________________
ભલ ભાવના પ્રકરણ ભાગ - ૨
43
तडतडरवस्फुटतो भृज्यमानान् चणकानिव कदम्बवालुकानिकरे
भुञ्जन्ति नारकान् तथा वालुकानामानो निरयपालाः ।।११५।। ગાથાર્થઃ વાલુકા નામના નરકપાલો તડતડ અવાજથી ફુટતા ચણાની જેમ કદંબનામની વાલુકાના समूडमा ना२ने शे छ. (११५) कदम्बवृक्षपुष्पाकृतिर्वालुका कदम्बवालुका तग्निकरे भ्राष्ट्रवालुकातोऽनन्तगुणतप्ते, शेषं स्पष्टं ।। ટીકાર્થ: ગાથાર્થ સુગમ છે. પણ વાલુકા કદંબવૃક્ષના પુષ્પની આકૃતિવાળી હોવાથી તે કદંબવાલુકા કહેવાય છે અને તે ભઠ્ઠીની વાલુકા (રેતી)થી અનંત ગણી તપેલી હોય છે અને તેના સમૂહમાં (ઢગલામાં) नारीने शे: छ. . वैतरणीनरकपालक्रियामाह - . વૈતરણી પરમાધામીઓના કાર્યને કહે છે
वसपूयरुहिरकेसट्ठिवाहिणिं कलयलंतजउसोत्तं । वेयरणिं नाम नइं अइखारुसिणं विउब्बेउं ।।११६।। वेयरणिनरयपाला तत्थ पवाहंति नारए दुहिए । आरोवंति तहिं पि हु तत्ताए लोहनावाए ।।११७ ।। वसुपूयरुधिरकेशास्थिवाहिनीं कलकलजतुश्रोतसं वैतरणी नाम नदीं अतिक्षारोष्णां विकृत्य ।।११६ ।। वैतरणीनरकपालास्तत्र प्रवाहयन्ति नारकान् दुःखितान्
आरोपयन्ति तस्यामपि खलु तप्तायां लोहनावि ।।११७।। ગાથાર્થ : ચરબી-પર-લોહી-કેશ-અસ્થિને વહન કરનારી, કલકલ કરતા લાખના રસના પ્રવાહવાળી
અતિક્ષાર અને ઉષ્ણ વૈતરણી નામની નદીને વિદુર્વાને (૧૧) ત્યાં વૈતરણી નરકપાલો અતિદુઃખિત નારકોને વહાવે છે અને તેમાં પણ અતિ તપેલી
evisनी नौम भारी५९॥ ४२ छे. (११७) .. कलकलायमानं उत्कलितं जत्विव-लाक्षेव श्रोत:-प्रवाहो यस्याः सा कलकलायमानजतुश्रोतास्तां तथाभूतां, शेषं सुखावसेयं ।।
ટકાર્થ ગાથાર્થ સરળ છે. કલકલાયમાન અવાજથી ઉકળતો લાખના રસનો પ્રવાહ છે જેમાં એવી તે વૈતરણી નદી છે અને તેમાં વહાવે છે. . खरस्वरविनियोगं दर्शयति - હવે ખરસ્વર નામના નરકપાલના વિનિયોગને (કાર્યને) બતાવે છે.
