Book Title: Bhagwan Buddha
Author(s): Dharmanand Kosambi, Gopalrav Kulkarni
Publisher: N M Tripathi P L
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005934/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ & . che ke A to - thI pAraDI bhagavAna buddha kAsI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha kasabI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ddha bha ga vA na ba mULa marAThI parathI anuvAda lekhaka dharmananda ko sakhI anuvAdaka gopALarAva kulakarNI sAhitya akAdamI vatI ena. ema. tripAThI prA. li. prinsesa sTrITa : muMbai-2 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelI AvRtti 26 : 1: 57 sAhitya akAdamI navI di9hI vatI , prakAzaka paramasukha paMDayA ena. ema. tripAThI prA. li., prinsesa sTrITaH muMbai-2 mudraka kevaLacaMda kAnajIbhAI pArekha zrI bhagavatasiMhajI IlekiTraka lithe enDa prinTiMga presa goMDala (saurASTra) pAMca rUpiyA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA pAkisAhityamAM tipiTaka (tripiTaka) nAmano graMthasaMgraha mukhya che. tenA suttapiTaka, vinayapiTaka ane abhidhammapiTaka evA traNa bheda che. suttapiTakamAM buddhanA ane tenA mukhya ziSyonA upadezano mukhyataH saMgraha karavAmAM Avyo che. vinayapiTakamAM bhikSuoe kevI rIte vartavuM e viSe buddha banAvelA niyame, te batAvavAnAM kAraNe, vakhatovakhata temAM karelA pheraphAra ane te upara karelI TIkA: e badhAno saMgraha karavAmAM Avyo che. abhidhammapiTakamAM sAta prakaraNo che. temAM buddhanI zikhAmaNamAM AvatA keTalAka muddAonI carcA karI che. dIdhanakAya, manijhamanikAya, saMyuttanikAya, aMguttaranikAya, khuddakanikAya evA suttapiTakanA pAMca moTA vibhAgo che. dIghanikAyanA khUba ja moTAM evAM cotrIsa suttane (satrone) saMgraha karavAmAM Avyo che. dIrgha eTale moTAM (sUro). eno AmAM saMgraha hovAthI ene dIghanikAya kahe che. | manijhamanikAyamAM madhyamapramANanAM suttone saMgraha karavAmAM Avyo che, tethI tene majhima(madhyama)nikAya evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. saMyuktanikAyamAM gAthAmizrita sutte pahelA bhAgamAM ApyAM che ane pachInA bhAgamAM judA judA viSayonAM nAnAM moTAM suttone saMgraha karyo che. AthI tene saMyuttanikAya eTale mizranikAya, evuM nAma ApyuM che. aMguttara eTale jemAM eka eka aMganI vRddhi thatI gaI che te. temAM ekaka nipAtathI ekAdazaka nipAta sudhI agiyAra nipAtane saMgraha che. ekakanipAta eTale eka ja vastu viSe buddha upadezelAM sutto jemAM che te. enI jema ja duka-tika-nipAta vagerene artha samajavo. bu. pra. 1 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khuddanikAya eTale nAnAM prakaraNane saMgraha : temAM nIcenAM paMdara prakaraNe Ave che--khuddapATha, dhamma pada, udAna, itivRttaka, suttanipAta, vimAnavatyu, pitavanyu, theragAthA, therIgAthA, jAtaka, nidsa, paTisaMbhidAmaga, apadAna, buddhavaMsa ane cariyApiTaka, A che suttapiTakane vistAra, vinayapiTakanA pArAjikA, pAcittiyAdi, mahAvaga, cullavaga ane parivArapATha e pAMca vibhAga che. trIjuM che abhidhamapiTaka. enAM dhammasaMgaNi, vibhaMga, dhAtukathA, pagalapagamatti, kathAvatyu, yamaka ane paTTAna e sAta prakaraNe che. buddhaSanA vakhatamAM eTale I. sa.nA lagabhaga cothA saikAmAM A badhA graMthasaMgrahamAMnAM vAkyone ke utArAone pAli nAma ApavAmAM AvyuM hatuM. buddhaSanA graMthomAM tipiTakamAMnAM vacanono nideza "vAyA puSTi (A ahIM pAli che)' athavA "yiM kura' (pAlimAM kahyuM che)' evA zabdo vaDe karyo che. jevI rIte pANini "ri' zabda vaDe vedane ane "bhANAyAma " zabda vaDe pitAnA samakAlIna saMskRta bhASAne ullekha kare che, tevI ja rIte budhavAcArya pAliya' zabda vaDe tipiTakamAMnAM vacanane ane "akayAya' zabda vaDe te vakhatanI siMhalI bhASAmAM pracalita evA "adakathA'mAMnAM vAkyono ullekha kare che. adakyA eTale arthasahita kathA. tripiTakamAMnAM vAkyone artha kaheve ane jarUra paDe tyAM ekAda vArtA ApavI evI paddhati siMhaladvIpamAM hatI. vakhata jatAM A akathAo lakhI rAkhavAmAM AvI. paNa temAM ghaNuM punaruktidoSo hatA; ane vaLI te siMhaladvIpanA bahAranA lokone khAsa kAmamAM Ave tevI na hatI. tethI buddhaSAcAryo temAMnI mukhya akathAonuM saMkSipta rUpAMtara tripiTakanI bhASAmAM karyuM. te eTaluM sarasa nIvaDayuM ke tene tripiTaka graMtha jeTaluM ja mAna maLyuM. ("4i vitha tama ' ) eTale te adakathAone paNa pAli ja kahevA lAgyA. kharuM jotAM pAli' Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e bhASAnuM nAma ja nathI. e bhASAnuM mULa nAma mAgadhI che ane A navuM nAma tene A rIte maLyuM. upara kahelA tripiTakanA vibhAge rAjagRhamAM bharAyelI pahelI sabhAmAM nakkI karavAmAM AvyA, ema buddhaSAcAryanuM kahevuM che. bhagavAna buddhanA parinirvANa pachI bhikSuo zokAkula thayA. tyAre subhadra nAmanA eka vRddha bhikSue kahyuM, "amArA zAstA parinirvANa pAmyA, e sAruM thayuM. tamAre A karavuM ane A na karavuM e prakAranA baMdhanamAM e ApaNane hamezA rAkhatA hatA. have game tema vartavAnI chUTa ApaNane maLI che. " A sAMbhaLIne mahAkAzyape vicAra karyo ke je dharmavinayano saMgraha nahi karavAmAM Ave, te subhadranA jevA bhikSuone vairAcAranI chUTa maLaze. tethI tarata ja bhikSusaMghanI sabhA bolAvIne dharma ane vinaya e bannene saMgraha karI rAkhavo joIe. te mujaba mahAkAzyape rAjagRhamAM cAturmAsamAM pAMcaso bhikSuone ekaThA karyA; ane te sabhAmAM pahelAM upAlIne pUchIne vinayane saMgraha karavAmAM Avyo ane pachI AnaMdane prazna pUchIne sattA ane abhidhamma e be piTakono saMgraha karavAmAM Avyo. keTalAkanA mata mujaba khuddanikAyano samAveza abhidhammapiTamAM ja karavAmAM Avyo hato. paNa bIjAo ema kahetA hatA ke teno samAveza suttapiTakamAM ja karavo joIe. A che sumaMgalavilAsinInI nidAnakathAmAM AvatA lakhANano sArAMza. A ja lakhANa samatapAsAdikA nAmanI vinayaadrakathAnI nidAnakathAmAM paNa maLI Ave che. paNa tene tipiTaka graMthamAM kyAMya AdhAra nathI. buddha bhagavAnanA parinirvANa pachI rAjagRhamAM bhikSusaMghanI pahelI sabhA thaI haze; paNa temAM hAlanA piTaka vibhAga athavA piTaka e nAma paNa AvyuM hoya, ema jaNAtuM nathI. azokanA samaya sudhI buddhanA upadezanA dharma ane vinaya evA be bhAga karavAmAM AvatA hatA temAM dharmanAM nava aMge gaNAtAM hatAM, ane te A Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe che -sutta, geya, vecyAkaraNa, gAthA, udana, itivRttaka, jAtaka abhutadhamma ane vedalla. A aMgeno ullekha majhimanikAyanA alagahRpamasuttamAM ane aMgattaranikAmAM sAta jagyAe maLI Ave che. sutta e pAli zabda sUkta athavA sUtra e baMne saMskRta zabdano samAnArthI zabda hoI zake. vedamAM jema sUkto che, tema A pAli sUkto che, ema keTalAka kahe che. paNa mahAyAna saMpradAyanA graMzamAM ene sUtra kahyAM che; ane te ja artha barAbara hovo joIe. AjakAla sUtro eTale pANininAM ke evI jAtanAM bIjAM sUtro, ema manAya che. paNa AzvalAyana gRhyasUtra vagere sUtro A saMkSipta sUtrothI kaMIka vadhAre vistRta che; ane te ja arthamAM pAli bhASAnAM sUtro zarUAtamAM racAyAM haze. te sUtro parathI AzvalAyanAdi vidvAnoe potAnAM sUtronI racanA karI ke bauddhoe temanAM sUtrone anusarIne potAnAM sUtronI racanA karI, e vAdamAM UtaravAnI jarUra nathI. paNa eTaluM kharuM ke, azokanA samaya pahelAM buddhanAM je upadeza vacana hatAM tene sutta kahevAmAM AvatAM; ane te bahu meTAM na hatAM. gAthAyukta sUtrone geya kahe che, ema alagasuttanI adakathAmAM lakhyuM che ane enA udAharaNa tarIke saMyuttanikAyano pahelo vibhAga ApavAmAM Avyo che. paNa jeTalI gAthAo che te badhIno geyamAM samAveza thAya che; tethI gAthA nAmano judA vibhAga zA mATe pADavAmAM Avyo te kahI zakAtuM nathI. gedhya eTale amuka ja prakAranI gAthAo evI samaja hoya te vAta judI. vezyAkaraNa eTale vyAkhyA. ekAda sUtra laIne teno kAmAM ke vistArathI artha kahe, ene vevyAkaraNa kahe che. (alabata, A zabdane saMskRta vyAkaraNa sAthe kazo saMbaMdha nathI.) dhammapada, theragAthA ane gherIgAthA: A traNa graMtha gAthA vibhAgamAM Ave che, ema buddhaghoSAcAryanuM kahevuM che. paNa ghera Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane gherIgAthA buddhanA parinirvANa pachI traNa cAra sadI sudhI astitvamAM AvyAM hoya ema lAgatuM nathI; ane dhammapada te khUba ja nAno graMtha che. tethI, gAthA e eka ja graMtha hato ke temAM bIjI keTalIeka gAthAono samAveza thato hato, e kahevuM muzkela che. upara Apela khuddakanikAyanI yAdImAM udAnano ulekha Avyo ja che. temAMnAM udAno ane tenAM jevAM suttapiTakamAM anyatra AvelAM vacanone udAna kahevAmAM AvatAM, ema buddhaghoSAcAryanuM kahevuM che. paNa AmAMnAM keTalAM udAno azokanA samayamAM hastI dharAvatAM hatAM e kahevuM azakya che. pAchaLathI emAM umero thato gaye emAM zaMkA nathI. ItivRttaka prakaraNamAM 112 ItivRttakano saMgraha che. temAMnAM keTalAMka ativRttake azokanA samayamAM ke te pachInA ekAda saikAmAM hastI dharAvatAM hatAM; pAchaLathI temanI saMkhyAmAM vadhAro thato gayo haze. jAtaka nAmanI kathAo suprasiddha che; ane temAMnI keTalIka kathAonAM dazyo sAMcI ane bahuta AgaLanA stUponI AsapAsa katarelAM maLI Ave che. AnA uparathI azokanA samayamAM jAtakanI ghaNIkharI kathAono bauddha sAhityamAM praveza thayo hato, evuM anumAna bAMdhI zakAya. abdutadhamma eTale addabhuta camakAra. bhagavAna buddha ane tenA mukhya zrAvakoe karelAM addabhuta camatkAronuM jemAM varNana hatuM e koI graMtha te vakhate vidyamAna hato ema lAge che. paNa have A addabhuta dharmanuM nAmanizAna paNa rahyuM nathI tenA badhA bhAga hAlanA suttapiTakamAM bhaLI gayA hovA joIe. buddhaSAcAryane paNa addabhuta dharma kevo hato te kahevuM muzkela thaI paDayuM hatuM. te he the, cattArome bhikkhave acchariyA abbhutA pammA Anande ti AdinayapavattA sabapi achariyanbhutadhammapaTisaMyuttA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putai ti tivA" ("he bhikSuo, e cAra Azcarya abhutadharma AnandamAM vAsa kare che, ItyAdi prakArathI abhutadharmathI zarU thayelAM Azcarya addabhuta-dharmothI yukta badhAM sUtro abhutapama samajavAM.") paNa A addabhuta dharmane ane mULanA abhutadhamma graMthane kaze saMbaMdha hoya tema jaNAtuM nathI. mahAdalla ane cULavedalla-A be sUve manijhamanikAyamAM che. te parathI vela prakaraNa kevuM hatuM tenuM anumAna karI zakAya che. temAMnA pahelA suttamAM mahAkadita sAripurane prazna pUche che ane sAriputta te praznonA yathAyogya javAbo Ape che. bIjAmAM dhammadinA bhikSaNI ane tenA pUrvAzramano pati vizAkha e bene tevI ja jAtano praznottararUpa saMvAda che. A baMne satro buddhabhASita nathI. paNa tevI ja jAtanA saMvAdone vedalsa kahevAmAM AvatuM haze. zramaNa, brAhmaNo ane bIjA lekA sAthe bhagavAna buddhanA je saMvAde thayA haze, tene eka jude ja saMgraha karavAmAM Avyo haze ane tene vedala nAma ApavAmAM AvyuM haze ema jaNAya che. A nava aMge astitvamAM AvyAM te pahelAM sutta ane geya e be ja aMgamAM bAkInAM aMgeno samAveza karavAmAM Avato hatA, ema mahAsuSmatAsumAMnA nIcenA lakhANa parathI dekhAya che - bhagavAna buddha AnaMdane kahe che, je je mana ati rAva satthAraM anubandhituM yadidaM suttaM geyyaM veyyAkaraNassa hetu / taM kissa hetu| dIgharattaM hi vo Ananda ghammA sutA dhAtA varaNA paricitA..' [ "he Ananda, sutta ane genA vecyAkaraNa mATe (spaSTIkaraNa mATe) zrAvake zAstA (guru)nI sAthe pharavuM yogya nathI. kAraNa ke, tame A vAto sAMbhaLI ja che ane tame enAthI paricita che.'] tethI sutta ane gedhya e bemAM ja buddopadeza hato ane vecyAkaraNa, eTale ke spaSTIkaraNa, zrAvakane soMpavAmAM AvyuM hatuM. vakhata jatAM temAM bIjA cha aMgo umerAyAM, ane pachI temAM keTalAMka Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgene bheLavIne hAlanAM ghaNuMkharAM sutta racAyAM. temAM buddhane sAco upadeza kayo ane banAvaTI kayo e kahevuM muzkela hovA chatAM, azekanA bhAvyA ke bhAba zilAlekha parathI piTakanA prAcIna bhAga kayA haze tenuM anumAna karavuM zakya che. azokanA bhAbU zilAlekhamAM evI sUcanA karI che ke bhikSuoe, bhikSuNIoe, upAsakee ane upAsikAoe nIcenA sAta buddopadeza vAraMvAra sAMbhaLIne moDhe karavA te upadeza nIce mujaba che -(1) vinayasamukase, (2) aliyavasAni, (3) anAgatabhayAni, (4) munigAthA, " (5) maneyasUte, (6) upasipasine, (7) lAghulevAde musAvAda adhigigya bhagavatA bahena bhAsite. A sAtamAMnuM naMbara 7 majhimanikoyamAMnuM rAhule vAda sutta ( 61) che evuM oDenabarga ane senAra e be pAzcAtya paMDitoe batAvI ApyuM che. bAkInAnI mAhitI ApavAno prayatna pro. rAIjha Davijhe karyo. paNa suttanipAtamAMnA munisutta sivAyanAM bIjAM je sutto emaNe batAvyAM te badhAM khoTAM hatAM. naMbara 2, 3, 5 ane 6 e cAra sutto kayAM haze tenI carcA meM 1912nA phebruArInA haDiyana enTiverI" nA aMkamAM karI che. temAM darzAvelAM sutte have badhe svIkArya banyAM che. phakta pahelA suttane te vakhate mane patto lAgyo na hato. "vinayasamukase (vinayasamutkarSa) no vinayagraMthanI sAthe kaMIka saMbaMdha hovo joIe evuM mane lAgyuM, paNa te jAtane upadeza kyAMya nahi maLavAthI te sUtra karyuM, e huM kahI zakyo nahIM. paraMtu vinayazabdane athe vinayagraMtha e karavAnuM kazuM ja kAraNa nathI. "marda ne ri purisamra vana pi vini porena vi vinegA' (aMguttara catujhanipAta, sutta naM. 111 ) sa tathAgato vinaMti' (majijhama, sutta naM. 107) 'yacUnA rAhula uttaraM AsapAnaM khaye vineyyaM ti|' (majijhama, sutta naM. 147) vagere jagyAe vi sAthenA nI dhAtune Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha zikhavavuM evo thAya che; ane tenA parathI ja pachI vinayanA niyamone vinayapiTaka kahevA lAgyA. buddha je vakhate bhikSuone bhegA karavAne prAraMbha karyo, te vakhate vinayagraMthanuM astitva bilakula na hatuM. je zikhAmaNa hatI te sattAnA rUpamAM ja hatI. buddha pahelAM paMcavarSIya bhikSuone pitAnA ziSyo karyA te dhammacakka-pavattana sutta'no upadeza ApIne. tethI vinaya zabdano mULa artha zikhAmaNa e ja levo joIe ane te vinayana samutkarSa eTale buddhane utkRSTa dharmopadeza. je ke "samukkasa' zabda pAli sAhityamAM buddhanA upadezanA arthamAM vaparAyelo nathI jovAmAM AvatA, to paNa sAmuzkesikA dhammadesa 'nA e vAkya aneka jagyAe maLI Ave che. dAkhalA tarIke, dInikAyanA abadrasuttane ane AvatA A ullekha juo-"yA mAvA gANi grAhyA vAtArti citta, mucittaM vinIvaraNacittaM udaggacittaM pasannacittaM, atha vA buddhAnaM sAmukkaMsikA dhammadesanA taM pakAsesi dukkha samudayaM niSa mai" (jyAre bhagavAne jANyuM ke pauSkarasAdi brAhmaNanuM citta prasaMgane anukULa, mRdu, AvaraNothI vimukta, udagra ane prasanna thayuM che, tyAre buddhanI je sAmuSika dharmadezanA hatI, te teNe prakaTa karI. te kaI? te duHkha, du:kha samudaya, du:khaniSedha ane du:khanirodhano mArga.') A vAkya A ja suttamAM AvyuM che ema nathI; paNa majhimanikAyanA upAlisutta jevAM bIjAM suttamAM, ane vinayapiTakamAM aneka jagyAe e ja vAkya AvyuM che. pharaka eTalo ja ke ahIM pika kharasAti brAhmaNane uddezIne te lakhAyuM che, tyAre bIjI jagyAe e upAli vagere gRhasthAne uddezIne lakhAyuM che. A uparathI vinayasamutkarthano evo artha thAya che ke, vinaya eTale upadeza ane tene samutkarSa eTale A sAmukarSika dharmadezanA. eka samaye A cAra AryasatyonA upadezane vinayasamukkasa kahetA hatA, emAM zaMkA nathI. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammacakka-pavattana-sutta' e nAma azokanA pachI lAMbe vakhate pracAramAM AvyuM hevuM joIe. cakravartI rAjAnI thA lekapriya thayA pachI buddhanA A upadezane AvuM bhapakAdAra nAma ApavAmAM AvyuM. vinayasamukase' e ja dhammacakkapattanasuta che evuM mAnI laIe, te bhAz2a zilAlekhamAM nirdeza karelA sAta upadeza bauddha sAhityamAM maLI Ave che, te A pramANe che - (1) vinayasamukase = dhammacakkAvattanasutta (2) aliyavasAni = ariyavaMsA (aMguttara catujhanipAta) (3) anAgatabhayAni = anAgatabhayAni (aMguttara paMcakanipAta) (4) munigAthA = munisura (suttanipAta) (5) mene te = nALakasura (suttanipAta) (6) upanisapasina = sAri puttasutta (suttanipAtta) (7) lAghulavAda = rAhulavAda (majijhama, suta naM. 61) A sAtamAMnuM dhammacakkapattana badhe maLI Ave che. tethI tenuM vizeSa mahattva che e kahevAnI jarUra nathI ja; ane tethI ja azeke tene agrasthAna ApyuM che. bAkInAmAMthI traNa eka nAnakaDA suttanipAtamAM che. A uparathI suttanipAtanuM prAcInatva siddha thAya che. tenA chellA be vargopara ane khagnavisANasura para niddesa nAmanI vistRta TIkA che, jeno samAveza Aja khuddanikAyamAM karavAmAM Avyo che. suttanipAtanA A vibhAge nidsanA pahelAM eka be saikA pahelAM astitvamAM hatA ema mAnavuM joIe, ane te kAraNasara paNa suttanipAtanuM prAcInatva sAbita thAya che. AmAM badhAM ja sutto ati prAcIna haze, ema nathI. to paNa temAMnAM ghaNuMkharAM sutta khUba ja jUnAM che, emAM zaMkA nathI. A pustakamAM buddhacaritra ke buddhanA upadezonI bAbatamAM je carcA karavAmAM AvI che te AvAM prAcIna suttIne AdhAre ja karI che. have ApaNe khAsa buddhacaritrano vicAra karIe. tripiTakamAM Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka ja jagyAe AkhuM buddhacaritra ApavAmAM AvyuM nathI. te jAtakakathAnI nidAnakathAmAM maLe che. A adrasthA buddhaghoSanA vakhatamAM eTale pAMcamA saikAmAM lakhelI hovI joIe. tenA pahelA je siMhAlI adakathAo hatI temAM ghaNokharo sArAMza A adrasthAmAM AvI jAya che. A buddhacaritra khAsa karIne lalitavistAranA AdhAre raceluM che. lalitavistara Isa.nA pahelA saikAmAM ke tenA pahelAM keTalAMka varSa lakhAya joIe. te mahAyAno graMtha che ane tenA parathI ja takakathAkAre potAnI buddhicaritranI kathA racI che. lalitavistara 5 dIghanikAyanA mahApadAna suranA AdhAre racavAmAM Avyo hato. te suttamAM vipassI buddhanuM caritra khUba vistArathI ApyuM che; ane te caritra parathI lalitavistarakAre pitAnuM purANa racyuM. AvI rIte gotama buddhanA caritramAM bhaLatIja vAto ghUsI gaI che. mahApadAnasuranA keTalAka bhAgo judA pADIne te gAtamabuddhanA caritrane suttapiTakamAM ja lAgu karelAM dekhAya che. dAkhalA tarIke, traNa prAsAdanI vArtA laIe. vipassI rAjakumArane rahevA mATe traNa rAjamahela hatA, e kathA uparathI gautamabuddhane rahevA mATe tevA ja prasAda hovA joIe, evI kalpanA karIne tene rahevA mATe traNa mahela hatA ane te mahele mAM e khUba mojazokhamAM raheto hato e vAta khuda gotama buddhanA moDhAmAMja mUkI che. A vAtanI asaMbhavanIyatA meM batAvI che ja (pR. 92). paNa te kathA aMguttaranikAmAM AvI che ane te ja nikAyamAM azokanA bhAz2a zilAlekhanAM be sutto Ave che. AthI pahelAM mane e kathA aitihAsika che ema lAgyuM. paNa vicAra karatAM mane jaNAyuM ke aMgutaranikAmAM ghaNuM bhAgo pAchaLathI umerAyA che. traNa vastuone lagatI vAtono saMgraha tikanipAtamAM karavAmAM AvyuM. temAM arvAcInatAne ane prAcInatAno vicAra karyo hoya ema jaNAtuM nathI. * bahApadAna suttamAMnI vipasI buddhanI lokavAyakAo gotama buddhanA caritramAM TukaDe TukaDe kevI rIte ghUsI gaI ane temAMnI kaI suttapiTakamAM maLI Ave che, e A pustakanA antamAM ApelA pahelA pariziSTamAM jevuM. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. AvI kathAomAMthI buddhacaritra viSenI vizvasanIya vAta kevI rIte tAravavI e batAvavAnA uddezathI ja meM A pustaka lakhyuM che. AvI keTalIka upayogI vAto mArI najara bahAra rahI haze, ane je vAtone mahattva na ApavuM joIe tene meM mahattva ApyuM haze. paNa saMzodhana karavAnI paddhatimAM mArI bhUla thaI hoya evuM mane lAgatuM nathI. A paddhatino AdhAra levAthI buddhacaritra upara ane te vakhatanA ItihAsa upara vizeSa prakAza paDaze, evo mane vizvAsa che ane te hetuthI ja meM A pustaka lakhyuM che. AmAMnA keTalAka lekhe keTalAMka varSo pUrve " purAtatva' nAmanA saimAsikamAM ane "vividhajJAnavistAramAM chapAyA hatA, paNa te emane ema A pustakamAM nathI lIdhA. temAM ghaNo pheraphAra karyo che. temane sAre e bhAga A pustakamAM lIdho hovA chatAM, A pustaka taddana svataMtra che, ema kahevAmAM vAMdho nathI. A pustakanI hastalikhita prata navabhArata graMthamALAnA saMpAdakoe vAMcI tyAre pustakamAM je muddAonuM khAsa vivecana nathI karAyuM te tarapha mAruM dhyAna kheMcavAno temaNe prayatna karyo. e muddAone ahIM saMkSepamAM vicAra karavo yogya lAgavAthI te muddAo che ApuM chuM. - (1) buddhanI janmatithinI bAbatamAM judA judA matAno ullekha karIne sAdhakabAdhaka pramANe ApI tenI carcA A pustakamAM karavI nahetI joItI ? ApaNuM prAcIna athavA madhyayugI ItihAsanA rAjayakartAo, dharmaguruo, graMthakAra vagerenuM caritra ApatAM pahelAM temane kALa nakkI karavA mATe vidvAno ghaNuM lakhe che, tevuM A pustakamAM kareluM jovAmAM AvatuM nathI. A muddA viSe mAro abhiprAya A pramANeH madhyayugI kavio ane graMthakAre kaMI zakavata puruSo na hatA. temanI janmatithi mATe game teTalI carcA pharIe to paNa te nizcita rIte karAvI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAze ema lAgatuM nathI. buddhanI vAta AnAthI judI che. temanA parinirvANathI cheka AjasudhI temane zaka cAlu che. vacamAM pAzcAtya paMDitoe vAdavivAda karIne A tithimAM pa0 thI 65 varSane pharaka che, ema sAbita karavAno prayatna karyo. paNa ane je prathA siMhaladvIpamAM cAlu che, te ja barAbara che, evuM nakkI thayuM. paNa dhAro ke, buddhanI janmatithimAM thoDeghaNe pharaka thAya to paNa tenA caritramAM kazI khAmI Avaze ema lAgatuM nathI. muddAnI vAta janmatithi nathI; paNa te pahelAMnI sthiti kevI hatI ane te sthitimAMthI budde navo dhamamArga kevI rIte zodhI kADhyo e vAta mahatvanI che. ane je tenuM spaSTIkaraNa thaI zake to AjakAla buddha vize je aneka bhrAmaka kalpanAo pracalita che te naSTa thaze ane ApaNane te samayano itihAsa vyavasthita rIte samajAze. tethI tithinI carcA mATe ghaNAM pAnAM ahIM na rokatAM buddhanA caritra para prakAza pADe evI ja vAto tarapha meM khAsa dhyAna ApyuM che. | (2) buddha upadezelI ahiMsAne laIne hidI samAja nirbaLa thayo ane tene kAraNe ja paradezIo tene jItI zakyA evI mAnyatAnuM keTaleka ThekANe pratipAdana karavAmAM Ave che. tene javAba A pustakamAM Apa joI te hato. javAba : A pratipAdanano buddhanA caritra sAthe kazo saMbaMdha hoya ema mane lAgatuM nathI. buddhanuM parinirvANa I. sa. pUrve 543nI sAlamAM thayuM. te pachI be saikAo bAda caMdragupta sAmrAjya sthApyuM. caMdragupta pote jainadharmI hatA, ema kahevAya che. paNa A dezamAMthI grIka lokone hAMkI kADhavAmAM tene ahisAdhama naDyo nahi. tene pautra azaka pUrepUro buddhadhama thayo tema chatAMya te moTA sAmrAjyanuM saMcAlana karato hato. - mahaMmada Ibna kAsame I. sa. 71ramAM siMdha para caDhAI karI, te vakhate bauddhadharma pazcima hiMdustAnamAMthI alepa thayo hato; ane Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 brAhmaNa dharmanuM varcasva vadhatuM jatuM hatuM. tema chatAMye khalIphAnA A nAnI umaranA saradAre jotajotAMmAM siMdha deza jItI lIdhuM ane tyAMnA hiMdu rAjAne mArI nAkhIne tenI chokarIo bheTa tarIke pitAnA khalIphAne mokalI ApI. | musalamAnee siMdha ane paMjAba dezano amuka bhAga chatI lIdhA pachI se varSe zaMkarAcAryane janma thayo. temanA vedAntanuM AkhuM valaNa e ja che ke za drae vedAdhyayana nahi karavuM joIe. je zUdra vedavAkya sAMbhaLe che tenA kAnamAM sIsAne ke lAkhano rasa reDavo; te vedavAkyano uccAra kare te tenI jIbha kApI nAkhavI ane te vedamaMtra dhAraNa kare che tene jAnathI mArI nAkhavo. A ja emanuM vedAnta ! ApaNuM A sanAtanIo musalamAna vijetA pAsethI kazuM zIkhyA che kharA ? buddha te emane zatru ja; tenI pAsethI zIkhavA jevuM zuM hoya ? rajapUto pAkA sanAtanI. temane ahiMsA mAnya na hatI e te cakkasa. teo prasaMga paDe tyAre ApasaApasamAM khUba laDatA. hiMsAnA e zUra bhaktone mahamada gajhanIe gheDAnA DAbalA nIcenI dhULanI jema pAyamAla kema karyA? teo buddhanI ahiMsA thoDI ja mAnatA hatA? ApaNI pezavAI te khAsa brAhmaNonA hAthamAM hatI. chelle bAjIrAva tenI custatA mATe jANIto che. pezavAImAM hiMsA parAkASThAe pahoMcI hatI. pArakA sAthenI laDAIo bAjue rAkhIe te paNa gharamAM ne gharamAM ja delatarAva siMdhiyAe eka vAra pUnA zahera lUMTayuM, tyAre bIjI vAra yazavaMtarAva holakare te lUTayuM ! AvA A pUrepUrA hisAbhaktonuM sAmrAjya hindustAna para sabaLa banavuM joItuM hatuM ne? temane temanAthI sogaNuM ahiMsaka . aMgrejo AgaLa hAra kema khAvI paDI? eka pachI eka marAThA saradAra aMgrejone tAbe kema thayA? teo buddhane upadeza mAnatA hatA tethI? Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jApAna Aje hajAra bAra varSathI bauddhadharmI che. 1853nI sAlamAM jApAna para kamoDora perIe te pa tAko tyAre jApAnamAM ekadama jAgRti AvI ane ekatA thaI. kevI rIte thaI? bauddhadhame jApAnane durbaLa kema na banAvyuM ? A praznonA javAba potAne moTA samajanAra TIkAkAroe jarUra Apa joIe -pitAne sujJa mAnIne, bIjAne tApa ApatA' e malekanuM A eka caraNa kavi moropaMte AvA pratiSThita gaNAtA lokone uddezIne ja lakhyuM haze! emaNe ane emanA pUrvajoe je pApa karyo te badhAM mATe buddhane javAbadAra gaNI A leke. AnaMdapUrvaka pitAnA pAvitranuM DahApaNa oLatA phare che! (3) buddhanA saMbadhijJAna pachI tenA caritranuM kAlakramapUrvaka mALakhuM kema ApyuM nathI ? javAba : Aje je prAcIna sAhitya upalabdha che tene AdhAra laIne AvuM arAkhaDuM banAvavuM zakya nathI. buddhano upadeza kAlakramane anusarIne ApavAmAM AvyuM nathI, eTaluM ja nahi paNa mULa upadezamAM ghaNo umero thayo che. temAMthI satya tAravI kADhavuM ghaNuM muzkela che. te prayatna meM A graMthamAM karyo ja che. paNa kAlakramane anusarIne buddhacaritranuM mALakhuM taiyAra karavuM zakya thayuM nathI. (4) Aryo bharatakhaMDamAM Agamana thayA pachI vaidika saMskRti ane uddabhava thaya; te pahelAM "dAso 'nI eTale brAhmaNonI saMskRti hatI, evuM batAvanAra AdhAra kyA? javAba: A muddAnI carcA meM "hiMdI saMskRti ane ahiMsA " nAmanA mArA pustakanA pahelA prakaraNamAM karI che. te pustaka A pustakanI sAthe vAMcavAthI ghaNI vAtonuM spaSTIkaraNa thaze. mAre mata badhA loe savIkAravo joIe evo mAro jarAya Agraha nathI. mane te vicAraNIya lAgavAthI ja leke AgaLa mUkyo che. dAsa ane Arya e baMnenI saMskRtione buddhanA caritra sAthe ghaNe ocho Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 saMbaMdha che. A baMne saMskRtionA saMgharSamAMthI utpanna thayelI vaidika saMskRti buddhanA vakhatamAM pratiSThita thaI hatI, eTaluM batAvavA mATe ja paheluM prakaraNa A graMthamAM mUkyuM che. (5) upaniSade ane gItA buddhanA samaya pachI racAyAM che, ema kahevA mATe kayA AdhAre che ? javAbaH A muddAnI paNa savistara carcA "hiMdI saMskRti ane ahisA' nAmanA pustakamAM AvI gaI che. tethI te viSayanI punarukti A pustakamAM karI nathI. upaniSade ja zuM, AraNyake paNa buddhanA samaya pachI ja lakhAyAM che evuM meM sabaLa purAvA sAthe batAvI ApyuM che. zatapatha brAhmaNemAM ane baMdAraNyaka upaniSadamAM je vaMzAvali ApI che, te uparathI buddha pachInI 35 peDhIo sudhI temanI paraMparA cAlu hatI, evuM dekhAya che. hemacaMdra rAyacaudharI dareka peDhIne trIsa varSane samaya Ape che. paNa ochAmAM ochA pacIsa varSane kALa gaNIe te buddha pachI 875 varSa sudhI A paraMparA cAlu hatI, ema kahevuM joIe. eTale samudraguptanA kALa sudhI A paraMparA cAlu hatI; ane te vakhate brahma ane upaniSade sthira gayAM. te pahelAM yogya sthAne pheraphAra nahi thayA hoya ema nathI. pAli sAhityanI bAbatamAM paNa ema ja thayuM che. buddhaghoSanI pahelAM Azare baso varSa agAu pAli sAhitya sthira thayuM ane buddha adakathA( TIkA) lakhyA pachI tenA para chellI mahora lAgI gaI. upaniSade paranI TIkA te zaMkarAcArye navamA saikAmAM lakhI. te pahelAM gauDapAdanI mADUkyakArikAo lakhAI hatI. temAM to jyAM tyAM badhe buddhanI stuti ja karelI che eTaluM ja nahi, paNa akabaranA vakhatamAM lakhelA alle paniSadano paNa upaniSadomAM samAveza karavAmAM Avyo che ! * pRSTha 48-pa0 ane 100-172 juo. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 upaniSadoe AtmavAda ane tapazcaryAM zramaNasaMpradAyamAMthI lIdhAM che, emAM zaMkAne sthAna nathI. kAraNa ke e bannene yajJayAgAdinI saMskRti sAthe kA saMbaMdha nathI. AjakAla jevI rIte A ane brAhma samAja khAyabalanA ekrezvarIvAda veda ke upaniSadAdi graMthApara lAdavA mAge che, tevI ja rIte AtmavAda ane tapazcaryAM veThe upara lAdavAne upaniSadonA prayatna dekhAya che. phakta emaNe zramaNeAnI ahiMsA svIkArI nathI. tene lIdhe teo vaidika rahyA. ema chatAMya, custa mImAMsaka Aje paNa upaniSadene vaidika gaNuvA taiyAra nathI ! jemane pAli sAhitya ke tenAM aMgrejI bhASAMtarA vAMcavAM zakaya che, temane mATe bauddhakAlIna itihAsasaMzodhananA kAmamAM A pustaka upayAgI thaze evI mane AzA che. paNa jemanI pAse evA vakhata nahi hAya, temaNe echAmAM ochAM nIcenAM pAMca pustakeA teA avazya vAMcavAM. 1. buddha, dhama ane saMdha, 2. muddalIlAsArasaMgraha, 3. bauddha saMdhA paricaya, 4. samAdhimA, 5. hiMdI saMskRti ane ahiMsA. A pustaka leAkapriyatA meLavavA mATe lakhyuM nathI; kevaLa satyAnveSaNumuddhithI lakhyuM che. te kayAM sudhI leAkAdarane pAtra Tharaze e kahevuM muzkela che. tema chatAMya suvicAra prakAzana maMDaLanA saMcAlakAe A pustakane pAtAnI graMthamALAmAM sthAna ApyuM te mATe huM temanA ghaNA AbhArI chuM. nirvikAra muddhithI prAcIna itihAsanA vicAra karavAvALA aneka mahArASTrIya vAMcA che ane tee A pustakane Azraya ApIne suvicAra prakAzana maMDaLanA prayatnane saphaLa karaze, evA mane vizvAsa che. pro. zrInivAsa nArAyaNa khanahaTTIe prUfA vAMcavAnA kAmamAM mane makka karI te mATe huM temaneA AbhAra mAnuM chuM. dharmAnanda kAsammI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktapaMDita dhamananda kesI A granthanA mULa lekhaka zrI dharmAnanda kesambI pAli bhASA ane pAli sAhityanA bhAre moTA paMDita hatA. bauddha dharmane lagatA samagra maulika sAhityano temaNe UMDo abhyAsa karyo ane temanI pitAnI sAcI vidvattAne lIdhe temaNe AMtararASTrIya khyAti meLavI. paNa temanI badhI mahenata kevaLa vidattA meLavavA mATe na hatI. teo buddha bhagavAnanA ananya bhakta hatA; ane tethI temaNe je kAMI meLavyuM, je kAMI karyuM ane sAhityapravRtti dvArA je kAMI ApyuM, te badhuM ja "bahujanahitAya, bahujanasukhAya ' hatuM. emaNe lakheluM bhagavAna buddhanuM A caritra aneka dRSTie maulika che. Ane vAMcanathI ApaNane bhagavAna buddha viSenI sAcI, AdhArabhUta ane prAmANika mAhitI maLe che. AjakAla bhagavAna buddha viSe ApaNane je sAhitya vAMcavA maLe che, te badhuM ochAvattA pramANamAM aMgrejI lekhakoe lakhelA caritronuM sArarUpa ja hoya che. sara evina ArnolTe "lAITa opha eziyA' nAmanuM kAvya lakhyuM ane te dvArA bhagavAna buddhanI pirANika kathA duniyA AgaLa mUkI. te eTalI badhI AkarSaka nIvaDI ke pUrva ane pazcima e baMne dezonA zikSita leka para enI ghaNI ja UMDI asara paDI. "lAITa oNpha eziyA' mAM ApelA bhagavAna buddhanA citrane mATe AkhI duniyA hamezane mATe eDavina ArnolDanI RNI raheze. paNa temaNe phakta eka kAvyamaya citra ja ApyuM hatuM. pola kase paNa AvuM ja eka AkarSaka citra aMgrejI galamAM ApyuM che. tyArapachI aneka vidvAnoe ghaNuM zodhakhoLa karIne buddhacaritro lakhyAM che. koI bhAratIya vyaktie mULa pAli bu. pra. 2 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 bauddha grantha ' tripiTaka ' temaja khIjA AdhAraprathAnuM cikitsApUrvaka dohana karIne temanA AdhAra para ja lakhelA pahelavahelA kAI ciratragraMtha hoya to te dharmAMnanda kAsammIe lakheluM A caritra ja che. A prAcIna sAmagrImAM paNa jeTalA bhAga buddigrAhya che teTaleA ja temaNe lIdhA che. paurANika camatkAra, asaMbhavita vastuo vagere adhuM cheADI Ine temaNe je kAMI lakhyuM che tene mATe ThekaThekANe temaNe mULagraMthAnAM pramANeA paNa ApyAM che. A rIte, auduM sAhitya ane jaina sAhityamAM te samayanI sAmAjika, dhArmika ane rAjakIya paristhitinI je je mAhitI maLI zakI, tene lAbha laI ne A graMthamAM bhagavAna muddhanA samayanI paristhiti para naveA ja prakAza pADavAmAM AvyA che. bhagavAna buddhane mATe ananya niSThA haiAvA chatAM dharmAMnandajIe asAdhAraNa satyaniSThAthI, nirbhaya thaIne, je yeAgya lAgyuM te je AmAM lakhyuM che. emane sAmAnya janatAnA hitane mATe lakhavuM hatuM, tethI dharmAnandajIe A caritra, tema ja peAtAnAM khIjAM pustakA, sAmAnya mANasa samajI zake evI saraLa ane sAdI bhASAmAM lakhyAM che. pAli bhASA upara emanuM eTaluM badhuM prabhutva hatuM ke te jANe peAtAnI janmabhASA heAya eTalI saraLatAthI teo te bhASAmAM lakhI zaktA. emaNe bauddha grantheApara pAlibhASAmAM je TIkAe lakhI che, temAM temaNe peAtAnI vidvattAne upayAga sAdI vAtAne adharI karavA mATe ane adharI vArtAne vadhu adharI karavA mATe karyAM nathI. bhAratavarSanA lAkA bhagavAna buddhane bhUlI gayA che, ane temanA kalyANamaya dharma viSe paDitAmAM paNa vikRta mAnyatAe phelAI che, ema joIne dharmAMnandajIe peAtAnA samagra adhyayanane sAra leAkasulabha zailImAM marAThI bhASAmAM ApyA che. enuM ja gujarAtI bhASAMtara mahAtmA gAMdhIjInA gujarAta vidyApIThe prakAzita karyu hatuM. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 dharmAnanda kasabIno janma I. sa. 1876mAM govAnA eka nAnakaDA gAmamAM thayo hato. govAmAM sarakAre keLavaNInI kazI ja vyavasthA karI na hatI. tethI khAnagI rIte teo DuM marAThI ane saMskRta zIkhyA. temane ghaNokhare vakhata pitAnI vADInA nALiyeranA vRkSone pANI pAvAmAM jato. e ja arasAmAM emaNe "bAlabedha' nAmanA eka marAThI bAlamAsikamAM bhagavAna buddhanuM jIvanacaritra vAMcyuM. tenI temanA para eTalI badhI asara thaI ke temaNe bAkInI badhI vastuo cheDI daIne bauddha dharmanuM jJAna meLavavAne nizcaya karyo. teo potAnA jIvanacaritramAM lakhe che, mane ema thayuM ke game teTalAM saMkaTo Ave, game teTalI musIbato veThavI paDe, topaNa mane buddhopadezanuM jJAna thaze te ja mAruM jIvana saphaLa thaI jaze." ( kauTumbika Apattione lAdhe dharmAnandajInA manamAM gRhasthAzrama viSe vairAgya utpanna thayA ane bAvIsa varSanI uMmare emaNe gharane tyAga karyo. muMbaImAM prArthanAsamAjanI ophisamAM rahIne temaNe thaDAghaNe abhyAsa karyo. pachI pUnA jaI ne teo mahApaMDita DaoN. bhAMDArakarane maLyA. pachI gvAliyara ane banArasa jaIne temaNe saMskRtano UMDo abhyAsa karyo. ATaluM karyA pachI mULa saMkalpane anusarIne bauddha dharmanuM jJAna meLavavA mATe, nepALa bhagavAna buddhanI janmabhUmi hovAthI, teo pahelAM nepALa gayA ane tyAMthI bedhigayA gayA. badhiyAmAM temane khabara maLyAM ke bauddha zAstrona-tripiTaka granthana-abhyAsa to laMkAmAM ja thaI zakaze. juvAna dharmAnanda aneka rIte asahAya hovA chatAM aneka jAtanI musIbato veThIne laMkA pahoMcI gayA. tyAM dIkSA laIne mahAsthavira sumaMgalAcAryanI pAse rahIne temaNe pAli graMthane UMDe abhyAsa karyo. tyArapachI brahmadeza jaIne tyAM temaNe dhyAna-mAno abhyAsa karyo ane tyAMthI teo bhArata pAchA AvyA. dharma-jijJAsAthI prerAIne emaNe A je dezavidezano lAMbo pravAsa kheDavo teno ItihAsa kharekhara romAMcaka che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanAtana dharma ane buddha dharmamAM eka moTo pharaka A che ke, sanAtana dharmamAM brahmacarya, gRhastha, vAnaprastha ane saMnyAsanI sIDI krama vAra racI che. eka Azrama pUro karyA pachI ja bIjA AzramamAM jaI zakAya che. pAchA pharavAnI chUTa nathI. A ja kAraNasara guru, bane tyAM sudhI, koIne saMnyAsanI dIkSA sahelAIthI ApatA nahi. bauddha dharmanI daSTi judI che. temAM mAbApa ema mAne che ke dIkarI umara lAyaka thAya eTale tarata ja tene sarvazreSTha bhikSudharmanI dIkSA ApavI e temanuM kartavya che. pachI je putrane evo anubhava thAya ke A UMcI vastu ene mATe anukULa nathI, te te svecchAthI nIce UtarI zake che. bauddha dharmano evo rivAja che ke bhikSuvata svIkArI lIdhA pachI koIne gRhasthAzramamAM praveza karavAnI IcchA thAya to te potAnA gurunI anumati laIne tema karI zake che. dharmAnandajIe paNa ema ja karyuM. bhArata pAchA pharyA pachI dharmAnandajIe bauddha dharmanA jJAnane pitAnA lekamAM pracAra karavAnI daSTie kalakattA yunivarsiTImAM kAma lIdhuM. tyAM thoDuM eka kAma karyA pachI mahArASTramAM jaIne teo vaDodarAnareza zrI sayAjIrAva gAyakavADane maLyA. khAvApIvAnI bAbatamAM nizcitta thaIne svataMtra rIte game te kAma karI zakAya evI vyavasthA sayAjIrAve karI ApI. pUnA AvIne dharmAnandajIe DaoN. bhAMDArakaranI madadathI muMbaI yunivarsiTImAM pAli bhASAno abhyAsa dAkhala karAvyo. A ja arasAmAM amerikAnI hArvarDa yunivarsiTInA DaoN. jemsa vasa bhAratamAM AvyA. koI lAyaka pAli paMDitane hAthe "vizuddhimaga jevA jaTila granthanuM saMpAdana hArvaDamAM karAvavuM evI temanI IcchA hatI. prophesara vasanA Agrahane lIdhe dharmAnandajI amerikA gayA. tyAM keTalIka muzkelIo jaNAvavAthI temaNe te kAma mUkI dIdhuM ane svamAna sAcavIne svadeza pAchA pharyA. bhArata AvIne temaNe phargyusana kolejamAM pAli zikhavavAnuM kAma lIdhuM ane sArA Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 sArA vidyArthIone pAli sAhityamAM niSNAta banAvyA. cha varSa pachI teo pharI amerikA gayA ane tyAM temaNe "vizuddhimagganuM kAma bhAratamAM kalakattA, vaDodarA, amadAvAda, pUnA, banArasa ItyAdi jagyAe rahIne temaNe aneka vidyArthIo taiyAra karyA. te badhA Aje pAli sAhityanA niSNAta tarIke prasiddha thayA che. mahAtmA gAMdhIjInA gujarAta vidyApIThanuM nimaMtraNa maLyuM eTale temaNe tyAM jaIne aneka pustake lakhyAM ane paMDita sukhalAlajI, muni jinavijayajI, zrI becaradAsajI ane rasikalAla parIkha jevA jaina vidvAnonI sAthe maLIne temaNe jaina ane bauddha sAhityane tulanAtmaka abhyAsa karavAmAM ghaNI madada karI. 192nI sAlamAM pAlinA raziyana paMDita pro. zerabaskIna nimaMtraNathI teo raziyA jaI AvyA. dharmAnandajI jyAre amerikAmAM hatA tyAre paMjAbanA krAntikArI netA lAlA haradayAlanI sAthe temane khAsa paricaya thayo ane temanA vicAro samAjavAda tarapha vaLyA. raziyAmAM sAmyavAdano pratyakSa prayoga temane jovA maLyo. pitAnI tattvaniSTha dRSTithI emaNe sAmyavAdanA guNadoSa joI lIdhA. "bahujanahitAya, bahujanasukhAya" e ja jemanuM avatArakArya hatuM evA bhagavAna buddhanA bhakta svarAjyanI caLavaLathI alipta he e kema saMbhave ? 