA vipAkane meLave che ane apakAra ke upakAramAM bI nimitta mAtra hoya che. (178) mojAothI kulazaila parvatane bhedanAro samudra paNa Avato aTakAvI zakAya che paNa pUrva janmamAM karela zubha ke azubha karmano pariNAma rokI zakAto nathI (niSphaLa karI zakAto nathI.) 170 tathA nahIM karela karmane koNa bhogave che ? svakRta karmo konA nAza pAme cha ? svata 42vA bhane bhogavato do // mATe hu:bhI thAya che ? (171) svayamakRtaM zubhAzubhaM karma ka iha jagati paribhuGkte ?, na kazcidityarthaH / yaca svayameva kRtaM karma tad evamevAveditaM kasya kila nazyati-apagacchati ?, na kasyacidityarthaH / evaM ca svakRtameva karmAnubhuJjAno lokaH kimiti durmanA bhavati ?, kiM samyag na sahata ityarthaH / / tathA - TIkArtha svayaM na karela zubhAzubha karmane A jagatamAM koNa bhogave che? arthAt koI bhogavatuM nathI ane svayaM ja je karma upArjana karela che te bhogavAyA vinA konuM nAza thAya che ? arthAt koInuM paNa svayaM kareluM karma pote bhogavyA vinA nAza pAmatuM nathI. ane A pramANe pote ja karelA karmane bhogavato loka du:khI kema thAya che? athavA zA mATe samabhAvapUrvaka sahana karato nathI ? ema kahevAno bhAva che. tathA duppatthio amittaM appA suppatthio havai mittaM / suhadukkhakAraNAo appA mittaM amittaM vA / / 172 / / duSpasthito'mitra AtmA suprasthito bhavati mitraM sukhaduHkhakAraNAt AtmA mitramamitro vA / / 172 / / gAthArtha : unmArge gayela AtmA potAno zatru che, sanmArgamAM gayela AtmA potAnA mitra che, sukha ke du:khanA kAraNathI ja AtmA potAno mitra ke zatru che (172). loke tAvadidaM pratItameva yaH sukhakAraNaM tat mitraM, yastu duHkhakAraNaM so'mitraH, evaM ca sati AtmaivAtmano - mitramamitraM ca sukhaduHkhayoraMtaraGgakAraNatvAt / kadA punarayamAtmA Atmano duHkhakAraNaM sannamitro bhavati, kadA vA Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 mitramityAha-duSpasthitaH kumArgapravRtta AtmA duHkhakAraNatvAdAtmano'mitraH, sumArgAnugazca mitraM sukhakAraNatvAditi / aparAmapi samyagdRSTicintAmAha - TIkArya : A to lokamAM prasiddha che ke je sukhanuM kAraNa che te mitra che ane je du:khanuM kAraNa che te zatru che Ama hote chate AtmA ja sukhadu:khanuM aMtaraMga kAraNa hovAthI AtmA ja potAno zatru ke mitra che. to pachI kyAre A AtmA potAnA du:khanuM kAraNa thaye chate zatru bane che athavA jyAre potAnA sukhanuM kAraNa bane chate mitra bane che ? Ano uttara e che ke kumArgamAM pravRtta thayela AtmA du:khanuM kAraNa banato hovAthI potAno zatru thAya che ane sumArgane anusaranAro AtmA sukhanuM kAraNa banato hovAthI potAno mitra bane che. bIjI paNa samyagdaSTi AtmAnI vicAraNAne kahe che vArijaMto vi ha guruyaNeNa taiyA karesi pAvAiM / sayameya kiNiyadukkho rUsasi he jIva ! kassiNhi ? / / 173 / / / sattamiyAo annA aTThamiyA natthi nirayapuDhavi tti / emAi kuNasi kUDuttarAI iNhiM kimubviyasi ? / / 174 / / vAryamANo'pi khalu gurujanena tadA karoSi pApAni svayameva krItaduHkhaH ruSyasi kasmai idAnIm ? / / 173 / / saptamItastvanyA aSTamikA nAsti nirayapRthvIti / evamAdIni karosi kUTottarANi atra kimudvijasi ? / / 174 / / gAthArtha ? tyAre gurujanavaDe varAto hovA chatAM pApothI virAma pAmyo nahIM, svayaM ja upArjana 728 hu: 3 4 ! &vi tuM nA 52 gusse thAya cha ? (173) sAtamI naraka pRthvI pachI AThamI naraka pRthvI nathI ema vaMTha uttaro karyA che to hamaNAM ugane ma pAme cha ? (174) subodhe / / evaMvidhayA zubhacintayA vedanAdibhizca tAbhirnirjIrNakarmaNAM samyagdRSTinArakANAM purato yadbhavati tadAha - TIkArtha : sugama che. AvA prakAranI zubha vicAraNAthI ane tevA prakAranI vedanAone samabhAve sahana karavAthI jIrNa thayela karmavALA samyagdaSTi nArakonuM pachI zuM thAya che tene kahe che. iya ciMtAe bahuveyANAhiM khaviUNa asuhakammAI / jAyaMti rAyabhavaNAiesu kamaso ya sijhaMti / / 175 / / iti ciMtayA bahuvedanAbhiH kSapayitvA'zubhakarmANi jAyante rAjabhuvanAdikeSu kramazazca siddhyanti / / 175 / / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 75 gAthArtha A pramANe zubhaciMtana tathA ghaNI vedanAo samabhAve bhogavavAthI azubhakarmo khapAvIne rAjabhavanAdimAM janme che ane krame karI siddha thAya che. (175). sugamA / / mithyAdRSTInAM tarhi kA vArtA ? ityAha - to pachI mithyA dRSTio narakamAM kevA bhAvathI duHkho sahana kare che ane tyAMthI udvartana pAmyA pachI zuM sthiti thAya che tene kahe che. anne avaropparakalahabhAvao taha ya kovakaraNeNaM / pAvaMti tiriyabhAvaM bhamaMti tatto bhavamaNaMtaM / / 176 / / anye parasparakalahabhAvataH tathA ca kopakaraNena prApnuvanti tiryagbhAvaM bhramanti tato bhavamanaMtam / / 176 / / gAthArtha : bIjA eTale ke mithyAdRSTi nArako parasparanA kalahabhAvathI tathA krodha karavAthI tiryaMca bhAvane pAme che ane tyAra pachI anaMtabhavamAM bhame che. (176) anye tu mithyAdRSTinArakAH parasparakalahabhAvataH parasparavedanodIraNena tathA paramAdhArmikAdInAmupari gADhakopakaraNenAzubhaM karma baddhvA matsyAditiryasUtpadyante, tatazca paunaH punyena teSveva narakAdiSUtpadyamAnA anantabhavaM bhramanti kecidUrabhavyAH, AsanabhavyAstu ke'pi kiyantamapi kAlaM tataH siddhyanti, abhavyAstu bhavameva kevalaM bhramantastiSThanti, na tu kadAcit sidhyanti / atrAha vineyo nanu prANighAtamAMsabhakSaNamahArambhAdikaiH prAguktahetubhiH kiyanto jIvAsteSu narakeSUtpannapUrvAH ?, ucyate, sarvepi jIvAH pratyekamanantazaH, paraM diGmAtropadarzanArthamudAharaNatrayamucyate, tathA - TIkArtha ? ane bIjA mithyAdRSTi nArako parasparanA kalaha bhAvathI parasparanI vedanAnI udIraNA karIne tathA paramAdhAmIo para gADha kopa karIne azubhakarmone bAMdhIne mAchalA Adi tiryaMcamAM utpanna thAya che ane pachI pharI pharI te ja narakomAM utpanna thatA temAMnA keTalAka dUrabhavyo anaMtabhava bhame che paNa keTalAka Asana bhavyo keTalAka kALa pachI siddha thAya che ane abhavyo to saMsAramAM bhamatA ja rahe che paNa kyAreya siddha thatA nathI. ahIM ziSya prazna kare che - prANighAta - mAMsabhakSaNa mahAraMbhAdi pUrva kahela kAraNothI keTalA jIvo keTalIvAra nArakomAM pUrve utpanna thayela hoya che ? uttaraH sarve paNa jIvo dareka narakamAM anaMta-anaMtavAra utpanna thayA che. paraMtu mAtra dizA sUcana karavA traNa udAharaNo kahevAmAM Ave che te A pramANe pANivaheNaM bhImo kuNimAhAreNa kuMjaranariMdo / AraMbhehi ya ayalo narayagaIe udAharaNA / / 177 / / prANivadhena bhImaH kuNimAhAreNa kuMjaranarendraH / AraMbhaizca atthalo narakagatAvudAharaNAni / / 177 / / gAthArtha : prANI vadhathI bhIma, mAMsAhArathI kuMjara rAjA ane mahAraMbhathI acala narakagatine pAmyA che tenA udAharaNo che. 177. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 tatra ko'yaM bhIma iti ?, ucyate, temAM A bhIma koNa che ? te kahevAya che. bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 bhImanuM kathAnaka pAMcAla dezamAM kAMpIlyapura nAmanuM suprasiddha nagara che. jyAM* taruNIonA stanapradezathI utArAyelo hAra dusthita (nirmAlya) thAya che. tyAM zrIdAma nAmano rAjA vizALa bhaMDAra ane ghaNAM dezothI samRddha che. jenI nirmaLatA ane saraLatA motInA hAranI jema zobhe che. tene zreSTha rUpavALI padmAvatI vagere devIo che. padmAvatIno bhIma nAmano moTo putra che. te svabhAvathI krUra, ahaMkArI, mAyAvI tathA mahAlobhI, nirdaya, nirlajja, nirdAkSiNya, bhayathI vimukta che. (4) zrIdAma rAjAne kamalinI nAmanI bIjI devI che. bhAnu, rAma, padma ane kIrtidhana ema anukrame tenA cA2putro che. cAra puruSArthanI jema te cAreya lokane ati iSTa che, teo sAgaranI jema ghaNA guNarUpI ratnone dhAraNa karanArA che tathA sAgaranI jema gaMbhIra che. zreSTha rUpa ane lakSaNane dha2nA2A che tathA sattvarUpI dhanane dhA2Na ka2nA2A che. ahIM vadhAre zuM kahevuM ? sarva lokane mATe bhIma viSa samAna che jyAre A cAreya amRta samAna che. te rAjAne matisAgara nAmano zreSTha maMtrI che ane te aupapAtikAdi* cAra buddhithI yukta evo nipuNa zrAvaka che. matisAgarane sumati, vimala, bRhaspati tathA matidhana nAmanA cAra putro ghaNI buddhithI yukta che tathA guNathI samRddha che. (9) pachI moTo thato bhIma sAvakA bhAIone pITe che ane sAmaMta maMDalAdhipanA putrone paNa kyAMya paNa choDato nathI. (arthAt teone paNa mAre che.) tathA matisAgaranA sumatiputrane choDIne bAkInA traNane paNa te evo pIDe che jethI teo sahana karI zakatA nathI. have pradhAne bhImanI sarva duzceSTAne jANI ane temAM zarIranA lakSaNone nipuNa dRSTithI jue che. (12) pachI amAtya vicAre che ke aho !-kevuM saMkaTa AvI paDyuM che ? je A putra kharekhara rAjAno nAza karanAro thaze. jo huM vAta rAjAne na jaNAvuM to svAmI upekSA karAyela thaze athavA jo huM tene vAta karuM to nakkI bhImanI mAtAthI mAruM maraNa thAya evI zaMkA karuM chuM. tethI ahIM mAre zuM ka2vuM ucita che ? athavA A vicArathI zuM ? to paNa svAmInI upekSA karavI yogya nathI e pramANe vicArIne amAtya rAjAne ekAMtamAM rAkhIne kahe che ke he deva ! lokamAM AvI nIti saMbhaLAya che ke mANase Apattiono vicAra prathamathI ja karavo joIe kAraNa ke ghara baLe chate koI kUvo khodavA samartha thato nathI ane bhIma tamArI ane mArI moTI ApattinuM nimitta bane evI saMbhAvanA che. tethI jo hamaNAM paNa A dezanikAla na karAya to pachI asAdhya thaze. saDato ke khavAyelo zarIrano avayava paNa kApavAmAM Ave che to A putrAdi vize zuM ? (19) potAnA zarIramAM uThelo paNa vyAdhi zIghra dUra karAya che. lokamAM mATIthI athavA pAThAMtarathI jaMgalI vanaspatiothI baneluM parama auSadha zarIramAM levAya che. je niSkaruNa zaMkA rahita kRtya akRtya kare che te duSTono rAjAo vizeSathI vizvAsa karatA nathI. rAjAo susaMskArita, avikArI, acetana (prAsuka) paNa bhojana pAnane grahaNa kare che paNa suvikArI sacetana putrAdine zuM grahaNa kare che ? (22) doSa rahita ane dharma sahita evA duzmano sAthe paNa vase paNa doSavALA svajanano paNa zaMkA rahita tyAga kare ke te nagaranA loko eTalA dhanavAna che ke teonI strIonA utArAyelA hAro nirmAlyane pAme che arthAta strIo vaDe sonAdinA hAro utArAya che tyAre nirmAlyanI jema tyajAya che. aupapAtikI vaineyikI, kArmikI ane pAriNAmikI ema buddhinA cAra prakAra che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 evo rAjadharma che. hitaiSI evA sacive e pramANe nItimArgano upadeza karyA pachI rAjA kahe che ke mAro putra Aje bALa tathA bhoLo che. he saciva ! vikArane (doSane) jANato nathI. pachI saciva bhImanI doSa pracuratAne lAkho yuktiothI jaNAvIne siddha kare che. pachI rAjA jeTalAmAM koIpaNa rIte bodha pAmato nathI teTalAmAM maMtrI vicAre che ke e pramANe ja nakkI kaMIpaNa banavAnuM haze. snehathI vimohita thayelo A rAjA bhImanI mAtAthI gabharAya che ane tene kaMIpaNa kahevA samartha thato nathI. pachI maMtrI paNa vAtane TALIne rAjAne namIne gayo. (27) pachI bhIma paNa kalAgrahaNa karatI vakhate samagrapaNa sahAdhyAyIone tathA adhyApakane nizaMka ja pITe che. rAjAnA bhayathI koIpaNa kaMIpaNa pharIyAda karatA nathI. pachI kaMIka kaMIpaNa kuzikSita kalAne bhaNelo bhIma anukrame yauvanane prApta thayo. amAtyaputronI sahita kamalinInA putro paNa sarva kaLAo yogya rIte bhaNIne kramathI yauvanane pAmyA. pachI bhIme samagra nagarane ghaNAM prakAre upadrava karyo. nagaranA lokoe paNa bhImanA rAvonI (geravartaNukanI) rAjAne pharIyAda karI. rAjA kumArabhaktimAM (bhAgamAM) eka deza Ape che ane tyAM bhImane mokale che. ane tyAM jato bhIma sacivanA moTA putrane bolAve che ane A bAju amAtya paNa rAjAne tevA prakArano vimUDha jANIne haMmezA bIjA upAyane vicArato keTalAmAM rahe che teTalAmAM sumati nAmanA pradhAnanA moTA putre AvIne pradhAnane kahyuM ke mane bhIma sAthe laI javA bolAve che to te vize mArA mATe Apano zo Adeza che ? (34) pachI pradhAne kahyuM ke he vatsa ! tuM tyAM jA ane gupta rIte ja tenI sarva halacAla (khabara)ne jaNAvaje tathA A bhIma kharekhara rAjyane grahaNa karaze tethI he vatsa ! tuM zaktimAna thAya to rAjAnuM tathA mAruM rakSaNa karaje. e pramANe zikhAmaNa ApIne sumati visarjana karAyo. pachI bhImanI sAthe sumati paNa te dezamAM jAya che ane krame tyAM pahoMcyo. pachI amAtye paNa kamalinI devInA moTA putra bhAnune potAnA putra vimalanI sAthe samagradezone jovAne bahAne rAjA pAsethI rajA apAvI. pachI vimalane ghaNAM mUlyavALA uttamarano ane bhAthuM ApIne kahyuM ke jyAre tame ema sAMbhaLo ke bhImakumAra vaDe ame (huM tathA rAjA) pakaDAyA chIe tyAre jo zakya hoya to amane choDAvajo. e pramANe te baMne paNa visarjana karAyA . ane bIjA paNa kamalinInA putro ane potAnA putro e rIte bIje kayAMya paNa visarjana karAyA. (40) bhIma paNa rAjyone jItavAnI icchAthI caDhAI kare che ane potAne svAdhIna kare che. loka paNa rAjAne phariyAda kare che to paNa rAjA upekSA kare che sumati paNa tenuM (bhImanuM) sarva svarUpa pitAne guptarIte jaNAve che to paNa amAtya mUDha rAjAnI sAthe zuM karI zake ? (arthAtu rAjA mUDha hovAthI koIpaNa upAyo karI zakato nathI) prAya: sarvadezone potAne vaza karyA pachI bhIma vizALa sainyathI yukta pitAnI pAse Ave che. atimUDha rAjA paNa tevA prakAranA vistAra (samRddhi)thI yukta putrane Avato sAMbhaLIne pradhAnanA vAravA chatAM paNa putranI sanmukha nIkaLyo. (44) pachI bhIme amAtya sahita rAjAne hAthakaDI paherAvI ane baMnene paNa lAkaDAnA pAMjarAmAM pUryA. svayaM rAjya para beTho. sumati paNa amAtya padane svIkAre che. pachI bhIma sakala dezamAM vilase che. have koIka divase dUra bhIma kahe che ke kASThanA piMjarA sahita A baMnene agnithI bALo. have sumati tene kahe che ke he deva ! A pramANe to tamArI aprasiddhi (apajaza) thaze. e pramANe pAMjarAmAM purAyelA rahetA evA teonA prANa zuM Takaze ? chatAM te teone mAravA mAge che to bhUminI aMdara (bhoMyarAmAM) A kASTha pAMjarAne gupta rIte amuka sthAnamAM mukAva jethI bhojanapAna ane pavanathI rahita teo svayaM mare. A sAMbhaLIne bhIme temaja karyuM. sumatie paNa suraMga banAvarAvIne Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 baMnene paNa potAnA ghare mokalI dIdhA. pachI te bhImarAjA svayaM mahApramAdI thayo. zikAramAM rata te lAkho jIvono ghAta karato aTavImAM ja vase che ane prAya: tyAM ja khAya pIe che ane sUve che ane siMcANAkUtarA-cittA-vagerethI zikArane kare che. (52) hRdayathI nirdaya, Asakta evo te keTalAka pazuonA kalejAne grahaNa kare che. keTalAkanA hADakAMne khAya che. keTalAkanA ghaNAM mAMsane khAya che. lAvaka. tetara Adi pakSIonA ghaNAM prakAranA rasone tathA carabIne pIe che ane tenAthI lAkha gaNA svayaM taiyAra karela carabI, rasa. mAMsa lokane Ape che. (54). ane A bAju bhAnu ane vimala bhamatA eka mahA-aTavAmAM AvyA ane tyAM teoe bilvavRkSathI saLagatA agnimAM vidyAno jApa karatA eka yogI puruSane joyo. pachI kumAre puchyuM ke he bhadra ! tuM A zuM kare che? teNe kahyuM ke he mahAyaza ! sugurunA upadezathI upalabdha A vidyAno jApa karatA mAre ahIM ghaNo kALa gayo che. pachI bhAnukumAra tene kahe che ke he bhadra ! mArAmAM yogyatA hoya to tuM te vidyA Apa jethI huM tene sAdhu athavA jIvitano paNa tyAga karuM. (58) pachI A puruSa svabhAvathI sajja che ema jANIne yogIe tene vidyA ApI. pachI teNe paNa traNa bilva hAthamAM lIdhA. vidyAno pATha karIne eka bilvane homamAM nAkhyuM. pachI bIjAne, pharI trIjA ane cothI vakhata svayaM ja teNe homamAM jhaMpalAvyuM. pAchaLathI vimale jhaMpalAvyuM. jeTalAmAM baMne paNa paDelA rahe che teTalAmAM DAbA hAthamAM rahelI che talavAra jene evo bhAnu kevaLa zreSTha ratnamaya, skurAyamAna thatA kiraNonA samUhavALA evA mahAvimAnane jue che ane najIkamAM ratnathI ujvaLa kaMDalathI zobhita karAyuM che gAla jenuM, hArathI zobhAvAyuM che vakSa sthaLa jenuM, suprasanna mukhavALI, kAryamAM siddhinuM udyApana hoya tevI eka devIne jue che. (93) pachI devIe kahyuM ke he vatsa ! huM tane siddha thaI chuM tuM je mAgIza te huM ApIza. pachI kumAre kahyuM ke he devI ! A sAdhaka yogIne kRtArtha kara. devI kahe che ke he vatsa! eka koDInI kiMmatane ayogya evA A apuNya (pApI)nuM nAma paNa laIza nahIM. pachI bhAnuM devIne kahe che ke he devI ! jo Ama che to mArI sAthe Ane zreSTha vimAnamAM besADa jethI vimAnamAM ArUDha thayelo huM vimalanI sAthe dezo jouM. A devI kahe che he vatsa! tane A siddha che ane bIjuM kaMIpaNa mAga. pachI kumAre devIne kahyuM ke mane pitAnI khabara kahe. devIe paNa kASThanA pAMjarAmAM nAkhavA Adi sarva vRttAMta kahyo. pachI kumAre kara rUpI kamaLane joDIne praNAmapUrvaka kahyuM ke jo tuM A vacana (varadAna) Ape che to mArA pitAne rAjya para sthApana kara. (19) bhImano paNa je ucita upacAra hoya te svayaM paNa karavo te pitRghAtakanuM huM mukhapaNa nahIM jouM Aje paNa mAre ghaNAM dezo jovAnuM kutUhala che. devIe tenuM vacana svIkAryuM ane kumArane A kahyuM ke huM pannatti mahAvidyA chuM tArA vacanane sAdhIne arthAt tArA vacana pramANe karIne pAchI pharelI huM bIjuM paNa sarva ucita karIza. (72) A pramANe kahIne devI adRzya thaI. pachI vimalanI sAthe ratnamaya vimAnamAM ArUDha thayelo kumAra vimAnane ratnathI bharelo jue che. pachI devIe je kahyuM hatuM te sarva vRttAMta yogIne kahe che chatAM paNa karuNAthI yogIne rajA ApI ane kahyuM ke potAnI icchA mujaba A ratnone grahaNa kara. tethI khuza thayela yogIe eka moTI ratnonI laTane (gucchAne) grahaNa karI. (75). have vimalathI yukta kumAra AkAzamAM UDyo ane icchita dezomAM bhame che. yogI paNa thoDoka cAlyo teTalAmAM potAnI laTa khAlI juve che ane potAne niMde che. bhAnu paNa potAnA vimAnamAM te ja ratno joIne pharI pharI paNa yogIno zoka kare che (arthAt bhAnue yogIne Apela ratno pharI potAnA vimAnamAM AvI gayelA joyA tethI yogInI puNyahInatAno zoka kare che.) (77) Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 ane A bAju devIe kAMpIlyapura jaIne bhImane be bAhuthI UMcakIne vRkSanI DALImAM UMdho laTakAvyo ane haMmezA nIce baLatA agninA dhUmADAnuM pAna karato rahe che. ane te rAjya para pharI pradhAna sahita zrIdAma rAjAne sthApana karyo ane teone baMne paNa putronI (bhAnu ane vimalanI) khabara ApIne devI gaI. pachI rAjA karuNAthI vRkSanI zAkhAparathI bhImane utarAve che ane bhojanane apAve chepharI paNa rAjA bhImane vRkSamAM laTakelo juve che. pharI paNa utarAve che, pharI paNa bhImane laTakelo juve che. pachI vAraMvAra bhImane baMdhanamAMthI choDAvavAnI pravRttithI nivRtta thayela rAjA haMmezA bhojana mAtrane ja apAve che. have matisAgaramaMtrI ane tenA putro vaDe jIvavadhaka bhIma dhikkArAya che ane ahIM te paNa tIvra du:khono anubhava kare che. (83) ane A bAju devIe bhAnune te sarva vRttAMta kahyo. te vakhate vaitADhyanI uttarazreNInA rAjAonI kanyAo hatI tethI pannatti devI tene tyAM laI gaI ane badhI devIo bhegI thaIne gaganavallabhapura nagaramAM vidyAdhara cakravartI pade sthApana karI abhiSeka karyo ane bhaNavA mAtrathI ja sarva vidyAo paNa siddha thaI. vimalane paNa keTalIka vidyAo siddha thaI ane sacivapade sthApana karyo. puNyathI, nyAyathI, parAkramathI thoDA ja divasothI sarve paNa vidyAdharo tenA vaDe AjJAkArI karAyA ane teonI putrIone paraNyo. zreSTha-hAthI-ghoDA-ratnazreSThavastro vagere vividha bheTono svIkAra karyo. vadhAre zuM kahevuM? sarva paNa rAjya jANe pitAnuM hoya ema tene pariNata thayuM jethI vidyAo paNa saMtoSa pAmI. (97) vimalanI sAthe bhAnu cAraNa munionI pAse jinadharmane sAMbhaLe che. puNyathI te jinadharma baMnene paNa sAMgopAMga (romeromamAM) pariNata thayA pachI teo naMdIzvara vageremAM tathA mahAvidehAdi kSetramAM jinezvaranA samavasaraNamAM pUjA kare che, jinonI stavanA kare che ane dharmane sAMbhaLe che. (98) have koI vakhata saMsArathI virakta thayela baMne paNa samastaputrone potAnA pado (rAjyAdi) bhaLAvIne dIkSA grahaNa kare che. pachI bhAnumuni thoDA divasomAM gItArtha thayA. gADha tapane karatA zarIra upara paNa nirapekSa evA tene avadhi ane mana: paryAyajJAna utpanna thayA. tethI bhAnumuni cAra jJAnavALA thayA. pachI bhAnumuni guruvaDe potAnA pada para sthApana karAyA. pachI gacchanI sAthe vicaratA bhAnumuni kAMpIlyapura padhAryA. kyAreka udyAnamAM devavaDe karAyela suvarNa kamaLamAM beThelA bhAnumuni lokane nirmaLa dharmano upadeza Ape che. tuSTa thayela zrIdAma rAjA matisAgara maMtrInI sAthe sarva riddhithI temanA vaMdana nimitte Ave che. vimalAdi susAdhuothI - yukta bhAnumunine bhaktithI namIne matisAgarathI sahita rAjA ucita dezamAM bese che ane muninA darzanamAM jANe te phakta harSamaya thayo. (99). rAma,padma tathA kamalinI ane matisAgaranA putro sumati vagere bhaktithI praNAma karIne harSathI pulakita aMgavALA tyAM beThA. pachI munie kahyuM ke he naranAtha ! snehanI beDIothI nibiDa baMdhAyelA, ajJAnathI AMdhaLA thayelA, vimUDha jIvo kAryAkAryane jANatA nathI ane potAnA hita ke ahitane paNa jANatA nathI tethI kozeTAnA kIDAnI jema karmarUpI kozathI potAne gADha vIMTIne rAMkaDAo ahIM ja nidhana (maraNa) pAme che ane bhavasAgaramAM bhamatA bhayaMkara du:khone sahana kare che. sAmarthya hote chate saddharma ane sugurunI sAmagrI meLavIne svarga-apavarga (mokSa)nA sukhanuM kAraNa evA dharmamAM prayatna karavo joIe. (104) pachI rAjAe puchayuM ke he munindra ! Ape je kahyuM te sarva temaja che paraMtu prasAda karIne kaho ke mArApara tathA mahisAgara para bhImane praaSa thavo, riddhi ane prANothI bhImanuM bhraSTa thavuM tathA sumatinI sAthe bhImanI Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 prIti thavI emAM zuM kAraNa che? pachI munipatie kahyuM ke magadha dezamAM dhanAlaya nAmanuM gAma che tyAM siMha nAmano gAmano mukhI che ane te sarva paNa rAjAone mAnanIya che. (108) dattanAmano teno svacchaMdAcArI sevaka hato ane te gAmamAM naMda nAme kauTuMbIka che je gharamAM riddhithI samRddha che paNa bahArathI bIjAo vaDe tevo riddhimAna jaNAto nathI ane naMdanI najIka ane gAmanI madhyamAM vikhyAta, dakSa tathA susabhya evo vatsa nAmano kuTuMbI vase che. koIka divase naMdane atilakSmIvALo jANIne siMha vaDe sarvathA kaMIka phUTa saMbaMdhane Ubho karIne tenI samagra samRddhi chInavIne grahaNa karAI ane datta kahe che ke pApamAMthI utpanna thayo che lAbha jeone evA A puruSonI riddhinuM sthAna tamArA jevA udAra (uttama) puruSone choDIne bIjo koNa thAya ? (113) mATe badhu grahaNa karo kaMIpaNa bAkI rahevA dezo nahIM. pachI siMhe dhana kaje karyuM tyAre naMdane cittabhrama thayo. pachI vase tyAM AvI karuNAthI koIpaNa rIte svastha karyo ane siMhane samajAvIne kALe karI sarva siddhine pAchI meLavI ApI. dattavaDe anumodana karAyelo siMha bIjA pApo karIne dattanI sAthe ja ghora du:khavALA narakamAM gayo. pachI siMhano jIva saMsAra bhamIne he narendra ! tuM zrIdAma thayo. koIpaNa karmanA vazathI datta matisAgara maMtrI thayo. naMda saMsAramAM bhamIne svakarmane vaza thayelo bhIma thayo. vatsa matisAgarano sumati name putra thayo. cirabhava saMcita karmano je zeSa hato te ahIM udayamAM Avyo tethI bhIme rAjyane grahaNa karIne tamane bene paNa pakaDyA. vatsano jIva sumati pUrvabhavamAM upakArI hato tethI tenI sAthe prIti thaI. e pramANe he rAjana ! jIvo potAnA karmanA phaLane ja bhogave che. (12) he bhagavan! bhIma marIne kyAM jaze ? e pramANe rAjAe puchyuM tyAre sUrie kahyuM ke he naravara ! AjathI trIjA divase marIne sAtamI narakamRthvImAM apratiSThAna narakAvAsamAM tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALo nAraka thaze. (122) A hakIkata sAMbhaLIne saMvigna thayelo zrI dAma rAjA rAmane rAjya para ane padmane yuvarAja pada para tathA sumatine sacivapade sthApana kare che pachI parama saMvegI zrIdAma rAjA mahisAgara tathA kamalinI pramukha strIonI sAthe dIkSA grahaNa kare che pachI ugra tapa karIne thoDA ja divasomAM guruo tathA ziSyo sarvekSaNa karma khapAvIne mokSamAM gayA. bhIma paNa marIne sAtamI naraka pRthvImAM gayo ane tyAMthI udvartana pAmI saMsAramAM bhamIne mahAvideha kSetramAM siddha thaze. kejara nRpa kathAnaka ghaNI riddhi ane nItithI yukta siMhapura nAmanuM nagara che jemAM dhArmika jano ja paralokanI ciMtA kare che. tyAM vikhyAta, guNasamRddha siMhagiri nAmano rAjA che je parama zrAvaka paNa che. haMmezA sarva avratathI rahita che (arthAt bAra vratadhArI zrAvaka che.) have rAjyanuM pAlana karatA tene koI vakhata ciMtA utpanna thaI. jemake mArA divaso nirarthaka jAya che. (3) jo mAre koI eka paNa putra hota to huM tene rAjya bhaLAvIne svayaM dIkSA grahaNa karyuM ane A pApone choDuM. rAjA potAnI A ciMtA zrAvakadharmamAM samudyata evA citramati nAmanA maMtrInI AgaLa vyakta kare che. have rAjAne ativallabha ane surupavatI vijayA nAmanI mukhya paTTarANI che. koIka vakhata rAtrI pUrNa thavAnA samaye te potAnA udaramAM pravezatA ane nIkaLIne rAjAne DaMsatA bhayaMkara sApane jue che. pachI gabharAyelI ane jAgelI rANI te svapna rAjAne kahe che. (7) rAjA paNa maMtrIne kahe che. maMtrI paNa rAjAne kahe che ke he deva ! A svapna prazasta nathI kemake ahIM je putra thaze te janamavA mAtrathI paNa tamane DaMse che. tethI tamArA mATe sAro nahIM bane. ane Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 dharmamAM vighna karaze tethI potAnA suMdara nAmanA bhANejane A rAjya soMpIne dIkSA grahaNa karo ane A putranA janma pachI suMdara paNa dIkSA grahaNa kare. (10) pachI suMdarane rAjyapara sthApIne citramatithI sahita rAjA dIkSA svIkAre che. kramathI garbha paNa vadhe che. koIka divase vijayA devI zreSTha putrane janma Ape che. pachI suMdara sakaLa nagaramAM vardhApana karAve che. have suMdara vicAre che ke A putravaDe rAjA kaMsAyo che ema mAtAvaDe svapnamAM jovAyuM che tethI AnuM paNa nAma kuMjara rakhAya kAraNa ke je potAne DaMse che te bIjAne savA samartha thato nathI ema vicArIne bAramA divase AnuM nAma kuMjara rAkhavAmAM AvyuM (14) pachI kuMjara pratidina moTo thAya che. suMdara rAjA paNa te rAjyanuM pAlana kare che jeTalAmAM cha mAsa pUrA thayA teTalAmAM sAmata-maMtrI-nagarajanone bhegAM karIne teno rAjyapara abhiSeka kare che ane A suMdara kuMjarakumArane AdarathI sAmetAdine arpaNa kare che ane tenA mosALa vargane kahe che ke A tamArA bhANejAnI sAthe A rAjya tamane bhaLAvuM chuM ane huM dIkSAne laIza. e pramANe kuMjarane rAjyapara sthApIne je dezamAM siMhagiri rAjarSi vicare che te dezamAM gayo ane suMdara paNa siMhagirinA gurunI pAse dIkSA grahaNa kare che. (18) have te kuMjara rAjA kramathI moTo thAya che ane yauvanane pAmyo. Abhiyogika karma jeNe bAMdhyuM che evo zrIka nAmano teno rasoyo che. te bahAra ghaNAM pApI puruSone mokalAvIne haraNa, sUkara, sasalA, sabara, rojha, lAvaka, tetara vagere jIvone marAvIne dararoja ja maMgAve che. pachI parama yatnathI teonA mAMsane ukheDIne siMdhava, sUMTha-pipara-marI AdithI saMskAra karIne rAjAne Ape che tathA AdunA rasathI saMskArita karI kAMjIne paNa Ape che. mAMsamAM Asakta thayela rAjA prazaMsA karato bhojana kare che. jema jema rAjA prazaMsA kare che tema tema rasoIo paNa lAvaka tetaranA raso ane ghaNAM prakAranA mAMsone kALajIpUrvaka ukheDIne kaTu tiktAdithI saMskAra karIne haMmezA Ape che. (24) have koI vakhata koIe taratanA marelA bALakanA mRtakane meLavyuM ane lAvIne zrIkane soMpyuM. rasoIAe harSitamanathI prayatnathI te bALakanA mAMsane ukheDIne saMskAra karI rAjAne ApyuM. atirasanI AsaktimAM ArUDha thayelA rAjAe bhojana karIne rasoIyAne puchyuM. zrIke paNa tenA kAnamAM kahyuM ke bALakanuM mAMsa che'. pachI rAjAe paNa kahyuM ke haMmezA tuM AvuM mAMsa rAMdha. pachI rasoIo paNa pUrve marelA athavA kyAreka gupta rIte marAvIne saMskAra karI rAjAnI icchAthI haMmezA Ape che tathA bIjA loko tathA pote paNa icchA mujaba bhojana kare che. (29). have koIka vakhate siMhapuramAM te naMdana udyAnamAM munionA samUhathI yukta kevalI bhagavaMta padhAryA. kevalI bhagavaMta deva racita suvarNa siMhAsana para beThA tyAre rAjA ane zrIkane choDIne nagarano sarva loka paNa bhaktithI tyAM Avyo. pachI kevaLIe harSa-vismaya ane saMvega karanArI evI saddharmakathAnI dezanA ApI. pachI nagaranAM lokoe puchuyuM ke he bhagavan! rAjA siMhagirinI vijayAdevI rANIe putranA upapada samaye svapnamAM je sApa joyo tenuM zuM kAraNa che. pachI kevaLIe kahyuM ke he devAnupriyo ! kaliMgadezamAM suzIma nAmanA gAmamAM be dhanavAnanA putro hatA. temAM je moTo hato tenuM nAma ziva hatuM ane kamaLa jevA mukha ane AMkhavALo je nAno hato tenuM nAma mAtApitAe "kamaLa' rAkhyuM. pachI koIka rIte yauvanane prApta thayela kamaLa kayAreka zivanI patnI sAthe vyabhicAra karyo. gusse thayela zive tene mArI nAkhyo. (39) pachI kopane vaza thayela kamala marIne keTaloka saMsAra bhame che. kyAreka rogAdithI parAbhava pAmelo potAnA AyuSyanA kSayathI Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 bhAva bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 ziva paNa kramathI marIne thoDo saMsAra bhamIne koIka karmanA vazathI ahIM siMhagiri rAjA thayo ane pUrvabhavano vairI kamala paNa zrI siMhagiri rAjAnA putrapaNe utpanna thayela A kuMjara rAjA che. pachI nagarano loka pUche che ke tyAre svapnamAM sApa ema je sUcavAyuM hatuM te he bhagavan! A kuMjararAjA te zreSTha evA vItarAga munino zuM parAbhava karaze ? pachI kevalI bhagavaMta kahe che ke jo te tene juve to parAbhava kare paraMtu te mahAbhAga siMhagiri muni karmo khapAvIne mokSamAM gayA che. A sAMbhaLIne ghaNAM loko saMvigna thaI dIkSA le che ane bIjA dezaviratine svIkAre che ane bIjA keTalAka mithyAtvano tyAga kare che. saMzaya rUpI vRkSane saMpUrNa bhAMgIne kevaLIe tyAMthI vihAra karyo ane parSadA potAnA sthAne gaI. pachI kuMjara rAjAe A vyatikarane jANyo ane sarvaloka para dveSI thayo. dIkSita lokanI ciMtA karavAthI mane zuM ? ema vicArI rAjA ane zrIka suMdara mAMsanuM AkaMTha bhojana karIne, visUcikAthI marIne baMne paNa chaThThI narakamAM gayA. aghala kathAnaka chagalapura nAmanuM nagara che temAM mahAdevanI jema pazupriya loka vase che ane temAM chAgalika nAmano eka vANiyo vase che. je atyaMta mahAmithyAdRSTi che. teNe kyAreya sAdhuonA vacano sAMbhaLyA nathI. je azuddha dharmane grahaNa karI bIjAone teno upadeza Ape che tathA mahAraMbhamAM DUbelo, nitya mahAraMbha karavAmAM rata, bakarIo, lAkha, gulikA (dravya vizeSa) ane hAthIdAMta veMce che. (3) khAMDaNiyA, dastA, ghaMTI nissAha (masAlo vATavAno paththara) vagere sarva zastrone, cittAnuM cAmaDuM, kASTha, madha-madana (mAdaka dravya), tala ane dhAnyonI le-veca kare che tathA haMmezA madirAnuM veMcANa kare che, zeraDInA vADa karAve che, vezyA strIone poSe che tathA gAya manuSyone vece che, vanakhaMDone kapAvIne veMce che tathA seMkaDo haLone khetaromAM jotarAve che. (vahana karAve che.) vaNikaputro pAse gADAo ane vahANo vahana karAve che. kolasA paDAve che, camarI gAyonA keza, saDelI ane bheLaseLavALI vastu haMmezA veMce che. pachI loka kahe che ke juo asaMtuSTa evo A vaNika pApAcAravALA koIpaNa AraMbhathI virAma pAmato nathI. e pramANe sakaLanagaramAM pravAda thayo tyAre koI vakhata atyaMta mahAlobha vadhe chate te pApIe vRtti (pagAra) ApIne ghaNAM puruSone bahAra mokalAvyA ane teo kAgaDI-Dhela-kukaDI-bagalI-sArasI-haMsI-zakunI-nettarI-lAvakI-cakravAkI Adi tathA popaTI vagerene lAve che ane pAMjarAmAM pUrIne ghaNuM paDe che. teonA judA judA prakAranA iMDAne keTalAka kAce kAcA, keTalAka taLIne tathA keTalAka zekIne vece che e pramANe haMmezA pApone karatA evA tene joIne sakaLa nagarano loka tene aghallo (kukarmI) kahe che je AvA prakAranA akAryamAM lAgelo che. pachI te nagaramAM aghala e pramANe tenuM nAma-prasiddha thayuM to paNa te haMmezA so peTIo iMDAnI veMce che. pachI ghaNAM rogothI grasta ahIM (A bhavamAM) paNa vedanA samuddhAtamAM paDelo, raudra dhyAnamAM vartato, raudrapariNAmI marIne trIjI naraka pRthvImAM sAta sAgaropamanA AyuSyavALo nAraka utpanna thayo. tyAMthI chUTIne pachI ghora saMsAramAM paribhramaNa karaze. (16) tadevaM narakagatimuktvA upasaMharan tiryaggateH sambandhaM copadarzayannAha - A pramANe narakagatine kahIne upasaMhAra karatA tiryaMca gatinA saMbaMdhane batAvatA kahe che evaM saMkheveNaM nirayagaI vatriyA tao jIvA / pAeNa hoMti tiriyA tiriyagaI teNa'o vocchaM / / 178 / / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 evaM saMkSepeNa nirayagatiH varNitA tato jIvAH prAyo bhavanti tiryaMcastiryaggatiM tenAto vakSye / / 178 / / gAthArtha e pramANe saMkSepathI narakagatinuM varNana karyuM tyAra pachI jIvo ghaNuM karIne tiryaMcamAM utpanna thAya che tethI narakagati pachI tiryaMca gatine kahuM chuM. (178). evaM saMkSepeNa narakagatirvarNitA, 'tao' tti tasyAzca narakagaterudvRttA jIvAH prAyo-bAhulyena tiryaJco bhavanti yatastena kAraNena 'ao' tti ato-narakagativarNanAdUrdhvaM tiryaggatiM vakSye, ityakSaraghaTanA / atra Aha-nanu narakagaterudvRttAH kimiti bahavastiryasUtpadyante, na manuSyeSu ? ucyate, nArakA manuSyeSu garbhajaparyApteSveva jAyante, te ca saMkhyAtamAtrAH svalpA eva sadaiva prApyante, nArakAstvanusamayamasaMkhyAtA apyudvarttante, ata ekasamayovRttAnAmapi nArakANAM manuSyeSu sthAnaM nAsti, kiM punaranyeSAM, tato bahavastiryasUtpadyante, teSAM nArakebhyo'saMkhyeyaguNatvAt, zubhabhAvena ca manuSyeSUtpattiH, azubhabhAvAzca te prAyo jIvA iti bahavastiryasUtpadyanta iti / tenetyabhidhAnAdyata ityAllabdha, yattadonityAbhisambandhAditi / / TIkArtha e pramANe saMkSepathI narakagatinuM varNana karyuM to utta' te naraka gatimAMthI nIkaLelA jIvo prAya: tiryaMco thAya che te kAraNathI A narakagatinA varNana pachI tiryaMcagatine kahuM chuM e pramANe zabdArtha che. ahIM prazna kare che. praznaH narakagatimAMthI nIkaLelA ghaNAM jIvo tiryaMcamAM kema utpanna thAya che, manuSyamAM kema nahIM ? uttara : nArako nArakamAMthI chUTIne garbhaja paryApta manuSyomAM utpanna thAya che ane te garbhaja paryAptA manuSyo haMmezA ja saMkhyAtAmAtra pramANavALA hoya che jyAre nArako prati samaye asaMkhyAtA paNa udvartana pAme che. AthI ekasamayamAM udvartana thayelA paNa nArakonuM manuSyamAM sthAna nathI to pachI bIjA samayamAM udvartana thayelAnI zuM vAta karavI ? tethI moTA bhAganA jIvo tiryacomAM utpanna thAya che. prAya: te nAraka jIvo azubhabhAvavALA hoya che eTale ghaNAM tiryacomAM utpanna thAya che. cat ane tat e be sarvanAmo eka bIjAnI sAthe nitya saMbaMdhavALA hoya che eTale ke vAkyamAM tat sarvanAmanuM svarUpa vaparAyuM hoya to avazya yat sarvanAmanuM samAnarUpa vAkyamAM grahaNa karavuM eTale kahevAno bhAva e che ke je kAraNathI prAya: nArako tiryaMcagatimAM utpanna thAya che te kAraNathI huM tiryaMca gatine kahIza. (narakagati bhAvanA samApta thaI) tiryaMcagati bhAvanA atha pratisAtamevadihave je pramANe pratijJA karI che tene kahe che egidiyavigaliMdiyapaMciMdiyabheyao tahiM jIvA / paramatthao ya tesiM sarUvamevaM vibhAvejjA / / 179 / / ekendriyavikalendriyapaMcendriyabhedatastasyAM jIvAH paramArthatazca teSAM svarUpamevaM vibhAvayed / / 179 / / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 gAthArtha : ekendriya, vikalendriya ane paMcendriyanA bhedathI traNa prakAre jIvo tiryaMca gatimAM che ane paramArthathI tenA svarUpanI bhAvanA karavI joIe. tu ekendriyA:-pRthivyaptejovAyuvanaspatikAyarUpAH tatra pRthivIkAyikAH dvividhAH - sUkSmA bAdarAzca / tatra sUkSmAH sarvalokavyApinaH sAtizayajJAnagamyAH, bAdarAstu ratnaprabhAdisaptapRthivyAzritAH bhavananagaravimAneSatprAgbhArAzritAzca; evamaSkAyikAdayo'pi sUkSmabAdarabhedabhinnAH sarve'pi draSTavyAH / tatra sUkSmA aptejovAyavaH sUkSmapRthvIkAyikavadvaktavyAH, vanaspatayo'pi sUkSmAH tathaiva, kevalamete ekasminnapi zarIre anantA utpadyante ata ete sAdhAraNazarIrAH, anye saMsAriNo jIvAH sarve'pi bAdaranigodAn muktvA pratyekazarIriNo'saMkhyeyAzca, bAdaranigodAstu sAdhAraNazarIrAH anantAzca / bAdarApkAyikAstvazyAyaharatanuhimakarakamahikAmeghodakataDAgasaritsamudrAdyudakarUpAH / bAdaratejaH kAyikAstu murmurAGgArajvAlolmukAdayaH / bAdaravAyukAyikAstu ye lokasya zuSire sarvatra vAnti mandapaTuSTutarapaTutamavAtolyutkalikAjhaMjhAmaMDalikAguMjAvAtAdayaH pratItAH bAdaravanaspatayastu bAdaranigodAH savvA ya kaMdajAI sUraNakaMdo ya kaMdo ya / allahaladdA ya tahA allaM taha allakayUro / / 1 / / ityAdayo draSTavyAstathA cakkAgaM bhajjamANassa, gaMThI cutraghaNo bhave / puDhavisariseNa bheeNa, anaMtajIvaM viyANAhi / / 1 / / gUDhasirasaMdhipavvaM, samabhaMgamahirugaM ca chinnaruhaM / sAhAraNaM sarIraM tavvivarIyaM ca patteyaM // 2 // ityAdyAgamapaThitalakSaNasUcitAzca mantavyAH / tathA tRNauSadhilatAgulmavallIdrAkSAkharjUrinAlikerInimbAmrAdayaH tanmUlakandaskandhatvakzAkhApravAlapatrapuSpaphalabIjAdayazca, pratyekazarIriNo bAdaravanaspatayaH, vikalendriyAstu dvitricaturindriyabhedAt trividhAH, tatra kRmizaGkha-jalUkA'lasamAtRvAhakAdayo dvIndriyAH, kunthupipIlikA pizukayUkoddehikAmatkoTakamatkuNAdayastrIndriyAH, vRzcikabhramarapataMgamazakamakSikAdayazcaturindriyAH, paMcendriyA dvividhAHsaMmUrcchajA garbhajAzca, tatrAdyAH prathamavRSTijalasaMmUrcchitadardurAdayo vAhikAdayazca mantavyAH, garbhajAstu gajagomahiSyuSTraturaMgAdayaH etadbhedabhinnAstasyAM tiryaggatau jIvA bhavanti, teSAM ca sukhaduHkhe samadhikRtya svarUpameva vakSyamANarUpaM paramArthatonizcayato vibhAvayet paribhAvayediti / / TIDArtha : ekendriyAH pRthvI-yU-te-vA ane vanaspatiDAya 3ye kheDendriyo pAMyaM prAre che. temAM pRthvIjaya be prakAre che (1) sUkSma ane (2) bAdara temAM sUkSma ekendriyo sarvaloka vyApI che ane atizaya jJAnathI jANI zakAya che paNa bAdara pRthvIkAyo, ratnaprabhAdi sAta pRthvImAM rahelA che ane bhavana-nagara-vimAna ane iSat prAbhAra pRthvImAM rahelA che. e pramANe akAyika Adi paNa sUkSma bAdara bhedathI bhinna sarve paNa jANavA. temAM sUkSma apu-teu ane vAyunA jIvo sUkSma pRthvIkAyikanI jema ja jANavA. sUkSma vanaspatikAya paNa te ja pramANe che phakta taphAvata eTalo che ke eka zarIramAM anaMtA jIvo utpanna thAya che AthI A sAdhAraNa za2I2vALA kahevAya che. bAdara nigodane choDIne bAkI sarve saMsArI jIvo paNa pratyeka zarIravALA che ane asaMkhyAtA che. bAdara nigoda jIvo sAdhAraNa zarIrI che ane anaMtA che. bAhara khaNDAyiDA : jaraI, haratanu (jetaramA agesa gha Ahi para jAosa pAzInAM TIyAM ) hima, DarA, bhahiGa (hima-dhummasa) vAhaNanuM pAzI, taNAva, nahI ane samudra vagerenA pAzI sva3ye che. bAhara te uDAya : bhurbhura (zetarAno } lasmathI DhaMDAsa agni), aMgAra (sajagato presasI) bhavAnA, uest vagere che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 85 bAdara vAyukAyika : maMda-paTu-paTutara-paTutama vAtoli, utkAlikA jhaMjhAvAta, maMDalika, guMjAvAta vagere prasiddha pavano je lokanA polANamAM sarvatra thAya che. vanaspatikAya ? temAM (1) bAdara nigoda sarva kaMdanI jAti, sUraNakaMda, vajakaMda tathA lIlIhaLadara, Adu tathA lIlokaracUro vagere jANavA tathA je vRkSanA mULa kaMda-skaMdha-chAla-DALI-patra-phula Adine bhAMgatA ekAMtathI sarakhA bhAga thAya che te vanaspati anaMtakAya che ema jANavuM tathA tene bhAMgavAmAM Ave tyAre jyAM gAMTha hoya tyAMthI bhAMge che athavA te gAMTha upara raja lAgelI hoya che athavA bhAMgavAmAM AvatA pAMdaDA vagerenI gAMTha (pa) pRthvIkAya bhedanI samAna raja vinAnI paNa hoya che. sUryanA kiraNonA samUhathI ghaNA tapelA kyArAnI uparanA paDanA bhAganI samAna bhAga thAya che tene anaMtakAya jANavA. - 1. je vRkSanA nasa, sAMdhA ane parva gupta hoya, jene bhAMgavAthI be sarakhA bhAga thAya, jemAM rekhAo na hoya, DALI vagere kApIne vAvavAmAM Ave tyAre pharIthI Uge che te sAdhAraNa vanaspatikAya jANavuM ane AvA lakSaNo jemAM na dekhAtA hoya te pratyeka vanaspati kAya jANavA. 2 . e pramANe AgamamAM kahevAyela svarUpathI sUcita jANavA tathA tRNa, auSadhi (anAja vagere) latA, gulma, velaDI, drAkSa, khajUra, nALIyerI, lIMbaDo, AMbo vagere tathA tenA mULa, kaMda, thaDa, chAla, DALI, pravAla (navA aMkurA) pAMdaDA, phula, phaLa ane bIja vagere pratyeka zarIrI vanaspati kAya jIvo che. vikasendriyaH beIndriya, Indriya ane caturindriyanA bhedathI traNa prakAre che. temAM (1) kRmi, zaMkha, jalkA (jaLo) aLasIyA, mAtRvAhaka (eka jAtano kIDo) vagere beindriya che. (2) kuMthu, kIDI, pizuka, - lIkha, uddehI, (udhaya) maMkoDA, mAMkaDa vagere jIvo te indriya che. (3) vIMchI, bhramara, pataMgIyuM, macchara, mAkhI vagere caurindriya che. paMcendriya saMmUrskina ane garbhaja ema be prakAre paMcendriya che. temAM prathamanA saMmUrjhina prathama jaLavRSTimAM utpanna thatA deDakAM vagere ane vAhikA vagere jANavA jyAre hAthI, gAya, bheMsa, UMTa, ghoDA vagere garbhaja jANavA A bhedothI bhinna jIvo tiryaMca gatimAM hoya che ane teonA sukhadu:khane AzrayI svarUpanI (je hamaNAM kahevAze) paramArthathI bhAvanA karavI. kiM punastat svarUpamityAha - have teonuM svarUpa zuM che tene kahe che puDhavI phoDaNasaMciNaNamalaNakhaNaNAidutthiyA nijhaM / nIraM pi piyaNatAvaNagholaNasosAikayadukkhaM / / 180 / / agaNI khoTTaNacUraNajalAisatthehiM dutthiyasarIrA / vAU vIyaNapiTTaNausiNANilasatthakayaduttho / / 181 / / cheyaNasosaNabhaMjaNakaMDaNadaDhadalaNacalaNamalaNehiM / ullUraNaummUlaNadahaNehi ya dukkhiyA taruNo / / 182 / / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 pRthvI sphoTanasaMcinanamalanakhalanAdiduHsthitA nityaM nIramapi pAnatApanagholanazoSAdikRtaduHkham / / 180 / / agniH saMdhukSaNacUrNanajalAdizastraiH duHkhitazarIraH vAyuH vyaMjanapiTTanoSNAnilazastrakRtadauHsthyaH / / 181 / / chedanazoSaNabhaMjanakrandanadRDhadalanacaraNamardanaH utkarttanonmUlanadahanaizca duHkhitAstaravaH / / 182 / / gAthArtha pRthvIkAyanA jIvo haMmezA sphoTana-saMgraha-mardana-khanana Adi kriyAthI du:khI che pANInA jIvo paNa pAna-tApana-gholana-zoSana Adi kriyAothI duHkhI thAya che. (10) agnikAyanA jIvo paNa Amatema pheravavA, cUraNa karavA tathA pANI Adi zastrothI bujhavavA vagere kriyAothI pIDita zarIravALA thAya che. (arthAt du:kha anubhave che.) ane vAyukAyanA jIvo vIMjhaNa, pITana, garama vAyunI sAthe mizraNathI zastra rUpe banela du:khane anubhave che. (181) vanaspatikAyanA jIvo chedana-zoSaNa-bhaMjana-kaMdana-daDha daLana-paganA mardana Adi kriyAothI tathA kApavuM-ukheDavuM-bALavuM Adi kriyAothI duHkhI thAya che. (182) tadevamete pRthivyAdayaH sphoTanAdidusthitA nizcayataH sadaiva duHkhitA eva, vyavahAratastu cintAmaNyAdIn pUjyamAnAn dRSTvA vRkSAdikaM vA kiMcid yatnato rakSyamANamabhyaya'mAnaM vA samavalokya kazcidatattvavedI sukhitAnapyetAn manyeteti 'paramatthao ya tesi' mityuktaM, akSarArthastu sugama eva / atha nigodAH kIdRzAH bhavantItyAha - TIkArtha : e pramANe A pRthvIkAya vagere jIvo phoDavA Adi kriyAothI du:khI theyelA nizcaryathI haMmezA du:khI ja che paNa vyavahArathI ciMtAmaNi vagerene pUjAtA joIne athavA vRkSone kaMIka prayatnathI rakSaNa karAtA ane pUjAtA joIne koIka atattvavedI Ane paNa sukhI mAne eTale paramArthathI teone du:kha ja che' ema kahyuM che. arthAt duHkha zabdanI AgaLa nizcaya vizeSaNa mUkeluM che. bAkI sugama ja che. have nigodo kevA prakAranA hoya che tene kahe che golA hoMti asaMkhA hoMti nigoyA asaMkhayA gole / ekeko ya nigodo aNaMtajIvo muNeyavyo / / 183 / / golakA bhavantyasaMkhyeyA bhavanti nigodA asaMkhyakA gole ekaikazca nigodo'nantajIvo jJAtavyaH / / 183 / / gAthArtha : lokamA nigodanA goLA asaMkhyAta che. dareka goLAmAM asaMkhyAta nigodo che ane ekeka nigodamAM anaMta-anaMta jIvo che. (183) asaMkhyeyAnAM sAdhAraNajIvazarIrANAM samAnAvagAhanAvagADhAnAM samudAyo golaka ityucyate, ata evA''ha - 'hoti nigoyetyAdi, anantAnAM jIvAnAM sAdhAraNamekaM zarIraM nigoda ityabhidhIyate, te caivaMbhUtA nigodA ekaikasmin 2. ti - sarvAsu ! Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitra bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 gola saMkhyA bhavanti / ekaikazca nigodaH anantajIvaH anantA jIvA yatrAsAvanantajIvo muNitavyaH, ete ca golA dvividhAH - sUkSmA bAdarAzca tatra sUkSmAH pratyekamaMgulAsaMkhyeyabhAgamAtrAvagAhino'saMkhyeyAzcaturdazarajvAtmake'pi loke nirantaraM bhavanti, bAdarA api bRhattarAMgulAsaMkhyeya bhAgAvagAhino'saMkhyeyAH pRthivyAdimAtrAzritA bhavanti, ete ca ullisevAlasUraNArdrakAdirUpA mantavyAH, ata evaite sarvaloke na bhavanti, mRttikAjalAdyabhAve teSAmasambhavAd, atra bahu vaktavyaM tattu nocyate granthagahanatAprasaMgAditi / ete ca nigodajIvAH sUkSmAH bAdarAzcAntarmuhUrttAyuSa eva sambhavanti, asya cAntarmuhUrttasyAsaMkhyeyabhedAstatra ca SaTpaMcAzadadhikAvalikAzatadvayamAnaM kSullakabhavagrahaNamapyAyurbahUnAmeteSAM bhavatItyAhaM - TIkArtha : samAna avagAhanAnA AzrayavALA asaMkhyAtA sAdhAraNa jIvonA za2I2ono je samudAya tene golaka kahevAya che. AthI ja kahe che ke, "hrauMti niothe" anaMtajIvonuM sAdhAraNa eka zarIra nigoda kahevAya che. AvA prakAranA nigodo ekeka goLAmAM asaMkhyAtA hoya che ane ekeka nigoda anaMta jIvavALo che. anaMtA jIvo jemAM che.te A anaMta jIvavALo nigoda jANavo ane A goLA be prakAranA che. 1. sUkSma goLA ane (2) bAdara goLA temAM sUkSma nigoda pratyekanI aMgulanA asaMkhyAta bhAga pramANa avagAhanA che ane tenI saMkhyA asaMkhyAtA che caudarAja pramANa lokamAM niraMtara hoya che. bAdara nigoda paNa moTI aMgulanA asaMkhyAta bhAga pramANa avagAhanAvALA asaMkhyAta che ane mAtra pRthvI AdimAM ja Azrita che ane A nigoda bhInI sevALa-sUraNa-Adu Adi svarUpavALA jANavA. AthI ja A sarva lokamAM hotA nathI. mATI ane jaLAdinA abhAvamAM teono asaMbhava che. ahIM ghaNuM kahevA yogya che paNa graMthanI gahanatAnA prasaMgathI kahevAtuM nathI ane A sUkSma ane bAdara baMne prakAranA nigoda jIvonuM AyuSya aMtarmuhUtta pramANa hoya che. A aMtarmuhUrtanA asaMkhyAta bhedo che tethI AmAnAM ghaNAM nigodonuM AyuSya baso chappana AvalikA pramANa kSullakabhava jeTaluM paNa hoya che. tethI kahe che ke egUsAsammi mao satarasa vArAu'NaMtakhutto'vi / khullagabhavagahaNAU eesu nigoyajIvesu / / 184 / 7 ekocchvAse mRtaH saptadazavArAn anaMtakRtvo'pi kSullakabhavagrahaNAn eteSu nigodajIveSu / / 184 / / gAthArtha : A nigodajIvomAM vasato kSullakabhava pramANa AyuSyavALo jIva eka zvAsocchavAsamAM sattaravAra marelo AvA nigodamAM anaMtavAra utpanna thaI zake che. (184) * eteSu nigodajIveSu parivasan jIvo'tra nIrogasvasthamanuSyasambandhinyekasminnapyucchvAsanizvAse kSullakabhavagrahaNAyuH san saptadaza vArA mRtaH, ekocchvAsaniHzvAsasthUlamAnenaitAvatAM kSullakabhavagrahaNAnAM bhAvAt, sUkSmekSikayA tvAgamAdavaseyaM, kiyatIrvArAstatraiva punaH punarutpadyetthaM mRtaH ? ityAha- anantakRtvo'pi anantazo'pi, anantavArA apItyartha iti / / eteSu caikendriyeSu jIvA yathotpadyante tathA darzayannAha - TIkArtha : nigodajIvomAM vasato jIva ahIM nIrogI-svastha manuSyanA eka zvAsocchavAsa pramANa kALamAM kSullakabhava pramANa AyuvALo jIva sattara vakhata mare che arthAt eka zvAsocchavAsa jeTalA sthaLa kALamAnathI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 sattara kSullaka bhava thaI zake che (vadhAre nahIM) vizeSa sUkSma prakriyA Agama graMthothI jANavI. prazna : to pachI pharI pharI temAM ja utpanna thayelo ane marela kSullakabhava pramANa AyuvALo jIva te nigodamAM keTalA bhava kare ? uttaraH temAM ja utpanna thato ane marato jIva anaMta bhavo paNa kare. A ekendriyamAM jIvo je rIte utpanna thAya che te rIte batAve che. puttAisu paDibaddhA annANapamAyasaMgayA jIvA / uppajaMti dhaNappiyavaNiu vvegidiesu bahuM / / 185 / / putrAdiSu pratibaddhAH ajJAnapramAdasaMgatA jIvAH utpadyante dhanapriyavaNigiva ekendriyeSu bahUn vArAn / / 185 / / gAthArtha putrAdine vize rAgI thayela, ajJAna-pramAdavaza jIvo dhanapriya vaNikanI jema ekendriyamAM ghaNIvAra utpanna thAya che. 'bahuM' ti mRtvA'pi punaH punastatraiva bahUtpadyante, anantavArA: pauna: punyena teSveva jAyanta ityarthaH, zeSaM sugamaM / / kathAnakaM tUcyate - TakArtha: vahu' eTale marIne pharI pharI temAM ja utpanna thAya che arthAtu kahevAno bhAva e che ke pharI pharI temAM ja anaMtavAra utpanna thAya che. kathAnaka kahevAya che dhanapriya vaNikanuM kathAnaka kurta dezamAM zauryapura nAmanuM mahAnagara che jemAM roSa (krodha)ne ja marAya che ane hRdayane ja harAya che ane temAM dhana-dhAnya-suvarNa-ratnono svAmI mahAriddhithI yukta nAmathI ane arthathI (guNathI) ja dhanapriya nAme vaNika che ane te sadA AraMbhapriya, mithyAdRSTi, gharamAM, vibhavamAM ane strImAM rAgI ajJAnathI AMdhaLo banelo divaso pasAra kare che ane tene dhanavatI nAmanI svabhAvathI bhadrika gRhiNI che. teone ekeya putra nathI tethI putra mATe ghaNAM du:khI che. (4) have koI vakhata paribhramaNa karato koIka puruSa tyAM Avyo. vaNike tene puchyuM ke teM zuM kaMIpaNa kautuka joyuM? teNe kahyuM ke ahIMthI najIkamAM ja dIrghazALA nAme mahAiTavI che jenI aMdara vidyAdharovaDe suMdara nemanAthanuM maMdira banAvavAmAM AvyuM che ane tenI najIkamAM jaMbunAmanI devatAnuM maMdira che. moTA upAyothI pUrNa thaI che AzA jenI evo ghaNo loka tyAM Ave che ema tame jANo athavA tamAre paNa kAryanI siddhi mATe tyAM javuM joIe ema kahIne te gayo. zreSThI ane dhanavatI snAna karI uttama zveta vastro paherIne baMne paNa caMdanathI te devIne AlepIne, zreSThakusumothI, balithI ane sugaMdhI dhUpathI bhaktithI pUje che. pachI pagamAM paDIne teo kahe che ke jo amane putra thaze to tamArA maMdiramAM AvIne vibhUtithI ghaNo dhanavyaya karIne vistArathI tArI yAtrA karazuM. pachI te ja divase dhanavatIne garbha rahyo. (12) te kramathI prasUtA thaI ane mahAbhayaMkara sApano janma thayo. pachI bhaya pAmelA sarve ja trAsa pAmI dUrathI palAyana thayA. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 have vyAkuLa thayelA zeTha pharI paNa te devatAne paNa ghaNAM sugaMdhIphula-kapUra-nepathya vagerethI pUje che. pachI kahe che ke he devI! lokamAM moTA AzcaryabhUta A zuM thayuM ? pachI pAtramAM saMkramIne devI kahe che ke A putra tane mArAvaDe apAyo che paraMtu pUrvajanmamAM dhanavatIe zokyanA ratnanuM haraNa karyuM hatuM ane ratnanI jagyAe tevA varNavALA paththarane mUkyuM hatuM. atidu:khI kaMThe bharAyelA prANavALI, raDatI zokyane joIne, vIzame pahore te ja sthAnamAM karuNAthI dhanavatIe pharI paNa te ratnane mUkyuM. (18) hamaNAM tAruM te svakRta karma udayamAM AvyuM che. te karmathI prerAyelI devI vaDe DhAMkIne te sarva karAyo che. tAro putra manuSya hovA chatAM paNa vIza varSane aMte karmanAza thayA pachI potAnA zreSTha rUpane dharanArA A putrane ja tame jozo. teoe kahyuM ke AjathI mAMDIne viza varSa sudhI amAre zuM karavuM ? ema prasanna thaIne tame kaho. pachI devIe kahyuM ke hamaNAM A karo ane pachI ema karo ane AgaLa upara ema ema karo vagere vagere. ema kahIne kahyuM ke A sApa sarvathA jherI nathI. koIne paNa DaMsa mAraze nahIM tethI sarvathA bhaya na karavo. (pAmavo). mArA vacanamAM koIe paNa avizrvAsa na karavo kAraNa ke meM A sarva atizaya jJAnIne puchyuM che e pramANe kahIne devI svasthAnamAM gaI. pachI devIe je pramANe zIkhavADyuM hatuM tema ja sarva kare che. teo sApane dUdha pAya che ane pachI karaMDiyAmAM mUke che. pachI atimoTA mahotsavapUrvaka vardhApana karAvAyuM. tenA chaThThI* pramukha sarva vyavahArika kRtyo karAya che. devInA vacanathI mAtApitA AnaMdita thayA ane mAtA pitAe tenuM nAma jaMbudinna rAkhyuM paNa bahArathI calurUpI guphAthI batAvI zakAto nathI ema teo bole che. e pramANe bAra varasa pasAra thayA pachI koIka vaNika potAnI rUpavatI kanyA ApavA mATe tyAM Avyo. (29) - pachI dhanapriye kahyuM ke jo tuM mArA putrane joyA vinA paraNAvIne Apaze to huM tArI kanyAne grahaNa karIza tathA ahIM rahelo ja mAro putra zarIranA vastranA bAnAthI ja paraNaze. pachI kanyAnA pitAe vicAryuM ke A kaMIka apUrva che. A sarva paNa kaMIka che paraMtu A dhanapriya amArI jJAtimAM riddhi saMpanna che tethI mArI putrIne khANI-pINImAM kaMIpaNa nyUnatA nahIM rahe ane zarIrane vize jo puNyAI haze to gharavAsa paNa thaze. (33) e pramANe vicArIne potAnI ATha varasanI nAgazrI kanyAne ApI ane teja dhanapriye nakkI karela vidhithI paraNAvI. pachI dhanapriye zreSTha suvarNa ane ratnothI ghaDela, motInA hArathI karAI che zobhA jenI evA sarva AbharaNano samUha nAgazrIne Apyo. have nAgazrI zvasuragRhe Ave che ane jAya che paNa patine jotI nathI. teTalAmAM anukrame tene vazamuM varasa pUrNa thayuM. pachI sAsue kahyuM ke he putrI ! vAsagharamAM dIpakane kara ane vAsagharamAM zreSTha gAdI takIyAvALI zaiyA paNa chUTI paDelI che tene gAdI takIyAthI sajja kara. pachI nAgazrIe te pramANe sarva taiyAra karyuM. (38) pachI dhanapriye pAnabIDAthI yukta poTalIo tyAM mukAvI tathA sugaMdhI kusumathI yukta bIjI paNa poTalIo mukAvI ane chIpamAM karparAdi vimizrita caMdananuM vilepana mukAvyuM. kRSNAgadhUpanI dhUpadAnIo tyAM mukAvI. pachI dhanavatIe nAgazrIne ekAMtamAM bolAvIne kahyuM ke he putrI ! ahIM karaMDiyAmAMthI eka yuvAna nIkaLaze tAre eno bhaya na rAkhavo te paNa zaMkA rahita tArI sAthe bhoga bhogavaze. pachI saMbhogane aMte karaMDiyAmAMthI sApanI moTI kAMcaLI laIne zaMkA rahita tAre jaldIthI ja dipanI zikhAmAM bALavI e pramANe devIe kahela sarva zIkhAmaNa apAyelI evI A zreSTha vastra-vilepanothI zaNagAra karIne pachI vAsagharamAM jaIne daravAjA para nizcala kapATane baMdha karIne devasuMdarInI jema A lIlAthI zaiyA para bese che je pramANe sAsue kahela te pramANe ja sarva banyuM. nAgazrIe paNa te ja rIte karyuM. * chaThThI: bALakanA janma pachI cha divasa karavAmAM AvatI amuka prakAranI vidhi. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 have prabhAta thayuM tyAre navA utpanna thayela devanI jema mAtApitAe zreSTha rUpane dharanArA putrane joyo. mAtApitA khuza thayA. pachI vardhApana karAve che. pachI sajAvaTa karIne moTA ThAThamAThathI sarvaloko jaMbudevInA bhavanamAM jAtrA karavA mATe jAya che. pachI ghaNAM dravyano vyaya karIne bhaktithI jAtrA karI pachI badhA potAnA sthAne gayA. dhanavatI ane nAgazrI zraddhAthI sAdhvInI pAse dharma sAMbhaLIne zreSTha zrAvikAo thaI. jaMbudina paNa jinezvaroe kahela dharmane sAdhuo pAsethI sAMbhaLIne aNuvratadhArI zrAvaka thayo. paNa gharanA vyAmohathI dhanapriya vyAmUDha rahyo. pachI jaMbudinane anukramathI cAra putro thayA. dhanapriya pautronA snehanA vyAmohathI samUDha rahyo. (54) zrAvakadharmane lAMbo samaya pALIne aMte dhanavatIe zuddha bhAvathI paMdara divasanuM anazana karyuM. cAra palyopamanA AyuSyavALA mahaddhika devamAM utpanna thaI. moTA putrane kuTuMbano bhAra soMpIne jaMbudine paNa atizaya jJAnI gurunI pAse nAgazrInI sAthe dIkSA le che. pachI sthavaranI pAse sUtro bhaNe che. nAgazrI paNa pravartinInI pAse sUtrone bhaNe che. ugra tapa karIne kramathI te baMne siddha thayA. dhanapriye dharmaadharmanA bhedane kayAreya paNa na jANyo. ajJAna ane mohathI mUDha haMmezA magazela paththaranI jema rahyo. (59) mArA putro, mArI lakSmI ane mArI strI-ghara vagere e pramANe ArtadhyAnamAM marIne ekendriyamAM gayo. lAMbo samaya saMsAra bhamIne mahAvidehamAM sukulanI prApti karIne dIkSA laI dhUtakarma (nAza karyA che sarva karma jeNe) evo te paNa siddha thaze. (91) uktA: sodAharaNA ekendriyAH, atha vikalendriyasvarUpamAha - udAharaNa sahita "ekendriyonuM varNana karyuM. have vikasendriyanA svarUpane kahe che. vigaliMdiyA avattaM rasaMti sunnaM bhamaMti ciTuMti / lolaMti ghulaMti luThaMti jaMti nihaNaM pi chuhavasagA / / 186 / / vikalendriyA avyaktaM rasanti zUnyaM bhrAmyanti tiSThanti luThanti dhUsarayanti skhalanti yAnti nidhanamapi kSudvazagAH / / 186 / / gAthArtha : vikalendriyo avyakta zabda kare che, zUnya bhame che, rahe che, ALoTe che, skUlanA pAme che, UMdhA vaLe che ane bhukhathI TaLavaLe che ane bhukhathI pIDAyelA maraNa pAme che. (186). vikalendriyA:-dvitricaturindriyarUpAH kRmizaMkhamatkoTakakITikAbhramaramakSikAdayaH karaNapATavAbhAvAdavyaktaM rasantizabdayanti, manaso'bhAvAdaprekSApUrvakAritayA zUnyaM evameva bhramanti kadAcidekasthAna eva tiSThanti, kardamAdau lolaMti, ghulaMti-pratipadaM skhalanti, nimnonnatAdau luThanti, kSudArtAH ghRtatailoSNAvazrAvaNAdiSu patitA nidhanamapi-vinAzamapi pAntari || TIkArthaH vikalendriya kRmi, zaMkha, maMkoDA, kIDI, bhamarA, mAkhI vagere beindriya, te indriya ane caurindriya jIvo indrayanI paTutAno abhAva hovAthI avyakta zabda kare che. manano abhAva hovAthI vicAraNApUrvaka pravRtti vinA ja zunya bhame che kyAreka eka sthAne ja rahe che, kAdava AdimAM ALoTe che, pagale pagale alanA pAme che. nIcI UMcI bhUmi para UMdhA vaLI jAya che ane bhukhathI pIDAyelA ghI-tela-avazrAvaNAdimAM (kAMjI AdinA dhovaNamAM) paDelA vinAza pAme che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhala bhAnA prakaraNa bhAga - 2 yahetubhireteSu jIvA vrajanti tAn sodAharaNAnAha - avataraNikA : jIvo je kAraNothI vikasendriyamAM jAya che te kAraNone udAharaNo sahita batAve che - jiNadhammuvahAseNaM kAmAsattIi hiyayasaDhayAe / ummagadesaNAe sayA vi kelIkilatteNa / / 187 / / kUDakyaalieNaM paraparivAeNa pisuNayAe ya / vigaliMdiesu jIvA vayaMti piyaMguvaNio bva / / 188 / / jinadharmopahAsena kAmAsaktayA zaThahRdayatayA unmArgadezanayA sadA'pi kelIkilatvena / / 187 / / kUTakrayeNa alikena paraparivAdena pizunatayA ca vikalendriyeSu jIvA vrajanti priyaGguvaNigiva / / 188 / / gAthArthaH jinadharmanA upahAsathI, kAmanI AsaktithI, hRdayanI dhiDhAIthI, unmArga dezanAthI, kriIDAhAsyathI, phUTale vecathI, juThANAthI, paraparivAdathI, pizunatAthI, priyaMguvaNikanI jema jIvo vikalendriyamAM jAya che. (187-188) sugame / / kathAnakaM tUcyate - kathAnaka kahevAya che - priyaMgu vaNika kathAnaka potanapura nAmanuM zreSTha nagara che jemAM dharmazAstronA arthomAM (artho bhaNavAmAM) loka asaMtoSI che paNa | kavyarUpI arthamAM asaMtuSTa nathI ane te nagaramAM riddhi saMpanna priyaMgu nAmano vaNika vase che je atizaya mithyAdaSTi che ane jinadharmanA upahAsamAM rata che. rUpanA atizayathI ati samRddha priyamatI nAmanI taruNa strIne vize kAmanI AsaktivALo rahe che. je duSTazIlavALo ane alikavAdI, paraparivAdI, pizuna, kUTakraya ane kUTamAnamAM rata che. koIpaNa vaDe jo zikSA apAyo hoya to ThaThA mazkarIthI uttara Ape che ke eka priyatamAnA darzanane huM mAnuM chuM jenAthI sarAgI paNa sukhane pAme che. jina vagerenA sarva darzano kevaLa daMbhanA phaLavALA che. ahIM koIvaDe te devaloka jovAyo che ? koIe paNa cakSuthI narakAvAsa joyo che ? te kaho. (9) narakamAMthI koNa AvyuM che ? jyAM sudhI ahIM tamAre gharamAM kaMIpaNa bhogya che tyAM sudhI zaMkArahita khAo, pIo ane vilAsa karo. pAkhaMDIonA vacanothI bhoLavAyelA evA tame maLelA bhogonA bhogavaTAthI potAne Thago nahIM e pramANe unmArgano upadeza Ape che. () have koIka vakhata priyamatIne ati zreSTha lakSaNathI yukta putra janamyo. pachI harSa vibhora priyaMguzreSThI varyApana karAve che. khuza thayelA teoe putranuM nAma devadina rAkhyuM. pAMca dhAvamAtAothI lAlanapAlana karAto sukhethI rahe che, kramathI moTo thato atirUpane dharanAro kumArabhAvane pAmyo. pachI mAtApitAe kaLA bhaNavA lekhAcArya brAhmaNane arpaNa karyo. kramaza: lekhAcAryanI pAse bottera kaLAo bhaNyo. (11) Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 ane A bAju te nagaramAM suMdara nAmano maharjika sArthavAha vase che. tene zreSTharUpavALI bALapaNathI paMDitA, buddhi temaja nAmathI sarasvatI putrI che. te ja lekhAcArya brAhmaNanI pAse strIjanane ucita kaLAo bhaNe che. have koIka vakhata brAhmaNa potAnI strIne mAre che. pachI devadinna vagere abhyAsIo tene mAratA vAre (2oke) che paNa eka sarasvatI vA2vA mATe potAnA sthAnaparathI UbhI na thaI. devadinta kahe che ke tuM A kUTAtI adhyApakanI strInI upekSA kema kare che ? pachI sarasvatI paNa kahe che ke tame sAMbhaLo. (17) zuM te strI kahevAya ? je potAnA dAsanI jema patipAse potAnA pagane dhovaDAve che. ApattimAM paDela patine sahAya paNa karatI nathI ityAdi sarasvatIe kahyuM. tene sAMbhaLIne A nirakuMza garvita hRdayavALI che ema vicArIne kharekhara mAre Ane paraNIne choDI devI ane dRSTithI ene nahIM jouM jethI te potAnA garvanA duHkhane anubhave. ema vicArIne devadina vaNikaputra mauna rahyo. sarasvatIe svamatithI devadintanA A abhiprAyane jANyo. (21) pachI kaLAo bhaNIne kALathI baMne paNa potAnA ghare rahe che. devadina pAse tyAM ghaNI kanyAo Ave che. devadinna mAtApitAne kahevarAve che ke A nagaramAM suMdara sArthavAhanI sarasvatI nAme putrI che te mane paraNAvo. jenA vacana kyAreya paNa nakArI na zakAya tevo mAre eka ja putra che tathA saMbaMdha ucita che tethI priyaMguNike suMdara sArthavAhane e pramANe puchAvyuM. suMdare paNa sa2svatIne pUchyuM. teNe paNa kahyuM ke he tAta ! ahIM zuM ayukta che ? pachI moTA AnaMdathI prazasta divase te benuM pANigrahaNa karAyuM. paraNyA pachI devadine tene dRSTithI paNa na joI mAtA, pitA ane mitro vaDe evuM koI vacana nathI je devadinane samajAvavA na kahevAyuM hoya to paNa koInA vacanane teNe na mAnyuM. akSaya zIlavALI sarasvatI paNa pitAnA ghare rahe che. (27) pachI yauvanane prApta thayela devadina ghaNAM kariyANAo laIne vahANa upara caDhIne pA2sakUle gayo. pachI priyaMguvaNika sarasvatIne potAnA ghare teDI lAvyo. sAsu sasarAnI vinayathI sevA karatI te rahI. devadinna paNa ghaNAM kALathI pArasakUla pahoMcyo. tyAM ratnone laI jaIne rAjAne bheTyo. pArasakUlamAM ghaNI buddhi ane kapaTanuM adbhuta bhaMDAra evI eka parivrAjikA vase che. te paNa saMkaTamAM phasAyela rAjAne evI koIka buddhine (upAyane) batAve che jethI rAjA ApattimAMthI bacIne, zatrurAjAne jItIne tenI sarvariddhine grahaNa kare che. pachI rAjA tene ghaNuM dhana Ape che ane kRpA kare che. devadine tene sabhAmAM beThelI joI. (33) pachI bIjA divase parivrAjikAe devadinane nimaMtrIne potAnA ghare atizaya gauravapUrvaka bhakSya bhojanathI bhojana karAvyuM. parivrAjikAe devadintanA AvAse koIpaNa chUpI jagyAe eka suvarNano thALa svayaM mukAvyo. pachI bhojana ka2I devadinanI pAchaLa, 'amAro eka suvarNa thALa khovAyela che tamAro koI chokaro laI gayo che tethI tamArA gharamAM tapAsa karo' ema zIkhavADIne eka mANasane pAchaLa mokalyo pachI devadina vaDe dhamakAvIne puchAyelo sarvapaNa parijana potAnA gharamAM tapAsa kare che ane devadinne AvAsamAM tapAsa karI paNa cAMya suvarNathALa maLyo nahIM. have savAre parivrAjikA rAjakULadvAre gaI. rAjakULadvAre parivrAjikAvaDe devadinna dhAraNa karAyo ane tyAM moTo vivAda thayo eTale parivrAjikAe kahyuM ke jo huM koIpaNa rIte tArA AvAsamAM suvarNathALane jouM to huM tArI samagrariddhine laIza ane tuM mAro yAvat jIva sudhI dAsa thaze. have jo huM tyAM suvarNathALane na jouM to mArI samagrariddhi tArI thAya ane jAvajIva sudhI huM tArI suzruSA karanArI dAsI thAuM. devadine A Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavabhAvanA prakaraNa bhAga- 2 vAtane svIkArI eTale parivrAjikAe lokone sAkSImAM rAkhyA ane sAkSIloka tenI sAthe devadinnanA AvAse pahoMcyo. pachI tenA gharamAM bIjA bIjA sthAnomAM prathama tapAsa karAvIne pachI lAMbA samaye te thALa jyAM mUkavAmAM Avyo hato tyAMthI kADhaDhyo. (43). have parivrAjikAe devadinnanI sarvapaNa riddhine grahaNa karI ane tene dAsa banAvyo. devadina paNa tenA gharamAM kurmo kare che. pachI devadina vicAre che ke jevI rIte mArI riddhi gaI tevI rIte ahIM zaraNathI rahita mArA prANo paNa jaze. A samagra pRthvImAM ahIM mAruM rakSaNa karavA koIpaNa samartha nathI to paNa mArA pitAne A yathAvAta jaNAvuM. pachI vistArathI lekha lakhIne pitAne mokalyo ane te lekhane vAMcIne pitA cIsothI pokAra karavA lAgyo. sarasvatIe puchyuM ke he tAta ! A zuM che ! priyaMguvaNike sarvapaNa yathA-hakIkata kahI. sarasvatIe kahyuM ke jo ema che to tame vizvastha thaIne raho. huM temane choDAvIne lAvuM chuM. have AnaMdita thayelA priyaMguvaNike tenI sAmagrI taiyAra karAvI. (49) pachI kariyANAothI vahANa bharIne ane puruSaveza karIne, saMpUrNa navA parivArane laIne gaI. pArasakUla pahoMcI. te ja pramANe rAjAne maLI. A vyApArI che ema jANI parivrAjikA vaDe AmaMtrita karAyo ane suvarNamaya Doyo (dALa-zAka pIrasavAnuM sAdhana) tenA AvAsamAM mukAvAyo. sarasvatIe tene gupta rIte harAvI dIdho. have parivrAjikAnA ghare bhojana karavAne AvI tyAre rAtrInA samaye tenA gharamAM atimoTI bakholavALI AMbalInI aMdara A Doyo naMkhAvyo. pachI prabhAta samaye rAjakAre vivAda thayo tyAre te ja pramANe pratijJAo karAI. sAkSIone rAkhIne tenA AvAse gayA. parivrAjikA . DoyAne zodhe che paNa kyAMya maLato nathI. (55) pachI sarvaloka parivrAjikAnA ghare Avyo. AMbalInI bakholamAM Doyo maLyo eTale te vilakhI thaI. pachI tenI sarva riddhi laI lIdhI ane tene dAsI banAvI ane devadinnane - kahyuM ke tuM mArA dAsIno dAsa che. devadine te vAtano svIkAra karyo. pachI dararoja vinayathI tenA pagane dhove che. paritrAjikA tenA (sarasvatInA) kAryane kare che.A somadatta nAmano vyApArI ayodhyA nagarImAMthI Avyo che. e pramANe sarva lokamAM pracAra karIne te sarasvatI sarva kariyANAne veMce che. pachI devadina vaNika paNa taiyAra thaI jeTalAmAM potAnA dezamAM javA maLaze ema jANI khuza thayo. pachI sarasvatI taiyAra thaI jeTalAmAM potAnA dezamAM javA nIkaLe che teTalAmAM rAjA namravANIthI saMnyAsI dharmanA kAraNe parivrAjikAne choDAve che. pachI parivrAjikAne mUkIne sarasvatI potAnA dezamAM jAya che. mArgamAM jatI strInA rUpane prakaTa karIne, ubhaTa ati vismaya karanAra zRMgArane karIne devadinane kahyuM ke tuM mane oLakhe che ke nahIM ? have keTalAmAM devadina vismita thaIne AnaMdita rahe che teTalAmAM sarasvatI kahe che ke huM suMdara sArthavAha zreSThInI putrI evI tArI bhAryA chuM. bALapaNamAM paraNIne teM mUkI dIdhelI rahI chuM. paNa hamaNAM sasarAe tamArI Apatti kahIne mane tamArI pAse mokalI che have pachInuM bAkInuM tame jANo ja cho. (16) ema sAMbhaLIne vilakho thaI kaMIka harSita tathA salajja thayelo jeTalAmAM rahe che teTalAmAM sarasvatIe kahyuM ke he nAtha ! viSAda na karavo, saMsAramAM tevo koIpaNa prasaMga (banAva) nathI je na saMbhave tethI dhIracittathI rahevuM. have te divasathI mAMDIne sarasvatI devadina patine vinayathI ArAdhe che. vipula bhogone bhogavatA kramathI svasthAne pahoMcyA. pachI saharSa pitA tathA sasaro ghaNe dUra sudhI teone levA tyAM sAme Ave che. (70) baMne kULamAM moTA pramodathI varyApana karAyuM. pachI sarasvatIe devadinane A pramANe kahyuM ke he nAtha ! Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 gRhasthAvAsamAM mAro ATalo avidha (kALa) hato te pUrNa thayo che tethI mane 2jA Apo jethI huM dIkSA grahaNa karuM. pagamAM paDIne devadinne kahyuM ke he priyA tuM ema na bola, yogya samaye ApaNe baMne sAthe dIkSA lezuM. pachI sarasvatIe tene pratibodhIne suzrAvaka banAvyo. saMvigna devadina bhaktithI jinadharma ArAdhe che. e pramANe prazaMsanIya dharmanI ArAdhanA karatA devonI jema haMmezA vipula bhogone bhogavatA ghaNAM putro thayA ane gRhavAsane lAMbo samaya pALIne moTA putrapa2 kuTuMbano bhAra mUkIne baMnee paNa vidhithI dIkSA aMgIkAra karI. paNa bhArekarmI priyaMgu zreSThIne putrAdinA saMsargathI paNa dharma pariNata na thayo. (77) vipula tapa karIne aMte anazana karIne putra ane putravadhU mahardhika devalokamAM gayA. pUrvokta doSathI baLelo kliSTa AtmA priyaMguvaNika paNa marIne vikalendriyamAM gayo ane AgaLa saMsAramAM bhamaze. (79) udAharaNa sahita vikalendriyanuM varNana karyuM. have paMcendriyane AzrayIne kahe che. paMciMdiyatiriyA vihu sIyAyavativvachuhapivAsAhiM / anne'nnagasaNatADaNabhAruvvahaNAisaMtaviyA / / 189 / / paMcendriyatiryaMco'pi khalu zItAtapatIvrakSutpipAsAdibhiH anyAnyagrasanatADanabhArodvAhanAdibhiH saMtaptAH / / 189 / / gAthArtha : paMcendriya tiryaMco paNa zIta-Atapa-tIvrakSudhA-pipAsAthI tathA parasparanA grasana ane tADanathI ane bhAra vahana karIne saMtApa pAme che. (189) paJcendriyatiryaJco'pi na kevalamekendriyAdaya ityapizabdArthaH, zItAtapAdibhiH santApitA vartante, tatasteSAmapi kutaH sukhamiti bhAvaH / paJcendriyAzca jalasthalakhacarabhedAt tridhA, tatra vyavahAre prAyaH sthalacarA vRSabharAsabhAdayaH upayujyante, tatastAnadhikRtya tAvadAha -- TIkArtha : paMcendriya tiryaMco paNa zIta-Atapa vagerethI saMtApane anubhave che. ahIM 'paNa' zabdano artha e che ke phakta ekendriyo vagere zIta Atapa vagerenA saMtApane anubhave che evuM nathI paNa paMcendriyo saMtApane pAme che tethI paMcendriyone paNa sukhano anubhava kyAMthI thAya ema kahevAno bhAva che. ane paMcendriyo jaLacara, sthaLacara ane khecaranA bhedathI traNa prakAre che. A traNamAMthI vyavahAramAM ghaNuM karIne baLada, gadheDA vagere sthaLacaro upayogamAM levAya che tethI tene AzrayIne hamaNAM varNana karAya che piTTha ghaTTaM kimijAlasaMgayaM parigayaM ca macchIhiM / vAhiti tahA vi hu rAsahavasahAiNo avasA / / 190 / / vAheUNa subahuyaM baddhA kIlesu chuhapivAsehiM / vasahaturagAiNo khijjiUNa suiraM vivajjati / / 191 / / ArAkasAighAehiM tADiyA taDataDa tti phuTTeti / aNavekkhiyasAmatthe bharammi vasAhAiNo juttA / / 192 / / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bicArA baLado zakti uparAMta bhAravahana karIne thAkI javA chatAM ane kSudhA-tuSAthI parezAna thaI gayA hovA chatAM mAlika cAbUkanA prahAro mArIne calAve che. he jIva ! teM AvA du:kho anaMtavAra sahana karyA che. mATe have svecchAthI sarmabhAve du:kho sahana kara. (vizeSa varNana mATe 9pamA pejamAM vAMco.) bhUkhyo ane tarasyo bicAro pADo hada uparAMta pANInI pakhAlanuM vajana upADIne pahADa upara caDhI rahyo che. pahADa upara caDhatAM hAMphI rahyo che. chatAM pakhAlI paroNuM mArIne tene calAve che. he cetana ! te parAdhInapaNe AvAM du:kho ghaNAM sahana karyA che. AthI have tapa vagere karIne svecchAthI du:kho sahana kara. (vizeSa varNana mATe 99-10mA pejamAM vAMco.) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 dhaMNadevaseTThivasaho kaMbalasabalA ya etyudAharaNaM / bharavahaNakhuhapivAsAhiM dukkhiyA mukkaniyajIvA / / 193 / / pRSThaM ghRSThaM kRmijAlasaMgataM parigataM ca makSikAbhiH vAhyante tathA'pi khalu rAsabhavRSabhAdikA avazAH / / 190 / / vAhayitvA subahukaM baddhAH kIleSu kSutpipAsAbhiH vRSabhaturagAdikAH khittvA suciraM vipadyante / / 191 / / ArAkazAdighAtaistADitAsraTatraTaditi sphuTanti anapekSitasAmarthya bhAre vRSabhAdikA yuktAH / / 192 / / dhanadevazreSThivRSabhau kambalazambalau cAtrodAharaNam bhAravAhanakSutpipAsAbhirduHkhitau muktanijajIvau / / 193 / / / gAthArtha : pITha ghasAI gayelI hoya, kRmionA samUhathI khadabadatI hoya, mAkhIo cAre bAju baNabaNatI hoya to paNa paravaza evA gadheDA, baLada vagerene bhAra kheMcavA vAhanomAM jotaravAmAM Ave che. (10) ghaNAM samaya sudhI bhArane vahana karIne, khIlAmAM baMdhAyelA, bhukha tarasathI pIDAyelA evA baLada ghoDA vagere lAMbo samaya kheda pAmIne mare che. (191) zakti uparAMtanA bhArane kheMcavAmAM jotarelA tathA Ara-cAbukanA ghAtathI marAyelA evA baLada vagere pazuo taDa taDa ema sAMdhAthI tUTe che. (192) dhanadevazreSThIno baLada tathA kaMbala ane saMbala, bhAravahana tathA bhukha tarasathI du:khI thayelA, potAnA prANothI mUkAyelA ahIM udAharaNa che. (193) sumazrito ithA , thAna tUdhyate - cAreya gAthAno artha sugama che kathAnaka kahevAya che. dhanadeva vRSabhanuM kathAnaka mAgazara vada dasamanA dIkSA laIne vIra jinezvara divasano eka muhUrta bhAga bAkI hato tyAre kumAragrAmamAM pahoMcyA. rAtrImAM tyAM govALIyAnA upasargane sahana karIne prabhAta samaye zakrendranA kahevAthI siddhArtha devanI sAthe vihare che. kollAga sannivezamAM bahula brAhmaNane ghare chaThThanuM prathama pAraNuM kare che pachI pitAnA mitra dUita tApasanA AzramamAM eka rAtrI vasIne bAkIno Rtubaddha kALa anya sthAnomAM vicarIne pharI paNa te tApasInA AzramamAM AvIne comAsuM rahyA. teone aprIti thaI tethI varSAkALamAM prathama ardhamAsa puruM thayuM tyAre asthika gAmamAM gayA ane tyAM paMdara upavAsa karI rahyA. pUrve tenuM nAma vardhamAnaka grAma hatuM pachI tenuM nAma asthika grAma je kAraNathI thayuM te kahevAya che tene sAMbhaLo. (7) Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G9 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 dhanadeva nAmano zreSThI badhI jAtanA kariyANAnA pAMcaso gADAM bharIne tenI najIkamAM Avyo. duruttara ane viSama evI vegavatI nAmanI prasiddha nadI hatI. tenA baMne kAMThA ghaNI retIthI bharAyelA hatA. ghaNA baLado gADAM kheMcatA thAkyA. te baLadomAM eka sadbhAvavALo susamartha evo zreSTha baLada hato te dareka gADAmAM jotarAya che ane badhA gADAMone bahAra kADhe che. have tenA kheMcavAthI kramathI sarva gADAMo pAra utArAyA. te zreSTha baLada atibhArane kheMcavAthI madhyabhAgathI tUTyo pachI bhUmi para paDyo. jeTalAmAM eka paNa pagaluM AgaLa cAlI zakato nathI teTalAmAM dhanadeva zreSThI zokathI AMsudhArAne vahAvato tenI AgaLa ghaNAM ghAsacArAne tathA moTA pANInA kuMDane mUkIne icchA nahIM hovA chatA tyAMthI gayo. pachI tyAM cAropANI samApta thayA tyAre bhukha-tarasathI tathA bhara unALAno kALa hovAthI baLada ghaNo pIDAyo ane vardhamAna grAmajano tenI pAsethI rojeroja cAle che to paNa tene kaMIpaNa ghAsapANI ApatA nathI tethI A baLada te gAmalokonI upara dveSI thayo. akAma tRSA ane kSudhAthI marIne zUlapANI nAmano yakSa thayo. (16) avadhijJAnathI upayoga mUkIne potAnA klevarane juve che. have teNe te gAmamAM mAri vikurtI tethI ghaNo loka maryo, bAkIno loka bIjA gAmamAM bhAgIne jAya che ane te yakSa tyAM gayelA lokano paNa nAza kare che tethI pharI paNa sarvajana te gAmamAM pAcho pharyo. pachI bhayabhIta thayelA teo cAreya prakAranA azanathI bali taiyAra karI, snAna karI, balipUjA karI, zveta zreSTha vastro paherIne UrdhvamukhavALA hAthamAM dhUpadAnIo laI bole che ke amArAvaDe koIpaNa devanI samyak AcaraNA na karAI hoya to te deva amane kSamA kare. zaraNathI rahita evA amane hamaNAM zaraNa thAo. pachI AkAzamAM rahIne yakSa te lokane kahe che ke tame niranukaMpa ane duSTamanavALA cho kAraNa ke ahIM bhukha ane tRSAthI pIDita baLada tamArA dekhatA paNa maryo. (22) tRNanA samUhathI bharAyelA ane pANInA sAdhanavALA tame tenI pAsethI pasAra thAo cho chatAM tevI avasthAvALA paNa te baLadane kaMIpaNa na nIryuM tethI tamAro chUTakAro nahIM thAya. bhayapAmelA grAmajano devane kahe che ke prasanna thaIne amArA aparAdhane kSamA karo. tamAro kopa jovAyo che. hamaNAM ApanI kRpAbuddhine icchIe chIe. pachI te deva kahe che ke marelAM lokonA hADakAM bhegA karIne, nIce dATIne devakulikA karAvo ane tenI aMdara baLadanI pratimA sahita zUlapANi yakSanI pratimA karAvo. (26) teoe jaladIthI tema ja karyuM ane tyAM indrazarma nAmanA pUjArIne rAkhyo je yakSane pUje che ane dIpaka pragaTAve che. pachI mAri zAMta thaI ane te hADakAMone te rIte rahelA joIne A gAma asthikagrAma e nAmathI sakaLa lokamAM prasiddha thayuM. ane te devakulikAmAM rAtrI vasanArane yakSa mAre che tethI yakSanA bhayathI rAtrImAM koIpaNa te devakulikAmAM vasato nathI. samagra grAmaloka tathA pUjArI vA2vA chatAM, yakSa bodha pAmaze ema jANIne, potAnA zarIre upasargo thaze ema jANavA chatAM paNa bhagavAna mahAvIra tyAM jaIne rahyA. tethI gusse thayelo yakSa bhagavAnane aTTahAsathI kSobha pamADe che. jeTalAmAM prabhu kSobha pAmatA nathI teTalAmAM hAthIpizAca-sarpanA rUpothI te duSTa tevA upasargo kare che je varNavI zakAya tema nathI to paNa jeTalAmAM prabhu dhyAnathI calAyamAna thatA nathI teTalAmAM mastaka-karNa-nAka-dAMta-AMkha-pITha tathA nakhamAM ema sAta sthAnamAM sAta tIvra vedanAone kare che je ekeka vedanA prANane ha2nA2I che. te vedanAothI paNa bhagavAna jyAM sudhI dhyAnathI calAyamAna thatA nathI teTalAmAM upazAMta thayela A pagamAM paDIne pharI pharI paNa bhagavAnane khamAve che ane siddhArtha deve kahelA dharmane sAMbhaLIne pratibodha pAmyo (35) samyaktvano svIkAra kare che ane te divasathI mArine dUra kare che, bhaktithI jinanI AgaLa gaMdhodaka ane phulonI vRSTi kare che. pachI tuSTa thayela Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 duMdubhi vagADe che tathA manohara gIta gAya che ane pachI gala-garjanA-siMhanAda kare che tyAM prathama comAsuM karIne sarvadevothI pUjAyelA bhagavAna A sthAnathI vihAra kare che ane morAka sannivezamAM jAya che. (38) (dhanadeva vRSabhanuM kathAnaka samApta thayuM.) have kaMbala ane zaMbalanuM udAharaNa kahevAya che. kaMbala ane zaMbalanuM udAharaNa supArzvajinanuM suvarNanuM mahAtUpa che jemAM evI mathurA nAme nagarI che. jemAM parvatanI mekhalA para sarvatra paNa indravaDe krIDA karAI che. temAM zreSThIno putra jinadAsa bALapaNamAM saMvigna thayela guru pAse A pramANe abhigraha kare che. mAsanA pratipAdane divase brahmacarya, bIjanA chUTuM, trIjAnA brahmacaryano niyama, cothanA chUTuM ema ekAMtare brahmacarya vratano svIkAra kare chate nAmathI ahaMdUdAsI zrAvikAne paraNyo. teno paNa ekAMtare brahmacaryano niyama che paraMtu bIjathI AraMbhIne che. bhoganA divase te baMnee parasparanA niyamane jANyuM. pachI te ahaMdudAsIvaDe kahevAyo ke e pramANe mAre have jAvajIva sudhI brahmacarya che. tethI huM dIkSA laIne mArA niyamane saphaLa karIza tame mane rajA Apo. tenA AvA sattvathI khuza thayelo jinadAsa manamAM vicAre che ke mArA niyamane jANyA pachI jo ahaMdUdAsI juThuM bole ke mAre paNa pratipadAdino niyama che to pachI to loka zuM kahevAno hato ? paraMtu ahaddAsIe sattvane na choDyuM eTale jinadAse tenA pagamAM paDIne kahyuM ke he priyA ! mAre bIjI paNa strIo hota to paNa mAre jAvajIva brahmacarya che ja tethI ApaNe baMne yogya samaye sAthe ja vratane grahaNa karaze. hamaNAM tuM Agraha karIza nahIM. (10) jinadAsanA AgrahathI ahaMdUdAsI paNa saMsAramAM [ rahI ane mAtApitA maraNa pAmyA tyAre te baMnenuM gharanuM adhipatya thayuM (arthAtu gharanI saMpUrNa javAbadArI * teonA zire AvI). pachI bAravratone saMkSepIne gurunI pAse sacitta ane abrahma tyAgano niyama jAvajIva sudhI le che. sarva catuSpadano saMgraha, dhAnyAdi tathA ghI telanA paccakhANane karatA bIjA paNa alpa chUTavALA abhigrahone le che. pachI pratidina ja zaMkha jevA ujjavaLa zAlinatAMduLa-dALa-ghI-dUdha gorasAdi sAra padArthone dhanathI veMcAtA le che. arthAt dararoja navA le che paNa saMgraha karatA nathI. have eka govAlaNa zreSTha sugaMdhI-ghI-dUdha ane gorasane lAvIne ahaMduddAsIne Ape che. ahadAsI paNa tene pratibodhIne bhadraka bhAvavALI kare che ane dhUpAdinA dAnathI anukULa kare che tethI govAlaNa prayatnathI pANIne gALe che, baLataNa ane anAjane zodhe che. e pramANe baMnene paNa paraspara maitrIbhAva thayo. have koIka vakhate te govALane ghare lagnaprasaMga Avyo. teoe ahaMdUdAsI ane jinadAsane lagnanuM AmaMtraNa ApyuM. pachI - kaMIka bAnuM batAvIne teo lagnamAM na gayA. paraMtu vivAha kAryamAM je upayogI thAya tevA cokhA vagere tathA masAlA zreSTha sugaMdhI dhUpo, vastro, AbharaNAdi tathA kuMkuma, taMbola, vagere ApyA. pachI potAnI jJAtimAM teonI ghaNI moTI zobhA thaI tethI khuza thayela govALe atisamAna zreSTha rUpavALA traNa varasanA kaMbala ane zaMbala nAmanA baLada laI AvyA. jinadAse jaNAvyuM ke amAre sarva catuSpadano niyama che. pachI tenI gerahAjarImAM govALa te baLadone jinadAsanA ghare bAMdhIne gayo tyAre UThIne jinadAsa vicAre che ke jo huM Aone choDIne gharamAMthI kADhI mUkIza to loko Aone pakaDIne gADAmAM joDaze ane duHkhI karaze. have jinadAsa acitta cArApANIthI teonuM poSaNa kare che. jinadAsa AThama caudazanA divase pauSadha laIne upavAsa kare che ane graMthanuM vAMcana kare che. kaMbala ane zaMbala paNa tene dhyAnapUrvaka sAMbhaLe che ane te divase Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 cArApANIne letA nathI. teonI A vivekapUrvakanI ceSTAthI bhavyabhAva (siddhigamana) najIka che ema jANIne haiyAmAM teo upara rAga thayo. pachI vizeSathI teonuM poSaNa kare che. ane tyAM bhaMDIramaNa nAmano zreSTha yakSa hato. pachI koIka divase tenA maMdiramAM jAtrA thaI. zreSThIne puchyA vinA ja mitra gADAmAM vahana karavA mATe kaMbala zaMbalane laI gayo. bIjA bIjA gADAonI sAthe hariphAImAM kaMbala ane zaMbalane laI gADAmAM doDAvyA. sarvatra ghaNA baLadonI sAthe teonI doDavAnI hariphAImAM jIta thaI paraMtu teoe gADAmAM anucita (adhika) bhAra bharIne doDAvavAthI te sukumAra baLado sAMdhAthI tUTyA. (29) have khIlAmAM baMdhAyelA, cAro nahIM caratA ane pANIne nahIM pItA, khinna thayelA kaMbala ane zaMbalane jinadAse joyA ane pachI jyAre pUche che tyAre strIe kahyuM ke kumitre laI jaIne gADAnI hariphAImAM doDAvyA che. aMtima avasthAne anubhavatA jANIne jinadAsa teone cAreya prakAranA AhAranA paccakhANa karAve che tathA namaskAra maMtra saMbhaLAve che pachI zubhabhAvamAM rahelA teo marIne nAgakumAramAM utpanna thayA. (32) A bAju vardhamAna svAmI zvetAMbikA nagarIthI surabhipura jatA nAvathI gaMgA nadIne utare che. tripRSTha bhavamAM je siMhane mAryo hato te saMsAramAM bhamIne sudaDha nAgAdhipati thayo. pUrvabhavanA zatrubhAvane kAraNe jinezvara sahita nAvaDIne keTalAmAM DUbADavA lAgyo teTalAmAM kaMbala ane zaMbale tene joyo. pachI teo vicAre che ke ame jinezvaranA upasarganuM nivAraNa karIe kAraNa ke temanA prasAdathI maLelI devaddhi kyAM vaparAze ? (arthAt prabhunA upasargane dUra karavA sivAya bIje kyAM teno upayoga karAya ?) have tyAM jaIne eka deva nAvane pAra kare che ane bIjo deva mahaddhika evA paNa sudaDha devane bahAra kADhe che kAraNa ke A devano avana samaya varte che tethI tenuM baLa ghaTI gayuM che ane kaMbala ane zaMbala navA utpanna thayA che tethI teonuM baLa adhika che pachI jinazvarano mahimA karIne te paNa potAne sthAne gayA. (38) atha mahiSAnadhikRtyAha - have pADAne AzrayIne kahe che niddayakasapaharaphuDaMtajaMghavasaNAhiM galiyAruhirohA / . jalabharasaMpUriyagurutaDaMgabhajaMtapiTutA / / 194 / / niggayajIhA pagalaMtaloyaNA dIharaMchiyaggIvA / vAhijaMtA mahisA pecchasu dINaM paloyaMti / / 195 / / nirdayakazAprahArasphuTajaMghAvRSaNebhyo galitarudhiraughAH jalabharasaMpUritagurutaTaMkabhajyamAnapRSThAMgAH / / 194 / / nirgatajihvAH pragalallocanAH dIrghAkSigrIvAH vAhyante mahiSAH pazya dInaM pralokayanti / / 195 / / gAthArtha : nirdaya cAbukanA prahArathI tUTatI jaMghA ane vRSaNamAMthI gaLatA che lohInA samUho jeonA, pANInA samUhathI bharelI moTI cAmaDAnI pakhAlathI bhAMgatA che pIThanA bhAga jeonA, Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 99 nIkaLelI che jIbha jeonI, AMsu jharatI AMkhavALA, pahoLI thaI che AMkha ane Doka jeonI evA vahana karAtA pADA aho ! juo kevI dInatAne joI rahyA che. (194-195) sugame / / kena punaH karmaNA evaMbhUtaM mahiSatvamavApnuvaMti jIvA ityAha - kayA karmathI jIvo AvA prakAranA pADAnA bhavane pAme che tene kahe che. vihiyapamAyA kevalasuhesiNo cinnaparadhaNA viguNA / vAhijaMte mahisattaNammi jaha khuDDao vivaso / / 196 / / vihitapramAdAH kevalasukhaiSiNaH viluptaparadhanA viguNAH vAhyante mahiSatve yathA kSullako vivazaH / / 196 / / gAthArtha karAyo che pramAda jeo vaDe, kevala sukhanA icchuka, paradhana haranArA, cAlI gayA che guNo jeonA evA jIvo pADAnA bhAvamAM paravaza kSullakanI jema vahana karAya che. ihAnantarabhave duHkhadArusaMdohadAvAnalakalpAM jinadIkSAM gRhItvA kecid varAkAH vihitapramAdAH sadanuSThAnaparihatAdarAH kSutpipAsAzItoSNAdiparISahabhIravaH kevalaM mRSTAneSaNIyarasazuddhApkAyaparibhogotkRSTadhautopadhikomalazaivyAcitrazAlikAnivAsasnAnAbhyaGgAdijanitaM sukhamevecchantaH -prArthayamAnA viguNA-nirguNA eva santo hRdayavAsanAzUnyA dambhAdimAtreNa kenApi cIrNaparadhanA mahiSAdibhAvamApnuvanti, tatra ca prApte vAhyante jalabhRtataDaMgAdIni, yathA zrecako viviza-paravaza | - : : punaraviti, 3 TIkArtha : ahIMthI anaMtara pUrvanA bhavamAM du:kharUpI lAkaDAnA samUhane bALavA mATe dAvAnaLa samAna jinadIkSAne svIkArIne keTalAka varAkaDA, sad-anuSThAna pratye bhAMgI gayo che Adara jeono, bhukha-tarasazItoSNAdi parISaha sahana karavAmAM kAyara, phakta miSTAna bhojanathI, aneSaNIya rasathI, acitta pANInA upabhogathI, bagalAnI pAMkha jevI dhoyelI upadhithI, komaLa zaiyyAthI, citrazALAdi vasatimAM nivAsa karavAthI, snAna-abhaMganAdithI maLatA sukhane icchatA, nirguNa arthAt bhAvollAsathI rahita, daMbhAdi mAtrathI kriyA karanArA paradhana haranArA mahiSAdi bhAvane pAme che ane te bhavamAM paravaza kSullakanI jema pANInA pakhAla vahana karAvAya che. dA.ta. paravaza thayelo kSullaka. A kSullaka koNa che ? kahevAya che - kSullakanuM kathAnaka vasaMtapura nAmanuM nagara che jemAM devasamUhanI jema sArA vezavALo, zakti anusAra karAyela che suta jeo viDe evo janasamUha vase che temAM devapriya nAmano zrAvaka vase che teno putra ATha varasano thayo tyAre tenI strI bhara yauvanamAM maraNa pAmI. pachI devapriye kahyuM ke he putra ! ghaNAM dravyathI saMpanna evA tane svajanone soMpIne huM hamaNAM dikSA laIza. he tAta ! huM paNa tamArA vinA rahevA zaktimAna nathI tethI huM paNa tamArI sAthe dIkSAne grahaNa karIza ema putra pitAne kahe che. pachI aneka yuktiothI pitAe putrane dIkSA levA niSedha karyo. eTalAmAM putra Agrahane mUkato nathI teTalAmAM dharmamAM vibhavano vyaya karIne putranI sAthe ja dIkSAne grahaNa kare che. pachI putra paNa kaMIka prauDha thayelo kahe che ke tAta ! mojaDI vinA vihAra karavA samartha nathI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 pachI pitAmuni karuNAthI caMpala paNa Ape che. pachI kSullaka kahe che ke paganA uparanA bhAga ThaMDIthI phATe che tethI pitA munie tene khAsaDA (joDA) ApyA. pachI te koIkavAra pitAne kahe che ke unALAmAM mAruM mastaka tApathI pIDita thAya che tethI huM bhikSAcaryA bhamavA samartha nathI. pachI pitA sthAnamAM rahelA evA tene icchita bhikSA lAvIne Ape che. pachI kSullaka kahe che ke huM bhUmi saMthArA para sUvA samartha nathI. pachI pitA tene pATa pATalA kaMbala zaiyA Adi vAparavAnI chUTa Ape che. pachI kahe che ke tAta ! loca sahana karavA zaktimAna nathI tethI astrAthI muMDana kare che. pachI kahe che ke huM snAna vinA rahI zakato nathI tethI prAsuka pANIthI aMga prakSAlana kare che. e pramANe te kSullaka je je anukULatAnI yAcanA kare che te guru ane sAdhuothI niSedha karAto hovA chatAM snehathI pitAne tene te te anukULatAo karI Ape che. e pramANe keTaloka kALa pasAra thayA pachI kahe che ke strI vinA huM rahI zakato nathI. pachI pitA kahe che ke tuM zaTha ane ayogya che mATe vasatimAMthI *jaladIthI nIkaLa. vasatimAMthI bahAra karAyelo evo kSullaka koIpaNa kArya karavAnuM jANato nathI. A bhraSTavratI' che ema samagra lokavaDe dhikkArAya che. (15) pachI atidu:khI thayelo parva divase bhikSA mATe bhamato, kSINa zarIravALo, asaMtoSI, pApasamUhathI AkrAMta thayelo, atimAtrAe bhojana karIne ajIrNa thavAthI ArtadhyAnamAM maryo ane kyAMka pADo thayo. pachI moTI pakhAlo vahana karAvAya che paraMtu teno pitA tenA mATe karAyela asaMyamanI AlocanA ane niMdA karIne aMte aNasaNa karI ati zubhabhAvathI atiriddhivALA devamAM utpanna thayo ane keTalAmAM avadhijJAnathI upayoga mUke che teTalAmAM te kSullakane pADAnA bhAvamAM utpanna thayelo dekhe che. pachI A saMsAramAM na bhame e hetuthI karuNAthI deva tenI pAse gayo. pachI cAMDAlanuM rUpa karI dhanathI teonI pAsethI pADAne kharIde che. pachI aTavImAM laI jaIne paththarathI bharelI guNIo te pADAnI pITha upara caDhAvIne vajamaya ArathI cAmaDIne ukheDato kahe che ke he tAta ! upAnahathI rahita vihAra karavA samartha nathI ityAdi sarva paNa yAvatuM maithuna vinA rahevA zaktimAna nathI tyAM sudhI kahyuM. (24) pachI AranA bhoMkAvAthI ane atibhAranI vedanAthI AkrAMta thayelo, bahAra kaDhAyo che jIbhano agrabhAga jenAvaDe evo te pADo A vacanone sAMbhaLe che. pachI vicAre che ke mArAvaDe paNa svaye AvA vacano kyAMya paNa pUrve bolAyela che athavA saMbhaLAyela che e pramANe UhApoha karatAM tene jAtismaraNa jJAna thAya che ane pachI saMvigna thayelo te potAnA AtmAne niMde che. have deve avadhijJAnano upayoga mUkIne tenA abhiprAyane jANyo ane devarUpa prakaTa karIne tene potAno vRttAMta kahe che ane tenA uparanA bhArane dUra kare che pachI savizeSa dezanAthI te pADAne pratibodha kare che. ati saMvigna evo te pADo paNa tyAM anazanane svIkAre che pachI deva vaDe nirdhAmaNA karAvAyelo zubhabhAvane pAmelo marIne mahaddhika vaimAnika devamAM utpanna thayo. (zullakanuM kathAnaka samApta thayuM) na kevalaM pramAdinaH saMyatA evaM mahiSatvamavApnuvanti, kintu gRhasthA api saddharmapramAdinaH kuTumbakArye alIkabhASaNaparavaMcanAdipApAni kRtvA aatopgtaashc mRtvA mahiSatvamAsAdayanti, tatra ca mAraNAdiviDambanAH sahanta iti darzayati - * vasati eTale sAdhuone utaravAnuM sthAna. vasatimAMthI nIkaLe eTale sAdhupaNAno tyAga karIne ahIMthI cAlyo jA. * bhraSTavratI eTale jeNe dIkSA choDI che te. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 101 mAtra pramAdI saMyato ja e pramANe pADAnA bhavane pAme che tevuM nathI paraMtu saddharmamAM pramAdI evA gRhastho paNa kuTuMbakAryamAM alIka bhASaNa paravaMcanAdi pApo karIne ArtadhyAnane pAmelA marIne pADAnA bhavane pAme che ane te bhavamAM mAraNAdi viTaMbanAone sahana kare che te jaNAve che kAuM kuDuMbakaje samuddavaNio bva vivihapAvAiM / mAreuM mahisatte bhuMjai teNa vi kuDuMbeNa / / 197 / / kRtvA kuTumbakArye samudravaNigiva vividhapApAni mArayitvA mahiSatve bhujyaMte tenA'pi kuTumbena / / 197 / / gAthArtha samudravaNikanI jema kuTuMba mATe vividha pApo karIne pADAnA bhavamAM utpanna thayelA evA tene ja marAvIne kuTuMbavaDe bhojana karAya che. (197) gatArthA / kathAnakaM tUcyate - kathAnaka kahevAya che. samudravaNika mahiSa kathAnaka tAgralipti nAme nagarI che jemAM samudranI bharatI vakhate phuTatI chIpalIo vaDe motInI bheTa dharIne samudra vaDe loka upakAra karAya che. (arthAt samudramAM bharatI Ave tyAre chIpalIo tUTe che ane temAMthI motIo nIkaLe che.) ane te nagarImAM mithyASTi, AraMbharatI, alIkavAdI, kUTakrayI, kUTatula, paravaMcanI ane mAyanirata, mAtra parigrahazIla, nirdAkSiNya ane atikRpaNa doSonA samUhano ghara evo samudra nAmano vaNika vase che. (3) ane mAyA kapaTamAM daDha manavALI, kRpaNa, pracaMDa, phUrasvabhAvI, kalahazIla evI bahulA nAmanI tenI strI che. samudravaNikanA haiyAmAM paNa dharma nathI ane dukAna para haMmezA paNa te pApa vyApAramAM nirata rahe che ane bahulA ghare AMgaNe AvelA bhikSuko vagere upara kopAyamAna thAya che ane teone kaMIpaNa ApatI nathI. tethI tenA daravAjA upara paNa koI caDatuM nathI. Ama tenA sAra vinAnA ghara para kAgaDo paNa pharakato nathI. teone mahezvaradatta nAmano putra che. putrane vize mUDha thayela baMne paNa dhana-dhAnyAdino saMgraha kare che. putranI gagilA nAmanI strI che. tenI sAthe bahulA haMmezA jhagaDe che. te tene tathAvidha bhojanAdi kaMIpaNa ApatI nathI tathA bahulA vaDe mAra marAyelI gaMgilA dUra rahe che to paNa te dhUrtamatI gaMgilA "bhUti bhUti' e pramANe bahalAne bolAve che tathA putra paNa teja rIte bolAve che AthI lokamAM paNa gaMgilA bhuti bhUti e pramANe prasiddha thaI. (10) bahulA kyAreya paNa gharane reDhuM mUkatI nathI ane koIno paNa vizvAsa karatI nathI tethI gaMgilA vicAre che ke mane moko maLaze tyAre huM paNa tene joI laIza. te patine devanI jema ArAdhe che ane vinayathI khuza kare che. pachI mahAmUDha samudravaNike kuTuMbane mATe ghaNAM pApo karyA. pachI te roga AtaMkothI ghaNo pIDAyo. ArtadhyAnamAM paDelo marIne pADo thayo. putra gharano svAmI (vaDIla) thayo ane tenI strI gRhasvAmInI thaI. pachI gaMgilAe DoyAthI bhUtinA mastakane haNIne ghaNI tADana karI. pachI gharanA daravAjA para rahI. tema rahelI joIne dIyara vagere loko bolyA te A pramANe- (15) pApa karmamAM rata evI bhUti gharane nahIM choDatI, vahunI sAthe jhagaDatI, munivarane joIne mukha maraDatI, Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 trADo detI, phoDatI jatI, gharanA mamatvathI pApa karatI, manamAM kyAreya paNa dharmane dhAraNa nahIM karatI, AvI gharamAMthI nIkaLatI bhUti gharanA daravAjA para beThelI rahe che. (16-17) have pUrvanA svAmIbhAvane yAda karatI, parabhavane jotI (arthAtuM maraNanI najIka jatI) ArtadhyAnane pAmelI marIne te paNa gharanA daravAjA pAse ukaraDAmAM kUtarI thaI. tethI gaMgilAnuM svAmItva niSkaTaka thayuM. pitAnA vibhavathI vistarita thayuM che mahAbhya jenuM evo ati moTo sArthavAha mahaddhika mahezvaradatta ghaNAM janamAM vikhyAta thayo. have maMgilA paNa tyAM svacchaMdapaNe vicaratI, vaDIla jananI chatrachAyAthI rahita, niraMkuza duSTamativALI, kusaMgamAM rata, potAnA rUpa ane yauvananA unmAdathI anyamAM Asakta thaI. parapuruSanI sAthe teno saMga maryAdAne oLaMgI gayo. pachI maMgilA parapuruSane potAne ghare lAve che. koIka divase te puruSa baMgilAne bhogavIne vAtacIta karato tyAM ja rahe che teTalAmAM daravAjAmAM praveza karatA mahezvaradatte tene joyo. pachI bhayathI bhAgatA evA jAra puruSane mahezvaradatte chUrIthI haNyo ane te thoDA dUra pradezamAM jaIne paDyo ane vicAre che ke mane dhikkAra thAo je meM A pApa AcaryuM. tethI potAnA ducaritrothI duSTa evo huM AnAvaDe haNAyo chuM. ema bhadrakabhAvane pAmelo marIne gaMgilAnA udaramAM potAe nAkhelA vIryathI putrapaNe utpanna thayo. (20) pachI kapaTamAM kuzaLa evI gaMgilAe mukhanI vAcALatAthI khoTuM bolIne patine manAvI lIdho. pachI te garbha pratidina ja vRddhi pAme che ane kramathI te janmyo. pachI mahezvaradatta mAne che ke A mArA bIjathI utpanna thayo che tethI khuza thayelo vardhAnika karAve che ane moTo thato eka varasano thayo tyAre koIka divase samudravijaya vaNikanI maraNa tithinA divase putravaDe mAMsamATe kharIdAyo. have virasane raDato te pADo mArIne lokane bhojanamAM pIrasAyo, pachI pIrasIne vadhela te mAMsane thALImAM laIne mahezvaradatta jeTalAmAM bhojana karavA bese che teTalAmAM putra paNa tenA khoLAmAM bese che ane mahezvaradattavaDe putrakhoLAmAM besADAyo. kUtarI thayelI bahulAno jIva kyAreya paNa tenA daravAjAne choDatI nathI. pachI mahezvaradatta paNa mAMsamAMthI mAMsacoMTelA badhA hADakAMo vINIne kUtarIne khAvA nAkhe che. khuza thayelI kUtarI paNa hADakAMo khAya che. (34). eTalAmAM A bAju mAsakhamaNanA pAraNe atizaya jJAnI evA muni bhikSA mATe AvyA. jJAnanA upayogathI munie te sarva hakIkatane jANI tethI saMvegane vahana karatA sAdhu te gharamAMthI jaladIthI nIkaLI gayA. saMbhrAta thayelo mahezvaradatta pAchaLa doDIne kahe che ke he bhagavan! tame bhikSA kema grahaNa na karI ? pachI sAdhu kahe che ke he bhadra ! tArA gharamAM aNaghaTatuM joIne saMvigna thayelo huM nIkaLI gayo. pachI mahezvaradatte puchyuM ke he bhagavanuM ! te aNaghaTatuM zuM che ? pachI sAdhu kahe che ke A tArA pitAnuM ja mAMsa che ane A kUtarI tArI mAtA che ane vairI tArA khoLAmAM rahelo che. he bhagavanuM ! te kevI rIte ? ema puchAyela sAdhue yuktipUrvaka sarva hakIkata jaNAvI. te sAMbhaLI mahezvaradatta saMvega pAmyo ane tenI pAse ja dIkSA le che. samyavratane ArAdhIne mahezvaradatta devalokamAM gayo. bahulA ane samudradatta karmothI saMsAramAM bhamaze. (41). atha uSTramadhikRtyAha - have UMTane AzrayIne tiryaMca gatinuM duHkha kahevAya che. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unALAnA dhomadhakhatA tApamAM Aga jevA baLatA jesalameranA raNamAM cAlIne bicAro UMTa thAkI gayo hovA chatAM mAlika tene doraDAthI 2 kheMcIne parANe calAve che. he jIva ! te parAdhInapaNe AvAM je du:kho sahana karyA che tenuM keTaluM varNana thaI zake ! have jo bhaviSyamAM AvAM du:kho sahana na karavAM hoya to dharma karavA mAMDa. (vizeSa varNana mATe 103mA pejamAM vAMco.) 