________________
૨૩૬
ભવ ભાવના પ્રકરણ ભાગ- ૨
वस्त्राहारविलेपनताम्बूलादीनि प्रवरद्रव्याणि भवन्ति
क्षणेनापि अशुचीनि देहसंबंधप्राप्तानि ।।४२२।। ગાથાર્થ : વસ્ત્ર-આહાર-વિલેપન-તંબોલ વગેરે શ્રેષ્ઠ દ્રવ્યો શરીરના સંબંધમાં આવેલા ક્ષણથી अपवित्र थाय छे. (४२२)
सुगमा ।। तदेवं विपर्यस्तो लोकस्तैलजलागरुकर्पूरकुसुमकुंकुममलयजरसताम्बूलवस्त्रभरणादिभिः संस्कृतं यच्छरीरं शुचित्वेनाध्यवस्यति तत्र तात्त्विकमशुचिस्वरूपत्वमुपदर्शितं ।। यान्यप्यवघसरामेध्यमृतकाद्याधारतडागजलादीन्यशुचिरूपाणि लोको मन्यते तान्यपि संस्कारवशात् शुभत्वं प्रतिपद्यन्त इति दर्शयति -
अर्थ : ॥ प्रभो भूढ als de--२-५२-मुसुम-दुम-हन-२स-diyा-वस्त्र-माम२९॥ વગેરેથી સંસ્કૃત કરેલા શરીરને પવિત્ર માને છે ત્યાં પણ પરમાર્થથી શરીર અશુચિ રૂપે જ બતાવાયું છે. (કારણ કે શરીર જો સ્વભાવથી પવિત્ર હોત તો આ પવિત્ર વસ્તુના સંસ્કારની શરીરને જરૂર જ ન રહેત.)
અને જે મળમૂત્ર-કચરા-ચરબી-મૃતકાદિના આધાર એવા તળાવના પાણી આદિને લોક અપવિત્ર માને છે તે અપવિત્ર પાણી આદિ પણ સંસ્કારના વશથી પવિત્ર થાય છે તેને બતાવે છે
असुहाणि वि जलकोदववत्थप्पमुहाणि सयलवत्थूणि । सकारवसेण सुहाई होंति कत्थइ खणद्धेणं ।।४२३।। अशुभान्यपि जलकोद्रववस्त्रप्रमुखाणि सकलवस्तूनि
संस्कारवशेन शुभानि भवन्ति क्वापि क्षणार्धेन ।।४२३।। .. ગાથાર્થ ? અશુભ એવા પણ પાણી-કોદ્રવ-વસ્ત્ર વગેરે સર્વ વસ્તુઓ સંસ્કારના વશથી ક્યાંક अक्षयी शुम थाय छे. (४२3)
इहाशुभं जलं माघमासीयनूतनकरककर्करीप्रमुखभाजनेषु कतकफलादिना संस्कृतं क्रमेण सकलजनस्पृहणीयतां प्रतिपद्यते, मदनकोद्रवा अपि भक्षिता ये सद्य एव मानुषं धारयति तेऽप्यौषधादिसंस्कृतास्तत्क्षण एव शुभस्वादुरसत्वं प्रतिपद्यन्ते, वस्त्रमप्यतीव मलमलिनं खंजनादिभृतं रजकादिना संस्कृतं झगित्येव शुभत्वमुपगच्छति, एवं भवनशयनादिष्वपि वक्तव्यमिति ।। तत: किमित्याह -
ટીકાર્થ : અહીં અશુભ જળ માઘ મહિનામાં બનેલ નવી કળશી-કોઠી વગેરે ભોજનોમાં કતક ફળના ચૂર્ણથી સંસ્કાર કરાયેલું ક્રમથી સકલ જનને પ્રશંસનીય થાય તેવું નિર્મળ થાય છે ભક્ષણ કરાયેલા મદન કોદ્રવા, જે તરત જ મનુષ્યને બેચેન કરે છે તે મદનકોદ્રવા પણ ઔષધીના સંસ્કારથી શુભ સ્વાદુ રસવાળા થાય છે. મળથી મલિન કાજળાદિથી અતિ મલિન થયેલું વસ્ત્ર ધોબી વગેરેથી સંસ્કાર કરેલું જલદીથી નિર્મળ થાય છે. એ પ્રમાણે ભવન-શયન વિશે પણ જાણવું. तथा शुं ?
इय खणपरियत्तंते पोग्गलनिवहे तमेव इह वत्थु । मन्नामि सुहं पवरं जं जिणधम्मम्मि उवयरइ ।।४२४।।