1930nI sAlamAM jyAre teo raziyAthI pAchA pharyA tyAre bhAratamAM svAtaMtryanI caLavaLa jesabhera cAlatI hatI. dharmAnandajIe temAM pUrA utsAhathI bhAga lIdho. mIThAnA satyAgrahamAM joDAIne svayaMsevakone taiyAra karavAnuM kAma temaNe pitAne mAthe lIdhuM ane pite kArAvAsano anubhava paNa lIdhe. A pachI teo cothI vAra amerikA gayA tyAMthI pAchA pharIne teo banArasamAM rahyA ane tyAM "hindI saMskRti ane ahiMsA' nAmanuM pustaka Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 temaNe lakhyuM. dharmacintana ane dharmacarcAne pariNAme bhAratIya itihAsa ane saMskRtine aMge temaNe je nirNaya tAravyA hatA tene sAra temaNe A pustakamAM nIDaratAthI ane spaSTatAthI Apyo che. kudaratI rIte ja emanA nirNayo sArI peThe vivAdAspada banyA che. A pachI muMbaI jaIne majUronI vacce eka Azrama khAlIne teo tyAM rahevA lAgyA. temane e bahujanavihAra Aje aneka paradezI bauddha sAdhuone Azraya Ape che. | muMbaInuM kAma choDIne dharmAnandajI sAranAtha jaI rahyA ane tyAM jagadIza kAzyapa jevA vikhyAta pAli paMDitone jarUrI madada ApavA lAgyA. jaina dharmanA 23mA tIrthaMkara pArzvanAthanA cAturyAmadharmanI emanA manapara UMDI chApa paDI hatI. temAM ja emane AdhyAtmika samAjavAda dekhAyo. pArzvanAthanA cAturyAma-dharma para emaNe e daSTie eka nAnakaDI copaDI paNa lakhI. te temanA dehAnta pachI dharmAnanda smAraka drasTe prakAzita karI che. pArzvanAthanA dharmopadezanI emanA mana para eTalI UMDI asara thaI ke emane paNa lAgavA mAMDayuM ke zarIra kSINa thaIne pitAnI meLe kharI paDe tyAMsudhI mRtyunI rAha jotAM rahevuM e mANasane mATe zobhAspada nathI. jyAMsudhI zarIrane upayoga che tyAM sudhI ja tene TakAvI rAkhavuM joIe. jyAre zarIrathI vizeSa sevA thavAne saMbhava na rahe, tyAre mANase khAvApIvAnuM mUkI daIne pitAnI meLe zarIrane-A khoLiyAne-tyAga karavo joIe. pArzvanAthanI A jIvanadaSTi ke sakhIjIne eTalI badhI gamI gaI ke temaNe zarIrano tyAga karavAnA hetuthI upavAsa zarU karyA. jyAre gAMdhIjIe A vAta jANI tyAre temaNe kombIne rokayA. dharmAnandajIe mahAtmAjInI AjJA mAthe caDhAvIne upavAsa te chApo, paraMtu temaNe je mAnavasahaja jijIviSAne saphaLatApUrvaka pAchI kheMcI Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI tenI puna:sthApanA thaI zakI nahi. teo thoDA divasa banArasa rahyA, pachI muMbaI rahyA, ane chevaTe gAMdhIjInA sevAgrAma AzramamAM rahevuM temaNe pasaMda karyuM. tyAM ja tA. 5mI jUna 1947ne roja emane deha kSINa thaIne chUTI gaye. emanA mRtyunA samAcAra maLyA tyAre mahAtmAjIe dilhInI pitAnI prArthanAsabhAmAM kahyuM, "ApaNe evA thayA chIe ke je mANasa potAnA kAmane DhaMDhero pITata phare che ane rAjakAraNamAM ThekaDA lagAve che, tene ja ApaNe AsamAna para caDhAvIe chIe, paNa maMguM kAma karavAvALAne ApaNe bhAva pUchatA nathI. kasabIjI evA ja eka mUka kAryakartA hatA." gAMdhIjIe dharmAnandajInA smArakamAM eka yojanA taiyAra karavAne Adeza Apyo ane bauddha dharma ane sAhityane zraddhApUrNa abhyAsa karavA mATe keTalAka vidyArthIone laMkA meklI ApavAnI vyavasthA karI. dharmAnandajInA badhA granthanuM prakAzana sulabha thaI jAya evI vyavasthA paNa temaNe karI ApI. sanAtana dharma hoya, jaina dharma hoya, ke bauddha dharma hoya, koI paNa dharmane mATe temanA manamAM Agraha na hatA. mitro ema kahe che ke teo janmathI brAhmaNa dharmamAM UcharyA hovAthI e dharmanA rItarivAje mATe ane brAhmaNanA sAmAjika dRSTikoNa mATe emanA manamAM kaMIka kaTutA pedA thaI hatI. e sAcuM hoya ke na hoya, paNa pitAnA grantho dvArA temaja upadeza dvArA ane khAsa karIne pitAnA vizALa ziSyasamUha dvArA, emaNe bhagavAna buddhanuM jIvana, vyaktitva ane emane upadeza--e badhAMne lagatuM satya jJAna phelAvavAne samartha prayatna karyo. bhagavAna buddhane upadeza AjanA samAjamAM kevI rIte pratyakSa amalamAM lAvI zakAya e paNa temaNe batAvyuM. mahAtmAjI viSe akhUTa Adara ane zraddhA hovA chatAM jyAM gAMdhIjInI vAto emane gaLe UtarI nahi tyAM tenA para TIkA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 . karavAmAM paNa temaNe kayAreya saMkoca rAkhyo nathI. dharmAnandajI e nirNaya para AvyA hatA ke pArzvanAthanA cAturyAma-dharmamAMthI ja bauddha ane jaina e be dhArAo nIkaLI che. teo ema paNa mAnatA hatA ke bauddha ane jaina vicArapaddhatinA mULamAM je dArzanika jIvanadaSTi che, ene svIkAra karavAthI ja samAjavAda ane sAmyavAda kRtArtha thaI zakaze ane mAnavajAtinuM kalyANa sAdhavAnI sAdhanA AjanA mAnavanA hAthamAM AvI jaze. A ja kAraNasara mahAtamAjInA vicAranI UMDI asara dharmAnandajInA hRdaya para paDI hatI ane emanA manamAM evI zraddhA daDha thaI hatI ke potAnuM jIvana gAMdhIkAryomAM vyatIta karavAmAM sAcI kRtArthatA che. emane janma govAmAM thayo hato tethI pitAnA antima samayamAM teo kahetA hatA ke Aje zarIra sAru hota te govAnA svAtaMtravyasaMgrAmamAM jarUra kaMIka te bhAga meM lIdhe heta. zarIra kSINa thayuM hatuM te chatAM jyAre emaNe mahAtmAjIne noAkhalImAM kAma karatA joyA tyAre khUba ja duHkhathI teo bolI UThayA, "arere ! A ja rIte huM paNa govA jaIne pitAnI janmabhUminA svAtaMtrya mATe laData laDatA pitAnA dehanuM visarjana karI zakyo heta te !" dharmAnandajInI buddhabhaktinI sAcI smRti pAMDityamAM nahi, paNa zIlamAM, cAritryamAM hatI. teo badhI jAtanI muzkelImAM muzkela ane viparItamAM viparIta paristhitiomAM rahyA ane pharyA, tema chatAM teo niSpA5 ane dhoyela cekhAnI jema nirmaLa rahyA. zIlane ATale daDha Agraha hovAne lIdhe ja emane zAntidevAcAryanuM "bodhicaryAvatAra' nAmanuM pustaka eTaluM badhuM gamI gayuM ke emaNe tene gujarAtI ane marAThI anuvAda karI nAkhe. pitAnA ja manane suvAsita karavA mATe zAntidevAcAryo je A pustaka lakhyuM hatuM, Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 temAM badhe zIlanI sugaMdha bharAI che, tethI ja dharmAnandajI te pustaka upara mugdha thaI gayA hatA. emanA nirmala zIlane eka suMdara dAkhala dhyAnamAM rAkhavA jevo che. eka vakhata vaDodarAmAM samrATa azoka para teo bhASaNa karavAnA hatA ane sabhAnA adhyakSa vaDodarAnareza zrI sayAjIrAva pite hatA. bhASaNa karatAM pahelAM dharmAnandajIne jANavA maLyuM ke rAjayanA amuka vibhAganI janatAe potAnA vibhAganI dArUnI dukAno baMdha karavAnI mahArAjAne vinaMtI karI hatI. enA javAbamAM mahArAjAe kahyuM hatuM ke e dukAnamAMthI sarakArane je prApti thAya che bIjI rIte pUrI karI ApavAmAM Ave to ja dukAne baMdha karavAmAM Avaze. dharmAnandajIe potAnA bhASaNamAM kahyuM ke "azeke pitAnA rAjyamAM dArUbaMdhI karI hatI. teNe ema na hatuM kahyuM ke dArUbaMdhIthI AvakamAM je nukasAna thaze te bIjI rIte bharI devAya to ja huM dArUbaMdhI karIza." mahArAjA bhASaNa pachI phakta eTaluM ja kahIne cAlyA gayA ke, "dharmAnanda, Aje Ape mane sAro pATha Ape che." ane badhA lokone lAgyuM ke mahArAjA gusse thayA che ane teo dharmAnandajIne apAtI madada baMdha karI deze. paNa pariNAma juduja AvyuM. bIje divase hukama nIkaLyo ke dArUnI e badhI dukAno baMdha karavAmAM Ave ! kesIjInuM sAhitya bauddha leke pitAnI dIkSAnI zarUAtamAM "zaraNa-traya"nI dhoSaNa kare che. ene anusarIne ja dharmAnandajIe sauthI pahelAM buddha, dharma ane saMgha e traNe viSe keTalAMka vyAkhyAno ApyAM ane enI eka nAnakaDI copaDI emaNe pahelAM prasiddha karI. te pachI pAli-paramparAne anusarIne emaNe bhagavAna buddhanA pUrvajanmanI keTalIka kathAo, gautama buddhanuM vistRta jIvanacaritra ane emanA dharmopadezane sAra e traNeno samAveza karIne Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * buddha-lIlAsAra-saMgraha' nAmanuM eka atyaMta rocaka ane sabodha graMtha lakhyo. A graMthe ghera ghera praveza meLavyo ane bauddha dharmanI bAbatamAM utsAha sAthe pUratI mAhitIne lokomAM prasAra thayo. bhagavAna buddha pitAnA hajAre bhikSuonuM saMdhaTana karavA mATe ane emanuM jIvana sAdhanApUta banAvavA mATe je niyamo banAvyA hatA, te "vinayapiTaka' mAM ApyA che. meM emano sArAMza dharmAnandajI pAse mAgya ane pariNAme " boddhasaMghano paricaya' nAmanA graMtha ApaNane maLe. sAhityamAM bhagavAna buddhano upadeza "dhammapada' ane sutanipAta" e be graMthamAM sundara rIte Apyo che. tethI A banene anuvAda dharmAnandajIe karyo ane nityapATha mATe marAThI anuvAda sAthe eka pAli "laghupATha' paNa taiyAra karyo. mahAyAna paMthanA somAM zAntidevAcAryanuM sthAna ghaNuM UMcuM che. emanA aneka graMthomAM bodhicaryAvatAra' sauthI zreSTha gaNAya che. tene paNa anuvAda dharmAnandajIe karI rAkhyo che. vizuddhimagna bauddha sAdhanAnuM spaSTIkaraNa karate sauthI mahattvano graMtha che. enuM ja saMzodhana karavA mATe dharmAnandajIne cAra vakhata amerikA bolAvavAmAM AvyA hatA. A graMtha para emaNe pAli bhASAmAM "dIpikA' nAmanI TIkA lakhI ane tene sAra marAThI tathA gujarAtImAM "samAdhimAga 'nA nAmathI Apo. bauddhasAhityamAM "jAtakakathAo' sauthI AkarSaka che. temAM buddhanA pUrvajanmanI vAta Ave che. ene saMgraha thayo che ane tene gujarAtI anuvAda kyArane prasiddha thaI gayA che. vyAdhi, jarA ane mRtyunuM darzana karIne Azcaryacakti thayelA rAjapura siddhArtha gupta rIte ghara choDIne bhAgI gayA, evI je buddhanA gRhatyAganI kAvyamaya kathA lekemAM pracalita che te talma kAlpanika che. bhagavAna buddha gRhatyAga kema karyo e viSenI pitAnI mImAMsA ane Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 tenAM pramANe lenI sAme vyavasthita rIte mUkvA mATe dharmAnandajIe eka nAnakaDuM nATaka lakhyuM. te bodhisatva nATaka' nAmathI marAThImAM prasiddha thayuM che. "abhidhamma' para paNa emaNe eka "navanIta TIkA " lakhI che ane te viSaya para gujarAtImAM lakhyuM che. | gujarAta vidyApIThamAM rahIne jevI rIte temaNe adhyApananuM kArya karyuM, tevI ja rIte jaina dharma ane sAhityano abhyAsa paNa tyAM karyo. amerikAmAM rahIne lAlA haradayAlanA sahavAsamAM emaNe samAjasattAvAdane abhyAsa karyo ja hato. A badhA abhyAsanA paripAka rUpe emaNe be pustaka lakhyAM--(1) "hindI saMskRti ane ahiMsA ane (2) pArzvanAthano cAturyAma-dharma.' Atmacaritrane lagatAM "nivedana' ane "khulAso' e be pustake emaNe lakhyAM. "nivedana' marAThI ane gujarAtImAM prasiddha thayuM che. khulAso' aprakAzita che. kAkAsAheba kAlelakara Page #33 -------------------------------------------------------------------------- Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aryone jaya uSAdevInAM sUko vedamAM je uSAdevInAM sUkto maLe che, tenA uparathI lekamAnya Catets uldlal The Arctic Home in the Vedas 11441 pustakamAM Aryaleke uttaradhruva tarapha rahetA hatA, evuM sAbIta karavAne prayatna karyo che. "harA sadAridu vo vIdhe sAje vAra ghAma ' tra. 1/123/8 (Aja ane kAla e sarakhAM ja che. te dIrdhakALa sudhI varuNanA gharamAM jAya che.) lekamAnyanuM evuM mAnavuM che ke A ane AvI jAtanI bIjI RcAo uttaradhruva taraphanA uSa:kALane uddezIne lakhAI che; dIrdhakALa sudhI uSA varuNane gharamAM jAya che, ene artha mAM cha mahinA sudhI aMdhAruM hoya che, e have joIe. . paraMtu A ja sUktanI bAramI cAmAM "azvavatIkarIhiMDhavAta' evAM uSAdevInAM vizeSaNa maLI Ave che. "jemanI pAse ghaNuM ghoDAo ane gAya che ane jeo badhAne pUjya che" evo ene artha che. hAlamAM uttaradhruva tarapha ghoDAo ane gAyo nathI ja; ane hajAro varSo pahelAM A prANuo tyAM hatAM ema kahevA mATe kazo paNa AdhAra maLatuM nathI. A eka ja sUktamAM nahi, paNa uSAdevInAM bIjAM sUktomAM paNa paiDAo ane gAyo ApavAvALI, gAyonI : 1 "Arotic Home in the Vedas" pRSTha 103 juo. 2 ahIM uSA bahuvacanAnta che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S bhagavAna buddha janmadAtrI, evAM enAM vizeSa sArI peThe maLe che. A uparathI A RcAo ke sUtre uttaradhruva bAju racAyAM nathI e sAbIta thAya che. itara te pachI dIrdhakALa sudhI uSAo pAtALamAM jAya che ene zo artha karavo? bAbiloniyana lekamAM ghaNuM prAcIna kALathI pracalita evI istara devatAnI daMtakathAo dhyAnamAM laIe te Ane artha saheje spaSTa thAya che. tammuja kivA damusi (vaidika damUnasa) nAmanA deva para istarane prema thAya che. paNa te acAnaka marI jAya che. tene jIvata karavA mATe amRta lAvavAnA hetuthI Istara pAtALamAM jAya che. tyAMnI rANI allatu e IstaranI bahena che. tema chatAMya te Istarane sArI peThe du:kha de che; dhIre dhIre tenAM badhAM ghareNAM kADhI laIne te tene regI banAve che ane kedamAM nAkhe che. cAra ke cha mahinA AvI rIte duHkha ane keda bhagavyA pachI Istara allatu pAsethI amRta meLavI zake che, ane te pAchI pRthvI para Ave che.* IstaranI bIjI aneka daMtakathAo che, paNa temAM A daMtakathA mukhya jaNAya che. AnuM varNana bAbileniyana sAhityamAM badhe maLI Ave che. TvedanI uparanAM jevI RcAone saMbaMdha A daMtakathAnI sAthe che, emAM zaMkA rAkhavAnuM kazuM kAraNa nathI. Istara pAtALamAMthI upara Ave che, tyAre tene te RtumAM utsava ujavAto hato; lAla baLadanI gADImAM tenI rathayAtrA kADhavAmAM AvatI. ghoDAonI zodha thayA pachI tene ratha ghaDAo kheMcavA lAgyA. "vA nomimmithuMbAnA" . 58 03 (A uSA, jenA rathane lAla baLada joDyA che.) "vitavayuhANubhiH " . 665/2 (aruNavaNuM ghoDAonA rathamAMthI uSAdevI AvyAM.) * Lewis Spence: Myths and Legends of Babylonia and Assyria, (1926), PP. 125-131. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aryone jaya ghoDAone laDAImAM upayoga I. sa. pUrve be hajAra varSo pahelAM bAbileniyAmAM ghaDAone upayoga karavAnI kalpanA ja na hatI. rathane baLada ke gadheDAM joDavAmAM AvatAM; ane tyAMnA lake ghoDAone jaMgalI gadheDAM kahetAM. babiloniyAnA uttaramAM DuMgarALa pradezamAM rahetA kazI leke pahelavahelAM mAla laI javA mATe dheDAone upayoga karavA lAgyA. teo A jaMgalI gadheDAone lagAma nAkhI, temanA upara savAra thaIne anAja bheguM karavA vakhate bAbileniyAmAM AvatA ane tyAMnA kheDUtene madada karIne majUrImAM maLeluM anAja pitAnA ghoDA para lAdIne laI jatA. kezI lokone yuddhakaLAnuM muddala jJAna na hatuM. te kaLA teo bAbiloniyana leke pAse zIkhyA ane temaNe ja ghoDAone pahelavahele laDAImAM upayoga karyo.1 pitAnA avadaLanA baLane lIdhe kezIonA gaMdaza nAmanA rAjAe I. sa. pUrve 176 nI sAlamAM bAbileniyAmAM sArvabhauma rAjya sthApyuM. ane te pachI tenA vaMzajonI paraMparA cAlu rahI. 2 muddAnI vAta e che ke, i. sa. pUrve aDhAraso varSa pahelAM laDAImAM ghaDAono upayoga kyane dAkhala kyAMya jaDato nathI; ane vedomAM te jyAM tyAM ghaDAonuM mahattva varNavyuM che ane kezIone ghaDAo sAthe nikaTane saMbaMdha batAvyo che. A uparathI AryonI saptasiMdhu paranI caDAI I. sa. pUrve sattara varSa agAu jaI zakatI nathI, e spaSTa thAya che. phrAsa AryonA Agamana pahelAM saptasiMdhu pradezamAM (siMdha ane paMjAba prAMtamAM) dAsonuM rAjya hatuM. dAsa zabdane rUDha artha gulAma - 1 L. M. King: A History of Babylon, (1915), P. 125. . 2 L. M. King A History of Babylon (1915), P. 214. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha thaI paDyo che. paNa vedomAM dAsa ane dAza e be dhAtuone prayoga ApavuM 'nA arthamAM thAya che, ane te ja artha Adhunika kezamAM paNa ApavAmAM Avyo che. tethI dAsa zabdano mULa artha, dAtA, udAra ( Noble) evo hovo joIe. AstAnA pharvadInayastamAM A dAsane arthe dezanA pitaronI pUjA thAya che. temAM temane "dAhi" kahyuM che. (We worship Fravashis of the holy men in the Dahi Countries.) prAcIna parziyana bhASAmAM saMskRta sa na uccAra ha thato hato. dA. ta., saptasiMdhune AvestAmAM hahiMdu kahyuM che. tene ja anusarIne dAsI athavA dAsanuM rUpAMtara dahi thayuM che. Arya Arya zabda R dhAtumAMthI nIkaLyo che; ane judA judA gaNamAM R dhAtuno artha ghaNe bhAge gatidarzaka ja che. tethI Arya zabdane artha gati karavAvALe evo thAya che. Ane gharabAra mAMDIne rahevuM gamatuM na hatuM ema jaNAya che. mogala jevI rIte taMbuomAM rahetA, tevI ja rIte Arya lake taMbuomAM ke maMDapa nAkhIne rahetA hovA joIe. eka bAbatamAM temanI A paraMparA hajI paNa kAyama rahI che. bAbileniyAmAM yajJayAgAdinI jagyA eTale moTAM moTAM maMdiranA cogAnanI jagyA ema artha thAya che. ane harappA tathA mahijadAre AgaLa je prAcIna nagaranA avazeSo maLI AvyA che, temAM paNa dAhi lekanAM maMdiro ja yajJayAgAdi mATenAM sthaLe hatAM evuM tenuM mAnavuM che. A paraMparA Aryoe toDI nAkhI. yajJayAga maMDapamAM ja thavA joIe evI paraMparA temaNe zarU karI. AryanA vaMzaje taMbUmAM rahevAnuM choDIne dhIme dhIme ghara bAMdhIne rahevA lAgyA, paNa yajJa mATe maMDapa ja joI e e prathA hajI paNa TakI rahI che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aryone jaya dAsane parAbhava zAthI thaye? AvA pharatA lokoe dAsa jevA sudharelA lokone parAbhava ziI rIte karyo? Ane javAba ItihAse-khAsa karIne hiMdustAnanA itihAsa-vAraMvAra Apyo che. koI paNa rAjyamAM leke zarUAtamAM sukhI ane samRddha thAya, topaNa chevaTe te sattA eka nAnA varganA hAthamAM kendrita thAya che; te varga khUba majazekhamAM rahe che ane aMdaroaMdara sattA mATe jhagaDatuM rahe che. AthI loko upara karane bojo vadhato jAya che ane teo sattAdhArIone dveSa karavA lAge che. A paristhitimAM pachAta varganA leka phAvI jAya che. badhA eka thaI ne AvI sAmrAjyazAhI para humalo karIne teno kabaje le che. teramA saikAnI zarUAtamAM jaMgalI megalene ekaThA karIne jhaMgIsakhAne keTalAM sAmrAjyane nAza karyo che ! tethI aMdara aMdara jhagaDatA dAsane Aryoe sahelAIthI parAbhava karyo hoya to temAM jarAya navAI nathI. zahera teDI pADanAra indra dAsa leke nAnAM zaheramAM rahetA hatA ane A zahere arasaparasa ekabIjA upara vera rAkhatAM hatAM evuM jaNAya che. kAraNake, dAsamAM divodAsa Indra sAthe bhaLI gayAne ullekha AvedamAM aneka jagyAe maLI Ave che. dAsanuM netRtva vRtra nAmanA brAhmaNanA hAthamAM hatuM. tvaSTrA tene ja saMbaMdhI hatA; teNe indrane eka prakAranuM yaMtra (vaja) banAvI ApyuM. tenI madadathI Indra dAsanAM zahera teDI pADyAM ane atte vRtra brAhmaNane mArI nAkhe. puraMdara eTale zahera teDanAra e vizeSaNa Indrane mATe vedamAM aneka ThekANe vaparAyuM che.* * vadhu vigata mATe " hiMdI saMskRti ane ahiMsA " pRSTha 17-18 juo. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha IndranI paraMparA Ina ane e dra be zabdonA samAsathI Indra zabda banyo che. ina eTale laDavaiyo. dA. ta. "sada nA vartate ti tenA'. dra zabda zikhara ke mukhyanA arthamAM bAbiloniyana bhASAmAM vaparAte. tethI Indra eTale senAne adhipati athavA senApati evo artha thAya. vakhata jatAM A zabda rAjavAcaka banyo. jema ke devendra, nAge, manareMdra vagere. pahelA indranuM nAma zakra hatuM. te pachI tenI paraMparA ghaNuM varSo sudhI cAlI hevI joIe. nahuSane Indrapada ApyAnI daMtakathA purANamAM che ja. "a ctA jaduno rAkTaraH' evo ullekha bAda (10494)mAM maLe che. tethI A daMtakathAmAM kaMIka tathya hevuM joIe. indrapUjA sArvabhauma rAjAone yajJamAM bolAvIne temane samarasa ApavAnI vidhi bAbiloniyAmAM thatI. te vakhate rAjAonI stutithI bharelAM stotro gAvAmAM AvatAM. indranAM ghaNAMkharAM sUkto A ja prakAranAM che. IndranI saMsthA naSTa thayA pachI paNa A oNtro cAlu rahyAM ane temano jude ja artha thavA lAgyA. e Indra AkAzanA devane rAjA che, evI kalpanA rUDha thaI ane A sUktonA artha aneka jagyAe koIne ye na samajAya evI sthiti utpanna thaI temanA kevaLa zabdomAM ja maMtrano prabhAva che evuM leke mAnavA lAgyA. indrane svabhAva saptasiMdhupara svAmitva meLavanAra senApati Indra e manuSya hato tene pUratA purA kadamAM maLI rahe che. tenA svabhAvanuM kaMIka digdarzana kauzItaki upaniSadamAM maLe che, te A pramANe che:- divodAsane putra pratardana yuddha karIne ane parAkrama batAvIne indranA mAnItA mahelamAM gayo. tene inDe kahyuM: "he pratardana, huM Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AryAnA jaya " pratardane kahyuM, mANasane je kalyANa Apaje. 'indre ' tane varadAna Apu chuM. kAraka thAya evuM varadAna kahyuM: varadAna khIjA mATe nathI hotuM. tArA peAtAne mATe mAgI le. ' pratana eklyA, mArA peAtAne mATe mAre varadAna nathI joItuM. ' tyAre indre tene sAcI vAta hatI te kahI. kAraNa ke indra satya che. teNe kahyuM, 6 mate oLakha. mane jANI zakAya evI vAta ja mANasane mATe hitakara che. vAnA cheAkarAne--trizIpane--me mArI nAkhyA, anuga nAmanA yatione meM kUtarAone khavarAvyA. ghaNI saMdhionA bhaga karIne divyalAkamAM prahlAdanA anuyAyIone, aMtirakSamAM paulAmAone ane pRthvIpara kAlakAkSeAne meM mArI nAkhyA. A badhe prasaMge mArA eka vALa pazu vAMkA thayA nathI. AvI rIte jeo mane je oLakhaze, temaNe mAtRvadha, pitRvadha, caurya, bhrUNahatyA vagere pApA karyAM hoya ke te karatA hoya teApaNu tene nukasAna nahi thAya ke tenA meDhA paranuM teja nahi badalAya. ' peAtAnuM sAmrAjya sthApatI veLAe uparanA utArAmAM ApelA atyAcArA indre sArA pramANamAM karyo haze, evA nirdeza khuda RgvedamAM ja maLe che. paNa indrane ja zuM, kAI paNa mANasane sAmrAjya sthApavuM hAya tA parApakAravRtti ke dayAmAyA rAkhI zakAya nahi; saMdhi teADavAnA bhaya rakhAya nahi, zivAjIe candrarAva mArene mArI nAkhyA te yAgya thayuM ke ayeAgya, e vAda nirarthaka che. nyAya-anyAyanA vicAra karavA beThA hAta tA zivAjI sAmrAjyanI sthApanA na karI zako hAta. sAmrAjyanI aMdaranA leAkA paNa AvAM kSullaka pApapuNyane vicAra karavA besatA nathI. A sAmrAjyanI sthApanAthI ekaMdare sAmAnya janatAne lAbha thayeA che ke nahi eTaluM ja teo jue che. ' ' ' AnI sattAthI thayelA phAyadAA dRSTie vicAratAM indranA ke AryAMnA sAmrAjyane lIdhe Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha saptasiMdhunI janatAne ghaNo moTo lAbha thayo ho joIe. nAnAM nAnAM zahere vacce je laDAIo vAraMvAra thatI, te baMdha thaI javAthI lekane eka jAtanI svasthatA maLI. pezavAonA ja sagAoe zanivAravADA upara aMgrejone jhaMDo pharakAvya; ane pezavAI naSTa thayA pachI bIjA hiMduoe te moTo utsava Ujavyo ema kahevAya che. tevI ja rIte vRtra brAhmaNa hatuM, te chatAMya tene mArIne indra saptasidhumAMnA aMtavigraha baMdha pADavA, ane te mATe tyAMnI prajA IndranuM mahattva vadhAre e tadana svAbhAvika hatuM. mATe dAsenA ane AryonA saMgharSamAMthI je kAMI supariNAma pedA thayAM, temAMnuM paheluM e gaNavuM joIe ke saptasiMdhumAM eka prakAranI zAMti phelAI bIjuM supariNAma e ke brAhmaNanuM rAjakAjamAM je varcasva hatuM te naSTa thayuM. InDe tvaSTAnA dIkarAne-vizvarUpanepurahitapada ApyuM, ane te baLavo karaze evA DarathI tene paNa mArI nAkhyo, evo ullekha khuda vedamAM ane yajurvedamAM maLI Ave che. te paNa purohitanI padavI koIne koI brAhmaNa pAse ja rahI. rAjakAraNathI alipta rahevAne lIdhe brAhmaNa samAjane sAhityanI abhivRddhi karavAnI taka maLI. vaidika bhASA - dAsonA ane AryonA saMgharSamAMthI eka navI bhASA utpanna thaI. e ja vaidika bhASA che. musalamAna ane hiMduonA saMgharSamAMthI jema hiMdustAnamAM urdU nAmanI navI bhASA utpanna thaI tevI ja A bhASA hatI. paNa vaidika bhASA jeTaluM UMcuM sthAna urdane kyAreya maLyuM nathI ane maLavAno saMbhava nathI. vaidika bhASA pratyakSa devavANI thaI beThI ! A vaidika bhASAne barAbara arthe besADavA mATe bAbileniyana bhASAnuM jJAna hovuM khUba Avazyaka che. keTalAka asalanA zabdonA * hiMdI saMskRti ane ahiMsA, pR. 19-20 juo. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AryonA jaya artha kevI rIte pharI gayA che te dAsa ane Arya e zabdo uparathI ja jaNAI Ave che. te dAsa zabdano mULa artha dAtA hovA chatAM hamaNAM teno artha gulAma thayo che; ane Arya zabdano artha bhaTakato hovA chatAM hamaNuM te udAra, zreSTha e thayo che. AryonA vijayathI thayeluM nukasAna AryonA ane dAsanA saMgharSaNane lIdhe je bhAre nukasAna thayuM te e ke dAsenI makAna ane zahera bAMdhavAnI kaLAno lagabhaga nAza thaI gayo. siMdha ane paMjAbamAM jaDelAM prAcIna nagaranI ane gharanI paraMparA hiMdustAnamAM rahI nathI. bIjI vAta e ke, jaMgalamAM rahetA yatio kevI rIte vartatA e samajavAnuM sAdhana rahyuM nahi. uparanA utArAmAM InTe temane kUtarAone khavarAvyA eno ullekha karyo che. ane zabda "sAlAka 'ne artha varU ke kUtare evo thAya che. TIkAkAre sAlArvAkano artha varU ja karyo che. paNa indranI pAse ghaNuM zikArI kUtarAo hatA ane teNe temane yatio para choDyA, e vAta vadhu saMbhavita lAge che. A yationuM samAja para khUba ja vajana hovuM joIe; nahitara te indrane emane mArI nAkhavAnuM kazuM ja kAraNa na hatuM. paNa yatio kevI rIte vartatA, loke temane zA mATe mAna ApatA, vagere vAta samajavAnuM kazuM ja sAdhana ApaNu pAse rahyuM nathI. AryonI saMskRti ne kRSNane virodha saptasiMdhunA pradeza para IndranI sattA pUrepUrI rIte sthapAyA pachI tenI najara madhya hindustAna para paDI hoya to temAM navAI nathI. paNa tyAM tene eka jabaro pratispardhI maLyo. devakInaMdana kRSNa kevaLa gAyono pratipAlaka rAjA hato. indranI yajJayAganI saMskRti ane tenuM prabhutva svIkAravA e taiyAra na hato. tethI Indra tenA para humalo karyo. kRSNanI pAse hayadaLa nahotuM. tema chatAMya Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 bhagavAna buddha teNe AkramaNa mATe evI jagyA zodhI kADhI ke indranuM tenI AgaLa kazuM ja cAlyuM nahi. bRhaspatinI madadathI e mahAmuzkelIe peAtAnA jAna bacAvIne pAA haThayo. RgvedamAM (8/96/13-15 ) maLI AvatI keTalIka RcAoparathI ane bhAgavatAdi purANamAM AvatI daMtakathAoparathI A vidhAnane sArI peThe puSTi maLe che. ' kRSNa yajJayAganI saMskRti mAnavA taiyAra na hatA. teA pachI te zAmAM mAnatA hatA ? tene aMgirasa RSie yajJanI eka sArI paddhati zikhavADI. te yajJanI dakSiNA eTale tapazcaryAM, dAna, saraLatA (Ava) ahiMsA ane satyavacana. atha yattapo dAnamArjavamahiMsA satyavacanamiti tA asya vRkSa:| ' ( chAM. . 3/17/4-6 ) A uparathI ema dekhAya che ke AyaeNnA ane dAseAnA saMdhane lIdhe tionI je saMskRti saptasiMdhu pradezamAM naSTa thaI, teneA keTalAka aMza gaMgA-yamunAnA pradezamAM kAyama rahyo hatA. kRSNanA jevA rAjAe e pradezamAM tapazcaryAM karanAra ahiMsaka munienI pUjA karatA hatA, e uparanA utArA parathI jaNAI Ave che. vaidika saMskRtinA vikAsa paraMtu A ahiMsaka saMskRtine jhAjho vikAsa thavA pAmyA nahi. brAhmaNeAe rAjakAraNamAMthI nivRtta thayA pachI sAhitya ane khIjAM leke payeAgI kAryomAM sArA rasa lIdhA. hindustAnamAM sauthI prAcIna vidyApI' takSazilAmAM hatuM. tyAM brAhmaNA vedAnuM zikSaNa tA ApatA ja hatA; paNa te uparAMta dhanurvidyA, vaidyaka ityAdi zAstro paNa teo zIkhavatA hatA. saptasiMdhumAMthI indranI paraparAnuM sAmrAjya naSTa thayuM, tema chatAMya te para parAmAMthI pedA thayelI navI saMskRtinuM rAjya tyAM zarU thayuM ane tene vikAsa thatA gayA. * hiMdI saMskRti ane ahiMsA, pR. 22-25 jI. /1 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aryone jaya : vaidika saMskRtine madhyadezamAM vijaya kRSNa Indrane harAvyA pachI cha-sAtaso varSe pAMDavakulotpanna parIkSita ane teno dIkaro janamejaya e be rAjAoe saptasidhumAM janma pAmelI AryasaMskRtinI sthApanA gaMgA-yamunAnA pradezamAM karI. pAMDa AryasaMskRtinA anuyAyIo hatA e hakIkata mATe vaidika sAhityamAM AdhAra maLato nathI. kRSNa ane pAMDavo e benI vacce ochAmAM oche chaso varSano samaya te vayo hovo joIe. mahAbhAratamAM je kRSNanI vArtAo Ave che te upara uparathI vAMcIe topaNa te prakSipta hoya evuM lAge che. kAMI nahi te, Indra sAthe yuddha karavAvALo. kRSNa ane mahAbhAratano kRSNa judA hatA ema mAnavuM paDe che. pAMDavonA vaMzaje parikSita ane janamejaya e baMnee to vaidika saMskRtine sAro Azraya Apyo hato, e atharvaveda (kArDI 20, . 127) uparathI spaSTa sAbita thAya che.' saptasiMdhumAM yationI saMskRti saMpUrNa naSTa thaI, tema chatAM te mukhyatve madhya hindustAnamAM vidyamAna hatI, e vAta upara ApelA chAMdogya upaniSadanA utArA uparathI ane pAli sAhityanA suttanipAtamAM maLI AvatA "brAhmaNa dhAmika' sutta uparathI dekhAya che saptasiMdhunA cAtuvaNe madhya hindustAnamAM paNa jaDa nAkhI hatI. pharaka eTalo ja hato ke, saptasiMdhunA brAhmaNoe AryonA vijayamAMthI pedA thayelI yajJayAganI saMskRti saMpUrNapaNe apanAvI hatI. madhya hindustAnamAM brAhmaNo agnipUjA to karatA hatA, paNa te pUjAmAM prANIonuM balidAna apAtuM na hatuM. cokhA, java vagere cIjo vaDe ja teo agnidevanI pUjA karatA. paraMtu parIkSita ane janamejaya rAjAoe yajJayAgano prAraMbha karyA pachI A jUnI ahisAtmaka brAhmaNa 1 hiMdI saMskRti ane ahiMsA pR. 37-38. 2 hiMdI saMskRti ane ahiMsA pR. 39-40. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -12 bhagavAna buddha saMskRti naSTaprAya thaI ane tenI jagyAe hiMsAtmaka yajJayAganI prathA sabhera phelAvA lAgI. saptasiMdhune badale gaMgA-yamunAne vacceno pradeza ja AryAvarta thayo ! ahiMsA TakI rahI jUnI ahiMsAtmaka agnihotrapaddhati mRtaprAya thaI, tema chatAMya te taddana naSTa thaI nahi. te saMskRtie rAjadarabAra ane upalA varganA lakeparanuM potAnuM prabhutva jatuM karIne jaMgalano Azraya lIdhe. eTale je leke ahiMsAtmaka saMskRtine vaLagI rahyA temaNe pitAnI tapazcaryA jaMgalanAM phaLamULa para chavIne TakAvI rAkhI. jAtaka-akkathAmAM AvA lokonI aneka vArtAo Ave che. navI sthapAyelI hiMsAtmaka yajJapaddhatithI kaMTALI jaIne aneka brAhmaNo ane bIjA varNanA leke jaMgalamAM jaIne Azramo vasAvIne tapaH sAdhanA karatA hatA. varSamAM amuka divasa A loko khATI ane khArI cIjo khAvA mATe lekavastImAM AvatA ane pharI pAchA pitAnA AzramamAM cAlyA jatA. TUMkAmAM, saptasiMdhunA yationI jema madhya hiMdustAnanA RSimunio naSTa na thatA jaMgalano Azraya laIne tapazcaryA karatAM karatAM temaNe potAnI hastI game tema karIne jALavI rAkhI. Adhunika dAkhale Ane mATe Adhunika itihAsane eka dAkhalo ApI zakAya. pazcima siMhaladIpa picuMgIe chatI lIdhuM, ane tyAMnA buddha maMdira ane bhikSuonA vihAre pADI nAkhIne temaNe badhAne jabaradastIthI romana ketholika dharmanI dIkSA ApI. A vakhate sihalarAjA buddhanI daMtadhAtu sAthe laIne kyAMDInA jaMgalamAM bhAgI gayo; ane tyAM DuMgarAomAM teNe potAnI navI rAjadhAnI sthApI. picugIjhAnA hAthamAMthI bacavA pAmelA pazcima siMhaladvIpanA bhikSuo banI zake Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AryonA jaya 13 teTalA khauddha graMthA sAthe laIne A DuMgarALa pradezamAM AvyA ane kathAMDInA rAjAne Azraye jaI te rahevA lAgyA. A ja prakAranI keTalIka khAkhatA gAvAmAM paNa banI hatI. porTugIjhoe sASTo, khAde za ane tisavADA e traNa tAlukAe pahelAM thayA ane keTalAMka varSoM pachI te tAlukAonAM madire tADI pADIne temaNe leAkAne rAmana kathAlika dharmanI dIkSA jabaradastIthI ApavAnI jhUMbeza uThAvI. A saMjogAmAM peAtAnI mAlamilakata cheADI te keTalAka hiMdu peAtAnI devamUrtione sAthe laI ne bhAgI chUTavA ane temaNe pAsenA ja saMvadekara saMsthAnikanA mulakanA Azraya lIdheA. AjanA pahelAMnA sATTI prAMtamAMnA hiMduonAM badhAM devasthAne A saMvadekara saMsthAnamAM che. pachI A prAMta pazu porTugIjhoe jItI lIdheA; paNa pachI temaNe hiMduonA dharmamAM dakhala karI nahi. madhya hiMdustAnanI ahiMsAtmaka saMskRtinI paNa ka Mika aMze tevI ja dazA thaI hatI ema kahI zakAya. ahiMsAnA prabhAva parIkSita ane janamejaya rAjAee balidAna sAthe yajJayAga karavAnI prathA leAkA upara jabaradastIthI lAdI nathI. paNa te prathAne rAjAzraya maLavAthI brAhmaNeAe te svecchAthI svIkArI. jemate e prathA pasaMda na hatI temane jaMgala ane tapazcaryAne Azraya laI ne jUnI paraMparA TakAvI rAkhavAnI pharaja paDI. pagIjhoe khristI karelA khauddho ane hiMduo upara Aje paNa bauddha ane hiMdu saMskRtinA prabhAva dekhAya che. tevI ja rIte madhya hiMdustAnanI prAcIna ahiMsAtmaka saMskRti paNa sAmAnya janatA para thoDA dhaNA prabhAva TakI rahyo. jagalamAM rahetA RSimunie jyAre gAmA ke zaherAmAM AvatA tyAre lA temanI khUba AdarathI pUjA karatA. khAkInA vakhatamAM yajJayAga ane alidAna vagere praNAlI cAlu rAkhatA. * Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 bhagavAna buddha yajJasaMskRtinA vikAsa RSimunienuM mAna khUba hatuM te kharuM, paNa tema chatAMya temanI saMskRtine vikAsa thaI zakayo nahi. sasanA pradezamAM takSazIlA jevI je vidyApIThA sthapAI, te ja badhAM zikSaNanAM kendro banI gayAM. jAtaka-adRkathAmAMnI aneka vArtAe uparathI ema jaNA Ave che ke, brAhmaNukumAra vedAdhyayana karavA mATe ane rAjakumAra dhanurvidyA zIkhavA mATe takSazIlA jevA dUranA saptasiMdhunA pradezamAM jatA hatA. samakAlIna rAjakIya paristhiti saptasiMdhunA pradezamAM zuM ke madhya hiMdustAnamAM zuM, indranA jevuM eka pazu baLavAna sAmrAjya rahyuM nahi. parIkSita ke janamejaya jevAnA rAjyanI indranA rAjya sAthe sarakhAmaNI thaI zake nahi. temaNe alidAna sAthe yajJayAga karavAnI prathAne uttejana ApyuM ane temanA prayatnAne pariNAme gaMgAyamunAnA vaccenA pradeza Aryovata thaye| eTaluM ja. temanA pachI saptasiMdhu ane madhyapradezanA nAnA nAnA bhAgalA paDathA hovA joIe. tema chatAMya, AryaMnA ane dAsAnA saMdha mAMthI pedA thayelI balidAna sAthe yajJayAga karavAnI saMskRti tA dRDha thaI te majabUta banI. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 samakAlIna rAjakIya paristhiti sALa rASTro yo imela sosanaM mahAjanapadAnaM pahUtasattaratanAnaM iissraavivaeA hAcya, tethI (1) vAta (2) mAyAna (3) vhAlIna (7) josahAnaM (1) varNAna (6) mAnaM (7) khetIna (8) caina (2) yuna (20) pazcAdghAna (22) manchAna (2) sUrasenAna (23) annaTMAna (4)zravAna (1) vaidhArAna (6) vonAna. A utArA aMguttanikAyamAM cAra jagyAe maLI Ave che. lalitavistaranA trIjA adhyAyamAM paNa buddhanA janmanA pahelAM jaMbudrIpamAM ( hiMdustAnamAM ) judAM judAM seALa rAjyA hatAM evA ullekha che; paNa temAMnAM phakta ATha rAjyAnAM rAjakulAnuM ja varNana temAM maLe che. A badhA dezeAnA ullekha bahuvacanI che. A uparathI ema jaNAya che ke, eka samaye A deze! mahAjanasattAka hatA. temAMnA mahAjanAne rAjAe kahetA ane temanA adhyakSane mahArAjA kahetA. yuddhanA samayamAM A mahAjanasattAka paddhati nabaLI thaIne naSTa thavA AvI; ane tenI jagyAe ekasattAka rAjyapaddhati khUba vegathI prasaravA lAgI hatI. A parivartananAM kAraNeAte vicAra karatAM pahelAM uparanA seThaLa deza viSe je mAhitI maLe che te ahIM sakSepamAM ApavI ThIka thaze. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 bhagavAna buddha 1. agA aMgAnA deza magadhAnA pUrvamAM hatA. tenA uttara bhAgane aMguttarApa kahetA. magadha dezanA rAjAe aMga deza jItI levAthI tyAMnI mahAjanasattAka paddhati naSTa thaI. pahelAMnA mahAjaneAnA ke rAjAonA vaMzajo hatA, tema chatAM temanI svataMtra sattA rahI nahi; ane vakhata jatAM 'aMgamagadhA' eve! magadha deza sAthe dvaM samAsamAM te dezanA nideza thavA lAgyA. bhagavAna buddhu te dezamAM dharmopadeza karatA hatA ane te dezanA mukhya zaheramAM-caMpAnagarImAM-gaggarA rANIe baMdhAvelA taLAvane kAMThe temanA mukAma hatA, evA tripiTaka graMthamAM ghaNI jagyAe ullekha maLe che. paNa A caMpAnagara suddhAM kAI ekAda jUnA rAjAnA tAkhAmAM na hatuM. biMbisAra rAjAe te seANudaMDa nAmanA brAhmaNune inAmamAM ApyuM hatuM. A inAmanI Avaka upara sAdhyudaMDa brAhmaNu vacce vacce moTA yajJayAga karatA hatA.* 2. bhagavA muddanA samayanAM rAjyAmAM magadha ane kAsala e dezanA bhAre utkarSa thatA hatA; ane te rASTrA ekasattAka rAjyapaddhatinA prabhAvamAM pUrI rIte AvI gayAM hatAM. magadheAne rAjA biMbisAra ane kAsalanA rAjA pasainadi (prasenajita) e banne mahArAjAe udAra heAvAthI temanI ekasattAka rAjyapaddhati prajAne mATe dhaNI sukhAvaha khatI. A banne rAjAe yajJayAgane uttejana ApatAM hAvA chatAM, zramaNeAte ( paritrAjAne ) temanAM rAjyAmAM peAtAne dharmopadeza karavAnI pUrI chUTa hatI. eTaluM ja nahi, paNa biMbisAra rAjA temanI rahevA karavAnI sagavaDa karI ApIne temane uttejana ApatA hatA. jyAre gautama saMnyAsa laI te pahelavahele rAjagRha * dIdhanikAya sAdasutta' jIe. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna rAjakIya paristhiti 17 AvyuM tyAre bibisAra rAjA pAMDava parvatanI taLeTI pAse jaIne tene maLyo ane tene pitAnA sainyamAM moTe heddo svIkAravAnI vinaMtI karI. paNa gautama pitAnA tapazcaryAnA nizcayamAMthI caLyo nahi. gayAnI pAse urulA jaIne teNe tapazcaryA zarU karI ane aMte tatvabodhano madhyamamArga zodhI kADho. vArANasImAM pahelo upadeza ApIne potAnA pAMca ziSyo sAthe bhagavAna buddha jyAre rAjagRha AvyA, tyAre biMbisAra rAjAe temane ane temanA ziSyasaMghane rahevA mATe veLuvana nAmanuM udyAna ApyuM. A udyAnamAM kaI vihAra hato evo ullekha kyAMya dekhAto nathI. bibisAra rAjAe buddhane ane bhikSasaMghane ahIM nividyapaNe rahevAnI rajA ApI, eTale ja A veLavanadAnane artha samajavo joIe. paNa te parathI bhikSasaMgha viSeno tene Adara spaSTa dekhAya che. kevaLa buddhanA ja bhikSusaMgha mATe nahi, paNa te samayamAM zramaNonA je moTA moTA saMdha hatA temane paNa bibisAra rAjAe AzrathA Apyo hato. eka ja samayamAM A zramaNo rAjagRhanI AsapAsa rahetA hatA, e ulekha danikAyanA sAmagnaphalasuttamAM ane majhimanikAyanA (naM. 7) mahAkuludAyisuttamAM maLI Ave che. bibisAra rAjAno dIkare ajAtazatru pitAnA maMtrIo sAthe pUnamanI rAte mahelanI agAsI para beThe che. te vakhate tene kaI mahAna zramaNa nAyakane maLavAnI IcchA thAya che. tyAre tenA maMtrIomAMthI dareka jaNa eka eka zramaNasaMghanA nAyakanI stuti kare che ane rAjAne tenI pAse javAnI vinaMtI kare che. tene gRhavaiva mauna sevIne beThA che. tene ajAtazatru prazna kare che, tyAre jIvaka bhagavAna buddhanI stuti karIne tenA darzane javA tarapha rAjAnuM mana vALe che. zramaNa saMdhanA AgevAnomAM buddha umaramAM sauthI nAnA hatA ane tene saMgha tAjetaramAM ja sthApana thayo hato, tema chatAMya tene maLavuM ja joIe ema nakkI karI ajAtazatru pitAnA parivAra sAthe Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 bhagavAna buddha buddhanA darzana mATe jIvakanA AmravanamAM jAya che. ajAtazatrue potAnA bApane keda karIne mArI nAkhyo ane rAjagAdI taphaDAvI. tema chatAMya tenA pitAe zramaNonuM je sanmAna karyuM hatuM, temAM teNe jarA paNa ochuM AvavA dIdhuM nahi. bibisAra rAjAnA maraNa pachI bhagavAna buddha javalle ja rAjagRha AvatA. upara batAvela prasaMga emAM ja eka hato. ajAtazatrune gAdI maLI te pahelAM pitAnA pakSamAM laIne devadatta buddhanA upara nAlagiri nAmane gAMDe hAthI chUTo mUkavAnuM kAvataruM karyuM hatuM, ItyAdi hakIkata vinayapiTakamAM varNavI che. temAM satya keTaluM che te kahI zakAya nahi. topaNa eTaluM kharuM ke ajAtazatrune devadattano sAre e Take hate. Ane laIne ja bhagavAna buddha rAjagRhathI dUra rahetA hovA joIe. paNa e jyAre rAjagRha AvyA tyAre tene maLavA javA mATe ajAtazatrune jarAya saMkeca thayo nahi. te ja vakhate rAjagRhanI AsapAsa meTA zramaNasaMghonA cha netAo rahetA hatA, e vAtane dhyAnamAM rAkhIe to ajAtazatru pitAnA pitA karatAM paNa vadhu pramANamAM zramaNono Adara karato hato, evuM spaSTa jaNAI Ave che. eTaluM ja nahi, paNa tenI kArakirdImAM magadha dezamAM yajJayAga naSTaprAya thatA jatA hatA ane zramaNa saMghono utkarSa thato jato hato. rAjagRha e te magadhanI rAjadhAnI. A jagyA bihAra prAMtamAM tilayA nAmanA sTezanathI soLa mAIla dUra AvelI che. cAre bAjue DuMgarA ane tenI vacce A zahera vasyuM hatuM. zaheramAM javA mATe DuMgaranI khINamAM thaIne be ja mAga hatA. tethI zatraothI zaheranuM rakSaNa karavuM saheluM lAgavAthI ahIM A zahera bAMdhavAmAM AvyuM hovuM joIe. paNa ajAtazatrunuM sAmarthya eTaluM badhuM vadhI gayuM ke tene pitAnA rakSaNa mATe A DuMgaranI aMdaranA goThAmAM ( girivrajamAM) rahevAnI jarUra rahI nahi. buddhanA parinirvANa pahelAM te pATaliputra AgaLa eka navuM zahera bAMdhatA hatA; ane AgaLa Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna rAjakIya paristhiti 19 - jatAM te potAnI rAjadhAnI tyAM ja laI gayo hovo joIe. ajAtazatrune vaidehIputra evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. AthI tenI mA videha dezanI haze evuM sAmAnya rIte lAge. ane jenonA : "AcArAMga' sutrAdikAmAM paNa tenI mA vajacha rAjAomAMnA eka rAjAnI kanyA hatI e ullekha maLe che. paraMtu kesalasaMyuttanA bIjA varganA cothA suttanI asthAmAM tene pasenadine bhANeja gaNAvyo che ane vaidehI zabdano artha "vaMhitafthavA meta, paritithithA putto ti ara' evA karyo che. lalita vistAramAM magadha dezanA rAjakuLane vaidehIkula e ja saMjJA ApI che. A uparathI jaNAya che ke A kuLa pitRparaMparAthI aprasiddha hatuM. ane pachI temAMnA keI rAjAne videha dezanI rAjakanyA sAthe saMbaMdha baMdhAvAthI te kuLa prasiddhi pAmyuM; ane keTalAka rAjaputro pitAne vaidehIputra kahevaDAvavA lAgyA. ajAtazatrue biMbisArane mArI nAkhyo e khabara sAMbhaLIne avaMtIne caMpradyota rAjA khUba ja gusse bharAyo ane ajAtazatru para caDAI karavAne teNe ghATa ghaDyo. tenA DarathI ajAtazatrue rAjagRhanA koTanuM samArakAma karAvyA pachI caMThapratApano caDAI karavAno vicAra rada thayo haze. caMDapradyota jevo pArake rAja ajAtazatru para khijAya, paNa magadha dezanI prajAne saheja paNa kSobha thayo nahi. AthI A dezamAM ekasattAka rAjyapaddhatinAM mULa keTalAM UMDA gayAM hatAM, tenuM anumAna karI zakAya che. 3. kAsI kAsI athavA kAzI lokeAnI rAjadhAnI vArANasI hatI. tyAMnA ghaNAkharA rAjAo brahmadara gaNutA, evuM jAtaka akathA parathI jaNAya che. temanI rAjyapaddhati viSenI jhAjhI mAhitI maLatI nathI. paNa * majhimanikAyanA gopakamegallAnasuranI adrakathA juo. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. bhagavAna buddha kAzInA rAjAo (mahAjana) ghaNA udAra buddhivALA hatA. temanA rAjyamAM kalAkauzalyano khUba vikAsa thayo hato. buddhanA vakhatamAM paNa UMcI jAtanI cIjone "kAsika' kahetA hatA. kAsika vastra, kAsika caMdana ityAdi zabda tripiTaka sAhityamAM ghaNI jagyAe Ave che. vArANasInA azvasena rAjAnI vAmA rANIne peTe pArzvanAtha-jenonA trevIsamA tIrthaMkara-jamyA. temaNe potAnA upadezano prAraMbha gotama buddhanA janma pahelAM lagabhaga 243nA varSamAM karyo hovo joIe. tethI kAzInA mahAjane kevaLa kalAkauzalyamAM ja nahi paNa dhArmika vicAromAM paNa agraNI hatA ema kahevuM joIe. paraMtu buddhanA samayamAM A dezanuM svAtaMtrya taddana ja naSTa thaIne kesala dezamAM teno samAveza thayo hate. "aMgamagadha 'nA samAsanI jema ja "kAsI- kesalA " e zabda paNa pracalita thayo hato. 4. kesalA kesala dezanI rAjadhAnI zrAvastI. te aciravatI (hAlanI rAptI) nadIne kAMThe hatI; ane tyAM pasenadi (prasenajita) rAjA rAjya karato hato. te vaidika dharmane pAke anuyAyI hoI meTA yajJa karato hato. ema kalasuttanA eka sutta parathI jaNAya che. tema chatAMya tenA rAjyamAM zramaNano Adara thato. anADika *nAmathI jANItA thayelA eka moTA zreNIe buddhanA bhikSusaMdha mATe zrAvastImAM jetavana nAmane vihAra baMdhAvyuM. vizAkhA nAmanI eka prasiddha upAsikAe paNa pUrvArAma nAmano eka moTo prAsAda bhikSuo mATe bAMdhI Apo. A banne jagyAe bhagavAna buddha bhikSusaMgha sAthe avAranavAra rahetA haze. tenA ghaNuM comAsAM ahIM ja pasAra thayAM hovAM joIe. kAraNa ke, budde sauthI vadhu upadeza anAthapiDikanA ArAmamAM Avyo *AnuM sAcuM nAma sudatta hatuM. te anAne bhojana (piDa ) ApatA, tethI tenuM nAma anAthapiDika paDayuM hatuM. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna rAjakIya paristhiti evo ullekha tripiTaka sAhityamAM maLe che. pasenadi rAjA ne ke yajJane upAsaka hato, chatAMya avAranavAra te buddhanA darzana mATe anAthapiDikanA ArAmamAM jato. buddha aneka vAra tene ApelA upadezane saMgraha kesalasuttamAM maLe che.* lalitavistaramAM je rAjavaMzanuM varNana ApyuM che te parathI jaNAya che ke, te rAjAe mAtaMgenI halakI jAtimAMthI AgaLa AvyA hatA. dhammapada akathAmAM maLI AvatI viDUDalma (vidurdabha)nI vArtA parathI paNa lalitavistAranA vidhAnane Teke maLe che. pasenadi rAjA buddhane ghaNuM mAna ApatA hato. tenA zAkya kuLamAMnI koI rAjakanyA sAthe paraNavAne pasenadie vicAra karyo. paNa zAkya rAjAo kesala rAjakulane halakuM mAnatA hovAthI pitAnI kanyA kesalarAjAne ApavI temane yogya jaNAtuM na hatuM. te paNa zAkyo para kesalarAjAnI ja sattA cAlatI hovAthI tenI mAgaNIne inkAra karavAnI temanI himmata cAlI nahi. eTale emaNe evI yukti che ke mahAnAma zAkyanI dAsIkanyA vAsabhakhariyAne pitAnI kanyA gaNAvI mahAnAme kesalarAjAne ApavI. kAsalarAjAnA amAtyone A kanyA gamI gaI mahAnAma tenI sAthe besIne jo tethI temanI evI khAtarI thaI ke te tenI ja dIkarI che ane nakkI karyA mujaba zubha muhUrta para vAsabhakhattiyAnAM kAsalarAjA sAthe lagna thayAM. rAjAe tene paTarANI banAvI. teno chokaro viDabha soLa varSano thayA pachI potAnA mosALamAM zAkyo pAse gaye. zAkyoe potAnA saMsthAgAramAM (nagaramaMdiramAM) tenA sAra satkAra karyo. paNa tenA nIkaLI gayA pachI tenuM Asana joI A saMyuttanA pahelA ja suttamAM pasenadi buddhane upAsaka thayAnI kathA che; paNa navamA suttamAM senadinA mahAyajJanuM varNana Ave che. tethI pasenadi rAjA pUrepUro buddhopAsaka thaye hato, ema kahI zakAya nahi. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 bhagavAna buddhe nAkhavAmAM AvyuM; ane peAte dAsIputra hatA e vAta viGUDabhane kAne gaI. uMmaralAyaka thayA pachI viDane jabaradastIthI kAsaladezanuM rAjya kabaje karyu ane vRddha pasenadine zrAvastImAMthI hAMkI kADhayo. senidra peAtAnA bhANeja ajAtazatrune Azraya levA mATe ajJAta veze nIkaLye . paNa tene khUba ja kaSTa sahevAM paDayAM ane te rAjagRhanI bahAranI eka dharmazALAmAM maraNa pAmyA. bApanA mRtyu pachI visphUDane zAkayo para caDAI karavAnA vicAra karyAM. bhagavAna mudde tene upadeza karIne be vakhata tene te vicAra mAMDI vaLAvyA. paNa trIje vakhate madhyasthI karavA jeTaleA samaya buddhane nahi hAvAthI viDUDale peAtAne vicAra amalamAM mUkayo. teNe zAkacopara caDAI karIne temane kaccaraghANa kADhavo. temanAmAMthI je zaraNe AvyA ke bhAgI gayA te sivAyanAM bAkI badhAMnI strIo ane bALakeA sahita teNe katala karI ane temanAM raktavaDe peAtAnuM siMhAsana dhAvarAvyuM. zAkayone harAvIne viDaMbha zrAvastI AvyA ane aciravatIne kAMThe lazkaranuM thANuM nAkhIte kheDe. AsapAsanA pradezamAM kasamaye bhayAnaka varasAda thavAthI aciravatImAM mahApUra AvyuM ane lazkaranA keTalAka sainikA sAthe viGabha te pUramAM taNAI gayA. magadhadezamAM tema ja kAsaladezamAM paNa ekasattAka rAjyapaddhati majabUta thatI hatI, e vAta vittubhanI kathA parathI spaSTa thAya che. teNe potAnA lokapriya pitAnI gAdI taphaDAvI hovA chatAM kAsalAe tenI sAme virodhane eka zabda paNa kADhatho nahi. 5. vajI mahAjanasattAka rAjyAmAM traNa rAjyA ja svataMtra rahyAM hatAM. eka vajranuM, ane e pAvA ane kukiMzanArAnA maleAnAM. AmAM vajjhaenuM rAjya baLavAna ane samRddha hatuM. tema chatAMya tene vinAza } Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna rAjakIya paristhiti 23 bahu dUra naheAtA. tene caLakATa paroDhiyAnA zukranA tAraliyA jevA hatA. bhagavAna buddha AvA ja eka mahAjanasattAka rAjyamAM janmyA. paNa zAkaconuM svAtaMtrya te pahelAM ja naSTa thayuM hatuM. vajrajIee peAtAnI ekatAthI ane parAkramathI yuddhanI haiyAtImAM peAtAnuM svAtaMtrya TakAvI rAkhyuM hatuM, tethI yuneA temanA pratye Adara have svAbhAvika hatA. mahAparinibbAnasuttamAM bhagavAne dUrathI AvatAM lithvIe tarapha joI ne bhikSuone kahyuM, bhikSue, jemaNe tAvatrizat deva joyA na hoya, temaNe A limblInA samudAya tarapha najara karavI ! ' ' vandvaAnI rAjadhAnI vaizAlI nagarI hatI. tenI AsapAsa rahetA vaDene licchavI kahetA. temanI pUrvamAM pahelAM videhAnuM rAjya hatuM, jyAM janaka jevA udArabuddhi rAjAe thaI gayA. videhAne chevaTane rAjA sumitra mithilAnagarImAM rAjya karatA hatA, evuM lakSitavistara parathI dekhAya che. tenA pachI videhAnuM rAjya vajjamenA rAjya sAthe joDavAmAM AvyuM hAvuM joie. bhagavAna buddhe vaoene abhivRddhinA sAta niyamA upadezyA hatA evuM varNana mahAparinibbAnasuttanA AraMbhamAM ane aMguttaranikAyanA sattakanipAtamAM Ave che. mahAparinibbAnasuttanI adnakathAmAM A niyamo para vistRta TIkA che. te parathI evuM anumAna karI zakAya che ke vajjInA rAjyamAM eka prakAranI jyurInI pahita hatI ane dhaNe bhAge niraparAdhI mANasane sajA thatI nahetI. temanA kAyadAe lakhelA hatA ane te mujaba vavA mATe te khUba kALajI rAkhatA. 6. mahelA malllAnuM rAjya vajjIonI pUrvamAM ane kAsaladezanI pazcimamAM hatuM. tyAM vaenA jevI ja gaNusattAka rAjyapaddhati pracalita hatI. paraMtu maleAmAM phATaphUTa paDI hatI ane temanA pAvAnA malla ane kuzinArAnA malla evA be vibhAga thayA hatA. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 bhagavAna buddha | magadhadezamAMthI kesaladeza tarapha javAnA raste mallonA rAjyamAMthI jato hovAthI bhagavAna buddha te raste vAraMvAra pravAsa karatA hatA. bhagavAna buddha ahIM pAvAmAM rahetA candana luhAranuM anna grahaNa karyuM ane te mAMdA paDyA ane tyAMthI kusinArA gayA pachI te ja rAtre parinirvANa pAmyA. Aje te jagyAe eka nAnakaDe stUpa ane maMdira hastI dharAve che. tenA darzana mATe aneka bauddha jAtrALuo jAya che. pAvA athavA 5DavANA nAmanuM gAma paNa ahIMthI najIka che; tethI pAvAnA mala ane kusinArAnA malla pAse pAse rahetA hatA. ema dekhAya che. A be rAjyamAM buddhanA ghaNA ziSyo hatA. A rAjayo svataMtra hovAM chatAM temano prabhAva vajajIonA gaNasattAka rAjya jeTalA nahotA, eTaluM ja nahi paNa vajajIonA baLavAna rAjyanA astitvane lIdhe ja te TakI rahyAM hovAM joIe. | 7. cetI A rASTranI mAhitI jAtakanA cetiya jAtaka ane saMtara jAtaka e be jAtamAM Ave che. tenI rAjadhAnI kSetyivatI (svastivatI) hatI, ema cetiya jAtamAM (na. 422) kahyuM che; ane tyAMnA rAjAonI paraMparA paNa ApI che. chelle rAjA upacara ke apacara jUThuM be ane tethI potAnA purohitanA zApathI narakamAM paDyo. tenA pAMca chokarAoe purohitanuM zaraNuM mAgyuM. purohite temane rAjya choDIne javAnuM kahyuM ane te mujaba bahAra jaIne temaNe judAM judAM pAMca zahera vasAvyAM, evuM varNana jAtakamAM Ave che. vesnetaranI patnI madI (mAdrI) madda (madra) rASTranI rAjakanyA hatI. A ja rASTrane cetiyarASTra kahetA hatA evuM saMtara jAtakanI kathA parathI jaNAya che. khuda vesmatarano deza zivi A cetiya rASTranI najIka hatA. tyAMnA zivi rAjAe pitAnI AMkho brAhmaNane Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna rAjakIya paristhiti 25 ApyAnI kathA jAtakamAM prasiddha che. vasaMtara rAjakumAre paNa pitAne maMgala hAthI, be chokarAM ane strIbrAhmaNane dAnamAM ApyAM, evI vArtA vesnetara jAtakamAM che. te uparathI bahu te eTaluM sAbita thAya che ke zivionA ane cetIonA (vaidyonA) rASTramAM brAhmaNonuM prAbalya vadhAre hovAthI e rAjya kakSAMka pazcima tarapha hevAM joIe. buddhanA samayamAM zivi ane cetInuM nAma astitvamAM hatuM; paNa buddha temanA rAjyamAM gayA hoya athavA jevI rIte aMgone magadhanA rAjyamAM samAveza thayo tevI rIte te rAjyano bIjA rAjyamAM samAveza thayo hoya, evuM jaNAtuM nathI. te game te hoya, topaNa bhagavAna buddhanA caritra sAthe A rAjAne kazo ja saMbaMdha na hatuM, e nakkI che. 8. vaMsA (vasA) emanI rAjadhAnI kesakhI (kauzAmbI). ema jaNAya che ke buddhanA samayamAM ahIMnI gaNasattAka rAjyapaddhati naSTa thaI ane udayana nAmane khUba ja vilAsI rAjA sarvasattAdhikArI thayo. dhammapada akathAmAM A rAjAnI eka vArtA Ave che te A pramANe udayana ane ujajenano rAjA caMpradyota e be vacce bhAre vera hatuM. laDAImAM udayanane jIte zakya nahi hovAthI pradyotane kaMIka yukti karIne tene pakaDavAnI yojanA karavI paDI. udayana rAjA hAthIone pakaDavAno maMtra jAte hate; ane jaMgalamAM hAthI AvatAM ja zikArI lekene laIne te temanI pAchaLa paData. caMDapradyote eka kRtrima hAthI taiyAra karAvyo ane tene vatsanI sarahada upara mukAvyo. pitAnI sarahada upara navo hAthI AvyAnI khabara maLatAM ja udayana rAjA tenI pAchaLa paDyo. A kRtrima hAthIonI aMdara saMtAyelA mANaso te hAthIne caMpAvatanI sarahadamAM laI gayA. * sivitaka (naM. 499) juo. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 bhagavAna buddhe tyAre tyAM saMtAI rahelA pradyotanA "" uddayana tenI pAchaLa doDatA gayA sainikA tene pakaDIne ujjaina laI gayA. capradyote tene kahyuM, hAthIne maMtra zIkhavIza te huM tane cheDI daIza, nahi te ahIM ja mArI nAkhIza. '' uddayana tenI lAlacane ke tenI dhamakIne tAbe thayA nahi. teNe kahyuM, " mane praNAma karIte ziSya tarIke ma`trAdhyayana karIza te ja huM tane matra zIkhavIza; nahi teA tAre je karavuM hoya te tuM karI zake che. '' pradyota khUba ja abhimAnI hAvAthI tene A rucyuM nahi paNa udayanane mArIne maMtra naSTa karavA paNa ThIka na hatuM. tethI teNe udayanane kahyuM, " khIjA kAI mANasane tuM A maMtra zIkhavIza ? mArA mAnItA mAsane tuM A maMtra zIkhavIza, teA huM tane baMdhanamukta karIza. '' "" udayane kahyuM, " je strI ke je puruSa mane praNAma karIne ziSyabhAvathI maMtrAdhyayana karaze, tene huM te maMtra zIkhavIza. caDapradyotanI kanyA vAsuladattA (vAsavadattA ) dhaNI catura hatI, maMtra grahaNa karavA mATe te samartha hatI kharI; paNa tene ane udayanane bhegAM karavAM e pradyotane yAgya jaNAyuM nahi. teNe udayanane karyuM, " mAre ghera eka khUdhavALI dAsI che. te paDadAnI pAchaLathI tane namaskAra karaze ane tAruM ziSyatva svIkArIne maMtra zIkhaze. tene jo ma`trasiddhi maLI jaze teA huM tane ba Mdhanamukta karIne tArA rAjyamAM meAkalI ApIza. .. '' A vAta udayane svIkArI. pradyote vAsavadattAne kahyuM, " eka sapheda kADhavALA mANasa hAthIne maMtra jANe che. tenuM meDhu joyA vinA tene namaskAra karIne te ma Mtra grahaNa karavAnA che. '' te mujaba vAsavadattAe udayanane paDadA pAchaLathI namaskAra karIne maMtra zIkhavAne prArabha kayaoN. matra zIkhatI vakhate amuka akSarAnuM uccAraNa tenAthI barAbara na thayuM. tethI khijAIne udayane kahyuM, " akSi khUMdhavALI, tArA haiATha ghaNA ja jADA heAvA joie.'' te Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna rAjakIya paristhiti 27 " vAha re sAMbhaLIne vAsavadattA khUba gusse thaI ane kheAlI, kADhiyA ! tuM rAjakanyAne khUdhavALI kahe che? '' A badhuM zuM che te udayanane samajAyuM nahi tethI te jANavA mATe teNe ekadama paDadA bAjue khaseDo, yAre te bannene pradyotanA kArasthAnanI khabara paDI. te ja kSaNe banne ekakhIjAte cAhavA lAgyAM ane avaMtIthI bhAgI javAnA ghATa temaNe ghAvo. zubha mu` ma`trasiddhi mATe eka auSidha lAvavI joi e ema kahI vAsavadattAe pAtAnA pitA pAse bhadrAvatI nAmanI eka hAthaNI mAgI lIdhI, ane pradyota udyAnakrIDA mATe gayA che evI taka joI te te uyana sAthe hAthaNI para savAra thaI te bhAgI nIkaLI. udayana hAthI calAvavAmAM kuzaLa hatA ja, teA paNa tenI pAchaLa mokalAyelA sainikAe tene rastAmAM ja pakaDI pADayo. vAsavadattAe pitAnA khajAnAmAMthI bane teTalI seAnAmaheAranI thelIe sAthe lIdhI hatI, temAMthI eka thelI kheAlIne teNe rastAmAM sAnAmahArA pheMkI. sainikA te levA mATe theAbhyA, teTalAmAM udayane hAthaNIne AgaLa doDAvI. phI sainikAe hAthaNIne pakaDI pADI tyAre te ja yukti yAjavAmAM AvI ane A yukti dvArA banne jaNu kauzAmbI AvI pahoMcyAM. uyana eka divasa peAtAnA udyAnamAM krIDA mATe gayA hatA tyAre tyAM ja e uMdhI gayeA. piMDAla bhAradvAja nAmanA bhikSu pAsenA ja eka jhADanI nIce beThA hatA. rAjA UMghI gayA che ema joI te tenI strIo piMDAla bhAradvAjanI pAse gaI ane tene upadeza sAMbhaLavA trAgI. eTalAmAM rAjA jAgI gayA ane khijAIne piMDAla bhAradvAjanA zIra para lAla kIDIe nAkhavAne teNe prayatna karyAM, evA ullekha saMyuttanikAyanI adnakathAmAM Ave che. paNa pachI piMDAla bhAradvAjanA upadeza sAMbhaLIne uddayana muddopAsaka thaI gayA. kauzAmbImAM dhASita, kuTa ane pAvArika nAmanA traNa zreSThIoe buddhanA bhikSusaMdhane rahevA mATe anukrame dheASitArAma, Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddhe 18 chuTArAma ane pAvArikArAma e traNa vidvAra AMdhyAne ullekha aMguttaranikAyanI akrakathAmAM ane dhammapada akathAmAM maLe che. udayananI eka mukhya rANI sAmAvatI ane tenI dAsI khunnuttarA (kubjA uttarA) A be yuddhanI mukhya upAsikAe hatI. A uparathI ema jaNAya che ke, jo ke uddayana rAjA khAsa zradghALu na hatA, tema chatAMya kauzAmbInA leAkAmAM muddabhakto dhaNA hatA ane bhikSuetA yeAgakSema vyavasthita calAvavA mATe teo tatpara hatA. 9. kura A dezanI rAjadhAnI indraprastha nagarI hatI. muddanA vakhatamAM tyAM kauravya nAmane rAjA rAjya karateA hateA, eTalI ja mAhitI maLe che. paNa tyAMnI rAjyavyavasthA kevI cAlatI hatI tenI mAhitI kAMya maLatI nathI. A dezamAM buddhanA bhikSue! mATe eka paNa vihAra na hatA. bhagavAna mudde upadeza karavA mATe te dezamAM jatA tyAre kAI vRkSa nIce ke evI khIjI jagyAe mukAma rAkhatA haze. tema chatAMya A dezamAM muddopadezanA bhakto dhaNA hatA ema dekhAya che. rASTrapAla nAmanA dhanavAna juvAna bhikSu thayeA evI kathA majhimanikAyamAM vistArapUrvaka ApI che. kuru dezanA kammAsadamma (kalmASadamya) nAmanA nagaranI pAse bhagavAna buddhe satipaTTana jevAM ghaNAM uttama sutto upadezyAMnA ullekha suttapiTakamAM maLe che. te uparathI ema jaNAya che ke tyAM sAmAnya janasamUha yuddhane mAnatA hAvA chatAM adhikArI vargomAM tene kAI bhakta na hatA ane vaidika dharmanuM tyAM dhaNuM ja prabhutva hatuM. 10-11. pa`cAlA (pAMcAlA) ane macchA (mastyA) uttara pAMcAleAnI rAjadhAnI kAmpila (kAspiya) hatI, eve ullekha jAtaka aTThakayAmAM aneka jagyAe maLe che; paNa matsya dezanI rAjadhAnIne patto maLatA nathI. A uparathI ema jaNAya che ke Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna rAjakIya paristhiti 29 yuddhanA samayamAM A be dezAnuM khAsa mahattva rahyuM na hatuM ane te dezAmAM buddhe pravAsa karyAM nahi hAvAthI tyAMnA leAkeA viSe ke zahesa viSe bauddhatra thAmAM khAsa mAhitI maLatI nathI. 1. surasenA (zUrasenA) enI rAjadhAnI madhurA (mathurA). tyAM avaMtiputra nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. varNAzramadharmanI bAbatamAM tene mahAkAtyAyana sAthe je saMvAda thayA tenuM varNana madhurasuttamAM Ave che. A dezamAM yuddha bhAgye ja jatA. madhurA tene khAsa gamatI nahi hAya, evuM nIcenA sutta parathI dekhAya che. pazcime bhikkhave AdInavA mdhuraayeN| katame paJca ? vilamA, vaduranA, varaghunavA, vAthalA, kuruvikA / me kho bhikkhave paJca AdInavA madhurAyaM ti / ( aMguttaranikAya pa`canipAta ) huM bhikSue ! mathurAmAM A pAMca dveSa che. kayA pAMca ? tenA rastA kharabacaDA che, dhULa ghaNI che, kUtarAe kharAba che, yakSA krUra che ane tyAM bhikSA maLavI muzkela che. bhikSu, mathurAmAM A pAMca deSa che. 13. asakA ( azmakA ) suttanipAtanA pArAyaNagganA AraMbhamAM je vatyu gAthAo che. te uparathI ema jaNAya che ke astakAnuM rAjya kathAMka gAdAvarI nadInI pAse hatuM. zrAvastImAM rahetA bAvarI nAmanA brAhmaNe peAtAnA sALa ziSyA sAthe A rAjyamAM vastI karI. so assassa visaye aLakassa samAsane / vasI godAvarIkUle ucchena ca phalena ca // te (bAvarI) azvakanA rAjyamAM ane aLakanA rAjya pAse godAvarIne kAMThe bhikSApara ane phaLeApara upavikA karIne rahevA lAgyA. * Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 bhagavAna buddha assaka ane aLaka e be Andha (adhaka) rAjAo hatA ane temanAM rAjyanI vacce bAvarIe pitAnA soLa ziSyo sAthe eka vasAhata karI ane te dahADe dahADe vadhatI gaI evuM adrakathAkAranuM kahevuM che. vaidika dharmapracArakonI dakSiNamAM A pahelI vasAhata hatI, ema kahevAmAM harakata nathI. buddha ke tenA samayanA bhikSao tyAM sudhI pahoMcyA na hovAthI A rAjyonI khAsa mAhitI bauddha sAhityamAM jaDatI nathI, paNa buddhanI kIrti tyAM sudhI pahoMcI gaI hatI. te sAMbhaLIne bAvarIe pitAnA soLe ziSyone buddhadarzana mATe mokalyA. teo pravAsa karatA karatA madhya dezamAM AvyA ane ane rAjagRha AgaLa buddhane maLIne teo tenA ziSyo thayA, evI hakIkta upara nirdeza karelA pArAyaNavaSyamAM ja che. paraMtu te pachI temaNe pAchA jaIne godAvarInA pradezamAM upadeza karyAne ullekha kayAMya jaDato nathI. 14. avaMtI avaMtInI rAjadhAnI urjana ane tenA rAjA caMDapradyota e banne viSenI ghaNu mAhitI maLI Ave che. caMDaprota mAM paDyo tyAre tenA bolAvavAthI magadhadezano prasiddha vaidya chavaka kaumArabhUca tenI davA karavA mATe uttejana ga. pradyotanA atyaMta krUra svabhAvane lIdhe tene caMDa vizeSaNa ApavAmAM AvyuM hatuM ane A vAtanI chavakane sArI peThe khabara hatI. rAjAne davA ApatAM pahelAM chavake jaMgalamAM jaIne davA lAvavAne bahAne bhadvatI nAmanI hAthaNI mAgI lIdhI ane rAjAne davA pIvarAvIne pite te hAthaNI para besIne bhAgI gayo. ahIM davA pIdhA pachI pradyotane khUba ja UlaTIo thavA lAgI. tethI, e khijAya ane teNe jIvakane pakaDI lAvavAno hukama karyo. paNa jIvaka tyAMthI bhAgI chUTyo hato. tene pIcho pakaDavA mATe rAjAe kAka nAmanA pitAnA eka nokarane mokalyo. kAke kauzAmbI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 samakAlIna rAjakIya paristhiti sudhI pravAsa karIne jIvakane pakaDI pADyo. chevake tene eka auSadhi AmaLA khAvA Apyo, tethI kAkanI durdazA thaI ane chavaka bhadavatI upara besIne surakSita rIte rAjaDa pahoMcyo. ahIM pradyota sAva sAje thaI gayo. pelo nakara kAka paNa sAjo thayo ane ujajene cAlyo gayo. roga naSTa thaIne tabiyata pahelAMnA jevI sArI thaI javAthI prota chavakapara khuza thaI gayo ane tene arpaNa karavA mATe pradyote siccaka nAmanAM uttama vastronI joDI rAjagRha moklI. A vArtAmAM ane dhammapada akathAnI vArtAmAM ghaNuM sAmya che. paNa eka vArtA bIjI uparathI racavAmAM AvI, ke baMne jude jude vakhate banavA pAmI, te kahI zakAtuM nathI. A baMne vArtAo uparathI pradyotanI caMDaprakRti spaSTa thAya che ane te sarva sattAdhArI rAjA hatA ema jaNAya che. bhagavAna buddha pradyotanA rAjyamAM kayAreya gayA nahi. paraMtu tene mukhya zikhyAmAM eka-mahAkAtyAyana-pradyotanA purehitano chokaro hato. pitAnA mRtyu pachI tene purehita pada maLyuM. paNa temAM saMtoSa na mAnatAM te madhyadezamAM jaIne buddhane bhikSaziSya thayo. mahAkAtyAyana svadeza pAcho pharyo tyAre pradyote ane bIjA lokoe tene sAre satkAra karyo. huM tene mathurAnA rAjA avaMtiputra sAthe jAtibheda viSe je saMvAda thaye, te majhimanikAyanA madhura athavA madhuriyasuttamAM Apyo che. mathurAmAM ane ujajanamAM mahAkAtyAyana prasiddha hato, tema chatAMya A pradezamAM bhagavAna buddhanI haiyAtImAM bauddhamatane khAsa pracAra thayo hoya ema dekhAtuM nathI. buddhanA bhikSuziSyo ghaNA ochA hovAthI A pradezamAM pAMca bhikSuoe paNa bIjA bhikSuone upasaMpadA ApI saMghamAM dAkhala karI levA, evI bhagavAna * mahAga, bhAga 8 mo juo. $ vadhu mAhitI mATe "bauddhasaMghano paricaya . 165-168 juo. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 bhagavAna buddha mudde rajA ApI.+ A kAmamAM madhyadezamAM ochAmAM ochA vIsa bhikSuenI jarUra hatI. 15. gaMdhArA (gAMdhArA ) gAMdhArAenI rAjadhAnI tasilA ( takSazilA ) hatI. tyAM puqhusAti nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. teNe uttarAvasthAmAM peAtAnuM rAjya cheDayuM ane rAjagRha sudhI page cAlIne pravAsa karI bhikSusaMdhamAM praveza karyAM. tyArapachI pAtra ane cIvara zodhavA mATe te pharatA hatA tyAre tene eka gAMDI gAme mArI nAkhyA. gAye tene mArI nAkhyAnI kathA majhinikAyanA dhAtuvibhagasuttamAM AvI che. te takSazilAnA rAjA hatA ane tene bisAra rAjA sAthe mitratA kaI rIte thaI, vagerenuM savistara varSoMna A suttanI anukathAmAM maLe che. tene sArAMza nIce mujaba:-- takSazilAnA keTalAka vepArIe rAjagRha AvyA. biMbisAra rAjAe rivAja mujaba temaneA satkAra karIne temanA rAjAnI khabara pUchI. te atyaMta sajjana che ane umaramAM peAtAnA jeTalA ja che, evuM jANyA pachI biMbisAra rAjAnA manamAM tenA viSe premAdara pedA thayA; ane teNe te vepArIone kara mApha karIne pu+-sAti rAjAne maitrIne saMdeza mAkalyA. AthI puSusAti bibisAra upara ghaNA khuza thayA. magadha dezamAMthI AvatA vepArIo para kara teNe mApha karyo ane peAtAnA neAkarA dvArA te vepArIo sAthe biMbisAra rAnna mATe ATha pacaraMgI bahumUlya zAleA bheTa mekalI ApI. biMbisAra rAjAe bheTanA khalAmAM eka suvarNa`paTa sarasa kara`DiyAmAM nAkhIne mekaklyA, te suvarNapaTapara buddha dharma ane saMghanA guNa utkRSTa hiMgaLAka vaDe lakhyA hatA. te vAMcIne puqhasAtine yuddhane maLavAnI laganI lAgI; ane ante rAjyatyAga karIne te page cAlIne cheka rAjagRha pahoMcyA. +mahAvarga, bhAga 8mA; bauddhasaMdhane paricaya '' pR. 30-31 jue. 66 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 samakAlIna rAjakIya paristhiti tyAM eka kuMbhAranA gharamAM te buddhine kevI rIte maLe, tyAM buddha tene kaye upadeza Apyo ane chevaTe te gAMDI gAyathI kevI rIte marAyo, e badhI hakIkata upara nirdeza karela dhAtuvibhaMgasuttamAMthI ja maLe che. gAMdhArIne ane temanI rAjadhAnI(takSazilA)no ullekha jAtaka adrakathAmAM aneka ThekANe Ave che. kalAkauzalyanI jema vidvattAmAM paNa takSazilA nagarI mokhare hatI. vedAbhyAsa karavA mATe brAhmaNakumAra, dhanuvidyA ane rAjyataMtra zIkhavA mATe kSatriya ane zilpakalA tathA bIjA dhaMdhAo zIkhavA mATe vaizya juvAne dUradUranA pradezamAMthI takSazilA jatA hatA. rAjagRhanA prakhyAta vaidya jIvaka kaumArabhabhe Ayurvedano abhyAsa ahIM ja karyo hato. hiMdustAnamAM atyaMta prAcIna vidyApITha takSazilAnuM ja hatuM. 16. kabajA (kAja) emanuM rAjya vAyavya dizAmAM hatuM ane tenI rAjadhAnI dvArakA hatI, evo pro. rAIjha DeviDajhano mata che.* paNa majhimanikAyanA assalAyanasuttamAM "vonavone!' e te dezano yavano sAthe ullekha karyo hovAthI A deza gAMdhArenI paNa pelI bAjue hato, evuM lAge che. A ja suttamAM yavana kAja dezamAM Arya ane dAsa e be ja jAtio che ane kyAreka kyAreka AryamAMthI dAsa ane dAsamAMthI Arya thatA rahe che ema paNa lakhyuM che. gAMdhAranA dezamAM varNAzramadharma daDhamUla thayo hato evuM keTalIka jAtakakathAo uparathI spaSTa thAya che. khuda takSazilAmAM ghaNAkharA guruo brAhmaNajAtinA hatA. paNa kAjamAM cAturvaNyano praveza thayo na hato. tethI te deza gAMdhAranI pelI bAjae hato ema mAnavuM paDe che. A dezanA leke jaMgalI ghoDAo pakaDavAmAM kuzaLa hatA, evuM kuNAlajAtakanI adrakathA parathI dekhAya che. gheDa pakaDavAvALA leka * Buddbist India, P. 28. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 bhagavAna buddha jaMgalI gheADAo je jagyAe pANI pIvA AvatA te pANInA zevALane ane pAsene ghAsane madha paDatA. ghaDAo te ghAsa khAtAM khAtAM te lekee taiyAra karelI eka meTI vADanI aMdara cAlyA jatA. teo aMdara gayA pachI gheDa pakaDavAvALAo vADane daravAje baMdha karI detA ane dhIre dhIre ghoDAone pitAnA kAbumAM lAvatA. ( Aje paNa AvA ja keI upAyothI mAyasoranA leke hAthIone pakaDe che e vAta jANItI che.) jaMgalI ghoDAone lagAma nAkhIne A leke ghaDAone kAjanA vepArIone vecI nAkhatA hovA joIe. vepArI ke ghaDAone tyAMthI madhyadezamAM banArasa vagere jagyAe lAvIne vecatA.1 kAoja dezanA sAmAnya lokonI kIDAo, pataMgiyAM vagere prANIone mAravAthI ja Atmazuddhi thAya che ema mAnatA hatA. kITA pataMgA uragA ca bhekA hantvA kimi sujjhati bhakkhikA ca / pate hi dhammA anariyarUpA kambojakAna vitathA bahunnaM // 2 kIDAo, pataMgiyAM, sarpa, deDakA, kRmio ane mAkhIo mAravAthI manuSya prANI zuddha thAya che, evo anArya ane atazya dharma kAjanA bahujana mAne che.' A uparathI AjanA sarahadaparanA lekanI jema A loke paNa pachAta hatA evuM dekhAya che. mane rathapUraNI athAmAM mahAkapinanI vArtA che. te sarahadaparanI kuvatI nAmanI rAjadhAnImAM rAjya karatA hatA, ane pachI buddhanA guNa sAMbhaLIne te madhyadezamAM Avyo. candrabhAgA nadIne kAMThe tene 1 udAharaNa mATe taDulanAlijAtaka juo. 2 bhUridattajAtaka leka 903. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna rAjakIya paristhiti 35 bhagavAna buddha sAthe meLApa thayo. tyAM bhagavAne kapinane ane tenA amAtyone bhikSusaMghamAM lIdhA. ityAdi. * mahAkapina rAjA hato ane te kukravatImAM rAjaya karate hato, e vAtane saMyuttanikAyanI akathAmAM AdhAra maLe che. paNa A muvatI rAjadhAnI kAjamAM hatI ke tenI AsapAsanA koI DuMgarALa saMsthAnamAM hatI te kAMI ja samajAtuM nathI. eTaluM kharuM ke buddhanA jIvatAM ja tenI kIrti ane prabhAva A sarahadaparanA jaMgalI lakAmAM phelAyAM hatAM. Ane mATe arvAcIna kALane dAkhalo ApI zakAya tevo che. paMjAbanA jAtiniviSTa lekemAM gAMdhIjInuM jeTaluM vajana che, tenA karatAM anekagaNuM vadhAre vajana sarahadanA paThANa lekepara dekhAya che. Avo ja kaMIka prakAra buddhanA samayamAM banyo hoya te temAM Azcarya pAmavA jevuM nathI. ' lalitavistAramAM soLa rAjyane ullekha A soLa rAjeno ullekha lalitavistAramAM che ema upara kahyuM ja che. prasaMga evo che ke bodhisattva tuSitadevabhavanamAM hatA tyAre kayA rAjyamAM janma laIne lokeddhAra kare teno vicAra karavA lAgyA. tene judA judA devaputroe bhinnabhinna rAjakuLonA guNa kahyA ane bIjA keTalAka devaputrae te kuLonA deSa tene batAvyA. magadharAjakuLa (1) keTalAka devaputroe kahyuM, "magadha devAmAM A vaidehikula ghaNuM saMpanna hovAthI bodhisatvane janma levA mATe te sthAna yogya che.'' tyAra pachI bIjA devaputroe kahyuM, "A kuLa yogya nathI. kAraNa ke te mAtRzuddha ane pitRzuddha nathI, paNa caMcaLa che; vipula puNyathI abhiSikata thayuM nathI. udyAna, taLAva vagerethI temanI rAjadhAnI suzobhita nahi hovAthI te jaMgalI lokone chAje evI che." * bauddhasaMdha paricaya pR. 203 juo. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 bhagavAna buddha kesalarAjakula (2) bIjA devaputroe kahyuM, "A kesalakuLa senA, vAhana ane dhanavaDe saMpanna hovAthI bodhisatvane mATe anukULa che." enA vize bIjAoe kahyuM, "te mAtaMga myutimAMthI pedA thayeluM hovAthI mAtRpitR zuddha nathI, ane hIna dharma para zraddhA rAkhavAvALuM che. tethI te yogya nathI." vaMzarAjakuLa (3) bIjAoe kahyuM, "A vaMzarAjakula utkarSa pAmeluM ane sukSema che. tenA dezamAM samRddhi hovAthI te bodhisattvane mATe gya che." A pachI bIjAoe kahyuM, "te prAkRta ane krUra che. te kuLanA ghaNA rAjAono janma parapuruSothI thayo che ane te kuLane hAlano rAjA uchedavAdI (nAstika) hovAthI te bedhisatvane mATe yogya nathI." vaizAlInA rAjAo (4) bIjA devaputroe kahyuM, "A vaizAlI mahAnagarI utkarSa pAmelI, kSema, subhikSa, ramaNIya, mANasothI bharapUra, ghare ane mahelevaDe alaMkRta, puNya-vATikAo ane udyAna vaDe praphullita hovAthI te jANe devonI rAjadhAnInuM anukaraNa kare che. tethI bodhisattvane janma levA mATe te cagya dekhAya che." A pachI bIjAoe kahyuM, "tyAMnA rAjAonuM paraspara vizenuM vartana nyAya nathI. teo dharmAcaraNa nathI. ane uttama, madhyama, vRddha ane jeka ityAdi viSe teo Adara rAkhatA nathI. dareka jaNa pitAnI jAtane ja rAjA mAne che. keI keIna ziSya thavA mAgatA nathI. koI keInuM mAna rAkhatA nathI. tethI te nagarI bodhisattvane mATe ayogya che." avaMtI rAjakuLa (5) bIjA devaputroe kahyuM, "A pradyatanuM kuLa khUba baLavAna, mahAvAhanasaMpanna ane zatrusenApara vijaya meLavavAvALuM havAthI ? Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 samakAlIna rAjakIya paristhiti bodhisattvanuM yogya che." A pachI bIjAoe kahyuM, "te kuLanA rAjAo caMDa, kUra, kaThorabhASI ane sAhasI che. karmo para temane vizvAsa nathI. mATe te kuLa bedhisattvane zobhe tevuM nathI." | mathurA rAjakula (6) bIjAoe kahyuM, "A mathurAnagarI samRddha, kSema, subhikSa ane mANasothI bharapUra che. kaMsakuLanA phUrasenanA rAjA subAhunI te rAjadhAnI che. te bodhisatvane egya che." te pachI bIjAoe kahyuM, "A rAjA mithyAdaSTi kuLamAM janmelo heI dasyurAjA hevAthI A nagarI paNa bodhisatvane mATe egya nathI." | kururAjakula (7) bIjAo belyA, "A hastinApuramAM pAMDavakuLane zara ane susvarUpa rAjA rAjya kare che. parasainyane parAbhava karanAruM te kuLa havAthI bedhisatva mATe yogya che." A pachI bIjAoe kahyuM, "pAMDavakuLanA rAjAoe pitAne vaMza vyAkuLa karI nAkhyo che. yudhiSThirane dharmane, bhImasenane vAyune, arjunane Indrane ane nakula-sahadevane azvinanA putra kahe che. tethI A kuLa bedhisavane yogya nathI." maithilarAjakuLa (8) bIjAo belyA, "maithila rAjA sumitranI rAjadhAnI mithilAnagarI atyaMta ramaNIya che, ane hAthI, ghoDA, pAyadaLa vagerethI te rAjA saMpanna che. tenI pAse senuM, metI ane jhaverAta che. sAmanta rAjAonAM sainya tenA parAkramathI Dare che. te mitravAna ane dharmavatsala che. tethI A kuLa bedhisatvane mATe yogya che." AnA pachI bIjAo bolyA, "A rAjA Avo che kharo, paNa tene puSkaLa saMtati hoI te ativRddha hovAne kAraNe putrotpAdana karavAne samartha nathI. tethI te kuLa paNa bodhisatvane mATe agya che." A rIte te devaputroe jabuddhIpanA phaLa rAjyamAM Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 bhagavAna buddha (aa nAnapu) je nAnAM moTAM rAjakuLe haitAM, te badhAM joyAM. paNa badhAM tene doSamaya jaNAyAM." ATha ja kuLanI mAhitI soLa janapadomAMthI ahIM AThanAM ja rAjakuLonuM varNana che. temAMnuM sumitranuM kuLa tenA mRtyu pachI tarata ja naSTa thaIne videhane aMtarbhAva vajajIonA rAjyamAM thayo hovo joIe. bAkInAM sAtamAM pAMDavonI paraMparAmAM kayo rAjA rAjaya karato hato e kahevAmAM AvyuM nathI ane te viSenI hakIkata bIjA bauddha graMthamAM paNa jaDatI nathI. kurudezamAM kauravya nAmane rAjA rAjya karato hato evo ullekha rapAlasuttamAM che. te pAMDavakuLano hato evo purA kyAMya maLato nathI. bAkInAM cha rAjakuLAnI je mAhitI ahIM ApI che, tevI ja ochAvattA pramANamAM tripiTaka graMthamAM maLI Ave che. zAkayaphaLa graMthamAM zAkuLanI mAhitI vistArapUrvaka ApI che tema chatAMya uparanAM soLa janapadomAM zAkyone nAmanirdeza bilakula nathI, e kema? Ano javAba e ke, A yAdI taiyAra thatAM pahelAM ja zAkyonuM svAtaMtrya naSTa thaIne te dezano samAveza kasalenA rAjyamAM thayo ane tethI ja A yAdImAM temano nirdeza jaDato nathI. bodhisatva gRhatyAga karIne rAjagRha AvyA tyAre bibisAra rAjAe tene maLIne tuM koNa che evo prazna pUchyo. tyAre teNe kahyuM, urju jAnapado rAjA himavantassa pssto| dhanaviriyana sampanno kosalesu niketino / / AdiccA nAma gottena, sAkiyA nAma jaatiyaa|| "tamhA kulA pabbajitomhi rAja na kAme abhipattharya // | (suttanipAta, 5blajajAsatta) * A mULa utArAnuM saMkSipta rUpAMtara che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna rAjakIya paristhiti 39 " he rAjA, ahIMthI eka himAlayanI taLeTIe kAsala dezamAM eka jAnapada (prAnta) che. temanuM gAtra Aditya ane jAti zAkatha che. te kuLamAMne! huM, he rAjA, kAmeApabhAganI icchA tajI daI te pArivrAjaka thayeA cheM ' * A gAthAmAM krAsalesu niketine' e zabda mahattvanA che. krAsala dezamAM jemanuM ghara che eTale je kAsala dezamAMnA gaNAya che. A uparathI zAkayonuM svAtaMtrya naSTa thaI gayuM hatuM evuM sheje dekhAya che. zAkatho kAsalarAjAne kara ApatA ane antagata vyavasthA jAte saMbhALatA. mahAnAmanI dAsIkanyA sAthe pasenanAM lagna thayAnI hakIkata upara ApI ja che. A bAbatamAM pro. rAIjha DeviDjha zaMkA prakaTa kare che. krAsalarAjAne sarvAdhikAra zAkayoe mAnya karyAM hatA, tA pachI potAnI chekarI emane ApavAmAM zAkayone zAnA vAMdhA AvyA ?--evuM e pUche che.x paratu hindustAnamAM AtibhedanuM svarUpa keTalu ugra hatuM, enA temane khyAla nahi hoya ema lAge che. udepuranA pratApasiMhe akabaranuM sArvabhaumatva svIkAryu hAvA chatAM peAtAnI kanyA akabarane ApavAne te taiyAra na hatA. krAsalakula 'mAtaMnavutyupanna 'hatuM ema lakSitavistaramAM kahyuM che. te parathI A kuLa mAta MgeAnI (mAMgAnI) jAtimAMthI utpanna thayuM haze, ema lAge che. AvA kuLavALA sAthe saMbaMdha bAMdhavAnI zAkathoe nA pADI hAya teA temAM navAI jevuM nathI. gaNarAjyonI vyavasthA ' A rAjyeA eka vakhate gaNusattAka kivA mahAjanasattAka hatAM, evuM upara kahyuM che. vajjI, malla ke zAkaya viSenI je hakIkata tripiTaka graMthamAM jaDe che, te uparathI ema jaNAya che ke A rAjyamAMnA dareka gAmanA AgevAnane rAjA kahetA hatA. A badhA rAjAe bhegA thai ne potAnAmAMthI ekane pramukha tarIke cUMTI letA. tenI muddata * Buddhist India, P. 11-12. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha kAyamanI hatI ke amuka kALa pUratI te viSe kazI ja mAhitI maLatI nathI. vAjIomAM koI mahArAjA hatA ema paNa jaNAtuM nathI. vajajIenA senApatino ullekha che, paNa mahArAjAne nathI; kadAca teTalA vakhata pUratI pramukhanI cuMTaNI karIne teo kAma calAvatA haze. A gaNarAjyamAM nyAyadAna viSe ane rAjyavyavasthA kevI rAkhavI te viSe khAsa kAyadAo banAvavAmAM AvatA ane tene anusarIne ja A gaNarA pitAnAM rAjya calAvatAM. gaNarAjyonA nAzanAM kAraNe soLa janapadanA gaNarAjAono nAza thaIne ghaNuMkharAM rAjyamAM mahArAjAonI sattA sthApana thaI hatI. ane malenAM be nAnAM rAjya ane vajajIonuM eka baLavAna rAjya maLIne je traNa svataMtra gaNasattAka rAjya bAkI rahyAM, teo paNa ekasattAka rAjyapaddhatino bhoga banI javAnI taiyArImAM hatAM. AnAM kAraNo zAM haze? mAro e abhiprAya che ke gaNarAjAonI vilAsapriyatA ane brAhmaNonuM rAjakAraNamAM prabhutva, e be A krAntinAM mukhya kAraNo hovAM joIe. gaNarAjAone keI cUMTI kADhatuM nahotuM. bApa pachI dIkare tenI rAjagAdI para AvatA. vaMzaparaMparAthI A adhikAra bhogavavAnI taka maLavAthI A rAjAo vilAsI ane bejavAbadAra thAya te taddana svAbhAvika hatuM. upara lalitavistAramAM vAjIonuM je varNana ApyuM che teno vicAra karatAM, te gaNarAjAo prabaLa hovA chatAM temanAmAM ekabIjA viSe AdarabhAva na hatuM ane dareka jaNa pitAne ja rAjA gaNa hato, evuM dekhAya che. AthI buddhanA parinirvANa pachI ajAtazatrae vajaionA gaNarAjyamAM phATaphUTa pADIne te rAjya vagara mahenate jItI lIdhuM. sAmAnya janatAne A gaNarAjAone Teke hoya e azakya hatuM. dareka rAjA potAnI rIte loko para julama karavA mAMDe, tyAre tene aTakAvavAnI zakti Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna rAjakIya paristhiti lekamAM ke bIjA rAjAomAM na hatI. tenA karatAM A badhA rAjAo naSTa thAya ane temanI jagyAe eka ja sarvAdhikArI rAjA Ave, e sAmAnya mANasanI dRSTie vadhu ISTa hatuM. mahArAjA pitAnA adhikArIo upara julama karatA ane rAjadhAnInI AsapAsa koI suMdara yuvatI jaDe, te tene te pitAnA janAnakhAnAmAM khosI ghAlatA. AvA thoDAghaNA julamanA prakAre tenAthI thatA hoya, to paNa tenI saMkhyA gaNarAjAonA julame jeTalI thavI azakya hatuM. gaNarAjAo gAmegAma hovAthI temanA julamamAMthI bahujanemAMthI bhAgye ja koI chUTI zakate. kara ane veThape A rAjAe badhAne ja pajavatA haze. ekasattAka mahArAjAne AvI rIte kheDUtone pajavavAnI kazI ja jarUra na hatI. tenA mojazokha jeTalA paisA te niyamita kararUpe sahelAIthI vasUla karI zakato. AthI sAdhAraNa janatAne "patthara karatAM IMTa narama" e nyAye ekasattAka rAjyapaddhati vadhu AvakAradAyaka lAgI hoya te temAM navAI nathI. ekasattAka rAjyamAM purohitanuM kAma vaMzaparaMparAthI ke brAhmaNasamudAyanI saMmatithI brAhmaNane ja maLatuM hatuM. mukhyapradhAnAdikanAM kAmo paNa brAhmaNone ja maLatAM. tethI brAhmaNe ekasattAka rAjyapaddhatinA bhAre cAhanArA thayA. brAhmaNI graMthamAM gaNasattAka rAjAeno nAmanirdeza paNa nathI, e vAta vicAra karavA jevI che. e uparathI ema jaNAya che ke brAhmaNane gaNasattAka rAjyapaddhati jarAye gamatI na hatI. zAkyonA jevA gaNarAjAo brAhmaNone mAna ApatA nathI evo Aropa aMba brAhmaNe temanA upara karyAne ulekha aMbar3hasuttamAM maLe che gaNarAjyomAM yajJayAgane saheja paNa uttejana apAtuM na hatuM ane ekasattAka rAjyomAM mahArAjAe yajJayAgAdi karavA mATe brAhmaNane vaMzaparaMparAgata InAmapaTAo ApatA. ekalA * * 7ier mo notama savajJAtimA sanatA rUma mAnA ja trAhmaLa ruMgakaronti, na brAhmaNe mAnenti, ityAdi // (dInikAya ambasutta) Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 bhagavAna buddha biMbisAranA rAjyamAM ja soNudaDa, kUTadanta vagere brAhmaNone, tema ja kesaladezamAM pikakharasAti (pauSkarasAdi) tAlukakha (tArukSa) vagere brAhmaNone moTA moTA InAmapaTAo hatA, ema suttapiTakamAM ApelA temanA varNana parathI dekhAya che. tethI "paraspAM mAravantaH umaMvadara' e nyAyathI brAhmaNajAtinuM ane ekataMtrI rAjyapaddhatinuM prabhutva ekabIjAnI madadathI vadhe, e svAbhAvika hatuM. buddhanA samayamAM brAhmaNe karatAM zramaNonuM (parivrAjakanuM) mahattva vadhatuM jatuM hatuM, e A pachInA prakaraNaparathI spaSTa thaze. A zramaNe gaNasattAka rAjyane Adara karatA. kAraNa ke AvAM rAjyamAM yajJayAgane mahattva nahotuM apAtuM, paNa teo adhyAtmaciMtanamAM maphyula rahetA hovAthI rAjakIya praznone vicAra karIne A gaNasattAka rAjyanI sudhAraNa kevI rIte karI zakAya, tene upAya zodhavAno vakhata temanI pAse nahoto. je kAMI cAle che te anivArya che, evI temanI mAnyatA hoya ema jaNAya che. gaNarAjAo vizeno buddhano Adara spaSTa dekhAya che. vachaone mATe temaNe unnatinA sAta niyama bAMdhI ApyA hatA, e upara kahyuM ja che. chatAM jUnA rAjayabaMdhAraNamAMthI navuM suvyavasthita baMdhAraNa kevI rIte UbhuM karI zakAya te bAbatamAM pitAnA vicAro buddhe pragaTa karyA hoya ema jaNAtuM nathI. gaNarAjAomAMthI koI julamI nIvaDe to bIjA rAjAoe bhegA maLIne tene aTakAvavA, ke badhA ja gaNarAjAone lokoe vakhatovakhata cUMTI ApI temanA para pitAne aMkuza rAkhavo ItyAdi vicAre bauddha sAhityamAM kyAMya maLatA nathI. buddhanA anuyAyIoe te gaNusattAka rAjyonI kalpanA sadaMtara cheDI dIdhI. dIdhanikoyamAM namUnedAra rAjyapaddhati darzAvanAra cakkavatisutta ane mahAsudasanasuta nAmanAM be sutta che. temAM cakravartI rAjAnuM mahattva atizayokti sAthe varNavyuM che. brAhmaNanA samrATamAM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna rAjakIya paristhiti 43 ane A cakravartImAM krUka eTalA ja ke, pahelA sAmAnya janatAnI darakAra nahi rAkhatAM ghaNA yajJayAga karIne brAhmaNAnI ja saMbhALa rAkhatA, tyAre khIjo samagra janatA sAthe nyAyya vyavahAra rAkhIne temane sukhI rAkhavA mathyA karatA. rAjyamAM zAMti sthapAyA pachI te leAkAne upadeza ApatA ke, pANo na hantabbo, adinnaM nAdAtabbaM, kAmesu micchA na caritabbA, musA na bhAsitabbA, majjaM na pAtabbaM / * prANIonI hatyA karavI nahi, cArI karavI nahi, vyabhicAra karavA nahi, khATu khAlavuM nahi, dArU pIvA nahi. ' eTale baudgha gRhasthA mATe je pAMca zIniyama che, temanuM pAlana karavAnA upadeza A cakravartI rAjA ApatA. TUMkAmAM, brAhmaNAnI dRSTie tema ja yudghanA anuyAyIenI dRSTie ekasattAka rAjyapaddhati ja sArI nIvaDI. baMne STimAM kraka tattvatA na hatA; phakta vIgatone ja hatA. paraMtu khuda gautama edhisattva upara gaNusattAka rAjyapaddhatinI sArI asara thaI hatI. buddhe saMdhanI racanA gaNusattAka rAjyAnI rAjyapaddhatine anusarIne ja karI hAvI joIe. tethI A gaNusatAka rAjyAnI je mAhitI maLe che, te khAsa mahattvanI jaNAya che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna dhArmika paristhiti bhrAmaka vicAra AjakAlanA ghaNA vidvAnonI evI mAnyatA jaNAya che ke zarUAtamAM brAhmaNono badho ja madAra vedo upara hato, pachI emaNe yajJayAganuM ADaMbara vadhAryuM, temAMthI upaniSadanuM tattvajJAna nIkaLyuM . ane pachI budhe te tattvajJAnamAM sudhAraNuM karIne pitAne saMpradAya sthA. A vicArasaraNI atyaMta bhramamUlaka che. te choDI dIdhA vagara buddhacaritrane sAco bodha thavo zakaya nathI. tethI A prakaraNamAM buddhanA samayamAM dhArmika paristhiti kevI hatI tenuM saMkSipta varNana ApavuM ucita dhAyuM che. yajJasaMskRtine pravAha pahelA prakaraNamAM kahyuM che ke, AryonA ane dAsenA saMgharSane lIdhe saptasiMdhunA pradezamAM yajJayAganI saMskRti utpanna thaI ane parikSita temaja tenA putra janamejayanI kArakirdImAM A vaidika saMskRtie kuru dezamAM pitAnuM thANuM kAyamane mATe nAkhyuM. paraMtu A saMskRtino pravAha kuruonI pelI bAjue pUrva tarapha khAsa jhapATAbhera phelAvA pAmyo nahi. te pravAhanI gati kuru dezamAM ja aTakI gaI. AnuM mukhya kAraNa e hatuM ke pUrva taraphanA dezamAM RSimunionI ahiMsA ane tapazcaryAne mahattva ApavAvALA ghaNuM loka hatA. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna dhArmika paristhiti tapasvI RSimunio jAtaka akkathAmAM tapasvI RSimunionI aneka vArtAo Ave che. te uparathI ema jaNAya che ke A lake jaMgalamAM jaIne tapazcaryA karatA. temanI tapazcaryAnI mukhya bAbata kahIe to koI paNa prANIne du;kha ApavuM nahi ane dehadaMDana karavuM e ja hatI. A leke ekalA athavA saMgha banAvIne rahetA. dareka saMghamAM pAMca jeTalA tapasvI parivrAjaka rahetA, evo ullekha aneka jAtakakathAomAM maLe che. teo jaMgalanAM kaMda, phaLa vagere padArtho upara pitAne nirvAha karatA ane prasaMgopAta khArA ane khATA padArtha (DhoLa-rivA-vatta) khAvA mATe lokavastImAM AvatA. temane mATe lekene khUba mAna hatuM ane temane joItI cIjomAM teo kadI ochuM paDavA detA nahi. A RSimunione leke upara ghaNo prabhAva hatA; paNa teo lekene dharmopadeza ApatA na hatA. temanA udAharaNathI loke ahiMsAmAM mAnatA thayA, eTaluM ja. | RSimunionuM bheLapaNa A tapasvIo vyavahAra nahi jANavAvALA hovAthI kyAreka kyAreka saMsAramAM phasAI jatA. strIo RSyazRMgane phasAvIne laI AvI ane parAzare satyavatI sAthe bhoga bhagavyA evuM varNana purANamAM che ja. A uparAMta jAtakaa6kathAmAM paNa RSimunio kheTe mArge gayAnI aneka vAte maLI Ave che. temAMnI eka ahIM ApuM chuM prAcIna kALamAM vArANasI nagarImAM brahmadatta rAjA rAjya karato hatuM tyAre bodhisatve kAzI rASTramAM audicya brAhmaNakuLamAM janma lIdho. umaralAyaka thayA pachI teNe pravajyA lIdhI; ane te pAMcaso ziSyo sAthe himAlayanI taLeTImAM rahevA lAgyo. mAsu pAse AvyuM tyAre tenA ziSyoe tene kahyuM, "AcArya, ApaNe lekavastImAM jaIne khArA ane khATA padArthonuM sevana karIe. " AcArye kahyuM, Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha "AyuSyanta, huM ahIM ja rahIza. tame jaIne zarIrane anukULa padArtho khAI Ave." te tapasvIo vArANasI AvyA. rAjAe temanI kIrti sAMbhaLIne temane potAnA udyAnamAM comAsuM gALavAnI vinati karI; ane temanA jamavAkaravAnI vyavasthA potAnA ja rAjamahelamAM karI. eka divasa surApAnamahesava zarU thayo. parivrAjakene jaMgalamAM dArU maLavo muzkela, tethI rAjAe A tapasvIone uMce dArU apAvyo. tapAvIo dArU pIne nAcavA ane gAvA lAgyA ane astavyasta thaIne jamIna upara paDyA, jyAre teo pUrva sthiti para AvyA tyAre temane khUba pazcAttApa thayo. te ja divase rAjAnuM udyAna mUkIne teo himAlaya tarapha vaLyA; ane dhIre dhIre pitAnA AzramamAM AvIne AcAryane namaskAra karIne eka bAjue beThA. AcArye temane kahyuM, "tamane lokvastImAM bhikSA meLavatAM takalIpha to thaI nathI ne ? tame tyAM samagrabhAvathI rahyA ne?" temaNe javAba Apyo. " AcArya, ame sukhethI rahyA. phakta je padArthanuM pAna nahi karavuM joIe tenuM ame pAna karyuM. apAyimha anaccimha agAyimha rudimha ca / visaJakaraNiM pitvA diTThA nAhumha vAnarA // ame pIdhuM, nAcyA, gAvA mAMDyA ane raDyA. unmatta karanAro dArU pIne amAre vAnara banavAnuM ja bAkI hatuM "1 RSimuniomAM jAtibheda nahetA tapasvI RSimuniomAM jAtibhedane muddala sthAna na hatuM. game te jAtine mANasa tapasvI thAya, eTale AkhA samAjamAM te bahu mAna pAmatA. dAkhalA tarIke, ahIM jAtakamAMnI mAtaMga RSinI vArtA TUMkAmAM dauM chuM. 1 surApAna jAtaka (naM. 81) 2 mAtaMga jAtaka (naM. 497) Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna dhArmika paristhiti 47 mAtaMga vArANasI nagaranI bahAra cAMDAlakuLamAM janme. te umaralAyaka thayA pachI eka divasa vArANasIne zreNInI daSTamaMgalikA nAmanI taruNa kanyA sAthe tene rastAmAM meLApa thayo. tyAre mAtaMga eka bAjue Ubho rahyo. dRSTamaMgalikAe potAnI sAthenA nokarone pUchayuM, "A bAjue Ubhelo mANasa koNa che?" te cAMDAla che, ema tenA nekaroe kahyuM tyAre pitAne apazukana thayA che ema samajI te tyAMthI pAchI pharI. daSTamaMgalikA mahine be mahine ekavAra udyAnamAM jaIne pitAnI sAthenA ane tyAM bhegA thayelA bIjA lekane paisA vaheMcatI. te pAchI cAlI gaI tethI lekane nirAzA thaI. temaNe mAtaMgane mArI mArIne rastA upara bebhAna karI mUkyo. thoDA vakhata pachI mAtaMga bhAnamAM Avyo ane daSTamaMgalikAnA bApanA daravAjA AgaLa pagathiyA para ADe suI gayo. "AvuM trAguM zA mATe kare che? " evuM jyAre ene pUchayuM, tyAre teNe kahyuM, "daSTamaMgalikAne lIdhA vagara huM ahIMthI khasIza nahi." sAta divasa te ema ne ema paDayo rahyo. eTale zreSThIe lAcArIthI dIkarI tene seMpI dIdhI. tene laIne te cAMDAlagrAmamAM gaye. daSTamaMgalikA tenI sAthe patnI tarIke rahevA taiyAra hatI, te chatAMya mAtaMge tenI sAthe vyavahAra nahi rAkhatAM araNyamAM jaIne ghora tapa AdaryuM. sAta divasa pachI mAtaMga pAcho pharyo ane teNe daSTamaMgalikAne kahyuM, "tuM ema jAhera kara ke mAro pati mAtaMga nathI paNa mahAbrahmA che; ane te pUNimAne divase caMdramaMDaLamAMthI nIce avataravAno che." te mujaba daSTamaMgalikAe badhAne e khabara ApyAM. pUrNimAnI rAtre moTo janasamudAya cAMDAlagrAmamAM tenA gharanI sAme bhego thayo. tyAre mAtaMgaRSi caMdramaMDaLamAMthI nIce Utaryo; ane pitAnI jhUMpaDImAM praveza karIne teNe daSTamaMgalikAnI nAbhine pitAnA aMguThAvaDe sparza karyo. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 bhagavAna buddha tyAM bhegA thayelA brahmabhakto A addabhuta camatkAra joIne daSTAMgalikAne UMcakIne vArANasI nagarImAM lAvyA ane nagarInA madhya bhAgamAM eka moTe maMDapa racIne temAM tenI pUjA AdarI. joke tenI mAnatA mAnavA lAgyA. nava mahinA pachI te ja maMDapamAM teNe putrane janma Apyo. maMDa5mAM janmyo hovAthI tenuM nAma mAMDavya rAkhavAmAM AvyuM. lekee te mAMDavAnI pAse ja eka moTo mahela bAMdhyo ane A mAdIkarAne te mahelamAM rAkhyAM. temanI pUjA cAlu ja rahI. mAMDavyakumArane zIkhavavA mATe nAnapaNathI ja moTA moTA vaidika paMDita svecchAthI AvyA. te traNe vedamAM pAraMgata thayA ane brAhmaNane khUba madada karavA lAgyo. eka divasa mAtaMga RSi tenA daravAjA AgaLa bhikSA mATe UbhA hatA tyAre mAMDavye tene pUchyuM; "A cItharAM oDhIne pizAcanI jema ahIM Ubhele tuM koNa che?" mAtaMga-tAre ghera annapAna puSkaLa che, tethI kaMIka eThavADa mane maLaze, e AzAthI huM ahIM Ubho chuM. mAMDavyaH-paNa A anna brAhmaNo mATe che. tArA jevA nIcane ApavA mATe nathI. banne vacce lAMbI carcA thayA pachI mAMDavya mAtaMgane pitAnA traNa dvArapALa vaDe dhakkA mArIne kADhI mUkyo. paNa AthI to tenI jIbha lUlI paDI, AMkhonuM teja UDI gayuM ane te bebhAna thaIne paDyo. tenI sAthenA brAhmaNonI paNa kaMIka tenA jevI ja sthiti thaI. meDhAM vAMkAcUkAM karatA teo jamIna para ALoTavA lAgyA. A prakAra joI ne daSTamaMgalikA gabharAI gaI. eka daridrI tapasvInA prabhAvathI potAnA dIkarAnI ane bIjA brAhmaNonI A sthiti thaI ema jANIne te pelA tapasvInI zodhamAM nIkaLI. mAtaMga RSi eka jagyAe beThe beThe bhikSATanamAM maLelI kAMjI khAte hato. daSTAMgalikAe tene oLakhI kADho ane potAnA dIkarAne kSamA karavA mATe vina. pitAnI eMThI kAMjIne thoDo bhAga eNe tene Apyo ane kahyuM ke, "A kAMi tArA dIkarAnA Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna dhArmika paristhiti 49 ane khIjA brAhmaNAnA meDhAmAM nAkhaje, eTale teo sArA thaze.' dRSTamaMgalikAe te mujaba karyuM. tyAre te badhA brAhmaNeA pahelAM jevA sArA thaI thayA. paNa cAMDALanA eMThAthI brAhmaNa sAjA thayAnA samAcAra AkhI vArANasImAM phelAyA, tethI leAkeAthI zaramAIne teo mejha ( madhya ) rASTramAM gayA. mAtra mAMDavya tyAM ja rahyo. keTalAka samaya pachI mAtaMgaRSi pravAsa karatA mejha rASTramAM AvI paheAMcyA. A khabara mAMDavyanI sAthenA brahmaNane maLyA tyAre temaNe mejharAjAne ema samajAvyuM ke A nave Avele bhikhArI ceTaka karavAvALA che. te badhAM rASTronA nAza karaze. A sAMbhaLIne rAjAe peAtAnA sipAhIone mAtaMganI zeAdhamAM mekayA. temaNe tene eka bhIMta pAse besIne bhikSAmAM maLeluM anna khAte joyA ane tyAM ja ene ThAra karyAM. AthI devatAone rASa thayA ane temaNe te Akhuye rASTra ujjaDa karI nAkhyuM. ujjaDa thai gayuM evA daMtakathAmAM keTaluM satya mAtaMganI hatyAne lIdhe mejharASTra ullekha aneka jAtakAmAM maLI Ave che. A che te kahI zakAtuM nathI; tApaNu mAta MgaRSi cAMDALa hatA ane tenI pUjA brAhmA ane kSatriyA paNa karatA hatA, e vasalasuttanI nIcenI gAthAo uparathI spaSTa thAya che. tadaminA pi jAnAtha thathA medaM nidassanaM / caNDAlaputta sopAko mAtaMgoM iti vistuto // 1 // so yasaM paramaM patto mAtaMgo thaM sudullabhaM | AgacchaM tassupaTThAnaM khattiyA brAhmaNA bahU // 2 // devayAnaM abhiruyha virajaM so mahApathaM kAmarAgaM virAjetvA brahmalokUpago ahu / na na jAti nivAresi brahmalokUpapattiyA // 3 // (1) AnA eka dAkhalA huM ApuM. kUtarAnuM mAMsa khAvAvALA cAMDALanA eka putra e mAtaMga nAmathI prasiddha hatA. Y Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha (2) te mAtaMgane atyaMta zreSTha ane durlabha e jaza maLe. tenI sevAmAM ghaNuM kSatriya ane brAhmaNa hAjara rahetA. (3) viSayavAsanAne kSaya karavAvALA ucca mArgane ane devayAna (samAdhi)ne avalaMba karIne te brahmaloka pAmyo. brahmalokamAM janma levAmAM tenI jAti tene naDI nahi. zaMbUkanI kathA kAlpanika zaMbUka nAmane zaka araNyamAM tapazcaryA karato hato. tethI eka brAhmaNano chokaro maraNa pAmyo. rAmane A vAtanI khabara paDatAM teNe araNyamAM jaIne zakhakane ziraccheda karyo ane brAhmaNanA dIkarAne jIvato karyo. A kathA rAmAyaNamAM khUba kulAvIne varNavI che. bhavabhUtie kaMIka saumya rUpamAM A prasaMga uttararAmacaritamAM lIdho che. paNa A prasaMga buddhanA pahelAM ke bauddhadharma hiMdustAnamAM hato tyAM sudhI kayAreya banavA pAmyo hoya evo purAvo jaDato nathI. rAjAe kevuM vartana rAkhavuM joIe, eTaluM ja batAvavAne A kathA racanArane hetu hovo joIe. zramaNe jaMgalamAM rahetA A RSimunione tApasa athavA parivrAjaka kahetA; teo tapazcaryA kevI rIte karatA tenI khAsa mAhitI maLatI nathI. A ja tapasvI lekanA saMghemAMthI lokavastImAM pharIne lokone upadeza karavAvALA judAjudA zramaNasaMdha nIkaLyA. zramaNa zabda zrama dhAtumAMthI nIkaLyo che. teno artha kaSTa karavAvALo evo thAya che. Aje jema zArIrika zrama karavAvALA majUronuM mahattva vadhatuM jAya che, tevI ja rIte buddhanA samayamAM zramaNonuM mahattva vadhatuM hatuM. paNa emanAmAM ane majUromAM phera e hatuM ke, majUra samAjopAgI vastuo pedA karavA mATe mahenata kare che, jyAre zramaNo samAjamAM AdhyAtmika jAgRti pedA karavA mATe mahenata karatA. zarIrane tapazcaryA vaDe A leke kaSTa ApatA, tethI ja kadAca emane Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 samakAlIna dhArmika paristhiti zramaNa saMjJA ApI haze. paNa jaMgalamAM rahetA RSimunio paNa tapazcaryAvaDe zarIrane kaSTa ApatA ja hatA; topaNa temane zramaNa kahetA na hatA. tethI lokonA hita mATe pote zrama karatA hatA, tethI ja temane zramaNa kahevAmAM AvatA hatA, e vadhu saMbhavita che. tresaTha zramaNapaMtha buddhanA samayamAM AvA nAnA moTA tresaTha zramaNa astitvamAM hatA. "thati tAni hAni 4 di' e vAkyamAM je traNa ane sATha mane kahyA che temAM bauddhamatano paNa samAveza thAya che ke nahi, te kahI zakAtuM nathI. teno samAveza thAya che ema mAnI laIe te pAkisAhityamAM aneka jagyAe maLI AvatA bAsaTha matonA (Adi dina) ullekhano artha barAbara bese che. eTale buddhanA zramaNapaMthanI bahAra A samayamAM bIjA zramaNapaMtha hastI dharAvatA hatA, ema nakkI thAya che. A bAsaTha zramaNapathenA mate vIgatavAra batAvavAno prayatna dIdhanikAyanA pahelA brahmajAlasuttamAM karyo che. paNa te kRtrima jaNAya che. je vakhate A sutta lakhAyuM te vakhate bAsaTha saMkhyA uparAMta bIjI vIgatavAra mAhitI rahI na hatI. tethI sutta racanArAoe bAsaTha saMkhyA bharI kADhavA mATe navI vIgate racIne A suttamAM nAkhI. A jUnA bAsaTha zramaNapaMthanI mAhitI naSTa thavAnuM kAraNa e jaNAya che ke, temAM prasiddha evA ghaNuM ja ochA zamaNupaMthe hatA ane nAnA nAnA saMpradAyanA moTA saMpradAyamAM samAveza thato gayo. AjakAlanA bAvAo, sAdhuo vagere pathAnI barAbara gaNatarI karIe to te keTalAye thaze. paNa temAM seMdhapAtra kabIra, dAda, udAsI vagere paMthe AMgaLInA veDhA para gaNI zakAya teTalA ja bAkI raheze. tapazcaryAnA prakAra buddhanA samayamAM sauthI moTA zramaNasaM cha hatA. ane temAM paNa nigraMtha zramaNanA saMpradAyano naMbara pahele Ave che. A Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para bhagavAna buddha paMthanA aitihAsika saMsthApaka pArvamuni hatA. temanuM parinirvANa buddhanA janma pahelAM 193nI sAlamAM thayuM, evuM anumAna bAMdhI zakAya. te pahelAM cALIsa pacAsa varSa te pArvatIrthakara potAnA dharmano upadeza karatA hovA joIe. temanA ane bIjA zramaNasaMghanA nAyakonA matAno vicAra A pachI karavAmAM Avaze. ahIM e lokenI tapazcaryAnAM prakAra kayA hatA te nirdiSTa karavuM egya thaze. kAraNa ke, tethI tApasanI tapazcaryAne paNa thoDeghaNe khyAla AvI zakaze. zramaNonI tapazcaryAnA prakAra aneka suttomAM maLe che. paNa temAMthI manijhamanikAyanA mahAsIhanAda suttamAM AveluM tapazcaryAnuM varNana khAsa mahattvanuM lAgavAthI ahIM tene sArAMza ApuM chuM. bhagavAna buddha sAripurane kahyuM, "he sAripura, meM cAra prakAranuM tapa AcaryuM hatuM, evuM mane sAMbhare che. huM tapasvI thaye, rUkSa thaye, jugupsI thayo ane pravivitta thayo. tapasvitA he sAripura, mArI tapasvitA kevI hatI te huM kahuM chuM. (ni) huM nAge raheto hate. laukika AcAra pALato na hato. hAtha upara bhikSA laIne khAto hato. "bhadanta, ahIM Avo " ema koI kahe te huM sAMbhaLate nahi. "bhadanta, UbhA rahe," ema kAI kahe te sAMbhaLato nahi. beselI jagyAe lAvI ApelA annane, khAsa mane udezIne taiyAra karelA annane ke nimaMtraNano huM svIkAra karate nahi. jemAM anna rAMdhyuM hoya te ja vAsaNamAM te laI AvavAmAM Ave te huM teno svIkAra karatA nahi. UkhaLamAMthI khAvAne padArtha kaI lAvI Ape te huM letA nahi. UmarAnI ke vADanI aMdara rahIne ApelI bhikSA huM svIkArato nahi. be jaNa jamatA hoya temAMthI eke UThIne ApelI bhikSA huM leto nahi. garbhiNI, chokarAne dhavarAvanArI ke puruSa sAthe ekAMtamAM beThelI strIe ApelI bhikSA huM lete nahi. meLAmAM ke jAtrAmAM taiyAra karelA annanI bhikSA huM leto nahi. jyAM Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna dhArmika paristhiti 53 utare Ubho hoya ke mAkhIonI bhIDa ane ghaMghATa hoya, tyAMnI bhikSA huM lete nahi. matsya, mAMsa, surA ItyAdi padArtha lete nahi.