8 ogaLathI doDIne AvelA zikArInA kUtarAe muMDane kAnathI ' pakaDI lIdho. pachI turata zikArIe AvIne tene bhAlAthI viMdhI nAkhyo. AthI te karuNa AkraMdana kare che. paNa tenA A karuNa AkraMdanane sAMbhaLanAra koNache? (vizeSa varNana mATe 127mA pejamAM vAMco.) Page #111 -------------------------------------------------------------------------- Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 uyaMre uMTakaraMkaM paTThIe bharo galammi kUvo ya / ujjhaM muMcai pokkarai tahA vi vAhijjae karaho / / 198 / / nAsA samaM uTTaM baMdheuM selliyaM ca khiviUNa / lajjUe a khivijjai karaho virasaM rasaMto'vi / / 199 / / gimhammi marutthalavAluyAsu jalaNosiNAsu khuppaMto / garuyaM pi hu vaha bharaM karaho niyakammadoseNa / / 200 / / udare auSTrakaraMkaM pRSThau bhAro gale kUpazca UrdhvaM muJcati pUtkArayati tathA'pi bAhyate karabhaH / / 198 / / nAsikayAM samaM oSThaM baddhvA zailakaM ca kSiptavA rajvA ca kSipyate karabho virasaM rasannapi / / 199 / / grISme marusthalavAlukAsu jvalanoSNAsu khidyan gurukamapi khalu vahati bhAraM karabho nijakarmadoSeNa / / 200 / / 103 gAthArtha : aMTanA peTa apara hAupiM42 bAMdhIne, pITha para bhAra sAhIne 45 ( tupa ) ne gaNAmAM laTakAve che pachI UMTa pokAra kare to paNa vahana karAya che. (198) nAkanI sAthe hoTha bAMdhIne ane nAkamAM dorI parovIne virasane raDato hoya to paNa UMTa dorIthI yIne sarva vAya che. (vahana rAya che.) (188) unALAmAM agni jevI garama maru sthaLanI retImAM ghaNAM paNa khedane pAmato UMTa potAnA karmanA ghoSathI, vahana rAya che. (200) tisro'pi sugamA: / navaraM yo galiruSTro bhavati sa kSiptabharo mArge pratisthAnamupavizati, tatastasya kilodare tIkSNAsthisaGghAtarUpamuSTrakalevaraM badhyate, tena ca baddhena dUyamAna upaveSTuM na zaknoti, gale ca ghRtAdibhRtaH kutapako badhyate / / kena punaH karmaNA jantavaH karabheSu jAyanta ? ityAha - - TIkArtha : traNeya gAthA sugama che. paraMtu bhAra bharelo gaLiyo* UMTa mArgamAM cAlatA sthAne sthAne besI jAya che. tethI tenA peTa upara tIkSNa hADakAnA mALakhAvALuM UMTanuM kalevara bAMdhe che jethI UMTa besavA kare to paNa besI naM zake eTale pharajiyAta cAlavuM paDe. ane gaLAmAM ghI AdithI bharelo kUpaka (kutupa) bAMdhavAmAM Ave che. paNa kayA karmothI jIvo UMTanA bhavamAM utpanna thAya che ? tene kahe che. jiNamayamasaddahaMtA daMbhaparA paradhaNekkaluddhamaNA / aMgArasUripamuhA lahaMti karahattaNaM bahuso / / 201 / / gaLiyuM Dhora eTale durvinIta pazu je bhAra bharelo hoya tyAre cAlatA cAlatA besI gayA pachI jaladIthI UThe nahIM tevo arthAt khoTIlo. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 jinamatamazraddadhAnAH daMbhaparAH paradhanaikalubdhamanasaH aMgArasUripramukhAH labhante karabhatvaM bahuzaH / / 201 / / gAthArtha H jinamatanI zraddhA nahIM karatA, daMbhamAM tatpara, paradhanamAM eka lubdha manavALA, aMgArasUri vagere ghaNIvAra UMTanA bhavane pAme che. (201) iha kecidabhavyA dUrabhavyA vA vrate parigRhIte AcAryake'pi prApte jinamatamazraddadhAnA: dambhamAtrapradhAnAH paradhanaikalubdhamanasaH vastrapAtrauSadhamiSTAhArAdidvAreNa paradhanabhakSaNaparA ityarthaH, kimityAha-karabhatvamanekazo labhante, aMgAramaIkAcAryapramukhA iva, kaH punarayamaGgAramardakAcArya iti ?, ucyate - TIkArtha ? ahIM keTalAka abhavyo athavA dUrabhavyo vrata grahaNa karI AcArya pada prApta kare che te paNa jinamatanI zraddhA nahIM karatA mAtra daMbhane karanArA paradhanamAM ja eka lubdha manavALA, vastra, pAtra, auSadhi, miSTa-AhAra vagere dvArA paradhananuM bhakSaNa karanArA aMgAramardaka AcAryanI jema aneka vakhata UMTanA bhavane pAme che. A aMgAramaka AcArya koNa che ? te kahevAya che. aMgAramardaka AcAryanI kathA garjanaka nAmanuM sakulIna (jemAM uttama puruSo vase che tevuM) nagara che je kulInothI yukta indrapuranI sAthe hAthInI garjanAnA bAnAthI garjArava kare che. gacchathI parivarelA vijayasena nAmanA sUri anukrame mAsakalpathI* vihAra karatA padhAryA. pachI temanA ziSyoe prabhAta samaye svapnamAM pAMcazo madanIyAothI vIMTaLAyelo Dukkara joyo. teoe A svapnanI vAta gurune jaNAvI. AcAryuM paNa kahyuM ke suziSyothI parivarelo koI kuguru Aje thoDA samaya pachI Avaze. (4) pachI cAre bAjuthI kalpavRkSothI alaMkRta karAyelA eraMDa vRkSanI jema tathA saumyagrahothI vIMTaLAyelA mahAduSTa zani grahanI jema pAMcazo maharSiothI parivarelA rudradeva AcArya tyAM AvyA. upAzrayamAM rahelA sAdhuoe abhyathAna Adi pratipatti karI. saMdhyA samaye AgaMtuka AcAryanI parIkSA mATe kAyikabhUmimAM kolasA patharAvavAmAM AvyA. sAdhuo kAyika bhUmie (mAtrudi paraThavavA) nIkaLyA. kacaDAtI kolasInA kacakaca thatA avAjane sAMbhaLIne AgaMtuka munio jIvavirAdhanAnI zaMkAthI te pradezamAM nizAnI karIne micchAmi dukkaDa Ape che. pachI rudradeva AcArya UbhA thayA. kAyika bhUmie jatA kolasA cagade che kacakaca avAja sAMbhaLI upahAsapUrvaka bole che ke aho ! arihaMte Ane paNa jIvo kahyA che. (10) upAzrayamAM sthita sAdhuo pracchanna rIte samagra vRttAMtane joIne potAnA gurune jaNAvyuM. pachI te kRtanidhi AcArya paNa AgaMtuka munione dezanAthI pratibodhe che ane kahe che ke AkRtithI tathA AvI ceSTAthI kharekhara A abhavya hovo joIe tethI tame Ano tyAga karo kemake A tamane kyAMka anarthamAM nAkhaze. pachI te sAdhuoe upAyathI krame karI teno tyAga karyo. pachI A badhA anyagurunI upasaMpadA* svIkArIne akalaMka cAritra ArAdhIne devalokamAM gayA. mAsakalpa eTale comAsA sivAyanA AThamAsamAM koIpaNa gAma ke nagaramAM ekeka mahino rahevuM te. eka nagaramAM eka mAsa pUrNa thayA pachI bIjA nagaramAM vihAra karI bIjo mAsa rahevuM. caMdra, budha, guru ane zukra saumya graho che. sUrya, maMgaLa, zani, rAhu ane ketu duSTa (phura) graho che. kuragrahomAM zani mahaduSTa che. upasaMpadA eTale jJAnAdi zIkhavA mATe keTaloka vakhata anya gacchanA AcArya vigerenI je sevA karavI te upasaMpadA kahevAya che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaka bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 105 pachI tyAMthI AvelA badhA A ja bharatakSetramAM vasaMtapura nagaramAM dilima rAjAnI ghaNI strIone vize zreSTha rUpane dharanArA pAMcazo putro thayA. (16) te jyAre yauvanane pAmyA tyAre kanakadhvaja rAjAvaDe gajapuranagaramAM putrIonA svayaMvara maMDapamAM sarve AmaMtrita karAyA. svayaMvaramAM gayelA teoe pIThapara ghaNAM bhArathI AkrAMta thayela gaLAmAM kUpaka (katapa) bAMdhelo mahAvirasa avAjane raDato, pAmAthI grasta (khujalI, khaNaja vagere rogo vizeSa), jIrNazarIravALo ghaNA du:khI evA UMTane joyo. pachI vAraMvAra karuNAthI jotA te badhAne avadhi sahita jAtismaraNa jJAna thayuM. tethI teo jANe che A ApaNo pUrvabhavano mahAnubhAva guru abhavyano AtmA che. aho ! karmanI vicitratAne juvo ! kAraNa ke jJAnasaMpattine meLavIne paNa tevA prakAranA vItarAganA vacananI ANe zraddhA na karI, du:khanA nidhAna evA saMsAramAM haMmezA bhamaze. Ama karuNAthI te UMTane choDAvIne badhA Aryasamudra pAse dIkSA le che ane parama saMvigna thayelA sarva karmonA aMzone khapAvIne kramathI siddha thaze. (23) atha pazumadhikRtyA''ha - have pazune AzrayIne kahe che. jIvaMtassa vi ukkattiuM chaviM chiMdiUNa maMsAiM / khaddhAiM jaM aNajjehiM pasubhave kiM na taM sarasi / / 202 / / jIvato'pyutkRtya chaviM chittvA mAMsAni bhakSitAni yadanAryaH pazubhave kiM na tat smarasi ? / / 202 / / gAthArtha : jIvatA paNa cAmaDIne utaraDIne ane mAMsane ukheDIne je anAryo vaDe bhakSaNa karAyo te pazubhUvane tuM kema yAda karato nathI ? ko'pyAtmIyajIvanamanuzAsti-anAdisaMsAraM paribhramato haMta tava yat pazubhave jIvato'pyutkRtya tvacaM chittvA mAMsAnyanAryamA'sabhakSaNazIlaiH pApiSThekSitAni, tat kiM na smarasi ?, nanvAgamazraddhAvAn smara, tat smRtvA ca tathA kuruM yathA punarapi pazutvaM na prApnoSIti bhAvaH / / TIkArtha ahIM koIka jIva potAnA AtmAne zikhAmaNa Ape che ke- anAdi saMsAramAM paribhramaNa karatA je tArA pazubhavamAM tArI jIvatI cAmaDIne utaraDIne mAMsane kApIne khAudharA pAriSTha anAryo vaDe je bhakSaNa karAyo te pazabhavane he jIva! tuM kema yAda karato nathI ? kharekhara AgamanI zraddhAvALo tuM yAda kara ane tene yAda karIne have evuM AcaraNa kare jethI pharI tuM pazunA bhavane na pAme ema kahevAno bhAva che. aparAmapyanuzAstigAthAmAha - bIjI paNa zikhAmaNa ApatI gAthAne jaNAve che galayaM chettUNaM kattiyAi ullaMbiUNa pANehiM / . ghettu tuha cammamaMsaM aNaMtaso vikkiyaM tattha / / 203 / / galakaM chedayitvA kartikayollambya doAM gRhItvA tava carmamAMsamanantazo vikrItaM tatra / / 203 / / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 gAthArtha pagathI UMdho laTakAvIne, chUrAthI gaLuM kApIne tathA cAmaDuM ane mAMsa laIne kasAIovaDe tuM anaMtavAra pazunA bhavamAM veMcAyo che. (203) pANe : zaunikairadhomukhamuparyulaMbya-udbadhya tatreti pazubhava eva zeSaM sugamaM / dArtha : pANaiH 20 SALSO43 nAye bhu me zata mAthe 652. 421vIna tathA tatra bheTale pshun| bhavabhai.pAhI sugama che. aparamapi pazubhavAnubhUtaM duHkhaM smrytibIjuM paNa pazunA bhavamAM je du:kha anubhavyuM che tene yAda kare che. dino balIe taha devayANa virasAI bubbuyNto'vi| . pAhuNayabhoyaNesu ya kao si taha posiuM bahuso / / 204 / / datto balau tathA devasyAgre virasAni burburayannapi prAghUrNakanizAbhojaneSu ca kRtto'si tvaM poSayitvA bahuzaH / / 204 / / gAthArtha : tathA virasa beM beM karato paNa devanI AgaLa bali apAyo che ane te puSTa banAvIne mahemAnanA bhojana vakhate ghaNIvAra kapAyo che. (204). subodhA / / tathA - dhammacchaleNa kehiM vi anANaMdhehiM maMsagiddhehiM / nihao niruddhasaddo galayaM valiUNa jatresu / / 205 / / dharmacchalena kaizcidapi ajJAnAMdharmAMsagRddhaiH / nihato niruddhazabdo galakaM valayitvA yajJeSu / / 205 / / gAthArtha ? tathA dharmanA bAnAthI keTalAka paNa ajJAnathI aMdha banelA mAMsa lolupIovaDe yajJomAM tArA gaLAne maraDIne ruMdhAyo che zabda jeno evo tuM haNAyo che. (205) ___ kaizcidityanArya veda vacana vAsitairdhigvaNeH "agnihotraM juhuyAt svargakAmo, vedavihitA hiMsA na doSAya, yajJe nihatAH pazavaH svargamupagacchanti, yajJayAjako divaM gacchati zAntaM cApnotI" tyAdi vacanairdharmavyAjenAjJAnAndhaiH paramArthAdarzibhiH "na hiMsyAt sarvabhUtAni, sAni sthAvarANi ca / " iti / / "etat trayaM zikSeta dAnaM damaM dayA" miti, tathA "paThayate mAnave dharme, yatidharmavidAvidam / / dazalakSaNako dharmaH, sevitavyaH prayatnataH / / 1 / / dhRtirdayA damo'steyaM, zaucamindriyanigrahaH / dhIvidyA satyamakrodho, dazamaM dharmalakSaNaM / / 2 / / daza lakSaNAni dharmasya, ye viprAstamadhIyate / adhItya cAnuvartate, te yAnti paramAM gatim / / 3 / / iti, 'paJcacaitAni pavitrANI' tyAdyanekadhoktAnyAtmIyAgama vacanAnyapayaparibhAvayadbhirmAsagRddhaivIhINAM mukhaM bhRtvA baddhvA ca niruddhazabdo grIvAM valitvA yajJeSu nihato'sIti / / TIkArtha anAryavedavacanothI bhAvita keTalAka adhama puruSovaDe "svarganI icchAvALAe agnihotra yajJa karavo joIe" vedamAM batAvelI hiMsA doSane mATe nathI, yajJamAM homAyela pazuo svargamAM jAya che yajJane karanAro Rtvija svargamAM jAya che ane zAMti pAme che." ityAdi vacanono AdhAra laIne, paramArthane nahIM Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 jANanArA, evA ajJAnathI AMdhaLA banelAovaDe dharmanA bAnAthI pazuo homAya che. "trasa ke sthAvara koIpaNa jIvanI hiMsA na karavI, dAna, damana ane dayA A traNa zikhavA joIe" tathA manue kahelA yatidharmavidhimAM A kahevAya che ke- daza prakArano yati dharma prayatnathI sevavo joIe. (1) 107 dhRti, dayA, dama, asteya zauca, indriyanigraha, ghI, vidyA, satya ane kSamA A daza prakArano dharma che. (2) dharmanA A daza prakAro che AvA dharmane je brAhmaNo bhaNe che bhaNIne tenuM AcaraNa kare che te mokSamAM jAya che. (3) tathA 'A pAMca pavitra che' ityAdi aneka prakAre potAnA zAstronA vacanonI vicAraNA karyA vinA mAMsamAM Asakta puruSovaDe cokhAne moDhAmAM bharIne, mukhane bAMdhIne rokI devAyo che avAja jeno evo tuM Doka maraDIne yajJomAM anekavAra haNAyo che. - kimiti pazubhave'nAryairbhakSitaH ? kimarthaM ca balividhAneSu datta ? ityAha pazunA bhavamAM anAryovaDe kema bhakSaNa karAyo ? ane balikAryomAM zA mATe homAyo ?tene jaNAvatA kahe che. UraNayachagalagAi nirAuhA nAhavajjiyA dINA / bhuMjaMti nigghiNehiM dijjayaMti balIsu ya na vagghA / / 206 / / aurabhrakacchagalakAdikA nirAyudhA nAthavarjitA dInA: bhujyante nirghRNaiH dIyante balibhyo na ca vyAghrAH / / 206 / / gAthArtha : gheTAM bakarAM vagere je zastravinAnA che, nAthathI rahita che, tathA dIna che te nighRNo vaDe khavAya che ane bilamAM apAya che paNa vAgha vagere nahIM. (206) UraNako-gaDDurakaH, chagalakaH prasiddhaH, Adizabdena hariNazazakAdiparigrahaH, ata eva nirghRNairbhujyante, ata eva ca baliSu dIyante, kutaH ? ityAha-yato nirAyudhA nAthavarjitAH dInAzca na tu vyAghrasiMhAdayaH, nakharadaMSTrAdyAyudhatvAt svayamapi mahAparAkramavattvena bhayajanakatvAditi / / TIkArtha : uNaka eTale gheTo, chagalaka eTale bakaro je prasiddha che. Adi zabdathI haraNa, sasalA vagerene grahaNa karavA, AthI ja teo nighRNovaDe bhojana karAya che ane AthI ja balimAM apAya che. prazna : zA kAraNathI bhojana karAya che ane zA kAraNathI balimAM apAya che ? uttara H teonA zarIranA aMgomAM nakha vagere tIkSNa mAravAnA sAdhano hotA nathI, teno koI mAlika hoto nathI ane dIna hovAthI balimAM dharAya che jyAre vAgha siMha vagerene nakha, dADha vagere zastro hovAthI ane svayaM paNa mahAparAkramavALA hovAthI tathA bIjAne bhaya utpanna karatA hovAthI yajJomAM homAtA nathI. ayaM ca pazughAtasteSAM purastAdanantaduHkhaphala ityAha - have je jIvo AvA pazughAtane kare che te jIvone AgaLa upara anaMta duHkhanuM phaLa maLaze tene jaNAvatA kahe che. pasughAeNaM naragAiesu AhiMDiUNa pasujamme / mahuvippo vva haNijjai anaMtaso jannamAIsu / / 207 / / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 bhAva bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 pazughAtena narakAdiSu AhiNDya pazujanmani madhuvipra iva hanyate'nantazo yajJAdikeSu / / 207 / / gAthArtha : pazughAtanA pApathI narakAdimAM bhamIne madhuvipranI jema yajJAdimAM anaMtavAra pazubhavamAM haNAya che. (207). yaH pazughAtaM karoti-UraNakacchagalakAdivinAzaM vidhatte sa tena hetubhUtena narakAdiSu dArUNa-duHkheSvA-samantAt punaH punarutpadyamAno hiNDitvAntarA'ntarA pazujanmani prApte svayamapi yajJAdiSu anantazo hanyate, ka ivetyaahmadhuvijha rUva | TIkArtha : je gheTAM-bakarAdino pazughAta kare che te te pazughAtanA pApathI dAruNa duHkhavALA narakAdimAM cAre bAjuthI vAraMvAra utpanna thato bhamIne vacce vacce prApta thayelA pazu janmamAM svayaM paNa yajJAdimAM anaMtavAra haNAya che. prazna : konI jema haNAya che ? uttaraH madhu vipranI jema haNAya che. H punarAvati ?, te - praznaH A madhu vipra koNa che ? uttaraH A madhuvipra kathAnakathI kahevAya che. madhuvipranuM kathAnaka rAjagRha nAmanuM nagara che jemAM loka sanmAna ane dAnamAM rata hovA chatAM mAna ane madathI rahita che. ghaNAM zramathI yukta hovA chatAM sukhI che ane te nagaramAM rAjAno madhu nAmano suprasiddha brAhmaNa purohita che. je haMmezA svAdhIna hovA chatAM svacchaMdatAthI rahita che. tene jAlinI nAme strI che ane teono vasunAme putra che. teonA ghare gaMgA nAme vidhavA putrI che. veda adhyayana nimitte vasu dezAMtara gayo. pachI zucivAdamAM rata putrI zarIrane siMcatI ja bhame che. (4) ane purohitane ghare cAMDAlaNI haMmezA paNa chANane pheMke che tethI te putrI tene siMcatI (sApha karatI) phare che ane ghaNI durgachA kare che. madhu brAhmaNe paNa nagaranI bahAra cAreya dizAmAM ramaNIya vanakhaMDathI yukta ghaNI moTI yajJazALA karAvI ane temAM haMmezA ghaNAM pazuono ghAta karIne potAnA yajJo kare che ane e pramANe rAjAnA paNa ghaNA yajJo pote kare che. (7) have atighaNA zucivAdathI* nacAvAyelI te putrIne joIne mAtA-pitA tathA anya paNa sakala loka tene jaNAve che ke pramANamAM karAtuM zucivAda zobhe che. atipramANamAM karAtuM upahAsane utpanna kare che. pachI kahe che ke he bhadre ! tuM ATalI durgachA kema kare che? e pramANe vAraNa karAtI hovA chatAM paNa adhika zucivAdane kare che. have koIka vakhata marIne te ja cAMDalaNInA udaramAM putrIpaNe utpanna thaI. utpanna thayelI te putrIne laIne cAMDAlaNI te vipranA ghare Ave che ane pUrvabhavamAM putrI mAtApitAne prANathI paNa adhika priya hatI ane te ja pUrva snehathI tene joIne haMmezA bolAve che ane uttama vastro vagere Ape che ane bIjA paNa zucivAda : zarIranI zuddhimAM AtmAnI zuddhi mAnanArAno mata. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 109 khAnapAna ApavAmAM kamInA nathI rAkhatA. (13) have moTI thayelI tene vijana jANIne (koI na dekhe tema) hAthathI sparzanA kare che. khuza thayelA teo tene khoLAmAM le che tathA ramADe che. teono saMbaMdha gADha thaye chate te cAMDAlaputrI teonA gharamAM paNa praveze che ane bhAjanamAM paNa bhojana kare che. pachI madhuvipra ane jAlinI paNa te ja bhAjanamAM bhojana kare che. bIjA brAhmaNo vaDe prArthanA karIne vAravA chatAM keTalAmAM koIpaNa rIte virAma pAmatA nathI teTalAmAM te brAhmaNo vaDe paNa te madhupriya ane jAlinI sarvathA tyAga karAyA arthAt zAti bahAra karAyA. pachI rAjAe A hakIkatane jANI ane gusse thayelo mukhya brAhmaNone bhegAM karIne puchyuM ke ahIM madhuviprane zuM prAyazcitta che ? he rAjan ! khadIranA aMgArAthI bharela khADAmAM naMkhAyelo A zuddhine prApta karaze bIjI koIpaNa rIte A zuddhine pAmaze nahIM. (18) rAjAe temaja karAvyuM pachI te marIne pazughAtanA pApathI narakamAM gayo, tenI strI paNa te ja citAmAM pravezIne mare che. te purohitapada bIjAne apAyuM. pachI jeTalAmAM vasudeva bhaNIne pAcho Ave che teTalAmAM teNe A sarva vyatikara sAMbhaLyo. pachI moTA khedane vahana karato bIjA gharamAM rahyo ane divaso pasAra kare che. have vasu jeTalAmAM te bIjA purohitane vilAsa karato juve che teTalAmAM pote bhaNelA vedanuM ciMtana kare che pachI kahe che ke eka mArA pitA vaDe mArI AjIvikA* grahaNa karAI ane pitAvaDe sarvajanathI viruddha paNa potAne cAMDAlamAM kevI rIte vaTalAvAyo ? e pramANe vicArIne pharI pharI paNa pitA para dveSI bane che. (23) pachI jeTalAmAM vicAre che ke jo huM pitAne kyAMya paNa jouM to potAnA hAthathI tenuM mastaka grahaNa karuM e pramANe manamAM gADha vairane vahana karato marIne, saMsAramAM bhamIne pachI hastinApura nagaramAM te trivikrama nAme brAhmaNa thayo ane yajJo kare che. madhuvipra paNa narakAdimAM bhamIne tyAM ja bokaDo thayo jene koIka rIte trivikrame joyo. utpanna thayelA prazleSathI bokaDAne pakaDIne yajJamAM mArIne bhojana karyuM. pachI pharI paNa madhuvima saMsAramAM paribhramaNa karato pazu janmane pAmIne koIka bhavamAM vadha karAyo ane koIka bhavamAM bIjAo vaDe balimAM apAyo te ja rIte atithionuM bhojana karAyo. pharI puSTa karAyelo yajJomAM homAyo. e pramANe ja anAryovaDe anaMtavAra mArIne bhojana karAyo tathA potAnA putravaDe paNa anekavAra marAyo jyAM sudhI madhuno naMdipuramAM mahAkrUra, mithyAdaSTi rUdradeva nAmano brAhmaNa thayo. (30) ane te koI vakhata putrAdi varganI sAthe yAjJika thayo tyAre yajJamAM vadha nimitte dUrathI lAvIne eka pazu baMdhAyelo che teTalAmAM ghaNAM ziSyonA parivArathI yukta kevalI bhagavAna te nagaranI bahAra AvyA. (32) pachI gocarI samaye zikhAmaNa ApIne gItArtha dakSa sAdhuono eka saMghATaka tyAM mokalAvyo. te saMghATaka tyAM jaIne madhura vacanothI beM beM karatA pazune dezanA Ape che. pachI eka sAdhu tene kahe che ke "he bhadra ! tuM beiM kema kare che ? tArAvaDe svayaM ja pUrve madhuvijhanA bhAvamAM ghaNAM pazuo haNAyA che ane A yAjJika pUrvabhavamAM tAro vasunAme putra hato tathA A kAraNathI (pUrve kahevAyela) verathI pratibaddha thayelo saMsAramAM bhamIne te hamaNAM rudradeva nAmano yAjJika brAhmaNa thayo che. te paNa narakAdi sthAnomAM anaMta du:khone anubhavIne yajJomAM homAto, bIjAo vaDe paNa vividha prakArothI pazunA bhavamAM anaMtabhavo sudhI homAto evo tuM potAnA putra vaDe paNa anekavAra yajJomAM haNAyo che. ane AnAthI AgalA chaThThAbhavamAM pazu evo tuM mAMsamAM lubdha evA A AhIrathI haNAyo che. amukathI pAMcamAM bhavamAM, amukathI cothA bhavamAM, amukathI ahIM TIppaNI mAM amadA mAM mama zabdane badale vikalpa ma zabda Apela che te AdhAre artha karela che. saMghATakaH gocarI vagere levA be sAdhuo sAthe jAya tene saMghATaka kahe che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 trIjA bhavamAM tathA amukathI AgaLanA taratanA bhavamAM tuM haNAyo che ane A bhavamAM te ja potAnA putravaDe yajJamAM vadha karavA tuM lavAyo che tethI svayaM ja karela karmane bhogavavAmAM kheda kema kare che ? e pramANe sAdhunA vacanane sAMbhaLatA tene potAnA cha bhavanA viSayanuM jAtismaraNa jJAna thayuM. tenA AdhAre bAkInA badhA bhavonI paNa zraddhA kare che "ane saMvigna thayelo teonI pAse samyaktano svIkAra kare che. aNuvratone grahaNa kare che, potAnA azubhakRtyonI niMdA kare che ane cittamAM pharI pharI jina namaskAranuM parAvartana kare che. eTalAmAM kilakilArava karatA badhA brAhmaNo tyAM doDI Ave che ane kahe che ke, are ! koIka jetapaTaka (zvetAMbara sAdhu) tamane zuM kahe che ? e pramANe bolatA teo vaDe te bokaDo mukhamAM cokhA bharIne, moTuM bAMdhIne, rUMdhAyelA avAjavALo haNAyo. pachI zubhabhAvane pAmelo A marIne vaimAnika devalokamAM mahaddhika samyagdaSTi deva thayo. pachI kevalI bhagavaMtane vaMdana karavA Avyo. pachI namIne ane bhaktithI stuti karIne Ama kahe che ke he bhagavan! tamArA kRpArUpI mahAvRkSanA phulane huM pAmyo chuM have pachI mAre zuM karavA jevuM che tene batAvo. pachI kevalI.tene dharma kahe che. te deva "tatta' karI dharmane svIkArIne kahe che ke he muninAtha ! zuM A rudradeva pratibodha pAmaze ? pachI kevalI kahe che ke tArI zaktithI moTA kaSTathI te zrAvaka thaze (50) ema kahIne kevalI anyatra vihare che. deva paNa AkhA paNa brAhmaNa kuTuMbamAM koDhane vikurve che. pachI deva munirUpa karIne tyAM gayo. teoe munine puchyuM ke tame kaMI jANo cho ? hA, huM jANuM chuM ema munie kahyuM. pachI teoe kahyuM ke amArA koDhane dUra karo. pachI munie kahyuM ke jo tame zrAvaka thAva to huM koDha maTADuM. pachI teo kahe che ke amAre maravuM sAruM paNa ame kapaTI zrAvaka nahIM thaIe. pachI gADha pIDIne deva gayo ane thoDA kALe munivezathI deva pharI pAcho Avyo. teo kapaTI zrAvakapaNuM svIkArIne pachI sAjA thayelA zrAvakapaNAnI ArAdhanA karatA nathI. pachI deve teone pUrvakaratA adhika ja pIDita karyA. pachI teoe kAlAMtarathI pharI paNa tevI ja rIte kapaTI zrAvakapaNAno svIkAra karyo. pharI paNa choDI dIdhuM. vaLI pharI pIDA karI Ama anekavAra kapaTa zrAvakapaNuM lIdhuM ane choDI dIdhuM. pachI moTA kaSTathI ane bhayathI sAdhunI pAse dharmane sAMbhaLatA teone jinamata pariNAma pAmyo. teo kramathI siddha thaze. madhudeva paNa tyAMthI Ave chate mahAvidehakSetramAM janma pAmI pachInA bhavamAM siddha thaze. atha hariNamadhikRtyA''ha - have haraNane AzrayIne kahe che. ranne davaggijAlAvalIhiM savvaMgasaMpalittANaM / hariNANa tANa taha dukkhiyANa ko hoi kira saraNaM ? / / 208 / / araNye davAgnijvAlAvalibhiH sarvAGgasaMpradagdhAnAM dariNAnAM teSAM tathA kulitAnAM pati viru zaram ? pAra08AA gAthArtha : araNyamAM dAvAnaLanA agni vALAnA samUhothI sarvAga dAjhelA tathA du:khI thayelA te haraNAone zuM koI zaraNa thAya che. ? (208) Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAnA prakaraNa bhAga- 2 15 / sugamA / hariNamevAdhikRtyA''tmAnuzAstimAha - haraNane ja uddezIne (AzrayIne) potAne zikhAmaNa ApatA jaNAve che. niddayapAraddhiyanisiyasellinibhinnakhinadeheNa / hariNattaNami re sarasu jIva ! jaM visahiyaM dukkhaM / / 209 / / baddho pAse kUDesu nivaDio vAgurAsu saMmUDho / pacchA avaso ukkattiUNa kaha kaha na khaddo si ? / / 210 / / sarapaharaviyAriyauyaragaliyaganbhaM paloiDaM hariNiM / sayamavi ya paharavihureNa sarasu jaha jUriyaM hiyae / / 211 / / mAyAvAhasamAraddhagorigeyajjhuNIsu mujhaMto / savaNAvahio annANamohio pAvio nihaNaM / / 212 / / davaNa kUDahariNiM phAsiMdiyabholio tahiM giddho / viddho bANeNa urammi ghummiuM nihaNamaNupatto / / 213 / / cittayamaiMdakamanisiyanaharakharapaharavihuriyaMgassa / jaha tuha duhaM kuraMgattaNaMmi taM jIva ! kiM bhaNimo? / / 214 / / nirdayapAradhikanizitakuntavAvalabhinnadehena hariNatve he jIva ! smara tad viSoDhaM yad duHkham / / 209 / / baddhaH pAze kUTeSu nipatito vAgurAsu saMmUDhaH pazcAdavaza utkRtya kathaM kathaM na bhakSito'si / / 210 / / zaraprahAravidArito daragalitaguhyAM pralokituM hariNI svayamapi ca prahAravidhureNa smara ! yathA khinnaM hRdaye / / 211 / / mAyAvAhasamArabdhagaurIgeyadhvaniSu muhyan zravaNAvahito'jJAnamohitaH prApito nidhanam / / 212 / / dRSTvA kUTahariNIM sparzanendriyamugdhaH tatra gRddhaH viddho bANena urasi ghUrNayitvA nidhanamanuprAptaH / / 213 / / citrakamRgendrakramanizitakharavaraprahAravidhuritAGgasya yad tava duHkhaM kuraMgatve tad jIva ! kiM ? bhaNAmaH / / 214 / / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 gAthArtha : he jIva ! haraNanA bhavamAM nirdaya pAradhI vaDe tIkSNa bhAlA vAvalathI tArA zarIrane bhedyuM che te vakhate teM je du:kho anubhavyA che tene tuM yAda kara. (209) pUrvabhavomAM pAzamAM baMdhAIne, kUTamAM paDIne, jALamAM phasAIne je paravaza thayelA evI tArI cAmaDI utaraDIne kevI kevI rIte bhakSaNa nathI karAyo ? tene tuM yAda kara. (210) pUrvabhavamAM zikArIe bANa mArIne jenuM peTa cIrI nAkhyuM che ane jeno garbha gaLI rahyo che evI tArI haraNIne ane svayaM paNa prahArathI pIDita thayelo evo tuM hRdayamAM je kheda pAmyo hato tene tuM yAda kara. (211) zikArIo vaDe goThavAyela suMdara strInA gItanA avAjamAM moha pAmelo, sAMbhaLavAmAM tallIna thayelo, ajJAnathI mohita thayelo evo tuM je maraNane prApta karAvAyo tene tuM yAda kara. (212) kRtrima ha2NIne joIne sparzendriyathI ThagAyelo ane teomAM Asakta thayelo, pachI zikArInA bANathI peTamAM vIMdhAyelo ghUmarI khAIne maraNa pAmyo tene tuM yAda kara. (213) siMha-cittA vAgha vageree paganA tIkSNa nahoranA kaThora prahArathI tArA zarIrane cIrI nAkhela evA te ha2NanA bhavamAM je duHkha anubhavyuM tenuM he jIva ! ame zuM varNana karIe ? (214) sugamAH / navaraM mAyApradhAno vyAdho mAyAvyAdhaH 'kUDahariNi' ti iha kilA''kheTikAH svayaM vRkSAdyantaritAH pralambitAtisUkSmadavarikAbaddhAM nijahariNImaTavyAM hariNAnuddizya muJcanti tAM dRSTvetyarthaH iti / / tathA TIkArtha : artha sugama che paraMtu mAyAvAda (mAyA vyApa) arthAt mAyApradhAna zikArI. 'haripni' zikArIo che svayaM vRkSanI aMdara chUpAIne pachI lAMbI karelI ati sUkSma doraDImAM baMdhAyela potAnI haraNIne aTavImAM haraNane uddezIne mUke che te ha2NIne joIne sparzendriyamAM Asakta, thayela haraNImAM rAgI thayela evo haraNa bANathI vIMdhAya che. vaivivaravihiyajhaMpo gattAsUlAi nivaDio saMto / javacaNayacaraNagiddho viddho hiyammi khaddho ya / / 215 / / - vRttivivaravihitajhampo garttAzUlAsu nipatitaH san yavacaNakacaraNagRddho viddho hRdaye zUlAbhiH bhukto ca / / 215 / / gAthArtha : java ane caNA caravAmAM Asakta thayelo, vADanA nIcenA bhAgamAM marAyo che kUdako jenAvaDe evo tuM ha2NanA bhavamAM khADAnA khIlA upara paDye chate hRdayathI vIMdhAyo ane khavAyo tene tuM yAda kara. (215) iha kasmiMzcideze yavacanakakSetrANi hariNAzcaranti tadrakSaNArthamucA ghanAzca vRtayaH kriyante, tAzca vRttI: kila kecid mAMsabhakSaNazIlAH krUrAtmAnaH kvacidekasmin pradeze kiMcinIcaistarAH kurvanti, abhyantare cAdhaH saMkIrNA upari vizAlA madhyanikhAtAtitIkSNakhAdirakIlarUpazUlikA garttAH khananti teSu ca nIcavRttirUpeSu vRttivivareSvAgatya paramArthamajAnAnAH ke'pi mugdhahariNAH jhaMpAM dattvA pravizanti, tato garttAsu patitAH santaH zUlAbhirhRdaye vidhyante, Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhala bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 113 tatastairbhakSyanta iti bhAva iti / aparaM ca-mattAzca hariNAH kila zrRMgAghAtaiH vRkSANAM ghantaH paribhramanti, tatazca kasmizcid vaMzajalyAdau gupite vRkSe vilagnazrRMgA vellaMto mriyanta iti darzayati TakArtha ahIM koIka dezamAM haraNAo java ane caNAnA khetaro carI jAya che tenA rakSaNa mATe UMcI ane ghATI vADo karAya che. keTalAka mAMsAhArI krUra jIvo koI eka pradezamAM vADone kaMIka nIcI kare che ane aMdaranA bhAgamAM nIce sAMkaDI ane upara pahoLI tenI madhyamAM ati tIkSma kheranI cUlikAo khoDelI che jemAM evI khAIone khode che ane te nIcIvADanA chIMDA pAse AvIne paramArthane nahIM jANatA keTalAka mugdha haraNIyAo kUdako mArIne aMdara kUde che pachI khADAmAM paDe chate tIkSNa zULathI hRdayamAM vIMdhAya che. pachI mAMsa lolupIo vaDe bhakSaNa karAya che ema kahevAno bhAva che ane bIjuM keTalAka unmatta haraNIyAo vRkSone ziMgaDAnA ghAtathI haNatA bhame che ane pachI koIka vaMzajALAdimAM gupta vRkSamAM ziMgaDA bharAI javAthI taraphaDatA mare che tene batAve che. matto tattheva ya niyapamAyao nihayarukkhagayasiMgo / subahuM vellaMto jaM mao'si taM kiM na saMbharasi ? / / 216 / / mRtaH tatraiva ca nijapramAdataH nihitavRkSagatazRGgaH subahu viSIdan yad mRto'si tat kiM na smarasi ? / / 216 / / gAthArtha : haraNanA bhavamAM unmattatAthI tathA potAnA pramAdathI vRkSone haNavAthI temAM bharAI gayelA ziMgaDAvALo tuM ghaNuM taraphaDato je rIte maryo che tene kema yAda karato nathI ? (216) atA navaraM 'talleva aa' tti tadaiva binani tathA - gAthArtha sugama che paraMtu tatthava ya eTale te ja haraNanA bhavamAM. tathA gimhe kaMtArAisu tisio mAiNhiyAi hIraMto / marai kuraMgo phuTuMtaloyaNo ahava thevajale / / 217 / / hariNo hariNIe kae na piyai hariNI vi hariNakajeNa / tucchajale buDDamuhAI do vi samayaM vivannAI / / 218 / / grISme kAMtArAdiSu tRSitaH mRgatRSNAbhirhiyamANaH mriyate kuraMga sphuTallocanaH athavA stokajale / / 217 / / hariNo hariNyAH kRte na pibati hariNyapi hariNakAryeNa tucchajale mAtamukhe dvAvapi samakaM vipanne / / 218 / / gAthArtha : bhara unALAmAM jaMgalAdimAM tarasyo thayelo, mRgatRSNAthI pANInI AzAmAM doDato, phuTatI che AMkha jenI evo haraNa maTe che. (217) athavA pANI thoDuM hovAthI haraNa haraNIne mATe pANI pIto nathI. haraNI paNa haraNane mATe pANI pItI nathI, alpajaLamAM moTuM boLelA baMne paNa sAthe mare che. (218). Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 sugame / / iha ca hariNatvena sarve'pi jIvA anantazaH utpannapUrvAH, kevalamudAharaNamAtramupadarzayannAha - ane ahIM haraNanA bhavamAM sarve paNa jIvo pUrve anaMtavAra utpanna thayA che phakta udAharaNane batAvatA kahe che. ettha ya hariNatte puSphacUlakumareNa jaha sabhajeNa / duhamaNubhUyaM taha suNasu jIva ! kahiyaM maharisIhiM / / 219 / / atra ca hariNatve puSpacUlakumAreNa yathA sabhAryeNa duHkhamanubhUtaM tathA zrRNu jIva ! kathitaM maharSibhiH / / 219 / / gAthArtha ane ahIM haraNanA bhavamAM potAnI patnI sahita puSpacUla kumAre je pramANe duHkha anubhavyuM hatuM te pramANe maharSioe batAvyuM che tene te jIva ! tuM sAMbhaLa. (219). sugamA / kathAnakaM tUcyate - gAthArtha sugama che. have kathAnaka kahevAya che. puSpagUla kathAnaka puSpabhadra nAmanuM nagara hatuM. jemAM mAlatInA phulonA samUhanI jema ghaNAM guNavALA lokopayogI motInA samUho zobhe che. te nagaramAM puSpadaMta rAjA che je sUrya jevo ugratApavALo nathI tathA caMdranI jema kelavALo nathI. tethI zItaLatAthI ane akalaMkatAthI anukrame jItAyela sUrya ane caMdra* AkAzamAM paribhramaNa kare che. A rAjAne puSpadaMtA nAmanI parama zrAvikA rANI che ane tene puSpacUla nAme putra che ane tenI sAthe joDalA rUpe janmelI zreSTharUpavALI puSpacUlA putrI che. te bhAI bahenane je prIti che te varNavavI paNa azakya che kAraNa ke bALapaNamAM sAthe dhULa krIDA karatA tathA kumArapaNAmAM sAthe kaLAne grahaNa karatA kayAreya paNa viyogane sahana karatA nathI. (5) yauvanane prApta thayA tyAre rAjA vicAre che ke jo huM A bene chUTA pADIza to nizcayathI maraNa pAmaze. tethI lokamAM ema kahIne tathA bIjuM kaMIka bAnuM kADhIne mAtA vAre chate rAjAe parasparane paraNAvyA.tethI kheda pAmelI devI dIkSA grahaNa kare che ane rAjA maraNa pAme chate puSpacUla ja te nagarano rAjA thayo. vratane ArAdhIne devalokamAM utpanna thayelI devI jeTalAmAM avadhijJAnano upayoga mUke che teTalAmAM puSpaculAnI sAthe viSayasukhone anubhavatA puSpacUlane juve che. pachI vicAre che ke viSayasukhamAM Asakta thayelA potAnA saMtAno narakamAM na jAo ane puSpacUlAne puSpacUla upara adhika sneha che tethI puSpacUlAne ja savizeSa bodha karuM ema jaIne rAtrImAM tene svapnamAM pUrve varNavelA svarUpavALA narakane batAve che. have narakanA bhISaNa du:kho joIne te bhaya pAmI. e pramANe nitya rAtrImAM svapnamAM te bhISaNa svarUpavALA narakane juve che. pachI rAjAne jaNAvIne tarthikone bolAvAyA. pachI rAjAe teone puchyuM ke nArako kevA svarUpavALA hoya che ? te kaho. teomAM keTalAka kahe che ke he rAjan !je paravazatA che te ja naraka che. kAraNa ke kUtaro paNa svacchaMdatAthI bhame che je kUtarAthI paNa adhika sadA parAdhIna che svecchAthI khAvA sUvA ke bIjuM kaMI karavA zaktimAna thato nathI te zuM narakathI kaMI anya che? puSyanto eTale sUrya ane caMdra tIrthiko eTale anyadarzanIo. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha3 bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 115 te Apa kaho. tethIA parAdhInatA che te naraka che. (19) pharI bIjAoe kahyuM ke he rAjana! sarva paribhavonuM sthAna, du:khonuM ekamAtra ghara evuM dAridraya ja ahIM naraka che. bIjA keTalAkoe paNa kahyuM ke cAMDAlAdi, dIrgharogIo ane kArAvAsamAM purAyelA je jovAya che te ahIM naraka che. keTalAka kuMbhIpAka che te naraka che ema kahe che. vaLI bIjA anya anyane naraka kahe che. pachI svapna sAthe visaMvAdI vacano jANIne rAjA teone visarjana kare che. te vakhate te nagaramAM jinazAsanamAM kuzala vRddha ane gItArtha evA arNikAputra AcArya che. rAjAe tene bolAvIne narakanuM svarUpa paDyuM. temaNe paNa pUrve varNana karelA narakanA sarva svarUpane batAvyuM. (21) pachI puSpacUlA pUche che ke zuM tamArA vaDe paNa svapna jovAyuM che ? jethI tame batAvelA ane meM joyelA svarUpamAM eka paNa akSarano pharaka Avato nathI. tIrthakara ane gaNadharovaDe jJAnathI AvA prakAranI naraka jovAI che paNa mArAvaDe koI svapna jovAyuM nathI ema AcArye kahyuM tyAre teo vaMdana karIne AcAryane rajA Ape che ane deva bIjI rAtrIe yathAsthita devaloka tene svapnamAM batAve che. pachI pachI rAtrIomAM paNa keTalAmAM te moTA AzcaryavALA devonA sukhane juve che teTalAmAM harSita haiyAvALI te rAjAne kahe che. pachI te rAjA paNa tIrthikone bolAvIne te pramANe ja pUche che ke devaloka kevA hoya che ? (20) pachI keTalAkoe paNa kahyuM ke he rAja! tamArA jevA svataMtra sakaLa sukhanA nilayabhUta, zApa ane anugrahamAM samartha che te ja ahIM devaloka che. vaLI bIjAoe kahyuM, ke he mahInAtha ! Arogya, vidvatva (pAMDIya), akarajapaNuM (devuM mAthe na hovuM), sajjana saMga ane aparAdhInatA tathA zreSTha zveta vastro tathA bhojana vagere je che te ja devaloka che bAkI bIjuM badhuM mAtra kathA che. (29) pharI bIjA keTalAka kahe che ke jeone sarva paNa manavaMchita prApta thAya che te devo che ane teothI viparIta che te nArako che. keTalAka kahe che ke vaikuMTha vagere svarga che e pramANe anya anya ane svapnathI viruddha teonA vacanone sAMbhaLIne rAjA arNikAputra AcAryane pUche che ke devaloka kevA hoya che? ahIM ja kahevAze* te devagatinA devalokanuM varNana AcAryavaDe savistArathI karAyuM. pachI puSpaculA pUche che ke zuM ApanA vaDe svapna jovAyuM che ? pachI sUri paNa pUrvano ja uttara Ape che arthAt tIrthakara ane gaNadharovaDe AvA prakAranA devalokanuM varNana karAyuM che. have manamAM saMvigna pAmelI puSpacUlA pUche che ke te devalokamAM kevI rIte javAya ? ane narakamAM kevI rIte na javAya ? pachI sari kahe che ke dharmanI ArAdhanAthI devalokamAM javAya ane pApathI narakamAM javAya ane jIvadayAdi dharma che. (35) te A pramANe jyAM sudhI jinezvaranI ArAdhanA ane jIvadayAne karato nathI tyAM sudhI kevI rIte devInA moTA stanane dabAvavAnuM sukha meLavaze ? kevI rIte samudranI mekhalA sudhInI pRthvIne dhAraNa karaze ? kevI rIte caMdranA kiraNa jevA nirmaLa yazathI tribhuvanane bharaze ? (36). . jo tuM niraMtara devalokanI saMpattinA sukhone icche che, jo tuM saMsAranI du:kha paraMparAne icchato nathI to jIvone sukha ApavuM joIe ane du:kha na ApavuM joIe. he jIva ! jo du:kha ApeluM hoya to du:kha ane sukha ApeluM hoya to sukha maLe che. (37) je A lokamAM apAya che te paralokamAM meLavAya che AthI lokamAM sAcuM kahevAyuM che ke duHkhathI du:kha ane sukhathI sukha maLe che tethI potAne je game che te bIjAne ApavuM joIe. (38) * A ja graMthamAM AgaLa upara graMthakAre devagatinuM varNana karyuM che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116. bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 je dAvAgnithI baLatA vanamAM sUve, je vAdaLamAM ghAsano pULo nAkhIne pANI pIe, je jIvavAnI icchAthI kAlakUTa viSanA koLIyAne khAya te jinadharmamAM pramAda kare ane te viSayonI sAthe abhiramaNa kare. (39) dayAdi vinA sarva dharma niSphaLa che mATe jaLa-sthaLamAM rahela jIvano vinAza na kara, kumatanI viDaMbanAnA nAcane vaza na thA, jina upadeza rUpI mahA-auSadhanuM pAna kara. (40) manuSya janma durlabha che mATe maLelA divasone hAra nahIM (phogaTa na kara), tuM muMjhA nahIM, jine upadezane Acara, jIvadayA svarUpavALA zreSTha dharmano abhyAsa kare jethI tuM zuddha thaIza. (41) jo bhakSyanuM bhojana karAya, peyanuM pAna karAya, satyavANI saMbhaLAya, priya bolAya, samagra indriya varganuM damana karAya to lIlAthI devalokamAM javAya. (42) jina bhASita satyavacana bola, manamAM prasaratA pApane nivAra, koIne paNa chetara nahIM, para upara upakAra kara, durlabha manuSya janmane na hAra. (43). paradhana, parastrIno je tyAga kare che teno yazapaTa traNa bhuvanamAM vAge che, sarvadevo vaDe bahu manAI che AjJA jenI evo indra teone (paradhana-parastrInA tyAgIne) ardhAsana Ape che. (44) khaMDita karAyo che zIlaguNa jenAvaDe, gADha viSayomAM Asakta che mati jenI evo paravaza puruSa, adhomukhavALo adhogatimAM paDe che tethI narakapuranA daravAjA samAna paradArAno tyAga kara jethI ramya saudharma devalokamAM devono svAmI thAya. (45) paradhanano ane parastrIno tyAga kara, viSaya saMbaMdhI pramAda ane unmAdano tyAga karavo joIe, parane saMtApa ApanArane sukha kayAMthI hoya ? je ukheDI naMkhAya che te UgatuM nathI. (46) je potAnA parigrahanuM sArI rIte parimANa kare che te devalokanA sukhanuM parimANa kare che. vibhava hote jIte mana saMtoSavALuM kara. lAbhAturane saMtoSa thAo. (47) dayA kara. koInuM kaMIpaNa haraNa na kara, kAmano nAza kara, satya ane priya bola, guruvacananuM pAna kara, durgatimAM ghaNAM du:khane ApanAra rAtribhojanano tyAga kara, saMtoSathI manane toSa kara sugatinA sukhano poSa kara. (48). e pramANe vItarAganI sevAmAM rata, dAna-zIlathI yukta jIvone indra ane rAjAnA sukho durlabha hotA nathI. (49) paNa je jIvonI hiMsA kare che, je asatya bole che, paradhana ane parastrIne bhogave che, manamAM saMtoSa dhAraNa karato nathI, krodha-mAna-mAyAthI pIDita che, lobha prapaMcamAM tatpara che te paravaza manuSya duruttara naraka rUpI kUvAmAM paDe che. (50). je nAraka paramAdhAmI pAse prArthanA kare che tenA sAthaLa upara paramAdhAmI ghaNanA prahAra kare che ane je nAraka mArathI bacavA UMce uchaLe che tene paramAdhAmI paDatA vajAzanithI mAthAmAM mAre che, je nAraka azananI icchA kare che tene paramAdhAmI potAnuM mAMsa kApIne lAMbA samaya sudhI khavaDAve che, te paramAdhAmI mAsamAM Asakta thayela jIvane nirdayathI haNe che. (51) Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 117 tenI apavitratA vadhe che, halakAI uchaLe che, manamAM duSTatA uchaLe che, jUTha vistare che, A lokamAM paNa halakAIvALo dIna tathA jUTho ane tene paralokamAM narakanA du:khanuM phaLa maLe che. (52) teonuM dhairya ghaTe che, adhRti vadhe che, niSkaruNa puruSono saMga karI je paradhanane hare che tenuM A lokamAM paNa je suMdara che te asuMdaramAM parivartana pAme che ane parabhavamAM mahA-aMdhakAra duruttara narakamAM paDe che. (pa) je parastrI tathA paradhanano upabhoga kare che te saMpatti ane saubhAgyathI ThagAya che, je niSkaruNa parane saMtApa kare che te sukhano icchuka saMtApa vinAno thato nathI. (54) jenA cittamAM saMtoSa nathI, parigrahamAM gADha mati che, je alpa paNa AraMbhathI kyAreya pAcho haTato nathI, rAtrI bhojana ane rasalolupI, zubha AlaMbanathI rahita evo te narakarUpI nagarano musAphara bane che. (55) mithyAtvathI paravaza,mAMsa lolupI, jIvavadhamAM nirata, ati moTA AraMbha parigrahathI narakamAM paDe che. () e pramANe puSpacUlA te AcAryanA vacanone sAMbhaLIne ane deva thayela mAtAe batAvela naraka ane devalokane yAda karatI saMvegane pAmelI rAjAnI sAthe munine vaMdana karI visarjana kare che, patinA bhayathI kaMIpaNa kahevA asamartha divaso pasAra kare che. (57). have koIka divase kAMtimAna ratno ane maNiothI prakAzita vAra ramaNIonA maNimaya ghUgharIonA kalakala zabdothI yukta, karpara agarunI phelAyelI parimalathI bahekatuM, nirmaLa evA citrazALabhavana upara rahelI puSpacUlA vismita ane vikasita vizALa AMkhovALI citra vicitra lIlAone karatI bAlikAone juve che ane kyAMka namatA sAmaMtonA mukuTavaDe sparza karAyA che caraNo jenA, duzmananA sainyane mathana karanArA, AsthAna bhavanamAM (sabhAmAM) rahelA svAmIne juve che. (10) ane kayAMka athvonA samUhanI bhIDa che jemAM evI vAhyAlimAM rahelA hAthane UMcA karelA, icchita evA priyanAthane juve che ane kayAMka mAyAthI chUpAtA ghaNAM manuSyothI yukta phogaTa ramatA bhamatA zikArapriya nAthane juve che. (62). te zikAra priya rAjAnA bhayathI pIDAyela, caMcaLa ane alita gativALA zUnyamanavALA, bhayabhIta, bhayathI naSTa thaI che mati jenI, punamanA caMdra jevA mukhavALA, moTA snehathI malakatA ane skurAyamAna thayuM che mukha rUpI kamaLa jenuM evA bALa haraNa yugalane juve che. (3) A meM kyAMka pUrve joyuM che ema kahIne jAtismaraNa thavAthI karAyelA ghaNAM zoka ane pramodathI samAkula vAraMvAra hAtha rUpI pallavane UMcA karatI, mUccharUpI aMdhakAramAM paDelI aho ho ! ma-ma-ema bolatI te bhUmi para paDI. (14) pachI vyAkula thayelA pati ane parijana vaDe naMkhAyelA paMkhAnA pavanathI temaja priyasparzavALA sarasa caMdananA pANIthI svastha karAI. pachI te dayitA ! he svAminI ! zuM thayuM? ema pati ane parijane puchyuM tyAre teonI vANI sAMbhaLatI moTA saMbhramanA bharathI puSpacUlA UbhI thaI. (65) teTalAmAM stana para jamaNo hAtha mUkIne DAbA hAthathI DhIlA thayelA keDa paranA vastrane sarakhuM karIne, kAryamAM sAvadhAna thayelI, lajjAthI yukta evI te puSpacUlA hRdayanA saMtApathI utpanna thayelA zvAsathI bhInuM thayuM che zarIra jenuM evI bAlikAvaDe puchAI ke he svAminI zuM thayuM ? (96) Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 pachI puSpa cUlA kahe che ke he nAtha ! kSaNamAM batAvAyA che devalokanA vaibhavanA vistAro jenA vaDe ane kSaNamAM batAvAya che zUnya araNyanA vi2sa dRzyo jenA vaDe evA te karmarUpI indrajALanA vilAsone joIne tathA he subhaga ! jANe haiyAmAM AlekhAyela hoya tema citramAM AlekhAyela mRgamithunane joIne mane A jAtismaraNajJAna thayuM che tethI huM tene kahuM chuM. (68) athavA he nAtha ! paranA du:khothI du:khI thayuM che mana jenuM evI huM jyAM sudhI bhuvanamAM Azcarya karanAra potAnA caritrane na kahuM tyAM sudhImAM Apane pUchuM chuM ke - (69) he nAtha ! bhaviSyamAM parigrahanI ciMtA nathI jene, tRNa ane jaLamAM lubdha, para aparAdhathI rahita, dIna, mugdha kasAyanA vADAmAM pUrAyelA, svabhAvathI mugdha evA mRgayugalo kema haNAya che ? (70) pachI rAjA tene kahe che ke he mRgapotAkSI* ! he priye ! mAMsarasa priya che jeone evA jIvo vaDe AhArane mATe A mRgo haNAya che. have paranA duHkharUpI vajranA paDavAthI kaMpato che hAthI rUpI aMkuro jeno, karuNA rUpI amRtarasathI sarasa thayuM che mana jenuM evI te bALA (puSpacUlA) spaSTa akSare kahe che ke (72). are re ! he nAtha ! tamArA cakra, vajra ane kamaLanA cihnavALA hAtho maraNanA bhayavALA jIvonA haiyAne AzvAsana karanArA che. ahoho ! he nAtha ! he raNavIra ! aparAdhathI rahita, vadhanA bhayathI vyAkula thayelA mRgonA samUhane jIvo kema mAre che ? (73) prabaLa garvathI udbhaTa ane viSama yuddhane ruMdhavAmAM samartha, hAthInA gaMDasthaLane bhedavAmAM prakaTa parAkramI, bhayathI caMcaLa ane vilakhA thayelA jIvonI rakSA karanAra evA tamArA hAtha he nAtha ! zA mATe zaraNa rahita dIna jIvone haNe che ? (74) he prabhu ! anAryapuruSo zastro vinAnA (je prANIonA aMgo ane upAMgo zastranI garaja sAratA nathI tevA) nirdoSa, zaraNa rahita, bhayathI palAyana thatA jIvone haNe che ane ApanA jevA puruSo paNa anArya AcaraNane Acare che to he satpuruSomAM agresara ! tame traNa bhuvanane sparza karIne nAza (dUSita) karyuM che arthAt tame paNa pApAcaraNamAM anArya karatAM AgaLa vadhI gayA cho. (75) potAne parAkramI mAnato evo kayo puruSa che je sajjanane anukaMpanIya, vimana (udAsa) tathA mukAI che jIvavAnI AzA jeo vaDe evA haraNAone mAre ? (76) nathI karAyo pa2ne saMtApa jeovaDe evA haraNIyAo vanamAM care che tyAre sa2La svabhAvI sajjano teo upara kevI rIte hAtha vahana karAve ? (arthAt kevI rIte mArI naMkhAve.) (77) sarasa mAMsarasanI AsaktimAM jIva tatpara che te vAta sAcI che, rUcikara mAMsarasanI Asakti choDavI sukara (sahelI) nathI te paNa sAcuM che. chatAM paNa he nAtha ! e paNa vicAravuM joIe ke na2kanAM duHkho satata che, atitIkSNa che ane duruttara che. (78) pazune haNIne tathA sAdhuvAda (prazaMsA) sAMbhaLIne, je harSapAme che te narakanA duHkhone avakAza (AmaMtraNa) Ape che ema jANato nathI. he hatAza ! vanaspati ane jaLanuM bhojana karanArA haraNIAone tuM kema haNe che ? he vistRta karela viSayanI pipAsAvALA ! sajjananI vANIne sAMbhaLIne paNa AtmAne kema cetavato nathI ? (79-80) mRgapotAkSI eTale haraNanA baccAnI AMkha jevI che AMkha jenI evI te puSpacUlA. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 119 ane jo tamArA jevA puruSo paNa dhairyane sparzIne (pAmIne) jIbhanA rasAsvAdamAM lolupI thaI niSkaruNa kAryone kare che to teonuM prApta karela rAjarSinuM biruda pazuputra samAna che tethI tamAruM rAjyanuM rakhevALapaNuM UMDA sarova2mAM DUbo. (81) dAna ane 2kSaNa ka2vAmAM samartha evA uttama hAtho paNa dIno vize prasaratA arthAt dInonuM jhUMTavI levA pravRtta thayelA ane potAnA peTa bharavA pravRtta thayelA hoya to laghutAne pAme che. (82) siMha jevA zreSTha manuSyabhavane pAmIne paNa pazuone vize rakSaNanI maryAdAno lopa kare che ane peTa karmamAM pravRtta thayelA jIvo upara je hAtha calAve che tene dhikkAra thAo. (83) haraNIyAo vanaspatinA aMkuro care che, vanamAM bhame che, nadI ane sarovaramAMthI mAlikI vinAnA pANI pIe che to paNa karuNApAtra evA ha2NIyAo niSkaruNa puruSavaDe haNAya che. guNathI rahita evo avivekI loka komaLa jIvonuM rakSaNa karato nathI te du:khada che. (84) dhIrapuruSo kaSTathI upArjana karela dhana bIjAne saMtoSa ane sukhI kare e AzAthI Ape che to pachI mokSane ApanArA zreSTha ane mahAnaMtapanI zuM vAta karavI ? (85) jo koI manuSya maratAne kroDa suvarNa Ape athavA bIjo koI dayALu maratAne jIvana Ape to suvizvastha mativALo (sArI rIte vizvAsavALI thaI che mati jenI) jIva kroDa suvarNane choDIne jIvanane svIkAre che kemake he nAtha ! sarva jIvone jIvana priya che, jIvana mahAkiMmatI che. (86) jo tame sArA Arogyane ane lAMbA AyuSyane iccho cho ane he priya ! jo tame sthira vistRta rAjyalakSmIne iccho cho, jo tame bhuvanamAM zreSTha kAmadeva samAna zarIrane iccho cho to he priya ! jIvone zreSTha abhayadAna ApavuM joIe. (87) jo tame ha2NanA bhavamAM vanamAM bhayasahita bacatA bacatA karelA bhramaNane yAda karo cho, jo tame haraNanA bhavamAM sarasa krIDAone yAda karo cho tathA he nAtha ! jo tame madhura evA munivacanone yAda karo cho to madha ane mAMsa bhakSaNano tyAga karIne jIvo para dayA karo. (88) azuciothI yukta evA mAMsano AhAra na karo, durlabha manuSya janmane na hAro, je manuSya surA (dArU), madha ane mAMsane joto nathI (arthAt khAto nathI) te he priya ! narakanA daravAjAne joto nathI. arthAt narakamAM jato nathI.(89) pachI apUrva saMlApathI utpanna thaI che zaMkA jene evo te rAjA kahe che ke aho ! he sutanuM ! tArAvaDe A apUrva nATaka kevI rIte racAyuM ? (90) pachI kaMIka hasatA sphurAyamAna thatA dAMtanA kiraNonI AchI pILAzane dhAraNa karatI, jAti smaraNathI utpanna thayela udAsInatAthI kaMpatI AMkhane jotI evI puSpacUlA kahe che ke (91) pUrve karAyelA potAnA karmarUpI chIpanA gharamAM paDIne ApaNAvaDe paNa saMsArarUpI kapATanA nATakane ghaDIne (racIne) haraNanA yugalane joIne, mRgIne yAda karIne he nAtha ! jAtismaraNathI je nATaka joyuM che tene huM kahuM chuM. (92) A pRthvI maDaMlapara pRthvI maMDaLanA tilaka samAna viMdhyAcala parvata che jeno madhyabhAga ramaNIya che je nikuMja Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 (gicajhADI)nuM eka sthAna che je hAthIo vaDe sUMDhathI maraDAyelA caMdananA vRkSamAMthI nIkaLatA rasanA sugaMdhathI zubha che jemAM moTA zikharo vaDe sUryanA rathanA zreSTha ghoDAo dUra karAyA che. (arthAt sUryanA kiraNo tyAM pravezI zakatA nathI.) (93). jenA ramavananI aMdara suvarNakAMtivALA mRgo care che, je sura ane vidyAdharo vaDe sevAyela che, je suvarNamaya che je narmadA nadIthI AliMgita karAyela che. je UMcAI guNathI yukta che (arthAtu parvata UMco che) jemAM sArA puruSo vase che je kalakala bolatA pakSIothI samAgula che. (94) je viMdhyAcala parvata barapharUpI stananA bhArathI AliMgita che, je manuSya ane devothI zobhita che. jemAM vanamAM hAthIo krIDA kare che, haMmezA dIptimAna zatAvarI vRkSothI yukta che, jemAM devo para matsarane dharanAra bihAmaNo ahirAvaNa nAmano paurANika rAkSasa che. (5) te viMdhyAcala parvatamAM pratiSThita (prasiddha) mRganA yuthano koIka samUha vase che je svacchede bhamatA madAMdhamRgothI yukta che te samUhamAM taruNa haraNa haraNIonA seMkaDo saMkulo che. te samUha kUTila ane UMcA ziMgaDAnA agrabhAgavALA haraNAothI adhiSThita che. (96). paraspara snehathI baMdhAyela manavALA, virahavedanAne nahIM anubhavanArA, susaMgata ane saraLa zarIravALA, potAnA satata rati sukhanA rasathI tiraskAra karAyA che sura yugalo jenA vaDe, ghAsa pANImAM saMtoSa dharanArA evA mRga yugalono samUha vase che. (97) hRdayanI aMdara bharelA rakSaNanA bhAvavALA ane paraspara snehathI baMdhAyelA evA ApaNe he nAtha ! bhavAMtaramAM mRganA bhavamAM hatA. (98) te bhavamAM parasparanI dRSTithI AMkhone sukha upajAvatuM, navA navA premarasathI sanmukha raheluM, pratyakSa mananA sukhavALuM, potAnA prema ane saubhAgyathI tiraskRta karAyuM che jagata jenA vaDe, evuM haraNanuM yugala sarovara ane kamaLavanamAM rahela haMsonI jema vanamAM kALane pasAra kare che. (99) he nAtha !te bhavamAM karelA kilakilAvone, saraLa (sIdhA) kamaLone, zizira Rtuone, nadI ane vanone, vananA aMga rakSakonuM aDadhu-paDadhuM-sUvuM ane jAgavuM tathA priyanA sparzanI pipAsAthI utpanna thayela bamaNAM romAMcane huM Aje paNa yAda karuM chuM. (100) pachI koIka vakhata zreSThakAMtithI udyodita karAyuM che AkAza jenA vaDe, cAlatA caraNanA nakhanA kiraNothI pallavita karAyuM che saMpUrNa vana jenAvaDe, lAlakamaLa jevA caraNothI pRthvIne zobhAvatA koI maharSi viMdhyabhUmimAM AvIne rahyA. (101). prakRSTa zarIravALA, tapathI pAtaLuM thayuM che zarIra jenuM, kAmadeva rUpI pataMgIyAnI Ahuti samAna, upazamarasa rUpI sUryanA tejathI dUra karAyuM che ajJAna rUpI aMdhakAranuM paTala jenAvaDe tathA vikaTa kaMdarpanA abhimAnane nAza karavAmAM subhaTa samAna, vizeSa prakAranA tapothI cAmaDI ane hADakAM bAkI rahyA che tevA zarIravALA tathA indriyarUpI sainikanA vigrahanA khaMDanathI meLavAyo che yaza jenA vaDe, nirmaLa maNizilAnI pITha para beThelA evA muni vismayarasathI snigdha dRSTivALI, harSa rasathI bharelI AMkhothI ApaNAvaDe jovAyA. (102-103) Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 namelA sura : ane siddhapuruSanA mukuTanA maNionA kiraNothI zobhAvAyA che ca2No jenA evA paNa muni kIDA ane pataMgIyAone potAnI samAna juve che joke jAti, kuLa, rUpa, jJAna, tapa ane aizvaryathI sahita che arthAt uttamajAti AdivALA che to paNa ATha mada rUpI hAthInA kuMbha sthaLane bhedavAmAM pravRtta thAya che. (104) tyAga karAyo che sarvaprakArano virodha jenAvaDe, tiraskAra karAyela che matsara jeo vaDe evA siMha ane haraNAdi jaMgalI pazuo paNa munivaranA paDakhAne choDatA nathI. (105) supuruSonA avyAhata guNo konA haiyAne haratA nathI ? munisaMgavALA te pazuo paNa vaira vinAnA thaI vicare che. (106) tethI he nAtha ! tame te rAjarSinA amRtanA jharaNAnAM biMdunA samUhanA sAravALA evA subhASitone kema yAda karatA nathI ? (107) jyAM sudhI jarA rUpI vyaMtarI sarvAMgane grasI na jAya, tyAM sudhI ugra roga rUpI bhujaMgI (sApaNa) nirdaya DaMsa na mAre tyAM sudhI manane dharmamAM dhAraNa karI AtmAnuM hita sAdhI levAya, kAraNa ke nitya prayANa karatA musApharanI jema jIvane Aje ke kAle prayANa karavAnuM che. (108) sarva carAcara jIvone vize dayA sahitano je dharma che te ja 52mArthathI dharma che, ghara-strI-surata (krIDA)nA saMgathI je rahita che te ja guru che. jeNe viSaya ane kaSAyono nAza karyo che te ucita dharmane Ape che tethI AvA ciMtita phaLane ApanArA ratnatrayane grahaNa karIe. (109) deva, dharma ane dharmIjana tathA kSamA, dama ane dayAnI parIkSA ka2 kemake AMbAnI zraddhAvALA evA ghaNAM jIvo vaDe baheDAnuM vRkSa siMcAyuM che. arthAt bAvaLIyo (baheDAnuM vRkSa) vAvIne kerI AMbA 2sa zuM cAkhe ? ema kudharmane sevIne mokSa kevI rIte pAme ? mATe devaguru dharmanI parIkSA kara. (110) je vItarAga hoya te priya2maNIthI ruMdhAyela ardha-aMgavALA na hoya. (arthAt strI saMgavALA na hoya), je roSa (krodhAdhi kaSAya) vinAnA hoya, bhayathI mukta hoya, zastrone dhAraNa karanArA na hoya, moha vinAnA hoya, parasparane bAdha na Ave tevA vacananA svAmI hoya, AvA vItarAga jinezvara prabhu tamane AjIvana zaraNa ho. (111) jenA vaDe karmamaLano kSaya nathI karAyo (arthAt je laghu karmI thayA nathI) teo vaDe prabhu oLakhAtA nathI. je strIonA kaTAkSothI paNa jaNAtA nathI, je nivRttipuramAM javA mATe mahAratha samAna che te prabhune praNAma karo ane manuSya janma na haro. (112) e pramANe te bhavamAM maharSinA dharmamaya vacanane sAMbhaLIne ApaNo matimoha nAza pAmyo ane hRdayathI vizuddha thayA ane bodha pAmyA. (113) pachI bhavarUpI samudrane tAranArA, nAza thayA che aDhAra doSa jenA, niraMjana evA jinezvara ApaNAvaDe svIkArAyA, ane he nAtha ! jeoe jAvajjIva sudhI jIvadayAno svIkAra karyo, jeoe mAMsa rasano AsvAda nathI karyo evA paNa ApaNe mAMsano tyAga karyo. (114) pharI tyAga karAyA che vaira virodha jeo vaDe, atyadhika prazamavALA, svAdhyAya-dhyAna-zravaNathI daLAyA che durmatinA maLa jeo vaDe, muninA caraNa rUpI kamaLanI karAI che sevA evA ApaNA puNyazALI nagaravAsIonA naga2mAM je rIte divaso jAya tema divaso jAya che. (115) Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 kyAreka potAnA caraNa rUpI kamaLanI rajathI pavitra karAyela bhUmivALA vanamAM ApaNane mUkIne muni anyatra gayA. munithI mukAyela, utpanna thayo che bhaya jeone evA ApaNane daridra jANIne pralayakALa jevA unALAe ApaNo parAbhava karyo. (11) te vanamAM sUryanA kiraNothI pradIpta thayela garamIvALA unALAmAM tRSNAthI ApaNe pIDAyA, kSatriya manuSyo vanamAM zikAra mATe AvavAnI saMbhAvanAnA bhayanI zaMkAthI ApaNe du:khI thayA. sukAI gayuM che tALavuM, gaLuM ane kaMTha jenA, gaLe prANa AvI gayA che jenA evA ApaNe parvatanI parisaramAM paribhramaNa karI thAkIne khinna thayA. (117) kyAMka krodhita siMhanA nahoranA capeTAnA caTakAvALA thayA, kyAMka dAvAnaLanI jvALAonI zreNIonI jhalakathI dAjhayA, kyAMka satteja (capaLa) bhillonA bhAlAnA mukhathI vIMdhAtA bacI gayA, kyAMka vAghanA moTA kaThora capeTAthI cukyA. (118) kyAMka vadhatI pipAsAvALA mRgatRSNAnI (jhAMjhavAnA jaLanI) matithI nacAvAyA. he nAtha ! e rIte jaLane zodhavAnA manavALA ApaNe keTaloka kALa sAthe bhamyA. (119). teTalAmAM bhamatA evA ApaNAvaDe giritaTanI najIkanA mArgamAM rahela ghaNAM kAdavathI yukta evuM nirjharaNAnuM pANI jovAyuM. tene joIne ApaNA baMnenA manamAM vicArAyuM ke ATaluM pANI ApaNAmAMthI ekane paNa puruM thaze nahIM. (120). pachI priyAnA gADha snehavALo haraNa Adara karIne kahe che ke he kRzodarI! tuM pANI pI, mAre pANI - pIvAnI icchA nathI. tanujaMgI haraNI paNa AvA ja vacana bole che ke tuM pANI pI, mAre pANI pIvAnI icchA nathI kemake suMdara rAgavALA premIonI A gati hoya che. (121) ema pharI kahIne bemAMthI ekapaNa pANI pItA nathI, kaI strIone vize kone zarIrane saMtApa karanAro sneha na hoya ? samAna cittavALA (baMne pANI nahIM pIvAnA eka vicAravALA) pANImAM mastaka namAvIne baMne paNa DUbALela mukhathI lAMbo samaya sudhI rahe che teTalAmAM haraNa haraNI mATe ane haraNI haraNa mATe pINI pItA nathI pachI thoDA pANImAM DUbALelA mukhavALA baMne paNa sAthe maryA. (122) - (123) [be sakhI jaMgalamAM lAkaDA vINavA gaI. temaNe A prasaMga joyo. eka sakhIe bIjI sakhIne kAvyanI bhASAmAM puchayuM ke - huM pUchuM tu ja paMDita kuNa vidha chUTA prANa. bIjI sakhIe paNa kAvyanI bhASAmAM javAba Apyo kejaLa thoDo sneha ghaNo, lago premako bANa, tuM pI tuM pI karata hI, INa vidha chUTA prANa.. tyAre paNa maharSi vaDe ApaNane kahevAyuM hatuM ke marIne pachInA bhavamAM tame rAjAnA ghare yugalapaNe utpanna thazo. (123) tethI potAnA karma ane dharmathI prerAyelA te bhavamAMthI nIkaLelA evA ApaNe A ramya manuSyabhavamAM utpanna thayA. tethI jo tame mRgayugalanA te bhramaNane yAda karo cho tathA jo pApane haranAra munivacanane yAda karo cho to - aparAdhathI rahita evA dIna jIvone haNo nahIM, alIka (asatya) vacanano tyAga karo, parastrIno tyAga karo, Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 123 parastrI para dRSTi na karo, parigrahathI mana pAchuM vALo, surA (madirA)- madha ane mAMsa bhakSaNano tyAga karo jethI sthira sukhane prApta karo. (125-127) have ati adbhUta vacanathI utpanna thayela zoka ane pramodathI caMcaLa thayuM che mana jenuM, viSaya sukhomAM zithila thayo che rAga jeno evo rAjA paNa spaSTa zabdathI kahe che, (127). he prasRtAkSI ! bhavasAgaramAM lakSmI ane sarjananA sukhavALo evo suMdara manuSya janma ati durlabha che ema jANIne, jinabhASita dharmane choDIne bIjo koI dharma nathI ema jANIne, manuSya janma meLavIne paNa dharma vinA maLela manuSya janma sunirarthaka che ema matimAM mAnIne paNa te taruNahariNAkSI ! lakSmIno vaibhava cala che, seMkaDo vara rUpI ghuNanA (kIDAnA) vraNathI jarjarita dehabaLa nAza pAme che tethI rAjya lakSmI mANo, viSaya sukhanuM sevana karo, zuM abudha (DAhyo mANasa) nahIM jovAyela kAraNamAM jovAyela kAraNano tyAga kare ? arthAt nahIM maLelI vastu mATe maLelI vastuno koNa tyAga kare ? tethI he mRgAkSI ! viSayasukhane bhogavazuM, dharmano kALa uttarAvasthA che. he mugdhA ! adhuvanI zaMkAthI (paralokamAM maLaze ke nahIM tevI zaMkAthI) dhruvano (vartamAna bhavamAM maLelI lakSmI Adino) koNa tyAga kare ? pachI puSpacUlA dAMtamAMthI Ugela (nIkaLelA) kiraNa rUpI kusumanI zobhAthI vibhUSita karAyela mukhanI zobhAvAmAM kaMIka zithila thayo che Agraha jeno evA rAjAne pratikULa paNa kahe che ke- (128-131) he priya ! jo roga rUpI bhujaMga (sApa) akALe koLIyA kare nahIM, jo yamarAjAnA kAryanA nivAraNamAM koIpaNa kriyA (upAya) hoya to rAjalakSmIne mANo ane viSaya sukhanuM sevana karo nahIMtara he nAtha ! tame hAMsIne pAtra thazo ema jANavuM. (132) ane te svAminuM ! e paNa jANavuM ke pracaMDa yamadaMDa sarvano parAbhava kare che, bhale virasa paDato hoya to paNa mRtyu sarva choDAvI de che, tyAre durlabha ane duSkara rAjyalakSmI choDAya che, du:khe karIne meLavI zakAya, vallabha ane suMdara paNa patnI choDAya che. (133) kUvAnI aMdara ghAsanA staMbha para laTakela narAdhamanA mastaka para paDatA madhanA TIpAMnA AsvAda samAna nissAra viSayasukhanA kAraNe mAthA para paDatA dAruNa du:khonA ghaNane mANaso kema gaNakAratA nathI ? (134) - jema varAkaDo kAgaDo AhAranA piMDane jue che paNa lAkaDInA prahArane joto nathI tema viSayasukhathI mohita manavALo jIva vartamAnanA kSaNika viSayasukhane juve che paNa bhaviSyamAM AvanArA tINa narakanA du:khone joto nathI. (135). ghAsanA agra bhAga para rahela pANInA TIpAM jevA alpa viSayasukhanA kAraNe himagiri jevA hajAro du:khone mAthA para paDatA joto nathI. (137) ane he priya ! vaLI tame je kahyuM ke nahIM maLelA sukhane mATe maLelA sukhano tyAga koNa kare ? te paNa ayukta che kemake kAraNane anusAre dharmanuM phaLa dekhAya che. (137). sukulamAM janma, priyano saMgama, saubhAgya, Arogya, saMpadA vagere je viziSTa prakAranA dharmanA phaLo che te zuM he rAjanuM ! ApanA vaDe nathI jovAyA ? (138) tame je sukhanI sAmagrI-saMpatti-ghara-strI-mitro-ratisukhane mANo (anubhavo) cho te paNa kSaNa dRSTa Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra4 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 naSTa caMcaLa vIjaLI jevuM jaNAyeluM che tene zuM tame nathI jANatA ? mane AvuM sukha Aje maLaze, AvatI kAle maLaze evI saMbhAvanA kare che paNa nahIM jANelA (ociMtA) AvI paDatA yamarAjanA sainyanA zastrane joto nathI. (139). je narakanA adhama mArgane jANe che te narakamAM nahIM jAya ema jANato ane bolato jIva pote karela karma rUpI doraDIne avalaMbIne narakagatimAM gayo. (140) devano cAkara, paribhavathI vimanavALo, hatAza thayelo jIva ema vicAre che ke huM dharmamAM nirudyamI hato tethI devano dAsa thayo. (141). devalokamAM devapaNuM tulya che to paNa indra jene AjJA kare che te dharmanA pramAdanuM phaLa che tethI vairI evA dharmapramAdano doSa kevI rIte sevAya ? (142) devabhavamAM hanapaNAne joIne varAkaDo deva e pramANe jhUre che ke jinavacanavALo narabhava prApta karAye chate. pharI dharmamAM pramAda karAyo. (143) riddhi-zAtA-saubhAgya-yazano arthI, guruno parAbhava karanAro, kumatathI kadarzita karAyelo evo huM kilbiSika devalokamAM parAbhava karavAne pAtra kilbiSika deva thayo. (144) huM koIpaNa rIte (mahA muzkelIthI) jinavara dharmane pAmIne pramAdAdimAM paDIne dharmane bhulyo tethI devanA nokara tarIke utpanna thayo AthI zuM have gusso karIne yamarAja marAya che ? (arthAtu roSa karIne bAMdhelA karmo nAza thAya ?) 145 alya sukhamAM laMpaTa thayelA keTalAka zaTha maharSio dharmamAM zithila thAya che te mUDho koTi (kroDa)ne kAkiNIne* mATe hAre che. (14) arthAt bagalo unALAmAM ghaNo saMtApa pAmyo hoya ane ghaNo bhUkhyo thayo hovA chatAM jaLavinAnuM sarovara juve to tevA sarovaramAM tene jarA paNa rAga thato nathI kAraNa ke tene je bhakSya joIe che te sUkA sarovaramAMthI maLavAnuM nathI, tevI rIte mAyAvI saMsArarUpI unALAmAM ghaNo saMtApa pAmato hoya tathA ghaNo tapa tapato hovA chatAM sad anuSThAnamAM rAgI thato nathI kAraNa ke mAyAvanI apekSA viSayomAMthI maLatA sukhamAM hoya che jyAre sad anuSThAnamAM viSayo kaSAyone choDavAnI vAta che. (147) tethI he nAtha ! tame jo kaMIpaNa potAnuM hita jANo cho to anuSThAnane Adaro, huM tamArA vaDe rajA apAyelI jinadIkSAno svIkAra karIza. (148) pachI rAjA pUche che ke zuM gRhasthone dharma hoto nathI ? pachI cAlI gayo che cAritra mohanIya karma jeno evI saMvegI puSpacUlA priyA kahe che ke manuSya janma gharanA AraMbha samAraMbhamAM pUrNa thAya che to te gRhasthone jIvadayAvALA zreSTha dharmanI ArAdhanA pUrNapaNe kyAMthI hoya ? (arthAt gRhasthonuM jIvana AraMbha samAraMbhanA pApathI yukta hoya che tethI saMpUrNa jIvadayAnuM pAlana temAM zakya nathI.) 150 priya-evA ghara-strInA parigraha rUpI viSaya grahathI gRhIta je juThuM bole che, je parane Thage che, je karuNAthI rahita che evo je kumati gRhastha jo sukhanA mArga evA svargamAM jAya che to munivara naSTa * kAkiNI eTale 20 koDI pramANa mUlyavALo calaNano sikko. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 15 thaI, bhraSTa thaI narakagatine prApta karaze. (arthAt tapa-japa Adi karavA chatA munivarane mAthe baLAtkAre narakagati AvI paDaze.) 151. tethI he priya ! pApAraMbhathI vilAsa pAmato che saMkaleza jemAM, du:khanA vAsavALA, ghaNAM chaLavALA evA gharavAsane yAda karIne, jinamArgane svIkArIne durgatinA pravAhane bhAMgIne cittane ajarAmarapura gamanamAM utkaMThita karo. (15) he priya ! jo tuM madirAdimAM tArI matine mokaLI rAkhIza to (arthAt tArI mati bhoga sukhamAM Asakta banaze to) nahIM jaNAyela yamanA sainyanI ghATI Aje ke kAle trATakaze. (153) have patnIne virAgavALI, viSayathI virakta, svajana vize nirAgI, atyaMta dharmanA anurAgamAM paravazAlIna) thayelI jANIne, have koIpaNa upAyathI saMsAranI rAgI thaze nahI ema jANIne saraLa AMgaLInA nakha rUpI zuktinA agrabhAgathI luMchAyo che AMsuno pravAha jenA vaDe evo rAjA zokanA uddagamathI gadgad thayelI vANIthI puSpacUlA priyAne kahe che ke jo tuM paragharamAM bhikSA grahaNa kare to mane lajjA thAya che tethI jo tuM mArA aMta:puramAM bhikSA mATe phare to huM tane rajA ApuM chuM. puSpacUlAe kahyuM ke temaja thAo. (arthAtu te pramANe karIza.) pachI rAjA kahe che ke vrata sivAya (arthAt dIkSA levA sivAya) je kaMI bIjuM mAre karavA yogya hoya te mane kahe. (154-15-157-157). pachI priyA kahe che ke he nAtha ! tyAM sudhI prathama gurunI pAse samyaktane grahaNa karo ane pachI jIvadayA che mULa jenuM evA gRhasthanA vratone grahaNa kare che. kemake kahevAyuM che ke supAtramAM pradAna, guru-devanuM arcana (pUjana), brahmacaryanuM pAlana, satyavrata, paradhanano tyAga, nirmamatva, tapa-caraNa, mana ane indriyanuM damana je che te sarva ahiMsA dharmanA sAdhano (kAraNo) che. (159) je jIvadayAne mUkato nathI, satyavANI bole che, je paradhana, parastrIne sarAgathI joto nathI, jo lobharUpI mahAgrahathI grasita chatAM potAne Thagato nathI arthAt je vizeSa lobhI nathI te bhayaMkara bhavarUpI samudrane lIlAthI tare che. (110). e pramANe priyAnI sArI bodha-prada vANIne sAMbhaLIne te puSpacUlAne arNikAputra AcAryanI pAse moTI vibhUtithI dIkSA apAve che. svayaM samyaktathI sahita gRhasthanA vrato svIkAre che. pachI puSpacUlA sAdhvI pravartinInI pAse vratanI ArAdhanA kare che. (171-172). pachI koI vakhata arNikAputra AcArya potAnA jJAnathI durmikSane jANIne tyAM AvIne rahyA. pachI kSINa thayela jaMghAbaLavALA AcArya pote ekalA rahIne karuNAthI gacchane anyatra vihAra karAve che ane duSkALa paDyo tyAre ghaNuM bhamavA asamartha AcArya puSpacUlAe lAvI ApelA bhojanapANIno upayoga kare che. pachI koIka vakhata duSkara cAritra ane tapane karatA vizuddhabhAvathI gurunI vaiyAvacca karatA te puSpacUlA sAdhvIne lokAlokane prakaTa karanAruM kevaLajJAna thayuM. pachI je je gurune prAyogya ane mana icchita bhojanapAna che te te tene potAnA jJAnathI jANIne lAvI Ape che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 anyadivase mana-icchita auSadhAdine lAve chate gurue puchyuM ke he AryA ! mArA manano bhAva tArAvaDe kevI rIte jaNAyo ? AryAe kahyuM ke jJAnathI. AcArya pUche che ke te jJAna pratipAti (cAlyuM jAya tevuM kSayopazama bhAvanuM) che ke apratipAti (kSAyikabhAvanuM) che ? e pramANe gurue puchyuM tyAre AryAe kahyuM ke mane apratipAti jJAna thayuM che. pachI saMvigna thayelA AcArya "micchAmi dukkaDa' Ape che je mArA vaDe ajANatA kevalInI AzAtanA karAI te mAruM duSkRtya mithyA thAo. ane udAsIna AcArya kheda karavA lAgyA ke je A mArI ziSyA thoDA samayanI dIkSita thayelI strImAtra paNa siddha thaze jyAre lAMbA samayathI Acarela vratavALo evo paNa huM jarAthI jIrNa deharUpI A pAMjarAne vahana karIne jANato nathI ke haju keTalA bhava saMsAramAM bhamIza ? (172) pachI kevaLIe kahyuM ke kheda na karo kemake gaMgA nadI UtaratA tamane paNa kevaLajJAna thaze ane A bhavamAM ja siddha thazo. A sAMbhaLIne sUri paNa te ja vakhate gaMgAnA kAMThe pahoMcyA ane keTalAmAM te nAvamAM ArUDha thAya che teTalAmAM tenA bhArane sahana nahIM karatI nAvaDI je je bhAgamAM AcArya bese che te te bhAgathI DUbe che. tethI gusse thayelA nAviko sUrine UMcakIne gaMgAnA pANImAM nAkhyA. pachI jaLanA jIvone micchAmi dukkaDa ApatA A sUri suvizuddhabhAvane pAmelA aMta:kRta* kevalI thayA. pachI khuza thayelA devoe tenA zarIranI pUjA karI. (177) pachI te sthAne lokamAM prasiddha evuM prayAga nAmanuM tIrtha thayuM ane jeo gaMgAnadImAM snAna kare che teo sugatimAM jAya che e pramANenI prasiddhi lokamAM rUDha thaI cirakALa vicarIne AryA puSpacUlA paNa sarvakarmAzone khapAvIne siddha thayA. rAjA puSpacUla paNa akhaMDita svarUpavALA samyakatva sahita zrAvaka dharmane ArAdhIne vaimAnika devalokamAM jAya che. atha sUkaramadhikRtyA''tmAnuzAstimAha - have Dukkarane AzrayIne potAnA AtmAne zikhAmaNa ApatA kahe che pajaliyajalaNajAlAsu uvari ullaMbiUNa jIvaMto / bhutto'si bhuMjiuM sUyarattaNe kiha na taM sarasi ? // 220 / / prajvalitajvalanajvAlAsu uparyulaMbya jIvan bhukto'si bhRSTvA zUkaratve kathaM na tat smarasi ? / / 220 / / gAthArtha : prajvalita agninI jvAlAonI upara jIvato laTakAvIne tuM zekIne khavAyo che te bhUMDanA bhavane kema yAda karato nathI ? (220) adhaHprajvalajvalanajvAlAnAmupari adhomukha ullambya jIvanneva bharjitvA sUkaratve yad bhukto'syanAryaH tat kathaM na samarasi ? TIkArtha : nIce baLatA agninI vALA upara UMdhA mukhe laTakAvIne jIvato ja zekIne DukkaranA bhavamAM tuM je anAryo vaDe khavAyo che tene tuM kema yAda karato nathI ? tathA - aMta:kRta kevalI = kevaLajJAna thayA pachI aMtarmuhUrta kALamAM mokSamAM janArA. 05). zizaza zamA re che, Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 gahiUNa savaNamucchalliUNa vAmAo dAhiNagayammi / summi tao tattha vi viddho salleNa nihaNa gao / / 221 / / gRhItvA zravaNamucchAlya vAmAd dakSiNapArzve zunItaH kRtaH tatrA'pi sellena nidhanaM gataH / / 221 / / gAthArtha : jamaNI bAju rahelo kUtaro kUdIne DAbAkAnane pakaDIne Dukkarane Ubho rAkhe che, pachI pakaDI rakhAyelo Dukkara zikArIvaDe bhAlAthI vIMdhAyo ane maraNa pAmyo. (221) - iha kilAkheTikAnAM sambandhI zvA sUkare dRSTe dhAvitvA dakSiNaM vAmaM vA karNaM dazanairgRhItvA dakSiNAdvAme vAmAdvA dakSiNe pArzve zUkarapRSToparibhAgena jhaMpAM dattvA gacchati, tato dantagRhItaM karNaM gADhamAkRSya tiSThati, tathA ca sUkaraH padamapi calituM na zaknoti, tato'zvArohaH samAgatya sUkaraM sellena hatvA vinAzayati / / 127 iha ca mAyAdidoSapradhAnA jantavaH zUkaratvenotpadyante, tatra ca putrAdibhirapi bhakSyanta iti saMsArAsamaMjasaM darzayannAha TIkArtha : ahIM zikArIno kUtaro Dukkarane joye chate doDIne jamaNI ke DAbI bAjuthI dAMtovaDe DukkaranA kAnane pakaDIne athavA DukkaranA pIThanA uparanA bhAgathI kUdako mArIne jamaNI bAjuthI DAbI bAju ke DAbI bAjuthI jamaNI tarapha jAya che ane dAMtathI pakaDelA kAnane jorathI kheMcIne Ubho rahe che ane te sthitimAM Dukkara eka paNa pagaluM bharavA samartha banato nathI pachI ghoDesavAra zikArI AvIne Dukkarane bhAlAthI vIMdhIne bhAre che. ane ahIM manuSyabhavamAM mAyAdi doSa pradhAna jIvo DukkaranA bhavamAM utpanna thAya che ane te bhavamAM putrAdi vaDe bhakSaNa karAya che e pramANe saMsAranA aNaghaTatA svarUpane batAvatA kahe che uppannassa piussa vi bhavapariyattIi sUyaratteNa / saddhAi bhuMjamANo rAyasuo bohiyo muNiNA / / 222 / / utpannasya piturapi bhavaparivartte zUkaratvena pRSThimAMsakhAdako (rAjaputro ) bodhito muninA / / 222 / / gAthArtha : bhavanI paripATIthI (eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM bhamatA krame karIne) DukkaranA bhavamAM utpanna thayelA pitAnA mAMsane zraddhAthI (abhilASAthI) bhakSaNa karato rAjaputra munivaDe pratibodha rAyo. (222) iha kaspacidrAjaputrasya sambandhI pitA karmmavazAd bhavAntare sUkaratvenotpannaH, tasya ca sambandhIni dIrghavardharUpANi pRSThimAMsAni bhuMjAnaH putro muninA pratibodhita ityakSarArthaH / / bhAvArthastu kathAnakenocyate, tadam - TIkArtha : ahIM koIka rAjaputranA pitA karmanA vazathI marIne bhavAMtaramAM DukkaranA bhavamAM utpanna Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 thayA. Dukkara moTo thayA pachI tenA ghaNAM vadhelA (puSTa thayelA) pIThanA uparanA bhAgathI kUdako mArIne jamaNI bAjuthI DAbI bAju ke DAbI bAjuthI jamaNI tarapha jAya che ane dAMtathI pakaDelA kAnane jorathI kheMcIne Ubho rahe che ane te sthitimAM Dukkara eka paNa pagaluM bharavA samartha banato nathI pachI ghoDesavAra zikArI AvIne Dukkarane bhAlAthI vIMdhIne mAre che. bhAvArtha kathAnakathI kahevAya che ane te kathAnaka A pramANe che - zUrarAjaputra kathAnaka RSabhapura nAmanuM nagara che je dhoLA baLadanI pITha jevuM che, je caMdranA kiraNo jevA sapheda prAsAdothI zveta che ane dhanavAnonuM nivAsa sthAna che ane bhAnu nAmano rAjA te nagaranuM pAlana kare che. te rAjAmAM paNatA nAmano doSa che. caMdra jema kalaMkathI malina che tema kRpaNatA nAmano doSa rAjAnA bIjA guNa samUhane malina kare che. ane A bAju zUranAmano rAjaputra che je pitA saMbaMdhI saMpattinA vArasadAro vaDe kADhI nakhAyo. (arthAt tene pitAnI saMpattimAMthI kaMIpaNa bhAga ApavAmAM na Avyo.) zIlathI yukta evI caMdravadanA bhAryAnI sAthe rahelo ekalo bhamato RSabhapura nagaramAM Avyo. pachI bhAryAvaDe kahevAyelo bhAnu rAjAnI sevA kare che paNa rAjA tene eka paNa koDI Apato nathI. (4) have zUra caMdravadanA patnIne kahe che ke he priyA ! A rAjA adAtA che arthAt kaMIpaNa Apato nathI tethI tuM A nagaramAM rahe huM ayodhyA jAuM chuM. pachI tenI strI kahe che ke ema nahIM kAraNa ke tyAM gayela tame anya strIomAM rAgI thayela mane bhUlI jazo tethI ApaNe baMne sAthe tyAM jaIe. samajAvavA chatAM paNa koI rIte A caMdravadanA samajatI nathI tyAre zUre vinayathI kuLadevatAnI ArAdhanA karI. (7) pachI devI pratyakSa thaIne te baMnene ekeka divya sugaMdhi gaMdhavALA phulono causaro hAra Apyo ane kahyuM ke A hArane tame mAthAmAM bAMdhajo ane jenA phUlo karamAI jaze te bIjAmAM Asakta thayo che ema jANajo e pramANe devInA vidhi (vacana)mAM vizvAsa utpanna thayo tyAre teNe patine tyAM mokalyo. (arthAt caMdravadanAe patine ayodhyA javAnI rajA ApI.) zUra rAjaputre paNa tyAM RSabhapuramAM eka uttama gupta prasAda laIne dAsa-dAsInI sAthe caMdravadanAne tyAM rAkhI. pachI azanAdinI vyavasthA karIne ayodhyAmAM pahoMcyo ane rAjAvaDe svayaM zUra tyAM jovAyo. (11) ane ati gauravathI rAjAe tene vipula dravya ApyuM ane rAjAnI sevA karato sukhethI rahe che ane uttama iSTa vastro vagere patnIne mokale che. have koI vakhata zUranA hAramAM phulo che tevA prakAranA phulo ayodhyAmAM sarvatra khalAsa thaI gayA. dhanathI paNa kyAMya maLatA nathI tyAre rAjAe najIkamAM rahelA mANasone puchyuM ke zuM ahIM kyAMya AvA prakAranA phulo dekhAya che ? pachI teo javAba Ape che ke AvA prakAranA phulo bIje kyAMya dekhAtA nathI paraMtu kayAMyathI paNa AvA prakAranA amyAna sugaMdhI puSpothI guMthAyelA hArane mastakamAM dhAraNa karato A rAjaputra haMmezA dekhAya che. pachI rAjAe zUrane A vyatikara puchuyo. pachI zUre paNa sarva hakIkata yathAsthita ja kahI eTale rAjA vismita thayo ane vicAre che ke zuM strIone paNa AvuM zIlanuM sattva hoya che ? jeno pati lAMbo samayathI paradeza gayo hoya. vizeSa prakAranA rUpa ane yauvanano bhAva khIlyo hoya tyAre te strI zuM bIjAthI kSobhita na karAya ? tethI huM AnI khAtarI karuM ane rAjAnI pAse kinara ane gaMdharva nAmanA be gAyako che Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 129 ane nAmathI ane kaMThathI kokilA gAyIkA (gIta gAnArI strI) che jeovaDe gIta gAvAmAM devo paNa jitAyA che ane teonA gIto sAMbhaLIne munio paNa kSobha pAme che. (19) te gAyakonuM rUpa saubhAgya anuttara che ane bolavAmAM nipuNa evA teo indrANIone paNa vazamAM kare che. rAjAe A traNeyane gupta rIte RSabhapura caMdravadanA pAse mokalyA ane jaIne viraha varNananA bhAvavALA gItothI tene evI rIte AkarSe che jethI kSaNa paNa teonA paDakhAne choDatI nathI. pachI atizaya AkSipta thayelI jANIne gAyako zuddha vibhAvavALI caMdravadanA pAse ekAMtamAM koIpaNa rIte anAcAranI mAgaNI kare che. pachI caMdravadanAe jANyuM ke A duSTo che paNa zubhabhAvavALA nathI tethI potAnA bhAvane chUpAvIne teonI sanmukha caMdravadanA kahe che ke ahIM zuM ayukta che ? AvatI kAle rAtre tame traNeya taiyAra thaIne Avo. pachI khuza thaIne teo gayA. A bAju caMdravadanAe sUtaranA tAMtaNAothI khATalAone bharAvIne (taiyAra karAvIne) upara mukAvyA. bIjA divase teo zreSTha zrRMgAra karIne rAtrIe tyAM AvyA. pachI dAsaceTIe kahyuM ke AgaLa khATalA para beso, huM svAminI pAse jaIne khabara ApuM. vastrathI AcchAdita karela sUtarathI bharelA khATalAo upara traNeya paNa jeTalAmAM bese che teTalAmAM bhUmigharanI aMdara paDyA ane duHkhI thayelA akaLAmaNane anubhavatA rahe che. (28) pachI bhojana vakhate ardhAsthavathI* kodravakUrane traNeyane apAve che ane eka karaka pANIno mokalAve che ghaNA divaso pachI teonuM zarIra kapAsanI pUNI jevuM sapheda thayuM. che ane A bAju rAjA ayodhyAmAM vicAre che ke anya sthAnomAM mArA gAyakone mokalavAmAM Ave che tyAre pAchA pharatA ATalo vilaMba thato nathI. jyAre ahIM ATalo vilaMba thayo tethI koI kAraNa hovuM joIe. (31) pachI rAjAe bIje divase zUra rAjaputrane ekAMtamAM kahyuM ke ame svayaM tArI zIlavatI strIne jovA icchIe chIe. pachI zUre kahyuM ke jevI devanI AjJA. koIne kahyA vagara te baMne paNa chUpI rIte zIdhra vAhanamAM tyAM gayA. AgaLathI jaIne zUre patnanI te samagra paNa vRttAMta jaNAvyo. caMdravadanAe paNa zUrane pUrvano sarvavRttAMta jaNAvyo. pachI zUre kahyuM ke hamaNAM ahIM zuM karavA jevuM che ? pachI caMdravadanA kahe che ke rAtrImAM rAjAne tamAre ahIM lAvavA. pachI te rAjAnI pAse gayo ane caMdravadanAe traNeya gAyakone bhUmigRhamAMthI bahAra kaDhAvIne, snAna karAvI, kusumamALAthI pUjIne uttama sthAna para rakhAyA ane rAtrIno prathama pahora puro thayo eTale zUra paNa rAjAne laIne Ave che ane strIne vAta kare che. te paNa kahe che ke pahelA devAlayanA pada para rahelA traNeya devatAone page paDAvo. (38) pachI zara rAjAne A traNeya ne batAvIne svayaM pAcho karyo. rAjAe paNa A traNeyane sapheda zarIravALA joyA. pachI rAjA jeTalAmAM saphedavastravAlA, sapheda puSponI mALAothI cAre bAjuthI pUjAyelA evA teonA pagamAM paDe che teTalAmAM teoe dhImethI kahyuM ke ame kiMmara, gaMdharva ane kokilA chIe tethI he devI! tame amArA pagamAM na paDo. pachI rAjAvaDe puchAyelA -teoe paNa sarva vRttAMta kahyo ane bhIMtanI pAchaLa UbhelA zUra sAMbhaLyo. rAjA paNa tyAra pachI A traNeyane laIne zUranI sAthe caMdravadanA pAse jAya che namIne teo zUranI samakSa tenI zIlabuddhinI prazaMsA kare che. (43) pachI rAjA tathA gAyako, zUra ane caMdravadanA ayodhyA gayA ane khuza thayela rAjAe zUra tathA caMdravadanAne ghaNI prasannatAthI varadAna ApyuM. pachI A baMneno tyAM sukhethI kALa pasAra thAya che. have koI vakhata zUra bahAra udyAnamAM zikAra kare che ane vRddha DukkaranA samUhane pakaDe che ane Dukkarane " ardhasthava = eka jAtanuM bhojanane mApavAnuM mApa che ane karaka pANInuM mApa che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 mArIne agnimAM zekIne bahAra ja bhojana karato A atizaya-jJAnI evA munivarathI jovAyo. bhojana karyA pachI munie kahyuM ke aho ho ! saMsAranA vilAsone to juo jemAM nivRNa evA svaputravaDe mArIne pitAnuM bhakSaNa karAya che. (48). he munivara ! AvuM koNa kare che ema zUre puchyuM tyAre muni kahe che ke je daDharatha nAmano tAro pitA hato te svakarmadoSathI A DukkaranA bhavamAM utpanna thayo che je tArAvaDe bhakSaNa karAyo. ghaNI khAtarIothI ane yuktiothI A saMgata hakIkata kahyA pachI te potAne pharI pharI niMde che tathA saMvigna thayela ghare gayo ane bIje divase potAnI patnIne laIne muni pAse Avyo. te muni paNa teonI yogyatAne jANIne kahe che ke jIvone manuSyabhavAdi sAmagrI prApta thavI ati durlabha che ane je A sAmagrIne meLavIne paNa rasanI Asakti AdithI hArI jAya che, te naraka ane tiryaMca gatimAM du:khathI anaMtabhavo bhame che. tiryaMcagati sudhInA badhA jIvone A kAmabhogo ramaNIya lAge che tathA badhA jIvone vize sAdhAraNa che. jo viziSTa puruSa paNa te kAmabhogone vize ramaNa kare to teno pazuothI zuM bheda che? tathA saMsAramAM bhamatA jIvo vaDe anaMtavAra bhogo bhogavAyA ane tenA nimitte upArjana karela du:kho paNa bhogavAyA. devalokamAM utpanna thayela jIva vaDe anaMtIvAra sukho bhogavAye chate jo saMtoSa na thayo to A tuccha, kaSTasAdhya, lAkho du:khothI anuviddha (sahita = arasaparasa maLelA) evA manuSyabhavanA sukhathI zuM saMtoSa thaze ? ane je saMsAramAM putrovaDe pitA paNa haNAya che ane mAtApitAvaDe putro paNa haNAya che te saMsAramAM dhIra puruSo kema rAga kare ? ityAdi muninA sArA bodha-prada vacanone sAMbhaLIne saMvigna thayelA teo munimRgendranI pAse saMsAra rUpI dAvAnaLane zAMta karanAra navA vAdaLanI vRSTi samAna jinadIkSAne grahaNa kare che. zUra te muninI pAse ane caMdravadanA AryAnI pAse ugra tapa karIne karmathI mukAyelA siddha thayA. (1) sAtha tninadhityADaDada - have hAthIne AzrayIne kahevAya che luddho phAsaMmi kareNuyAe vArIe nivaDio dINo / jhijjhai daMtI nADayaniyaMtio sukkharukkhammi / / 223 / / viMjharamiyAiM sariuM jhijaMto nibiDasaMkalAbaddho / viddho sirammi siyaaMkuseNa vasio si gayajamme / / 224 / / soUNa sIhanAyaM putviM pi vimukkajIviyAsassa / nivaDaMtasIhanaharassa tattha kiM tuha duhaM kahimo ? // 225 / / bhisiNIbisAiM sallaidalAI sariUNa junaghAsassa / kavalamagihato AriyAhiM kaha kaha na viddho si ? / / 226 / / paDikuMjarakaDhiNacihuTTadasaNakhayagaliyapUyaruhiroho / parisakirakimijAlo gao si tattheva paMcattaM / / 227 // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LebhAvanA prakaraNa bhAga - 2 11 jUhavaitte pajaliyavaNadave niravalaMbacaraNassa / mehakumArassa va duhamaNaMtaso tuha samuppannaM / / 228 / / lubdhaH sparza kareNvA vAriSu nipatito dIna: kSIyate dantI nADIniyaMtritaH zuSkavRkSe / / 223 / / vindhyaratAni smRtvA kSIyamANo niviDazRMkhalAbaddhaH viddhaH zirasi zitAMkuzena uSito'si gajajanmani / / 224 / / zrutvA siMhanAdaM pUrvamapi vimuktajIvitAzasya nipatatsiMhanakharasya tatra kiM tava duHkhaM kathayAmaH ? / / 225 / / bizinIbizAni sallakIdalAni smRtvA jIrNavAsasya kavalAn gRhNAn ArAdikaiH kathaM kathaM na viddhaH ? / / 226 / / pratikuMjarakaThinavistIrNadazanakSatagalitapUyarudhiroghaH pariSvaSkitakRmijAlo gato'si tatraiva paMcatvam / / 227 / / yUthapatitve prajvalitavanadave niravalambacaraNasya meghakumArasyeva duHkhamanantazastava samutpannam / / 228 / / gAthArtha : sparzendriyamAM Asakta thayelo hAthI hAthINImAM mohita thayelo vArImAM paDyo ane 32.tthI sUvRkSama yeto, hIna, bh29|| pAme che. (223) vidhyaparvatamAM karelI rati kriIDAone yAda karIne jhUrato, nibiDa sAMkaLathI baMdhAyelo, hAthInA mama tuM tI saMzava bhAthAmA vIMdhAyo cha - (224) - pUrvANa siMhanAdane sAMbhaLIne, jIvitanI AzAthI mukAyelo ane trAkaTelA siMhanA nahoranuM je duHkha te anubhavyuM te bhavanuM ame zuM varNana karIe ? (225) kamaLanA nALone tathA zalkInA pAMdaDAone yAda karIne, jIrNa ghAsanA koLIyAne grahaNa nahIM karato ArothI aMkuzothI tuM kaI kaI rIte vIMdhAyo nathI ? (223) duzmana hAthInA kaThaNa ane moTA dAMtathI karAyela jakhama (kSata)mAMthI gaLatA che paru ane lohInA samUho jenA, saLavaLato che kRmiono samUha jemAM evo tuM tyAM ja mRtyu pAmyo. (227) yUthapati hAthInA bhavamAM dAvAnaLa prajvalita thaye chate, meghakumAranI jema AdhAra (TekA) vinA upara rAkhelA pagavALA evA tane anaMtavAra du:kha utpanna thayuM che. (228) ihATavyAM bRhatkariNa: kilaiva dhriyante-vArinAmikA mahatI gartA khanyate, iyaM cAsArakASThastRNareNvAdibhizcAcchAdyate, tasyAzca aparabhAge kareNukA dhriyate, tatsparza ca lubdho vanakarI dhAvati, sa ca rAgAndho gartAmapazyaMstasyAmadho * vArI eTale hAthIne phasAvA mATe khodela moTo khADo Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 nipatati, tanmadhye ca bubhukSitaM tamanekadinAni dharanti, tato'tisannamakiMcitkaraM santaM tataH samAkRSya rAjasamIpaM nayanti, tatra ca zuSkavRkSe carmamayamahAnADakaniyaMtrito dInaH pratidinaM kSIyate / / 'daMtIti gajamevAdhikRtyA''tmajIvaM zcitanuzasti-zitaM-tIkhaMza, zeSa sui II tathA-"loka' sukAna | "fmasi' sumA | kapa - 'paDikuMjara' pratipakSahastI tasya sambandhino kaThinI cihuTTo-zarIraikadezasanimagno yo danto tajanitakSatebhyo galitaH pUyarudhirogho yasya sa tathA, ata eva teSu kSateSu paribhramatkRmijAlo gato'si tatraiva-gajajanmani paJcatvaM maraNabhAvamiti / / atha gajamevAdhikRtyodAharaNagarbhAmAtmAnuzAstimAha - yathA meghakumArasya gajayUthapatitve vanadave prajvalite niSkacavarasthaNDilasthasya nirAlambokSiptaikacaraNasya duHkhamutpannaM tathA tavApi jIva ! tathAvidhaM duHkhamanantazaH samutpannaM, ata eva tadavagamya tathA yatasva tathA punarapyevaMvidhaduHkhabhAg na bhavasIti bhAvaH / / kaH punaraso meghakumAraH ? kathaM yUthAdhipatestasya duHkhamutpannamiti, ? ucyate - TIkArtha ahIM jaMgalamAM moTA hAthIone AvI rIte pakaDavAmAM Ave che- vArI nAmano eka moTo khADo khodavAmAM Ave che ane te khADo jIrNazIrNa lAkaDAMothI tathA ghAsa ane rajathI DhAMkavAmAM Ave che ane vArInA sAmenA bhAgamAM eka hAthINIne UbhI rAkhavAmAM Ave che. tenA sparzamAM lubdha jaMgalano hAthI doDe . che ane te rAgAMdha hAthI khADAne nahIM joto temAM nIce paDe che. te khADAmAM pahelAM hAthIne aneka divaso sudhI bhukhyo rAkhavAmAM Ave che. pachI atikRza ane kaMIpaNa karavA asamartha thayelA tene temAMthI bahAra kheMcIne rAjAnI pAse laI jAya che ane tyAM sukAI gayelA jhADamAM cAmaDAnA moTA doraDAthI bAMdhela dIna thayelo pratidina kSINa thAya che. 'ti ti' e pramANe hAthIne AzrayI koIka potAnA AtmAne zikhAmaNa Ape che. zita eTale tIkSNa aMkuza. bAkInuM sugama che tathA soDA ' ane misiLI e be gAthA sugama che.' ane bIjuM, 'DivuMgara" duzmana hAthI ane tenA saMbaMdhI be kaThaNa dAMta je tenA zarIranA eka deza (bhAga)mAM lAgelA che te be dAMta vaDe karAyela jakhamamAMthI paru ane lohIno samUha gaLe che jeno ane AthI ja te jakhamamAM utpanna thayela ane saLavaLatA kRminA samUhavALo tuM pote te bhavamAM ja mRtyu pAmyo ema kahevAno bhAva che. have hAthIne AzrayIne udAharaNapUrvaka AtmAne zikhAmaNa ApatA kahe che - jema meghakumArane hAthInA yUthapatinA bhavamAM dAvAnaLa prajvalita thaye chate ghAsa vinAnA mAMDalAnI aMdara nirAlaMbana eka paga UMco karIne je duHkha thayuM tema tAre paNa he jIva! tevA prakAranuM duHkha anaMtavAra utpanna thayuM. AthI ja tene jANIne tevI rIte prayatna karI jethI bhaviSyamAM AvA prakAranA du:khane prApta na kare. e pramANe kahevAno bhAva che. paNa A meghakumAra koNa che ? kevI rIte te yuthAdhipatine duHkha utpanna thayuM ? te kahevAya che meghakumAranuM kathAnaka magadha dezamAM rAjagRha nAmanuM zreSTha nagara hatuM. jemAM sa-arthavALo (nItithI upArjana karela dhanavALo) paNa saMkhyAtIta (asaMkhya) loka vase che jemAM dvArapALo ja paranA (=) daravAjAonuM sevana kare che, paNa loko (ArADuM =) parastrI sevana karatA nathI. tathA jemAM lokono pradveSa akAryane vize che paNa parasparane vize nathI. rAjagRhamAM zreNIka nAmano rAjA che je samyaktane vize dRDha che, jeNe vIra jinezvaranA Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baka bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 133 samayamAM mithyAtvano tyAga karyo ane tene dhAriNI nAme rANI che ane dhAriNI kyAreka rAtrInA pAchalA bhAgamAM zveta hAthIne mukhamAM pravezelo jue che. pachI nimittikoe rAjAne kahyuM ke zreSThaputrano janma thaze. have te divasathI mAMDIne dhAriNIno garbha vadhe che. (5) pachI trIjA mAse akAlamegha vize dohalo thayo. pachI vicAre che ke cAre bAjuthI akALe unnata meghamAM zreNIkarAjA vaDe anusarAtI, hAthI upara ArUDha thayelI, zobhatA zveta chatrane dhAraNa karatI evI huM rAjagRha nagarImAM bhramaNa karuM to mAro dohalo pUrNa thAya paNa Aje A durghaTa che ema huM mAnuM chuM. A ciMtAthI tenuM zarIra pratidina kSINa thAya che. (8) pachI rAjAvaDe AgrahathI puchAyelI dhAriNI dohalAne kahe che. rAjA paNa abhayakumArane A vAta jaNAve che. abhayakumAra paNa upayoga pUrvaka aThThamabhaktathI pauSadhazALAmAM rahelo pUrvabhavanA mitra saudharmavAsI devanI ArAdhanA kare che. pachI deva dhAriNIno akALa meghano dohalo pUrNa kare che. pachI kramathI ucita samaye dhAriNI paNa zreSTha rUpa ane lakSaNathI yukta putrane janma Ape che. dohalAne anusAre tenuM nAma meghakumAra rakhAyuM. moTo thayelo te kramathI kaLAone zIdhra bhaNe che. have yauvana bhAvane pAmelo devAMganAone paNa abhilASanIya evo te rAjAonI surupa kanyAone paraNe che. kyAreka vihAra karatA zrI vIrajinezvara tyAM padhAryA. tenI pAse jinadharma sAMbhaLIne zrAvaka thayo. (14) - pachI vihAra karIne pharI paNa bhagavAna tyAM AvyA ane saMvigna meghakumAra temanI pAse dIkSA svIkAre che. pachI rAtrInI aMdara yathAranAdhika sAdhunA saMthArAne karatA meghakumArano saMthAro vasati (upAzraya)nA daravAjA pAse Avyo. vAcanA-saMpucchanA Adi kAryone vize nIkaLatA ane pravezatA sAdhuonA pagAdino saMghaTTo meghakumAranA hAtha, paga ane mastakamAM evI rIte thayo ke jethI tene AkhI rAtrImAM paNa nidrA na AvI. (18) pachI vicAre che ke huM jyAre gRhasthAvasthAmAM hato tyAre sarva sAdhuo mAro Adara karatA hatA paNa hamaNAM juo mane kevA ni:zaMka, daDha kadarthanA kare che. tethI prabhAta samaye zrI vIrajinezvarane pUchIne ghare jAuM, haju paNa mAre zuM bagaDyuM che? e pramANe vicArIne samovasaraNamAM beThela zrIvIra jinezvaranI pAse jeTalAmAM jAya che teTalAmAM bhagavAne svayaM ja kahyuM ke he megha ! tane Aje rAtrImAM AvA prakArano vikalpa thayo. pachI megha kahe che ke hA, te pramANe ja vikalpa thayo. pachI jinezvare kahyuM ke he bhadra ! pariNata thayuM che jinezvaranuM vacana jeone, ghaNAM pairyavALA tamArA jevAne A ucita nathI kemake anAdi saMsAramAM rahetA jIve narakAdinuM ghaNuM duHkha anubhavyuM che. he bhadra! A bhavathI pUrvanA trIjA bhavamAM tArA vaDe je du:kha anubhavAyuM che tenI apekSAe tAre ahIM keTaluM du:kha che ? (24) pachI meghe puchyuM ke he prabhu ! te bhavamAM mArAvaDe zuM duHkha anubhavAyuM che ? pachI jinezvara kahe che ke tArAvaDe je duHkha anubhavAyuM che tene eka manavALo thaIne sAMbhaLa. (25) Aja bharatakSetramAM vaitADhya parvatanI taLeTImAM vanacarovaDe jenuM nAma paDAyuM che evo tuM sumeruprabha nAmano bhadrajAtithI yukta eka hajAra hAthIono adhipati, sAta aMgathI pratiSThita (arthAt sAta aMgathI paripUrNa) trIjA bhavamAM zreSTha hAthI hato. girinA jharaNA guphA ane jaMgalamAM zreSTha madanIyA ane nAnI hAthINIonI sAthe pramudita cittavALo tuM jyAre ramato hato tyAre kyAreka lokane sukha ApanAra vasaMta Rtu pUrNa thayA pachI matsarathI ja saMtApane vahana karato durjananI jema unALo zarU thayo. je unALo pracaMDa kiraNonA tApa sAthe pracaMDa pavanane kuMkato prajAne bhuvanarUpI luhAranI bhaThThImAM nAkhIne haMmezA pADe che. jemAM zItaLatAnA AdaravALo loka hAra-maNI-caMdra-caMdana-pANIthI bhIMjAvelA sutarAu vastro, jaLAzaya tathA vana ane jaLayaMtrovALA gharonuM (ja * sAta aMgathI paripUrNa: cAra paga, suMDha, pUMchaDuM ane liMga ema sAta aMgathI paripUrNa arthAt bilakula khoDakhApaNa vinAno. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 gharo upara pANInA phuvArA pharI rahyA che tevA gharonuM) sevana kare che. jemAM pAkelA phaLonA samUhathI namelA AMbAnA vanomAM vizrAma karatA musApharone gamanamAM (icchita sthaLe pahoMcavAmAM) ghaNo aMtarAya thAya che. (32) jemAM navamallikAno eka guccho paNa kAmijanane kAmAdhIna kare che to pachI sugaMdhathI vAsita karAyuM che dizAorUpI aMta jenAvaDe evA zreSTha pATala puSponI sahAya hoya tyAre zuM vAta karavI ? je unALo zvetamallikAnA phulanA bAnAthI hA hA hA e pramANe karato vRkSonI chAyAmAM ALoTatA sakala musAphara loka para jANe hase che. jaMbu vRkSanA phulono samUha potAnAthI utpanna thayelA phaLo vaDe paDAya che aMgathI utpanna thayelA paNa pratikULa samaye anucita AcaraNa kare che. dhUlIkadaMba puSpono sugaMdha virahiNI vargane saMtApe che. durjananI maitrInI jema rAtrIo kramathI kSINa thAya che. (36) sUryane uttara uttara dizAmAM ayana karatA joIne tathA dakSiNa dakSiNa dizAnA mArgane choDatA joIne divaso harSathI vardhita thayA. (arthAt divaso moTA thayA.) jyAM zItaLa nadI vagerenA kAMThA para rahelA keLa ane lavalInA latA gharomAM pAtharelA kamaLanA pAMdaDAnI zaiyyAo u52 yugalo krIDA kare che. (38) vaMToLIyAo vAya che, dAvAnaLano agni araNyone bALe che, kumatiomAMthI guNono samUha nAza pAme che tema vananA pAMdaDAMono samUha kharI paDe che. RtumatI strIonI jema 2javALI dizAo udvegane utpanna kare che. kSudhA ane tApathI saMtapta thayelo daridrano samUha paribhramaNa kare che ane tyAM unALAnI ugratA vadhI tyAre kyAreka cAre bAjuthI kaThora pavanathI prerAyelA dAvAnaLavaDe araNya prajvalita thayo tyAre sarvadizAo mALAthI vyAkuLa thaI, jaMgalI pazuonAM samUho dAjhyA, bhayaMkara sUMDhane saMkocIne pUMchaDIne UMcI karIne bhayathI trAsa pAmelo, vRkSa samUhane bhAMgato. velaDIonI vADone cUrato, lAda (viSTA)nA samUhane mUkato, jarAthI jIrNa thayelo evo yUthapati hAthI potAnA hAthI-hAthINIonI sAthe bhAgato eka sarovara pAse gayo ane te sarovaramAM alpapANI hovAthI ane pote vRddha thayo hovAthI temAMthI nIkaLavA samartha na thayo. te vakhate potAnA yUthamAMthI hAMkI kaDhAyelA eka zreSTha hAthIvaDe te jovAyo. pachI verane yAda karIne teNe tane tIkSNa dAMtothI vIMdhyo. (45) pachI sAta-divasa rAta tIvra vedanAthI AkrAMta thayelo sarva ekaso vIza varSanuM AyuSya pALIne, ArttadhyAnane pAmelo, tiryaMcanuM AyuSya bAMdhIne aMte marIne Aja bharata kSetramAM viMdhyagirinI taLeTImAM cAradAMtavALo, zreSTha lakSaNothI yukta, sAtaso hAthIonA yUthano nAtha evo te meruprabha nAmano gaMdhahastI thAya che ane giri-parvata tathA jaMgalomAM bhame che. koIka vakhata unALAmAM vanamAM ghaNI vyAkuLatA karanAro dAvAnaLa utpanna thayo. (50) A vyAkuLa karanAro agni mArAvaDe zuM pUrve kyAMya jovAyo che ? e pramANe UhApoha karatAM taMne jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. prathama varasAda zarU thayo tyAre koI eka pradezamAM te ghaNAM hAthI AdionI sAthe pahoMcyo ane vRkSa-ghAsa-lAkaDA vagerene uddharIne (ukheDIne) eka cheDe dUra karAvIne moTuM mAMDaluM karAve che. davanA bhayamAM potAnA yUthane rahevAne mATe comAsAnA madhyamAM bIjA mAMDalAne paNa karAve che ane comAsAnI pUrNAhutimAM trIjuM mAMDaluM Aya che. (54) pachI unALAmAM pharI dAvAnaLa saLagyo tyAre te hAthI te ja rIte bhAgIne prathama mAMDalAmAM jeTalAmAM pahoMcyo teTalAmAM te mAMDaluM cittA-varu-vAgha- ane haraNothI bharAI gayuM hatuM. tevI ja rIte bIjuM mAMDaluM bharAI gayuM hovAthI karuNAthI tene paNa choDIne trIjA mAMDalAmAM jaIne parivAra sahita rahyo. pachI khaMjavADavA mATe pagane jeTalAmAM UMcake che teTalAmAM te sthAnamAM sasalo AvIne rahyo ane teNe sasalAne karuNAthI joyo ane paga nIce na mukyo ane dhIra evo te paga UMco karIne rahyo. sasalAnI anukaMpAthI manuSya AyuSya bAMdhyuM ane saMsAra parimita karyo. have te vanano dAvAnaLa aDhI rAta divasa sudhI saLagIne zAMta paDe che tyAre agninA bhayathI mukta thayelA jaMgalIpazuonA sarva samUho mAMDalAone choDIne jAya che. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhala bhAvanAprakaraNa bhAga- 2 135 have te zreSThahAthI paNa jeTalAmAM cAle che teTalAmAM jIrNazarIravALo, jAmI gayelA lohIvALo, klezane pAmato "dhasa' ema karatA pRthvItaLa para paDyo ane traNa rAta divasa sudhI ziyALanA bhakSaNa vagerenI tIvra vedanAone sahana kare che. so varasanuM sarva AyuSya pALIne, vedanAne samabhAvapUrvaka sahana karIne tuM ahIM zreNikano putra thayo. (93) tethI jo tiryaMcanA bhAvamAM paNa tArAvaDe sArI rIte vedanA sahana karAI ane karuNAthI sasalAnI upara paga na mukyo to hamaNAM zreSTha brahmacarya Adi vratothI yukta sAdhuonA paganA saMghaTTAne kema sahana karato nathI ? kemake tiryaMcanA bhavamAM du:khane prApta karIne je sahana karyuM che tenI apekSAe A keTaluM mAtra che ? chatAM paNa anaMtaguNa nirjarAnA phaLavALuM che. e pramANe sAMbhaLIne megha jAtismaraNathI te sarvane svayaM ja yAda kare che pachI micchAmi dukkaDuM ApIne A pramANe abhigraha kare che. "eka AMkhone choDIne bAkInA zarIranA sarva avayavomAM sAdhuono saMghaTTo thAya to paNa mAre manamAM kheda na karavo." e pramANe samyagu abhigraha tathA asmalita cAritrane ArAdhIne, ghaNAM kamazone khapAvIne vijaya nAmanA anuttara vimAnamAM deva thayo. tyAMthI avIne te mahAtmA sukuLamAM janma laIne, sarvakarmono nAza karIne mahAvideha kSetramAM siddha thaze. . tadeva sthalacarANAM lezataH svarUpamuktaM, atha zeSajalacaropalakSaNArtha matsyamadhikRtyAtmAnuzAstigarbha tatsvarUpamAha - A pramANe saMkSepathI sthaLacaronuM svarUpa kahyuM. have bAkInA jaLacaronA upalakSaNane mATe mAchalAnuM varNana karIne AtmAne zikhAmaNa ApatA sAranA svarUpane kahe che. ahIM vAcyArtha mAchaluM che, bAkInA jaLacaro lakSyArtha che tethI mAchalAnA varNanathI bAkInA jaLacaronuM (lakSyArthanuM) varNana svayaM samajI levuM. - jAle baddho sattheNa chiMdiuM huyavahammi parimukko / bhutto ya aNajehiM jaM macchabhave tayaM sarasu / / 229 / / chettUNa nisiyasatyeNa khaMDaso ukkalaMtatelammi / taliUNa tuTThahiyaehi haMta bhutto tahiM ceva / / 230 // jIvaMto'vi hu uvariM dAuM dahaNassa dINahiyao ya / kAUNa bhaDittaM bhuMjio'si tehiM ciya tahiM pi / / 231 / / anno'nagasaNavAvAranirayaaikUrajalayarAraddho / tasio gasio mukko lukko Dhukko ya gilio ya / / 232 / / baDisagganisiyaAmisalavaluddho rasaNaparavaso maccho / galae viddho satyeNa chiMdiuM bhuMjiuM bhutto / / 233 / / piyaputto'vi hu macchattaNaMpi jAo sumittagahavaiNA / baDiseNa gale gahio muNiNA moyAvio kaha vi / / 234 / / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 jAle baddhaH zastreNa chittvA hutavahe paripakvaH bhuktazcAnAryaH yat matsyabhave tat smara ! / / 229 / / chittvA nizitazastreNa khaMDaza utkalataile tatviA tuhi. saMta ! bhustava pArarUpa jIvanapi khalu upari dattvA dahanasya dInahRdayazca kRtvA bhaTinaM bhukto'si tairapi ca tatra / / 231 / / anyonyagrasanavyApAraniratAtikrUrajalacarArabdhaH trasto grasto muktaH naSTaH Dhaukitazca galitazca / / 232 / / vaDizAgranyastAmiSalavalubdho rasanAparavazo matsyaH galake viddhaH zastreNa chittvA bhRSTvA bhuktaH / / 233 / / priyaputro'pi khalu matsyatve jAtaH sumitragRhapatinA vaDizena gale gRhIto muninA mocitaH kathamapi / / 234 / / gAthArtha : pUrve mAchalAnA bhavamAM jALamAM baMdhAyo che ane zastrathI kApIne agnimAM zekAyo che pachI anAryothI je bhakSaNa karAyo che tene tuM yAda kara. (229) . ane te ja mAchalAnA bhavamAM tIkSNa zastrathI TukaDe-TukaDA karIne, ukaLatA telamAM taLIne khuza thayelA haiyAvALA jIvovaDe tuM bhakSaNa karAyo che tene yAda kara. (230) ane te mAchalAnA bhavamAM jIvatA paNa kharekhara agni upara caDAvIne, bhaDathuM karIne dIna hRdayavALo tuM teovaDe je bhakSaNa karAyo che tene yAda kara. (231) parasparane gaLI javAnA vyApAramAM nirata thayelA atikrUra jaLacaro vaDe tevA prakAranI pravRttimAM pravRtta thayelo tuM trAsa pamADAyo, moDhAmAM pakaDAyo, moDhAmAM nahIM gaLAI zakato hovAthI chUTelo pANImAM chupAyo, pharI pAcho jaLacaronI najaramAM Avyo ane gaLAI gayo tene tuM yAda kara. (232) galanA*kAMTAnA AgaLanA tIkSNa bhAgamAM parovelA mAMsanA TUkaDAmAM lubdha thayelo, rasanAne paravaza thayelo, evo tuM galamAM vIMdhAyo ane zastrathI chedI ane bhejIne bhakSaNa karAyo tene tuM yAda kara. (233). priyaputra paNa mAchalAnA bhavamAM utpanna thayo. sumitra gRhapativaDe galathI pakaDAyo ane koIka rIte munivaDe mukAvAyo tene tuM yAda kara. (234) paMcApi sugamAH / / navaraM 'tahiM ceva' tti tasminneva matsyabhave 'tehiM ciya' tti tairevAnAryaH 'tahiM pi' tti tasminneva matsyabhave, anyo'nyagrasanavyApAraniratAzca te'tikrUrajalacarAzca tairArabdho matsya: kadAcit trastaH, tato dhAvitvA * gala eTale mAchalAM pakaDavAno AMkaDo. lokhaMDanA saLIyo cheDethI baMne bAju vaLelo jenAthI mAchalA pakaDI zakAya te. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke tenI nA AAP jIvatA mAchalAne agni upara rAkhIne bhaDathuM kare che. (vizeSa varNana mATe 136 mA pejamAM vAMco.) bicAro maphatalAla lamaNA upara hAtha mUkIne kuTuMbanA nirvAhanI ciMtA karI rahyo che. bimAra paDelI tenI strI khATalAmAM sutI che. paraNAvavA lAyaka banelI chokarI bAjumAM UbhI che. strInI davA mATe paNa paisA nathI to ka chokarIne paraNAvavA paisA kyAMthI lAvavA ? tenI ciMtAmAM paDyo che. kSaNika sukha mATe AvI aneka upAdhio UbhI karIne A jIve AvAM du:kho anaMtavAra sahana karyA che. he jIva! AvA saMyogomAM teM bIjAo pAse paisA tu mATe keTalI dInatA karI che ! A vakhate tAruM abhimAna kyAM gayuM? mATe have abhimAna choDIne deva-gurunI ? - bhakti karI ane mA-bApanI sevA kara. (vizeSa varNana mATe 1 75mA pejamAM vAMco.). Page #147 -------------------------------------------------------------------------- Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 137 tairgrasto-gilitumArabdhaH, punardavayogAt gilitumazaktaiH kathamapi muktaH, tato bhItyA kvApi jalamadhye lukko-naSTaH, punardevapratikUlatayA kathamapi 'Dhukko' tti prApto gilitazceti, baDizaM-pralambavaMzAgranyastalohamayacakrakIlasvarUpaM, tatra lohakIlakAgre nyasto yo'yamAmiSalavastatra lubdhazcAsau rasanaparavazazcAsau matsyazceti / / TIkArthaH pAMceya gAthAnA artha sugama che. paraMtu tahiM veva' eTale te ja mAchalAnA bhavamAM, 'tehiM viya' eTale te anAryo vaDe, 'tada ' eTale te ja mAchalAnA bhavamAM parasparane gaLI javAnA vyApAramAM rata thayela evA atikrUra jaLacarovaDe prAraMbha karAyela vyApAramAM kyAreka phasAyela mAchalo trAsa pAmyo, pachI doDIne gaLavA zarU karAyo paNa bhAgya yogathI gaLI javA asamartha evA teo pAsethI koIpaNa rIte chaTakIne bhAgyo ane bhayathI pANImAM chupAI gayo. pharI paNa bhAgyanI pratikULatAthI koIka rIte teonI najaramAM Avyo ane gaLI javAyo. vaphA' eTale laTakatA vAMsanA agrabhAgamAM parovela lokhaMDanA cakranA khIlA svarUpa vastu ane lokhaMDanA khIlAmAM mUkela mAMsanA TukaDAmAM lubdha thayo ane rasanAne paravaza thayo. ahIM mAchalAnA bhavamAM utpanna thayelA jIvo pitA vagere vaDe paNa bhakSaNa karAya che ema saMsAranI vicitratAne batAve che. "priya' e gAthAno zabdArtha saraLa che paNa bhAvArtha kathAnakathI jANavuM ane te A pramANe che. sumitra kathAnaka rAjahaMsothI bhogya ane lakSmIdevInA nivAsa evA pAsarovaranI jema kaliMga dezamAM padhasara nAmanuM gAma hatuM ke rAjAo rUpI haMsothI bhogya ane dhananuM sthAna hatuM ane temAM lokaprasiddha sumitra nAmano mukhI vase che, apuNyazALI evA tene kyAreka guNavAna putrano janma thayo.A putra pitAne prANothI paNa priya che. tenA virahamAM pitA eka paNa kSaNa rahevA samartha nathI ane haMmezA A tenI samIpa rahe che. (3) putranI sAthe ja rahIne pitAe putrane bhaNAvyo. ghaNAM bhakSya bhojyanA dAnathI Ane khoTA lADakoDathI moTo karyo. tenA vinA sumitra bhojana karato nathI kyAreya nidrApaNa leto nathI. sarva vyApArano tyAga karIne tanmayacittavALo pitA rahe che. (5) pachI soLame vacce tIvra AtaMkathI pIDAyelo putra ArtadhyAnamAM marIne teja gAmanI bahAra moTA sarovaramAM mAchalo thayo. pachI putranA maraNathI utpanna thayela zoka sumitrane unmAda karanAro thayo. pachI ghaNAM divasanA aMte mitro ane svajanoe tene zokathI rahita karyo. koI koI upAyathI lokavyavahAranA kAryomAM pravRtta karAyo. () have koIka vakhata sumitra paNa baDIzane laIne, putra mAchalA tarIke jemAM utpanna thayo che te ja sarovara pAse gayo. pachI sumitre baDIzathI galamAM mAchalAne pakaDIne jeTalAmAM bahAra kADhyo teTalAmAM atizaya jJAnImunivaDe jovAyo ane mA sAhasa ! mA sAhasa ! ema kahevAyo. te sAMbhaLIne vismita manavALo sumitra paNa te sAdhune vAMde che ane kahe che ke he munIzvara ! A tame zuM bolo cho ? pachI munie kahyuM ke he bhadra! tuM sAMbhaLa A tAro putra marIne mAchalo thayo che. pachI jaladIthI saMbhrama sahita tene pANInI aMdara mUkIne bhaktithI sAdhune praNAma karIne pUche che ke he bhagavan! A zuM vyatikara che te mane kaho. pachI sAdhue paNa tene ghaNI yukti ane nizAnIothI vistArapUrvaka tyAM sudhI jaNAvyuM ke keTalAmAM te samyak pratibodha pAmyo ane sAdhu pAse dharma sAMbhaLIne dIkSA laIne vaimAnika devalokamAM gayo. (15) Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 atha sAmAnyena anuzAstigarbha khacarANAM svarUpamAha - have sAmAnyathI zikhAmaNanA sAravALA pakSIonA svarUpane kahe che. pakkhibhavesu gasaMto gasijamANo ya sesapakkhIhiM / .. dukkhaM uppAyaMto uppannaduho ya bhamio si / / 235 / / kharacaraNacaveDAhi ya caMcupahArehiM nihaNamuvaNeto / nihaNijaMto ya ciraM Thio si olAvayAIsu / / 236 / / pAsesu jaliyajalaNesu kUDatesu Amisalavesu / paDio atrANaMdho baddho khaddho niruddho ya / / 237 / / . paDikukkuDanaharapahAraphuTTanayaNo vibhinnasavvaMgo / nihaNaM gao si bahuso vi jIva ! parakouyakaeNa / / 238 / / jhINo sariuM saha piyayamAe ramiyAiM sAlichettesu / khitto gottIi va paMjaraDhio haMta kIratte / / 239 / / bhamio sahayAravaNesu piyayamAparigaeNa sacchaMdaM / sariUNa paMjaragao bahuM visano vivanno ya / / 240 / / gahio kharanaharabiDAliyAe AyaDiUNa kaMThaMmi / cillaMto vilavaMto khaddho si tahiM tayaM sarasu / / 241 / / tattheva ya sacchaMdaM muddiyalayamaMDavesu hiMDato / jaNaeNa pAsaehiM baddho khaddho ya jaNaNIe / / 242 / / pakSibhaveSu grasan grasyamAnazca zeSapakSibhiH duHkhamutpAdayannutpannaduHkhazca bhramito'si / / 235 / / kharacaraNacapeTAbhizca caJcuprahArairnidhanamupanayan / nihanyamAnazca ciraM sthito'si aulApakAdiSu / / 236 / / pArzveSu jvalitajvalaneSu kUTayaMtreSu AmiSalaveSu patito'jJAnAMdho baddho bhakSito niruddhazca / / 237 / / pratikukuMTanakharaprahArasphuTannayano vibhinnasarvAGgaH nidhanaM gato'si bahuzo'pi jIva ! parakautukakRtena / / 238 / / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaka bhAvanA prakaraNa bhAga-2 129 kSINaH smRtvA saha priyatamayA ratAni zAlIkSetreSu kSipto guptAviva paMjarasthito haMta ! kIratve / / 239 / / bhrAMta: sahakAravaneSu priyatamAparigatena svacchandaM smRtvA paJjaragato bahuviSaNNo vipannazca / / 240 / / gRhItaH kharanakharabiDAlikayA AkRSya kaNThe kampamAnaH (rasa) vin mAtoDasa tatra tat Ara ! pArA tatraiva ca svacchandaM mRdvIkAlatAmaMDapeSu hiNDan janakena pAzakaH baddho bhakSitazca jananyA // 242 // gAthArtha : pakSInA bhavamAM bIjA pakSIone gaLIne du:kha Apato ane bIjA pakSIo vaDe bhakSaNa karAto utpanna thayelA du:khavALo tuM bhamyo che tene yAda kara. (235) kaThora paganI lAtothI tathA cAMcanA prahArathI bIjA pakSIone haNatAM ane bIjA pakSIo vaDe haNAto lAMbA kALa sudhI bAja Adi pakSIonA bhAvomAM rahyo che. (239). ajJAnathI AMdhaLo banelo tuM pAzomAM, saLagatA agnimAM mAMsano TukaDo che jemAM evA kUTa yaMtromAM paDyo che, baMdhAyo che, khavAyo che ane ruMdhAyo che tene yAda kara. (237) duzmana kukaDAnA nakhanA prahArathI phUTI gaI che AMkha jenI bhedAyuM che sarva zarIra jenuM evo tuM he jIva ! bIjAne kautuka thAya te mATe ghaNIvAra maraNa pAmyo che. (238) dhAnyanA khetaromAM priyatamAnI sAthe karelI krIDAone yAda karIne tuM durbaLa thayo. aho ! kArAvAsamAM naMkhAyelanI jema te popaTanA bhavamAM pAMjarAmAM purAIne rahyo. (239). AMbAnA vanomAM priyatamAnI sAthe svaccheda bhramaNane yAda karIne pAMjarAmAM purAyelo tuM ghaNo kheda pAmyo ane maraNa pAmyo. (240). taNa nakhovALI bilADIvaDe gaLuM kheMcIne pakaDAyo che ane barADA pADato, vilApa karato evo tuM te bhavamAM bilADIvaDe bhakSaNa karAyo che tene yAda kara. (241) ane te ja vanamAM drAkSanA latAmaMDapomAM svacchaMda vicarato pUrvabhavanA pitAvaDe pAzothI baMdhAyo che ane pUrvabhavanI mAtAvaDe bhakSaNa karAyo che. (242). __ triso'pi pAThasiddhAH / / atha vizeSataH kurkuTamadhikRtyAha-kautukinA kenApi yodhyamAneSu kurkuTeSu pratipakSabhUtasya kurkuTasya ye tIkSNA nakharAstatprahAraiH sphuTitanayano vibhinnasarvAGgazca parakautukanimittamanantazo'pi nidhanaM-vinAzaM gato'si jIva !, tadetazcetasi vicintya tathA kuru yathedazasthAneSu notpatsyase iti bhAvaH / / atha zukamadhikRtyAhakIratte tti zakajanmani / 'tahiM' ti zakajanmanyeva / zeSaM spaSTa / / atrApi saMsArAsamaMjasatopadarzanArtha janakajananyAdibhirbandhanabhakSaNAdIni zukasya darzayannAha-tatraiva zukabhave mahATavyAM drAkSAlatAmaMDapeSu hiNDamAnaH, zeSaM sugama, kathAnakaM tUcyate Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 TIkArtha : prathamanI traNa gAthA sugama che. have vizeSathI kukaDAne AzrayIne kahe che. koIka kautukIvaDe laDAvAtA kukaDAomAMthI zatrukukaDAnA tIkSNa nakhonA prahArothI tArI AMkho phuTI ane zarIra paNa bhedAyuM. ema bIjAnA kautukanA kAraNe he jIva ! tuM anaMtavAra maraNa pAmyo che tene cittamAM vicArIne have evuM kArya kara jethI tuM AvA prakAranA sthAnomAM (bhavomAM) kayAreya paNa utpanna na thAya. have popaTa AzrayIne kahe che, 'Itte' eTale popaTanA bhavamAM 'hi~' eTale popaTanA janmamAM, bAkI spaSTa che. ahIM paNa saMsAranuM vicitrapaNuM batAvavAne mATe mAtA pitA vaDe popaTanA vadha bhakSaNa Adine batAvatA kahe che ke - te ja popaTanA bhavamAM mahA aTavImAM drAkSanA latA maMDapomAM bhamato pUrvabhavanA pitAvaDe pakaDAyo che ane pUrvabhavanI mAtA je bilADI thayelI che tenA vaDe tuM bhakSaNa karAyo che te jaNAvavA kathAnaka kahevAya che. vasudatta sArthavAhanuM kathAnaka pUrva dizArUpI vadhUnI zobhA samAna kaMcanapura nAmanuM zreSTha nagara che je suvarNathI nirmita AbhUSaNanI jema sarvazobhAnA Azrayane (sthAnane) utpanna kare che. te nagaramAM riddhimAna vasudatta nAmano sArthavAha vase che ane tenI sarvaguNothI yukta vasumatI nAmanI strI che ane te baMnene varuNa nAmano prANothI paNa priya evo moTo putra che ane te yauvanapaNAne pAmelo kyAreka vyApAra mATe paradeza gayo pachI ghaNAM dravyane kamAIne khuza thayelo pAcho pharato zArdUlasiMha nAmanI mahA aTavImAM Avyo ane te aTavImAM tenA zarIramAM tIvra roganI pIDA thaI. roganI vedanAthI gADha AkraMda karato te paNa vicAre che ke hA daiva ! teM akALe Avo prahAra kema karyo ? jethI A bhayaMkara araNyamAM ghara paNa nathI, mAtApitA paNa nathI ane svajano paNa nathI. (6) ane A vibhava mArAvaDe kaSTathI upArjana karAyo che. hA ! hA ! mArA vinA A vibhavanuM zuM thaze ? te patnI, te mAtA, te pitA kayAM dekhAze ? ityAdi ArtadhyAnamAM DUbelo te ja aTavImAM marIne ArttadhyAnane paravaza te uttama popaTapaNe utpanna thayo. pachI teno ghaNo vibhava paNa nAza pAmyo. temAMno keTalo vibhava mAtApitAne pahoMcyo ? arthAt kaMI nahIM. putranA maraNane sAMbhaLIne mAtAne paNa hRdayamAM tevo AghAta thayo jethI te paNa ArdradhyAnamAM marelI bilADIpaNAmAM utpanna thaI. (10) vasudatta paNa putranA maraNa kAryane karIne, kALe karIne zoka rahita thayelo vyApAra arthe kramathI dezAMta2mAM jaI karIyANAone veMcIne, dhanane upArjana karIne je aTavImAM pUrve potAno putra uttama popaTa thaIne rahe che te ja aTavImAM pAcho pharyo. ane teNe AMbAnI DALI upara beThelA popaTane joyo. pachI potAnA mANaso pAse koIka pAzanA prayogathI pakaDAvIne pAMjarAmAM purAvyo. pachI sArthavAha te popaTane potAnA ghare laI gayo ane AdarathI tene ghaNuM bhaNAvyuM. (15) have koIka divase bhara2AtrImAM loko sUI gayA tyAre bilADI thayelI mAtAe chidramAM paga nAkhIne koIpaNa rIte pAMjarAmAMthI popaTane kheMcyo ane ta2phaDatA popaTane khAI gaI. putranA maraNa karatA paNa popaTanA maraNathI sArtha-vAhane vizeSa adhika zoka thayo. have koIka vakhata te nagaramAM kevaLajJAnI bhagavaMta padhAryA. samagra nagarano loka temanI pAse jAya che. vasudatta sArthavAha paNa zaMsayanuM nivAraNa karavA tenI pAse jAya che. teNe kevaLajJAnIne puchyuM ke he bhagavan ! mane te popaTa upara ATalo badho sneha kema thayo ? pachI kevalI bhagavaMta kahe che ke he bhadra ! te popaTa tArA pUrvabhavano putra hato. jenA vaDe bhakSaNa karAyo te bilADI tenI pUrvabhavanI mAtA che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maka bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 11 A pramANe sarva vyatikarane sAMbhaLIne saMvigna thayelA vasudatte kevaLInI pAse dharma sAMbhaLIne putrane kuTuMbano bhAra soMpIne kevaLInI pAse dIkSA lIdhI. (21). e pramANe tiryaMco asaMkhyAtA hovAthI te pratyekanuM svarUpa kahevuM azakya hovAthI upasaMhAra karatA kahe iya tiriyamasaMkhesuM dIvasamuddesu uDDamahaloe / vivihA tiriyA dukkhaM ca bahuvihaM kettiyaM bhaNimo ? / / 243 / / himapariesusarisaravaresu siiylsmiirsuddhiyNgaa| hiyayaM phuDiUNa mayA bahave dIsaMti jaMtiriyA / / 244 / / vAsAratte tarubhUminissiyA ranajalapavAhehiM / vujhaMti asaMkhA taha maraMti sIeNa vijjhaDiyA / / 245 / / ko tANa aNAhANaM ranne tiriyANa vAhivihurANaM / bhuyagAiDaMkiyANa ya kuNai tigicchaM va maMtaM vA ? / / 246 / / vasaNaccheyaM nAsAiviMdhaNaM pucchakanakapparaNaM / baMdhaNatADaNaDaMbhaNaduhAI tiriesu'NaMtAI / / 247 / / muddhajaNavaMcaNeNaM kUDatulAkUDamANakaraNeNa / aTTavasaTTovagameNa dehagharasayaNaciMtAhiM / / 248 / / kUDakkayakaraNeNaM aNaMtaso niyaDinaDiyacittehiM / sAvatthIvaNiehiM va tiriyAuM bajjhae eyaM / / 249 / / evaM tiryagasaMkhyeSu dvIpasamudreSu Urdhvamadholoke vividhAstiryaMco duHkhaM ca bahuvidhaM kiyad bhaNAmaH / / 243 / / himapariNateSu saritsarovareSu zItalatuSArasaMkucitAMgA: hRdayaM sphoTayitvA mRtA bahavo dRzyante yat tiryaJcaH / / 244 / / varSArAne taruvabhUminizritA araNyajalapravAheNa uhyante anekAstathA mriyante zItena viSaNNAH / / 245 / / kasteSAmanAthAmanAmaraNye tirazcAM vyAdhividhurANAM bhujagAdidaSTAnAmapi ca karoti cikitsAM vA mantraM vA / / 246 / / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 bhava bhAvanAprakaraNa bhAga - 2 vRSaNacchedo nAsikAdivedhanaM pucchakarNakarttanaM baMdhanatADanadahanaduHkhAni tiryavinaMtAni / / 247 / / mugdhajanavaMcanena kUTatulAkUTamAnakaraNena aarttvshaalopgmen dehagRhasvajanaciMtAbhiH / / 248 / / kUTakrayakaraNenAnantazo nikRtinaTitacittaiH zrAvastIvaNigbhiriva tiryagAyurbadhyate etad / / 249 / / gAthArtha e pramANe tithya lokamAM asaMkhyAta dvIpa samudromAM tathA Urdhva lokamAM vividha prakAranA tiryaMco ghaNAM prakAranA duHkhane anubhave che tenuM ame keTaluM varNana karIe? (243) himanI ThaMDIthI thIjI gayelA nadI ane sarovaramAM tathA ThaMDApavanathI thIjI gayelA zarIrovALA evA ghaNAM tiryaMco hRdaya phuTIne marI gayelA dekhAya che. (244) varSAkALamAM vRkSonI nIcenI bhUmimAM Azraya karIne rahelA araNyanA jaLa pravAhathI taNAya jAya che tathA ThaMDIthI pIDAyelA aneka tiryaMco maTe che. (245). araNyamAM anAtha, vyAdhithI pIDita, sApa vagerethI phaMsAyelA tiryaMcone cikitsA ke maMtrAdinA prayogathI koNa sAjA kare che ? (24) vRSaNano cheda, nAka vagerenuM vIMdhAvuM, pUMchaDA ane kAnanuM kapAvuM, baMdhana-tADana- DAma vagere prakAranA anaMtA du:khone tiryaMco bhogave che. (247) bhoLA lokone ThagavAthI, phUTatola ane kUTamApa karavAthI, AdhyAna karavAthI, zarIra-ghara ane svajanonI ciMtAthI, kUTa-leveca karavAthI, mAyAthI nacAvAyela cittathI zrAvastI vaNikanI jema jIvo anaMtavAra tiryaMca AyuSyane bAMdhe che. (248-249) tyAdi sudhInA vimiti sarveSAvi tirazAM svarUpamAM ja zAyata phatyAra - "hine cAri, caysmaat kAraNAcchItakAle bahavastiryaMco mRtA dRzyante, varSAsu cAsaMkhyeyA jalapravAheNohyante mriyante ca, upalakSaNatvAdISNyAdinA bahavo mriyante, atasteSAM sarveSAmapi tirazcAM svarUpaM pratyekamabhidhAtuM na zakyata iti / / punarapi tirazcAM sAmAnyaduHkhamAha - 'ko tANe' tyAdi, sugamA / / yaduktaM 'dukkhaM ca bahuvihaM kettiyaM bhaNimo' tadbhAvayati 'vasaNe'tyAdi, subodhA / / kairhetubhiH punaretattiryagAyuH sAmAnyena badhyata ityAha - 'muddhe'tyAdi, 'pUche tyAti, suvo . kathAnakaM tUcyate - TIkArtha: " tyavi' gAthA sugama che. praznaH zuM badhA tiryaMcovaDe anubhavatA duHkhanuM varNana karavuM zakya nathI ? DAma eTale dhagadhagatA lokhaMDanA saLIyAthI cAmaDI upara cAMpavuM. arthAtu TADho devo. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 uttara : nA, zakya nathI. kemake ThaMDImAM ghaNAM tiryaMco marelA dekhAya che, varSAkALamAM asaMkhyAtA tiryaMco jaLapravAhamAM taNAIne mare che. AnA upalakSaNathI unALAnI garamImAM ghaNAM tiryaMco mare che AthI te badhA tiryaMconA duHkhanuM varNana karavuM zakya nathI to paNa tiryaMconA sAmAnya duHkhonuM varNana uparanI gAthAomAM karyuM che. prazna H kayA kAraNothI jIvo tiryaMcanuM AyuSya bAMdhe che ? uttara : Ano javAba upara 248-249 e be gAthAmAM Apela che. zrAvastI vaNika kathAnaka zrAvastI nAmanI nagarI che jenI aMdaranA bhAgamAM jinazvaranA bhavano che ane bahAra vicitra prakAranA zvApadonA samUhathI yukta jaMgalo che. ane te nagarImAM soma, varuNa ane mahezvara nAmanA traNa vaNikonA putro che je 52spa2 maitrIthI baMdhAyelA haMmezA paNa sAthe ja rahe che. have koIka vakhata kuTuMbanuM nirvAha nahIM thavAthI traNeya paNa sAthe ja dravya upArjana ka2vA mATe bIjA dezamAM jAya che. (3) ane te dezamAM dukAnamAM vyApAra kare che ane traNeya paNa mahAmAyAvI mugdhalokane kUTa-kraya ane kUTa-mAnathI Thage che. moTA ArttadhyAnathI ghaNAM kALa pachI teoe koIpaNa rIte pAMca lAkha dravyonuM upArjana karyuM. pAMca ratnone kharIdIne teo svadezamAM pAchA pharyA, jeTalAmAM paraspara eka bIjAne ThagIne ratno paDAvI levA icche che teTalAmAM te sarve paNa potAnI nagarInI najIka pahoMce che. pachI bahAra udyAnamAM AMbAnI vRkSanI nIce te ratnone dATI potapotAnA ghare tapAsa ka2vAne mATe jAya che ane te pradezamAM tarulatAmAM chUpAIne rahelA koIka puruSe ratnone dATatA joyA. pachI teo dATIne gayA tyAre tenA anurUpa bIjA pAMca paththarone dATIne ratnone laI gayo. pachI rAtrImAM te vaNikaputromAMthI soma tyAM AvIne tene anurUpa pAMca paththaranA TukaDAo mUkIne AgaLanA pAMca paththara ghare laI gayo. pachI varuNe paNa AvIne somanI jema karyuM ane pachI mahezvare paNa AvIne varuNanI jema karyuM. pachI prabhAte jeTalAmAM paththarone juve che tyAre pharI pAchA traNeya bhegA thaIne vilakhA thayelA te udyAnamAM gayA ane khodIne jeTalAmAM juve che to paththarA nIkaLyA. (13) pachI temAMno eka kahe che ke A zuM ? bIjo paNa e ja pramANe kahe che ke A zuM ? trIjo paNa ema ja kahe che. pachI traNeya jaNA paraspara jhagaDe che ane ArdradhyAnamAM DUbelA ratnonuM ja dhyAna karatA tiryaMca AyuSya bAMdhIne gadheDApaNe utpanna thayA. tyAM du:kha anubhavIne, marIne, ekendriyamAM jaIne anaMtakALa sudhI rahe che. be indriya vageremAM saMkhyAtA kALasudhI rahe che. (16) zrAvastI vaNika kathAnaka samApta thayuM. * tadevaM tiryaggatisvarUpamabhidhAya manuSyagatiprastAvanAmAha e pramANe tiryaMcagatinA svarUpane jaNAvIne have manuSyagatinI prastAvanA karatA kahe che kAlamaNataM egidiesu saMkhejjayaM puNiyaresu / kAUNa kei maNuyA hoMti ato teNa te bhaNima / / 250 / / - 143 kAlamanantamekendriyeSu asaMkhyaM narakeSu tu kRtvA kecit manuSyAH bhavanti tena tAn bhaNAmi ( tiryaggatiH) / / 250 // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 gAthArtha ekendriyamAM anaMtakALa tathA vikasendriya trasakAyamAM saMkhyAno kALa pasAra karIne keTalAka jIvo manuSyo thAya che tethI ame manuSyagatinuM varNana karIe chIe. (250) ___iha kecijjIvA ekendriyeSvanantaM kAlaM sthitvA itareSu ca traseSu saMkhyeyaM kAlamavasthitiM vidhAya ataH - asyAstiryaggateruddhRtya manuSyA bhavanti, tena kAraNena tAn manuSyAn svarupato bhaNAmIti / / // iti tiryaggatibhAvanA samAptA / / TIkArtha ahIM keTalAka jIvo ekendriyamAM anaMtakALa rahIne pachI vikasendriya trasamAM saMkhyAtA kALa sudhI rahIne pachI AmAMthI nIkaLelA jIvo manuSyo thAya che te kAraNathI ame manuSyanA svarUpane kahIe chIe. yathApratijJAtamevAha - have pratijJA mujaba viSayane kahe che kammeyarabhUmisamunbhavAibheeNa'NegahA maNuyA / tANa vi ciMtasu jai asthi kiM pi paramatthao sokkhaM / / 251 / / gabbhe bAlattaNayaMmi jobbaNe taha ya vuDbhAvammi / ciMtasu tANa sarUvaM niuNaM causu vi avatthAsu / / 252 / / . mohanivaniviDabaddho katto'vi hu kaDiuM asuigambhe / coro vva cArayagihe khippai jIvo aNappavaso / / 253 / / sukkaM piuNo mAUe soNiyaM tadubhayaM pi saMsaTuM / tappaDhamayAe jIvo AhArai tattha uppanno / / 254 / / sattAhaM kalalaM hoi, sattAhaM hoi abbuyaM / abbuyA jAyae pesI, pesIo ya ghaNaM bhave / / 255 / / hoi palaM karisUNaM paDhame mAsammi bIyae pesI / hoi ghaNA taie uNa mAUe dohalaM jaNai / / 256 / / jaNaNIe aMgAiM pIDei cautthayammi mAsammi / karacaraNasiraMkUrA paMcamae paMca jAyaMti / / 257 / / chaTuMmi pittasoNiyamuvaciNai sattamaMmi puNa mAse / pesiM paMcasayaguNaM kuNai sirANaM ca sattasae / / 258 / / 1. pINei J.je. / / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 145 karmatarasamudbhavAdibhedenAnekathA manuSyAH teSAmapi ciMtaya yadi asti kimapi paramArthataH saukhyam / / 251 / / garbha bAlakatve yauvane tathA ca vRddhabhAve ciMtaya teSAM svarUpaM nipuNaM catasRSvapyavasthAsu / / 252 / / mohanRpanigaDabaddhaH kuto'pi khalu kRSTaH azucigarbha caura iva cArakagRhe kSipyate jIvo'nAtmavazaH / / 253 / / zukraM pituH mAtuH zoNitaM tadubhayamapi saMsRSTaM tatprathamatayA jIva AhArayati tatrotpannaH / / 254 / / saptAhAni kalalaM bhavati saptAhaM bhavati arbuda, arbudAt jAyate pezI pezIto'pi ca ghanaM bhavet / / 255 / / bhavati palaM karSAnaM prathame mAse dvitIye pezI bhavati ghana: tRtIye punaH mAtari daurhadaM janayati / / 256 / / jananyA aMgAni prINayati caturthe mAse karacaraNaziroMkUrA paJcame paJca jAyante / / 257 / / - SaSThe pittazoNitamupacinoti subaddhasthitiH saptame punarmAse pezIM paMcazataguNAM karoti sirANAM ca saptazataM // 258 / / gAthArtha karma ane akarmabhUmimAM utpanna thavAthI manuSyonA aneka bheda che, teone paNa paramArthathI at is 59 supacha to viyA. (251) - garbhamAM, bALapaNamAM, yauvanamAM tathA vRddhAvasthAmAM ema cAreya paNa avasthAmAM teonuM svarUpa sUkSmabhuddhithI viyA2j. (252) cora jema pakaDIne kArAgRhamAM naMkhAya che tema mahArAjAvaDe nibiDa beDIthI baMdhAyelo paravaza evo jIva kyAMyathI paNa kheMcIne azucithI bharelA garbhamAM naMkhAya che. (253) . garbhamAM utpanna thayela jIva prathama pitAnA vIrya ane mAtAnA lohInA mizraNathI utpanna thayela - azucino AhAra kare che ane zarIra banAve che. (254) te zarIra sAta divasa kalarUpe rahe che, pachI sAta divasa abda (kAMIka ghaTa) rUpe rahe che, bha mAthI pezI thAya cha bhane pezImAMthI dhana thAya che. (255) . prathama mAse poNA pala pramANa thAya che. bIje mAse pezI thAya che, trIje mahIne ghana thAya che ane bhAtAne hoseo utpanna 43 cha. (257) cothe mAse mAtAnA aMgone puSTa kare che, hAtha-paga ane vALanA aMkurA pAMcame mAse thAya che. (257) Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 chaThThI mAse pitta ane zoNitano upacaya kare che. sAtame mAse pezIne pAMcazo gaNI kare che ane sAtaso zIrAo nazo) kare che. temAM 100 zIrAo nAbhimAMthI nIkaLIne mastakamAM jAya che tene rasaharaNI kahevAya che te rasane pahoMcADavAnuM kAma kare che teno vighAta ke anugraha thatA zrota-cakSu ghANa- jIbha vagereno vighAta-anugraha thAya che. bIjI 170 nazo nAbhimAMthI nIkaLI pagamAM jAya che te baLane karanArI che teno upaghAta thaye zIrovedanA aMdhatva vagere thAya che. bIjI 160 nAbhimAMthI nIkaLI gudAmAM jAya che jenA kAraNe vAyu mUtra-maLanI haraphara thAya che. teno vighAta thaye masA, pAMDuroga-vega nirodha thAya che. bIjI 160 nAbhimAMthI nIkaLI ticha bAhumAM jAya che, te bAhubaLa karanArI che teno upaghAta thaye peTa kulinI vedanA thAya che, 25 nazo zleSamane dhAraNa karanArI che, 25 nazo pittane dhAraNa karanArI che. 10 nazo zukrane dhAraNa karanArI che. strIone ka70 nazo hoya cha bhane napuMsaDIne 780 nazo hoya che. (258) nava ceva ya dhamaNIo navanauiM lakkha romakUvANaM / adbhuTThA koDIo samaM puNo kesamaMsUhi / / 259 // niSphannappAo puNa jAyai so aTThamammi mAsammi / oyAhArAIhi ya kuNai sarIraM samaggaM pi / / 260 / / dunni ahorattasae saMpune sattasattarI ceva / gabhagao vasai jio addhamahorattamantraM ca / / 261 / / ukkosaM navalakkhA jIvA jayaMti egagabbhammi / ukkoseNa navaNhaM sayANa jAyai suo ekko / / 262 / / gabbhAu vi kAUNaM saMgamAINi garuyapAvAiM / vacaMti ke'vi narayaM anne uNa jaMti suraloyaM / / 263 / / navalakkhANa vi majhe jAyai egassa duNha va samattI / sesA puNa emeva ya vilayaM vacaMti tattheva / / 264 / / suyamANIe mAUi suyai jAgarai jAgaraMtIe / suhiyAi havai suhio duhiyAe dukkhio gabbho / / 265 / / kaiyA vi hu uttANo kaiyA vi hu hoi egapAseNa / kaiyA vi aMbakhujo jaNaNIceTThANusAreNa / / 266 / / iya caupAso baddho ganbhe saMvasai dukkhio jIvo / paramatimisaMdhayAre amejjhakotthalayamajjhe bva / / 267 / / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAprakaraNa bhAga- 2 147 sUIhiM aggivannAhiM, bhijamANassa jaMtuNo / jArisaM jAyae dukkhaM, gabbhe aTThaguNaM tao / / 268 / / pittavasamaMsasoNiyasukkaTThipurIsamuttamajjhammi / asuimmi kimi vva Thio si jIva ! gabbhammi nirayasame / / 269 / / iya koi pAvakArI bArasa saMvaccharAiM ganbhaMmi / ukkoseNaM ciTThai asuippabhave asuimmi / / 270 / / tatto pAehiM sireNa vA vi sammaM viNiggamo tassa / tiriyaM NiggacchaMto viNivAyaM pAvae jIvo / / 271 / / gabbhaduhAI daTuM jAIsaraNeNa nAyasurajammo / siritilayaibbhataNo abhiggahaM kuNai gabbhattho / / 272 / / nava caiva ca dhamanyaH navanavatirlakSA romakUpAnAM arddhacaturthAH koTyaH samaM punaH kezazmazrubhiH / / 259 / / niSpannaprAyaH punarjAyate so'STame mAse ojaAhArAdibhizca karoti zarIraM samagramapi / / 260 / / dve ahorAtrazate saMpUrNe saptasaptatiM caiva garbhagato vasati jIva: ardhamahorAtramanyaca / / 261 / / utkRSTena nava lakSA jIvA jAyante ekagarbha utkRSTena navAnAM zatAnAM suta ekaH / / 262 / / garbhasthitAzca kRtvA saMgrAmAdIni gurukapApAni vrajanti ke'pi narakaM anye punaryAnti suralokam / / 263 / / navalakSANAM madhye jAyate ekasya dvayorvA samAptiH zeSAH punarevameva ca vilayaM vrajanti tatraiva / / 264 / / svapatyAM mAtari svapiti jAgarti jAgratyAM sukhitAyAM bhavati sukhI duHkhitAyAM duHkhito garbhaH / / 265 / / kadApi khalu uttAnaH kadA'pi khalu bhavati ekapArzvana kadA'pi AmrakubjaH jananIceSTAnusAreNa / / 266 / / Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ re iti catuH pArzvAvabaddhaH garbhe saMvasati duHkhito jIvaH paramatamo'dhakAre amedhyakotthalakamadhya iva / / 267 / / sUcibhiragnivarNAbhiH bhidyamAnasya jaMtoH yAdRzaM duHkhaM garbhe'STaguNaM tataH / / 268 / / pittavasAmAMsazoNitazukrAsthipurISamUtramadhye bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 azucau kRmiriva sthito'si jIva ! garbhe nirayasame (garbhAt niHsarato yoniyaMtranipIlane zatasAhastrikaM duHkhaM koTAkoTiguNamapi vA ) / / 269 / / iha ko'pi pApakArI dvAdaza saMvatsarANi garbhe utkRSTena tiSThati azuciprabhave'zucau / / 270 / / tataH pAdAbhyAM zIrSeNApi samyag vinirgamastasya tiryag nirgacchan vinipAtaM prApnoti jIvaH / / 279 / / garbhaduHkhAni dRSTvA jAtismaraNena jJAtasurajanmA zrItilakebhyatanayo'bhigrahaM karoti garbhastha: / / 272 / / gAthArtha : ane nava dhamanIo che (rasane vahana karanArI moTI nazo che.), navANuM lAkha romakUpane kare che. pachI mAthA ane dADhInA sADAtraNa kroDa vALa (keza) thAya che. pachI niSpanna prAyaH thayelo AThamA mAse ojAhArathI samagra paNa za2I2ne pUrNa kare che. baso sADA satottera divasa jIva garbhamAM vase che. (259-260-261) utkRSTathI nava lAkha jIvo eka garbhamAM utpanna thAya che ane utkRSTathI navaso pitAno eka putra thAya che. (262) garbhamAM paNa saMgrAmAdi moTA pApo karIne keTalAka paNa narakamAM jAya che ane bIjA keTalAka paNa devalokamAM jAya che. (263) navalAkhamAM eka ke benI niSpatti thAya che bAkInA badhA niSpanna thayA vinA garbhamAM ja maraNa pAme che. (264) mAtA sUve che tyAre garbha sUve che ane mAtA jAgatA garbha jAge che. mAtA sukhI to garbha sukhI ane mAtA du:khI to garbha duHkhI thAya che. (265) kyAreka catto thAya che, kyAreka eka paDakhe thAya che, kyAreka mAtAnI ceSTA anusAra kerI jevo khuMdho thAya che. (266) e pramANe cAre bAjuthI baMdhAyelo jIva 52ma aMdhakAravALA garbhamAM azucithI bharela kothaLAmAM jema rahe tema rahe che. (267) Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA pra2za bhAga - 2 49 agnithI tapIne lAlacoLa thayelI soya zarIramAM bhoMkavAmAM Ave tenAthI AThagaNI vedanA garbhamAM thAya che. (278) pitta-carabI-mAMsa-lohI-zukra-hADakAM ane maLa-mUtranI azucimAM kRminI jema he jIva ! tuM naraka samAna garbhamAM vasyo che athavA garbhamAMthI nIkaLato yonirUpI yaMtranA kolumA* lAkha ke koTAkoTi suM du:kha anubhave che. (278) ahIM pApa karanAro koI jIva azucithI utpanna thayela azucivALA garbhamAM utkRSTathI bAra" varasa sudhI 2he che. pachI janma thatI vakhate be paga ke mAthAthI nIkaLe to ucita che jo ADo nIkaLe to bharA pAye che. (270-271) garbhanA duHkhone joIne jAtismaraNathI jaNAyo che deva bhava jenA vaDe evA zrI tilaka vaNikano garbhamAM rahelo putra abhigrahane le che. (272) manuSyA dvividhAH - karmabhUmijA akarmabhUmijAzca / karmabhUmijA bharatapaMcakairavatapaMcakamahAvidehapaMcakabhedAt paMcadazavidhAH, punara pyAryAnAryAdibhedato dvividhAdikA draSTavyAH / akarmabhUmijA api haimavatapaMcakaharivarSapaMcakaramyakapaMcaka hairaNyavatapaMcakadevakurUttarakurUpaMcakabhedAt triMzadvidhAH, SaTpaMcAzadantaranAca / evaM saMmUrcchajagarbhajaparyAptAparyAptAdayo'pi samayoktA bhedA draSTavyAH, ityevaM tAvadanekavidhA manuSyA bhavanti teSAmapi ciMtaya samyak svarUpaM yadi paramArthataH kimapi saukhyamastIti / / kva viSaye punaramISAM svarUpaM cintanIyamityAha - pAThasiddhA / / tatra garbhAvasthAsvarUpaM vistarataH svayamevAha-'mohe' tyAdi, moho-mohanIyaM karmma sa eva nRpo - rAjA mohanRpaH, upalakSaNaM caitannAmAdikarmaNaH tena mohanRpeNa nibiDaM yathA bhavatyevaM rAgadveSasnehamanuSyagatimanuSyAnupUrvyAdibandhanairbaddho niyaMtritaH, kuto'pi narakatiryagAdigatibhyaH samAkRSyAnAtmavazazcaura iva cArakagRhe'zucisvarUpe garbhe kSipyate jIva iti / / garbhotpannaH kimAhArayatItyAha - 'sukke'tyAdi, taca tadubhayaM ca tadubhayaM-zukrazoNitalakSaNaM saMsRSTaM militaM tatra garbhe utpanno janturabhyavaharati / kayetyAha taca tat prathamaM ca tatprathamaM tadbhAvastattA tayA tatprathamatayA, prathamamutpanna ityarthaH / / tataH kena krameNa zarIraM niSpadyata ityAha- 'satte' tyAdi, saptAhorAtrANi yAvat kalalaM zukrazoNitasamudAyamAtraM bhavati / tataH saptAhorAtrANyarbudaM bhavati, te eva zukrazoNite kiMcitstyAnIbhUtatvaM pratipadyete ityarthaH / tato'pi cArbudAt pesI-mAMsapiNDikArUpA bhavati, tasyAzcAnantaraM ghanaM samacaturastraM mAMsakhaNDaM bhavati / iha ca tat zukrazoNitamuttarottarapariNAmamAsAdayat prathame mAse magadhAdezaprasiddhaM palaM karSonaM bhavati, trayaH karSA bhavantItyarthaH / dvitIye mAse mAMsapesI ghanA ghanasvarUpA bhavati, samacaturastraM mAMsaqhaNDaM jAyata ityarthaH / tRtIye tu mAse mAtuH dohadaM janayati / zeSaM sugamaM, yAvannavanavatilakSANi romakUpAnAM bhavanti zmazrukezairvinA, taistu saha sArddhAstistraH koTyo romakUpAnAM jAyante / aSTame tu mAse zarIramAzritya niSpannaprAyo jIvo bhavati / zukrazoNitasamudAya oja ucyate, tasyojasa AhAraH oja AhAraH, AdizabdAllomAhArAdiparigrahaH, taiH sarvairapyAhAraiH samagramapi zarIraM karoti / garbhagatazca jIvaH sArddhasaptasaptatyadhike ve ahorAtrazate vasati, sArddhasaptadinAdhikAnnava mAsAn yAvad vasatItyarthaH / / kiyantaH punarjIvAH ekasyAH striyA garbhe jaghanyataH eko dvau trayo vA utkRSTatastu nava lakSANi jIvAnAmutpadyante, niSpattiM prAya eko dvau vA gacchataH, * kolu eTale zeraDInA rasa kADhavAno saMco, arthAt ciMcoDo. ** koI jIvanA pApodayathI garbhamAM raheluM zarIra vAta-kaphAdi doSathI dUSita hoya to te vadhAremAM vadhAre 12 varSa garbhamA rahe athavA deva vaDe garbha sthaMbhita karAyuM hoya to vadhAremAM vadhAre 12varSa garbhamAM rahe. [juo pAnuM 152] Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 zeSAstu svalpaM jIvitvA tata eva mriyante / tathA utkRSTato navAnAM pitRzatAnAmekaH putro jAyate / etaduktaM bhavatikasyAzcid dRDhasaMhananAyAH kAmAturAyAzca yoSito yadA dvAdazamuhUrttamadhye utkRSTo navabhiH puruSazataiH saha saMgo bhavati tadA tadbIje yaH putro jAyate sa navAnAM pitRzatAnAM putro bhavati / / garbhAdapi kecijjIvA narakaM gacchanti, kecit punardevalokamiti darzayati-gatArthA, navaraM pUrvabhavikakriyalabdhisampannaH ko'pi rAjapatnyAdigarbhe samutpannaH prauDhatAM ca prAptaH paracakramAgataM zrutvA garbha eva vyavasthito bahirjIvapradezAnniSkAsya vaikriyakarituragarathapadAtIna vidhAya saMgrAmaM kRtvA raudrAdhyavasAyasampanno garbhAdapi mRtvA narakaM yAti / kazcit punarmAturmunisamIpe dharmazravaNaM kurvatyAH tadgarbhe sthito dharmaM zrutvA zubhAdhyavasAyasampanna eva mRtvA devalokaM gacchatIti / / nanvekasyAH striyA garbha utkRSTato ye nava lakSA jIvAnAmutpadyate teSu kiyanto niSpadyante kiyantazca tatraiva mriyanta ityAha-vyAkhyAtArthava / / kathaM punargarbhe jIvastiSThatItyAhaprakaTArthAH / kiyahuHkhaM punargarbha bhavatItyAha-vRddhapuruSasyAgnivarNataptAyaH sUcibhinirantaraM bhidyamAnasya yAdRzaM duHkhamutpadyate tasmAt garbhasthitajIvasyASTaguNaM bhavati, vyavahAradezanA ceyaM, nizcayatastu tato'dhikamUnaM vA bhavatIti / / garbhaduHkhAnyevAdhikRtyAtmAnuzAstimAha [ita : prAk "gabbhAo nIharaMtassa, joNijaMtanipIlaNae / sayasAhassiyaM dukkhaM, koDAkoDiguNaMpi vA / / 1 / / " ityAdhikA gAthA kvacita mUle sukhAvaseyA / / evaM duHkhita kiyantaM kAlaM garbha vasati ? ityAha-ityevaM duHkhitaH ko'pi pApakArI jIvo vAtapittAdidUSite devAdistaMbhite vA garbha dvAdaza saMvatsarANi nirantaraM tiSThati / kathaMbhate garbha? ityAha-zakrazoNitAdibhyo'zacidravyebhyaH prabhava:utpatiryasya sa tathA tasminniti / azucisvarUpe ca zukrazoNitAzucimUtrajaMbAlAvile ityarthaH / bhavasthitizcaiSA, kAyasthitiM tvAzritya ko'pi dvAdaza varSANi jIvitvA tadante ca mRtvA tathAvidhakarmavazAdatraiva garbhasthitakalevare samutpadya punarvAdaza varSANi jIvatItyevaM caturviMzatiM varSANyutkRSTato garbhe jantustiSThati / etattu sUtragAthAyAmanuktamapi svayamapi draSTavyamiti / garbhAzca yonimukhena nirgamasya samyaksvarUpasya itarasya ca svarUpamAha - tato garbhAdyonimukhena pAdAbhyAM zIrSaNa vA tasya-garbhajIvasya samyag nirgamo bhavati / atha kathamapi tiryagavyasthito nirgacchati tadA jananI garbhazca dvAvapi vinipAtaM-vinAzaM prApnutaH / / atha garbhaduHkhAnAM bhavanirvedahetutAM didarzayiSurudAharaNamAha-akSarArthaH prakaTa eva / bhAvArthastu kathAnakenocyate, tachedam - artha : manuSyo 2nA cha - (1) bhabhUmimA utpanna thye| mane (2) mabhUmimA utpanna thayelA. karmabhUmimAM utpanna thayelA pAMca bharata, pAMca airavata, ane pAMca mahAvidehanA bhedathI paMdara prakAranA che. pharI paNa Arya ane anAryanA bhedathI be prakAranA jANavA. akarmabhUmimAM utpanna thayelA manuSya pAMca haimavata, pAMca harivarSa, pAMca ramyapha, pAMca haraNyavatuM, pAMca devakuru ane pAMca uttarakurunA bhedathI trIsa prakAranA che. aMtaradvIpanA manuSyonA chappana bhedo che. e pramANe saMmUrchAima garbhaja paryApta ane aparyApta vagere zAstromAM kahevAyelA bhedo paNa jANavA. e pramANe manuSyonA anekabhedo thAya che. teone paNa jo paramArthathI kaMIpaNa sukha hoya to samyapha svarUpathI vicAra kara. kayA viSayamAM AnA svarUpanI vicAraNA karavI ? carmacakSuthI dekhAtA manuSyanA svarUpanI vicAraNA prasiddha che. garbhAvasthAnI vicAraNA graMthakAra svayaM vistArathI kare che. 'mohe tyAdi moDa mele mounIya bha bhane te 4 20 arthAta moDa 35 200-mo8241. mAto. 6581e| che arthAt vArtha che paNa AnAthI lakSyArtha nAmAdikarmonuM grahaNa karavuM. te moharAjAvaDe nibiDa baMdhAyelo arthAt rAgadveSa rUpI cIkAzapUrvakanA manuSyagati, manuSyAnupUrvI vagere baMdhanothI baMdhAyelA jIva naraka tiryaMcAdi koIpaNa gatimAMthI kheMcAIne paravaza kArAgRhamAM coranI jema azuci svarUpa garbhamAM naMkhAya che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 151 have garbhamAM utpanna thayA pachI kayA AhArane kare che tene kahe che- "su' tyA eTale garbhamAM jIva zukra ane zoNitanA mizraNathI utpanna thayela azucino AhAra kare che. prazna te AhAra kyAre kare che ? uttaraH jIva jyAre utpanna thAya tyAre prathama samaye Avo AhAra kare che pachI temAMthI zarIra banAve che. kyA kramathI zarIra banAve che tene jaNAvatA kahe che. prathama sAta divasa sudhI jIva zukra ane zoNitanA zikSaNanA pravAhI svarUpe hoya che. pachInA sAta divasamAM te arbada rUpe rahe che pachI te ja zukra ane zoNita kaMIka ghaTTa bane che. pachI paNa te arbudamAMthI mAMsa piDikA svarUpa pezI bane che ane temAMthI ghana samacorasa mAMsano TukaDo thAya che ane ahIM te zukra zoNita pachI pachInA pariNAmane prApta karato prathama mAsanA aMte magadha dezamAM prasiddha poNo palapramANa* thAya che. arthAt traNakarSano thAya che. bIjA mahIne ghana-mAMsa pezI thAya che arthAt samacorasa mAMsa khaMDa thAya che. trIjA mAse mAtAne dohalo utpanna kare che. pachI krame krame mAthA ane dADhInA romane choDIne navANuM lAkha romavALo thAya che. pachI mAthA ane dADhInA romakUpa sADA traNa kroDa thAya che. AThame mAse saMpUrNa zarIranI racanA pUrNa kare che. zukra ane zoNitanA samudAyane "oja' kahevAya che. te mojano AhAra te ojAhAra Adi zabdathI lomAhAra paNa grahaNa karavuM. te badhA prakAronA AhArothI zarIrane saMpUrNa banAve che. garbhamAM rahelo jIva garbhamAM baso sADAsatottera divaso rahe che. arthAtu navamAsa ane sADA sAta divasa vase che. prakhara keTalA jIvo eka strInA garbhamAM eka vakhate utpanna thAya che?ane keTalA pitAno eka putra thAya che? - uttara: eka strInA garbhamAM jaghanyathI eka, be ke traNa jIvo ane utkRSTathI navalAkha jIvo utpanna thAya che. paNa phaLIbhUta to eka ke be thAya che bAkInA badhA thoDo kALa jIvIne maraNa pAme che tathA utkRSTathI navaso pitAno eka putra thAya che. kahevAno bhAva e che ke koI eka daDha saMghayaNavALI kAmAtura strIno bAra muhartamAM navaso puruSonI sAthe saMga thAya che tyAre tenA bIjamAM je putra thAya che te navaso pitAno putra kahevAya che. garbhamAMthI paNa keTalAka jIvo narakamAM jAya che ane keTalAka jIvo devalokamAM jAya che. jemake pUrvabhavanI vaikriya labdhithI yukta koIpaNa jIva rAjapatnI AdinA garbhamAM utpanna thayelo, prauDhatAne prApta thayelo paracakra Avela che ema sAMbhaLIne garbhamAM ja rahelo bahAra Atma pradezo kADhIne vaikriya labdhithI hAthI, ghoDA, ratha, padAti vagerene vikrvIne yuddha karIne raudradhyAnamAM paDelo garbhamAMthI paNa marIne narakamAM jaya che. ane muni pAse dharmazravaNa karatI mAtAnA garbhamAM rahelo koIka jIva te dharmane sAMbhaLIne zubhaadhyavasAyane pAmelo ja marIne devalokamAM jAya che. prabaH eka strInA garbhamAM utkRSTathI je navalAkha jIvo utpanna thAya che temAMnA keTalA phaLIbhUta thAya che ane keTalA garbhamAM mare che ? ' uttara : eka be jIvo phaLIbhUta thAya che bAkInA badhA nAza pAme che. praznaH garbhamAM kevI rIte rahe che ? uttaraH azucithI bharelI, ghora aMdhArI oraDImAM jIva jema rahe che tema garbhamAM rahe che. * pala = cAraka, poNopala eTale traNa karSa. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 prazna : garbhamAM keTaluM duHkha hoya che ! uttara : agnithI tapIne lAlacoLa thayelI soyo vRddhanA zarIramAM ekI sAthe satata bhoMkavAmAM Ave temAM jeTaluM duHkha thAya tenA karatAM AThagaNuM du:kha thAya che. A vyavahArathI kahyuM che nizcayathI AnAthI vadhAre ke ochuM paNa thAya che jenA mATe zAstramAM sAkSI gAthA ApavAmAM AvI che. bhAo nIharaMtassa joNijaMtanivIlaNe saya sAhassiyaM dukkhaM koDAkoDi guNaM pi vA / / garbhamAMthI jIva jyAre nIkaLe che tyAre yonI rUpI yaMtranA kolumAM pIDAya che te vakhate je du:kha thAya te duHkha garbhanA du:kha karatA lAkhagaNuM ke koTAkoTigaNuM thAya che. prazna : A pramANe du:khita jIva keTalo kALa garbhamAM vase che ? uttara : e pramANe duHkhI thayela koI pApakArI jIva vAta-pittAdithI dUSita thayo hoya ke devAdithI staMbhita karAyo hoya tevo jIva garbhamAM bAra varasa sudhI satata rahe che. prazna : kevA prakAranA garbhamAM rahe che ? uttara H zukra ane zoNita Adi azuci padArthomAMthI utpatti che jenI evo jIva zukra-zoNita-azucivALA ane maLa-mUtrarUpI kAdavathI kharaDAyelA garbhamAM rahe che. 12 varSa garbhamAM rahevuM te bhavasthitinI apekSAe che. kAya sthitine AzrayIne koI jIva bAra va2sa jIvIne tene aMte marIne tevA prakAranA karmanA vazathI te ja garbha kalevaramAM utpanna thaIne bIjA bAra varasa sudhI jIve che e pramANe jIva utkRSTathI covIza varSa sudhI garbhamAM rahe che. A vAta sUtranI gAthAmAM nathI batAvI paNa svayaM jANavI. garbhamAMthI yonimArga dvArA jIvanuM nIkaLavuM be prakAre che. (1) svAbhAvika svarUpathI (2) asvAbhAvika svarUpathI. (1) garbhamAMthI yonimukha dvArA mastakathI ke be pagathI nIkaLavuM te svAbhAvika nirgama che ane (2) paga ane mastaka sivAya vAMku nIkaLavuM te asvAbhAvika nirgama che je baMnenA (mAtA ane potAnA) maraNanuM kAraNa thAya che. have garbhanA du:kho bhavanirvedanuM kAraNa che tene batAvavAnI icchAvALA graMthakAra udAharaNane kahe chebhAvArtha kathAnakathI kahevAya che te A pramANe - padmakumAranuM kathAnaka magadhadezamAM kollAga nAmanuM sanniveza prasiddha che. je sajjanonuM Alaya hovA chatAM paNa asajjanoe AraMbhelA mArgano bhaMga karanAra che. ane te nagaramAM zrIdatta nAmano dhanasamRddha kulaputra vase che jeNe saMsAranA paramArthane jANyo che, jenI mati jinadharmathI bhAvita che. ane tenI patnI koI vakhata maraNa pAmI tyAre te ja vairAgyathI jinamatanI dIkSA grahaNa kare che. pachI sUtrane bhaNIne te duSkara tapakarmane Acare che. kaSAyane jItIne bAvIza parISahone samyak sahana kare che. saMtoSane dhAraNa karI indriyonuM damana kare che temaja saMsAranA svarUpanI bhAvanA karI moTA sattvane phoravIne upasargone sahana kare che. pachI vicaratA kyAreka paNa koIka gAmanI bahAra smazAnamAM vIrAsanathI rAtrImAM rahyA. (6) Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 153 ane A bAju saudharma devalokamAM samyagdaSTi ane mithyAddaSTi be mitra devo hatA. temAMnA samyagdaSTi deve hyuM ke zrI dattamuni kaThora pavanathI meruparvatanA zikharanI jema zakrathI sahita devovaDe paNa dhyAnathI calAvI zakAya tema nathI. te sAMbhaLIne zraddhA nahIM karato mithyAdaSTi deva zuddha pratijJAnI parIkSA mATe te muninI pAse Avyo. pachI te deva koIka gADha vAMsanI jhADImAM chupAyo. hAthIvaDe jema siMha jovAya tema tenAvaDe te mahAtmA jovAyA. (10) pachI deva rAkSasanuM rUpa laI bhayaMkara aTTahAsane kare che, hAthInuM rUpa karI upADIne pheMke che, sApanA rUpathI DaMse che. cAre dizAmAM paNa jvALAthI AkAzanA vivarane bharI denAro dAvAnaLa saLagAve che. cAre bAjuthI pracaMDa pavanothI bhamAvIne pADe che, dhULanA varasAdathI DhAMke che. vIMchI vagerethI sarvAMge DaMse che. pachI deva avadhijJAnathI jeTalAmAM tenA abhiprAyane jANe che teTalAmAM sAdhu paNa vicAre che ke he jIva ! A tArA sattvanI parIkSA mATe kasoTIno paththara che. svasthAvasthAmAM to sarva paNa loka vratane pALe che temAM zuM Azcarya che ? (14) ghaNAM kALamAM bhogavavA yogya karma thoDA kALathI koIpaNa tane bhogavAve che to te parama mitra che ema bhAvanA kara, lokamAM kaSAyanA kAraNo avidyamAna hoya tyAre koI upazamI kahevAto nathI. kaSAyanA nimitta utpanna thAya tyAre jene upazama thAya tyAre te upazamI kahevAya che. narakamAM anaMtakALa sudhI anaMtA du:kho sahana karyA to paNa bhavarUpI duHkhano vadhato vRkSa kapAyo nahIM. ane hamaNAM sthira thaIne eka muhUrtta ja A du:khane sahana karIza to he jIva ! bhavarUpI samudrane pAra pAmIne paramapadane prApta karIza. meM jIvarAzino je aparAdha karyo hoya tene khamAvuM chuM ane sarva jIvoe mAro je aparAdha karyo hoya tenI huM kSamA karuM chuM. mAre sarva jIvo vize maitrI che paNa A devanI upara vizeSathI maitrI che. e pramANe zubhabhAvanAthI bhAvita cittavALA te munine jANIne tuSTa thayela deva bhaktithI namIne pharI pharI paNa khamAve che. (20) ane kahe che ke he sAdhu ! he mahAyaza ! AvA prakAranA upasarganA samUhane mArA vaDe karAye chate paNa tAruM mana ja2A paNa kSobha na pAmyuM. (21) e pramANe stavanA karI, sugaMdhI-pANI ane puSponI vRSTi karI tathA gItavAdana karI, samyaktvano svIkAra karI deva devalokamAM jAya che ane jinadharmanI ArAdhanA kare che. zrI dattamuni paNa lAMbo samaya sAdhupaNuM pALIne, aMta samaye moTI samAdhipUrvaka anazana karIne sAtamA devalokamAM RddhimAna deva thayA. (24) ane A bAju bharatakSetramAM pRthvIpara vikhyAta sAketapuramAM jinazAsanamAM 2AgI zrI tilaka nAmano vaNika che. jinezvaranA dharmamAM rata yazomatI nAme tenI strI che. sAtamA devalokamAMthI cyavIne te deva tenA zukra ane zoNitanA kAdavanA samUhavALA garbhamAM putrapaNe utpanna thayo. have AThame mAse mAtA jyAre jinadharmane sAMbhaLe che tyAre te paNa jinadharmane sAMbhaLe che ane karmanI laghutAthI tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. pachI devalokanA sukhone yAda karIne ane garbhanA duHkhone joIne nirveda pAmelo te A abhigrahane grahaNa kare che. jemake ahIMthI nIkaLIne huM dIkSA levA yogya banuM tyAre te ja grahaNa karavI ane mAre gRhastha vAsano niyama che. (30) pachI yogya samaye te yazomatI kuLane pavitra karanAra putrane janma Ape che. pachI zrI tilaka vistArathI varSApanaka karAve che. bAramA divase mahotsavapUrvaka tenuM nAma padma e pramANe rAkhe che. pachI pAMca dhAvamAtA othI lAlanapAlana karAto te moTo thAya che. ucita samaya (vaya)nI prApti thaI tyAre thoDA divasomAM ja boMtera kaLAone bhaNe che, lokane vismita kare che, pachI bhuvanamAM prazaMsanIya thAya che. yauvana bhara ullasita thavA chatAM nirvedane pAmelo svapnamAM paNa strI saMgane icchato nathI. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 have koIka vakhata sAketapuranI bahAra zreSThamuniothI yukta koI caturdAnI munimahAtmA padhAryA. tenA vaMdana nimitte sakaLa loka jAya che tyAre moTI vibhUtithI ratha para ArUDha thayelo padma paNa tyAM gayo. tenI pAse dharma sAMbhaLIne saMvegane pAmelo gurune namIne pUche che ke he bhagavan! pUrve meM dIkSAnuM pAlana karI devalokamAM sukhone bhogavyA ane narakanA duHkho samAna garbhamAM anaMta duHkhone sahana karyA. A badhu je Apane kahevAya che te to sarva ja punarukta* che kAraNa ke tame svayaM ja potAnA jJAnathI jANo cho to paNa mArA upara anugraha karIne bhavarUpI samudramAMthI mane tAro. guru paNa kahe che ke ahIM subuddhizALIone pramAda karavo yogya nathI. pachI mAtApitA pAsethI rajA meLavI te gurunI pAse mahAvibhUtithI paze dIkSA lIdhI. (dharmane sAMbhaLIne bhavabhayathI udvigna thayelA mAtApitAthI anujJA karAyela padma dIkSA le che ane vairAgyavAna gurunI sAthe vihAra kare che.) pachI thoDA divasomAM samagra zratane bhaNI vipula tapa karI, ghAtakarmo khapAvI kevaLajJAna prApta karI, lAMbo samaya bhavya jIvone pratibodha karI, zeSa aghAtakarmo khapAvI parama padane pAmyo. (44) tadevamabhihitaM sodAharaNaM garbhAvasthAsvarUpaM, atha janmataH prArabhya bAlyAvasthAmabhidhitsurAha e pramANe udAharaNapUrvaka garbhAvasthAnA svarUpane kahyuM. have janmathI mAMDIne bAlyavasthA sudhInA svarUpane kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che aivissaraM rasaMto joNIjaMtAo kaha vi NipphaDai / mAUe appaNo'vi ya veyaNamaulaM jaNemANo / / 273 / / ativismaraM rasan yoniyantrAt kathamapi nirgacchati mAturAtmano'pi ca vedanAmatulAM janayan / / 273 / / gAthArtha ? yoni rUpI yaMtramAMthI nIkaLatA mAtAne ane potAne atula vedanAne utpanna karato ativisvarane raDato koIpaNa rIte bahAra nIkaLe che. sugamA / / nanu navamAsamAtrAntaritamapi prAktanaM bhavaM jIvaH kiM na smarati ? ityAha - praznaH jIva mAtra navamAsanA AMtarAvALA pUrvanA bhavane kema yAda karato nathI ? uttaraH Ano javAba nIcenI gAthAmAM Ape che. jAyamANassa jaM dukkhaM, maramANassa jaMtuNo / teNa dukkheNa saMtatto, na sarai jAimappaNo / / 274 / / jAyamAnasya yad duHkhaM mriyamANasya jaMto: tena duHkhena saMtapto na smarati jAtimAtmanaH / / 274 / / gAthArtha janmatA ane maratA jIvane je duHkha thAya che te duHkhathI saMtapta jIva potAnA janmane yAda karI zakato nathI. punarukta = jANatA hovA chatAM kahevuM athavA ekavAra kahevAI gayuM hovA chatAM pharIthI kahevuM. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnAsenAga-2 1papa jAyamAnasya hi jIvasya yoniyaMtraniSpIDitasya tAvattIvra duHkhamutpadyate, tathA prAyo mriyamANasyApi, tena ku:khona tathA upalakSaNatvAd garbhavAsaduHkhena ca mUrchito-jJAnAvaraNAdikarmodayavazavartI prAktanabhavasambandhinIM 'jAti' janma na smarati jIvaH / nanu ya ete putrAdayo jAyamAnA dRzyante te kiM garbhe'pi vyavasthitAH tadbhAvena jJAyante mAhozcinna ? iti atrocyate, jJAyante, kathamiti, cedAgamAt, kathaMbhUtAdityAha - TIkArya yonirUpa yaMtramAM pIDAIne janmatA jIvane tIvra du:kha utpanna thAya che tathA prAya: maratAne paNa tIvra duHkha utpanna thAya che te du:khathI tathA upalakSaNathI garbhAvAsathI mUcchita arthAt jJAnAvaraNIya karmodayanA vazathI jIva pUrvabhava saMbaMdhI janmane saMbhArato nathI. prazna: je A putra vagere janamatA putrAdi svarUpe dekhAya che te garbhamAM rahelA hoya tyAre te ja bhAvathI (putra-putrI-3 napuMsa: 35) 49||y cha OM nahIM ? uttaraH garbhamAM rahelA paNa te bhAve jaNAya che. prazna : vI zata ? uttaraH AgamathI jaNAya che. kevA svarUpe che tene nIcenI gAthAmAM batAve che. dAhiNakucchIvasio putto vAmAe puNa havai dhUyA / ubhayaMtarammi vasio napuMsao jAyae jIvo / / 275 / / dAkSiNakukSau uSitaH putraH vAmAyAM punarbhavati duhitA ubhayAntare uSikaM napuMsakaM jAyate jIvaH / / 275 / / gAthArtha putra jamaNI bAjunI kukSimAM vase che ane putrI DAbI bAjunI kulimAM vase che ane napuMsa banenI madhyama se che. (275) * sugamA / / jAtastarhi bAlaH sukhI bhaviSyatItyAha - prazna: to pachI janmayA pachI bALaka sukhI thaze ne ? arthAt garbhAvAsanA duHkhamAMthI chUTakAro thayA pachI bALaka sukhI thaze ne ? uttaraH Ano uttara nIcenI gAthAomAM Ape che. chuhiyaM pivAsiyaM vA vAhigghatthaM ca attayaM kahiuM / bAlattaNammi na tarai gamai ruyaMto ciya varAo / / 276 / / khelakharaMTiyavayaNo muttapurIsANulittasavgo / dhUlibhuruMDiyadeho kiM suhamaNuhavai kira bAlo ? / / 277 / / khivai karaM jalaNammi vi pakkhivai muhaMmi kasiNabhuyagaM pi / bhuMjai abhojapejaM bAlo anANadoseNa / / 278 / / ubhaya Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa0 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 ullalai bhamai kukkuyai kIlai jaMpai bahuM asaMbaddhaM / dhAvai niratthayaM pi hu nihaNaMto bhUyasaMghAyaM / / 279 / / iya asamaMjasacedviyaanANa'viveyakulaharaM gamiyaM / / jIveNaM bAlattaM pAvasayAiM kuNaMteNa / / 280 / / kSudhitaM pipAsitaM vA vyAdhigrastaM vA AtmAnaM AtakaM kathayituM bAlatve na zaknoti gamayati rudanneva varAkaH / / 276 / / zleSmakharaNTitavadanaH mUtrapurISAnuliptasarvAGgaH dhUlikharaMTitadehaH kiM sukhamanubhavati kila bAla: ? / / 277 / / kSipati karaM jvalane'pi prakSipati mukhe kRSNabhujaMgamapi bhanukti abhojyApeyamapi yad bAlo'jJAnadoSeNa / / 278 / / ucchalati bhramati kUjati krIDate jalpati bahu asaMbaddhaM dhAvati nirarthakamapi khalu ghnan bhUtasaMghAtam / / 279 / / iti asamaMjasaceSTitAjJAnAvivekakulagRhaM gamitaM jIvena bAlatvaM pApazatAni kurvatA / / 280 / / gAthArtha : bALapaNamAM potAnI bhukhane, tarasane, roganI pIDAne kahevA samartha banato nathI ane varAkaDo raDatA ja divaso pasAra kare che. (276) zlemathI kharaDAyelA mukhavALo, mUtra ane maLathI lepAyelA aMgavALo, dhULathI kharaDAyelA zarIravALo 43 zuM supane anubhava cha ? (277) ajJAnanA vazathI bALaka agnimAM paNa hAtha nAkhe che, kALA sApane paNa mukhamAM nAkhe, abhojya bhane apeya- pAna 43 cha. (278) nirarthaka paNa jIva samUhane haNato bALaka kUde che, bhame che, AkraMda kare che, krIDA kare che ane ghaNo asaMbaddha pradA5 42 7. (278) e pramANe asaMbaddha ceSTA-ajJAna- avivekanuM ghara evA bALapaNane seMkaDo pApo karIne jIva 5sAra 72 . (280) sukhAvaseyA eva / / bAlasya duHkhitatve udAharaNamAha - gAthArtha sugama che. bALakanA duHkha vize udAharaNane kahe che bAlassa vi tivvAiM duhAI daTThaNa niyayataNayassa / balasArapuhaivAlo nimvinno bhavanivAsassa / / 281 / / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 157 'bAlasyA'pi tIvrANi duHkhAni dRSTvA nijatanujasya ___ balasArapRthvIpAlo nirviNNo bhavanivAsAt / / 281 / / gAthArtha : potAnA bALaka putranA paNa tIvra du:kho joIne balasAra rAjA bhavanivAsathI nirveda pAmyo. (281). subodhA, kathAnakaM tvabhidhIyate - kathAnaka kahevAya che. balasAra rAjAnuM kathAnaka lalitapura nAmanuM nagara che jemAM strIonA vilAsothI jANe devIo jitAya na gaI hoya ! tethI lokamAM khetAnuM moDhuM batAvatI nathI ane temAM balasAra nAmano rAjA che je AkhI pRthvImAM vikhyAta che. jeNe bhujAnA bALathI duzmanone jItI lIdhA che jenuM sainya zobhAmAtra che. sarva aMta:puranA sAravALI lalitAMgI tenI paTarANI che. A baMnene rAjyamAM sarva paNa icchita prApta thAya che paraMtu haMmezA paNa rAjAnA cittamAM nirapatyatA (saMtAnahInatA) sAle che. have koIka vakhata rAtrInA madhya samaye nagaranA udyAnamAM vINAveNuthI yukta madhura gIta dhvanine sAMbhaLe che. pachI rAjA zayanamAMthI UThIne tyAM gayo. ane tyAM jinAyatanamAM nRtya karatA eka khecarane juve che. pachI kautukathI kheMcAyelo jeTalAmAM eka kSaNa tyAM juve che teTalAmAM te jinezvara bhagavAnanA pUjAkAryane karIne, najIkanA udyAnamAM kadalIgharamAM jaIne krIDA kare che. ane te khecara jyAre kadalIgharamAMthI nIkaLe che tyAre tyAM becaronuM sainya AvyuM. tenA nAyake te khecarane paDakAryo. pachI baMne khecara sainyonuM yuddha zarU thayuM. baMnenuM sainya dUra gayuM eTale eka khecarI AvIne tyAM rahI ane rAjAnA dekhatA kSaNathI tyAM eka khecara Avyo jeTalAmAM khecara te khecarIne pakaDavA jAya che teTalAmAM khecarIe bUma pADI. pachI rAjAe khecarane paDakAryo. are ! mArA dekhatA tuM nAtha vinAnI AnuM haraNa nahIM karI zake. (11) pachI talavAra kheMcela rAjA ane khecara baMne paNa yuddha karavAmAM kuzaLa, gulAMTa mAratA, mahAsubhaTo vividha zastrothI yuddha kare che. moTA puNyanA kAraNe haNAyelI vighAo rAjAne asara karatI nathI. khecara kSaNathI haNAyo ane rAjA paNa ghAtothI ruMdhAyo. tevI avasthAvALA rAjAne joIne ane potAnA bharathArane yAda karIne khecarI vilApa kare che ane pachI teno pati Avyo. (14) pachI AdhvAsana ApIne teNe patnIne te vyatikara puchuyo. patnIe paNa sarva vyatikara khecarane kahyo. pachI becara prayatnathI rAjAnI traNa cikitsA kare che. divya-auSadhIothI rAjAne nirogI zarIravALo karIne pachI vinayathI kahe che ke he mahAyaza ! teM mane jIvana ApyuM che tenAthI vizeSa ame zuM kahIe ? tethI potAnuM je kaMIpaNa icchita hoya tene kaho jene huM hamaNAM sAdhI ApuM. rAjAe kahyuM ke tamArA jevA supuruSonuM mane je darzana thAya che tenAthI zuM bIjuM kaMIpaNa sanIhita che ? paraMtu jo kahevA yogya hoya to A vyatikara zuM che te kaho. pachI khecara kahe che ke tamArA jevA mATe kaMIpaNa akathanIya nathI tethI huM kahuM chuM te tame sAMbhaLo. (19) vaitADhya parvata upara suvarNaketu nAmanA vidyAdhara cakravartInI mAlatI devIno huM caMdrazekhara putra chuM ane huM mArA A mAmAnI putrI kumudinIne paraNyo chuM. khecara rAjAno mRgAMka nAmano putra AnA vize Asakta thayo che ane haMmezA paNa chidrone zodhato Aje ahIM Avyo che ane te mArI sAthe yuddha karavA lAgyo. yuddha karatA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 ANe AnA apaha2Na mATe potAnA bhAI makaradhvajane mokalyo je tamArAvaDe nAza karAyo ane mRgAMkane meM yuddhamAM nAza karyo. paraMtu sarva paNa mAro vyavasAya niSphaLa thAta jo teM mArI ha2Na karAtI priyAnuM rakSaNa na karyuM hota to. tethI mArI priyAnuM rakSaNa karatA teM mane A jIvana ane A rAjya ApyuM che. (25) nahIMtara AnA haraNamAM huM avazya prANano tyAga karata. tethI tuM mane jIvita ane rAjyanA sukhane ApanAro che. ke narendra ! tuM ja jIvitadAtA che. tuM ja atula u5kA2kA2I che. tethI prasanna thaI jeno tuM Adeza karIza te huM tAruM priya karIza. pachI jeTalAmAM te rAjA kaMIpaNa bolatA nathI teTalAmAM prajJapti vidyAne pUchIne rAjAnA nirapatyatAnA khedane jANIne khecara tenA vastranA cheDAmAM ghaNAM prabhAvavALA mULIyAne bAMdhe che ane kahe che ke A tAre lalitAMgI devIne ApavA tethI tene putra thaze e pramANe kahIne tenA gharamAM ghaNAM mUlyavALA ghaNAM ratnone mUkIne kheca2 potAnA sthAnamAM gayo. rAjA paNa potAnA ghare gayo. khecaranA kahyA mujaba sarva karyuM. pachI kALathI tene putrano janma thAya che. rUpAdi guNothI yukta kumAranA janmane sAMbhaLIne khuza thayela rAjA daza divasano ati moTo vardhApanaka mahotsava karAve che. bA2mA divase kumAranuM bhuvanasAra e pramANe nAma rAkhe che. pachI te eka mahinAno thayo tyAre moTA zokathI evo pracaMDa zvAsozvAsa utpanna thayo jethI te thoDI paNa ratine meLavato nathI. tenA sarva aMgo ghaNAM tUTe che, DokanI sAthe moDhuM maraDIne vimukha kare che, arzathI (masAthI) gudo ruMdhAyo ane vega nirodhathI peTa ruMdhAyuM. atizaya zvAsa cAlu thayo, vaheto zvAsa mukhamAM samAto nathI, mukhane bhaMga karanArA bagAsA kSaNa paNa zAMta thatA nathI. (36) dAha, zvAsa, zULa, kAna, mukha, mastaka, AMkha, kukSinI vedanAo evI thAya che jema sakala loka tene ALoTato juve che. tenI pAse rahela parijana, aMtaHpura sahita rAjA du:kha sahita tevo vilApa kare che jethI sarva paNa sAmaMta ane nagaranA loko raDyA. e pramANe A loko vilApa kare che tathA asaMkhya upacAro karAve che tyAre teonA dekhatA tIvra du:khone sahana karIne bALaka maraNa pAmyo. pachI mUrchAthI mIMcAI gayelI AMkhovALo rAjA nizceSTa jaladIthI dharatI para paDyo. pachI kSaNathI cetanAne prApta karIne nagaralokanI sahita, aMtaHpura sahita, cAkaro sahita, maMtrI sAmaMto sahita rAjA pralApa kare che. pachI putranuM mRtyukArya karIne kALathI te zokathI mukta thayela koIka atizaya jJAnIne pUche che ke mAro A putra kema alpAyu thayo ? bALaka evA teNe mahAdu:khane kema anubhavyuM ? pachI tenA vaDe kahevAyuM ke he naranAtha ! pUrvabhavamAM A vaNika atizaya mithyAddaSTi hato je potAnA dharmamAM ajJAnapUrvakanA kaSTamAM nirata hato to pachI potAnA gRhakAryamAM zuM kahevuM ? tathA dharmanA bAnAthI chakkAya jIvano vadha ka2nA2 hato tathA alIka vacanamAM rata hato tethI A alpAyu ane rogI thayo. e pramANe te rAjAe jJAnInA vacano sAMbhaLIne putranA nirvedathI dIkSA lIdhI. pachI sArI rIte dIkSA ArAdhIne pAMcamAM devalokamAM mahardika deva thayo ane mahAvideha kSetramAM siddha thaze. (47). A pramANe bALapaNamAM kaMIpaNa sukha nathI ema vivecana karyuM. to pachI tAruNyamAM sukha haze ema jo tamane zaMkA hoya to tene jaNAvatA kahe che taruNattaNammi pattassa dhAvae daviNamelaNapivAsA / sA kA vi jIIna gaNai devaM dhammaM guruM tattaM / / 282 / / tamila kaha va atthe jai to mujjhai tayaM pi pAlaMto / bIi rAitakkara aMsaharAINa nicaM pi / / 283 / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 159 vahu~te uNa atthe vaDDai icchA vi kaha vi taha dUraM / jaha mammaNavaNio iva saMte'vi dhaNe duhI hoi / / 284 / / taruNatve prAptasya dhAvati draviNamIlanapipAsA sA kA'pi yasyAM na gaNayati devaM guruM dharmaM tattvam / / 282 / / tato melayati kathamapi arthaM yadi tato muhyati tamapi pAlayan bibheti rAjataskarAMzahArAdibhyaH nityamapi / / 283 / / varddhamAne punaH arthe vardhate icchApi tathA kathamapi dUraM yathA mammaNavaNigiva sati api dhane duHkhIbhavati / / 284 / / gAthArtha taruNapaNAne pAmela jIvanI pAchaLa tevI koI dravya (dhanAdi) meLavavAnI pipAsA doDe che jethI te deva-guru-dharma ane tattvane gaNato nathI. arthAt svIkAra karato nathI. (282) pachI koIpaNa upAyathI dhana maLI jAya to te dhananuM rakSaNa karato muMjhAya che tathA rAjA-cora bhAgIdArIthI haMmezA paNa bhaya rAkhe che. (283) ane dhananI vRddhi thaye chate, icchA paNa koIka tevA prakAranI vadhe che jethI mammaNa vaNikanI jema dhana hote chate paNa duHkhI thAya che. (284). tisro'pi pAThasiddhAH / / kathAnakaM tUcyate - traNa paNa gAthA saraLa che. kathAnaka kahevAya che mammaNa vaNikanuM kathAnaka rAjagRha nAmanuM nagara hatuM jemAM jo hAthInA madanuM pANI te nagaramAM ghoDAnA khurathI uDelI rajane na zamAvatuM hota to loka ghoDAnA khurathI uDelI rajane kAraNe kaMIpaNa joI zakato nathI. arthAt te nagara ghaNAM ghoDA ane hAthIo hovAne kAraNe ati samRddha hatuM. zreNIka rAjA te nagaranuM pAlana kare che. jenI dRSTi ane khagalatA paNa zatravarganA sainyone nIlakamaLanA daLa samAna dusaha che. sarva aMta:puramAM pradhAna evI celaNA tenI paTarANI hatI. je subhaTanA hAthamAM rahela asilatAnI jema parapuruSane mATe durdhara hatI. ekavAra rAjA tenI sAthe jharukhAmAM beTho che ane A bAju jema durjanonI vANIthI saMtApa pAmelA lokane suvatIo amRta jevI vANInI dhArAothI AzvAsana Ape che tema unALAnA tApathI saMtApa pAmelA lokane sajjana jevo varSAkALa jaLadhArAothI AzvAsana Apato avataryo. sakala lokane paNa AzvAsana karIne mahApratApathI yukta grISmaRtune haNIne tyAM vAdaLAMo dhIra garjanA kare che. virahiNI vargane DasavAnI (karaDavAnI) icchAvALA je kALA sApanA jIbha jevI vIjaLIo cAre bAjuthI eka sAthe camake che. (lapakArA kare che.) (9) zAMta thayelo saMtApa paNa je virahiNIone saMtApa Apato kahe che ke lokamAM eka svabhAvavALI vastu nathI. nIcI ane UMcI bhUmi para samAna rIte varSatA vAdaLAMo vaDe niraMtara e jaNAvAya che ke sarvanuM samAna Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 rU5 ane samAna uccatA thAya che. nIce vahenArI, ghaNI jaDatAthI yukta, unmArgagAmInI kuzIla mahilAonI jema nadIo vaDe mArga bhaMgAya che. jyAM atimoTA pratApavALo paNa sUrya vAdaLAMo vaDe DhaMkAya che athavA kALanA vazathI malina jIvonuM paNa mAhabhya pragaTa thAya che. unnata stano (payodhara) *para cakrAkAra pharatI hAralatAo jema zobhe che tema unnata vAdaLo (payodhara) para cakrAkAra pharatI paMktio zobhe che. (12) navA mAlatInA vikasita kaLInA parimalathI mizrita dhArAkadaMba puSpano gaMdha kAmuka jananA manane vize kAmane uttejita karato sarvatra bhame che. moranA samUho nRtya kare che. AnaMdita thayelo pAmara varga bhame che. utpanna thayelA navA aMkurAvALI pRthvI ramaNIya lAge che. nathI jaNAyo jaLa ane sthaLanA bhedano bhAva jemAM evA te varasAdamAM rANI sahita rAjA jeTalAmAM nagaranI bahAra dRSTi karato juve che teTalAmAM pUra joza bharAyelI, moTA lAkaDAMone tANI jatI, kAMThAne ghasatI, dRSTithI durAvaloka evI nadImAM kacchoTo bAMdhIne moTA lAkaDAthI lAkaDAone kheMcatA ati du:khI puruSane joIne rANI rAjAne kahe che ke e sAcuM saMbhaLAya che ke rAjAo megha samAna* hoya che kemake teo bharelAne atizaya bhare che paNa khAlIne prayatnapUrvaka choDI de che. (18) pachI rAjAe kahyuM ke he devI ! tuM AvuM kema bole che ? pachI celaNA kahe che ke juo A dramaka kevo du:khI che ke je bhayaMkara nadInA pravAhamAM lAkaDA kADhavAnA klezane sahana kare che jethI tame Ane sukhI karo. zuM tame tenuM bharaNa karavA zaktimAna nathI ? pachI rAjAe tene bolAvIne puchyuM ke tuM koNa che ? tuM A pramANe klezane kema pAme che? have te kahe che ke he deva ! huM ahIMno rahevAsI mammaNa nAmano vaNika chuM. huM A baLadanA yugalanI (joDInI) pUrtimATe klezane anubhavuM chuM. pachI rAjA kahe che ke huM tane ekaso baLado ApIza tuM A klezane choDI de. mammaNa kahe che ke he deva ! Aje paNa tame mArA baLadone jANatA nathI. je moTA klezathI kroDo dhanane upArjana karIne mArAvaDe eka baLada ratnothI pUrNa karAyo che ane bIjo baLada kaMIka nyUna pUrNa thayo che tenI pUrti mATe huM A klezane sahana karuM chuM. pachI rAjA kahe che ke mane tArA baLado batAva. pachI rANI sahita rAjAne potAnA ghare laI jaIne ratnamaya baLadone batAve che. pachI rAjA kahe che ke mArA bhaMDAramAM eka paNa AvA prakAranuM ratna nathI. tethI tArA bIjA baLadanI pUrti mATe tuM ja samartha cho. (27) A kaSTothI jo tuM baLada pUrNa karavA zaktimAna na thAya to kahe tuM Ane kevI rIte pUrNa karIza? pachI te kahe che ke he deva ! mArA vaDe ahIM ghaNAM upAyo zarU karAyA che jevA ke ghaNAM karIyANAo jaLa temaja sthaLa rasta vyApAra arthe dezAMtara mokalAvAyA che tathA hAthI ghoDA pakaDavA mATe heDAo*** mokalyA che. khetInA saMgraha vagere upAyomAM prayatna karAyo che. pachI rAjAe kahyuM ke he bhadra ! jo A pramANe che to pachI lAkaDA kADhavAnA tuccha upAyamAM kema lAgyo che ? pachI mammaNa kahe che ke he deva! mAruM zarIra kleza sahana karavA samartha che. huM bIjA vyApArathI rahita chuM tethI mArA vaDe A kaSTa AraMbha karAyuM che. (32) pachI rAjA kahe che ke he mahAbhAga ! ATalo badho vibhava hote chate tuM ATalA duHkhane kema bhogave che ? je vibhava dAna * payas zabdanA be artha thAya che (1) dUdha ane (2) pANI ane dhara eTale dhAraNa karavuM. AthI je dUdhane dhAraNa kare te stana ane pANIne dhAraNa kare te vAdaLa ema payodharanA be artha thAya che. * megha jyAM vase che tyAM ghaNuM varase che, jyAM nathI varasato tyAM bIlakula nathI varasato tema rAjA jene Ape che tene ghaNuM Ape che, jene nathI Apato tene bIlakula nathI Apato. " heDA eTale jaMgalamAM jaI hAthI ghoDAone pakaDIne laI Ave tevA puruSo Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : bhAvanAprakaraNa bhAga - 2 101 bhogathI rahita che naivA vibhavathI zuM? jo A vibhavathI dhanavAno* kahevAya che to meruparvatanI sattAthI sarva paNa loka dhanavAna kahevAze. dAna bhoga vibhavanA phaLo che. te be (dAna ane bhoga) vinA vibhavanuM phaLa nAza ja bAkI rahe che. (kAraNa ke vibhavanI traNa ja gati che dAna, bhoga ane nAza. have jo vibhavanuM dAna ane bhoga karavAmAM na Ave to teno nAza ja thAya che, kemake tenI bIjI koI gati nathI. phakta kleza bhAvane anubhavIne jeo vaDe dhana upArjana karAyuM che teo dhana upArjana nimitte pApa ja bheguM karIne saMsAramAM bhame che. saMsAramAM bhamatA jIvo vaDe anaMta sthAnomAM dhana bheguM karAyuM che ane dAnane nahIM karatA jIvo vaDe te dhana bhogavyA vinA ja tyAga karAyuM che. (37) tethI te dhanano upabhoga kara tathA dhanano pAtramAM viniyoga kara. prayojana vinA tAre A baLadanI pUrtithI zuM? pachI mammaNa rAjAne kahe che ke he deva ! huM A jANuM chuM paNa A baLadane pUrNa karyA vinA koIpaNa sukhane pAmato nathI. pachI rAjA rANIne kahe che ke AvA prakAranA jIvo upadezane yogya nathI. tIkSNa paNa talavAranI dhArA vajane vize buDhApaNAne pAme che. rAjA potAnA sthAnamAM jAya che ane mammaNe paNa kramathI lAMbo samaya du:kho anubhavIne te baLadane pUrNa karyo. (41) tadevaM satyapi vibhave pravarddhamAnAkAMkSAH prANino duHkhitA eva bhavantIti pratipAditaM, vyAdhividhuritAzcAnye duHkhitA bhavantItyabhidhitsurAha - tethI A pramANe vibhava hote chate paNa vadhatI lAlasAvALA jIvo du:khI ja thAya che ema pratipAdana karyuM ane bIjA vyAdhithI pIDAyelA duHkhI thAya che tene kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che laddhaM pi dhaNaM bhottuM na pAvae vAhivihurio anno / patthosahAinirao tti kevalaM niyai nayaNehiM / / 285 / / labdhamapi dhanaM bhoktuM na prApnoti vyAdhividhurito'nyaH pathyauSadhAdinirata iti kevalaM pazyati nayanAbhyAM / / 285 / / gAthArthaH vyAdhithI pIDita bIjo paNa maLelA paNa dhanane bhogavavA pAmato nathI, pathya, auSadhAdimAM nirata thayela phakta be AMkhothI dhanane juve che. (285) ___pathyaM cauSadhaM ca AdizabdAt zastrakarmAdiparigrahastannirata iti kRtvA tallabdhamapi dhanaM hRdaye mahadArtadhyAnamudvahan kevalaM netrAbhyAmeva nirIkSate, na tu khAdituM pAtuM vA tacchaknoti, tathA ca sati mahad duHkhaM tasyopajAyata iti bhAvaH / zeSaM sugamaM / / aparastvapatyaduHkhena duHkhito bhavatIti darzayati - TIkArtha pathya ane auSadha Adi zabdathI zastrakarma paNa grahaNa karavuM ane temAM nirata evo jIva hRdayamAM moTA ArtadhyAnane vahana karato phakta be AMkhothI ja te maLelA dhanane juve che. paNa khAvA-pIvAmAM te dhanano upabhoga karI zakato nathI ane nahIM bhogavI zakato hovAthI tene moTuM duHkha thAya che ema kahevAno bhAva che. * dhanane bhaMDAramAM ke thApaNamAM rAkhI mUkavAthI jo loka dhanavAna kahevAto hoya to badhA lokoe sonAnA meruparvatane thApaNa tarIke rAkhela che kemake meruparvatane koI upADI jatuM nathI. ane Ama hoya to badho loka dhanavAna gaNAze paNa tema nathI. paramArthathI to dhanavAna tyAre ja kahevAya jyAre te dhanane potAnI marajI mujaba dAnamAM ke bhogamAM vAparI zakato hoya. jo marajI mujaba dAna ke bhogamAM na vAparI zakato hoya to te dhanano gulAma kahevAya. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 ane bIjo saMtAnanA du:khathI du:khI thayelo che tene batAvatA kahe che - jai puNa hoi na putto ahavA jAo'vi hoi dussIlo / to taha jhijjara aMge jaha kahiuM kevalI tarai / / 286 / / yadi punarbhavati na putraH athavA jAto'pi bhavati duHzIlaH tataH tathA khidyateMge yathA kathayituM kevalI zaknoti / / 286 / / gAthArtha : pharI jo putrano janma thAya to athavA janmela putra du:zIla thayo hoya to zarIrathI tevo kSINa thAya che jenuM varNana ka2vA kevaLI zaktimAna thAya. (286) spaSTArtheva / / anye punaH satyapi vipulataravibhave vidyamAnAyAmapi ca rUpAdisampattau kuSThAdirogaistathA vidhurIkriyante yathA sarvajanazocanIyAM dazAmApnuvantIti sodAharaNamupadarzayannAha - vipulatara saMpatti hote chate ane rUpAdi saMpatti hote chate, kuSThAdi rogothI pIDAyelA bIjAo paNa tevA du:khI karAya che. jethI teo sarvajanane zocanIya dazAne pAme che. tene udAharaNa sahita batAvatA kahe che -- anne uNa saMjuttA rattuppalapattakomalatalehiM / soNanahasayalalakkhaNalakkhiyakummunnayapaehiM / / 287 / / susiliTThagUDhaguphA eNIjaMghA gaiMdahatthorU / harikaDiyalA payAhiNasurasalilAvattanAbhIyA / / 288 / / varavairavaliyamajjhA unnayakucchI siliTTamINuyarA / kaNayasilAyalavacchA puragouraparihabhuyadaMDA / / 289 / / varavasahunnayakhaMdhA cauraMgulakaMbugIvakaliyA ya / saddUlahaNU biMbIphalAharA sasisamakavolA / / 290 / / kuMdadaladhavaladasaNA vihagAhivacaMcusaralasamanAsA / paumadalahInayaNA aNaMgadhaNukuDilabhUlehA / / 291 / / rairamaNaMdolayasarisasavaNa advidupaDimabhAlayalA / bharahAhivachattasirA kajjalaghaNakasiNamiukesA / / 292 / / saMpunasasaharamuhA pAusagajvaMtamehasamaghosA / somA sasi vva sUrA va sappahA kaNayamiva ruirA / / 293 / / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 153 pANitalAisu sasisUracakkasaMkhAilakSaNoveyA / vajarisahasaMghayaNA samacauraMsA ya saMThANA / / 294 / / lAyanarUvanihiNo daMsaNasaMjaNiyajaNamaNANaMdA / iya guNanihiNo houM paDhame chiya jovvaNAraMbhe / / 295 / / taha vihurijaMti khaNeNa kuTThakhayapamuhabhImarogehiM / jaha hoMti soyaNijjA nivavikkamarAyataNuo vva / / 296 / / anye tu saMyuktAH raktotpalapatrakomalatalaiH zoNanakhasakalalakSaNalakSitakUrmonatapAdaiH / / 287 / / suzliSTagUDhagulphA eNIjaMghA gajendrahastoravaH harikaTitaTAH pradakSiNasurasalilAvarttanAbhikAH / / 288 / / varavajavalitamadhyAH unnatakukSayaH zliSTamInodarAH kanakazilAtalavakSasaH puragopuraparighabhujadaNDAH / / 289 / / varavRSabhonnataskaMdhAH caturaMgulakaMbugrIvakalitAzca zArdUlahanavo bimbIphalAdharAH zazisamakapolAH / / 290 / / kuMdadaladhavaladazanAH vihagAdhipacaMcusaralasamanAsikAH padmadaladIrghanayanA: anaMgadhanuHkuTilabhUrekhAH / / 291 / / ratiramaNAndolakasadRzazravaNA: ardhendupratimabhAlatalA: bharatAdhipacchatrazirasaH kajalaghanakRSNamRdukezAH / / 292 / / saMpUrNazazadharamukhAH prAvRDgarjanameghasamaghoSAH somAH zazIva sUrya iva saprabhAH kanakamiva rucirAH (kanakamayarucayaH) / / 293 / / pANitalAdiSu zazisUryacakrazaMkhAdilakSaNopetAH vajrarSabhasaMhananAH samacaturasaMsthAnAzca / / 294 / / lAvaNyarUpanidhayaH darzanasaMjanitajanamanAnaMdAH iti guNanidhayo bhUtvA prathame yauvanAraMbhe eva / / 295 / / tathA vidhuryante kSaNe kuSThakSayapramukhabhImarogaiH yathA bhavanti zocanIyAH nRpavikramarAjatanaya iva / / 296 / / gAthArtha ane bIjA paNa keTalAka jIvo raktakamaLanA patronA jevA komaLa taLothI yukta, zoNa Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 jevA lAla nakha ane sarva lakSaNothI lakSita, kAcabA jevA unnata caraNothI yukta, suzliSTa paganA maNibaMdhathI yukta, haraNa jevI jaMghAthI yukta, hAthInI sUMDha jevI sAthaLathI yukta, siMhanA kaTi jevA kaTitaLathI yukta, gaMgA nadInA Avarta jevA dakSiNAvarta jevI nAbhithI yukta, zreSTha vajanA vaLAMka jevA madhyabhAgathI yukta, unnata kukSithI yukta, suzliSTa matsyanA udara jevA udarathI yukta, suvarNanI zilAtaLa jevI chAtIthI yukta, nagaranI zerInA daravAjA para laTakatA argalA jevA laTakatA hAthathI yukta, zreSTha baLadanA unnata baMdha jevA khaMdhathI yukta, cAra AMgaLa kaMbu jevI DokathI yukta, vAghanI dADhI jevI dADhIthI yukta, biMbIphaLa jevA hoThathI yukta, caMdra samAna gAlathI yukta, macakuMdanA pAMdaDAM jevA sapheda dAMtathI yukta, garUDanI cAMcanI saraLatA samAna saraLa nAkathI yukta, padmadaLa jevI dIrgha AMkhothI yukta, kAmadevanA dhanuSya jevI kuTila (vakra) bhUkuTithI yukta, kAmadevanA hiMcakA samAna kAnathI yukta, AThamanA caMdra jevA bhAlataLathI yukta, cakravartInA chatra jevA goLa mastakathI yukta, kAjaLa ane vAdaLa jevA zyAma mRduvALathI yukta, punamanA caMdra jevA mukhathI yukta, varSAkALanA garjanA karatA megha samAna gaMbhIra avAjathI yukta, caMdra jevI saumyatAthI yukta, sUrya jevI kAMtithI yukta, suvarNa jevI kAMtithI yukta, hAthanA taLIyA caMdra-sUrya-zaMkhAdi lakSaNothI yukta, vajaRSabha saMghayaNavALA, samacaturasa saMsthAnavALA, lAvaNya ane rUpanA nidhi, darzana mAtrathI lokane AnaMda utpanna karanArA, yauvananA prAraMbhamAM AvA prakAranA guNonA samUhavALA hoya to paNa teo koDha , ane kSaya pramukha bhayaMkara rogothI, kSaNathI evA pIDAya che ke, nRpavikrama rAjaputranI jema zocanIya thAya che. (287 thI 296) ___ anye tu prathama eva yauvanArambhe zoNA-AraktA nakhA yeSu tAni sakalalakSaNalakSitAni kUrmavadunnatAni ca padAni pAdA ityarthaH taiH saMyukta bhUtyA kSaNamAtreNaiva kuSThakSayAdirogaistathA vidhurIkriyante yathA rAjatanayanRpavikramavat sakalajanazocanIyA bhavantIti navamadazamagAthayoH sambandhaH / kathaMbhUtaiH padairityAha-raktotpalapatravat komalAni talAni yeSu tAni tathA taiH / punarapi kathaMbhUtA bhUtvA te rogaividhurikriyante ? ityAha-suzliSTau gUDhau-caraNamaNibandho yeSAM te tathA, eNI hariNI tasyA eva jaMghe yeSAM te tathA, gajendrasya hastaH-karastadvavRttau cAnupUrvIhInAvurU yeSAM te tathA, hariH-siMhastasyeva vistIrNaM kaTItaTaM yeSAM te tathA, 'surasalilA' surasarid gaMgetyarthaH tasyA AvartA jalabhramaNarUpaH dakSiNAvarttaH, pradakSiNA surasalilAvarttavannAbhiryeSAM te tathA, varaM-rUpalakSaNasaMpannatayA pradhAnaM vajravadindrAyudhavat saMkSiptaM madhyaM yeSAM te tathA, unnatakukSayaH, tathA zliSTaM-susaGgataM mInasya-matsyasyeva udaraM yeSAM te tathA, kanakazilAvada vistIrNaM vakSo yeSAM te tathA, varo vRSabhasyevautratatvAt skandho yeSAM te tathA, caturaMgulapramANA yA kambu:-zaMkho vRttatayA trirekhAMkitatvena tadupamayA grIvayA kalitAste tathA, zArdUlasya-vyAghrasyeva hanuH-cibukaM yeSAM te tathA, bimbI-golhA tatphalavadArakto'dharo yeSAM te tathA, zazI-candraH sampUrNatayA kAntiyuktatvena ca tatsamau kapolau yeSAM te tathA, kundavad dhavalA dazanA yeSAM te tathA, vihaMgAdhipo-garuDastacaMcUvat saralA RjvI samAsarvatrA-viSamasvarUpA nAsA yeSAM te tathA, padmadalavadIrghanayanAH, AropitAnaGgadhanuriva kuTile bhUrekhe yeSAM te tathA ratiramaNaH kAmadevaH tasyAndolakasadRzau zravaNau yeSAM te tathA, arddhandupratima bhAlatalaM yeSAM te tathA, pazcAt padadvayasya karmAdhArayaH bharatAdhipaH cakravartI tacchatrAkAraM ziro yeSAM te tathA, kajalaM ca-ghanozca-meghA-tadvat kRSNA; mRdavazca kezA yeSAM te tathA, zeSaM subodhaM / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA paNa bhAga - 2 165 TIkArthaH bIjA keTalAka jIvo prathama yauvana AraMbhamAM lAla kAMtivALA nakhothI yukta ane sarva lakSaNothI lakSita hoya che tathA kAcabAnA pagonI jema unnata pagavALA hoya che tathA lAla kamaLanA paganA jevA komaLa taLIyAothI yukta hoya che tathA caraNanA maNibaMdha suzliSTa hoya che tathA haraNanI jaMghA jevI jaMghAvALA hoya che tathA hAthInI sUMDha jevA goLa ane AnupUrvIthI pAtaLA thatA sAthaLavALA hoya che tathA siMhanA vistIrNa kaTitaTa jevA kaTivALA hoya che tathA gaMgAnA pANInA bhramaNathI utpanna thayelA Avarta jevA AvartavALI nAbhivALA hoya che tathA zreSTha rUpanI saMpadAvALA hoya che. vajanA vaLAMka jevA saMkSipta madhyabhAgavALA hoya che tathA unnata kukSivALA tathA susaMgata mAchalAnA peTanA jevA peTavALA hoya che tathA suvarNa zilA jevA vistIrNa chAtIvALA hoya che tathA nagaranA zerInA daravAjAnA AgaLIyA jevA laTakatA bhujadaMDavALA hoya che tathA zreSTha vRSabhanI khAMdha jevA unnata khaMdhavALA hoya che tathA goLAkAra traNa rekhAthI aMkita cAra aMgula UMcI zaMkhanI Doka jevA DokavALA hoya che tathA vAghanI dADhI jevA dADhIvALA hoya che tathA biMbIphaLa jevA lAla hoThavALA hoya che tathA macakuMdanA phUla jevA sapheda dAMtavALA hoya che tathA garUDanI cAMca jevI saraLatA hoya che tevA saraLa nAkavALA che. padmadaLanI jema dIrgha AMkhavALA hoya che tathA Aropita karAyela kAmadevanA dhanuSyanI jema kuTila bhUkuTivALA hoya che tathA kAmadevanA hiMcakA samAna kAnavALA hoya che tathA AThamanA caMdra jevA bhAlataLa jevA hoya che tathA cakravartInA chatra jevA goLa mastakavALA hoya che tathA kAjaLa ane vAdaLa jevA zyAma ane mRdu vALavALA hoya che. AvA paNa zarIranA rUpa-guNavALA jIvo jyAre koDha ane kSaya vagere rogothI AkramaNa karAya che, tyAre vedanAthI vihvaLa karAya che. je sarvalokane dayAne pAtra bane che. bAkInI gAthAono artha saraLa che. nRpavikrama rAjaputranuM kathAnaka A jaMbUDhIpanA bharata kSetramAM prakaTa guNonA samUhavALo tathA ghaNI riddhithI yukta kusumapura nAmanuM nagara che. je kamaLanI nALa jevI mRduvANIne bolanArA dhanADhyothI sevAyeluM che. je sajjanonA guNasamUhathI samArakIrNa che. je kailAsa parvatanI jema zreSTha zuddha sphaTikanuM ghara che, temAM mahAdevanI jema haritilaka nAmano rAjA zreSTha AbAdI (samRddhi)thI zobhe che ane tene gaurI nAme aMtaHpuramAM mukhya devI che ane A baMnene mAnatAothI hamaNAM uparanI prastuta gAthAmAM varNana karAyela guNothI yukta nRpavikrama nAme putra thayo. je lokone atipriya, rAjA ane rANInA haiyAne AnaMda ApanAra, kalAkalApane grahaNa karIne A yauvanane pAmyo. pachI moTI vibhUtiothI batrIsa rAjakanyAone paraNyo ane tenA nimitte mAtApitA manohara ane "UMcA batrIsa prAsAdo karAve che. je madhyabhAgamAM UMcA bhavanothI yukta che ane te bhavanomAM priyAonI sAthe jeTalAmAM bhogone bhogave che, teTalAmAM ekAeka tenA zarIramAM sarva aMgamAM zveta koDha vyApyo. mastaka ane AMkhanI ati tIvra vedanA utpanna thaI. tIvra dAMta pIDA utpanna thaI. gaLAmAM rogano samUha pragaTa thayo. jIbha ane tALavuM zoSAyA. oThanA paDa tUTIne TukaDA thayA. nAka gaLavAnuM zarU thayuM. kAnamAM paru jharavA mAMDyuM. gaLAmAM gaMDamALA (kaMThamALa nAmano roga) vadhavAthI bhUjAo pakaDAI gaI. hAthamAM taLIyAnI kAMti cAlI gaI. AMgaLIo gaLavA mAMDI, nakhano samUha vadhyo. zvAsa ane khAMsI dAruNa vadhyA. hRdaya rogo utpanna thayA, peTamAM mahAzULa utpanna thayuM. jalodara vadhyuM. pITha ane vAMso sarvathA pakaDAI gayA. sarvaprakAre prabaLa vAthI kaTitaLa zithila thayuM. tIvraduHkhane utpanna karanArI gudAmAM khIlA bhoMkavA jevI vedanA utpanna thaI, mahAbhagaMdara Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 utpanna thayuM. jaladIthI jaMghAmAM mAMsa sukAyuM. paganI AMgaLIo vilakSaNa thaI. zvAsa utpanna thayo. savage mahAdAha prakaTa thayo. mukhathI bolI zakato nathI. eka pagaluM paNa bharavA samartha nathI. ghaNAM lokonA prayatnathI paNa besADI zakAto nathI. phakta raDato, AkraMda karato, vilApa karato, aratinA du:kharUpI sAgaramAM DUbelo, sarvathA jIvitavyathI khinna thayelo kSaNa paNa prANane dhAraNa kare che. pachI vyAkuLa thayela mAtApitAe vaidyone teDAvyA, maMtravAdIone bolAvyA. ghaNAM prakAranA prayogothI upacAra karAyo. vividha prakAranA auSadho ApavAmAM AvyA. ghaNAM gRhasthovaDe maMtrataMtrano upAya karAyo. zAMtikarmo karAvAyA. mahAkiMmatI moTA prabhAvavALA maNio bAhumAM bAMdhavAmAM AvyAM. bhUtikarmo karavAmAM AvyA. chatAM paNa kaMIpaNa pharaka na paDyo. phakta rogono samUha vadhyo. pachI A asAdhya che ema jANI badhA upAyo choDI devAyA. rAjA kheda pAmyo. mAtA mUcchita thaI. strIo kheda pAmI. parijana dIna thayo. sarva dezavAsIomAM dhrAsako paDyo. badhAe badhI rIte tenI jIvavAnI AzA mUkI dIdhI. ane A bAju te nagaramAM dhanaMjaya nAmano zreSTha yakSa che. jenI najIkamAM dvArapALa che ane sakala nagaranA loko tenA darzane jAya che. pachI tIvra vedanAnA udayamAM paDelA kumAre te yakSanA darzananI icchA karI ane roga nAza pAmI jAya to so pADAnuM bali ApIza ane sakaLa nagaranI sAthe moTI vibhUtithI jAtrA karIza ane pachI dararoja tArI jAtrA karIne pachI bhojana karIza evI mAnatA karI. (10). e ArasAmAM ghaNAM sAdhuothI yukta, traNa jagatane prakaTa karavA mATe sUrya samAna vimalakIrti nAmanA kevaLI tyAM padhAryA. pachI prasAdataLa upara rahelA rAjAe sarvavibhUtithI ane zreSThabhaktithI temanA vaMdana mATe jatA sarva paNa lokane joyo. pachI ati vismita thayela rAjAe haiyAmAM ghaNAM vikalpo karIne potAnA eka puruSane puchyuM. pUrve jaNAyuM che kevaLI bhagavaMtanuM Agamana jenAvaDe evA sevaka puruSe te sarva paNa hakIkata rAjAne kahI ane tene sAMbhaLIne rAjA tarata Ubho thayo ane zreSTha maMtrI maMDaLanI sAthe zreSTha hAthI upara besIne jeTalAmAM cAle che teTalAmAM kumAre te sAMbhaLyuM. pachI kumAre paNa vicAryuM ke AvA prakAranA puruSonA darzana thAya to sUryanA kiraNothI sparzAyela aMdhakAranA samUhanI jema sarva rogo nAza pAme che. have jo pApI evA mArA pApo nAza nahIM pAme to paNa potAnA vyAdhinA mukhya kAraNone tathA zaMkAne pUchIza e pramANe teNe manamAM vicAraNA karIne rAjAne kahevaDAvyuM ke he tAta ! mane kaSTa karIne (sahIne) paNa tyAM laI jAo. AMsuthI bharelI AMkhovALA rAjAe paNa koIka rIte tenI vAta svIkArI ane tene sukhAsanamAM besADIne kemeya karIne tyAM laI gayo. (19) pachI suvarNa kamaLamAM beThelAM, deva-manuSya ane khecarone uttamadharmanI dezanA ApatA munIzvara moTA vadhatA harSavALA rAjaputro vaDe jovAyA. pachI vinayathI munine namIne ucita sthAnamAM beThA. pachI kevaLIe rAjA vagere sakala parSadAne dharma kahyo. te sAMbhaLIne yogya samaye putravaDe prArthanA karAyelo acakAto che vacanano prasara jeno evo rAjA gadgad vANIthI munIzvarane pUche che ke he bhagavan! mArA putra vaDe anya bhavamAM evuM zuM karma karAyuM che jethI mahAroga rUpI agnithI baLelo du:kha rUpI sAgaramAM Dubyo. kSaNa paNa ratine meLavato nathI ane vaidyo vaDe tyAga karAyo che. (24) pachI kevaLIe kahyuM ke he rAjan ! sAvadhAna cittathI sAMbhaLo. pazcima videhamAM ratanasthaLa nAmanuM zreSThanagara che temAM padmAkSa nAmano rAjA che je adhamanuM eka dhAma che je nAstika, mahApApI, dharmano duzmana che. have koI vakhata te nagaranI bahAra kSAnta, dAnta, tapasvI, jitendriya, saumya evA suyaza nAmanA muni rahyA. te hRdayamAM kaMIpaNa paramAkSaranuM dhyAna karatA kAussagnanI aMdara parvatanI jema sthira rahyA. zikAra mATe Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaka bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 167 nIkaLelA rAjAvaDe te jovAyA. pachI kAraNa vinA saLagyo che krodha rUpI agni jeno evA mUDhe tenI chAtImAM bANa mAryuM je pIThanI ArapAra nIkaLyuM. pachI prahAranI vedanAnI mUrchAthI mIMcAI che AMkho jemanI evA sAdhu bhUmipara rahelA jIvonA vadhanI zaMkAthI vAraMvAra micchAmi dukkaDane ApatA ekAeka bhUmipara paDyA pachI viziSTa (sajjana) lokavaDe hahArava karAyo. pachI gusse thayelo rAjA sarva lokane mAravA lAgyo ane jeTalAmAM mAravAthI pAcho pharato nathI teTalAmAM tenA AcaraNathI vimukha thayelA sAmaMta ane maMtrIoe tene bAMdhIne kASThanA pAMjarAmAM pUryo. tenA puMDarIka nAmanA putrane rAjyapara besADyo. pAMjarAmAMthI chUTo karAyelo, padmAkSa rAjA potAnA duzcaritrothI sarvatra dhikkArane pAmato evo te nagaramAM ekalo bhame che. (34) ane sujaza munisattama siddhonI samakSa duzcaritranuM Alocana karIne vratone ucArIne sarva jIvone khamAve che. A potAnA karmanuM phaLa che bIjo koI aparAdhI nathI e pramANe bhAvanA karato, sarvatra samabhAvavALo paraMtu te rAjA upara vizeSathI samabhAvavALo thAya che ane cAre prakAranA AhArano tyAga karIne, paMcaparameSThine namaskAra karIne, marIne zubhabhAvavALo te savArthasiddha vimAnamAM utpanna thayo. du:khI thayela rAjA paNa kaSTathI bhikSA mAtrane prApta kare che to paNa sAdhuvargane vize dveSapaNAne choDato nathI. (38). have te ja nagaramAM te ja udyAnamAM kAussagnamAM rahelA soma nAmanA munisiMhane teNe joyA. pachI gussAthI lAla thaI che AMkho jenI evA teNe lAkaDIthI te mahAbhAga muninI pITha para prahAra karIne bhUmi upara pADyA. pachI. micchAmi dukkaDa ApIne muni pharI UbhA thaIne kAussagnamAM rahyA. pharI paNa pADyA. Ama pharI pharI upasargane karatA nivRNa evA tene munie vipula avadhijJAnathI upayoga mUkIne pravacanano duzmana ane sAdhuono vighAtaka che ema jANyo. pachI mukhathI dhUma zikhAne vamatA ane gusse thayelA muni tene kahe che ke he duSTa ! zivamAM ekamAtra rasika manavALA te suyaza mahAtmA ane anya sAdhuo A pramANe tArA aparAdhone sahana kare che paNa huM sahana nahIM karuM. tethI he anArya ! tuM Aje nakkI jIvato nahIM rahe ema kahIne sAta-ATha pagalA pAchA pharIne, tejalezyA mUkIne te mahApApI rAjAne bALI bhasma karyo. marIne te sAtamI narakamAM utkRSTa AyuSyavALo nArakI thayo ane sAdhu paNa AlocanA karI pApathI pAchA pharatAM zuddha prAyazcitta karI lAMbo samaya sudhI tapane AcarIne devalokamAM utpanna thayA. (47) padmAkSa paNa sAtamI narakanA AyuSyane bhogavIne udvartana pAmIne svayaMbhUramaNa samudramAM mAchalo thaI pharI paNa sAtamI narakamAM apratiSThAna nAmanA pAthaDAmAM utkRSTa AyuSyavALo nArakI thayo. pharI tyAMthI mAchalo thaI chaThThI narakamAM gayo. tyAMthI paNa udvartIne cAMDAlanI strIpaNe utpanna thayo. tyAMthI chaThThI narakamAM gayo. tyAM nIkaLI sApa thayo. tyAMthI marI dhUmaprabhA nAmanI pAMcamI naraka pRthvImAM nAraka thayo. tyAMthI marI mAchalo thayo. pachI paMkaprabhA nAmanI cothI narakamAM gayo. pachI mAchalo thaI pharI paMkaprabhA narakamAM utpanna thayo. tyAMthI nIkaLI bAjapakSImAM utpanna thayo. tyAMthI vAlukAprabhA nAmanI trIjI naraka pRthvImAM gayo. tyAMthI pakSIomAM bhamIne pharIpaNa vAlukAprabhAmAM gayo. tyAMthI pharIpharI sarIsRpamAM utpanna thaI be vAra zarkarA prabhA nAmanI bIjI narakamAM gayo. pachI e pramANe mAchalAomAM utpanna thaIne be vAra ratnaprabhA nAmanI pahelI naraka pRthvImAM gayo. tyAMthI pakSInA bhavomAM, tyAMthI pachI ekendriya tathA vikasendriyamAM gayo. tyAMthI hIna (halakA) paMcendriya tiryaMca-manuSya ane devamAM gayo tyAMthI pharI paNa tiryaMca narakAdimAM gayo e pramANe koIka bhavamAM baLIne, koIka bhavamAM chedAIne, koIka bhavamAM bhedAIne, sarvabhavomAM zastrathI haNAIne, mahAdAmAM Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 prANo tyajIne ja maraNanA du:khone anubhavIne e pramANe anaMta avasarpiNI kALamAM anaMta janma maraNathI pIDAIne, sthAne sthAne na varNavI zakAya tevA anaMta du:khone anubhavIne saMsAra rUpI samudramAM avagAhanA karIne, AnAthI AgaLanA bhavamAM vasaMtapura nagaramAM siMdhudatta nAmanA gAmamukhInA kuLamAM putrapaNe utpanna thaIne, madhyavayamAM tApasavrata svIkArIne ane te bhavamAM ajJAna tapa tapIne te A hamaNAM tArA putrapaNAthI utpanna thayo che tethI he devAnupriya ! A anAdimithyAddaSTi* jIve RSinAghAtathI tathA pravacananI pratyenIkatAthI (duzmanAvaTathI) tIvrakarma upArjana karIne pachI anaMtabhavomAM te karmanA phaLa samudAyane bhogavIne te karmanuM je kaMI phaLa bAkI rahyuM che tene hamaNAM vyAdhinI vedanAnA prakAramAtrathI bhogave che e pramANe thoDA divasomAM pUrvanA bAkI rahela karmane bhogavIne pachI A rogothI te mukAze. AvI dezanA sAMbhaLIne bhaya ane saMvegathI vyAkuLa thayelo tatkSaNa kaMIka rogothI mukAyela dehavALo kumAra munine namIne kahe che ke he svAmin ! ajJAnathI mUDha thayuM che hRdaya jenuM evA mArAvaDe AvA prakAranuM dhora pApa karAyuM che tethI he nAtha ! prasanna thaIne ajJAnathI aMdha evA mane te karmanA vidhAta karavAmAM samartha evA deva, guru, dharma tattvane kaho. pachI kevaLIe zeSa vistArathI sarvajJa devanuM varNana karyuM tyAre kumAre samyaktva tathA dezaviratino svIkAra karyo. trividha-trividha mithyAtvano tyAga karyo. bhadrakabhAvane pAmelo rAjA paNa bhaktithI te munivarane praNAma karIne khuza thayelo kumAranI sAthe nagaramAM gayo. kevaLI bhagavaMte anyatra vihAra karyo, rAjaputra paNa bhaktithI sarvajJane pUjato, sAdhuone dAnAdine Apato, haMmezA caityagharomAM rathayAtrAdi prabhAvanAmAM nirata, haMmezA paNa zrutadharonI pAse dharma sAMbhaLato, prayatnathI paratIrthika tathA kutIrthikanA sevanane tyAgato, bahAra rogothI mukAyo ane aMdara azubha karmothI mukAyo. (58) pachI hamaNAM ja pote janmyo che ema mAnato dRDhaza2I2I, sthirasamyaktvI sarvajanane prazaMsanIya evA dharmane ArAdhe che. pachI koI vakhata dhanaMjaya yakSa yogya pAtramAM avatarIne kahe che ke he kumAra ! tAruM zarIra mArA vaDe sAruM karAyuM che tethI jo tuM satyavacanI che to pahelAM svIkArela so pADAnA baline mane Apa tathA dararoja yAtrA ane vaMdana kara. pachI kaMIka hasIne, kumAre mahAyakSane kahyuM ke te jJAnInI kRpAne choDIne bhuvanamAM koInI kRpA (upakAra) nathI. kemake te jJAnIvaDe mAruM zarIra rogothI mukta karAyuM che ane hamaNAM.huM manathI paNa kuMthuAnuM paNa ahita vicArato nathI to pachI pADAnuM bila kevI rIte dharuM ? (63) ane mAruM mastaka rAgAdi doSathI mukAyela deva tathA paMcamahAvratadhArI sAdhuone choDIne bIjA koIne namatuM nathI. e pramANe jyAre rAjaputre kahyuM tyAre dhamadhamatA krodhathI du:khe karIne joI zakAya tevo yakSa kahe che ke he duSTa ! tArI jo e pramANe samajaNa che (arthAt tArA manamAM nahIM namavAnuM abhimAna che) to kUTa-dharmathI vyAmohita thayelA ane ekamAtra khoTA vacanamAM nirata evA tArA mAna rUpI vRkSane jo huM na maraDuM to huM deva nahIM ! zuM tArA zarIranA aMgone meM sAjA nathI karyA ? ema bolIne deva kyAMya paNa cAlI gayo. anAkula cittavALo, sthira sattvavALo rAjaputra paNa dharmane ArAdhe che. yakSa paNa tenA chidrone jue che ane seMkaDo bhayone dekhADe che. sattva che eka mAtra dhana jenuM ane dharmamAM nirata evA rAjaputrapara DarAmaNInI (bhayanI) koIpaNa asara thatI nathI. pachI te yakSa kumAra para adhika roSane dhAraNa kare che. (69) te nagaranI bahAra amaraniketa nAmanA udyAnamAM maNi-kaMcaNathI racita, vizALa ane UMcuM jinamaMdira che. anAdi mithyAdRSTi = anAdi kALathI Aja sudhImAM jeNe kyAreya paNa samyaktvane sparza nathI karyo tevo jIva anAdi mithyAddaSTi kahevAya che. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhala bhAvanApraha bhAga - 2 119 kalyANakAdi divase maMdiramAM mahimAne karIne, ghaNAM parijanathI yukta kumAra koI eka saMdhyAe pAcho pharato mArgamAM rahelA te dhanaMjya yakSanA bhavanamAM jeTalAmAM dRSTine paNa nAkhyA vinA oLaMgIne cAlyo teTalAmAM doDIne krodhI yakSe tenA sarva paNa parijanane thaMbhAvI dIdho ane mukhamAMthI lohInI UlaTI karAve che. pachI AkAzamAM rahIne deve kumArane hAMka pADIne kahyuM ke he kuTadharmathI garvita ! tuM mane praNAma paNa karato nathI ? mane so pADA ApavAnI mAnatA te pUrI kara nahIMtara parivAra sahita tane ja mArIne huM bhUtanA samUhane bali caDAvIza. pachI te devane kyAMya paNa nahIM joto kupita thayelo kumAra devane kahe che ke jyAre AyuSya baLavAna che tyAre tuM koIne paNa nahIM mArI zake. have koIpaNa rIte jo AyuSya tuTyuM che to janmelo koI paNa rIte maravAno che tethI anaMtakALa pachI prApta thayelA jinadharmane koNa malIna kare ? pachI krodhathI baLatA te deve kumArane UMcakIne najIkamAM rahelI parvatanI zilA upara aphALyo. (78) pachI mUrchAnA vazathI cakaLavakaLa thatI AMkhavALo vedanAthI parAbhUta thayelo, kASThanI jema ceSTA rahita thayelo tyAM eka kSaNa rahyo ane koIka rIte cetanAne prApta karyA pachI kumarane pharI paNa te deva kahe che ke are ! jIvaghAtano bhIru evo tuM so pADAnuM bali na Apato hoya to na Apa paNa mane dararoja phakta praNAma kara jethI Aje paNa parivAra sahita tAruM suhita karuM. (81) vinayathI ArAdhana karAyelo huM manuSyone rAjya ApuM chuM ane vipula lakSmI tathA ArogyAdi huM meLavI ApuM chuM tethI mane choDIne traNa bhuvanamAM bIjo koNa deva che? mane namaskAra karavAnuM bhUlI gayelo evo te potAnI viDaMbanA kare che. kumAre devane kahyuM ke dayALu evo huM tane pADAnuM balidAna nahIM ApuM paNa te jIvadayA je devavaDe upadezAyela che te devane huM vaMdana karuM chuM, namaskAra karuM chuM, ane teno ja huM kiMkara chuM paNa je te svayaM ja vadha mATe pazuonI prArthanA kare che tene huM praNAma kevI rIte karuM ? kAraNa ke sAmAnya lokamAM paNa dayALu yatio pujAya che mAcchImAro nahIM. ane bIjuM tuM mAruM suhita kevI rIte karIza ? he mahAbhAga ! rAgadveSane vaza thayelo te pote svayaM duHkhI ja che ane nirguNa evAM potAnA vize temaja potAne praNAma karatA amArA jevA lokone vize tAro rAga che tathA caMdranA kiraNa jevA nirmaLa jinadharma para tane dveSa che. ane rAgadveSanuM parAdhInapaNuM jIvonA sarva duHkhanuM kAraNa che ema tuM jANa ane mAre saMsAranA du:khanA kAraNabhUta rAjyAdinuM koI prayojana nathI. te rAjyAdi tArAvaDe kaMI apAtA nathI paNa janmAMtaramAM karelA sukRtathI maLe che ane jinazAsanamAM rata jIvone te sukRta sArI rIte thAya che. (90) mAruM mane eka mAtra mokSasukhamAM che ane mokSa sukha, bhavanA du:khathI mukAyelA jinezvarane choDIne bIjo koNa ApI zake? arthAt bIjo koI na ApI zake to tuM mane kevI rIte ApI zake ? tethI jinezvara bhagavAnane namaskAra karIne pachI zuM traNa bhuvanamAM bIjo koI namaskaraNIya che ke jene namaskAra karAya? arthAtu na karAya. kAraNa ke jeNe kSIrasamudranuM pANI pIdhuM che te lavaNa samudranA pANInI icchA karato nathI. ane te potAnI prazaMsA kare che te asthAne che te moTA aMtarathI bhulyo che. AMbalInA bhakSaNathI AMbAnI icchA nivRtta thatI nathI. kaMIka khIlelI mogarAnI kaLInA makaraMdanA pAnathI parituSTa thayelo evo te bhamaro paNa zuM dhoLA-kheravRkSanA phulothI vikArI karAya che ? arthAt bhamaro kheravRkSanA dhoLA phulomAM rAgI thato nathI. lIlAthI hAthINInI sUMDhamAMthI grahaNa karela sarasa sallakInA daLanI kuMpaLomAM vilAsa karatuM madanIyuM zuM ati nIrasa ane kaThora ghAsathI AkarSAya che ? jo tuM zreSTha deva che ane sarve paNa devaguNo tArAmAM che to mane baLAtkAra kema praNAma karAve che? mahApuruSo potAnA guNone svayaM ja prakAzatA (prakaTa karatA) nathI. nadIo pAtrabhUta samudra pAse svayaM ja jAya che. sAmAnya puruSo jo moTAnA guNonuM bahumAna karatA nathI to te vakhate moTAnA guNonI zuM hAnI thAya che ? jo ghuvaDa sUryanuM bahumAna karatuM nathI to sUryanuM zuM kaMI bagaDI jAya che ? (98) Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 A rIte vipula arthanA sAravALA vacano vaDe kumAre yakSane niruttara karyo. tethI gusse bharAyelo yakSa kumAranA zarIramAM mastaka-AMkha-kAna-peTa-dAMtamAM tIvravedanAo utpanna kare che. AmAMnI eka paNa vedanA nizcayathI sAmAnya puruSanA prANane haranArI che to sarva vedanAnA du:khathI pIDita thayuM che zarIra jenuM evo te kumAra sarvathA ceSTA rahita thayo to paNa vipula sattvanAM sAravALo vicAre che ke jIva! bhavarUpI araNyamAM pUrve nahIM prApta karAyelA evA zrI sarvajJa deva nivRttipurInA musAphara evA tAra vaDe sArthavAha svarUpe prApta karAyA che tethI jo A sarvajJa bhagavAna tArA cittamAM vaselA che to tAruM maraNa paNa kalyANakArI che ane A bhagavAna jenA hRdayamAM na vaselA hoya te jIvato hoya to paNa anAtha che. jyAre tane jinazAsananI prApti thaI na hatI tyAre narakamAM tArA vaDe anaMtapudgala parAvarta sudhI je du:kha prApta karAyuM che tenI visAtamAM A du:kha keTalA mAtra che ? (104). e pramANe kumAranI dRDhatAne avadhijJAnathI jANIne adhika gusse bharAyelo te yakSa AkAzamAM moTI zilAne vidurve che. ane kahe che ke are ! he kumAra !parivAra sahita evo tuM potAno vinAza karaze hamaNAM praNAmamAtrathI huM tane jIvita tathA riddhine ApuM chuM. pachI vizvAsapUrvaka kumAra kahe che ke mithyAbhinivezI evo tuM jo koIpaNa rIte A bAhya kSaNa bhaMgura dehano vinAza karaze to paNa jinacaraNa rUpI kamaLamAM lIna thayelA evA mArA aMtaraMga zarIrano tuM, indra ke bIjo koI paNa nAza karI zakaze nahIM ane te aMtaraMga zarIra nAza nahIM thaye chate mAruM kaMI paNa nAza nahIM thAya tethI tane je rUce te kara. ahIM tane koNa rokanAra che ? e pramANe kumAranA sAhasa ane nizcala samyaktane jANIne vismita manavALo, ogaLI gayuM che mithyAtva jenuM evo te yakSa vicAre che ke aho ! AnuM sattva kevuM che ? aho ! AnI buddhi dharmamAM kevI nizcala che ? ane mAruM anAryakAryamAM apurva pravartana to juvo kevo che ? ane A kevo jIvadayALuM che ke zarIrane mATe paNa jIvone haNato nathI ane mAre jIva vadhanuM prayojana nahIM hovA chatAM jIva vadhamAM kevo kadAgraha che ? tethI je deva Ane stotavya che tenI vAta to dUra raho paNa sattvamAM ekasAravALA evA AnAvaDe huM guNothI jItAyo chuM. (113) tethI phakta guNothI nirmita (guNono bhaMDAra) evo A guNanA lezathI rahita evA mane praNAma nathI karato te yogya ja che. e pramANe kumAranA nirmaLa guNonA samUhathI raMjita thayelo te yakSa utsukatAthI upasargone saMharIne ane tenA ja pagamAM paDIne kahe che ke tuM dhanya che. te ja jagatamAM prazaMsanIya che ke je tArI vItarAganA caraNomAM nizcala bhakti che. AjathI mAMDIne mArA paNa te ja deva che, guru paNa te ja che ane te dhIra ! tattva paNa te ja pramANa che je tArAvaDe svIkArAyuM che ane AthI ja guNanidhi evA tArI ja AjJAne karanAro chuM. mAro dharmaguru tuM ja che tathA mAro paramabaMdhu paNa tuM che. e pramANe stavanA karAto paNa kumAra madhyastha bhAvathI rahe che. pachI namIne deva kahe che ke jo ke he mahAtmanuMtuM nispRha che to paNa mArA para anugraha karIne viSama dazAmAM tuM mane yAda karaje. nispRha paNa uttama puruSo prArthanA karanArAo upara karuNAvALA hoya che. (120) pachI kumAre kahyuM ke he bhadra ! jinadharmamAM udyama karatA tArAvaDe amAruM sarva paNa hita karAyuM che. bIjA upakArathI zuM? pachI kumAranA guNothI AkarSita thayuM che hRdaya jenuM evo te yakSa kumArane ghaNuM khamAvIne svasthAne gayo. kumAra paNa potAnA ghare gayo. (122) have koI vakhata rAjA mRtyu pAme chate nRpavikramakumAra mahAsamRddhivALA rAjya para sthApana karAyo. phelAyo che zreSTha pratApa jeno, pravartita karAyo che saMpUrNa nyAya mArga jenAvaDe evo kumAra cAra samudrarUpI kaMdorAthI Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 vIMTaLAyelI pRthvIrUpI kAminIno svAmI thayo. teNe ramya jinamaMdirothI sakala pRthvIvalayane vibhUSita karyuM. prAya: sarva paNa lokane jinasAdhunA caraNanA bhakta karyA. ane A bAju te vakhate yama nAmano rAjA kaliMgadezano adhipati che. te devatAnA varadAnanI prAptithI yuddhamAM hArato nathI. pachI dezone lUMTato evo te nRpavikrama rAjAnA sImADA para Avyo. mAnI (parAkramI) evA rRpavikrama rAjAe sAme AvIne tene ghero ghAlyo ane pahelAM divase teno senAnI laDAImAM Utaryo je yama rAjAvaDe hata prahata karAyo ane te senAnI jaladIthI palAyana thayo. pachI vyAkula thayela nRpavikrama rAjA paNa tenI zreSTha labdhine jANIne traNa upavAsa karIne dhanaMjaya yakSane yAda kare che ane te yakSa tatkSaNa tyAM Avyo. rAjAe tene sarva hakIkata jaNAvI. pachI deve kahyuM ke he rAjana ! A keTalA mAtra che ? tethI prabhAta samaye tuM ja samarAMgaNamAM jhaMpalAvaje. ajitendriya jema kAmadevane vaza thAya tema huM Ane tAre vaza karI daIza. pachI devanA vacanathI potAnA sainyanA samUhathI bhuvanane kSobha pamADato parAkramI nRpavikrama rAjA tenI sAme yuddhamAM Utaryo. pachI deve nRpavikrama rAjAnA sainyamAM evuM karyuM ke jethI koIpaNa sainyanA zarIrane duzmana sainyavaDe mukAyela tomara-kuMtAdi eka paNa zastra lAgatuM nathI. jyAre nRpavikrama rAjAnA sainyavaDe yamanA sainyanA zreSTha hAthI Adi para pheMkAyeluM taNakhaluM DhekuM vagere paNa indranA zastra vajranI jema pariNAma pAme che. e pramANe yuddha karato yama kSaNathI chinnabhinna sainyavALo thayo. pachI nRpavikrama rAjAe baLAtkArathI tene pakaDIne bAMdhyo. pachI yama dInavacanothI kahe che ke deve mane varadAna ApyuM hatuM ane varadAnanA baLathI pApI evA meM A sarva pApa karyuM. (136) paraMtu te varadAnano hamaNAM aMta thayo che tethI kRpA karIne mane choDa. pharI huM AvuM pApa nahIM karuM. pachI nRpavikrama rAjAe kahyuM ke maNi-maMtra-auSadhI-deva vagere tyAM sudhI saphaLa thAya che jyAM sudhI jIva puNyathI mukAto nathI. (arthAt jIvanA puNyodayamAM ja A badhI vastu asa2kA2ka bane che.) soLa hajAra devothI sevAtA cakravartIo paNa puNyanA nAza sAthe nAza pAme che. ratnono samUha paNa viphaLa thAya che tethI ahIM zuM rAga karavo ? paraMtu huM dInatAne pAmelA zatruo upara prahAra karato nathI AthI tuM choDI devAyo che pharIpaNa tane je zikhAmaNa ApI che te ja pramANe Acara. suvarNa ghoDAdi ApIne kaMIka paNa sanmAna karIne rAjAe tene rajA ApI. nRpavikrama rAjA paNa potAnI rAjadhAnIe pAcho pharyo ane ghaNAM devothI yukta evo AjJAkArI dhanaMjaya yakSa viSama kAryomAM sAnidhya kare che tyAre te sukhapUrvaka pRthvInuM pAlana kare che. (142) have eka vakhata zreSTha hAthInA skaMdha para ArUDha thayelo uttama manuSyo ane kroDo sainikothI parivarelo rAjA nagaramAMthI bahAra nIkaLe che tyAre je gha2nA toraNa 52 mALAo baMdhAyela che, je uttama kesa2 ane caMdananA rasathI siMcAyeluM che evA nagara zreSThI dhanada vaNikanA gharane jue che. zaNagArothI sajja thayelo, grahaNa karAyela che zreSTha ratna, suvarNa, maNithI nirmita AbharaNa jenA vaDe evo pramudita cittavALo nagarano loka naga2 zreSThInA ghare praveze che. (145) harSanA atirekathI DolAyamAna thatA goLa stanaparathI paDatI che tUTelI hAra latA jenI, UMcI bhujApara raNakAra karatA che maNivalaya jenA evo strIvarga paNa jyAM nRtya kare che. kokIlanA kaMThane jItI lIdho che jeoe evI saubhAgyavaMtI strIo manohara gIta gAya che. karAyuM che atyaMta sukhAkArI gIta ane nRtya jeo vaDe evA halakA kuLamAM janmelAo jyAM praveze che. jenA AMgaNAmAM rahelA suvarNanA pUrNa kaLazo vaDe Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 bhAva bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 jana saMcAra ruMdhAyo che. khuza thayela baMdIjana daravAjA para rahI kAnane sukhakAraka vAkyo bole che. tyAM mahAdAno apAya che, vividha prakAranA khAdyo khavAya che, pINAo pIvAya che, vRddha janonuM sanmAna karAya che, maNi ane suvarNanA kaLazothI kuMkuma jaLavaDe sarva janano chaMTakAva karAya che, kusuma vilepana-taMbola ane zreSTha vastro apAya che. tathA harSa pAmela sarva loka tenA ghare bhame che. potAne avaza evo loka pote koNa che ema jANato nathI. (arthAt harSanA atirekathI loka pote koNa che tenuM bhAna rahyuM nathI.). te pramANenuM vAtAvaraNa joIne rAjAe puchyuM ke ahIM harSanuM kAraNa zuM che ? koIke kahyuM ke he deva ! A zreSThInA ghare gaIkAle putrano janma thayo che. (15) e pramANe sAMbhaLIne rAjA bahAra AvvavAhinI (vAhalI) karIne tathA nagaranA udyAnanI zobhA joIne jeTalAmAM pAcho pharyo teTalAmAM te ghare te ja loka arere ! A zuM thayuM ema bolatA moTA avAjathI karuNa svare vilApa kare che, chAtI kUTe che, mUccha pAme che, paDe che, Ubho thAya che, mAthA para tADana kare che, AbhUSaNo toDe che, vastrone phADe che. e pra ene phADe che. e pramANe grahathI grahaNa karAyelA zarIravALA. paravaza evA te lokone joIne vismita hRdayavALo rAjA pUche che ke are ! A zuM thayuM ? pachI koIke kahyuM ke he deva !aputra dhanada zreSThIne tyAM seMkaDo mAnatAo pachI je putra janmyo hato te koIka rogathI aDadhI kSaNathI ahIM maraNa pAmyo che tyAra pachI haiyAmAM dhrAsako paDavAthI dhanada zreSThI paNa maraNa pAmyo. (158). e pramANe aNaghaTatuM sAMbhaLIne vairAgya pAmelo rAjA kahe che ke aMtamAM virasa evA bhavanA vilAsone dhikkAra thAo ! jeoe vacanothI prazaMsA karI hatI teo ja hamaNAM raDe che. kharekhara indrajALa paNa AvI vicitra hotI nathI. pachI sacive rAjAne vinaMti karI ke he deva ! jeTalAmAM kasAya vastrothI maMDita zabayAna (maDadAne laI janAruM vAhana) ahIMthI nIkaLe nahIM teTalAmAM ApaNe ahIMthI AgaLa jaIe. pachI bhayathI virakta cittavALo rAjA svayaM ghare gayo ane te maraNane ciMtavato divasa ane rAtrIne koIpaNa rIte pasAra kare che. (162). eTalAmAM rAjAne dIkSA levAno samaya thayo che ema jANIne samyaktadAyaka kevaLI bhagavaMta vicaratA pharI paNa tyAM padhAryA. pachI harSita udyAnapAlake rAjAne vadhAmaNI ApI ane rAjA tene vipula pAritoSika dAna Ape che. potAnI moTI vibhUtithI sahita temaja moTA pramodathI rAjA te muninA vaMdana mATe caMdrodaya udyAnamAM gayo. traNa pradakSiNA ApIne, vidhithI namIne, ucita dezamAM beThelA rAjAne kevalI bhagavaMta dharmano upadeza Ape che. (16) have avasare rAjA pUche che ke he bhagavan! dhanadanA ghare ativismayane utpanna karanAra aNaghaTato banAva kema banyo ? pachI kevaLIe kahyuM ke he rAjan ! anaMta cAritravALA aMtaraMgalokanA keTalA mAtra vilAsane tuM pUche che? rAjA pUche che ke he bhagavan! A aMtaraMga loka koNa che? kevaLIe kahyuM ke he mahArAja ! sAvadhAna thaIne sAMbhaLo. ahIM bhavArtapura nagaramAM moharAja nAmano rAjA che. pachI rAjAe sakautuka utsuktAne pAmIne puchyuM ke he bhagavan!pachI-pachI zuM? kevaLIe kahyuM ke he mahArAja !te rAjAne atipriya haMmezA pAse rahenAro, pADAviSa-sarpa ane vAdaLanI jevI kAMtivALo prakRtithI samuddhata svarUpavALo, garviSTha hRdayavALo, vakragativALo mithyAbhimAna nAmano aMtaraMga mahAsubhaTa che ane mithyAbhimAna vaDe AkrAMta karAyela A saMsArI jIvo Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhila bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 173 atattvane vize tattvabuddhi dhAraNa kare che, asthira padArthone paNa sthira padArtho mAne che. asAra evA potAne paNa indra ane cakravartI karatAM paNa adhika mAne che. unmAdapUrvaka nRtya kare che, utkaMThA pUrvaka gAya che, samabhAvathI jotA nathI, potAnA khabhAnA uparanA bhAgathI dhUke che (arthAtu potAnA khabhAnA baLathI anyane dhikkAre che.) vikaTa bhame che. bIjAne ghAsa jevA halakA gaNe che. haMmezA prAyaH viDaMbanA thAya tevA zabdAdi upabhogamAM pramAdI evA teo potAnA hitane jANatA nathI. dharmakAryano tyAga kare che. pachI paralokanI vArtAne paNa nahIM vicAratA saMvegI janane zocanIya tathA sAmAnya jananA upahAsanA sthAnane prApta thayelI te te ceSTAo kare che. pachI te moharAjAe mithyAbhimAna nAmanA prathama subhaTane dhanadazreSThInA ghare putranA janma samaye mokalyo. pachI nagaramAMthI nIkaLatA mahArAjAe dhanada zreSThInA ghare je gIta-nRtyAdi ceSTAo joI te badhI mithyAbhimAna subhaTavaDe preraNA karAyela zreSThIvaDe karAI che paNa potAnI buddhithI nahIM ane bIjuM- te ja mohamahArAjAno zoka nAmano bIjo aMtaraMga subhaTa che jenAvaDe vaza karAyelA A jIvo prakRSTa sattvanA bhaMDAra hovA chatAM paNa jaladIthI dinapaNAne bhaje che. mAthAo kUTe che. chAtIone pITe che. vAraMvAra mUccha pAme che. zuddha vasudhA taTe ALoTe che. nivAdita* mukhavALA raDe che. paga pahoLA karIne zoka kare che. visvara AkraMda kare che pachI te he tAta ! he mAtA ! e pramANe pokArane karatA sajjana puruSone zocanIya evI te te ceSTAo kare che pachI moharAjAvaDe mithyAbhimAna subhaTanI pAchaLa A zoka nAmano subhaTa te ja bALakanA maraNa samaye mokalAyo pachI nagaramAM pravezatA tamArA vaDe dhanadanA ghare je AkrandanAdika ceSTA jovAI te sarva zoka subhaTano vilAsa che. he rAjan ! te moharAjAnI duSTa ceSTAonuM A to keTaluMka mAtra che kAraNa ke te mohArAjA vicitra bhaMgo (prakAro)thI bhavArtapuramAM vilase che. jethI kyAMka duSTa moha rati ane hAsya e be subhaTane sAthe mokale che. kSaNathI teonI pAchaLa arati ane zoka e bene mokale che ane A moha kyAMka harSa sainikane mokalIne pAchaLa viSAdane mokale che ane kyAMka nirbhayatAne utpanna karAvIne tyAM ja bhayane utpanna kare che kyAMka A rAjA madane Adeza karIne dInatAne pragaTa kare che. he rAjana ! A moharAjA matsara-irSyA jugupsA Adi potAnA bIjA cAkarovaDe vividha prakAranI viDaMbanAothI AkhA jagatane viDaMbanA pamADe che ane bIjuM vadhAre kahevAthI zuM ? jeo nivRttipurImAM pahoMcI gayA che teonI ja A duSTa moharAjA viDaMbanA karI zakato nathI. - pachI atimoTA saMvegathI bhAvita mohanI ceSTAthI bhayabhIta evA rAjAe praNAma karIne gurune kahyuM ke he bhagavan! tame mithyAtvarUpI samudramAM DUbelA evA mAro uddhAra karyo che. he karuNAsAgara ! hamaNAM paNa tevI kRpA karo ke jethI moharAjAnA sainyanA bhayane oLaMgI gayelI, sukhane ApanArI evI te zreSTha nivRttipurImAM huM jaladI pahoMce. (9) e pachI kevaLIe kahyuM ke tamArA jevAone A ucita che, ane mArA sAdhu rUpI sArthane pAmIne tuM tyAM jaladIthI jA pachI khuza thayelA rAjAe caMdrasena nAmanA potAnA putrane rAjyapara mUkIne, vipula dAna ApIne, khuza thayelA dhanaMjayAdika devovaDe tathA maMDaleza Adi rAjAvaDe tathA manuSyovaDe cAre bAjuthI jinacaityomAM mahotsavo karAye chate sAmata maMtrI AdinI sAthe, lokonI sAthe aMta:puranI sAthe te kevaLInI pAse vidhipUrvaka ni=satata, vata=bolAvAyelA, vana=mukha, zoka vaDe satata bolAvAyuM che mukha jeonuM evA teo raDe che arthAt zokathI satata raLyA kare che. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 dIkSAne grahaNa karI. pachI rAjA kevaLI vaDe batAvAyelA samyag mArgathI, sarvamohanA vyApArathI rahita evI nivRttipurImAM gayo. anye tu vibhavAdisampannA api jarAsamAgamena dUyanta iti darzayati - ane bIjAo paNa vibhavAdithI yukta hovA chatAM paNa jarAnA samAgamathI dubhAya che tene batAve che. ane uNa savvaMgaM gasiyA jararakkhasIi jAyaMti / ramaNINa sajjaNANa ya hasaNijjA soaNijjA ya / / 297 / / anye punaH sarvAMgaM grasitA jarArAkSasyA jAyante ramaNInAM svajanAnAJca hasanIyAH zocanIyAzca / / 297 / / gAthArtha : ane bIjA jIvo jarA rAkSasIthI sarva aMgamAM grasAyelA strI vargane hasavA yogya tathA sajjana vargane zoka ka2vA yogya thAya che. anye tu taruNA vibhavino rUpAdiguNAnvitA api bhUtvA pazcAdakasmAjjarArAkSasIgrastA ramaNInAM hasanIyAH sajjanAnAM zocanIyAzca jAyanta iti / / tadevaM ye vibhavanayaparAH vibhavino nItimantazcetyarthaH teSAmapi na kevalaM garbhavAso vA bAlatvaM vA, tAruNyamapi viDambanAspadameva, ye tu dAridryopahatA anItimantazca teSAmanItimatAM parayuvatiramaNaparadravyaharaNavadhavairakalahaniratAnAM durnayadhanAnAM nityaM yAnIha bhave'pi duHkhAni tAni ko varNayituM zaknotIti darzayannAha TIkArtha : bIjA keTalAka jIvo taruNAvasthAmAM vibhavavALA hoya rUpAdi guNothI yukta hoya chatAM pAchaLathI ekA-eka jarArUpI rAkSasIthI grasta thayelA strI vargane hasavA yogya bane che ane sajjanone zocanIya bane che. e pramANe jeo vibhavavALA che ane nItimAna che teono garbhavAsa ke bALapaNa phakta du:khavALuM che evuM nathI. teonuM yauvanapaNuM paNa du:khanuM sthAna che. tathA jeo dAridracathI haNAyela che tathA parastrI 2maNa karanArA, paradravya haraNa karanArA tathA vadha-vaira ane kalahamAM nirata evA anItimAna jIvone A bhavamAM paNa jevA du:kho che tenuM varNana ka2vA koNa samartha che tene batAve che. iya vihavaNayaparANavi tAruNNaM pi hu viDaMbaNATThANaM / je uNa dAriddahayA anIimaMtANa tANaM tu / / 298 / / parajuvairamaNaparadavvaharaNavahaverakalahanirayANaM / dutrayadhaNANa nijjaM duhAI ko vaniuM tarai ? / / 299 / / evaM vibhavanayaparANAmapi tAruNyaM khalu viDaMbanAsthAnaM ye punardAridryahatAH anItimatAM teSAM tu / / 298 / / parayuvatiramaNaparadravyaharaNavadhavairakalahaniratAnAM durnayadhanAnAM nityaM duHkhAni ko varNayituM zaknoti ? / / 299 / / (yugmaM ) Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhala bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 175 gAthArtha ? e pramANe vibhavavALA ane nItimAna jIvonuM tAruNya paNa viDaMbanAnuM sthAna che to jeo dAritryathI haNAyela che evA anItimAna puruSonI zuM vAta karavI ? (289) para-yuvati ramaNa-paradravya haraNa-vera-kalahamAM rata ane anIti e ja che dhana jeonuM evA ponu mezana : paviAne / samartha bane ? (288) gatArthe / / anItimatAM svarUpamuktaM, atha dAridryopahatAnAM lezato duHkhamupadarzayannAha - anItine karanArAnuM svarUpa kahevAyuM. have dAridrayane pAmelAnuM je duHkha che tene kaMIka batAvAya che. natthi ghare maha davvaM vilasai loo payaTTai chaNo tti / DiMbhAiM ruyaMti tahA haddhI kiM demi ghariNIe ? / / 300 / / deMti na maha DhoyaM pi hu attasamiddhIi gaviyA sayaNA / sesA vi hu dhaNiNo parihavaMti na hu detiM avayAsaM / / 301 / / ajja ghare natthi ghayaM tellaM loNaM va iMdhaNaM vatthaM / jAyA va aja tauNI kalle kiha hohii kuDumbaM? // 302 / / vaDDai ghare kumArI bAlo taNao viDhappai na atthe / rogabahulaM kuDumbaM osahamolAiyaM natthi / / 303 / / uDDoyA maha ghariNI samAgayA pAhuNA bahU ajja / jinaM gharaM ca haTTaM jhurai jalaM galai 'savvaMpi / / 304 / / kalahakarI maha bhajjA asaMvuDo pariyaNo pahU visamo / deso adhAraNijjo eso vazcAmi annattha / / 305 / / jalahiM pavisemi mahiM taremi dhAuM dhamemi ahavA vi / vijaM maMtaM sAhemi devayaM vA vi achemi / / 306 / / jIvai anja vi sattU mao ya iTTho pahU ya maha ruTTho / dANi ggahaNaM maggaMti vihaviNo kattha vaJcAmi ? / / 307 / / iyAimahAciMtAjaragahiyA nizcameva ya dariddA / kiM aNuhavaMti sokkhaM ? kosaMbInayarivippo vva / / 308 / / nAsti gRhe mama dravyaM vilasati lokaH pravartitakSaNaka iti DimbhA rudanti gRhe tathA dhik kiM dadAmi gRhiNyAH / / 300 / 1. sayalaM pi - sarvatra / / Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 dadati na mama Dhaukamapi khalu AtmasamRddhyA garvitIH svajanA : zeSA api khalu dhaninaH paribhavanti naiva dadati avakAzam / / 301 / / adya gRhe nAsti ghRtaM tailaM lavaNaM cendhanaM vastraM / jAto vA adya nirvAhaH kalye kathaM bhaviSyati kuTumbaM ? / / 302 / / varddhate gRhe kumArI bAlastanayo na upArjayati artham / bahulaM kuTumbaM auSadhamUlyAdikaM nAsti / / 303 / / ujjAtA mama gRhiNI samAgatA prAghUrNakA bahavaH adya jIrNaM gRhaM ca haTTaM kSarati jalaM galati sarvamapi / / 304 / / kalahakAriNI mama bhAryA asaMvRttaH parijanaH prabhurviSamaH dezazca dhAraNIyaH eSa vrajAmi anyatra | | 305 / / jaladhiM pravizAmi mahIM bhrAmyAmi dhAtuM dhamayAmi athavA'pi vidyAM maMtra sAdhayAmi daivataM vA'pi arcayAmi / / 306 || jIvati adyApi zatruH mRtazca iSTaH prabhuzca mayi ruSTaH idAnIM grahaNaM mArgayanti vibhavinaH kutra vrajAmi ? / / 307 / / ityAdi mahAciMtAjvaragRhItAH nityameva ca daridrAH kiM anubhavanti saukhyaM kauzAmbI nagarIvipra iva / / 308 / / gAthArtha : mAre ghare dravya nathI, loko moja kare che, utsava pravarte che, bALako raDe che tathA strIne paNa De A Apoza?(300) potAnI samRddhithI garviSTha thayelA svajano mArA pUrve ApelA dhanane paNa pAchA ApatA nathI bIjA paNa dhanavAno parAbhava kare che jarA paNa dhananI sahAya karatA nathI. (301) Aje ghare ghI tela, mIThuM, iMdhaNa ke vastra nathI, Aje strI taruNa che, AvatI kAle kuTuMbanuM zuM thaze ? ( 302) ghare kumArI moTI thAya che, putra bALa che, dhana kamAto nathI, kuTuMba rogiSTha che, auSadhanA paisA nathI, patnI kahyAgarI nathI, Aje ghare ghaNAM mahemAno AvyA che, ghara jIrNa thayuM che, dukAna paDuM paDuM che, sarva gyAne pAzI gaNe che. (303-304) mArI strI jhagaDAkhora che, parijana AjJAkArI nathI, svAmI viSama che, A deza rahevA yogya nathI, huM jIne bha. (304) samudrane pele pAra jAuM, dhAtuo dhamuM athavA vidyA, maMtrane, sAdhu athavA devatAne pUjuM. (306) Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvAnA prakaraNa bhAga - 2 17. zatru paNa haju jIve che, iSTa puruSa maraNa pAmyo che ane mAro svAmI rUkyo che, zAhukAro hamaNAM karaja pAchuM mAge che tethI hamaNAM kyAM jAuM ? (307) e pramANe haMmezA ja mahAcitA rUpI ajagarathI grasita garIbo kauzAMbI nagarInA brAhmaNanI jema zuM sukhane anubhave che ? (308) A nRpaNa gAthAo saraLa che. kauzAMbI nagarInA vipranuM kathAnaka kahevAya che kauzAMbI nagarInA vipranuM kathAnaka vatsAdezamAM kauzAMbI nAme zreSTha nagarI che je rAjahaMsanA samUhothI sahita yamunA nadIthI zobhe che ane temAM janmathI daridra evo somila nAmano brAhmaNa vase che tene bhojanAdi kyAreya paNa puratA pramANamAM maLatuM nathI. strI haMmezA kacakaca kare che. chokarAo satata raDe che. prArthanA karato hovA chatAM paNa icchita anAja vagerenI bhikSAne pAmato nathI. du:khI evo A somila brAhmaNa kALa pasAra kare che tyAre garbhavatI strI kahe che ke ghI-guDa Adi levA mATe kyAMyathI paNa dhana laI Avo. kyAMyathI paNa dhana nahIM maLe chate te brAhmaNa dhana kamAvavA gharethI nIkaLI gayo. du:khI brAhmaNa dhana kamAvavA dezomAM bhame che pachI bhamatA evA tene jyAre peTapuratuM paNa maLatuM nathI teTalAmAM kheda pAmelo te bhamato koI vidyAmaThamAM gayo. (9) ane tyAM eka upAdhyAye ghaNAM vidyArthIone vistArathI nItizAstra kahe che ane teno prastuta viSayaka A che. jAti, rUpa ane vidyA traNeya paNa parvatanI guphAmAM paDo ane jenAthI guNo pragaTa thAya che te dhana ja vadho. vibhavanA udyota vinA bAkInA sarvaguNothI pUrNa paNa puruSa rUpI ratno dAridraya rUpI mahA aMdhakArathI DhaMkAyela hoya to prakAzatA nathI. (dekhAtA nathI.) loka dhanavAnonA khoTA sagapaNane prakaTa kare che. (arthAt koI dhanavAna svajana na thato hoya to paNa dhanI hovAne kAraNe A mAro svajana che evuM juThuM sagapaNa loka jagatamAM pragaTa kare che.) ane sago bhAI paNa jo vibhava rahita hoya to tenAthI lajAne pAme che. (10) jo lakSmI hoya to asabhUta sarvaguNo paNa pragaTa thAya che ane jo lakSmI cAlI jAya to sabUta sarvapaNa guNo nAza pAme che, te lakSmI jaya pAmo jaya pAmo. saMpUrNa manorathone pUravA samartha, sakaLa lokane sAmAnya evuM dhana jeone svAdhIna che te ja A jagatamAM jIve che. je dInamanavALo sakaLa dizimaMDalone zUnya juve che te vibhavathI rahita daridrI te te kAryomAM kevI rIte prANa dhAraNa kare ? (arthAt te te kAryomAM kevI rIte utsAhita bane ?) (13) apuNyone dhana durlabha che. dhana vinAnAone sanmAna durlabha che, sanmAna vinAnA puruSone eka kSaNa paNa sukha durlabha che. kharekhara dhanavAno amaMgaLanA bhayathI dhanarUpI prANathI mukAyela daridra rUpI mRtakane sparza karatA nathI ane dUrathI ja teno tyAga kare che. tethI prayatnathI dhanane upArjana karo jethI vibudhatA nahIM hovA chatAM sakaLa lokamAM guNasamUha prApta thaze. e pramANe sAvadhAna manathI A sarva sAMbhaLIne daridravipra paNa kahe che ke svayaM anubhavathI huM paNa Ane jANuM chuM. paraMtu prasanna thaIne tame kaMIka upAya batAvo jethI huM paNa dhanane upArjana karuM. pachI upAdhyAya kahe che ke A** paNa zAstramAM kahevAyuM che ke - . "zeraDInuM khetara, samudranuM sevana, yoginuM poSaNa ane rAjAnI kRpA kSaNathI nizcayathI dAridrayane haNe che. jo dhana hoya to vyApAra kare, alpa dhana hoya to khetI kare, dhanano saMpUrNa abhAva hoya to sevA (nokarI) * brAhmaNa je vakhate vidyAmaThamAM gayo te vakhate cAlato viSaya * A eTale dhana kevI rIte upArjana karavuM te Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 kare. ane potAmAM sattva (baLa ane buddhi) hoya to sAhasa paNa kare. (20) e pramANe sAMbhaLIne mAre sAhasa ucita che ema nizcaya karIne bhamato brAhmaNa vyApAra vinAnA ane dAna-bhogathI sahita eka yogIne juve che paramavinaya kAryathI tenI ArAdhanA kare che ane lAMbA kALa pachI te yogI prasanna thayo ane te brAhmaNane kahe che ke he vipra ! tuM mArI sevA zA mATe kare che ? pachI brAhmaNa kahe che ke huM janmathI mAMDIne daridrI chuM, du:khIo evo huM tArI sevA karuM chuM. pachI yogI tene koIka durgama parvata para laI gayo ane tyAM bakholA batAvIne tenA hAthamAM eka kalpa (tuMba) ApyuM ane kahyuM ke tane ahIM amuka amuka upasargo thaze, tAre tenAthI DaravuM nahIM ane te sthAna para pahoMcelo zamIvRkSanA pAMdaDAmAMthI banAvela khelaNathI* rasane laIne A tuMbaDIne bharaje ane te rasanA prabhAvathI A lohAdi dhAtuo suvarNa thaze eTale tuM dArikya rUpI vRkSane mULamAMthI chedIne mahARddhivALo thaze. e pramANe zikhAmaNa laIne moTA sAhasanuM AlaMbana laI te brAhmaNe kahelI vidhithI rasane laIne bilamAMthI nIkaLato jogI vaDe kahevAyo are ! mahAprayatnathI AnI rakSA karaje A rasa atidurlabha che ane dAridrayanA du:khonuM nirmathana karanAra che. (29) brAhmaNe A vAtano svIkAra karyo to paNa pharIthI tene zikhAmaNa ApavAmAM AvI, pharI paNa teNe zikhAmaNano svIkAra karyo, pharI paNa ardhIkSaNa pachI tene eja zikhAmaNa ApavAmAM AvI ema jogI tene vAraMvAra zikhAmaNa Ape che tyAre brAhmaNanA pApanA udayathI tenA manamAM kopa utpanna thayo. sAganA pAMdaDAnA banAvela daLIyAmAM rahelA samagra rasane UMdhovALI DhoLI nAkhyo. pachI A ayogya che ema jANIne yogIe teno tyAga karyo. pachI eka gAmathI bIje gAma bhamato kyAMya paNa bhikSAne nahIM meLavato dAridrayathI du:khI thayelo dInamanavALo ghare Avyo. bhAryAvaDe puchAyelA evA teNe sarvavyatikara kahyo. pachI strIe kahyuM ke he abhAgIyA ! teM AvuM vartana kema karyuM ? (34) jo tArA ja hita mATe yogIe tane zikhAmaNa ApI to pachI te pApISTha ! ajJAnI ! kutabI! tuM kopane kema pAmyo ? paraMtu tArA hADakAmAM paNa koI lakSaNa dekhAtA nathI jethI kyAreka paNa A dAridrayanA seMkaDo du:khothI kSaNa paNa mukAya (mukAze) e pramANe strI vaDe ghaNAM duHsaha vacanothI nirbharsanA karIne gharamAMthI bahAra karAyelo te dIna gharamAMthI nIkaLI gayo. pazcAttApane karato potAne niMdato dezomAM bhame che. dAriDyuM ane du:khothI parAbhava pAmelo bhukhathI maraNane pAmyo. (38) tadevaM sarvaprakAraistAruNyAvasthAyAM sukhAbhAvamupadopasaMharan vRddhAvasthAM cAmidhAtukAma Aha - e pramANe sarva prakArothI tAruNyAvasthAmAM paNa sukhanA abhAvane batAvIne upasaMhAra karatA ane vRddhAvasthAnA duHkhonuM varNana karavAnI icchAvALA graMthakAra kahe che iya vihavINa daridANa vA ti taruNattaNe vi kiM sokkhaM ? duhakoDikulaharaM ciya vuDDattaM nUNa savvesiM / / 309 / / iti vibhavinAM daridrANAM vA'pi taruNatve'pi kiM saukhyaM ? duHkhakoTikulagRhameva vRddhatvaM nUnaM sarveSAm / / 309 / / gAthArtha e pramANe vibhavIone ke daridrone zuM taruNAvasthAmAM paNa kaMI sukha hoya che ? kharekhara badhAne (vibhavIone ke daridrone) vRddhAvasthA kroDo du:khonuM ja ghara che. (309) * khelaNa eTale vRkSanA pAMdaDAmAMthI banAvela eka prakAranuM sAdhana je rasane bharavAmAM kAma Ave. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 179 spaSTA / / yathA ca vRddhatvaM duHkhakoTikulagRhaM tathA prAgeva darzitamityAha - gAthArtha sugama che ane jema vRddhAvasthA doDo du:khonuM ghara che tema pUrve kahI dIdheluM che. eyassa puNa sarUvaM puTviM pi hu vatriyaM samAseNaM / vocchAmi puNo kiMci vi ThANassa asunayAheuM / / 310 / / etasya punaH svarUpaM pUrvamapi khalu varNitaM samAsena vakSye punaH / kiMcidapi sthAnasyAzUnyatAhetoH / / 310 / / gAthArtha A vRddhAvasthAnuM svarUpa pUrve TUMkamAM batAvyuM che ahIM sthAnanuM zUnyapaNuM na rahI jAya mATe pharI paNa huM tenuM kaMIka varNana karuM chuM. (310). sugamA / navaraM etasya vRddhatvasya pUrvamazaraNatvabhAvanAyAM 'aha annadiNe paliyacchaleNe'tyAdau / / yathApratijJAtamevAha - TIkArtha: A vRddhatvanuM varNana pUrve azaraNa bhAvanAmAM mada mahine e gAthAomAM AvI gayuM che. have pratijJA mujaba varNana karatA kahe che. tharaharai, jaMghajuyalaM jhijjai diTThI paNassai suI vi / bhajai aMgaM vAraNa hoi siMbho'vi aipauro / / 311 / / loyammi aNAejo hasaNijo hoi soyaNijo ya / ciTThai gharammi koNe paDiuM maMcaMmi kAsaMto / / 312 / / vuDDattaMmi ya bhajA puttA dhUyA vadhUyaNo vA vi / jiNadattasAvagassa va parAbhavaM kuNai aidusahaM / / 313 / / kampate jaGghAyugalaM kSIyate dRSTiH praNazyati zrutirapi bhajyate aMgaM vAtena zleSmA'pi atipracuram / / 311 / / loke anAdeyo hasanIyo bhavati zocanIyazca tiSThati gRhasya koNe patitvA maJce kAzan / / 312 / / vRddhatve ca putrA: bhAryAH duhitaro vadhUjanovApi jinadattazrAvakasyeva parAbhavaM karoti atiduHsaham / / 313 / / gAthArthaH vRddhAvasthAmAM jaMghA-yugala kaMpe che, dRSTi kSINa thAya che, zruti (sAMbhaLavAnI zakti) nAza pAme che, vAthI zarIra mAMge che ane zleSama paNa ghaNo thAya che. (311) lokamAM anAdeya, hasanIya ane zokanIya thAya che, gharanA eka khUNAmAM maMca upara besIne khAMsI mAtI mesI 23 cha. (312.) Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 ane vRddhAvasthAmAM putra-putrIo-strIo, putravadhUo jinadattazrAvakanI jema atidusaha parAbhavane kare che. (313) tisro'pi sugamAH / navaraM vRddhatve etat prAktanagAthAdvaye'pi sambadhyate / / jinadattAkhyAnakamabhidhIyate - TIkArya : A traNeya gAthAo sugama che, paraMtu vRddhatvamAM pUrvanI be gAthAonI sAthe saMbaMdha karAya che (arthAt pUrvanI be gAthA sAthe Ano saMbaMdha karavo.) jinadatta kathAnaka zrAvastI nAme nagarI che jemAM haMmezA unmatta hAthIonA samUhavaDe jema TrAphiMmada vagere Azraya karAya che tema yAcakonA mukhovaDe paNa rANADuM dAnAdi Azraya karAya che arthAt te nagarImAM yAcako dAnAdinI prazaMsA kare che. te nagarImAM Rddhi saMpanna jinadatta nAmano zreSThI vase che. je zrAvaka hovA chatAM paNa haMmezAM ApattithI rahita kALane pasAra kare che. tene ghaNI mAnatAothI cAra putro utpanna thayA, thoDA divasomAM kaLAo bhaNIne kramathI paraNyA. yauvanane prApta thayelA gRhakAryane saMbhALe che ane sakaLa vyavahAra calAve che vadhAre zuM? potAno pitA sarva vyApArothI nizcita karAyo. te nagaramAM jinadattano vimala nAme mitra che teNe jinadattane ekAMtamAM kahyuM ke vRddhAvasthAmAM tArA sarvaputro alaga thaIne raheze tethI tArA sarva paNa dhananI vAta teone na karavI nahIMtara pachI tuM vRddhAvasthAmAM zoka karIza. jinadatta kahe che ke mArA putro AvuM kyAreya paNa nahIM kare. pachI vimala paNa tene kahe che ke huM vadhAre zuM kahuM? tuM svayaM ja anubhava karaze. pachI mitranI salAhane avagaNIne jinadatte potAno sarva paNa vibhava putronI pAse prakaTa karyo. te putroe sarva vAta potAnI strIone karI. putravadhUo bhojana zayanAdithI sasarAno ghaNo vinaya kare che. (9) pachI ativRddhAvasthAmAM jeTalAmAM khAMsI khAto rahe che teTalAmAM putravadhUo putronA janma thavAthI prauDhatAne pAmI. sarva putravadhUo sasarAnA vinayamAM pratidina zithila bane che. sIdAto jinadatta potAnuM duHkha putrone kahe che. pachI jeTalAmAM putravadhUo putrovaDe tarjanA karAya che teTalAmAM kalakala karatI putravadhUo bhegI thaIne Thapako ApatI vaDhe che ke A Doso (jinadatta) ativRddha thayo hovAthI amArI karelI sevAnuM pANI DhoLa kare che. amArI karelI sarva paNa sevAne viparIta gaNe che. khAmI vinA vinayane karatI evI amane A pramANe ALa Ape che. pachI putroe paraspara vicAraNA karIne tenI tapAsa mATe eka gupta puruSane rAkhyo. pachI dhUrta putravadhUoe te gupta puruSa amArA vinayane jANavA rakhAyo che ema jANyuM. te gupta puruSa putravadhUonA duSTabhAvane jANI na jAya eTale putravadhUo pharI paNa sasarAno pUrvanI jema vinaya kare che ane te gupta puruSano paNa bhojana taMbolAdithI vinaya kare che. pachI te guptapuruSa zreSThIputrone vizeSathI kahe che ke A varAkIo (putravadhUo) sasarAno kaMIpaNa nyUna vinaya karatI nathI (arthAt vizeSathI vinaya kare che.) (19) te puruSanA vacanathI bhAvita thayelA putroe pitAne puchyuM ke have to putravadhUo tamArI barAbara sevA kare che ne ? pUrve udvega pAmelo hovAthI pitAe kahyuM ke mArI kaMIpaNa sevA karatI nathI. A putravadhUo mAyAvI tathA durvinIta che teothI mAro kevI rIte nibhAva thAya ? pachI putroe vicAryuM ke strIoe je pramANe kahyuM hatuM te temaja che kAraNa ke A vikala (9SavALA) pitA viparIta ja grahaNa kare che pachI putro paNa pitAnI upekSA karanArA thayA. (19) Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 pachI khuza karAyA che patio jeo vaDe evI putravadhUo vinayamAM ghaNI zithila thaI ane durvacanothI sasarAno paribhava kare che pachI atyaMta du:khI thayela A (pitA) svajanonI pAse potAnuM du:kha kahe che. putro paNa pitAno sarva vyatikara svajanone kahe che. pachI svajanoe paNa jinadattanI upekSA karI. pachI jinadatta mitrane kahe che. mitre kahyuM ke meM tamane pahelAM ja A hakIkata kahI hatI chatAM paNa huM hamaNAM tamane upAya batAvIza. jo tuM mAruM kaheluM ka2ze to zarIrathI svastha thaIza paNa vratAdi dharma nahIM thAya. (kemake emAM khoTuM karavAnuM che.) pachI jinadatta kahe che ke hamaNAM tuM mAruM e pramANe paNa ka2. have zikhAmaNa ApIne vimala paNa potAnA ghare jAya che. (24) TaMkanA* AkAravALI ThakkarIothI nakulaka (dAbaDo) bharIne vimala jinadattane arpaNa kare che. pharIpaNa sarva yuktio zIkhave che. pachI gharanA oraDAnA khUNAmAM tUTelA maMca upara rahelo jinadatta jeTalAmAM khAMsI khAto rahe che teTalAmAM koIka kAma mATe moTI putravadhU tyAM AvI. pachI jinadatte tene kahyuM ke he bhadre ! A eka hajAra TaMkathI bharelo dAbaDo mArI pAse che tene A khUNAmAM nidhAna karIne huM rAkhI mUkuM chuM mArI A chellI avasthA che mArA maraNa pachI tuM Ane grahaNa karaje. pachI moTI putravadhU vicAre che ke A vRddhanI pAse kaMIka dhana saMbhave che. tethI A survaNathI mArA sarva AbharaNo thaze. ema vicArIne pUrva karatA savizeSa vinayane kare che pachI bhojana tAMbUla Adi sarva paNa vRddhane Ape che. bIjI putravadhU paNa vicAre che ke emane ema A tenI sevA na kare ema vicArIne bIjI paNa sasarAnI pAse jAya che tene paNa sasaro temaja kahe che te paNa tevA prakArano vinaya kare che ane trIjI-cothI putravadhUonI vize paNa temaja jANavuM. "huM pahelI huM pahelI" ema kahIne sevA karatI putravadhU vize paNa temaja jANavuM. "huM pahelI huM pahelI" ema kahIne sevA karatI putravadhUonI sevAthI ati svastha thayelo jinadatta divaso pasAra kare che. (33) pachI jinadatta maraNa pAme chate badhA bahAra jAya che tyAre huM tAvavALI chuM ema bAnu kADhIne moTI vahu ghare rahI. TaMkane grahaNa karavA Ane tAva Avyo che ema bolI bIjI paNa ghare ja rahI. bAkInI putravadhUo koIka koIka bAnA batAvIne ghare ja rahI. pachI moTIvahu kosa (khodavAnuM lokhaMDanuM sAdhana) laIne TaMka levA mATe jeTalAmAM doDe che teTalAmAM bIjI paNa doDI, pachI trIjI ane cothI tevI rIte ja doDI. bALakothI vIMTAIne teo paraspara levA mATe pravRtta thaI eTale eke kahyuM ke tame TaMkane juo (tapAso) jo temAM kaMIka dhana hoya to veMcaNI karI laIe. pachI tema karAyuM. nakulane khodIne kADhyo ane khuza thayelI teoe nakulanuM mukha choDyuM ane vastra pAtharIne jeTalAmAM nakulane khAlI kare che teTalAmAM khaTa khaTa karatI ThikkarIo paDe che paNa TaMko na nIkaLyA pratijJA toDIne ApaNe kevI rIte ThagAI te tame badhI juo athavA ApaNane je ucita hatuM te tenAvaDe karAyuM ema bolIne vilakhI thayelI teo svasthAne gaI. ema vRddhatvamAM putrAdipaNa mAtA pitAno parAbhava kare che. (41) tadevaM garbhavAsabAlatvatAruNyavArddhakyalakSaNAsu catasRSvapyavasthAsu cintyamAnaM manuSyeSvapi na kiMcit sukhamasti, yadapi rAjAdayaH kecidAtmanastanmanyante tadapi mithyAbhimAnamAtropakalpitameva, natu tattvata iti darzayati - e pramANe garbhAvAsa, bALapaNa, tAruNya ane vRddhAvasthA rUpa cAreya paNa avasthAnI vicAraNA karatA manuSyabhavamAM paNa kaMI sukha nathI. joke rAjAo vagere keTalAka potAne sukhI mAne che te paNa mithyAbhimAna mAtranI kalpanA che. paNa tattvathI sukhI nathI tene batAve che. * jinadatta zrAvaka che tethI tene sthULa mRSAvAda viramaNa vagere vrata che. ahIM khoTuM bolavAno ane ka2vAno prasaMga upasthita thayo * hovAthI vratAdino bhaMga thAya tema che. TaMka eTale eka jAtanuM calaNa. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 causu pi avatthAsuM iya maNuesu vi viciMtayaMtANaM / natthi suhaM mottUNaM kevalamabhimANasaMjaNiyaM / / 314 / / catasRSvapi avasthAsu iti manujeSu vicintayatAM nAsti sukhaM muktvA kevalamabhimAnasaMjanitam / / 314 / / gAthArtha : e pramANe manuSyonI cAreya avasthAnI vicAraNA karatA eka paNa avasthAmAM sukha nathI ane je sukha dekhAya che te abhimAnathI utpanna thayela sukhAbhAsamAtra che. gatArthava / / nanvAgame manuSyANAM daza dazAH zrUyante, atra tu catasra eva tAH proktA iti kathaM na virodhaH ? ityAha - praznaH AgamamAM manuSyonI daza dazA batAvI che ane ahIM to cAra dazA ja batAvAI che to pachI Agama sAthe virodha kema na Ave ? uttaraH Ano javAba nIcenI gAthAmAM batAve che. maNuyANa dasa dasAo jAo samayammi puNa pasiddhAo / aMtabbhavaMti tAo eyAsu vi tAo puNa evaM / / 315 / / manujAnAM daza dazAH yAH samaye punaH prasiddhAH aMtarbhavanti tAH etAsvapi tAH punarevam / / 315 / / gAthArthaH zAstromAM manuSyanI je daza dazAo prasiddha che te A cAra dazAmAM samAya jAya che. mATe virodha nathI.) yAH punaH samaye daza dazA manuSyANAM prasiddhAstA etAsvapi catasRSvavasthAsvantarbhavantIti na virodhaH, na hi bAlataruNavRddhatvebhyo'nyatra kAciddazA vartata iti bhAvaH / kathaM punastA daza dazAH samaye'pi prasiddhAH ? ityAha - - 'tAo puNa evaM' ti tAH punardaza dazA evaM-vakSyamANagatyA vijJeyA iti / tA evA''ha - TIkArtha: zAstromAM manuSyanI daza dazAnuM varNana karAyuM che te A cAradazAmAM aMtarbhata thAya che tethI koI virodha nathI. bAla-taruNa ane vRddhatvane choDIne bIjI koI dazA nathI. prazna : to pachI zAstramAM paNa kaI daza dazAo prasiddha che ? uttaraH zAstramAM prasiddha daza dazAo have kahevAtI gAthAomAM varNavAI che te gAthAone batAve che. bAlA kiDDA maMdA balA ya pannA ya hAiNi pavaMcA / pabbhAramummuhI sAyaNI ya dasamI ya kAladasA / / 316 / / bAlA krIDA mandA balA ca prajJA ca hAyanI prAgbhAronmukhI zAyanI dazamI ca kAladazA / / 316 / / Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kabAla nAraNa bhAga - 2 183 aur : 1.31, maMha, patA, praza, bhane DAyI, prapaMyA, prAmAronmubhI zAyael tathA dasamI kALadazA ema daza dazAo che. bAlatvadazA daza varSANi, krIDAdazA daza varSANItyAdi / / etAsAmeva dazAnAM pramANasahitaM svarUpamAha - TIkArya bALa dazA daza varSanI che, krIDA dazA dasa varSanI che ityAdi A dazAonA pramANa sahita svarUpane kahe che dasavarisapamANAo patteyamimAo tattha bAlassa / paDhamadasA bIyA uNa jANejasu kIlamANassa / / 317 / / taiyA bhogasamatthA hoi cautthIe puNa balaM viulaM / paMcamiyAe pannA iMdiyahANI u chaTThIe / / 318 / / sattamiyAi dasAe kAsai niTThahai cikkaNaM khelaM / saMkuiyavalI puNa aTThamIe juvaINa ya aNiTTho / / 319 / / navamI namai sarIraM vasai ya dehe akAmao jIvo / dasamIe suyai viyalo dINo bhinnassaro khINo / / 320 / / dazavarSapramANAH pratyekamimAstu tatra bAlasya prathamadazA dvitIyA tu jAnIta krIDamAnasya / / 317 / / tRtIyA bhogasamarthA bhavati caturthyAM punarbalaM dehe paMcamyAM prajJA indriyahAnizca SaSThyAM / / 318 / / saptamyAM dazAyAM kAzati niSThIvyati snigdhaM zleSmaM saMkucitavalIcarmA punaraSTamyAM yuvatInAmaniSTaH / / 319 / / navamI namati zarIraM vasati ca dehe akAmako jIvaH dazamyAM zrutivikalaH dInaH bhinnasvaraH kSINaH / / 320 / / gAthArtha: A dareka dazAo daza-daza varSanA pramANavALI che temAM prathama bAla dazA dasa varasanI ane bIjI krIDAdazA daza varasanI jANavI, trIjI bhoga samarthA ane cothI vipula baLavALI, pAMcamI dazAmAM prajJA ane chaThThImAM indriya hAnI, sAtamI dazAmAM khAMsI khAya che ane cikaNA zleSamane thUke che, AThamI dazAmAM cAmaDImAM karacalIo paDe che ane yuvatine aniSTa lAge che. navamI dazAmAM zarIra vaLe che ane icchA vinA jIva zarIramAM rahe che. dazamI dazAmAM zrutithI vikala (bahero) dIna, bhinna 12vANo tathA kssii| bane cha. (317-320) Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 __pAThasiddhA eva / / kiyaTyo varSebhyaH punarUz2a strI garbha na dhArayati puruSazcAbIjo bhavatIti prasaMgato nirUpayitumAha - praznaH keTalA varSa pachI strI garbha dhAraNa karatI nathI ane puruSa abIja thAya che ? uttaraH Ano javAba nIcenI gAthAmAM batAve che. paNapannAi pareNaM mahilA gambhaM na dhArae uyare / paNasattarIi parao pAeNa pumaM bhave'bIo / / 321 / / paJcapaJcAzataH pareNa mahelA garbha na dhArayati udare paMcasaptate: parataH prAyaH pumAn bhavet abIjaH / / 321 / / gAthArtha: ghaNuM karIne paMcAvana varasa pachI strI garbha dhAraNa karatI nathI ane paMcottera varSa pachI prAyaH puruSa abIja thAya che. sukhAvaseyaiva / / kiyatpramANAyuSAM punaretanmAnaM draSTavyamityAha - praznaH garbhadhAraNanuM A mApa keTalA pramANa AyuSyavALA jIvonuM samajavuM ? uttaraH Ano javAba nIcenI gAthAthI Ape che. vAsasayAuyameyaM pareNa jA hoi puvakoDIo / tassaddhe abhilANA savvAuyavIsabhAgo u / / 322 / / varSazatAyuSkasyedaM pareNa yAvat bhavati pUrvakoTi: tasyordhvaM mahelAnAM sarvAyuSkaviMzatitamo bhAgastu / / 322 / / gAthArtha : uparanuM mApa so varSanA AyuSyavALA jIvanI apekSAe che tenA pachI pUrvakroDa varSa sudhInA AyuSyavALA jIvomAM strI potAnA AyuSyanA ardhA bhAga sudhI garbha dhAraNa karI zake che ane puruSa visamAM bhAgane choDIne sabIja hoya che. ___ varSazatAyuSAmaidaMyugInAnAmevaitad garbhadhAraNAdikAlamAnamuktaM draSTavyaM / pareNa tarhi kA vArtetyAha - 'pareNa jA hoi puvakoDIo' ityAdi, varSazatAt parato varSazatadvayaM trayaM catuSTayaM cetyAdi yAvanmahAvidehAdimanuSyANAM yAvat pUrvakoTi: sarvAyuSke bhavati tasya sarvAyuSo'rddhaM yAvadamlAnA-garbhadhAraNakSamA strINAM yonidraSTavyA, puruSANAM tu sarvasyApi pUrvakoTiparyantasyAyuSo viMzatitamo bhAgo'bIjo bhavati / / / TakArtha ? hamaNAM je garbhadhAraNano kALa batAvyo te vartamAna kALanA so varSanA AyuSyavALA jIvanI apekSAe kahyo che pachI eTale ke so varSathI mAMDIne baso-traNaso cAraso yAvatuM mahAvidehAdi manuSyanI apekSAe pUrvakroDa varSa sudhI sarva AyuSyanA ardhAbhAga sudhI strI garbha dhAraNa karavA samartha hoya che ane puruSa sarva AyuSyanA vazamAM bhAgane choDIne sabIja hoya che. 1. ca bhavanAnAM dvisaptatilakSAdhikAH sapta koTayo bhavantI - saM. 2 / / 2. sapta bhavanakoTayo bhavanti I- vA. ne. / / Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2. 185 tadevaM manuSyagatAvapi sAraM na kiMcid dRzyate, kiM sarvathA ?, netyAha - praznaH A rIte manuSyagatimAM paNa kaMI sAra jaNAtuM nathI to zuM sarvathA sAra nathI ? uttaraH nA, manuSyagatimAM sarvathA sAra nathI evuM nathI. tamhA maNuyagaIe vi sAraM pecchAmi ettiyaM ceva / jiNasAsaNaM jiNiMdA maharisiNo nANacaraNadhaNA / / 323 / / tasmAt manujagatAvapi sAraM pazyAmi iyat caiva jinazAsanaM jinendrAH maharSayo jJAnacaraNadhanAH / / 323 / / gAthArtha manuSyagatimAM paNa jinazAsana, jinezvaro, jJAna ane cAritra dhanavALA maharSio eTaluM 4 mAtra sA2 che bhebha huM dhuM. (323) sugamA / / kimetAvadeva sAraM ? netyAhaprazna : zuM mATaj 4 sA2 cha ? uttara : nA, paDijiUNa caraNaM jaM ca ihaM kei pANiNo dhanA / sAhaMti siddhisokkhaM devagaIe va vajhaMti / / 324 / / pratipadya caraNaM yaJca iha ke'pi prANino dhanyAH sAdhayanti siddhisaukhyaM devagatau vA vrajanti / / 324 / / gAthArtha : ahIM manuSyabhavamAM cAritrano svIkAra karIne keTalAka dhanya jIvo mokSasukhane sAdhe che athavA devagatimAM jAya che. ..yaha manuSyagatau dhanyAH kecit prANinazcaraNaM pratipadya siddhisukhaM sAdhayaMti, devagatau vA kecid vrajanti, etadapi sAramiti / / yenaiveha jinazAsanAdayaH sArabhUtAH yenaiva ceha kecit mokSAdau gacchanti tenaiva kAraNena prakRtibhadrakatvAdiguNopeta eva manuSyAyurbadhnAti, na nirguNa ityetadevAha - TIkArtha: je A manuSyagatimAM keTalAka jIvo cAritra laIne siddhi sukhane sAdhe che athavA keTalAka devagatimAM jAya che e paNa sAra che. te kAraNathI ja A jinazAsana vagere sArabhUta che, je kAraNathI ja manuSyabhavamAM keTalAka mokSAdimAM jAya che te ja kAraNathI prakRti bhadrakatvAdi guNothI yukta ja jIva manuSya AyuSya bAMdhe che paNa nirguNa jIva nahIM ene ja batAvatA kahe che teNeva pagaibhaddo viNayaparo vigayamaccharo sadao / maNuyAuyaM nibaMdhai jaha dharaNidharo sunaMdo ya / / 325 / / tenaiva prakRtibhadraH vinayaparaH vigatamatsaraH sadayaH manujAyuH nibadhnAti yathA dharaNIdharaH sunandazca / / 325 / / Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 19 gAthArtha : te ja kAraNathI prakRti bhadraka, vinayamAM tatpara, vigata matsara, sadAya jIva sunaMda rAjAnI jema manuSya AyuSyane bAMdhe che. gatArthava / dharaNidharasunandAkhyAnakaM tUcyate - dharaNIdhara ane sunaMdanuM kathAnaka kahevAya che dharaNIdhara sunaMdanuM kathAnaka bharatakSetramAM prasiddha, lakSmInuM kulabhavana vIrapura nAmanuM nagara che je bharata kSetramAM ja nara kalabho loko vaDe saMbhaLAya che. siMhanI jema jItI lIdhA che duzmana rUpI kalamone jeNe evo vajasiMha rAjA tenuM pAlana kare che ane tene zreSTha guNathI yukta rukmiNI nAmanI bhAryA che. jyAre te garbhavatI thaI tyAre koIkavAra tene A dohalo thayo ke huM sAmaMtonA lohIthI snAna karIza. A dohalo durghaTa che ema jANIne kahetI nathI. have koIka vakhata AgrahathI pachAyelI rANIe rAjAne dohalo jaNAvyo. kSobha pAmelA rAjAe maMtrIne jaNAvyuM. maMtrIe rAjAnA mahelanA jharukhAmAM peTa para aLatAnA rasathI bharelA nAnA pAtro bAMdhIne sAmaMtone rAkhyA ane bhUmi para rahelI devInA mastaka para aLatAnA pAtramAM rahelI sirAo (nazo eTale ke naLIo) choDIne snAna karAvyuM. pachI bhAraMDapakSIe rANIne joI ane mAMsanI buddhithI UMcakIne laI gayo. pachI halanacalana thavAthI sacetana che ema jANIne mahAraNyamAM choDI dIdhI. zarIrathI dhrujatI eTalAmAM tyAM jaMgalamAM rahelI che teTalAmAM kyAMyathI paNa mahAvRkSanI DALI parathI kSaNamAM UtarIne sanmukha AvatA eka manuSyane joyo. pachI zIlabhaMganI zaMkA karatI ghaNI bhayane pAmI. AgaMtuka puruSe AzvAsana ApIne kahyuM ke he bhadra ! tuM mArAthI : bhaya na pAma. (10) kAMpIlyapura nagaramAM bharata nAmanA tArA pitAne malayaketu nAmano suprasiddha sAmaMta che, malayaketune paNa caMdrasena nAmano putra che je kaLAomAM ghaNo nipuNa che. sarve rAjaputrI tenI pAse kaLAne grahaNa kare che. he rukamaNi ! teM paNa bALapaNamAM tenI pAse abhyAsa karyo che. pUrvabhavanA koI vairI deve patnI sahita apaharaNa karIne tene A mahA-araNyamAM mukyo che. jaMgalI pazuonA bhayathI A mahAvRkSanI DALIo para ghara bAMdhIne rahe che. vRkSonA phaLo ane jharaNAMnA pANIthI potAnI AjIvikA kare che. vismita manavALA teNe paNa ahIM tane joI. vRkSaparathI UtarIne tArI pAse je Avyo che te huM pote caMdrasena chuM. tethI tuM bhaya pAma nahIM ane potAnA AgamananA vRttAMtane kahe. (19) pachI svastha thayelI rANIe tene oLakhIne potAno vRttAMta kahyo. caMdrasena tene potAne ghare laI gayo. pachI rukmiNI rANI tene pitA tarIke svIkArIne tathA tenI strIne mAtA tarIke svIkArIne tyAM rahe che. garbha sukhapUrvaka vadhe che. yogya kALe zreSTha-rUpa-lakSaNa ane guNathI yukta be joDIyA putrane janma Ape che. yogya samaye moTAnuM nAma siMha ane nAnAnuM nAma siMdhura rAkhe che. pachI mana ane AMkhane AnaMda ApatA moTA thAya che. kumArAvasthAna pAmelA caMdrasena pAse kaLAone zIkhe che ane nirbhaya evA te baMne te araNyamAM bhame che. hAthIonI sAthe rame che. vAgha-siMhAdine paNa trAsa pamADe che, cittA vagerene haNe che paNa koIthI alanA pAmatA nathI. 22). have pUrvabhavamAM Abhiyogika nAma karma bAMdhela zveta cAra dAMtavALA hAthInuM yugala yauvanane pAmelA evA AonI dRSTimAM paDe che. svayaM paNa hAthI yugala pITha dhare che te pITha upara uttamakumAro ArUDha thAya che. udayAcala parvata para ArUDha thayelA sUrya-caMdranI jema zobhe che. have koI vAra te hAthI yugala para ArUDha thayelA bhamatA te araNyamAM bhayabhIta thayela eka sArthane juve che. sArthanA lokoe teone paNa joyA ane hRdayamAM Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 187 vicAryuM ke zuM A caMdra-sUrya haze ? athavA indra-deva ke khecara haze ? je hoya te A loko kharekhara amArI ApattinA nivAraNanuM kAraNa ja thaze ema vicArIne ghaNAM vaNikonI sAthe vastra-ratnAdi kiMmatI bheTazuM laIne sArthavAha teonI pAse upasthita thayo ane pokAre che ke dujya nAmanA bhillathI ruMdhAyelA evA amAruM rakSaNa karo. bhilla kahe che ke samagra kariyANAno aDadho bhAga amane Apo nahIMtara lUMTIne badhuM ja ame grahaNa karazuM. pachI kumAra sArthavAhane kahe che ke azva vagerene sajja karIne jA. (30) ame bhillane joI laIzuM. sArthavAhe tema karyo chate sainyathI yukta bhilla viSama parvatanA zikhara uparathI UtarIne doDyo. kumAroe tene paDakAryo. bhilla kahe che ke he bALako ! tame avazya marazo. aneka rASTrone lUMTI lIdhela mArA baLane tame jANatA nathI. pachI kumAroe bhillane kahyuM ke tArA potAnA durnayathI karAyelA maraNathI Aje sarva rASTra susvastha thAo. pachI bhillo gusse thaIne bANothI ekI sAthe prahAra karavAne pravRtta thayA. hAthI upara besIne bhamatA kumAro bANothI sparza karAtA nathI. pachI hAthIoe bhillanA sarva sainyane kSaNathI bhagADyuM ane abhimAnathI pAcho nahIM haTato bhillapati haNAyo. (35) pachI teoe dhaNI vinAnI vividha riddhithI yukta palline kabaje karI. teo pallInA rAjA thayA ane teonI khyAti dUra sudhI phelAI ane tyAM mAtA ane caMdrasenanI sAthe rAjya calAve che ane vajasiMha rAjAe kyAreka teonI prasiddhine sAMbhaLI tathA teonI pAse zveta cAradAMtavALo hAthI che ema sAMbhaLyuM. pachI te hAthIone mAgavA mATe dUtane kumAra pAse mokale che ane jaIne dUta kahe che ke deva hAthIone mAge che to tame tene suprata karo. kumAro paNa kahe che ke rAjAe amane saMbhALa rAkhavA A hAthIo nathI ApyA. (39) pachI dUte kahyuM ke he bALako ! daDAnI krIDAne ucita evA tamAre A bhayane utpanna karanArA evA hAthIothI zuM prayojana che ? pachI kumAroe kahyuM ke vRddhone vanavAsane choDIne bIjuM kaMI ucita nathI to rAjA svayaM ja vanavAsane svIkArI le to sAruM che nahIMtara ame baLAtkArathI AvA prakAranI mativALA rAjAne vanano atithi karazuM. e pramANe kahIne tiraskAra karIne dUta bahAra kaDhAyo ane te dUta rAjAnI pAse jaIne vizeSathI kumAronA vacanone kahe che. (43) pachI teo upara gusse thayelo rAjA samagra sainya laIne Avyo. kumAronI pAse eka sainikane mokale che ane A (sainika) paNa jaIne kahe che ke siMhanI jema zrI vajasiMha rAjA jaya pAme che jenA zabdathI vicalita madavALA zatrurUpI hAthIno samUha paravaza thaI nAzI jAya che. gaMdhahastio paNa mukAyelI che jIvitAzA evA tenI gaMdhane sahana karatA nathI te siMhanI gaNanA ziyALonI sAthe kevI rIte thAya ? athavA bhAgya parAgamukha thaye chate konI buddhi vicalita nathI thatI ? zuM pataMgIyA svayaMpaNa agninI jvALAonA samUhamAM nathI paDatA ? e pramANe bolatA bhaTTane rukmiNIe sAMbhaLyo ane koIka rIte oLakhyo ane tenuM moTuM sanmAna karyuM ane putrone virodhanuM kAraNa pUchyuM. putroe virodhanuM kAraNa jaNAvyuM. pachI rukmiNIe kahyuM ke he vatsa ! A tamArA pitA che. (49) pachI putro pUche che ke kevI rIte pitA thAya ? pachI te paNa khAtarIpUrvaka sarva hakIkata kahe che. pachI kumAroe kahyuM ke to paNa ame temanI sAthe yuddhane TALazuM nahIM kemake loka paNa "ame kAyara chIe, nATaka karIne rahyA chIe evA apavAdane bolaze" pachI te (rUkmiNI) rAjAnI chAvaNImAM jAya che. rAjAe tene oLakhIne gadgadrasvare puchyuM. rANI paNa anubhavela sarva vyatikara rAjAne kahe che. harSathI paravaza hRdayavALo keTalAka sainyathI yukta rAjA utkaMThAthI kumAranI pAse cAlyo. have rukmiNI putronI pAse jaIne kahe che. teo paNa rAjAnI sAme Ave che. daLa-daLa vahetA AnaMdanA AMsusAthe rAjA teone AliMgana kare che. pachI 'kumAroe sarva paNa riddhi pitAne arpaNa karI. pitAe paNa khuza thaIne A riddhi uparAMta bIjI riddhi paNa Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 teone ApI. rAjA, devI, kumAro, caMdrasena AdinI sAthe vIrapuramAM gayA ane rAjA vardhApana karAve che. keTalAka divaso pachI siMhane rAjyapara sthApIne tathA siMdhurane yuvarAja pada para sthApIne rAjAe dIkSA lIdhI. siMha paNa pratApa ane parAkramothI ghaNI pRthvIne sAdhIne viplavane zAMta karIne rAjyanuM pAlana kare che ane sukhone bhogave che. (58) have koIka vakhata prAsAdanA ToMca upara rahelo rAjA rathAdimAM tathA ghaNAM yAna ane vAhanamAM ArUDha thayela, zaNagArathI sajja thayela pUjAno sAmAna hAthamAM laIne nagaramAMthI nIkaLatA ghaNAM nagarajanane juve che ane najIkamAM rahela koIka mANasane pUche che ke loka kyAM jAya che ? (60) te puruSa kahe che ke he deva ! bahAra udyAnamAM yogIzvara nAmanA kevalI padhAryA che. loka temanI pAse jAya che. pachI sarva RddhithI rAjA paNa temane vAMdavA mATe tathA saMzayanA viccheda mATe bhAInI sAthe jAya che. pachI vinayathI dharmane sAMbhaLIne yogya samaye pUche che ke he bhagavan! pazuo jema jaMgalamAM janme che tema ame paNa jaMgalamAM janmyA chIe chatAM paNa AvI riddhisamudAyane zAthI prApta karI ? pachI kevaLI kahe che ke he rAjana ! sAMbhaLo, dhAtakIkhaMDanA bharatakSetramAM zrIpura nAmanA nagaramAM dhanavAnanA dharaNIdhara ane sunaMda nAmanA be putro hatA. te baMne paNa paraspara prItithI baMdhAyela che. prakRtithI bhadraka jinezvarAdi sarva devonA bhakta che. teo te sarvadevonI tathA temanA dharmanI prazaMsA kare che. kuLavRddhonI, mAtApitAnI, pAkhaMDIonI ane sarvanI sAthe paNa vinayathI je varte che. sarvajIvone vize dayAvALA che, matsarathI rahita evA teone svAbhAvika paNa koInI sAthe vaira nathI. dInone, du:khIone ane pAkhaMDIone avizeSathI (samAnatAthI) anukaMpAthI dAna Ape che tathA sAdhuone tathA anya vratadhArIone vinayathI yukta praNAma kare che ema ghaNo kALa pasAra thaye chate koIka vakhata nagaranA udyAnamAM parama dhyAnArthe koI muni kAussagnamAM rahe che. pachI te muni zikArIonA dRSTipathamAM AvyA. zastrone UgAmIne sarve pApIo te muninI tarapha doDyA. have eTalAmAM dharaNIdhara ane sunaMda koIka kAraNathI tyAM AvyA. pachI kahe che ke are ! he mahAbhAgo ! A akAryane na karo. A sAdhue tamAro zo aparAdha karyo che? jethI tame sarva jIvonA hitamAM nirata, apApI evA A munine haNavA iccho cho ? (73) athavA zuM Ane haNavAthI tamAruM icchita svakArya siddha thaze ? tethI A loka ane paraloka viruddha A kArya tame na Acaro athavA ame jIvatA chatAM tame A sAdhune haNI zakazo nahIM. vRddha-bAla-muni-dIna ane yuvatino vadha jovA koNa samartha thAya ? e pramANe bolatA dharaNIdhara ane sunaMda zikArIo vaDe bANa choDIne pRthvI para paDAyA. pachI bhaya pAmelA zikArIo nAzI gayA tethI sAdhu bacI gayA. (76) pachI dharaNIdhara ane sunaMda vicAre che ke aho ! juo asAra evA potAnA jIvathI A uttama prakAranuM kArya thayuM. sva-para upakArI evA muninA prANanI rakSA karAI. kAle paNa maravAnuM che kAraNa ke ApaNe ajarAmara nathI tethI AvA kAryamAM Aje amAre maravAnuM thayuM. temAM zuM anucita thayuM ? alpa nukazAnamAM vizeSa lAbha thayo. e pramANe zubha bhAvane prApta thayelA marIne tame ahIM baMne utpanna thayA cho ane te bhadrakabhAvathI temaja sAdhu rakSAnA dharmathI ahIM rAjyAdi samRddhi ane sukho prApta thayA che. tathA A janmamAM tame zreSTha ajarAmara pada prApta karazo. e pramANe sAMbhaLIne bhAI ane mAtAnI sAthe te kevaLInI pAse dIkSA laIne rAjA molamAM gayo. (82). manuSyebhyazca samRddhyAyuSkAdibhirdevA: prAdhAnyabhAja iti manuSyagatarupari devagatiM bibhaNiSuridamAha - manuSya karatAM devo samRddhi AyuSya vagerethI prAdhAnyane bhogavanArA hoya che eTale manuSyagatinA varNana pachI devagatinuM varNana karavAnI icchAvALA graMthakAra Ane kahe che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 atha devagatiH devagaI ciya vocchaM etto bhavaNavaivaMtarasurehiM / joisiehiM vemANiehiM juttaM samAseNa / / 326 / / devagatimapi vakSye ito bhavanapativyaMtarasuraiH jyotiSkairvamAnikairyuktAM samAsena // 326 / / gAthArtha bhavanapati-vyaMtara-jyotiSa ane vaimAnika devonA bhedothI yukta devagatine ja huM TuMkamAM 58. (327) sugamA / bhavanapatayazca dazavidhA bhavanti, teSAM ca dvisaptatilakSAdhikAH sapta koTayo bhavanAni bhavantIti darzayati - gAthArtha sugama che. bhavanapati daza prakAranA che ane teonA sAta kroDa ane boMtera lAkha bhavano che. tene batAvatA kahe che. dasavihabhavaNavaINaM bhavaNANaM hoMti savvasaMkhAe / koDIo satta bAvattarIe lakkhehiM ahiyAo / / 327 / / dazavidhabhavanapatInAM bhavanAni bhavanti sarvasaMkhyayA koTyaH sapta dvisaptatyA lakSairadhikAH / / 327 / / gAthArthaH asurakumAra, nAgakumAra, suvarNakumAra, vidyutakumAra, agnikumAra, dvIpakumAra, udadhikumAra, diphakumAra, vAyukumAra tathA svanitakumAranA bhedathI bhavanapati devonA daza bhedo che. (327) __gatArthA / navaraM bhavanapatInAM dazavidhatvamitthaM bhAvanIyaM - "asurA nAga suvannA vijjU aggI ya dIva udahI ya / disi vAu tahA thaNiyA dasabheyA hoMti bhavaNavaI / / 1 / / " tti / / thArtha sa2 cha. paraMtu bhavanatina za meho mA prabhAe 4 - asura, nAga, suvA, vidyuta, agni ane dIpa ane udadhi, dizi, vAyu tathA svanita ema bhavanapatinA dasa bhedo che. (1) * atha bhavanAnAmeva saMsthAnAdisvarUpamAha - have bhavanonA ja saMsthAna Adi-svarUpane jaNAvatA kahe che. tAI puNa bhavaNAI bAhiM vaTTAiM hoMti sayalAI / aMto cauraMsAiM uppalakaniyanibhA heTThA / / 328 / / sabbarayaNAmayAiM aTTAlayabhUsiehiM tuMgehiM / jaMtasayasohiehiM pAyArehiM va gUDhAiM / / 329 / / 1. ca bhavanAnAM dvisaptatilakSAdhikAH sapta koTayo bhavantI - saM. 2 / / 2. sapta bhavanakoTayo bhavanti I- vA. ne. / / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 gaMbhIrakhAiyAparigayAiM kiMkaragaNehiM guttAI / dippaMtarayaNabhAsuraniviTThagourakavADAiM / / 330 / / dArapaDidAratoraNacaMdaNakalasehiM bhUsiyAiM ca / rayaNaviNimmiyaputtaliyakhaMbhasayaNAsaNehiM ca / / 331 / / kaliyAI rayaNarAsIhiM dippamANAI somakaMtIhiM / savvattha viinnadasaddhavanakusumovayArAiM / / 332 / / bahusurahidavvamIsiyasuyaMdhagosIsarasanisittAI / hariyaMdaNabahalathavakkadinapaMcaMgulitalAI / / 333 / / DajhaMtadivvakuMduruturukkakiNhAgurumaghamaghatAI / varagaMdhavaTTibhUyAI sayalakAmatthakaliyAI / / 334 / / pukkhariNIsayasohiyauvavaNaujANarammadesesu / sakalattAmaranivivaravihiyakIlAsahassAI / / 335 / / ThANATThANAraMbhiyageyajjhuNidinasavaNasokkhAiM / vajaMtaveNuvINAmuiMgaravajaNiyaharisAI / / 336 / / . harisuttAlapaNaciramaNivalayavihUsiya'ccharasayAI / nicaM pamuiyasuragaNasaMtADiyaduMduhiravAiM / / 337 / / dasadisiviNiggayAmalaravisamahiyateyaduravaloyAiM / ' bahupunapAvaNijAI putrajaNaseviyAiM ca / / 338 / / patteyaM ciya maNirayaNaghaDiyaaTThasayapaDimakalieNaM / jiNabhavaNeNa pavittIkayAI maNanayaNasuhayAI / / 339 / / tAni punarbhavanAni bahirvRttAni bhavanti sakalAni antaH caturasrANi utpalakArNikanibhAni adhaH / / 328 / / sarvaratnamayAni ahAlakabhUSitaistuMgaiH / / yaMtrazatazobhitaiH prAkAraizca gUDhAni / / 329 / / gaMbhIraparikhayA parigatAni kiMkaragaNairguptAni dIpyamAnaratnabhAsvaraniviSTagopurakapATAni / / 330 / / Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnA prakaraNa bhAga- 2 11 dvArapratidvAratoraNacaMdanakalazairbhUSitAni ca ratnavinirmitaputtalikAstaMbhazayanAsanaizca / / 331 / / kalitAni ratnarAzibhirdIpyamAnAbhiH saumyakAntibhiH sarvatra vikIrNadazArddhavarNakusumopacArANi / / 332 / / bahusurabhidravyamizritasugaMdhagozIrSarasasiktAni haricaMdanabahalastabakadattapaMcAMgulitalAni / / 333 // dahyadivyakunduruSkaturuSkakRSNAgarumaghamaghAyamAnagaMdhAni varagaMdhavartibhUtAni sakalakAmArthakalitAni / / 334 / / puSkariNIzatazobhitopavanodyAnaramyadezeSu sakalatrAmaranivahavaravihitakrIDAsahasrANi / / 335 / / sthAnasthAnArabdhageyadhvanidattazravaNasaukhyAni vAdyaveNuvINAmRdaGgadhvanijanitaharSANi / / 336 / / harSottAlaM pranRtyanti valayavibhUSitApsaraHzatAni nityaM pramuditasuragaNasaMtADitadundubhiravAni / / 337 / / dazadazAvinirgatAmalaravisamadhikatejoduravalokAni bahupuNyaprApaNIyAni puNyajananiSevitAni ca / / 338 / / pratyekameva maNiratnaghaTitASTazatapratimAkalitena jinabhavanena pavitrIkRtAni manonayanasukhadAni / / 339 / / : gAthArtha : te sarva bhavano bahArathI goLa hoya che ane aMdarathI catuSkoNa hoya che tathA nIce kamaLanI pAMdaLI AkAranA hoya che. (328) te sarva bhavano ratnamaya hoya che ane UMcA jharUkhAvALA, seMDI yaMtrIthI sahita sAthI gUDha Doya che. (328) tathA te bhavano UMDI khAIthI yukta hoya che tathA kiMkara devothI rakSaNa karAyelA hoya che. dIpyamAna silapan ratno 4mA 46 // cha mevA bhavano Doya che. (330) bhavananA daravAjA ane peTA daravAjAonA toraNo caMdananA kaLazothI bhUSita che je bhavano ratnathI banAve putaNIsovA , stana, zayana bhane mAsanothI vibhUSita cha. (331) bhavano dedIpyamAna, saumyakAMtivALA ratna rAziothI yukta che. bhavana sarvatra pAMca varNavALA subhAthI pAsita cha. (332.) bhavano ghaNA surabhi dravyothI mizrita sugaMdhI gozISa caMdananA rasothI sIMcAyela che. haricaMdananA kaImanA piMDathI apAyela che thApo jemAM evA bhavano che. bhavano baLatA divya kuMdaru-turuSka Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 kRSNAgaruthI madhamadhAyamAna zreSTha gaMdha dravyothI banAvelI goLI jevA che. sakaLa icchita padArthothI yukta che. (333-334). seMkaDo puSkariNIthI zobhita upavana ane udyAnothI ramya pradezomAM devI sahita devovaDe nRtyamAM karAyelI che hajAro krIDAo jemAM evA bhavano che. (335) sthAne sthAne AraMbha karAyela gItanA dhvanivaDe apAyuM che karmendriyanuM sukha jemAM evA bhavano che. vAgatA veNu-vINA-mRdaMganA dhvanithI utpanna karAyo che harSa jemAM evA bhavano che. (336) maNinA valayothI vibhUSita seMkaDo apsarAo harSanA atirekathI jemAM nRtya kare che evA bhavano che. AnaMdita thayelA devonA samUho vaDe vagADAyelA dudubhinA avAjo jemAM haMmezA saMbhaLAya che tevA bhavano che. (337) bhavano daze dizAmAMthI nIkaLelA nirmaLa sUryanA kiraNothI adhika tejavALA hovAthI durAloka che. te bhavano bahu puNyathI prApta thanArA che ane puNyazALI jIvothI levAyelA che. (338) dareka bhavana maNi ane ratnothI nirmita evI ekaso ATha pratimAthI yukta jinabhavanathI pavitra karAyela che. tathA mana ane AMkhone AphlAdaka che. (339) _ 'bahirvRttAnI'tyAdIni manonayanasukhadAnItyetatparyantAni bhavanAnAM vizeSaNAni / tatra ca dIpyamAnaratnabhAsurANi niviSTAni-sthitAni gopureSu-pratolIdvAreSu kapATAni yeSu tAni tathA / dvAreSu pratidvAreSu ca toraNaizcandanakalazaizca bhUSitAni / tathA ratnavinirmitaiH puttalikAstaMbhazayanAsanaizca bhUSitAni / tathA ratnarAzibhiH kalitAni, saumyakAntibhirdIpyamAnAni / vitIrNA dattA dazArddhavarNa:-paMcavarNaH kusumairupacArA yeSu tAni tathA / bahusurabhidravyamizritena sugandhagozIrSazrIkhaMDarasena niSitAni haricandanasya bahalastabakairdattAni paMcAMgulitalAni yeSu tAni tathA / zeSaM sukhonne yamiti / / TIkArtha : vadi vRttAnI thI mAMDIne manonayana suhalAnI tyAM sudhImAM badhA bhavanonA vizeSaNo che ane temAM (bhavanomAM) zerInA daravAjA para je kabATo che te dedIpyamAna kAMtivALA ratnothI jaDelA che mukhya daravAjA tathA aMdaranA daravAjAo toraNo ane caMdana kaLazothI vibhUSita che. tathA ratna-vinirmita puttaLIonA staMbha zayana ane AsanothI vibhUSita che tathA saumyakAMtivALA dIpyamAna ratnanA rAzithI yukta che tathA bhavano pAMcavarNavALA phulonA samUhavALA che. ghaNAM sugaMdhI dravyothI mizrita evA sugaMdhagozISacaMdananA rasathI siMcAyela che tathA haricaMdananA kadamanA piMDathI jemAM thApA apAyelA che. bAkInuM sugama che. atha vyantaranagarANAM saMkhyAM svarUpaM cAha - have baMtaranA nagaronI saMkhyA ane svarUpane kahe che taha ceva saMThiyAiM saMkhAIyAiM rayaNamaiyAiM / nayarAiM vaMtarANaM havaMti puvvuttarUvAiM / / 340 / / 2. yati - vA. || Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oDa bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 183 * tathA caiva saMsthitAni saMkhyAtItAni ratnamayAni nagarANi vyaMtarANAM bhavanti pUrvoktarUpANi / / 340 / / gAthArtha vyaMtaronA nagarono AkAra bhavanapatinA bhavano jevo ja che paraMtu te ratnamaya che ane saMdhyAthI asaMdhyAta cha. (340) 'taha ceva saMThiyAI ti bahirvRttAnyantazcaturastrANyadhastu padmakarNikAnibhAni bhavanAni yathA proktAni tathaivaitAnyapi saMsthitAni, kevalaM saMkhyAyAmetAnyasaMkhyeyAni draSTavyAni, zeSaM tu svarUpaM pUrvavaditi / / dArtha : 'taha ceva saMThiyAI' ti manapAtanA bhavanonI Thebha bahArathI goNa bhane 22thI yatura cha bhane nIcethI kamaLanA karNikA samAna che. phakta saMkhyAthI asaMkhyAta che ema jANavuM bAkInuM svarUpa bhuvanapatinA bhavano mujaba che. atha jyotiSkavimAnAnyAha - have jyotiSanA vimAnane kahe che phaliharayaNAmayAiM hoMti kaviTThaddhasaMThiyAiM ca / tiriyamasaMkhejAiM joisiyANaM vimANAI / / 341 / / sphaTikaratnamayAni bhavanti kapitthAdhasaMsthitAni ca tiryag asaMkhyeyAni jyotiSkANAM vimAnAni / / 341 / / gAthArtha : jyotiSanA vimAno tiSNulokamAM ardhA-koLAnA phaLanA AkAravALA sphaTikaratnamaya OM tathA saMdhyAthI asaMdhyAtA cha. (341) . 'tiriyaM' ti tiryaglokaH, tasmAd bahiretAni na bhavantItyarthaH / zeSa subodhaM / / TArtha : tirayaM ti AyotiSana vimAno tito'bhai cha tanAthI pahA2 nathI. bIna sugama che. atha saMkhyayA vaimAnikadevAnAM vimAnAni nirUpayitumAha - have saMkhyAthI vaimAnika devonA vimAnonuM nirupaNa karatA kahe che tevIsAhiya saganauisahasa culasIisayasahassAI / vemANiyadevANaM hoMti vimANAI sayalAI / / 342 / / trayoviMzatyA'dhikAni saptanavatyA sahasraizca caturazItizatasahasrANi vaimAnikadevAnAM bhavanti vimAnAni sakalAni / / 342 / / gAthArtha: vaimAnika devonA sarva vimAnonI saMkhyA corAzI lAkha sattANuM hajAra ane trevaza che. atheSAmeva vistarAdisvarUpamAha - Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 TIkArya : A vimAnonI saMkhyA saudharma Adi devalokamAM yathAkramathI A pramANe jANavI. pahelA saudharma devalokamAM 32,OOOOO bIjA izAna devalokamAM 28,00000 trIjA sanatakumAra devalokamAM 12,OOOOO cothA mahendra devalokamAM 08,00000 pAMcamAM brahmaloka devalokamAM 04,00000 chaThThA lAMtaka devalokamAM 50,000 sAtamA mahAzukra devalokamAM 40,000 AThamAM sahastrAra devalokamAM 06,000 navamA-dazamAM Anata-prANata devalokamAM 400 agIyAra-bAramAM AraNa-arcyuta devalokamAM - 300 . nava raiveyaka devalokamAM 318 anuttara devalokamAM 05 84,97,023 nIcenA traNa raiveyakamAM . 111 vimAno che. 111 madhyanA traNa raiveyakamAM 107 vimAno che. uparanA traNa raiveyakamAM 100 vimAno che. kula. 318 A badhA maLIne corAzI lAkha, sattANuM hajAra ane trevaza thAya che. have A vimAnonA vistArAdi svarUpane kahe che. saMkhejavittharAiM hoMti asaMkhejavittharAiM ca / kaliyAI rayaNanimmiyamahaMtapAsAyapaMtIhiM / / 343 / / dhayaciMdhavejayaMtIpaDAyamAlAulAI rammAiM / paumavaraveiyAiM nANAsaMThANakaliyAI / / 344 / / vanniyabhavaNasamiddhIo'NaMtaguNariddhisamudayajuyAiM / suNamANANa vi suhayAiM sevamANANa kiM bhaNimo ? / / 345 / / saMkhyeyavistarANi bhavantyasaMkhyeyavistarANi ca kalitAni ratnanirmitaprAsAdamahApaMktibhiH / / 343 / / dhvajavijayavaijayaMtIprAkAramAlAkulAni ramyANi padmavaravedikAni nAnAsaMsthAnakalitAni / / 344 / / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 195 - varNitabhavanasamRddhito'naMtaguNasamRddhisamudAyayuktaiH zrUyamANAnAmapi sukhadAni sevamAnAnAM kiM bhaNAma: ? / / 345 / / gAthArtha : vaimAnika devalokanA vimAno ratnothI nirmita moTA prAsAdonI paMktithI sahita saMkhyAtA yojananA vistAravALA tathA asaMkhyAtA yojanAnA vistAravALA hoya che. (343) vimAno dhvajAnA cihnavALI vaijayaMtI patAkAonI mALAothI saMkIrNa che. padmavaravedikAothI yukta che, ramya che, judA judA AkAravALA che. (344) pUrve bhavanapatinA bhavanonI samRddhinuM varNana karAyuM che tenA karatAM anaMtaguNa riddhi samudAyathI yukta che. riddhi samRddhinuM varNana sAMbhaLatA sukha thAya che to pachI tenA upabhogamAM sukhanI zuM vAta karIe ? (345) prAkArarUpA padmavaravedikA vidyate yeSvityarzaAditvAdacpratyayaH, vRttatryastrAdibhirnAnAsaMsthAnaH kalitAni-saMyuktAni, zeSamanigUDhArthaM / / nirUpitA lezato devalokAH, atha yena vihitena jIvAsteSUtpadyante tadupadarzayannAha - prakAra svarUpa padmavedikA jemAM vidyamAna che tevA vimAno garNa mAvitrAtman pratyaya ahIM pANInI vyAkaraNanA niyamaM mujaba arzaAdi zabdone vALA arthamAM san pratyaya thayela che. arthAt vimAno padhavara vedikAthI yukta che. ane vimAno goLa, trikoNa Adi judAjudA AkAravALA che. Adi zabdathI caturasa grahaNa karavA bAkIno artha sugama che. devalokanuM lezathI varNana karyuM. have je kAraNothI jIvo vaimAnika devalokamAM utpanna thAya che te kAraNone batAvatA kahe che chaumatthasaMjameNaM desacaritteNa'kAmanijarayA / bAlatavokammeNa ya jIvA vajhaMti diyaloyaM / / 346 / / chadmasthasaMyamena dezacAritreNAkAmanirjarayA bAlatapaH karmaNA ca jIvA vrajanti devalokam / / 346 / / gAthArtha chabastha saMyamathI, dezaviratithI, akAma nirjarAthI, bALApakarmathI jIvo devalokamAM utpanna thAya che. (346) chadmasthAnAM saMyamaH chadmasthasaMyamaH tena jIvA devalokaM vajranti / nivRttacchadyAno jIvA mokSameva gacchantIti chadmasthasaMyamagrahaNaM / tathA dezaviratyA akAmasya-anabhyupagamavato nirjarA akAmanirjarAtayA ca / bAlatapaHkarmaNA ca devalokaM gacchanti jIvA iti / 'atha yathAkramamudAharaNAni darzayannAha - chaprasthanuM saMyama te chabI saMyama, tenAthI jIvo devalokamAM jAya che. jeonuM chavsthapaNuM cAlyuM gayuM che tevA jIvo mokSamAM ja jAya che tenuM nirAkaraNa karavA ahIM chabasthasaMyamanuM grahaNa karela che tathA dezaviratithI * athavA siddhahema vyAkaraNanA 7-2-46nA niyamathI = pratyaya thayela che. 2. satra-sarvAsu | vArtha Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 ane nirjarA karavAnI icchA nahIM hovA chatAM je nirjarA thAya che te akAma nirjarAthI tathA bALatAnA AcaraNathI jIvo devalokamAM jAya che. have yathAkrama udAharaNone batAvatA kahe che seyaviyAnaranAho seTTI ya dhaNaMjao visAlAe / jaMbUtAmalipamuhA kameNa etthaM udAharaNA / / 347 / / zvetambikAnaranAthaH zreSThI ca dhanaMjayo vizAlAyAM jaMbUtAmalIpramukhAH krameNAtrodAharaNAni / / 347 / / zvetAMbI nagarIno rAjA, vizAlA nagarIno dhanaMjaya zreSThI, ziyALa tathA tAmalI tApasa vagere kramathI ahIM udAharaNo jANavA. (347) ___ chadmasthasaMyamena zvetambikAnaranAtho divamupayayo, dezaviratyA tu dhanaMjayazreSThI, akAmanirjarayA tu jaMbukaH - zRgAlaH, bAlatapaH karmaNA ca tAmaliH / pramukhagrahaNena anaMtAH sarvatrAnye'pi draSTavyAH / krameNa yathA saMkhyalakSaNenaitAnyudAharaNAni draSTavyAnIti / tatra ko'yaM zvetambikAnaranAtha iti, ucyate - ' chadmastha saMyamathI zvetAMbIkA nagarIno rAjA svargamAM gayo. dezaviratinI ArAdhanAthI dhanaMjaya zreSThI devalokamAM gayo. akAma nirjarAthI ziyALa tathA bALapakarmathI tAmalI tApasa devalokamAM gayo. gAthAmAM mUkelA pramukha zabdathI dareka dRSTAMtamAM bIjA paNa anaMtA jIvo devalokamAM gayA che ema jANavuM. kramathI eTale devalokamAM javAnA kAraNo je kramathI jaNAvyA che te ja kramathI dRSTAMtano krama jANavo. temAM A zvetAMbI nagarIno rAjA koNa che ? te kahevAya che zvetAMbika rAjAnuM kathAnaka zvetAMbikA nAmanI nagarI che je A bharatakSetramAM caMdra jevA nirmaLa bhavanothI karAyela manuSya lokanA yazanA pujane haMmezA vahana kare che. te nagarImAM vijaya nAmano rAjA che jeNe zatruone jItIne, manamAM pariNata thayuM che vrata jene evA zatruone mATe vano paNa sukhane ApanArA karAyA.* sAgaradatta nAmano mahaddhika zreSThI tyAM vase che. te kyAreka samudramAM vahANathI jAya che. pachI samudranI madhyamAM vanothI ramya eka dvIpane juve che. niryAmakone pUche che ke A je ramaNIya dekhAya che te kayo dvIpa che ? teo paNa kahe che ke A suvarNadvIpa che te vRkSothI ja ramya che paNa koI manuSya temAM vasato nathI. (5) pachI zreSThI kahe che ke ahIM ApaNe pANI ane iMdhaNa grahaNa karazuM ane bhamIne A dIpanuM ramaNIyapaNe joIzuM pachI vahANane nAMgarIne dviIpanI madhyamAM gayA. jalAdine grahaNa karIne jeTalAmAM te dvIpamAM kautuka thI AkarSAyelA phaLAdine khAtA ahIM-tahIM bhame che teTalAmAM zreSThI ekalo bhamato ekavRkSanA mULamAM saumyatAthI jANe caMdra hoya ane tejathI jANe skurAyamAna sUrya hoya, rUpathI nizcaye nirupama guNono ekanidhi evA eka bALakane juve che. (9) pachI teNe jANyuM ke A koI asAdhAraNa kuLamAM utpanna thayela che. koIka karmanA vazathI ahIM mukAyo che paNa e karmane ame jANatA nathI. e pramANe vicArIne UThAvIne teNe grahaNa karyo ane ghare laI AvIne gupta rIte * vijaya rAjAe zatruone jItI lIdhA tethI vairAgya pAmelA zatruoe saMnyAsano svIkAra karI vanamAM jaI ArAdhanA karavA lAgyA tethI vano paNa teone sukha ApanArA thayA. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 197 potAnI strIne soMpyo. mArI strI gUDhagarbhA hatI jeNIe Aje putrane janma Apyo che ema jAhera karAvIne teNe varyApanaka karyuM. pachI dezAMtaramAM jaIne pharI paNa zvetAMbI nagarImAM pAcho pharelo zreSThI pharI paNa varyApana kare che ane sAgara (samudra) vaDe A putra apAyo che tethI putranuM nAma sAgaradatta rAkhyuM. pachI A putra sukhapUrvaka moTo thAya che. (14) rAjaputrone ucita evI krIDAothI krIDA kare che paNa vaNikane yogya evI kriIDAothI ramato nathI, bALa jevuM AcaraNa karato nathI tathA prAkRta (sAmAnya) jananI samAna paNa AcaraNa karato nathI. paraMtu gauravapaNAthI vartato te moTA Azcaryane utpanna kare che. ucita samaye sarvakaLAone TuMka samayamAM ja grahaNa kare che paraMtu kaLAo bhaNatI vakhate vaNika janane ucita kaLAomAM tene Adara nathI paNa rAjaputrane ucita kaLAone prayatnathI zIkhe che rAjaputronI sAthe saMga kare che paNa sAmAnya puruSonI sAthe maitrI karato nathI. pachI sAthe bhaNatA suyaza rAjaputranI sAthe teno saMbaMdha thayo. (18) tenI sAthe bhojana kare che, krIDA kare che ane upavanodimAM tenI sAthe paribhramaNa kare che ane tenI sAthe vijaya rAjAnI pAse jAya che. tenA caritrane joto rAjA paNa manathI vismita thAya che ane rAjA tenI pAsethI hAthI-ghoDAdinA vinodane karAve che. dhanurvidyAnI parIkSA kare che. kyAreka ati dhanuSAdi tathA khagAdi vidyAnI paNa parIkSA kare che. vadhAre zuM kahevuM ? aMte tene sarva paNa kaLAo siddha thAya che. (21) vacana paTutva, sattva, gaMbhIratva, kSamA, baLa, buddhi, sthiratA udAratAdi bIjo paNa teno guNa samUha joIne rAjA kahe che ke A sAgaradatta nathI paNa guNanA samudra evA Ane ja sarvaloke guNasAgara kahevo. e pramANe anuttara guNothI raMjita thayelo rAjA aMta:pura AdimAM rahelo hoya to paNa ativallabha hovAne kAraNe tene kSaNa paNa mUkato nathI. 24 ane A bAju ratnAvatI nAme rAjaputrI che. tenA guNa ane rUpane jovA indra hajAra AMkhavALo thayo ema huM mAnuM chuM. tene guNasAgarakumAra upara gADha anurAga utpanna thayo ane rAjAe koIpaNa rIte te anurAgane jANyo. pachI A pramANe vicAre che ke mArI putrIno anurAga ucita sthAne che. paraMtu A vaNikaputra che tethI Ane putrI ApavA mAruM citta utsAhita thatuM nathI ane AvA guNono samUha bIjA puruSane vize dekhAto nathI tethI Ane putrI ApuM evI mArI buddhi sphare che paNa je ucita che tene huM nizcayathI jANato nathI. e pramANe vicArIne rAjA A samagra hakIkata maMtrIne jaNAve che. maMtrI paNa kahe che ke he deva !. A vaNikaputra nathI paraMtu koIka mahArAjakuLamAM utpanna thayelo paNa koIka kAraNathI vaNikanA ghare Avelo che tene ApaNe jANatA nathI. caMdranA kiraNa jevA nirmaLa guNo vaNikone kyAMya paNa hotA nathI. vaNika jAtione vize AvuM pauruSa paNa yuktikSama nathI. tethI sAgaradatta zreSThIne AnuM rahasya (paramArtha) zuM che te pUcho. rAjAe tene bolAvIne sAma vacanothI puchyuM. pachI sAgaradatte sarva hakIkata yathArtha jaNAvI. (32) e ArasAmAM pUrve kyAreya vazamAM nahIM Avela sImALAno rAjA najIkanI bhUmine lUMTe che guNasAgara tenI upara caDhAI karavAno Adezane mAge che. pachI rAjA guNasAgarane sainyathI sajja karIne visarjana kare che. pachI jaladIthI guNasAgara tyAM jaIne tene bAMdhIne killAnI sahita grahaNa kare che. pachI rAjAe moTA prabaMdhathI (satata) dezomAM vardhApana karAvyuM. tathA guNasAgarano sarva vyatikara parijanane kahyo ane tene moTo deza ApavAmAM Avyo. ane teNe rAjaputrIno svIkAra karyo ane guNasAgara tene keTalAmAM paraNyo nathI teTalAmAM koIka adazya puruSe tenuM haraNa karIne bhayaMkara samudranA pANImAM pheMkyo. ratnAvatIne paNa haraNa karIne araNyamAM parvata para pheMkI. divyayogathI dharaNendrae samudramAM paDatA guNasAgarane dhAraNa karyo. ane Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 potAnA bhavanamAM laI gayo. vastra-2tno AdithI sanmAna karIne dharaNendre kahyuM ke jevI rIte huM hamaNAM ahIMno dharaNendra chuM tema tuM paNa ahIM pUrvabhavamAM indra hato ane e saMbaMdhathI tuM mAro bhAI che tethI tuM je kahe te tAruM priya karuM. pachI guNasAgare kahyuM ke ahIMthI cyavIne huM kyAM utpanna thayo te tuM kahe pachI dharaNendra kahe che ke kSaNavAra sAvadhAna maMnavALo thaIne sAMbhaLa. (41). rohitaka nagaramAM ajJAnI, mahAlubdha dharaNa nAmano rAjA hato tathA te ja nagaramAM riddhi saMpanna naMdana nAmano vaNika hato. tenI dhananI Asakti goLane vize maMkoDA jevI gADha hatI. rAjA paNa nyAya ke anyAyathI janariddhine grahaNa kare che. pachI rAjAe kyAreka naMdananuM sarvasva harIne tene nirdhana ziromaNi karyo tethI te gAMDo thayo 'mAruM dhana kyAM gayuM' ema bolato bALakothI vIMTaLAyelo, durmana, dIna sakaLa nagaramAM bhame che. (46) pachI lAMbA samaye rAjAe kyAreka tevI ja avasthAmAM nagaramAM bhamatA naMdanane joyo. pachI haiyAmAM vicAryuM ke aho ! juo anyAyamAM rata, lubdha hRdayavALA meM potAnA vaMzamAM utpanna thayelA rAjAonA yazane malina karyo. aparAdhathI rahita A viNakanuM tathA aparAdhathI rahita apApabhAvavALA evA bIjA ghaNAMonI riddhio meM harI lIdhI. riddhi mane jema atipriya che tema bIjAne paNa priya che nahIMtara riddhinA virahamAM A naMdana AvI avasthAvALo kyAMthI thAya ? tethI jagatamAM mArA jevo koI niMdanIya nathI kemake azAzvata riddhinA nimitte meM AvuM akArya AcaryuM. (51) ityAdi vicArIne A vairAgyathI paNa rAjA tApasI dIkSAne grahaNa kare che ane ghaNAM ajJAna tapane kare che aMte anazana karI ahIM ja dharaNendra utpanna thayo. keTalAka kALe naMdana vaNika paNa koIka rIte sAro thayo. parivrAjaka dIkSA laIne saudharma devalokamAM sAgaropamanI sthitivALA devomAM mahAkrUra deva thayo. dharaNendra potAnuM AyuSya pUruM karIne ahIMthI cyavelo kusumasthaLa nagaramAM abhicaMdra rAjAne ghare putra thayo. (55) pachI saudharma devalokanA vairI deva evA naMdananA jIve tene samudranI madhyamAM AvelA dvIpa upara nAkhyo. jyAM sAgaradatte tene prApta karyo jeTalAmAM ahIM pharI paNa te ja deve haraNa karIne samudramAM nAkhyo. ratnavatIne paNa haraNa karIne araNyamAM parvata para mUkI ane eka taruNa vidyAdhare tene tyAM joI. ekalI suruSavALI, abhinava yauvanavALI tene joIne Asakta thayelo paraNavA mATe hamaNAM te prayatnathI prArthanA kare che. (59) ane te paNa tane choDIne bIjA koI puruSano manamAM paNa abhilASa karatI nathI tethI khecarane tiraskA2Ine tane ja yAda karatI rahe che. guNasAgare dharaNendrane kahyuM ke tuM hamaNAM evuM ka2 jethI huM khecarane jItIne ratnavatIne tenA pitA pAse laI jAuM. pachI dharaNendrae bhaNavAmAtrathI siddha thanArI, ghaNAM kAryone sAdhanArI evI mahAprabhAvavALI vidyAo guNasAgarane ApI. have vidyAbaLathI sahita mahAvimAnamAM ArUDha thaIne, tyAM araNyamAM jaIne, khecarane jItIne, ratnavatI ane sainya sahita tathA te khecaravaDe prApta karAI che caraNanI sevA jenI evo guNasAgara kumAra zvetAMbInagarImAM pahoMcyo. (34) pachI vijayarAjA tenA AgamanamAM samagrajanane sukha ApanAra, susthita karAyA che yAcaka janano samUha jemAM evuM vardhApana karAve che. prajJaptie kumArano sarva vRttAMta vidyAdharane jaNAvyo. teNe paNa rAjAne sarva vRttAMta jaNAvyo. pachI rAjA sAmaMtAdi sarvane bahumata ratnavatInI sAthe kumArano pANigrahaNa karAve che. khecaranuM sanmAna ka2I 2jA Ape che tathA kumArane hAthI-ghoDA-ratna-dhanadhAnyAdivALo vipula deza Ape che. (68) ratnavatInI sAthe viSaya sukhone bhogavato.kumAra vinayAdi guNothI rAjA sahita lokone khuza kare che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 199 have koIka vakhata nagaranA udyAnamAM kevalI bhagavaMta padhAryA. tenA vaMdanamATe nagarajano sAthe rAjA jAya che. guNasAgara kumAra, putro, rAjAnuM aMta:pura ane ratnAvatI paNa munine vaMdana mATe jAya che pachI kevalIe rAjaparSadA ne dharma kahyo. rAjAe paNa munine guNasAgaranuM caritra puchyuM. munie paNa pUrvabhavathI yukta evuM tenuM sarva caritra kahyuM. te sAMbhaLIne rAjA dharaNendrae kahelA samagra vacanonI zraddhA kare che ane parama saMvegane pAmyo. guNasAgara kumArane rAjyapara sthApIne moTI vibhUtithI potAnA putro strIo tathA keTalAka sAmaMtamaMtrIthI parivarelo kevaLIpAse dIkSA le che ane kramathI sarva karmono nAza karI siddhigatimAM jAya che. guNasAgara paNa sakaLa pRthvIpara vikhyAta rAjA thayo. vikrama ane prabhAvathI AkrAMta karAyA che sakala pRthvImaMDaLanA rAjAo jenAvaDe evo guNasAgara rAjA kevalInI pAse sammasvamULa zrAvaka dharmane svIkArIne sArI rIte pAlana kare che ane tIrthanI prabhAvanA kare che. (77) ane A bAja kasamasthaLa nagaramAM abhicaMdra rAjA paNa dharaNendra ane kevalIvaDe kahevAyelA potAnA putra guNasAgaranA apaharaNa Adi sarva paNa vyatikarane jANe che ane potAnuM rAjya putrane ja ApIne dIkSA grahaNa kare che. pachI vadhato che pratApa-buddhi ane nItino vibhava jeno evo dhIrAtmA guNasAgara rAjA lAMbo samaya sudhI baMne paNa rAjyonuM pAlana kare che. (80). have koIka vakhate gharamAM rahelA guNasAgare kyAMka koIka vaDe vamana karAyela bhojananuM pAna karatA parituSTa manavALA kUtarAne joyo. pachI teNe manathI vicAryuM ke jevA prakArano A kUtaro che tevA ja prakArano kharekhara huM paNa chuM kAraNa ke dhIrapuruSo vaDe vamana karAyelA rAjyone bhogavuM chuM chatAM te Azcarya che ke je kUtarA jevA caritravALA mane paNa loko puruSa kahe che athavA ajJAnI, lobhanA saMgavALo A loka zuM na kahe ? paNa te vijaya ane abhicaMdra ja dhIra manavALA puruSo che jeovaDe viveka rUpI madhanA sAravALI guTikAothI urdhvakarIne (ulaTI karIne) je viSa rUpI anna vamana karAyuM che te mArAvaDe avivekathI lAMbo samaya bhogavAyuM che ema jANIne hamaNAM paNa huM te dhIra puruSonA mArgano svIkAra karIza nahIMtara nirarthaka ja mahAghora saMsAramAM bhamIza. (86) ityAdi vicArIne jayaMtasena ane surasena nAmanA potAnA putrone baMne paNa vipula * rAjyo ApIne guNasAgara rAjA potAnA kevaLI pitAgurunI pAse vistArathI maMtrI putronI sahita jinadIkSAne grahaNa kare che. keTalAka kALe gItArtha thaI, ghaNAM sUtrano abhyAsa karIne, potAnA guruthI anujJA apAyela ekala-vihArathI vicare che. e pramANe ekAkI vihArathI kyAreka koIka nagaranI bahAra, rAtrImAM vIrAsanathI smazAna bhUmimAM rahe che ane zAstranA parama akSaranuM dhyAna karatA parvatanA zikharanI jema nizcala rahelA rAjarSi vairI evA te sudharma devavaDe jovAyo. pachI vairane yAda karato mahAduSTa tyAM paNa Avyo. ane te anArye ' dhULanA varasAdathI munine DhAMkIne sthaLa barAbara karyo. dravyathI ane bhAvathI paNa calAyamAna nahIM thayela tene dhIra jANIne teNe muzala (sAMbelA) pramANa jADI pANInI dhArAthI varasavAne zarUAta karI. (93) te pANIthI aMdara AtmAmAM lAgelI karmarUpI raja ane bahAra zarIre lAgelI samagra paNa raja dUra thaI. pachI te dhIranuM mana ane zarIra nirmaLa thayA. pachI deve varasAda varasAvya chate pANIno samUha ghaNo vadhyo tyAre tyAM kaMTha sudhI DUbelA te sAdhunA oSTha kamaLadaLa rUpe zobhe che, AMkha para rahela sImuva = pAMpaNano samUha padmahsarA rUpe zobhe che ane prazamazrIe karyo che AvAsa jemAM evA deharUpInALa para raheluM mukha kamaLanI jema zobhe che. (90) pachI te anaMta prabhAvavALA sAdhupuMgavane DUbADavAne icchato paNa deva jeTalAmAM DUbADI zakato nathI teTalAmAM gusse thayela hAthI-siMha-sApa-vichI AdinA rUpothI tevI rIte kadarthanA kare che to paNa Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 na dhyAnathI calAyamAna nahIM thayela munine joIne, svayaM ja vismita thayelo mastaka-AMkha-kAna-nAka AdimAM gADha vedanAne vikurve che. vedanAthI pIDAtA sAdhu A pramANe vicAre che ke he jIva ! samaye prApta thayelA potAnA hAthe ropelA karmarUpI mahAvRkSanA phaLone bhogava, bIjA 52 gusse na thA. tane koNa duHkha Ape che ? ane koNa sukha Ape che ? svayaM ja karelA karmo samaye AvA pariNAmane pAme che tethI kheda ane harSathI zuM ? ane A karma bhaviSyamAM avazya bhogavavAnuM che hamaNAM paNa te karmone bhogavavAmAM sahAya karato deva tAro bhAI ja paNa zatru nathI. (102) jeono aviveka mitra che evA jIvo lAMbA kALathI karmane bhogavatA alpa karmone khapAve che ane prati samaya navA ghaNAM karmone bAMdhe che. jinavacanathI utpanna thayo che viveka jeone evA jIvo ghaNAM karmone khapAve che ane navA karmo bAMdhatA nathI. tethI he jIva ! jinavacanathI utpanna thayela che viveka rUpI mitra jene evA tAre hamaNAM vedanAnI uddIraNA karato A deva mitra ja che tethI sarva jIvo52 maitrI bhAvanA ka2 ane A deva para vizeSathI maitrIbhAvanA kara. e pramANe zubha bhAvanAthI chaTThA pramata guNasthAnake rahelA guNasAgara rAjarSie sAtamA apramatta guNasthAnane prApta karI upazama zreNI mAMDI AThamuM apUrvakaraNa guNasthAna prApta karyuM. mohanIya karmanI sarva prakRtione upazamAvIne upazAMta moha nAmanuM agIyAramuM guNasthAna prApta karyuM. kevalI samAna cAritravALA, niSkaSAya manavALA, zuddha, samudra samAna zAMta thayela evA te indra ane cakravartIone stavanA karavA yogya thayA. (108) eTalAmAM ghaNAM karmo khapAvIne sarvathA manuSya AyuSya kSINa thayuM tyAre sarvArtha siddha mahAvimAnamAM deva thayo. tyAMthI paNa cyavI mahAvidehakSetramAM utpanna thaI siddha thaze. A bhavamAM paNa ATalIM guNa sAmagrIne prApta thayelo paNa chadmastha saMyamathI uttama devapaNAne ja prApta karyuM. kemake sarva kevalIsaMyamavALA jIvo ja siddha thAya che. guNasAgara rAjarSine kALadharma pAmelA jANIne tenA caritrathI khuza thayela krUra paNa deva upazAMta thayo ane samyaktvane pAmyo. gaMdhodaka ane kusumavRSTi AdithI tenA zarIrano satkAra karIne svasthAnamAM gayo. (113) have dezavirati cAritranI ArAdhanAthI devapaNAnI prAptimAM dhanaMjaya zreSThInuM kathAnaka kahevAya chedhanaMjaya zreSThInuM kathAnaka A bharatakSetramAM kuNAlA nAme zreSTha nagarI che jemAM devayugalathI puruSa yugalano bheda AMkhanA palakArAthI jaNAya che. (arthAt devone AMkhanA palakArA hotA nathI jyAre manuSyane AMkhanA palakArA hoya che bAkI badhI rIte samAna che kahevAno bhAva e che ke manuSyo devo jevA svarUpavAna che.) dhanada nAmano zreSThI temAM vase che. tene cAra putro che ane temAM vinayAdiguNothI bharelo dhanaMjaya nAmano sauthI nAnoputra che ane te samaye kalAone bhaNato adhyApakano evo vinaya kare che ke te dhanaMjayane potAnA putranI jema rAkhe che. (3) ane tene yoginI, zAkinI-bhUta Adine nigraha karanArI aneka prakAranI vidyAo Ape che. have koI vakhata nagaramAM bhamato dhanaMjaya koIka rIte dyutazALAmAM (jugAra ramavAnA sthAne) Avyo. kutUhalathI jeTalAmAM jugAra jovAne Ubho rahyo teTalAmAM te jugArIo vaDe jovAyo ane zreSThI putra che ema teoe jANyuM ane kahyuM ke he bhadra ! A jugArI tArI vatI 2me che. muMgo rahIne kSaNa pachI jeTalAmAM dhanaMjaya cAlyo teTalAmAM badhA jugArIo ekI sAthe bolyA ke ahIMyA tuM pAMcazo dramane hAre che mATe te jugA2Ine pAMcazo dramanI badalImAM ghareNuM Apa. ema kahIne hAthamAMthI vIMTIo UtArI lIdhI. pachI te ghare gayo ane pitAe tenA vyatikarane jANI gADha nirbhartyanA karI ane vastrone laIne oraDAmAM pUryo. pachI vastrathI rahita Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 201 nagna thayelo dhanaMjaya vicAre che ke aho ! juo je puruSa potAnA vyavasAyathI rahita hoya che te A rIte parAbhava pAmavA yogya thAya che tethI huM potAe upArjana karela vastrane paherIza, bIjA nahIM. pachI bhAbhIoe tathA bIjAoe paNa ghaNo samajAvyo chatAM paNa koI rIte vastrane dhAraNa karato nathI tyAre sarva parijana prazkelI ane vyAkuLa thaye chate dhanaMjaya gharamAMthI nIkaLI bahAra jAya che. kramathI AgaLa jato valkalacaranA vastro karIne ane vanaphaLothI AjIvikAne karato kyAreka vizAlA nagarInI bahAra udyAnamAM pahoMcyo ane tyAM sUryAsta thayA pachI aMdhakAra chavAye chate zvApadanA bhayathI eka mahAvRkSanI moTI bakholamAM rahyo. pachI huMkAra retI bhoga (balI) sahita soLa strIo AkAzamAMthI UtarIne te ja mahAvRkSanA nIcenA pradezamAM beThI. pachI kSaNavAramAM be bAhuthI pAchaLa pITha sAthe baMdhAyelo, suMdara AkAravALo, suMdara vastro paherelo eka taruNa puruSa tyAM lavAyo. pachI potAnA iSTadevanuM smaraNa kara e pramANe bolatI bhayaMkara evI te strIo hAthamAM kAtara laIne tenI pAse AvI. vRkSanI bakholamAM beThelo dhanaMjaya samagra vRttAMtane jue che. pachI vicAre che ke aho ! A bhadraAcAravALo koI puruSa che. (19) mArA dekhatAM vinA kAryo (aparAdhe) A nAza pAmaze. tethI potAnA adhyApakanI kRpAthI huM AnuM rakSaNa karuM. pachI dhanaMjaya yoginInA maMtrane yAda karIne vRkSamAMthI nIkaLato ane hAkala karato sarvane dAsIo kare che. puruSane choDAvIne tenA samagra vRttAMtane pUche che. te puruSe kahyuM ke he mahAyaza ! ahIM najIkamAM vizAlA nAmanI zreSTha nagarI che ane teno arikezarI nAme rAjA che teno huM indra nAme putra chuM. A yoginIo savAre mane pakaDIne ahIM lAvI che. te niSkAraNa bAMdhava !hamaNAM haNAto tArAvaDe rakSaNa karAyo che ane choDAvAyo che tethI kapA karIne kaho ke tame koNa cho ? ahIM kevI rIte AvyA ? pachI dhanaMjaya paNa tene potAno vRttAMta kahe che. have indrakumAra kahe che ke mArA puNyathI tuM ahIM Avyo che tethI ApaNe nagaramAM jaIe. pachI yoginIo pAsethI uttama vastro laIne dhanaMjaya pahere che ane hAthamAM lAkaDI laIne eka gadheDI* upara bese che ane bIjI gadheDI upara indrakumAra bese che ane bAkInI gadheDIone AgaLa karIne teo nagaranA daravAje gayA. gadheDIonA vyApArIoe A joIne puchyuM ke A gadheDIonI keTalI kiMmata che? pachI tyAM teoe mazkarIthI pUchatA vyApArIone kahyuM ke A gadheDIo mahAkiMmatI che. pachI puSTa zarIravALI gadheDIone joIne teo vaDe te pramANe ja kharIda karAI. (arthAtu moMghI kiMmate kharIda karI.) paraMtu vyApArIo rahevA sthAnane mAge che. pachI kumAroe kahyuM ke nagarImAMthI kaMIpaNa lAvIne pachI tamane sthAna ApazuM ema kahIne baMne jaNA paNa nagarImAM gayA. (31) pachI velaDIthI baMdhAyelI gadheDIo tyAM ja rahe che ane kumAra paNa eTalAmAM potAnA gharanA daravAje pahoMcyo teTalAmAM pratihAra vagere parijanaloke tene joyo tethI samagra parivAra paNa bhaya pAmyo. A koI bhUta (bhayanI dhamakI) che ema vicArIne samagra parivAra nAzI gayo ane rAjAne jaNAve che. rAjA paNa dhIra-subhaTa puruSone mokale che. subhaTo kumArane pUche che ke tuM koNa che? te kahe che ke huM rAjaputra indra chuM. subhaTo kahe che ke te to gaIkAle marI gayelo amArA potAnA hAthe smazAna bhUmimAM baLAyo che Aje ahIM kevI rIte Avyo ? rAjaputre kahyuM ke kharekhara huM baLAyo na hato paraMtu yoginIo vaDe mAruM kaMIka paNa pratibiMba (putaLuM) tamane batAvAyuM hatuM ane huM to akSata zarIravALo yoginIo vaDe laI javAyo hato. A bhAI (dhanaMjaya) vaDe huM choDAvAyo chuM e pramANe kumAra ghaNAM vizvAso (khAtarIo) pUrvaka potAnA sarvavRttAMtane kahe che. pachI khAtrI thaye chate rAjA ane sarva parijana paNa khuza thayA ane rAjAe nagaramAM moTuM vardhApana karAvyuM. (38) * ahIM arthopattithI samajI levuM ke ghanaMjaye vidyAthI sarva yoginIone gadheDIo banAvI dIdhI che. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 pachI kumAranI sAthe dhanaMjaya ghaNAM sukhathI rahe che ane haMmezAM tenI sAthe bhojana kare che, krIDA kare che, bhame che ane rahe che. pachI koIka divase maMtranI bhuktinA (maryAdAnA) aMte gadheDIo pharI paNa yoginIo thaI. bhaya pAmela vyApArIo nAzI gayA. maMtranI AjJAnA mokSa (chuTakArA) vinA teo jatI nathI ja ane bhamato dhanaMjaya kumAra tyAM Avyo. pachI karuNAthI dhanaMjayavaDe mukAyelI yoginIo potAnA sthAne jAya che. zreSThIputra dhanaMjaya kumAra kyAreka sAdhupAse jinadharma sAMbhaLIne dezavirati sahita samyaktvano svIkAra kare che ane rAjaputra indra samyaktvano svIkAra kare che pachI samaye te baMne paNa deva ane gurune haMmezA vAMde che ane prItithI baMdhAyela cittavALA jinaprarUpita dharmane ArAdhe che. (44) have koIka vakhata rAjAnuM maraNa thaye chate indra rAjaputra rAjA bane che. teNe dhanaMjayane amAtya pada para sthApavA Agraha karyo. dhanaMjaye rAjAne kahyuM ke he narAdhipa ! pAMca divasanA sukhanA kAraNa evA A mahA AraMbhamAM huM koIpaNa rIte potAnA AtmAneM nAkhIza nahIM. nItithI prApta karelI vRttithI jIvanArA alpAraMbhI, jinadharmanI aMdara rata evA jIvo haMmezA je kALane pasAra kare che te ja jIvo Aloka ane paralokamAM sukhI thAya che ane bIjA jIvo tuccha prANavRttine mATe pApone Acare che te mithyAbhimAnathI haNAyelA du:khIyA sarvatra paNa bhame che. tethI jo tuM mArA hitane icchato ho to dharmanA vighnanuM eka kAraNa, duHkhe karIne pAra pAmI zakAya tevA pApAraMbhamAM mane na joDa. (49) pachI paMcAMgathI racAyo che prasAda jenAvaDe evo dhanaMjaya sakaLa nagarInA nAyaka svarUpa zreSThIpade rAjAvaDe sthApana karAyo. sarvaviratinA svIkArano abhilASa karato paNa te rAjAnA sanmAnathI utpanna thayela ekamAtra rAgathI sarvavirati levAne zaktimAna thato nathI. pachI putra ane svajana sahita potAnA pitA dhanadane tyAM lAvIne moTA sukhathI rAkhe che ane jinadharmamAM pravartAve che. (52) have koIka vakhata kyAMkathI potAnuM maraNa najIka che ema jANIne jinamaMdiromAM pUjAo racAvIne tathA sAdharmikonuM sanmAna karIne, du:khI Adione dAna ApIne, saMghane pUjIne, zrAvakanI sarvapratimAone vahana karIne, dezaviratinuM niraticAra pAlana karIne, zarIranI saMlekhanA karIne,. kramathI paryaMta samaye AlocanA karIne pratikAMta thayelo, saMpUrNa jIvarAzine khamAvIne, eka mAsanuM anazana karIne, ullasita zubhabhAvavALo dhanaMjaya zreSThI bAramAM acyuta devalokamAM bAvIza sAgaropamanI sthitivALA devomAM utpanna thayelo sukhone bhogave che. (57) have akAma nirjarAthI devabhavanI prAptimAM ziyALanuM kathAnaka kahevAya che mathurA nAmanI nagarI che jemAM kRSNanA cAritrone gAtI gopIo musApharonA gamanamAM lAMbA samaya sudhI vighno kare che. temAM jitazatrunAmano rAjA che jenA zatruo araNyamAM paNa rAjyarUpI lakSmIne choDatA nathI kemake teo tapa rUpI rAjyalakSmIne* pAmelA che. kyAreka rAjamArge nIkaLato A rAjA prAsAdanA zikhara upara potAne jotI kAlI nAmanI vezyAne jue che. (3) tenA rUpAdi guNothI mUcchita thayelo tene grahaNa karI aMtaHpuramAM sthApanA kare che ane tenI sAthe viSayasukhane bhogave che. kALakrame tene putra thayo ane tenuM kAla e pramANe nAma rAkhyuM. durnayonI sAthe A moTo thaI yauvanane prApta thayo. pachI kAla lokanA dhanane hare che, gharomAM khAtara pADe che. mArgomAM lokane lUMTe che ane pakaDIne kedakhAnAmAM pUre che. nArIjanane bhraSTa kare che, jitazatru rAjAe zatrurAjAone jItIne teonA rAjyone laI lIdhA che. zatrurAjAo hArI jaIne araNyamAM cAlI gayA che ane tyAM teoe tapa rUpI rAjyalakSmIno svIkAra karyo che jene jitazatru rAjA laI zakato nathI, Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 203 baLAtkArathI paNa sAravastune laI le che. yamanI jema pratyakSathI lokanA ahitamAM ja varte che. kyAreka prAsAdamAM rahelo evo A jaMgalamAM rahelA ziyALonA avAjane sAMbhaLIne pUche che ke A kayA jIvono svara che? sevaka jane kahyuM ke he kumAra ! A ziyALIyAono avAja che. kumAre kahyuM ke eka ziyALane bAMdhIne lAvo. sevakoe temaja karyuM. pachI kAla ziyALane khIlAmAM bAMdhIne cAbukathI mAre che tyAre ziyALa khI khIM raDe che eTale kAlane harSa thAya che pachI kAle pharI pharI te ziyALane cAmaDI nIkaLI gaI tyAM sudhI mAryuM. jenA zarIramAMthI lohIno pravAha nIkaLI gayo che evA ziyALe jIvitano tyAga karyo ane akAma nirjarAthI marIne vANavyaMtara devomAM deva thayo. kAla paNa sakaLa nagarImAM upadrava kare che. pachI nagaranA loko bhegAM thaIne rAjAne khabara ApI. rAjAe paNa nagarajanone vidAya ApIne kAlIne kahyuM ke A tAro putra sakaLa nagarane pIDe che to tenuM tuM vAraNa kara. pachI gusse thayelI kAlI bhrakuTi caDAvIne rAjAnI nirbhatna kare che ke mAre eka ja putra che tame ane vANiyA baMne sAthe maLIne haMmezA paNa zuddha svavabhAvavALA tene herAna karavA mATe pravRtta thayA cho. kAlIthI bhayapAmelo rAjA mauna thaIne rahyo tethI te kAla nagaranA lokone adhikatara pIDavA lAgyo. have koI vakhata bhamato te sAdhuonA upAzrayamAM jAya che tyAM bhayabhIta thayelA sAdhuo vyAkhyAna karatA nathI. pachI kAle kahyuM ke tamane badhAne mArA taraphathI abhaya che tethI potAnA dharmane kaho Aje huM sAMbhaLavA Avyo chuM. (18) pachI gurue kahyuM ke he bhadra ! naraka-tiryaca-manuSya ane devanA bhedathI A saMsAra cAra prakArano jinezvaravaDe batAvAyo che. pharI kAla pUche che ke naraka ane tiryaMcAdi kevA prakAranA che. pachI karuNAthI gurue sUtranirdiSTa, pUrve kahevAyelA svarUpavALuM, narakAdinuM sarva paNa svarUpa vistArathI kahe che. te narakAdimAM je prakAranA jIvo jAya che tene tuM sAMbhaLa. - mahAraMbhathI, mahAdhananA parigrahathI, paMcendriya vadhathI, mAMsAhArathI jIvo narakamAM jAya che. mAyAvIpaNAthI, khoTA tAlamApathI, phUTa-krayAdi alIkathI jIvo zvAna vagere tiryaMca gatimAM jAya che. (23) parane pIDA karavAthI jIvo manuSyagatimAM AMdhaLA, baherA, lUlA, laMgaDA thAya che ane devagatimAM durbhAgya ane kilbiSakapaNAne prApta kare che. e pramANe pApa karanArA jIvo pUrve varNavAyela saMsAracakramAM bhame che ane haMmezA anaMta tIvra duHkhothI mukAtA nathI. pachI kAla vicAre che ke guruvaDe thoDAMka ja pApasthAno kahevAyA che paNa mArA vaDe aneka pApo karAyA che tethI mAre avazya narakamAM javuM paDaze. tethI pUche che ke evo kayo upAya che jethI mAre narakamAM na javuM paDe ? pachI guru kahe che ke jo karmarUpI vananA samudrane zoSavavA mATe dAvAnaLanI vRSTi samAna evI jinadIkSA levAmAM Ave to narakAdigatimAM na javuM paDe. pachI kAla kahe che ke mane tame jina dIkSAnuM pradAna karo. pachI jJAnanA upayogathI joIne guru kahe che ke tuM mAtA-pitAnI rajA laI Ava, vilaMba na kara. pachI kAle mAtA-pitAnI rajA mAMgI. tethI rAjA vicAre che ke auSadha vinA ja A vyAdhi nAza pAme che. tethI ghaNo utsAhita thayo. pachI mAtA ghaNAM Agrahane karatI rajA ApatI nathI to paNa kAle mAtAne samajAvIne teonI pAse dIkSA lIdhI ane gItArtha thayelA A kAlamuni ekala vihAranI pratimAno svIkAra kare che ane kALathI grAma nagaromAM vihAra karatA muddagazaila nagaramAM padhAryA jyAM jitazatru che jenI agramahiSI kAlasAdhunI bahena che. tethI rAjA vagere te muninA vaMdanane mATe gayA. devIe (agramahiSIe) tenA arthanA vyAdhine jANyo. (34) zarIranI cikitsA nahIM karanArA kALamuni kyAreya paNa teno upacAra (auSadha)ne karAvatA nathI. rANI vaidyane pUchIne cUrNane laI AvI. pachI bhikSA mATe AvelA te muninA bhojanamAM cUrNa meLavIne ApyuM. tenAthI arzanA jaMtuo kharIne paDyA. auSadha saMbaMdhI adhikaraNa thayuM che ema jANIne bhojananuM sarvathI paccakhANa kare che. (37) Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 A bAju ziyALadeva anazanane svIkArela te munine joIne pUrvabhavanA vairane yAda karIne tyAM Ave che. pachI baccA sahita eka ziyAlaNIne vikrvIne utpanna karAI che ghaNI vedanA jene evA te kAla sAdhune khI khI karatI khAya che. pachI ugAmela zastravALuM rAjAnuM sainya te sAdhunuM rakSaNa kare che. deva paNa kSaNathI dekhAya che kSaNathI adRzya rahe che pharI Ave che e pramANe jyAM sudhI baccA sahita te ziyAlaNInA rUpathI sAdhu bhakSaNa karAyA teTalAmAM vedanAne samabhAvathI sahana karIne te sAdhu devalokamAM gayA ane ahIM akAma nirjarAthI ziyALa devabhavamAM gayo eTalo mAtra ja ahIM prastuta viSaya che bAkInI sarva vAta jaNAvI che. jema kAlamunivaDe roga ane devano upasarga samabhAvathI sahana karAyo tema bIjAe paNa sahana karavo joIe. have bAlApa karmathI devabhavanI prApti vize tAmali tApasanuM udAharaNa kahevAya che tAmali tApasanuM udAharaNa haMmezA samudra paNa ratnone levA mATe jANe tenI sevA na karato hoya evI ghaNAM ratnothI bharapUra tApraliptI nAme nagarI hatI. te nagarImAM mauryaputra tAmali nAmano gAthApati vase che. amApa riddhithI yukta chatAM paNa je haMmezA dhananI lAlasAthI rahita hato ane viSaya sukhone bhogavatA teno kALa pasAra thAya che kyAreka rAtrInA pAchalA bhAgamAM A pramANe vicAre che ke pUrvanA karmanA vazathI jyAM sudhI mAre ghare vipula dhana che mAro sarva paNa parijana ane svajanavarga paNa Adara kare che ane jyAM sudhI pUrvanA zubha karmano vigama na thAya ane dhana nAza na pAmI jAya ane parijana paNa parAbhava na kare teTalAmAM mAre prANAmI* pravrajyA levI yogya che e pramANe vicArIne, prabhAte jAgIne, sakala svajana vargane AmaMtraNa ApyuM. pachI vipula annapAnAdithI svajanone sanmAnIne teonI samakSa moTAputrane kuTuMbanI javAbadArI soMpIne, muMDa thaIne prANAnI dIkSA grahaNa kare che. AtApanA bhUmi para bAhune UMcA karIne, sUryanI sanmukha rahIne, chaThThano tapa karIne, pAraNe ucca, nIca ane madhyama gharomAM pharIne zuddha bhAtane lAkaDAnA pAtrAmAM grahaNa kare che ane tene ekavIza vAra pANIthI dhoIne bhojana kare che (10) e pramANe haMmezA paNa chaTTa-chaTTathI AtApIne bhojana kare che. pachI pRthvI para bhamato kyAMya paNa indra ke skaMda ke rudra ke rAjA ke - amAtya ke zreSThI ke sArthavAha ke cAMDAla ke kAgaDAne ke adhama kUtarAne jue che tyAM UMcAne UMcethI ane nIcAne nIcethI praNAma kare che e pramANe sAITha hajAra varasa bALapane kare che. ajJAna tapathI tenA zarIranI cAmaDI ane hADakAM ja bAkI rahyAM. pachI nagaranI bahAra anazana kare che (14) ane A bAju bali caMcA rAjadhAnImAM bali nAmano asurendra avana pAmyo tyAre te rAjadhAnI indra vagaranI thaI. deva ane devIo bhegAM thaIne maMtraNA karI ke ApaNe indra vinAnA thayA chIe tethI indra vinA ApaNI eka paNa kSaNa na thAo ane A tAmali anazanamAM varte che tethI Ane niyANuM karAvIe jethI te ahIM ApaNA indra rUpe utpanna thAya e pramANe vinizcaya karIne teo tAmalinI pAse gayA ane kahyuM ke tame jANo cho ke bali-asurendranA ame deva-devIo chIe amAro pUrvano indra eNvI gayo che tethI tame hamaNAM niyANuM karo jethI tame amArA indra thAva ane tyAM divya viSaya sukhane anubhavo tathA ame paNa tamArI AjJAnuM pAlana karanArA thaIzuM. (20). * jemAM praNAma kartavyatA rUpe che evI dIkSA te prANAmI pravrajyA. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaka bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 205 tAmali tapase kyAMya paNa A vacanone sAMbhaLyA hatA te A pramANe che - "AzaMsAthI rahita, ni:spRha evA uttama munie mokSamAM ane saMsAramAM sarvatra sarva anuSThAna karma AcaravuM joIe... vagere." pachI tAmali mauna dharIne rahyo ane kaMIpaNa bolato nathI ane pachI devadevIo niyANAne mATe pharI pharI daDha Agraha kare che. eTalAmAM tAmali kaMIpaNa bolato nathI teTalAmAM kheda pAmIne teo potAnA sthAnamAM gayA ane A bAju IzAna devalokanA indranuM cyavana thayuM. be mahinAnI anazana vidhine karIne tAmali tApasa tenA sthAne IzAnendra thayo. (24). pachI balIcaMcAmAM asurakumAroe jANyuM ke tAmali IzAna kalpamAM indra thayo che. pachI gusse thayelA teoe tAmraliptI nagarImAM jaIne DAbApagamAM ghAsanA doraDAthI tAmalinA zarIrane bAMdhyuM ane mukhamAM traNavAra thUke che. svayaM vezane dhAraNa karanAro, ajJAna kaSTane karanAro, kUtarAdine paNa praNAma karanAro evo A bALa tapasvI koNa che ? e pramANe avajJApUrvaka kopathI bolIne, ekAMtamAM nirjana jagyAe tenA zabane nAkhIne (choDIne) sarva potAnA sthAnamAM gayA. (28). ' ane A sarva vRttAMtane izAna devalokanA deva-devIoe joyuM tethI teoe indrane kahyuM tethI te asuradevo para krodhe bharAyo ane zayyAmAM rahelo paNa asura devadevIothI yukta sarva balicaMcA rAjadhAnIne kupita dRSTithI jue che. (30) pachI te IzAnendranA divya prabhAvathI balicaMcA rAjadhAnI aMgArAnI rAkha tathA murmara (chAra)nA kapilavarNanA (bhukharAvarNanA) sAravALI thaI. pachI bhaya pAmelA vyAkula manavALA evA asurakumAra . deva devIo tene jANIne tyAM cArebAju doDe che. IzAna devarAjanA divya devaddhine tathA divya tejalezyAne sahana karavA asamartha evA teo mastaka para aMjalipuTa joDIne vinayathI namelA IzAnendrane vAraMvAra khamAve che ane kahe che ke amo AvuM pharIthI nahIM karIe, kopadRSTine pAchI laI lo. te paNa divya tejovezyAne pAchI saMtarI le che ane ahIMthI cyavana pAmelo IzAnendra mahAvideha kSetramAM siddha thaze. tAmali tApasa vaDe jeTaluM bALapa kaSTa karAyuM teTalA tapathI jinamaMtamAM rata evA bIjA ATha jIvo siddhigatimAM jAya. kiM yathoktaizchadmasthasaMyamAdibhireva hetubhirdevatvamApuvanti jIvAH ?, AhozvidanyairapItyAha - zuM hamaNAM kahevAyelA chabI saMyamAdi hetuothI ja jIvo deva bhavane pAme che ke bIjA kAraNothI paNa deva bhavane pAme che ? Ane jaNAvatA kahe che ane'vi hu khaMtiparA sIlarayA dANaviNayadayakaliyA / payaNukasAyA bhuvaNovva bhaddayA jaMti suraloyaM / / 348 / / anye'pi khalu zAntiparAH zIlaratAH dAnavinayadayAkalitAH pratanukaSAyAH bhuvana iva bhadrakA yAnti paralokam / / 348 / / gAthArtha : kSamAmAM tatpara, zIlamAM rata, dAna-vinaya-dayAthI yukta, pAtaLA kaSAyavALA bIjA paNa bhadrika jIvo bhuvananI jema devalokamAM jAya che. anye'pi bhadrakamithyAdRSTyAdayaH kSAntyAdiguNayuktA bhuvanavadevalokamupayAnti / / * : punarI bhuvana ti ?, te - Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 TIkArtha ? bIjA paNa bhadrika mithyAdRSTi vagere jIvo kSAMti vagere guNothI yukta bhuvananI jema devalokamAM jAya che. paNa A bhuvana koNa che ? kahevAya che bhuvananuM kathAnaka kAMpItyapura nAmanuM nagara che jemAM kRSNa pakSamAM rahelo caMdra paNa bhavanonI ghaNI jyosnAthI yukta zukla pakSano hoya tema zobhe che. temAM sarva kaLAomAM kuzaLa evo kuzaLa nAmano zreSThI vase che. tene cAra putro che, bhuvana nAmano putra sauthI nAno che ane tenA ghare ghaNo vibhava che, sarve putro vyavasAyI che paNa bhuvana rUpasvI, vinayI ane zIla saMpanna che. sarva devone praNAma kare che, sarva dharmonI prazaMsA kare che, alpa kaSAyavALo, dayAvALo tathA prakRtithI saraLa evo te dIna, duHkhI, svajana tathA bhadrika loko vagerene paNa nitya svavibhava pramANe yathAyogya dAna Ape che. (5) pachI tenA sarva paNa bhAIo tenA para kacakaca kare che ane teonI strIo paNa kacakaca kare che tathA mAtApitAne paNa pharIyAda kare che ke A bhuvana sarva dhanane veDaphI nAkhaze. pachI koIka vakhate bhAIo sahita bhegAM maLIne pitAe kahyuM ke dAna ApavAnA svabhAvano tyAga kara athavA amArAthI judo rahe. pachI bhuvane kahyuM ke dAna ApavAnA svabhAvano tyAga karavo zakya nathI tathA huM alaga paNa nahIM thAuM. paraMtu tamArA Adezane karIza. pachI pitAe tathA bhAIoe svajanone bhuvananI vAta karI. te svajano paNa kahe che ke tamAruM A ucita kArya nathI kAraNa ke pUrve tamArI pAse dhana na hatuM. tamane sakala riddhionI prApti A dhananA janma thayA pachI thaI che, paraMtu AnuM vyasana lokaviruddha evuM jugArAdi nathI. paraMtu AnuM vyasana vibhava anurUpa dAna che ane temAM paNa tevA prakArano doSa ame jotA nathI. pUrvanI jema ja tamArA saMyukta kuTuMbanA vyavahArane cAlu rAkho. tenA sarve bhAIo ahaMkArathI kahe che ke jo A lakSaNo che to potAnA lakSaNanA prabhAvane svayaM ja bhogave. (12) nirlakSaNA evA ame alaga thaIne raheze. e pramANe ullaMTha vacano bolI teoe bhuvanane alaga karI dIdho ane bhuvana kahe che ke mAre koIpaNa bhAga joIto nathI. pachI bhAIo asUyAthI kahe che ke tAro bhAga laIne potAnI pAse rAkha ame tene saMbhALazuM nahIM. pachI bhuvana bhAga grahaNa kare che ane tenA bhAge vipula dhana prApta thayuM ane jIrNoddhAra Adi dharmakAryamAM dhananA vyayanI zarUAta karI. rudrAdi devakuLomAM ApatA tenA vaDe kyAMka UMcuM jIrNa jinabhavana jovAyuM. teNe sarva dhanano vyaya karIne AkhA jinabhavanano jIrNoddhAra karyo. pachI loka kahe che ke mAtra vAsaNo ja kharIdI zakAya teTaluM paNa dhana nathI to tuM hamaNAM kevI rIte AjIvikA calAvI zakIza ? (17) bhuvana kahe che ke potAnA bhujArUpI daMDathI upArjana karela dhanano huM bhogavaTo karIza paNa pitA ane bhAIoe upArjana karelA dhanano nahIM ane pachI sahAya che bhujA bIjI jene evo A dhana kamAvavA gharethI nIkaLyo ane bhamato eka yogI vaDe jovAyo. yogIe kahyuM ke he mahAyaza ! tuM dhananI kAMkSAthI bhame che ? vadhAre zuM ? tArA lakSaNo anyanA zarIramAM dekhAtA nathI. tethI te ahIM ja najIkanA parvata para Ava jethI mahenata vagara ja tane khUTe nahIM teTaluM dhana meLavI ApuM. pachI bhuvana tenI sAthe te najIkanA parvata para jAya che ane baMne paNa ekeka moTuM tuMbaDuM laIne eka guphAmAM praveze che ane bhuvana hAthamAM rahelA pAtrane vagADe che. pachI kyAMka siMhanAdane karatA siMhanA mukhane joyuM. kyAMya kSobha nahIM pAmatA baMne paNa tyAM praveze che ane AgaLa baLatA agnine joIne tenI madhyamAMthI jAya che ane kramathI jatA apsarAnA samuhathI Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 207 vIMTaLAyelI, zreSTha rUpavALI, AsthAna sabhAmAM beThelI eka devIne juve che. gaurInA avAjathI jema mahAdeva zaMkara AkarSita thAya tema te yogI devInA rUpathI AkSipta thayo. pachI potAne araNyamAM pRthvIne khotarato (khodato) jue che ane asaMkSubdha bhuvana devIno tiraskAra karIne AgaLa gayelo kanakasabhAmAM rahelA zreSTha ratnAsana para devothI sevAyA che caraNa rUpa kamaLa jenA evA mahaddhika zreSTha devane juve che. pachI te deve saMbhramanA vazathI abhyatthAna karIne aMjali joDIne potAnA AsananA dAnathI bhuvanane AmaMtrIne vinayathI kahyuM ke huM saudharma devalokano deva chuM ane ahIM kriIDA mATe Avyo chuM. (29) kAMpItyapura nagaramAM je jinabhavana tArA vaDe jINoddhara karAyo che te pUrvabhavamAM mArA vaDe ja nirmANa karAyuM hatuM tethI tenA jIrNoddhAramAM huM ghaNo khuza thayo chuM. ahIM te ghaNuM puNya upArjana karyuM che. jethI te bhadra ! tane ahIM vibhavamAM koIpaNa nyUnatA nahIM Ave. e pramANe devatAI vacano sAMbhaLIne jeTalAmAM bhuvana tyAM kaMIpaNa bole teTalAmAM suvarNa ane ratnamaya mahelamAM gaMgA nadInA kAMThA samAna palaMganI aMdara potAne beThelo juve che. pachI Ubho thaIne jeTalAmAM sarva dizAonuM nirIkSaNa kare che teTalAmAM cAre bAjuthI ratnanA DhagalAo juve che tathA ghaNAM amUlya vastro ane pAra vinAnA dhana, dhAnya ane suvarNane juve che. (34) zuM A indrajALa che? athavA zuM A svapna che? kAraNa ke guphA paNa dekhAtI nathI, te deva paNa dekhAto nathI, tenI sabhA paNa dekhAtI nathI. badhuM bIjuM ja dekhAya che. e pramANe vicAratA tene AkAzamAM rahelA devo kahe che ke saudharma devalokanA deve khuza thaIne A tane ApyuM che ane guphAmAMthI lAvIne kAMpItyapuramAM tuM amArAvaDe mukAyo che tathA ame saudharmadevavaDe tArI AjJAne karavA nimAyA chIe tethI potAnA ja puNyothI prApta thayela A dhanane bhogava. pachI bhuvana paNa vilAsane kare che ane tyAM dhananA samUhano vyaya kare che ane kALe karIne teno pitA dhana rahita thayo ane bhAIo paNa daridra thayA tethI bhuvana teone potAnI pAse bolAve che to paNa tenA bhAIo mithyAbhimAnathI tenI pAse rahetA nathI. paNa mAtA pitA tenA ghare sukhethI rahe che. alaga rahelA bhAIone paNa te vipula dhana Ape che. svajana vargano uddhAra kare che, dInone dAna Ape che. jIrNoddhAramAM savizeSa dhanano vyaya kare che. dhArmika jananuM vAtsalya kare che, sarva sAdhuone vAMde che e pramANe vinayathI haMmezA vartatA guNanA eka sthAna evA bhuvananA avarNavAdane tenA bhAIo matsaranA vazathI grahaNa kare che. (bole che.) pAtaLA thayA che kaSAyo jenA evo bhuvana paNa avarNavAdane bolatA bhAIone paNa haMmezA dhana Ape che ane teonA kAryone karI Ape che. (44) - pachI dhanathI, putrathI tathA parijanathI vRddhi pAmatA bhuvanane joIne matsarathI vyAkulita thayelo moTobhAI tene sahana nahIM karato rAjAnI pAse jaIne pharIyAda kare che ke tamArA pUrva puruSonA vipula nidhAnone bhuvane grahaNa karyA che tathA lobhathI grasta thayela bhuvana tattvanA paramArthane jANato nathI. rAjA paNa bhuvanane | pakaDAvIne potAnI pAse bolAve che. rAjA vaDhIne (Thapako ApIne) pUche che ke dhaMdhA vinAnA tArI pAse dhana kyAMthI AvyuM ? bhuvana vicAre che ke mAre ahIM rAjAne zo javAba Apavo kemake yathAsthita kahIza to paNa A mArA upahAsane ja karaze tethI tene je game te mAruM bhale kare. (49) jeTalAmAM bhuvana javAba Apato nathI teTalAmAM kopane pAmelo rAjA tenA vadhanI AjJA kare che. pachI ArakSaka tene bahAra laI jaIne jeTalAmAM haNe teTalAmAM saudharma devavaDe bhuvananA kAryamAM nimAyelA devo nagaranI upara atimoTI zilAne vidurve che. ane kahe che ke "anAcAramAM tatpara evA lokono je Avo haNavAno vicAra jyAM varte che te nagarane rAjA sahita ame cUrI nAkhazuM. matsarIonA paNa vacanathI Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 sajjanonI paNa kadarthanA karAya che, pAtra ke apAtra ane guNa ke doSanI vicAraNA karAtI nathI. jIrNa jinabhavananA uddhArathI AnAvaDe upArjana karAyelA puNyanA vazathI amArA svAmI vaDe Ane dhana apAyuM che. tenA bhAIo AnA dhanane joI zakatA nathI ane matsarathI vyAkula thayelA asaMbaMddha paNa pralApane kare che." ityAdi sAMbhaLIne vyAkula ane bhIyabhIta thayelo rAjA dhUpadAnI hAthamAM laIne, zveta-vastro ane AbharaNo paherIne, sakaLanagaranA lokonI sahita bhuvanane choDAvIne te devone bhaktithI vAraMvAra jyAM sudhI upazAMta thAya tyAM sudhI khamAve che. (57) pachI rAjA bhuvananA bhAIone bolAvIne nigraha kare che. bhuvana paNa rAjAnA pagamAM paDIne A pramANe kahe che ke he deva ! jo tame A mArA bhAIono nigraha karo cho to huM ghare nahIM jAuM. Aono doSa nathI meM pUrvabhavamAM koIne ALa ApyuM che tenuM mane hamaNAM A phaLa prApta thayuM che. AtmA lokanI aMdara potAnA sukhaduHkhane karanAro tathA haNanAro che. (60) e pramANenA vacanothI bhuvana potAnA bhAIone choDAve che. rAjA bhuvananuM ghaNuM sanmAna karIne tenA ghare mokale che. pachI rAjAnA AgrahathI keTalAka divaso ghare rahIne vairAgyathI potAnA moTA putrane kuTuMbano bhAra soMpIne eka mAsanuM anazana karIne pUrve kahevAyelo saudharma deva je vimAnamAM che te ja vimAnamAM bhuvana devapaNe utpanna thayo tyAMthI AvIne baMne paNa devo karma khapAvIne mahAvidehamAM siddhine pAmaze. (64) Aha- nanu chadyasthasaMyamAdibhirdeveSUtpannAnAM teSAM ka utpattikramaH ? kiM ca svarUpamityAzaMkyA''ha prazna H chadmastha saMyama AdithI devomAM utpanna thayelAono utpattikrama zuM che ? ane teonuM svarUpa zuM che ? uttara H uparanI zaMkAono uttara nIcenI gAthAothI jaNAve che. bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 uppaNNAya ya devesu tANa Arambha jammakAlAo / uppattiko bhanna jaha bhaNio jiNavariMdehiM / / 349 / / utpannAnAM ca deveSu teSAmArabhya janmakAlAt utpattikramo bhaNyate yathA bhaNito jinavarendraiH / / 349 / / sugamA / / yathApratijJAtamevA''ha have pratijJA mujaba ja kahe che gAthArtha : devabhavamAM utpanna thayelA devonA janmathI mAMDIne utpattikrama jema jinezvarovaDe kahevAyo che tema jaNAvAya che. (349) - - uvavAyasabhA vararayaNanimmiyA jammaThANamamarANaM / tI majjhe maNipeDhiyAe rayaNamayasayaNijjaM / / 350 / / tatthuvavajjai devo komalavaradevadUsaaMtarie / aMtomuhuttamajjhe saMputro jAyae eso / / 351 / / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 206 aha so ujjoyaMto teeNa disAo pavararUvadharo / suttaviuddha vva khaNeNa uDhio niyai pAsAiM / / 352 / / sAmANiyasurapamuho tatto savvo'vi pariyaNo tassa / AgaMtuM abhiNaMdai jayavijaeNaM kayaMjalio / / 353 / / iMdasamA deviDDI devANupiehiM pAviyA esA / aNu jaMtu jahicchaM samuvaNayaM niyayaputrehiM / / 354 / / aha so vimhiyahiyao ciMtai dANaM tavaM va sIlaM vA / kiM putvabhave vihiyaM mae ? imA jeNa surariddhI / / 355 / / iya uvautto pecchai putvabhavaM to imaM viciMtei / kiM ettha majjha kicaM paDhamaM ? tA pariyaNo bhaNai / / 356 / / aTThasayaM paDimANaM siddhAyayaNe taheva sagahAo / kayaabhiseyA pUeha sAmi ! kiyANimaM paDhamaM / / 357 / / aha so sayaNijAo uTThai parihei devadUsajuyaM / maMgalatUraravehiM paDhaMtasurabaMdivaMdehiM / / 358 / / harayammi samAgacchai karei jalamajaNaM tao visai / abhiseyasabhAe aNupayAhiNaM puvvadAreNaM / / 359 / / upapAtasabhA vararatnanirmitA janmasthAnaM amarANAM tasyA madhye maNipIThikAyAM ratnamayaM zayanIyam / / 350 / / tatrotpadyate devaH komalavaradevadUSyAntaritaH aMtarmuhUrtamadhye saMpUrNo jAyate eSaH / / 351 / / atha sa udyotayan tejasA dizaH pravararUpadharaH suptavibuddha iva kSaNena utthitaH pazyati pArthAni / / 352 / / sAmAnikasurapramukhaH tataH sarvo'pi parijanastasya AgatyAbhinaMdati jayavijayena kRtAMjalikaH / / 353 / / indrasamA devaddhiH devAnupriya ! prAptA eSA anubhuta yathecchaM samupanatAM nijakapuNyaiH / / 354 / / Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 atha sa vismitahRdayaH ciMtayati dAnaM tapazca zIlaM ca kiM pUrvabhave vihitaM mayA yena iyaM suraddhiH / / 355 / / iti upayuktaH pazyati pUrvabhavaM tataH idaM vicintayati kimatra mama kRtyaM prathamaM ? tataH parijano bhaNati / / 356 / / aSTazataM pratimAnAM siddhAyatane tathaiva sakthIni kRtAbhiSekAH pUjayata svAmin ! kRtyAnAmidaM prathamaM / / 357 / / atha sa zayanIyAt uttiSThati pariharati devadUSyayugmaM maMgalatUryaravaiH paThatsuravRndavRndaiH / / 358 / / hRdaM samAgacchati karoti jalamajanaM tato vizati abhiSekasabhAM punaH pradakSiNayan pUrvadvAreNa / / 359 / / gAthArtha : devonuM janmasthAna zreSTha ratnothI banelI upapAda sabhA che ane te upapAda sabhAmAM maNimaya pIThikA upara ratnamaya ziyana che. (350) temAM komaLa zreSTha devadUSyanI aMdara deva utpanna thAya che ane aMtarmuhUrtakALamAM saMpUrNa avagAhanA vALo thAya che. (351) pachI tejathI dizAone udyota karato zreSTharUpane dharanAro sUIne jAgelAnI jema kSaNathI Ubho thayelo nikaTamAM rahelA devaparivArane juve che. (352) pachI sAmAnika deva vagere teno sarva paNa parijana aMjali joDIne AvIne jaya-vijayathI abhinaMde che. (353) ane kahe che ke devAnupriyavaDe A indra samAna deva-Rddhi prApta karAI che. potAnA puNyothI maLelI riddhine deva icchA mujaba bhogave. (354). pachI vismaya hRdayavALo te vicAre che ke pUrvabhavamAM mArAvaDe evuM kayuM dAna, tapa ke ziyaLa ArAdhAyuM che jethI A Rddhi mane prApta thaI. (355). e pramANe upayogavALo pUrvabhavane jue che pachI A pramANe vicAre che ke to ahIM mAre prathama zuM karavA yogya che ? pachI parijana kahe che ke - (353) siddhAyatanamAM rahelI ekaso ATha pratimAone tathA abhiSeka karAyelI dADhAone he svAmI !tame pUjo A prathama kArya che. (357) pachI deva zaiyAmAMthI UThe che, devadUSya yugalane dhAraNa kare che, maMgala vAjiMtronA avAjathI, bolatA devonA baMditRdothI yukta svaccha sarovara pAse Ave che, pANIthI snAna kare che, pachI abhiSeka sabhAmAM pradakSiNA ApIne pUrvadvArathI praveze che. (358-359) Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 211 sugamAH, navaraM sakthAstIrthakaradaMSTrAH ratnamayastambhopari hIrakasamudrakeSu kSiptAstiSThanti tataH siddhAyatane aSTottarazataM pratimAnAM, tathA sudharmasabhAgatAstIrthakaradaMSTrAH svasvAmikRtAbhiSekAH santaH pUjayata yUyaM, devakRtyAnAmatredaM prathamakRtyaM, 'harayammi' tti svacchapradhAnasalilasampUrNe hUde samAgacchati, tatra jalamajjanaM kRtvA tato'bhiSekasabhAM pradakSiNIkRtya pUrvadvAreNa 'vizati' pravizati / abhiSekavidhikramamevAha - TIkArtha : gAthAo sugama che. sakathA eTale tIrthaMkaranI dADhAo, ratnamaya staMbhanI upara hIrAnA dAbaDAomAM rakhAyelI che. pachI siddhAyatanamAM ekaso ATha jinapratimAone tathA sudharmasabhAmAM rahelI tIrthaMkaronI dADhAo je potapotAnA svAmIvaDe abhiSeka karAyelI che tene tame pUjo. devonA kRtyomAM A prathama kRtya 'harayammi' kheTale svaccha uttama pAezIthI bharelA sarovara pAse khAye che temAM snAna durIne pachI abhiSe sabhAne pradakSiNA karIne pUrvanA dvA2thI praveze che. have abhiSeka vidhine kahe che aha AbhiogiyasurA, sAhAviya taha viuvviyaM ceva / maNimayakalasAIyaM bhiMgArAi ya uvagaraNaM / / 360 / / ghettUNa jaMti khIrohimmi taha pukkharoyajalahimmi / dosu vi giNhaMti jalAI taha ya varapuMDarIyAI / / 361 / / mAgahavaradAmapabhAsatitthatoyAiM maTTiyaM ca tao / samayakkhette bharahAigaMgasiMdhUNa sariyANaM / / 362 / / rattArattavaINaM mahAnaINaM tao'varANaM pi / ubhayatamaTTiyaM taha jalAI giNhaMti sayalANaM / / 363 / / gaMtUNa cullahimavaMtasiharipamuhesu kulagiriMdesu / savvAiM tuvaraosahisiddhatthayagaMdhamallAI / / 364 / giti vaTTaveyaDaselasiharesu causu emeva / vijaesu jAI mAgahavaradAmapabhAsatitthAI / / 365 / / giNhaMti salilamaTTiyamaMtaranaisalilameva uvaNeMti / vakkhAragirIsu vaNammi bhaddasAlammi tuvarAI / / 366 / / naMdaNavaNammi gosIsacaMdaNaM sumaNadAma somaNase / paMDagavaNammi gaMdhA tuvarAINi ya vimIsaMti / / 367 / / atha AbhiyogikasurAH svAbhAvikaM tathA vikurvikaM caiva maNimayakalazAdikaM bhRGgArAdikaM ca upakaraNam / / 360 / / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 gRhItvA yAnti kSIrodadhiM tathA puSkarodajaladhiM dvayorapi gRhNanti jalAni tathA ca varapuNDarIkANi / / 361 / / mAgadhavaradAmaprabhAsatIrthatoyAni mRttikAM ca tataH samayakSetre bharatAdigaMgAsinthvoH saritoH / / 362 / / raktAraktAvatInAM mahAnadInAM tato'parANAmapi ubhayataTamRttikAM tathA jalAni gRhNanti sakalAnAm / / 363 / / gatvA kSullahimavacchikharipramukheSu kulagirIndreSu sarvANi tuvarauSadhisiddhArthakagandhamAlyAni / / 364 / / gRhNanti vRttavaitADhyazailazikhareSu caturtA evameva / vijayeSu yAni mAgadhavadAmaprabhAsatIrthAni / / 365 / / gRhNanti salilamRttikAM aMtaranadIsalilameva upanayanti vakSaskAragiriSu vane bhadrazAle tuvarANi / / 366 / / naMdanavane gozIrSacandanaM sumanodAmaM saumanase paNDakavane gandhAna tuvarAdIni ca vimizrayanti / / 367 / / gAthArtha : have Abhiyogika devo svAbhAvika tathA vidurvelA ja maNimaya kaLazo Adine tathA bhaMgArAdi upakaraNone laIne kSIra samudramAM tathA puSkaravara samudramAM jAya che ane baMne hAthathI zreSTha pANI Adine tathA zreSTha kamaLAdine grahaNa kare che. (360-361) mAgadha-varadAma-prabhAsa tIrthonA pANIne ane mATIne pachI aDhI dvIpamAM bharatAdikSetramAM rahelI gaMgA siMdhu nadIonA tathA raktA ane raktAvatI nadIonA tathA bIjI paNa badhI mahAnadIonA baMne bAjunA kAMThA para rahelI mATIne tathA jalAdine grahaNa kare che. (31ra-363). pachI laghuhimavaMta tathA zikharI vagere kulaparvato upara jaIne tuvara-auSadhI zarSapa (rAI) gaMdhamAlyAdi sarvane grahaNa kare che. cAreya vRtta vaitADhya parvatanA zikharo para jaIne auSadhAdi grahaNa kare che. vijayomAM bhAga5, 126ma, prabhAsa tIrthAnA 55 mane mATIne 49 // 42 . (374-375) . . tathA AMtara nadIonA pANI grahaNa kare che, pakSakAra parvato para tathA bhadrazAlavanamAM tuvarane tathA naMdanavanamAMthI gozISacaMdana tathA somanasa vanamAMthI phulonI mALAone tathA pAMDuka vanamAMthI sugaMdhidravya laIne tuvarAdi sAthe mizraNa kare che. (363-307) pAThasiddhA eva / navaraM mAgadhavaradAmaprabhAsatIrthatoyAni mRttikAM ca, samayakSetre-arghatRtIyadvIpasamudralakSaNe paMcasu bharateSu paMcasvairavateSu gatvA gRhNanti, tataH paMcasu bharateSu gaMgAsindhusaritAM, AdizabdAt paMcasvairavateSu raktAraktavatIsaritAM, tathA'parAsAmapi sakalAnAM haimavatairaNyavatAdikSetravartinInAM rohitArohitAMzAsuvarNakUlArUpyakulAdInAM Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAnA prakaraNa bhAga- 2 213 mahAnadInAmubhayataTavartinIM mRttikAM jalAni ca gRhNanti, gaGgAsiMdhuraktAraktavatIsarinmRttikAjalagrahaNAnantaraM ca zAkahimavacchikhariparvatapramukheSu kulagirIndraSu gatvA sarvANi mAlyAni-kusumAni sarvAn gandhadravyavizeSarUpAn pandhAna siddhArthAn-sarSapAn tathA sarvA auSadhIH-sugandhima' halayAgranthiparNakAdirUpAH tathA sarvANyapi tuvarANimIrasnigdhatvApanodAya sugandhikaSAyadravyANi gRhNanti ityuttaragAthAyAM sambandhaH, evaM catuSu vRttavaitATyazailazikhareSvapi gatvA tuvarAdIni gRhNanti, tathA mahAvidehapaMcakavijayeSu yAni mAgadhAditIrthAni teSu salilaM mRttikAM ca gRhNanti, tathA vijayAntaravartinadInAM salilamupanayanti tato vakSaskAragiriSu bhadrazAlavane ca tuvarAdIni gRhNanti, tato nandanavanasaumanasapaNDakavaneSu krameNa tuvarAdIni sarasaM gozIrSa zrIkhaNDaM ca gRhNanti, saumanase vizeSataH sarasasurabhikusumadAmagrahaNaM kurvanti, paNDakavane tu surabhigandhAnvitAni gandhadravyANi gRhItvA tuvarAdibhiH saha mizrayantIti sUtrasaMkSepArthaH / iha ca sUcakatvAt sUtrasyAyamabhiSekAhajalAdivastukramo dRSTaH, tadyathAsvabhAvikavaikriyamaNiratnasuvarNAdimayakalaza,gArAn gRhItvA AbhiyogikadevAH kSIrodadhau gatvA jalaM padmajAtivizeSAMzca sarvAn gRhNanti, evaM puSkarodasamudre'pi, tataH samayakSetre bharatairavateSu gatvA mAgadhAditIrthajalAni mRttikAM ca gRhanti, tato gaMgAsindhuraktAraktavatIsaritAmubhayataTamRttikAM salilaM ca gRhNanti, tato himavacchikhariparvateSu sarvANyapi svaradravyANi gandhadravyANi mAlyAni sarvoSadhIH siddhArthAMzca gRhNanti, tataH padmahUdapauNDarIkahadeSu jalAni padmajAtivizeSAn ca gRhanti, tato haimavatairaNyavateSu rohitArohitAMzAsuvarNakUlArUpyakUlAsaritAM jalAni mRttikAM ca gRhNanti, tataH zabdApAtini mAlyavati, vRttavaitADhye tuvarAdinI, tato mahAhimavadrukmiparvateSu api tuvarAdIni, tato mahApAmahApauNDarIkahUdeSu padmajAtisahitAdIni jalAni, tato harivarSaramyakeSu hariddharikAntAnarakAntAnArIkAntAnadInAM salilaM mRttikAM ca, tato vikaTApAtini gaMdhApAtini ca vRttavaitAThye tuvarAdIni, tato niSadhanIlavatparvateSu barAdIni, tatastigicchikezarihUdeSu padmAjAtyanvitajalAni, pUrvavidehAparavideheSu tuvarAdIni, tatastigicchikezarihUdeSu pacajAtyanvitajalAni, pUrvavidehAparavideheSu zItAzItodAmahAnadInAM salilaM mRttikAM ca, tato vijayAzritamAgadhAditIrthAnAmantarasaritAM ca jalaM mRttikAM ca, tataH sarvavakSaskAraparvateSu merau ca bhadrazAlavane tuvarAdIni, nandanavane tuvarAdIni sarasagozIrSa zrI khaNDaM ca, saumanasavane tu tuvarAdIni gozIrSa zrIkhaNDaM divyaM kusumadAma ca, paNDakavane'pyetadeva gRhNanti, tathA atIva surabhigandhadravyANi gRhItvA tuvarAdibhiH saha mizrayaMti, tIrthakarajanmAbhiSeka 'pyayamevAabhiSekArhajalAdivastu grahaNa kramo draSTavyaH / tata etat sarvaM gRhItvA kiM kurvanti ? ityAha 318 - TIkArtha : gAthAo pATha siddha che paraMtu aDhI dvIpamAM pAMca bharata ane pAMca airavatamAM jaIne mAgadhavaradAma-prabhAsa tIrthonA pANI ane mATIne grahaNa kare che. pachI pAMca bharatamAM gaMgA siMdhu nadIonA Adi zabdathI pAMca airavatamAM raktA ane raktAvatI nadIonA tathA bIjI sarva haimavata ane hairaNyavata Adi kSetramAM AvelI rohitAzA-suvarNa ane rupyaphUlA vagere mahAnadIonA baMne kAMThe rahelI mATIone ane pANIne grahaNa kare che ane gaMgA siMdhu-raktA ane raktAvatI nadInA mATI ane jaLa grahaNa karyA pachI laghu himavata ane zikharI parvato vagere kulaparvato para jaIne sarvamAlya ane kusumone (gaMdhadravya vizeSone) tathA sarSapone tathA sugaMdhI moTI latA, gAMTha, pAMdaDAM Adi sarva auSadhIone tathA sarva paNa tuvarone (zarIranuM nidhatva dUra karavA mATe sugaMdhI kaSAya dravya) grahaNa kare che ema pachInI gAthA sAthe kriyApadano saMbaMdha che. e pramANe cAra ke pAMca vRtta vaitADhya parvatanA zikharo upara jaIne tuvarAdine grahaNa kare che tathA pAMca 1. halakaya-vA0 / / Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 mahivedahanI vijayomAM je mAgadha vagere tIrtho che tenA pANI ane mATIne grahaNa kare che tathA vijayonI vaccenI nadIonA pANIne grahaNa kare che. pachI vakSaskAra parvata 52 bhadrazAla vanamAMthI tuvarAdine grahaNa kare che. pachI naMdanavana - saumanasa - tathA paMDakavanamAMthI kramathI tuvarAdi, sarasa gozIrSa caMdana grahaNa kare che ane somanasa vanamAM vizeSathI sarasa surabhi phulonI mALAone grahaNa kare che. paMDakavanamAMthI surabhi gaMdhathI yukta gaMdhadravyone grahaNa karIne tuvarAdinI sAthe mizraNa kare che e pramANe sUtrono saMkSepa artha che. ane ahIM sUtra sUcana karanAra che. abhiSeka yogya jvAdi vastuono krama A pramANe jovAyo che. Abhiyogika devo svAbhAvika-vaikriya-maNi-ratna-suvarNanA kaLazo ane zrRMgArone laIne kSIra samudramAM jaIne pANI ane vizeSa jAtinA sarva kamaLone grahaNa kare che. e pramANe puSka2va2 samudramAM paNa grahaNa kare che. pachI aDhI dvIpamAM bharata-ai2vatamAM jaIne mAgadhAdi tIrthonA pANI ane mATIne grahaNa kare che. pachI gaMgAsiMdhu-2ktA-2ktAvatI nadIonA baMne kAMThAnI mATIne tathA pANIne grahaNa kare che. pachI himavat ane zikharI parvatopa2 sarva paNa tuvara dravyo, gaMdhadravyo, mAlyo, sarva auSadhio ane sarpapone grahaNa kare che. pachI padma tathA puMDarIka sarova2nA pANI tathA vizeSa kamaLanI jAtione grahaNa kare che. pachI hemavata ane airaNyavatamAM rohitA ane rohitAMzA, suvarNa kUlA ane rUpyakUlA nadIonA pANI tathA mATIne grahaNa kare che. pachI zabdApAti ane mAlyavat vRtta vaitADhaya upara tuvarAdine, pachI mahAhimavan ane rukimaparvatapara paNa tuvarAdine pachI mahApadma mahApaunDarIka sarova2mAM padmajAtinA kamaLo sahita pANIne, pachI harivarSa ane ramyamAM hira-harikAMtA, narakAMtA - nArIkAMtA nadInA pANIne tathA mATIne grahaNa kare che. pachI vikTApAti ane gaMdhApAti vRtta vaitADhya 52 tuvarAdine pachI niSadha ane nIlavaMta parvato para tuvarAdine pachI tigiccha ane kezarI drahomAM padmajAtinA kamaLothI sahita pANIne tathA pUrva-pazcima mahAvidehamAM rahelI sItA ane sItodA mahAnadIonA pANI ane mATIne, pachI vijyomAM rahelA mAgadhAdi tIrthonA tathA vaccenI mahAnadIonA pANI ane mATI, pachI sarva vakSaskAra parvato ane meru para ane bhadrazAlavanamAM tuvarAdine ane naMdanavanamAM tuvarAdine tathA sa2sa gozIrSa caMdanane ane saumanasa vanamAM tuvarAdi, gozIrSacaMdana tathA divya phulonI mALAne ane pAMDakavanamAM paNa Ane ja grahaNa kare che. tathA ghaNAM sugaMdhI dravyo laIne tavarAdinI sAthe bheLAM kare che tIrthaMkaranA janma vakhate paNa abhiSeka yogya pANI vagere vastune grahaNa ka2vAno krama A ja che. pachI A badhuM laIne zuM kare che ? tene kahe che - to gaMtuM saTThANaM ThaviDaM sIhAsaNammi te devaM / varasumavAmacaMtA razciyapaGamavijJAneai rU68|| kalasehiM havaMti surA keI gAyaMti tattha parituTThA / vAyaMti duMduhIo paDhaMti baMdi vva puNa atre || 369 / / rayaNakaNayAivarisaM anne kuvvaMti sIhanAyAiM / iya mahayA hariseNaM ahisitto tosamuTTheuM / / 370 / / udayamuyaMgaduMduhiraveNa surayaNasahassaparivAro / so'laMkArasabhAe gaMtuM giNhai alaMkAre / / 371 / / Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 25 gaMtuM vavasAyasabhAe vAyae rayaNapotthayaM tatto / tavaNijamayakkharamamarakiJcanayamaggapAyaDaNaM / / 372 / / pUovagaraNahattho naMdApokkhariNivihayajalasoo / siddhAyayaNe pUyai vaMdai bhattIe jiNabiMbe / / 373 / / gaMtUNa suhammasabhaM tatto anai jiNiMdasagahAo / sIhAsaNe tahiM ciya atthANe visai iMdo vva / / 374 / / tato gatvA svasthAnaM sthApayitvA siMhAsane taM devaM varakusumadAmacandanacarcitapadmapidhAnaH / / 368 / / kalazaiH strapayanti surAH ke'pi gAyanti tatra parituSTAH vAdayanti duMdubhIn paThanti baMdiriva punaranye / / 369 / / ratnakanakAdivarSAM anye kurvanti siMhanAdAdi iti mahatA harSeNa abhiSiktaH tataH samutthAya / / 370 / / uddhRtamRdaMgadundubhiraveNa surajanasahasraparivAraH so'laMkArasabhAyAM gatvA gRhNAtyalaMkArAn / / 371 / / gatvA vyavasAyasabhAM vAcayati ratnapustakaM tataH tapanIyamayAkSaraM amarakRtyanayamArgaprakaTanam / / 372 / / pUjopakaraNahasta: naMdApuSkariNIvihitajalazaucaH siddhAyatane pUjayati vaMdate bhaktyA jinabimbAni / / 373 / / gatvA saudharmasabhAM tato'rcati jinendrasakthIni siMhAsane tatraiva AsthAne nivizati indra iva / / 374 / / - gAthArtha : pachI devo svasthAne jaIne devane siMhAsana para sthApIne zreSTha kusumanI mALA tathA caMdanathI carcita kamaLothI DhaMkAyela mukhavALA kaLazothI snAna karAve che. tyAM khuza thayelA keTalAka devo gAya che, keTalAka duMdubhi vagADe che ane bIjA keTalAka baMdinI jema bhaNe che ane bIjA keTalAka ratna-suvarNAdinI varSA kare che keTalAka siMhanAdAdi kare che. e pramANe moTA harSathI abhiSeka karAyela, harSathI UThIne vAgatA mRdaMga ane duMdubhinA avAjanI sAthe hajAro devonA parivAravALo te deva alaMkAra sabhAmAM jaIne alaMkArane pahere che ane vyavasAya sabhAmAM jaIne, suvarNamaya akSarovALA, devonA kRtyo ane nyAya mArgane prakaTa karanArA ratnamaya pustakone vAMce che. hAthamAM pUjAnA upakaraNa Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 laIne, naMdA ane puSkiriNI vAvaDIomAM jaLazoca karIne te deva siddhAyatanamAM rahelI jinapratimAone bhaktithI pUje che, vAMde che, sudharma sabhAmAM jaIne jinezvaranI dADhAone pUje che ane indranI jema tyAM 4 samAma siMhAsana 52. se che. (358 - 374) pAThasiddhA eva prAyaH / tadevamamarANAmabhiSekavidhistatkRtyavizeSazcokto lezataH, sAmprataM teSAmeva tatrotpannAnAM yat svarUpaM bhavati tadabhidhitsurAha - TIkArya : gAthArtha sugama che. prAya: te ja pramANe devono abhiSeka vidhi tathA devono kRtyavizeSa lezathI kahevAyo. have tyAM utpanna thayela devonuM ja svarUpa che tene kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che iya suhiNo suraloe kayasukayA suravarA samuppanA / rayaNukkaDamauDasirA cUDAmaNimaMDiyasiraggA / / 375 / / gaMDayalalihaMtamahaMtakuMDalA kaMThanihiyavaNamAlA / hAravirAiyavacchA aMgayakeUrakayasohA / / 376 / / maNivalayakaNayakaMkaNavicittaAharaNabhUsiyakaraggA / muddArayaNaMkiyasayalaaMgulI rayaNakaDisuttA / / 377 // AsattamalladAmA kaNayacchavidevadUsanevatthA / varasurahigaMdhakayataNuvilevaNA surahinimmAyA / / 378 / / AjammavAhijaradutthavajiyA niruvamAiM sokkhAiM / bhuMjaMti samaM surasuMdarIhiM avicaliyatArunA / / 379 / / nANAsattIi tulaMti maMdaraM kaMpayaMti mahivIDhaM / . ucchallaMti samuddA vi kAmarUvAI kuvvaMti / / 380 / / sacchaMdayAriNo kANaNesu kIlaMti saha kalattehiM / aNuNo guruNo lahuNo dissamadissA ya jAyaMti / / 381 / / battIsapattabaddhAo vivihanADayavihIo pecchaMti / kAlamasaMkhaM pi gamaMti pamuiyA rayaNabhavaNesu / / 382 / / iti sukhinaH suraloke kRtasukRtAH suravarAH samutpannAH ratnotkaTamukuTazirasazcUDAmaNimaMDitaziro'grAH / / 375 / / gaNDatalalikhanmahAkuNDalAH kaNThanihitavanamAlA: hAravirAjitavakSasaH aMgadakeyUrakRtazobhAH / / 376 / / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 17. maNivalayakanakakaMkaNavicitrAbharaNabhUSitakarAgrAH mudrAratnAMkitasakalAGgulayo ratnakaTisUtrAH / / 377 / / AsaktamAlyadAmAnaH kanakacchavayo devadUSyanepathyAH varasurabhigaMdhakRtatanuvilepanAH surabhiniHzvAsAH / / 378 / / AjanmavyAdhijarAduHkhavarjitAH nirupamANi saukhyAni bhuMkte samaM surasundarIbhiH avicilatatAruNyAH / / 379 / / nAnAzaktayA tolayanti maMdaraM kampayanti mahIpITham utchAlayanti samudrAnapi kAmarUpANi kurvanti / / 380 / / svacchaMdacAriNaH kAnaneSu krIDante kalatraiH saha aNavo guravaH laghavaH dRzyA adRzyAzca jAyante / / 381 / / dvAtriMzatpAtrabaddhAn vividhanATakavidhIn pazyantaH kAlamasaMkhyamapi gamayanti pramuditA ratnabhavaneSu / / 382 / / gAthArtha : e pramANe karAyuM che. suta jeo vaDe, utkRSTa ratnovALA mukuTothI zobhatuM che mastaka jeonuM, cUDAmaNithI zobhato che mastakano agrabhAga jeono evA devalokamAM utpanna thayelA devo sukhI hoya che. (375) kapoLa talapara sparza karAtA che moTA kuMDalo jeonA, kaMThapara dhAraNa karAI che vanamALA jevaDe, hArathI zobhatuM che vakSasthaLa jeonuM, aMgada (kaDA) ane keyurathI karAI che zobhA jeo vaDe, maNivalaya ane suvarNanA kaMkaNa tathA judA judA prakAranA AbharaNothI bhUSita karAyo che hAthano agrabhAga jeo vaDe, ratnamaya mudrAothI aMkita karAI che sarva AMgaDIo jeo vaDe, ratnamaya che kaMdorA jeonA, laTakatI che puSponI mALA jeonI, suvarNanI kAMti jevA devadUSyano nepathya che jeone zreSTha sugaMdhI gaMdhathI karAyuM che zarIranuM vilepana jeo vaDe, sugaMdhI ucchavAsavALA, janmathI mAMDIne vyAdhi, jarA, du:khathI rahita, sthira yauvanavALA evA devo devIonI sAthe nirupama sukhone bhogave che. (376-379). | vicitra zaktithI merune tole che, pRthvIne kaMpAve che, samudrone uchALe che, icchita rUpone vidurve che, svacchaMdAcArI devIonI sAthe jaMgalomAM krIDA kare che. aNu thAya che, guru thAya che, laghu thAya che, dazya ane adazya thAya che. pramudita thayelA batrIsa pAtrabaddha vividha prakAranA nATakone juve che ane ratnanA bhavanomAM asaMkhyakALane paNa pasAra kare che. (380-382) sugamAH / navaraM aMgado - bAhurakSakaH, keyurastu bAhvAbharaNavizeSa iti / / Aha-yadi devAnAmIdRzAni sukhAni tarhi kathaM saMsAraH pratipadaM nindyate ? devagatimAzritya tasyApyuktanyAyena sukhAnvitatvAdi tyaashNkyaahTIkArya gAthArtha sugama che. paraMtu eTale bAhurakSaka, keyura paNa bAhunuM AbhUSaNa vizeSa che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 prazna : jo devone AvA prakAranA sukho che to pachI saMsAranI Dagale ne pagale niMdA kema karAya che? devagatine AzrayIne hamaNAM batAvela sukhothI to saMsAra paNa sukhavALo dekhAya che. uttaraH A praznano javAba nIcenI gAthAomAM Ape che. iya riddhisaMjuyANa vi amarANaM niyasamiddhimAsaja / parariddhiM ahiyaM pecchiUNa jhijaMti aMgAI / / 383 / / unnayapINapayoharanIluppalanayaNacaMdavayaNAiM / anassa kalattANi ya daTTaNa viyaMbhai visAo / / 384 / / egaguruNo sagAse tavamaNucinnaM mae imeNAvi / haddhI majjha pamAo phalio eyassa apamAo / / 385 / / iya jhUriUNa bahuyaM koi suro aha mahiDDiyasurassa / . bhajaM rayaNANi va avAhiUNa mUDho palAei / / 386 / / tatto vajeNa sirammi tADio vilavamANao dINo / ukkoseNaM viyaNaM aNubhuMjai jAva chammAsaM / / 387 / / IsAe duhI anno anno veriyaNakovasaMtatto / anno maccharaduhio niyaDIe viDaMbio ano / / 388 / / atro luddho giddho ya mucchio rayaNadArabhavaNesu / abhiogajaNiyapesattaNeNa aidukkhio ano / / 389 / / paMte uNa jhINammi Aue nivvaDaMtataNukaMpe / teyammi hIyamANe jAyaMte taha vivajAse / / 390 / / ANaM vilupamANe aNAyAre sayalapariyarajaNammi / taM riddhiM purao puNa dAriddabharaM niyaMtANaM / / 391 / / rayaNamayaputtiyAo va suvanakaMtIo tattha bhajAo / purao uNa kANaM kujjiyaM ca asuiM ca bIbhatthaM / / 392 / / tattha vi ya dubbiNIyaM kilesalaMbhaM piyaM muNaMtANaM / tattha maNicchiyaAhAravisayavatthAisuhiyANaM / / 393 / / . 1. vilaMghamANe - sarvatra / / Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 219 purao paragharadAsattaNeNa vinAyauyarabharaNANaM / ramiyAiM tattha ramaNijakappatarugahaNadesesu / / 394 / / purao gabbhe ya ThiiM daTuM DuMbIi rAsahIe vA / sA uppajai araI surANa jaM muNai savvannU / / 395 / / iti RddhisaMyutAnAmapi amarANAM nijasamRddhimAsAdya paradhimadhikAM prekSya kSIyante aMgAni / / 383 / / unnatapInapayodharanIlotpalanayanacaMdravadanAni anyasya kalatrANi dRSTvA vijRbhate viSAdaH / / 384 / / ekaguroH sakAzAt tapo'nucIrNaM mayA'pi anenApi dhik mama pramAdaH phalitaH etasya apramAdaH / / 385 / / iti viSadya bahu ko'pi suro'tha mahardhikasurasya bhAryAM ratnAni vA apahatya mUDhaH palAyate / / 386 / / tato vajreNa zirasi tADito vilapan dIna: utkRSTena vedanAM anubhuMkte yAvat SaNmAsAn / / 387 / / IrSNayA duHkhI anyaH anya: vairijanakopasaMtaptaH anyo matsaraduHkhito nikRtyA viDaMbito'nya / / 388 / / anyo lubdhaH gRddho mUrchito ratnadArabhavaneSu abhiyogajanitapreSyatvena atiduHkhito'nyaH / / 389 / / paryante punaH kSINe AyuSi utpadyamAnatanukampe tejasi hIyamAne jAyamAne tathA viparyAse / / 390 / / AjJAM vilumpati anAdare sakalaparikarajane tAM RddhiM purataH punaH dAridryabharaM pazyatAM / / 391 / / ratnamayaputtallikA iva suvarNakAntayaH tatra bhAryAH purataH puna kANaM kubjikAM cAzuciM ca bIbhatsAM / / 392 / / tatrAM'pi ca duvinItAM klezalabhyAM priyAM jAnatAM tatra manaipsitAhAraviSayavastrAdisukhitAnAM / / 393 / / purataH paragRhadAsatvena vijJAtodarabharaNAnAM ramitAni tatra ramaNIyakalpatarugahanadezeSu / / 394 / / Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 purato garbhe ca sthitiM dRSTvA duSTAyAM rAsabhyAM vA sA utpadyate aratiH surANAM yAM jAnAti sarvajJaH / / 395 / / gAthArtha e pramANe potAnI samRddhine pAmIne, bIjA devonI adhika Rddhine joIne riddhithI yukta devonA paNa aMgo kSINa thAya che. (383) bIjA devonI unnata ane puSTa stanavALI-kamaLa jevI AMkhovALI, caMdranA jevI mukhavALI devIone joIne potAno viSAda vadhe che. (384). meM ane ANe paNa eka ja gurunI pAse tapa AcaryuM che kharekhara mane mArA pramAdanuM phaLa maLyuM che Ane tenA apramAdanuM phaLa maLyuM che. (385) e pramANe ghaNuM jhUrIne koIka mUDha deva mahaddhika devanI devI tathA ratnone harIne palAyana thAya che. (38) pachI mahaddhika devavaDe vajathI tenA mastakamAM tADana karAyelo, dInane bolato utkRSTathI cha mAsa sudhI vedanAne bhogave che. (387) eka irSAthI du:khI che, bIjo vairI jananA kopathI saMtrasta che ane trIjo matsara (draSa)thI duHkhI che ane cotho mAyAthI viDaMbita thayo che. (388) vaLI bIjo ratnanA daravAjAvALA bhavanone vize lubdha Asakta ane mUcchita thayo che ane bIjo Abhiyogika karmanA udayathI utpanna thayela dAsapaNAthI atiduHkhI che. (389) ane aMtamAM AyuSya kSINa thaye chate, zarIramAM kaMpa utpanna thaye chate, teja hIna thaye chate tathA viparyAsa utpanna thaye chate, AjJA lopAye chate, sakala parivAra anAdaravALo thaye chate, te Rddhine badale bhavAMtaramAM dAridrayanA samUhane jotA tathA ratnamaya putaLIo tathA suvarNakAMtivALI devIone badale bhavAMtaramAM kANI, kubaDI, azuci ane bIbhatsa tathA durvinIta, klezakArI priyAne jANatA tathA mana icchita AhAra-viSaya-vastro vagerenA sukho maLavAne badale peTa bharavA mATe paragharamAM dAsapaNuM maLaze ema jotA tathA ramaNIya kalpataruothI gahana pradezamAM krIDAone badale bhavAMtaramAM gadheDI cAMDAla strInI kukSimAM garbhane jotA te devone je arati utpanna thAya che tene eka sarvajJa bhagavaMta jANe che. (390-395) ___ akSarArthastu sugama eva / bhAvArthastvayam - yadyapyatra rAjAdInAmiva devAnAM samRddhyAdijanitaM vyavahArataH sukhaM zrUyate tathApi nizcayataste IrSyAviSAdamatsarAdhabhibhUtatvAdduHkhitA eva / / etadeva samarthayannAha - TIkArtha: gAthArtha sugama che. bhAvArtha A pramANe che. jo ke ahIM rAjA vagerenI jema devone paNa samRddhi AdithI utpanna thayeluM sukha vyavahArathI saMbhaLAya che to paNa nizcayathI teo iSya-viSAda-matsarAdine adhIna banelA hovAthI du:khI ja che. enuM samarthana karatA jaNAve che. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 221 aMja vi ya sarAgANaM mohavimUDhANa kammavasagANaM / anANovahayANaM devANa duhammi kA saMkA ? / / 396 / / adyApi ca sarAgANAM mohavimUDhAnAM karmavazagAnAM ajJAnopahatAnAM devAnAM duHkhe kA zaMkA ? / / 396 / / gAthArtha ane Aje paNa sarAgI, mohavimUDha, karmavaza ajJAnathI haNAyelA devo duHkhI che emAM kaI zaMkA che ? (arthAt devo nizcayathI duHkhI che.) vItarAgA eva bhagavantaH sukhino bhavanti, devAstvaviratatvAt sarAgAH, moho'tra madIyA samRddhirmadIyaM kalatraM mAmakaM gRhamityAdi mamatvarUpo gRhyate, tena viparyAsaM nItAH, karmANi-jJAnAvaraNAdInyaSTau tadvazagAH teSAM, tathA ajJAnaM samyagvastunizcayAbhAvarUpaM tenopahatAH teSAM caivaMbhUtAnAM devAnAM duHkhe kila kA zaMkA ?, na kAcidityarthaH / syAdetat - mithyAdRSTidevAH purato dAridryabharaM gardabhIgarbhotpattyAdikaM vA dRSTvA bhavantu duHkhitAH, samyagdRSTayastu cakravartyAdikuleSUtpadyante'tasteSAM kuta etaddoSasambhava ityAzaMkyA''ha - TIkArtha : vItarAga bhagavaMto ja sukhI hoya che. devo avirativALA hovAthI sarAgI che. mArI samRddhi, mArI strI, mAruM ghara Adi je mamatva rUpa grahaNa karAyuM che te moha che. jIvo mohathI viparyAsane pAmelA che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, AyuSya, nAma, gotra ane aMtarAya ema ATha prakAranA karmothI devo parAdhIna che. samyagvastunA nizcayano abhAva te ajJAna che tenAthI devo haNAyela che. AvA prakAranA devonA du:khamAM zaMkA kevI ? arthAt koI zaMkA nathI. praznaH paNa samyagdaSTi devo cakravartI Adi kuLomAM utpanna thAya che AthI teone upara varNavelA duHkhono saMbhava kevI rIte hoya ? uttaraH Ano javAba nIcenI gAthAthI jaNAve che. .. sammahiTThINa vi gabbhavAsapamuhaM duhaM dhuvaM ceva / hiMDaMti bhavamaNaMtaM ca kei gosAlayasaricchA / / 397 / / samyagdRSTInAmapi garbhavAsapramukhaM duHkhaM dhruvaM caiva hiMDaMti bhavamanantaM ca kecid gozAlakasadRzAH / / 397 / / gAthArtha samyagdaSTi jIvo paNa garbhAvAsanA duHkhone avazya anubhave che ane keTalAka gozALA 4. vo anaMta saMsAra ma cha. (387) yadyapi samyagdRSTayaH prAyeNa hInasthAneSu notpadyante tathA'pi garbhavAsapramukhaM duHkhaM teSAmapyavasthitameva, kiMcasamyagdRSTayo'pi gozAlakasadRzAH samyaktvaM vAntvA tatacyutAH kecidupArddhapudgalaparAvarttalakSaNamanantaM saMsAraM paryaTanti, tatra cAnantaduHkhamanubhavanti, yasya ca sukhasyAnte etAvad duHkhamanubhUyate tat kathaM sukhamucyate ?; uktaM ca-"kaha taM bhannaI sokkhaM sucireNaM vi jassa dukkhamalliyai ? / jaM ca maraNAvasANe bhavasaMsArANubaMdhaM ca / / 1 / / " kaH punarasau gozAlaka iti ?, ucyate-zrImanmahAvIrasya kuziSyatayA'sau prasiddha eva, kevalaM vismaraNazIlAnAM smRtyAdhAnAya kiMcittacaritamucyate Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-1 TIkArthaH joke samyagdaSTi devo prAya: hInasthAnomAM utpanna thatA nathI to paNa teone garbhAvAsAdina du:kho rahelA ja che. vaLI bIjuM gozALA jevA keTalAka samyagdaSTi jIvo paNa samyaktane vamIne AvelA keTalAka apAIpugala parAvartana svarUpa anaMta saMsArane bhame che ane tyAM anaMtadu:khone anubhave che ane je sukhane aMte ATaluM duHkha anubhavAya che te sukha kevI rIte kahevAya ? uktaM ca - "kaha taM bhannai sokkhaM sucireNa vi jassa dukkhamalliyai ? jaM ca maraNAvasANe bhava saMsArANubaMdha ca / / jene maraNa pachI saMsAranA anubaMdhavALA bhavo che ane lAMbA kALa sudhI duHkha jene bheTe che tene sukha che ema kema kahevAya ? praznaH A gozALo koNa che? uttara gozALA zrI mahAvIrasvAmInA kuziSyapaNAthI prasiddha ja che paNa bhUlI javAnA svabhAvavALA jIvone yAda karAvavA mATe tenuM kaMIka caritra kahevAya che gozALAnuM kathAnaka zrI vardhamAna svAmI dIkSA lIdhA pachI bIjA varase jyAre vihAra karatA zrI rAjagRha nagarInI bahAra nAlaMdA pADAmAM taMtuvAyanI zALAmAM comAsAmAM mAsakSamaNano svIkAra karIne rahe che tyAre saravaNa sannivezamAM maMkhanI bhadrA strInI kukSimAM makhali nAmano putra janmyo. gobahula nAmanA brAhmaNanI gozALAmAM janmyo tethI tenuM nAma gozALo e pramANe prasiddha thayuM. yauvana vayamAM hAthamAM citraphalaka laIne maMkhavRttithI bhamato te AvIne ahIM vIrajina rahyA che tyAM te rahyo. pAraNAnA divase bhagavAna vijaya gRhasthanA ghare pAraNuM kare che tyAre tyAM paMca divyo prakaTa thAya che te paMca divyo A pramANe (1) dhananI vRSTi (2) kusumanI vRSTi (3) vastrano ullepa (4) devaduMdubhi (5) khuza thayela devonI AkAzamAM "ahodAne ahodAna' evI ghoSaNA. ane vijaye deva AyuSya bAMdhIne saMsArane parimita karyo. Ano caMdra jevo nirmaLa yaza sarvatra phelAyo ane gozALAe A sarva joyuM ane pachI vijayanA gharamAMthI nIkaLatA jinezvarane joIne pagamAM paDe che. (9) khuza thayelo gozALo kahe che ke he bhagavanuM ! tuM mAro dharmAcArya che ane huM tAro ziSya chuM paraMtu bhagavAna teno Adara karatA nathI ane maunathI rahe che. pachI AnaMdanA ghare bIjA mAsakhamaNanuM pAraNuM thayuM tyAre ane sunaMdanA ghare trIjA mAsakhamaNanuM pAraNuM thayuM tyAre paNa A gozALo bhagavAnane upara mujaba kahe che tathA bhagavAna paNa mauna ja rahe che. kolloga sannivezamAM bahula brAhmaNane ghare kArtika comAsAnA pratipadA (ekama)nA divase cothuM pAraNuM thayuM. praNItabhUmithI AvIne gozALo bhagavAnane maLyo. pharI paNa bhagavAna pAse ziSyapaNAnI yAcanA kare che. bhagavAna paNa ziSyapaNAthI teno svIkAra kare che ane pachI gozALo cha varasa bhagavAnanI sAthe praNItabhUmimAM vicare che. (14) bhagavAna paNa karuNAthI gozALAne praNItabhUmimAM ghaNI ApattiothI bacAve che. jyAre bhagavAna siddhArthapurathI kurmAragrAma nagara javA nIkaLyA tyAre te nagaranI bahAra vaizIyAyana bAla tapasvIne juve che. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 3 anArya evo gauzALo tenA aTakacALA kare che. pachI gusse bharAyelA vaizIyAyana gozALAne haNavA tejolezyA mUke che. pachI bhagavAna paNa karuNAthI gozALAnA rakSaNa mATe zItalezyA mUke che. zItalezyAthI potAnI tejolezyA haNAI che ema jANIne bALatapasvI vaizIyAyana tejolezyAne saMharI le che. pachI bhayabhIta thayelA gozALAe puchyuM ke he bhagavan ! tejolezyAnI prApti kevI rIte thAya ? pachI bhagavAne kahyuM ke chaThThane pAraNe chaThTha tapane karato nakha upara aDadano jeTalo piMDa Ave teTalA piMDathI je pAraNuM kare, eka vikaTa AsanathI AtApanA bhUmi para bAhuone UMcA karIne AtApanA kare che tene cha mahinAnI aMdara tejolabdhi utpanna thAya che e pramANe prabhunA vacanone manamAM dhArIne svAmInI pAse 2he che. (22) koI vakhata bhagavAna kurmA2grAma nagarathI siddhArthapura nagara javA nIkaLyA. tyAM pUrve talanA vyatikarane pUchanArA gozALAe niyativAda* svIkAryo. ati capaLatAthI ane tochaDAIthI tathA kRtaghnatAthI gozALo svAmI pAsethI chUTo paDI bIje jAya che. pachI cha mahinAnA tapathI gozALo tejolezyAne sAdhe che. AjIvikamArgane prakaTa karIne potAno saMgha sthApe che. have koI vakhata zoNa, kaliMda, kaNikAra ane accheda tathA agnivaizIyAyana arjunagomAyuputra A cha dizAcaro (dezATana karanArA) maLyA. teoe tene pUrvagata aSTAMga nimittano upadeza Apyo. (27) ane teo tene lAbhAlAbhAdi vidyA kahe che. A vidyAthI gozALo pote asarvajJa hovA chatAM paNa sakala lokamAM pote sarvajJa che ema kahe che. pachI dezomAM bhamato covIza varSanA paryAyavALo potAnA saMghathI sahita zrAvastI nagarImAM gayo ane tyAM hAlAhalAI kuMbhAranI zALAmAM rahyo. pote arihaMta na hovA chatAM tyAM paNa potAne arihaMta oLakhAve che. (30) na ane A bAju tyAM zrI vIrajinezvaranuM samavasaraNa racAyuM ane tyAM vicaratA zrIgautamasvAmI vaDe A lokaapavAda saMbhaLAyo. pachI parSadA upasthita thaI tyAre tenA pratibodha nimitte gautama svAmI bhagavAnane pUche che ke ahIM gozALo potAne jina ane arihaMta oLakhAve che. tethI he svAmin ! A koNa che ? AnI utpattine kaho. A maMkha ane maMkhalino putra che ane mArA vaDe ja dIkSA apAyo che vagere tenA sarva caritrane bhagavAne parSadAmAM kahyuM. paraspara vArtAlApa karatI svasthAne jatI parSadAne gozALAe sAMbhaLI. gozALo bhagavAna upara krodhe bharAyo ane zrIvIra jinanA AnaMda nAmanA sthavIra ziSyane kahyuM ke potAnA gurune tuM A pramANe kaheje ke tuM je deva-manuSya ane asurathI sahita sarva lokamAM pujAya che tenAthI paNa saMtuSTa nahIM thayelo mArI khoTI utpattine kahe che. pachI tuM kaheze ke mane na kahyuM AthI ja tuM have kaMIpaNa bolIza to huM AvIne tejathI tane bhasmarAzi karIza. pachI bhayabhIta thayelA AnaMda jaIne jinezvarane kahe che ane zrI gautamavagere sarve paNa bhagavAnavaDe pratiSedha karAyA ke ahIM Avela gozALAne tamAre kaMIpaNa na kahevuM (39) te sAdhuonI sAthe mithyA virodhI thayo che. ane gozALo paNa potAnA saMghanI sAthe tyAM AvI pahoMcyo ane kahe che ke he jJAtaputra ! tAro ziSya je gozALo hato te zubhadhyAnavALo thaIne devalokamAM gayo che paNa huM to zvetasuvarNa kAMtivALA zarIrano tyAga karIne hamaNAM ja tenA zarIramAM pravezyo chuM ane A ja janmamAM huM siddha thaIza e pramANe potAnA matikalpita siddhAMtane kahIne vIra jinezvarane kahe che ke he kAzyapa ! A maMkhaliputra gozALo mAro jyAre je vastu thavAnI hoya tyAre te vastu avazya thAya che temAM koI puruSArtha kAma Avato nathI. e gozALAno niyativAda che. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 ziSya che ema tuM mane kema kahe che? (44) pachI bhagavAne paNa kahyuM ke jevI rIte gAmaDIyAothI ruMdhAyelo cora UnanA tAMtaNAthI potAne AcchAdana karIne nahIM DhaMkAyelo hovA chatAM paNa potAne DhaMkAyelo mAne che tema che gozAlaka ! A alIka vacananA vistArathI tuM bIjo na hovA chatAM paNa bIjo mAne che. pachI gusse thayelo gozALo ghaNAM nIca vacanothI jinezvara upara Akroza kare che. gurunA paribhavane nahIM sahana karatA sarvAnubhUti nAmanA aNagAre gozALAne samajAvavAnI zarUAta karI. pachI krodhe bharAyelA gozALAe tene tejalezyAthI haNyo. te aNagAra AThamAM devalokamAM deva thayo. gozALo pharIthI jinezvara para Akroza kare che. pachI sunakSatra aNagAra tene zikhAmaNa ApavA pravRtta thayA. te ja rIte tejovezyAthI tene paNa bALyo. keTaloka kALa jIvIne, anazanane karIne amruta kalpamAM mahaddhika deva thayo. pachI devalokamAMthI auvelA A baMne paNa munio mahAvidehamAM siddha thaze. pharI paNa gozALI viraprabhu upara Akroza karavA lAgyo. pachI bhagavAna svayaM ja tene sArI zikhAmaNa ApavA lAgyA. (52) pachI gusse bharAyelo gozALo zrI vIrajinezvaranA vadhane mATe tejalezyA choDe che. jinaprabhAvathI haNAyelI evI tejalezyA jinezvarane pradakSiNA ApIne, AkAzamAM UDIne, gozALAnA zarIrane bALatI pharI tenA zarIramAM praveze che. pachI gozALo bhagavAnane kahe che ke mArI tejovezyAthI baLelo pittavaranA dAhathI cha mahinAnI aMdara maraze. pachI bhagavAna kahe che ke mAre haju paNa soLa varasanuM AyuSya che. potAnI tejolezyAthI dAjhelo tuM sAta divasamAM maraNa pAmaze. pachI sajjana loka jinezvaranA vacananI zraddhA kare che paNa saMzayavALo itara loka gozAlakane sAco mAne che. pachI jinezvara zramaNa nigraMthone kahe che ke A nisteja thayo che tethI hetu yukti ane Agama vacanothI hamaNAM tene preraNA karo. zramaNoe temaja karyuM. gusse thayelo gozALo paNa zramaNone kaMIpaNa karavA samartha thato nathI, tevA prakAranA nisteja thayelA gozALAne joIne tathA zrI gautamAdinA yuktipUrvakanA vacanone sAMbhaLIne keTalAka pratibodha pAmelA AjIvika sthavIro bhagavAnanI pAse AvyA. (90). bIjA keTalAka gozALAnI sAthe cAlyA. potAnA icchitathI bhraSTa thayelo gozALo paNa gussAthI dADhInA vALa kheMce che, dIrdha uSNa vizvAsa mUke che. hAtha dhrujAve che ane potAnI niMdA karato kuMbhAranI zALAmAM Avyo. dAhathI banelo mATI ane pANIthI potAnA zarIrane sIMce che. kuMbhakArane aMjali joDe che. pharI pharI paNa nAce che, vAraMvAra gAya che ane dAhathI paravaza thayo. madyanuM pAna kare che. A zuM thayuM? ema puchAyelo gozALo mAro A mokSagamanano samaya thayo che ane mokSanA pathikoe A pramANe karavuM. (15) pachI gozALo potAnA maraNane najIka AveluM jANIne AjIvika sthavarone kahe che ke mArA zabane moTI Rddhi tathA ghoSaNA pUrvaka laI javuM ane kahevuM ke A covIsamo tIrthakara mokSamAM gayo. teoe temaja karavAnuM svIkAryuM sAtamo divasa thayo ane koIpaNa rIte Ano darzana mohanIyano kSayopazama thayo ane samyaktanI prApti thaI tyAre manamAM adhyavasAya utpanna thayo ke huM tIrthaMkara nathI paNa sAdhuono ghAtaka ja chuM. guruno pratyenIka (zatru) chuM. sakala zuddhamArganA yazano ghAtI chuM. tIrthakara evA vIraprabhune mithyA mAnyA. e pramANe vicArIne AjIvika AvIrane bolAvIne ghaNAM prakAre zapatha ApIne AgrahapUrvaka kahe che ke he devAnupriya! mane kALadharma pAmela jANIne DAbA pagane ghAsanA doraDAthI bAMdhIne ane moDhAmAM traNa vAra thUkIne zrAvastI nagarInA madhyabhAgathI cAra-traNa rastA Adi para ghoSaNApUrvaka kADhavo ke "mahARSiono ghAtaka A saMkhalipatra gozALo pote tIrthaMkara nahIM chatAM tIrthakara kahevaDAvIne ahIM Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 25 guruno pratyenIka thaiyela chaprasthamAM ja kALa pAmelo che. ahIM zrI vIrajinezvara ja covIsamAM tIrthakara che" e pramANe zikhAmaNa ApIne pUrve karela vividhatAthI ane zramaNyanA prabhAvathI kALa karIne acuta kalpamAM deva thayo. tyAMthI cyavIne viMdhya parvatanI taLeTImAM zatadvAra nagaramAM mahApadma nAme rAjA thaze tyAM paNa te sAdhuono pratyenIka tathA ghAtaka thaze. tiraskRta karAyelA sumaMtramunivaDe tyAM tejolezyAthI bALIne maraNa pAmelo sAtamI narakamAM nArakI thaIne, mAchalAdi bhavomAM jaIne pachI pharIpharI ja narakamAM utpanna thaIne tathA sarvatra tiryaMca bhavomAM dAhathI baLelo ane zastrathI chedAyelo maraze. e pramANe anaMtakALa pachI koIka rIte manuSya janma pAmaze. vezyA ane brAhmaNInA bhavomAM utpanna thayelo manuSyabhavane niSphaLa karaze. tyAra pachI kyAreka bodhine meLavIne tathA dakSA laIne aMte zramaNyane virAdhIne bhavanapati nikAyamAM agnikumArane choDIne bAkInA AThamAM utpanna thaIne eka vAra jyotiSamAM jaze pachI avirAjita zramaNyavALo te saudharma devalokamAM deva thaze. pachI sanatakumAramAM, pachI brahmaloka kalpamAM, pachI zukamAM, AnatamAM, AraNamAM, savArtha siddhamAM utpanna thaze. (85) e pramANe apAIpudgala parAvartana kALa jeTalo saMsAra bhamIne savArthasiddhathI auvela mahAvideha kSetramAM sukuLamAM utpanna thayelo daDha pratijJAvALo kulaputra dIkSA laIne ugratapa karIne, kevaLajJAnane meLavIne, pote karelI tIrthaMkaranI AzAtanAne tathA RSighAtanA pApane jANIne joIne pote anubhavela tIvra vipAkane sakaLa saMghane kaheze. * e pramANe guru evA tIrthakara ane munionI AzAtanA du:khanA phaLavALI che, tame koIpaNa AzAtanA karazo nahIM e pramANe tyAM kahIne karma khapAvIne siddha thaze. e pramANe lezathI gozALAnuM caritra kahyuM. vistAranA arthIe bhagavatI sUtramAMthI jANavuM. tasmAt devagatAvapi na kAMcit sAratAM pazyAmaH, kiM sarvathA ?, netyAha - praznaH tethI devagatimAM paNa kaMIpaNa sAratA dekhAtI nathI, zuM sarvathA sAratA nathI ? uttara : nA, sarvathA asAratA nathI, nIcenI gAthAthI uttara Ape che. tamhA devagaIe jaM titthayarANa samavasaraNAI / kIrai veyAvacaM sAraM mannAmi taM ceva / / 398 / / tasmAt devagatAvapi yat tIrthakarANAM samavasaraNAdi kriyate vaiyAvRtyaM ca sAraM manye tat caiva / / 398 / / 'gAthArtha : tethI devagatinA bhavamAM tIrthaMkarAdinA samavasaraNAdi racAya che ane je vaiyAvacca karAya che teTaluM ja sAra che ema huM mAnuM chuM. subodhaiva, tadevaM varNitA devagatirapi / atrAha vineyo-nanu varNito'yaM bhavadbhizcaturgatikaH saMsAraH, tadatra kiM catasRSvapi gatiSu sarve jIvA: Ahozvit kecit kvApi kvacidanutpannapUrvA api prApyanta iti prAsaGgikamAzaMkyottaramAha - 'TIkArtha: gAthArtha sugama che e pramANe devagatinuM varNana karyuM. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227. bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 prazna : cAra gatirUpa saMsAranuM ApanA vaDe varNana karAyuM to ahIM paNa cAre paNa gatimAM sarve jIvo ke keTalAka jIvo kyAMka kayAreka nahIM utpanna thayelA jovA maLe che ? uttaraH A prAsaMgika zaMkAno uttara nIcenI gAthAmAM apAya che. ettha ya caugaijalahimmi paribbhamaMtehiM sayalajIvehiM / / jAyaM mayaM ca sahio aNaMtaso dukkhasaMghAo / / 399 / / atra ca caturgatijaladhau paribhrAmyadbhiH sakalajIvaiH jAtaM mRtaM ca soDho'nantazo duHkhasaMghAtaH / / 399 / / gAthArtha : ane ahIM cAragatirUpa samudramAM bhamatA sarve jIvo anaMtIvAra utpanna thayA che ane bhayA cha. anaMtavAra hu:4nA samUhAne sahana [ cha. (388) atra caturgatisalilaparipUrNa iti gamyate, jaladhAviva jaladhau, saMsAre ityarthaH, paribhrAmyadbhiH sakalajIvairekasyAmapi . gato jAtaM mRtaM cAnantazaH, anantAnantavArA ityarthaH, zarIramAnasaduHkhasaMghAtazcAnantazaH soDha iti / / kiM bahunA ?, tAtparyamucyate - TIkArtha : ahIM cAragatirUpa pANIthI bharelA samudranI jema saMsAramAM paribhramaNa karatA sarve jIvo ekeka gatimAM anaMtI anaMtIvAra utpanna thayA che ane maryA che ane zArIrika-mAnasika du:khonA samUhane anaMtIvAra sahana karyA che. dhAre zuM ? sArane upAya che. so natthi paeso tihuyaNammi tilatusatibhAgametto'vi / jAo na jattha jIvo culasIijoNilakkhesu / / 400 / / sa nAsti pradezaH tribhuvane tilatuSatribhAgamAtro'pi jAto na yatra jIvaH caturazItiyonilakSeSu / / 400 / / gAthArtha: traNa bhuvanamAM talanA photarAnA trIjA bhAga jeTalo paNa evo koI pradeza nathI jyAM jIva yo25zI yonimomai 64nna na thayo hoya ! (400) sa pradezastribhuvane tilatuSatribhAgamAtro'pi nAsti yatrAyaM jIvazcaturazItiyonilakSeSu pratyekam anantAnantavArA notpatraH, caturazItiyonilakSA evamavagantavyAH, tadyathA-puDhavidagaagaNimAruya ekkakke satta joNilakkhAo / vaNa patteya aNaMte dasa caudasa joNilakkhAo / / 1 / / vigaliMdiesu do do cauro cauro ya nArayasuresu / paMciMditiriya cauro caudasalakkhA ya maNuesu / / 2 / / kiMca - TIkArtha : traNabhuvanamAM talanA photarAnA trIjA bhAga jeTalo paNa evo koI pradeza nathI jyAM jIva corAzI lAkha yonimAM darekamAM anaMta-anaMtavAra utpanna na thayo hoya. corAzI lAkha yoni A pramANe vI. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 27 devatA mULabheda mULabheda pa00 anu. kAyanuM nAma yoni saMkhyA yoni saMkhyA pRthvIkAya* sAta lAkha 7 be indriya be lAkha apUkAya sAta lAkha 8 te indriya be lAkha teukAya sAta lAkha caurindraya be lAkha 4 vAyukAya sAta lAkha cAra lAkha pa pratyeka vanaspatikAya dasa lAkha ( 11 nArakI cAra lAkha 9 sAdhAraNa vanaspatikAya cauda lAkha 2 paMcendriya tiryaMca cAra lAkha 3 manuSya cauda lAkha kula 84 lAkha tevI ja rIte aplAyanA mULa bheda 350 teindriyanA mULabheda 100 teukAyanA mULabheda 350 caurindriyanA mULabheda 100 vAyukAyanA 3pa0 devatAnA mULabheda 200 pratyeka vanaspatikAyanA nArakonA muLabheda 200 sAdhAraNa vanaspatikAya mULabheda 7OO paMcendriya tiryacanA mULabheda 200 beindriyanA mULabheda 1OO manuSyanA mULabheda 700 2700 15OO = 42OO kulamULa bheda 4200 x 2000 = 84,00,000 yoni savvANi savvaloe aNaMtakhutto vi rUvidavvAiM / dehovakkharaparibhoyabhoyaNatteNa bhuttAI // 401 / / sarvANi sarvaloke anaMtakRtyo'pi rUpidravyANi dehopaskaraparibhogabhojanatvena bhuktAni / / 401 / / gAthArtha sarva lokamAM sarve rUpIdravyo jIvovaDe dehapaNAthI pariNamAvIne upaskararUpe, paribhogarUpe tathA bhojanapaNAthI anaMtIvAra bhogavAyA che. ihAnAdo saMsAracakre catasRSvapi gatiSvanantazaH paryaTatA jIvena sarvasminnapi loke yAni kAnicit sarvANyapi dravyANi-samastapudgalAstikAyAtmakAni tAnyanantakRtva:-anantAnantavArA ekaikajIvena bhuktAni, kathamityAha - 'dehovakkhare'tyAdi, dehatvena-zarIratayA pariNamayya bhuktAni, tathA upaskaraH-zayyA''sanabhAjanAdistadbhAvena, tathA paribhujyata iti paribhogo-vastrasuvarNavanitAvAhanAdistadrUpeNa, tathA bhojanaM-azanakhAdimAdi tadAtmanA cAnantazaH paribhuktAnIti / / yadyapi ca rUpidravyANi sarvANyapyanantazo jIvena paribhuktAni tathA'pi mohanIyAdikarmodayAt katazcita pratibhavaM sarvameva nutanaM manyate, na ta taptiM vrajatIti darzayati - TIkArtha ? A anAdi saMsAra cakramAM bhamatA cAreya paNa gatimAM sarva paNa lokamAM samasta pudgalAstikAya ', pRthvIkAyanA mULa bheda 350 tene 2000 vaDe guNatA (varNanA 5 x gaMdhanA 2 x rasanA 5 x sparzanA 8 4 saMsthAnanA pa=2000) 7 lAkha thAya che. 350 x 2000 = 7,00,000 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 svarUpa je koI dravyo che tene ekeka jIvavaDe anaMtIvAra bhogavAyA che. kevA prakArathI bhogavAyA che ? keTalAka pudgalo za2I2paNAthI pariNamAvIne bhogavAyA che tathA keTalAka upaskara eTale zayyA, Asana, bhAjana vagere svarUpe bhogavAyA che tathA keTalAka vastra suvarNa-strI-vAhana Adi svarUpe anaMtavAra bhogavAyA che. 220 ane jo ke sarva rUpI dravyo anaMtavAra jIvavaDe bhogavAyA che to paNa mohanIya karmanA udayathI dareka bhavamAM badhuM ja navuM navuM mAne che paNa tRptine pAmato nathI tene batAve che mayaraharo vva jalehiM taha vi hu duppUrao imo appA | visayAmisamma giddho bhave bhave vacai na tattiM / / 402 / / makaragRha- iva jalena tathA'pi khalu duSpUrako'yamAtmA viSAmiSe gRddhaH bhave vrajati na tRptim / / 402 / / gAthArtha : pANIthI samudra kyAreya saMtoSa pAmato nathI tema duSparita evo A AtmA viSaya rUpI AmiSamAM Asakta thayelo bhavobhavamAM tRpti pAmato nathI. (402) gatArthaiva / / atha prAsaMgikamupasaMharannupadezatAtparyamAha - have prAsaMgikanA upasaMhArane karatA tathA upadezanA sArane batAvatA kahe che iya bhuttaM visayasuhaM duhaM ca tappacayaM anaMtaguNaM / iha bhavaduhadalaNammi jIva ! ujjamasu jiNadhamme ||403 || iti bhuktaM viSayasukhaM duHkhaM ca tatpratyayaM anantaguNaM idAnIM bhavaduHkhadalane udyaccha jinadharme ||403 / gAthArtha : e pramANe bhavobhava viSayasukha bhogavAyuM ane tenA nimitte anaMtaguNa du:kha bhogavAyuM tethI he jIva ! bhavanA duHkhane nAza karanArA evA jina dharmamAM udyama kara. (403) ityevamuktaprakAreNa bhuktaM tAvat sarvamapi viSayasukhaM, tatpratyayaM viSayasukhopabhogahetukaM duHkhaM ca narakAdiSu viSayasukhAdanantaguNaM bhuktaM, tadyadi jIva ! duHkheSu nirvedaH ko'pi tavAsti tadidAnIM samastabhavaduHkhadalanasamarthe, jinadharme evodyamaM kurviti / tadedamavasitaM prAsaMgikamapi tadavasAne ca caturgatibhavasvarUpabhAvanAtmikA paMcamI saMsArabhAvanA samApteti / / TIkArtha : hamaNAM kahevAyela prakArathI sarvapaNa viSayasukha bhogavAyuM ane viSayasukhanA upabhoganA heturUpa viSayasukha karatAM anaMtaguNa du:kha narakAdimAM bhogavAyuM che tethI he jIva !du:kho upara tAre koIpaNa rIte kaMTALo thayo hoya to hamaNAM samasta saMsAranA duHkhone daLavA samartha evA jinadharmamAM udyama kara. A pramANe te prAsaMgika kathana samApta thayuM ane tenI samAptinI sAthe caturgati rUpa bhavasvarUpanI bhAvanA svarUpa pAMcamI saMsArabhAvanA samApta thaI. / / vRti saMsAramAvanA / / Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 atha saMsArasya duHkharUpatve'pi zarIrAzritaM sukhaM prANinAM bhaviSyati, tasya zucirUpatvAdityAzaMkya tadazucitvapratipAdanaparAM SaSThImazucitvabhAvanAM vibhaNiSurAha chaThThI azuci bhAvanA saMsAra du:kha svarUpavALo hovA chatAM paNa prANIone za2I2 saMbadhI to sukha haze kemake te zarIra pavitratAvALo che evI zaMkA karIne zarIranI azucipaNAne pratipAdana karanArI chaThThI azuica bhAvanAne kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che - 229 bIyANamuvabhayavo ciMtiuM sarUvaM ca / ko ho sarIrammi vi suivAo muNiyatattANaM ? / / 404 / / bIjaM sthAnamupaSTaMbhahetUn vicintya svarUpaM ca kaH bhavet zarIre'pi zucivAdaH jJAtatattvAnAm ? / / 404 / / :: gAthArtha : zarIranA utpatti sthAnane, poSaNanA hetuone tathA svarUpane vicArIne jJAnIono zarIrane vize zubhivAha devI ? ( 404) zarIrasya bIjaM - zukrazoNitAdi sthAnaM strIjanodaraM upaSTambhahetavo'pi tasya pitRmAtRzukrazoNitAdayaH etAn sarvAnapi vicintya tathA svarUpaM zarIrasya mAMsazoNitAsthicarmAdisamudAyarUpaM vicintya viditavedyAnAM zarIre'pi nirvivAdapratyakSAzucivastustomamaye kaH zucivAdo ?, na kazcidityarthaH / TIkArtha : vIrya ane lohI zarIranI utpattinuM bIja che, strInuM peTa jIvanA zarIranI utpattinuM sthAna che ane tenA poSaNanA kAraNo pitAnuM vIrya tathA mAtAnuM lohI vagere che. A sarvane paNa vicArIne tathA mAMsalohI-hADakAM-cAmaDI-Adi samudAya svarUpa zarIranA svarUpane vicArIne jJAnIpuruSone nizcayathI pratyakSa azuci vastunA samUharUpa zarIrane vize sucivAda kevo ? arthAt koI zucivAda nathI evo bhAva che. atha zarIrabIjAdIn sUtra eva vyAcikhyAsurAha - have zarIranA bIjAdine sUtramAM ja vyAkhyAna karavAnI icchAvALA graMthakAra kahe che bIyaM sukkaM taha soNiyaM ca ThANaM tu jaNaNigabbhammi / oyaM tu vabhassa kAraNaM tassarUvaM tu // 405 / / bIjaM zukraM tathA zoNitaM ca sthAnaM tu jananIgarbhe ojastu upaSTaMbhasya kAraNaM tatsvarUpaM tu / / 405 / / gAthArtha : zukra tathA lohI za2I2nuM bIja che, mAtAno garbha utpattinuM sthAna che ane poSaNanuM kAraNa kho4 che. zarIranuM sva35 havenI gAthAmAM batAve che. (405) bIjaM - kAraNaM taca zarIrasya pituH zukraM mAtustu zoNitaM, sthAnaM tu tasyAdau jananIgarbhe, zukrazoNitasamudAya Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 oja ucyate, zarIropaSTambhasyApi prathamatastadeva hetuH, svarUpaM tu tasya zarIrasya 'aTTArasa piTTikaraMDayasse tyAdi anantaravakSyamANalakSaNamiti zeSaH / / tadevAha - TIkArca : pitAnu vIrya ane mAtAnuM lohI e zarIranuM kAraNa che ane jIvanA zarIranI utpattinuM prathama sthAna mAtAnuM garbha che. zukra ane lohInuM mizraNa oja kahevAya che ane te ja zarIranA poSaNanuM prathama kAraNa che zarIranuM svarUpa havenI gAthAmAM kahevAze. tene ja kahe che aTThArasa piTTikaraMDayassa saMdhIo hoMti dehammi / bArasa paMsuliyakaraMDayA ihaM taha cha paMsulie / / 406 / / hoi kaDAhe sattaMgulAI jIhA palAI puNa cauro / acchIo do palAI siraM ca bhaNiyaM caukavAlaM / / 407 // aSTAdaza pRSThikaraMDakasya sandhayo bhavanti dehe dvAdaza pAMsulIkaraMDakAni tathA SaT pAMsulikAH / / 406 / / bhavati kaTAhaH saptAMgulAni jihvA palAni punazcatvAri akSiNI dve pale ziro bhaNitaM catuSkapAlam / / 407 / / gAthArtha zarIramAM pAchaLa karoDamAM aDhAra sAMdhAo hoya che tathA zarIramAM pAMsaLIo rU5 karaMDaka hoya che tathA cha pAMsaLIthI kaTAha bane che. sAta AMgaLa jIbha che ane tenuM pramANa cAra pala che AMkho 58 prbhaae| cha bhane masta yAra pAlathI baneguM che. (407) / dehe-manuSyazarIre pRSThikaraMDasya-pRSThivaMzasyASTAdazagranthirUpAH sandhayo bhavanti, yathA vaMzasya parvANi / teSu cASTAdaza susaMdhiSu madhye dvAdazabhyaH saMdhibhyo dvAdaza pAMsulikA nirgatyobhayapArdhAvAvRtya vakSaHsthalamadhyordhvavartyasthi lagitvA pallavAkAratayA pariNamaMti, ata Aha-iha zarIre dvAdaza pAMzulikArUpAH karaMDakA vaMzakA bhavanti, 'taha chappaMsulie hoi kaDAhe'tti tathA tasminneva pRSThivaMze zeSaSaTsandhibhya: SaT pAMzulikA nirgatya pArzvadvayaM cAvRtya hRdayasyobhayato (graM. 11000) vakSaH paMjarAdhastAcchithilakukSestUpariSThAt parasparAsaMmilitAstiSThanti, ayaM ca kaTAha ityucyate / jihvAmukhAbhyantaravartimAMsaNDarUpA daiyeNAtmAGgulataH saptAGgulAni bhavati, taulye tu magadhadezaprasiddhapalena catvAri palAni bhavati / akSimAMsagolako tu dve pale / zirastvasthikhaNDarUpaizcaturbhiH kapAlairniSpadyata iti / / tathA - TIkArthaH manuSyanA zarIramAM pAchaLa karoDamAM aDhAra gAMTha svarUpa sAMdhAo hoya che jevI rIte vAMsamAM parvo hoya tema ane aDhAra sAMdhAmAMthI bAra sAMdhAmAMthI bAra pAMsaLIo nIkaLI baMne bAju vIMTAIne chAtInA madhyabhAganA uparanA hADakAmAM lAgIne pallava AkArathI pariNAma pAme che AthI ja kahe che ke mA zarIramA pAra pAsaNImA 4335 qisa cha. 'taha chappAMsulie hoi kaDAhe' tti tathA te 4 pI vaMzamA bAkInA cha sAMdhAomAMthI cha pAMsaLIo nIkaLIne baMne bAju vIMTaLAIne hRdayanI baMne bAjuthI chAtInA piMjarAnI nIcethI DhIlI tathA peTanI uparanA bhAgamAM paraspara ekabIjAne lAgyA vagaranI rahe che ane A kaTAha kahevAya che. mukhanA aMdaranA bhAgamAM rahelI mAMsanA TukaDArUpa jIbha AtmAMgulathI sAta aMgulapramANa Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 231 lAMbI che ane vajanathI magadha dezamAM prasiddha palanA pramANe cAra pala pramANa che. AMkhanA mAMsapiMDa be pala pramANa che. mAthuM hADakAM cAra TukaDA cAra kapAlothI bane che. tathA adbhuTThapalaM hiyayaM battIsaM dasaNaadvikhaMDAiM / kAlejayaM tu samae paNavIsapalAI niddiTuM / / 408 / / ardhASTapalaM hRdayaM dvAtriMzad dazanAsthikhaMDAni kAleyakaM tu samaye paMcaviMzatipalAni nirdiSTam / / 408 / / gAthArtha : hRdaya sADAtraNa pala pramANa che, dAMta batrIza hADakAnA TUkaDA che, zAstramAM kalejAnuM pramANa paccIza pala kahyuM che. hRdayaM-antarvattimAMsakhaMDaM sArddhapalatrayaM bhavati / dvAtriMzaya mukhe dantAsthikhaMDAni prAyaH prApyante / 'kAlijayaM tu' vakSo'ntagUDhamAMsavizeSarUpaM paMcaviMzatipalAnyAgame nirdiSTaM / / tathA - TakArya : hRdayanI aMdara rahela mAMsa khaMDa sADA traNa pala pramANa che. mukhamAM prAya: batrIza dAMta batrIza hADakAnA TUkaDA svarUpa che. paNa kalejuM chAtInI aMdara gUDha mAMsa vizeSa svarUpa che je paccIza pala pramANa bhAgamamA DeguM che. tathA aMtAI donni ihaiM patteyaM paMcapaMcavAmAo / saTThasayaM saMdhINaM mammANa sayaM tu sattahiyaM / / 409 / / aMtre dve iha pratyekaM paMcapaMca vAmAH SaSThizataM sandhInAM marmaNAM zataM tu saptAdhikaM / / 409 / / gAthArtha ? AMtaraDA be che ane dareka pAMca pAMca vAma* laMbAImAM che ekaso sAiTha sAMdhAo che meM sone sAta bhasthAno cha. (408) sandhayaH-aMgulAdyasthikhaNDamelApakasthAnAni / marmANi zaMkhANikAciyarakAdIni / zeSaM pAThasiddhameva / / api ca - TIkArtha sAMdhA eTale AMgaLI vagerenA hADakAnA khaMDane maLavAnuM sthAna, zaMkhanikA-ciyarakA vagere marma sthAno cha. bhAnu sugama che. bhane 59 / saTThasayaM tu sirANaM nAbhippabhavANa siramuvagayANaM / rasaharaNinAmadhijjANa jANa'NuggahavighAesu / / 410 / / suicakkhughANajIhANa'Nuggaho hoi taha vighAo ya / saTThasayaM annANa vi sirANa'hogAmiNINa tahA / / 411 / / vAma eTale be hAthane khabhA samAna pahoLA karatAM eka hAthanA madhyanI AMgaDInA cheDAthI bIjA hAthanI madhyanI AMgaDI sudhInuM aMtara. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - { pAyatalamuvagayANaM jaMghAbalakAriNINamuvaghAo / uvaghA siri viNaM kuNaMti aMdhattaNaM ca tahA / / 412 / / avarANa gudapaviTThANa hoi saTTaM sayaM taha sirANaM / jANa baleNa pavattai vAU muttaM purIsaM ca / / 413 / / arisAo paMDurogA veganiroho ya tANamuvaghAe / tiriyagamANa sirANaM saTThasayaM hoi avarANaM / / 414 / / bAhubalakAriNIo uvaghAe kucchiuyaraviyaNAo / kuvvaMti taha'nnAo paNavIsaM siMbhadharaNIo / / 415 / / taha pittadhAriNIo paNavIsaM dasa ya sukkadharaNIo / iya satta sirasayAiM nAbhippabhavAiM purisassa ||416 / / SaSThitaM tu sirANAM nAbhiprabhAvanAM ziraupagatAnAM rasaharaNInAmadheyAnAM jAnIhi yAsAM anugrahavighAteSu / / 410 / / zruticakSurprANajihvAnAmanugraho bhavati tathA vighAtazca SaSTizatamanyAsAmapi zirANAmadhogAminInAM tathA / / 411 / / pAdatalamupagatAnAM jaGghAvalakAriNInAmupaghAte upaghAtaH zirovedanAM kurvvanti aMdhatvaM ca tathA / / 412 / / aparANAM gudApraviSTAnAM bhavati SaSTizataM tathA sirANAM yAsAM balena pravarttate vAyurmUtraM purISaM ca / / 413 / / arzAMsi pANDurogAH veganirodhazca teSAmupaghAte tiryaggamAnAM sirANAM SaSThizataM bhavati aparAMsAM / / 414 / / bAhubalakAriNyaH upaghAte kakSyudaravedanAH kurvvanti tathA'nyAH paMcaviMzatiH zleSmadhAriNyaH / / 415 / / tathA pittadhAriNyaH paMcaviMzatirdaza ca zukradhAriNyaH iti saptasirAzatAni nAbhiprabhavANi puruSasya / / 416 / / gAthArtha : nAbhimAMthI nIkaLelI rasaharaNI nAmanI ekaso sAiTha naso mastaka tarapha jAya che jenA anughAta ane vighAtamAM kAna-cakSu-ghrANa-jIbhane anugraha ke upaghAta thAya che tathA bIjI ekasone sAITha naso nAbhimAMthI nIkaLI nIce paganA taLIyA tarapha jAya che je jaMghAnA baLane karanArI che ene jyAre upaghAta thAya tyAre mAthAmAM vedanA utpanna kare che. tathA ardhatvane utpanna kare che. bIjI ekaso sAITha gudAmAM pravezelI che. jenA baLathI vAyu-mUtra ane maLanuM niyamana thAya che ane jenA upaghAtathI arza, pAMDuroga ane veganirodha thAya che ane bIjI ekaso sAiTha Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 tiracchI nIkaLe che je bAhune baLa ApanArI che ane tenA upaghAtamAM kukSi ane udaranI vedanAo utpanna thAya che. tathA bIjI paccIza naso zleSmane dharanArI che ane bIjI paccIza naso pittane dhAraNa karanArI che ane dasa naso zukrane dhAraNa karanArI che. e pramANe puruSanI nAbhimAMthI nIjjanArI sAtaso naso che. (410-415 ) iha puruSasya zarIre nAbhiprabhavAni zirANAM strasAnAM sapta zatAni bhavanti, tatra SaSTyadhikaM zataM zirANaM nAbheH zirasi gacchati, tAzca rasaharaNinAmadheyAH, tAsAM cAnugrahavighAtayoryathAsaMkhyaM zruticakSurAdInAmanugraho vighAtazca bhavati, tathA adhaH-pAdatalagatAnAmanupaghAte jaGghAbalakAriNInAM strasAnAM SaSTyadhikaM zataM bhavati, upaghAte tu tA eva zirovedanA'ndhatvAdIni kurvanti, zeSaM pAThasiddhameveti / / atha strInapuMsakayoH kiyatyetA bhavantItyAdyAzaMkyAha - TIkArtha : ahIM puruSanA zarIramAM nAbhimAMthI nIkaLanArI sAtaso naso che. temAM ekasone sAITha nAbhimAMthI nIkaLI mastakamAM jAya che. te rasaharaNI nAme oLakhAya che. teonA anugraha ane vidhAtathI yathAsaMkhya zruti (kAna) AMkha vagerene anugraha ane vidyAta thAya che tathA nIce paganA taLIyAmAM janArI ekaso sAITha nasono anugraha jaMghAbaLane karanAro thAya che ane upaghAta teja mastakamAM vedanA tathA aMdhatva are che. jADInuM sugama che. have strI tathA napuMsakane keTalI naso hoya che tene kahe che - tIsUNAI itthINa vIsahINAI hoMti saMDhassa / nava hArUNa sayAI nava dhamaNIo ya dehammi / / 417 / / triMzannAni strINAM viMzatihInAni bhavanti SaNDhasya nava snAyuzatAni nava dhamanIkAH ca dehe / / 417 / / 233 - napuMsakane vIzanyUna chasone eMzI hoya che ane zarIramAM navaso snAyuo tathA nava dhamanIo (mukhya nasoM) hoya che. (417) gAthArtha : strIone trIsa ochI eTale chasone sIttera hoya che. tathA pAThasiddhaiva / / tathA muttassa soNiyassa ya patteyaM ADhayaM vasAe u / addhADhayaM bhaNatI patthaM matthulayavatthussa / / 418 / / asuimala patthachakkaM kulao kulao ya pittasiMbhANaM / sukkassa addhakulao duTTha hINAhiyaM hojjA / / 419 / / mUtrasya zoNitasya ca pratyekaM ADhakaM vasAyAstu arddhADhakaM bhaNanti prasthaM mastuluMgavastunaH / / 418 / / Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 azucimalasya prasthaSaTkaM kulavaH kulavazca pittazleSmaNoH zukrasyArdhakulavaH duSTaM hInAdhikaM bhavet / / 419 / / gAthArtha zarIramAM mUtra tathA lohInuM pramANa eka ADhaka che. carabInuM pramANa artho ADhaka che ane mAthAmAM magaja eka prasthaka pramANa hoya che. (418). azuci ane maLanuM pramANa cha prasthaka, pittanuM eka kulaka tathA zleSmanuM eka kulaka, zukranuM pramANa ardhA kulaka che. A pramANamAM nyUnAdhika thAya to zarIra vikRta (du:kha dAyaka) bane che. (419) zarIre sarvadaiva mUtrasya zoNitasya ca pratyekamavasthitamADhakaM-magadhadezaprasiddhamAnavizeSarUpaM bhaNaMti, uktaM ca - "do asaIo pasaI, do pasaIo seiyA, cattAri seiyAo kulao, cattAri kuDavA pattho, cattAri patthA ADhayaM, cattAri ADhayA doNo," ityAdi / dhAnyabhRto'vAGmukhIkRto hasto'satItyucyate / vasAyAstva'DhakaM bhaNaMti, mastakabhejako-mastulaMgavastu, anye tvAhu:-'medaHphiphisAdi mastulaMga' miti, tasyApi prasthaM yathoktarUpaM vadanti / azucirUpo yo'sau malastasya prasthaSaTkaM bhavati / pittazleSmANI pratyekaM yathAsaMkhyaM nirdiSTarUpaH kulako bhavati / zukrasya tvardhakulako bhavati etacADhakaprasthAdikaM mAnaM bAlakumArataruNAdInAM 'do asaIo pasaI tyAdikrameNAtmIyAtmIyahastena netavyaM, uktamAnAzca zukrazoNitAderyatra hInAdhikyaM bhavati tatra vAtAdidUSitatvenetyavaseyamiti / / zrotrANi zarIre yAvanti bhavati tAvantyupadopasaMharati - TIkArtha zarIramAM haMmezA ja mUtra ane lohInuM pramANa darekanuM eka ADhaka pramANa che. ADhaka e magadha dezamAM prasiddha mApa vizeSa che. ane kahyuM che ke be asatI = eka prasatI, be prasatI = eka setikA, cAra setikA = eka kulaka = (kuDava), cAra kuDava = eka prasthaka, cAra prasthaka = eka ADhava, cAra ADhava = eka droNa ityAdi. cA karIne dhAnyathI bharelA hAthamAM jeTaluM anAja samAya teTalA anAjanuM pramANa eka asatI kahevAya che. vasA (carabI)nuM pramANa arthe ADhaka kahe che mastuNuM vastu eTale mAthAmAM raheluM magaja. bIjA kahe che kemeH siddhi kasturhA rUti e gAthAthI magajanuM pramANa yathokta eka prasthaka che. vIryanuM pramANa aDadho kulaka che ane A ADhaka prakAdinuM mApa bAla-kumAra-taruNa vagereno be asatI = eka prasatI e kramathI potapotAnA hAthathI mApeluM jANavuM. upara batAvelA mApathI zukra-zoNita AdinuM hInAdhikapaNuM thAya che temAM kAraNa vAtAdinuM dUSitapaNuM che ema jANavuM srota sthAno (azucine bahAra nIkaLavAnA mArgo) jeTalA che tene batAvIne upasaMhAra kare che ekkArasa itthIe nava soyAiM tu hoMti purisassa / rUca vi sunnaur hiMsadiyANa? II420nA ekAdaza striyA nava zrotAMsi tu bhavanti puruSasya tti vi rivaM sthimAMyarasaMketa ? 