*eka ja gharamAM bhikSA laIne eka ja keLiyA upara huM jIvato. athavA be gharomAM bhikSA laIne be koLiyA upara, e pramANe dararoja vadhArato. vadhArate sAta divasamAM sAta gharamAM bhikSA laIne sAta kALiyA khAIne huM raheto. huM eka kaDachI bharIne ja khorAka leto. A rIte sAta divasa vadhArate jaIne sAta kaDachI annathI huM mArI upajIvikA calAvate hate. ekAMtare jamavAnuM rAkhatA. be divasane aMtare jamatA. A rIte upavAsanI maryAdA vadhAratAM jaIne sAta divasane aMtare ke pakhavADiyAmAM eka divasa huM jamata. (I) "zAka, zyAmAka, nIvAra, camAre phekelA cAmaDAnA TukaDA, zevALa, kuzakI, baLI gayeluM anna, kheLa, ghAsa athavA gAyanuM chANa khAIne huM rahetuM. athavA araNyamAM saheje maLatAM kaMdamULo para huM upajIvikA calAvate. huM zaNanAM vastra dhAraNa karate. mizravastro dhAraNa karate. zaba para nAkhelAM vastro dhAraNa karate. rastAparanAM cIMtharAMmAMthI vastro taiyAra karIne huM dhAraNa karatA. valkala dhAraNa karate, ajina mRgacarma dhAraNa karato. kuzanuM banAveluM cIvara dhAraNa karate. bhIMDInuM cIvara dhAraNa karate. mANasanA ke ghoDAnA vALanI kAmaLa athavA ghUvaDanA pIchAMnuM cIvara huM dhAraNa karate. (ni) "huM dADhI, mUche ane vALa kheMcI kADho. Ubho rahIne tapasyA karato. be paga para besIne tapasyA karato. (I) "huM kAMTAonI pathArI para sUta. dahADAmAM traNa vakhata nahAte. AvI rIte huM aneka prakAranuM dehadamana karato. A mArI tapasvitA. *jana sAdhuo mAsya ane mAMsa letA paNa surA letA hoya evo dAkhalo maLatA nathI. mAMsAhAranI carcA agiyAramA prakaraNamAM karI che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha rUkSatA "he sAripura, mArI rUkSatA kevI hatI te kahuM chuM - (ni) aneka varSonI dhULathI mArA zarIra para melane thara jAmyo hatA. jevI rIte ekAda tika vRkSanuM thaDa aneka varSonI dhULathI lapeTAya che, tevo mAro deha thayo hato. paNa A dhULanuM AvaraNa huM jAte ke bIjo koI hAthavaDe lUMchI kADhe evuM mane thatuM na hatuM. AvI mArI rUkSatA hatI. jugupsA have mArI jugupsA kevI hatI te kahuM chuM - (ni) huM khUba kALajIpUrvaka jato Avate. pANInA TIpA para paNa mane utkaTa dayA hatI. AvI viSama sthitimAM sapaDAyelA sUkSma prANIne mArAthI nAza na thAya, e mATe huM khUba saMbhALa lete. evI mArI jugupsA hatI. (jugupsA eTale hisAne kaMTALA.) praviviktatA "he sAripura, have mArI praviviktatA kevI hatI te kahuM chuM - (I) huM jyAre koI jaMgalamAM raheto tyAre kaI govALa, ghAsa vADhavAvALo, lAkaDAM kApavAvALo ke jaMgalanI dekharekha karavAvALo mANasa mArI najare paDatuM tyAre huM nibiDa jaMgalamAM, UMDA ke sapATa pradeza para ekadama bhAgI jato. mAre hetu e hato ke te mane jovA na pAme. jevI rIte kaI araNyamRga mANasane joIne bhAgI chUTe che tevI rIte huM bhAgI chUTato. AvI mArI praviviktatA hatI. vikaTa bhajana (I) " jyAM gAyo bAMdhavAnI jagyA hoya ane jyAMthI tAjetaramAM gAyo caravA gaI hatI, tyAM hAtha ane paga para cAlatA jaIne huM vAcharaDAMnuM chANa bhakSaNa karatA. jyAM sudhI mArAM malamUtra cAle tyAM sudhI tenA para ja huM mAre nirvAha calAvatA. evuM mAruM mahAvikaTa bhajana hatuM. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna dhArmika paristhiti ya upekSA (ni) " huM ekAda bhayAnaka jaMgalamAM rahetA. jo kAi paNa vItarAgI te jaMgalamAM Ave te tenA rUvAM khaDAM thAya evuM bhayaMkara e jaMgala rahetuM ziyALAmAM bhayaMkara himapAta thatA hoya tyAre huM khullI jagyAmAM rahetA ane divase ja'galamAM bharAI jatA. unALAnA chellA mahinAmAM huM divasanA khullI jagyAmAM rahetA ane rAtanA jaMgalamAM ghUsI jatA. zmazAnamAM mANaseAnAM hADakAM mAthA nIce rAkhIne huM sUI jatA. gAmaDiyA leAkeA AvIne mArI para thUMkatA, pezAba karatA, dhULa nAkhatA ke mArA kAnamAM saLIe nAkhatA. teApaNu temanA viSe mArA manamAM kathAreya pApamuddhi jAgI nathI. AhArakata ( I ) " AhArathI Atmazuddhi thAya che evI keTalAka zramaNAnI ane brAhmaNAnI mAnyatA che. tee phakta khAra khAI te rahe che, kherAnuM sUryuM khAya che, kherAnA kADhA pIe che athavA khIjo kAI paNa padArtha khArAneA ja karIne khAya che. huM eka ja khera khAI ne rahetA, evuM mane yAda che. huM sAraputta, tuM evuM nA mAnatA ke te vakhate khera ghaNAM meTAM haze. Aje jevAM kheAra che tevAM ja te vakhate paNu hatAM. A rIte eka ja khera khAI te rahevAthI mAruM zarIra khUba kRza thaI jatuM. AsIta' vallInI ke kAlavallInI gAMTheAnI jema mArA sAMdha e spaSTa dekhAtA hatA. mArA kiTabaMdha UMTanA pagalA jevA dekhAtA. mArI pIThanI karADa sUtaranI takalIonI mALA jevI dekhAtI. bhAMgelA dharanA vAMsa jema UMyAnIyA thAya che, tevI hAlata mArI pAMsaLIonI thaI. UMDA kUvAmAM paDatI nakSatrAnI chAyAnI jema mArI kIkI UMDI gaI. kAcu kaDavuM tuMbaDu kApIne taDakAmAM nAkhavAthI te jema karamAI jAya che tevI rIte mArA mAthAnI cAmaDI karamAI gaI. huM peTa para hAtha pheravavA mAMDuM teA pIThanI kareDa ja mAre hAthe lAgatI. tenA para hAtha pheravuM tyAre peTanI cAmaDI hAthe AvatI. AvI rIte mArI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddhe para pIThanI karADa ane peTanI cAmaDI eka thaI gaI hatI. jhADA ke pezAba mATe huM esavA jatA tyAre huM tyAM ja paDI jateA. zarIra upara hAtha pheravuM teA mArA duLa thayelA vALa nIce kharI paDatA. te upavAsane lIdhe mArI AvI avasthA thaI. < keTalAka zramaNA ane brAhmaNo maga khAIne rahe che, tala khAI te rahe che ke cekhA khAI ne rahe che. A padArthothI Atmazuddhi thAya che evI emanI mAnyatA che. he sAriputta, huM eka ja tAneA, ceAkhAnA ke maganA dANA khAI te jIvatA hatA. te vakhate A dANAe vadhu meTA hatA ema nA mAnIza. te AjanA jevA ja hatA. A upavAsathI mArI sthiti tevI ja ( upara varNavyA mujaba ) thatI.'' muddaghoSAcAryanuM kahevuM evuM che ke bhagavAne A tapazcaryA kAI pUrvajanmamAM karI. te vakhate khera vagere padArtha hamaNAMnA jevAja hatA, e kathana parathI budheASAcAryanuM kahevuM yuktika jaNAya che. yuddhanA vakhatamAM je je bhinnabhinna tapazcaryAe pracatrita hatI tenuM nirakatva batAvavA mATe suttanA kartAe uparanuM lakhANa bhagavAnanA meDhAmAM mUkyuM che, e kahevAnI jarUra nathI. TIpamAM ApelA pheraphAra sivAya (ni ) vibhAga nIce AvelI tapazcaryA nithA ( jaina sAdhuo ) karatA hatA. Aje paNa vALa kheMcI kADhavAnI, upavAsAdi karavAnI vagere prathA te leAkAmAM cAlu che. (4) vibhAga nIce AvelI tapazcaryAM tirapaMthanA zramaNA ane brAhmaNA karatA hatA. temAMnA dhaNAkharA prakAro bAvAo, sAdhue vagere lekAmAM hajI paNa cAlu che. maLamUtra khAvAnA rivAja peAtAnAM maLamUtra khAvAnA rivAja hajI paNa adherI jevA paMthamAM cAlu che. ema dekhAya che. kAzImAM tela gasvAmI nAmanA eka prasiddha saMnyAsI thaI gayA. tee nAgA rahetA. temanI jema nAgA karavAvALA khIjAye dhaNA paramaha`sA kAzImAM hatA. te vakhate Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna dhArmika paristhiti 57 gathvIna nAmane (ene kAzInA leke geviMda sAheba kahetA ) khUba ja lokapriya kalekaTara hato. hiMdu lekanI rItabhAtane teNe khUba sahAnubhUtipUrvaka abhyAsa karyo ane A nAgA bAvAo laMgoTI paherIne pharatA hatA te mATe teNe nIcenI yuti che. rastAmAM pharate nAgA sAdhu maLe ke polIsa turata ja tene sAhebanI pAse laI jatA. sAheba tene pUchato, "tame paramahaMsa che?" te hA kahe eTale te tene pitAnuM anna khAvAnuM kahetA. A vAta nAgA sAdhune gaLe UtaratI nahi. eTale geviMda sAheba kaheto, paramahaMsa kazo ja bheda rAkhato nathI, evuM zAstramAM kahyuM che; ane tamArA manamAM te bhedabhAva che; tethI tamArAthI nAgA nahi karAya." A pramANe ghaNuM nAgA bAvAone teNe laMgoTI paheravAnI pharaja pADI. Avo ja prasaMga ekavAra telaMgasvAmI para Avyo. polIsa svAmIne laIne kalekaTaranA baMgalA upara gayA che, evA khabara maLatAM ja temanA ziSyo ane pUjake, moTA moTA paMDito ane bIjA pratiSThita leke sAhebanA baMgalA upara gayA. sAhebe badhAne besADI daIne telaMgasvAmIne prazna pUchyuM, "tame paramahaMsa cho ?" svAmIe hA kahetAM ja sAhebe bIje savAla pUchyo, "tame mAre tyAMnuM anna khAzo?" tyAre svAmIe kahyuM, "tame mAruM anna khAzo ? " huM paramahaMsa nathI, chatAMya game tenuM anna khAuM chuM." sAhebe javAba Apyo. svAmIe tyAM ne tyAM potAnA hAtha upara ja jhADo karyo ane te hAtha sAhebanI sAme dharIne svAmIe govida sAhebane kahyuM, "A le mAruM anna. A tame khAI batAvo." sAheba khUba ja akaLAyo ane khijAIne belyo, "A kAMI mAre khAvA jevuM anna che?" tyAre svAmI te badhuM khAI gayA ane temaNe hAtha cATIne sApha karyo. sAhebe svAmIne choDI mUkyA, eTaluM ja nahi paNa pharI tenI tapAsa paNa karI nahi. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 bhagavAna buddha huM 1902nI sAlamAM kAzI hatA, tyAre kAzInA paMDitoe A vAta khUba AdarathI kahelI meM sAMbhaLI. paNa te pahelAM "kAzIyAtrA" nAmanA pustakamAM te vArtA tevI ja AdarabuddhithI lakhelI meM vAMcI. Adhunika tapasyA A ja telaMgasvAmI bhAre ThaMDInA divasomAM phakta mAthuM bahAra rAkhIne gaMgAmAM besI jatA; ane bhAre unALAmAM jyAM cAlavAthI page phellAM nIkaLe tevI gaMgAnI retImAM besI rahetA. leDhAnA kAMTAonI khATa banAvIne tenA para sUnArA bAvAo ghaNAe joyA haze. 1902nI sAlamAM Avo eka bAvo kAzImAM biMdumAdhavanA maMdiranI pAse raheto hato. lAkaDAnI laMgoTI paherIne pharavAvALA bAvAo paNa mArA jovAmAM AvyA che. zramano tapazcaryA viSene Adara upara Apela tapazcaryAnA prakAromAMthI zAka, zAmAka ane araNyamAM saheje maLatAM phalamUlAdi khAIne rahevuM, e prakAra araNyamAM rahetA RSimunio AcaratA hatA. teo valkala paheratA ane ghaNe bhAge agnihotra paNa rAkhatA. paNa navA nIkaLelA zramaNasaMpradAye agnihotrano tyAga karyo ane araNyamAM rahetA RSimunionI ghaNIkharI tapazcaryAo svIkArIne temAM cAmaDAnA TukaDA vagere khAvAnI tapazcayone umero karyo. buddhanA samayamAM nigraMtha (jeno) ne saMpradAya jeramAM hato e upara kahyuM ja che. A uparAMta pUraNakAzyapa, makakhali gosAla, ajita kesakambala, pakudha kAtyAyana ane saMjaya belaThThaputta e pAMca zramaNanAyakAnA zramaNa saMpradAya ghaNuM prasiddha hatA. A lekenA tattvajJAnane vicAra saMkSepathI sAtamA prakaraNamAM karyo che. te uparathI ema jaNAze ke temanAmAM tattvanI bAbatamAM ghaNe matabheda hato; tema chatAMya be vAtomAM temanI ekavAkyatA hatI- (1) te badhAne yajJayAga pasaMda na hatA, ane Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna dhArmika paristhiti (2) tapazcaryA viSe temanA manamAM kaMIka aMze Adara hato. zramaNanuM pracArakArya A ane bIjA zramaNonuM lekepara ghaNuM vajana hatuM e upara kahyuM ja che. A zramaNo pUrvamAM caMpA (bhAgalapura), pazcimamAM kuruone deza, uttaramAM himAlaya ane dakSiNamAM vidhya-e badhAnI vaccenA pradezamAM comAsAnA cAra mahinA bAda karatAM bAkInA ATha mahinAomAM satata bhramaNa karatA ane pitAnA matone lekamAM pracAra karatA. AthI lokamAM yajJayAga mATe anAdara ane tapazcaryA mATe Adara utpanna thaye. yajJayAgonI vyApti paraMtu rAjAone yuddhamAM vijaya meLavavA khAtara yajJayAga karavAnI AvazyakatA jaNAtI hatI. yajJayAga cAlu rAkhavA mATe kaselenA senadi rAjAe uThThA gAma pokharasAti (pauSkarasAdi) brAhmaNane ane sAlavatikA gAma hicca (lauhitya) brAhmaNane, tema ja magadhadezamAM bibisAra rAjAe caMpA gAma seNadaMDa brAhmaNane ane khANumata gAma kUTadanta brAhmaNane inAma ApyAnA dAkhalA dIghanikAyamAM maLe che. A sivAya khuda pesenadi rAjA yajJayAga karato hato, ema kesalasaMyuttanA navamA sutta parathI jaNAya che. paNa A yajJayAgonI vyApti kAsalano pasenadi ane magadhane biMbisAra e benAM rAje pUratI ja hatI. kAraNa ke moTA moTA yajJayAga karavA e rAjAo ane vatanadAra brAhmaNone mATe ja zakya hatuM. AvA bhAre yajJa karavA sAmAnya janatAnI zaktinI bahAra hevAthI yajJayAgAnI nAnI AvRttio nIkaLI hatI. amuka jAtanA lAkaDAnI amuka prakAranI darvIvaDe tuSa, kuzakI, khAsa prakAranA cokhA, viziSTa jAtanuM ghI, khAsa prakAranuM tela, amUka prANIonuM lehI vagereno homa karavAthI amuka prakAranI kAryasiddhi thAya che ema kahI keTalAka brAhmaNo leke pAse homa karAvatA ane keTalAka Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha zramaNe paNa AmAM bhAga letA, ema dIghanikAyamAM AvatA ullekho uparathI dekhAya che A lake kAryasiddhi mATe hAma karatA hatA, tema chatAMya teo tenI gaNanA dhArmika vidhimAM nahotA karatA ema lAge che. kAraNa ke, AvA hema karavAvALA brAhmaNane ane zramaNane leke khAsa mAna ApatA nahatA. devatAonI pUjA AjakAla hiMduo jevI rIte devadevatA, yakSa, pizAca vageremAM mAne che ane temane zAMta karavA mATe balidAna kare che, tevI ja rIte buddhanA samayamAM hiMdu leke devatAone mAnatA ane balikarma karatA. khAsa pharaka eTalo ja ke AjakAlanA ghaNAkharA devane pUjArIonI jarUra paDe che ane te ghaNe bhAge brAhmaNe hoya che. A uparAMta hAlanA devo buddha samayanA devenI jema kAlpanika hovA chatAM, temAMnA ghaNAkharAnAM purANe thaI gayAM che. A prakAra buddhanA samayamAM na hatA. vaDalAnA jevA vRkSa upara, keAI DuMgara upara ke vanamAM mahAnubhAva devatAono nivAsa hoya che ane temanI mAnatA rAkhavAthI teo prasanna thAya che, evI lekenI mAnyatA hatI; ane bakarAM, maraghAM ItyAdi prANIone bhega ApIne teo pitAnI mAnatA pUrI karatA. palAsa jAtakanI (naM. 307) sthAparathI dekhAya che ke devatAonI pUjA brAhmaNe paNa karatA, paNa temaNe te devatAonuM pUjArIpada pitAnI upajIvikAnA sAdhana tarIke pitAnA ja hAthamAM rAkhyuM hoya, e purA kyAMya maLato nathI. Aje jevI rIte dagaDabA, hasobA ke jakhAI-jokhAIne mATe pUjArI brAhmaNe nathI tevI ja rIte te vakhate badhA ja devatAone mATe pUjArIo na hatA. lekA mAnatA rAkhatA ane madhyasthI vinA pitAne hAthe ja balidAna ApatA. sujAtAe vaTavRkSavAsI devatAne dUdhanI khIra ApavAnI mAnatA rAkhI ane aMte te jhADa nIce beThelA gotama bedhisattvane ja teNe te khIra ApI, e kathA bauddha sAhityamAM * dIghanikAya-brahmajAla, sAmAkhyaphala vagere sUtro juo. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna dhArmika paristhiti prasiddha che ane bauddha citrakaLA upara tenI sarasa asara thaI, ema jaNAya che. TUMkamAM, A devadevatAonI pUjAmAM pUjArI brAhmaNanI jarUra na hatI. zramaNane utkarSa A devatAo mATe purANa ane pUjArIo nahi hovAthI temane arvAcIna prakAranuM dhArmika svarUpa maLyuM na hatuM. badhI kakSAonA loko pitAnA upara AvanAra Apatti TALavA mATe athavA pote karela mAnatAne laIne devatA prasanna thAya eTalA khAtara tene balidAna ApatA. paNa A kAryane teo dhArmika gaNatA nahotA. brAhmaNonA yajJayAgAne vedono ane vaidika sAhityano Teko maLavAthI temanI gaNanA dhArmika kAryomAM thatI hatI. paNa A yajJayAgo khUba kharcALa hovAthI sAmAnya lekanI zaktinI bahAra hatA. tene mATe seMkaDo gAya ane baLada mArI nAkhavAmAM AvatAM. khetI mATe upayogI janAvarone rAjAo ane bIjA pratiSThita leke jabaradastIthI laI jatA hovAthI sAmAnya lekAmAM yajJayAga khUba ja aLakhAmaNa thatA gayA hatA. AthI UlaTuM zramaNane sAmAnya leke sanmAnapUrvaka AvakAratA, comAsAmAM jhUMpaDAM vagere bAMdhIne temanI rahevAnI vyavasthA karatA ane temano upadeza sAMbhaLavA tatpara rahetA. AthI zramaNasone jhapATAbhera utkarSa thato gayo. upaniSatkAlIna RSi AjakAla evI mAnyatA pracalita che ke vedomAMthI upaniSada nIkaLyAM ane temAMthI bauddha, jaina ItyAdi dharma nIkaLyA hovAthI te paNa badhA vaidika dharma ja che. paNa bauddhonI ane jenI paraMparA veda ke upaniSadamAMthI nIkaLI nathI; vedakALanA pahelAM madhya hiMdustAnamAM je RSimunionI paraMparA astitvamAM hatI, temAMthI te paraMparAo nIkaLI che, e uparanA vivecana parathI spaSTa thaze e mane vizvAsa che. te paNa upaniSadamAM jemanuM varNana Ave che te brAhmaNanI Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha buddhanA samayamAM kevI sthiti hatI tene TUMkAmAM vicAra karavo ayogya nahi thAya. AraNyake ane upaniSada buddhanA samaya pachI ghaNe varSe racavAmAM AvyAM, e meM mArA "hiMdI saMskRti ane ahiMsA ' nAmanA pustakamAM batAvI ApyuM che (pR. 48-pa0 juo). paraMtu upaniSadamAM varNavelA brAhmaNo jevA keTalAka brAhmaNa ane kSatriya buddhanA samayamAM hatA, evuM mAnavAmAM kazI ja harakata nathI. paNa temAMnA ghaNuMkharA homahavanano dharma tajIne zuddha zramaNa thaI jatA hatA, evuM jAtakamAMnI ghaNI vArtAo uparathI dekhAya che. udAharaNarUpe naMguThThajAtakane (naM. 144) sArAMza ahIM ApIza. vArANasImAM brahmadatta rAjA rAjya karato hato tyAre bedhisatva audIcya brAhmaNakuLamAM janmyA. tenA janmadivase tenAM mAbApe jAtAgni sthAo ane te soLa varSano thayA pachI teNe tene kahyuM, "dIkarA, tArA janmadivase A agni sthApavAmAM Avyo che. je tAre gRhastha thaIne rahevuM hoya to tuM traNa vedanuM adhyayana karaje; paNa je tAre brahmalokaparAyaNa thavAnI IcchA hoya, to A agni laIne araNyamAM jaje ane tenI sevA karIne brahmadevanI ArAdhanA karaje ane brahmaparAyaNa thaje." bodhisatvane gRhasthAzrama gamatuM na hato. pitAne jAtAgni laIne te araNyamAM gayA ane tyAM Azrama bAMdhIne te agninI sevAmAM te jIvana vitADavA lAgyA. eka divase eka kheDUte bodhisattvane dakSiNamAM eka baLada Ape. tenuM balidAna ApIne agnidevanI pUjA karavAne badhisatvane vicAra hato. paNa AzramamAM mIThuM khalAsa thaI javAthI te levA mATe teo gAmamAM gayA tyAre ahIM keTalAka guMDAo te baLadane mArIne pitAne joItuM hatuM teTaluM tenuM mAMsa asihetrapara rAMdhIne khAI gayA ane vadheluM mAMsa pitAnI sAthe laI gayA. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna dhArmika paristhiti bodhisattva mIThuM laIne pAchA AvIne jue che tyAM baLadanuM cAmaDuM, pUchaDuM ane tenAM hADakAM ja tyAM rahyAM hatAM. teNe manamAM vicAyuM, "A agnideva pitAnA ja balinuM rakSaNa karI zakato nathI; te pachI e mAruM rakSaNa zI rIte karaze?" ema vicArI teNe pitAnuM agnihotra pANImAM pheMkI dIdhuM ane pote RSipravajyA lIdhI. buddhane upadeza sAMbhaLIne uvelakAzyapa, nadIkAzyapa ane gayAkAzyapa e traNa brAhmaNabaMdhuoe pitAnAM agnihe nadImAM pheMkI dIdhAnI kathA bauddhasAhityamAM jANItI che. upaniSadanA RSio keTalAka brAhmaNamAM Ama ughADI rIte zramaNadharma svIkAravAnI himmata na hatI. teo vaidika yajJayAga ane zramaNanuM tattvajJAna e benI vacce jholA khAtA hatA; azvamedhAdi upara rUpake racIne temAMthI ja Atmatattva kADhavAne teo prayatna karatA hatA. dA. ta., bRhadAraNyaka upaniSadanA pahelA adhyAyanA bIjA brAhmaNanI zarUAtamAM AvatI kathA juo. tyAM RSi kahe che, "A duniyAmAM utpattinA pahelAM kazuM ja na hatuM. badhuM mRtyuthI chavAyuM hatuM. AnuM kAraNa khAvAnI icchA. kAraNa ke khAvAnI IcchAne ja mRtyu kahe che. tene AtmavAna thavAnI IcchA thaI.moTA yajJavaDe mAre pharIthI yajana karavuM, evI te mRtyune icchA thaI AvI kAmanA karIne te zrAMta thaya; tapa karavA lAgyo. te zrAMta ane tapavaDe tapta thayelA mRtyumAMthI yaza ane vIrya pedAM thayAM. prANa e ja yaza ane te ja vIrya che. A rIte te prANa zarIra choDIne cAlyA gayA tyAre prajApatinuM zarIra phUlI gayuM. te paNa tenuM mana te zarIramAM hatuM. A mAruM zarIra medhya (yattiya) thAya ane te vaDe huM AtmavAna (AtmakhvI) thAuM, evI teNe kAmanA karI. jyAre A zarIra mArA viyogavaDe yaza ane vIryathI virahita thatuM cAlyuM, kUlI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha gayuM, tyAre te azva (phUlelo) thayo. ane jethI te medhya thayuM tethI te ja azvamedhanuM azvamedhatva che. je A azvane A mujaba oLakhe che, te ja azvamedhane jANe che." AmAM azvamedhane bahAne tapazcaryApradhAna ahisAdhama kahevAno prayatna dekhAya che. khAvAnI IcchA e ja mRtyu. te AtmavAna thayo eTale tene vyaktitva AvyuM ane kramazaH tene yajJanI icchA thaI AvI. te IcchAmAMthI yaza ane vIrya e be guNa nIkaLyA; te ja sAcA prANa kahevAya. te je nIkaLI jAya te zarIra marI jaIne phUlI gayA jevuM (azvayita) thayuM ema samajavuM. ane te bALI nAkhavAne yogya che. A tattva je jANe che te ja azvamedhane oLakhe che. chAMdogya upaniSadamAM pravAhaNa jevali aruNanA putrane kahe che, " he gautama, ghuleka e ja agni che. Aditya e ja tenI samidhA, kiraNa e ja dhUma, divasa e ja javAlA, candramAM e ja aMgAra ane nakSatro e ja taNakhA (vikuliga) che." (chAM. u. 54). A uparathI ema dekhAze ke A brAhmaNa RSinA mana para zramaNa saMskRtinI pUrI asara thaI hatI; paNa vyavahAramAM te tavonuM khulI rIte pratipAdana karavuM temane yogya jaNAtuM na hatuM, ane tethI ja AvI rUpakAtmaka bhASAno teo upayoga karatA hatA. upaniSadanA traSio paNa jAtibheda mAnatA na hatA pahelAMnA RSimuniomAM, zramaNomAM ane upaniSadanA RSiomAM eka bAbata paratve jarUra ekatA hatI. e bAbata che jAtibhedanI. mAtaMga RSinI vAta AvI ja che. te uparathI RSimuniomAM jAtibheda na hate e spaSTa thAya che. zramaNomAM te jAtibhedane jarAya avakAza naha ane upaniSadanA RSio paNa jAtine jhAjhuM mahattva ApatA na hatA e nIcenI vArtA parathI dekhAze. satyakAme pitAnI mA jabAlAne kahyuM "mA, huM brahmacaryanuM AcaraNa karavA mAguM chuM. (brahmajJAna meLavavAnI IcchA karuM chuM.) mAruM Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 samakAlIna dhArmika paristhiti gotra kayuM che te mane kahe. teNe tene kahyuM, "beTA, huM e jANatI nathI. juvAnImAM huM ghaNA lekenI sAthe rahI (vadyauM vArtA) chuM ane tAre janma thayo. tethI tAruM gotra huM jANatI nathI. mAruM nAma jabAlA ane tAruM nAma satyakAma che, tethI te satyakAma jAbAla che ema kaheje." teNe ( satyakAme) hAridumata gautamane kahyuM, "ApanI pAse brahmajJAna zIkhavAnA uddezathI huM Avyo chuM." gautame pUchayuM, "tAruM gotra kazuM?" satyakAma bolyA, "te huM jANato nathI. meM mArI mAne pUchavuM. paNa teNe kahyuM ke juvAnImAM ghaNuM puruSo sAthe saMbaMdhamAM AvavAthI mane gotranI khabara nathI. tethI tuM satyakAma jAbAla che ema kaheje." tene gautame kahyuM, " tuM satyathI myuta thayo nathI. abrAhmaNane mATe A zakaya nathI mATe tuM samidhA laI Avaje. huM tAruM upanayana karIza." ema kahIne A RSie tenuM upanayana karyuM. ( chAM. u. 44) guptanI kArakirdIthI jAtibheda majabUta thaye upaniSadanA RSio jAtibheda pALatA hatA, tema chatAMya jAti karatAM teo satyane vadhu mahatva ApatA e satyakAmanI vArtA uparathI sAbita thAya che. paraMtu te ja upaniSadone samanvaya karavAno prayatna karanAra bAdarAyaNa vyAsa ane bhASyakAra zaMkarAcArya jAtibhedane keTaluM mahattva Ape che te juo - zravaNAdhyayanArthapratiSedhAtsmRtezca / a. 1/3/38 itazca na zUdrasyAdhikAraH / yadasya smRteH zravaNAdhyayanArthapratiSedho bhavati / vedazravaNapratiSedho vedAdhyayanapratiSedhastadarthazAnAnuSThAnayozca pratiSedhaH zUdrasya smaryate / zravaNapratiSedhastAvat 'athAsya vedamupazRNvatastrapujatubhyAM zrotraprapUraNam ' iti / padyuha vA etat zmazAnaM yacchUdrastasmAcchUdrasamIpe nAdhyetavyam' iti c| ata evaadhyynprtissedhH| yasya hi samIpe'pi nAdhyetavya bhavati, sa kathamazrutamadhIyIta / bhavati ca vedozcAraNe Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 bhagavAna buddha jihvAcchedo dhAraNe zarIrabheda iti / ata eva cArthAdarthajJAnAnuThAnayoH pratiSedho bhavati 'na zUdrAya matiM dadyAt' iti / (brahmasUtrarAAMmAnya a. 2/3/28) " " ane tethI ja zUdrane ( brahmajJAnaneA ) adhikAra nathI. kAraNa ke smRtie tene veda sAMbhaLavAne ane adhyayana karavAne pratiSedha karyAM che. vedazravaNanA pratiSedha, vedAdhyayananA pratiSedha ane tenuM ajJAna tathA anuSThAnane pratiSedha, smRtie zUdrane mATe karyAM che. zravaNupratiSedha A pramANe: * te vedavAkaya sAMbhaLe te tenA kAna lAkhathI ane sIsAthI bharavA. 'zudra eTale pagavALuM smazAna. tethI zudranI najIka adhyayana karavuM nahi.' ane tethI ja adhyayana pratiSedha paNa thAya che. kAraNa ke jenI najIkamAM paNa adhyayana karI zakAya nahi, te pote zrutinuM adhyayana kevI rIte karaze? ane te veccAraNa kare teA tenA jihavAccheda karavA, ( vedamaMtranuM) dhAraNa kare teA tene mArI nAkhavA ( zarIrabheda karavA, evuM kahyuM che. tethI teNe vedanuM arthajJAna ane anuSTha!na karavuM nahi e siddha cAya che. zudrane mati ApavI nahi.' " zz z zaMkarAcArye zUdro para julama karavA mATe lIdhelA AdhAra gautamadha sUtra ityAdi gupta rAjAenA samayamAM racAyelA graMthAnA che. eTale samudraguptathI ( i. sa. nA cothA saikAthI ) te eka zaMkarAcArya sudhI (i. sa.nA navamA saikAnA prAraMbha sudhI) ApaNA brAhmaNa pUrvajoe zUdrone khAvIne peAtAnuM prabhutva kAyama rAkhavA prayatna satata cAlu rAkhyA hatA, ema jaNAya che. dhama satrakAra ane zaMkarAcArya e emAM phera eTaleA ja ke sUtrakAronA samayamAM musalamAnee A pradezamAM praveza karyAM nahAtA ane zaMkarAcAryanA vakhatamAM siMdha deza musalamAnanA kabajAmAM gayeA hatA ane tyAM musalamAnI dhanA satata prasAra cAlu hatA. temanI pAsethI te ApaNA AcAye samAnatAne pADe levA joitA hatA. paNa tema na karatAM A AcAya peAtAnuM jAtibhedanuM TaTTu AgaLa dhapAvatA ja rahyA. tenAM pariNAmeA A Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna dhArmika paristhiti 67 dudaivI dezane kevAM sahana karavAM paDyAM, te itihAsa kahI ja Ape che. phrI sAdhvIonA saMgha tapasvI RSimuniemAM athavA vaidika RSiomAM strIone samAveza nahetA thayA. gArgI vAcanavI jevI strI brahmajJAnanI carcAmAM bhAga letI hatI paNa temanA svataMtrasaMdha na hatA. strIonA svataMtra saMdhA yuddhanA samaya pahelAM eka be saikAmAM ja sthapAyA. temAMnA sauthI jUnA saMdha jaina sAdhvIone saMdha hatA, ema lAge che. A jaina sAdhvIe vAdavivAdamAM kuzaLa hatI, evuM bhadrA kuMDalakezA ityAdikAnI vAto parathI jaNAze. pahelAMnA RSimunio jaMgalamAM rahetA ane gAmeAmAM bhAgye ja AvatA. tethI temane mATe strIenA saMdha sthApavA zakaya nahotuM. paraMtu zramaNu leke vastInI AsapAsa rahetA ane te samayanI paristhiti anukULa heAvAthI teo strIenA saMdha sthApI zakayA. jaina ane bauddha sAhitya vAMcatA eka khAsa vAta jaNAya che te e ke, te vakhatamAM strIe paNa puruSanI jema dhArmika bAbateAmAM AgaLa vadhI hatI. AnuM kAraNa gaNusattAka rAjyAmAM strIne pUrNa svAtaMtrya hatuM, e che. bhagavAna buddhe vajjIene je unnatinA sAta niyame ApyA, temAMnA pAMcamA e che ke, sroenuM sanmAna jALavavuM joi e; vivAhita ke avivAhita strIpara kAI paNa jAtane baLAtkAra thavA devA joie nahi.' buddhanA maraNa sudhI te! vajjIe A niyamane anusarIne vartAtA hatA. vajjIAnI jema mallAnA rAjyamAM paNa strIonuM mAna jaLavAtuM hatuM, ema mAnavAmAM vAMdhe nathI. aMga, kAzI, zAkaca, kAliya vagere gaNusattAka rAjyeAnuM svAtaMtrya naSTa thayuM hatuM, tema chatAMya aMtargata vyavasthA temanA hAthamAM hovAthI temanAM rAjyAmAM strIsvAtaMtryane khAsa nukazAna paheAMcyuM nahotuM. ' kha. u. 3/6/1 ityAdi, # bauddhsa'dhanA paricaya, pR. 214-217 jhue. * Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha magadha ane kAsala e dezamAM ekasattAka rAjyapaddhati daDhamULa thaI hatI, tema chatAMya te dezanA rAjAe asalanI gaNasattAka rAjyapaddhatinuM pUrepUruM umUlana nahotA karI zakyA. bibisAra mahArAjAe athavA pasanadi mahArAjAe koI paNa strIne jabaradastIthI pitAnA janAnakhAnAmAM dAkhala karI hoya, evo dAkhala kyAMya jaDato nathI. keTalAMka esattAka rAjyomAM strIonuM mAna gaNasattAka rAjyapaddhati lekenA smaraNamAMthI bhUMsAvA lAgI ane ekasattAka rAjyapaddhati jema jema prabaLa thatI gaI, tema tema strIonuM svAtaMtra paNa naSTa thavA lAgyuM. tema chatAM keTalAka rAjAo strIonuM yogya mAna jALavatA ema unmAdayanI (ummadaMtI)nI vArtA uparathI jaNAze.* bodhisatva zivirAjakuLamAM janmyA. tene zivikumAra kahetA. zivirAjAnA senApatine putra abhipAraka ane zivikumAra samavayaska hatA. te baMnee takSazilA jaIne zAstrAdhyayana karyuM. bApanA mRtyu pachI zivikumAra rAjA thayA ane senApatinA mRtyu pachI teNe abhipArakane senApati karyo. abhipArake unmAdayaMtI nAmaka atyaMta susvarUpa zreSTha kanyA sAthe lagna karyuM. rAjA nagarapradakSiNa mATe nIkaLyo tyAre bArImAM UbhelI unmAdayaMtI sAthe tenI najara maLI gaI. rAjA tenA para mehita thaIne unmatta thayo ane rAjamahelamAM jaIne bichAnA para paDyo rahyo. abhipArakane A vAtanI khabara paDI, tyAre rAjA pAse jaIne potAnI strIne svIkAra karIne unmattapaNuM mUkI devAnI tene rAjAne prArthanA karI. AthI rAjA bhAnamAM Avyo ane bolyo, "A ziviono dharma nathI. huM zivione AgevAna chuM; ane zivionA dharmanuM pAlana karavuM e mAruM kartavya che; tethI mArA citta vikArane vaza thavuM mane yogya nathI." * A kathA vistRta ane rocaka che. tene sArAMza mAtra ahIM * umedatI jAtaka naM. ra7. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna dhArmika paristhiti Apyo che. A kathA lakhAI tyAre gaNasattAka rAjyapaddhati taddana naSTa thaI hatI ema dekhAya che. tathApi zivio jevA gaNasattAka rAjAonI strIo vizenI pharaja zI che e te barAbara jANato hate; ane te sarvasattAdhArI rAjAoe dhyAnamAM rAkhavuM joIe e tene hetu hato. zivikumAranA bhASaNane atte teNe A gAthA mUkI che - netA pitA uggato raTThapAlo dharma zivInaM apacAyamAno / so dhammamevAnuvicintayanto tasmA sake cittavase na vatte // ha zivione netA, pitA ane rASTrapAlaka AgevAna chuM. tethI zivionA kartavyane mAna ApIne ane zivione dharmane pUre khyAla rAkhIne huM mArA pitAnA cittavikArane vaza nahi thAuM.' bALalagnanI prathA A vAtanI asara bauddha rAjAo upara te sArI thaI hovI joIe. paNa AmAMthI bIjI ja eka kharAba prathA nIkaLI hoya ema jaNAya che. brahmadezanA rAjAo vivAhita strIne potAnA janAnakhAnAmAM rAkhatA na hatA; vivAhita strIne pati pitAnI strI sAthe chUTAcheDA laIne tene rAjAne soMpI devAnuM svIkAre, to paNa te bhAre adharma che evuM rAjAo mAnatA hatA. paNa teo avivAhita strIne tenAM mAbApanI saMmati vinA ja niHsaMkoca upADI jatA. rAjA pitAnI kanyAne jabaradastIthI upADI jaze, e DarathI mAbApa dIkarInAM lagna nAnapaNamAM ja karIne tenA gaLAmAM maMgaLasUtra bAMdhI detAM. A lagno taddana banAvaTI rahetAM. chokarIo patine ghera jatI na hatI, eTaluM ja nahi paNa pahelA patine choDIne bIjA game tenI sAthe paraNavAnI temane saMpUrNa Ta hatI. rAjAonA julamamAMthI chekarIonuM rakSaNa karavAno phakta A ja upAya hato. hiMdustAnamAM bALalagnanI daDhamULa thayelI rUDhi Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 bhagavAna buddha AvI paristhitimAMthI ja pedA thaI haze ke kema, te kahI zakAtuM nathI. paNa A rUDhi buddhanA samayamAM sArvatrika thaI na hatI ane ekasattAka rAjyapaddhati majabUta thayA pachI teNe dhArmika svarUpa lIdhuM, emAM zaMkA nathI. hiMdustAnamAM gaNasattAka rAjyapaddhatine vikAsa thayo hota, te bALavivAhane lezamAtra uttejana maLyuM na heta e kahevAnI jarUra nathI ja. cAra prakAranA zramaNabrAhmaNo buddhanA samaya sudhImAM cAra prakAranA zramaNabrAhmaNe thayA. AnA viSenuM eka rUpaka ane tenuM spaSTIkaraNa majhimanikAyanA nivAsuramAM maLe che. tene sArAMza nIce mujaba che - bhagavAna buddha zrAvastImAM anAthapiDikanA ArAmamAM rahetA hatA tyAre teNe bhikSuone uddezIne kahyuM, "bhikSuo, bIDa ugADanAra mANasa mRgonA kalyANa mATe ugADato nathI. e bIDanuM ghAsa khAIne mRga pramatta thAya ane te pUrepUrA pitAnA kabajAmAM AvI jAya e tene hetu hoya che. (1) bhikSuo, AvA eka bIDamAM mRga dhUsyAM ane yatheccha ghAsa khAIne pramatta thavAthI teo bIDa ugADanAra mANasanA kabajAmAM gayAM. (2) A joIne bIjAM keTalAMka mRgoe evo vicAra karyo ke A bIDamAM javuM khUba ja kharAba che. tethI bIDa mUkIne teo verAna jaMgalamAM gayAM. unALAnA divasomAM tyAM temane cAra pANI maLatuM baMdha thayuM ane tethI temanAM zarIramAM zakita rahI nahi. udarapIDAthI trasta thaIne teo pelA bIDamAM gayAM ane pramattapaNe cAre pANI khAvAM lAgyAM ane pariNAme teo te mANasanA tAbAmAM AvI gayAM. (3) vaLI mRgonI eka trIjI ToLIe A baMne mArga mUkI daIne bIDanI pAsenA jaMgalane Azraya lIdhe ane khUba sAvacetIthI teo bIDanuM ghAsa khAvAM lAgyAM. lAMbA vakhata sudhI bIDanA mAlikane A khabara paDI nahi. keTalAka vakhata pachI teNe te mRgonuM AzrayasthAna kheALI Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samakAlIna dhArmika paristhiti 71 kADhayuM ane te jagyAnI AsapAsa jALa phelAvIne teNe te mRgane kabaje karyA. (4) paNa mRgonI cothI ToLI khUba hoziyAra hatI. temaNe bIDathI dUra jaIne eka gIca jaMgalamAM vastI karI; ane tyAMthI teo bIDanAM cArApANI sAvadhAnIthI ArogavA lAgyAM. temanA AzrayasthAnane patte bIDanA mAlikane maLyo nahi. " bhikSuo, A rUpaka meM banAvyuM che. bIDa ugADanAra mANasa bIje kaI nahi, paNa khuda mAra che. (1) je zramaNabrAhmaNo viSayasukhamAM ja AnaMda mAne che, teo pahelI jAtanA mRga che. (2) viSayasukhanA bhayathI jemaNe araNyavAsa svIkAryo ane jeo AkhI duniyAthI alaga thayA, teo bIjI jAtanAM mRga. (3) je zramabrAhmaNa viSayone upaga khUba sAvacetIthI laIne jagata zAzvata che ke azAzvata? AtmA amara che ke nAzavaMta? ityAdi vAdavivAda karIne pitAne samaya barabAda kare che, te trIjI jAtanAM mRga. (4) paraMtu jeo AvA vAdavivAdamAM nahi paDatA pitAnuM aMtaHkaraNa 'niSkalaka rAkhavA mATe kALajI le che, teo cothI jAtanAM mRga che." A suttamAM kahelA pahelA zramaNabrAhmaNa eTale yajJayAgamAM ane samarasapAnamAM ja badhe dharma AvI jAya che, ema mAnavAvALA vaidika brAhmaNa. vaidika hiMsA ane samapAnathI thAkIne jeo araNyamAM gayA ane tyAMnA kaMdamULo para upajavikA karavA lAgyA, te RSimunio bIjI jAtanA zramaNabrAhmaNa samajavA. araNyamAM phaLamULa maLatAM baMdha thayA pachI ke khATA athavA khArA padArtha khAvAnI IcchA thavAthI A loke gAmomAM AvIne mohajALamAM phasAI jatA. Ane eka dAkhalo upara (pR. 45) Ape ja che. RSimuniono phaLamULo para upajIvikA karavAno mArga mUkI daIne jemaNe bhinna bhinna zramaNa saMpradAya sthApyA te trIjA prakAranA zramaNabrAhmaNo gaNavA. A parivrAjake gADhA jaMgalamAM nahi jatA lokavastInA Azraye rahetA ane loko pAsethI maLatAM annavastrano khUba Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 bhagavAna buddha sAvacetIthI upabhoga karatA. paNa teo "AtmA che ke nahi" ItyAdi carcAomAM magna thaI jatA, tethI temanI Atmazuddhi na thatAM teo mAranI jALamAM sapaDAI jatA. A badhA nirarthaka vAde mUkI daIne buddha Atmazuddhino mArga zodhI kADhyo. tenA bhikSuonI cothI jAtanA zramaNa brAhmaNomAM gaNanA karI che. bIjA zramaNabrAhmaNanA ane buddhanA AtmavAdamAM kevI jAtane taphAvata hatA, tenuM spaSTIkaraNa sAtamA prakaraNamAM Avaze. ahIM eTaluM ja kahevAnuM che ke A cAra prakAranA zramaNabAhmaNomAM upaniSadda-RSione bilakula samAveza thato nathI; ane tethI upaniSadomAMthI bauddhadharma nIkaLe, e kalpanA nirAdhAra sAbita thAya che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * gotama bodhisattva gAtamanI janmatithi gAtamanI janmatithinI bAbatamAM arvAcIna paDitAmAM sArA evA matabheda jaNAya che. divAna bahAdura svAmikanne pakSenA abhiprAya mujaba muddhanuM parinirvANu khristanA pahelAM 498mAM varSomAM thayuM. khIjA keTalAka paMDitAnuM mAnavuM che ke te khristanA pahelAM 486-87mA varSImAM thayuM. paNa hamaNAM hamaNAM thayelI navI zodhakheALane anusarIne mahAyaMsa ane dIpavaMsamAM ApelI buddhaparinirvANanI tithija yeAgya jaNAya che.+ A prathA parathI buddhanuM parinirvANu khrista pahelAM 547mA varSImAM thayuM, ema sAbita thAya che ane yudghanA parinirvANunI A tithi svIkArIe temAM buddhanA janma khristanA pahelAM 623mA varSa mAM thayA ema kahevuM paDe che. edhisattva gAtamanA janmathI muddatva sudhI tene kheAdhisattva kahevAnI prathA dhaNI prAcIna che. pAlisAhityamAM sauthI jUne suttanipAta che. temAM zuM che ke-- The Early History of India by V. A. Smith (0xford 1924), P. 49-50. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha so bodhisatA ratanavaro atulyo| manussaloke hitasukhatAya jaataa| sakyAnaM gAme janapade lumbineyye| zreSTha rananI jema atulanIya bedhisatva lumbinI janapadamAM zAkanA gAmamAM mAnavonA hitasukha mATe janmyA. badhi eTale mAruM sanA uddhAranuM jJAna, ane te mATe prayatna karavAvALA prANI (sarva) te bodhisatva. zarUAtamAM gAmanA janmathI tene saMbaMdhijJAna thatAM sudhI tene A vizeSaNa lagADatA hovA joIe. vakhata jatAM teNe te janma pahelAM bIjA aneka janma lIdhA hatA, e kalpanA pracalita thaI ane pUrvajanmomAM paNa tene bodhisattva vizeSaNathI ullekha thavA lAgyo. tenI pUrvajanmanI kathAone saMgraha jAtakamAM karyo che te kathAonA mukhya pAtrane bedhisatva saMjJA ApI te pUrvajanmane gotama ja hato, ema kahyuM che. je kathAmAM yogya pAtra jaDavuM nahi, tyAM kathA sAthe khAsa saMbaMdha nahi hoya evI kaI vanadevatAnuM ke bIjI vyaktinuM svarUpa bodhisatvane ApI game tema saMbaMdha jALavI rAkhyo che. atu. ahIM gotamanA janmathI buddhatva sudhI tene bedhisatva nAmathI ApaNe saMbodhIzuM; tenA pUrvajanma sAthe A vizeSaNane kazo ja saMbaMdha nathI ema samajavAnuM che. bedhasatvanuM kuLa bodhisatvanA kuLanI ane bAlyAvasthAnI mAhitI tripiTakamAM jhAjhI maLatI nathI. te prasaMgavazAta upadezelA suttamAM AvI che. tene adrakathAmAM ApelI mAhitI sAthe keTalIya vakhata jarAya meLa khAte nathI. tethI, A paraspara virodhI mAhitInuM vyavasthita parIkSaNa karIne temAMthI zuM nIkaLe che te jovuM joIe. - majhimanikAyanA cULadukhakhabdha suttanI adrakathAmAM gemanA kuTuMbanI mAhitI maLe che, te nIce mujaba - "zuddhodana, zuklodana, zAkyodana, todana ane amitAdana Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 gotama bedhisattva e pAMca bhAIo hatA. amitAdevI temanI bahena. tiSyasthavira tene dIkaro. tathAgata ane naMda e zuddhodananA dIkarAo. mahAnAma ane anuruddha zukadananA ane Ananda sthavira amitedanane dIkare. te bhagavAna karatAM nAno ane mahAnAma bhagavAna karatAM moTo hato." ahIM Apela anukrama mujaba amitAdana e sauthI nAno bhAI dekhAya che ane teno dIkare AnaMda bhagavAna karatAM umaramAM nA hatA, te barAbara che. paNa manorathapUraNI akathAmAM anuruddha viSe lakhatAM "amitaranAra de disaMdhi ' (amitAdana zAkayanA gharamAM jo ) ema kahyuM che ! eka ja buddoSAcArya lakhelI A be adrakathAmAM Ave virodha dekhAya che. pahelI akathAmAM AnaMda amitedanane dIkaro hate ema kahe che ane bIjI kathAmAM anuruddha teno dIkaro hato ema kahe che. tethI zudana vagere nAme paNa kAlpanika che ke zuM evI zaMkA Ave che. bodhisattavanuM janmasthAna suttanipAtanA upara ApelA avataraNamAM buddhano janma lumbinI janapadamAM thaye ema lakhAyuM che. Aje paNa A jagyAne lumbinIdevI kahe che ane te jagyAe jamInamAM daTAyele je azokano. zilAtaMbha maLI Avyo, tenA uparanA lekhamAM "minime sarwje ' e vAkya che. AthI bedhisatvane janma lumbinI gAmamAM thayo e pUrNapaNe sAbIta thAya che. bIjAM aneka suttamAM mahAnAma zAkya palivastumAM raheto hato evA arthane ullekha che. paNa zuddhodana kapilavastumAM hato e ullekha phakta mahAvagnamAM che. lumbinIgrAma ane kapilavastu e benI vacce 14-15 mAIlanuM aMtara hatuM. eTale zuddhodana kayAreka lumbinIgrAmanI potAnI jamIna para raheto hato ane tyAM ja bodhisattva jebhyA ema kahevuM paDe che. nIce Apela aMguttaranikAyanA tikanipAtanA 124mA suttamAM A vidhAnano paNa sabaLa virodha jaNAya che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha kAlAmane Azrama eka vakhata bhagavAna kesala dezamAM pravAsa karatAM karatAM kapilavastu AvyA. temanA AvyAnAM khabara sAMbhaLIne mahAnAma zAkya tene maLyo. tyAre temaNe (buddha) pitAne mATe eka rAta rahevA mATe jagyA jovAnuM mahAnAmane kahyuM. paNa bhagavAnane rahevA jevI yogya jagyA mahAnAmane kyAMya jaDI nahi. pAchA AvIne teNe bhagavAnane kahyuM, "bhadanta, Apane mATe yogya jagyA mane jaDatI nathI. Apane pahelAno sabrahmacArI bharaDu kAlAma che, tenA AzramamAM Apa eka rAta raho." bhagavAne tyAM Asana taiyAra karavAnuM mahAnAmane kahyuM ane pote te rAtrie te AzramamAM rahyA. bIje divase savAre mahAnAma bhagavAnane maLavA gayo. tyAre bhagavAne tene kahyuM, "A lekamAM, he mahAnAma, traNa prakAranA dharmaguruo che. paheluM kApabhAgone samatikrama (tyAga) batAve che, paNa rUpane ane vedanAone samatikrama batAvatuM nathI. bIje kAmo pabhogone ane rUpane samatikrama batAve che, paNa vedanAone samatikrama batAvatA nathI. trIje A traNenoya samatikrama batAve che. A dharmaguruonuM dhyeya eka ja che ke bhinna? " AnA para bharaMDu kalAma belyo, "he mahAnAma, A badhAnuM dhyeya eka ja che, ema kahe." paNa bhagavAne kahyuM, "he mahAnAma, temanuM dhyeya bhinna che ema kahe." bIjI ane trIjI vakhata paNa bharaDue temanuM dhyeya eka ja che ema kahevA kahyuM; paNa bhagavAne temanAM beya bhinna che ema kahevA kahyuM. mahAnAmanA jevA prabhAvazALI zAkyanI sAme zramaNa gotame potAnuM apamAna karyuM ema lAgavAthI bharaMDu kalAma kapilavastu choDIne cAlyo gayo. te pharI tyAM pAchA A ja nahi. bharaMDa-kAlAma-sutta parathI thatuM spaSTIkaraNa A suttanuM samagra bhASAMtara ahIM ApyuM che. te uparathI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotama bodhisatva buddhacaritranI betraNa cIjonuM sAcuM spaSTIkaraNa thAya che. temAMnI pahelI e ke, buddha thayA pachI bhagavAna gotama moTA bhikSusaMghanI sAthe kapilavastu AvyA nathI; ane zAkyoe temanuM bahumAna karyuM nathI. te ekalA ja AvyA, ane temane mATe lAyaka jagyA zodhavAmAM mahAnAmane khUba takalIpha paDI. zuddhodana rAjAe bodhisattva mATe traNa prAsAda bAMdhyA hoya, te temane eka khAlI karIne buddhane kema nahi Apyo? kapilavastumAM zAkyonuM eka saMsthAgAra (eTale nagaramaMdira) hatuM e ullekha aneka jagyAe maLe che. buddhanI uttarAvasthAmAM zAkyoe A saMsthAgAra pharI bAMdhyuM ane temAM pahelAM buddhane bhikSusaMdha sAthe eka rAta rahevAnI vinaMtI karIne tenI pAse dharmopadeza karAvyuM.x paNa uparanA prasaMge buddhane A saMsthAgAramAM rahevAnuM sthAna maLyuM nahi. tethI buddha zAkyomAMno eka sAmAnya juvAna hato ane teno kapilavastumAM jhAjhe Adara thato nahote, evuM dekhAya che. bIjI vAta e ke, gautame gRhatyAga karyo te pahelAM kapilavastumAM kAlAmane A Azrama astitvamAM hato. kAlAmano dharma jANavA mATe tene magadhanA rAjagRha sudhI pravAsa karavAnI jarAya jarUra - na hatI. te kAlAmanuM tattvajJAna kapilavastumAM zIkhe, evuM A sutta uparathI sAbita thAya che. trIjI vAta e ke, mahAnAma e zAkya buddhane pitrAI bhAI heta te teNe tenI vyavasthA bharaMDu kAlAmanA AzramamAM karavAne badale pitAnA gharanI pAse ja kyAMka moTI jagyAmAM karI hota. zramaNe gRhasthonA gharamAM traNa divasa karatAM vadhu vakhata rahetA na hatA. ane ahIM te eka rAtri mATenI ja rahevAnI sagavaDa joItI hatI; ane teTalI sagavaDa paNa mahAnAma pitAnA gharamAM ke atithigrahamAM karI zakyo nahi. eTale kAM te mahAnAmanuM ghara khUba ja sAMkaDuM hovuM joIe athavA te buddhane eka rAtano Azraya ApavAnI kazI agatya tene nahi jaNAI hoya. * saLAyatana saMyutta, AsIvisaga, sutta 6 jue. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 bhagavAna buddha A badhI vAtono vicAra karatAM ema lAge che ke mahAnAma zAkya ane bhagavAna buddha e be vacce khAsa nikaTane saMbaMdha na hato; ane zuddhodana zAkya kapilavastuthI cauda mAIlanA aMtare raheto hato. tene ane kapilavastune khUba ja ocho saMbaMdha hovo joIe. zAkyonI sabhA bharAya tyAre ja te kapilavastu jate he joIe. bhaktiya rAjAnI kathA mahApadAnasuttamAM zuddhodanane rAjA kaho che ane tenI rAjadhAnI kapilavastu hatI ema kahyuM che. paraMtu vinayapiTakanA cullavaSyamAM je bhaddiyanI kathA Ave che, teno A vidhAna sAthe saMpUrNa virodha jaNAya che. anuruddhane moTe bhAI mahAnAma pitAnA mRtyu pachI gharanI badhI vyavasthA saMbhALato hato. anuruddhane sAMsArika vAtono raheja paNa khyAla na hato. bhagavAna buddhanI badhe khyAti thayA pachI moTA meTA zAkya kuLAnA juvAne bhikSu thaIne tenA saMdhamAM joDAvA lAgyA. A joIne mahAnAme anuru ddhane kahyuM, "amArA kuLamAMthI ekapaNa bhikSu thayuM nathI. tethI kAM te tuM bhikSu thaje athavA mane thavA deje." anurudde kahyuM, "mane e nahi phAve, tame ja bhikSu thAo." mahAnAme A vAta kabUla karI ane nAnA bhAIne te gharavyavahAranI mAhitI ApavA lAgyo. teNe kahyuM, "pahelAM khetara kheDavuM joIe. pachI vAvaNI karavI joIe. te pachI tene naheranuM pANI ApavuM paDe che. pANI bahAra kADhIne tene nIde che ane te pAkI jAya eTale laNe che." - anurudde kahyuM "AmAM to bhAre mahenata dekhAya che. gharano vyavahAra tame ja sAcavo. huM bhikSu thaIza." paNa A kAmamAM tene tenI mAnI saMmati maLI nahi. teNe barAbara haTha lIdhI, tyAre Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotama bodhisatva mAe kahyuM, "zAkyone rAjA bhadriya je tArI sAthe bhikSu thavAne heya, te huM tane bhikSu thavAnI rajA ApIza" bhadriya rAjA anuruddhane mitra hatA. paNa te rAjyapada mUkIne bhikSa nahi thAya ema anuruddhanI mAne lAgyuM, ane tethI ja teNe A zarata mUkI. anuruddha pitAnA mitra pAse jaIne tene bhikSu thavAno Agraha karavA lAgyo. tyAre bhadiye kahyuM, "tuM sAta varSa sudhI bhaje. pachI ApaNe bhikSu thaIzuM." paNa ATalAM varSa anuruddha bhavA taiyAra na hatA. cha varSa, pAMca varSa, cAra, traNa, be, eka varSa, sAta mahinA ema karatAM karatAM sAta divasa pachI anuruddha sAthe javA bhadriya taiyAra thayo. ane sAta divasa pachI bhadiya, anuruddha, AnaMda, bhagu, kimbila ane devadatta e cha zAkyaputro ane temanI sAthe upAli nAmane hajAma ema sAta jaNa caturaMginI senA taiyAra karIne te senA sAthe kapilavastuthI dUra sudhI gayA; ane tyAMthI sainya pAchuM vALIne temaNe zAdezanI sImA oLaMgI. te vakhate bhagavAna mahelonA anupriya nAmanA gAmamAM rahetA hatA. tyAM jaIne A sAta jaNAe pratrajyA lIdhI. bhadiyanI kathA parathI nIkaLate niSkarSa bhagavAna buddhanI kIrti sAMbhaLIne ghaNuM zAkumAre bhikSu thavA lAgyA, tyAM sudhI zAkyonI gAdI para bhadriya rAjA hatA. to pachI zuddhodana kyAre rAjA thayo? badhA zAkyo bhegA thaIne zAkyone rAjA cUMTI kADhatA ke tenI nimaNUka kesala mahArAjA taraphathI thatI, e kahI zakAtuM nathI. zAkyoe tene cUMTI kADho ema kahIe to teo tenA karatAM umaramAM moTA mahAnAma zAkya jevA kAIka zAkyane saheje cUMTI zakyA hota. A uparAMta, aMguttaranikAyanA pahelA nipAtamAM, ucca kuLamAM janmelA mArA bhikSubrAvakAmAM kAligodhAno putra bhakriya zreSTha che, evuM buddhavacana maLe che. kevaLa ucca kuLamAM janmyo eTalA khAtara zAkya jevA gaNarAjAo bhadriyane pitAne rAjA kare Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha e zakya lAgatuM nathI. kAsala dezanA senadi rAjAthI tenI nimaNUka thaI hovI joIe, e vadhu grAhya jaNAya che. te game tema heya zuddhodana koI paNa vakhata zAkyone rAjA thayo nathI ema kahevuM paDe che. | khetI e zAno mukhya dha dho. tripiTaka sAhityamAM maLatI mAhitInuM azokanA luMbinIdevI AgaLanA zilAlekhane AdhAre pRthakkaraNa karIe te ema jaNAya che ke, zuddhodana zAkyomAMno ja eka hato ane te luMbinI gAmamAM rahetA hato. tyAM ja bedhisattva jamyA. upara Apela mahAnAma ane anuddha e benA saMvAda uparathI sAbIta thAya che ke, zAkyono mukhya dhaMdhe khetIno hato. mahAnAma jevA zAkya jevI rIte pote khetI karatA, tevI ja rIte zuddhodana zAkya paNa pite khetI karatA. jAtakanI nidAnakathAmAM zuddhodanane mahArAjA banAvIne tenI khetInuM nIce mujaba varNana karyuM che eka divasa rAjAnI vAvaNIno samAraMbha (ausaMghATama) hato. te divase AkhuM zahera devanAM vimAnanI jema zaNagAravAmAM AvatuM. badhA dAsa ane kAmagAra navAM kapaDAM paherIne ane gaMdhamAlAdikAthI vibhUSita thaIne rAjamahelamAM ekaThA thatA. rAjAnI khetI para eka hajAra haLa vAparavAmAM AvatA. te divase 99 haLanI dorIo, baLada ane baLadanI nA cAMdIthI maDhAvavAmAM AvatI ** rAjA se TacanA sonAthI maDhAveluM haLa hAthamAM rAkho ane amAtyo cAMdIthI maDhAvelA 799 haLa hAthamAM letA. bAkInA baso bIjA leke letA ane badhA maLIne khetara kheDatA. rAjA eka bAjuthI sAmenI bAjue sIdhe haLa calAvata." A vArtAmAM rajanuM gaja thayuM hoya to paNa zuddhodana pate khetI karatA hatA, eTale sAra emAMthI kADhI zakAya. AjakAla mahArASTramAM ane gujarAtamAM jevI rIte vatanadAra paTele pote khetI kare che, ane majUro mAraphata paNa karAve che, tevuM ja zAkyonuM hatuM. phera eTale ja Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotama bedhisatva ke hamaNAMnA paTelane rAjakIya adhikAra ghaNuM ochI che, jyAre zAkyone te bahoLA pramANamAM maLatA hatA. potAnI jamInanA gaNotiyA ane majUrono nyAya teo pote karatA ane potAnA dezanI aMtargata vyavasthA saMsthAgAramAM ekatra maLIne saMbhaLatA. aMdara aMdara kAMI jhaghaDo jAge te teno nikAla teo pote ja ApatA. phakta keIne hadapAra karavuM hoya ke phAMsIe caDAvavo hoya te te mATe temane kesalarAjAnI rajA levI paDatI. A vAta cULasakasuttanA nIcenA saMvAda parathI spaSTa thaze - bhagavAna kahe che, "he agnivelsana, parsanadi kesala jevA ke magadhanA aAtazatru jevA mUrdhAbhiSikta rAjAne potAnI prajAmAMthI kaI gunegArane dehAMtazikSA ApavAne, daMDa karavAne ke hadapAra karavAne pUrNa adhikAra che ke nahi? ' saccaka, "he gotama, valla ane malla e gaNarAjAone paNa potAnA rAjayanA aparAdhIone phAMsIe caDAvavAne, daMDa karavAne athavA hadapAra karavAno adhikAra che, to pachI pasenadi kesala rAjAne ke ajAtazatrune A adhikAra che, e kahevAnI jarUra nathI ja.' A saMvAda parathI jaNAze ke gaNarAjyamAM phakta vajIonuM ane mallanuM ja pUrNa svAtaMtra kAyama hatuM, ane zAka, kAliya, kAzI, aMga ItyAdi gaNarAjAone aparAdhIne dehAMta zAsana ApavAne, me daMDa karavAno ke hadapAra karavAno adhikAra rahyo nahato. te mATe zAkya, kAliya ane kAzI e gaNarAjAomAM kesalarAjAonI ane aMga gaNarAjAone magadharAjAnI rajA levI paDatI hatI. | mAyAdevInI mAhitI bodhisattvanI mAnI ghaNuM ja ochI mAhitI maLe che. tenuM nAma mAyAdevI hatuM emAM zaMkA nathI. paNa zuddhodananuM lagna kaI - umaramAM thayuM, ane mAyAdevIe pitAnI umaranA keTalAme varase bedhisatvane janma Ape, vagere vigate kyAMya jaDatI nathI. apadAna Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha graMthamAM mahAprajApati gautamInuM eka apadAna che, temAM te kahe che: pacchime ca bhave dAni jAtA devadahe pure| pitA ajanasakko me mAtA sulakkhaNA // tato kapilavatthusmi suddhodanagharaM gtaa| "ane A chellA janmamAM huM devadaha nagaramAM janmI. mAro pitA aMjana zAkya ane mArI mAtA sulakSaNA. pachI (umaralAyaka thaI tyAre) huM kapilavastu nagaramAM zuddhodanane ghera gaI. (eTale zuddhodana sAthe mArAM lagna thayAM).' gatamInA A sthanamAM keTaluM saca che e kahI zakAtuM nathI. kapilavastu nagaramAM zuddhodanane ghera gaI ema kahevuM e upara ApelA vivecana sAthe baMdhabesatuM AvatuM nathI. paNa gotamI aMjanazAkya ne sulakSaNAnI dIkarI hatI e sthAne virodhI vacana kyAMya jaDayuM nathI, tethI te pote ane tenI moTI bahena mAyAdevI aMjanazAkyanI dIkarIo hatI ane te bannenAM lagna zuddhodana sAthe thayAM ema kahevAmAM vAMdho nathI. paNa e lo eka sAthe thayAM ke jude jude vakhate thayAM te jANavAnuM kazuM sAdhana nathI. bedhisattvanA janma pachI sAtame divase mAyAdevIne dehAMta thaye, e vAta bauddhasAhityamAM jANItI che. te pachI bedhisavanA ucheramAM aDacaNa AvavAthI zuddhodane mAyAdevInI nAnI bahena sAthe ja lagna karyA hoya e vadhu saMbhavanIya lAge che. eTaluM kharuM ke gatamIe badhisattvanuM lAlanapAlana mAnI jema khUba vahAlathI karyuM. tene sAcI mAnI khoTa kyAreka jaNAI nahi hoya. bedhisatvane janma mAyAdevI dasa mahinAnI garbhavatI hatI tyAre teNe piyera jevAnI IcchA darzAvI. zuddhodanarAjAe tenI IcchA jANIne kapilavastuthI - kAraNa bharaMDu kathAuparathI zuddhodana kapilavastumAM raheto nahoto ema sAbita thAya che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83. gotama bodhisatva devadaha nagara sudhI badhe rasto sAphasUpha karIne dhvaja patAkAdivaDe zaNagAryo ane tene sonAnI pAlakhImAM besADI bhAre rasAlA sAthe piyera mokalI ApI. tyAM jatAM rastAmAM lubinIvanamAM eka zAlavRkSanI nIce tene prasUti thaI." A che jAtakanI nidAnakathAnA varNanano sArAMza. zuddhodana rAjA eka sAdhAraNa jamInadAra hota to te ATalo lAMbo rasto zaNagArI zake e saMbhavatuM nathI. bIjI vAta e, ke dasa mAsa pUrNa thayA pachI garbhavatI strIne koI paNa mANasa piyera nahi mokalI Ape. tethI A vAtamAM ghaNuM ochuM satya hoya ema lAge che. mahApadAnasuttamAM bodhisatve mAtAnA udaramAM praveza kare che, tyAMthI janmIne sAta divasano thatAM sudhI ekaMdare soLa lokottara ghaTanAo (dhammatA) banavA pAme che evuM varNana karyuM che. temAMnA (9) badhisattvanI mA dasa mahinA pUrA thayA pachI ja prasuta thAya che, (10) te UbhI hoya che tyAre prasUta thAya che ane (8) bodhisattvanA jIvana janma pachI sAta divase maraNa pAme che, A traNa lekAttara ghaTanAo gema bodhisattvanA jIvanamAMthI lIdhI hovI joIe. bAkInI badhI kAlpanika hatI, ane dhIre dhIre temano paNa praveza gemanA caritramAM thayo, ema jaNAya che. TUMkAmAM bedhisattvanI mA UbhI avasthAmAM prasta thaI ane tenA janma pachI sAta divase mRtyu pAmI ema dhAravAmAM vAMdho nathI. jAtakanI nidAnakathAmAM te zAlavRkSa nIce prasUta thaI, ane lalitavistAramAM plekSavRkSa nIce prasUta thaI evuM varNana che. lubinI gAmamAM zuddhodanane ghera bahAra bagIcAmAM pharatI hatI tyAre te prasUta thaI, pachI te zAlavRkSa nIce hoya ke vRkSa nIce heya. phakta te UbhI sthitimAM prasta thaI eTaluM ja satya e varNanamAM che ema samajavuM. bedhisattvanuM bhaviSya dhisatvano janma thayA pachI zuddhodane mahAvidvAna brAhmaNa Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha pAse tenuM bhaviSya jevarAvyuM. paMDitoe tenAM batrIsa lakSaNo joIne kAM to e cakravartI rAjA thaze, athavA samyapha saMbuddha thaze evuM bhaviSya kahyuM." A arthenAM vistRta varNane jAtakanI nidAnakathAmAM, lalitavistaramAM ane buddhacarita kAvyamAM AvyAM che. te samayamAM AvAM lakSaNo para lokono ghaNo vizvAsa hato emAM zaMkA nathI. tripiTaka sAhityamAM temane aneka jagyAe savistara ullekha thayo che. pikakharasAti brAhmaNe javAna ambaine buddhanA zarIra para A lakSaNo che ke nahi te jovA mATe mokalyo. teNe trIsa lakSaNo spaSTa joyAM; paNa tene bAkInAM be dekhAyAM nahi. buddha addabhuta camatkAra karIne tene te batAvyAM.* AvI rIte buddhacaritranI sAthe A lakSaNone saMbaMdha jyAM tyAM batAvyo che. buddhanI mahattA batAvavAne A bhaktajanone prayatna hovAthI temAM khAsa artha che ema samajavAnI jarUra nathI. tathApi bedhisattvanA janma pachI asita RSie AvIne tenuM bhaviSya kahyuM, e kathA ghaNuM prAcIna dekhAya che. tenuM varNana suttanipAtanA nAlakasuttanI prastAvanAmAM che. tene sArAMza ahIM ApuM chuM - "sArAM vastro paherIne ane Indra sarakAra karIne devo pitAnAM upavastro AkAzamAM uchALIne utsava karatA hatA. temane asita RSie jayA ane utsavanuM kAraNa pUchavuM. devoe asitane kahyuM ke, lumbinIgrAmamAM zAkuLamAM bodhisattvane janma le che, tethI ame A utsava karIe chIe. te sAMbhaLIne asita RSi namratAthI zuddhodanane ghera gayA; ane teNe kumArane jovAnI IcchA pradarzita karI. zAkyo be dhisatvane asitanI sAme lAvyA. tyAre tenI lakSaNasaMpannatA joIne, A manuSya prANIomAM sarvazreSTha che," evA uddagAra asitanA mukhamAMthI nIkaLyA. paNa pitAnuM AyuSya ghaNuM ochuM bAkI rahyuM che e dhyAnamAM AvatAM asita RSinI AMkhamAMthI AMsu kharavA lAgyAM. te joIne kumAranI jiMdagIne kaI jokhama che ke kema? evo prazna *dIghanikAya, ammasutta. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotama bodhisatva zAkoe karyo. tyAre asita "A kumAra bhaviSyamAM saMbuddha thavAno che, paNa mAruM AyuSya ghaNuM ochuM bAkI rahyuM che; mane tene dharma sAMbhaLavAnI taka maLaze nahi, enuM mane duHkha thAya che," ema kahIne teNe zAkyonuM samAdhAna karyuM ane temane AnaMdita karIne asita RSi tyAMthI nIkaLI gayA.' bodhisattvanuM nAma sa zAkyasiMhaH sarvArthasiddhaH zauddhodanizca saH / gautamazvArkabaMdhuzca mAyAdevIsutazca saH // amarakozamAM bodhisattvanA A cha nAma ApyAM che. temAM zAkathasiMha, zauddhodani ane mAyAdevIsuta e traNa vizeSaNa ane akabaMdhu e tene getranuM nAma che. bAkInAM sarvArthasiddha ane gautama e be nAmamAM enuM kharuM nAma kayuM? ke baMne tenAM ja nAme hatAM? -evo prazna upasthita thAya che. - tripiTaka sAhityamAM be dhisatvanuM sarvArthasiddha e nAma hatuM, evo ullekha kyAMya maLyo nathI. jAtakanI nidAnathAmAM ja siddhatva (siddhArtha) e tenuM nAma ApyuM che. paNa te lalitavistaramAMthI lIdhuM haze. te graMthamAM lakhyuM che ke - 'astha hi jAtamAtreNa mama sarvArthAH saMsiddhAH / yantrahamasya sarvArthasiddha iti nAma kuryAm / tato rAjA bodhisatvaM mahatA satkAreNa satkRtya sArthasiddho'yaM kumAro nAnA bhavatu iti nAmAsyAkArSIt // ' | sarvArthasiddha e ja nAma amarakAzamAM ApyuM che. paNa lalitavistAramAM bedhisatvane vAraMvAra siddhArthakumAranA nAmathI oLakhAvyo che ane tenuM ja siddhArtha e pAlI rUpAntara. sarvArthasiddhanuM pAli rUpAntara sabbalyasiddha thayuM hota; ane te vicitra dekhAvAthI jAtakaadakathAkAre siddhArtha e ja nAma vAparyuM haze eTale sarvArthasiddha ane siddhArtha e baMne nAme lalitavistarakAranI athavA tevA ja kaI buddhabhakata kavinI kalpanAmAMthI nIkaLyAM hovAM joIe. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha bedhisavanuM sAcuM nAma gotama hatuM emAM zaMkA nathI. zerI gAthAmAM mahAprajApati gemInI je kathAo che, temAMnI eka A che- bahanaM vata atthAya mAyA janayi goMtamaM / vyAdhimaraNatunnAnaM dukkhakkhandhaM vyapAnudi // ghaNAnA kalyANa mATe mAyAe gotamane janma Apyo. vyAdhi ane maraNavaDe pIDita thayelA lokone duHkharAzi teNe naSTa karyo.' paraMtu mahApadAnasuttamAM buddhane "tane jojona' kahyo che. tevI ja rIte apedAnagraMthamAM aneka jagyAe potAno jAna jAmena', ane "joto rAma je " evA be prakAranA ullekha maLe che. tethI bodhisattvanuM nAma ane getra eka ja hatAM ke zuM evo saMzaya Ave che. paNa suttanipAtanI nIcenI gAthAo uparathI te dUra thaI zakaze. uju jAnapado rAjA himavantasta pssto|| dhananiriyena saMpanno kosalesu niketino // AdiccA nAma gottena sAkiyA nAma jAtiyA / tamhA kulA pabbajito'mhi rAja na kAme amipatthayaM // | (pkApura, T. 18/19) (bodhisatve biMbisAra rAjAne kahyuM,-"he rAjA, ahIMthI TheTha himAlayanI taLeTI AgaLa dhana ane zauryathI saMpanna eka pradeza che. tene kesala rASTramAM samovaza thAya che. tyAMnA lekenuM gotra Aditya che ane temane zAkya kahe che. he rAjA, te kuLamAMthI huM parivrAjaka thayo te kAMI kAma pabhogonI IcchAne lIdhe nahi." A gAthAomAM zAkyonuM gotra Aditya hatuM ema kahyuM che. eka sAthe Aditya ane gema e be gotra hAvAM zakya lAgatuM nathI. suttanipAta prAcInatama hovAthI Aditya e ja zAkyonuM sAcuM gotra hovuM joIe. upara ApelA amarakezanA zlokamAM buddhanuM arkabaMdhu evuM nAma ApyuM che te tenuM gotranAma che ema samajavuM joIe. kAraNa ke "kavi nAma jona' A vAkya sAthe Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotama bodhisattava 87 te baMdhabesatuM Ave che. bodhisattvanuM sAcuM nAma gAma hatuM. ane buddha padavI pAmyA pachI te ja nAmathI e jANItA thayA. "tamane mane to navAjhAnato' e arthanA ullekho suttapiTakamAM ghaNI jagyAe Ave che. bodhisattvano samAdhiprema upara nirdiSTa karelA zuddhodana rAjAnA kRSisamAraMbhane vakhate bALapaNamAM bodhisattvane laI javAmAM Avyo hato ane tenI AyAoe tene eka jabuvRkSa nIce bichAnA para suvADyo. siddhArthakumAra UMghI gayo che ema joIne AyAo kRSi samAraMbha jovA gaI eTalAmAM bedhisatva jAgI gayo ane Asanabaddha thaIne dhyAnamAM beThe. lAMbA vakhata pachI AyAo pAchI AvIne jue che, tyAM bIjAM vRkSonI chAyA pharI gaI hatI, paNa A jabukSanI chAyA pahelAnI jema ja rahI hatI ! A addabhuta camatkAra joIne zuddhodana rAjAe bodhisattvane vaMdana karyuM." jAtakanI daMtakathAno A sAra che. beddhisattvanA jIvananI A mahattvanI vAtane AvI rIte addabhuta camatkAranuM svarUpa ApyuM hovAthI temAM kazo ja artha rahyo nathI. sAcI vAta e lAge che ke bodhisatva pitA sAthe khetaramAM jaIne kheDa vagere kAma karato hato ane navarAzanA vakhatamAM eka jabukSa nIce dhyAnastha besatA haze. majijhamanikAyanA mahAsagnakasuttamAM buddha bhagavAna saccakane uddezI kahe che - "mane yAda che ke huM mArA pitAnA khetara upara jato tyAre jakhyabukSanI zItala chAyAmAM besIne kAma pabhoga ane akuzala vicArathI vimukta thaIne savitarka, savicAra ane vivekamAMthI utpanna thatuM premasukha jemAM che evuM prathama dhyAna huM saMpAdana karato hato. zuM A ja bedhano sAco mArga haze? ahIM mAruM vijJAna smRtine anusaryuM ane bodhano mArga te e ja evuM mane lAgyuM. te Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 bhagavAna buddha agnivemsana, meM mArA manamAM vicAryuM , "je sukha kAmopabhogathI ane akuzala vicArothI alipta che, te sukhathI huM zA mATe kazuM chuM?" pachI meM vicAryuM ke mAre e sukhathI DaravuM nahi joIe. paraMtu te sukha evA (dehadaMDane lIdhe thayelA) durbaLa zarIra vaDe prApta karavuM zakya nathI, tethI mAre pharI pUrato khorAka levo ghaTe che." sAta varSa sudhI dehadaMDana karyA pachI bedhisatvane pitAnA khetaranA jabuvRkSa nIce besIne prApta karelA prathama dhyAnanuM acAnaka smaraNa thayuM, ane te ja mArga tattvabodhano hovo joIe ema mAnIne teNe dehadaMDana choDI dIdhuM ane AhAra levAnI zarUAta karI. paraMtu bodhisatva nAnapaNamAM ja A dhyAna konI pAse zIkhyA? ke tene te potAnI meLe prApta thayuM ? jAtaka aphUkathAkAre, lalitavistarakAre athavA buddhacaritrakAre A dhyAna taddana bALapaNamAM buddhane prApta thayuM evuM varNavyuM hovAthI, te tene potAnI meLe prApta thayuM ane te eka addabhuta camatkAra hato ema kahevuM paDe che. paNa upara ApelA bharaMDu kAlAmasuttane vicAra karIe te A addabhuta 2 camatkArano ukela saheje maLI jAya che. kAlAmano Azrama kapilavastumAM hatA. tethI zAka lokomAM tene saMpradAya jANavAvALA ghaNA hatA ema kahevuM joIe. AgaLa jatAM kAlAmanI je hakIkata ApavAmAM Avaze te uparathI jaNAze ke kalAma dhyAnamArgI hato ane te samAdhinAM sAta pagathiyAM zIkhavatA hatA. emAMnuM paheluM pagathiyuM, prathamadhyAna, bedhisattvane gharamAM ja prApta thayuM hoya te temAM addabhuta camatkAra zuM che? kaMIka camatkAra hoya te te eTale ja ke nAnapaNamAM khetI karatI vakhate paNa bedhisattanI vRtti dhAmika hatI ane te vakhatevakhata dhyAnasamAdhine abhyAsa karato hato. bodhisatvanI samAdhino viSaya bodhisatvanA dhyAnano viSaya kakyo hato e kahevuM saheluM nathI. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotama bodhisatva 89 jenA para prathama dhyAna sAdhya thAya che evA kula 26 viSa che. temAM bodhisattvanA dhyAnane viSaya ko e cokkasa kahevuM muzkela che, tema chatAMya maitrI, karuNA, muditA, ane upekSA A cAra viSayomAMthI ekAda viSaya para te dhyAna karatA haze, evuM anumAna aprastuta nahi bane, kAraNa ke te tenA premALa svabhAvane anukULa hatuM. Ane mATe nIce mujabano eka bIjo AdhAra paNa jaDe che: bhagavAna buddha kAliya dezamAM haridravasana nAmanA keliyanA zahera pAse rahetA hatA tyAre keTalAka bhikSuo savAranA pahoramAM bhikSATana mATe nIkaLatAM pahelAM bIja parivrAjakanA ArAmamAM gayA. te vakhate parivrAjakAe temane kahyuM, "ame amArA zrAvakene upadeza karIe chIe ke mitro, cittanA upaleza ane cittane durbala karavAvALAM je pAMca nIvaraNo che, te tyajIne tame maitrIsahagata citta vaDe eka dizA bharI de, bIjI, trIjI, ane cothI, bharI de. temaja upara nIce ane cAre bAju AkhuM jagata vipula, zreSTha, niHsIma, avaira ane kalezarahita maitrIsahagata cittavaDe bharI de, karuNA sahagata citavaDe.muditA sahagata cittavaDe upekSA sahagata cittavaDe bharI de, zramaNa gotama paNa evo ja upadeza kare che. te pachI tenA ane amArA upadezamAM pharaka zuM?" (bejhaMgasaMyutta, vaga 6, sutta 4) zAkya ane kAliya e ekabIjAnA paDozamAM rahetA ane temane nikaTano saMbaMdha hatA. ane kyAreka rahiNI nadInA pANI viSe temanAmAM jhaghaDA thatA evo ullekha jAtakakathAmAM ane bIjI adrakathAeAmAM ghaNI jagyAe Ave che. kolionA rAjyamAM bIjA * buddhaSAcAryanA ane abhidharmanA abhiprAya mujaba 25 viSaya. paNa upekSA para paNa prathamadhyAna siddha thAya che evuM mAnI laIe to 26 viSaya. samAdhi mArga, pRSTha 68, 69 juo. samAdhimArga pRSTha 31-35 juo. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha paMthavALA parivrAjake bauddhadharmanA bhikSuone uparanA prazno pUche che. e parivrAjaka tyAM ghaNAM varSothI rahetAM hovAM joIe. temano Azrama buddha dharmopadeza ApavAnI zarUAta karyA pachI sthApana thayo ema nathI. te tenA pahelAMthI ja tyAM hatA, emAM zaMkA nathI. ane e parivrAjaka maitrI, karuNA, muditA, ne upekSA e cAra brahma-vihAranI zuddhi karavI evo upadeza ApatA. eTale teo kAlAmanA ja paMthanA hatA ema samajavAmAM vAMdho che? ochAmAM ochuM eTaluM to nakkI ke A brahmavihAra vize bodhisatvane yuvAvasthAmAMthI ja mAhitI hatI ane te tenA para dhyAna karIne prathama dhyAna meLavatA hatA, A vidhAnane kazo bAdha nathI Avato. bedhisattvanA gRhatyAganuM kAraNa zuM? te pachIno mahatvano prasaMga e hato ke bodhisatva potAnA prAsAdamAMthI udyAnabhUmi tarapha gayA. zuddhodana mahArAje tenA mArgamAM ke gharaDe, rogI athavA mRta manuSya na Ave e baMbasta karyo hovA chatAM paNa devo eka nimita gharaDe, tenI najara samakSa lAve che. tethI bodhisatva virakta thaIne pAchA potAnA mahelamAM jAya che. bIje vakhate rogI, trIje vakhate mRta, ane cothe vakhate parivrAjaka e badhAnAM darzana devo ene karAve che. AthI pUrI rIte virakta thaIne ane gRhatyAga karIne te tattvabodhana mArga zodhavA pravRtta thAya che. A prasaMgenA rasabharyA varNane lalitavistarAdika graMthamAM jaDe che. te saMpUrNapaNe svIkArya nathI ema kahevuM paDe che. je bodhisatva bApanI sAthe ke eka ja khetara para jaIne tyAM kAma karatA hatA ane ADAra kAlAmanA AzramamAM jaIne tenuM tatvajJAna zIkhatA hatA te pachI teNe gharaDe, rogI ane marelo mANasa joye na hoya, e kevI rIte saMbhave ? hu A brahmavihAranuM spaSTIkaraNa samAdhimArgamAM pAMcamA prakaraNamAM karyuM che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gatima badhisatva 1 chele divase badhisattva udyAnamAM gayA tyAre devoe eka uttama parivrAjaka nirmANa karIne tene batAvyo tyAre bodhisatve sArathine prazna karyo. "A vaLI koNa che?' hajI te vakhate bodhisatva buddha nahi thayA hovAthI parivrAjaka athavA parivrAjakanA guNane viSe sArathine kazo khyAla nahoto. tema chatAM devonA prabhAvathI teNe javAba Apyo, "A parivrAjaka che' ane teNe pravajayAnA guNa varNavyA " evuM jAtakaadrakathAkAronuM kahevuM che. paNa kapilavastumAM temaja zAkyonA pADozanA rAjyomAM parivrAjakanA Azrama hatA tema chatAMya bodhisatvane athavA tenA sArathine parivrAjake viSe kazo ja khyAla nahote, e AzcaryanI vAta nathI ? aMguttaranikAyanA catukakanipAtamAM (sutta naM 195) vapU zAkyanI vArtA AvI che. te nitha (jaina) zrAvaka hatA. eka vakhata tene ane mahAmogallAnane saMvAda cAlato hato tyAre bhagavAna buddha tyAM AvyA ane teNe vapane upadeza karyo tyAre vApe kahyuM, "nigraMthanI (jaina sAdhuonI) upAsanAmAMthI mane kazo phAyado thayo nahi. have he bhagavAnane upAsaka thaIza." akathAkAra kahe che ke vapa bhagavAnane kAke thato hato. A kathana mahAdukukhakubaMdhasattanA akathA sAthe baMdhabesatuM AvatuM nathI. game tema hoya, paNa vapa nAmano eka vayovRddha zAkya jaina hatA emAM zaMkA nathI. bodhisatvanA janma pahelAM ja zAkya dezamAM jenadharmane pracAra thayo hato, tethI bodhisattvane parivrAjakeno khyAla na hoya e bilakula saMbhavatuM nathI. te pachI A badhI addabhuta vAta bodhisatvanA caritramAM kyAMthI AvI? mahApadAnasuttamAMthI.* vRddha puruSane joyA pachI apadAna (saM. avadAna) eTale saccaritra. mahApuruSanAM saccaritrane je suttamAM saMgraha che te mahApadAnasutta. AmAM pUrvayugIna che ane A yugano gautamabuddha maLIne sAta buddhonAM caritro AraMbhamAM saMkSepa rUpamAM ApIne pachI vipassI buddhanuM caritra vistArathI varNavyuM che. te eka namUnArUpa che Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha bodhisatve sArathine kevI rIte prazna karyo, e bAbatamAM jAtaka adrakathAkAra kahe che, " mApavA AtanA pUchiat" (mahApadAnasuttamAM AvelI kathAne anusarIne prazna pUchIne). tethI A badhI addabhuta kathAo mahApadAsura parathI lIdhI che ema kahevuM joIe. te pachI bedhisatvanA gRhatyAganuM kAraNa zuM? Ano javAba attadaMDasuttamAM bhagavAna buddha pote ja Ape che. attadaNDA bhayaM jAtaM jana passatha medhk| saMvega kittayissAmi yathA saMvijitaM mayA // 1 // phandamona pajaM disvA macche appodake ythaa| aJjamaohi vyAruddha disvA maM bhayamAvisi // 2 // samantamasaro loko, disA sabbA smeritaa| icchaM bhavanamattano nAdasArsi anosita / / osAne tveva vyAruddhe disvA me aratI ahu // 3 // ane tene anusarIne ja bIjA buddhonAM caritre varNavavAM, evuM akathAkAra kahe che. A varNanamAMnA ghaNAkharA bhAge A sutta racatAM pahelAM ke te pachI gatamabuddhanA caritramAM dAkhala karavAmAM AvyA ane te khuda tripiTakamAM jude jude sthaLe maLI Ave che. phakta udyAnadarzanane bhAga tripiTakamAM nathI. te jAtaka aTTakathAkAre lIdhe che. te pahelAM lalitavistAramAM ane buddhacarita kAvyamAM A kathAno samAveza karavAmAM Avyo che. gotama bodhisatvane mATe traNa prAsAda baMdhAvavAmAM AvyA hatA, e vArtA etihAsika che ema huM mAnato hato. paNa teya kAlpanika lAge che. kAraNa ke zuddhodana je jAte mahenata majUrI karavAvALe nAnakaDo jamInadAra, pitAnA dIkarA mATe traNa prAsAda bAMdhI zake, e saMbhavatuM nathI. dIghanikAya' bhAga bIje, anuvAdaka svargastha ciMtAmaNu vaijanAtha rAjavADe, (prakAzaka, graMthasaMpAdaka ane prakAzaka maMDaLI, naM. 380, ThAkuradvAra reDa, muMbaI naM. 2) nAmanA pustakanA prAraMbhamAM ja mahApadAnasuno marAThI anuvAda ApyuM che. jijJAsu vAMcakee te jarUra vAMcI ja. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAtama edhisattva (1) zastra dhAraNa bhayaMkara lAgyuM. ( tethI ) A leAkeA kevI rIte laDe che te jue ! mane saMvega (vairAgya ) puI rIte utpanna thayA te kahuM. (2) adhUrA pANImAM jema mAchalIe TaLavaLe che, tevI ja rIte ekabIjAnA virodha karIne TaLavaLatA leAkeAne joI ne mArA manamAM bhaya peDA. (3) cAre bAjue jagat asAra bhAsavA lAgyuM, badhI dizAe kaMpita thAya che ema lAgyuM ane temAM AzrayasthAna zeAdhavA jatAM mane ni ya evuM sthAna dekhAyuM nahi kAraNa, badhA ja leAkA ekakhIjAne virodha karatA dekhAyA ane tethI huM kaMTALyA sahiNI nadInA pANI mATe zAkayo ane kAliyA jhaghaDatA hatA; eka vakhate ane peAtAnAM sainya sAthe rAhiNI nadI pAse gayAM; ane te samaye bhagavAna buddhe aMte sainye nI vacce AvIne A suttanA upadeza ka evA ullekha jAtaka adnakathAmAM aneka jagyAe Ave che. paNa A vAta baMdhaesatI lAgatI nathI. zAyone kAliyene bhagavAna buddhe upadeza ApyA haze ane temanA jhaghaDA paNa patAvyA haze. paNa te prasaMge A suttatA upadeza ApavAnuM kAraNa ja tuM. nathI. peAtAna vairAgya krama prApta thayA ane pAte dharamAMthI kema bahAra nIkaLyA, e vAta bhagavAna A suttamAM kahI rahyA che. rAhiNI nadInuM pANI ke AvA ja kAI najIvA kAraNeA mATe zAkayo ane kAliyAnA jhadhaDA thatA hatA. te prasaMge pAte zastra levuM ke nahi e savAla meAdhisattva AgaLa UbhA thayA haze. paNa zastrovaDe A jhaghaDA maTADavA azakaya hatuM. zAkayo ane kAliyeAnA jhaDA jabaradastIthI maTADayA hota te te mata ja nahi. kAraNa ke, te maTADanArane pharI pADezanA rAjAe sAme zastra dhAraNa karavuM paDayuM heta; ane tene jItyA pachI tenA pADeAzanA rAjAne jItavAnI tene pharaja paDI hota. A rIte zastragrahaNane lIdhe cAre bAju vijaya prApta karavA anivArya thaI jAta. paNa, evA vijaya maLyA pachI paNa tene zAMti kayAM maLavAnI hatI ? seTTi krAsanna ane biMbisAranA putra ja temanA zatru thayA. tA pachI 33 3 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha zastragrahaNathI lAbha zo? chevaTa sudhI laDatAjhaghaDatA rahevuM, e ja! A sazastrapravRttimArgane kemaLa svabhAvanA bedhisatvane aNagame utpanna che ane teNe zastranivRttimArgane svIkAra karyo. suttanipAtanA pambayA suttanI zarUAtamAM ja nIcenI gAthAo Ave che - pabbaja kittayislAmi, yathA pabvaji cakhumA, yathA vImaMsamAno so pabbaje samarocayi // 1 // saMbAdho'yaM dharAvAso rajaslAyatanaM iti / abbhokAso ca pabbajjA iti disvAna pabbaji // 2 // (1) cakSubbate pravajyA zA mATe lIdhI, ane tene te kayA vicArane lIdhe gamI te kahIne (tenI) pravajyAnuM huM varNana karuM chuM. (2) gRhasthAzrama eTale saMkaDAza ane kacarAthI bharelI jagyA ane pravajayA eTale khullI havA, ema jANIne te parivAjaka banyo.' A kathanane manijhamanikAyanA mahAsagnakasuttamAM paNa AdhAra maLe che. tyAM bhagavAna kahe che, "he agnivemsana, saMbadhijJAna thatAM pahelAM huM bodhisatva hatuM tyAre ja mane lAgyuM ke gRhasthAzrama e saMkaDAzavALI ane kacarAthI bharelI jagyA che. pratrajyA eTale khullI havA. gRhasthAzramamAM rahIne atyaMta paripUrNa ane parizuddha brahmacaryanuM pAlana karavuM zakya nathI. tethI muMDana karIne ane kASAya vastro dhAraNa karIne gharamAMthI bahAra nIkaLI parivrAjaka thavuM, e ja yogya che." paraMtu ariyapariyenasuttamAM AnA karatAM saheja judu kAraNa ApyuM che. bhagavAna kahe che, " bhikSuo, saMbadhijJAna thatAM pahelAM huM bedhisatva hato tyAre huM pote janmadha hato. ane janmanA phirAmAM sapaDAyelI cIja (putra, dArA, dAsI, dAsa vagere)nI pAchaLa paDyo hato. eTale mArA sukhane AdhAra e cIjo para che ema mane lAgatuM hatuM. ) huM pite jarAdharmI, vyAdhidharmI, maraNadharmI, zokadhama hato, tyAre jarA, vyAdhi, maraNa, zaka e badhAMnA pherAmAM Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAtama Adhisattva 95 sapaDAyelI cIjonI ja pAchaLa huM paDatho hatA. tyAre mArA manamAM evA vicAra AvyA ke huM jAte janma, jarA, maraNa, vyAdhi ane zAka e vaDe jakaDAyelA hoi tenAthI ja jakaDAyelA putradArAdikAnI pAchaLa paDayo chuM, e yeAgya nathI; tethI janmajarAdikAvaDe thatI hAni joI ne ajAta, ajara, avyAdhi, amara ane azAka evA paramazreSTha nirvANapadanI zeAdha mAre karavI, e yeAgya che.'' A rIte dhisattvanI pravrajyAnAM sAdhAraNa rIte traNa kAraNeA ApyAM che. (1) tenA saMbaMdhIoe ekakhIjA sAthe laDavA mATe zastradhAraNa karavAthI tene Dara lAgyA; (2) dhara e saMkaDAzavALI ane kacarAvALI jagyA che ema tene lAgyuM; ane (3) pote janma, jarA, maraNu, vyAdhithI saMbaddha hoI evI ja cIjo para Asakta thaI te rahevuM na joI e, ema tene lAgyuM. A traNe kAraNeAnI saMgati besADI zakAya tema che. kheAdhisattvanA jAtabhAI e zAkaya ane kAliya emanI vacce jhadhaDA utpanna thayA ane temAM te sAmela thavuM ke nahi e savAla dhisattva AgaLa khaDA thayA. mArAmArIthI A jhadhaDAo nahi pate e teNe jANyuM. paNa temAM peAte na Utare teA lADDA peAtAne rapAka kaheze ane pAte gRhasthadhama nuM pAlana karyuM nahi ema kahevAze. tethI gRhasthAzrama tene saMkaDAzavALA lAgavA mAMDayo. tenA karatAM saMnyAsI thai te nirapekSa rIte vanavagaDAmAM pharatA rahevuM, emAM zuM khATu che? paNa tene peAtAnI patnI ane dIkarA banne pratye prema hAvAthI gRhatyAga karavA tene mATe khUba muzkela hatuM. tethI te vadhu vicAra karavA lAgyA. huM jAti-jarA-vyAdhi-maraNadharmI chuM, teA pachI evA ja svabhAvathI aMdhAyelAM putradArAdrikA para Asakta thaIne A saMkaDAzavALA ane kacarAvALA gRhasthAzramamAM paDyA rahevuM ceAgya nathI, ema tene lAgyuM; ame tethI te paritrAjaka banyA. A traNa kAraNeAmAM mukhya kAraNa zAkatha ane kAliya e enI vaccene jhadhaDe! e hatuM, e dhyAnamAM laI e Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha te AgaLa jatAM buddha thayA pachI bodhisa zodhI kADhela madhyama mArgane artha barAbara samajAze. - rAhulakumAra bedhisattvanAM lagna juvAnImAM ja thayAM hatAM ane gRhatyAga karatAM pahelAM tene rAhula nAmano eka putra janmyo hato. e vAtane tripiTakamAM aneka jagyAe AdhAra maLI Ave che. jAtakanI nidAnakathAmAM lakhyuM che ke rAhulakumAra je divase janme te ja divase badhisarave gRhatyAga karyo. paNa bIjA akathAkAronuM kahevuM evuM jaNAya che. ke rAhulakumAranA janma pachI sAtame divase bodhisatve gRhatyAga karyo. A baMne vidhAne mATe prAcIna sAhityamAM AdhAra maLato nathI. eTaluM kharuM ke gRhatyAga karatAM pahelAM bodhisatvane rAhula nAmane dIkaro hato. gotama bodhisattva jyAre buddha thaIne kapilavastu AvyA tyAre teNe rAhulane dIkSA ApI, evAM varNana mahAvagamAM ane bIjI jagyAe jaDe che. te vakhate rAhula sAta varSano hate, ema adakathAomAM aneka jagyAe kahyuM che. rAhulane bhagavAne zrAmaNera karyo hato ke nahi ane te vakhate te keTalI umarane haze, tene vicAra chaThThA prakaraNamAM karavAmAM Avaze. kAraNa ke zrAmaNerane bhikSusaMdhA sAthe saMbaMdha Ave che. rAhulamAtA devI rAhulanI mAtAne mahAvagnamAM ane jAtakaadakathAmAM badhe rAhulamAtA devInA nAmathI oLakhAvI che, yasodharA (yazodharA) e tenuM nAma phakta apadAnagraMthamAM maLe che. jAtakanI nidAnakathAmAM kahyuM che ke, " jyAre amAre bodhisattva luMbinI vanamAM janme te ja vakhate rAhula mAtA devI, channa amAya, kALudAyi (kALA udAyi) amAtya, kaMthaka adharAjA (buddhagayAno), mahAbodhivRkSa ane cAra nidhikuMbhI (dravyathI bharelI kAThIo) e badhAM pedAM thayAM." AmAM bedhivRkSa ane dravyanI kAThIo te ja vakhate pedA thayAM, e kevaLa Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAtama Adhisattva pa leAkavAyakA ja gaNI kADhavI joI e. paNa mAdhisattva, rAhulamAtA, channa ane kALA dAya e badhAM eka ja vakhate janmyAM nahi hAya tA paNa samavayaska hatAM ema gaNavAmAM vAMdheA nathI. rAhulamAtAne dehAnta 78me varSe` eTale buddhanA parinirvANanA pahelAM be varSa thayA hovA joie. apadAnamAM (584) te kahe che, asattativassA pacchimo vattati bhavo / pahAya vo gamissAmi katamme saraNamattanoM // ' 'huM Aje 78 varSanI chuM. A mAre chelleA janma che. huM tamane cheADI javAnI chuM. mArI mukti meM meLavI lIdhI che.' A chellA janmamAM te zAkathakuLamAM janma lIdhe! ema pazu te kahe che. paNa te kuLanI mAhitI kakyAMya maLatI nathI. te bhikSuNI thaI ne rahI ane 78me varSe yuddhanI pAse jai te teNe upara mujabanA vacana kahyAM, evuM apadAnakAranuM kahevuM jaNAya che. paNa bhikSuNI thayA pachI teNe kAI paNa upadeza karyAM hAya ke tene bauddhasaMdha sAthe kAi paNa jAtaneA saMbaMdha AvyA hAya ema jaNAtuM nathI. tethI te sAce ja bhikSuNI thaI hatI ke nahi te nizcita kahI zakAtuM nathI. apadAnagraMthamAM tenuM nAma yazodharA ApyuM che. ane lalitavistaramAM te geApA ApyuM che. A emAMthI sAcuM nAma kyuM, ke e khate tenAM nAma hatAM e samajAtuM nathI. gRhatyAganA prasaMga meAdhisatve gRhatyAga karyAM te rAtre te peAtAnA prAsAdamAM beThe hatA. tenA parivAranI strIoe vAdyagItAdi vaDe tenuM mana rIjhavavAnI dhaNI keziza karI. paNa edhisattva temAM ramamANa thayA nahi. chevaTe strIe ka'TALIne UMghI gaI. kAI babaDatI hatI; tyAre kAikanA meDhAmAMthI lALa kharatI hatI. e badhAMne tene khUba ja aNugo thayA; ane nIce jai te teNe channa sArathine hAka mArI jagADyo. channe 'thaka nAmanA gheADA taiyAra karyAM. edhisattva tenA upara khesI 7 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha gayA ane channa te ghaDAnuM pUchaDuM pakaDIne beThe. devoe e baMne mATe nagaradvAra ughADI dIdhuM. temAMthI bahAra nIkaLI teo baMne ane mA nAmanI nadIne kAMThe gayA. tyAM be dhisa pitAnA vALa pitAnI taravAra vaDe kApI nAkhyA ane jarajhaverAta chagnane seMpI daIne bodhisatva rAjagRha gayA. be dhisatvanA viyogane lIdhe kaMthaka anomAM nadI para ja deha mUko. ane channa sArathi jarajhaverAta laIne kapilavastu pAcho gayo. A che nidAnakathAnI vAtane sArAMza. nidAnakathAmAM, lalita vistAramAM ane buddhacarita kAvyamAM A prasaMganA rasabharyA varNano maLI Ave che ane tenI bauddha citrakaLA upara sArI asara thaI che. paNa e vArtAmAM satyAMza bilakula nathI athavA ghaNuM ja ocho che, ema lAge che. kAraNa ke, prAcInatara suttomAM A asaMbhAvya daMtakathA mATe muddale AdhAra maLato nathI. ariyapariyesana suttamAM pite bhagavAna buddha pitAnA gRhatyAga samayanI hakIkata ApI che te nIce mujaba che - so kho ahaM bhikkhave aparena samayena daharo va samAno susu kALakeso bhadrena yobbanena samannAgato paThamena vayalA akAmakAnaM mAtApitunnaM assumukhAnaM rudantAnaM kesamasmuM ohAretvA kAsAvAni vatthAni acchAdetvA agArasmA anagAriyaM pbbji| " bhikSuo, e vicAra karatAM karatAM keTalAka samaya pachI, je ke te vakhate juvAna hato te paNa mAro eka paNa vALa ghaLA thayo nahato, huM pUrNa juvAnImAM hatA ane mArAM mAbApa mane rajA ApatAM na hatAM. AMkhomAMthI nIkaLatA azrupravAhathI temanAM mukha bhIMjAyAM hatAM, teo akhaMDa raDatAM hatAM, tema chatAM ya (A badhAMnI darakAra karyA vinA) zire muMDana karIne, kASAya vastrothI deha DhAMkIne huM gharamAMthI bahAra nIkaLe. (huM saMnyAsI tha)" Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAtama edhisattva 99 A ja utArA e ja zabdomAM mahAsaccakasuttamAM maLe che. tethI kheAdhisattva gharanA mANasone khabara ApyA vinA chAtI sAthe kathaka para savArI karIne bhAgI gayA ema kahevuM taddana bhUlabharyuM hAya evuM lAge che. kheAdhisattvanI peAtAnI mA mAyAdevI tenA sAtame divase marI gaI hoya tApaNu mahAprajApati gAtamIe tene peAtAnA dIkarAnI jema ucheryAM hatA. eTale uparanA utArAmAM edhisattve tene ja mA tarIke oLakhAvI hAvI joI e. kheAdhisattvanA parivrAjaka thavAnA vicAra zuddhodana ane gAtamI dhaNA divasathI jANatAM hatAM, ane temanI icchAnI viruddha ane temanI ja sAme teNe pravrajyA lIdhI, e vAta uparanA utArA parathI sAbita thAya che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapazcaryA ane tattvabodha ALAra kAlAma sAthe meLApa ghara choDIne bodhisatva TheTha rAjagRha gayA, tyAM tene biMbisAra rAjA sAthe meLApa thayo ane te pachI te ALAra kAlAma pAse jaIne tenI pAse tenuM tatvajJAna zIkhyA, evuM varNana jAtakanI nidAnakathAmAM maLI Ave che. azvaghoSaracita buddhacarita kAvyamAM nidAnakathAno ja krama svIkAryo che. lalitavistAramAM bedhisarava pahelAM vaizAlI gayA ane tyAM ALAra kAlAmanA ziSya thayA. pachI te rAjagRha gayA. tyAM bibisAra rAjAnI mulAkAta lIdhA pachI te uddaka rAmaputtanI pAse gayA, evI matalabanuM savistara varNana che. paNa A banne varNano prAcIna sutto sAthe baMdhabesatAM thatAM nathI. upara ApelA Aryapariyesana sattanA utArAmAM bedhisatve ghera hatA tyAre mAbApanI sAme ja teNe dIkSA lIdhI ema kahyuM che. tenA pachI tarata ja nIcenA sArAMzavALuM Ave che - so evaM pavvajito samAnI kiMkusalagavesI anuttaraM santivarapadaM pariyesamAno yena ALAro kAlAmo tenupasaMkami / . (bhagavAna kahe che,) "A rIte pravajyA lIdhA pachI hitakara mArga kayo te jANavAnA uddezathI zreSTha, lokottara ane zAna tattvanI zodha karato karatA huM ALAra kAlAma pAse gayo." Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapazcaryA ane tattvamedha 101 A utArAparathI ema jaNAya che ke kheAdhisattva rAjagRha nahi jatAM pahelAM ALAra kAlAma pAse gayA. ALAra kAlAma krAsanna dezane ja rahIrA ha. aMguttanikAyanA tikanipAtamAM (sutta naM. (5) kAlAma nAmaka kSatriyeAnA kaisaputta zaheranA ullekha Avye che. te uparathI ema jaNAya che ke ALAra kAlAma te kAlAmAmAMAA ja eka hatA. zAka ane kAliya rAjyeAmAM tenI ghaNI khyAti hatI. tenA ziSyAmAMnA ekane-bharaMtu kAlAmane Azrama kapilavastumAM hatA, e upara kahyuM che. tenA khIjA ziSyA athavA bahu teA uddaka rAmaputtanA ziSyA pAsenA kAliyeAnA dezamAM rahetA hatA; ane zAka ane kAliya dezamAM e saMpradAyAne prabhAva sArI peThe hatA, emAM zaMkA nathI. kheAdhisattva prathama dhyAnanI paddhati A ja parivrAjakA pAsethI zIkhyA ane temaNe ja tene saMnyAsadIkSA ApI hAvI joI e. paNa zAkaya ke kAliya dezanA krAi AzramamAM rahIne samaya vitADavA e edhisattvane ucita jaNAyuM nahi. kalyANakAraka mArganuM ane zreSTha, leAkeAttara, zAnta, tattvanuM jJAna meLavavA mATe te khuda ALAra kAlAmane jai maLyA. te vakhate ALAra kAlAma kAsala dezamAM kacaka rahetA hevA joI e. teNe kheAdhisattvane cAra prakAranAM dhyAna ane tenA pachInAM traNa pathayAM zIkhavyAM. paNa kevaLa samAdhinAM A sAta pagathiyAMthI tene saMtAya hiMdu thayeA. A manenigrahane mArga hatA kharA, paNa AkhI mAnavajAtine mATe te ze upayoga ? eTalA khAtara ja edhisatve kalyANakAraka mArganI zodha AgaLa calAvI. uddaka rAmaputta sAthe meLApa ALAra kalAma ane uka rAmaputta e anne eka ja prakAranA samAdhimA zIkhavatA hatA. te bannemAM phera eTalA ja hatA ke ALAra kAlAma samAdhinAM sAta pagathiyAM zIkhavatA tyAre uka rAmaputta tenAM Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 bhagavAna buddha ATha pagithayAM zIkhava. A bannene guru eka ja hovo joIe ane pachI e banee judA paMtha kADhayA hovA joIe. paNa tenA mArgamAMya bodhisatvane khAsa sAra jaNAya nahi. tethI rAjagRha jaIne tyAMnA prasiddha zramaNa paMthanuM tattvajJAna jANI levAno teNe nizcaya karyo. biMbisAra rAjA sAthe meLApa rAjagRhamAM bodhisatva AvyA tenuM varNana eka ajJAta kavie suttanipAtanA pambajAsuramAM karyuM che. tene anuvAda nIce mujaba:-- 1. cakSuSyanta (bodhisarave) pravajyA zA mATe lIdhI ane kayA vicArane lIdhe tene te gamI te kahIne huM (tenI pratrajyAnuM varNana karIza. 2. gRhasthAzrama eTale saMkaDAzavALI ane kacarAvALI jagyA ane pravajyA eTale khullI havA, ema jANavAthI teNe pravajyA lIdhI. 3. pravajyA lIdhA pachI teNe zArIrika pApakarmane tyAga karyovAcasika durvartana tajI dIdhuM ane pitAnI upajIvikA zuddha mArga vaDe calAvI. 4. buddha magadhanA girivrajamAM (rAjagRhamAM) AvyA. zarIra para uttama lakSaNo prakaTa thayelI avasthAmAM teNe bhikSATana mATe rAjagRhamAM praveza karyo. 5. pitAnA prAsAdaparathI bibisAre temane joyA. tenI lakSaNasaMpatti joIne biMbisAre kahyuM, 6. aho ! A mAruM kahevuM sAMbhaLo --A puruSa suMdara, bhavya, zuddha ane AcaraNathI saMpanna che. te pagathI be hAtha AgaLanA aMtara para najara rAkhIne cAle che. (cunamatta vati) 7. paga AgaLa najara rAkhIne cAlavAvALo A jAgrata bhikSu halakAM kuLane jaNAtuM nathI. te kayAM jAya che te deDatA jaIne, he rAjadUta, joI Avo, 8. te bhikSu (bodhisatva) kyAM jAya che ane kyAM mukAma kare kare che te jovA mATe te (biMbisAra rAjAe mokalelA) dUto tenI pAchI gayA. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapazcaryA ane tatvabedha 103 9. indriyanuM saMrakSaNa karIne judAM judAM gharothI bhikSA meLavIne vivekI ane jAgRta berisa jotajotAmAM pAtra bharIne bhikSA ekaThI karI. 10. bhikSATana pUruM karIne te muni nagaramAMthI bahAra nIkaLyA ane tyAM rahevAnA hetuthI pAMDava parvatanI pAse AvyA. 11. tene tyAM rahelA joIne te dUto tenI pAse beThA ane temAMnA eke jaIne rAjAne khabara ApI ke -- 12. "mahArAja, pele bhikSu pAMDava parvatanI pUrva bAjue vAgha, RSabha ke giriguphAomAM rahetA sihanI jema beTho che !' 13. dUtanuM A vacana sAMbhaLIne pele kSatriya (rAjA) uttama vAhanamAM beThe ane vegathI pAMDava parvata bhaNI nIkaLyo. 14. jyAM sudhI vAhana javAnI zakyatA hatI tyAM sudhI jaIne te kSatriya vAhanamAMthI nIce Utaryo ane page cAlIne (badhisattvanI ) pAse AvIne tenI paDakhe besI gayo. 15. tyAM beThA pachI rAjAe tene kuzalaprakSAdika pUchaLyA. kuzaLaprakSAdika pUchIne teNe nIce mujaba kahyuM -- 16. tuM juvAna ane taruNa che; manuSyanI pahelI umaramAM che. tArI kAnti kulIna kSatriyanA jevI atyaMta rocaka jaNAya che. 17. tuM hAthIone samudAya sAthe laIne mArI senAnI zobhA vadhAra. huM tane saMpatti ApuM chuM, tene te upabhoga kara; ane have tArI jAti kaI che te mane kahe. 18 he rAja, ahIMthI TheTha himAlayanI taLeTI pAse dhana ane vIvaDe saMpanna-jene kesala rASTramAM samAveza thAya che -evo deza che. 19. temanuM ( tyAMnA mahAjanonuM) gotra Aditya che ane temanI jAtine zAkya kahe che. he rAjA, huM te kuLamAMthI parivrAjaka , te kAMI kAmapabhoganI IcchAthI nahi. 20. kAmo pagamAM mane deSa jaNAye ane ekAntavAsa Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 bhagavAna buddha sukhadAyaka jaNAya. have huM tapazcaryA mATe jAuM chuM. e mArgamAM mAru mana parovAyuM che. A suttanI trIjI gAthAmAM bodhisatve kAyA, vAcA ane upajIvikA e badhAnuM saMzodhana karyAne ullekha Ave che. A kArya gharamAMthI nIkaLyA pachI rastAmAM ja te karI zakyA haze e saMbhavatuM nathI. ALAra kAlAma ane uddaka rAmaputta e bannenI pAse rahIne temanA AcAravicAronuM vyavasthita pAlana karIne bodhisatve A kArya karyuM haze, ema lAge che. paNa eTalethI saMtoSa nahi thatAM prasiddha zramaNanAyakenuM tattvajJAna jANI levAnA hetuthI te rAjagRha AvyA. tyAM badhA ja saMpradAyomAM ochAvattA pramANamAM tapazcaryA jaNAvAthI pote paNa evI ja rIte tapazcaryA karavI joIe, ema tene lAgyuM, ane tethI ja suranI chellI gAthAmAM "have huM tapazcaryA mATe jAuM chuM' ema te kahe che. tenuM mana kAmopabhegamAMthI pahelAM UThI gayuM hovAthI, magadharAjAe ApavA mAMDela adhikAra tene game nahi, e kahevAnI jarUra nathI ja. urulAmAM Agamana rAjagRhathI bodhisatva uru velA AvyA ane tapazcaryA mATe teNe e sthAna pasaMda karyuM. tenuM varNana ariyapariyesana suttamAM Ave che. bhagavAna kahe che, "he bhikSuo, kuzala zuM che e jANavAnA hetuthI lokottara zAMtinA zreSTha sthAnanI zodhamAM dhIme dhIme pravAsa karate karate huM uvelA AgaLa senAnigamamAM Avyo. tyAM meM ramaNIya bhUmibhAga che. temAM suzobhita vana hatuM ane nadI dhIre dhIre vahetI hatI. tenI baMne bAjue sapheda retIna paTa hatuM ane tyAM nadI oLaMgavI sahelI hatI. te pradeza ghaNo ramaNIya hatA. A vanavI cAre bAjue bhikSATana karavA mATe gAme paNa dekhAyAM. A bhUmibhAga ramaNIya hovAthI kulIna mANasane tapazcaryA karavA mATe gya che, ema lAgavAthI meM tyAM ja tapazcaryA AdarI." Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapazcaryA ane tattvabedha 105 rAjagRhanI AsapAsa je TekarIo che temanI upara nigraMtha ane bIjA zramaNo tapazcaryA karatA hatA, evo ullekha ghaNI jagyAe maLe che. paNa bodhisattvane tapazcaryA mATe A rukSa parvata gamyA nahi; tene urulAno ramaNIya pradeza pasaMda paDyo. A uparathI sRSTisauMdarya mATe temane prema vyakta thAya che. traNa upamAo tapazcaryA zarU karatAM pahelAM badhisatvane traNa upamAo sUjhI. temanuM varNana mahAsagnakasuttamAM karyuM che. bhagavAna kahe che, "he. agnivemsana, keI bhInuM lAkaDuM pANImAM paDavuM hoya ane koI mANasa araNinuM lAkaDuM laIne tenA para ghasIne agni utpanna karavA mAMDe, to temAMthI agni utpanna thAya khare ?" saccaka : bho gotama, te lAkaDAmAMthI agni utpanna kare zakya nathI. kAraNa ke, te bhInuM che. tema karanAra mANasanI mahenata vyartha jaze ane tene phakta takalIpha ja thaze. bhagavAnatevI ja rIte, he agnivemsana, je zramaNa ane brAhmaNa zarIra ane manavaDe kAmo pabhogothI alipta thayA nathI ane jemane kAmavikAra zAMta thayo nathI, teo game teTaluM du:kha sahana kare to paNa temane jJAnadaSTi ane lokettara saMbadha prApta thavAno nahi. he agnivemsana, mane bIjI upamA evI sUjhI ke koI bhInuM lAkaDuM pANIthI dUra paDayuM che ane koI mANasa araNi ghasIne temAMthI agni utpanna karavAno prayatna karavA mAMDe che temAMthI agni pedA thaze khare? " saccakaH nA, he gotama, teno prayatna vyartha thaze ane tene mAtra takalIpha thaze. kAraNa ke te lAkaDuM bhInuM che. bhagavAna : te pramANe ja, he agnivemsana, je zramaNo ane brAhmaNe kAmo paga choDIne zarIrathI ane manathI tenAthI alipta rahe che, paNa jemanA mananA kAmavikAra zAnta nathI thayA hatA, Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 bhagavAna buddha teo game teTalAM kaSTa sahana kare, paNa temAMthI temane jJAnadaSTi ane lokottara saMbadha nahi prApta thAya. he agnivemsana, mane vaLI trIjI eka upamA sUjhI. keI sUkuM lAkaDuM pANIthI dUra paDayuM hoya ane koI mANasa tenA para araNi ghasIne agni utpanna karavAne prayatna karavA mAMDe, te te agni utpanna karI zakaze ke nahi ? saccaka : hA, he gotama, kAraNa ke te lAkaDuM taddana sUkuM che ane pANImAM paDeluM nathI. bhagavAna: te ja pramANe, he agnivemsana, je zramaNabrAhmaNe kAyA ane cittavaDe kApabhegAthI dUra rahe che ane jemanAM mananA kAmavikAra taddana naSTa thAya che, teo zarIrane khUba takalIpha Ape ke na Ape, to paNa temane jJAnadaSTi ane lekettara saMbadha prApta thavAnI zakyatA che. A traNa upamAo bedhisattvane tapazcaryAne prAraMbha karatI veLAe sUjhI. je zramaNabrAhmaNe yajJayAgAdikamAM ja saMtoSa mAne che, teo e saMjogomAM tapazcaryA karIne zarIrane duHkha Ape, te paNa temane tattvabodha nahi thAya. bIjA zramaNabrAhmaNe yajJayAgane mArga mUkIne jaMgalamAM jaIne rahe, paNa je temanAM aMta:karaNanA kAmavikAra naSTa nahi thayA hoya, te temanI tapazcaryAmAMthI kazuM niSpanna nahi thAya. bhInA lAkaDA para uttarAmaNi ghasIne agni utpanna karavAnA prayatnanI jema temano prayAsa paNa kaTa thaze. paNa kaI mANasa kApabhogothI dUra rahIne mananA kAmavikAra taddana naSTa karI zakaze, te te dehadaMDa vinA tattvabodha prApta karI zakaze. haThAga bedhisatvane A upamAo sUjhI, tema chatAMya te samayanA zramaNavyavahArane anusarIne tIvra tapazcaryA karavAno teNe nizcaya karyo. pahelAM teNe haThAga para bhAra mUkyo. bhagavAna saccakane kahe che, "he agisana, huM jyAre dAMta para dAMta dabAvI ane jIbhane tALave Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapazcaryA ane tattvamedha 107 lagADIne cittanuM damana karatA, tyAre mArI bagalamAMthI parasevA chUTatA. jevI rIte kAI baLavAna puruSa du.la mANasane khabhA AgaLa ke mAthA AgaLa pakaDIne dAkhI rAkhe, tevI rIte huM mArA cittane dAkhatA hatA. '' he agnivessana, te pachI AzvAsaprazvAsa rokIne huM dhyAna karavA mAMDayo. te vakhate mArA kAnamAMthI zvAsa nIkaLavAneA avAja thavA lAgyA. luhAranI dhamaNI cAle che tevA avAja mArA kAnamAMthI nIkaLavA lAgyA. tema chatAMya, huM agnivemsana, huM AzvAsa prazvAsa ane kAna dhyAvIne dhyAna karavA mAMDayo. te vakhate tIkSNa taravAranI aNIvaDe mAruM' mAthuM kAI vIMdhI rahyuM che, evA mane bhAsa thavA lAgyA. tema chatAMya e ja prakAranuM dhyAna meM AgaLa cannAvyuM ane mArA mAthAne cAmaDAnA paTo vIMTALIne kAI majabUta rIte jakaDI rAkhatA heAya, ema mane lAgavA mAMDayuM. tema chatAMya teja dhyAna meM AgaLa calAvyuM. tethI mArA udaramAM vedanAe jAgI. kasAI jema zasravaDe gAyanuM peTa kAtare che, tevI rIte mAru peTa kAI kAtare che, evuM mane lAgyuM. A badhA vakhata mArA utsAha kAyama hatA, smRti sthira hatI, paNa zarIranI tAkAta ghaTI gaI. tema chatAMya e badhI kaSTaprada vedanAe mArA cittane sparzI zakI nahi.'' trIjA prakaraNamAM zramaNeAnI anekavidha tapazcaryAe ApI che. temAM hayeAganA samAveza thayeA nathI. teA paNa te samayamAM upara mujaba hrayAgane abhyAsa karavAvALA tapasvI hatA, ema mAnavuM paDe che. nahitara kheAdhisattva tevI jAtanA yAganA abhyAsa AdaryuM na hota. upavAsa - A rIte hAyeAgatA abhyAsa karIne temAMya kAMI sAra nathI ema jaNAi AvavAthI kheAdhisattva upavAsanI zarUAta karI. annajaLa sAva mUkI devAM tene ThIka lAgyuM nahi. paNa teNe kheArAka khUma Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 bhagavAna buddha ocho karI nAkhyo. bhagavAna saccakane kahe che, "he agnivemsana, huM thoDe thoDe khorAka levA mAMDo. magano ukALo, kaLathIne ukALo, vaTANAne ukALo athavA caNAne ukALo pIne ja huM rahetuM hato. e paNa khUba ja ochA pramANamAM levAthI mAruM zarIra ghaNuM ja kRza thayuM. mArAM avayavonA sAMdhA AsItakavallI ke kAlavallInI gAMThe jevA dekhAvA lAgyA. mAre kaTibaMdha UMTanA pagalA je thaI gayo. mArI pIThanI kareDa sUtaranI cakaraDInI mALA jevI dekhAvA lAgI. bhAMgelA gharanI vaLIo jema UMcInIcI thAya che, tevI mArI pAMsaLIo thaI. UMDA kUvAmAM paDelA nakSatranA paDachAyAnI jema mArI kIkIo UMDI gaI. kAcuM kALuM kApIne taDakAmAM nAkhIe te jevI rIte karamAI jAya che, tevI rIte mArA mAthAnI cAmaDI karamAI gaI. huM peTa para hAtha pheravuM to pIThanI karoDa hAthamAM Ave ane pIThanI karoDapara hAtha pheravuM te peTanI cAmaDI hAthane aDe, evI sthiti thaI. jhADe pharavA ke pezAba karavA besuM te huM tyAM ja paDI rahe. zarIra para hAtha pheravato tyAre mArA durbaLa thayelA vALa enI meLe nIce kharI paDatA." vitarko upara kAbU bedhisatve sAta varSa tapazcaryA karI evo ullekha aneka jagyAe maLe che. A sAta varSamAM bodhisattva mukhyataH dehadaMDana karatA hatA. tema chatAMya tenA manamAM bIjA vicAra AvatA na hatA ema nathI. upara ApelI traNa upamAo joIe topaNa ema jaNAya che ke kAmavikAra pUrepUrA naSTa thayA vagara anekavidha dehadamanane kaze ja upayoga nahi thAya, e vAta tene barAbara samajAtI hatI. A sivAya bIjA saddavicAra paNa tenA manamAM AvatA hatA, evuM aneka sattA parathI dekhAya che. temAMnA keTalAka vicArone ahIM TUMkAmAM saMgraha karuM chuM. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 tapazcaryA ane tatvabedha majhimanikAyanA haidhAvitarka suttamAM bhagavAna kahe che: bhikSuo, mane saMbadha prApta thayuM te pahelAM, huM bedhisattva hato tyAre ja mArA manamAM evo vicAra Avyo ke vitarkane be bhAga karavA. te mujaba kAmavitarka (viSayavitarka), vyApAdavitarka (Savitarka) ane vihisAvitarka (bIjAne ke pitAne takalIpha ApavAno vitarka), e traNa vitarkone meM eka bhAga karyo ane naiSkarmo (ekAtavAsa), avyApAda (maitrI) ane avihisA (takalIpha nahi ApavAnI buddhi) e traNa vitarkone bIjo bhAga karyo. te pachI khUba ja sAvadhAnIthI ane jAgRta rahIne huM vartavA lAge, tyAre pahelA traNa vitarkomAMthI ekAda vitake mArA manamAM utpanna thato. te vakhate huM vicArato ke mArA manamAM A kharAba vitarka utpanna thayo che. te mArA duHkhane, bIjAnA duHkhane ke bannenAM duHkhanA kAraNarUpa thaze, prajJAno nirodha karaze, ane nirvANane pahoMcavA nahi. de. A vicArathI pelo vitake mArA manamAMthI nIkaLI jato. - "he bhikSao, zaradaRtumAM badhe khetaramAM pAka taiyAra thayA heya tyAre govALa DhoranuM khUba saMbhALathI rakSaNa kare che ane lAkaDIthI mArIne paNa temane khetarothI dUra rAkhe che. kAraNa ke tema nahi kare to hera bIjAnAM khetaramAM ghUsI jaze ane pitAne daMDa bharavo paDaze. tevI rIte kAma, vyApAda, vihiMsA vagere akuzala manovRttio bhayAvaha che e meM jANyuM. te vakhate huM khUba sAvadhAnIthI ane utsAhathI vartato hato, tyAre mArA manamAM naSkarma, avyApAda ane avihiMsA e traNa vitarkomAMthI ekAda vitarka utpanna thato. te vakhate huM e vicAra karato hato ke A kuzala vitaka mArA manamAM utpanna thayo che, te pitAne, bIjAne ke baMnene du:kha ApavAvALo nathI, prajJAnI abhivRddhi karavAvALA ane nirvANane pahoMcADanAra che. tenuM AkhI rAta ke Akho divasa ciMtana karIe te paNa tenAthI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 bhagavAna buddha kaze Dara nathI. tema chatAMya lAMbe vakhata citana karavAthI mAre deha zAMta thaze ane mAruM citta sthira nahi rahe, ane asthira cittane samAdhi te kayAMthI ja maLe? tethI (thoDA vakhata pachI) huM mAruM citta aMdaranA UMDANamAM ja sthira karato.unALAne ane loko pAka ghera laI jAya tyAre govALa Dhorane nirAMte chUTAM mUkI de che. te jhADa nIce hoya ke khullI jagyAmAM hoya, gAyapara najara rAkhavA sivAya e bIjuM kazuM karato nathI. tevI rIte naikaryAdika kuzala vitarka utpanna thAya, tyAre e kuzala dharmo che, eTaluM ja huM yAda rAkhatA hatA. temane nigraha karavAno prayatna karate na hato.)" nirbhayatA kuzala vitarkonI madadathI akuzala vitarkopara vijaya meLavyo hovA chatAM jyAM sudhI dhArmika mANasanA manamAM nirbhayatA utpanna thatI nathI, tyAM sudhI tene tattvabodha thavo azakya che. dhADapADuo ke sainike potAnA virodhIo upara sAhasapUrvaka tUTI paDe che, paNa temanAmAM nirbhayatA thoDI ja hoya che ! teo zAstrAstrovaDe game teTalA sajaja hoya tema chatAMya teo bhayabhIta heya che; pitAnA zatruo potAnI upara kyAre humale karaze te kahI zakAya nahi, evuM emane lAgyA kare che tethI temanI nirbhayatA e sAcI nirbhayatA nathI. adhyAtmamArga vaDe je nirbhayatA maLe che te ja sAcI nirbhayatA che. evI nirbhayatA bedhisatva kevI rIte pAmI zakyA te nIcenA utArAparathI jaNAze. bhagavAna buddha jAnuNa brAhmaNane kahe che, "he brAhmaNa, jyAre mane saMbodha prApta thayo nahotuM ane kevaLa badhisatta ja hatA, tyAre mane ema lAgyuM ke je zrama ke brAhmaNo parizuddha kAyakarmo AcaryA vinA araNyamAM rahe che, teo A dezane lIdhe bhayabhairavane notaruM Ape che. paNa mArA karmo parizuddha che, Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapazcaryA ane tattvabodha 111 parizuddha kAyakarmo karavAvALA je sajajano (A) araNyamAM rahe che, temane huM eka chuM, evuM jyAre mane jaNAyuM, tyAre araNyavAsamAM ane atyaMta nirbhayatA jaNAI. bIjA keTalAka zramaNo ke brAhmaNe aparizuddha vAcasika karmonuM AcaraNa karatAM karatAM aparizuddha mAnasika karmonuM AcaraNa karatA karatA, aparizuddha AjIvikA (upajIvikA) karatA hoya che ane araNyamAM rahe che, teo A deSone lIdhe bhayabhairavane notare che. paNa mArAM vAsika ane mAnasika karmo temaja upajIvikA parizuddha che. je sajajanonAM A badhAM karmo parizuddha che temano huM eka chuM, ema jANyA pachI araNyavAsamAM mane atyaMta nirbhayatA jaNAI "he brAhmaNa, je brAhmaNa ke zramaNe lobha, praduSTa citta, ALasu, brAntacitta ke saMzayagrasta thaIne araNyamAM rahe che, teo A dene lIdhe bhayabhairavane notaruM Ape che. paNa mAruM citta kAmavikArothI alipta che. TheSathI mukta che (eTale badhA prANIo viSe mArA manamAM maitrI vase che). mAruM mana utsAhapUrNa, sthira ane niHzaMka che. evA guNavaDe yukta je sajajane araNyamAM rahe che, temane huM eka chuM, ema jaNAyuM tyAre mane araNyamAM atyaMta nirbhayatA lAgI. he brAhmaNa, je zramaNo ke brAhmaNe Atmahuti ane paranidA kare che, Darapoka hoya che, mAnanI IcchAne lebha rAkhIne araNyamAM rahe che athavA jaDabuddhi hoya che, teo A doSone lIdhe bhayabhairavane notaruM Ape che. paNa mArAmAM A durgaNa nathI, huM Atmastuti ke paranidA karatuM nathI, huM Darapoka nathI, mane mAnanI IcchA nathI. ane huM prajJAvAna chuM. je sajajane evA guNothI yukta thaIne arayamAM rahe che, temAM huM eka chuM evuM jaNAvAthI mane araNyavAsamAM atyaMta nirbhayatA lAgI. - "he brAhmaNa, caturdazI, pUrNimA, amAvAsyA ane aSTamInI trio (bhayane mATe ) jANItI che. te rAtrie je udyAnamAM, Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 - bhagavAna buddha araNyamAM ke vRkSa nIce loke devatAone balidAna Ape che athavA je sthAne atyaMta bhayaMkara che ema gaNe che, te sthAnomAM huM (ekAkI) rahetA hatA; kAraNa ke bhayabhairava kevuM hoya che te jovAnI mArI icchA hatI. evI jagyAe huM raheto hato tyAre kaIka haraNa te bAjue thaIne jatuM, kaIka mera sUkuM lAkaDuM nIce pADato, athavA vRkSanAM pAMdaDAM pavanathI halI UThatAM. A prasaMge mane lAgatuM ke bhayabhairava te A ja che. pachI huM kahetA ke bhayabhairavanI IcchA rAkhIne ja huM A jagyAe Avyo chuM, tethI A sthitimAM huM chuM tyAre ja mAre teno nAza karavo joIe. huM cAlatuM houM tyAre e bhayabhairava Ave te cAlatAM cAlatAM ja huM teno nAza karate. jyAM sudhI tene nAza nahi thAya tyAM sudhI huM Ubho raheto nahi, besatA nahi ke pathArIpara sUte nahi. je pele bhayabhairava huM Ubho houM tyAre Ave te Ubhe heuM tyAre ja huM teno nAza karato. jyAM sudhI teno nAza nahi thAya tyAM sudhI huM cAlatuM nahi, besate nahi, ke pathArI para sUto nahi. huM beThe houM tyAre bhayabhairava Ave te huM sUte nahi, Ubhe rahete nahi, ke cAlatA nahi. beThA beThe ja huM tene nAza karato. pathArI para paDayo houM tyAre te Ave te huM besatA nahi, Ubho raheto nahi ke cAlatA nahi; pathArI para paDagho paDyo ja huM teno nAza karato." rAjaga bodhisatva kevaLa haThayoga ane tapazcaryAomAM ja potAne badhe samaya vitADatA hatA ema nathI. tema karavuM kaI paNa tapasvIo mATe zakya na hatuM. vacce vacce temane sAro khorAka levo paDato. zarIramAM thoDI zakti Ave eTale pharI pAchA teo upavAsAdika vaDe dehadamana karatA. bodhisatve sAta varSanA kALamAM mukhyatve tapazcaryA karI hovA chatAM, vacce vacce te sAre khorAka letA hatA ane zAMta samAdhine paNa anubhava karatA hatA, emAM zaMkA nathI. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapazcaryA ane tattvamedha 113 haThayoga mUkIne pote AnApAnasmRtisamAdhinI bhAvanA kevI rIte karatA hatA, te bhagavAna buddhe AnApAnasaMyuttanA pahelA vargInA AThamA suttamAM kahyuM che:-- - t bhagavAna kahe che, " he bhikSue, AnApAnasmRtisamAdhinI bhAvanA karavAthI bhAre phAyadA thAya che. tenI bhAvanA kevI rIte karavAthI phAyA thAya che? kAi bhikSu araNyamAM vRkSanI nIce ke khIjI kAI ekAnta jagyAe Asana bAMdhI besI jAya che. te dIra AzvAsa letA hoya tyAre pote dIdha` AzvAsa le che ema jANe che. dIdha prazvAsa cheADatA hAya tyAre pAte dIdha prazvAsa cheDe che tema jANe che; hrasva zvAsa letA hAya, ityAdi. A rIte AnApAna smRtisamAdhinI bhAvanA karI hoya teA ghaNA lAbha thAya che. huM bhikSuo, huM paNa saMmeAdhijJAna thatAM pahelAM kheAdhisattvanI avasthAmAM hatA tyAre ghaNe bhAge A ja bhAvanA karatA hatA. tene laI te mArA zarIrane ane mArI AMkhAne nukasAna thatuM na hatuM ane mAruM citta pApavicArothI mukta thatuM hatuM." A uparathI spaSTa thaze ke edhisattva AkhA vakhata DAyAga AcaratA na hatA. vacce vacce te zAMta rAjayeAganA abhyAsa karatA hatA ane tenAthI tene samAdhAna prApta thatuM hatuM. dhyAnamA nA svIkAra AvI rIte upavAsa ane AhArasevana, hayAga ane rAjayAga-enI vacce jhelA khAtAM khAtAM ante kheAdhisattve manamAM acAnaka evA nizcaya karyo ke tapazcaryAM sAce ja nirarthaka che. tenA vagara meAkSa meLavavA zakaya che. tethI tapazcaryAM cheDI temaNe pharI pUrNa rIte dhyAnamAnuM avala`khana kevI rIte karyuM, enuM TUMkuM varNana mahAsaccakasuttamAM karyu che. *vadhu mAhitI mATe samAdhimArga pR. 3848 e. ' Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha 66 bhagavAna saccakane kahe che, "huM agivessana, mArA zAkatha pitAnA khetaramAM kAma cAlatuM hatuM tyAre jaMbuvRkSanI zItaLa chAyAmAM mesIne prathama dhyAna prApta karI lIdhAnuM mane smaraNa thayuM ane te smaraNane anusarIne mArI evI mAnyatA thaI ke medhanA mArga e ja hAvA joie. ane je sukha meAjazeAkhanA padArthAnA upabhAga vinA ane akuzala vicArAmAMthI maLe che, te sukhathI mAre zA mATe DaravuM Ave! vicAra mArA manamAM jAgye ane te pachI A sukhathI huM kadI nahi karuM evA nizcaya meM karyAM. paraMtu te sukha khUba ja kRza thayelA zarIravaDe meLavI zakAya tevuM nahetuM. tethI thADA thADA AhAra levAne vicAra karIne huM tema karavA lAgyA. te vakhate pAMca bhikSue mArI sevA karatA hatA; kAraNa ke tene ema lAgatuM hatuM ke, mane je dhamatA khAdha thaze te huM temane zIkhavIza. paNa jayAre me' khArAka levA mAMDayo (tapazcaryAM cheADI dIdhI) tyAre A gotama tapazcaryAthI bhraSTa thaI ne khAnapAna tarapha vaLyA che, ema lAgavAthI te pAMca bhikSue mArAthI kaMTALIne cAlyA gayA." tApaNu kheAdhisattvane nizcaya catyeA nahi, tapazcaryAMnA mA cheDIne sAdA dhyAnamArga vaDe ja tattvakhAdha prApta karavA joie, e khAkhata viSe emanI khAtarI thaI. 114 mAyuddha A prasaMge dhisattva sAthe mAre yuddha karyAnuM kAvyAtmaka varNana mundvacaritAdi grathAmAM maLI Ave che. tenuM mULa suttanipAtanA padhAnasuttamAM che. te suttane anuvAda ahIM ApuM chuM:-- (1) nairaMjana nadIne kAMThe tapazcaryAnI zarUAta karIne nirvANuprApti mATe meTA utsAhathI huM dhyAna karatA hatA tyAre-- (2) mAra karuNusvara kADhatA mArI pAse AvyA. (te khelyu) tuM kRza ane du` che. maraNa tArI pAse che. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapazcaryA ane tavadha 115 (3) seMkaDe navANuM TakA tuM maravAno che. tAruM eka Take jIvana bAkI che. bhalA mANasa, tuM jIva. jIvavuM zreSTha che; tuM jIvIza to puNyakarma karIza. (4) brahmacarya pALIza ane agnihotranI pUjA karIza to ghaNA puNyane saMcaya thaze. A nirvANa mATenI khaTapaTa zA mATe karavI joIe? (5) nirvANane mArga khUba muzkela ane durgama che. A gAthAo bolIne mAra buddhanI pAse Ubho rahyo. (6) Ama bolanAra mArane bhagavAne kahyuM: he bedarakArI mANasanA sta, he pApI, tuM ahIM zA mATe Avyo che (te huM jANuM chuM.) | (cha) tevA puNyanI mane muddale jarUra nathI. jene puNyanI jarUra haze tene mArI A cIjo bhale kahe. (8) mArAmAM zraddhA che, vIrya che ane prajJA paNa che. A rIte huM mArA dhyeyamAM mAruM citta parAvuM chuM tyAre tuM mane jIvavAne upadeza zA mATe kare che? " (9) A pavana nadInA pravAhane paNa sUkavI zakaze. paNa beyamAM citta parovanAra preSitAtmA) mAru lohI te sUkavI zakaze nahi. (10) (paNa mArA ja prayatnathI) lehI zoSAI jAya te tenI sAthe mArAM pitta ane lema e vikAro paNa sukAze; ane mAruM mAMsa kSINa thaze chatAM mAruM citta vadhAre prasanna banIne smRti, prajJA ane samAdhi uttarottara vadhaze. (11) A rIte jIvavAthI uttama sukhano lAbha thatAM mAruM citta kAmopabhoga tarapha vaLatuM nathI. A mArI Atmazuddhi je. (12) (he mAra,) kAmopabhogo e tArI pahelI senA che arati e bIjI, bhUkha ane tarasa e trIjI ane tRSNa tArI cothI senA che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 - bhagavAna buddha (13) pAMcamI ALasa, chaThThI bhIti, sAtamI kuzaMkA, AThamI abhimAna (athavA garva), (14) lAbha, satkAra, pUjA (e navamI), ane khoTe bhAge meLavelI kIrti (e dasamI), jenA vaDe mANasa Atmahuti ane paranidA kare che. (15) he kALA namuci, (kapara) prahAra karavAvALI A tArI senA che. bIkaNu mANasa tane chatI zakato nathI. je tene jIte che, tene ja sukha prApta thAya che. (16) huM mArA zira para A muMja ghAsa* dhAraNa karuM chuM. je mAro parAjaya thaze, te mAruM jIvatara vyartha thaze. parAjaya pAmIne jIvavA karatAM saMgrAmamAM mRtyu Ave te vadhu sAruM. (17) keTalAka zramaNabrAhmaNo tArI senAmAM joDAvAthI prakAza pAmatA nathI, ane je mAge sAdhupuruSa jAya che te mArgane teo jANatA nathI. ' (18) cAre bAjue mArasenA dekhAya che ane mAra pitAnAM vAhana sAthe sajaja thayo che. tenI sAthe yuddha karavA mATe huM AgaLa dhapuM chuM, tethI te mane sthAnabhraSTa nahi karI zake. ' (19) de ane mANaso tArI senA AgaLa UbhA rahI zakatA nathI. patthara vaDe mATInuM vAsaNa phADI nAkhIe, tema huM mArI prajJA vaDe tArI te senAne parAbhava karuM chuM. (20) saMkalpane kAbUmAM rAkhIne ane smRti jAgrata karIne aneka zrAvakone upadeza karato huM dezavidezamAM pharIza. | (21) teo (zrAvako) mArA upadezane anusarIne sAvadhAnatAthI cAlIne ane pitAnA dhyeya para cita ekAgra karIne tArI IcchAnI viruddha evuM pada pAmaze ke jyAM zoka karavAne prasaMga ja nahi Ave. * saMgrAmamAMthI hAra khAIne pAchuM pharavuM nahi, e mATe muja nAmanuM ghAsa mAthe bAMdhIne pratijJA karatA hatA. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapazcaryAM ane tattvamedha 117 (22) ( mAra khAyeA, ) sAta varSa sudhI bhagavAnanI pAchaLa pAchaLa pharyAM; paNa smRtimAna buddhanuM kazuM ja ddhi hAthamAM AvyuM nahi. (23) ahIM kAI narama cIja maLaze, kAI mIThI cIja maLaze, evI AzAthI kAgaDA medavarNa pASANanI pAse AvyeA. (24) paNa tene kazA lAbha nahi dekhAvAthI kAgaDA tyAMthI nIkaLI gayA. te kAgaDAnI jema huM paNa gAtama pAsethI nivRtta thaine nIkaLI jAuM chuM ! (25) A rIte mAra zAka karatA hatA tyAM tenI khagalamAMthI vINA nIce paDI; ane te du:khI mAra tyAM ja alApa thaI gayA. A suttanuM bhASAMtara lalitavistaranA aDhAramA adhyAyamAM AvyuM che. te parathI tenuM prAcInatva siddha thAya che. upara Apela bhayabheravasuttane sArAMza vAMcIe te| A sAdA rUpakanA a saheje samajAze. mAnavajAtinA kalyANa mATe kAI AgaLa dhape tyAre tenA para pahelA humalA karanArI mArasenA eTale kAmeApabhAganI vAsanA. tene dakhAvIne mANasa AgaLa pagaluM mAMDe che tyAM (ati) asaMtASa ut panna thAya che. te pachI bhUkha, tarasa ityAdi eka pachI eka upasthita thAya che ane e badhI vAsanAe ane vikAro para vijaya meLavyA vinA kalyANaprada tattvanA sAkSAtkAra thA kayAreya saMbhavatA nathI. tethI mudde mArA parAjaya karyAM enA artha teNe AvI manevRttio upara vijaya meLavyeA evA samajavA. sujAtAe ApelI bhikSA kheAdhisattvane vaizAkhanI pUnamanI rAtre saMkheAdhijJAna thayuM. te divase khapere sujAtA nAmanI TulIna juvAna strIe tene uttama annanI bhikSA ApI. Ane ullekha suttapiTakamAM bhAgye ja maLe che.* ane A prasaMga sivAya sujAtAnuM nAma khIje kAMya AveluM jaNAtuM nathI. * aMguttaranikAca ekakanipAta, 'bauddhasaMghane paricaya', pR. 236 jI. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 118 bhagavAna buddha tApaNu auddha citrakaLAmAM sujAtAne uttama sthAna maLyuM che ane yuddhanI dRSTie paNa A prasaMga cirasmaraNIya banyA. cuda luhAre ApelI bhikSA grahaNa karIne bhagavAna mAMdA thayA. temAM peAtAnuM parinirvANa thavAnuM che ema temane jaNAyuM. ane peAtAnI pAchaLa suMdane leAkA doSa na Ape eTalA khAtara bhagavAne AnaMdane kahyuM, * je divase mane saMmeAdhijJAna prApta thayuM te divase maLelI ane Aje maLelI bhikSAe samAna che, evuM tame cune kahejo ane tenuM sAMtvana karo.' edhivRkSanI nIce Asana 6 sujAtAe ApelA bhikSA lai ne kheAdhisattve naira jarA nadIne kAMThe bhAjana karyu. ane te rAtrie te eka pIpaLAnA jhADanI nIce AvIne kheDA. A vRkSa hAla astitvamAM nathI. zazAMka rAjAe tene vidhvaMsa karyAM ema kahevAya che. paNa teja jagyAe vAvelA pIpaLeA che ane tenI ja paDakhe yuddhagayAnuM prasiddha maMdira che. te vRkSanI nIce kheAdhisattva kheDA tyAre pharI ekavAra lalitavistaramAM mArayuddhane prasaMga varNavyA che. mAre yuddhane mohita karavA mATe edhivRkSanI nIce ( te pIpaLAnI nIce ) tRSNA, ati ane ragA nAmanI peAtAnI traNa dIkarIone mekalI ApI evuM vana saMyuttanikAyanA sagAthAvaggamAM maLe che. A prasaMge mArasenAe yuddha para cAre khAjuethI kevA humalA karyAM tenuM savistara varNana jAtakanI nidAnakathAmAM ApyuM che. mAranuM sainya joI ne brahmAdika devA bhAgI jAya che, phakta ekalA edhisattva ja rahe che. pachI A sthaLa mAruM che ema kahIne mAra ane tyAMthI UThI javAnuM kahe che ane te jagyA upara potAnA haka sAbita karavA mATe mArasenAnI sAkSI Ape che. badhA deve nAsI gayelA heAvAthI te prasaMge buddhane kAI ja sAkSI maLatA nathI. tyAre mudde jamaNA hAtha nIce rIte A saMsA vasuMdharA sAkSI che ema kahe che. ane pRthvI devatA virATa svarUpa dhAraNa karIne mArasenAneA parAjaya kare che, ityAdi purANamaya varNana jAtaka-athAkAre karyu che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapazcaryAM ane tattvamedha 119 bauddha citrakaLAmAM citrakAroe A prasaMga khUba sarasa rIte cItaryAM che. lAbha, dveSa, mAha, mada, matsara ityAdi duSTa manAvRttione mUrtimaMta svarUpa ApavAnA emaneA prayatna vakhANavA jeveA che. pahelAM kavie A prasaMganuM varNana karyuM ane tene anusarIne citrakArAe tene mUrta svarUpa ApavAnA prayatna karyAM, ke citrakArAe A prasa`ga cItaryAM pachI tene anusarIne kaviee tenuM varNana karyuM, e kahI zakAya tema nathI. te game tema hoya tApaNu e vAta sAcI che, ke upara varNavelI mArasenAne mUrta svarUpa ApavAnA ja A prayatna che. C tattvamedha te vaizAkhI pUrNimAnI rAtre bodhisattvane tattvabodha thayA; ane tyArathI tene buddha kahe che. eTale te samaya sudhI gAtama dhisattva hatA; te te divasathI gAtama buddha thayA. yuddhane je tattvabodha thaye temAM cAra Aya sayo ane tenI aMdara AvatA aSTAMgika mAne samAveza thAya che. tene pahelavahelA upadeza temaNe peAtAnI sAthe rahetA pAMca sAthIone karyAM. ( A prasa Mga A pachI AvavAne che, tethI tenuM vivaraNu ahIM karatA nathI. ) vimuttisukhaneA AsvAda tattvabodha thayA pachI bhagavAna buddha te ja khodhivRkSanI nIce sAta divasa esIne vibhuttisukhaneA AsvAda letA hatA; ane te prasaMge rAtrinA traNa yAmAmAM temaNe nIce ApelA pratItyasamutpAda avaLAsavaLA manamAM ANyA, evuM mahAvagnamAM kahyuM che. paNa saMyuttanikAyanA be suttomAM yuddhe pote khodhisattvanI avasthAmAM hatA tyAre ja temaNe A pratIyasamutpAda jANyA evuM kahyuM che.* te suttone mahAvagganA sArAMza sAthe meLa khesatA nathI. mahAvarga lakhAyA te vakhate A pratIyasamutpAdane bhAre mahattva prApta thayuM hatuM ema lAge che. nAgArjuna jevA mahAyAnapaMthanA * nidAnavagasaMyutta, sutta 10 ane 65 jIe. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 bhagavAna buddha AcAryoe te A pratIya samutpAdane pitAnA tattvajJAnane AdhArabhUta pAyo banAvI dIdho.* pratItyasamutpAda e pratItyasamutpAdanuM varNana TUMkAmAM nIce mujaba che - avidyAmAMthI saMskAra, saMskAramAMthI vijJAna, vijJAnamAMthI nAmarUpa, nAmarUpamAMthI SaDAyatana, paDAyatanamAMthI sparza, sparzamAMthI vedanA, vedanAmAMthI tRSNA, tRSNAmAMthI upAdAna, upAdAnamAthI bhava, bhavamAMthI jAti (janma) ane jAtimAMthI jarA, maraNa, zoka, paridevana, duHkha, daurmanasya, upAyAsa e badhAM pedA thAya che. pUrNa vairAgyavaDe avidyAno nirodha karavAthI saMskArane virodha thAya che. saMskAranA nirodhathI vijJAnane nirodha thAya che. vijJAnanA nirodhathI nAmarUpane nirodha thAya che. nAmarUpanA nirodhathI SaDAyatanane nirodha, SaDAyatananA nirodhathI sparzano nirodha, sparzanA nirodhathI vedanAno nirodha, vedanAnA nirodhathI tRSNAno nirodha, tRSNanA nirodhathI upAdAnane nirodha, upAdAnanA nirodhathI bhavana nirodha, bhavanA nirodhathI janmano virodha, janmanA nirodhathI jarA, maraNa, zaka, paridevana, duHkha, daurmanasya, upAyAsa e badhAMne nirodha thAya che. du:khanI pAchaLa AvI badhI kAraNaparaMparA joDI devAthI te sAmAnya janatAne samajavuM ghaNuM muzkela banyuM. vakhata jatAM A pratItyasamutpAdane gahana tattvajJAnanuM svarUpa prApta thayuM, ane tenA viSe ja vAdavivAda thavA lAgyA. nAgAjunAcArye potAnI mAdhyamikArikA A pratIyasamupAdanA pAyA upara ja racI che; ane buddhaghoSAcAryo vizuddhi mArgane eka pachAM za bhAga ( lagabhaga se savAso pAnAM) AnA vivecanamAM kharyo che. A badhI carcA vAMcyA pachI vidvAna mANasa paNa goTALAmAM paDe che, te pachI sAmAnya janatAne A tattvajJAna * mAdhyamakakArikAne AraMbha juo. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapazcaryA ane tattvabodha 121. kevI rIte samajAya? bhagavAna buddhane dharma brAhmaNa, kSatriya vagere ucca vargonA lake karatAM nIcalA varganA lekamAM vadhu phelAyo; te AvA gahana tatvajJAnane lIdhe nahi. cAra Arya satyanuM tattvajJAna ekadama sAduM che. te badhI jAtanA lokone gaLe UtaryuM emAM jarA paNa navAI nathI. tene vicAra thoDA ja vakhatamAM karavAmAM Avaze. brahmadevanI vinaMti tavabodha thayA pachI bhagavAna buddha eka aThavADiyuM bodhivRkSanI nIce (eTale te pIpaLAnI nIce) vitADavuM evuM upara kahyuM che. A pachI bIjuM aThavADiyuM ajapAla nyadha vRkSanI nIce, trIjuM aThavADiyuM mucalida vRkSanI nIce, ane cothuM aThavADiyuM rAjAyatana vRkSanI nIce vitAvIne bhagavAna buddha pharI ajapAla vRkSanI nIce AvyA. tyAM temanA manamAM vicAra Avyo, ke A dhama huM atyaMta kaSTapUrvaka samajyo chuM. tethI lekene te upadezIne vadhu takalIpha ApavI ThIka nathI. A vicAra brahmadeve jAmyo tyAre teNe dharmopadeza karavA mATe bhagavAnane prArthanA karI. A kathA vistArathI mahAvagnamAM ane majhimanikAyanA ariyapariyesanasuttamAM ApI che. paNa te gatama buddhane lagatI haze e saMbhavatuM nathI. koI purANa lakhanAre vipaksI buddhanA viSe racI ane pachI te emane ema gotama buddhanA caritramAM dAkhala thaI. A rUpakano artha "buddha, dharma ane saMgha " nAmanA mArA pustakamAM (pR. 16-19) besADavAne meM prayatna karyo che; tethI huM ahIM tenI carcA karato nathI. paMcavargIya bhikSuone upadeza karavAno vicAra pitAne prApta thayelAM cAra AryasatyAnuM jJAna pahelAM kene ApavuM e vicAramAM bhagavAna buddha paDyA. ALAra kAlAma ane uddaka rAmaputta e bodhisatvanA guruo jIvatA hota te A navo . dharmamArga tarata ja temane gaLe Utaryo hato. paNa teo jIvatA nahotA. tethI bhagavAne potAnA pAMca sAthIone (paMcavarSIya bhikSuone) Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 bhagavAna buddha upadeza kare evuM nakkI karyuM. A bhikSuo te vakhate banArasa pAse vipattanamAM rahetA hatA. bhagavAna tyAM javA UpaDyA. rastAmAM tene upaka nAmane AjIvaka zramaNa maLe. pitAne tattvabodha thaye che, evuM buddha tene kahyuM. paNa upakane te sAcuM lAgyuM nahi. "haze kadAca,' ema kahIne te bIje raste cAlyA gayA. A eka prasaMga uparathI ja judA paMthanA zramaNone upadeza ApavAnI nirarthakatA. bhagavAne jANuM lIdhI haze. paMcavargIonI samajaNa ASADhI pUnama pahelAM bhagavAna vArANasI pahoMcyA. te RSipattana pahoMcyA tyAre dUrathI ja tene joIne tenI koI paNa rIte AgatAsvAgatA nahi karavI, ema paMcavargIoe nakkI karyuM. paNa teo jema jema najadIka AvatA gayA tema tema temane e vicAra badalAto gayA. temaNe dhIme dhIme temane (buddhano) AdarasatkAra karyo. paNa temano navo dharmamArga sAMbhaLavA teo taiyAra na hatA. Ama pitAne eka na dharmamAga jaLyo che evuM jyAre bhagavAne temane kahyuM, tyAre temaNe kahyuM, "AyuSmAna gema, tArI evI jAtanI tapazcaryAthI paNa tane saddharmamArgane baMdha thayo nahi. have tuM tapabhraSTa thaIne khAvApIvAmAM paDyo che. te tane saddharmano bodha kyAMthI thAya?" " bhagavAne kahyuM, "he bhikSuo, A pahelAM koI paNa jAtanI chetarapiMDI meM kadiye karI hatI kharI? je meM tema na karyuM hoya te tame mAruM kahevuM sAMbhaLo. amRtane mArga mane jaDatho che. te mArgano AdhAra levAthI tamane jaladI mukti prApta thaze." AvI rIte paMcavarSIya bhikSuone samajAvIne keTalAka samaya pachI potAne navo dharma sAMbhaLavA mATe bhagavAne temane pravRtta karyA. te prasaMge temaNe karelA upadezane dharmacakrapravartana kahe che. A sutta saasaMyuttanA bIjA vargImAM ane vinayagraMthanA mahAvagnamAM maLe che. tenuM saMskRta bhASAMtara lalitavistAranA chavIsamA adhyAyamAM ApyuM che. emAMnA pAdhisattanuM rUpAMtara ahIM ApuM chuM. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapazcaryA ane tatvabodha 123 dharmacakrapravartana meM evuM sAMbhaLyuM che ke eka vakhata bhagavAna vArANasImAM RSipattananA mRgavanamAM rahetA hatA. tyAM bhagavAne paMcavarSIya bhikSuone uddezIne kahyuM, "he bhikSuo, dhArmika mANase (pa...jItena) A be cheDA para nahi javuM joIe. te be cheDA kayA? pahele cheDo kAmopabhogamAM sukha mAnavuM e che. A cheDo hIna, grAmya, sAmAnya janasevita, anArya ane anarthakAraka che. bIje cheDo dehadamana karavuM, e che. A cheDe duHkhakAraka, anArya ane anarthakAraka che. A be cheDA para nahi jatAM tathAgata jJAnacakSu ughADanAra, upazama, prajJA, saMdha ane nirvANane kAraNabhUta thanAra madhyama mArga zodhI kADho che. te mArga kayo? samyak daSTi, samyapha saMkalpa, samya vAcA, samya karmAnta, samyak AjIva, samyak vyAyAma, samyapha smRti ane samyaka samAdhi. A te Aya aSTAMgika mArga che. "he bhikSuo, duHkha nAmanuM paheluM Aryasatya A pramANe che. janma du:khakAraka che. vRddhAvasthA duHkhakAraka che. vyAdhi duHkhakAraka che. maraNa duHkhakAraka che. apriyAno samAgama ane priyano viyoga duHkhakAraka che. icchita vastu maLatI na hoya tyAre tenAthI paNa du:kha thAya che. TUMkamAM, pAMca upAdAnaskadhu duHkhakAraka che. * he bhikSuo, pharI pharIne utpanna thatI ane aneka viSayomAM ramatI tRSNA, jene kAmatRSNA, bhavatRSNa ane vinAzatRSNa kahe che, te duHkhasamudaya nAmanuM bIjuM Aryasatya che. te tRSNAne vairAgyavaDe pUrNa nirodha kare, tyAga karavo, tenAthI mukti meLavavI, e duHkhanirodha nAmanuM trIjuM Aryasatya che. ane (upara kahela) Arya aSTAMgaka mArga e du:khanirodhagAminI pratipadA nAmaka carthe Aryasatya che. * * skandha pAMca che. te vAsanAmaya hoya che tyAre temane upAdAnaskaMdha kahe che. buddha, dharma ane saMgha. pR. 90-91 juo. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ` bhagavAna buddhe " (3) A du:kha che ema samajAyuM tyAre mane abhinava STi maLI. jJAna utpanna thayu, vidyA udbhavI, ane AlAka utpanna thayuM. zmA du:kha jANavA yAgya che, ema mane samajAyuM, tyAre mane abhinava daSTi (ityAdi).....e du:kha meM jANyuM, tyAre mane (ityAdi )........ 134 " (kha) A du:kha samudhya A satya che evuM meM jANyuM, te sAnya che evuM meM jANyuM, tene tyAga karyuM evuM meM jANyuM, tyAre mate abhinava dRSTi maLI. ( yAdi pUrvokta ) 19 '' * (ga) A du:khanirodha A satya che evuM meM jANyuM, tene sAkSAtkAra karavA yeAgya che evuM meM jANyuM, tyAre mane abhinava dRSTi ( ityAdi pUkti ) " (dha) A du:khanirodhagAminI pratipadA nAmanuM A satya che evuM meM jANyuM, taneA abhyAsa karavA ceAgya che evuM meM jANyuM, tene abhyAsa karyAM evuM meM jANyuM, tyAre mane abhinava diSTa maLI, jJAna utpanna thayuM, vidyA uddabhavI ane AleAka utpanna thayA. jyAM sudhI darekanA traNa prakAra ane kula bAra prakAranuM A cAra A satyo viSenuM jJAna mane thayuM nahi, tyAM sudhI mane pUrNasaMkheAdhi prApta thaI nahi.' mudde karelA aneka upadeza suttapiTakamAM saMgrahIta karyo che. paNa tenA dharmanA AdhArabhUta evA kAI upadeza hAya, teA te A ja che. ekalA saccasaMyuttamAM ja A cAra A sayone lagatAM ekaMdare 131 sutto che. te uparAMta khIjA... nikAyAmAM ene ullekha aneka vAra Ave che. yuddhanA khIjA khadhA upadezo A cAra A satyone anusaratA hAvAthI emanuM mahattva dhaNuM meTuM che. uparanA rUpAMtaramAM (ka) thI (dha) sudhI ApeluM lakhANa phakta saccasaMyuttanA eka suttamAM ane mahAvargamAM maLe che. tene ullekha khIjI jagyAe nathI, tethI te pAchaLathI dAkhala thayuM haze evI sabaLa zaMkA thAya che. tema chatAM e cAra Arya satyonA spaSTIkaraNamAM te madadarUpa bane tevuM hovAthI ahIM ApavAmAM AvyuM che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapazcaryAM ane tattvamedha 125 cAra AsatyonuM spaSTIkaraNa duniyAmAM du:kha che e vAtanA inkAra kASThanAthIye thaI zake nahi. paNa dareka jaNa peAtAnuM du:kha kevI rIte naSTa thAya tene ja vicAra karatA hoya che. AnuM evuM pariNAma Ave che ke, khIjAnuM nukzAna karIne paNa dareka jaNa sukhI thavA icche che. temAM je hiMsaka ane buddhimAna hoya che, teo AgevAna khate che, ane khIjAone temanI tAkhedArI svIkAravI paDe che. hiMsaka buddhine lIdhe A AgevAnAmAM paNa ekatA rahetI nathI ane temane sauthI vadhu hiMsaka ane buddhimAna AgevAnane peAtAnA rAjA karIne tenI AjJAmAM rahevuM paDe che. e rAjAne peAtAnuM rAjya khIje rAjA lai leze eve! Dara lAge che, ane tenI surakSitatA mATe te yajJayAga karIne aneka prANIonuM balidAna Ape che. mAsAne ane bIjA prANIone nukasAnakAraka evI A jAtanI samAjaracanA naSTa karIne tenI jagyAe khIjI hitasukhakAraka saMghaTanA UbhI karavI hoya, teA darekane peAtAnuM ane khIjAenuM du:kha eka ja che, evuM bhAna thavuM joIe; ane tethI ja bhagavAna buddhe pahelA A satyamAM sarvasAdhAraNa du:khaneA samAveza karyAM. janmajarAmaraNAdika sarvasAdhAraNa du:kha zramaNAne mAnya hatuM, eTaluM ja nahi paNa te du:khaneA nAza karavA mATe ja teo tapazcaryAM karatA. paNa du:khanuM kAraNu karyu, e bAbatamAM temanA matabheda hatA. kAI kahetA, du:kha AtmAe utpanna karyu (sayaMta dula) khIjA kahetA, du:kha khIjAe utpanna karyuM (paraMta vulluM); trIjA kahetA, amuka aMze AtmAe ane amuka aMze khIjAe du:kha utpanna karyu. (sanataM =paraMtuM = puchyuM) ane cAcA kahetA du:kha AtmAe ke khIjAe utpanna karyu nathI, paNa te Akasmika che. (asayaMkAraM aparaMkAraM adhicca samupapannaM dukkhaM)* AmAM pahelA prakAranA zramaNA eTale nica (jaina) vagere * nidAnavaggasayutta, va` 1, sutta 7 juo. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 bhagavAna buddha gaNavA. pUrvajanmamAM AtmAe pApa karyuM hovAthI duHkha utpanna thayuM, evuM teo mAnatA ane tenA parivArane mATe dehadamana karIne AtmAne duHkha ApatA. bIjA prakAranA zramaNa sAMkhyo jevA hatA. teo mAnatA ke jaDaprakRtine lIdhe duHkha utpanna thayuM ane AtmAne prakRtinA kabajAmAMthI choDAvavA mATe teo kaThora tapa AcaratA. trIjA prakAranA zramaNo evuM pratipAdana karatA ke AtmA ane prakRti be maLIne duHkha utpanna kare che ane teo AtmAne temAMthI choDAvavA mATe dehadamana karatA hatA. cothA prakAranA zramaNa duHkhane Akasmika samajatA ane tethI akriyavAda tarapha kheMcAtA. AvI rIte zramaNo kAM to niSphaLa tapazcaryA karatA athavA niSkriya thaI jatA. bahujanasamAjane temane ghaNuM ja ocho lAbha maLato. duHkhanuM sAcuM kAraNa AtmA ke prakRti nathI, paNa mANasanI tRSNa che e vAta pahelavahelI bhagavAna buddha ja batAvI ApI. pUrvajanmanI ane A janmanI tRSNAmAMthI ja sarva du:kha pedAM thAya che. tRSNa kyAMthI AvI e prazna nirarthaka che. te jyAM sudhI haze tyAM sudhI du:kha utpanna thavAnuM ja. A bIjuM Aryasatya. tRSNane nAza karavAthI ja mANasa dukhamAMthI mukta thAya che. e trIjuM Aryasatya. * ane tRSNanAzano upAya eTale be cheDAonI vacce thaIne ja AryaaSTAMgika mArga che, e cothuM Aryasatya. aSTAMgika mArganuM spaSTIkaraNa A AryaaSTAMgika mArganuM samyak daSTi e paheluM pagathiyuM che. samyak daSTi eTale cAra AryasatyonuM yathArtha jJAna. duniyAmAM duHkha bharyuM che. te manuSyajAtinI tIvra tRSNamAMthI utpanna thayuM. te tRSNAne nAza karavAthI badhAne zAMti maLI zake ane ekabIjA sAthe kAyA, vAcA, manathI sadAcAra, satya, prema ane dayA bhAvathI vartavuM e AryaaSTAMgika mArga e ja te zAMti meLavavAno mArga che. AvI samyak daSTi lekamAM utpanna nahi thAya to ahaMkAra tathA svArthane Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapazcaryAM ane tattvamAdha 127 lIdhe thatA jhadhaDAe aTakaze nahi ane duniyAne zAMti maLaze nahi. peAtAnuM azva ane sattA vadhAravAne saMkalpa dareka vyakita kare te temAMthI tenuM ane khIjAenuM ekasarakhuM ja nukasAna thavAnuM che, tethI kAmabhogAmAM bahu na thavAneA ane khIjA sAthe pUrNa maitrIne saMbaMdha bAMdhavAnA ane bIjAenA sukha samAdhAnamAM vadhArA karavAtA zuddha saMpa rAkhaveA ceAya che. asatya bhASaNu, cADI, gALAgALI, nirarthaka khaDakhaDa, ityAdi asa ANIne lAdhe samAjanI zAMti bagaDe che, ane jhadhaDAo pedA thaI te temAMthI hiMsA jAge che. tethI satya, ekakhIjAnuM sakhya sAdhavAvALuM, priya ane mita bhASaNa karavuM yeAgya che. Ane ja samyak vAcA kahe che. prANadhAta, cArI, vyabhiyAra ityAdi karmAM zarIra vaDe karavAthI samAjamAM bhAre ana pedA thaze. tethI prANadhrAta, cArI, vyabhicAra iyAdi karmothI alipta rahIne, lAnuM kalyANa thAya evAM ja kAyaka AcaravAM joIe. Ane ja samyak karmAMnta kahe che samyak AjIva eTale samAjane hAni nahi thAya evI rIte potAnI upavikA karavI te. dA. ta, granthe mavikraya, janAvaronI levaDadevaDa, ityAdi vyavasAya karavA joI e nahi, AnAthI samAjane bhAre takalIpha paDe che, e spaSTa che. AvA dhaMdhAo mUkI daI te zuddha ane saraLa dhaMdhAvaDe potAnI upavikA sAdhavI, ene ja samyak AjIva kahe che. je kharAkha vicArA manamAM nahi AvyA hAya temane manamAM AvavAnI taka nahi ApavI, je kharAba vicArA manamAM AvyA hAya temaneA nAza karavA, je suvicAra manamAM utpanna nahi thayA hoya temane utpanna karavAnA prayatna karaveza ane je suvicAra manamAM utpanna thayA hAya temane vadhArIne pUrNatAe lai javAnA prayatna karavA, e cAra mAnasika prayatnene samyak vyAyAma kahe che. ( zArIrika vyAyAma sAthe Ane saMbaMdha nathI ) Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 bhagavAna buddha zarIra apavitra padArthonuM baneluM che, evo viveka jAgrata rAkho, zarIranI aMdaranI sukhaduHkhAdi vedanAonuM vAraMvAra avalokana karavuM, svacittanuM avalokana karavuM ane Indri ane temanA viSayo emAMthI kyAM baMdhano pedA thAya che ane temano nAza kevI rIte karI zakAya che, ityAdi manedharmone barAbara vicAra karo, ene samyaka smRti kahe che. pitAnA zarIra para, mRta zarIra para, maitrI karuNAdi manovRttio para athavA pRthvI, Apa, teja vagere padArtho para citta ekAgra karIne cAra dhyAna sAdhya karavAM, ene samyaka samAdhi kahe che. baMne cheDApara nahi jatAM A madhyamamArganI bhAvanA karavI joIe. pahele che te kApabhegamAM sukha mAnavAne. Ane mATe hIna, grAmya, sAmAnyajanasevita, anArya ane anarthakAraka (dhIno jo pazuno anariyo attarAdito) e pAMca vizeSaNa jyAM che. mAnavajAti dAridraya ane ajJAnamAM sabaDatI hoya tyAre ApaNe pite mojazokhamAM AnaMda mAno enA jevI bIjI halakI cIja kaI? A cheDe grAmya eTale gAmaDiyA lokone che. te sAmAnya le kAne che. Aryone (dhIravIrone) zobhe tevuM nathI ane te anarthakAraka che. bIjo cheDo dehadamana karavAne, tene hIna grAmya e vizeSaNa lagADyAM nathI. paNa te duHkhakAraka che, dhIravIrAne zobhe tevo nathI, ane anarthakAraka che. (tuvo nathi anaghahita). aSTAMgika mAganAM sarva aMge e be cheDAne varyA kare che. udAharaNa tarIke, khAvuM, pIvuM, majA karavI e vilAsI lokonI daSTi che, jyAre upavAsAdi vAto vaDe dehane ghasI nAkhe e tapasvIonI daSTi che. AmAMnI vacalI dRSTi eTale cAra AryasatyonuM jJAna. e ja pramANe bAkInAM aMgenI paNa madhyavartitA jANavI.2 1. A badhA padArtho para dhyAna kevI rIte siddha karI zakAya che, tenuM vivaraNa "samAdhimArga "mAM karyuM che. 1. 