420nA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 : gAthArtha : strInA srota sthAno agIyAra che ane puruSanA srota sthAno nava che ethI hADakAM-mAMsamaLa-rudhiranA samUha rUpa za2I2mAM zucipaNuM kevI rIte hoya ? (420) dvau karNau dve cakSuSI dve ghrANavivare mukhaM stanau pAyUpasthe cetyevamekAdaza zrotrANi striyA bhavanti, stanavarjANi zeSANi nava puruSasya / ityevamasthyAdisaMghAtarUpaM zarIre kiM nAma svarUpataH zucitvaM ? na kiMcidityarthaH / yadi nAma zarIraM svarUpataH kevalAzucivastusaMghAtarUpaM tataH kimityAha TIkArtha : be kAna, be AMkha, be nAka, mukha, be stana ane mUtra dvAra tathA maLa dvAra ema strIonA agIyAra srota hoya che be stana choDIne puruSanA navadvAra hoya che. e pramANe hADakAdinA saMdhAta svarUpa zarIramAM zuM svarUpathI pavitratA hoya che ? arthAt kaMIpaNa pavitratA nathI ema kahevAno bhAva che. have jo zarIra svarUpathI phakta azuci vastuonA saMdhAta rUpa che ema kahIne zuM kahevAnuM thAya che ?ko kAyasuNayabhakkhe kimikulavAse ya vAhikhitte ya / dehammi manuvire susANaThANe ya paDibaMdho ? / / 421 / / kaH kAkazvabhakSye kRmikulAvAse ca vyAdhikSetre ca dehe mRtyu vidhure smazAnasthAne ca pratibandha: ? / / 421 / / 235 gAthArtha : kAgaDA ane kUtarAnA bhakSaNa rUpa, kRminA samUhanA vAsa rUpa, vyAdhionA eka kSetra rUpa, mRtyuthI pIDita ane smazAnanA sthAnarUpa zarIramAM rAga kevo ? tato jinavacanavAsitAnta: karaNAnAM dehe kaH pratibandhaH syAt ?, na kazcidityarthaH / kathambhUte dehe ? ityAha kAkakukkurAdibhakSye kevalakRmikulAvAse samastavyAdhikSetre mRtyuvidhure-maraNAvasthAyAM niHzeSakAryakaraNAkSame paryante smazAne sthAnaM yasya tattathA tasmizcaivaMbhUta iti / / evaM ca nAma dehasyAzucitvaM yena tatsambandhe anyachubhamapi vastu azucitvaM pratipadyata iti darzayati - - TIkArtha : tethI jinavacanathI bhAvita thayuM che mana jeonuM evA jIvone zarIra para rAga kevo hoya ? arthAt kaMIpaNa rAga na hoya. zarIra kevuM che ? zarIra kAgaDA-kUtarAonuM bhakSya che. zarIra kRmionA samUhane rahevAnuM ghara che. zarIra badhA rogonuM kSetra (utpatti sthAna) che, maraNavakhate sarva kAryo ka2vA asamartha che ane ane aMte jenuM sthAna smazAnamAM che evuM zarIra hovA chatAM kone rAga thAya ? vatthAhAravilevaNataMbolAINi pavaradavvANi / hoMti khaNeNa vi asuINi dehasaMbandhapattANi / / 422 / / ane A pramANe za2I2nuM apavitrapaNuM che jethI zarIranA saMbaMdhamAM bIjI zubhavastuo paNa azucipaNAne pAme che. tene batAve che * anya graMthomAM strInA srota sthAno bAra che ema kaheluM che teno bhAva e che ke manuSya strIo vize yonidvAra alaga hovAthI srota sthAno bAra thAya che ane prAya: tiryaMcastrIo vize temaja devIomAM mUtra dvAra ane yonidvAra alaga nahIM hovAnI apekSAe agIyAra srota sthAno che. joke devIonA zarIramAMthI manuSya strI ane tiryaMca strInI jema azuci nIkaLatI nathI chatAM tenA sthAno zarIramAM rahelA che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 vastrAhAravilepanatAmbUlAdIni pravaradravyANi bhavanti kSaNenApi azucIni dehasaMbaMdhaprAptAni / / 422 / / gAthArtha : vastra-AhAra-vilepana-taMbola vagere zreSTha dravyo zarIranA saMbaMdhamAM AvelA kSaNathI apavitra thAya che. (422) sugamA / / tadevaM viparyasto lokastailajalAgarukarpUrakusumakuMkumamalayajarasatAmbUlavastrabharaNAdibhiH saMskRtaM yaccharIraM zucitvenAdhyavasyati tatra tAttvikamazucisvarUpatvamupadarzitaM / / yAnyapyavaghasarAmedhyamRtakAdyAdhArataDAgajalAdInyazucirUpANi loko manyate tAnyapi saMskAravazAt zubhatvaM pratipadyanta iti darzayati - artha : // prabho bhUDha als de--2-52-musum-dum-hn-2s-diyaa-vstr-maam29|| vagerethI saMskRta karelA zarIrane pavitra mAne che tyAM paNa paramArthathI zarIra azuci rUpe ja batAvAyuM che. (kAraNa ke zarIra jo svabhAvathI pavitra hota to A pavitra vastunA saMskAranI zarIrane jarUra ja na raheta.) ane je maLamUtra-kacarA-carabI-mRtakAdinA AdhAra evA taLAvanA pANI Adine loka apavitra mAne che te apavitra pANI Adi paNa saMskAranA vazathI pavitra thAya che tene batAve che asuhANi vi jalakodavavatthappamuhANi sayalavatthUNi / sakAravaseNa suhAI hoMti katthai khaNaddheNaM / / 423 / / azubhAnyapi jalakodravavastrapramukhANi sakalavastUni saMskAravazena zubhAni bhavanti kvApi kSaNArdhena / / 423 / / .. gAthArtha ? azubha evA paNa pANI-kodrava-vastra vagere sarva vastuo saMskAranA vazathI kyAMka akSayI zuma thAya che. (423) ihAzubhaM jalaM mAghamAsIyanUtanakarakakarkarIpramukhabhAjaneSu katakaphalAdinA saMskRtaM krameNa sakalajanaspRhaNIyatAM pratipadyate, madanakodravA api bhakSitA ye sadya eva mAnuSaM dhArayati te'pyauSadhAdisaMskRtAstatkSaNa eva zubhasvAdurasatvaM pratipadyante, vastramapyatIva malamalinaM khaMjanAdibhRtaM rajakAdinA saMskRtaM jhagityeva zubhatvamupagacchati, evaM bhavanazayanAdiSvapi vaktavyamiti / / tata: kimityAha - TIkArtha : ahIM azubha jaLa mAgha mahinAmAM banela navI kaLazI-koThI vagere bhojanomAM kataka phaLanA cUrNathI saMskAra karAyeluM kramathI sakala janane prazaMsanIya thAya tevuM nirmaLa thAya che bhakSaNa karAyelA madana kodravA, je tarata ja manuSyane becena kare che te madanakodravA paNa auSadhInA saMskArathI zubha svAdu rasavALA thAya che. maLathI malina kAjaLAdithI ati malina thayeluM vastra dhobI vagerethI saMskAra kareluM jaladIthI nirmaLa thAya che. e pramANe bhavana-zayana vize paNa jANavuM. tathA zuM ? iya khaNapariyattaMte poggalanivahe tameva iha vatthu / mannAmi suhaM pavaraM jaM jiNadhammammi uvayarai / / 424 / / Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 237 iti kSaNaparivartamAne pudgalanivahe tadeva iha vastu manye zuci pravaraM yat jinadharme upacarati / / 424 / / gAthArtha e pramANe kSaNe kSaNe parAvartamAna thatA pugala samUhamAM huM tene ja zubha ane zreSTha mAnuM chuM je jinadharma ArAdhavAmAM upakAraka thAya che. (424) iti-uktanyAyena sarvasminnapi pudgalanivahe pratikSaNaM parAvarttamAne zubhe karpUrahAratAmbUlAdo dehAdisambandhAdazubhatAM pratipadyamAne azubhe'pi madanakodravAdI zubhatAmAsAdayati kiM zucirUpaM ? kiM cApyazucyAtmakaM ? vyapadizyatAmitizeSaH / tat kiM sarvathA kiMcidapi vastu zucitayA atra na vyapadeSTavyamityAzaMkyAha-'tameve'tyAdi, tadeveha vastu zucisvarUpaM pradhAnaM cAhaM manye yat sAdhudehAdikaM kusumavilepanavastrAbharaNAdikaM ca jinadharma-kSAntyAdike jinapUjAdAnazIlAdike copakurute, nAnyat, tasya sarvasyApi pApopakAritayA narakAdibhavahetutvena tattvato'zucisvarUpatvAditi / / yatazcaivaM tasmAdudAharaNagarbhaM kRtyopadezamAha - TIkArtha ? kahevAyelA nyAyathI sarva paNa pudgalano samUha pratikSaNa parAvartana pAme che. zubha evA kapUrahAra-tAMbUla vagere zarIranA saMgathI azubha thAya che ane azubha madana kodrava vagere zubha thAya che tethI zubha zuM che ? ane azubha zuM che ? te tame kaho. to zuM koIpaNa vastu sarvathA zucipaNAthI na kahI zakAya ? AvI zaMkAnuM samAdhAna karatA-graMthakAra kahe che ke je sAdhunuM zarIra kSAnti Adi svarUpa jinadharmamAM upakAraka thAya che ane kusuma-vilepana-vastra-AbharaNAdika jinapUjA-dAna-zIla-tapAdimAM upakAraka thAya che te ja vastuone huM zucirUpa mAnuM chuM. bIjI koIpaNa vastune nahIM. kAraNa ke bAkInI badhI vastuo narakAdi bhAvonA kAraNa svarUpa evA pApomAM sahAya karanArI hovAthI paramArthathI azuci rU5 che. je kAraNathI te vastuo azucirUpa che te kAraNathI udAharaNa sahita kartavyano upadeza ApatA kahe che to muttUNa duguMchaM ummAyakaraM kayaMbavippa vva / dehaM ca bajjhavatthu ca kuNaha uvayArayaM dhamme / / 425 / / tasmAt muktvA jugupsAM unmAdakAriNI kadaMbavipra iva dehaM ca bAhyavastu ca kuru upakArakaM dharme / / 425 / / gAthArtha : kadaMba vipranI jema unmAdane karanArI evI durgacchAne choDIne deha tathA bAhya vastuno dharmanI sAdhanAmAM upayoga karo. (425) yasmAttadeva vastu zucisvarUpaM pradhAnaM ca yajinadharma upakaroti zeSaM tu sarvamazucyeva varttate, tasmAdunmAdikAriNI jugupsAM muktvA kadambavipra iva dehaM bAhyavastu ca-vastravilepanAdikaM jinadharmopakArakaM kurviti / / kaH punarasau kadambavipra ? iti ucyate - TIkArtha je vastuno tathA zarIrano upayoga jinadharmanI ArAdhanAmAM thAya te zuci che bAkInuM sarva azuci che tethI unmAdane karanArI jugupsAne choDIne kadaMba vipranI jema zarIrano ane vastra vilepana vagere bAhya vastuno upayoga jinadharmamAM karo. A kadaMbavipra koNa che ? kahevAya che - Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 kadaMbavipranuM kathAnaka kAkaMdI nAme nagarI che je nagarInA kamala sarovaramAM kriIDA karatI nagaranI strIone joIne kalahaMso ati gauravavALA thAya che. temAM samagravedano pAraga, avicAritane jANato, dhanavAna evo somazarmA nAmano brAhmaNa vase che. tene somazrI nAme patnI che ane te bene guNathI samRddha evo kadaMba nAme priya moTo putra che. ane te haMmezA zucivAdamAM evo rata che ke samagravastuone prAya: chAMTa nAkhyA vinA sparza nahIM karato, durgacchAne karato paribhramaNa kare che. pachI lokavaDe tathA mAtA pitAvaDe paNa A teja pramANe zikhAmaNa apAyo ke lokika mArgathI bhraSTa thayelI sAcI paNa kriyA zobhatI nathI. tethI atimAtrAthI zucivAdane karato tuM lokamAM upahAsane ja pAmaze ane svayaM paNa tuM unmatta thaIza. (9) have koInuM kahyuM kaMIpaNa mAnato nathI, ane lohI-azuci Adi padArthomAM jo kharaDAyo hoya to tatkaNe ja paherelA vastra snAna kare che. pachI huM huM ema karato ja vastranA cheDAthI nAsikA ane mukhane DhAMkIne sarvatra chAMTa nAkhato ane durgaccha karato bhame che ane pachI bharayauvanamAM koIpaNa rIte ghaNAM rogothI pIDita thayo. thayelA jhADAo koIka rIte ahorAtra pachI baMdha thAya che AkhA zarIramAM phoDAo utpanna thayA. pachI temAMnA keTalAka pAke che ane temAMthI paru-rudhiranA samUho satata gaLe che. (10) satata prameha thAya che. (arthAtuM vAraMvAra mAtru thAya che.) arzamAM lohIno pravAha kare che. khAMsI khAto cIkaNAM zleSmane vAraMvAra thaMke che. UlaTI kare che. khAdheluM bhojana peTamAM kyAreya TakatuM. nathI. nirjharaNAnA nIranI jema nAsikAmAMthI lIMTa gaLe che. (12) pachI nAza pAmyo che samagra zucivAda jeno evo kadaMba koIpaNa durgacchAne karato nathI. vaidyoe ApelA, durgacchAne karanArA maLavALA auSadhonuM sevana kare che. (13) have koI vakhata gocarImAM pharatA zarIranuM pratikarma nahIM karanArA iryAsamitimAM upayogI, mana-vacanakAyaguptine dharanArA, tRNa-maNi, DhephA-kaMcanamAM samAna, dhIra evA be sAdhuo tenA ghare koIka rIte AvyA. teone joIne kadaMbe vicAryuM ke kharekhara sakalalokamAM A sAdhuo ja zucivAdI che. jeo akhaMDa brahmacaryane dhAraNa kare che. jeo hiMsA-alIkAdi pApomAM zaMkA vinA pravarte che ane pApakarmothI lapAtA evA amArA jevAne zucivAda kayo ? tethI sarva pApothI virata zatrumitra varga vize samacittavALA, prakSAlita karAyA che sakaLa pApamaLo jeo vaDe evA pavitra sAdhuo ja sucavAdI che. (18) tethI jo huM koIpaNa rIte A duSTa rogothI mukta thAu to A dhIronA ja mArgane anusaruM. e pramANe zubhabhAvathI tenA bhogyakarma koIka rIte upazAMta thayA. ane sarvapaNa dArUNa rogo sArI rIte maTI gayA. pachI sAdhuo pAse dharma sAMbhaLIne zrAvaka thayo. mULa-uttara guNo sahita deza cAritrano svIkAra karyo tathA mAtApitAne zrAvaka karyA ane parajananI sAthe dararoja jinadharmane sAMbhaLe che ane jinabiMbone pUje che ane vicAre che ke maLa-mUtra-hADakAnA bhAravALA A zarIrane vize je loka uttama-kusuma-vilepanavastra-AbharaNAdino upayoga kare che te phakta mohano ja vilAsa che. zubha vastuothI zaNagAravAmAM Avato azubhano puMja zobhato nathI. tethI mokSanA kAraNabhUta evA dharmakAryamAM potAnI vastuno upayoga kare che te ja zucivAdI, pavitra ane prazaMsanIya che ema huM mAnuM chuM. (25) e pramANe vicArIne hiraNya vastrAdika sarva bAhya sAmagrIno upayoga haMmezA jineronA liMbAdi kAryomAM kare che. have ekavAra rAtrInA virAma samaye vicAre che ke mane je iSTa hatuM te sarva paNa bAhyavastuno Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 239 upayoga dharmamAM karyo. zreSTha ratnanA karaMDIyAnI jema haMmezA paNa A zarIra mane iSTa hatuM tethI teno upayoga paNa hamaNAM dharmamAM karuM. yatnathI sArI rIte paNa rakSaNa karAyeluM je A zarIra rogothI pIDita karAya che tathA jarAthI jarjarita karAyelu A zarIra mRtyuvaDe nAza karAya che. dharmanI aMdara A zarIrano upayoga karavo te ja lAbha che e pramANe vicArIne sugurunI pAse mAtApitAnI sahita ja vratane grahaNa kare che ane vipula tapane kare che kALakrame te siddha thayo ane mAtApitA devalokamAM gayA. (31) tenI samAptimAM A chaThThI azuci bhAvanA purI thaI. tadevaM saMsArasya duHkhAtmakatAM zarIrasyAzucitAM ca paribhAvya dharmadhyAnameva dhyAyet, taza lokasvabhAvameva bhAvayato bhavatIti saptamI lokasvabhAvabhAvanAmabhidhitsurAha - tethI A pramANe saMsAranI duHkha svarUpatAnuM ane zarIranI azucitAnuM paribhAvana karIne dharmadhyAna ja karavuM joIe ane te dharmadhyAna lokasvabhAva bhAvanAne bhAvatA ja thAya che. eTale sAtamI lokasvabhAva bhAvanAne kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che (Atha svabhAvamAvanA) caudasarajjU uDDAyao imo vitthareNa puNa logo / katthai rAkhaM kattha vi ya doni jA satta rajjUo / / 426 / / caturdazarajjuka UrdhvAyato'yaM vistareNa punarlokaH kutracidrajju kvApi ca dve yAvat sapta rajjavaH / / 426 / / gAthArtha: A loka cauda raju UMco che ane pahoLAIthI kyAMka eka raju kyAMka be raju yAvat sAta rajju pramANa che. saptamanarakapRthivyA adhastalAdArabhyordhvAyato-dIrgho'sau lokazcaturdazarajuko bhavati, vistareNa puna: kvApi tiryagloke siddhikSetrapradeze caikarajurbhavati, kvacittu rajudvayaM trayaM yAvat saptamanarakapRthivyAM vistareNa sapta rajavo bhavantIti / / yadi nAmaivaM pramANo lokaH tataH kimityAha - TIkArtha : sAtamI naraka pRthvInI nIcenA taLathI mAMDIne upara A loka cauda rajju pramANa thAya che. vistAra (pahoLAI)thI o loka ticchaloka tathA siddhakSetra pradezamAM eka rajju pramANa thAya che kyAMka be raju, kyAMka traNa rajU yAvat sAtamI narakapRthvImAM sAta raju pramANa vistAravALo thAya che. jo eTalA pramANavALo loka che to tethI tamAre zuM kahevAnuM che ? tene kahe che nirayAvAsasurAlayaasaMkhadIvodahIhiM kaliyassa / tassa sahAvaM ciMteja dhammajhANatthamuvautto / / 427 / / nirayAvAsasurAlayAsaMkhyadvIpodadhibhiH kalitasya tasyasvarUpaM ciMtayet dharmadhyAnArthamupayuktaH / / 427 / / gAthArtha : dharmadhyAna mATe upayukta jIve narakAvAsa - devaloka - asaMkhya dvIpa samudrothI yukta evA lokanA svabhAvanuM ciMtavana karavuM joIe. (427) Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 prakaTArthava / / tadevamekena prakAreNa lokasvabhAvabhAvanA proktA, atha prakArAntareNa tAmabhidhitsurAha - A pramANe eka prakArathI loka svabhAva bhAvanA kahI have bIjA prakArathI tene kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che ahavA logasabhAvaM bhAveja bhavaMtarammi mariUNa / jaNaNI vi havai dhUyA dhUyA vi hu gehiNI hoi / / 428 / / putto jaNao jaNao vi niyasuo baMdhuNo'vi hoMti riU / ariNo'vi baMdhubhAvaM pAvaMti aNaMtaso loe / / 429 / / athavA lokasvabhAvaM bhAvayet bhavAntare mRtvA jananyapi bhavati duhitA duhitA'pi khalu gehinI bhavati / / 428 / / putro janakaH janako'pi nijasutaH bandhavo'pi bhavanti ripavaH arayo'pi baMdhubhAvaM prApnuvanti anantazo loke / / 429 / / gAthArtha ? athavA lokasvabhAvanI bhAvanA karavI joIe ke mAtA marIne bhavAMtaramAM putrI thAya che bhane putrI bharIne patnI thAya che. (428) putra marIne bhavAMtaramAM pitA thAya che ane pitA paNa potAno putra thAya che. bhAI paNa zatru thAya che ane lokamAM zatruo paNa anaMtIvAra bhAI thAya che. (429) ete api sugame / navaraM lokazabdena pUrvaM paMcAstikAyamayo loko vivakSitaH / idAnIM tu lokyatekevalajJAnibhiravalokyata iti lokaH-saMsAra iti / / aparamapi saMsAravarasyamudAharaNasahitaM darzayati - TIkArtha : gAthArtha sugama che paraMtu lokazabdathI pUrve paMcAstikAyamaya (dharmAstikAya - adharmAstikAya - AkAzAstikAya - 5galAstikAya tathA jIvAstikAya svarUpa) loka vivakSita hato paNa hamaNAM to kevaLajJAnathI je jovAya te loka arthAt saMsAra evI vivekSA che. saMsAranI zatrutAnuM bIjuM paNa svarUpa che tene udAharaNa sahita batAve che. piyaputtassa vi jaNaNI khAyai maMsAiM bhavaparAvatte / jaha tassa sukosalamuNivarassa loyammi kaTTamaho / / 430 / / priyaputrasyApi jananI bhakSayati mAMsAni bhavaparAvarte yathA tasya sukozalamunivarasya loke kaSTamaho ? / / 430 / / gAthArtha : aho ! lokamAM kevuM kaSTa che ke bhavanuM parAvartana thayA pachI te sukozala munivaranI mAtA priyaputranuM mAMsa. pAya che. (430) Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 241. akSarArthaH sugama eva / bhAvArthastu kathAnakAdavaseyaH, tazchedam - akSarArtha sugama che bhAvArtha kathAnakathI jANavuM. sukozala munivaranuM kathAnaka jagata prasiddha ikvAkuvaMzamAM zrI RSabha jinezvara pachI asaMkhyAtA rAjAo thayAM pachI sAketapura nagaramAM vijayanAmano rAjA thayo. tene himacUlA nAmanI strI hatI ane be putro hatA. moTo putra vajabAhu nAno putra puraMdara hato: ane A bAju, nAgapura nagaramAM indravAhana rAjA hato. tenI manoramA putrIne paraNIne vajabAhu moTI sAmagrIthI potAnA nagara tarapha pAcho pharyo ane tenI sAthe vaLatA sALo udayasuMdarakumAra Ave che. pachI kramathI vasaMtagiri parvatanI najIkamAM Avyo ane te parvatanI vizAla zilAtala upara sUryanI sanmukha UrdhvabAhu karIne AtApanA letA eka sAdhune joyA. pachI vajabAhu kahe che ke A ja munivara jagatamAM dhanya che jeNe sarva saMgane tajI dIdho che tapathI zarIrane kRza karyuM che. kAmadevane jItI lIdho che. (7) vipula tapane Acare che AtmAmAM saMlIna rahe che. saMsArabhAvathI mukAyelo che. svAdhyAyamAM tatpara che. have udayasuMdare mazkarIthI kahyuM ke zuM tuM paNa ahIM dIkSA levAno che ke jethI A uttama sAdhunI A pramANe prazaMsA kare che ? have vajabAhu kahe che ke huM tene (dIkSAne) cittamAM vicAruM chuM. pachI sALo kahe che ke tuM jo A sAdhune bIjo thaIza to huM tane bIjo thaIza. (arthAt tuM jo A sAdhupAse dIkSA laIza to huM paNa tArI sAthe dIkSA laIza.) pachI vajabAhu kahe che ke tuM tArA vacanane yAda karaje phoka na karIza. (arthAtu pote bolelA vacananuM pAlana karaje.) vagere kahIne baMne paNa sAdhunI pAse gayA. sAdhue saMveganA sArane utpanna karanAro dharma kahyo. vajabAhu manoramAnI sAthe dIkSA le che. udayasuMdara vagere bIjA chavvIsa rAjakumAro te atizaya jJAnInI pAse ja dIkSA grahaNa kare che. (13) tene sAMbhaLIne vijayarAjA vicAre che ke te bALe paNa dIkSA lIdhI jyAre huM jarAthI jarjarita thayela zarIravALo paNa saMsAramAM rahuM chuM, puraMdarane rAjyapara sthApIne te paNa dIkSA grahaNa kare che. rAjyanuM pAlana karatA puraMdarane kALathI kIrtidhara nAmano putra thayo. puraMdara rAjA paNa tene rAjyabhAra soMpIne dIkSA le che. pachI kIrtidhara rAjA potAnI bhAryA sahadevInI sAthe viSaya sukhone bhogavato nyAyathI rAjyanuM pAlana kare che. koI vakhata rAhuthI grasAtA sUryamaMDaLane jue che. pachI saMvegane pAmelo manamAM A pramANe vicAre che ke jeNe bhuvanamAM taLane prakAzita karyuM che, sarva grahonA samUhanA tejane jeNe jhAMkhu karyuM che evo duSpakSa sUrya paNa jo AvI avasthAne pAme che to amArA jevA nimnapuruSonI ahIM zuM gaNanA che ? saMpUrNa jagatanI viruddha te zarIra thAya te pUrve pUrvapuruSoe sevelI jinadIkSAne huM sevuM. (arthAt A mAruM zarIra maraNane zaraNa thAya te pUrve dIkSA ArAdhIne kalyANa sAdhI levuM joIe.) A abhiprAyane maMtrIoe jANyo eTale teoe tene kahyuM ke he deva!jyAM sudhI Apane putranI prApti thAya tyAM sudhI rAha juo. pachI teonA AgrahathI te kaSTathI divaso pasAra kare che. sahadevIne putra thayo. maMtrIoe tene chUpAvI dIdho. gupta rIte rakhAyelo evo te moTo thAya che ane tenuM nAma sukozala rAkhyuM. (23) have kIrtidhara rAjAe koIka rIte A hakIkata jANI ane tene rAjya soMpIne zrI vijayasenanI pAse dIkSA lIdhI. pachI sukozala rAjA rAjyanuM pAlana kare che ane kIrtidhara muni paNa Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 gItArtha thayA. ekala vihArane dhAraNa karanAra bhikSAne mATe sAketapuramAM pravezelA koIpaNa rIte sahadevI vaDe jovAyA. pachI nagaramAMthI temane haMkAvI kaDhAvyA. mArA putrane paNa chaLa karIne A loko harI na jAya tethI bhaya pAmelI sahadevIe bIjA paNa sarva pAkhaMDIone nagaramAMthI dUra karAvyA. pachI raDatI dhAvamAtAne sukozala rAjAe hakIkata pUchI. dhAvamAtAe kahyuM ke tArA kIrtidhara pitA rAjAe tane rAjya soMpIne dIkSA lIdhI che te Aje ahIM AvelA hatA. tene tArI mAtAe duSTa puruSovaDe nagaramAMthI haTAvI kADhayA che (29) ityAdi tenI pAsethI sAMbhaLIne pachI rAjA pitAmuni pAse jaIne vAMde che ane zuddha bhUmi para bese che. pachI praNAma karIne rAjarSine kahyuM ke he tAta! he jagatavatsala ! bhavasamudramAM DUbatA evA mArI tame kema upekSA karI ? he svAminuM! rAjya sAvadyamaya che, durgatinuM kAraNa che e pramANe tame nizcaya karyo to pachI mane aniSTa phaLavALuM A rAjya zA mATe ApyuM? tethI potAnA hAthe prasAdI karAyelI evI jina dIkSA rUpI vipula nAvaDIthI mane paNa A bhayaMkara bhava sAgarathI pAra utAro.(33) tane dharmamAM avipna thAo, rAjya vageremAM pratibaMdha (rAga) na karo. e pramANe munivare kahyuM tyAre tyAM vicitramAlA nAmanI garbhavatI strI maMtrIgaNanI sAthe tyAM AvI ane mastakapara mukAyela che suprazasta hAthono puTa jenI vaDe evI te (arthAt aMjali joDIne) rAjAne prArthanA kare che ke he svAminuM! anAtha rAjyane na choDo. tethI jyAM sudhI tamane putra saMtati thAya tyAM sudhI karuNAthI rAha juo. prayatnathI prajAnuM pAlana karavuM e paNa zuM dharma nathI ?pachI maMtrIoe tenI vAtanuM samarthana karyuM. pharI karAyelI prArthanAne sAMbhaLIne sukozala rAjAe kahyuM ke tArA garbhamAM je putra che te mArAvaDe rAjyapara abhiSeka karAyo che. A bAbatamAM ahIM bIjA koIe paNa kaMIpaNa na kahevuM. AraMbhamAM mAruM mana rAgI thatuM nathI e pramANe kahIne tathA yathAyogya sarva parijanane zikhAmaNa ApIne sukozala rAjAe pitAnI pAse pravrajyAne svIkArI. gItArtha thayelo pitAnI sAthe vipula tapakarmane Acare che ane ghaNI labdhivALo grAma-AkarathI maMDita pRthvI taLa para vicare che. (41) sahadevI paNa lAMbo samaya putranA viyogano zoka karIne, kheda pAmIne ArtadhyAnane pAmelI marIne giriguphAmAM vAghaNa thaI. pati ane putra baMne munio paNa varSAkALa te ja giripara rahe che. caumAsI tapa pUruM thayA pachI te baMne paNa munio kArtika vada ekamanA divase pAraNA nimitte vasatimAM jatA te vAghaNa vaDe jovAyA. pachI jANe sAkSAta yamarAjanI mUrti hoya tema A vAghaNa teonI pAchaLa doDI. prANAMtika upasargane jANIne te baMne paNa kAussagnamAM zubhadhyAnathI rahe che ane parama dhyAnamAM lIna thayA pachI girikUTa upara vijaLI paDe tenI jema A vAghaNa UchaLIne sukozala muni para trATake che ane capeTAthI haNe che. tene pRthvIpara pADIne pachI tuSTa thayelI vAghaNa cara-cara-bhakSaNa karAtA evA tenA jIvatA zarIranI cAmaDI ane mAMsane ukheDe che. ane lohIne gaTagaTAve che, kaTakaTa avAjathI hADakAone toDe che, tIkSNa dAMta ane nakhothI mAMsane kheMcIne khAya che. hRdayapara beThelI manamAM khuza thayelI te vAghaNa putra ane patinA mAMsa ane lohInuM A rIte bhakSaNa kare che. e pramANe vAghaNavaDe bhakSaNa karAtA te mahAmunine zubhabhAvanAthI kevaLajJAna utpanna thayuM ane aMta:kRta siddha thayA. kIrtidhara sAdhupaNa saMsAranA svabhAvanI bhAvanAmAM magna ghAtakarma khapAvIne kevalI thaIne siddha thayA. (51) e pramANe bhavATavImAM bhamatA ajJAnathI aMdha banelA jIvovaDe priya evA paNa pati-putra-bhAI vagere bhakSaNa karAya che. ane te sukozalanI patnI vicitramAlAne hiraNyagarbha nAme putra thayo je rAjA thayo. e pramANe saMkSepathI mArA vaDe A sukozalamuninuM caritra kahevAyuM. vistAranA arthI jIve pauma caritra graMthathI jANavuM. (54) Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 243 tenI samAptinI sAthe sAtamI loka svabhAva bhAvanA samApta thaI. Azrava bhAvanA atha dharmadhyAnArthamevASTamI karmAzravabhAvanA prArabhyate, tatra ca saMvegavAsanAvAsitAntaHkaraNena mumukSuNA saMsAraklezavisaravicchedAya sarvadaivedaM manasi bhAvanIyaM, kimityAha - have dharmadhyAnane mATe AThamI karmAzrava bhAvanA prAraMbha karAya che ane dharmadhyAnamAM saMvegavAsanAthI vAsita karAyuM che aMta:karaNa jenA vaDe evA mumukSe saMsAranA kulezanA samUhane chedavA mATe haMmezA manamAM A bhAvavuM me. zuM bhAvavuM joIe tene kahe che (karmAzravabhAvanA) kevaladuhanimmavie paDio saMsArasAyare jIvo / jaM aNuhavai kilesaM taM AsavaheuyaM savvaM / / 431 / / kevaladuHkhanirmApite patitaH saMsArasAgare jIvaH yamanubhavati klezaM sa AzravahetukaH sarvvaH / / 431 / / gAthArtha phakta du:khathI nirmita evA A saMsAra sAgaramAM paDelo jIva je klezane anubhave che te sarva AzravanuM kAraNa che. 431 kevaladuHkhairnirmApite-ghaTite tadAtmake ityarthaH, etasmin saMsArasAgare nipatito janturyo rogajanmajarAmaraNazokadAridryadaurbhAgyaparaparibhavaviSAdAdisambhavaM zArIraM mAnasaM ca klezarAzi-duHkhasamudayamanubhavati taM Azravati-Adatte gRhNAti yaihetubhUtairaSTavidhaM karma jIvaste AzravAH-rAgadveSakaSAyendriyAdayastaddhetukaM-tatkAramiti vijJeyamiti / / TIkArya : phakta du:khothI nirmita arthAtu du:kha svarUpa A saMsAra sAgaramAM paDelo jIva janma-jarA-maraNaroga-zoka dAridrazya-daurbhAgya para paribhava-viSAda-vagerethI utpanna thayela zArIrika ane mAnasika klezanA samudAyane anubhave che. ATha prakAranA karmone jIva je hetuothI grahaNa kare che te Azravo che ane rAga-dveSakaSAya-indriya vagere AzravonA kAraNo che. yairjIvaH karmA''zravati tAnAzravAn svata eva darzayati - je kAraNothI jIva karmano Azrava kare che te Azravone graMthakAra svata: ja batAve che rAgabosakasAyA paMca pasiddhAiM iMdiyAiM ca / hiMsAlIyAiyANi ya AsavadArAI kammassa / / 432 / / rAgadveSakaSAyAH paMca prasiddhAnIndriyANi ca hiMsAlIkAdIni ca AzravadvArANi karmaNaH / / 432 / / gAthArtha rAga-dveSa ane kaSAyo tathA prasiddha pAMca indriyo ane hiMsA - jUTha vagere karmanA AzravadvAro che. 432 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 AzravA eva karmakacavarapravezasya dvArANIva dvArANyAzravadvArANi, tadyathA - mAyAlobhakaSAyamizrapariNAmo rAgaH, krodhamAnamizrapariNatistu dveSaH / uktaM ca - 'mAyA lobhakaSAyazcetyetadrAgasaMjJitaM dvandvam / krodho mAnazca punadveSa iti samAsanirdiSTaH / / 1 / / (prazama.) iti, kaSAyA:-krodhAdayazcatvAraH, sparzanarasanAdIni paMcendriyANi prasiddhAnyeva, hiMsA'lIkabhASaNAdIni ca AdizabdAccauryamaithunaparigraharAtribhojanamithyAtvAviratiyogAdiparigrahaH, etAni sarvANyapi karmaNa AzravadvArANi / idamuktaM bhavati-yathA kasmiMzcit udghATadvAre'pavarake mUladvAragavAkSajAlakAdibhiriH pavanapreritaM rajaHkacavarAdikaM pravizati tathA jIvApavarake rAgadveSAdibhiraH karmarajaHkacavaraM pravizati, sarvasyApi karmopAdAnasya taddhetutvAd, ata etAni rAgAdInyAzravadvArANi abhidhIyanta iti / / tatra rAgadveSayorAzravadvAratvaM svayameva prakaTayati - TIkArya : Azravo ja karmarUpI kacarAnA praveza dvAro che. dvArA jevA dvAro che mATe dvAra kahevAya che ane te AzravanA dvAro che mATe Azrava dvAra. AzravanA dvArA A pramANe che mAyA ane lobha kaSAyano je mizra pariNAma te rAga che ane krodha tathA mAnanI je mizra pariNati te dveSa cha. prazabhatibhA dhuMcha ? - mAyA lobha kaSAya zcetyetadrAga saMjJitaM dvandvam / krodho mAnazca punadveSa iti samAsa nirdiSTaH krodha-mAna-mAyA-lobha e cAra kaSAyo che. sparzendriya. rasendriya, ghrANendriya, cakSurindriya ane zrotrendriya e pAMya chandriyo che. te prasiddha 4 cha. DiMsA-86-yorI-bhaithuna-parigraha-rAtrImAna mithyAtva-mavizati tathA mana-vacana kAyAnA yogo A badhA paNa karmanA Azrava dvAro che. kahevAno bhAva e che ke - jema koIka ughADela daravAjAvALA oraDAmAM mULa daravAjAmAMthI vArI jALIyA vagere dvAromAMthI pavanavaDe lavAyela dhULakacaro vagere praveze che tema jIvarUpI oraDAmAM rAgadveSa Adi rUpI dvArothI karmarUpI kacaro praveze che. kemake rAgadveSa vagere sarva prakAranA karmone grahaNa karavAnA kAraNo che. AthI ja A rAgadveSAdine Azrava dhAro DevAya che. karmonA upAdAnamAM rAgadveSanuM AzravadvArapaNuM che ema svayaM ja gAthAmAM prakaTa kare che. rAgaddosANa dhiratthu jANa virasaM phalaM muNaMto'vi / pAvesu ramai loo Auravejo bva ahiesu / / 433 / / rAgadveSau dhigastu yayoH virasaM phalaM jAnanapi pApeSu ramate lokaH Aturavaidya iva ahiteSu / / 433 / / gAthArtha : rAga-dveSane dhikkAra thAo kAraNa ke apathyanA sevanathI virasa phaLa maLaze ema jANato hovA chatAM vaidya jema apathyanuM sevana kare che tema pApanA sevanathI virasaphaLa maLaze ema jANato hovA chataies pApomA 249 / 42 cha. (433) rAgadveSayoH sakalatribhuvanazatrubhUtayoH dhigastu tayovirasaM-pariNAmadAruNaM narakagamanAdikamihaloke'pi bandhavadhApabhrAjanAdikaM phalaM jAnannapi varAko lokastadadhiSThitaH pApeSu-paradhanaharaNaparayoSidgamanakalahAdikeSu ramateratiM labhate, yathA Aturo-vyAdhigRhIto vaidyaH svayamapathyabhogaphalaM jAnannapi ahiteSu-apathyeSu lolatAdiprerito ramate / idamuktaM bhavati-rAgadveSAturo lokaH pApeSu pravarttate, tatpravRttau ca nUtanamazubhaM durantaM karma badhnAtItyevamanayorAzravadvAratA / evamanyatrApyasau svabuddhyA bhAvanIyeti / / atha krodhamAnamAyAlobhAnAmAzravadvAratAmAviSkurvavAha - Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 245 TIkArthaH sakala tribhuvananA zatru banelA rAga-dveSane dhikkAra thAo kAraNa ke rAgadveSanA dArUNa pariNAma jevA ke narakagamana vagere tathA A lokamAM paNa baMdha-vadha-apabhrAjanA vagere phaLone jANato paNa varAkaDo loka rAgadveSathI prerita paradhana haraNa, parastrIgamana, kalaha vageremAM rati meLave che. jema vyAdhithI pIDAyelo vaidya svayaM apathyanA bhogaphaLane jANato hovA chatAM paNa lolatAthI prerAyelo apaththomAM ramaNa kare che. kahevAno bhAva e che ke rAgadveSathI pIDAyelo loka pApomAM pravarte che, pAponI pravRttimAM navA azubha duraMta karmo bAMdhe che. tethI rAga-dveSanI Azrava dvArA kahI che e pramANe anya pApomAM paNa AzravaddhAratA svabuddhithI viyAvI. ve Adha-bhAna-bhAyA-somanI mAzravadvAratAne matAvata cha. dhammaM atthaM kAmaM tini vi kuddho jaNo paricayai / Ayarai tAI jehi ya duhio iha parabhave hoi / / 434 / / pAvaMti jae ajasaM ummAyaM appaNo guNabbhaMsaM / uvahasaNijA ya jaNe hoMti ahaMkAriNo jIvA / / 435 / / jaha jaha vaMcai loyaM mAillo kUDabahupavaMcehiM / taha taha saMciNai malaM baMdhai bhavasAyaraM ghoraM / / 436 / / lobheNa'vahariyamaNo hArai kajaM samAyarai pAvaM / ailobheNa viNassai maccho vva jahA galaM giliuM / / 437 / / dharmaM artha kAmaM trINi api kruddho janaH parityajati Acarati tAni yaizca duHkhita iha parabhave bhavati / / 434 / / prApnuvanti jagati ayazaH unmAdaM Atmano guNabhraMzaM upahasanIyAzca jane bhavanti ahaMkAriNo jIvAH / / 435 / / yathA yathA vaMcayate lokaM mAyI kUTabahuprapaMcaiH tathA tathA saMcinoti malaM badhnAti bhavasAgaraM ghoraM / / 436 / / lobhenApahatamanAH hArayati kArya samAcarati pApaM atilobhena vinazyati matsya iva yathA galaM gilitvA // 437 / / gAthArtha H krodhI mANasa dharma-artha ane kAma traNeyano tyAga kare che ane evA kAryo Acare che nAthI te mAlo mane 52lobha hu:bhI thAya che. (434) mAnI jIvo jagatamAM apajazane pAme che, unmAdI bane che, AtmAnA guNothI bhraSTa thAya che. lokamAM upahAsane pAme che tathA ahaMkArI bane che. (435) Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 mAyAvI jema jema ghaNAM kUTa prapaMcothI lokane Thage che tema tema ghaNAM karmamaLane grahaNa kare che tathA saMsArarUpI ghora sAgarane bAMdhe che. (436) 246 lobhathI harAyela manavALA jIvanuM kArya siddha thatuM nathI tathA pApane Acare che. galane gaLIne jema mAchalo nAza pAme che tema atilobhathI jIva prANa gumAve che. (437) pAThasiddhA eva / / atha krodhAdInAM caturNAmapi krameNodAharaNAnyAha - have krodhAdi cAreya kaSAyonA paNa kramathI udAharaNo batAve che. kohaMmi sUravippo mayammi AharaNamujjhiyakumAro / mAyAi vaNiyaduhiyA lobhammi ya lobhanaMdo tti / / 438 / / krodhe suravipraH mAne AharaNaM ujjhitakumAraH mAyAyAM vaNigduhitA lobhe ca lobhanaMda iti / / 438 / / gAthArtha : krodhamAM sUvipranuM udAharaNa che, madamAM uti kumAranuM udAharaNa che, mAyAmAM NikaputrInuM tathA lobhamAM naMdanuM udAharaNa che. (438) krodhe sUravipra udAharaNaM, tadyathA - krodha vize suravipranuM udAharaNa che te A pramANe - sUravipranuM udAharaNa vasaMtapura nAmanuM nagara che jyAM sarova2mAM caMdranI saphedakAMti jevA kumudo ane gharomAM asaMkhya motIo zobhe che. kanakaprabha nAmano rAjA tenuM pAlana kare che ane somayaza teno purohita che. cAra vedamAM pAraMgata sUra nAmano teno putra che je bIjA zAstromAM paNa nipuNa che ane ghaNAM guNothI samRddha che. (3) paraMtu te mahAkrodhI che koInI sAthe saraLatAthI bolato nathI e pramANe ghIthI siMcAyelA agninI jema krodhathI baLato rahe che. vyAkSipta cittavALA pitAnI sAthe rAjAnI pAse jAya che tyAre kopathI pitAnI sAthe karNane kaTuka vacano bole che. (5) have pitA maraNa pAme chate A niSThuratAne pAmelo che ema jANIne rAjAe tene pitAnuM pada na ApyuM ane bIjA brAhmaNane pitAnuM pada ApyuM. pachI sUra krodhathI dhamadhamato kuTuMbanI sAthe haMmezA jhagaDA karato rahe che. sarvakuTuMba tenAthI virakta thayuM ane te koIpaNa rIte sarva strIo karatAM adhika rUpavALI strIne paraNyo. have bhuvanane mohita karanAra evA yauvanane pAmelI, gharanA jharUkhAmAM beThelI evI sUranI strI eka vakhata rAjAne jotI rahe che. rAjA paNa bhAgyanA vazathI tene juve che. pachI mohita thayelo rAjA paNa tene grahaNa karavA sUranA chidrone juve che. sUra haMmezA pADozIonI sAthe jhagaDe che. paraMtu sUra ati gusse thayela che tethI teo tene kaMIpaNa kahetA nathI tyAre teoe koIpaNa rIte rAjAnA mananA bhAvane jANyo. eka pADozIe rAjAne jaIne kaMIpaNa kahyuM eTale sUre lAkaDI laIne tenuM mAthuM bhAMgyuM pachI teNe rAjAne pharIyAda karI. rAjAe paNa tenuM sarvasva haraNa karyuM ane patnIne laIne aMtaHpuramAM nAkhI. pachI rAjA upara gusse Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 247 thayelo sUra nagaramAMthI nIkaLIne tApasonI pAse jaIne dIkSA grahaNa kare che. ajJAna tapa karIne krodhI thayelo te kahe che ke mArA sapanuM jo koIpaNa phaLa hoya to anya janmamAM nagara sahita A rAjAno vadha karanAro thAuM. e pramANe niyANA sahita marIne vAyukumAra devomAM utpanna thayo ane pachI mahAvAyu vikarvIne dhULanA samUhanA varasAdathI nagaraloko ane rAjA sahita te nagarane sthaLa karyuM. arthAt dhULathI nagarane dATI sapATa bhUmi karI. (17) ane tyAMthI avIne cAMDAlapaNAne pAmIne prANIvadhane karIne chaThThI naraka pRthvImAM utpanna thayo. chaThThI narakamAMthI nIkaLIne anaMta saMsAra sAgara bhamIne magadha dezamAM koIka sthAne te gAmano mukhI thayo ane te bhAvamAM paNa kopAdhIna manathI koIka rIte rAjAnI sanmukha durvacana bolyo. rAjAe tenA vadhano Adeza karyo. (20) rAjAnA AdezathI talAre vRkSanI zAkhAmAM laTakAvyo. paNa tyAM najIkamAM koIpaNa muni svAdhyAyamAM magna hatA. temane tatpaNa kevaLajJAna utpanna thayuM. tene vaMdana karavA devo, manuSyo AvyA ane tyAM dezanAnI adhavacce rAjagRha nagarInA svAmI pagamAM paDIne pUche che ke he bhagavanuM jItavAnI icchAvALAe ahIM zuM jItavuM joIe ? pachI jJAnI kahe che ke badhAe aMtaraMga sainyane jItavuM joIe. kAmamahAbhaTa - kopaahaMkAra vagere aMtaraMga sainya che ane A aMtaraMga sainya na jItAya to bahiraMga zatruno jaya niSphaLa che. nahIM jItAyela krodhAdi dharma-artha ane kAmano nAza kare che ane paralokamAM narakAdi gatiomAM dArUNa duHkho Ape che. vadhAre kahevAthI zuM? jevI rIte A gAmamukhInA kopAdie je du:kho ApyA che tevI rIte A bhava ane parabhavamAM evo koI anartha nathI je gusse thayelA na karatA hoya. pachI rAjAe kahyuM ke he munIndra ! A gAmano mukhI koNa che ? have sUra janmathI mAMDIne teno sarva vyatikara jJAnI kahe che. pachI rAjA pUche che ke he munivara ! haju paNa Ane keTalA vakhata sudhI saMsAranA du:kho sahana karavAnA che ? pachI muninAtha kahe che ke he rAjendra ! haju paNa A anaMta saMsAramAM bhamaze ane aMte kaSTathI bodhine prApta karIne bhAvazatruone jItIne siddha thaze. (30) e pramANe krodhAdinA vipAkane sAMbhaLIne potAnA karmonA upazama, kSayopazama anusAra keTalAka manuSyo upazAMta thayA, bIjA keTalAka saMyamI thayA ane bIjA keTalAka samyaktane pAmyA. madane vize ujhitakumAranuM udAharaNa che mada eTale ahaMkAra, mAna. ujijhatakumAranuM dRSTAMta * naMdIpura nAmanuM nagara che, jemAM sarva bhAvathI pratidivasa samRddhi vadhatI na hota to meru parvatanI samRddhinI* upamA ApI zakAta. te nagaramAM pakSIothI sevAyela, chAyAvALo, phaLadAyaka, UMcA mahAvRkSanI jema ratnasAra nAmano rAjA hato. rAjAnA pakSamAM saMchAya eTale sArI kAMtivALo, sTAya eTale lokonuM hita karanAro, sa3 eTale guNothIsahita) tene tyAM janmela ekapaNa putra jIvato nathI. svastha karAyela che sarva rAjya jenAvaDe evA te rAjAne putranA du:khane choDIne sarvapaNa sukha hatuM ane koI vakhata brahmA nAmanI priya rANIne putra janmyo ane sUpaDAmAM laIne tene kacarAnA ukaraDAmAM nAkhI dIdho. (4) pachI bhAgyanA vazathI te maryo nahIM ane ukjhita kumAra evuM nAma pADyuM. pachI te sukhethI moTo thAya che ane tene sarve paNa anuttara rUpAdi guNo pragaTa thayA. paraMtu ahaMkArathI mAtApitAne namato nathI. (9) ane krIDA karato sarve paNa kumArono abhimAnathI tiraskAra kare che. unmukha manavALo AkAza tarapha dRSTi nAkhIne paribhramaNa kare che. bhuvanane paNa tRNa samAna arthAtuM meruparvatanI samRddhi sthira che jyAre naMdIpuranI samRddhimAM dararoja vadhAro thato hovAthI tene meruparvatanI samRddhinI sAthe sarakhAvI zakAya tema nathI. kahevAno bhAva e che ke te ghaNuM samRddha nagara hatuM. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 mAne che kyAreya paNa pitAnI pAse jato nathI. devatAne paNa kyAreya namato nathI. gurunA to nAmane paNa sahana karato nathI. have koIka vakhata rAjAe kaLA bhaNAvavA mATe adhyApakane soMpyo. pachI ujjitakumAra adhyApakane A pramANe kahe che ke are raMka ! zuM tuM mArA karatA vadhAre jANe che ? jethI tuM mane nIcA Asana upara besADIne tuM pote moTA vetrAsana para bese che. pachI adhyApaka tenuM sarvapaNa caritra rAjAne jaNAve che. rAjA paNa adhyApakane A pramANe kahe che ke A putra mAro che tethI tAre bhaya na rAkhavo. mAthAmAM DaMDo mArIne paNa Ane baLAtkAre bhaNAvavo. adhyApake ujjitakumArane A pramANe kahyuM ke rAjAe kahyuM che ke kumArane daMDo mArIne paNa bhaNAvavuM. pachI kumAra paNa abhimAnathI A pramANe kahe che ke zuM ahIM A rAjA manuSya che ? he rAMka ! mane zikhAmaNa ApanAra tuM koNa che ? pachI adhyApake tene soTIthI mAryo. (14) pachI teNe lAkaDIthI adhyApakanA mAthA para evo ghA karyo jethI te ciciyArI deto mUcchita thaI pRthvI para paDyo ane rAjAe A sarvavyatikara jANyo. pachI dezapAranI AjJA karAyelo kumAra nagaramAMthI nIkaLyo. pachI prakarSa ahaMkArane prApta thayelo sarvathA paNa unmatta thayo. grAma vageremAM bhamato lokathI hasAya che ane bhamato aTavImAM koIka Azrama sthAne pahoMcyo. A atithi che ema jANI tApaso tene kulapati pAse laI gayA. pachI paloThI vALIne tyAM beThelo kaMIpaNa bolato nathI. pachI tApasoe kahyuM ke tuM kulapatine kema praNAma karato nathI ? (19) pachI bhAlatala para bhUkuTi caDhAvIne te kahe che ke are ! devatAothI paNa abhyadhika rAjaputra evA mane tame jANatA nathI ? huM iMdrane paNa praNAma karato nathI to tamArA jevA muMDamAtrane kevI rIte praNAma karuM ? ityAdi pralApa karatA evA tene ayogya jANIne tenI avajJA karI. tethI tyAMthI nIkaLIne aTavInI aMdara jAya che tyAre sAme garjanA karatA siMhane Avato juve che pachI harSathI A nAzato nathI ane vicAre che ke huM rAjaputra chuM. zuM A bheMDimAtrathI (tucchaprANIthI) huM ahIMthI palAyana thAuM ? e pramANe vicArato siMhavaDe capeTAthI marAyo. marIne kutaro thayo. pachI gadheDo. pachI UMTa, pachI naMdIpuramAM rAjapurohitano putra thayo. pachI dezAMtaramAM jaIne caudavighAone bhaNe che. bhaNIne pAchA pharelA purohita putrano nagaraloka sAthe rAjA sAmo AvIne sanmAna kare che. jAti, kula, zrata, rAjasanmAna, aizvarya vagere sarva paNa guNa samUha amane ja prApta thayo che bIjAne nahIM. (27) ityAdi vicArato mananI aMdara evA madanA utkarSane pAmyo jethI pharI paNa sakala lokamAM hasanIya thayo ane marIne gIta gAnArA caMDAlano putra thayo ane tyAM jaladIthI prauDhatAne pAmelo rAjAnI AgaLa gIta gAya che. tene tyAM jaIne AkarSita thayela purohita prItine kare che ane AdarathI potAnA ghare laI jAya che tyAM ghaNuM dAna Ape che ane cAMDAlaputranA gIta, vacana, ceSTA sarvane paNa bahu mAne che. vadhAre zuM ? tenA viyogamAM eka muhUrtane paNa kaSTathI pasAra kare che. pachI loka, rAjA, svajana ane parijana vismita thayo, hIna jAtivALA evA AnA para viprano Avo prema kema che ? (32) have koIka vakhata vihAra karatA kevalI bhagavaMta te nagaramAM padhAryA. nagarajanonI sAthe rAjA tyAM vaMdana karavA gayo ane tyAM purohita Ave chate kevaLIe dharma kahyA pachI rAjAe pUchayuM ke he bhagavana ! amArA parohitane hInajAtimAM utpanna thayela AnA vize ATalo rAga kema che ? pachI kevalIe kahyuM ke he rAjana ! A Ano putra che. rAjAe pUchayuM ke kevI rIte ? pachI kevalIe teno samagra parva bhava kahyo. pachI rAjAe paNa kahyuM ke he bhagavana ! mAnathI vinaTita ujjitakumAra nAmano mAro putra hato te marIne kyAM gayo che ? (37) pachI kevaLIe kahyuM ke he rAjan ! kUtarAdi tiryacomAM bhamIne te ja A brAhmaNa ane cAMDAlapaNAne Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 249 pAmelo che. haju paNa AgaLa upara lAMbo kALa sudhI ghora saMsArasAgaramAM bhamaze ane nArakI-hIna tiryaMcamanuSyanA lAkho du:khone sahana karaze. kaSTathI bodhine prApta karIne siddha thaze. e pramANe jJAnInA vacano sAMbhaLIne saMvegane pAmelA ratnasAra rAjAe bhANejane rAjya ApIne keTalAka maMtrI tathA strIonI sAthe dIkSA lIdhI. bAkIno loka paNa sarvatra ahaMkArano tyAga kare che kAraNa ke ahaMkAra duHkhanuM mULa che ane namratA sarva sukhonuM mULa che. (42), have mAyAnA vize vaNikaputrInuM udAharaNa kahevAya che. te A pramANe vaNikaputrInuM kathAnaka zrI pArzvaprabhunA caraNakamaLathI pavitra karAyelI zrI vANArasI nAmanI nagarI che jenI aMdara sarvatra koIpaNa loka daridra dekhAto nathI. brahmA jema kamaLamAM vase che tema kamalazreSThI te nagarImAM vase che. rUpAdi guNothI yukta padminI nAmanI tenI putrI che. bALapaNathI A ghaNI mAyAvI che. tenA mAtApitA paNa tenA gUDha abhiprAyane jANatA nathI. pachI te mAtApitAno evo vinaya kare che ke tenA rUpAdi tathA vinayAdiguNothI raMjita thayelA mAtApitA jenA viyogane kSaNamAtra paNa icchatA nathI. anya nagaramAMthI nirdhana vaNikano caMdana nAmanA rUpavAna putrane potAnA ghare lAvIne tenI sAthe paraNAvI ane gharajamAI thayelo te tyAM rahe che ane thoDA kALamAM padminInA mAtApitA maraNa pAmyA tethI teno ghara jamAI tenA gharano svAmI thayo. putrAdinA abhAvathI niraMkuza padminI zreSTha zRMgArane racIne managamatA bIjA taruNonI sAthe guptapaNe haMmezA ramaNa kare che ane bahArathI mahAsatInI jema patino evo vinaya kare che jethI caturajanane paNa chetare che. have prasUtA thayelI tene putrano janma thayo ane putrane stanapAna karAvatI nathI tethI patie kahyuM ke tuM Ane kema stanapAna karAvatI nathI ? (10) pachI te kahe che ke mAre bALapaNathI parapuruSanA sparzano niyama che ane A bALaka paNa parapuruSa che tethI A mArA zarIre paNa lAgato nathI to pachI stanapAnanI zI vAta karavI ? e pramANe sAMbhaLIne teno Rjumati pati khuza thayo ane vicAre che ke aho ! mArI strInuM kevuM anuttara zIla che ? mArA vyatirikta putrane paNa sparza karatI nathI. putranA stanapAnane mATe caMdana bIjI dhAtrIne rAkhe che. ema karatAM te moTo thAya che. have koI vakhate caMdana dukAne vyApAra karato rahe che teTalAmAM zreSTha ujvaLa dhoyela traNa vastrone dhAraNa karanAro, caMdanathI vilipta aMgavALo, mArgamAM chAMTa nAkhato, darbhathI pavitra karAyuM che hAtha jenAvaDe, namatAM sarvalokane AzIrvAdane Apato evo eka taruNa brAhmaNa caMdananI dukAne Avyo. maMtra bhaNIne caMdana vaNikane jyAre akSo Ape che tyAre tenI dukAnamAMthI koIka kAraNathI nIce paDatuM ghAsanuM taNakhaluM brAhmaNanA mAthAmAM lAgyuM. pachI jeTalAmAM zreSThI tenA mAthA parathI taNakhaluM dUra kare che teTalAmAM brAhmaNe kahyuM ke te zreSThI ! tuM rAha jo. huM mArA mAthAne kApIza kAraNa ke lokamAM paNa e prasiddha che ke seMkaDo taNakhalAne coranAro cora kahevAya che tema taNakhalAne coranAro cora kahevAya che. (19) tethI anyAyane karanArA A zarIranA avayavane (bhAgane) huM kSamA nahIM karuM tethI aparAdhI evA potAnA mastakane chedIza. pachI zreSThI tene baLAtkAre pakaDI rAkhe che, te brAhmaNa paNa bIjI bAjuthI charI kheMcIne mAthAmAM mAre teTalAmAM tene muzkelIthI pakaDIne ghare laI gayo ane kahyuM ke tAruM pavitrapaNuM joIne ame khuza thayA chIe. taMbola-snAna-bhojana dAnathI tenI pUjA karI. teNe paNa bhojana Adine choDIne rokaDa tathA dravya vastrAdi kaMIpaNa grahaNa na karyuM tethI caMdana manamAM tenA para adhikatara khuza thayo ane vicAre che ke ekalA evA mane A sahAyane yogya che kAraNa Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 ke A pavitra, nirIha, brahmacaryarata tathA kahyuM karanAro che. e pramANe vicArIne caMdane brAhmaNane kahyuM ke he bhadra ! ekalA evA mArA gharanI tuM sAra saMbhALa rAkha jethI huM dezAMta2mAM jaIne nizcita vyApAra karuM. pachI teNe kahyuM ke he zreSThI ! nirIha ane brahmacArI evA amAre tArA gharanI ciMtAthI zuM ? pachI caMdane kahyuM ke A tArI vAta sAcI che. paraMtu mArA uparodhathI (ati AgrahabharI vinaMtIthI) tuM A paNa kara-kemake tamArA jevAno janma paropakArane mATe ja che. vipra paNa tenA uparodhane mAMDamAMDa svIkAre che ane tenA sarva paNa gRhakAryanI saMbhALa rAkhe che. tathA ghare Avela te catura yuvAna brAhmaNanI sAthe gADha anurakta thayelI padminI haMmezA ramaNa kare che. (29) 250 svabhAvathI saraLa evo caMdana vaNika koI vakhata pracura bhAMDane laIne dezAMtaramAM kusumapura nagaramAM vyApAra karavA gayo. nagarInI bahAra rAtrImAM AvAsa nAkhIne rahyo ane rAtrInA aMte avAja sAMbhaLIne te jeTalAmAM jAge che teTalAmAM koI eka vRkSanA mULapAse kASTha jevA nizcetana thayela koIpaNa eka moTA pakSIne jue che. (32) te moTuM pakSI tevI sthitimAM rahyu chate bAkInA badhA pakSIo peTa bharavA mATe cAreya dizAomAM jAya che. pachI kASThabhUta thayela pakSI UDIne bIje gayelA pakSIonA mALAmAM jaIne icchita pakSIonA baccAnuM bhakSaNa karIne temaja rahe che. te ja pramANe pratidina pakSIonA baccAonuM bhakSaNa karatA pakSIne caMdane tyAM joyo. ane bIje divase gahana jhADImAM cAkaranI sAthe zarIraciMtAne mATe jeTalAmAM caMdana zreSThI bese che teTalAmAM te tyAM nirbhayamArgane mora pIMchIthI zodhato are jIvo ! tame mArgamAMthI khaso e pramANe vAraMvAra bolatA dUrathI vRkSanA mULa pAse dhIme dhIme AvatA eka tapasvI RSine jue che ane jeTalAmAM te bAhune laTakAvIne vRkSanA thaDa pAse rahe che teTalAmAM sakhI jananI madhyamAMthI nIkaLIne ramatI rAjaputrI tenI pAse koIka rIte Ave che. tyAM vijana jANIne tenuM gaLuM maraDIne tenA sarva AbharaNo grahaNa karIne khADAmAM (paththarathI) haNI. ane rAjaputrI marI. khADAmAM nAkhIne pharI tyAM UMcI bhujA karIne rahyo. (40) ane cAkaranI sAthe vRkSanI pAchaLa chUpAIne rahelo caMdana te sarvane joIne potAnA AvAsamAM jAya che ane rAjA paNa putrI saMbaMdhI paTTakane vagaDAve che. A ghoSaNAmAM putrInI je khabara Apaze tene hajAra suvarNa ApavAmAM Avaze. caMdananA cAkare sarva paNa vyatikara rAjAne kahyo. pachI te kSapakanI ghaNI viDaMbanA karIne rAjAe tene mArI naMkhAvyo. (43) pachI caMdana vicAre che ke jevo A kASThIbhUta thayela pakSI che tevo A kSapaka che to zuM mArI priyA ane brAhmaNa evA ja che ke ? tethI mAruM mana zaMkAzIla thAya che. jaIne teonA caritranI tapAsa karuM. e pramANe vicArIne potAnA sarva bhAMDane veMcIne ane tyAMthI bIjA karIyANA kharIdIne jaladIthI potAnA nagaramAM pAcho pharyo. sarva sAra bahAra mUkIne alpa sahAyavALo arthAt thoDA mANasone laIne madhyarAtrIe koIpaNa loka na jANe tema ghare gayo. (46) ane A bAju ghara kaMTaka vinAnuM (bAdhaka vinAnuM) thaye chate Asakta manavALI padminI paNa svecchAe rAta ane divasa te baTukane seve che ane dIpakanA ajavALAmAM jeTalAmAM gavAkSamAMthI te sarva potAnI AMkhathI joIne ekakSaNa caMdana zreSThIne rahIne aho ! A Azcaryane juo ! vismiyane pAmelo A pramANe bole che bAlenAcumbitA nArI, bAhmaNo'tRNahiMsakaH / kASThIbhUto vane pakSI, jIvAnAM rakSako vratI / / (1) AzcaryANIha catvAri mayA'vi nijalocanaiH dRSTAnyaho tataH kasmin vizrabdhaM kriyatAM manaH / / (2) Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 bALaka vaDe nahIM sparzAyelI strI, tRNanI hiMsA (corI) nahIM karanAro brAhmaNa, vanamAM kASTha jevo nizcetana thayela pakSI, jIvono rakSaka vratI (1) A cAra Azcaryo mArAvaDe paNa sagI AMkhothI jovAyelA che. tethI he mana ! konA para vizvAsa karavo ? (2) 51 e pramANe patinA zabdane sAMbhaLIne, saMbhrAMta thatI padminI paNa potAnA DhIlA thayelA vastra vagerene sarakhA karatI UbhI thAya che. (50) pachI bhaya pAmelo baTuka nAzI javA mATe daravAjo ughADe che. have caMdananA puruSoe aMdara dAkhala thaIne baMnene pakaDyA. pachI caMdane padminInA nAka-kAna kApIne gharamAMthI kADhI mUkI ane baTukane rAjAne suprata karyo ane te paNa aMga chedIne rAjAvaDe dezapArano hukama karAyo. duHkhapUrvaka bhamIne marelA evA te saMsAranI aMdara bhamaze. vaNikaputrI, brAhmaNa, pakSI ane kSapaka e cAreya duSTo mAyAvIpaNAthI pApone bAMdhe che. sUtranI aMdara vaNikaputrInuM ja dRSTAMta kahevAyuM che. prasaMgathI bIjA udAharaNo kahevAyA che. paNa AvA bIjA anaMtA dRSTAMto jANavA. (55) lobha vize lobhanaMdanuM dRSTAMta kahevAya che te A pramANe lobhanaMdanuM dRSTAMta jemAM sarva (chae) RtuonA bagIcAomAM jyAM haMmezA paNa zreSTha pATala puSpono gaMdha maghamaghe che te ahIM pATalIputra nAmanuM nagara che. te nagaramAM jitazatru rAjA che jenA jItAyelA zatruo paNa araNyanAM kadalIgharomAM vasatA bhogasaMgane pAme che. rAjAe paNa kokavAra moTuM taLAva khodAvavAnuM zarU karAvyuM. taLAvane khodatA khANiyAoe ghaNI suvarNamaya koSone* prApta karI. ane tene kATa lAgI gayo hovAthI suvarNapaNAthI oLakhAtI nathI. paraMtu temAMthI be koSone kADhIne khANiyAo jinadAsa zrAvakanI pAse laI gayA ane lokhaMDanI koSonI je kiMmata upajatI hoya teTalI kiMmata jinadAsa pAse mAgI. (5) ane jinadAsano yavikrayano niyama hovAthI teNe khANiyAone kharIdavAnI nA pADI eTale teo naMdana vaNikanI pAse gayA. suvarNanI koSa (myAna) che ema jANavA chatAM lokhaMDanA bhAve kharIdI. e pramANe naMda da22oja koSone kharIde che ane khuza thayelo naMda khANiyAone ghaNuM dhUpa-dhUpAna-guDAdi Ape che ane khANiyAo koSonA veMcANathI maLelA dhanathI niraMtara surApAna kare che. (8) have koIka divase naMda keTalAka gauravazALI svajanothI vivAhAdi prasaMge baLAtkAre paNa icchA nahIM hovA chatAM paNa laI javAyo ane A koSo suvarNamaya che ema pitAe putrone na jaNAvyuM tethI putroe A koSonI thapI (Dhagalo) mArIne kyAMka ekAMtamAM mUkI, grahaNa karatA putrone A mahAmUlyavALI che ema koIpaNa rIte bhAna na thayuM. svajanane ghare jatA te divase naMde putrone kahyuM ke tamAre ghaNAM mUlyathI paNa koSone hAthamAMthI javA na devI. e pramANe zikhAmaNuM ApIne naMda jAya che ane khANiyAo tyAM AvyA ane putro ochuM mUlya Ape che teTalAmAM teo teTalA mUlyathI koSo ApatA nathI. ane gusse thayelA putroe koSone uchALIne dukAnanA AMgaNAmAM pheMkI tethI kATa kharI javAthI suvarNapragaTa thayuM. khANiyAo sAthe rAjapuruSoe te koSone joI ane rAjAnI pAse laI gayA eTalAmAM A bAju naMda pAcho pharyo. (15) ane A sarva vyatikarane jANyo. pachI eka koSathI potAnA pagane cUre che ane kahe che ke huM Ao vaDe svajanonA ghare laI javAyo tethI teTalA lAbhathI huM ThagAvAyo e pramANe pralApa karatA tene rAjapuruSo bAMdhIne laI gayA ane rAjAnA koSa eTale talavA2ne rAkhavAnuM myAna. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rapa0 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 AdezathI tene zULIpara caDhAvAyo ane rAjAe jinadAsane bolAvIne puchyuM ke te koSo kema na kharIdI ? teNe kahyuM ke he deva ! mAruM le-vecanuM parimANa tUTe che ane niyamano bhaMga thAya che. (19) tethI meM levAnI nA pADI. A sAMbhaLIne khuza thayelA rAjA vastrAdithI tenuM sanmAna kare che ane potAno sarvabhaMDAra tene soMpe che chatAM paNa te icchato nathI. to paNa kaSTathI tene manAvIne rAjAe bhaMDAra soMpyo. gADha lubdha naMda paNa lobhanaMda tarIke prasiddha thayo e pramANe lobhI ane nirIhanuM aMtara sadA paNa haiyAmAM vicAravuM joIe. (22) tadevaM krodhAdikaSAyANAmAzravadvAratve darzitAnyudAharaNAni, na tu rAgadveSayoH, tattvataH kaSAyAtmakatvAttayorgatArthatvAditi / athendriyANAmAzravadvAratvamupadarzayannAha A pramANe krodhAdi kaSAyonA AzravadvAnomAM udAharaNone batAvyA paNa rAgadveSanA udAharaNo batAvyA nathI kAraNa ke paramArthathI rAgadveSa kaSAyo svarUpa ja che. mATe krodhAdi kaSAyonA kahevAthI rAga-dveSa kahevAI gayA. have indriyonA AzradvArane batAvatA kahe che hoMti pamattassa viNAsagANi paMciMdiyANi purisassa / uragA iva uggavisA gahiyA maMtosahIhiM viNA / / 439 / / bhavanti pramattasya vinAzakAni paMcendriyANi puruSasya uragA iya ugraviSAH gRhItA mantrauSadhibhirvinA / / 439 / / gAthArtha jema ugraviSavALA sApo maMtra ane auSadhI vinA pakaDyA hoya to prANano nAza karanArA thAya che tema pramAdI puruSanI pAMceya indriyo vinAzane mATe thAya che. (439) yathA mantrauSadhAbhyAM vinA ugraviSA mahAkRSNasarpA vinAzAyaiva bhavanti tathendriyANyapi zrotrAdIni paJca puMsaH pramattasya saMtoSAditatpratividhAnavirahitasyehaparalokayovinAzakAni bhavanti / / tathA caitadarthasamarthanAya sarveSAmapIndriyANAM yathAkramamudAharaNAnyAha - TIkArthaH jevI rIte maMtra ane auSadhI vinA pakaDelA ugraviSavALA mahAkRSNa sApo maraNane mATe thAya che tema saMtoSAdithI rahita ke tenA upAyothI rahita evA pramAdI puruSane zrotra Adi pAMceya indriyo paNa Aloka-paralokanA sukho rUpa bhAva prANono nAza kare che. A arthanA samarthana mATe sarvopaNa indriyonA yathAkrama udAharaNone kahe che. soyapamuhANa tANa ya didaMtA paMcime jahAsaMkhaM / rAyasuya-seTTitaNao gaMdha-mahuppiya-mahiMdA ya / / 440 / / zrotrapramukhANAM teSAM ca dRSTAntA: paMca ime yathAsaMkhyaM rAjasutaH zreSThitanayo gaMdhamadhupriyo mahendrazca / / 440 / / gAthArtha : rAjaputra-zreSThIputra-gaMdha-madhupriya ane mahendra zrotrendriya vagere pAMcanA yathAkrama pAMca udAharaNo che. (440) Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 iha zrotrasya vinAzahetutve rAjasuto dRSTAntaH, tadyathA ahIM zrotrendriya bhAvaprANanA vinAzano hetu che temAM rAjaputranuM dRSTAMta che te A pramANe rAjaputra kathAnaka - 53 airAvaNa hAthInA mukhanI jema zreSTha ratnavALuM brahmasthaLa nAmanuM nagara che ane temAM kuvalayane* AnaMda ApanAra caMdranI jema bhuvanane AnaMda ApanAra bhuvanacaMdra nAme rAjA che. cAra prakAranI matithI yukta amaraguru nAmano tyAM maMtrI che. rAma nAme rAjAno putra che. kalAgrahaNa purUM thayuM eTale lekhAcArye rAjAne suprata karyo. rAjAe paNa Ane yuvarAja pada ApuM ema maMtrIne puchyuM. maMtrIe kahyuM ke he deva ! A rAjapadane yogya nathI. rAjAe puchyuM ke Ano zo doSa che ? pachI maMtrI kahe che ke bALapaNathI Ane zrotrendriya vazamAM nathI. ane avaza indriyapaNuM sarva anarthonuM mULa che. (5) pachI rAjAe puchyuM ke he sacIva ! teM kevI rIte nizcaya karyo ? te kahe che ke he deva ! A bALapaNamAM mAre ghare ghaNIvAra Avato tyAre DuMba vagere gAyakonA svaramAM ane bIjA paNa sukha ApanArA zabdomAM potAnI zrotrendriyane dharIne lAMbo samaya sudhI sAMbhaLato meM joyo che. tethI meM nizcaya karyo che ke Ane zravaNendriya vazamAM nathI. pachI kaMIka hasIne rAjAe kahyuM ke sadAkAla paNa tArI buddhi anuttara che. A vacana ayukta che ema kahevA ame zaktimAna nathI paraMtu amArA cittamAM A doSa vasato nathI kemake rAjaputrone gItAdino abhilASa hoya to ahIM viruddha zuM che ? jethI A ghaNAM gItone sAMbhaLaze to paNa bAkInuM zuM ayukta kArya karaze ? jethI rAjyamAM tenI ayogyatA thAya. (11) pachI amAtye kahyuM ke je pramANe deva kahe che te tema ja che indriya vargamAM koIpaNa indriya laghu doSavALI nathI. je A sarva doSo zarUAtamAM ja nAnA dekhAya che paNa prakarSane pAmelA A sarva paNa doSo moTA thAya che jevI rIte agnino kaNIyo paNa prasarato gAma nagarone bALe che tema ekeka indriya paNa prasaratI samagraguNa samUhane mULamAMthI ja nAza kare che. jevI rIte ekalI zrotrendriyathI ha2Na maraNa pAme che, pataMgIyuM cakSurindriyathI vinAza pAme che, bhramaro ghrANendriyathI ane mAchaluM rasanendriyathI vinAza pAme che. hAthI vagere sparzendriyathI nAza pAme che ema ekeka indriya paNa sarva doSono bhaMDAra che tethI he deva ! sAmAnya jana paNa vazendriya hoya to sukhI thAya che ane temAM paNa rAjAo vizeSathI vazendriya hoya to sukhI thAya che. te avazendriyonI ayazaDhakkA sakala jagatamAM vAge che. ane atidurlabha vistIrNa rAjya lakSmI nAza pAme che. jeonuM nAma paNa koI jANatuM nathI evA sAmAnya janonuM zuM nAza pAme ? tethI he deva ! A doSane manamAM nAno na mAno. (19) Ano nAno bhAI je hamaNAM tamAro putra janmyo che te saMpUrNa rAjalakSaNothI yukta che ema mArAvaDe jaNAyuM che. tethI A yuvarAja pada tene ja ucita che ema amane lAge che. paNa A rAma rAjyanuM pAlana nahIM karI zake ane mULathI nAza ka2ze e pramANe yukti saMgata vacanane paNa te maMtrIe kahyuM tyAre rAjA vicAre che ke aho ! amAtyanuM kumatipaNuM kevuM che te juo ke je prauDha bhaNelI kaLAvALA tathA rUpAdiguNothI yukata evA putrane choDIne kAle janmelA putrane rAjya apAve che e pramANe bhaviSyane nahIM jANanAro ane vartamAna mAtrane jANanArA rAjAe bhavitavyatAnA vazathI moTA putrane ja potAnA pade sthApana karyo. (24) pachI pitA mare chate kALe karI rAma ja rAjA thayo ane amAtye nAnAbhAIne yuvarAja pade sthApana karyo tathA kumA2ne caMdranA pakSamAM kuvalaya eTale kumuda ane rAjAnA pakSamAM kuvalaya eTale pRthvImaMDaLa. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 kumAra bhaktimAM (bhAgamAM) koI moTo deza Apyo ane teNe potAnA bhujAnA baLathI paradezane jItyo. pachI rAma rAjA haMmezA gIto sAMbhaLe che svayaM paNa gIto gAya che ane svayaM paNa navA gIto banAvIne DubAdine zIkhave che ane DuMbonI sAthe bhego thaIne rahe che ane cAMDAlo kSaNa paNa tenA paDakhAne choDatA nathI. (28) e pramANe gItomAM Asakta thayelo evo te rAjyakAryonI ciMtA karato nathI. maMtrIonA vacanone gaNato nathI. vRddhonA upadezane sAMbhaLato nathI. pachI taruNa susvara cAMDAlaNIonI sAthe saMga vadhe chate A bhava ane parabhavanA duHkhone avagaNIne anAcAra seve che. pachI nagaranI bahAra upavanathI vIMTaLAyelA ativizALa mahelane karAve che ahIM alaga rahelo DubIone seve che teonA gIto sAMbhaLe che, svayaM gAya che. e pramANe prasaMga pAmIne DubAo AkhA nagarane paNa haMmezA vaTalAve che. (33) ane A bAju vikrama ane pratApathI yukta teno nAno bhAI lokamAM moTI prasiddhine pAmyo. pachI nagara janonI sAthe maMtrI sAmaMta maMDaLI maLIne mahAbala nAmanA nAnAbhAInI pAse gayA. rAmarAjAnI samagra paNa ceSTAne kahIne, ahIM bolAvAyelo mahAbala zIdhra ja tyAM AvI pahoMcyo. rAma rAjAne ekAMtamAM bolAvIne aneka hetu-dRSTAMta-uktivALA vacanothI zikhAmaNa Ape che. pachI jeTalAmAM A na samajAvI zakAya tevo vRddha, mUDha ane paravaza che ema jANyuM tyAre hAthathI pakaDIne jIvato ja bahAra kaDhAyo ane lokoe rAjyapara mahAbalanI sthApanA karI. janamAnya evo te nyAya-dharma ane parAkramathI rAjyanuM pAlana kare che. rAjyathI bhraSTa thayelo rAma paNa icchita DubInI sAthe dezomAM bhikSAne mATe bhame che ane sarva lokavaDe dhikkArAya che. have koI vakhate rAma je TuMbanI DuMbIne laI gayo hato te Debe kataraNIthI (kAtarathI) haNIne mArI nAkhyo. marIne te haraNa thayo ane te bhavamAM zravaNendriyane atyaMta vaza thayelo Asakta tRNa ane pANIne choDIne strIonA saMgItanA dhvanine sAMbhaLe che ane koIka vakhata bANathI zikArIe tene haNyo. (41) ane te potAnA bhAI mahAbala rAjAnA purohitano putra thayo ane te bhAvamAM paNa zravaNendriyamAM gADha Asakta thayela bhaTakato yauvanane pAmyo ane pUrvabhavanA saMbaMdhathI te mahAbala rAjAne kaMIka paNa iSTa che ane te bhavamAM paNa yathAvasara gavAtA gItone sAMbhaLe che. pachI kyAreka rAtrImAM rAjA palaMga para rahelo che tyAre DubAdi sarasagItone gAya che tyAre pAse rahelA purohitaputrane rAjAe kahyuM ke mane ahIM jyAre UMgha AvI jAya tyAre tAre A lokane visarjana karIne potAne ghare javuM. pachI te rAtrI pasAra thAya che tyAre paNa kAnane sukha ApanArA gItane sAMbhaLatA ANe rAjAnI AjJAnuM pAlana na karyuM. pachI tenuM ghara jAgI gayuM. tyAre te gAyaka lokone ghare mokale che ane gusse thayelo rAjA prabhAte te bAhmaNane uThALIne baMdhAvIne ukaLatA tAMbA tathA telAdine tenA kAnamAM reDAve che ane ghaNI viDaMbanA karIne marAvIne pachI te rAjA ghaNAM pazcAttApane kare che ane potAne niMde che. juo ! thoDA paNa aparAdhamAM mArAvaDe kevuM pApa karAyuM? kyAreka teNe atizaya jJAnIne vaMdana karyuM. tenI pAse dharma sAMbhaLIne avasare A pramANe pUche che ke he bhagavan! thoDA aparAdhamAM paNa A purohita putra mArAva kema marAyo ? athavA e pramANe marAvAyo chatAM haiyAmAM ATalo pazcAttApa tathA tenA vize ATalI prIti kema thaI ? bhagavaMte kahyuM ke AjJAnA sArathI (baLathI) tArA vaDe te nigraha karAyo ane tAro pUrvabhavano bhAI hato jethI tane prIti ane pazcAttApa thayA. he bhagavan! te kevI rIte ? e pramANe puchAyelA kevaLI bhagavaMta rAma bhavathI mAMDIne tenuM sarva caritra kahe che tene sAMbhaLIne saMvegane pAmelo rAjA vicAre che ke aho ! bhavasAgaramAM paribhramaNa karatA jIvo kevA akAryamAM pravRtta thAya che ane aparAdhanA Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 abhAvamAM paNa je mAro bhAI paNa haNAyo ane juo ke zravaNendriya tene kevI anartha phaLavALI thaI ? te vakhate sacIve je kahyuM hatuM te tema ja thayuM. eka paNa indriya jo A pramANe anartha phaLane Ape che to A lokamAM Aje paNa ghaNAM aMtaraMga zatruo rahe che. rAgadveSa, kaSAyo ane bIjI cakSu Adi indriyo, ajJAna, kAma vagere, hiMsA, jUTha vagere anarthothI niraMtara A saMsAra bharelo che. ane mokSanuM sthAna hovA chatAM zuM maMda (jaDa) paNa ahIM (saMsAramAM) rahe ? arthAt maMda paNa A saMsAramAM eka kSaNa paNa rahevA taiyAra na thAya to pachI je saMvegI che te sutarAma eka kSaNa rahevA taiyAra na thAya. (59) e pramANe vicArIne pachI mahAbala rAjA te ja kevaLI pAse dIkSAne grahaNa kare che. indriya, kaSAya vagere sarva moha sainyane ja daLIne nirapAya evA siddha sthAnane jaldIthI prApta karyuM. indriyane paravaza evo rAma AgaLa anaMta saMsAramAM bhamaze aMte paNa kyAreka kaSTathI bodhine prApta karaze. (2) have cakSurindriyanA vipAkamAM zreSThI putranuM kathAnaka kahevAya che te A pramANe che zreSThI putranuM kathAnaka vizALa unnatine pAmeluM sarva janane abhilASa karavA yogya ane zreSTha taruNInA vakSa sthaLa jevuM ramaNIya evuM vijayapura nAmanuM nagara che. temAM garuDanI jema karAyo che vijaya jenA vaDe tathA viSNu (kRSNa)nI jema svAdhInatA sArane pAmelo evo vizrvabhara nAmano rAjA che teno kuzalamatI nAme amAtya che ane yazodhara nAme zreSThI vase che ane A traNeyane evI prIti che ke teo paraspara eka kSaNanA viyogane icchatA nathI ane bhojanAdithI parasparanI bhaktine karatAM teono kALa pasAra thAya che. pachI darekane ekeka putra thayo ane te traNeyanA putro sAthe bhaNe che, sAthe bhojana kare che, sAthe bhame che ane rAjAnI pAse sAthe jAya che. (5) have koIka vakhata sacive zreSThIne kahyuM ke tamAro putra rAjAne ghare jAya che te sAruM nathI kAraNa ke te rAjAnI, mArI ane tamArI prItino cheda karaze. pachI zreSThIe kahyuM ke he amAtya ! zuM kAraNa che ? pachI maMtrI paNa kahe che ke A tAro putra strIAdinA je je ramaNIya rUpane juve che te te vize dRSTine laI jaI lAMbo samaya sudhI joto rahe che. ane meM tene ema karatA anekavAra joyo che tethI mane nizcaya thayo che ke A caMcaLa AMkhavALo prauDhapaNAne pAmelo ahIM rAjakuLamAM jato A vinAzane karaze ema huM saMbhAvanA karuM chuM tethI tene pakaDIne koIpaNa rIte ghare rAkho. pachI zreSThI temaja kare che to paNa pakaDIne dhAraNa karAto hovA chatAM ghare raheto nathI, cakSurindriyane paravaza thayelo A rAjakuLomAM jAya che. pachI rAjAe paNa tene oLakhyo ane A lolAkSa che ema jANI pratihArane sUcana karIne potAnA ghare Avato baMdha karAvyo. (12) ane pachI nagaranI aMdara bIjA bIjA zreSTha rUpone joto bhaTake che. pachI lokoe tenuM nAma taralAla karyuM. pachI yauvanane pAmelo A ghaNo vinAza kare che ane pitA upAlaMbhane pAme che. (14). have ciMtAsAgaramAM paDelA zreSThIne joIne vaNikaputro kahe che ke tamArA AdezathI ame Ane vahANamAM besADIne dezAMtara laI jaze. zreSThIe rajA ApI ane vaNika putroe temaja karyuM ane dezAMtaramAM paNa cakSurindriyane paravaza thayelo A rUpAdine joto bhaTake che. pachI koIka vAra kyAMka devakulamAM pUraLIo joI.ati-adbhuta rUpa hovAthI te joto rahe che. paravaza thayelo bhojanAdine karato nathI. pachI koIka buddhimAna vaNikaputre paththaranI pratimA samAna bIjI vastramaya putaLIo sthApe che ane taralAkSa vastramaya putaLIone paNa joto rahe che. pachI vaNika putra vastramaya putaLIone potAnA AvAse laI gayo ane tenI Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 pAchaLa lAgelo taralAla paNa tene joto ghare Avyo. (21) ane taralAkSa bhojanAdi kriyAo vastramaya putaLInI Agala kare che. pachI le-vecanuM kArya pUrNa thayuM tyAre sarve vaNika putro svadeza pAchA AvavA nIkaLyA ane pAchA AvatA rastAmAM aTavImAM coroe luMTyA ane putaLIo paNa laI gayA pachI tenA putaLIonA) virahamAM gAMDo thayelo taralAkSa asaMbaMdha ceSTA kare che. pachI sarve vaNikaputro bhegA thaIne vicAre che ke jema pUrve ANe susthAvasthAmAM zreSThIne saMtApita karyo che ane hamaNAM unmatta thayo che tethI zreSThInA manane moTA udvegane karaze tethI aTavImAM ja Ane mUkIne ApaNe tyAM jaIe ane zreSThI A vize ApaNane kaMI pUchaze to ApaNe koIpaNa bAnA batAvIzuM. pachI teoe temaja karyuM ane grahIla taralAkSa te araNyamAM bhame che ane puSpa-phaLAdithI AjIvikAne karato AMbA vagere zreSTha vRkSone joto aTavImAM rahyo. (27) ane have koIka vakhata suthAroe jenI pratikRti rUpe putaLIo banAvI hatI te vizvabhara rAjaputrane svayaMvarelI rAjaputrI vijayapura nagaramAM jatI, bhavitavyatAnA vazathI te ja sthAne AvAsa kare che ane kumArIonI sAthe krIDAne karatI tenA vaDe jovAI. pachI animeSa AMkhathI tene joto taralA A (rAjaputrI) jyAM jyAM jAya che tyAM tyAM tenI pAchaLa pAchaLa jAya che. have keTalAmAM rAjaputrI bhojanaveLAe potAnA AvAse gaI ane bhojana karatI rahe che teTalAmAM taralAkSa paNa tyAM gayo ane UbhelI, beThelI ke bhojana karatI, caMkramaNa karatI, zaidhyAmAM rahelI evI tene joto rahe che. pachI lAkaDIo ane muThThIone ugAmIne rAjapuruSoe tene paDakAra karyo to paNa eTalAmAM A tyAMthI khasato nathI teTalAmAM tene evo bAMdhIne choDyo ke tevI sthitimAM rahelA evA tene marelo joyo. marIne pharI pharI paNa pataMgIyAnA bhavone pAmIne agnimAM paDIne ghaNIvAra mAryo ane anaMta bhavasAgarane bhamaze. (cakSurindriyanA vipAkamAM zreSThIputranuM kathAnaka samApta thayuM.) 440mI mULa gAthAmAM gaMdhamaMya emAM priya zabda che te darekamAM joDavo arthAt gaMdhapriya kumAra, dhrANendriyanA vipAkamAM dRSTAMta che ane priya zabdane madha sAthe joDatA sarva paNa madhura (saMdara) vastu priya che jene evo madhupriya rasanendriyanA vipAkamAM dRSTAMta che. temAM gaMdhapriyakumAranuM kathAnaka kahevAya che gaMdhapriya kumAra kathAnaka padmakhaMDa nAmanuM nagara che jemAM subhaga paNa strIo aniSTa* che, guNonA eka bhaMDAra evA puruSo paNa mahAdoSavALA che. te nagarano prajApati nAmano rAjA che jeNe saMpUrNa svarganI sthiti* (hayAtI)no nAza karyo che. jeNe rAjyamAM viziSTa prakAranA vadhane dUra karAvyo che. je brahmAdithI paNa caDI jAya tevA che. ane te rAjAno moTo putra je bALapaNathI je je sugaMdhI vastuo che tene tene lAMbA samaya sudhI sUMghe che e pramANe sUMghavAnI pravRtti vadhavAthI A dhrANendriyane paravaza thayo ane sugaMdhI dravyone mATe sva ke para gharamAM padmakhaMDa nagaramAM uttama guNavALA puruSo vase che jeonI uttama zIyaLane dhAraNa karanArI strIo che. chatAM paNa puruSo brahmacarya Adi gaNonA evA rAgI che ke zIlavALI strIonA sparzane brahmacaryAdi pAlanamAM aniSTa mAne che tevI rIte puruSo paNa uttama guNavALA hovA chatAM uttamazIyaLane dhAraNa karatI strIo puruSanA sparzane mahAdoSa mAne che e apekSAe strIo aniSTa che ane puruSo mahAdoSavALA che. ahIM graMthakAre virodhAbhAsa alaMkAranI racanA karI che. arthAtu prajApati rAjA prajAnuM evuM pAlana kare che ke jethI prajA svarganA sukhane bhUlI gaI che. rAjyamAMthI paMcendriyAdi vadhane dUra karAvyo che tethI jIvAdinuM rakSaNa karavAmAM brahmAdithI uttama puravAra thayA che. brahmA mAtra prajAne utpanna kare che jyAre A prajApati rAjA prajAne utpanna karanAra hovA chatAM prajAnuM rakSaNa paNa kare che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 2pa7 bhaTake che ane sakaLanagaramAM tenuM gaMdhapriya e pramANe nAma prasiddha thayuM ane potAnA putrane mATe rAjyanI arthI evI sAvakImAtA jene haNavA chidro zodhe che ane koIkavAra te zreSThI vezyAothI yukta ane mitro sahita ghaNI nAvaDIo vaDe nadInA pANImAM krIDA kare che. (9) pachI sAvakI mAtA viSathI mahArudra cUrNane bheLavIne paDikAmAM bAMdhIne dAbaDAmAM mUke che. dAbaDAne maMjUSA (peTI)mAM mUke che. peTIne bIjI peTImAM mUke che, bIjI peTI trIjI peTImAM mUke che e pramANe aneka peTIomAM kramathI mukAyelA dAbaDAne nadInA pravAhamAM vahana karAve che ane nadImAM vaheto te dAbaDo najIka Ave che tyAre te potAnI pAse maMgAve che. have keTalAmAM badhI peTIone kramathI ughADI dAbaDo kADhI temAM paDikAne jue che je suMghavA mAtrathI prANane hare tevA cUrNane badhAnI vAravA chatAM lAMbA samaya sudhI sUMdhyuM pachI viSa pariNata thaye chate A jaladIthI prANothI mukAyo pachI sarva paNa loke A vRttAMtane jANyo. e pramANe dhrANendriyane vaza thayelo te rAjyathI bhraSTa thayo ane bhavarUpa samudramAM DUbelo muzkelIthI sahI zakAya tevA du:khone sahana karaze. - have madhupriyanI kathA kahevAya che. madhupriyanuM kathAnaka siddhapura nAme nagara che jemAM dharma-arthanA prakarSane pAmelA paNa mokSanA artha evA manuSyo dharma ane arthamAM rAgI nathI. te nagaramAM ghaNAM vaibhavavALo vimalabuddhi nAme zreSThI vase che ane aneka mAnatAothI tene putra thayo. moTo thato evo te paNa rasanendriyanI lolatAthI upAdhyAyane soMpyo. rasavALA bhojananI lAlasAthI te kaMIpaNa samyagu na bhaNyo. kaLAmAM duHzikSita evo te koIka vaNikaputrIne paraNe che. kaDavAtIkhA-khArA-khATA-turA ane madhura evA cha rasothI yukta evI rasoIne dararoja vaNikaputrInI pAse karAve che ane pote bIjA bIjA lokonI sAthe rasoInA dAna ane guNanA vicArane karato rahe che. mAtA pitAthI preraNA karAto chatAM paNa koIpaNa vyavasAyane karato nathI ane utkRSTa-madhyama ane jaghanya rasonI kathA karato divasa pasAra kare che. (7) have koI vakhata vicAre che ke amArA kuLamAM abhojya evA madirA ane mAMsa rasa vinA sarva rasone meM anubhavyA tethI jyAM sudhI huM tenuM bhojana na karuM tyAM sudhI mArI manovAMchanA pUrNa na thAya tethI je thavAnuM hoya te thAya paNa mAre tenuM bhojana karavuM joIe. e pramANe vicArIne gupta rIte madirA ane mAMsanuM bhojana karavA lAgyo Asakta thayelo pAchaLathI prakaTapaNe rAta ane divasa khAya che ane pachI mAtApitAvaDe khedathI prayatnapUrvaka vAra karAyo ane bIjA paNa vRddho, loka tathA guru tathA mitrothI vAraNa karAyo chatAM paNa A madirA-mAMsa bhakSaNathI virAma pAmato nathI tyAre mAtApitAe rAjakuLamAM lekhathI jaNAvIne potAnA gharamAMthI kADhI mukAvyo. pachI niraMkuza evo A abhojyonuM bhojana karato, apeyanuM pAna karato, akAryone sevato bhame che. kALathI manuSyanA mAMsamAM Asakta thayelo gAma nagaromAM bhame che ane nirdaya evo te manuSyonA bALakone gupta rIte haNe che. te sarva paNa manojJa vastuno tathA sarva rasano abhilASa kare che tethI lokoe "madhupriya' evuM guNa niSpanna nAma karyuM. (15) have koIka vakhata koIka gAmanI bhAgoLe ramatA bALakanuM haraNa karIne palAyana thayelo madhupriya bahAra puruSo vaDe pakaDAyo ane bAMdhIne rAjAne soMpyo. rAjAe ghaNI viDaMbanAthI lAMbo samaya trAsa ApIne mArI Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 naMkhAvyo. pachI narakamAM utpanna thayo. bhavobhava 2sanAne paravaza thayelo e pramANe chedana-maraNAdithI utpanna thayelA du:khone bhogavaze. mAchalAdi bhavomAM anaMta duHkhone sahana karato saMsAramAM bhamaze. e pramANe jIvonI 2sanendriyanI lolatA duraMta kahevAI che. (2sanendriya vipAkamAM madhupriya zreSThIputranuM kathAnaka samApta thayuM.) have sparzendriyanA vipAkamAM mahendranuM kathAnaka kahevAya che. mahendra kathAnaka jyAM sakaLanagaranI jaya patAkAo hoya evI dhanavAnonI kroDa patAkAo pha2katI jaNAya che te vizvapura nAmanuM nagara che. temAM zeSanAganI jema dhAraNa karAyuM che pRthvInuM valaya jenA vaDe, cUDAmaNinA kiraNathI udyotita karAyuM che mukha jenAvaDe, bhogathI* yukta evo dharaNendra nAmano rAjA che. kAmadevanI jema rUpathI saMpanna mahendra nAmano putra che ane tyAM vaNika zreSThIne madana nAmano putra che mahendrakumAra tenI sAthe maitrI kare che ane tethI baMne paNa sAthe bhojana zayanAdine kare che, sAthe bhame che. te beno sneha sakala janamo prasiddha thayo. madanane zreSTharUpavALI caMdravadanA bhAryA che tenA zarIranI sukumAratAthI jItAyelA kamalinInA daLono vAsa jaLamAM thayo che tathA si2Iza kusumono vAsa araNyamAM thayo che ema huM mAnuM chuM. (6) potAnA hAthathI taMbolane ApatI caMdravadanAno sukumAla hAtha ghare Avela rAjaputranA hAthamAM lAgyo. pachI mahendra vicAre che ke pRthvItaLa 52 mAro mitra prazaMsanIya che ke je AvA sarva za2I2ne AliMgana karato sparzanA sukhane anubhave che. AnA vaDe hAthamAtranA sparzathI paNa huM amRtanI jema siMcAyelo karAyo to pachI AnA sarvAMga sparzanAnA sukhanA saMvedanI zuM vAta karavI ? ene huM paNa jANato nathI. ityAdi vicArIne te A bhAbhI che ema bAnAthI tenI sAthe caturAI bharyA vacanothI parihAsa (mazkarI) kare che. pachI sparzamAM lubdha koI vakhata mUkI dIdhI che sarva zaMkA evo A anaMga krIDAne karato tenA sarvAMganuM AliMgana kare che. pachI nitya anAcAramAM tatpara mahendrakumAra e pramANe kAma seve che, lajjAthI rahita tenI sAthe rahe che ane saraLa svabhAvI madana tene joIne kyAreya paNa mAnato nathI ane kahe che ke A bhAbhInI sAthe mazkarI kare che. (13) A vyatika2ne nahIM jANanAro dharaNendra rAjA rAjyAbhiSekanA kAryamAM kumArane uddezIne sarva paNa taiyArI karAve che. A bAju caMdravadanAnA sparzamAM Asakta mahendrakumAra eka divasa paNa tene choDato nathI ane jaMgalAdimAM laI jAya che. ane ujANInA bAnAthI keTalAka divaso jaMgalamAM paNa vase che. e pramANe prApta thayelI vagavALA, caMdravadanAnA sparzamAM Asakta, avicArita pariNAmavALA mahendrakumAre madananA dehane haNanArA mArAone gupta rIte rAtrIe mokalyA. te mArAoe tene haNyo. rAjapuruSo vaDe pakaDAyelA mArAo rAjA pAse laI javAyA. rAjAe teone sajA karI tyAre teoe kahyuM ke tamArA putre amane mAravA mATe mokalyA che. (18) pachI sarva vyatika2ne jANIne gusse thayela rAjA ArakSakone kahe che ke A kumAra duSTa che tethI tenI amuka amuka prakArathI viDaMbanA karIne mArIne mane tenI khabara jaNAvo. AjJAsAravALA rAjAne jANIne karuNAthI sacivoe kumArane koIpaNa rIte khabara ApI ane kumAra caMdravadanAne paNa laIne palAyana thayo. zekhanAganA pakSamAM bhoga eTale phaNA. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 rAjAe paNa potAMnA zreSTha vaighovaDe madanane sAjo karyo ane bIjA putrane rAjya Ape che rAjA paNa vairAgya pAmI dIkSAne ArAdhIne mokSamAM gayo. (22) paha madana paNa vicAre che ke aho ! mohane vaza thayelAonA vilAsane juo. nirdaya pApIo puruSone mitrapaNAthI vizvAsamAM laIne tenI ja strI vize Asakta bane che ane tene ja marAve che e pramANe saMsAranI sthiti hovA chatAM paNa haju paNa mane je viSayapipAsA che te mAro mahAmoha che ema vicArIne rAjAnI sAthe dIkSA laIne sArI rIte pALIne vaimAnika devalokamAM uttama deva thayo. (25) mahendrakumAra paNa caMdravadanAnI sAthe za2I2mAtrathI jato (arthAt koIpaNa rathAdi sAdhana vinA pagethI cAlato) aTavImAM bhIlonI dhADathI pakaDAyo. pachI mahendrakumAra ane caMdravadanA judA judA vepArIonA hAthamAM veMcAyA. te vepArIo paNa te baMnene judA judA laI jaIne najIkanA tathA dUranA mleccha dezomAM jude jude sthAne veMcyA. pachI kaMbalone raMgavA mATe tenA za2I2ne chedIne temAMthI da22oja ghaNuM lohI kADhe che. vAlAdi dhAnyothI pharI paNa tenA zarIrane posIne (puSTa karIne) lohI kADhIne le che. kALathI te baMne paNa kapAsanI puNI jevA sapheda (phIkA) thaIne prANothI mukAyelA AgaLa anaMta saMsAramAM bhamaze. (30) atha hiMsAdInAmAzravadvAratvaM sadRSTAntamupadarzayannAha - have hiMsAdi AzravadvAra che e dRSTAMta sahita batAvatA kahe che. hiMsAliyapamuhehi ya AsavadArehiM kammamAsavai / nAva vva jalahimajjhe jalanivahaM vivihachiDDehiM / / 441 / / hayiMLa-dhaLAvara-vAsAra-vALatta-cuMvarappanuhA | diTTaMtA etthaM pi hu kameNa vibuhehiM nAyavvA / / 442 / / hiMsAlIkapramukhaizca AzravadvAraiH karmma Azravati 'nauriva jaladhimadhye jalanivahaM vividhacchidraiH / / 441 / / lalitAMgadhanAkaravajrasAravaNikputrasundarapramukhAH dRSTAntA atrApi khalu krameNa vibudhaiH jJAtavyAH / / 442 / / gAthArtha : jevI rIte samudranI aMdara vividha chidrothI yukta nAvaDImAM jaLasamUha praveze che tevI rIte hiMsA-alIka vagere Azrava dvArothI karmano Azrava thAya che. (441) lalitAMga, dhattAkara, vajrasAra, vaNikaputra, suMdara vagere dRSTAMto hiMsAdinA viSayamAM paNa kramathI buddhimAnoe jANavA. (442) api pAThasiddhe, tatra prANAtipAtenaikAntAzubhakarmA'' zravati, yathA pUrvabhave gaMgadattaH, tatrivRttastu na tadAzravati, yathA prAbhava eva tadbhrAtA lalitAGgaH, eSa vyatirekadRSTAntaH, ayameva ca sUtre sAkSAdupAttaH, anvayadRSTAntastu gaMgadattaH svayameva draSTavyaH, tadetau dvAvapi yugapaducyete, tadyathA TIkArtha : baMne paNa gAthA pATha siddha che temAM prANAtipAtathI ekAMte azubhakarmano Azrava thAya che jema - Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 pUrvabhavamAM gaMgadatte karmano Azrava karyo ane hiMsAdithI nivRtta thayelAne azubha karmano Azrava thato nathI jema pUrvabhavamAM gaMgadattanA bhAI lalitAge karmano Azrava na karyo. A vyatirake dRSTAMta che. ane A ja dRSTAMta sUtramAM sAkSAt batAvyuM che. gaMgadatta anvaya dRSTAMta che te svayaM ja jANI levuM tethI A baMne paNa dRSTAMta sAthe kahevAya che te A pramANe - lalitAMga tathA gaMgadattanuM kathAnaka A bharatakSetramAM dhanasaMcaya nAmano saMniveza che jemAM ghaNI riddhithI yukta hovA chatAM paNa loka dhananI lAlasAthI rahita che. tyAM anyonya premathI baMdhAyelA baMne paNa kulaputra bhAIo kyAreka aTavImAMthI lAkaDAnuM gADuM bharIne pAchA pharyA. nAno gADAnI Udha (dhurA) para besIne gADAne calAve che ane moTo bhAI AgaLathI page cAle che. mArgamAM dhIme dhIme ADI sanmukha jatI cakSuliMDI (sApaNI)ne jue che. pachI nAnA bhAIne kahe che ke A varAkaDInuM rakSaNa kara. gADAne TArIne calAva (arthAt sApaNI gADAnA paiDA nIce kacaDAI na jAya tema mArga sivAya anyathI calAva.) nAno bhAI vicAre che ke AnuM rakSaNa karavAthI zuM ? gADAnA paiDAthI Ane pIlavAmAM Ave to kevo avAja thAya ? te huM sAMbhaLuM. ema vicArIne nirdaya manavALo te sApaNInI upara gADAne hAMke che. saMjJi paMcendriya hovAthI te sApaNI paNa sarva vyatikarane manamAM jANe che. moTAbhAInA vacanathI ghaNI khuza thaI ane nAnA bhAInA vacanathI ghaNI dubhAI, gADAthI kacaDAyelI ane marelI te vasaMtapura nagaramAM dhana nAmanA zreSThInA ghare putrI rUpe utpanna thaI. (8) kramathI yauvanane pAmI tyAre te paraNAvAI ane te moTo kulaputra marIne tenA garbhamAM utpanna thayo ane khuza thayelI te garbhane vahana kare che. pachI ati zIta nahIM ati uSNa nahIM evA hita pathya AhAra vaDe sukhapUrvaka garbhanuM pAlana karIne samaye putrane janma Ape che. manamAM tuSTa thayelI vardhApana karAve che ane moTA harSathI putranuM nAma lalitAMga rAkhyuM. pachI sukhapUrvaka te putra moTo thAya che tyAre nAno bhAI paNa marIne tenA garbhamAM utpanna thayo. (12) pUrva bhavano vairI hovAthI te mAtAne moTI arati utpanna kare che. pachI draSI evI mAtA paNa duSTa auSadho pIe che to paNa nirupakrama AyuSyavALo hovAthI garbha vinAza pAmato nathI. tethI A kemeya karIne arati rUpI mahAsAgaramAM paDI. kALe putrane janma Ape che. dveSImAtA dAsIne ApIne putrano tyAga karAve che. ane pheMkaNI mATe (tyAga karavA mATe) laI javAto pitAvaDe jovAyo ane tenA hAthamAMthI laI lIdho. pitAe sarva hakIkata dAsIne pUchI. dAsIe sarva hakIkata satya jaNAvI. pitA vicAre che ke A mAtAnI pAse jIvI zakaze. nahIM pachI bIjAnA ghare gupta rAkhIne moTo karAve che. ane dhAtrIoe tenuM gaMgadatta nAma rAkhyuM ane putra bIje kyAMya moTo thAya che ema mAtAe koIpaNa rIte jANyuM. tethI hRdayamAM pati upara paNa roSane dhAraNa kare che. pUrva bhavanA abhyAsathI lalitAMgane nAnA bhAI para sneha che pachI baMne paNa pitA-putra tenI prayatnathI sAra saMbhALa rAkhe che. (19) khAna, pAna vastrAdi sarva paNa tene gupta rIte Ape che ane bahAra ramatA evA tene kyAreka mAtAe joyo. pachI gusse thayelI mAtAe ghaNuM pITIne mAravAnI zarUAta karI paraMtu karuNAvALA koIka puruSoe paNa tene koIpaNa rIte choDAvyo ane koIkavAra utsava thayo che ema jANIne lalitAMganI sAthe pitA bhojanaveLAe potAnI pITha upara gaMgadattane sthApe che ane baMne paNa potAnA bhAjanamAMthI gupta rIte pakvAnnAdi Ape che. mAtAe A jANyuM ane bAhu pakaDIne tyAMthI kADhyo. pachI paganI penIthI lAta mArIne azuci sthAnamAM nAkhyo ane pachI ardha bhojana karelA pitAputra baMne paNa saMbhrAMtane vahana karatA UbhA thAya che ane pANIthI tene sApha karIne laIne nIkaLI gayA. vairAgyane pAmelA bahAra jaIne vRkSanI Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 21 nIce beThA ane jeTelAmAM ciMtArUpI zoka sAgaramAM DUbelA rahe che teTalAmAM zreSThaguNavALA bhikSAne mATe jatA be sAdhuone juve che ane vairAgyane pAmelA vaMdana karIne A pramANe pUche che ke he bhagavan! tamAruM sthAna kyAM che? bhojana pachI ame dharma sAMbhaLIzuM. teoe paNa temanI yogyatA jANIne potAnuM sthAna jaNAvyuM ane baporanI bhojanaveLA pachI teo tyAM ja gayA. teo sAdhuone jinadharma pUche che. sAdhuo paNa jinadharmane kahe che. (29) ane pachI pitAe puchyuM ke he munivarendra ! zuM mAtAne potAnA saMtAna upara mAraNanA vyavasAya sudhIno praaSa hoya che ? pUrva janmano vairI je saMtAna rUpe janme che tenA upara mAtAne paNa paSa thAya che. jemake kahevAyuM che ke "saMsAramAM mAtA marIne putrI, bahena ane patnI thAya che ane putra marIne pitA ane bhAI thAya che ane zatru paNa thAya che ja. zatru paNa putra thAya che ane tene vize mahAna praSa thAya che ane keTalAkone A pramANe A bhavamAM vaira paraMparA vadhe che. tethI AvA prakAranA anaMtA aNaghaTatA prasaMgonuM ghara A saMsAra ja che temAM koI Azcarya nathI. ahIM koNa kono pitA che ? koNa mAtA che ? ane koNa kono bhAI che? anya-anya svarUpavALA tevA prakAranA potAnA karmothI jIvo tevA tevA bhavo kare che. (33) nivRttipurIne choDIne bIjuM kaMIpaNa zAzvata rUpa nathI ane A saMsAramAM sukhano leza paNa nathI ane AthI ja dhIrapuruSoe kaSTavALuM anuSThAna AcarIne paNa mokSamAM vAsa karyo che ane A saMsAranA du:khothI mukAyelA teo tyAM ja vase che." ityAdi munivaranA vacano sAMbhaLIne moTA saMvegane vahana karatA traNeya paNa A satya che ema mAnatA potAno vRttAMta munivarane jaNAvI sakaLa du:khane nAza karanArI dIkSA teonI pAse samyaka svIkAre che ane thoDA kALathI sUtro bhaNIne gItArtha thAya che ane traNeya paNa dhIro mA khamaNanA pAraNe mAsakhamaNa karIne tapa kare che e pramANe teo te bhavamAM ghaNAM varaso sudhI ugratAne ane cAritrane ArAdhe che. pitA kevaLajJAna pAmIne mokSamAM gayo. ane baMne paNa putro vidhithI saMlekhanA karIne niyANA vinA lalitAMga pAdapopagamana anazanano svIkAra kare che ane gaMgadatta vicAre che ke A janmamAM huM janmathI mAMDIne je durbhAgyatAne kAraNe mAtAne paNa aniSTa thayo ema vicArIne niyANuM kare che ke mArA A duSkara tapanuM jo koIpaNa phaLa hoya to huM sarvane paNa parabhavamAM iSTa thAuM. pachI baMne kALa karIne mahAzukra devalokamAM mahardika deva thayA. (43) pachI divyabhogone bhogavIne, avIne lalitAMgano jIva A bharatakSetramAM rohiNInA garbhamAM Avelo vasudevano putra thayo ane gaMgadattano jIva paNa tenI devakI nAmanI rANInA garbhamAM putra thayo. baMne paNa kramathI baLadeva ane vAsudeva thayA. tathA pUrve paNa neminAtha caritramAM A vAta vistArathI kahI che e pramANe jIvavadha karyAnuM phaLa du:kha che ane jIvavadha nahIM karyAnuM phaLa sukha che. prANAtipAta nahIM karavAthI thatA guNa vize lalitAMganuM tathA prANAtipAta karavAthI thatA doSa vize gaMgadattanuM kathAnaka samApta thayuM. have mRSAvAdane vize dhanAkara vaNikanuM kathAnaka kahevAya che. dhanAkara vaNikanuM kathAnaka paralokanA bhayathI mukta chatAM paNa paraloka bhIru lokathI AraMbha karAyo che ghaNo dharma vyApAra jemAM evuM A bharatakSetramAM vijayavardhana nAmanuM nagara che. te nagaramAM sulasa ane dhanAkara nAmanA be samRddhi saMpanna vaNiko eka sthAne pAse pAse AvelA gharomAM rahe che. temAM mithyASTi hovA chatAM paNa dhanAkara atyaMta Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 dAnarUcivALo che paraMtu tene ghara-dukAna Adi vize pramANathI adhika mUccha che. te dInAdione dAna Ape che, zivAdinA bhavano karAve che, kUvA-taLAva-prapAdimAM potAnA ghaNAM dravyano vyaya kare che. e pramANe kyAreka mAsakhamaNa pUruM thayuM tyAre tapa-jJAna-saMyamanA bhaMDAra evA koI munivara tenA ghare AvyA. pachI bhadrakabhAvavALA ANe bhaktithI te munine eka sakoro satno tathA prAsuka ane eSaNIya pANI ApyuM. ane kaMIka sevAsuzruSA karI. e pramANe AraMbha kAryomAM nirata, alakAdi pApothI avirata dharmarUcivALA evA tenA keTalAka divaso pasAra thAya che. (7) have ekavAra sulase baMnenA paNa gharanI vaccenI sImapara potAnI bhUmibhAga para varaMDo (divAla) karavAnI zarUAta karI. A mArI bhUmi che ema dhanAkare sulasane AjJA karI. baMneno kajiyo rAjakAre gayo ane rAjakAre amAtya ane nagarajano sAthe maLIne duSTAzani nAmanI bhaTTArikAnA dheya (divya)no dhanAkarane Adeza karyo. have te bhaTTArikAnuM divya karavAne mATe dhanAkara kRSNa caturdazIne divase taiyAra thayo ane rAjA sahita sakala nagara paNa bhego thayo. pachI nagarajano ane amAtya vaDe kahevAyuM ke tuM dharmamAM nirata che tethI mAmalo ahIM sudhI pahoMce chate paNa tAre juThuM na bolavuM joIe. satya, dayA, acaurya dharmanuM mULa kahevAyuM che ane parastrI varjana vizeSathI ja puruSanA dharmanuM mULa kahevAyuM che. ahIM lokamAM zAstromAM ja satyane ja AbhUSaNa kahyuM che ane jenA mukhamAM paNa satyanI pratiSThA nathI tenuM puruSapaNuM kevuM ? (14) zItauSNa-varSA ane vRkSanA phaLa tathA kusumAdi sarve satyathI ja lokamAM potAnA kALa maryAdAmAM pravarte che. satyanA ucchedathI ahIM sarva paNa lokavyavahAra viccheda thAya che ane pRthvI-caMdra-sUrya-sAgara vagere paNa maryAdAne mUke che. ekavAra paNa khoTuM bolavAthI samagra paNa karAyelo viziSTa dharma nAza pAme che tethI te ahIM satya ja bola. pachI karmanA vazanI pIDAthI, bhUminI mUrchAthI, ajJAnathI jANato hovA chatAM paNa dhanAkara khoTuM bolyo. jemake he devI ! jo A mArI bhUmi na hoya to tuM ja mane tevo (khoTo ke sAco) jANa e pramANe aMjila joDIne kahIne jeTalAmAM nIkaLI jaze teTalAmAM, devIe tene thaMbhAvIne pakaDI rAkhyo ane eka paNa DagaluM bharavA samartha thato nathI pachI lokamAM tALIo paDI. duSTa ! duSTa ! e pramANe ghoSaNApUrvaka sarva vaDe niMdAyo ane tenAvaDe karAyela dharma paNa sarva vaDe niMdAyo (21) pachI tenuM sarvasva harIne rAjAe nagaramAMthI bahAra kADhyo ane kuTuMbathI mukAyelo ekalo du:khIo bhamIne marIne ratnaprabhA nAraka pRthvImAM nArakI thayo. narakanA duHkho anubhavIne aTavImAM pallipatinA bhavamAM bhillono svAmI thayo. pachI tyAM paNa koIka baLIyA rAjAe tene kADhI mukyo ane bIjA bIjA pallivanomAM bhAgato phare che. (24) e pramANe pUrva janmanA karmanA avazeSathI nacAvAyelo kyAMya paNa sthAna (sthiratA)ne nahIM prApta karato prANavRttine paNa kaSTathI meLave che. pachI haMmezA bhame che. have koIka divasa tenI pAse bhojananI koI sAmagrI nathI. pachI koI paNa rIte keTalAmAM parijana sahita traNa divasa pasAra kare che teTalAmAM have jyAre gADha ciMtAmAM paDelo che, sudhAthI zarIra pIDAI rahyuM che tyAre koIke adRzya thaIne AvIne tene eka sakoruM sastunuM tathA eka karaka pANIno Apyo pachI teNe veMcIne (bhAga pADIne) potAnA parijanane ApyuM ane potAne puratuM thayuM. (28) e pramANe dararoja bhojana kare che * divya eTale aparAdhInI pAse guno kabUla karAvavA mATe pANI ke agni dvArA karAvavAmAM AvatI kasoTI. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 263 chatAM khUTatuM nathI. vismita thayelo vicAre che ke lAkho du:khomAM mane A bhojana mAtranuM sukha kema upasthita thayeluM dekhAya che ? have kyAreka e pramANe aTavImAM vicAra karatA teNe muniothI parivarelA ane jANelAM che sakaLabhAvo evA atizayajJAnI AcArya bhagavaMtane koI eka vRkSanI nIce beThelA joyA. koIpaNa rIte tenI pAse dharma sAMbhaLIne vairAgyane pAmelo A pramANe pUche che ke adhanya, sthAnathI bhraSTa thayelo, du:khArta evo huM haMmezA paNa kema bhayuM che ? ane A bhojanamAtra mane prApta thayuM che ane bhojanane koNa ane zA mATe mane Ape che ? prakaTa che samagra arthano paramArtha jene evA he sUri ! kRpA karIne mane kaho. (33) jJAnI paNa tene pUrva ghara kAryamAM je juThuM kahyuM hatuM tyAMthI mAMDIne sarva paNa hakIkata tene kahe che ane kahe che ke he bhadra ! gharanA kAryamAM te je jUThuM bolela te karmanA avazeSathI sthAna bhraSTa thayelo bhame che ane te vakhate teM sakatu ane eSaNIya jaLa sAdhune vahorAvyuM hatuM te ja mahAdAna rUpIvRkSanA phulanA udgama samAna ahIM tane bhojanamAtra maLe che. paNa tenuM phaLa A bhavamAM bodhilAbha ane AgaLa svarga ane mokSanA phaLane Apaze. tArA puNyathI prerAyelo vANavaMtara deva tane A bhojanane Ape che. jUThathI tArA bIjA sarve paNa dharmo nAza karAyA paNa atIva prauDha ane gADha nikAcita evo sAdhudAnadharma vipakSathI (jUTha-adharmathI) na haNAyo. e pramANe potAnuM caritra tathA jinadharmane sUri pAsethI sAMbhaLIne arihaMta e ja sudeva, sAdhu e ja guru ityAdi samyaktano svIkAra kare che. madhu-madya-mAMsAdino niyama kare che pachI jJAnI anyatra vihAra kare che ane te paNa tyAM vase che. (41) kyAreka vijayavardhana nagarathI eka puruSa bhamato te aTavAmAM Avyo ke jemAM te palipati vase che. tarasyo ane sudhAthI pIDAyelo te vRkSanI nIce keTalAmAM beThelo rahe che teTalAmAM sainyathI yukta palipati tenI najIkamAM Ave che. sakatu ane pANIno vibhAga karIne potAnA sainyane ApIne pachI najIkamAM beThelA te puruSane joIne tene paNa sakatu ane pANI Ape che ane pUche che ke tuM kyAMthI Avelo che ? te kahe che ke huM vijayavardhana nagarathI ahIM Avyo chuM. pachI pallipati pUche che ke tyAM amuka pradezamAM sulasa ane dhanAkaranA gharo che ?. pachI te puruSe kahyuM ke te pradezamAM raNa che gharonuM nAma paNa nathI, te nagarano ghaNo bhAga hamaNAM ujjaLa thayo che. (47) pachI palipati vicAre che ke je gharanA kAryamAM meM pApa upArjana karyuM te ghara kharekhara nAza pAmyuM paNa te 'gharanA kArya mATe kareluM pApa haju paNa nAza pAmatuM nathI to paNa jIva hajI bodha pAmato nathI aho ! mahAmoha ati duraMta che. have vihAra karatA pUrvanA jJAnI koIka vakhata tyAM ja padhAryA. ane tArA mRtyuno samaya najIka che ema sUrie palipatine jaNAvyuM. anazana vidhi karIne samAdhinA yogathI te marIne brahmaloka nAmanA pAMcamAM devalokamAM mahaddhika deva thayo tyAMthI avIne pachI A mahAvidehamAM siddha thaze. e pramANe dhanAkaranuM caritra sAMbhaLIne mRSAvAdano prayatnathI tyAga karo. (para) (mRSAvAdanA vipAkamAM dhanAkara vaNikanuM kathAnaka samApta thayuM.) have adattAdAnanA vipAkamAM vajasAranuM kathAnaka kahevAya che vajasAranuM kathAnaka pRthvImaMDaLa upara vikhyAta avaMtivardhana nAmanuM nagara che. jemAM ratnapradIpane choDIne bIjA koInI anivRtti nathI. (arthAt te nagaramAM ratnapradIpa bujhAtA nathI tethI lokonA mananI sadA svasthatA rahe che, temAM dhanano Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 bhAva bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 svAmI evo vajasAra nAmano vaNika vase che je haMmezA paNa dAnathI* matta gajendranI jema prajhare che. utkarSane pAmelo te yAcakothI prazaMsA karAya che tethI viTayAcaka-bhAMDa-mAyAvI Adi anucita lokone paNa dhana Ape che. tethI asthAne dhanano vyaya karavAthI tathA puNyanA kSayathI kALe karIne tenuM sarva paNa dhana kSINa thAya che, jyAre yAcaka varga niSphaLa pAcho phare che tyAre apUrNa manorathavALo evo A vicAre che ke mAruM mAna naSTa thayuM che tethI hamaNAM maravuM ja ucita che.ahIM rahIne koIpaNa rIte asamAna janathI (halakA lokothI) thatuM apamAna ane yAcakonI niSphaLa prArthanAthI thatA vyAkuLapaNAne sahana karavuM ucita nathI. (9) ratnapuramAM dhanathI yukta mAro mAmo vase che tethI tenI pAse jAuM ema vicArIne teNe prayANa karyuM. mArgamAM giripura nagaramAM koI musAphara ratnapurathI Avelo maLyo ane tene mAmAnA khabara puchyA. teNe kahyuM ke rAjAe tenA amuka aparAdhane uddezIne tenuM sarva dhana harIne nirdhana karyo che tethI hamaNAM te vajasAra nAmanA potAnA bhANeja pAse gayo che. A hakIkata sAMbhaLIne vajathI haNAyelAnI jema vajasAra vicAre che ke hA deva ! tane choDIne akALe prahAra karavAnuM koNa jANe che ? mArA vibhavane paNa harI lIdho. mAmAnA vibhavanA nAzathI mane jeTaluM duHkha thAya che teTaluM duHkha mArA potAnA vibhavanA nAzathI thatuM nathI athavA AvuM vicAravAthI zuM? amArI vicAraNAthI kAMI baLelA bhAgyavALA mAmAno duSTa pariNAma nAza thato nathI. (14) nahIM bananAruM paNa bane che, sughaTita mananuM icchita paNa niSphaLa thAya che, duSTa vidhinA anaMta caritrone koNa nAza kare che athavA jANe che ? (15) ityAdi vicArIne te ja giripura nagaranI aMdara mAmAne zodhavA mATe cAlyo. ane mArgamAM jatA teNe dizArUpI cakrane prabhAthI udyota karatI nagaranI bahAra paDelI ratnAvalIne joI. pachI teNe vicAryuM ke A adattAdAna che, zAstramAM viziSTa puruSone paDelI vastune paNa dUrathI ja tyAgavAnuM kahyuM che. paraMtu mArA mAmA tevA prakAranI du:sthitimAM paDelA che evuM meM sAMbhaLyuM che tethI A akAryane karIne tenI duHsthitinuM nivAraNa karuM. ema vicArIne teNe nAvalIne upADI lIdhI ane vastranI aMdara sArI rIte chUpAvIne rAkhI. pachI nagaranA daravAje gayo ane daravAjA para rAja-Ayukta puruSo pravezatA ane nIkaLatA puruSonI jaDatI* le che. pachI teo vajasArane paNa tapAsavA lAgyA. tenI tapAsa kare che tyAre kSobha pAmelA vajasAranA keDamAMthI ratnAvalI paDI ane tenI sAthe rAjA pAse laI javAyo gusse thayela rAjAe tene vadhanI AjJA karI. (22) ane A bAju te gharamAMthI kahyA vagara cAlI gayo eTale tenI pAchaLa apazerIthI** tyAM mAtA ane strI AvI. ane teoe vajasArane vadhya sthAne laI jatA rAjapuruSone joyA. loka pAsethI vyatikarane jANyA pachI A baMne du:kha sahita, sakaruNa, vividha pralApothI pralApa karavAne zarUAta karI. vibhavano bhraMza tathA iSTano viyoga karIne he deva ! tuM khuza na thayo jethI haju paNa Ane AvI ApattimAM nAkhyo. dAna karatA evA ANe potAnA dravyane dhULa samAna paNa nathI mAnyuM tethI paNa hA deva ! teM AvI avasthA kema karI ? e pramANe raDatI evI teoe AkhA nagarane rovaDAvyuM. eTalIvAramAM koIka puNyothI ativallabha rAjaputrI nagaranA yakSanI yAtrAe nIkaLI. rAjaputrIe teone pralApa karatA joIne pachI karuNAthI teonA vyatikarane puchyo. teo savistara vyatikarane jaNAvyo. nagaranA loka sahita sarvavaDe prArthanA karAyelI rAjaputrIe huM Ane choDAvIza ema svIkAra karyo. rAjaputrIe eka kSaNa A rakSakone aTakAvyA. pachI pitA * hAthInA pakSamAM dAna=mada, jevI rIte madonmatta hAthI dAna(mada)ne jharAve che tevI rIte vaNika dAnane jharAve che. (Ape che.) * jaDatI eTale khAsa karI corInA AropamAM coranAM aMgo temaja tenA sthAnonI levAmAM AvatI tapAsa. * apazerI eTale sthAne pahoMcavAno kAco najIkano rasto. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaka bhAvanAprakaraNa bhAga- 2 25 pAse jaIne, rAjAnA pagamAM paDIne gADha AgrahathI tene vadhamAMthI choDAvyo. pachI gADha vairAgyane pAmelo sAdhupAsethI dharma sAMbhaLIne mAtA ane patnI sahita vratane laIne sarva paNa adattAdAnAdi sAvadyanA paccakmANa kare che. e pramANe paDeluM paNa grahaNa karAyeluM paradravya atimoTA vipAkane Ape che evI paribhAvanA karIne sarva paNa para dravyane trividha trividha tyAgo. (34) have maithunavratanA viSayamAM vaNikaputranuM kathAnaka kahevAya che. vaNika putranuM kathAnaka kauzAMbI nAmanI nagarI che jenI citrazALAomAM kutUhalathI kheMcAyelA svargamAMthI judA judA prakAranA devo jANe na AvyA hoya tevuM dekhAya che. te nagarImAM vimaladhana nAmano zreSThI vase che ane teno ziva nAme putra dhananA samUhane kamAIne sarvatra vikhyAta thayo. pitAnuM maraNa thayA pachI te kyAreka garbhavatI strIne choDIne ane pracura kariyANuM bharIne vyApAra mATe dUra dezamAM gayo ane te dezamAM le-vecathI lAMbo samaya rahyo ane ghaNuM dhana kamAyo. khuza thayelA te dezanA rAjAe tene zreSTha AbharaNa, chatra ane ghoDo ApyA tathA tenuM nAma paNa "zrIpati' ema sthApana karyuM ane tenI patnIe kauzAMbInI aMdara zreSTha putrIne janma Apyo. (5) ane vRiddhine pAmelI arthAt moTI thayelI evI A putrI strIjanane ucita kaLAo bhaNe che ane te zreSTha devonA manane haranAra evA yauvanane prApta thaI. ujjainI nagarInA rahevAsI baMdhudatta nAmanA vaNika putranI sAthe paraNAvAI. ujjainI nagarImAM rahelI paNa vaNikaputranI sAthe viSayasukhane anubhave che ane lAMbA samaya pachI potAnA pitA potAnI nagarI tarapha jato ujjainamAM Avyo ane varSAkALamAM ujjainamAM taMbu tANIne rahe che. vyavahAra arthe dararoja baMdhudattanA ghare jAya che ane tyAM potAnI putrIne juve che ane potAnI putrInA rUpa-lAvaNyamAM mUDha thayela haiyAvALA zivane putrInI sAthe saMbaMdha thayo ane tenI sAthe anAcArane seve che e pramANe comAsuM tyAM rahIne vaNikaputra zrIpati kramaza: kauzAMbI nagarImAM potAne ghare gayo. vardhApanaka karAvIne te moTI samRddhithI tyAM rahe che. pachI pitAnA darzana mATe koIka vakhata mAtA putrIne ujjainIthI bolAve che. snAna mATe snAna gharamAM pitA gayo tyAre te putrI AvI. pitAe gharamAM pravezatI putrIne koI paNa putrae pitAne na joyo. pachI haiyAmAM phALa paDelo zrIpati vicAre che ke aho ! A zuM? cAra mAsa sudhI jenI sAthe haMmezA anAcAra sevelo che te A moTA pApanuM ghara evA mArI ja putrI che tethI ajJAnathI AMdhaLA banelA pApI evA mAruM koNa moTuM juve ? AvA prakAranI pApanI zuddhi mAre kayA sthAne thaze ? tethI Aje paNa A mArI putrI pApane karanArA evA mane jyAM sudhI na juve tyAM sudhI huM kyAMya paNa cAlyo jAu ane adazya thAuM kemake parastrInA saMgathI virAma nahIM pAmelA anArya AtmAonI pApapravRttio Aloka ane paralokamAM duHkhadAyaka che e pramANe vicArIne parijanane kahyA vinA ja gharanA upavananA pAchaLanA madhyabhAganA daravAjAthI nIkaLI cAlyo gayo. pachI jyAM sudhI lAMbo samaya sudhI paNa pAcho pharato nathI teTalAmAM bhaya pAmelo parijana cAre tarapha tapAsa kare che paNa kyAMya khabara paNa maLatI nathI. (20) zivavaNika paNa koIka sArthanI sAthe dezAMtaramAM jAya che ane sarvathA paNa koIka aparicita nagaramAM jaIne rahe che ane te dezamAM sAdhunI pAse hiMsA-alIka-steya-maithuna vagere AzravonA vipAkane sAMbhaLIne ane svayaM anubhavIne vairAgyane pAmelo dIkSA grahaNa kare che ane dIkSAne samyagu ArAdhIne ane vipula tapa karIne te vaimAnika devalokamAM jAya che. kheda pAmelI tenI putrI paNa vicAre che ke juo ! huM ahIM Ave chate akasmAtuM mArA pitA ahIMthI nIkaLIne kyAM gayA ? ema vicAre che tyAre koIka manuSya parijanane evA vacano kahyA ke jyAre ame Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 mArgamAM ujjainImAM AkhuM comAsuM rahyA hatA tyAre amAro svAmI ziva haMmezA paNa baMdhudattane ghare jato hato... ityAdi vacano sAMbhaLIne haiyAmAM phALa paDelI putrI vicAre che ke hA ! kharekhara mAre jenI sAthe anAcAra thayo te ja A mAro pitA che. (27) ane AthI ja te mArA Agamana vakhate ja ekAeka nIkaLIne cAlI gayo. tethI kuLanA kSayane karanArI ane paribhraSTa zIlavALI mAre have jIvIne zuM karavuM che ? ityAdi vikalpo karIne kahyA vinA nIkaLIne ma2vA mATe koI parvatapara caDhI. tyAM munione joyA. teonI pAse dharma sAMbhaLIne pachI pravartinInI pAse dIkSAne lIdhI. sUtrane bhaNIne, vipula tapakarmane karIne tathA AlocanA karIne te paNa devalokamAM gaI. (maithunanA vipAkamAM ziva jenuM bIjuM nAma zrIpati che evA vaNikaputranuM kathAnaka samApta thayuM.) have parigraha-AzravanA viSayamAM suMdaranuM kathAnaka kahevAya che. suMdaranuM kathAnaka bhaddilapura nAmanuM zreSTha nagara che jyAM devonI bhIDa jAme che jemAM manuSyonA samUhathI vasavATa karAyelA ghaNAM sapheda prAsAdo dekhAya che temAM sunaMda ane suMdara e be vaNikaputro vase che. temAM sunaMda moTo che ane jinadharmamAM bhAvita cittavALo che. bALapaNamAM teNe samyag bAra vratone svIkAryA che ane parigraha vratamAM cAra mAsAdinuM pramANa kare che. sAmAyika-pauSadha AdimAM tathA jinapUjanAdimAM haMmezA paNa udyamavALo sAdhusevAnI ArAdhanAmAM tatpara che. (4) jyAre nAno suMdara haMmezA ja ekamAtra dhananI kAMkSAvALo bhaTake che ane zithila pariNAmavALo dharmanuM nAma paNa jANato nathI. have koIka vakhata vicAre che ke vahANathI samudrane pAra karIne ratnadvIpamAM hamaNAM vyApArane mATe jAuM. ratnothI vahANane bharIne tyAMthI pAcho pharIne ahIM AvIne ane pharI paNa kariyANAdi laIne ratnadvIpa jaIne ratnonA vahANane bharIne pharI paNa AvIza ema pharI pharI paNa vyApArathI mArA gharamAM mahAkiMmatI asaMkhya ratnono samUha thaze. pachI sarvanI upara paNa mAruM aizvarya thaze. pachI rAjA paNa mane potAnI samAna karIne joze ane nahIM icchatA chatAM paNa nagara zreSThInuM pada apAze. pachI ghaNAM apAyavALA samudrapAra vyApArane choDIne ahIM vyApAra karato evo huM sakala pRthvI 52 prasiddha thaIza ane kALAMtarathI mAruM dravya evI vRddhine pAmaze jethI keTaluM dravya tene huM kyAreya paNa gaNI zakIza nahIM. dravyane arthe Azraya ka2vA AvelA rAjA sAmaMtanI maMDaLIothI mArA gharano daravAjo atizaya ruMdhAze tyAre koIpaNa gha2mAM praveza ka2vA samartha thaze nahIM. (13) ane pachI mAruM aizvarya, prasiddhi ane prabhutva A traNa paNa samagra bhuvanamAM anuttara thaze. paNa mAro bhAI je dharmamAM ekamAtra 2ta che, tattvane jANato nathI te jaDane vyavasAyanA abhAvathI ja Avo vibhava nahIM thAya kAraNa ke puruSArtha vinAnA bhUkhyA mANasanA mukhamAM kyAMyathI kaMIpaNa AvIne paDatuM nathI. tethI potAnA aizvaryamAMthI huM nirarthaka Ane kaMIpaNa nahIM ApuM ane pachI alaga thaIne huM yathAciMtita vyavasAyane karIza. e pramANe rAtrInA chellA bhAgamAM cittanI aMdara nizcaya karIne prabhAta samaye UThIne, prAbhAtika kRtyo karIne, moTAbhAIne ekAMtamAM bolAvIne kahe che ke he bhAI ! huM hamaNAM tArAthI alaga thaIne rahIza. pachI sunaMda kahe che ke he vatsa ! tuM itara lokane anusaratA AvA vacanane kema bole che ? tane choDIne mAre bIjo koNa bhAI che ? to pachI tuM konAthI judo thaIza ? e pramANe ghaNI yuktiothI samajAvAyo chatAM paNa te zekhacallInI manorathamALAothI prerAyelo A kaMIpaNa mAnato nathI pachI moTAbhAInI icchA nahIM hovA chatAM paNa tenAthI alaga thayo. (22) Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 217 have moTobhAI je je alpa vyavasAya kare che tenAthI paNa ghaNuM dravya upArjana kare che ane nAno bhAI vahANamAM besIne paradeza gayo ane samudramAM jatAM tenuM vahANa bhAMgyuM ane eka pATIyAthI samudra UtarIne koIka dvIpAMtaramAM gayo. te tyAM dvIpamAM vANijyAdi kramathI kaMIka dravyane upArjana kare che. taskara-jalAdinA upasargonA samUhothI tene paNa gumAvyuM. e pramANe teNe aneka vAra dravya upArjana karyuM ane gumAvyuM. paNa puNyathI moTAbhAInuM dhana dina pratidina vadhe che. pachI lAMbA kALe nidhana thayelo suMdara potAnA nagaramAM pAcho Ave che. tyAre moTo bhAI atisamRddhivALo thayo. pachI sunaMde vastra-bhojanAdithI suMdaranuM sanmAna karIne kahyuM ke he bhAI ! hamaNAM tuM ahIM rahe ane A mAruM sarva dhana tane svAdhIna che. tuM phakta dharmanI ja ArAdhanA kara ane huM ja kuTuMba sahita tane bhojana vastrAdi sarva paNa potAnI jema ja ApIza ema sunaMde kahyuM. suMdara vicAre che ke juo A mane zuM kahe che ? zuM huM evo kAyara puruSa chuM jethI dhaMdhA vagarano dharmane karato rAMDanI jema tenI ApelI AjIvikAthI jIvuM? paraMtu vibhavathI utpanna thayela garvathI samunmatta thayelA jIvo vAcyaavAcyanA bhedane tathA sthAna-asthAnane jANatA nathI. vibhavanA madathI nacAvAyelA evA A mArA bhAInA anAkha (anucita kathana ke vartana)ne joIne athavA sAMbhaLIne huM sahana nahIM karuM. viparIta pariNAmane pAmelo suMdara e pramANe vicArIne aduSTa bhAvavALA paNa moTAbhAI upara gADha dveSI thayelo koIka sajjana pAse kaMIka paNa dhana laIne dariyApAranA vyApArathI pharI paNa dIpAMtaramAM gayo. (35) saraLa manavALo, potAnA abhigrahane pALanAro, dharmamAM tatpara sunaMda paNa nitya nyAyathI kroDo ratnone upArjana kare che. jema jema teno vibhava vadhe che tema tema ghara ane yauvananA svarUpane jANanAro sunaMda sAteya kSetromAM dhanane vApare che. e pramANe jema jema dhanane vApare che tema tema vadhato che ratnano samUha jeno tathA vibudhothI prazaMsA karAI che jenI evA sunaMde zreSThI padane prApta karyuM. jevI rIte suvarNa-ratnothI nirmita ghaNAM AbharaNI potAnI pAse hovA chatAM paNa ghoDo jema mUcchathI rahita hoya che tema A vibhavane vize mUccha rahita che dhana dhAnyanA parimANane karelo sunaMda kyAreya paNa mUrchAne karato nathI, vAraMvAra upayogavALo rahe che ane jirNoddhArAdi sthAnomAM dhanane vApare che. pote karelA junA ane navA caityone vAMde che pravacana prabhAvaka pUjAo ane yAtrAo karAve che. AhAra-vastra-pAtrAdithI haMmezA munigaNane pUje che. dInone dAna Ape che ane sAdharmikonuM vAtsalya kare che. (42) ane puNyarUpI pavanathI bhegA karAyela dhanane ukaraDAnI jema mAne che ane pauSadhAdi bhAvAnuSThAnane kare che e pramANe mUrchAthI rahita, anutsuka, garvathI mukta, samupArjita karAyuM che ghaNuM puNya jenA vaDe evo sunaMda ghaNAM phelAyelA yazavALo thayo tyAre pUrvokta nyAyathI ja samagra dezomAM bhamIne, sakala paNa vyavasAyo niSphaLa thaye chate, pharI paNa vilakhA haiyAvALo, dIna, sarvane zokanIya evo suMdara bhaddilapuramAM potAne ghare pAcho pharyo. (49) pachI moTAbhAIne vistRta samRddhivALo joIne praaSane pAmelo, sunaMdavaDe ghaNo sanmAnita karAvA chatAM paNa suMdara A pramANe vicAre che ke AnA ghare rahI pachI moTo vizvAsa utpanna karIne vyApAranA bAnAthI ghaNuM dhana potAne svAdhIna karIne pachI gupta prayoga karIne Ane mAruM. AvuM karyA pachI ghaNuM dhana mAruM ja thaze, tenAthI bIjuM dhana kamAvIne kramathI huM ja zreSThIpadane prApta karuM athavA ajJAta dhanasaMkhyAvALo thAu ityAdi vicArIne sunaMdanI pAse bhojana kare che ane rahe che. pachI tenI pAsethI ghaNuM dravya meLavIne nagaranI aMdara vyApAra kare che. ghaNuM dravya hAthamAM AvyA pachI kliSTa pariNAmavALo vicAre che ke huM sunaMdane gupta rIte ja mAruM jethI A sarva paNa dravya mAruM ja thAya. pachI sunaMda paNa caudazanA divase gharanA oraDAmAM ekalo pauSadhane Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 le che ane bhara rAtrImAM UThIne huM kharekhara Ane mArIza ema vicArato. dhanAkAMkSI evo suMdara kapaTa nidrAthI sUtelo rahe che teTalAmAM moTA pApanI pariNatithI prerAyelA kALA sApe tene DaMsa mAryo ane A marIne narakamAM utpanna thayo. bhAvita karAyuM che bhavanuM svarUpa jenAvaDe evA sunaMde tenuM sarva mRtyu kArya karIne ane vyApAra mATe je kaMI dravya arpaNa karyuM hatuM tenI vyavasthA kare che. (paka) : have kyAreka koIka muninI pAse potAnA najIka rahelA mRtyune jANIne, moTA putrane kuTuMbano bhAra soMpIne ane dharmakAryamAM ghaNAM dravyano vyaya karIne ane sakaLa saMghane khamAvIne ardhA mAsanuM anazana karIne samAdhithI marIne sunaMda saudharma devalokamAM aruNAbha vimAnamAM zreSTha deva thayo. e pramANe jeNe parigrahanuM parimANa kareluM che tathA je mUrchAthI rahita che tenI pAse ghaNuM dravya hovA chatAM ane AraMbhanI pravRtti hovA chatAM paNa teno parigraha na hovA barAbara che arthAt te jIva parigrahanA tIvra pApane bAMdhato nathI jyAre bIjAne parigrahanuM paccakakhANa nahIM hovAthI pAse dhana nahIM hovA chatAM dhananI tIvra lAlasA hovAthI tenI sarva paNa pravRtti AraMbhamaya banatI hovAthI mUrchA ja parigraha kahevAyo che ane te mUccha suMdarane ghaNI hatI kAraNa ke A bhAvathI AraMbha parigrahamAMthI virAma pAmelo na hato tethI dhanavAna hoya ke nirdhana hoya paNa parigrahanuM parimANa karavuM joIe, nahIMtara mUrchAthI aviratinA kAraNabhUta karmano Azrava thAya che. (3) (parigrahanI aviratinA vipAkamAM suMdaranuM kathAnaka samApta thayuM.) e pramANe bIjA paNa duSTa mana-vacana-kAyAdinA AzravonA daSTAMto ane AkhyAnako svayaM ja jANavA e pramANe AThamI karmAzrava bhAvanA samApta thaI. tasmAdetAni prANAtipAtAdyAzravadvArANi tadviramaNakapATasthaganena saMvaraNIyAnyeva, anyathoktaprakAreNAzubhakarmAzravaNAd, ata AzravabhAvanA'nantaraM saMvarabhAvanocyate, tatra prANAtipAtAzravadvArasya saMvaraNopAyamAha - tethI A prANAtipAta vagere pApo AzravonA daravAjA che ane tene viramaNa rUpI kapATathI baMdha karI aTakAvavA ja joIe nahIMtara hamaNAM kahevAyela prakArathI azubha karmano Azrava thAya che AthI Azrava bhAvanA pachI saMvara bhAvanA kahevAya che ane temAM (saMvaramAM) prANAtipAta AzravAranA saMvaraNano upAya kahevAya che. (gaLa saMvaramAvanA) jo sammaM bhUyAiM pecchai bhUesu appabhUo ya / kammamaleNa na lippai so saMvariyAsavaduvAro / / 443 / / yaH samyag bhUtAni pazyati bhUteSvAtmabhUtazca karmamalena na lipyate sa saMvRttAzravadvAraH / / 443 / / gAthArtha je jIvone samyagu juve che (arthAt upayogapUrvaka jue che) ane jIvomAM potAne jue che arthAt sarva jIvone potAnI samAna mAne che saMvRtta karAyo che Azrava dvAra jenA vaDe evo te karmamaLathI lapAto nathI. (443) Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 269 sAmAnyabhaNane'pi prakramAdvizeSo draSTavyaH, tatazca saMvRtaM-tadviratigrahaNena sthagitaM prANAtipAtalakSaNaM AzravadvAraM yena sa saMvRtAzravadvAraH, ayaM ca so'bhidhIyate ya: kimityAha-yaH samyag bhUtAni-pRthivyAdIni jIvalakSaNAni prekSate-AgamazravaNAdidvAreNa jAnAti, tatazca bhUteSvAtmabhUto bhavati, jJAnasya viratiphalatvAd, bhUtAni sarvANyapi Atmavat samyag rakSatItyarthaH, evaMvidhazca saMvRtaprANAtipAtAzravadvAratvAttajanitakarmamalena na lipyata iti, tasmAdetat paribhAvyedaM kuru / / kimityAha - TIkArtha : sAmAnyane kahevAthI vizeSa kahevAI gayela jANavo kAraNa ke sAmAnya ane vizeSane avinAbhAva saMbaMdhabIjAnA abhAvamAM ekano abhAva) avazya hoya che arthAt eka hoya to bIjo avazya hoya ane bIjAnA abhAvamAM ekano abhAva avazya hoya che ane tethI saMvRttAzravadara: eTale AzravanI virati karavAthI sthagita karAyuM che. prANAtipAta svarUpa AzradvAra jenAvaDe evo te saMvRttAzravara: kahevAya che. Avo je hoya te kevo hoya ? tene kahe che. je pRthvIkAyAdi jIvone AgamanA zravaNa dvArA sArI rIte jANe che ane pachI te sarva jIvone vize potA svarUpa thAya che kAraNa ke jJAnanuM phaLa virati che arthAt sarvapaNa jIvonuM potAnI mAphaka samyaguM rakSaNa kare che ane jeNe prANAtipAta Azrava dvAranuM saMvara karyuM che tevo jIva prANAtipAta nimitte baMdhAtA karmathI lapAto nathI tethI Azrava bhAvanAnuM ciMtavana karI A (have pachI kahevAze te) karo. zuM karavuM ? tene batAve che hiMsAi iMdiyAI kasAyajogA ya bhuvaNaverINi / kammAsavadArAiM raMbhasu jai sivasuhaM mahasi / / 444 / / hiMsAdIni indriyANi kaSAyayogAzca bhuvanavairiNa: karmAzravadvArANi ruMddhi yadi zivasukhaM icchasi / / 444 / / gAthArtha : jo tuM zivasukhane icche che to bhavananA vairI evA hiMsAdi pApo, pAMceya indriyo, kaSAyo tathA yogo svarUpa karmAzravaDhArone ruMdha. (aTakAva) hiMsAdIni-hiMsAmRSAsteyamaithunaparigrahAdInItyarthaH, iMdriyANi-zrotracakSurAdIni, kaSAyA:-krodhAdayo, yogA:manovAkkAyAH, etAni sarvANyapi nArakAdyanantaduHkhahetubhUtakAzravaNAt kAzravadvArANi bhuvanatraye vairibhUtAni 'niraMbhasu' tti tadvipakSAsevakapATasthaganena niruddhi, yadi zivasukhaM mahasi-vAJchasIti / / nanu kathaM punarete AzravAH sarve'pi yugapanirudhyanta iti saMkSiptaM sAdhAraNaM tanirodhe kaMcanApyupAyaM kathayata yUyamityAha - TIkArtha : hiMsAlIna eTale hiMsA-jUTha-corI-maithuna ane parigraha vagere e pramANe artha che. ndriyana eTale sparzendriya-rasanendriya-dhrANendriya ane cakSurindriya ane zrotrendriyanA aprazasta viSayonuM sevana RSAyA: eTale krodha-mAna-mAyA ane lobha.yo.TI: eTale mana-vacana-kAyAno aprazasta vyApAra. narakagatinA anaMta du:khonA kAraNa svarUpa karmonA baMdha karAvanArA hovAthI A sarva paNa karyAzravadhAro traNa bhuvanamAM jIvonA vairIo che. niraMmaNuM eTale AzravanA vipakSanA sevana rUpa kapATane baMdha karIne aTakAva jo tuM ziva sukhane icche che to. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 prazna : A sarva paNa Azrayone ekI sAthe kevI rIte aTakAvI zakAya ? tethI tenA aTakAva mATe saMkSipta sAdhAraNa upAyane jANavo. uttara: nIcenI gAthAthI Ano javAba Ape che. niggahiehiM kasAehiM AsavA mUlao nirubbhaMti / ahiyAhAre mukke rogA iva AurajaNassa / / 445 / / nigRhItaiH kaSAyaiH AzravA mUlato nirudhyante ahitAhAre mukte rogA ivAturajanasya / / 445 / / gAthArtha : rogI jananA rogo jema apathya AhAranA tyAgathI mukAya che tema nigraha karAyela . kaSAyothI AzravadhAro mULathI baMdha thAya che. (445) kaSAyaiH krodhAdibhirniruddharanye sarve'pyAzravA ekahelayaiva nirudhyante, kaSAyANAmeva sarvAnarthamUlatvAt, 'naM hi lobhAdInantareNa ko'pi hiMsAmRSAsteyAdiSu pravarttate, ityato'pathyAhAranirodhe rogA ivAturajanassa kaSAyanirodhe sarve'pyAzravA mUlata eva nirudhyanta iti / / bhavatvevaM, kintu ta eva kaSAyAH kathaM nirudhyanta iti kathyatAm ?, gaTara - TIkArtha : krodhAdi kaSAyone aTakAvavAthI bAkInA sarve paNa AzravadvArA eka helAthI aTakAvAya che. kaSAyo ja sarva anarthanuM mULa che. lobhAdi kaSAyonA udaya vinA koIpaNa jIva hiMsA-mRSA-corI Adi pApomAM pravartato nathI. jevI rIte apathya AhAranA tyAgathI rogInA rogo dUra thAya che tevI rIte kaSAyanA upazamathI sarve paNa Azravo mULathI aTake che. prazna : bhale tema thAo paraMtu te ja kaSAyo kevI rIte aTakAvAya te kaho. uttaraH nIcenI gAthAthI teno javAba Ape che. saMbhaMti te'vi tavapasamajhANasannANacaraNakaraNehiM / . aibaliNo'vi kasAyA kasiNabhuyaMga bva maMtehiM / / 446 / / rudhyante te'pi tapaH prazamadhyAnasajjJAnacaraNakaraNaH atibalino'pi kaSAyAH kRSNabhujaMgA iva mantraiH / / 446 / / gAthArtha jevI rIte kALo sApa maMtrothI vaza thAya che tema tapa-prazama-dhyAna-samyajJAna-caraNa karaNothI atibalavAna paNa te kaSAyo zAMta karAya che. (446) pratItArthA / / iMdriyayogAnAM vizeSato'tibaliSThAzravadvAratvAttanirodhe'nuzAstipradAnena guNavizeSaM pradarzayadbhirvizeSataH sarvadaivA''tmIyo jIvaH pravartanIya iti darzayati - caraNa sittarI saMyama : 5 mahAvrata, 10 sAdhudharma, 17 saMyama, 10 vaiyAvacca, 9 ziyalanIvADa, 3 ratnatrayI 12-tapa, 4 kaSAya nigraha A caraNa sittarInA sittera bhedo niraMtara AcaravA lAyaka mULa guNo che. karaNa sittarI : 4 vastra-pAtra-piMDa ane vastinI zuddhi, 5 samiti, 12-bhAvanA, 12 paDimAM 5-indriya nirodha, 25 paDilehaNa, 3 gupti, 4 dravyakSetra, kALa ane bhAvathI abhigraha. kAraNe AcaravA lAyaka karaNa sittarInA uttara guNo che. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhiva bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 271 vizeSathI indriya ane yogono Azrava ati baLavAna che. indriya ane yoganA nirodhamAM kartavyano upadeza ApavAthI guNa vizeSa thAya che evuM graMthakAra batAvatA hovAthI vizeSathI haMmezA potAnA jIvane te te upAyomAM pravartAvavo joIe. tene batAve che. guNakArayAI dhaNiyaM dhiirajjuniyaMtiyAiM tuha jIva ! / niyayAiM iMdiyAI valliniuttA turaMga bva / / 447 / / maNavayaNakAyajogA suniyattA te'vi guNakarA hoMti / aniyattA uNa bhaMjaMti mattakariNo vva sIlavaNaM / / 448 / / guNakArakANi bADhaM dhRtirajjuniyaMtritAni tava jIva ! nijakAnIndriyANi valliniyuktAH turaMgA iva / / 447 / / manovacanakAyayogAH suniyuktA te'pi guNakarA bhavanti aniyuktAH punaH bhaJjanti mattakariNa iva zIlavanam / / 448 / / gAthArtha: he jIva! cokaDAthI niyaMtrita karAyelA azvanI jema dhRti rUpI doraDAthI niyaMtrita 72|ydii tarI ndriyo ghai guerAne 42nArI thAya che. (447) sArI rIte niyaMtraNa karAyelA mana-vacana ane kAyAnA yogo paNa guNakArI bane che ane aniyaMtrita karAyelA evA te yogo madonmatta hAthInI jema zIlarUpI vanane bhAMge che. (448). gatArthe / / athA''satrabhavasiddhikAnAmevAzravadvAranirodhe pravRttirbhavati, nAnyeSAmityAha - have jeono mokSa najIka che evA jIvonI ja AzravanA nirodhamAM pravRtti thAya che bIjAonI nahIM. tene jaNAvatA kahe che. jaha jaha dosovaramo jaha jaha visaesu hoi veraggaM / taha taha vinAyavvaM AsannaM se ya paramapayaM / / 449 / / yathA yathA doSoparamaH yathA yathA viSayeSu bhavati vairAgyaM tathA tathA vijJAtavyaM AsannaM tasya paramapadam / / 449 / / gAthArtha : jema jema doSo ghaTe che, jema jema viSayone vize vairAgya vadhe che, tema tema tenuM mokSapada na cha tama neig. (448) / doSAH-prANAtipAtarAgadveSakaSAyAdyAzravadvAralakSaNAH yathA yathA ca teSAmuparamaH-pravRttinirodhalakSaNo bhavati, yathA yathA ca viSayeSu-zabdarUpAdiSu vairAgyaM-virAgatA bhavati, tathA tathA 'se' tasya doSanivRttyAdimataH paramaM-prakRSTaM mokSalakSaNaM padamAsanaM vijJAtavyaM, anAsannamuktipadasyA'bhavyasya dUrabhavyasya cetthaM pravRttyayogAditi / / athA''zravadvArasaMvaraNapravRttyutsAhakaM dRSTAntadvayamAha - TIkA prANAtipAta, rAga, dveSa, kaSAyAdi AzravanA dvAra svarUpa doSo che ane jema jema tenI pravRttino nirodha thAya che tema tema doSo ghaTe che ane jema jema zabda rUpAdi svarUpa viSayomAM virAgatA thAya che tema Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 tema doSanI nivRtti AdivALAne mokSa najIka thAya che ema jANavuM jene muktipadanI prApti nathI evA abhavyane tathA jene muktipadanI prApti najIka nathI evA durbhavyone AvI pravRttino ayoga hoya che arthAt teone doSanI virati rUpa pravRtti hotI nathI. have AzravahAranI saMvaraNa pravRttine protsAhana ApanArA be daSTAMtane kahe che. ettha ya vijayanariMdo cilAyaputto ya takkhaNaM ceva / saMvariyAsavadArattaNammi jANeja diTuMtA / / 450 / / atra ca vijayanarendraH cilAtiputrazca tatkSaNaM caiva saMvRtAzravadvAratve jAnIhi dRSTAntau / / 450 / / gAthArtha : ane ahIM tatkSaNe ja saMvRtta karAyuM che AzrayadvAra jevaDe evA vijayarAjA ane cilAtiputra e be udAharaNo jANavA. sunA II : punarI vinayanarendraH 2, 3 - praznaH A vijaya rAjA koNa che ? uttara : A vijayarAjA koNa che te kathAthI kahevAya che. vijaya rAjAnI kathA rAjahaMsothI vibhUSita karAyela, zreSTha suvarNakamaLathI yukta, svacchapANIvALA mAnasa sarovara jevuM, nirmaLatAnuM sthAna evuM vijayavardhana nAmanuM nagara hatuM ane vijayarAjA tenuM pAlana kare che. jenA rAjyamAM haMmezA puSpone ja bAMdhavAmAM AvatA (anyane nahIM) ane indriyagaNano ja nigraha thato (anyano nahIM). caMdralekhAnI jema akalaMka, nirupama lAvaNya ane rUpathI jagatamAM sArabhUta evI tenI caMdralekhA nAmanI priyA hatI. devo paNa rUpane joIne tenA dAsapaNAne vAMche che ane devIo paNa tenuM darzana thaye chate potAne niMde che. sakaLa loka tenA guNasamUhanI prazaMsA kare che. ajitendriya evA ujjainanA rAjAe koIpaNa rIte tenA guNo sAMbhaLyA. ane jinazAsanamAM rata evI te mahAsatIe potAnA patine pratibodha karIne zrAvakadharmamAM daDha pravRtta karyo. (9) pachI urjanI rAjAe kyAreka vijayarAjAnI pAse dUta mokalIne tenI strI caMdralekhAnI mAgaNI karI. pachI vijaya rAjAe kahyuM ke he dUta ! jo ke tAro svAmI ghaNAM sainyanA vistAravALo che ane ame alpa sainyanA vistAravALA chIe to paNa tene e pramANe parastrInI prArthanA pragaTapaNe karavI yogya nathI kemake sAmAnya puruSa paNa jIvatA potAnI strIne arpaNa karato nathI. ityAdi kahIne apamAna karIne dUtane kADhI mukyo. te potAnA svAmInI pAse jaIne anekagaNuM vadhArIne kahe che. (10) - have gusse thayelo, lazkaranA samUhathI yukta evo te vijaya rAjAnI upara caDAI kare che. vijaya rAjA paNa svadezanA sImADA para tenI sanmukha AvIne maLyo ane ati moTuM yuddha lAgyuM. samudra jevA ujjainI rAjAnA sainya AgaLa vijayanuM sainya sakatunI muDhi jeTaluM che to paNa kSatriyavRttine AcaratA yuddhamAM pIche haTha na karI. yuddha karato vijaya rAjA kSaNathI alpa sainyavALo thayo ane zastronA ghAtothI bhedAyo. avazya karavAnuM che ema jANI saMgrAma bhUmithI hAthIne bahAra kADhe che ane hAthI parathI nIce UtarI paMcamuSTi loca karIne tathA sarva AzradvArano saMvara karIne, siddhAdinI sAkSImAM sarva sAvaghanuM paccakhANa karIne sthANuMnI jema Uddha dehavALo tyAM kAussagnamAM rahe che. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 273 zarIramAMthI maLatA lohInA gaMdhathI AkarSAyelI vaja jevA mukhavALI kIDIonA samUhathI khavAIne calaNI samAna dehavALo karAyo. (17) saMvegane dhAraNa karato, bhAvanAne bhAvato, vizuddha manavALo sakala arthane vize pipAsA vinAno, potAnA zarIra para paNa mamatva vinAno, sAtame divase samagra karmonI sAthe prANothI mukAyo. kevaLajJAnane meLavI aMtakRt siddha thayA. A vyatikarane sAMbhaLIne zIlarakSA nimitte anyatra nAzI jaIne caMdralekhA paNa dIkSAne svIkAre che. (vijaya narendra kathAnaka samApta thayuM) have cilAtiputranuM kathAnaka kahevAya che cilAtiputranuM kathAnaka koI brAhmaNe pratijJA karI ke mane je koI vAdamAM jItaze teno huM ziSya thaIza ema vidyAnA garvathI nAcato ane paribhramaNa karato ane jinazAsananI niMdA karato evo A koIpaNa sAdhuvaDe vAdamAM jItIne dIkSA apAyo ane dravyathI paNa vratanI ArAdhanA karato te devatAvaDe koIka rIte preraNA karAyo jethI tene bhAvathI paNa cAritra pariNata thayuM (3) to paNa jAti madane choDato nathI, dugaMchA kare che ane tenI strI tenA para rAgane choDatI nathI tathA potAne vaza karavA tenA upara kAmaNane karAve che. have te AlocanA karyA vinA marIne devalokamAM gayo ane tenI strI paNa tevA ja vairAgyathI dIkSA laIne AlocanA karyA vinA marIne devalokamAM gaI. pachI patino jIva tyAMthI Avyo. jAtimada ane bIjAnI durgacchA karmanA udayathI rAjaMgRha nagaramAM dhana sArthavAhane ghare cilAtidAsIno putra thayo ane tenI bhAryAno jIva paNa tyAM dhana sArthavAhanA dhanadeva vagere pAMca putro upara putrI thaI ane cilAtino putra ja teno bAlAdhAra (bALapaNamAM sAra saMbhALa rAkhanAra) thayo ane te tene ramADato ghaNAM prakAranI kriyAo batAve che ane bIjI paNa avAcya kriyAo kare che ane dhana vageree tene gharamAMthI kADhI mukyo ane bhamato te siMhaguphA nAmanI aTavInI aMdara gayo ane tyAM coronI pallimAM rahyo. parAkramI, krUra, agraprahArI pachI kramathI te ja corono senApati thayo. pachI koIka vakhata A corone kahe che ke rAjagRhImAM ApaNe dhanane ghare jaIe. tenI susImA nAmanI putrI ekane ja huM grahaNa karIza bAkInuM sarva dhana tamAruM ema kahIne bhillonI sAthe te rAtrIe tyAM gayo ane badhAne avasthApinI nidrA ApIne dhananA gharamAM pravezyo. (14) te huM cilAti putra chuM ema bolIne ghara lUMTIne susImAne paNa laIne pachI palAyana thayelAnI pAchaLa putronI sAthe pAchI levA dhana doDyo. pachI coro dhana mUkIne nAzI gayA ane cilAtiputra ekalo susImAne laIne bhAgyo. sumImAne vahana karavA samartha na thayo tyAre dhana vagere puruSo najIka AvI gayA che ema jANIne susImAnuM mAthuM kApI hAthamAM laIne bhAge che. pachI dhanAdi pAchA pharyA. mArgamAM dhyAnamAM rahelA eka sAdhune joIne hAthamAM grahaNa karAI che tINa talavAra evo cilatiputra saMkSepathI dharma pUche che ane kahe che ke jo tuM dharma nahIM batAve to A pramANe tArA mastakane chedIza. pachI Ane yogya jANIne sAdhue kahyuM ke he bhadra ! upazama-viveka-saMvara e saMkSiptathI dharma che. (20) pachI ekAMtamAM rahIne te zabdonA arthane vicAre che ane pUrva bhavanA abhyAsathI tene A pramANe artha pariName che upazamathI ja dharma che tethI krodhAdi kaSAyo mArAvaDe tyAga karAyA. vivekathI ja dharma che tethI mastaka ane khagnano tyAga kare che. indriya-mana-vacana-kAyAdinA saMvaramAM ja dharmanI saMprApti thAya che e pramANe teno saMvara karIne te dhIra kAussagnamAM rahe che. lohInA gaMdhathI Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 AvelI vrajanA mukhanA jevI mukhavALI kIDIo vaDe aDhI divasamAM khavAIne te cAlaNI jevo karAyo. (24) ane siddhAMtamAM paNa kahyuM che ke- upazama - viveka ane saMvara e traNa padothI je dharmane pAmI saMyamapara ArUDha thayo che te cilAti putrane huM namuM chuM. (1). lohInA gaMdhathI paga uparathI caDelI kIDIo jenA mastakane khAya che te duSkarakAraka cilAtiputrane huM vaMduM dhuM. (2) dhIra cilAtiputra kIDIothI cAlaNI jevo karAyo. kIDIothI khavAto chatAM paNa te uttama arthane pAmyo. (arthAt samApithI anazanane pAbhyo.) (3) aDhI rAtrI-divasanA TUMkA kALathI cilAtiputre apsarAgaNathI yukta, ramya evA indro ane devo jemAM rahe cha tavA bhuvanane prApta yu. (4) (vimAtI putranuM jathAna samApta yu) asyAM navamabhAvanAyAM nUtanabadhyamAnakarmaNo rAgAdinigraheNa saMvara uktaH, cirabaddhaM tu yat sattAyAM vidyate tadapi nirjaraNIyameva, anyathA mokSaprAptyabhAvAd, ityataH saMvarabhAvanA'nantaraM nirjarAbhAvanocyate, nirjarA ca cirabaddhasya karmaNaH kanakAvalIpramukhatapovizeSairbhavatIti pratipAdayatrAha - A navamI bhAvanAmAM navA baMdhAtA karmano saMvara rAgAdinA nigrahathI thAya che ema kahevAyuM. lAMbAkALa pUrve baMdhAyelA karmo je sattAmAM paDyA che te paNa nirjaravA joIe nahIMtara mokSanI prApti na thAya. AthI have saMvara bhAvanA pachI nirjarA bhAvanA kahevAya che ane lAMbA kALathI baMdhAyelA karmonI nirjarA kanakAvalI pramukha tapa vizeSothI thAya che tethI ene batAvatA kahe che ke (atha nirjarAbhAvanA) kaNagAvalirayaNAvalimuttAvalisIhakIliyappamuhA / hoi tavA nijaraNaM cirasaMciyapAvakammANaM / / 451 / / kanakAvaliratnAvalimuktAvalisiMhakrIDitapramukhaM bhavati tapaH nirjaraNaM cirasaMcitapApakarmaNAm / / 451 / / gAthArtha : kanakAvali-ratnAvali-muktAvali-siMhavikrIDita vagere tapothI lAMbA samayathI saMcita 5 / 5 no nAza thAya che. (451) ___ kanakAvalIpramukhaM tapazcirasaMcitapApakarmaNAM nirjaraNahetutvAdupacArAd "rUpako bhojana" mityAdinyAyato nirjaraNamucyate / tatra kanakAvalItapaH 1 kimabhidhIyate ? 2] 22 iti, atrocyate, caturthaM kRtvA pArayati, tataH SaSThaM, tato'STamamityekA : kAhalikA, atra sthApanA tatazcASTau SaSThAni karoti, etaiH kila kAhalikAyA adhastAdADimakaM niSpadyate, asya sthApanA tatazcaika mupavAsaM kRtvA pArayati, tato dvau tata strIstato'pi catura ityevaM paMca SaT saptASTau nava dazaikAdaza dvAdaza trayodaza caturdaza paMcadaza tataH SoDazopavAsAn kRtvA pArayati, eSA dADimakasyAdhastAdekA kanakAvalIsambandhinI latA bhavati / tatazcatustriMzat SaSThAni karoti, etaiH kila kanakAvalyadhastAd padakaM saMpadyate asya sthApanA Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 275 zazAzazara 2222 |222222 zazazazazaza athavA anyathA padakaM sthApyate / / 2 |ttH SoDazopavAsAn kRtvA pArayati, tataH 2222222 paMcadaza, tatazcaturdaza, ena- 222 | mekaikahAnyA tAvanneyaM yAvadekamupavAsaM kRtvA 2222222 pArayati, eSA kanakAvalIsambadhinI | 22222 dvitIyA latA bhavati, iyaM ca padakasyopariSTAt 2222222 "prathama- latA pratilomA UrdhvaM viracyate, | 22222 tadyathASoDaza paMcadaza caturdaza evaM yAvadeka upavAsaH, evaM ca sati eSA prathamalatAsadRzI dvitIyapakSe | 2222 latA siddhA bhavati / tatazcASTo SaSTAni karoti, etairapyetallatopari dvitIyaM dADimakaM niSpadyate / / 22 / tato'STamaM SaSThaM caturthaM karoti (graM0 12000) taidvitIyA kAhalikA niSpadyate / evaM ca satyuparikAhalikAdvayayuktA dADimakayugAnvitA latAdvayasampannA tadadhastAnibaddhapadakA ca kanakAvalI siddhA bhavati / asmiMzca kanakAvalItapasi sarvANyapi catvAri caturthAni bhavaMti, catuSpaMcAzat SaSThAni, catvAryaSTamAni, dve dazame, dve dvAdaze, dve caturdaze, ve SoDaze, ve aSTAdaze, dve viMzatitame, dve dvAviMzatitame, ve caturviMzatitame, dve SaDviMzatitame, ve aSTAviMzatitame, dve triMzattame, dve dvAtriMzattame ve catustriMzattame iti; evaM ca sarvekatve varSamekaM caturvizatizca tapodinAni bhavaMti, aSTAzItizca pAraNakadinAni, ubhayamIlanena varSeNaikena tribhirmAsaiviMzatyA ca dinairiyaM samarthyate / asyAM ca kanakAvalyAM sarvakAmitAhAreNa pAraNakaM bhavati, nirvikRtikena vA alepadravyairvA AcAmbalena vA ityevaM pAraNakabhedAdiyaM caturddhA bhavati / tataH paMcabhirvarSaH mAsadvayenASTAviMzatyA ca divaseJcaturvidhA'pIyaM samApyata iti / / ratvAvalyapyevameva draSTavyA, kevalaM dADimadvaye padake ca SaSTasthAne'STamAni vAcyAni, zeSaM sarvaM tathaiveti / / atha muktAvalItapo bhaNyate-atrA''dau caturtha, tato dvAvupavAso tataH punarapi caturthaM, tatasraya upavAsAH, tataH punarapi caturthaM catvAra upavAsAH, evaM caturthAntaritamekotaravRddhyA neyaM, caturthaM paMcopavAsAH, caturthaM SaT, caturthaM sapta, caturthamaSTI caturthaM nava caturthaM daza caturthamekAdaza caturthaM dvAdaza caturthaM trayodaza caturthaM caturdaza caturthaM paMcadaza caturthaM SoDazopavAsAH, evamadhU muktAvalyA niSpannaM, dvitIyamapyarddhamevameva draSTavyaM, kevalamatra pratilomagatyA upavAsAn karoti, tadyathA-SoDazopavAsAn kRtvA paryaMta caturthaM karoti, atra sthApanA iha tapodinAnAM zatatrayaM bhavati, SaSTistu pAraNakadivasAH, ubhayamIlanena varSeNaikA samatikrAmati / pAraNakabhedAzAturvidhyaM kanakAvalIvadatrApi draSTavyamiti / / atha siMhavikrIDitaM tapaH procyate-etaca laghubRhabhedAd dvividhaM, tatra laghusiMhavikrIDitamitthamavagantavyaM, tadyathA-ekko do eko'vi ya uvavAsA tini doni cauro ya / tini ya paMca ca cauro cha paMca satteva va uvavAsA / / 1 / / cha seva aTTha satta ya navauvavAsehiM hoi paDhamalayA / aTTha nava satta aTTha ya cha satta paNa chacca cauro ya / / 2 / / paNa tinni caura doni ya tinego doni ega uvavAsA / paDhamalayA vivarIyA aTTahiyA hoi bIyalayA / / 3 / / caupannasayaM ca tavodiNANi iha pAraNAI tettIsaM / chahiM mAsehiM sattahiM diNehiM vanai samaggamiNaM / / 4 / / pAraNakabhedAzcAturvidhyamatrApi draSTavyamiti / atha bRhatsiMhavikrIDitamucyateekko do ekko ciya, tini duve caura tinni paNa cauro / cha zeva paMca satta ya, cha aTTha satteva nava aTTha / / 1 / / dasa nava ekArasa dasa, duvAlasekkAraseva / bArasa caudasa terasa, panarasa caudasa ya solasagaM / / 2 / / iya paDhamalayaM kAuM, tatto pannarasa kuNai uvavAse / paDhamalayaM ciya tatto, vivarIyaM solasAIyaM / / 3 / / Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 zA 134 pAhAvAza pajaMte uvavAsaM, karei iya hoti piMDiyAiM ihaM / cattAri tavadiNANaM, sayAiM sagaugaahiyAiM / / 4 / / egaDhei pAraNayA, savvegatteNa varisamegaM ca / chammAsA aTThArasa, diNAiM pAraNayabheeNa / / 5 / / evaM pi caubbheyaM, vocchinnaM suppaiTThiyamuNammi / jamimammi apacchimao, so chiya vIreNa vAgario / / iha pramukhagrahaNAdanye'pyaparyantAstapovizeSAH santi, teSvapi madhye hA vineyajanAnugrahArthaM kecid darzyante-tatra bhadratapaH procyate, etadapi laghubRhadbhedato vibhedaM, tatra navaladhvitthamavaseyaM-ekka duga tinni cauro paMcuvavAsehiM hoi paDhamalayA / tinni cau paMca ekko uvavAsadgeNa bIyA u / / 1 / / paNa eka doni tinni ya uvavAsacaukkaeNa taiyalayA / do tinni caura paMca ya ekkuvavAse cautthalayA / / 2 / / paMcamalayAi cauro paNa ekkaga doni tini uvavAsA / paNamasattari uvavAsA savve paNavIsa pAraNayA / / 3 / / atra sthApanA-tiryag UrdhvakoNeSu ca gaNyamAne'smin sarvataH paMcadazAgacchantIti, sarvato bhadramapyetaducyate, tadevaM laghu pratipAditam / ... atha tadeva bRhat pratipAdyate-ekkaga duga tiga cauro paMca cha sattovavAsa paDhamalayA / cau paMca cha sattego do titvavAsa bIyA u / / 1 / / sattega doni tini ya cau paNa chahiM ceva hoi taiyalayA / tiga cau paMcamehi paMcamiyA / duga tiga cau paNa cha chiya sattekvagaehiM chaTThI u / / 4 / / paNa cha va satta ekkaga duga tiga caurovavAsa sattamiyA / channauyasayaM iha tavadiNANa guNapanna pAraNayA / / 5 / / iha sthApanA - 2 atha bhadrottaraM ca tapaH pratipAdyate, paMcaga ch satta aTTha ya navovavAsehiM hoi paDhamalayA / aTTha nava paMca chaJca 12 zayaya sattuvavAsehiM bIyA u / / 1 cha va satta aTTa ya nava paMcahiM ceva hoi tiylyaa| nava pavAjAzazana paMca chazca sattahiM uvvAsehiM cautthI u / / 2 / / paMcamalayAi satta ya uvavAsa . aTTha nava ya paNa chakkaM / tavadivasA paNasattarasayamiha paNavIsa pAraNayA / / 3 / / atra sthApanA pAvApAra eteSvapi bhadramahAbhadrabhadrottareSu pAraNakamedAzAturvidhyaM draSTavyamiti / atha AcAmla-bajaTAyara vardhamAnakaM tapaH procyate, atha prathamamAcAmlamalavaNakAMjikamizrodanAbhyavahAralakSaNaM vidhIyate, tatazcaturtha, nirapAna tatazca dve AcAmle punazcaturthaM, trINyAcAmlAni punazcaturthaM, catvAryAcAmlAni punazcaturtha, paMcA''cAmlAni evaM caturthAMtAnyekottaravRddhyA tAvadAcAmlAni varddhanIyAni yAvacchatamAcAmlAnAM kRtvA caturtha karoti, iha ca sarvasaMkhyAnataH zataM caturthAnAM, paMcAzadadhikAni paMcasahasrANyAcAmlAnAM, ubhayamIlane caturdazabhirvarSastribhirmAsaiH caturvizatyA ca dinaiH sarvamidamatikrAmati / atha saptasaptamikAdyAzcatastraH pratimAH pratipAdyante, tadyathA-saptasaptamikA aSTASTamikA navanavamikA dazadazamikA ceti, atra AdyA saptasaptamikA kriyate, ekonapaMcAzadinAnItyarthaH, tatrAdyasaptake pratidinamaikaikA dartirgRhyate, dvitIyasaptake tu pratidinaM dattidvayaM, tRtIyasaptake pratidivasaM dattitrayaM, caturthasaptake datticatuSTayaM, evamekaikadattivRddhyA tAvaneyaM yAvat saptamasaptake pratyahaM dattisaptakaM grAhyaM, atra sthApanA- [0000007 dvitIyA'STASTamikA, aSTo aSTakAH kriyante, catuHSaSTidinAnItyarthaH, atrApi prathamASTake pratidina- mekaikA dattirgRhyate, dvitIyASTake dve ve, 65/678 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 277. evamekaikadattivRddhyA tAvad neyaM yAvadaSTame'STake pratidinamaSTo dattayo gRhyante, atra sthApanA- [cAra rtRtIyA navanavamikA, nava navakA vidhIyate, ekAzItidinAnItyarthaH, atrApi prathamanavake pratidivasamekaikA dattiH, ekaikavRddhyA ca navamanavake pratidinaM nava dattayaH, sthApanA- caturthI RRRRRRRRR dazadazamikA, daza dazakAn yAvat kriyate, zataM dinAnAmityarthaH, atrApi prathamadazake pratidinamekA dattistatazcaikaikadattivRdyA dazamadazake pratidinaM daza daza dattayaH / sthApanA- [20|10|20|20|10|10|10|20|20|20| navabhirmAsaizcatuviMzatibhirdinaizcatasro'pyetA pratimAH samarthyante / atha cAndrAyaNaM tapaH pratipAdyate, atra ca bhikSAdattibhiH kavalairvA yavamadhyA vajramadhyA ceti dve pratime bhavataH, tatra ca yavamadhye zuklapakSapratipadi ekA bhikSAdattiH kavalo vA eko'bhigRhyate, dvitIyAyAM dve, tRtIyAyAM tisraH, evamekottaravRddhyA yAvat paurNamAsyAM paMcadaza, kRSkSapakSapratipadi ca paMcadaza dattayaH kavalA vA gRhyante, dvitIyAyAM caturdaza ityevaM yAvadamAvAsyAyAmekA dattiH kavalo va eko gRhyate iti, mAsenaiSA samarthyate / vajramadhyA tu kRSNapakSapratipadi prArabhyate, prathamadine ca paJcadaza dattayaH kavalA vA gRhyante, tata ekaikahAnyA tAvannIyate yAvadamAvAsyAyAM zuklapakSapratipadi caikA dattiH kavalo vA eko gRhyate, tato dvitIyAyA Arabhya ekottaravRddhayA tAvanIyate yAvat paurNamAsyAM paMcadaza dattayaH kavalA vA gRhyanta iti, mAsenaiSA'pi samApyata iti / / atha sarvAMgasuMdaraM tapaH pratipAdyate, sarvAMgAni suMdarANi-saundaryopetAni bhavanti yasmAttapovizeSAt asau sarvAMgasundaraH tapovizeSaH, sa idAnIM pratipAdyate, tadyathA-savvaMgasuMdaratavo kAyavvaM hoi suddhapakkhammi / ettha ya aTThavavAsA egaMtariyA viheyavvA / / 1 / / AyaMbileNa vihiNA kAyavvaM ettha hoi pAraNayaM / khaMtIi maddavAINa'bhiggaho ettha kAyavvo / / 2 / / avaraddhe vi na kajA kovAI taha kareja sattIe / pUrva jiNANa dANaM ca deja jaikiviNamAINaM / / 3 // asya ca tapasaH sarvAMgasundaratvamAnuSaMgikameva phalaM, mukhyaM tu sarvajJAjJayA kriyamANAnAM sarveSAmeva tapasAM mokSAvApitareva phalamiti bhAvanIyama, evamuttaratrApi / rujAnAM-rogANAmabhAva nirujaM tadeva pradhAnaphalavivakSayA zikheva zikhA-cUlA yatrAsau nirujazikhaH tapovizeSaH, so'dhunA'bhidhIyate, tadyathA-AyAmapAraNeNaM nirujasihammI kareja taha ceva aTThavavAse navaraM kAyavvA kasiNapakkhammi / / 1 / / patthAIhiM gilANo paDiyaribbo mae tti ghettavyo / iha nicchao'vavasesaM pUyAdANAi taha ceva / / 2 / / parabhUSaNatapaH paramANi zakracakravAdiyogyAni prakRSTAni hArakeyUrakaMkaNAdIni bhUSaNAni yasmAdasau paramabhUSaNaH, sa cetthamavaseyaH-iha paramabhUsaNatave kAyavvAiM havaMti savvAiM / battIsa aMbilAI egaMtariyAI vihipuvvaM / / 1 / / dAyavvAiM iha bhUsaNAI jiNaceiyANa sattIe / jiNapUyAdANAI etthavi taha ceva sattIe / / 2 / / . atha kalpavRkSa iva kalpavRkSaH, saubhAgyaphalapradAne kalpavRkSaH saubhAgyakalpavRkSa; sa caitthamavaseyaHsohaggakapparukkho kAyavvo hoi cettamAsammi / uvavAsehiM egaMtarehiM mAsaM samaggaM pi / / 1 / / payAdANAivihI taha ceva samathie ya eyammi sovanaruppamaio ahavA'vi hu taMdulAimao / / 2 / / phalabharaviNamaMtavicittasAhapariDio maNabhirAmo / kAuNa kapparukkho dAyavvo ceiyaharammi / / 3 / / indriyavijayatapa :- iMdiyavijao ya tavo tattha ya paDhameMdiyaM samAsaja / purimaDDekkAsaNanivigaiya AyAma uvavAsA / / 1 / / bIyAiiMdiesu vi patteyaM evameva to eyaM / paNavIsavAsarehiM samappae paMcahiM layAhiM / / 2 / / Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 kaSAya mathana tapaH- evaM kasAyamahaNo tatthavi kohaM kasAyamAsajja / ekkAsaNa nivigaI AyaMbila taha ya uvavAso // 3 // ettha ya layAu cauro samappae solasehiM divasehiM / nAmeNa jogasuddhI tavo tahiM maNavisuddhikae // 4 // niva'gaI AyaMbilamuvavAso ceva hoi kAyavyo / tini layAo maNavaitaNUhi divasA ya nava ihayaM / / 5 / / karmasUdana tapaH aha kammasUyaNatavo uvavAsekkAsaNegasitthaM ca / egaTThANaMigadattinibviyA''yAma aDakavalaM / / 6 / / ettha ya aTTha layAo aTThahiM ekkAsaNehiM divasa causaTThI / titthayarajaNaNipUyAjutaM bhaddavayamAsammi / / 7 / / titthaMkarajaNaNitavo sattahiM ekkAsaNehiM vineyaM / taha samavasaraNatavamavi bhaNaMti bhaddavayamAsammi / / 8 / / ettha ya jahasattIe ekkAsana nimviyaM ca AyAma / uvavAso ya viheuM causuM vi dAresu patteyaM / / 9 / / iha eyaM kAyavvaM bhaddavayacaukkayammi patteyaM / solasahiM vAsarehiM causaTThI diNA ihaM sabve // 10 // pUijaMti ya sattIi ettha jiNasamavasaraNabiMbAiM / uvavAsAitaveNaM naMdIsaratavamaNuDhejA / / 11 / / naMdIsarapaDapUyApuvvamamAvasadiNammi sattIe / cettassa punimAe taveNa uvavAsapamuheNa / / 12 / / puMDariyapUyapuvvaM puMDariyatavo kareja jahasattiM / jiNabhavaNaThaviyakalase akkhayamuTThIi aNudiyahaM / / 13 / / khippaMtIe bharijai so kalaso jattiehiM diyahehiM / evaiyAiM diNAI ekkAsaNaehiM akhayanihI / / 14 / / ekkAe paDivayAe dosu ya bIyAsu tisu ya taiyAsu / causu cautthIsu tahA paMcasu taha paMcamIsuM ca / / 15 / / iya jAva pannarasapunimAsu kIraMti jattha uvavAsA / so savvasokkhasaMpattinAmao tavaviseso tti / / 16 / / daMsaNanANacarittANaM suddhiheuM kareja patteyaM / tinuvavAse pUraja daMsaNAINi sattIe / / 17 / / UnodaratAtapazca paMcavidhaM bhavati, uktaM ca-appAhAra avaDDA bibhAga pattA taheva kiMcUNA / aTTha duvAlasa solasa cauvIsa tahekkatIsA ya / / 1 / / atra yathAsaMkhyaM sambandhaH, tadyathA-aSTabhiH kavalairalpAhAronodaratA 1, navAdibhirvAdazAntikaiH kavalairupA?nodaratA 2, trayodazAdibhiH SoDazAntairvibhAgonodaratA 3, saptadazAdibhizcaturvizatyavasAnaiH prAptonodaratA 4, paMcaviMzatyAdibhirekatriMzatparyantaiH kavalaiH kiMcinnyUnatAbhidhAnA UnodaratA 5, iyaM ca paMcavidhA'pyUnodaratA pratyekaM tribhedA bhAvanIyA / tadyathA-ekAdibhiH kavalairjadhanyA, aSTAdibhirutkRSTA, dvayAdibhistu madhyameti / ekaikaM tIrthakaramAzritya caturvizatibhirAcAmlairdamayantItapo bhavatIti / samuittha nibhatteNa niggao vasupujajiNo cauttheNa / pAso mallI'vi ya aTTameNa sesA u chaTTeNaM / / iti niSkramaNatapaH / aTThamabhattaMtaMmI pAsosabhamalliriTThanemINaM / vasupujassa cauttheNa chaTThabhatteNa sesANaM / / 1 / / iti kevalatapaH / nivvANamaMtakiriyA / sA caudasameNa paDhamanAhassa / sesANa mAsieNaM vIrajiNiMdassa chaTeNaM / / 1 / / iti nirvANatapaH / nava kira cAummAse cha kvira domAsie uvAsIya / bArasa ya mAsiyAI bAvattari addhamAsAiM // 1 // ekaM kira chammAsaM do kira temAsie uvAsIya / aDDAijAiM duve do ceva divaDDamAsAiM // 2 // bhadaM ca mahAbhadaM paDimaM tatto ya sabaobhadaM / do catAri daseva ya divase ThAsI ya aNubaddhaM / / 3 / / goyaramabhiggahajuyaM khamaNaM chammAsiyaM ca kAsI ya / paMcadivasehiM UNaM avaDhio vacchanayarIe / / 4 / / dasa do ya kira mahappA ThAsi muNI egarAiyaM paDimaM / aTThamabhatteNa jaI ekkeLaM caramarAIyaM / / 5 / / do ceva ya chaTThasae auNAtIse uvAsiyA bhayavaM / na kayAi nizibhattaM cautthabhattaM ca se Asi // 6 // tiNNi sae divasANaM auNApanne u pAraNAkAlo / ukuDuyanisejANaM ThiyapaDimANaM sae bahave / / 7 / / savvaM pi tavokammaM apANayaM Asi vIranAhassa / pavvajAe divase paDhame khittaMmi savvamiNaM / / 8 / / 1. gaiyamAya - sarvatra / / Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 279 bArasa ceva yaM vAsA mAsA cha kheva addhamAso ya / vIravarassa bhagavao eso chaumatthapariyAyo / / 9 / / iti zrImanmahAvIratapaH / tadevamapAraH zrutasAgaraH, tatpratipAditatapasAM cAnantAH kartAra ityato'nekAni skandakapramukhapuruSavizeSairAcIrNAni tapAMsi zrUyaMte, kiyantIha likhyante ? diGmAnaM kiMcidetad gaMdhahastipaMcAzakAdizAstradRSTamupadarzitaM, natu svamanISikayeti, anye'pi bahuzrutAmnAyAt tapovizeSAH samavaseyA iti / / atha tapaH samAcaraNe guNamupadazaryatrAha TIkArtha : kanakAvali vagere tapa cira saMcita pApakarmonI nirjarAnA kAraNo hovAthI upacArathI "rUpiyo e bhojana' che e nyAyathI nirjaraNa kahyA che. ahIM kAraNamAM kAryano upacAra karIne kahyuM che. nirjarA e kArya che ane tapa tenuM kAraNa che. jema rUpiyo e bhojana nathI paNa bhojananuM kAraNa che chatAM tene bhojana kahevAya che tema ahIM kAraNa evA tapamAM kArya evA nirjarAno upacAra karI tapane ja nirjarA kahI. prazna : kanakAvali tapa kone kahevAya ? uttara: ahIM kanakAvali tapane kahevAya che te A pramANe - prathama cothabhakta karIne pAraNuM kare che, pachI chaThTha, pachI aTTama ema eka kAhalikA thAya che tyAra pachI ATha chaThTha karavAmAM Ave che ane AnAthI kAhalikAnI nIce dADamanI racanA karAya che. tyAra pachI eka upavAsa pAraNuM, be upavAsa pAraNuM, traNa upavAsa pAraNuM e pramANe yAvatu 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 ane 16 upavAsa pAraNA sahita kramapUrvaka karIne pAraNuM kare che ane A dADimanI nIce kanakAvali saMbaMdhI latA thAya che tyAra pachI 34 chaThTha kare che. A cotrIza chaThThothI kanakAvalinI nIce padakanI sthApanA thAya che athavA bIjI rIte padakanI sthApanA thAya che.' tyAra pachI 13 upavAsa karIne pAraNuM, pachI 15 upavAsa pAraNuM, 14 upavAsa pAraNuM, 13 upavAsa pAraNuM yAvat 1 upavAsa pAraNuM A kanakAvali saMbaMdhI bIjI latA thAya che ane Ane padakanI upara prathama latAnI pratiloma latA rUpe uparanA bhAgamAM sthapAya che pachI ATha chaThTha karAya che. AnAthI latAnI upara jamaNI bAjunuM bIjuM dADama racAya che. pachI aTTama, chaThTha ane upavAsa kare che tenAthI bIjI kAlikA racAya che ane e pramANe upara be kAlikA pachI baMne bAju be dADama, baMne bAju be latA tenI nIce baMdhAyelI padakavALI kanakAvali siddha thAya che. (bane che.) ane A kanakAvali tapamAM cAra cothabhakta, 54 chaThTha, 4 aTTama, be vakhata cAra upavAsa, be vakhata pAMca upavAsa, be vakhata cha upavAsa, be vakhata sAta upavAsa, be vakhata ATha upavAsa, be vakhata nava upavAsa, be vakhata dasa upavAsa, be vakhata agIyAra upavAsa, be vakhata bAra upavAsa, be vakhata tera upavAsa, be vakhata cauda upavAsa, be vakhata paMdara upavAsa, be vakhata soLa upavAsa, ane e pramANe sarve maLIne 384 tapanA divaso ane 88 pAraNA thAya che. baMne maLIne eka varasa traNa mAsa ane bAvIsa divase pUrNa thAya che. [juo pAnuM 281]. ane A kanakAvali tapamAM sarva icchita AhArathI pAraNuM karI zakAya che. athavA nivithI ke alepa dravyothI ke AyaMbilathI pAraNuM karI zakAya che. cAra prakAranA AhAramAMthI koIpaNa eka prakArathI karI zakAya Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 che. ane cAreya prakArathI A tapa pAMca varSa bemAsa ane aThThAvIsa divasothI samApta thAya che. ratnAvali tapa paNa A pramANe ja jANavuM. phakta be dADimamAM ane padakamAM chaThThane badale aTTama jANavA. bAkInuM sarva kanakAvalinI jema che. have muktAvali tapa kahevAya cheahIM zarUAtamAM cotha bhakta, pachI be upavAsa, pachI pharI cotha bhakta, pharI traNa upavAsa, pachI cotha bhakta, pachI cAra upavAsa pachI cothabhakta, evI rIte cotha bhaktanA AMtarAmAM kramathI ekeka upavAsanI vRddhithI soLa upavAsa sudhI karavuM. A rIte aDadhI muktAvali pUrNa thaI. bAkInI bIjI aDadhI A pramANe ja jANavI paNa pratiloma kramathI upavAsa karavA arthAt prathama soLa upavAsa pachI cotha bhakta, pachI paMdara upavAsa pachI cotha bhakta ema cotha bhaktanA AMtarAmAM ekeka upavAsanI hAnithI chelle be upavAsa karIne cotha vyakta kare che. ahIM sthApanA A pramANe che. (juo pAnuM 282] Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 8 kanakAvalInI sthApanA kAlikA - 1 - ) -kAlika - 2 <- iDama - 2 dADama - 1 ne, latA - 1 - - latA - 2 'je je che ? zuM che ? (r) che je 9 9 padaka (r)(r)(r)(r)(r)(r)2/ Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 00 0 000 000 0000 0000 00000 0000000000 0 0000000 000 0 0 0 0 0 0 0000 0 0 0 000 000 000 000 000000 ... 0 0 .. 00000 . . 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 w . . . . . . . 0 0 0 0 0 0 0 i . . . . . . . . . . . . . . . . 0 0 0 0 0 i 0 0 0 0 0 0 0 30-0 eu a_d 0000 0 0 0 anukrama 1 2 3 4 5 Ga 7 8 9 10 11 12 13 14 15 13 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 muktAvali tapanuM koSTaka pAraNuM 1 1 upavAsa 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 30 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 | bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 30 upavAsa 2 3 4 pa Ga 7 8 2 10 11 12 13 14 15 16 16 15 14 13 12 11 10 7 7 5 3 2 270 pAraNuM 1 1 1 1 . 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4|-- Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 283 laghu siMha vikrIDita tapa anu, upavAsa pAraNuM | upavAsapAraNuM upavAsa pAraNuM 0 | 8 | laghu siMhavikrIDita tapanI sthApanA , 0 che ja 0 0 0 8 0 1 1 0000 o o o o o o 00000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0. 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 3 4 Ta Ta Tha 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 o o o o oo 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 da ja 0000 o o o i A 0 che 885 16 15 zaoi:1deg upavAsa 118835=154 pAraNA 1+1+1 = 33 187 divasa Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 bRhat siMhavikrIDita tapa. anu upavAsa pAraNuM upavAsa pAraNuM upavAsa 2 1 pAraNuM na La ja = che : 5 ra % G 4 - 6 0 2 ha ba = da 14 o 15 o R = 4 & 2 6 0 0 0 0 da ja i 0 1 1 270 30 226 30 kula upavAsa 1+270+226 = 497 pAraNAM 130+30=91 61 , kula divasa papa8 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 285 siMhavikrIDita tapa have siMhavikrIDita tapa kahevAya che ane A tapa laghu ane bRhanA bhedathI be prakArano che temAM laghusiMha vikrIDita tapa A pramANe jANavo temAM prathama eka upavAsa pAraNuM, pachI be upavAsa pachI pAraNuM, pachI eka upavAsa pAraNuM, pachI traNa upavAsa pAraNuM, pachI be upavAsa pAraNuM, pachI cAra upavAsa pAraNuM, pachI traNa upavAsa pAraNuM, pachI pAMca pachI cAra, pachI cha pachI pAMca, pachI sAta pachI che, pachI ATha pachI sAta, pachI nava pachI ATha ema upavAsa karI pAraNuM karavuM. tyAra pachI paccAnupUrvIe levuM eTale ke prathama nava upavAsa pachI sAta, pachI ATha pachI che, pachI sAta pachI pAMca, pachI cha pachI cAra, pachI pAMca pachI traNa, pachI cAra-pachI be, pachI traNapachI eka, pachI be-pachI eka, pachI pAraNuM karavuM. A tapamAM upavAsanA 154 divasa ane pAraNanA 33 maLI kula 187 divasa thAya che. cha mAsa ane sAta divasathI A tapa pUrNa thAya che. have bRhat siMha vikrIDita kahevAya che A tapa pUrvanI jema che paraMtu ahIM tapasyAnA divaso adhika che te A pramANe prathama eka upavAsa pAraNuM, pachI be upavAsa pAraNuM, pachI eka upavAsa pAraNuM, pachI traNa upavAsa pAraNuM, pachI be upavAsa pAraNuM, pachI cAra pachI traNa, pachI pAMca pachI cAra, pachI cha pachI pAMca, pachI sAta-pachI che, pachI ATha-pachI sAta, pachI nava-pachI ATha, pachI dasa pachI nava, pachI agIyAra pachI dasa, pachI bAra pachI agIyAra, pachI te pachI bAra, pachI cauda pachI tera, pachI paMdara pachI cauda, pachI soLa pachI paMdara pachI pAraNuM tyAra pachI paccAnupUrvIe A pramANe levuM prathama soLa upavAsa pAraNuM pachI cauda upavAsa pAraNuM, pachI paMdara-pachI tera, pachI coda pachI bAra, pachI tera-pachI agIyAra, pachI bAra-pachI dasa, pachI agIyAra-pachI nava, pachI dasa-pachI ATha, pachI nava-pachI sAta, pachI ATha-pachI che, pachI sAta pachI pAMca, pachI cha pachI cAra, pachI pAMca-pachI traNa, pachI cAra-pachI be, pachI traNa-pachI eka, pachI be-pachI eka pachI pAraNuM ema dareka bArI pachI pAraNuM karavuM. A rIte kula upavAsanA divaso 497 tathA pAraNanA divaso 61. sarve maLI kula 558 divasa eTale ke eka varSa mAsa, ane aDhAra divase A tapa pUrNa thAya che A tapa paNa pUrvanI jema cAra paTipATIthI icchitathI arthAt ekAsaNA ke nivi ke alepa ke AyaMbilathI thAya che. je A supratiSThita guNakArI tapamAM cAra bhedavALo chello bRhat siMhavikIDita tapa viccheda pAmyo che ema zrI virajinezvare kahyuM che. ahIM pramukha zabdathI bIjA ghaNAM tapa vizeSo che ane ziSyanA anugrahane mATe keTalAka batAvAya chebIjA ta5 vizeSamAM prathama bhadratApa kahevAya che. A paNa laghu ane bRhadnA bhedathI be prakAre che. temAM laghu tapa A pramANe jANavuM. laghubhadra tapa prathama eka upavAsa pachI pAraNuM, pachI be upavAsa pAraNuM, pachI traNa upavAsa pAraNuM, pachI cAra upavAsa pAraNuM, pachI pAMca upavAsa pAraNuM e prathama sara pUrNa thaI. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 bhava bhAvanAprakaraNa bhAga - 2 bIjI saramAM prathama traNa upavAsa pAraNuM, cAra upavAsa pAraNuM, pAMca upavAsa pAraNuM. eka upavAsa pAraNuM be upavAsa pAraNuM. trIjI saramAM prathama pAMca upavAsa pAraNuM, eka upavAsa pAraNuM, be upavAsa pAraNuM, traNa upavAsa pAraNuM, cAra upavAsa pAraNuM. cothI saramAM prathama be upavAsa pAraNuM, traNa upavAsa pAraNuM, cAra upavAsa pAraNuM, pAMca upavAsa pAraNuM, eka upavAsa pAraNuM. pAMcamI saramAM prathama cAra upavAsa pAraNuM, pAMca upavAsa pAraNuM, eka upavAsa pAraNuM. be upavAsa pAraNuM, traNa upavAsa pAraNuM. ADI rIte ke UbhI rIte baMne bAjuthI gaNatA eka saramAM paMdara upavAsa tathA pAMca pAraNA thAya che pAMca saranA 75 upavAsa ane 25 pAraNA thAya che. laghu bhadratapanI sthApanA | | upa. pAraNA upa. | pAraNuM | upa. | pAraNuM | upa. | pAraNuM. upa. | pAraNuM | kula 15+5 155 155 | K U 155 15+5 . | 75+25 15 | 5 | 15 | 5 | 15 | 5 1pa. | 15 | 5 | 15 | 5 bRhad bhadra tA: A tapamAM sAta sara che temAM- prathama saramAM prathama eka upavAsa pAraNuM, be upavAsa pAraNuM, traNa upavAsa pAraNuM, cAra upavAsa pAraNuM, pAMca upavAsa pAraNuM, cha upavAsa pAraNuM, ane sAta upavAsa pAraNuM. bIjI saramAM : prathama cAra upavAsa pAraNuM, pAMca upavAsa pAraNuM, cha upavAsa pAraNuM, sAta upavAsa pAraNuM, eka upavAsa pAraNuM, be upavAsa pAraNuM. ane traNa upavAsa pAraNuM. trIjI saramAM : prathama sAta upavAsa pAraNuM, eka upavAsa pAraNuM, be upavAsa pAraNuM, traNa upavAsa pAraNuM, cAra upavAsa pAraNuM, pAMca upavAsa pAraNuM ane cha upavAsa pAraNuM. cothI saramAM : prathama traNa upavAsa pAraNuM, cAra upavAsa pAraNuM, pAMca upavAsa pAraNuM, cha upavAsa pAraNuM, sAta upavAsa pAraNuM, eka upavAsa pAraNuM ane be upavAsa pAraNuM. pAMcamI saramAM prathama cha upavAsa pAraNuM, sAta upavAsa pAraNuM, eka upavAsa pAraNuM, be upavAsa pAraNuM, traNa upavAsa pAraNuM, cAra upavAsa pAraNuM ane pAMca upavAsa pAraNuM. chaThThI saramAM prathama be upavAsa pAraNuM, traNa upavAsa pAraNuM, cAra upavAsa pAraNuM, pAMca upavAsa pAraNuM, cha upavAsa pAraNuM, sAta upavAsa pAraNuM, ane eka upavAsa pAraNuM. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 287 sAtamI saramAM : prathama pAMca upavAsa pAraNuM, cha upavAsa pAraNuM, sAta upavAsa pAraNuM, eka upavAsa pAraNuM, be upavAsa pAraNuM, traNa upavAsa pAraNuM ane cAra upavAsa pAraNuM. bRhad bhadra tapa sera, upa pAraNuM upa pAraNuM upa pAraNuM upa | upa pAraNuM upa| pAraNuMupa | pAraNuM upa/pAraNA kula upa2 kula pAraNAM | A a - 18Ana ja che 5 ra ra ja 2 2 bha da - cha - - 0 ) | 0 | kula 28T7 128| 7 | 28| 7 | 28 7. 28| 7. 28| 7. 28]7 |197 + 49=245 A rIte kula 196 divasa tapanA ane 49 pAraNAthI A tapa pUrNa thAya che. have bhadrottara tapa kahevAya che. bhadrottara tapaH prathama sara: A tapamAM prathama pAMca upavAsa pAraNuM, cha upavAsa pAraNuM, sAta upavAsa pAraNuM, ATha upavAsa pAraNuM ane nava upavAsa pAraNuM. bIjI saramAM prathama ATha upavAsa pAraNuM, nava upavAsa pAraNuM, pAMca upavAsa pAraNuM, cha upavAsa pAraNuM ane sAta upavAsa pAraNuM. trIjI saramAM prathama cha upavAsa pAraNuM, sAta upavAsa pAraNuM, ATha upavAsa pAraNuM nava upavAsa pAraNuM ane pAMca upavAsa pAraNuM. cothI saramAM prathama cha upavAsa pAraNuM, pAMca upavAsa pAraNuM, cha upavAsa pAraNuM, sAta upavAsa pAraNuM ane ATha upavAsa pAraNuM. pAMcamI saramAM : prathama sAta upavAsa pAraNuM, ATha upavAsa pAraNuM, nava upavAsa pAraNuM, pAMca upavAsa pAraNuM ane cha upavAsa pAraNuM. Ama sarva maLIne tapanA divaso ekaso paMcottera ane pAraNAnA divaso paccIza thAya che. A bhadramahAbhadra ane bhadrottara traNeya tapa pAraNAnA bhedathI cAra prakAre thAya che. have AyaMbila vardhamAna tapa kahevAya che. AyaMbila vardhamAna tapa: prathama AyaMbila lUNa vinAnI kAMjIthI mizra bhAtathI karAya che. pachI cothabhakta pachI be AyaMbila upavAsa, traNa AyaMbila upavAsa, cAra AyaMbila upavAsa, ane pAMca AyaMbila upavAsa yAvatuM 100 AyaMbila upavAsa ema so oLIe pUrNa thAya che. sarva maLIne 5050 AyaMbila ane so upavAsathI pUrNa thAya che. cauda varSa traNa mAsa ane vIsa divase pUrNa thAya che. ahIM upavAsathI "cotha bhakta' levuM. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 have saptasaptamikA (2) aSTASTamikA (3) nava namikA ane (4) daza damikA A cAra tapo kahevAya che. (1) sapta saptamikA : A tapanA ogaNapacAsa divaso che. temAM prathama bArImAM da22oja eka eka datti sAta divasa sudhI levAya che. bIjI bArImAM da22oja be datti sAta divasa sudhI levAya che. trIjImAM traNa datti, cothI vAramAM cAra datti, pAMcamImAM pAMca ditti, chaThThImAM cha datta ane sAtamImAM sAta tti levAya che. (2) aSTASTamikA: A tapamAM ATha-ATha divasanI ATha bArIo che. eTale cosaTha divasamAM A tapa puro thAya che. ahIM prathama bArImAM dararoja eka tti levAya che. bIjImAM be datti, trIjImAM traNa datti, cothImAM cAra datta, pAMcamImAM pAMca datta, chaThThImAM cha datti, sAtamImAM sAta tti ane AThamImAM ATha tti levAya che. (3) nava navamikA: A tapamAM navanava divasanI nava bArIo che. kula ekAzI divase A tapa pUrNa thAya che temAM prathama bArImAM da22oja ekeka datti levAya che, bIjImAM be datti, trIjImAM traNa datti, cothImAM cAra datta, pAMcamImAM pAMca datta, chaThThImAM cha datti, sAtamImAM sAta tti, AThamImAM ATha datta ane navamImAM nava datta. (4) daza damikA: A tapamAM daza daza divasanI daza bArIo che. kula so divase A tapa pUrNa thAya che. prathama bArImAM da22oja ekeka datti levAya che, bIjImAM be datti, trIjImAM traNa datti, cothImAM cAra datta, pAMcamImAM pAMca datti, chaThThImAM cha daktti, sAtamImAM sAta datti, AThamImAM ATha datta, ane navamImAM nava datta ane dazamImAM daza tti levAya che. cAMdrAyaNa tapaH have cAMdrAyaNa tapa kahevAya che ane AmAM bhikSA dattithI ke koLIyAthI levAya che. A tapamAM yavamadhyA ane vajramadhyA ema be prakAranI pratimA hoya che ane temAM (1) yavamadhyA cAMdrAyaNa tapa H zukla pakSanA ekame eka bhikSA/datti/koLIyo grahaNa karAya che. bIjanA be, trIjanA traNa, cothanA cAra, pAMcamanA pAMca, chaThThanA cha, sAtamanA sAta, AThamanA ATha, nomanA nava, dazamanA daza, agIyArasanA agIyAra, bArasanA bAra, terasanA tera, caudazanA coda, pUnamanA paMdara. kRSNapakSamAM ekamanA paMdara, bIjanA cauda, trIjanA tera, cothanA bAra, pAMcamanA agIyAra, chaTThanA daza, sAtamanA nava, AThamanA ATha, nomanA sAta, dazamanA cha, agIyArasanAM pAMca, bArasanA cAra, terasanA traNa, caudazanA be, ane amAsanA eka levAya che. A tapa eka mAsamAM pUrNa thAya che. vajamadhyA cAMdrAyaNa tapaH A tapa kRSNapakSanA ekamathI zarU karAya che temAM prathama divase paMdara datti ke koLIyA pachI ekeka hAnithI amAsanA divase eka datti ke koLIyo. zuklapakSamAM ekamanA eka datti ke koLIyo pachI da22oja ekeka vRddhithI yAvat puname paMdara datta ke koLIyA. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 29 sarvAga suMdara tapa je tapa vizeSathI sarva aMgo suMdara thAya che te A savAMga suMdara tapa kahevAya che. je have kahevAya che. te A pramANe- savAMgasuMdara tapa zukla pakSamAM karavo. ahIM ekAMtare ATha upavAsa karavA. pAraNuM AyaMbilathI karavuM. kSamA mArdava AdithI abhigraha karavo. aparAdhI para paNa kopAdi na karavo. yathAzakti jinapUjA karavI ane yati kRpaNAdine dAna ApavuM. A tapanuM AnuSaMgika (gauNa) phaLa sarvAga suMdarapaNuM che. sarvajJonI AjJApUrvaka karatA sarva taponuM mukhya phaLa mokSanI prApti che e pramANe bhAvanA karavI. nija zikha tapaH rogono abhAva te nija, pradhAna phaLanI apekSAthI niruja che zikhA jemAM evo A tapa niruzikha kahevAya che. te have kahevAya che je A pramANe che A tapa sarvAMgasuMdara jevo che eTale ke ekAMtare ATha upavAsa sAta AyaMbilathI paMdara divasamAM karAya che paraMtu kRSNa pakSamAM karAya che. pathya AdithI mAre glAnanI sevA karavI evo abhigraha dhAraNa karavo. bAkI dAna-pUjAdi sarvAMgasuMdara tapanI jema jANavuM. paramabhUSaNa tapa : parama eTale zakra-cakravartI vagerene yogya uttama hAra-keyura-kaMkaNAdi bhUSaNo je tapathI prApta thAya che te paramabhUSaNa tapa A pramANe jANavuM. ahIM paramabhUSaNa tapamAM ekAMtare batrIza AyaMbila karavA. yathAzakti jinacaityomAM bhUSaNo caDAvavA. ahIM paNa jinapUjA dAna pUrvanI jema yathAzakti karavA. saubhAgya kalpavRkSa tapaH kalpavRkSa jevo kalpavRkSa, saubhAgyarUpI phaLane ApavA mATe kalpavRkSa samAna je tapa te saubhAgya kalpavRkSa tapa che. te A pramANe jANavuM. AkhA caitramAsamAM ekAMtare paMdara upavAsa karavA. pUjA dAnavidhi pUrvanI jema ahIM jANavuM. A tapa pUrNa thAya tyAre suvarNamaya ke rUpyamaya ke taMdulamaya phalanA samUhathI namelo vicitra zAkhAothI zobhita, manaabhirAma evo kalpavRkSa karIne caitya gharamAM Apavo. indriya vijaya tapaH indriya vijaya tapamAM prathama sparzendriyane AzrayIne prathama purimaDha, pachI ekAsaNuM, nivi, AyaMbila ane pachI upavAsa ema eka indriyanA jayamAM pAMca divasa teja pramANe bAkInI dareka indriyo mATe paNa jANavuM. sarva maLIne pAMca sarathI paccIsa divase tapa pUrNa thAya che. kaSAya mathana tapa : A tapamAM prathama krodha kaSAyane AzrayIne prathama ekAsaNuM, nivi, AyaMbila, ane upavAsa cAra divasanI eka latAthI eka kaSAyano tapa thAya che. bAkInA dareka kaSAya mATe A latA samajI levI. cAra latAthI soLa divase A tapa pUrNa thAya che. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 yoga vizuddhi tapa: mana-vacana-kAyA ema traNa prakAre yoga che. temAM mana vizuddhine mATe prathama nivi pachI AyaMbila pachI upavAsa te ja rIte vacana yoga ane kAya yogamAM jANavuM. traNa latAthI nava divase A tapa pUrNa thAya che. karmasUdana tapa : upavAsa, ekAsaNuM, eka sikatha (dANo) ekalaThANuM, eka datti, nivi, AyaMbila ane AThakoLIyA ema ATha divasanI eka latAthI eka karmanI ema ATha karmanI 8 latAthI 64 divase A tapa pUrNa thAya che. tIrthaMkara jananI tapaH tIrthaMkaranI mAtAnI pUjA karavA pUrvaka bhAdaravA mahinAmAM suda sAtamathI terasa sudhI A tapa karAya che. samavasaraNa tapaH prathama divase ekAsaNuM, bIje divase nivi, trIje divase AyaMbila ane cothe divase upavAsa e prathama zreNI thaI. evI cAra zreNIe eTale ke soLa divase A tapa pUro thAya che. A tapa zrAvaNa vada-4thI AraMbhI bhAdrasuda-4 eTale saMvatsa2Ine divase pUrNa karavo. A rIte cAra varSa sudhI ka2vuM. athavA zrAvaNavada-4thI bhAdaravA suda-4 sudhI soLa upavAsa karavA athavA zrA. va. -1thI AraMbha karI cAra upavAsanA pAraNe ekAsaNuM athavA besaNuM karavuM evI rIte cAra zreNIe karI saMvatsarIne divase pUrNa kare. e rIte cAra varSe karavuM. haMmezA samavasaraNanI pUjA karavI. ughApana jinapUjApUrvaka thAya. samavasaraNanA cAra biMbanI AgaLa cAra naivagha dharavA. noMdha : samavasaraNa tapa pUro thayA pachI pAMcame varase siMhAsana tapa avazya karavo joIe evI pravRtti che. siMhAsana tapa A pramANe che prathama pAMca upavAsa upara pAraNuM karavuM. e rIte cAra vAra pAMca pAMca upavAsanI latA karavI. temAM kula vIza upavAsa thAya che. ughApana yathAzakti ka2vuM. ane eka varasamAM pUrNa ka2vo naMdIzvara tapaH (amAvasyA tapa) naMdIzvara dvIpamAM rahelA caityonI ArAdhanA mATe dIvALInI amAvasyAne roja paTTa upara naMdIzvaranuM citra kADhI tenI pUjA karavI. te divase zaktimujaba upavAsa, AyaMbila, ekAsaNuM ke nivi ka2vI. pachI dareka amAvasyAe sAta va2sa sudhI ke eka varasa sudhI tapa karavo. puMDarIka tapaH caitrI punamane divase zrI puMDarIka svAmInI pratimAnI pUjA karavI tathA zakti pramANe upavAsa ekAsaNAdika tapa karavo. tyAra pachI dareka pUrNimAe tapa tathA pUjA karavI e pramANe sAta varSa sudhI ke eka varSa sudhI karavuM athavA bAra varSanI bAra caitrI pUrNimAM karavI. akSaya nidhi tapaH A tapa zrAvaNa 1.4 nA divase zarU karI soLa divase pUro karavo. temAM suvarNa/rUkha mATIno kuMbha karAvavo. pachI derAsara ke upAzraye jinabiMbanI samIpe gahuMlI karI sthApavo tenI samIpe svastika karI, Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 21 kalpasUtra padharAvavuM. tenI pAse haMmezA baMne kALanuM pratikramaNa, devapUjA, pustaka upara caMdaravo bAMdhavo, tathA devavaMdana vagere sarva vidhi karavI. sarvasukha saMpatti tapa: zukla ke kRSNa pakhavADIyAmAM ekame eka upavAsa karavo pachI bIjA pakhavADIe bIjathI be upavAsa karavA, trIje pakhavADIe trIjathI traNa upavAsa ka2vA ema yAvatu paMdarame pakhavADIye punama / amAsathI paMdara upavAsa ka2vA ema ekso vIza divase A tapa pUrNa thAya che. darzana-jJAna-cAritra tapaH darzana-jJAna-cAritranI zuddhi mATe darzana-jJAna-caritra tapa karavo. darzananA traNa upavAsa, jJAnanA traNa upavAsa, tathA cAritranA traNa upavAsa lAgaTa ke ekAMtare karavA ane yathAzakti darzana, jJAna ane cAritranI pUjA karavI. UNodaratA tapaH (1) alpAhAra (2) apArdhA (3) dvibhAgA (4) prAptA ane (5) dezona ema pAMca prakAre UNodarikA tapa kahevAya che (1) ekathI ATha koLIyA sudhI alpAhAra (2) navathI bAra koLIyA sudhI apAU. (3) terathI soLa koLIyA sudhI dvibhAgA (4) sattarathI covIza koLIyA sudhI prAptA ane (5) paccIzathI ekatrIza koLIyA sudhI kiMcid nyUna nAmanI UNodaratA thAya che. A pAMceya prakAranI UNodaratA traNa rIte vicAravI. (1+ka) temAM alpAhAramAM ATha koLIyAmAMthI eka koLIyo nyUna hoya to jaghanya. (1+kha) be-traNa-cAra-pAMcakoLIyA nyUna hoya to madhyama ane (1+ga) cha-sAta-ATha kavala nyUna hoya to utkRSTa. (2) apArdhAmAM 12mAMthI eka kavala nyUna hoya to jaghanya apArdhA, be ke traNa kavalathI nyUna hoya te madhyama apArdhA ane cAra kavalathI nyUna hoya to utkRSTa apArdhA kahevAya che. (3) dvibhAgA: tera kavala hoya to utkRSTa, cauda ke paMdara kavala hoya to madhyama ane 16 kavala hoya to dhanya dvibhAgA jANavI. (4) prAptA UnodarikA : sattara ke aDhAra kavalano AhAra hoya to utkRSTa prApta UNodarikA, ogaNIsathI bAvIsa kavalano AhAra hoya to madhyama prApta UNodarikA, trevIza ke covIza kavala AhAra hoya to jaghanya prApta UNodarikA. (5) kiMcidUnA UNodarikA : sAta ke cha kavala nyUna hoya to utkRSTa kiMciddhanA, pAMca, cAra ke traNa kavala nyUna hoya to madhyama prApta UNodarikA thAya che ane eka ke be kavala nyUna hoya to jaghanya UNodarikA thAya che. puruSano AhAra batrIza kavala hoya che. strIno AhAra aThThAvIza kavala hoya che ane napuMsakano AhAra covIza kavala hoya che. A pramANe pAMceya prakAranI UNodarikAno tapa paMdara divase pUrNa thAya che. damayaMtI tapa : ekeka bhagavAnane AzrayIne 24-24 AyaMbila karAya che te damayaMtI tapa A tapamAM 576 AyaMbila ane 24 pAraNA thAya che. athavA saLaMga 576 AyaMbila ka2Ine karI zakAya che. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 niSkramaNa tapaH sumatinAtha bhagavAne ekAsaNuM karIne dIkSA lIdhI temane AzrayIne ekAsaNuM karavuM. vAsupUjya svAmIe upavAsa karIne dIkSA lIdhI tene AzrayIne upavAsa karavo, pArzvanAtha ane mallinAtha svAmIe akrama karI dIkSA lIdhI tethI teone AzrayIne aTTama karavA. bAkInA viza tIrthakaroe chaThTha karI dIkSA lIdhI tethI temane AzrayIne ekeka chaThTha karavo. sarva maLIne 47 upavAsa tathA eka ekAsaNuM thAya ane AMtarAnA bAvIza divasa thAya 47+1+22=70 divasa thAya. kevala tapa? A tapamAM je tIrthakara je tapa karI kevalajJAna pAmyA hoya te tIrthakarane AzrayIne te tapa karavo. zrI AdinAtha, mallinAtha, nemanAtha ane pAzvanAthe aTTama tapa karI kevaLajJAna meLavyuM tethI temane AzrayIne cAra aThama karavA, zrI vAsupUjya svAmIne cothabhaktathI kevaLajJAna thayuM temane AzrayIne upavAsa karavo bAkInA ogaNIza tIrthakarone chaThTha bhAvathI kevaLajJAna thayuM teone AzrayIne chaThTha karavA. sarva maLI ekAvana upavAsa thayA vacce 23 aMtaranA 23 ekAsaNa gaNatA kula 74 divase tapa pUrNa thAya. nirvANa tapa : A tapamAM je tIrthakara je tapasyA karIne mukti pAmyA hoya te tapa te ja prakAre ekAMtara upavAsathI karavo temAM zrI AdinAtha cha upavAsathI nirvANa pAmyA che. zrI mahAvIra svAmI chaThTha tapathI bAkInA bAvIsa tIrthakaro eka mAsanA upavAsathI mokSa pAmyA che. te sarva tapanA upavAso ekAMtara ekAsaNA vaDe karatA 44 mAsa ane soLa divase thAya che. zrI mahAvIra tapaH tapanuM nAma saMkhyA varasa | mAsa divasa tapanuM nAma saMkhyA varasa | mAsa divasa cAramAsI be mAsI mAsa khamaNa. ardha mA khamaNa 6 mAsI traNa mAsI aDhI mAsI doDha mAsI bhadra-mahAbhadra pAMca divasa nyUna cha mAsI/1 aTTama chaTTa pAraNA dikSA dIna |- | i kula va.mA.di. |19 40 mAsa = 3-4-00 74 divasa= 0-3-14 | 20 |16 3-6-14 . dIkSAdina sarvato bhadra | 12 06 15 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 293 zrI vIraprabhu utkaTita Asana ane pratimamAM seMkaDo vAra rahyA. pravrajyAnA divasathI prathamanA kSetrathI zrI vIra prabhunuM sarva paNa tapakarma pANI vinAnuM thayuM. zrI viraprabhuno A sarva paNa chabastha paryAya bAra varasa chamAsa ane paMdara divasa thayo. e pramANe zrImad mahAvIra tapa kahevAyo. tethI A zrata rUpI sAgara apAra che. temAM batAvAyelA taponI ArAdhanA karanArA jIvo anaMtA che. skandaka vagere puruSavizeSovaDe aneka prakAranA tapo AcArAyA che ema saMbhaLAya che tethI A graMthamAM temAnA keTalAnuM varNana karI zakAya ? A kaMIka dizA sUcana mAtra che. ane A tapo gaMdhahasti vaDe racAyelA paMcAsaka vagere zAstromAM je kahevAyela che te batAvAyA che. paraMtu potAnI buddhithI nahIM ane bIjA paNa tapa vizeSo bahuzrutonA AmnAyathI jANavA. have tapanI AcaraNAthI thatA lAbhone batAve che jaha jaha daDhappainno veraggagao tavaM kuNai jIvo / taha taha asuhaM kammaM jhijai sIyaM va sUrahayaM / / 452 / / nANapavaNeNa sahio sIlujjalio tavomao aggI / davahuyavaho vva saMsAraviDavimUlAI niddahai / / 453 / / yathA yathA dRDhapratijJo vairAgyatastapaH karoti jIvaH tathA tathA'zubhaM karma kSIyate zItamiva sUryahatam / / 452 / / jJAnapavanena sahitaH zIlojvalita: tapomayo'gniH davahutavaha iva saMsAraviTapimUlAni nirdahati / / 453 / / gAthArtha jevI rIte sUryanA udayathI ThaMDI dUra thAya che tevI rIte dRDhapratijJAvALo vairAgyane pAmelo jIva jema jema tapa kare che tema tema tenA azubha karmo nAza pAme che. (452) jJAna rUpI pavanathI sahita, zIlathI ujjavalita kaparUpI agni dAvAnaLanI jema saMsAra rUpI vRkSanA mULane bALe che. (453) sugame / / atha tapobahumAne tatkartRnutkarSayan praNamaMzcA''ha - have tapanA bahumAnamAM graMthakAra tapa karanArAonA guNonuM kIrtana karatA ane teone praNAma karatA kahe che. dAso'haM bhicho'haM paNao'haM tANa sAhusuhaDANaM / tavatikkhakhaggadaMDeNa sUDiyaM jehiM mohabalaM / / 454 / / daso'haM mRtyo'haM praNato'haM teSAM (tAn) sAdhusubhaTAnAM (n) tapastIkSNakhaDgadaMDena sUditaM yaiH mohabalam / / 454 / / gAthArthaH jeo vaDe tapa rUpI tIkSNa daMDathI mohanuM sainya nAza karAyuM che te sAdhu subhaTone huM namyo chuM, teono dAsa chuM. teono cAkara chuM. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 pAThasiddhava / / atha tapoviSaya eva ziSyopadezamAha - have tapanA viSayamAM ja ziSyone upadeza ApatA kahe che mailammi jIvabhavaNe viinnanimbhivasaMjamakavADe / dAuM nANapaIvaM taveNa avaNesu kammamalaM / / 455 / / maline jIvabhavane vitIrNanizchidrasaMyamakapATe dattvA jJAnapradIpaM tapasA apanaya karmamalam / / 455 / / gAthArtha : baMdha karAyA che nibiDa saMyama rUpI kapATa jemAM evA malina jIvarUpI bhavanamAM jJAna rUpI dIpaka pragaTAvIne tapathI karmarUpI maLane dUra karo. (455) jIva eva bhavanaM-gRhaM tasmin karmakacavaramaline, AgaMtukakarmamalanipedhArthaM vitIrNanibiDasaMyamakapATe jJAnapradIpaM dattvA piTikAdisthAnIyena tapasA karmamalamapanaya yena nirvRtimavApnosi, uktaM ca "nANaM-payAsayaM sohao tavo saMjamo ya guttikaro / tiNhaM pi samAoge mokkho jiNasAsaNe bhaNio / / 1 / / punarapi tapaHzoSitakarmamalAn munIn nAmagrAhaM namaskurvanAha - TIkArthaH jIvarUpI bhavana te jIvabhavana ane te karmarUpI kacarAthI bharela che tethI tevA jIvarUpI bhavanamAM navA AvatA karmone aTakAvavA saMyamarUpI kapATane baMdha karI jJAna rUpI dIpakane pragaTAvIne taparUpI. sAvaraNIthI karmamaLane dUra kare jethI te mokSane pAme ane kahyuM che ke - jJAna prakAzaka che, tapa zodhaka che, ane saMyama guptine karanAra che A traNeyanA yogathI jainazAsanamAM mokSa kahevAyo che. pharI paNa jeoe tapathI karmarUpI maLane zoSI nAkhyuM che tevA munionA nAma laIne namaskAra karatA kahe che. tavahuyavahammi khiviUNa jehiM kaNagaM va sohio appA / te aimuttayakurudattapamuhamuNiNo namasAmi / / 456 / / tapohutavahe kSiptvA yaiH kanakamiva zodhita AtmA tAn atimuktakakurudattapramukhamunIn namAmi / / 456 / / gAthArtha tapa rUpI agnimAM zekIne (nAkhIne) potAno AtmA suvarNanI jema zuddha karAyo che te atimuktaka, kurudatta pramukha munione huM namaskAra karuM chuM. 4: punaratikumuniriti ?, 3mte - prazna : paNa A atimuktaka muni koNa che ? uttara : kathAnakathI kahevAya che. atimuktaka kathAnaka polAsapura nagaramAM jinabhavanonI dhvajA rUpI pallavothI jANe caMdranA kalaMkane sApha na karato hoya evo vijaya nAmano mahArAjA che ane tenI zrI devI nAmanI rANI che. siMha svapnathI sUcita tene putra thayo jenuM Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 25 atimuktaka evuM nAma rakhAyuM. have jyAre te ATha varasano thayo tyAre kiMmatI vastrAbharaNothI alaMkRta ghaNAM rAjaputrothI sahita suvarNamaya daDAthI rAjamArga para rame che ane te vakhate nagaranI bahAra zrIvIra jinezvara samovasaryA. (4). pachI nagaramAM gautamasvAmI gocarIe padhAryA. tene joIne khuza thayela aImutto zarIramAM samAto nathI. (arthAtu ati AnaMda pAmyo.) pachI sanmukha AvIne vinayathI vaMdana karIne pUche che ke he devAnupriya ! tame koNa cho ? te kaho athavA tame zA mATe bhamo cho ? pachI prauDha AcAraNathI khuza thayela bhagavAna gautama svAmI paNa kahe che ke ame nigraMtha zramaNo chIe ane bhikSA mATe nagaramAM bhamIe chIe. pachI rAjaputre kahyuM ke mAre ghare padhAro jethI huM bhikSA ApI zakuM. hAthanI AMgaDIthI pakaDIne aImutto gautama svAmIne rAjabhavanamAM laI gayo. gautama svAmIne laI AvatA aimuttAne joIne tenI mAtA sanmukha AvI ane traNa pradakSiNA ApIne vaMdana karIne vipula azanAdi sAmagrIthI pratibhAbhIne pachI pAchA vaLelA gautama svAmIne vAMde che. ane kumAra pUche che ke he bhagavan! ahIM tame kaI vasatimAM padhArazo? pachI gautama svAmIe kahyuM ke bahAra amArA dharmAcArya zrI vIra jinezvara samovasaryA che, amo tenI pAse jaIzuM ema kahIne gautama svAmI gayA ane aImutto pAchaLa jinezvaranI pAse gayo. bhagavAne paNa tenI AgaLa saMsArane mathanArI dezanA karI. (13) aImutto paNa pUrva janmamAM sArI rIte pravajyAne pALIne devalokamAM jaIne ahIM utpanna thayo che. pUrve paNa ghaNAM karmone khapAvIne laghukarmI thayo hovAthI hamaNAM jinanA vacanane sAMbhaLI tatpaNa samyaktvanI prApti karI. pachI kahe che ke he bhagavan! ApanA svahaste huM dIkSA levA icchuM chuM. jinezvara paNa kahe che ke vilaMba karIza nahIM. pachI parama saMvegane dhAraNa karato aImutto mAtApitAne kahe che ke mane jinezvaranI pAse dIkSA levAnI rajA Apo. (17) he putraka ! tuM zreSTha sukhano vilAsI evo sukumAra bALaka che jyAre kevaLa kaSTanA anuSThAnavALI A dIkSA duSkara che e pramANe mAtApitAe kahyuM tyAre aImutto kahe che ke tamArI vAta sAcI che paNa varSollAsa thaye chate anaMtavIryavALA jIvane A dIkSA duSkara nathI ane traNa bhuvana rUpI ghara baLe chate nAzI chUTanAra bALa-vRddha pramukhone zI ciMtA hoya ? ane A bhavavAsa jarAmaraNa-roga-zoka rUpI agnithI baLelo che tethI evo kyo hitaiSI nIkaLatAne vAre ? ityAdi yukti saMgata vANIthI mAtA-pitAne pratibodha karIne aImuttAe zrI vIra jinezvaranI pAse dIkSA lIdhI ane pachI thoDA divasomAM vironI pAse agIyAra aMgo bhaNe che. (23) pachI aImutto guNa ratna saMvatsara tapano svIkAra kare che. prathama mAse cotha bhaktane pAraNe cotha bhakta, divase utkaTika AsanathI ane rAtre nirvastra vIrAsanathI rahe che. bIje mahIne chaThThane pAraNe chaThTha, trIje mAse aThThamanA pAraNe aTTama, cothA mAse cAra upavAsane pAraNe cAra upavAsa, pAMcame mAse pAMca upavAsa, chake mAse cha upavAsanA pAraNe cha upavAsa, ema ekeka mAse ekeka upavAsathI vadhatA yAvat soLame mAse soLaupavAsanA pAraNe soLa upavAsathI pAraNuM kare che. divase utkaTita AsanathI ane rAtre nirvastra virAsanathI rahe che. pachI bhikSunI bAra pratimAone vahana kare che te A pramANe- prathama pratimA prathama mahIne alepa bhojana AhArapANInI ekeka dattInI, bIjI pratimA be mAsanI AhAra-pANInI be be dattInI, trIjI pratimA traNa mAsanI traNa traNa dattInI, cothI pratimA cAra mAsanI cAra cAra ittinI, pAMcamI pratimA pAMca mAsanI pAMca pAMca dattInI, chaThThI pratimA cha mAsanI cha cha dattInI, sAtamI pratimA sAta mAsanI sAta sAta Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 dattInI, AThamI pratimA sAta ahorAtrInI ekAMtare nirjaLa cothabhakta, vacce ThAma covihAra, AyaMbila kAyotsarga uttAnAdi Asane rahI upasarga sahana kare, navamI pratimA sAta ahorAtrInI, tapa AThamI pratimA tsarga. utkaTikAsane athavA daMDAsane rahI upasarga sahana kare. dasamI pratimA sAta ahorAtrInI, tapa AThamI pramANe kare, kAyotsarga-godohitrAsana, vIrAsana ke kerInI jema vakra zarIre besI upasarga sahana kare. agIyAramI pratijJA eka aho rAtrInI, nirjaLa chaTTa, AgaLa pAchaLa ThAma cauvihAra ekAsaNuM prathama ekAsaNanI ahorAtrIe kAyotsarga rahI upasarga sahana kare. bAramI pratimA ekarAtrInI nirjaLa aTTama AgaLa pAchaLa ThAma cauvihAra ekAsaNuM, prathama ekAsaNAnI rAtrIe siddhazilA upara ekAgraSTi rAkhI kAyotsarga karI upasarga sahana kare, aticAra rahita pravRtti hoya. e pramANe bIjA paNa cha-aTTama Adi tIvra taparUpI agnithI suvarNanI jema potAne nirmaLa karIne mokSamAM gayo. (30) kurudatta maharSi kathAnaka nAgapura nAmanuM nagara che je nAgarAjanA mastakanI jema judA judA prakAranA sphaTikothI jaDelA dhavala sphaTika gRhovAnuM dudharSa che. tyAM koI vaNika rahe che ane teno kurudatta nAmano putra che ane bhavasvarUpane jANIne prathamanA ja yauvanAraMbhamAM te riddhine choDIne strI svajananA saMbaMdhano tyAga karI dIkSA svIkAre che ane TuMkamAM ja sarva zratane bhaNe che ane pUrve varNavAyela svarUpavALA ghaNAM tapIne kare che. pachI te kyAreka atibhISaNa pratimAne svIkArI smazAnamAM rahe che. (4) have tyAM koI vakhata jenuM dhana corAI gayuM che evA kuDhiyA tyAM AvyA. mArgathI paribhraSTa thayelA teo kurudatta munivarane mArga pUche che. parama padamAM lIna thayelA A muni jyAre kaMIpaNa bolatA nathI tyAre te anAryoe mastaka para mATInI pALa bAMdhIne citAmAMthI agni laI temAM nAkhyo. kramathI bahAra baLatuM che zarIra jenuM ane aMdarathI sad dhyAna rUpI agnithI bALI nAkhyo che sarva karmamaLa jeNe evA te aMtakRt kevaLI thaIne kurudatta muni siddha thayA. evI rIte tArUpI agnithI karmamaLA bALIne anaMtA jIvo siddha thayA che. (8). (e pramANe kurudatta muninuM kathAnaka samApta thayuM tenI sAthe dazamI nirjarA bhAvanA samApta thaI.) tapasA karma nirjarayatA'pyuttamaguNeSu bahumAna: kAryaH, anyathA tapaso'pi tathAvidhaphalAbhAvena vaiyarthyaprasaMgAt, ato nirjaraNabhAvanA'nantaraM uttamaguNabhAvanAmAha - tapathI karmanI nirjarA karatA jIve paNa uttamaguNone vize bahumAna karavuM joIe. (guNa ane guNIno kathaMcit abheda hovAthI ahIM uttamaguNothI uttama guNIjana levA) nahIMtara tapathI paNa tevA prakAranA phaLanI prApti na thavAthI niSphaLa thavAno prasaMga Ave. AthI nirjarAbhAvanA pachI uttamaguNa bhAvanAne kahe che. dhannA kalattaniyalAI bhaMjiuM pavarasattasaMjuttA / vArIo vva gayavarA gharavAsAo viNikkhaMtA / / 457 / / kuDhiyA eTale eka jAtanA mUrNa halakA manuSyo. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 297 dhannA gharacArayabaMdhaNAo mukkA caraMti nissaMgA / jiNadesiyaM carittaM sahAvasuddheNa bhAveNa / / 458 / / dhannA jiNavayaNAI suNaMti dhannA kuNaMti nisuyAiM / dhannA pAraddhaM vavasiUNa muNiNo gayA siddhiM // 459 / / dukkarameehiM kayaM jehiM samatthehiM jovvaNatthehiM / bhaggaM iMdiyasenaM dhiipAyAraM vilaggehiM / / 460 / / jammaM pi tANa thuNimo himaM va vipphuriyajhANajalaNammi / tAruNNabhare mayaNo jANa sarIrammi vi vilINo / / 461 / / je pattA lIlAe kasAyamayarAlayassa paratIraM / tANa sivarayaNadIvaMgamANa bhaI muNiMdANaM / / 462 / / dhanyAH kalatranigaDAn bhaktvA pravarasattvasaMyuktAH vArita iva gajavarAH gRhavAsAd viniSkrAntAH / / 457 / / dhanyA gRhacArakabaMdhanAt muktAH caranti niHsaMgAH jinadezitaM cAritraM svabhAvazuddhena bhAvena / / 458 / / dhanyA jinavacanAni zrRNvanti dhanyAH kurvanti nizrutAni dhanyAH prArabdhaM vyavasAyya munayo gatAH siddhim / / 459 / / duSkarametaiH kRtaM yaiH samartharyovanasthaiH bhagnamindriyasainyaM dhRtiprAkAravilaggaiH / / 460 / / janmApi teSAM stumaH himamiva visphuritadhyAnajvalane tAruNyabhare madano yeSAM zarIre nirvilInaH / / 461 / / ye prAptA lIlayA kaSAyamakarAlayasya paratIraM teSAM zivaratnadvIpaM gatAnAM bhadraM munIndrANAm / / 462 / / gAthArtha: hAthI jema sAMkaLa toDIne nAzI jAya tema strIrUpI beDI bhAMgIne gharavAsano tyAga karatA zreSTha sattvathI yukta jIvo dhanya che. (457) ghara rUpI kArAvAsanA baMdhanathI mukta thayelA ni:saMga bhAvathI, zuddha svabhAvathI, jinadezita yAritrane sAyare che te dhanya che. (458) jinavacanane sAMbhaLe che te dhanya che. sAMbhaLeluM Acare che te dhanya che, lIdhelA vratane ArAdhIne mokSamAM gayA te munione dhanya che.(459) Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 tirUpI prakAra upara caDhIne, yauvanavayane dharanArA, samartha evA puruSo vaDe indriya sainya bhaMgAyuM te jIvo vaDe duSkara karAyuM. (460) viskurita thayuM che dhyAna rUpI agni jemAM, bhara yauvanavALA jeonA zarIramAM paNa himanI jema kAma ogaLI gayo che teonA janmanI paNa ame stavanA karIe chIe. (461) jeo lIlAthI kaSAyarUpI samudranA pArane pAmelA che te dhanya che, kalyANakArI zivarUpI ratna dvIpane pAmelA te munIMdrone huM praNAma karuM chuM. (432) sugamA eva / navaraM vArI-gajabaMdhanArthaM gartA, gRhameva cArakabandhanaM-guptiyantraNaM, dhRtiH mAnaso'vaSTambhaH saiva prakArAstamArUDhaiH / kaSAyA eva makarAlayaH-samudraH / zivo-mokSaH sa eva ratnadvIpaH, anyo'pi samudrapAraM gataH kila ratnadvIpaM vrajatIti / / athottamaguNavatAM maharSINAM namaskArakaraNena tadbahumAnamAvirbhAvayannAha - - TIkArthaH gAthArtha sugama che. vArI eTale hAthIne bAMdhavA mATe khAI khodavI te cAraka baMdhana eTale kedakhAnuM, dhRti eTale mananI dRDha zakti ane te ja prAkAra ane zakti rUpI prAkAra upara ArUDha thayelA, #SAyA pava marAyaH eTale kaSAya rUpI samudra, ziva eTale mokSa ane te ja ratnadvIpa. bIjo paNa samudrapAra gayelo ratnadvIpa avazya jAya che. have uttama guNavALA maharSione namaskAra karavApUrvaka tenA bahumAnane prakaTa karatA kahe che. paNamAmi tANa payapaMkayAiM dhaNukhaMdapamuhasAhUNaM / mohasuhaDAhimANo lIlAe niyattio jehiM / / 463 / / praNamAmi teSAM padapaMkajAni dhanaskaMdapramukhasAdhUnAM mohasubhaTAbhimAno lIlayA niyaMtrito yaiH / / 463 / / gAthArtha : dhana-aMdhaka vagere sAdhuonA pagarUpI kamaLone praNAma karuM chuM jeoe lIlAmAtrathI mohasubhaTanA abhimAnane niyaMtrita karyo. (463) spaSTA / dhanukathAnakaM cedaM - dhanunuM kathAnaka have kahevAya che dhanunuM kathAnaka kAkaMdI nAmanI nagarI che. kAminIonA zreSTha ratnonA AbhUSaNanI prabhAthI nAza pAmelo che aMdhakAra jemAM evI te nagarImAM dIpako maMgalamAtra ja che. temAM yathArtha nAmavALo jitazatru rAjA che tathA asaMkhyAtadhananI svAminI, suguNA dhana sArthavAhanI patnI evI bhadrA nAme sArthavAhI vase che. ane teno guNathI yukta dhana nAme uttama putra che, bALapaNamAM ja teno pitA maraNa pAmyo. vRddhine pAmelo evo te kaLAone bhaNe che ane mAtAe zreSTha rUpavALI batrIza vaNika kanyAone paraNAvI ane moTA batrIza mahelo karAvyA ane tenI aMdara dhanune yogya moTuM bhavana karAvAyuM. ane batrIza strIonI sAthe tyAM rahelo dhanu bhogone bhogave che. paramasukhane pAmelo sUryanA paNa asta ke udayane jANato nathI. jema abhinava deva svargamAM gayelA paNa kALane jANato nathI tema te batrIza pAtrabaddha nATakone joto gayelA kALane jANato nathI. (7) Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 299 have kyAreka bahAra jatA jana samUhane joIne, potAnA parijanane pUchIne teNe jANyuM ke sahasAmravana udyAnamAM zrI vIra jinezvara samovasaryA che. pachI moTI zraddhAthI rathamAM besIne potAnA parijananI sAthe vaMdana mATe jAya che. tenA pratibodhano samaya thayo che ema jANIne bhagavAna vaDe tene kahevAyuM ke A saMsAra duHkhanA hetuvALo che, du:khanA svarUpavALo che ane du:khanA phaLavALo che. A saMsAramAM jinadharmane choDIne bIjuM kaMI zaraNa nathI. sAmagrI hote chate viSayarUpI AmiSanA lavamAM Asakta evA je mUDhovaDe A paripUrNa dharma ArAdhAyo nathI teovaDe A AtmA hArI javAyo che paraMtu dhIra puruSo tene ArAdhIne ajarAmara sthAnamAM jAya che e pramANe saMveganA sAravALA zrI vIra jinezvaranA subhASitone sAMbhaLIne saMvigna dhanukumAra Ubho thaIne kahe che ke he jinezvara ! nigraMtha pravacananI huM zraddhA karuM chuM tathA tamArA svahastathI dIkSA levA icchuM chuM. jinezvara paNa kahe che ke vilaMba karIza nahIM. (14) pachI ghaNAM prakAravALI yuktiothI mAtAne samajAvIne rajA laIne. jitazatru rAjAe svayaM ja karelo che dikSAno mahotsava jeno evo dhana paMcamuSTi loca karIne dIkSA le che ane dIkSAnA prathama divasathI mAvajIva sudhI chaThThane pAraNe chaThTha ane pAraNuM aMtaprAMta bhikSAvALI AyaMbilathI uNodarI tapapUrvaka karavuM evo abhigraha jinezvaranI pAse le che. jaladIthI agIyAra aMgane bhaNIne ghora tapa karato vIrAsana vagerethI pretavanamAM raheto rAtri divasa para ni:saMga pRthvItala para vicare che. bahArathI sUkAyela vRkSanA jevo zarIravALo aMdarathI vispharita tapa tejavALo, sura ane asurothI sahita parSadAmAM zreNika rAjAvaDe puchAyelA prabhu vIre bhuvanamAM harSane karanAro dhanu duSkarakAraka che ema kahyuM. navamAsa sudhI duSkara tapanuM AcaraNa karIne eka mAsa pAdapopagamana anazanane karIne te mahAtmA svArthasiddha vimAnamAM anuttara deva thayo ane ahIMthI AvIne karmamaLane nAza karIne mahAvidehamAM siddha thaze. (22) ' skanda muninuM kathAnaka zaradaRtunA sUryanA biMbanI jema pracura tejavALuM kArtikapura nAmanuM nagara che. zatrurUpI pataMgIyAne mATe agni samAna evo agni nAme rAjA che ane tene kArtikA nAme atizaya rUpavatI putrI che. kAmamAM Asakta evo rAjA svayaM ja yauvanane pAmelI evI potAnI putrIne paraNyo ane kALathI tene putra thayo tenuM nAma svAmI kArtikeya karAyuM. te moTo thaI kumAra bhAvane pAme che, virazrI nAme tenI bahena thaI ane rohataka nagaramAM kucarAjAnI sAthe tene paraNAvI. (4). kyAreka vasaMta mAsanA utsavamAM mAtAmahanA (mAtAnA pitA = nAnAnA) gharethI bIjA kumArone bheTaNAM AvatA juve che. pachI mAtAne pUche che ke he mAtA ! zuM mAre koI mAtAmaha nathI ? jethI mane koIpaNa bheTamAM mokalatuM nathI. have tenI raDatI mAtA kahe che ke he vatsa ! tAro ane mAro paNa eka ja pitA che tethI tAro pitA ja tAro mAtAmaha che baMne eka ja che. he mAtA, A kevI rIte ? e pramANe kumAre puchayuM tyAre mAtAe sarva vyatikara putrane kahyo. te sAMbhaLIne kumAra ekAeka nirveda pAmyo ane sugurunI pAse dIkSAne svIkAre che ane thoDA divasomAM gItArtha thayelo ekalavihAra pratimAthI vicare che ane ekavAra te kinkaMdhi parvata para rAtrI divasanI pratimAne rahyA ane varasAda paDyo. zarIranA maLane dhoIne pANI paththaranA drahamAM pravezya ane te sarovaranuM sarva pANI sarvoSadhi rU5 thayuM ane temAM snAna karela loka sarva vyAdhiothI mukAya che e pramANe dakSiNApathamAM te parvatapara tIrtha pravaryuM. pachI vihAra karatA te rohataka nagaramAM jAya che (12) pachI Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 bhikSAne mATe potAnA ghare AvelA bhAIne vIrazrI bahene joyA. pachI kRza zarIravALA bhAIne joIne bahena 2DI. A Ano koIpaNa hRdayavallabha che evo ulaTo pariNAma kuMcarAjAne thayo. pachI muni pAchA nIkaLe che tyAre rAjAe tenI pIThane zakti nAmanA zastrathI bhedI tyAre mUrchA khAIne sAdhu pRthvIpara paDyA. pachI pUrve siddha thayelI mo2I vidyA sAdhune upADIne mo2Iya skaMda parvatapara laI gaI ane te sAdhuM tyAM samAdhine prApta thayelA marIne devalokamAM gayA pachI te pradezanuM nAma svAmIgRha thayuM ane te skaMdaparvata para kALa pAmyo tethI te parvatanuM bIjuM nAma skaMdaka thayuM. (17) bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 ane A bAju potAno bhAI marAyo che ema jANIne vI2zrI adhika raDe che ane kahe che ke bAMdhava ! tArA banevIe tAruM Atithya sAruM karyuM. athavA ahIM teno doSa nathI. pUrve karAyelA tenA ane mArA pApakarmono doSa che ityAdi tenA pralApo sAMbhaLIne tathA Ano bhAI anArya evA mArA vaDe haNAyo che ema jANIne du:khI thayelo rAjA pralApane kare che ke avicArita karanAro huM AvA prakAranA atimoTA pApathI kevI rIte mukAIza ema te evA ati moTA viSAdane pAme che jethI vIrazrI patnInI sAthe sugurunI pAse dIkSAne svIkAre che pachI vI2zrI traNa varasa cAritra ArAdhIne devalokamAM gaI ane kuMcasAdhu paNa devalokamAM gayo. (23) athopasaMharannAha have upasaMhAra karatA kahe che ke - iya evamAiUttamaguNarayaNAharaNabhUsiyaMgANaM / dhIrapurisANa namimotiyaloyanamaMsaNijjANaM // / 464 / / ityevamAdiuttamaguNaratnAbharaNabhUSitAMgAn dhIrapuruSAn namAmaH trilokanamasyAn / / 464 / gAthArtha : Ama AgaLa varNavAyela uttama guNarUpa ratnonA AbharaNathI bhUSita karAyuM che zarIra H jeonuM, traNa lokane namanIya evA dhIrapuruSone ame namaskAra karIe chIe. samyagjJAnAdayo guNA eva ratnAbharaNaM tena bhUSitAGgAnAM, zeSaM sugamamityekAdazI bhAvanA samAptA / / uttamaguNabhAvanA'nantaramuktA, uttamaguNAnAM ca madhye jinadharmaprAptirevottamottamo guNaH, tadbhAva eva zeSaguNAnAM sadbhAvAt saphalatvAccetyata uttamaguNabhAvanA'nantaraM vizeSottamaguNarUpajinazAsanabodhiprAptibhAvanAtmikAM dvAdazI bhAvanAmAha - TIkArtha : samyagnAnAdi guNo ja ratnanA AbharaNo che ane tenAthI bhUSita za2I2vALAne ame namaskAra karIe chIe. bAkInuM sugama che. A pramANe agIyAramI bhAvanA samApta thaI. uttama guNabhAvanA hamaNAM kahevAI. uttamaguNomAM jinadharmanI prApti e ja uttamottama guNa che. jinadharma hoya to ja bAkInA guNono sadbhAva hoya che ane saphaLa thAya che AthI uttama guNabhAvanA pachI vizeSa uttama guNarUpa jinazAsananI bodhinI prApti svarUpa bAramI bhAvanAne kahe che bhavarannammi aNaMte kumaggasayabholieNa kahakaha vi / jiNasAsaNasugaIpaho punnehiM mae samaNupatto ||465 / / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 301 bhavAraNye'nante kumArgazatabholitena kathaMkathamapi jinazAsanaM sugatipathaH puNyairmayA samanuprAptaH / / 465 / / gAthArtha : anaMta bhayAraNyamAM seMkaDo kumArgothI bhoLavAyela evA mArAvaDe puNyothI koIka rIte (mahASTathI) nizAsana 35. sugatino bhA[ prApta 42|yo cha. (475) jinazAsanameva sugatipathaH / kathaMkathamapi kaSTenAsau mayA prAptaH, zeSaM sugamam / / kimityasau kaSTena prApta: ? ityAha - . jinazAsana ja sugatimArga che ane te mArAvaDe kaSTathI prApta karAyo che. zA mATe kaSTathI prApta karAyo che ? tene kahe che Asanne paramapae pAveyavvammi sayalakallANe / jIvo jiNiMdabhaNiyaM paDivajai bhAvao dhammaM / / 466 / / Asanne paramapade prAptavye sakalakalyANe jIvo jinendrabhaNitaM pratipadyate bhAvato dharmam / / 466 / / gAthArtha : prApta karavA yogya sakala kalyANanuM dhAma paramapada najIka hoya tyAre jIvabhAvathI (nezvare 4aa dhanI svI.2 43 cha. (477) sugamA / / itazcAyaM kaSTaprApya iti darzayati - ane AthI A mokSa kaSTa sAdhya che tene batAve che. maNuyattakhettamAIhiM vivihaheUhiM labbhae so ya / samae ya aidulaMbhaM bhaNiyaM maNuyattaNAIyaM / / 467 / / manujatvakSetrAdibhirvividhahetubhiH labhyate so ca samaye cAtidurlabhaM bhaNitaM manujatvAdikam / / 467 / / gAthArtha : manuSyapaNuM tathA manuSyakSetra vagere vividha prakAranI sAmagrIthI te mokSa prApta karAya che ane zAstramAM manuSyanI prApti ati durlabha kahI che. (417) subodhA / / kena punarvacanena samaye manujatvAdikaM durlabhamuktam ? ityAha - paNa kayA vacanathI zAstramAM manuSyapaNuM vagere durlabha kahevAyuM che ? tene kahe che mANussa khetta jAI kularUvA''rogga AuyaM buddhI / savaNoggaha saddhA saMjamo ya loyammi dulahAiM / / 468 / / mAnuSyakSetrajAtikularUpArogyAyurbuddhayaH zravaNAvagrahI zraddhA saMyamazca loke durlabhAni / / 468 / / Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 __uthArtha : manuSya5j, kSetra, ti, puSa, 35, mAya, AyuSya, buddhi, zraqAno avaDa, zraddhA bhane saMyama lobha huna . (478) asyAzca gAthAyA bhAvArtho balinarendrAkhyAnake samAkhyAta eva, manujatvAdikaM cAgame 'cullaga pAsaga dhane' ityAdibhirdRSTAntairdulabhamuktaM, atastanmadhyAdupalakSaNArthaM yugasamilAdRSTAntamekamAha - TIkArtha : ane A gAthAno bhAvArtha balinarendra kathAnakamAM kahevAyo che ja ane manuSyapaNuM vagere AgamamAM cullaka, pAsana, dhAnya vagere dRSTAMtothI durlabha kahevAyo che AthI temAMthI yugasamilAnuM dRSTAMta upalakSaNane mATe kahevAya che. avaradisAe jalahissa koI devo khiveja kira samilaM / puvvadisAe u jugaM to dulaho tANa saMjogo / / 469 / / avi jalahimahAkallolapelliyA sA labheja jugachircha / maNuyattaNaM tu dulahaM puNo vi jIvANa'unANaM / / 470 / / aparadizi jaladheH ko'pi devaH kSipet kila samilAM pUrvadizi tu yugaM tato durlabhaH tayoH saMyogaH / / 469 / / api jaladhimahAkallolapreritA sA labheta yugacchidraM manujatvaM tu durlabhaM punarapi jIvAnAM apuNyAnAm / / 470 / / gAthArtha : koI deva chellA svayaMbhUramaNa samudranA pazcima kAMThA para samilAne mUke ane pUrvanA kAMThApara yugane mUke pachI samudranA mahAmojAothI hAlatA cAlatA te baMne paNa bhegA thaIne eka bIjAmAM parovAI jAya e jeTaluM durlabha che tenA karatA adhanya jIvone manuSyapaNuM meLavavuM vadhAre huma . (478-470) pratItArthe / / yathA manujatvaM dazabhirdRSTAntairdurlabhaM, evaM kSetrajAtyAdInyapi / tatastAni sarvANi labdhvA'pi yo jinadharme pramAdyati sa jarAmaraNAdibhirAghrAta: zocayatIti darzayati - . jevI rIte manuSyapaNuM daza daSTAMtothI durlabha che tema kSetra-jAti vagere daza dRSTAMtathI durlabha che. tethI te sarvane meLavIne je jinadharmamAM pramAda kare che te jarAmaraNAdithI suMghAyelo zokane pAme che tene batAve che. khettAINi vi evaM dulahAI vaNiyAiM samayammi / tAI pi hu labhRNaM pamAiyaM jeNa jiNadhamme / / 471 / / so jUrai majhujarAvAhimahApAvasenapaDiruddho / tAyAramapecchanto niyakammaviDaMbio jIvo / / 472 / / kSetrAdIni apyevaM durlabhAni varNiNatAni samaye tAnyapi khalu labdhvA pramAditaM yena jinadharme / / 471 / / Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 303 saH sIdati mRtyujarAvyAdhimahApApasainyapratiruddhaH trAtAramaprekSamANo nijakarmaviDambito jIvaH / / 472 / / gAthArtha : ane e pramANe paNa zAstramAM kSetrAdi durlabha kahevAyA che tene paNa prApta karIne jenAvaDe jinadharmamAM pramAda karAyo che te mRtyu-jarA-vyAdhi-mahApApa rUpI sainyathI ruMdhAyelo rakSakane nahIM joto potAnA karmathI viDaMbita karAyelo jIva jhUre che arthAt sadAya che. (471-432) gatArthe / / atha labyAyAmapi manujatvAdisAmagryAM jinadharmazravaNasya durghaTatAmAha - have manuSyatva vagere sAmagrI maLI gaI hoya chatAM paNa jinadharmanuM zravaNa durlabha che tene batAvatA kahe che Alassa moha'vannA thaMbhA kohA pamAya kiviNattA / bhaya sogA annANA vakkheva kuUhalA ramaNA / / 473 / / eehiM kAraNehiM labhRNa sudullahaM pi maNuyattaM / na lahai suiM hiyakariM saMsAruttAraNiM jIvo / / 474 / / AlasyamohAvajJAbhyaH staMbhAt krodhAt pramAdakRpaNate bhayazoko ajJAnaM vyAkSepakutUhale ramaNam / / 473 / / etaiH kAraNaiH labdhvA sudurlabhamapi manujatvaM na labhate zrutiM hitakarI saMsArottAriNI jIvaH / / 474 / / gAthArtha : jIva sudurlabha evA paNa manuSyabhavane meLavIne hitane karanArI, saMsAra rUpI sAgarathI utA2nArI sevA niva zravAne mANasa., bhoDa, bhavA, bhAna, ogha, pramA, 59tA, bhaya, zobha, zAna, vyAkSepa, kutUDala sane 11 sva35 te2 ||25||thii prApta 42to nathI. (473-474) AlasyamanutsAhaH, moho gRhAdipratibaMdharUpaH, kimete'pi pravrajitA jAnantIti pariNAmo'vajJA, stambho garvaH, krodhaH sAdhudarzanamAtreNaivAkSamArUpaH, pramAdo madyaviSayAdirUpaH, kArpaNyaM sAdhusamIpe gamane dAtavyaM kasyacid kiMcid bhaviSyatIti vaikalyaM, bhayaM sAdhujanopavarNyamAnanarakAdiduHkhazravaNasamutthaM, zoka iSTaviyogAdijanitaH, ajJAnaM kutIrthikavAsanAdijanito'navabodhaH, vyAkSepo gRhakRSihaTTAdiprayojanajanitaM vyAkulatvaM, kutUhalaM naTanRtyAvalokanAdiviSayaM, ramaNaM dyUtakrIDanAdikaM, AlasyAdipadAnAM paMcamyekavacanAntatvAdetebhyaH kAraNebhyo na labhate janturjinadharme zruti, zeSaM spaSTamiti / / jinadharmo'pi durlabha iti pUrvaM pratipAditaM tadeva ca samarthayannAha - TIkArthaH ALasa eTale utsAhano abhAva, moha eTale gRhAdinI Asakti, zuM A paNa dIkSito jANe che ? evo pariNAma te avajJA, staMbha eTale garva, krodha eTale sAdhunA darzana thavA mAtrathI ukaLATa thAya te, pramAda eTale magha-viSaya-kaSAya-nidrA ane vikathA, kArpaSya eTale sAdhu pAse jaIza to koIka sAdhune kaMIka ApavuM.paDaze tethI mAre nyUnatA thaze evuM vicAre, sAdhujanathI varNana karAtA narakAdi du:khone sAMbhaLavA bhaya utpanna thAya che tethI sAdhu pAse na jAya. iSTajananA viyogaAdithI je utpanna thAya te zoka kahevAya che. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 kutIrthikonI vAsanAdithI utpanna thato anavabodha te ajJAna che. ghara-kRSi, dukAna Adi prayojanathI utpanna thatuM vyAkulapaNuM te vyAkSepa. naTanA nRtyanA avalokanAdinA viSayavALuM kutUhala hoya che. jugAra krIDA Adi ramaNa kahevAya che. ALasa vagere padone paMcamI eka vacanano pratyaya lAgavAthI kAraNa arthamAM vaparAyA che arthAt AvA badhA kAraNothI jIva jinadharmanI zrutine meLavato nathI. jinadharma paNa durlabha che e pramANe pUrve kaheluM che. tene ja samarthana karatA jaNAve che dulaho ciya jiNadhammo patte maNuyattaNAibhAve'vi / kupahabahuyattaNeNaM visayasuhANaM ca lobheNaM / / 475 / / durlabhaH caiva jinadharmaH prApte manujatvAdibhAve'pi kupathabahutvena viSayasukhAnAM ca lobhena / / 475 / / gAthArtha manuSyatvAdi bhAvo prApta thayA pachI paNa jinadharma durlabha ja che kAraNa ke kumArgo ghaNAM che ane viSaya sukhono lobha ghaNo che. (475) sukhAvaseyA / / atha labdhadurlabhajinadharmaH kazcidAtmAnaM pramAdyantaM zikSayannAha - have durlabha evo jinadharma jene prApta thayo che chatAM paNa koIka pramAdane karatA jIvane zIkhAmaNa ApatA kahe che jassa bahiM bahuyajaNo laddho na tae vi jo bahuM kAlaM / laddhammi jIva ! tammi vi jiNadhamme kiM pamAesi ? / / 476 / / yasya bahirbahurjano labdhaH na tvayA'pi yad bahuM kAlaM labdhe jIva ! tasminnapi jinadharme kiM pramAdyasi ? / / 476 / / gAthArtha : jinadharmanI bahAra rahelA ghaNAM jIvoe jinadharmane prApta karyo nathI tane paNa jinadharma ghaNAM kALasudhI prApta thayo na hato tethI he jIva ! jinadharma prApta thayA pachI tuM paNa kema pramAda kare che. (476) ___ yasya jinadharmasya bahiH-pRthagbhUto bahurjano-mithyAdRSTirUpo'nanto jIvarAzirvarttate, yazca jinadharmastvayA'pi he jIva ! bahuM-anantAnantakAlaM pUrvabhave bhramatA na labdhaH, tasminnapi evaMvidhe jinadharme kathaMkathamapi labdhe kiM pramAdyasi ?, naSTasyAsya punarapyatidurlabhatvAna yuktastatra tava pramAda iti bhAvaH / / anivRttapramAdo bhavabhayoddhAntaH punarapyAtmAnaM zikSayitumAha - yastha eTale jinadharmanI bahAra rahelA mithyAdRSTi svarUpa anaMta jIva rAzi che ane he jIva! je jinadharma tArAvaDe paNa pUrva bhavomAM anaMta-anaMtakALa sudhI bhamatA prApta karAyo na hato ane Avo paNa durlabha jina dharma koIka koIka rIte (atikaSTathI) prApta thayo che tyAre tuM kema pramAda kare che ? kAraNa ke A jinadharma cAlyo jaze to pharI maLavo atidurlabha che tethI tAre temAM pramAda karavo yukta nathI ema kahevAno bhAva che. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 304 jeno pramAda hajI gayo nathI ane bhavanA bhayathI ubrAnta thayo che evA jIvane pharI paNa zIkhAmaNa ApavA kahe che uvaladdho jiNadhammo na ya aNucinno pamAyadoseNa / hA jIva ! appaveriya ! subahuM purato visUrihisi / / 477 / / dulaho puNaravi dhammo tumaM pamAyAuro suhesI ya / dusahaM ca narayadukkhaM kiha hohisi ? taM na yANAmo / / 478 / / laddhammi vi jiNadhamme jehiM pamAo kao suhesIhiM / patto vi hu paDipuno rayaNanihI hArio tehiM / / 479 / / jassa kusumoggamo ciya suranarariddhI phalaM tu siddhisuhaM / taM ciya jiNadhammataraM siMcasu suhabhAvasalilehiM // 480 / / jiNadhammaM kuvaMto jaM manasi dukkaraM aNuTThANaM / taM osahaM va pariNAmasuMdaraM kugasu suhaheDaM // 48 // icchaMto riddhIo dhammaphalAo'vi kuNasi paavaaii| kavalesi kAlakUDaM mUDho cirajIviyatthI vi / / 482 / / bhavabhamaNaparissaMto jiNadhammamahAtaraMmi vIsamiuM / mA jIva ! taMmi vi tumaM pamAyavaNahuyavahaM desu / / 483 / / aNavarayabhavamahApahapayaTTapahiehiM dhammasaMbalaMya / jehiM na gahiyaM te pAvihiMti dINattaNaM purao / / 484 / / jiNadhammariddhirahio raMko chiya nUNa cakkavaTTI vi / tassa vi jeNa na ano saraNaM narae paDaMtassa / / 485 / / dhammaphalamaNuhavaMto'vi buddhijasarUvariddhimAIyaM / taM pi hu na kuNai dhammaM ahaha kahaM so na mUDhappA ? / / 486 / / jeNaM ciya dhammeNaM gamio raMko vi rajasaMpattiM / / tammi vi jassa avannA so bhannai kiM kulINo tti ? / / 487 / / jiNadhammasatthavAho na sahAo jANa bhavamahArane / kiha visayabholiyANaM nivvuipurasaMgamo tANaM ? / / 488 / / Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 309 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 niyayamaNorahapAyavaphalAiM jai jIva ! vaMchasi suhAI / to taM ciya parisiMcasu nicaM saddhammasalilehiM / / 489 / / jaidhammamayapANaM muhAe pAvesi sAhumUlaMmi / tA davieNa kiNe visayavisaM jIva ! kiM piyasi ? / / 490 / / ananasuhasamAgamaciMtAsayadutthio sayaM kIsa ? / kuNa dhammaM jeNa suhaM so chiya ciMteu tuha savvaM / / 491 // saMpajaMti suhAiM jai dhammavivajjiyANa vi narANaM / to hoja tihuyaNammi vi kassa duhaM ? kassa va na sokkhaM ? / / 492 / / jaha kAgiNIi heuM koDiM rayaNANa hArae koI / taha tucchavisayagiddhA jIvA hAraMti siddhisuhaM / / 493 / / dhammo na kao sAuM na jemiyaM neya parihiyaM saNhaM / AsAe vinaDiehiM hA ! dulaho hArio jammo / / 494 / / nANassa kevalINaM dhammAyariyassa saMghasAhUNaM / ' giNhaMteNa avanaM mUDheNaM nAsio appA / / 495 / / ,.. soyaMti te varAyA pacchA samuvaTThiyammi maraNammi / pAvapamAyavasehiM na saMcio jehiM jiNadhammo / / 496 / / laddhaM pi dulahadhammaM suhesiNA iha pamAiyaM jeNa / . so bhinnapoyasaMjattio vva bhamihI bhavasamudaM / / 497 / / gahiyaM jehiM carittaM jalaM va tisiehiM gimhapahiehiM / kayasoggaipatthayaNA te maraNaMte na soyaMti / / 498 / / ko jANai puNaruttaM hohI kaiyA vi dhammasAmaggI ? / raMka bva dhaNaM kuNaha mahabbayANa iNhiM pi pattANaM / / 499 / / upalabdho jinadharmo na cAnucIrNaM pramAdadoSeNa hA ! jIva ! Atmavairin ! subahu purataH viSItsyati / / 477 / / durlabhaH punarapi dharmaH tvaM pramAdAturaH sukhaiSI ca duHsahaM ca narakaduHkhaM kiM bhaviSyati ? tad na jAnImaH / / 478 / / Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 307 labdhe'pi jinadharme yaiH pramAdaH kRtaH sukhaiSibhiH prApto'pi khalu pratipUrNaH ratnanidhiH hAritaH taiH / / 479 / / yasya ca kusumodgama eva suranaraRddhiH phalaM ti siddhisukhaM tameva jinadharmataruM siMca zubhabhAvasalilena / / 480 / / jinadharmaM kurvan yad manyase duSkaramanuSThAnaM tad auSadhamiva pariNAmasundaraM jAnIhi zubhahetuM / / 481 / / icchan RddhI: dharmaphalAdapi karoSi pApAni kavalayasi kAlakUTaM mUDhazcirajIvitArthyapi / / 482 / / bhavabhramaNaparizrAnto jinadharmatarutale vizrAntaH mA jIva ! tasminnapi tvaM pramAdavanahutavahaM dehi / / 483 / / anavaratabhavamahApathapravRttapathikaiH dharmazaMbalakaM yaiH na gRhItaM te prApsyanti dInatvaM purataH / / 484 / / jinadharmaRddhirahitaH raMka eva nUnaM cakravartyapi tasyApi yena nAnyat zaraNaM narake prapatataH / / 485 / / dharmaphalamanubhavannapi buddhiyazorUpaRddhyAdikaM tamapi khalu na karoti dharma ahaha ! kathaM sa na mUDhAtmA ? / / 486 / / yenaiva dharmeNa gamito raMko'pi rAjyasaMpadaM tasminnapi yasyAvajJA sa bhaNyate kathaM kulIna iti / / 487 / / jinadharmasArthavAho na sahAyo yeSAM bhavamahAraNye kathaM viSayabholitAnAM nivRttipurasaMgamasteSAm ? / / 488 / / nijakamanorathapAdapaphalAni yadi jIva ! vAMchasi sukhAni tarhi taM parisiMca nityaM saddharmasalilaiH / / 489 / / yadi dharmAmRtapAnaM mudhA prApnoti sAdhumUle tahiM draviNena krItvA viSayaviSaM jIva ! kiM pibasi ? / / 490 / / anyAnyasukhasamAgamaciMtAzataduHsthitaH svayaM kutaH ? / kuru dharmaM yena sukhaM sa eva ciMtayati tava sarvaM / / 491 / / saMpadyante sukhAni yadi dharmavivarjitAnAmapi narANAM tarhi bhavet tribhuvane'pi kasya duHkhaM ? kasya vA na sukhaM ? / / 492 / / yathA kAkinyA hetoH koTI: ratnAnAM hArayati kazcit tathA tucchaviSayagRddhAH jIvA hArayanti siddhisukham / / 493 / / Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 dharmo na kRtaH svAdu na jimitaM naiva parihitaM zlakSNaM AzAdivinaTitaiH hA durlabhaM hAritaM janma / / 494 / / jJAnasya kevalinAM dharmAcAryasya saMghasAdhUnAM gRhNatA avarNaM mUDhena nAzita AtmA / / 495 / / zocanti te varAkAH pazcAt samupasthite maraNe pApapramAdavazaiH na sevito yairjinadharmaH / / 496 / / labvA'pi durlabhadharma sukhaiSiNA iha pramAditaM yena sa bhinnapotasAMyAtrika iva bhrAmyati bhavasamudre / / 497 / / gRhItaM yaizcAritraM jalamiva tRSitaiH grISmapathikaiH kRtasaugatiprasthAnakAste maraNAnte na zocanti / / 498 / / ko jANai puNaruttaM hohI kaiA sudhammasAmaggI / raMkavva dhaNaM kuNaha mahavvayANa iNhipi pattANaM / / 499 / / gAthArtha : jinadharmanI prApti thayA pachI pramAda doSathI tene ArAdhyo nathI to te svavairI jIva ! AgaLa upara tuM ghaNo viSAda pAmaze, (477) pharI paNa jinadharma durlabha che, te pramAdane vaza thayo che ane sukhano icchuka che ane duHsaha narakanuM du:kha tArI kaI hAlata karaze te ame jANatA nathI. (478). jinadharmanI prApti karyA pachI jeoe pramAda sevyo te sukhanA icchanArA evA teo pUrNa ratnano bhaMDAra prApta karIne paNa hArI gayA. (479) ane je jinadharmarUpI vRkSanA phulano udgama ja sura-naranI riddhi che ane phaLa siddhi sukha che, te ja jinadharma rUpI vRkSane zubhabhAva rUpI pANIthI siMcana kara. (480) jinadharmanI ArAdhanA karato tuM je anuSThAnane duSkara mAne che tene tuM pariNAme suMdara ane sukhanA kAraNabhUta evA auSadhanI jema mAnI ArAdhanA kara. (481) dharmanA phaLathI paNa riddhione icchato evo tuM popone Acare che, lAMbo samaya jIvavAno arthI evo paNa mUDha kALaphUTa viSanA koLIyAne bhare che. (482) bhavabhramaNathI thAkelo jinadharmarUpI mahAvRkSanI nIce vizrAma karIne he jIva! tuM te vRkSamAM prasAda rUpI dAvAnaLane na saLagAva. (483) satata bhavarUpI mahAmArgamAM pravAsa karatA musApharo vaDe dharmarUpI saMbala (bhAthuM) grahaNa karAyuM nathI teo AgaLa upara dInapaNAne pAmaze. (484) jinadharmanI riddhithI rahita cakravartI paNa kharekhara raMka ja che kAraNa ke narakamAM paDatA tene (cakravartIne) paNa bIjuM kaMI zaraNa thatuM nathI. (485) Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 309 buddhi-yaza-rUpa-riddhi Adi svarUpa dharmanA phaLane anubhavato chatAM paNa te dharmane ArAdhato nathI ahoho ! te mUDhAtmA kema na kahevAya ? (486) raka paNa je dharmanA prabhAvathI ja rAjya saMpattine pAmyo che te dharmane vize jene avajJA che tene zuM kulIna kahevAya ? (487) jeone bhavarUpI mahAaraNyamAM jinadharmarUpI sArthavAha sahAya nathI te viSayothI bhoLavAyelA jIvone nivRttipurano saMgama kevI rIte thaze ? (488) he jIva ! jo tuM potAnA manoratha rUpI vRkSanA phaLa svarUpa sukhone vAMche che to haMmezA sadharma rUpI pANIthI te dharmavRkSanuM siMcana kara. (489) jo tuM sAdhu pAsethI dharmarUpI amRtanA pAnane maphatamAM pAme che to he jIva! tuM dravyathI vijaya rUpI viSane kharIdIne kema pIe che ? (490) anyonya sukhanA samAgamanI seMkaDo ciMtAthI kema svayaM duHkhI thAya che ? tuM dharma kara jethI te dharma ja tArA sarvasukhanI ciMtA karaze. (491). jo dharmarahita paNa manuSyone sukho prApta thatA hota to traNa bhuvanamAM kone du:kha hota ? athavA kone sukha na hota ? (492), ' jevI rIte kAkiNI mATe koI kroDa ratnone hAre che tevI rIte tuccha viSayamAM Asakta thayelA jIvo siddhi sukhane hAre che. (493) dharma na karyo, svAdiSTa bhojanane na jamyo, mulAyama vastro na paheryA. arere ! AzAthI nacAvAyelAo durlabha janmane hArI gayA. (494) jJAnInI, kevaLInI, dharmAcAryanI, saMghanI, sAdhuonI avajJAne bolatA mUDhe potAnA AtmAno nAza karyo. (495) je pApa ane pramAdane vaza thaIne jinadharmane ArAdhyo nathI te varAkaDA maraNa Ave tyAre zoka kare che. (499). durlabha evA jinadharmane meLavIne paNa je sukhazIlIyAoe pramAda karyo che te jenuM vahANa bhaMgAI gayuM che evA nAvikanI jema bhavasamudramAM bhamaze. (497) jema unALAmAM tarasyA thayelA musApharo pANIne meLavIne du:khI thatA nathI tema jeoe cAritra rUpI pANIne grahaNa karyuM che ane sugatinA mArga para nIkaLI cukyA che teo maraNAMte paNa zokane pAmatA nathI. (498). pharI pharI dharmanI sAmagrI kyAre maLaze ema koNa jANe che ? tethI raMkanI jema hamaNAM paNa prApta thayelA mahAvratonA dhanane bheguM karo. (499) Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 pAThasiddhA eva, navaraM 'icchaMto riddhIo' ityAdigAthAyAmayaM bhAvArtho yathA kazcicirajIvitArthyApi mUDho viparyastaH sadyo maraNahetuH kAlakUTaM kavalayati evaM bhavAnapi he jIva ! dharmasya phalabhUtAH - kAryabhUtAH RddhIrvAJchannapi dAridryAdiduHkhahetubhUtAni pApAni karotIti / 'jai dhammAmayapANa' mityAdigAthAyA apyayaM paramArthaH yato viSayA:zabdarUparasagandhasparzarUpAH te ca narakAditIvravedanAhetutvAdviSamiva viSaM, tajha viSayaviSaM svalpamapyarthenaiva saMprApyate, dharmastvamRtapAnarUpaH suramanujamokSasukhahetutvAt, sa ca bahurapi sAdhumUle mudhaiva labhyate, paraM mohaviparyasto jIvastaM parihRtya draviNenApi krItvA viSayaviSameva pibatIti / 'sAuM na jemiya' mityAdi, tathAvidhaprAptyabhAvAt svAdumanojJaM na bhuktaM 1, zlakSNaM-sUkSmaM vastraM na parihitaM 2, zeSaM spaSTamiti / / athodAharaNapradarzanagarbhamupasaMharannAha TIkArtha : gAthAo sa2La che paraMtu ' Mto riddhIo' ityAdi gAthAono A bhAvArtha che. jevI rIte koIka cirakALa jIvavAno arthI paNa mUDha tarata maraNa thAya tevA kALaphUTa viSanA koLIyA bhare che te pramANe he jIva ! tuM paNa dharmanA phaLa svarUpa siddhinA phaLane icchato hovA chatAM paNa dAridraca ane duHkhonA kAraNa svarUpa pApone Acare che. 'napha dhammAmayapALam' vagere gAthAono paNa A paramArtha che ke je kAraNathI zabda-rUpa-2sa-gaMdha-sparza svarUpa viSayo narakAdi tIvravedanAnA kAraNo hovAthI viSanI jema viSa che ane te svalpa paNa viSayarUpI viSa arthathI ja prApta thAya che jyAre deva-manuSya ane mokSanA kAraNabhUta evuM dharmarUpI amRta sAdhu pAsethI maphatamAM ja maLe che chatAM paNa mohAdhIna jIva tene choDIne dravyathI paNa viSayarUpI viSane ja kharIdIne pIe che. 'sAruM na nemiya' ityAdi tevA prakAranI prAptino abhAva hovAthI manojJa bhojana na karAyuM (1) sUkSma vastra na paherAyuM. (2) AthI ciMtAmAM jeoe dharma na karyo teo manuSya janma hArI gayA. bAkInuM sugama che. alamittha vitthareNaM kuru dhammaM jeNa vaMchiyasuhAI / pAvesi purAhivanaMdaNo vva dhUyA va naravaiNo / / 500 / / alamatra vistareNa kuru dharmaM yena vAMchitasukhAni prApsyasi purAdhipanaMdana iva duhiteva narapateH / / 500 / / gAthArtha : ahIM vistArathI saryuM. dharmane ka2 jethI zreSThI putranI jema athavA rAjaputrInI jema vaMchita sukhone meLavaze. (500) suramA, navAM purAdhipa: zreSThI tasya nandrana:-putraH, tattvajyAnamucyate - - zreSThI putranuM kathanAka jyAM gRhadIrthikAmAM (vAvaDImAM) vicaratI haMsalIonI jema AvAjathI vAcATa karatA nUpuranA saMgavALI kAminIo gharamAM lIlAthI vicare che tevuM dharaNItilaka nAmanuM nagara che ane suMdara nAmano zreSThI vase che ane tyAM tene kyAreka putranI prApti thaI ane putra jyAre udaramAM Avyo tyAre pitA maraNa pAmyo ane janma thayA pachI mAtA maraNa pAmI kuLano paNa kSaya thayo ane sarva paNa vibhava nAza pAmyo. (3) pachI karuNAthI loke pALIne moTo karyo. vRddhine pAmelo evo A have lajjAne pAmato nagarane choDIne jyAM koIpaNa nAma na Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 311 jANe tyAM jaIne rahyo. ane te kyAreka ane koIka rIte je je vANijya vyavasAyane kare che te te niSphaLa thAya che. pachI potAnuM peTa bharavA asamartha ghaNo khinna thayelo pAkhaMDInI pAse jAya che ane tene bALapaNathI mAMDIne potAnuM du:kha kahe che ane teo paNa sarve kahe che ke he bhadra ! dharmathI rahita ane svayaM pUrve jeNe pApa kareluM hoya te jIvo evuM kayuM duHkha che jene na meLavatA hoya ? (7) tethI sukhano kAMkSI ho to sakala sukhanA dhAma evA dharmane ja kara ane teo tene dAna homAdithI dharma karavAnuM kahe che. e pramANe bhamato kyAreka te sAdhupAse pahoMcyo ane koIka zubha karmanI pariNati vaza dharmane sAMbhaLe che ane te dharmane yukti saMgata mAnIne ArAdhavA lAgyo. bhAgyathI phulone cUMTIne bhegAM kare che ane jinabhavane laI jaIne pratimAne pUje che, vAMde che. pachI AratI Adine kare ane zarIranA klezathI sAdhya sarva anya paNa dharmane kare che ane kramathI pariNata thayo che dharma jene, vadhatA ekamAtra zubha pariNAmavALo, AzaMsAthI rahita, nirutsuka pauSadhAdine kare che. je kaMIpaNa vyavasAyane ka2to peTa bhare che tethI loka vaDe karAyela 'durgata' evuM nAma prasiddha thAya che ane kyAreka ghaNuM saMcita karAyuM che puNya jenAvaDe evo te maganI eka poTalIne mAthA upara UMcakIne acalapura naga2mAM jAya che ane te nagaranI bahAra vizrAma karatA teNe hAthamAM pustakavALA eka siddhaputrane joyo ane uttama vinayapUrvaka puchyuM ke A pustakamAM zuM lakheluM che ? teNe kahyuM ke zakunonuM kevuM phaLa maLe che te AmAM lakheluM che. pharI durgate tene puchyuM ke chIMkanuM prathama zuM phaLa thAya che te tuM kahe. teNe phaLane A pramANe batAvyuM- sthAnamAM raheluM hoya, kaMIpaNa potAnA kAryane ka2vAnI icchAvALo hoya tene dizAnA vibhAganA bhedathI zubhAzubha phaLa thAya che te A pramANe pUrva dizAmAM chIMka thAya to dhruvalAbha, (avazya lAbha thAya). vAyavyamAM sukhavArtA, uttarabAju dhanalAbha. izAnamAM zrI vijaya, brahmasthAnamAM (mAthA 52 athavA AkAza tarapha mukha rAkhIne) thaI hoya to rAjyanI prApti thAya che. (20) mArgamAM prayANa karI dIdhuM hoya evA manuSyane sanmukha chIMka Ave to maraNane kare che. prayANa karatI vakhate koIne jamaNI bAju chIMka Ave to prayANano tyAga karavo joIe ane jo DAbI ke pAchaLa chIMka thAya to kAryanI siddhi karanArI bane che. praveza karatI vakhate koIne DAbI bAjuthI chIMka thAya to azubha karanArI bane che ane jamaNI bAjuthI koIne chIMka Ave to zubha ka2nA2I kahevAI che. pUMThamAM chIMka Ave to hAni karanArI nIvaDe che, praveza karatI vakhate koIne sanmukha chIMka Ave to lAbha karanArI che. prayANa karatI vakhate koIne DAbI bAjuthI chIMka Ave to sArI ane pravezamAM jamaNI bAjuthI chIMka saMbhaLAya to sArI. je dizAmAM sanmukha dizULa hoya te dizAmAM te vAre javuM nahIM. dA.ta. somavAre ane zanivAre pUrva dizAmAM sanmukha dizULa hoya che tethI somavAre ke zanivAre pUrve dizAmAM prayANa karavuM nahIM. hevAno bhAva e che ke sanmukha dizULa pIDA karanAruM che. bAkInI dizAo vize gurugamathI jANI levuM. Ama manuSya puNyathI zubha chIMkane (zakunane) prApta kare che. e pramANe sAMbhaLIne harSanA bha2vALo durgata hAtha UMco karIne ghaNo nAce che ane pachI siddhaputra paNa pUche che ke teM je prazasta zakuno kahyA te mane sarve paNa thayA che tethI huM khuza thaIne nAcuM chuM. (25) ane eTalAmAM tyAM vikrama nAmano rAjA Avyo ane tene te pramANe nAcato juve che. vikramarAjA tene nAcavAnuM kAraNa pUche che. durgata paNa tene prazasta zakunanI hakIkata jaNAve che. pachI rAjA zakunanI parIkSAne mATe potAnA sakala nagaramAM AghoSaNA karAve che ke je koI bahAra Avela dramaka pAsethI pAMca divasa sudhImAM maga leze to huM tenA prANa harIza. pachI bhayapAmelA vANiyAo durgatanI pAse maga letA nathI teTalIvAramAM te Akho divasa bhamIne thAkelo zUnya dukAnamAM sUI Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 gayo. poTalIne mAthAnuM ozIkuM karIne vicAre che ke zakunonuM phaLa sarvajJavaDe jovAyuM che tethI temanuM vacana yugane aMte paNa anyathA thatuM nathI to mAre A ciMtAthI zuM ? ema nizcaya karIne nirbhara sUI gayo. (31) ane A bAju rAjAnuM jANe bIjuM hRdaya na hoya evo sumati nAmano maMtrI tyAM vase che ane tenI ja jayAvalI nAme strI che ane te bene ATha putronI upara saubhAgyamaMjarI nAmanI prANothI paNa atipriya putrI thaI ane te sudarzana nAmanA vaNikaputra upara rAgavALI thaI. dUtIo vaDe kahevAto chatAM vaNikaputra koI kAraNavaza paraNavAne icchato nathI ane mAtApitA paNa tenI sAthe paraNAvA icchatA nathI. have kuzaLa dUtI tene gupta rIte paraNavA ghaNAM prakAre samajAve che. te divase teNe paraNavAnuM svIkAryuM ane zUnya dukAna para saMketa karAyo. dUtInI sAthe saubhAgya suMdarI zreSTha zRMgAra karIne rAtrInA prathama pahore tyAM gaI. pachI tyAM aMdhArAmAM tapAsa karatI dUtIno hAtha durgatane lAgyo ane tene jagADIne khuza thayelI dUtIe tene caMdanathI vilepana karyo. kapUranA cUrNathI zarIra para lepa karyo ane mastakamAM zreSTha phulonI mALA paherAvI pachI dUtIe tene amUlya sUkSma paraNavAnA vastro paherAvyA ane gaLAmAM atizreSTha goLa ane nirmaLa motIno banAvelo hAra paherAvyo. pachI dUtIe te baMnenA jamaNA hAthamAM kaMkaNa bAMdhyuM. baMnenA hAthanuM paNigrahaNa karAve che. koDIyAmAM pragaTAvela agninI sAkSIe cAra pherA pharAve che ane baMnene saMbola Ape che. have padminI nAmanI dUtI khuza thayelI AgaLa UbhelI kahe che ke huM Aje anurUpa varavahune joDIne kRtArtha thaI chuM. (42) 312 Aje tuM saubhAgya maMjarI che ane tuM paNa Aje sudarzana che. A pavitra maMtrono saMyoga mArAvaDe paNa karAyo. AgaLa upara vidhi pramANa che. pachI durgata paNa dhImethI bole che ke vidhi pramANa che ema ame paNa. kahIe chIe. pachI padminIe avAja 52thI oLakhyo ke A koI anya che. teNe saubhAgyamaMjarInA kAnamAM A vAta karI pachI dhIme dhIme pAchI haTIne bhAgIne ghare gaI. paNa te sudarzana kaMIpaNa vicArIne tyAM na Avyo. saubhAgyamaMjarI paNa sthaLapara rahelI mAchalInI jema taraphaDIyA mArIne kSaNa eka zayanataLa para rahI kahe che ke he nirlajja ! dhIrapuruSone choDIne nirdaya evo tuM abaLA kanyAone Avo prahAra kare che tethI e satya ja che ke tuM anaMga che. jeNIe kulane na gaNyuM, jeNIe paNa zIlane na gamyuM, jeNIe vaDIlajanane na gaNyA athavA bAMdhava janane na gaNyA, jeNIe niMdanIya na gaNyuM, jeno te priyatama thayo. kharekhara te aMdhakAra nRtya kare chate (arthAt ghora aMdhakAra hote chate) vidhivaDe jenI sAthe paraNAvAI te paNa na jovAyo. mArA apuNyathI huM kanyA paNa nathI, paraNelI nathI. tathA bALakovaDe paNa AlokamAM je gavAya che te sAcuM ja thayuM. te puruSa (durgata) jAra paNa nathI pati paNa nathI. e pramANe pralApa karatI te padminIvaDe kahevAI ke he sutanu ! Ama kema pralApa kare che ? ahIM tAro doSano leza paNa nathI. (52) vicAryA vagara karanArI evI huM ja ahIM aparAdhI chuM kAraNa ke mArA autsukyathI tuM A duHkharUpI vyasanamAM naMkhAI che tethI ahIM atItakAryamAM (bhUtakALamAM banI gayelA) viSAdathI zuM ? tethI tuM dhIra thA. ahIM avasare je karavA yogya che te karavuM ucita che. e pramANe koIka upAyathI tene pratibodha karIne padminI tenI mAtA pAse jaIne sarva hakIkatane jaNAve che. mAtA paNa bhayabhIta thayelI pradhAnane kahe che. te paNa khinna thaIne rahyo. (56) ane A bAju ghaNAM putro upara anaMgazrI nAmanI rAjaputrI thaI je rAjA ane mAtAne ghaNI priya hatI. ane bhAgya yogathI teno paNa A pramANe banAva banyo. te paNa amaraketu nAmanA sAmaMta putra 52 2AgI thaI. koIpaNa kAraNathI te sAmaMtaputra tene paraNavA icchato nathI. sAmaMtaputranA mAtApitA paNa tene paraNavA nA pADe che. pachI mAlatI nAmanI dhAvamAtA gupta rIte paraNavA mATe manAve che. cha Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 313 mAsane aMte te tene ja paraNavA kabUla thAya che ane saMketa karAyo ke tAre gharanA pazcima bAjunA jharUkhA tarapha AvavuM ane laTakatA doraDAne halAvIne tyAM sArI rIte pakaDIne UbhA rahevuM. teNe A vAtano svIkAra karyo chatAM paNa A rAjaviruddha che ema samajI na gayo. (91). ane A bAju paraNatI vakhate prApta karAyo che zreSTha zRMgAra jenA vaDe evo durgata nATaka jovA mATe cAlyo ane mArgamAM AvatA ramaNIya anaMgazrInA mahelane jue che ane keTalAmAM tenI nIce eka kSaNa kutUhalathI Ubho rahe che teTalAmAM doraDAne laTakato joIne ema ja halAve che. rAjaputrInI sakhIoe kahyuM ke doraDAne dRDha pakaDI le. have durgata paNa vicAre che ke mAre A bIjuM koI nATaka upasthita thayuM che athavA mAre ciMtAthI saryuM ? ahIM paNa sarvajJanuM vacana pramANa che. pachI doraDAne deDha pakaDI rahelo durgata doraDAthI kheMcIne gharanI upara laI javAyo. pachI mAlatIe pUrvanA kramathI baMnenuM paNa pANigrahaNa karAvyuM. pachI tuSTa thayelI mAlatI sukhAsana para beThelA varavadhUne kahe che ke mAro bojo halako thayo ane Aje huM kRtArtha thaI. lAMbA samaya pachI tamAro A anurUpa saMyoga thayo. vidhi paNa prasanna thaIne tamArA saMyogane vadhato rAkhe. pachI durgane paNa kahyuM ke ema ja thAo. teno avAja sAMbhaLIne sahasA bhayabhIta thayelI mAlatIe anaMgazrInA kAnanI pAse kahyuM ke ApaNe ThagAyA chIe kAraNa ke A koI anya puruSa che. pachI anaMgazrI kahe che ke jaladIthI jema Avyo hato tema rajA Apa. mAlatIe paNa temaja karyuM. pachI durgata paNa tyAMthI nIkaLIne maganI poTalInuM ozIkuM karIne be phIkara sUI gayo. (71) saubhAgya maMjarInI jema ja pralApa karatI anaMgazrIne koIpaNa rIte zAMta karIne mAlatI tenI mAtAnI pAse jaIne sarva paNa banAvane kahe che bhayabhIta banelI cittavALI mAtA paNa vikramarAjAne A hakIkata kahe che. te paNa khinnahRdayavALo kiMkartavyavimUDha thaIne rahe che. (73) ane A bAju Avelo sumati saciva putrIno sarva vRttAMta rAjAne kahe che. rAjA paNa kahe che ke mAre paNa AvuM ja thayuM che. rAjA paNa koIka rIte sarva vyatikarane kahIne tene kahe che ke he Atman ! ahIM bIjo koI upAya nathI tethI jenI sAthe A paraNAvAI che tenI tapAsa karIne ahIM laI Avo. pachI sarvatra paNa sacivapuruSoe tapAsa karI paNa tenI khabara na maLI. have keTalAmAM rAtrInA aMtima samaye teo koIpaNa rIte zUnya dukAnanA daravAjA pAsethI pasAra thAya che tyAre vilepananI ane zreSThaphulonI sugaMdha Ave che. (anubhave che.) pachI aMdara jaIne tapAsa karatA te maLyo. ane rAjA pAse tene laI gayA. rAjAe tene oLakhIne kahyuM ke zuM pUrve meM jene joyelo te ja tuM maga vaNika che ? hA, ema teNe kahyuM eTale rAjAe pUchyuM ke he bhadra ! rAtrIno vyatikara kahe pachI durgata paNa sarva satya ja kahe che. (80) sacivanI sAthe vicAraNA karIne pachI rAjAe tene bAraso gAma tathA ghaNuM dhana ane suvarNa ApyA. pachI jinadharmanA prabhAvathI pratidina vadhato che dhanano samUha jeno evo durgata, utpanna thayo che adhika sneha jeone evI baMne paNa strIonI sAthe sakala lokane prazaMsanIya* evA viSaya sukhone bhogave che. jovAyo che jaina dharmanA prabhAvano vizvAsa jenAvaDe evo vizuddha manavALo te jinadharmane ArAdhe che. (83) jIrNa ahIM viSayasukhanI AgaLa prazaMsanIya vizeSaNa mukyuM che teno artha e che ke paramArthathI viSaya sukho heya (aprazaMsanIya) che paNa lokamAM je viSayasukho durAcAra karIne bhogavAya che te aprazaMsanIya che ane sadAcAra pUrvaka bhogavAya che te prazaMsanIya che tethI lokane amAnya evA viSaya sukhone bhogavato nathI ema kahevAno bhAva che. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 jina bhavanono uddhAra karAve che ane bIjA navA karAve che. vidhithI dAna Ape che. sugurunA vacanone sAMbhaLe che. eka vakhata jJAnagoSThimAM beThelA che tyAre rAjA pUche che ke he durgata ! juo tArA zakuno kevA satyaphaLavAlA thayA ? have te kahe che ke he rAjan ! zakuno ke azakuno phaLatA nathI nizcayathI dharma sukhanA phaLavALo che ane pApa du:khanA phaLavALuM che kAraNa ke AvA prakAranA zakuno mane pahelAM aneka vAra thayA to paNa pApanA udayathI kaMIpaNa uttama phaLane prApta na karyuM. hamaNAM to kArya ane kriyAmAM kyAreka apazakuno paNa thAya che to paNa dharmanA prabhAvathI zubhaphaLavALA ja thAya che tethI he naravara ! dharmane ja ArAdho. jema rasa lokhaMDane suvarNapaNAthI pariNamAve che tema prauDhatAne pAmelo dharma pApone zubha phaLathI pariNamAve che ane samagra jIvalokanuM suhita kare che. mokSanA manorathone pUre che ane svarga tathA mokSanA sukhone Ape che. zubhabhAvathI sevelo dharma A lokamAM ja zubhaphaLavALo thAya che. ahIM huM ja udAharaNa che. pUrve pApakarmonA udayathI huM ekAMte du:khIo hato. sArI rIte jinadharmanuM AcarIne huM sukhI thayo chuM. e pramANe suyuktiothI te rAjAne sacivane, potAnI strIne bIjA paNa parijana ane dezavAsIone pratibodhe che. pachI jyeSTha putrane potAnA sthAne sthApIne patnI sahita vidhithI dIkSA laIne ane pALIne devalokamAM utpanna thayo ane mahA videhamAM siddha thaze. (94). rAjaputrInuM kathAnaka yamunA nadIne kAMThe ranavatI nAme zreSTha nagarI hatI. je suMdara ratnovALI hovA chatAM kuberanI nagarInI jema potAnA vaibhavathI samagra lokane tuccha karI dIdho. te nagarImAM amaraketu nAmano rAjA hato je kamalA strIthI utpanna thayo hovA chatAM paNa sakala jagatane jItI lIdhuM hovAthI ane patithI sanAtha hovAthI kAmadeva jevo hato. (kAmadeve sakala jagatane jItI lIdhuM che ane ratithI yukta che.) A rAjAne prANothI paNa priya agramahiSI patnI hatI. tene sAta putrIo thaI eka paNa putra na thayo. have phakta putrIo janmI hovAthI ane eka paNa putra na hovAthI teono kheda vadhe che tyAre AThamI paNa putrIno janma thayo tethI kheda pAmelI devIe rAjAne kahyA vinA ja kASTamaya peTInI aMdara putrIne nAkhIne peTIne yamunA nadInA pravAhamAM vahetI mUkI. (5) ane A bAju azvapura nagaramAM sulasa nAme vaNika hato. te paNa mAtra ghaNIputrIothI saMtApa pAmelo rahe che. (arthAt tene eka paNa putra nathI.) teNe e peTIne lIdhI ane ghare laI AvIne pachI ughADI to tenI aMdara rAjaputrIne joI. pachI jaladIthI khedapAmelo mananI aMdara vicAre che arere ! A zuM ? potAnA svahaste ja meM A asamaMjasa (aNaghaTatuM) kArya karyuM. seMkaDo paNa rAMDono samUha pahelAM paNa gharamAM samAto na hato chatAM paNa A bIjI koIka amArA mAthA upara paDI chatAM paNa teonuM (sulasa daMpatInuM) dayALu-paNuM che kemake pharI paNa yamunAnA pravAhamAM vahetI mukavAnA vicArane kSINa kare che. A paNa koDhiyAnA dAdaranI jema ghare raho. yamunA e pramANe tenuM nAma pADyuM. pachI tenA ghare moTA du:khathI moTI thatI kramathI ATha varasanI thaI. (11). have zreSThI tene gAyonuM dhaNa cAravA aTavImAM mokale che ane te paNa dhaNa cAravA jAya che. paravaza ane ati du:khI evI te divaso pasAra kare che ane yauvanane sanmukha thaI ane koIka vakhata nagaranI bahAra udyAnamAM gAyone cAratI madhura jinavANIne sAMbhaLe che. eTalAmAM jinavANIne anusarIne eka kSaNa AgaLa jAya che teTalAmAM tArAgaNathI vIMTALAyela pUrNimAnA caMdranI jema sAdhuonA vRMdathI vIMTAyelA sUrine jue che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 temanI pAsethI amRtanA jharaNA samAna jinavANInA arthane sAMbhaLIne saMvegane pAmelI pUche che ke he bhagavan ! mane jeTaluM du:kha che teTaluM ja duHkha jagatamAM che ke vadhAre che ? pachI guru kahe che ke he bhadre ! ghaNAM pramAdI evA je mUDhajIvovaDe je dharma ArAdhAyo nathI ane teoe je narakanA du:kho bhogavyA che tenI AgaLa A tAruM du:kha keTalA mAtra che ? ane narakanA duHkhanA kAraNabhUta evA pApo jeo vaDe karAyA che teone zuM du:kha asulabha che ? (17) sukhAdinuM du:kha kone nathI ? chatAM paNa sarva paNa loka sukhAdine vaMche che sukhane ApanArA dharmane karatA nathI ane duHkhanA phaLavALA pApane choDatA nathI tethI he bhadre ! jo tuM duHkhothI udvigna thaI cho ane sukhone abhilaSe che to jinezvare kahelA dharmamAM ja udyama kara. pachI yamunAe kahyuM ke he bhagavan ! sarvathA paNa adhanya ane haMmezA parAdhIna evI mane kaI dharmanI sAmagrI hoya ? pachI gurue kahyuM ke he devAnuM priye ! vItarAga jinezvara devano svIkAra kara tathA paMcamahAvrata dhArIne guru tarIke svIkAra ane gRhasthanA bAra vratone bhakti ane zaktithI grahaNa kara ane bIjI paNa zarIrathI ArAdhI zakAya tevI jinavaMdanAdinI ArAdhanA kara. (22) pachI vicArIne tathA potAnI zaktine jANIne tathA saMvegane pAmelI yamunAe te sarva gurunA vacanane svIkAryuM. have haMmezA paNa chaThThane pAraNe chaThTha kare che tathA yathAsaMbhava jinavaMdana Adi kRtyane Acare che tathA sarvano vinaya kare che e pramANe A yamunA jema jema dharmane ArAdhe che tema tema pratidina svaparijanane tathA zreSThIne tathA tenI strIne iSTa thAya che have tenI pAse koI dhaNa carAvatuM nathI ane iSTa azana-vastrAdi meLavIne Ape che tathA teo AnI pAse bIjuM koIpaNa kArya karAvatA nathI. ane te nagaramAM mahAprabhAvaka dhanaMjaya yakSanuM ramya udyAna AveluM che ane ahIM thaIne te gurunI pAse jAya che ane pAchI pharatI tyAM eka kSaNa virAma kare che. (27) ane A bAju atizaya rUpAdi guNothI yukta makaradhvaja nAmano rAjaputra, zreSTha bhAryAnI prArthanA mATe te yakSanI ArAdhanA karavA tyAM Ave che ane tyAM vizrAma karatI yamunAne kaMIka rAgathI jue che. have koIka vakhata TUMka samayamAM ghaNAM upArjana karAyela tenA puNyothI prerAyelA yakSe kumA2ne kahyuM ke ratnavatI nagarInA svAmI ama2ketu rAjAnI A saMpUrNa guNothI yukta yamunA nAmanI putrI che. paraMtu pUrvabhavamAM upArjana karela pApanAM udayathI potAnI mAtAvaDe peTImAM mukavAIne yamunA nadImAM pravAhita karAI ityAdi sarva paNa yakSe kahyuM ane hamaNAM to saMcita karela ghaNAM nirmaLa puNya karmathI haNAya gayelA pApavALI evI A jaNAya che tethI he vatsa ! tuM potAnA guNone anurUpa evI A bALAne paraNa ane tArI paraNelI evI A strI tane saMzaya vinA parama riddhi-vRddhi ane sukhane karanArI thaze. (35) e pramANe yakSanA vacana sAMbhaLIne svayaM ja yukti saMgata jANIne sulasanI pAse tenI mAgaNI karIne paraNyo. have sthAnane pAmelI zreSTha vastra-bhUSaNathI samalaMkRta karAyuM che zarIra jenA vaDe evI yamunA devIonA rUpane oLaMge che (arthAt devIo karatA vizeSa rUpavALI thAya che.) pachI pramudita makaradhvajakumAra te prANapriyAnI sAthe haMmezA abhinava devanI jema viSaya sukhone bhogave che tenA prasAdathI te yamunA paNa vilAsane bhogave che ane pratyakSa phaLanI prAptithI savizeSa jinadharmane ArAdhe che. tenA vaDe sulasa vaNika kuTuMbanI sAthe kumAra paNa pratibodhIne svarga tathA mokSa phaLane ApanAra jinadharmamAM nizcala karAyo ane kALathI pitA maraNa pAme chate pratApa-nyAya ane parAkramamAM abhyadhika evo A makaradhvaja kumAra rAjyapara pratiSThita karAyo. yamunA mahApaTTarANI pade sthApita karAI. pachI makaradhvaja mahArAjA sakala pRthvIpara Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 vikhyAta thayo. sulasa vaNika paNa moTA gauravathI zreSThI pade sthapAyo. yamunAnA vacanathI pote sakuTuMba zrAvakapaNuM svIkAre che. pachI ratnAvatI purImAM vasatA amaraketu rAjA potAno pitA che ema yamunA koIka atizaya jJAnI pAsethI jANe che. (43). have koI bhAgya yogathI koIka baLavAna rAjAvaDe haraNa karAyuM che. saMpUrNa rAjya jenuM evo amaraketu rAjA kuTuMba sahita tyAM Avyo. yamunAnA vacanathI makaradhvaja rAjAe ghoDA-hAthI-ratno Adi ghaNAM dAnathI tenuM sanmAna karyuM. pachI patnI sahita amaraketue paNa yamunAnA te sarva vyatikarane jANyo. pachI khuza. thayelA cittavALo rAjA tyAM vase che. have yamunAe parijanathI sahita mAtApitAne pratibodhIne zreSTha jinezvara prarUpita dharmamAM sthApana karyA. makaradhvajanI ghaNI moTI sahAyathI pharI paNa amaraketu potAnA rAjyane meLave che ane tene niSkaTaka pALe che ane pariNata thayo che jinadharma jene evo amaraketu koIkavAra rAtrInA chellA bhAgamAM vicAre che ke tevA prakAranI niSphaLatAne varelA evA amAro samuddhAra karIne yamunAe A bhavamAM paNa kevo upakAra karyo che paNa tenA lokottara upakAranI zuM vAta karIe ? jagatamAM ghaNAM prakAranI sevAthI lokottara upakArano prati upakAra tIrthaMkaro vaDe paNa jovAyo nathI. nAraka-tiryaMcAdinA anaMta du:khono nAza karanAra tathA deva-manuSya ane mokSanA sukhane ApanAra evo jina dharma ane tenA vaDe apAyo che. ane jinadharmanuM pradAna karyuM hoya tene vize bhuvanamAM paNa bIjA kayo prati upakAra hoI zake ? arthAt teno badalo koIpaNa upAyathI vALI zakAto nathI, tethI ahIM sukhadu:khanuM kAraNa putra ke putrI nathI. nizcayathI pote karelA puNya ane pApothI sukhadu:khanI prApti thAya che. zuM putrathI kuLano uccheda nathI thato ? zuM putrI paNa kuLano uddhAra nathI karatI? tethI sarvatra anekAMta che te azaMsaya ja che. (54). pachI makaradhvaja rAjA dIrghakALa rAjyalakSmIne bhogavIne yamunAnA zUra nAmanA putrane rAjya para sthApIne yamunAnI sAthe dIkSA laIne, niraticAra cAritrane pALIne, kevaLajJAnane meLavIne te baMne paNa mokSamAM gayA. (pa) atrAha vineyaH samAptAstAvad dvAdazApyetA bhAvanAH, kiM punaretAbhirbhAvitAbhiH sidhytiityaahe pramANe rAjaputrI yamunAnuM kathAnaka samApta thayuM. ane tenI sAthe bAramI bhAvanA samApta thaI. ahIM ziSya prazna kare che : A bAra bhAvanAo samApta thaI. paraMtu A bhAvanAone bhAvavAthI zuM siddha thAya che ? have guru nIcenI gAthAthI uttara Ape che. iya bhAvaNAhiM sammaM NANI jinnvynnbddhmilkkho|| jalaNo bva pavaNasahio samUlajAlaM dahai kammaM / / 501 / / iti bhAvanAbhiH samyak jinavacanabaddhasallakSyaH jvalana iva pavanasahitaH samUlajAlaM dahati karma / / 501 / / gAthArtha e pramANe jinavacanathI baMdhAyelI matinA lakSavALo jJAnI samyabhAvanathI pavana sahita agninI jema mULa sahita karma jALane bALe che. (501) Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 317 sukhoneyA / / jJAnI jinavacanabaddhamatilakSo bhAvanAbhiH karma kSapayati, na kevalAbhirityuktaM, tatra kimiti jJAnasAhAyyamapekSyata ityAzaMkya jJAnamAhAtmyamutkIrtayannAha - TIrtha : uthArtha sa21 cha. jinavacanathI baMdhAyelI matinA lakSavALo jJAnI bhAvanAothI karmone khapAve che paNa phakta (jJAnanA sahAya vinAnI) bhAvanA bhAvavAthI nahIM ema kahyuM che. bhAvanAmAM jJAnanA sahAyanI kema apekSA che ? e pramANenI zaMkAnuM samAdhAna karavA ane jJAnanA mahAtmanuM kIrtana karatA kahe che nANe AuttANaM nANINaM nANajogajuttANaM / ko nijaraM tulejA caraNammi parakkamaMtANaM ? / / 502 / / nANeNaM ciya najai karaNijaM taha ya vANijaM ca / nANI jANai kAuM kajamakajaM ca vajeuM / / 503 / / jasakittikaraM nANaM guNasayasaMpAyagaM jae nANaM / ANA vi jiNANesA paDhamaM nANaM tao caraNaM / / 504 / / te pujjA tiyaloe savvattha vi jANa nimmalaM nANaM / pujANa vi pujayarA nANI ya carittajuttA ya / / 505 / / bhadaM bahussuyANaM bahujaNasaMdehapucchaNijANaM / ujjoiyabhuvaNANaM jhINammi vi kevalamayaMke / / 506 / / jesiM ca phurai nANaM mamattanehANubaMdhabhAvehiM / bAhijaMti na kahamavi maNammi evaM vibhAveMtA / / 507 / / jJAne AyuktAnAM jJAninAM jJAnayogayuktAnAM kaH nirjaraNaM jAnIyAt caraNe parAkramamANAnAm / / 502 / / jJAnena ca khalu jJAyate karaNIyaM tathA varjanIyaM ca jJAnI jAnAti kA kAryamakAryaM ca varjayitum / / 503 / / yazaHkIrtikaraM jJAnaM guNazatasaMpAdakaM jagati jJAnaM AjJA'pi jinAnAmeSA prathamaM jJAnaM tatazcaraNaM / / 504 / / te pUjyAH jIvaloke sarvatrApi yeSAM nirmalaM jJAnaM pUjyAnAmapi pUjyatarAH jJAninazcaritrayuktAzca / / 505 / / bhadraM bahuzrutAnAM bahujanasaMdehapRcchanIyAnAM udyotitabhuvanAnAM kSINe'pi kevalamRgAGke / / 506 / / Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 yeSAM ca sphurati jJAnaM mamatvasnehAnubandhabhAvaiH bAdhyate na kathamapi manasi etat vibhAvayatAm / / 507 / / gAthArtha jJAnamAM magna, jJAna yogamAM yukta, cAritramAM parAkrama karatA jJAnIonI nirjarAne koNa toLI zake ? (502). jJAnathI ja karavA yogya (upAdeya) ane choDavA yogya (heya)nuM bhAna thAya che, jJAnI kAryane karavAnuM ane akAryane choDavAnuM jANe che. (503) jJAna jagatamAM yaza ane kIrti karanAruM che, jJAna seMkaDo guNone meLavI ApanAra che. "prathama jJAna ane pachI cAritra" evI jinezvaranI AjJA che. (504) jeone nirmaLajJAna che teo traNa lokamAM sarvatra paNa pUjya che ane cAritrathI yukta jJAnI pUjyonA paNa pUjyatara che. (505) kevaLajJAna rUpI caMdra kSINa thaye chate paNa ghaNAM jananA saMdehane pUchavA yogya, udyotita karAyuM che bhuvana jevaDe evA nakSatra (tArA) rUpI bahuzrutonuM jJAna maMgaLamaya che. (506) ane e pramANe bhAvanA bhAvatA jeonA manamAM jJAna skure che teo kyAreya paNa mamatva ane snehanA anubaMdha karAvanArA bhAvothI bAdhA karAtA nathI. (507) sugamA eva / navaraM yeSAM samyagjJAnaM sphurati te mamatvasnehAnubandhAdibhirbhAvaiH kathamapi na bAdhyante / kiM kurvanta ityAha-manasi-citte jJAnabalena evaM vakSyamANaM vibhAvayanta iti / / kiM vibhAvayanto jJAnino mamatvAdibhirna bAdhyanta ityAha - paraMtu jeone samyajJAna utpanna thAya che teo mamatva-snehanA anubaMdha karAvanArA bhAvothI koIpaNa rIte pIDAtA nathI. zuM karatA pIDAtA nathI tene kahe che- jJAnanA baLathI manamAM A pramANe vibhAvanA karatA pIDAtA nathI. zuM vibhAvanA karatA jJAnIo mamatvAdithI pIDAtA nathI tene jaNAve che - - jaramaraNasamaM na bhayaM na duhaM naragAijammao annaM / to jammamaraNajaramUlakAraNaM chiMdasu mamattaM / / 508 / / jAvaiyaM kiM pi duhaM sArIraM mANasaM ca saMsAre / pattaM aNaM taso vi hu vihavAimamattadoseNa / / 509 / / kuNasi mamattaM dhaNasayaNavihavapamuhesu'NaMtadukkhesu / siDhilesi AyaraM puNa aNaMtasokkhammi mokkhammi / / 510 / / jarAmaraNasamaM na bhayaM na duHkhaM narakAdijanmato'nyat janmamaraNajarAmUlakAraNaM chiddhi mamatvam / / 508 / / 2. tago vida-mu. || Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 19 yAvat kimapi duHkhaM zArIraM mAnasaM ca saMsAre prAptamanaMtazo'pi khalu vibhavAdimamatvadoSeNa / / 509 / / gAthArtha jarA ane maraNa samAna koI bhaya nathI. narakAdinA janma sivAya bIjuM koI du:kha nathI. tathI 4nm-m241-42|nu bhUpa // 29 // mevA mamatvane che6. (508) A saMsAramAM zArIrika ane mAnasika je kaMIpaNa duHkha che tene vibhAvAdinA mamatvanA doSathI manatavAra 59 / prApta thu cha. (504) anaMta dukhavALA dhana-svajana-vibhava vageremAM tuM mamatva kema kare che ? ane anaMta sukhavALA bhokSamA mA62 zithila bha 43 cha ? (510) etA apyuttAnArthA eva / navaraM yAvat kimapi zArIraM mAnasaM ca saMsAre duHkhaM tAvat sarvamapi vibhavAdimamatvadoSeNAnantazo'pi jIva ! tvayA prAptamiti paribhAvya chiddhi mamatvamityevaM vibhAvayan jJAnI mamatvena tAvat kvApi na bAdhyate / tathA dhanaM gavAdikaM, svajanA:-putramAtRmAtulakAdayo, vibhavo draviNAdiH, pramukhagrahaNAccharIrAdiparigrahaH, eteSvanantaduHkhahetuSu vastuSu jIva ! karoSi mamatvaM, anantasaukhye tu mokSe AdaraM zithilayasi, tannUnaM mahatyantare bhramito'si, maivaM kurvityAdiprakAreNa cA''tmano'nuzAstiM prayacchan jJAnI mamatvena na bAdhyate / / snehAnubandhena tarhi kiM vibhAvayanna bAdhyate ? ityAha - TIkArtha H A gAthAo saraLa che paraMtu saMsAramAM je kaMIpaNa zArIrika ane mAnasika duHkha che te sarva paNa vibhAvAdinA mamatvanA doSathI anaMtavAra paNa he jIva ! tArAvaDe prApta karAyuM che e pramANe paribhAvanA karIne mamatvane cheda. e pramANe vibhAvanA karato jJAnI mamatvathI kyAMya paNa bAdhA pAmato nathI. tathA gAya vagere dhana che, putra-mAtA-mAmA vagere svajano che, dravya vagere vibhava che, pramukha zabdanA grahaNathI zarIrAdinuM grahaNa karavuM. A anaMta du:khanA kAraNabhUta vastuone vize he jIva ! tuM mamatva kare che paNa anaMta sukhanA dhAma svarUpa mokSane vize zithila AdaravALo bane che. tethI kharekhara tuM moTA AMtarAthI bharamAyo che. 'ema na kara ityAdi' prakArathI potAne zIkhAmaNa Apato jJAnI mamatvathI pIDAto nathI. to pachI kaI vibhAvanA karIne jJAnI snehanA anubaMdhathI pIDAto nathI ? tene jaNAve che saMsAro duhaheU dukkhaphalo dusahadukkharUvo ya / nehaniyalehiM baddhA na cayaMti tahA vi taM jIvA / / 511 / / jaha na tarai AruhiuM paMke khutto karI thalaM kaha vi / taha nehapaMkakhutto jIvo nA''rohai dhammathalaM / / 512 / / chijaM sosaM malaNaM baMdhaM nippIlaNaM ca loyammi / jIvA tilA ya pecchaha pAvaMti siNehasaMbaddhA / / 513 / / dUrujjhiyamajayA dhammaviruddhaM ca jaNaviruddhaM ca / kimakajaM jaM jIvA na kuNaMti siNehapaDibaddhA ? / / 514 / / Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 thevo'vi jAva neho jIvANaM tAva nivvuI katto ? / nehakkhayammi pAvai peccha paIvo vi nivvANaM / / 515 / / saMsAro duHkhahetuduHkhaphalastathaiva duHkharUpazca snehanigaDairbaddhAH na tyajanti tathA'pi taM jIvAH / / 511 / / yathA na zaknoti roDhuM paMke magnaH karI sthalaM kathamapi jIvaH pramAdapaMke nimagno jIvo nArohati dharmasthalam / / 512 / / chedaM zoSaM malanaM bandhaM niSpIlanaM ca loke jIvAH tilAzca prekSadhvaM prApnuvanti snehasaMbaddhAH / / 513 / / dUrojjhitamaryAdA dharmaviruddhaM ca janaviruddhaM ca kimakAryaM yad jIvA na kurvanti snehapratibaddhAH / / 514 / / stoko'pi yAvat snehaH jIvAnAM tAvat nirvRttiH kutaH ? snehakSaye prApnoti pazya pradIpo'pi nirvANam / / 515 / / gAthArtha saMsAra du:khanuM kAraNa che, du:khanA phaLavALo che ane dusaha du:khanA svarUpavALo che to paNa mamatva rUpI beDIthI baMdhAyelA jIvo te saMsArane choDatA nathI. (511) jevI rIte sarovaranA kAdavamAM khUMcelo hAthI sthaLapara javA koIpaNa rIte samartha thato nathI tema mamatva rUpa kAdavamAM khUMcelo jIva dharma sthaLa para jaI zakato nathI. (512) he jIvo ! tame juo telane (snehane=cikAzane) dhAraNa karanAra tala lokamAM chedana, zoSaNa mardana, baMdha ane nipIlanane pAme che tema mamatvane dhAraNa karanAra jIvo vadha, baMdha, cheda, bhedAdine pAme cha. (513) mamatvathI baMdhAyelA, dUrathI maryAdAno tyAga karanArA jIvo, dharma viruddha ane lokaviruddha evuM kayuM akArya che jene na karatA hoya ? (514) jyAM sudhI thoDuM paNa mamatva hoya tyAM sudhI jIvone mokSa kyAMthI ? tela khUTI gayA pachI dIpaka paNa jAya 14 che. (515) sugamA: / / atha pUrvoktamupasaMharatruttaragranthaM ca sambandhayannAha - have pUrvoktano upasaMhAra karatA ane uttara graMthano saMbaMdha karatA kahe che iya dhIrANa mamattaM neho ya niyattae suyAisu / rogAiAvaIsu ya iya bhAvaMtANa na vi moho / / 516 / / Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 321 iti dhIrANAM mamatvaM snehazca nivarttate sutAdiSu rogAdyApatsu ca evaM bhAvayatAM na vimohaH / / 516 / / gAthArtha ? e pramANe dhIra puruSonuM putrAdine vize mamatva ane sneha dUra thAya che ane e pramANe bhAvanA bhAvatA jIvone paNa rogAdi ApattiomAM cittanI vyAkuLatA thatI nathI. (51) dhiyA-nirmalabuddhyA rAjanta iti dhIrA-jJAninasteSAmiti-uktaprakAreNa bhAvayatAM mamatvaM snehazca sutAdiSu nivarttate, tathA rogAdyApatsu ceti-evaM vakSyamANanyAyena bhAvayatAM jJAninAM vimoho-vimUDhatA na bhavati / / kiM vibhAvayan jJAnI rogAdyApatsa na muhyatItyAha - TIkArtha : dhiyA eTale je nirmaLa buddhithI zobhe che te arthAtu dhIra jJAnIo. hamaNAM kahevAyela prakArathI bhAvanA bhAvatA dhIrapuruSonuM mamatva ane sneha putrAdine vize dUra thAya che tathA hamaNAM kahevAtI gAthAonI bhAvanA karatA jJAnIone rogAdi ApattiomAM cittanI vyAkuLatA thatI nathI. zenI bhAvanA karato jJAnI rogAdi ApattimAM muMjhAto nathI tene kahe che naratiriesu gayAiM paliovamasAgarAiM'NaMtAI / kiM puNa suhAvasANaM tucchamiNaM mANasaM dukkhaM / / 517 / / sakayAiM ca duhAiM sahasu uinnAI niyayasamayammi / na hu jIvo'vi ajIvo kayapuvo veyaNAIhiM / / 518 / / narakatiryakSu gatAni palyopamasAgarANi anantAni kiM punaH sukhAvasAnaM tucchamidaM mAnuSaM duHkham ? / / 517 / / svakRtAni ca duHkhAni sahasva nijakasamaye na khalu jIvA'pi ajIvaH kRtapUrvo vedanAdibhiH / / 518 / / gAthArtha : naraka ane tiryaMca gatiomAM anaMta palyopama ane sAgaropama pasAra thayA paNa jemAM aMte sukha maLavAnuM che evA dharma anuSThAnamAM tuccha mAnasika du:khathI zuM ? (517) ane pUrve svayaM AcarelA pApo potAnA udaya kALe udayamAM AvyA che tene samabhAvathI sahana kara, vedanAdi karmothI jIva kyAreya ajIva karAyo nathI. (518) rogapIDAdyApajanite mAnase duHkhe samutpanne ko'pi jJAnI evaM vibhAvayannAtmAnamanuzAsti, tadyathA - he jIva ! bhavataH pUrvaM saMsArasAgare paribhramato nArakatiryaGnarAmareSu duHkhitasyAnantAni palyopamasAgaropamANi gatAni, kiM punarjinadharmAcaraNaprabhAvAnumitasukhAvasAnaM tucchaM ca alpakAlabhAvyetanmAnasaM duHkhaM nApayAsyati ?, api tvapayAsyatyeva, mA vaikalyaM bhajasveti bhAvayan jJAnI tena duHkhena na bAdhyate / aparAmapi tadbhAvanAmAha - 'sakayAI ce'tyAdi, taddhetusamAcaraNena svayameva pUrvaM kRtAni ca duHkhAni nijasamaye samudIrNAni sahasva, mahAnirjarAphalatvAt samyaksahanasya, na ca vedanAdibhiH AdizabdAt parAkrozadAnAdibhiH, jIvo'pyajIvaH kRtapUrvaH kadAcanApi, yadA jIvaH jIvatvaM vedanAdibhiH kathamapi na parityajati tadA kiM vaikalyeneti bhAva / / atha kevalatIvramahArogApajanitaduHkhAdhisahanArthaM caturthasanatkumAracakravaryudAharaNagarbhA tadbhAvanAmAha - Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 TIkArtha roga pIDAdi ApattimAM mAnasika du:kha utpanna thaye chate koIka jJAnI A pramANe bhAvanA karatA AtmAne zIkhAmaNa Ape che. te A pramANe - he jIva ! pUrve saMsAra sAgaramAM naraka-tiryaMca-manuSya ane deva gatiomAM paribhramaNa karatA duHkho bhogavatA evA tAre anaMtA palyopama ane sAgaropama pasAra thayA che to pachI jinadharmanI ArAdhanAthI utpanna thayela anumita (parimita arthAt jenuM anumAna thaI zake tevuM) ane sukhanA aMtavALuM, tuccha,. alpakALa rahenAruM, evuM A mAnasika duHkha zuM dUra nahIM thAya? ulaTuM avazya dUra thaze ja. tuM jarA paNa vyAkuLa na thA ema bhAvanA karato jJAnI paNa te du:khathI bAdhita thato nathI. jJAnInI bIjI paNa bhAvanAne kahe che sAruM vetyAdi pUrve du:khanA hetubhUta pApone AcaravAthI svayaM ja pUrve karelA du:kho potAnA kALe udayamAM AvyA che tethI tene samabhAve sahana kara kAraNa ke samabhAve sahana karatA mahAnirjarA rUpa phaLa prApta thAya che. vedanAdithI jIva paNa kyAreya pUrve ajIva karAyo nathI. vedanAdimAM je Adi zabda che teno artha bIjAne Akroza karavo vagere grahaNa karavuM. jyAre jIva vedanAdithI kyAreya jIvatvane choDato nathI tyAre vyAkuLa thavAthI zuM ? ema kahevAno bhAva che. have kevaLa tIvra mahArogathI utpanna thayelA duHkhane sArI rIte sahana karavA mATe cothA sanatakumAra cakravartInA udAharaNanA sAravALI bhAvanAne kahe che tivvA rogAyaMkA sahiyA jaha cakkiNA cauttheNaM / ' te tumaM pi hu sahasu suhaM lahasi jamaNaMtaM / / 519 / / tIvrA rogAtaMkAH soDhA yathA cakriNA caturthena tathA jIva ! tAn tvamapi khalu sahasva sukhaM labhase yadanantam / / 519 / / gAthArtha : jema cothA sanatakumAra cakravartIe tIvra rogAtako sahana karyA tema te jIva ! tuM paNa rogAtakane sahana kara jethI anaMta sukhane meLavaze. (519) sugamA / sanatkumAracakravaryudAharaNaM tUcyate - sanatakumAra cakravartInuM udAharaNa kahevAya che sanatakumAra cakravartI vidhyAraNyanI jema parama puruSarUpI hAthIonuM je janma sthAna che te kurujanapada dezamAM prasiddha hastinApura nAmanuM nagara che. jema samudra caMdranI utpattinuM sthAna che tema sthira chatAM paNa bhamato, dhavala chatAM paNa raMjita karAyo che saMpUrNa loka jenA vaDe evA yazaprabhAvanuM utpatti sthAna je che te azvasena hastinApurano rAjA che ane sahadevI tenI priyA che ane te bene cauda mahAsvapnothI sUcita sanatakumAra nAmano putra thayo ane tene zUra sAmaMtano putra bALapaNathI sAthe dhULamAM ramanAro, sAthe moTo thayelo mahendrasiMha nAmano mitra hato. tenI sAthe kaLAgrahaNa kare che. have te yuvAna thayo tyAre kyAreka vasaMtakumAra sarvariddhithI nagaranA udyAnamAM jAya che. (9) krIDAno avasara samApta thayo tyAre jaladhikallola nAmanA ghoDA para ArUDha thayelo kumAronI sAthe jaladhikallolane vahAvato hato tyAre te jaladhikallola vaDe haraNa karAyo ane aDadhI kSaNathI adRzya thayo. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2. 323 azvasena rAjAe A vyatikarane jANyo ane sainyasahita tenI pAchaLa paDyo. pracaMDa pavanathI ghoDAnuM sarva pageruM bhAMgyuM. pachI mahendrasiMha rAjAno Adeza laI ekalo paNa sanatakumAranI pAchaLa gayo ane rAjA pAcho pharyo. (10) ane A bAju azva sanatakumArane Akho divasa vahana karIne aTavImAM laI gayo. bIjA divase madhyAhna atizaya thAkelo ghoDo jIllAgra bAhara kADhIne bhukhyo tarasyo thayo. sarvathA paNa thAkelo vyAkuLa zarIravALo thayo. pachI jeTalAmAM sanatakumAra lagAma tathA palANa utAre che teTalAmAM akAryakArInI jema ghoDo prANothI mukAyo ema jANIne tathA tyAM kyAMya paNa pANIne nahIM meLavato ane dIrgha mArganA zramathI sanatakumAra paNa khinna thayo. (14) araNyanA dAvAnaLathI tathA dehanI sukumAratAthI ane madhyAhnano samaya hovAthI sAtapuDAnA vRkSanI nIce vyAkuLa zarIravALo AMkho mIMcIne pRthvI para paDyo. have tenA abhinava puNyodayathI teja vRkSa para vasatA yakSavaDe hima jevuM zItaLa pANI lAvIne sarvAgathI ja chaMTAyo. pachI bhAnamAM Avelo sanatakumAra te jaLane pIe che ane sanmukha rahela yakSane joIne pUche che ke he mahAyaza ! tuM koNa che ? ane A pANI kyAMthI lAvyo ? huM yakSa chuM A ja sAtapuDA vRkSa para vasuM chuM ane mAnasa sarovaramAMthI A pANI lAvIne meM tane ApyuM che. e pramANe yakSe kahyuM eTale kumAre kahyuM ke mAnasa sarovaramAM snAna karyA vinA A mAro saMtApa dUra thato nathI. pachI yakSa tene karasaMpuTamAM laIne mAnasa sarovaramAM laI gayo. svecchAthI snAna kare che ane tyAM jaLapAna kare che. (21) ane pachI pUrvabhavanA vairI vaitADhya parvatanA vAsI asitAkSa nAmanA yakSe sanatakumArane joyo ane pachI te krodhe bharAyo. tIkSNa kAMkarAnA samUhavALo, bhaMgAyA che seMkaDo vRkSonA khaMDo jenA vaDe evA pavanane vikurtIne dhULathI AkAzane DhAMkI dIdhuM. pachI agni jevI lAla AMkhavALo, jenA mukhamAMthI agninI vALAno samUha nIkaLI rahyo che ane khaDakhaDATa hasatA evA bhayaMkara rAkSasane vidurve che. eTalAmAM tenAthI bhaya na pAmyo teTalAmAM yakSe AMkhamAMthI nIkaLatI vALAvALA nAgapAzothI tene sarvAge daDha bAMdhyo. lIlAthI jIrNa rajUnI jema teNe nAgapAzone paNa toDI. pachI rAkSasanA rUpathI yakSa kumAranI sAthe TakarAyo. hAtha paganA prahArothI prahAra karatA yakSane kumAre niSphara muDhionA prahArothI TukaDe-TukaDA karyA. (27) have gusse thayelo te rAkSasa lohajaDita mugarathI kumArane vakSa sthaLa para tADana karIne vadhavA lAgyo. kumAre caMdananA mahAvRkSane ukheDIne tenA sAthaLa upara phaTakAryo tethI chedAyelA vRkSanI jema te pRthvI para paDyo. have teNe parvatane sArI rIte UMcakIne kumAra upara pheMkyo. tenAthI ghaNo pIDAyelo kumAra mUrchAthI acetana thayo. pachI yakSa bhAnamAM AvelA kumAranI sAthe bAhuyuddhathI laDavA lAgyo. pachI kumAre vajajevI kaThIna mudionA prahArathI seMkaDo retInA kaNIyA jevo karyo. paNa nirupakrama AyuSyavALo hovAthI deva maryo nahIM. pharI paNa lAtonA prahArathI sarvAge ghaNo pIDita karAyo. (32) have virasa raDIne yakSa nAzI gayo. pachI kUtuhalathI AvelA devo ane vidyAdharoe kumAra upara phulonI vRSTi karI. yakSa jItAI gayo e pramANe ghoSaNA karI pachI kumAra divasanA pAchalA bhAgamAM sarovara pAsethI cAlyo. eTalAmAM thoDoka bhUmibhAga AgaLa jAya che teTalAmAM naMdana nAmanA vanamAM bhAnuvega vidyAdharanI ATha putrIone jue che ane te ATha dizAkumArIo paNa tene sarAgadaSTithI jue che. vismaya pAmelo kumAra paNa teonI najIka jaIne ekane pUche che ke he bhadre ! tame koNa cho ? ane A zUnya araNyane kema alaMkRta karyuM che ? teoe kahyuM ke he Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 mahAyaza ! ahIMthI najIkamAM amArI priyasaMgamA nAmanI nagarI che ane tyAM tame vizrAma karo tyAM tame sarva paNa jANazo ema kahIne tenI sAthe te cAlyo. (38) kiMkaravaDe batAvAyela che mArga jene evo kumAra te nagarInA rAjAne ghare pahoMcyo. bhAnuvega vidyAdhare teno ghaNo satkAra karyo ane ratnanA siMhAsana upara besADIne kahyuM ke he mahAyaza ! mane pUrve naimittike kahyuM che ke je asitAkSane jItaze te mArI ATha kanyAno vara thaze to tuM hamaNAM ahIM Avyo che tethI AonuM parigrahaNa karIne anugraha kara. vidyAdhare ema kahyA pachI tatkALa ucita vidhithI kumAra ATheya paNa kanyAone paraNyo ane ramyavAsa bhavanamAM rAtrIe teonI sAthe deva jevA bhogo bhogavIne sUto ne savAra thaI tyAre hAthamAM bAMdhela kaMkaNane choDIne bIjuM kaMIpaNa strIo, khecara, ghara ke nagarane joto nathI. phakta bhUmipara potAne jue che pachI kumAra vicAre che ke zuM A svapna che ? ke indrajALa che? ke mArI buddhino moha che ? athavA mAre A vicAravAthI zuM ? tethI huM AgaLa jAuM. pachI thoDIka bhUmibhAga AgaLa jAya che teTalAmAM te ja araNyamAM eka parvatanA zikhara upara rahelA maNimaya staMbhathI pratiSThita eka bhavanane jue che ane vicAre che ke zuM ahIM A bIjuM kaMIpaNa indrajALa upasthita thayuM che? athavA to huM tene jouM ane keTalAmAM najIka jAya che teTalAmAM karuNa svare raDatI eka strIne jue che ane zabda anusAra te ja prAsAdanA chadde mALe kramathI pahoMcyo. pachI nizcaLathI kAna daIne te raDavAnA zabdane spaSTapaNe sAMbhaLe che (49) te A pramANe he kuruvaMza rUpI AkAza taLamAM caMdra samAna ! he guNanA nilaya ! sanatakumAra ! varakumAra ! have bIjA paNa janmamAM tuM ja zaraNa thA. potAnuM nAma sAMbhaLI zaMkAvALo thayelo kumAra e pramANe du:kha sahita bolatI, pharIpharI raDatI te kanyAnI pAse sAtamI bhUmi para gayo. pachI bhayamukta te dhIra tyAM te bALAnI pAse jaIne kahe che ke he bhadra ! ahIM tuM kema raDe che ? tane zuM duHkha che ? athavA tAre sanatakumAranI sAthe zuM saMbaMdha che jethI te tenA zaraNe gaI cho. pachI dIrgha nizvAsa nAkhIne te kumArane javAba Ape che ke ekamAtra manorathathI sanatakumAra mAro bhartA che. sAketa purAdhipa surabhi rAjacaMdranI yazodevInI putrI evI huM teovaDe te zubhakane apAI chuM paNa tenI sAthe vivAha thayo nathI ane tethI tene pratyakSa joyo nathI. eTalAmAM eka khecare mane harIne ahIM araNyamAM vidurvelA prAsAdamAM mUkI che ane te khecarAdhama pote hamaNAM kyAMka gayo che e pramANe jeTalAmAM te kahe che teTalAmAM azanivegano vajavega nAmano khecaraputra tyAM Avyo ane te kumArane AkAzamArgamAM UMcake che eTale te hAhArava karIne pRthvI para paDI. pachI vaja jevI kaThaNa muSTinA prahArothI te khecarane haNIne kumAra pharI tyAM mahelamAM Ave che. te bALAne AzvAsana ApIne ane potAnA vRttAMtane kahIne sunaMdA nAmanI te bALAne paraNe che ane te strI ratna thaze. (10) have vajavaMga khecaranI bahena nAmathI saMdhyAvalI tyAM AvelI potAnA bhAIne haNAyelo jue che. prathama gADha kopane pAmelI pachI bhAInA vadha karanAranI tuM strI thaIza evA naimittikanA vacanane yAda kare che. pachI vivAhane mATe te sanatakumAranI pAse upasthita thAya che. sunaMdAthI anujJA apAyelo kumAra paNa tene paraNe che. ane A bAju haricaMdra khecara ane caMdrasena baMne kumAranI pAse AvIne kahe che ke ame zrI caMdravega tathA zrI bhAnuveganA putro ratha ane bakhtara laIne tamArI pAse potAnA pitA vaDe mokalAyA chIe. jaNAyuM che putranuM maraNa janAvaDe evo khecarapati azanivega lazkaranA samUha sAthe tamArI para caDhAI karavA Ave che Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 325 tethI A ratha sahita bakhtarane grahaNa karo. kumAra paNa tene grahaNa kare che ane saMdhyAvalIe ApelI prajJapti vidyAne grahaNa kare che ane potAnA sainya sAthe AvelI zrI caMdravega ane zrI bhAnuvaMga khecarendro tyAM AvelA azaniveganI sAthe yuddha karavA lAgyA. pachI teonuM sainya bhAMgyuM tyAre azaniveganI sAthe kumAranuM mahAyuddha zarU thayuM pachI teNe nAgAstrane choDyuM.kumAre garuDAstrathI tenuM nivAraNa karyuM. pachI kumAra agni astrane varuNAvastrathI nivAre che, parvatAstrathI vAyu-zastrane nivAre che. (70) pachI kumAre tene dhanuryuddhamAM jItI lIdho ane khagayuddhamAM paNa jItI lIdho. pachI bAhuyuddhane icchatA evA tenA kumAre hAtha chedyA. pachI azaniveganA mastakane kumAre cakrathI kApyuM. tenI sarva rAjyalakSmI kumAramAM saMkramaNa thaI. sunaMdA ane saMdhyAvalIthI abhinaMdana karAyelo ane mahAriddhine pAmelo khecara sainyanI sAthe vaitADhya para jAya che ane tyAM sarva riddhithI sarva vidyAdharoe maLIne vidyAdhara cakravartI pade sthApana karyo. (74). pachI ammalita pratApavALo dase dizAmAM prasarato che nirmaLa yazano samUha jeno, anurAgI banIne namatA sarvakhecaronA maNinA mukuTothI sparza karAyuM che caraNa jenuM evo kumAra ati moTA sukhathI vidyAdhara adhipapaNAnuM pAlana kare che. bIjA divase caMdravega vidyAdhara vaDe vinaMti karAyo ke pUrve naimittike kahela che ke mArA nAnAbhAI bhAnuveganI sAtaputrIo tathA mArI so putrIo tArI strIpaNAne pAmaze. pachI mArAvaDe te aTavImAM bhAnuveganI najIka priyasaMgama nAmanI nagarI karAvAI che ane tyAM mArA bhAInI ATha putrIo tamArI sAthe paraNAvAI che ane kAraNavazathI tyAM teono tyAga karAyo che. ame svayaM tamArI A kahela kAryanI sevAvRtti karIzuM tethI tame hamaNAM avinayanI kSamA karo ane moTI kRpA karIne mArI so putrIne paraNo. pachI sanatakumAra mahAvibhUtithI teone paraNe che e pramANe ekaso daza strIonI sAthe viSayomAMthI maLatA asAdhAraNa sukhone bhogavatA kumAravaDe tyAM kyAreka A pramANe Adeza karAyo ke Aje badhA khecaroe amArI sAthe mAnasa sarovare krIDAnA hetuthI AvavuM. pachI sarva khecaro ane samagra aMta:puranI sAthe kumAra mAnasa sarovare jyAM asitAkSa jitAyo hato tyAM gayo ane te sarovaranA kAMThA upara ramya kadalIgharomAM moTI vibhUtipUrvaka khecarakhecarI janathI AkIrNa evI sabhA racAI ane tyAM nATaka AraMbhAyuM. (85) ane A bAju badhA dezomAM tapAsa karatA karatA mahendrasiMha eka varase tyAM Avyo. kamalanI gaMdhane sUMghe che ane sArasapakSInA avAjane sAMbhaLe che pachI A gaMdhanA anusArathI eTalAmAM thoDuM cAle che teTalAmAM vINA-veNunA avAjathI zubha evA gItane sAMbhaLe che ane kramathI khecara lokanI vacce rahelo ane taruNI janathI sahita sanata kumArane jue che. (88) pachI navA vAdaLanA samUhane joIne moranI jema vikasita pramodavALo jeTalAmAM saMzayathI jue che teTalAmAM tyAM baMdIjane gAyuM ke he azvasenanA kuLa rUpa AkAzamAM caMdrasamAna ! kuruvaMza rUpI bhavananA AdhArabhUta staMbha samAna ! jaya pAmo. te traNa jagatanA nAtha ! he sanatakumAra ! jaya pAmo, he pratiSThita mahimAvAn ! jaya pAmo. e pramANe baMdIjananI stutine sAMbhaLIne thayo che nizcaya jene evo harSita hRdayavALo mahendrakumAra jeTalAmAM AgaLa jAya che teTalAmAM sanatukamAre tene joyo ane Ubho thaI tenI najIka gayo. harSathI pulakita aMgavALA, AnaMdanA AMsuthI bhInI thayela AMkhavALA sanatakumAre mahendrakumArane gADha AliMgana karyuM. pachI mahendrasiMhe praNAma karyo ane sanatakumAre AMkhamAMthI jharatA AMsunA jaLane lukyA. pachI baMne sAthe Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326. bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 beThA. sanatakumAre mahendrasiMhane puchyuM ke A bhayaMkara araNyamAM tuM kevI rIte Avyo ? athavA huM ahIM chuM ema te kevI rIte jANyuM ? parijana sahita tAtane, mAtAne kuzaLa che ne ? ityAdi sanatakumAre puchyuM tyAre mahendrasiMha sarva yathAhakIkata kahIne sanatakumArane azvanA apahAra pachInA vRttAMtane pUche che. paraNelI so vidyAdhara kanyAomAMthI vimalamati nAmanI strIne te hakIkata kahevA mATe Adeza karIne kumAra ratigharamAM jaIne sUto. prajJapti vidyAthI sarva paNa vRttAMtane jANIne vimalamatie mahendrasiMhane te baMne maLyA tyAM sudhInI hakIkata kahI. have sarvavRttAMtane sAMbhaLIne harSita thayelo mahendrasiMha devIne (vimalamatine) pUche che ke sanatakumArano asitAkSa vairI kevI rIte thayo ? he devI! tuM mane kahe. have te prajJapti vighAthI jANIne A hakIkatane paNa kahe che. (99) A bharatakSetramAM kaMcanapura nAmanuM nagara che ane vikrama yaza nAmano rAjA che. strIonI lolupatAthI rUpathI adhika-adhika sarasAI pAmatI pAMcaso aMtepurIone karI. te nagaramAM nAgadatta nAmano sArthavAha che. nayana ane manamohaka rUpAdi guNothI amarasuMdarI karatA paNa adhika evI viSNuzrI nAmanI, tenI priyA che. kAmAtura vikrama yaza rAjAe tene joI ane aMta:puramAM nAkhI. rAjyakAryano tyAga karIne, bAkInA strIvargano tiraskAra karIne, lokApavAdane nahIM gaNIne te rAjA haMmezA tenI sAthe bhoga bhogave che. (104) potAnI priyAnA viyogathI nAgadatta paNa unmatta thayo. he priyatamA ! tuM kyAM gaI che ? he caMdramukhI ! he puSTa goLa stanavALI ! e pramANe pralApa karato nagaramAM bhame che. ane koIka vakhata rAjAnI bIjI strIoe kAmaNa karIne viSNuzrIne mArI. tenA maraNanA zokamAM nAgadattanI jema unmatta thayelo rAjA paNa zoka, AkaMda ane vilApa kare che. ane mUDha rAjA tenA agni dAhane karavA deto nathI. have maMtrIoe rAjAne ThagIne koIpaNa rIte te smazAnamAM laI jaI choDI dIdhI. pachI tene nahIM joIne rAjA svayaM bhaktapAnane choDIne gADhatara pralApa karavA lAgyo ane rAjAne unmatta thayelo joIne tathA viSNuzrIne nahIM joIne rAjA maraze evo nizcaya karIne maMtrIvarga gaLato che ghaNo paru ane lohIno samUha jemAMthI, kAgaDAo vaDe kheMcAyelI che AMkho jenI, sarvatra paNa saLavaLato che kRmiono samUha jemAM, tIkSNa pakSIonA cAMcanA prahArathI karAyo che kSatono samUha jemAM, durgadhathI bibhatsa evA viSNuzrInA klevaranI pAse rAjAne laI jaIne batAvyuM. rAjA haiyAmAM tatkALa kheda pAmyo ane potAne ghaNo niMde che. (112) 2 jIva jene mATe lajjA choDIne jAti-kuLa-zIyaLAdine na gamyuM. caMdra jevA ujjavaLa yazanA samUhane malina karyo. sakalajanane zocanIya evI te mRgAkSInA zarIranI AvI pariNati thaI ke je jovA mATe paNa zakya nathI ema vairAgyane pAmelo rAjA tRNanI jema rAjyalakSmIne choDIne suvrata AcAryanI pAse vidhipUrvaka dIkSAne svIkAre che. pachI te bhavamAM chaTTa-aTTama-dazama-dvAdazAdi tapa karIne vidhithI anazana karIne trIjA sanatakumAra devalokamAM deva thayo. (116). ane tyAMthI AvIne ratnapura nagaramAM jinavacanathI bhAvita karAyo che AtmA jeno evo jinadharma nAme zreSThI putra thayo. nAgadatta zreSThI paNa priyAnA virahamAM ArtadhyAnane pAmelo marIne tiryaMcomAM bhamIne siMhapura nagaramAM agnizarmA nAme brAhmaNa putra thayo. tridaMDIno veza laIne kyAreka dezomAM bhamato te ratnapura nagaramAM Avyo ane be be mahinAnA upavAsa karIne pAraNuM kare che. tyAMno loka ane harivahana rAjA tenAthI AkarSAyA. bhagavAnano bhakta evo rAjA tyAM te tridaMDIne Avelo jANIne pAraNA mATe tene nimaMtraNa kare che ane te tenA ghare Avyo ane bhAgya yogathI koIka rIte jinadharma paNa rAjA pAse Avyo Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 327 ane bhagavAne (tridaMDIe) pUrvabhavanA vairanA vazathI tene joyo. krodhathI AMkho lAla karIne tridaMDIe rAjAne kahyuM ke AnI pITha upara rAkhelA thALamAM garama khIranuM jo tuM bhojana karAve to huM tArA ghare pAraNuM karuM nahIMtara nahIM. rAjA kahe che ke bIjA koInA pITha para thALa mUkIne bhojana karAvuM. tridaMDI tevuM icchato nathI. tridaMDInA pUrva janmanA vairane kAraNe anurakta thayelA rAjAe tridaMDInA vacanane svIkAryuM ane tene Adeza karyo. pachI tenI pITha upara agnithI tapAvela dUdhanA thALane mukAvIne tuSTa thayelo bhagavAna bhojana kare che. zreSThI paNa parama bhAvane bhAvato, zubha eka manavALo garama thALanI vedanAne samyapha sahana kare che. pachI lohI ane mAMsanI sahita thALa tenI pITha parathI upADyo arthAt garamAgarama thALanA kAraNe tenA lohI ane mAMsa thALamAM coMTI gayA. (127) have jinadharma ghare gayo. sakala paNa parijanane sanmAnIne tathA khamAvIne, jina caityonI pUjA karIne, gurunI pAse dIkSA laIne parvatanA zikhara para jaI anazanane svIkArIne pUrva dizA sanmukha paMdara divasa kAussagnamAM rahe che. e pramANe bAkInI dareka dizAmAM paMdara paMdara divasa sudhI kAussagnamAM rahe che. sarva maLIne be mAsanuM anazana kare che ane anazana vakhate kAussagnamAM rahelA tenI pIThamAMthI gIdha, kAgaDAM, ziyALAdi mAMsa ane lohInuM nirdayapaNe bhakSaNa kare che. mArA potAnA karelA A karmane huM bhogavuM chuM tethI bIjAno zo doSa che ? ema manamAM bhAvanA karato te mahAtmA vedanAne samabhAve sahana kare che e pramANe vedanAne sahana karIne pravajyAne ArAdhIne, samAdhine pAmelo saudharma devalokamAM indra thayo. Abhiyogika karmathI tridaMDI marIne te ja devalokamAM airAvaNa vAhanapaNe utpanna thayo. AyuSyanA kSayathI avIne indra hastinApura nagaramAM sanatakumAra thayo ane tridaMDIno jIva pharI lAMbo samaya naraka tiryaMcomAM bhamI je asitAkSa nAmano yakSa thayo. he suMdara ! A rIte te Aryaputrano pUrva janmano vairI che. e pramANe vimalamatie sanatakumAranA sakala caritrane mahendrasiMhane kahyA pachI sukhapUrvaka sUI gayelo sanatakumAra ratigharamAMthI UThe che ane parijananI sAthe vaitADhya parvata para jAya che ane khecara lokathI sevA karAto suropama bhogone bhogave che. (138). have koIka vakhate mahendrasiMha avasare vinave che ke he kumAra ! tArA virahamAM mAtApitAno kALa kaSTathI pasAra thAya che. tethI amArA para prasAda karIne jaladIthI hamaNAM javuM joIe. vinaMtinA vacana pachI tarata ja sarva khecara sainya ane strIothI yukta ane mahendrasiMhanI sAthe mAtApitAnI sanmukha cAlyo. kSaNAMtare hastinApura pahoMcyo. mAtApitA tathA sarva prajA adhika AnaMda pAmI. have sAmaMta AdithI yukta azvasena rAjAe sanatakumArane rAjyapara sthApana karyo ane mahendrasiMhane senApati karyo ane pote dharmanAtha tIrthakaranA zAsanamAM tathA prakAranA sthaviranI pAse dIkSA laIne AtmAnA hitane sAdhe che. vikrama ane nItithI rAjyanuM pAlana karatA sanatakumArane cakra vagere cauda ratno utpanna thayA. cakrathI batAvAto che mArga jene evo te mAgadhAdi tIrthanA sAdhavAnA kramathI bharatakSetrane sAdhIne eka hajAra varSe hastinApuramAM pAcho pharyo. (14) A bAju saudharma surapati avadhijJAnathI koIka rIte jANe che ke pUrve A mArA sthAne indra hato. eka ja Asana upara besavAnI apekSAe A mAro bhAI hato ema nizcaya karIne vaizramaNa devane Adeza kare che ke tuM jaIne sanatakumAranA rAjyAbhiSekanA mahimAne kara ane tene chatra, mukuTa, hAra, be cAmara sahita be kuMDala, pAdukAnuM yugala, zreSTha vastra yugala pAdapITha sahita siMhAsana, vanamALA ane bIjuM paNa bheTa Apa. (150) ane tAre saMdezo Apavo ke saudharmapati tArI khabara pUche che A vAtane svIkArIne vaizramaNa tyAM jAya Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 bhAva bhAvanAprakaraNa bhAga - 2 che. raMbhA ane tilotamA ane gAMdharvavidyAmAM kuzaLa ane Atoghane vagADanAra evA tuMbarunI sAthe gAMdharvapati indranA vacanathI tyAM jAya che ane tyAM vaizramaNa zrIsanatakumArane kahe che ke tamArA rAjyabhiSekanA kArya mATe huM zakrendravaDe mokalAyo chuM. pachI te yojana pramANa maNipITha kare che. pachI tenA upara eka yojana pramANa zvetamaMDapane vidurve che ane tenA upara (eTale ke maNipITha upara) ratnothI nirmita bIjI maNipIThikA race che ane maNipIThikA upara ratno ane maNithI nirmita siMhAsana kare che ane tenA upara sanatakumArane besADIne devothI yukta vaizramaNa maNi ane ratnamaya kaLazo vaDe kSIrodadhinA jaLathI abhiSeka kare che. jaya jayAravA duMdubhinA zabdathI utpanna karAyo che lokamAM harSa jenAvaDe evo kubera surapati vaDe mokalAyela AbharaNa ane zreSTha vastrothI sanatakumArane alaMkRta kare che. (150) ane harSa sahita nRtya karatI raMbhAdi ane gAMdharvaanIka vaDe nATaka karAye chate atimoTI riddhi pUrvaka cakravartIno nagaramAM praveza karAvyA pachI devonI sAthe vaizramaNa svasthAne jAya che sanatakumAra paNa cakravartIpadanuM pAlana kare che. have koI vakhata surendra saudAmaNi nATakane joto hoya che tyAre izAna devalokamAMthI saMgama nAmano uttama deva saudharma devalokamAM indranI pAse Ave che. jema sUryanA biMbanA udayathI bAkInA sarva graho nisteja thAya che tema te devanA tejathI saudharma devalokanA sarva paNa devo teja lakSmIthI prabhraSTa thaI nisteja thayA. have te deva gayA pachI sarva devoe indrane puchyuM ke he svAmin ! A saMgamadevanA AvA prakAranA tejanuM kAraNa zuM che? zakrendra kahe che ke pUrvabhavamAM AnAvaDe AyaMbila vardhamAna nAmanuM ugratapa karAyuM che. ahIM AvA prakAranI tejalakSmI zuM bIjA koIne paNa che ? A pramANe puchAyelA zakrenDe kahyuM ke sanatakumAranuM rUpa devo karatAM paNa adhika che. pachI tenI zraddhA nahIM karatA vijaya ane jayaMta nAmanA be deva jaladIthI brAhmaNanuM rUpa karIne tyAM AvyA. pachI sugaMdhI telothI abhaMgana karAyelA sanatakumArane joyo tenA rUpane joIne vismita hRdayavALA vicAre che ke indra kahelA rUpa karatA adhika ja che. pachI vismayapUrvaka parasparanA mukhane jotA sanatakumAra vaDe puchAyo ke he bhadro ! tamAre ahIM AvavAnuM zuM prayojana che ? teoe kahyuM ke tamAruM rUpa bhuvanamAM abhyadhika che ema sAMbhaLIne ame ahIM jovA mATe AvyA chIe. potAnA rUpathI garvita thayelo rAjA A pramANe vacana kahe che- (170) jeTalAmAM huM snAna karIne, zarIrane suzobhita karIne rAjasabhAmAM besuM teTalI vAra tamo ahIM raho. paNa hamaNAM abhaMgita karAyelA evA mArA rUpano leza paNa Aje tame joyo nathI pachI te baMne paNa devo bahAra gayA ane karAyo che snAna ane vilepana jenAvaDe, zreSTha karAyo che zRMgAra jenAvaDe evo cakrI paNa sabhAmAM besIne te baMne paNa brAhmaNone bolAve che. have teo cakrInA zarIrane joIne vismita thayelA paraspara jue che ane saviSAdamanavALA devo bole che ke manuSyanA lAvaNya-rUpa-tanuyauvana kSaNadaSTanaSTa svarUpavALA che. tene sAMbhaLIne zrI cakravartIe A pramANe kahyuM ke are ! brAhmaNo tame manuSyanA rUpAdine kema niMdo cho ? pachI teo kahe che ke janmathI mAMDIne aMtamAM cha mAsa bAkI rahe tyAM sudhI devonuM rUpa-teja-yauvana vagere avasthita (sthira) rahe che ane te rUpAdi manuSyone vize prAya: madhyamavaya sudhI sthira rahe che. paNa A kaMIka Azcarya che je amArAvaDe paNa jovAyuM che ke tamArI je rUpa-yauvananI zobhA hatI te kSaNathI hamaNAM naSTa thaI che kAraNa ke snAnanA AraMbhanA samayathI mAMDIne roganA udayathI tamArA zarIranA rUpanI saMpatti naSTa thaI che. (179) paNa tame A kevI rIte jANyuM? pachI te brAhmaNo kahe che ke zakrendranI prazaMsA sAMbhaLIne ame devo ahIM AvyA. ityAdi kahyA pachI keTalAmAM cakravartIe hArathI yukta potAnuM vakSasthaLa ane aMgadathI Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 329 yukta bAhu yugalane joyuM to nisteja dekhAyuM. have jaldIthI nirvedane pAmelo cakravartI vicAre che ke aho ! juo ! A saMsAra kevo asAra che ? ane zarIranuM paNa bhaMgurapaNuM juo ! je ATalA mAtra paNa kALathI rogothI ekI sAthe pIDita karAyuM. loka je zarIrane mATe AvA pApo seve che te zarIrano pariNAma aDadhI kSaNathI Avo thAya che te juo. tethI nakkI A rAga asthAne ja che. yauvanAdine vize jIvonuM A paNa abhimAna che te mUrNapaNuM che. kharekhara ! sarva jIvono asadgaha e ja parigraha che zarIranA anityatvamAM bhoganuM Asevana paNa unmAda che. ityAdi vicArIne vairAgyane pAmelo cakI rAjyano bhAra putrane soMpavAne pravRtta thayo tyAre sAmaMta ane maMtrIoe kahyuM ke he deva ! A rAjyalakSmIno bhogavaTo karo pAchaLanI vayamAM vratane grahaNa karavuM. hamaNAM to tamAre te duSkara che. roga paNa dehano dharma che te lokamAM sAdhAraNa ja che tenA saMpUrNa upAyo auSadhAdi karavA yogya che paNa rAjya lakSmIno tyAga karavo yogya nathI. e pramANe bolatA sAmaMtadine cakravartIe kahyuM ke zarIranI AvI sthiti hovA chatAM zuM Aje paNa rAjyalakSmI bhogavavA yogya che ? A pramANe jyAM baLavAna roga-jarA ane mRtyu vilasI rahyA che tyAM paNa zuM koI niyama che ? pUrve narakAdi bhavomAM anaMta lAkha du:kho prApta karAyA che. haMmezA paNa du:khI thatA jIvone vratanI duSkaratA paNa kaI che ? (192) ane rogono pratikAra auSadhAdi che te vAta sAcI ja che paraMtu vimUDha jIvo anekAMtika* auSadhane kare che tathA anAyAMtika** auSadhane kare che paNa dharma ja rogAdino pratikAra che ema teo jANatA nathI kAraNa ke kahevAyuM che ke sarvAdarathI zarIranA evA te koIpaNa tIvra-auSadhane karo ke jethI jarA-maraNavyAdhi pharI paNa dehamAM na thAya ane bAkInA auSadhothI rogo nAza pAmatA ja nathI athavA jo cAlyA gayA hoya to paNa svakarmanA udayathI pharI paNa thAya che. (196) ane bIjuM zarIrane mATe pUrve vividha prakAranA pApo karAyA che to paNa A dehano AvA prakArano ja pariNAma thayo che. sarajas (pApa karmathI sahita) evo paNa huM pharI paNa sAvadya auSadhothI zarIranA kAryamAM bIjA pApo hamaNAM zA mATe karuM? tethI je mAro hitaiSI hoya teNe dhIrapuruSoe AcarelA mArgane anusaratA evA mane kSaNa paNa vighna na karavo. e pramANe amAtya sAmaMta vagere parivArane niruttara karIne putrane rAjya para sthApIne, vastra para lAgelA taNakhalAnI jema sarva paNa cakravartInI lakSmIne choDIne meruparvatanI jema sthira svabhAvavALo te rAdha AcAryanI pAse dIkSA le che. (202) he dhIra ! jagaprasiddha zrI bharata cakravartI vagere potAnA pUrvapuruSono Acarita mArga tArA vaDe anusarAyo che ane sarvaloka sva-para deha, vibhava ane svajanone vize lAkho akAryone jue che to paNa tArAvaDe je AcarAyuM che tene Acarato nathI. ityAdi prakArothI tuSTamanavALA te devo sanatakumAra muninI upabRhaNA karIne devalokamAM jAya che. (204). have maMtrI, sAmaMto, rAjAo, hAthI, ghoDA,ratha, subhaTo, samagra aMta:pura, navanidhio ane Abhiyogika devo ane bIjo paNa parivAra dIna vacanothI vilApa karato sanatakumAranI pAchaLa cha mAsa sudhI bhamyo. siMhAvalokanathI*** paNa teNe kyAreya parivArane na joyo. tenA nispRhapaNAno nizcaya karIne parivAra pAcho pharyo. rAjarSie paNa prathama chaTTabhakta tapa karyo. pAraNAmAM caNAkara**** maLyuM ane bakarInI chAza sAthe anekAMtika auSadha-je auSadhathI rogano nAza thAya ja evo niyama nathI anAtyaMtika auSadha- je auSadhathI roga nAza thayo hoya pachI pharI roga na ja thAya evo niyama nathI. siMhAvalokana : jaMgalamAM lakSya tarapha dRSTi karIne cAlato nirbhaya, samarthaevo siMha paNa thoDI thoDI vAre pAchaLa (alakSya) tarapha dRSTi karato rahe che tyAre A cakravartI lakSya (saMyama) vize evo sthira thayo che ke alakSya (parivAranA saMsAranI ciMtA) tarapha - dRSTipAta karato nathI. arthAt cakravartInI samarthatA siMha karatA zreSTha che. cINAkUra - dhAnya vizeSa. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga -2 bhojana karyuM. pharI paNa chaTThano tapa karyo. e pramANe ugra tapane karatA anucita AhArathI A sAta rogo pragaTa thayA. (1) kaMDU, arucI, AMkha ane kukSimAM tIvra vedanA, khAMsI, zvAsa ane jva2. A sAta rogone sAtaso varasa sudhI sahana karyA ane ugra tapane karatAM vizuddha bhAvavALA A dhIrane moTA prabhAvavALI AmarSa auSadhi, vipruDauSadhi, zleauSadhi, jlauSadhi, ane sauSadhi pramukha sAta labdhio utpanna thAya che. pracaMDa rogothI tevI rIte pIDAto hovA chatAM paNa te dhIra samabhAve sahana kare che paNa upacAro karato nathI. (213) have ghaNAM bahumAnathI utpanna thayo che utkarSa jene evo indra sakaLa devasabhAmAM pha2I paNa te ja maharSinI prazaMsA kare che. rogothI ATalo pIDAyelo hovA chatAM tenA nigrahamAM samartha hovA chatAM A dhIra je rIte sahana kare che tevuM bIjA koNa sahana kare ? e pramANe sAMbhaLIne tenI zraddhA nahIM thavAthI te ja devo ahIM Ave che. pachI saba2vaidyanuM rUpa karIne teo sanatakumAra rAjarSine kahe che ke tamArI cikitsA karIne ame tamArA rogone maTALIzuM. muni paNa mauna rahe che tyAre teo pharI kahe che ema pharI pharI teoe ghaNIvAra kahyuM tyAre muni kahe che ke bahiraMga ane aMtaraMganA bhedathI vyAdhi be prakArano che. prathamano jvara, khAMsI Adi bahiraMga roga che ane bIjo karmavyAdhi aMtaraMga roga che. prathama prakAranA rogano nigraha karavAmAM huM paNa samartha chuM. bIjA prakAranA rogano nigraha karavA jo tamAruM sAmarthya hoya to tene nAza karo. pachI teo munine kahe che ke bahiraMga rogane dUra karavAnuM tamAruM potAnuM ja sAmarthya che enI zI khAtarI ? pachI muni svahastathI eka hAthanI AMgaDIne sparza kare che ane te AMgaLI suvarNakAMtivALI thaI ane kahe che ke mAruM bAkInuM saMpUrNa zarIra paNa AvuM karI zakuM chuM paraMtu anya samaye paNa svakarmo bhogavavAnA che ane te karmo jo hamaNAM bhogavAtA hoya to zuM ayukta che ? AthI huM rogonI vedanAne samyak sahana karuM chuM. tethI jo karmavyAdhino nigraha ka2vA tamAruM sAmarthya hoya to te karo, bahiraMga vyAdhinA nigraha karavAmAM huM pote samartha chuM. (224) have munivaDe karAyela suvarNa jevI AMgaLIne joIne tathA muninA vacano sAMbhaLIne khuza thayelA baMne paNa devo namIne kahe che ke he munimRgendra ! tame dhanya cho je svayaM roganA nigrahamAM samartha chatAM paNa haMmezA ja paNa roganI vedanAne A pramANe samyak sahana karo cho. tamArI prazaMsAmAM sadA rata che te zakendra paNa prazaMsanIya che. he prabhu ! apuNyazALIo tamArA guNonI zraddhA karI zakatA nathI. (227) e pramANe muninI stavanA karIne tathA zakendranI prazaMsAdinA samagra vyatikarane kahIne devo potAnA sthAne jAya che. zrI sanatakumAra cakravartI sAdhu paNa kumAra bhAvamAM pacAsa hajAra varSa rahIne tathA pacAsa hajAra varSa mAMDalika padane pALIne tathA ekalAkha varSa cakravartI pada para rahIne ane eka lAkha varSa cAritranuM pAlana karIne, sammeta zikhara parvatapara jaIne, paryaMta samaye eka mAsanuM anazana karIne samAdhiyogathI kALa karIne devalokamAM deva thayA ane deva Ayu kSaye tyAMthI cyavIne karmarUpI kavacane dUra karIne A munimRgendra mahAvideha kSetramAM siddha thaze. aparamapi jJAnino yat kurvanti taddarzayati jJAnIo bIjuM paNa je Acare che tene batAve che je kei jaNa ThANA uIraNAkAraNaM kasAyANaM / te samavi vajtA suhiNo dhIrA caraMti mahiM // / 520 / / Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 339 yAni kAnicit jagati sthAnAnyudIraNAkAraNaM kaSAyANAM tAni svayameva varjayantaH sukhino dhIrAH caranti mahIM / / 520 / / gAthArtha jagatamAM kaSAyonI udIraNAne karanArA je koI sthAno che tene svayaM choDatA sukhI dhIra puruSo pRthvI 52 viyare che. (520) dhiyA-samyagjJAnalakSaNayA rAjanta iti dhIrAH jJAninaH sukhino mahIM caranti-paryaTanti, kiM kurvanta ityAhasvayamapi jJAnena vijJAya tAni varjayantaH-pariharantaH, kAnItyAha-jagati yAni kAnicit sthAnAni, kathaMbhUtAnItyAhaudIraNAkAraNaM-uddIpanabhUtAni, keSAmityAha-kaSAyANAm-krodhAdInAm, idamuktaM bhavati jJAninaH svayamapi jJAtvA sarvANyapi kaSAyodIraNAsthAnAni varjayanti, tadvarjanena ca kaSAyAH sarvathaiva nodIryante, kaSAyAbhAve cAmRtasiktA iva sukhinaste pRthivyAM paryaTantIti / / aparamapi jJAninaH kiM kurvantItyAha - ____dhIrA meTara sabhyanana kSauthI zobhe cha ta dhIra arthAt nImo. tethI supI thye| dhIro pRthvItaLa para vicare che. zuM karatA vicare che ? jagatamAM jeTalA kaSAyanA sthAno che tene jJAnathI jANIne choDatA vicare che. te sthAno kevA che? te sthAno krodhAdi kaSAyonI udIraNA karavAmAM kAraNabhUta che. kahevAno bhAva e che ke jJAnIo sarva paNa kaSAyonA udIraNA sthAnone jANIne svayaM paNa choDe che ane te sthAnonA tyAgathI kaSAyo sarvathA ja udIraNA pAmatA nathI ane kaSAyanA abhAvamAM amRtathI siMcAyelanI jema sukhI thayelA te pRthvI para vicare che. bIjuM paNa jJAnIo zuM kare che. tene kahe che hiyanisseyasakaraNaM kallANasuhAvahaM bhavataraMDaM / sevaMti guruM dhannA icchaMtA nANacaraNAI / / 521 / / hita:nizreyasakAraNaM kalyANasukhAvahaM bhavataraMDaM sevante guruM dhanyAH icchaMtaH jJAnacaraNAni / / 521 / / gAMthArtha H jJAna ane cAritrane icchatA evA puruSo hita ane kalyANane karanAra, mokSasukhane ApanAra, saMsAramAMthI tAravA nAva samAna evA gurune seve che te dhanya che. (521) sugamA / navaraM jJAnino'pi viziSTataraM jJAnamicchanto guruM sevanta eveti maMtavyamiti / aparamapi jJAnino yadanutiSThanti tadAha - TIkArtha : gAthArtha sugama che. paraMtu jJAnIo paNa viziSTatara jJAnane icchatA gurune seve che ja ema kahevAno bhAva che. ane bIjuM paNa jJAnIo je Acare che tene kahe che muhakaDuyAiM aMte suhAiM gurubhAsiyAiM sIsehiM / sahiyavvAiM sayA vi hu AyahiyaM maggamANehiM / / 522 / / iya bhAviUNa viNayaM kuNaMti iha parabhave ya suhajaNayaM / jeNa kaeNa'no'vi hu bhUsijjai guNagaNo sayalo / / 523 / / Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga - 2 mukhakaTukAni aMte sukhAni gurubhASitAni ziSyaiH kSantavyAni sadA'pi khalu AtmahitaM mRgayamAnaiH / / 522 / / iti bhAvayitvA vinayaM kurvanti ihaparabhave ca sukhajanakaM yena kRtenAnyo'pi khalu bhUSyate guNagaNaH sakalaH / / 523 / / gAthArtha : haMmezA paNa Atmahitane icchatA evA ziSyoe mukhamAM kaDavA ane aMte sukhane ApanArA gurunA vacano sahana karavA joIe. (52) e pramANe bhAvanA karIne Abhava ane parabhavamAM sukha ApanAra evA vinayane jeo kare che te vinayane karavAthI bIjo paNa sarva guNagaNa zobhAyamAna thAya che. (pa23) mukhakaTukAnItyAdi bhAvayitvA iha paratrApi ca sarvasukhajanakaM vinayaM gurvAdInAM samyakkurvanti jJAnino, yena vinayena kRtenAnyo'pi jJAnAdiguNagaNaH samasto'pi bhUSyata iti / atha samastasyApi pUrvoktagranthasya phalamupadarzayannAha - TIkArthaH guranA vacano zarUAtamAM kaDavA lAge che chatAM Aloka ane paralokamAM sarvasukhane utpanna karanArA hovAthI jJAnIo gurnAdino samyagu vinaya kare che. je vinaya karavAthI anya paNa samasta paNa jJAnAdi guNa zobhAyamAna thAya che. have pUrve kahevAyela samyagu, graMthanA phaLane batAvatA kahe che evaM kae ya puvvuttajhANajalaNeNa kammavaNagahaNaM / dahiUNa jaMti siddhiM ajaraM amaraM aNaMtasuhaM / / 524 / / evaM kRte ca pUrvoktadhyAnajvalanena karmavanagahanaM dagdhvA yAnti siddhiM ajarAmamarAmanantasukhAm / / 524 / / gAthArtha ane e pramANe karAye chate pUrvokta dhyAna rUpI agnithI karmarUpI gahana vanane bALIne jIvo ajara, amara, anaMta sukhavALA siddhi sthAnane pAme che. (524) evaM ca jJAnibhistanusvajanavibhavaputrakalatrAdiSu mamatvasnehAdivarjane kRte rogAdivedanA'dhisahane vA'nuSThite gurvAdiSu ca vinayenA''rAdhiteSu pUrvoktaM dvAdazabhAvanAtmakaM yad vizuddhaM dharmadhyAnaM tadeva jvalanastena samagramapi karmavanagahanaM dagdhvA te jJAninaH siddhiM yAnti, kathambhUtAM ? - jarAmaraNavarjitAmanantasaukhyAM ceti gAthArtha: / / . atha prastutaprakaraNakartA svakIyanAmopadarzanapUrvakametatprakaraNapaThanazravaNAdiphalamabhidhitsurAha - TIkArya che ane e pramANe zarIra-svajana-vibhava-putra-strI AdinA mamatva-snehAdi choDIne rogAdi vedanAne sahana karIne guruAdinI vinayathI ArAdhanA karIne pUrvokta bAra bhAvanA svarUpa vizuddha dharmadhyAna karIne ane te ja dharmadhyAna rUpI agnithI saMpUrNa paNa karmarUpI gahana vanane bALIne jJAnIo siddhi gatimAM jAya che. te siddhi kevI che? te siddhi jarA maraNathI rahita anaMta sukhamaya che. ema gAthAno bhAva che. have prastuta prakaraNanA kartA potAnuM nAma jaNAvavApUrvaka A prakaraNanA paThana-zravaNAdinA phalane kahevAnI icchAvALA kahe che Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 333 hemaMtamayaNacaMdaNadaNasUrariNAivatranAmehiM / siriabhayasUrisIsehiM raiyaM bhavabhAvaNaM evaM / / 525 / / jo paDhai suttao suNai atthao bhAvae ya aNusamayaM / so bhavanivveyagao paDivajai paramapayamaggaM / / 526 / / na ya vAhijjai harisehiM ne ya visamAvaIvisAehiM / bhAviyacitto eyAe ciTThae amayasitto vva / / 527 / / hemantamadanacandanadanusUrinAmAdivarNanAmabhiH zrIabhayasUriziSyaiH racitAM bhavabhAvanAmenAM / / 525 / / yaH paThati sUtrataH zRNoti arthato bhAvayati cAnusamayaM saH bhavanirvedagataH pratipadyate paramapadamArgam / / 526 / / na ca vAdhyate harSa: naiva viSamApattiviSAdaiH bhAvitacittaH enayA tiSThati amRtasikta iva / / 527 / / thArtha : ubhaMta, mahana, yaMhana, hanu, sU2, rinA mAhinA prathama prathama [thI 2yAya sevA zrI abhayadeva sUrinA ziSya zrI hemacaMdrasUrivaDe A bhava bhAvanA prakaraNa racAyuM che. je sUtrathI bhaNe che ane arthathI sAMbhaLe che ane pratisamaya bhAvanA bhAve che te bhavanirvedane pAmelo paramapadanA mArgane svIre che. (525-527) harSothI pIDAto nathI (harSamAM rAgI thato nathI) viSama ApattionA viSAdothI pIDAto nathI. A bhAvanAothI bhAvita cittavALo amRtanI jema siMcAyela rahe che. (527) subodhAH / / nanvanena bhavabhAvanAprakaraNena sarveSAmapi jantUnAmavizeSeNopakAraH sampadyate Ahozcit keSAMcidevetyAzaMkyA''ha - A bhava bhAvanA prakaraNathI badhA paNa jIvo para samAna upakAra thAya che ke keTalAka jIvo para thAya che? tenI zaMkA karIne kahe che. uvayAro ya imIe saMsArAsuikimINa jaMtUNaM / jAyai na ahava savvaNNuNo'vi ko tesu avayAso ? / / 528 / / to aNabhiniviTThANaM atthINaM kiM pi bhAviyamaINaM / jaMtUNa pagaraNamiNaM jAyai bhavajalahibohitthaM / / 529 / / upakArazcAnayA saMsArAzucikRmINAM jaMtUnAM jAyate na athavA sarvajJAdapi kasteSvupakAraH ? / / 528 / / Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 tasmAdanabhiniviSTAnAM arthinAM kiMcidapi bhAvitamatInAM jaMtUnAM prakaraNamidaM jAyate bhavajaladhibodhisthaM / / 529 / / gAthArtha ane saMsArarUpI azucinA kIDA jevA jIvone A bhavabhAvanAthI upakAra thato nathI. athavA tevA jIvone vize sarvajJa taraphathI upakArano paNa kayo avakAza che ? (58) tethI abhiniveza vagaranA artha ane kaMIka bhAvitamativALA jIvone vize A prakaraNa bhavarUpI samudrane vize vahANa samAna bane che. (pa29). ___ saMsAra evAzucistatkRmirUpA ye jantavaH, saMsArAbhinandina iti bhAvaH, teSAM jantUnAmanayA bhavabhAvanayA kadAcidapyupakAro na jAyate, athavA chadmasthamAtreNa mAdRzena viracitA tiSThatviyaM dUre, sarvajJasyApi teSu-saMsArAbhinandiSu jantuSu pratibodhopakAre kartavye ko'vakAza:-ko'vasaraH ?, teSAmabhavyatvena dUrabhavyatvena vA kenA'pyupakartumazakyatvAt, tasmAt kadAgrahAnabhiniviSThAnAM dhArthinAM kiMcijinavacanabhAvitamatInAM jantUnAM prakaraNamidaM bhavajalayau bohitthavajAyate, saMsArasamudranistAraheturjAyata iti bhAva iti gAthAdvayArthaH / / samastAdhyetRjanakaNThahRdayabhUSakatvAca ratnAvalIkalpeyaM bhavabhAvaneti darzayati - TIkArtha : saMsAra e ja azuci ane temAM utpanna thayela kRmi svarUpa je jIvo che te arthAt saMsAraabhinaMdI jIvo. tevA prakAranA jIvone A bhavabhAvanA prakaraNathI kyAreya paNa upakAra na thAya athavA chabasthamAtra mArA jevA vaDe racAyela bhavabhAvanAnI vAta dUra raho. sarvajJano paNa tevA prakAranA saMsArAbhinaMdI jIvone vize pratibodha svarUpa upakAra karavAmAM kayo avakAza che ? arthAtuM nathI. abhavya ke durbhavya hovAthI teo upara koIpaNa upakAra karI zake tema nathI. tethI kadAgraha vinAnA dharmanA arthI kaMIka jinavacanathI bhAvitamativALA jIvone A prakaraNa bhavarUpI samudrane taravA mATe vahANa samAna bane che. arthAt saMsArarUpI samudranA nistAramAM kAraNa bane che ema baMne gAthAno bhAvArtha che. bhaNanArA samastajananA kaMTha ane hRdayanuM AbhUSaNa rUpa hovAthI A bhavabhAvanA ratnAvalI samAna che ene batAve che. igatIsAhiyapaMcahiM saehiM gAhAvicittarayaNehiM / suttANugayA vararayaNamAliyA nimmiyA esA / / 530 / / ekatriMzadadhikapaMcazataiH gAthAbhirvicitraratnaiH sUtrAnugatA vararatnamAlikA nirmitA eSA / / 530 / / gAthArtha pAMcaso ekatrIsa gAthA rUpI vicitra ratnothI sUtrane anugata evI A zreSTha ratnamALA racAI che. (530) vararatnamAlikeva vararatnamAlikA eSA bhavabhAvanA mayA nirmitA, kairityAha-gAthA eva vicitraratnAni gAthAvicitraratnAni taiH, kiyatsaMkhyairityAha-ekatriMzadadhikapaMcazatairiti gAthArthaH / / iha yadyapi yadbhavitavyaM tadeva bhavati tathA'pi zubhAzayaphalatvAcchobhanArtheSu AzaMsA vidheyeti darzanArthamAzaMsAM kurvanAha - TIkArtha : vararatnamALAnI jema A bhava bhAvanA rUpI zreSTha ratnamALA mArA vaDe racAI che. zenAthI banAvAI che? pAMcazo ekatrIsa gAthA rUpI vividha ratnothI A mALA racAI che. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava bhAvanA prakaraNa bhAga-2 334 jo ke ahIM je thavAnuM che te ja thAya che to paNa zubhAzayanA phaLathI sArA padArtho para AzaMsA karavI joIe. tene batAvavA AzaMsA karatA kahe che bhuvaNammi jAva viyarai jiNadhammo tAva bhavvajIvANaM / bhavabhAvaNavararayaNAvalIi kIrau alaMkAro / / 531 / / bhuvane yAvad vicarati jinadharmastAvat bhavyajIvAnAM bhavabhAvanAvararatnAvalyA kriyatAM alaMkAraH / / 531 / / iti bhavabhAvanAprakaraNam bhavabhAvanA chAyayA saha samAptam / / gAthArtha : jyAM sudhI bhuvanamAM jinadharma raheze tyAM sudhI bhavabhAvanA rUpI zreSTha ratnAvalIthI bhavya jIvono alaMkA2 karAya. (531) yAvadatra bhuvane zrImajinadharmmaH kvApi vicarati tAvadanayA bhavabhAvanAvararatnAvalyA bhavyajIvAnAmalaMkAraH kriyatAM, sarveSAmeva bhavyajantUnAM paThanAdinA etadupakAraH saMpadyatAmiti bhAva iti gAthArtha: / / prAyo'nyazAstradRSTaH sarvo'pyartho mayA'tra saMracitaH / na punaH svamanISikayA tathApi yat kiMcidiha vitatham sUtramatilaGghaya likhitaM tacchodhyaM mayyanugRhaM kRtvA / parakIyadoSaguNayostyAgopAdAnavidhikuzalaiH / / chadyasthasya hi buddhiH skhalati na kasyeha karmmavazagasya ? | sadbuddhivirahitAnAM vizeSato madvidhAsumatAm kRtvA yacchAstramidaM puNyaM samupArjitaM mayA tena / muktimacireNa labhatAM kSapitarajAH sarvabhavyajanaH || TIkArtha : jyAM sudhI A bhuvanamAM zrImad jinezvarano dharma 2heze tyAM sudhI A bhavabhAvanA rUpI zreSTha ratnAvalIthI bhavya jIvono alaMkAra karAya. sarve bhavya jIvone paThanAdithI upakAra thAo ema kahevAno bhAva che. prAya: anya zAstromAM jovAyelo A sarva paNa artha mArA vaDe ahIM racAyo che. paNa mArI potAnI buddhithI nahIM.to paNa ahIM je kaMI sUtrane ullaMghana karIne khoTuM lakhAyuM hoya tene pArakAnA doSa ane guNanI vidhimAM tyAga ane grahaNamAM kuzaLa jano vaDe mArApara anugRha karIne sudhAravuM. karmane vaza thayela evA kayA chadmasthanI buddhi ahIM skhalita thatI nathI ? sabuddhithI rahita evA mArA jevA jIvonI vizeSathI buddhi skhalita thAya che. A zAstranI racanA karIne mArA vaDe je puNya upArjana karAyuM che tenAthI sarva bhavyajana karmarajane khapAvIne jaladIthI muktine meLavo. e pramANe zrI hemacaMdrasUri viracita bhavabhAvanA vRtti samApta thaI. : prazasti : zrI praznavAhana kularUpI samudramAMthI utpanna thayela, pRthvItaLa para vikhyAta thaI che kIrti jenI, vistarita thaI che zAkhAo jenI, vizvamAM prasAdhita karAI che vikalpita (icchita) vastu jemAM, gADha chAyAno Azraya karIne ghaNA svastha (upazAMta) thayA che bhavya jaMtuo jemAM, jJAnAdi phulono samUha che jemAM, zrImad munIndra rUpa phaLonA samUhathI phalita evA kalpavRkSanI jema zrI harSa purIya nAmano gaccha che. 1-2 A gacchamAM guNa rUpI ratno mATe rohaNAcala parvata samAna, samudra jevA gaMbhIra, UMcAIthI meru parvatanuM Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 bhava bhAvanA prakaraNa bhAga- 2 anukaraNa karanAra, saumyatAthI caMdra jevA, samyajJAnathI vizuddha evA saMvara ane tapane vize AcAra-caryAnA bhaMDAra, zAMta, ni:saMga cUDAmaNi, evA zrI jayasiMhasUri thayA. (3) te jayasiMha rUpI samudramAMthI zrI abhayadeva nAmanA temanA vidvAna ziSya ratna thayA, jenA guNa bolavAmAM bRhaspati paNa samartha thAya ema huM mAnato nathI, zrI vIradevasUri vaDe sanmatrAdi jevA atizaya zreSThapANIthI vRkSanI jema je siMcAyA che tenA guNonuM kIrtana karavA koNa samartha thAya ? (4-5) te A pramANe- ' rAjAo paNa jenI AjJAne Adara sahita mastaka para dhAraNa kare che, prAya: atiduSTo paNa jene joIne paNa parama AnaMdane pAme che, jenA mukharUpI samudramAMthI nIkaLatuM ujjavaLa vacana rUpI amRtanuM pAna karavA udyata thayelA lokovaDe kSIrasamudranA maMthanamAM devonI jema lokovaDe tRpti prApta na karAI. (9) jeoe suduSkara tapa tapIne vizvane prabodhIne te te guNothI sarvajJa prabhunuM tIrtha prabhAvita karyuM che, jeNe vizvarUpI ghora guphAne ujjavaLa karI che. bhavyajIvoe jenA vize spRhA bAMdhI (karI) che evA zrI abhayadevasUrino caMdra jevo nirmaLa yaza dizAomAM anivArita prasare che. (7) . yamunA nadInA pravAha jevA nirmaLa zrImadbhanicaMdrasUrinA saMparkathI gaMgAnadInI jema pavitra karAyuM che sakaLa bhuvanataLa jenAvaDe, sUryanI jema viskurAyamAna thatA kalikAlanA dustara ajJAna rUpI aMdhakAranA samUhanI nAza karAI che sthiti jenA vaDe, viveka rUpI parvatanA zikhara para udayane prApta karIne samyajJAna rUpI kiraNothI pUrvanA munio vaDe mArga (mokSamArga) samudyotita karAyo che jenAvaDe evA abhayadevasUri zrI jayasiMhasUri pachI pRthvI para prasiddha thayA. (8-9) potAnA ziSyalava evA zrI hemacaMdrasUrinA mukhathI zrutadevatAnA vacanathI sUtra sahita A vRtta (TIkA) racavAnI zarUAta karAI ane teo vaDe ja vikrama pachI 1170 varSa gayA tyAre zrAvaNa mahinAnI pAMcame ravivAranA divase samApta karAI. (10-11) ahIM pratyeka akSaranI gaNatarI karIe to 12950 anuSTrapa zloka pramANa graMtha thAya che. e pramANe zrI vibhAvanA vRtti samApta thaI A pramANe zrI praznavAhana kularUpI kalpavRkSamAM utpanna thayela zrI harSapurIya gacchanA zRMgAra zrI abhayadeva sUrivaranA padarUpI kamaLa vize bhramara samAna zrI hemacaMdrasUrivarya vaDe racAyelI bhavabhAvanAnI svopajJa vRtti samApta thaI. e pramANe vikrama saMvaMta 2059 ane vIra saMvaMta 2526nA varSe phAgaNa vada-3 guruvAra tA. 23-32000nA divase virAra mukAme 5.pU.A.bha. vardhamAna taponidhi zrImad vijaya lalita zekhara sUrIzvaranA vidvAna ziSyaratna pa.pU. A.bha.zrImad vijaya rAjazekhara sUrIzvaranA ziSya ratna karmasAhitya sarjaka pa.pU. A.bha. zrImad vijayavIrazekhara sUrIzvaranA ziSya pU.munirAja zrI sumatizekharavijayavaDe A gujarAtI bhASAMtara kArya pUjyazrInI kRpAthI pUrNa karAyuM. A bhASAMtara mArA kSayopazama mujaba karyuM che ane matimaMdatAnA kAraNe jinAjJAviruddha je kaMI paNa lakhAyuM hoya to te badala trividha micchAmi dukkaDa ane sujJajane kSati tarapha mAruM dhyAna kheMcavA vinaMti che. bhavabhAvanA graMtha bhAga-ra samApta Page #348 -------------------------------------------------------------------------- _