2. cAra AryasatyanI mAhitI "buddha, dharma ane saMgha' e pustakanA trIjA pariziSTamAM (pR. 94-99) ApI che, te paNa jevI. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha paMcavargIya bhikSuonI mAhitI je paMcavarSIya bhikSuone bhagavAne pahele dharmopadeza Ape, temanA viSenI mAhitI suttapiTakamAM ghaNI ja ochI maLe che. sauthI pahele jene bauddhadharmane tavabodha thayo, te AjJA kauDinya lAMbA kALa pachI rAjagRha Avyo ane teNe buddhane sASTAMga praNipAta karyA, e ullekha saMyuttanikAyanA vaMgIsa saMyuttamAM (naM. 9) maLe che. bI paMcavarSIya bhikSa assa" (ajita) rAjagRhamAM mAMdo hato ane tene bhagavAne upadeza Ape, evI mAhitI khadhasaMyuttanA 18mA suttamAM maLe che. A be sivAya bAkInA traNanAM nAmo suttapiTakamAM kyAMya maLatAM nathI. jAtakanI nidAnaWAmAM ane bIjI akathAomAM A paMcavarSIya bhikSaonI thoDI ghaNI mAhitI maLe che. teno sArAMza A pramANe -- rAmo dhajo lakkhaNo cApi mantI koNDao ca bhojo suyAmo sudtto| ete tadA aTTha ahesu brAhmaNA chaLaMgavA mantaM vyaakrisu|| rAma, vaja, lakhaNa (lakSmaNa), manI (maMtrI), kacchamma (kauDinya); bheja, suyAma ane sudatta e ATha SaDaMga veda jANavAvALA brAhmaNa hatA. temaNe bodhisattvanuM bhaviSya joyuM." Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 . bhagavAna buddha AmAMnA sAta jaNAe bodhisatva gRhasthAzramamAM raheze, te cakravatI thaze, ane gRhasthAzrama choDIne saMnyAsI thaze te samyak saMbuddha thaze, evuM dvidhA bhaviSya bhAkhyuM. A AThamAM kauDinya taddana juvAna hato. teNe bodhisattva ni:saMzaya samyapha saMbuddha thaze evuM eka ja bhaviSya bhAkhyuM. dvidhA bhaviSya karanAra sAta brAhmaNoe ghera jaIne pitAnA chokarAone kahyuM, "ame have vRddha thayA chIe ane siddhArtha rAjakumAra buddha thaze, paNa te jovAnuM amArA nasIbamAM nathI. te je buddha thAya te tame tenA saMghamAM praveza karajo." bodhisatve gRhatyAga karyo, tyAre eka kauDinya jIvate hate. bAkInA sAta brAhmaNonA chokarAo pAse jaIne teNe kahyuM, "siddhArtha kumAra parivrAjaka thayo che. te buddha thaze e nakkI che. tenI pAchaLa ApaNe paNa parivrAjaka thaIe." A juvAnomAMthI cAra jaNAe kauDinyanuM vacana mAnya rAkhyuM ane tenI sAthe pravajyA laIne teo bodhisattavanI pAchaLa gayA. e pAMca jaNa pAchaLathI paMcavarSIya nAmathI jANItA thayA. temanAM nAmo mahAvagnamAM ane lalitavistAramAM maLe che, te A pramANe--kAzta... ( am), va5 (vA), bhaddIya (mavira), mahAnAma ane assajI (azvagata). paNa upara ApelI paMcavargIonI mAhitI daMtakathAtmaka jaNAya che. gotamakumAra buddha thaze evI je kaunDinyanI khAtarI hatI, te tene uvelAmAM mUkIne kauDinya vArANasI zuM karavA gayo? badhisave zarIrane mATe jarUrI khorAka levAnI zarUAta karavAnI sAthe ja kauDinyanI pUrNa zraddhA kevI rIte naSTa thaI? mane lAge che ke A paMcavarSIya bhikSao pahelAM ALAra kAlAmanA paMthanA hatA ane zAkonA ke tenI AsapAsanA pradezamAM rahetA hatA. tyAM temanI bodhisattva sAthe mitratA thaI. te badhA brAhmaNa hatA, ema paNa kahI zakAtuM nathI. ALAra kAlAma ane ane uddaka rAmapuranA saMpradAyamAM kazo artha nahi. jaNAvAthI, bodhisattva AgaLano mArga zodhavAnA hetuthI rAjagRha Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 131 AvyA tyAre A paMcavarSIya bhikSuo paNa tenI sAme AvyA haze. bodhisatvane navA dharmamArgane bodha thaze te pote paNa te ja mArgathI javuM evo temane vicAra hatA. paNa bodhisa tapasyA ane upavAsa choDI dIdhAM tyAre temano vizvAsa UThI gayo ane teo vArANasI cAlyA gayA. paMcavarSIya bhikSusaMgha gotama badhisatva buddha thaIne vArANasImAM RSipattana AvyA tyAre te paMcavarSIya bhikSuoe teno AdarasatkAra paNa kare nahi ema TharAvyuM hatuM, vagere ullekha pAMcamAM prakaraNamAM Ave ja che. aMte A paMcavaoe bodhisatvane dharmamArga sAMbhaLI lIdhe ane te vakhate ekalA kauDinya ja pitAnI saMmati darzAvI. tyAre bhagavAna buddha bolyA, "kauDinya jANyuM (ajJAti vata mo kroo)" AthI kauDinyane "accara voijha (AjJAta kauDinyane)' e ja nAma maLyuM. ane A eka ja vAta parathI bauddha sAhityamAM kauDinyane prasiddha sthAna maLyuM. A pachI teNe kaI paNa mahattvanuM kAma karyAno ullekha kayAMya jaDato nathI. buddhanA navIna dharmamArganuM pahelavaheluM abhinaMdana teNe karyuM, e ja tene puruSArtha samaja joIe. te pachI bhagavAna buddha vampa (vA5) ane bhaktiya (bhadrika) e bannene samajAvyA, ane keTalAka divasa pachI emane paNa A navIna dharmamArgane bodha thaye. A pachI keTaleka vakhate mahAnAma ane assajI (ajita) e bene A navA dharmamArgane bodha thaze. ane A paMcavarSIya bhikSuo buddhanA ekaniSTha bhakta thayA. A kAmamAM keTale vakhata gaye ene kyAMya ullekha nathI. paNa paMcavarSIya bhikSa pahelAM buddhanA ziSyo thayA ane te pAcene bhikSusaMdha bane, e bAbatamAM suttapiTaka ane vinayapiTaka ekamata che, Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 bhagavAna buddha yaza ane tenA sAthIo paMcavarga sAthe bhagavAna buddha RSipattanamAM rahetA hatA tyAre tene bIjA 55 bhikSuo kevI rIte maLyA ane te cAturmAsa pachI bhagavAne rAjagRha sudhI pravAsa karIne bhikSusaMghamAM kevo moTo umero karyo, tenuM varNana mahAvagnamAM ApyuM che. tene sArAMza ahIM Ave che - vArANasImAM yaza nAmano eka susaMpanna juvAna raheto hato. acAnaka tenuM mana saMsAramAMthI virakta thayuM ane zAMta sthAnanI zodhamAM te RSipattana Avyo. buddha dharmopadeza karIne tene potAnA saMghamAM dAkhala karI lIdhe. tenI zodhamAM tenAM mAbApa AvyAM. temane buddha upadeza Apyo ane teo paNa buddhanA upAsake thayAM. yaza bhikSa thaIne buddhanA saMghamAM dAkhala thayo e khabara vArANasI nagaramAM rahetA vimala, subAhu, puNajI (pUrNajita) ane gacaMpati (gavAM pati) nAmanA enA cAra mitrone maLyA ane teo paNa RSipattana AvIne buddhanA bhikSusaMghamAM praviSTa thayA. e badhAnA pacAsa taruNa mitro hatA. teoe RSipattana AvIne buddhopadeza sAMbhaLyo ane pitAnA mitranI jema ja temaNe saMghamAM praveza karyo. A rIte sATha bhikSuone saMgha RSipattanamAM bhego thaye. bahujanahitane mATe dharmapracAra cAturmAsane aMte bhagavAna buddha pitAnA A bhikSusaMghane kahyuM, "he bhikSuo, sAMsArika ane svargIya pAzamAMthI huM mukta thayo chuM, ane tame paNa A pAzamAMthI mukata thayA che. tethI he bhikSuo, have tame bahujanA hitane mATe, sukhane mATe, loko para anukaMpA karavA mATe, devonA ane manuSyonA kalyANane mATe dharmopadeza karavA mATe pravRtta thAo. eka ja raste be jaNa jatA nahi. prAraMbhamAM kalyANaprada, madhyamAM kalyANaprada ane antamAM kalyANaprada evA A dharmamArgane lekone upadeza karajo." Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 133 A rIte bhagavAna buddha pitAnA sATha bhikSuone cAre dizAomAM mokalyA. teo bIjA juvAnone bhagavAna pAse laI AvatA ane bhagavAna temane pravajyA ApIne pitAnA bhikSusaMghamAM dAkhala karatA. paNa A kAmamAM sATha bhikSuone ane juvAna umedavArone takalIpha paDavA mAMDI; tethI sIdhI pravajyA ApIne pitAnA saMghamAM dAkhala karavAnI rajA temaNe bhikSuone ApI ane teo pite uvelA tarapha javA nIkaLyA. bhadravargIya bhikSuo rastAmAM bhakvaggIya nAmanA trIsa juvAne eka udyAnamAM pitAnI strIo sAthe krIDA karavA mATe AvyA hatA. temAMnA ekane patnI na hatI, tethI tene mATe eka vezyA lAvavAmAM AvI hatI. e trIsa jaNa ane ogaNatrIsa jaNanI strIo vilAsamAM magna banI bhAna bhUlIne vatatAM hatAM tyAre pelI vezyA banI zake teTalI cIjo uThAvIne bhAgI gaI! te vakhate bhagavAna buddha eka upavanamAM vizrAMti mATe beThA hatA. upayogI cIjo laIne vezyA bhAgI gaI evI e trIsa juvAnone jyAre khabara paDI, tyAre teo tenI zodhamAM bhagavAna beThA hatA tyAM AvyA. temaNe kahyuM, "bhadaMta, A bAjue jatI kaI juvAna strI tamArA jovAmAM AvI che?' bhagavAne kahyuM, "juvAna sajajane, kaI juvAna strInI zodhamAM pharavuM ane AtmabaMdha karavo, e bemAM tamane zuM yogya lAge che ?' buddhanuM A vacana sAMbhaLIne teo tenI pAse beThA; ane lAMbA vakhata sudhI buddhano upadeza sAMbhaLyA pachI gRhasthAzramano tyAga karIne teo bhikSusaMghamAM dAkhala thayA. te upavanamAMthI bhagavAna uruvelA AvyA. tyAM ura velakAzyapa, nadIkAzyapa ane gayAkAzyapa e traNa jaTila baMdhuo anukrame Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 bhagavAna buddha pAMca, traNaso ane baso jaTAdhArI ziSyo sAthe agnihotra rAkhIne tapazcaryA karatA hatA. temAMnA moTA baMdhunA AzramamAM bhagavAna buddha rahyA; ane addabhuta camatkAra batAvIne temaNe uruvela kAzyapa ane tenA pAMcaso ziSyone potAnA bhikSusaMdhamAM dAkhala karI lIdhA. uruvela kAzyapanI pAchaLa tenA nAnA bhAIo ane temanA badhA anuyAyIo buddhanA ziSyo thayA. moTA bhikSusaMgha sAthe rAjagRhamAM praveza A eka hajArane traNa bhikSuone sAthe laIne bhagavAna buddha rAjagRha AvyA. tyAM AvaDo moTo bhikSusaMgha joIne nAgarikomAM bhAre khaLabhaLATa jAgyo. bibisAra rAjA ane tenA badhA saradAro buddhanuM abhinaMdana karavA AvyA. biMbisAre buddhane ane bhikSu saMghane bIje divase rAjamahelamAM bhikSA levA mATe bolAvyA ane temanuM bhejana thayA pachI veNuvana udyAna bhikSusaMdhane dAnamAM ApyuM. sAriputta ane mogyalAna rAjagRhanI pAse saMjaya nAmane eka prasiddha parivrAjaka pitAnA ghaNuM zikhyA sAthe raheto hato. sAriputta ane mogallAna e saMjayanA mukhya be ziSyo hatA. paNa te saMpradAyamAM temane bahu rasa paDyo nahi. temaNe evo saMketa karyo hato ke, "bemAMthI ekane saddharma mArga batAvanAra bIjo koI maLe to teNe bIjAne e vAta kahevI ane bannee maLIne te dharmano Azraya le." eka divasa asmaji bhikSu rAjagRhamAM bhikSATana karato hato. tenI zAMta ane gaMbhIra mudrA joIne A koI nirvANa mArgane pathika parivrAjaka haze, ema sAriputrane lAgyuM; assajinI sAthe vAtacIta ryA pachI teNe jANyuM ke aji buddhane ziSya che ane buddhino ja dharmamArga sAce che. A vAta sAripukti megallAnane kahI; ane te baMne saMjayanA paMthanA baso pArivAja sAthe buddhanI pAse AvIne bhikSusaMghamAM joDAyA. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 135 aitihAsika kasoTI yaza ane bIjA 54 juvAne bhikSuo thayA te prasaMgathI ahIM sudhI kathana karelo ullekha mahAvargomAMthI sArAMzarUpe lIdhe che. have A kathAne aitihAsika kasoTIe tapAsavI joIe. badhisatve uruvelAmAM tapazcaryA karI ane tatvabodha prApta karI lIdhuM tethI bhagavAna buddhane uvelAnA pradezanuM sArI peThe jJAna hovuM joIe. uruvela kAzyapa ane tenA be nAnA bhAIo hajAra jaTAdhArI ziSyo sAthe te ja mulakamAM rahetA hatA. temane addabhuta camatkAra batAvIne pitAnA ziSya banAvavAnI bhagavAnanI icchA haze, te temane mUkIne bhagavAna kAzI sudhI zA mATe gayA? pitAne dhama paMcavarSIya vinA bIjA kAI nahi jANI zake, evuM temane zA mATe lAgyuM? te vakhate temanAmAM addabhuta camatkAra batAvavAnI zakti na hatI, paNa kAzIe jaIne paMcavargIone upadeza ApyA pachI te temanAmAM AvI, ema samajavuM? RSipattanamAM paMcavarSIya uparAMta je paMcAvana bhikSuo buddhane maLyA, temAMnA phakta pAMcanAM ja nAma mahAvagnamAM ApelAM che; bAkInAM pacAsamAMthI ekenuM nAma temAM nathI. tethI bhikSuonI saMkhyA vadhAravA mATe pacAsano umere karyo hovo joIe ema lAge che. rastAmAM trIsa juvAna strIo sAthe krIDA karatA hatA tyAre kSaNArdhamAM bhagavAna buddha temane bhikSuo banAvyA, e saMbhavatuM nathI. tema karavuM hota, to uru velAthI kAzI javAnI takalIpha temaNe zA mATe lIdhI? urulAnI AsapAsa vilAsa karatA bIjA juvAne temane maLyA na hota? vacce ja A trIsa juvAnanI kathA zA mATe ghusADI che, te samajAtuM nathI. bhagavAna buddha eka hajArane traNa jaTilane bhikSuo banAvIne- * "buddhalIlA sArasaMgraha ', pR. 160-165, ane "bauddhasaMghano paricaya" pR. 7-8 juo. bhas, Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 bhagavAna buddha pitAnI sAthe laIne rAjagRha AvyA, te vakhate AkhuM rAjagRha khaLabhaLI UThayuM, chatAMya sAriputtane buddha kANuM che enI saheja paNa khabara na hatI e kema bane? assaji paMcavargomAM eka hato. tene bIjA paMcavarga sAthe kAzInI AsapAsa dharmopadeza karavA mATe mokalIne bhagavAna uru velA gayA ane tyAMthI rAjagRha AvyA; ema chatAMya assaji acAnaka rAjagRha zI rIte AvI gayo? TUMkAmAM, paMcavargane, yazane ane tenA cAra sAthIone bhikSu saMghamAM dAkhala karI lIdhA pachI kAzIthI rAjagRha sudhInA bhagavAnanA pravAsanI mahAvamAM ApelI hakIkata ghaNe bhAge daMtakathAtmaka che, ema ja kahevuM paDe che. lalitavistAranI yAdI sAcuM zuM banyuM e nizciya rIte kahI zakAtuM nathI, tema chatAMya lalitavistaranI zarUAtamAM bhikSuonI je yAdI ApI che, te parathI bhikSusaMghanI prAthamika mAhitI thoDe aMze besADI zakAya ema hovAthI te yAdI ahIM ApuM chuM - 1. jJAna kauDinya (ajJaugjha). 2. ajita (kavi), 3. vASpa (vAgha), 4. mahAnAma, 5. bhadrika (madira), 6. yazodeva (ra), 7. vimala, 8. subAhu, 9. pUrNa (gumni), 10. gavAmpati (kAvata), 11. urUlakAzyapa (3445), 12. nadIkAzyapa 13. gayAkAzyapa, 14. zAriputra (nAjipura), 15. mahAmaulyAyana (mAmAhAna), 16. mahAkAzyapa (mahArASav), 17. mahIkAtyAyana (mAthAna), 18. kaphila (?) 19. kauDinya (?), 20. cunanda, (gu), 21. pUrNa maitrAyaNIputra (puor mattAnapura), 22. aniruddha (anuddha', 23. nandika (na , 24. kaskila ( g), - 25. subhUti, 26. revata, 27. khadiranika, 28. amegharAja (mArA), 29, mahApAraNika (?), 30, valkala ( vaE4) 31. nanda, 32. rAhula, 33, svAgata (sAta), 34. Ananda. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 137 mahAvargamAM ApelA nAma vagaranA bhikSuonI saMkhyA bAda karIe teA. A yAdImAMnA paMdara bhikSuonI paraMparAneA ane mahAvarganI sthAneA meLa khese che ane te parathI evuM anumAna kADhI zakAya che ke paMcavargIyA pachI bhagavAnane yaza ane tenA cAra mitra maLyA. A dasa jaNane sAthe laIne bhagavAna uruvelA gayA. tyAM traNa kAzyapabaMdhu tenA saMdhamAM joDAyA. A tera ziSyAne laine bhagavAna rAjagRha gayA. tyAM saMjayanA ziSyAmAMnA sAraputta ane mAngallAna saMjayane paMtha cheADIne bhagavAna buddhanA ziSyA thayA. A bannenA Agamanane lIdhe bhikSusaMdhanuM mahattva khUba vadhyuM. kAraNa ke rAjagRhamAM teo sArI peThe jANItA hatA. yuddhanA tattvajJAnane A bannee kevI rIte vikAsa karyo, te sutta ane vinapiTaka parathI jANI zakAya che. abhidhamapiTakane ghaNAkharA bhAga sAriputte ja upadezya che evuM manAya che. A pachI AvelA egaNatrIza bhikSuenI paraMparA aitihAsika jaNAtI nathI. Ana ane anuruddha eka ja vakhate bhikSu thayA evuM culavagnamAM ( bhAga 7 ) kahyuM hAvA chatAM ahIM anuruddhA naMbara 22 ane AnaMdane 34 ApyA che. upAli nAmanA hajAme emanI sAthe ja pratrajyA lIdhI ane pachI te vinayadhara kahevAyA. ema chatAMya A yAdImAM tenuM nAma jaDatuM nathI. ahIM ApelA dhaNAkharA bhikSuenAM caritrA ausaMdhane paricaya '' nAmanA mArA pustakanA trIjA bhAgamAM ApyAM che. jijJAsu vAcakeAe te vAMcavAM, bhikSuonI saMkhyA have rAjagRha sudhI mudde bhegA karelA bhikSuenI saMkhyA A paMdara bhikSue karatA vadhu hatI ke kema tene TUMkAmAM vicAra karIe. yuddhane vArANasImAM ATha bhikSu maLyA; uruvelA jatI vakhate rastAmAM trIsa ane khuda uruvelAmAM 1003 ema maLIne kula 1093 bhikSuone saMgha ekaThA thayA pachI bhagavAne rAjagRhamAM praveza karyAM, tyAM sAriputta ane meggallAna e enI sAthe parivrAjaka saMjayanA Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 bhagavAna buddhe 250 ziSya bauddhasaMdhamAM joDAyA. eTale te vakhate bhikSusaMdhanI saMkhyA 1345 thaI. paNa AvA moTA bhikSusaMdha buddha pAse hovAne ullekha suttapiTakamAM kayAMya jaDatA nathI. bhagavAna buddha parinirvANunA pahelAM eka be varSa agAu rAjagRha AvyA tyAre tenI sAthe 1250 bhikSuo hatA, evuM sAMmagalasuttamAM kahyuM che. paNa dInikAyanAM khIjA` ATha suttomAM bhikSusaMdhanI saMkhyA 500 ApI che; ane bhagavAnanA chellA pravAsamAM paNa tenI sAthe 500 ja bhikSue hatA evuM lAge che. bhagavAnanA parinirvANa pachI rAjagRhamAM bhikSuenI je pahelI pariSada bharAI temAM paNa 500 ja bhikSuo hatA. AthI bhagavAnanA parinirvANa sudhI bhikSusaMdhanI saMkhyA 500 thI upara gaI naheAtI evuM anumAna karI zakAya che. bhagavAna buddhanA parinirvANa pachI A saMkhyA vadhAravAne krama zarU thayeA havA joIe. lalitavistaranA ArabhamAM ja ema kahyuM che ke zrAvastI AgaLa bhagavAnanI sAthe 1200 bhikSue ane 32000 mAdhisattva hatA. A rIte peAtAnA saMpradAyanuM mahattva vadhAravA mATe te samayanA bhikSuoe pU`kAlIna bhikSuonI saMkhyA vadhAravAnI zarUAta karI, ane mahAyAna paMcanA graMthakArAe te! temAM phAve teTalA edhisattvAnA umerA karyo ! khaududhanI avanati mATe kAI paNa mukhya kAraNa hAya teA te A ja che. peAtAnA dharmanuM ane saMdhanuM mahattva vadhAravA mATe bauddha bhikSuee manamAnI daMtakathAo racavA mAMDI, ane brAhmaNae temanAM karatAM paNa vilakSaNa daMtakathAo racIne bhikSuonA pUrNa parAbhava karyo ! 7 prasiddha zramaNasaMgha buddhanA saMdhA karatAM meATA ane prasiddha evA yudghasamakAlIna cha zramaNasadhA astitvamAM hatA ane pUraNa kAsara, makali geAsAla, ajita kesakaMbala, paSudha kaccAyana, saMjaya khelaThThaputta ane nigaNya nAthaputta e nAmanA te cha saMdheAnA uparIo mATe samAjamAM ghaNA AdarabhAva hatA. A viSe majijhamanikAyanA cULasArApama suttamAM nIceteA utArA maLe che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 139 "yeme bho gotama samaNabrAhmaNA saMghino gaNino gaNAcariyA trAtA yasassino titthakarA sAdhusammatA bahujanasla, seyyathIdaM pUraNo kassapo, makkhali gosAlo, ajito kela. kambalo, pakudho kaccAyano, sajayo belaTTaputto, nigaNTho nAthaputtat" (piMgala kautsa bhagavAnane kahe che,) he gautama, A badhA saMghIo, gaNIo, gaNAcAryo prasiddha, yazasvI, tIrthaMkara ane bahujanane mAnya thayelA (cha jaNa che ke, te kayA? pUraNa kasyapa makakhali gosAla, ajita kesakaMbala, kula kayyAyana, saMjaya belapura ane nigaNya nAthapura." bauddhasaMghanI kartavyaniSThA A cha AcAryo uMmaramAM bhagavAna buddha karatAM moTA hatA. ane temanA bhikSuonI saMkhyA paNa ghaNuM moTI hatI. A badhA AcAryomAM buddha uMmaramAM sauthI nAnA hatA, ane tenA bhikSusaMghanI saMkhyA paNa ochI hatI. tema chatAM A nAnakaDA navA bhikSu badhAnI mokhare jaIne kevaLa hiMdustAna para ja nahi paNa samagra eziyA khaMDa para prabhAva pADyo e kevI rIte thaI zakyuM? Ane javAba e ke uparanA cha zramaNusaMdha saMkhyAmAM moTA hevA chatAM, te sAmAnya janasamUhanI khAsa darakAra karatA na hatA. temAMnA ghaNAkharAnuM dhyeya tapazcaryAnA mArga vaDe mokSa meLavavAnuM hatuM. gAmamAM ke zaheramAM jaIne teo gRha pAsethI bhikSA meLavatA ane prasaMgopAtta potAnA saMpradAyanuM tattvajJAna zIkhavatA, paNa teo gRhasthonAM hita ke sukha mATe khAsa prayatna nahotA karatA. bauddhasaMghanI vAta AthI UlaTI hatI. lokonA hitane mATe ane sukhane mATe tame cAre dizAomAM jAo, eka ja rasta be jaNa jaze nahi." evo buddhane upadeza upara Apo ja che. A upadeza mahAvaSyamAM ane mArasaMputtamAM Avyo che ane evI ja Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140. bhagavAna buddha jAtanA upadeza suttapiTakamAM aneka jagyAe maLI Ave che. bhagavAna buddhanA A upadezane anusarIne vartavAthI tene bhikSusaMgha bahujanasamAjamAM priya ane AdaraNIya banyo ane badhA loko para temane prabhAva paDyo. aMdaroaMdara jhaghaDatA lokone joIne be dhisatvane vairAgya utpanna thayo. e vAta cothA prakaraNamAM kahI ja che. A jhaghaDAe rAjasattA dvArA maTADavA azakya hatA. jyAM sudhI temAM hiMsAtmaka buddhi raheze tyAMsudhI samAjanA jhaghaDAo maTavA aAkya che. eTale ja rAjasattAthI nivRtta thaIne bedhisatva manuSyajAtinI muktino mArga zodhavA nIkaLI paDyA. sAta varSa sudhI tapazcaryAnA aneka anubhava lIdhA pachI temane pAchalA prakaraNamAM Apele madhyama mArga jaDyo; ane tene pracAra badhA lekamAM karavAnuM temaNe nakkI karyuM. A ja kArya mATe bhagavAna buddha saMghanI sthApanA karI. tethI bIjA saMghanA zramaNo karatAM bauddha zramaNe sAmAnya janatAnA hitasukha viSe vadhu prayatnazIla rahetA, emAM navAI pAmavA jevuM nathI. AdhyAtmika khetInI AvazyaktA samAjamAM khetI, vepAra ItyAdi dhaMdhAo zarU thAya to paNa samAjamAM ekatA na hoya te te dhaMdhAothI phAyado nahi thAya; eka mANase vAveluM khetara bIje kApI jaze ane vepArIne bIje kaI cora lUMTI leze. AvI rIte samAjamAM avyavasthA zarU thAya te te samAjamAMnI vyaktione khUba duHkha sahevuM paDaze. AvI ektA zastrabaLavaDe utpanna karI zakAya, te paNa te TakAu nahi bane. ekabIjA pratyenuM saujanya ane tyAgavRttimAMthI pedA thayelI ekatI ja sAcI ekatA kahevAya. sAmAnya janasamUhamAM AvI ektA pedA karavAne buddhane hetu hato, evuM suttanipAtanA kAsibhAradvAja sutta uparathI dekhAya che. teno sArAMza nIce mujaba che : Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka saMgha 141. eka divasa bhegavAna buddha bhikSATana karatA karatA bhAradvAja brAhmaNanA khetara para gayA. tyAM bhAradvAja brAhmaNa pitAnA majUrone bhojana Apato hato. bhagavAnane bhikSA mATe UbhelA joIne te be, "mArI jema tuM paNa khetara kheDI, vAvI, anAja bheguM kara ane khA. bhikSA zA mATe mAge che?" bhagavAna bolyA: "huM paNa kheDUta chuM. huM zraddhAnuM bIja vAvuM chuM. tenA para tapazcaryAnI ( prayatnanI) vRSTi thAya che. prajJA e mAro haLa che. pApalajajA e nIMdAmaNanuM dhAsa che, citta e doraDAM che, smRti (jAgRti ) e haLanuM cavaDuM ane cAbakho che. kAyA ane vAcA vaDe huM saMyama pALuM chuM. AhAramAM niyamita rahIne satya vaDe (mane doSone) huM nIMdI nAkhuM chuM. saMtoSa e mArI rajA che. utsAha e mArA baLada che ane mAruM vAhana evI dizA tarapha jAya che, jyAM kayAreya zoka karavAno vakhata AvatA nathI !' A kathanane artha bhAradvAja tarata ja samajI gayo ane te buddhane ziSya banyo. A upadezamAM budde khetIne niSedha nathI karyo. paNa te khetIne nItimattAno AdhAra nahi hoya, to tenAthI samAjane sukha nahi thatAM du:kha thaze, eTale ja e upadezano sAra che. eka vAveluM khetara pAkane vakhate bIje lUMTI jAya, te khetI karavA mATe kaI ja taiyAra nahi thAya ane samAjamAM bhayaMkara avyavasthA phelAze. tethI ja pahelAM aMdara aMdaranA hitasaMbaMdhe ahiMsAtmaka hevA joIe tevI jAtanI mAnasika khetI karyA vinA A bhautika khetIne kaze upayoga nahi thAya, ema jANIne budde pitAnA saMdhane samAjanI naitika jAgRti karavA mATe pravRtta karyo. tethI bauddhasaMgha ochI saMkhyAvALo hovA chatAMya thoDA ja samayamAM sAmAnya janatAmAM mAnIte thayo; ane potAnI kAryazaktithI teNe bIjA zramaNa saMghane. pAchaLa mUkI dIdhA. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 bhagavAna buddha saMghanI racanA pitAne saMgha kAryakSama thAya eTalA mATe bhagavAna buddha khUba saMbhALa lIdhI. teNe saMghanI racanA evI karI ke potAnI pAchaLa tenI ekatA akhaMDita rahe ane te vaDe lekasevA ekadhArI thaI zake. vajajIonAM gaNarAjyonA netAo ekaThA thaIne je rIte vicAravinimaya karatA ane ekabIjAnA hitane mATenA niyamo je rIte ghaDatA, te ja paddhati thoDAghaNA pheraphAra sAthe bhagavAna buddhe potAnA bhikSusaMghane lAgu karI haze, ema mahAparinikhAna suttanI zarUAtamAM karelA vaktavya uparathI dekhAI Ave che. vasyakAra brAhmaNa buddhanI pAse Ave che ane vAjIo upara caDhAI karavAno potAnA mAlika-ajAtazatru-no vicAra bhagavAnane jaNAve che. bhagavAna vasyakAra brAhmaNane kahe che ke ame banAvelA. sAta niyamane anusarIne jyAM sudhI vajajIo cAlaze, tyAM sudhI temane jItavA azakya che. vasyakAranA cAlyA gayA pachI bhagavAna buddha saMghane kahe che: "he bhikSuo, huM tamane abhivRddhinA sAta niyame kahuM chuM. (1) jyAM sudhI bhikSuo vAraMvAra eka jagyAe bhegA thaze, tyAM sudhI temanI abhivRddhi ja thaze, parihAni (nukasAna) nahi thAya. (2) jyAM sudhI bhikSuo eka vicArathI bhegA thaze ane pitAnAM saMgharmone ekadilathI nizcaya karIne ja chUTA thaze, tyAM sudhI bhikSuonI abhivRddhi ja thaze, parihAni nahi thAya. (3) jyAM sudhI sadhe nahi karelo niyama, karyo che, ema bhikSuo kaheze nahi ane karelA niyamano bhaMga karaze nahi, tema ja niyamanuM rahasya samajIne te pramANe vartaze, tyAM sudhI bhikSaonI abhivRddhi ja thaze, parihAni nahi thAya. (4) jyAM sudhI bhikSuo vRddha, zIlavAna AgevAnane mAna Apaze, (5) jyAM sudhI bhikSuo pharI pharIne jAgatI tRSNane vaza thaze nahi, (6) jayAM sudhI bhikSuo ekAMtavAsane rasa jALavaze, (7) jyAM sudhI nahi AvelA suta Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 143 brahmacArIo Ave ane AvelA sujJa brahmacArIo sukhethI rahe, e mATe bhikSuo hamezA jAgRta raheze, tyAM sudhI bhikSuonI abhivRddhi ja thaze, parihAni nahi thAya." saMghe ekatra thavuM, ekamatathI saMghakAryo karavAM, vRddha, zIlavAna bhikSuone mAna ApavuM vagere vinayapiTakamAM maLI AvatA niyama bhagavAna buddha vachao jevAM svataMtra gaNarAjyomAM je paddhati pracalita hatI. te parathI lIdhA hatA, evuM A uparathI jaNAI Avaze. saMghanA keTalAka niyamo lokatio parathI nakkI karyA paraMtu rAjyAnuzAsananA badhA ja niyamo saMdhane lAgu karavA zakaya na hatA. saMghamAM kAI bhikSu kazo guno kare to paNa tene mATe vadhumAM vadhu daMDa tene saMdhamAMthI kADhI mUkavo e hata; ethI vadhu kaThora daMDa na hato. kAraNa ke saMdhanA badhA ja niyamo ahiMsAtmaka hatA. temAMnA ghaNA niyamo pracalita leka rUDhio parathI lIdhA hatA. udAharaNa tarIke, nIcenA niyama lo - bhagavAna buddha ALavImAM ajJALava cetiyAmAM rahetA hatA te samayamAM ALavaka bhikSuo bAMdhakAma karatI vakhate jamIna khodAvatA. leke temanA upara TIkA karavA lAgyA. A vAtanI khabara thatAM, bhagavAne temano niSedha karIne bhikSuone nIce mujabane niyama bAMdhI Ape - je bhikSu jamIna khedaze ke khodAvaze, tene pAcittiya thAya che.* bhikSuoe nAnI kuTira athavA jarUra pUrato vihAra bAMdhIne temAM rahevuM, eTalI paravAnagI bhagavAne ApI hatI, ane te mATe jamIna jAte badalI ke bIjA pAse dAvavI emAM pApa che ema nahotuM gaNAtuM, tema chatAMya A niyama kevaLa lokonA saMtoSa mATe karavo paDyo. ghaNAkharA zramaNe nAnAM nAnAM jaMtuone nAza nahi thAya, evI saMbhALa letA. teo rAtanA * bauddhasaMghane paricaya, pR. 97 juo. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 bhagavAna buddha battI paNa nahotA saLagAvatA. kAraNa ke, dAvA para pataMgiyAM vagere jatuo AvI paDavAno saMbhava hatuM ane temanA A AcArothI leke TevAI gayA hatA. keI zramaNa pitAnA hAthamAM kodALI laIne khodavA mAMDe, te sAmAnya lokonA manane AghAta thAya e taddana svAbhAvika hatuM. temanI sAthe vAdavivAda karIne temane dRSTikoNa badalavAnI bhagavAna buddhane jarUra jaNAI nahi. tapazcaryAmAM vyartha samaya nahi gumAvatAM lekene dharmopadeza karavAno ane dhyAnasamAdhi vaDe pitAnA cittanuM damana karavAno vakhata temane maLe te saMdhanuM kArya saraLa thaze e bhagavAna buddha jANatA hatA; ane tethI ja je rUDhio nirupadravI hatI te saMghane lAgu karavAmAM bhagavAnane kazo vAMdho jaNAya nahi. bhikSusaMghanI sAdAI bIjA saMghamAM cAlatI tapazcaryA bhagavAnane bilakula pasaMda nahatI, tema chatAMya pitAnA saMghanA bhikSuoe khUba sAdAIthI vartavuM joIe, e bAbatamAM bhagavAna khUba saMbhALa rAkhatA. bhikSuo parigrahI thAya te pitAnA parigraha sAthe cAre dizAomAM jaIne pracArakArya kevI rIte karI zakaze? sAmagnaphalasuttamAM bhagavAna buddha ajAtazatru rAjAne kahe che, seyyathApi mahArAja pakkhI sakuNo yena yeneba Deti sapattabhAro va Deti / evameva mahArAja bhikkhu saMtuTTho hoti, kAyaparihArikena cIvarena, kucchiparihArikena piNDapAtena / so yena yeneva pakkamati samAdAyeva pakkamati / "he mahArAja, jema keI paMkhI je dizAmAM UDe che te dizAmAM pitAnI pAMkho sAce ja UDe che, tevI ja rIte, he mahArAja, bhikSu zarIrane mATe jarUrI cIvara vaDe ane peTane mATe jarUrI piMDa vaDe -(bhakSA vaDe ) saMtuSTa thAya che. te je je dizAmAM jAya che, te te dizAmAM pitAno sAmAna sAthe laIne ja jAya che.' Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 145 AvA bhikSu pAse bahu bahu te nIcenI gAthAmAM ApelI ATha vastuo rahetI. ticIvaraM ca patto ca vAsi sUci ca bandhanaM / parissAvanena advaite yuttayogassa bhikkhuno| traNa cIvara, pAtra, vAsi (nAnI kuhADI), soya, kamarabaMdha, ane pANI gALavAnuM kapaDuM A ATha cIjo yogI bhikSu mATe pUratI che. vartananA niyama A rIte bhakSuoe khUba sAdAIthI rahevuM evo bhagavAna buddhano upadeza hato, te paNa manuSya svabhAvane anusarIne keTalAka bhikSuo A vastuo svIkAravAmAM paNa atireka karatA, eTale ke traNa cIva karatAM vadhu vastro rAkhatA, mATInuM ke leDhAnuM pAtra rAkhavAne badale trAMbA pittaLanuM pAtra svIkAratA; cIvare jarUra karatAM vadhAre moTAM banAvatA. AthI parigrahane sthAna maLatuM. Ane aTakAvavA mATe ghaNuM niyamo karavA paDyA. e niyamonI saMkhyA sArI peThe moTI che. vinayapiTakamAM bhikSusaMghane mATe ekaMdare 277 niSedhAtmaka niyama ApyA che. temane "pAtimAkukha' kahe che. temAMnA be aniyata (aniyamita) ane chellA 75 sekhiya, eTale khAvA pIvAmAM tathA belavAcAlavAmAM ziSTAcArathI kema vartavuM e saMbaMdhI niyame, eTalA bAda karatAM, bAkInA 15 niyamone ja azokanA samayanA arasAmAM pAtimAkukha kahetA hatA ema lAge che. te samaya pahelAM A badhA niyamo astitvamAM nahetA; ane je niyame astitvamAM hatA temAM mULabhUta niyame bAda karIne bAkInA niyamomAM yogya pheraphAra karavAne saMdhane pUrepUre adhikAra hato. parinirvANa pAmatAM pahelAM bhagavAna AnaMdane kahe che, "he AnaM. je saMghanI IcchA hoya te mArA pachI saMghe nAnA nAnA niyama kADhI nAkhavA." + 10 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 bhagavAna buddha A uparathI nAnA nAnA niyamo kADhI nAkhavAnI ke deza kalAnusAra sAmAnya niyamomAM pheraphAra karavAnI bhagavAne saMghane pUrepUrI Ta ApI hatI e spaSTa thAya che. zarIre pagI padArtha vAparavAmAM sAvadhAnatA bhikSune joItI Avazyaka cIjomAM cIvara, pipAta (anna), zayanAsana (rahevAnI jagyA) ane davA e cAra mukhya padArtho hatA. pAtimokhanA niyamone anusarIne temane upabhoga karatI veLAe paNa vicArapUrvaka vartavuM ema bhagavAnanuM kahevuM hatuM. cIvara vAparatI vakhate bhikSune kahevuM paDatuM--pUre vicAra karIne huM A je cIvara vAparuM chuM, te kevaLa zIta, uSNa, macchara, mAkhIo, pavana, taDako, sApa vagere upadrava na thAya eTalA mATe ane gulaeNkiya DhAMkavAnA uddezathI vAparuM chuM." - pipAta sevana karatI veLAe tene kahevuM paDatuM-pUre. vicAra karIne huM piDapAta sevana karuM chuM, te zarIra krIDA karavA mATe samartha thAya, masta thAya, suMdara ane vibhUSita bane eTalA mATe nahi; paNa kevaLa A dehanuM rakSaNa thAya, takalIpha naSTa thAya ane brahmacaryane madada thAya e hetuthI. A rIte huM (bhUkhanI) jUnI vedanA naSTa karIza ane (vadhu khAIne) navI vedanA pedA karIza nahi. AthI mArI zarIrayAtrA cAlaze, lokApavAda raheze nahi ane jIvana sukhakara banaze. zayanAsana vAparatAM tene kahevuM paDatuM---"pUre vicAra karIne huM zayanAsana vAparuM chuM, te kevaLa zata, uSNa, macchara, mAkhIo, vAta, taDako, sApa vagerenI pIDA nahi thAya eTalA mATe ane -ekAMtavAsanI vizrAti mATe vAparuM chuM. auSadhi padArtha vAparatAM tene kahevuM paDatuM-pUre vicAra karIne huM A auSadhi padArtha Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 147 vAparuM chuM, te kevaLa utpanna thayelA roganA nAzane mATe ane Arogya prApta thAya tyAM sudhI ja '* devadatta karelo saMghabheda saMdhamAM saraLatA ane maitrIbhAva TakI rahe e mATe bhagavAna khUba takedArI rAkhatA hatA. chatAM manuSyasvabhAva evI vicitra vastu che ke tenA samudAyamAM matabheda thaIne pakSa pedA thavAne ja. AnuM mukhya kAraNa abhimAna ane tenI sAthenuM ajJAna ja gaNavuM joIe. mANasa game teTalI sAdAIthI varte, te paNa te AgevAna thavAnI IcchA rAkhato hoya to bIjAnA guNone avaguNonuM svarUpa ApIne pitAnuM mahattva vadhAravAno prayatna karyA vagara te raheze nahi. tenI jALamAM je ajJAnI lo ke pakaDAya, te te saheje vilakSaNa saMpradAya sthApI zake che. bauddha saMghamAM AvI jAtano pahelo bhikSu devadatta hatA. e zAkyomAMne eka hAI ne buddhano sago hato. saMghanuM netRtva potAne soMpavuM evI teNe bhagavAnane vinaMtI karI. bhagavAne te svIkArI nahi. tethI ajAtazatru rAjA dvArA buddhane mAravA mATe teNe mArAo mokalyA. paNa teo buddhanuM khUna karavAne badale tenA ja ziSyo banI gayA. pachI devadatte gRdhrakUTa parvatanI eka TekarI parathI buddhanI upara eka moTo patthara pheMkyo. teno eka aNIdAra TUkaDo buddhanA pagane vAgavAthI teo jakhamI thayA. jakhama maTaDyA pachI bhagavAna rAjagRhamAM bhikSATana mATe gayA tyAre devadatte temanA upara nAlagiri nAmano manmatta hAthI chUTa mukAvyA. te hAthIe bhagavAnanI caraNaraja mAthe caDhAvI ane te pAcho pitAnA tabelAmAM jaIne Ubho rahyo. A rIte badhAM ja kAvatarAM niSphaLa thayAM pachI devadatta bhagavAnane vinaMti karI ke saMghane mATe tapazcaryAnA * A rIte cAra zarIrapayogI padArtha sAvadhAnatAthI vAparavAnI kiyAne paccakakhaNa (pratyavekSaNa) kahe che ane rUDhi Aje paNa cAlu che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 bhagavAna buddha kaThera niyama rAkhavAmAM Ave. e vinaMtI bhagavAne mAnya nahi karavAthI teNe saMghamAM phATaphUTa pADI ane keTalAka bhikSuone laIne te gayA gayo. devadattanI A kathA culavaSyamAM vistArathI ApI che. paNa temAM aitihAsika satya bahu ochuM dekhAya che. kAraNa ke devadatta khUna karavA jeTale duSTa hota te te saMghamAM phATaphUTa pADavAne zaktimAna thAta nahi ane keTalAka bhikSuo tenA bhakata paNa thayA hatA nahi. ajAtazatru yuvarAja hatuM tyAre ja tenI ane devadattanI mitratA thaI ane te samayathI devadatta AgevAnI mATe prayatna karavA lAge, evuM lAbhasatkArasaMyuttanA 36mA suttaparathI jaNAya che. te surane sAra nIce mujaba - bhagavAna buddha rAjagRha mukAme veLavanamAM rahetA te vakhate rAjakumAra ajAtazatra 500 ratha sAthe laIne savAre ane sAMje devadattanA darzana mATe jato ane tene mATe 500 jaNanuM bhojana mokalate. keTalAka bhikSuoe A vAta bhagavAnane kahI tyAre bhagavAna belyA, "he bhikSuo, devadattanA lAbhasatkAranI spRhA karazo nahi, lAbhane lIdhe devadattanuM nukasAna ja thaze, vRddhi thavAnI nathI." A uparAMta devadattane uddezIne bhagavAne kahelI nIcenI gAthA be jagyAe maLe che. phalaM ve kadali hanti phalaM veDaM phalaM nlN| sakAro kApurisaM hanti gambho assataraM yathA // 2 phaLa keLano nAza kare che, phaLa vAMsano nAza kare che, ane phaLa naLano nAza kare che; ane khecarIno garbha khecarIne nAza kare che. te ja rIte satkAra kApuruSano nAza kare che.' 1. "buddhalIlAsArasaMgraha' pR. 179-188 juo. 2. "saMyuttanikAya (P. T. S.) bhAga 2, pR. 241. ane "aMguttaranikAya" (P. T. S. ) bhAga 2, pR. 73. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 149 A uparathI ajAtazatrunI madadathI adhikAra meLavavA mATe devadatta kevI jAtane prayatna karatA hatA tenuM anumAna thaI zake che. khApane mArIne ajAtazatru rAjA thayeA tApaNu devadatte tenI sAkhata cheADI nahi ane tenI ja madadathI saMdhamAM phATaphUTa pADIne dhaNA bhikSuone teNe potAnA pakSamAM lIdhA. tenuM A kRtya bhagavAna buddhane gamyuM nahIM emAM zI navAI ? paNa devadatte pADelI phATaphUTa saMdharma nukasAnakAraka na banatAM te saMkaTamAMthI saMgha surakSitapaNe bahAra nIkaLye bhikSusaMghamAM bIjo eka jhaghaDA * bIjo eka sAdhAraNa jhaghaDA bhikSusaMdhamAM kauzAmbI AgaLa utpanna thayA. enuM savistara varNana mahAvargamAM maLe che. mahAvarganA racanAre ke racanArAoe A kathAnI racanA AnA jevA khIjA prasaMge saMghane upakAraka thAya evI rIte karI che. tenA kahevA sAra e che ke e vidvAna bhikSuemAM vinayanA eka mAmulI niyamanI bAbatamAM matabheda thaine A jhaghaDeA thayeA. te vakhate bhagavAne temane dIrdhAyunI vArtA kahI. paNa temaNe mAnyuM nahi. temAMnA eka bhikSu khelyA, " bhadanta, Apa svastha rahA. A jhadhaDAne ame ja patAvI laizuM.' e badhAnAM mana dUSita thayAM che ema joine bhagavAna kauzAmbIthI prAcInava sadAva upavanamAM gayA. tyAM anuruddha, naMdiya ane kimmila e traNa bhikSue rahetA hatA. temA saMpa joine bhagavAne temanuM abhinaMdana kayuM; ane tyAMthI bhagavAna pArileyyaka vanamAM gayA. te ja vakhate hAthInA eka TALAnA AgevAna hAthI potAnA TALAthI kaMTALIne te vanamAM ekalA ja rahetA hatA. teNe bhagavAnanuM svAgata karyuM. bhagavAna te jagyAe keTaloka vakhata rahIne zrAvastI AvyA. ahIM kauzAmbInA upAsakeAe pelA jhadhaDanArA bhikSuete temanI bhUla samajAvavAnA hetuthI evA vicAra karyo ke kAIe khulIlAsArasaMgraha, pu, 187-188 jue. * Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 temane Adara karave nahi ane temane bhikSA te bhikSuo sIdhA thayA ane zrAvastI AvI bhagavAne jhaghaDA patAvavAnA eNTalAka niyameA bhikSue dvArA te jhadhaDA maTADayo. nijhamanikAyanA upakikalesasuttamAM ( naM 128 ) mahAvaganA lakhANaneA ghaNA bhAga Ave che. paNa temAM dIrdhAyunI tA vArtA nathI ja, ane te suttanI samApti prAcInavaMsadAva vanamAM ja thAya che. pArileyyaka vanamAM bhagavAna buddha gayAnA bhAga te suttamAM nathI. te udAnavagamAM maLe che. kAsamniyasuttamAM AnAthI juduM ja lakhANa che tene sAra A pramANe:-- huM bhagavAna kauzAmbI AgaLa dhASitArAmamAM rahetA hatA. te vakhate kauzAmbInA bhikSue aMdaroaMdara jhaghaDatA hatA. A vAta bhagavAne jANI, tyAre temaNe te bhikSuone khAlAvIne kahyuM, bhikSue, jyAre tame aMdaroaMdara jhaghaDA che, tyAre tamAru eka khIjA viSenuM kAyika, vAcasaka ane mAnisaka ka maitrImaya banavuM zakaya che? '' 66 tehika bhagavAna buddhe ApavI nahi. AthI pahoMcyA. te vakhate karIte upAli vagere * "" evA pelA bhikSuee javAba ApyA tyAre bhagavAne kahyuM, " jo ema nathI teA tame zA mATe jhaghaDe che!? De niraka mANasA, AvI jAtane jhaghaDe! tamAre mATe cirakALa hAnikAraka ane duHkhakAraka thaze. '' "" bhagavAna pharI melyA, he bhikSue A cha sasmaraNIya vArtA jhaghaDA dUra karavA mATe, sAmagrIne mATe ane ekatAne mATe kAraNabhUta thAya che. te kaI ? (1) metrImaya kAyika karmAM, (2) maitrImaya vAsika karyAM, (3) maitrImaya mAnasika karmI (4) upAsakA pAsethI maLelA dAna dharmanA AkhA sadhe savibhAgathI upabhoga levA, bauddhadhane paricaya pR. 37-43 jue. "" Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 151 (5) pitAnA zIlamAM saheja paNa UNapa AvavA na devI ane (6) AyazrAvakane zobhe evI samyak daSTi rAkhavI. " A samyapha dRSTinuM bhagavAne ghaNuM vivecana karyuM che, te ahIM savistara ApavAnI jarUra jaNAtI nathI. A upadezane aMte te bhikSuoe bhagavAnanA bhASaNane abhinaMdana karyuM Ano artha e thAya che, ke e jhaghaDe tyAM ne tyAM ja patI gayo. nahi te bhagavAnanA bhASaNanuM te bhikSuoe abhinaMdana zA mATe karyuM hota? mahAvagamAM ane upasleisasuttamAM te bhikSAe bhagavAnanuM abhinaMdana karyAno ullekha nathI; teo jhaghaDatA ja rahyA ane temanAthI kaMTALIne bhagavAna tyAMthI nIkaLIne prAcIna vaMsadAva vanamAM gayA evuM tyAM kahyuM che. A paraspara virodhane meLa kevI rIte besADavo? aMguttaranikAyanA catujhanipAtamAM 241mA suttamAM A pramANe che: eka vakhata bhagavAna kauzAmbI AgaLa ghoSitArAmamAM rahetA hatA, tyAre AyuSmAna AnaMda tenI pAse AvIne namaskAra karIne eka bAjue beThe. tene bhagavAne puchayuM, "he AnaMda, pelo jhaghaDe patyo ke nahi ? " A-bhadanta, jhaghaDe kevI rIte pate? anuruddhane ziSya bAhiya jANe saMghabheda karavA ja pravRtta thayA che; ane anuru ddha tene eka zabda paNa kahetA nathI. bha.--paNa, AnaMda, anuruddha saMghanA jhaghaDA patAvavAmAM kyAre hAtha ghAle che? tuM ane sAriputta megnallAna ja e jhaghaDAo patAve cho ne? A uparathI ema jaNAze ke A jhaghaDe bAhityane lIdhe utpanna thayA, ane vadhavA pAme. ane te maTADavA mATe khuda bhagavAnane prayatna karavo paDyo. te bhikSuonI sabhAmAMthI bhagavAna keTaloka samaya bIje nIkaLI gayA hoya, to paNa e jhaghaDe kauzAmbImAM ja patyo hovo joIe. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra bhagavAna buddha A prasaMge jhaghaDAkhora bhikSuone sIdhA karavA mATe upAsakee temano bahiSkAra karavo ane teo sIdhA thAya eTale game te rIte jhaghaDe patAvo, e batAvavAnA hetuthI mahAvagnanA kartAe A vArtA racI che evuM siddha thAya che. AvA najIvA jhaghaDAnuM saMdha para aniSTa pariNAma thavuM bilakula zakya nahetuM. bhikSaNasaMghanI sthApanA bhikSuNIsaMghanI sthApanAnI hakIkata cullavaSyamAM AvI che tene sAra A pramANe che - bhagavAna buddha kapilavastu AgaLa nigrodhArAmamAM rahetA hatA, tyAre mahAprajApatI gotamI bhagavAna pAse AvIne bolI, "bhadanta, strIone ApaNuM saMpradAyamAM pravajyA levAnI rajA Apo." bhagavAne te vinaMtIne traNa vakhata asvIkAra karyo, ane teo tyAMthI vaizAlI AvyA. mahAprajApatI gAtamI potAnuM kezavapana karIne ane ghaNI sAthe strIone sAthe laIne bhagavAnanI pAchaLa vaizAlI AvI. pravAsathI tenA paga sUjI gayA hatA; zarIra dhULa dhULa banI gayuM hatuM. ane tenA moDhA upara udAsInatA chavAI gaI hatI. tene joIne AnaMde tenA du:khanuM kAraNa pUchyuM. "strIone bauddha saMpradAyamAM pravajyA levAnI bhagavAna rajA ApatA nathI tethI huM duHkhI thaI chuM," ema gotamIe kahyuM. tene tyAM ja rekAvAnuM kahIne AnaMda bhagavAna pAse gayo ane strIone pravrayA levAnI rajA Apo evI teNe bhagavAnane vinaMti karI. bhagavAne e vAtanI nA pADI tyAre AnaMde kahyuM, "bhadanta, tathAgata nivedana karelA dharmasaMpradAyamAM bhikSuNI thaIne koI strI strotaApattiphala, sakRdAgAphila, anAgAphila, ane ahalphala * prApta karI zake ke nahi?" "karI zake," evo javAba bhagavAne Apyo, tyAre AnaMde * A cAra phaLAnuM spaSTIkaraNa A ja prakaraNamAM AgaLa ApyuM che. pR. 161-162 jue. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 153 kahyuM, " ema hoya to je mAsIe bhagavAnane mAnI jagyAe dUdha pAIne ucheryo tenI vinaMtIne mAna ApIne bhagavAne strIone pravajyA ApavI. '' bhagavAne kahyuM, "je mahAprajApatI gotamI ATha javAbadArIvALA niyamo (az gha ) svIkAraze to strIone pratrajyA levAnI huM rajA ApIza. (1) bhikSuNa saMghamAM game teTalAM varSa rahI hoya to paNa teNe nAnA moTA badhA bhikSuone vaMdana karavuM joIe. (2) je gAmamAM bhikSuo nahi hoya te gAmamAM bhikSuNIe nahi rahevuM joIe. (3) dara pakhavADiye kaye divase upasAtha kyAre thAya ane dharmopadeza sAMbhaLavA kyAre AvavuM, A be vAte bhikSaNIe bhikSasaMghane pUchavI. (4) cAturmAsa pachI bhisuNIe bhikSusaMghanI ane bhikSuNIsaMghanI pravAraNa * karavI joIe. (5) je bhikSuNane hAthe saMvAdizeSa Apati thaI hoya, teNe baMne saMdhe pAsethI paMdara divasanuM mAnatta levuM joIe (6) be varasa abhyAsa karyo hoya evI zramaNerIne bane e upasaMpadA ApavI joIe. (7) koIpaNa kAraNasara bhikSaNIe bhikSane gALa nahi ApavI joIe. (8) bhikSuNIe bhilune upadeza nahi Apavo joIe; bhikSue bhikSuNIne upadeza karavo." A ATha niyama AnaMde mahAprajApatI gotamIne kahyA ane tene te pasaMda paDyA. ahIM sudhInI kathA aMgutta-nikAyanA anipAtamAM paNa ApI che. ane te pachI bhagavAna AnaMdane kahe che, "he AnaMda, je strIne A dharmavinayamAM pravrajyA maLI na hata te A dharma (brahmacarya ) eka hajAra varSa sudhI Takyo * svadeSa kahevA mATe saMghane vinaMti karavI. bauddhasaMghane paricaya pR. 24-26 juo. 't saMdhanA saMtoSane mATe vihAranI bahAra rAta gALavI. "bauddhasaMghane paricaya" pR. 47 juo. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 bhagavAna buddha hota. paNa have strIne saMnyAsano adhikAra ApavAmAM Avyo che. tethI A saddharma 500 varSa sudhI ja Takaze." A rIte vinaya ane aMguttaranikAya, e bemAM meLa che, tema chatAMya A ATha gurudharma pAchaLathI racAyA ema kahevuM paDe che, kAraNa ke vinayanA niyama banAvavAnI bhagavAnanI je paddhati hatI tene A niyamo sAthe khullo virodha che. bhagavAna buddha verajA gAmanI pAse rahetA hatA. te vakhate veraMjA gAmanI AsapAsa dukALa paDavAthI bhikSuone khUba takalIpha thavA lAgI. tethI sAriputte bhagavAnane vinaMtI karI ke bhikSuone AcAravicAra mATenA niyamo banAvI Ape. bhagavAne kahyuM, "sAripura, tuM dhIraja rAkha. niyama banAvavAno prasaMga kayo. te tathAgata ja jANe che. saMghamAM jyAM sudhI pApAcAra dAkhala thayA nathI, tyAM sudhI tathAgata tenA nivAraNa mATe niyama banAvatA nathI. " * A buddhanA vacanane anusarIne badhA niyamonI racanA karI che. pahelAM koI bhikSa koI guno ke bhUla kare che e vAtanI jANa thatAM buddhasaMghane bhego karIne bhagavAna ekAda niyama banAvI Ape che; ane te niyamano yogya artha karavAmAM Avato nathI evo anubhava Ave te bhagavAna temAM sudhAro kare che. paNa mahAprajApatI gatamInI bAbatamAM A paddhatine aMgIkAra karyo nathI. bhikSaNIsaMghamAM koI paNa deva thayo nahoto; tema chatAMya zarUAtamAM ja bhikSuonI upara A ATha niyamo lAdavAmAM Ave, e vicitra lAge che ane bhikSasaMghe potAnA hAthamAM badhI sattA rAkhavA mATe pAchaLathI A niyamo racIne vinayamAM ane aMguttaranikAmAM dAkhala karyA evuM anumAna thaI zake che. * bauddhasaMdhane paricaya pR. 3ra-pa3 juo. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 155 vinayapiTaka karatAM suttapiTaka vadhu prAcIna che. tema chatAM temAM keTalAMka sutto pAchaLathI dAkhala karavAmAM AvyAM ane A sutta temAMnuM eka hAya evuM lAge che. I. sa. pUrve pahelA ke khIjA saikAmAM jyAre mahAyAna pathA pracAra josabhera thavA lAgyA te vakhate te lakhAyuM hovuM joIe. temAM saddha eTale viravAdI paMca. bhikSuNI saMdhanI sthApanAne lIdhe te 500 varSa Takaze ane pachI jyAM tyAM mahAyAna sapradAyane prasAra thaze, evA A suttakartAnA bhaviSyavAda haze. A sutta bhagavAna buddhanA parinirvANune 500 varSa thaI gayAM pachI lakhAyuM ema A bhaviSya uparathI ja siddha thAya che. bhAratava mAM pahelA bhikSuNIsa`dha mudde ja sthApana karyAM hAta to kadAca A ATha gurudharmanI keTaleka aMze itihAsamAM gaNanA karI zakAI hota. paNa vastusthiti tevI naheAtI. jaina ane khIjA saMpradAye bauddha saMpradAyathI eka eka saikA pahelAM astitvamAM AvyA hatA ane te saMpradAyeAmAM bhikSuNIonA moTA meATA sadha hatA ane temAMnI keTalIka bhikSuNIe buddhimAna ane viduSI hatI, evI mAhitI pAli sAhityamAM ghaNI jagyAe maLI Ave che. e ja paddhatine anusarIne buddhane bhikSuNI saMdha sthApana karavAmAM AvyA. gaNusattAka rAjyAmAM ane je dezAmAM ekasattAka rAjyapaddhati sthApana thaI hatI tyAMpaNa strInuM mAna sArI peThe jaLavAtuM hatuM. AthI bhikSuNIsaMdhanA rakSaNa mATe vicitra niyama banAvavAnI saheja paNa jarUra naheAtI. azeAkanA samaya pachI A paristhiti badalAI. A deza para yavana ane zaka leAkAnI caDAio thavA lAgI ane dhIre dhIre strIonA daro nIce UtaryAM, ane samAjamAM temanuM mAna ghaTavuM. AvA samayamAM bhikSuNI mATe AvI jAtanA niyamA ghaDAya temAM zI navAI ? Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 bhagavAna buddha rAhula ThAmaNera bhikSusaMdha ane bhikSuNIsaMgha sthApana thayA pachI temAM zrAmaNera ane zrAmaNerIone dAkhala karavAM paDyAM. sauthI pahelAM bhagavAna buddha rAhulane zrAmaNera banAvyAnI kathA mahAvagnamAM AvI che, te A pramANe - bhagavAna keTaloka vakhata rAjagRhamAM rahIne kapilavastu AvyA. tyAM te nigrodhArAmamAM rahetA hatA. eka divasa bhagavAna zuddhodananA ghara pAse bhikSATana karatA hatA tyAre rAhulamAtAe temane joyA, tyAre teNe rAhulane kahyuM, "beTA rAhula, A tArA pitA che, temanI pAse jaIne tuM tAro potAno dAyabhAga (vAraso) mAgI le." mAtAnuM vacana sAMbhaLIne rAhula bhagavAnanI sAme jaIne Ubho rahyo ane bolyo, "he zramaNa, tArI chAyA sukhakara che." bhagavAna tyAMthI cAlyA gayA. rAhula "mAre dAyabhAga gho" ema kaheto kahete tenI pachavADe gayo. vihAramAM pahoMcyA pachI pitAne dAyAdha (vArasa) rAhulane ApavAnA uddezathI bhagavAne sAriputtane bolAvIne rAhulane zrAmaNera banAvyo. A vAta zuddhodanane gamI nahi. nAnAM bALakone pravajyA ApavAthI temanA pAlakone kevuM duHkha thAya che e kahIne teNe bhagavAna pAse evo niyama karAvyo ke alpavayI mANasane pratrajyA ApavI nahi. A kathA aitihAsika kasoTIe TakatI nathI. eka te zuddhodana zAkya kapilavastumAM raheto nahoto. bIjuM e ke nigrodhArAma buddhanI uttarAvasthAmAM bAMdhavAmAM Avyo hato ane te vakhate rAhula alpavayI na hatA. AthI A vArtA ghaNAM zatake pachI racIne mahAvagnamAM dAkhala karI che, ema kahevuM paDe che. bhagavAna buddha rAhulane zrAmaNaradIkSA ApI te vakhate tenI kiMmara sAta varSanI hatI evuM ambadikarAhulovAka suttanI adakathAmAM kahyuM che, ane eja mAnyatA bauddha lekAmAM haju paNa pracalita che. bedhisattvanA gRhatyAgane divase rAhulakumAra jo ema mAnI Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 157 laIe te te zrAmaNera dIkSAne vakhate sAta varSane hoya e saMbhavatuM nathI. kAraNa ke gRhatyAga pachI bodhisarave sAta varSa sudhI tapazcaryA karI ane tatvabodha thayA pachI pahelo cAturmAsa vArANasImAM gALyo; ane tyAra pachI saMgha sthApana thatAM eka varSa te gayuM hovuM joIe. AthI zrAmaNeradIkSA vakhate rAhulakumAra sAta varSanA hoya e saMbhavatuM nathI. rAhulane kevI rIte thAmaNera banAvavAmAM Avyo tenuM anumAna suttanipAtanA rAhulasutta uparathI karI zakAya che. tethI te suttanuM bhASAMtara ahIM ApuM chuM. (bhagavAna-) (1) satata paricayathI tuM paMDitanI avajJA karatA nathI ne? manuSyone jJAnapradyota batAvanAranI tuM gyasevA kare che ne ? (rAhula-) (2) huM satata paricayane lIdhe paMDitanI avatA karato nathI. manuSyane jJAnapradyota batAvanAranI huM haMmezA yogya sevA karuM chuM. (A prAstAvika gAthAo che) (bhagavAna- ) (3) priya lAgatA manorama (pacaeNkinA) pAMca kAmo bhoga choDIne zraddhApUrvaka gharamAMthI bahAra nIkaLa ane duHkhane aMta karanAra thA. (4) kalyANa mitronI sobata kara, jyAM bahu garabaDa nathI evA ekAMta sthaLe tuM tAruM vasatisthAna rAkha ane mitAhArI thA. (5) cIvara (vastra), piDapAta (anna), auSadhipadArtha ane rahevAnI jagyA: AnI tRSNA rAkhIza nahi ane punarjanma laIza nahi. (6) vinayanA niyamomAM ane paMcaeNkriyAmAM saMyama rAkha kAyagatA smRti rahevA de; ane vairAgyapUrNa thA. (7) kAmavikArathI mizrita evuM viSayonuM zubhanimitta mUkI de Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 bhagavAna buddha ane ekAgratA ane samAdhi meLavI ApanAra azubha nimittanI bhAvanA* kara. (8) ane animittanI (nirvANanI) bhAvanA kara ane ahaMkAra tajI de. ahaMkArano nAza karyA pachI tuM zAMtithI rahIza. A rIte bhagavAne A gAthAo vaDe rAhulane pharI pharI upadeza karyo. A suttamAM ekaMdare ATha gAthAo che. temAMnI bIjI rAhulanI ane bAkInI bhagavAnanI evuM adrakathAmAM kaheluM che. pahelI gAthAmAM bhagavAne jene paMDita kahyo che te sAriputta hato, evuM paNa athAkAra kahe che ane te sAcuM hoya ema lAge che. rAhula nAno hato tyAre ja tenA rikSaNane mATe bhagavAne tene sAripurane seMpI dIdho hato ane eka be varSa pachI rAhula uMmara lAyaka thayo tyAre bhagavAne tene upadeza Apyo haze. kAraNa ke A suttamAM kahelI vAto nAnA bALakane samajavA jevI nathI. rAhula ThAmaNera thayo hota te "zraddhApUrvaka gharamAMthI bahAra nIkaLIne duHkhano aMta karanAra thaje," evo upadeza tene ApavAnI jarUra ja nahatI. brAhmaNa juvAna gurune ghera jaIne brahmacaryapUrvaka vedAdhyayana karatA ane pachI icchA mujaba gRhasthAzrama athavA tapazcaryAno mArga letA. evo ja prakAra rAhulanI bAbatamAM banyo haze. tene sarva sAdhAraNa jJAna maLe e uddezathI bhagavAne tene sAriputtane soMpI dIdhe, ane te sAriputta sAthe rahetA hovAthI tene brahmacarya pALavuM Avazyaka ja hatuM. uMmaramAM AvyA pachI te pharI gRhasthAzramamAM na jAya eTalA khAtara bhagavAne tene A upadeza Apyo ane ane rAhulanI A kathAnA pAyA para mahAviSNakAre zramaNonI vistRta kakkA racI. * azubha bhAvanA vize "samAdhi mArga,' pR. 49-58 juo. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 159 bIjA zrAmaNe re bhagavAna buddhanI hayAtImAM nAnI umaramAM saMghamAM joDAnAra zrAmaNe ghaNuM ja ochA hatA. paNa bIjA saMpradAyomAMthI je parivrAjaka AvatA, temane cAra mahinA umedavArI karavI paDatI; ane AvI jAtanA grAmaserenI saMkhyA ja vadhAre hatI ema lAge che. dIghanikAyanA mahAsIhanAda sattane ane kAzyapa parivrAjaka buddhanA bhikSusaMdhamAM praveza karavAnI IcchA batAve che, tyAre bhagavAna kahe che, "he kAzyapa, A saMpradAyamAM je koI pravajyA laIne saMghamAM praveza karavA mAge che, tene cAra mahinA umedavArI karavI paDe che. cAra mahinA pachI bhikSuonI khAtarI thAya eTale teo tene pravajyA ApIne saMghamAM dAkhala kare che. A bAbatamAM keTalAka apavAda che, e huM jANuM chuM." A niyamane anurIne kAzyape cAra mahinA umedavArI karI ane bhikSuonI khAtarI thayA pachI tene saMdhamAM dAkhala karI dIdho. zrAmaNe saMsthAnI vRddhi zrAmanI saMsthA bhagavAnanA parinirvANa pachI vadhavA mAMDI ane dhIre dhIre nAnI umaramAM grAmara thaIne bhikSu thanArAnI saMkhyA khUba vadhI. AthI saMdhamAM aneka doSa pedA thayo. khuda bhagavAna buddha ane teno bhikSusaMgha e badhAne gRhasthAzramane pUrepUre anubhava hato. ane tethI temanuM mana pharI gRhasthAzrama tarapha jAya e zakya na hatuM. paNa nAnI umaramAM ja saMnyAsa dIkSA ApIne jemane saMsAramAMthI bahAra kADhyA, temanuM mana saMsAra tarapha AkarSAya e svAbhAvika hatuM. paNa rUDhi temanI ADe AvI ane temanAthI aneka mAnasika doSo thavA lAgyA. saMdhanA vinAzane mATenAM aneka kAraNamAM A eka mukhya kAraNa gaNavuM joIe. zrAmaNeronI paddhatine anusarone ja zrAmaNerIonI saMsthA Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 bhagavAna buddha racavAmAM AvI hatI. zrAmaNa bhinA ane zrAmaNerIo bhikSaNIonA Azraye rahetAM hatAM, eTale ja e bemAM pharaka hate. zrAvakasaMghanA cAra vibhAga paNa saMghanA cAra vibhAgamAM zrAmaNonI ane zrAmaNerIonI gaNanA karI nathI. tethI bhagavAnanI haiyAtImAM temane saheja paNa mahattva na hatuM, ema mAnavuM joIe. bhikSu, bhikSuNI, upAsaka ane upAsikA e ja buddhanA zrAvakasaMghanA vibhAga che. bhikSusaMghanuM kArya ghaNuM moTuM hatuM 'emAM zaMkA nathI. to paNa bhikSuNI, upAsaka ane upAsikAoe paNa saMghanI ammunnatimAM meTe phALo Apyo hato, evA aneka dAkhalAo tripiTaka sAhityamAM maLe che. strIone daraje buddhanA dharmamArgamAM strIono darajajo puruSa eTale ja hatA. e vAta semA bhikSuNIne mArI sAthe je saMvAda thayo te parathI jaNAI Avaze. baporanA vakhatamAM somA bhikSuNa zrAvastInI pAsenA baMdhanamAM dhyAna karavA beThI tyAre mArI tenI pAse AvIne bolyo, yantaM isIhi pattabbaM ThAnaM durabhisaMbhava // na ta dvaMgulapAya sakA pappotumithiyA // je (nirvANa) sthAna RSione maLavuM muzkela, te sthAna (bhAta caDhayo hoya tyAre tapAsI jevAnI) be AMgaLIonI jenI prajJA, evI strIne maLI zake e saMbhavatuM nathI. sAmAbhikSuNue kahyuM, isthibhAvo kiM kayirA citamhi susmaahite| ANamhi vattamAnamhi sammA dhambhaM vipssto|| yassa nUna siyA evaM itthAhaM puriso ti vA / kiJci vA pana asmIti taM mAro vattumarahati // 1. bhikhuNasaMyutta, sutta ra. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 161 citta sArI peThe samAdhAna pAmyuM hoya ane jJAnalAbha thayo hoya tyAre samyaka rIte dharma jANanAra vyaktine (nirvANa mArgamAM ) strItva kevI rIte ADe Ave? jene huM strI chuM, huM purU , athavA huM paNa kAIka chuM, evo ahaMkAra hoya tene mAra AvI vAta kare !" pitAne semA bhiluNIe oLakhI kADho, ema jANune mAra duHkhita hadaye tyAM ja antardhAna pAmyo. A saMvAda kAvyamaya che. to paNa te parathI bauddhasaMdhamAM strIono darajajo ke hatA, te spaSTa thAya che. nirvANamArgamAMnA zrAvakanA cAra bheda nirvANamArgamAM zrAvakenA satApanna, sakadAgAmI, anAgAmI ane arahA e cAra bheda hatA. sAya diddhi (AmA bhinna padArtha hoI te nitya che evI daSTi), vicikicchA (buddha, dharma ane saMgha e viSe ja zaMkA ke avizvAsa)sIlakhataparAmAsa (snAnAdika vrata ane upavAso vaDe mukita maLaze evo vizvAsa) e traNa saMyeAjanene ( baMdhano) nAza karIne zrAvaka sotApanna thAya che; ane te mArgamAM e sthira thAya eTale tene satApatti phalora kahe che. te pachI kAmarAga (kAmavAsanA ) ane paTigha (krodha) e be saMjanA zithila thaIne ajJAna ochuM thAya eTale te sakadAgAmI thAya che; ane te mArgamAM sthira thayA pachI tene sakadAgAmI phalaTTo kahe che. A pAMceya saMjanAne pUrNapaNe nAza karyA pachI zrAvaka anAgAmI thAya che ane te mArgamAM sthira thayA pachI tene anAgAmiphaladdo kahe che. te pachI rUparAga (brahmalokAdi prAptinI IcchA) arUparAga (arUpa devaloka prAptinI IcchA ), mAna ( ahaMkAra), ucca (bhrAntacittatA) 1. ahaMkAra traNa prakAranAH (1) huM zreSTha chuM evI mAnyatA (2) huM, sadaza chuM evI mAnyatA ane (3) huM hIna chuM evI mAnyatA. vibhaMga , (PT. S.) pR. 346 ane 353. 2. phala-sTaratha: 11 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 bhagavAna buddha ane avijA (avivA), ane avijA (avidyA) A pAMca saMyojanono kya karIne te arahA (ahaMna) thAya che; ane te mArgamAM sthira thayo eTale tene araphaladdo (askUlastha) kahe che. A prakAre zrAvakonA cAra athavA ATha bheda karavAmAM Ave che. citra ane vizAkha e gRhastha hoIne anAgAmI hatA. ane AnaMda bhikSu hatuM tyAre bhagavAna buddhanI haiyAtImAM kevaLa sotApanna hato. kSemA, u5lavarNA ItyAdi bhikSaNIo ahapadane pAmyAM hatAM. tethI nirvANamAM pragati karavAmAM temanAM strItva ke gRhasthatva bilakula ADe AvatAM nahotAM. saMghanI pratiSThA vuddha saraNaM gcchaami| dhamma saraNaM gcchaami| saMgha saraNaM gcchaami| Ane zaraNagamana kahe che. Aje paNa bauddha janatA A trizaraNu bole che. A rUDhi buddhanI haiyAtImAM ja zarU thaI hovI joIe. bhagavAna buddha saMghane pitAnA dharma jeTaluM ja mahattva ApyuM, e vAta dhyAnamAM levA jevI che. bIjA koI paNa dharmamAM A praNAlI nathI. Izu khrista kahe che "he duHkhI ane bhArAkAnta leke, tame badhAM mArI pAse Avo, eTale huM tamane vizrAMti ApIza." * ane bhagavAna kRSNa kahe che, sarvadharmAnparityA mAmeka zaraNaM vraja ahaM tvA sarva pApebhyo mekSiyiSyAmi mA shucH|| badhA dharma choDIne tuM mane ekane ja zaraNa jaje huM tane badhAM pApothI mukta karIza. tuM zeka karIza nahi.' *Matthew 11, 28. bhagavadgItA, a. 18. le. 66. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakasaMgha 163 paNa bhagavAna buddha kahe che, "tame buddha, dharma ane saMdha e traNane Azraya laIne pitAnA parizramathI pitAnA ane bIjAnA duHkhane nAza karo; duniyAnuM du:kha ochuM karo." duniyAnA sujJa ane zIlavAna strIpuruSone moTo saMgha banAvIne tenuM ApaNe zaraNa laIe, te duHkhavinAzane mArga sugama na thAya? saMgha ja badhAMne netA bhagavAna buddha pitAnI pAchaLa saMghano koI netA nI nahi; AkhA saMye maLIne saMdhakAryo karavA joIe, e niyama karI Apyo. ekasattAka rAjyapaddhatithI TevAyelA lekIne buddhanI A paddhati vicitra lAgI hoya to temAM navAI nathI. - bhagavAna parinirvANa pAmyAne jhAjho samaya vItyo na hato, te vakhate AnaMda rAjagRhamAM raheto hato. pradyotanA bhayathI ajAtazatru rAjAe rAjagRhanuM samArakAma hAthamAM lIdhuM ane te kAmane mATe gopaka mogallAna brAhmaNanI nimaNUka karI. AyuSyamAna AnaMda rAjagRhamAM bhikSA mATe nIkaLyo. paNa bhikSATanane hajI samaya che ema lAgavAthI te gopaka mogallAna brAhmaNanA kAmanI jagyAe gayo. brAhmaNe tene Asana ApyuM ane pote nIcenA Asana para besIne prazna pUcho, "bhagavAna jevo kaI guNI bhikSu che?" AnaMda nathI' e javAba Apyo. A vAtacIta cAlatI hatI tyAM magadha dezane mukhya maMtrI vasyakAra brAhmaNa tyAM AvyA; ane teNe cAlelI vAtacIta samajI laIne AnaMdane prazna karyo, "bhagavAne evA koI bhikSanI pasaMdagI karI che ke bhagavAnanI anupasthitimAM saMgha te bhikSunuM zaraNa laI zake ? " AnaMde nahi " evo javAba Ape tyAre vasyakAre kahyuM, "tamArA A bhikSusaMghane keI netA ja nathI. te pachI A saMghamAM vyavasthA kevI rIte rahe che ? " AnaMde kahyuM, "amAro netA nathI ema nA mAnaze. bhagavAne vinayanA niyamo ghaDI Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha ApyA che. jeTalA bhikSue eka gAmamAM rahe che, teTalA bhegA maLIne te niyamonuM ame parizIlana karIe chIe, jenAthI koI bhUla thaI hoya to te pitAnI bhUla pragaTa kare che ane te mATe prAyazcita le che. keAI bhikSu, zIlAdika guNethI saMpanna hoya te ame tene Adara karIe chIe ane tenI salAha laIe chIe." * vasakAra brAhmaNa ajAtazatra rAjAno divAna hato. koI paNa sarvAdhikArI vyakti na hoya te rAjyavyavasthA barAbara na cAlI zake, e teno nizcita abhiprAya hovuM joIe. buddha pitAnI gAdIpara keIne besADe nahi, te chatAM saMghe te koI bhikSune pasaMda karIne te gAdI para tene besADavo joIe, evo vasyakAra brAhmaNano mata hato. paNa A sarvAdhikArI vinA buddhanI pAchaLa paNa saMghanuM kAma vyavasthita cAlyuM; A uparathI buddhe karelI saMghanI racanA yogya hatI, ema kahevuM paDe che. * makjhimanikAya, gepakamogallAna sura (naM. 108) juo. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 AtmavAda AtmavAdI zramaNA nivApasuttamAM yuddhanA samakAlIna zramabrAhmaNAnA sthUlarUpe cAra vagergo pADavAmAM AvyA che. temAMnA pahelA varga yajJayAga karIne seAmara sa pIvAvALA brAhmaNeAnA che. evA vilAsa vaDe ja mekSa maLe che, evI temanI mAnyatA hatI. yajJayAga ane seAmapAnathI kaMTALIne je RSioe araNyavAsa svIkAryAM ane tIvra tapazcaryA AdarI temane samAveza khIjA varDsamAM thAya che. paNa teo jhAjho samaya araNyamAM rahI zakayA nahi ane phrI pAchA saMsAramAM AvIne meAjazeAkhamAM ja sukha mAnavA lAgyA. AnA udAharaNa rUpe parAzara, RSyazRMga ityAdi RSie che. A trIjA varganA zramabrAhmaNA eTale gAmanI najIkamAM ja rahI mita bhAjana karanAra zramaNA. paNa A leAkeA AtmavAdamAM paDayA. kAi Lhe, ke AtmA zAzvata che, teA kAI kahe ke te azAzvata che--evI jAtanA vAvivAdamAM paDavAthI tee paNa mAranA sakaMjAmAM sapaDAyA. bhagavAna khudde A AtmavAda cheADI dheA ane peAtAnuM tattvajJAna satyanA pAyA upara racyuM. AthI tenA zrAvarkA mAratI jAmAM sapaDAyA nahi, tethI temane samAveza ceAthI jAtanA zramaNamrAhma NAmAM karyo che.* * pRSTha 69-72. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 bhagavAna buddha bhagavAna buddha AvI jAtano AtmavAda zA mATe mUkI dIdho. teno vicAra karatAM pahelAM tenA samayanA zramaNabrAhmaNonA AtmavAdanAM svarUpa zA hatAM, te joI levuM joIe. te samayamAM ekaMdare 62 zramaNa paMthe hatA, e trIjA prakaraNamAM kahyuM che.* AmAMno eka paNa paMtha AtmavAdathI mukta nahotA. paNa te badhAnuM tattvajJAna Aje upalabdha nathI. emAMnA je cha moTA saMdhe hatA temanA tatvajJAnano ghaNo bhAga pAli sAhityamAM jaLavAI rahyo che; ane tene AdhAre bIjA zramaNabrAhmaNanA AmavAdanuM anumAna thaI zake ema che, tethI pahelAM temanA tatvajJAnano vicAra kara ThIka thaze. ayavAda A chamAMno pahelo pUraNa karUpa akriyavAdano puraskartA hatA. te kaheto "koI paNa mANasa kAMI paNa kare ke karAve, kApe ke kapAve, du:kha Ape ke apAve, zoka kare ke karAve, ene potAne takalIpha thAya ke e bIjAne takalIpha Ape, ene Dara lAge ke e bIjAne Dara batAve, e prANIone mArI nAkhe, corI kare, gharamAM khAtara pADe, eka ja ghara para humale kare, vATamAM lUMTaphATa kare, paradA rAgamana kare athavA asatya bhASaNa kare, to paNa tene pApa lAgatuM nathI. tIkSaNa dhAravALA cakra vaDe koI mANasa A pRthvI paranA prANIonA mAMsano Dhagalo kare te paNa temAM kazuM ja pApa nathI, temAM kazo ja doSa nathI. gaMgA nadIne dakSiNa kinAre jaIne koI mANasa mArAmArI kare, kApe, kapAve, takalIpha Ape athavA apAve, paNa temAM jarAya pApa nathI. gaMgA nadInA uttara kinAre jaIne koI mANasa dAna Ape ke apAve, yajJa kare athavA karAve te paNa tenAthI kazuM ja puNya maLatuM nathI. dAna, dharma, saMyama, satyabhASaNa e badhAM vaDe puNya prApta thatuM nathI." niyativAda maphakhali gosAla saMsArazuddhivAdI athavA niyativAdI hatA. 4 pRSTha 50-51. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmavAda 167 te kahe, "prANInI apavitratAne mATe kazo hetu nathI, kazuM kAraNa nathI. hetu vinA, kAraNa vinA, prANIo apavitra thAya che. prANInI zuddhine kaze hetu nathI, kazuM kAraNa nathI. hetu vinA, kAraNa vinA prANIo zuddha thAya che. pitAnA sAmarthyavaDe kazuM thatuM nathI. bIjAnA sAmarthya vaDe kazuM thatuM nathI. puruSanA sAmarthya vaDe kazuM thatuM nathI. bala nathI, vIrya nathI, puruSazakita nathI, puruSaparAkrama nathI. sarva sattvo, sarva prANIo, sarva bhUta, sarva jIvo avaza, dubala ane nirvIrya che. teo niyati (nasIba ), saMgati ane svabhAvane laIne pariNata thAya che. ane cha mAMthI koI paNa eka jAtimAM (vargamAM) rahIne sukhadukhano upabhoga kare che. DAhyAo ane mUrkhAo bane corAsI lAkhanA pherAmAMthI pasAra thAya, tyAre ja temanAM du:khone nAza thAya che. koI mANasa ema kahe, ke zIla vaDe, vrata vaDe, tapa vaDe athavA brahmacarya vaDe huM aparipakava karmone pakava karIza, athavA paripakava thayelA karmanAM phaLa bhogavIne tene naSTa karI nAkhIza, to paNa tenAthI te thaI zakaze nahi. A saMsAramAM sukha ane du:kho parimita payiAthI (mApothI) gaNI zakAya tevI nizcita saMkhyAmAM hoya che. temAM vadhAre ke ghaTADe karI zakAto nathI. jevI rIte sUtaranI daDI pheMkIe te te AkhI UkhaLe tyAM sudhI gabaDyA karaze, tevI ja rIte DAhyAo ane mUrkhAo (saMsAranA) samagra pherAomAMthI pasAra thaze tyAre ja temanAM duHkhono nAza thaze." ucheravAda ajita kesakambala uThedavAdI hatA. te kahe che, "dAna, yajJa, homa e badhAMmAM kazuM nathI; sAruM ke kharAba e karmanuM phaLa ane pariNAma nathI; Ihaleka, paraloka, mAtApitA athavA aupapAtika ( deva ke narakavAsI) prANIo nathI; Ihaloka ane paraloka jANIne, barAbara samajIne bIjAne zIkhavanAra tatvo ane yogya mArge janAra zramaNabrAhmaNo A jagatamAM nathI. manuSya cAra bhUtono banelo che. te marI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 bhagavAna buddha jAya che, tyAre tenI aMdaranI pRthavIdhAtu pRthvImAM, ApadhAtu jalamAM, tejedhAtu tejamAM, ane vAyudhAtu vAyumAM jaI maLe che ane indri AkAzamAM bhaLI jAya che. marelA mANasane ThAThaDImAM ghAlIne cAra mANaso smazAnamAM laI jAya che. tenA guNAvaguNonI carcA thAya che, paNa hADakAM sapheda banI jaIne Ahuti bhasmarUpa thAya che. dAnanuM mahatva bhUkha mANasoe vadhAryuM che. je kaI AstikavAdanuM pratipAdana kare che, temanuM bolavuM taddana ja che ane te vayartha baDabaDa che. zarIra paDyA pachI DAhyAone ane mune uzkeda thAya che; teo vinAza pAme che. mRtyu pachI temanuM kazuM ja bAkI rahetuM nathI. " anyavAda pakudha uccAyana anyonyavAdI hatA. te kaheto, "sAta padArtho keIe karelA ke karAvelA, utpanna karelA ke utpanna karAvelA nathI, paNa vadhya, kUTastha ane nagaradvAra paranA staMbhanI jema ja acaLa che. teo hAlatA nathI, badalAtA nathI, ekabIjAne bAdhaka thatA nathI, ekabIjAnuM sukhaduHkha utapanna karavAne asamartha che. te sAta padArtho kyA? te pRthvI, Apa, teja vAyu, sukha, duHkha, ane jIva. emane mAravAvALo, marAvavAvALo, sAMbhaLanAre, kahevAvALo, jANavAvALo, athavA emanuM varNana karavAvALo koI ja nathI. je mANasa tINa zastra vaDe koInuM mAthuM kApe che, te teno jIva leto nathI. A sAta padArthonA vacalA avakAzamAM zastra paThuM, eTale ja ene artha samaja." | vikSepavAda saMjaya beladraputta vikSepavAdI hatuM. te kahe, "paraloka che ke nahi, evuM mane pUchavAmAM Ave ane te che evuM mane lAge te huM paraloka che ema kahIza. paNa mane ema lAgatuM nathI. paraloka nathI * nagaradvAra para hAthI sIdhe humalo karI nahi zake, eTalA khAtara dvAranI sAme eka majabUta thAMbhalo Ubho karavAmAM AvatuM. tene pAli bhASAmAM esikA athavA IndakhIla kahe che. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmavAda 169 ema paNa lAgatuM nathI. aupapAtika prANIo che ke nahi, sArAnarasA kamanuM phaLa hoya che ke nahi, tathAgata mRtyu pachI rahe che ke rahetA nathI, emAMnuM kazuM paNa hoya tema mane lAgatuM nathI * " cAturyAmasaMvaravAda nigaNya nAthaputta cAturyAmasaMvaravAdI hatA. A cAra yAmanI sAmagnaphalasuttamAM ApelI mAhitI adhUrI che. jaina graMtho parathI ema jaNAya che ke, ahiMsA, satya, asteya, ane aparigraha e cAra cAmono upadeza pArzvamunie Ape, temAM mahAvIra svAmIe brahmacarya umeyuM. tema chatAM buddhanA samayanA nigraMthomAM (jenA lokomAM ke uparanA cAra yAmanuM ja mahattva hatuM. cAra yAmo. ane tapazcaryA e baMne vaDe pUrva janmamAM karelAM pAtaka gheI nAkhIne kaivalya (mokSa) meLavavuM, e jaina dharmane siddhAMta hato. akriyavAda ane sAMkhyamata pUraNa kAzyapano akriyavAda sAMkhya tattvajJAna jevo dekhAya che. AtmA prakRtithI bhinna che, ane mAravuM, marAvavuM, ItyAdi kRtyonI tenA para kazI asara thatI nathI, evuM sAMkhyo mAne che. Ano ja pratidhvani bhagavadgItAmAM judI judI jagyAe jovA maLe che. prakRteH kriyamANAni guNaiH karmANi sarvazaH / ahakAravimUDhAtmA kartA'hamiti manyate // prakRtinA guNo vaDe badhAM karmo karAtAM hovA chatAM ahaMkArathI mohita thayelo AtmA huM kartA chuM ema mAne che. ( adhyAya 3, leka ra7). ya enaM tti vehantAraM, yazcainaM manyate hatam / ubho tau na vijAnIto nAyaM hanti na hanyate // * sAmagagala suttamAM nigaTha nAthapurane cAturyAmasaMvaravAda vikSepavAda pahelAM mUkyo che. paNa majijhamanikAcanA cULasAre pama suttamAM ane bIjAM aneka suttomAM nAthaputtanuM nAma chelluM mukAyuM che. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 bhagavAna buddha A (AtmA) mAravAvALo che evuM je mAne che, athavA A marAya che evuM je samaje che, te bannene satya samajAtuM nathI. kAraNake e mAratA nathI athavA koInAthI marAto paNa nathI. (a. 2, zleka 21). yasya nAhaMkRto bhAvo buddhiryasya na lipyate / hatvA'pi sa imAllokAnna hanti na nibadhyate // jene ahaMbhAva nathI, jenI buddhi che tenAthI) alipta rahe che, te A lokone mAre topaNa te temane mArato nathI; te temAM baddha thatuM nathI. (a. 18, . 17) akriyavAda ane saMsArazuddhivAda A akriyavAdathI makakhali gosAlane saMsArazuddhivAda khAsa dUra nahoto. tenuM kahevuM ema jaNAya che ke AtmA prakRtithI alipta hovA chatAM tene nizcita janma levA paDe che ane te pachI te enI meLe mukta thAya che. corAzI lAkha janma laIne prANI unnata dazAe pahoMce che, e mAnyatA haju paNa hiMdu samAjamAM jovAmAM Ave che. makkhali gosAlanA samayamAM te khUba ja pracalita hatI ema jaNAya che. keTalAka samaya pachI pUraNa kAzyapano saMpradAya makhali gesalane AjIvaka paMthamAM bhaLI gayo, ema aMguttaranikAyanA chaRnipAtanA eka (naM. 57) sutta uparathI jaNAI Ave che. temAM AnaMda bhagavAnane kahe che, " bhadanta, pUraNa kamsape kRSNa, nIla, lahita, haridra, zakala ane paramazakala evI che abhijAtio kahI che. kasAI, pAradhI, vagere kAna kRSNabhijAtimAM samAveza thAya che. bhikSu vagere karmavAdI lekAno nI jAtimAM; eka vastra vAparavAvALA nigraMthono lohitAbhijAtimAM, sapheda vastra vAparavAvALA acelaka zrAvakena (AjIvakono) haridrAbhijAtimAM; AjIvakone ane AjIvaka bhikSuNIone zukalAbhijAtimAM; ane nanda vaccha, kisa saMkicca Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmavAda 171 ane makhila gAsAla e leAkAne paramazukalAbhijAtimAM samAveza cAya che. '' A uparathI evuM spaSTa jaNAya che ke pUraNa kasapaneA sa`pradAya ane AjIvikAnA saMpradAya eka thayA hatA. nandu vaccha vagere traNa AcAryo AjIvaka paraMparAnA AgevAnA hatA. kazyapanA ane temanA AtmavAdamAM pharaka na hatA ane kazyapane temanA dehadaDananA mArga pasaMda hatA, e paNa A parathI sAbita thAya che. ajita kesambalanA nAstikavAda ajita kesakambala pUrepUrA nAstika hatA, e teneA ucchedavAda jotAM ja dhyAnamAM Ave che. sadarzona-saMgrahamAM ApelA cArvAka matane te saMsthApaka na hAya tApaNu eka prasiddha puraskartA te haze ja. tene jema bhrAhmaNeAnA yajJayAga pasaMda na hatA tevI ja rIte AvakAdika zramaNAnI tapazcaryAM paNa mAnya na hatI. sarvedanasaMgrahamAM kahyuM che ke, agnihotraM trayo vedAstridaNDaM bhasmaguNThanam / buddhipauruSahInAnAM jIvikA dhAtRnirbhitA // agnihotra, traveda, tridaMdhAraNa, ane bhasma lagADavI e bhrahmadeve sarjelI buddhihIna ane pauruSahIna puruSonI upavikA che.' ema chatAMya atinI gaNanA zramaNeAmAM thatI hatI, enuM kAraNa tene vaidika hiMsA muddala gamatI na hatI. ane te tapazcaryA karate na hatA, tema chatAM zramaNunA AcAravicAra pALatA hatA. zramaNAnA AtmavAdathI paNa te alipta na hatA. cAra mahAbhUtamAMthI AtmA utpanna thAya che ane mRtyu pachI te pAchA mahAbhUtAmAM jaI ne bhaLe che, evI tenI AtmAnI kalpanA hatI. eTale kudaratI rIte ja tene mata evA hatA ke, ( yAvajjIvaM sukhaM jIvennAsti mRtyoragocaraH / bhasmIbhUtasya dehasya punarAgamanaM kutaH // jIvatA chIe tyAMsudhI sukhethI rahevuM; kAraNa mRtyunI pakaDathI prANI khacanAra che ja nahi. ane dehanI rAkha thayA pachI te deha pA kathAMthI Ave?' Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 bhagavAna buddha A kesakambalanA tattvajJAnamAMthI ja lekAyata arthazAstrano janma thayo ane tene vikAsa kauTilya jevA AcAryoe karyo. anyonyavAda ane vaizeSika darzana pakui kacyAyanane a nyavAda vaizeSika darzananA jevo hato. paNa tenA sAta padArthomAM ane vaizeSikenA padArthomAM ghaNuM ochuM sAmya che. kaccAyanano meTa zramaNa saMgha hatI tema chatAM tenI paraMparA kAyama rahI nahi. arvAcIna vaizeSika darzana tenA ja tattvajJAnamAMthI nIkaLyuM haze. paNa tevI jAtanuM tattvajJAna mAnavAvALA zramaNa saMpradAya buddhanA samaya pachI astitvamAM naheAte ema jaNAya che | vikSepavAda ane svAduvAda saMjaya beladraputtane vikSepavAda jenenA syAddavAda jevo hato. ane keTalAka samaya pachI jenoe tene samAveza pitAnA tattvajJAnamAM karI lIdhuM. "Ama haze, Ama nahi heya' (sthApita cArita) ItyAdi syAdvAda ane upara varNavela beladraputtane vikSepavAda e bemAM khAsa pharaka nathI. tethI jena saMpradAye vikSepavAdane ja potAnuM mukhya tattvajJAna banAvyuM ema kahevAmAM ze vAMdhe che? - nirgatha ane AjIvaka buddhasamakAlIna jenonA covIsamA tIrthaMkara mahAvIra svAmI (je nigaNya nAthaputa kahevAtA hatA) ane makkhali gosAla e baMnee cha varSa sudhI sAthe rahIne tapazcaryA karI hatI, evuM jaina grantha uparathI jaNAya che. Avakane ane nigranthano eka ja saMpradAya kare, e te baMnene prayatna have joIe. pArzvamuninA saMnyAsIo eka vastra athavA traNa vastro rAkhatA hatA. paNa mahAvIra svAmIe makhali gesalanuM digaMbara vrata svIkAryuM; ane te samayathI ja nigraMtha nirvastra thayA. paNa nirca"the ane AvakanA tattvajJAnanuM ekIkaraNa thaI zakayuM nahi. mahAvIra svAmIe Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmavA 173 rAzI lAkha pherAonuM tattvajJAna svIkAryuM hota, te nircanI paraMparAmAM cAlatA AvelA cAturyAmenuM mahattva rahyuM na hata. niyati (nasIba), saMgati (paristhiti) ane svabhAva e traNa vaDe prANIo pariNata thAya che, evuM mAnIe te ahiMsA, satya, asteya ane aparigraha e cAra yAmono zo upayoga? tethI ja A be AcAryo bhegA rahI zakyA nahi hoya. AjIvikAnA corAzI lAkha pherAonA tatvajJAna karatAM cAturyAma saMvaravAda lekene vadhu gamyo, temAM navAI nathI. kAraNa ke, te vAda ane tapazcaryA e baMne vaDe pAchalA janmamAM kareluM pApa dheAI nAkhI eka ja janmamAM mekSa meLavavo zakya hatA. nirgathenI mAhitI nigraMthonA matanI ghaNu mAhitI suttapiTakamAM maLe che. temAM manijhamanikAyanA cULadupha khakhabdha suttamAM buddhane ane nirgane saMvAda che. teno sArAMza A pramANe - - rAjagRha AgaLa keTalAka nirca UbhA rahIne tapazcaryA karatA hatA, tyAre bhagavAna buddha temanI pAse jaIne temane pUchayuM, "he bhAIo, tame AvI rIte tamArA zarIrane kaSTa zA mATe Apa cho ?' temaNe kahyuM, "ninya nAthapura sarvajJa che. cAlatAM, UbhatAM, sUtAM ke jAgatAM ApaNI jJAnadaSTi kAyama hoya che ema te kahe che. ane te amane upadeza Ape che ke, "he nijo, tame pUrvajanmamAM pApa karyuM che, te AvI jAtanA dehadaMDanathI jIrNa kare (nijajaretha), ane A janmamAM kAyA, vAcA ke mana vaDe koI paNa pApa karazo nahi. AthI tapa vaDe pUrvajanmanA pApane nAza thaze ane navuM pApa nahi karyuM hovAthI AvatA janmamAM karmakSaya thaze ane tethI badhAM duHkhono nAza thaze. A emanuM kahevuM amane game che." Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 bhagavAna buddha bhagavAna bolyA, "he nijo, tame pUrvajanmamAM hatA ke nahi te tame jANo cho?" ni-ame jANatA nathI. bha-pUrvajanmamAM tame pApa karyuM hatuM ke nahi te tame jANe che? ni-te paNa ame jANatA nathI. bha0-ane te amuka ja prakAranuM pApa hatuM e tame jANo cho? ni- te paNa ame jANatA nathI. bha-tamArA ATalA duHkhano nAza thayo ane ATaluM bAkI che, e te tame jANe che ne? ni-te paNa ame jANatA nathI. bha0-A badhI cIjo tame jANatA nathI, paNa tame pAchalA janmamAM pAradhIonAM jevAM kUra karmo karyA hatAM ane A janmamAM te pApane nAza karavA mATe tapazcaryA karI che, e ja ene artha thayo ne? ni-AyuSyana gema, sukha vaDe sukha prApta nathI thaI zakatuM; duHkha vaDe ja sukha prApta thAya che. sukha vaDe sukha prApta thayuM hota, te biMbisAra rAjAne AyuSmAna gotamanA karatAM vadhu sukha maLyuM hota. bha0-he nigrantho, A tame vicAra karyA vagara bolyA che. ahIM huM tamane ATaluM pUchuM chuM ke biMbisAra rAjA sAta divasa sudhI sIdhe besIne eka zabda paNa bolyA vinA ekAnta sukha anubhavI zakaze kharo? sAta divasa rahevA de, eka divasa paNa AvuM sukha anubhavI zakazo kharo? AyuSyana, tene mATe e zakya nathI", evo nigraMthoe javAba Apyo. tyAre bhagavAna bolyA, "huM eka divasa nahi paNa sAta divasa AvI jAtanuM sukha anubhavI zakuM chuM; ane tamane pUchuM chuM ke bibisAra rAjA (piotAnA vaibhavathI ) vadhu sukhI che ke huM vadhu sukhI chuM?" Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmavAda 15 ni-ema hoya te AyuSmAna gotama ja biMbisAra rAja karatAM vadhu sukhI che. bauddha matanI vizeSatA batAvavA mATe A saMvAda racyo hoya tepaNa jenA matano temAM viparyAsa karyo nathI. tapazcaryA ane cAturyAmanA abhyAsathI pUrvakamano kSaya karI zakAya, evuM temanuM kahevuM hatuM, ane te paraMparA hajI paNa kAyama che. AtmA viSenI kalpanA A AcAryonI ane te samayanA bIjA zramaNonI AtmA viSe kevI vilakSaNa mAnyatAo hatI, tenA thoDA ghaNA namUnA upaniSadomAM maLe che. dA. ta., AmA cokhA karatAM ane java karatAM paNa jhaNe che ane te hRdayamAM rahe che e kalpanA le. ___eSa ma AtmAntarha daye'NIyAntrIhervA yavAdvA sarSapAdvA zyAmAkAdvA shyaamaaktnnddulaadvaa| (chAndogya 3/14/3) "A mAro AtmA aMtarhadayamAM ( rahe che). te cokhA karatAM, java karatAM, rAI karatAM, zyAmAka nAmanI DAMgara karatAM athavA tenA dANA karatAM paNa mAne che." ane te temanA jevaDo paNa che ! manomayo'yaM puruSo bhAH satyastasminnantahRdaye yathA riddhi thavo vA..(hRAra thavA 562) "A puruSarUpI AtmA manomaya bhAvAna ane satyasvarUpI che. te aMtarhadayamAM DAMgaranA ke javanA dANA jevo che.' tyAra pachI te aMgUThA jevaDo che e kalpanA pracalita thaI. aGgaSThamAtraH puruSo madhya Atmani tisstthti| (kaTha 2/412) aMgUThA jevaDo te puruSa AtmAnA madhya bhAgamAM rahe che.' ane mANasa UMghato hoya tyAre te tenA zarIramAMthI bahAra pharavA jAya che. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddhe sa yathA zakuniH sUtreNa prabaddho dizaM dizaM patitvAnyatrAyatanamalabdhvA bandhanamevopazrayata patrameva khalu somya tanmano dizaM dizaM patitvAnyatrAyatanamalabdhvA prANamevopazrayate prANabandhanaM hi somna mana vRti ( chAndogya 6/8/2) * te ( AtmA ), jevI rIte derIthI bAMdheluM paMkhI cAre dizAomAM UDe che. paNa tyAM rahI na zakavAthI pAchuM baMdhanamAM ja Ave che, tevI ja rIte, he sempa, mana vaDe AtmA cAre dizAomAM UDe che ane tyAM sthAna na maLavAthI prANaneA Azraya le che; kAraNa ke prANu e mananuM baMdhana che.' 176 zAthatavAda ane ucchedavAda AtmA viSetI AvI vicitra ane vividha kapanA muhunA samayanA zramaNa brAhmaNeAmAM phelAi hatI. e badhI kalpanA e ja prakAramAM samAviSTa hatI. temAMne eka prakAra e ke, sassato attA ca loko vaMjho kUTaTTho esikaThThAyA Thito / * AtmA ane jagata zAzvata che. te vajba phUTastha ane nagaradvAra pAsenA staMbhanI jema sthira che.' * A vAdamAM pUraNa sapa, makSiMta geAsAla, dha kaccAyana, ane nigaNya nAthaputtanA mAneA samAveza thatA hatA. ane khIjA zramamrAhmaNA ucchedavAda pratipAdana karatA hatA. teo kahetA-- ayaM attA rUpI cAtummAdAbhUtiko mAtApettisaMbhavA kAyasta bhedA ucchijjati vinassati na hoti paraM maraNA // * A AtmA jaDa, cAra mahAbhUtAnA banelA ane mAbApamAMthI utpanna thayeleA, zarIrabheda pachI chinna thAya che, vinAza pAme che. te mRtyu pachI rahetA nathI.' A ane bIjA aneka AtmavAda dIdhanikAyanA brahmajAlasuttamAM ApyA che. khInna nikAyAmAM paNa bhinna bhinna AtmavAdane ullekha maLe che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmavAda 177 A matanuM pratipAdana karavAvALA zramaNamAM ajita kesakambala mukhya hatA. A be matanI vacamAM AtmA amuka aMze zAzvata ane amuka aMze azAzvata che, evuM kahevAvALA paNa zramaNabrAhmaNa hatA. saMjaya beladraputtane vAda e ja prakArano jaNAya che. ane te ja tattvajJAna AgaLa jatAM jenee apanAvyuM. AtmavAdanAM pariNAma A badhA AtmAvAdanAM pariNAma ghaNebhAge be prakAranAM thatAM. paheluM vilAsamAM sukha mAnavuM ane bIjuM tapazcaryA karIne zarIrane duHkha ApavuM. pUraNa kansapanA mata mujaba ja AtmA koIne mArato nathI ke marAvato nathI, te pachI potAnA mojazokha mATe bIjAonI hatyA karavAmAM zuM vAMdho che ? jenenA mata mujaba AtmA pUrvajanmanAM karmothI baddha thayo che ema mAnIe, to te karmomAMthI chUTavA mATe kaThora tapazcaryA karavI joIe evuM tattvajJAna utpanna thAya te svAbhAvika che. AtmA azAzvata che, te mRtyu pachI raheto nathI ema mAnI laI e te AtmA jIve che tyAM sudhI khUba mojazokha karI levA athavA A bhegonI sthiratA nathI ema kahI tapazcaryA AdaravI, evA banne prakAranA mate utpanna thaI zakaze. AtmavAdane tyAga paNa bhagavAna buddhane mojazokha ane tapazcaryA e banne mAge tyAya jaNAyA. kAraNa ke banne vaDe manuSyajAtinuM duHkha ochuM thatuM nathI. A bane AtyaMtika mArgomAMthI aMdara aMdara jhaghaDatA lekane zAMtino mArga maLavo zakya nathI. A banne cheDAnA mate mATe AtmavAda kAraNabhUta che evI bodhisattvanI khAtarI thaI ane AtmavAdane eka bAjue mUkI temaNe eka navo ja mArga zodhI kADho. AtmA zAzvata hoya ke azAzvata, A duniyAmAM duHkha te. che ja. duHkha e mANasanI tRSNAnuM phaLa che. Arya aSTAMgika mArga 12 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 bhagavAna buddha vaDe te tRSNAne kSaya karavAthI ja manuSya ane manuSyajAtine zAMti tathA samAdhAna prApta thaze. A nave mArga AtmavAdano tyAga karyA vinA samajAya tevo nahoto. tethI bhagavAna buddha paMcavarSIya bhikSuone cAra AryasatyonA upadeza pachI tarata ja anAtmavAdane upadeza ApyAno dAkhalo khadhasaMyuttamAM maLe che.* bhagavAna vArANasI AgaLa RSivattananA mRgadAvamAM rahetA hatA. tyAM bhagavAna paMcavargIya bhikSuone saMbodhIne bolyA, "he bhikSuo, jaDa zarIra anAtmA che; zarIra je AtmA hatA, te te duHkharUpa thayuM na hatuM, ane mAruM zarIra AvuM thAo ane AvuM na thAo, evuM kahI zakAta. paNa zarIra anAtmA hovAthI te upadravakAraka thAya che, ane te AvuM thAo ke AvuM na thAo ema kahI zakAtuM nathI. "he bhikSuo, vedanA anAtmA che. te jo AtmA heta, te upadravakAraka thAta nahi ane mArI vedanA AvI thAo ane AvI nahi thAo, evuM kahI zakAyuM hota. paNa vedanA anAtmA hovAthI te upadravakAraka thAya che, ane te AvI thAo ane AvI na cAo ema kahI zakAtuM nathI. tevI ja rIte saMjJA saMskAra, ane vijJAna anAtmA che. je vijJAna AtmA hota, te te upadravakAraka thayuM na hatA ane mAruM vijJAna AvuM thAo ane AvuM na thAo ema kahI zakAyuM hatuM. paNa vijJAna anAtmA hovAthI te duHkhadAyaka thAya che ane mAruM vijJAna AvuM thAo ane AvuM na thAo ema kahI zakAtuM nathI." he bhikSuo, jaDa zarIra, vedanA, saMjJA, saMskAra ane vijJAna nitya che, ke anitya ? " "bhadanta, te badhAM aniya che," bhikSuoe javAba Apyo. bha0-je anitya che te duHkhakAraka che ke sukhakAraka? * e ja sutta mahAvamAM paNa che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmavAda 179 bhi0-bhanete, te duHkhakAraka che. bha0-ane je duHkhakAraka ane vipariNAma pAmavAvALuM che, te mAruM che, te huM chuM, te mAro AtmA che, ema samajavuM yogya thaze kharuM? bhiva-nA, bhadanta. bha-tethI, he bhikSuo, je koI jaDa padArtha atIta, anAgata, pratyutpanna, pitAnA zarIranI aMdara ke bahArane, pUla, sUma, hIna, utkRSTa, najIka ke dUrane che, te badhe mAre nathI, te huM nathI, te mAre AtmA nathI, evuM yogya rIte samyak jJAna vaDe jANavuM. tevI ja rIte koI paNa vedanA, koI paNa saMjJA, saMskAra, je kAI vijJAna, atIta, anAgata, pratyutpanna, pitAnA zarIranI aMdaranuM ke bahAranuM, pUla, sUma, hIna, utkRSTa, dUranuM ke pAsenuM che, te badhuM mAruM nathI, te huM nathI, te mAro AtmA nathI, evuM yathArtha rIte samyapha jJAna vaDe jANavuM. he bhikSuo, A pramANe jANavAvALA vidvAna AryazrAvaka jaDa padArtha, vedanA, saMjJA, saMskAra ane vijJAna, e badhA viSe vikta thAya che, ane virAgane lIdhe mukta thAya che. AtmAnA pAMca vibhAga AtmA zAzvata che ke azAzvata evA praznano sIdhe javAba ApavAthI goTALo thavAno saMbhava hato, tethI bhagavAna buddha AtmA eTale zuM tenI barAbara kalpanA Ave te mATe tenuM pRthakkaraNa A paMcaskaMdhamAM karyuM che. jaDapadArtha, vedanA, saMjJA, saMskAra ane vijJAna evA A AtmAnA pAMca vibhAga karI zakAya che. ane te vibhAga karyA pachI tarata ja spaSTa thAya che, ke AmA zAzvata paNa nathI ane azAzvata paNa nathI. kAraNake A pAMce skaMdha haMmezA badalavAvALA eTale anitya che, duHkhakAraka che, ane tethI ja te mArA che, athavA te AtmA mAre che ema kahevuM yogya nahi thAya. e ja buddhano anAtmavAda che ane te zAzvatavAda ke azAzvatavAda e bane cheDA para Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180. bhagavAna buddha ja nathI. bhagavAna kAtyAyanagotra bhikSane uddezIne kahe che, "he kAtyAyana, loke ghaNe bhAge AstikatA ane nAstikatA-e be cheDA tarapha jAya che. e bane cheDA cheDIne tathAgata madhyama mArgathI dharmopadeza kare che." * anAvazyaka vAda ATaluM spaSTIkaraNa karyA pachI je kaI haTha pakaDIne pUche, ke zarIra ane AtmA eka che ke bhinna che te kaho, to bhagavAna javAba ApatA ke, "e carcAmAM huM Utarato nathI, kAraNake tethI manuSyajAtinuM kalyANa thaze nahi." Ane thaDe namUno cULamAlukayaputtasuttamAM # maLe che. te surano sArAMza nIce mujaba che - bhagavAna buddha zrAvastI mukAme anAthapiDikanA ArAmamAM rahetA hatA, tyAre mAlukyaputta nAmano bhikSu tenI pAse Avyo ane namaskAra karIne eka bAjue beDe. pachI teNe bhagavAnane kahyuM, " bhadanta, huM ekAMtamAM hato tyAre mArA manamAM evo vicAra Avyo, ke jagata zAzvata che ke azAzvata, zarIra ane AtmA eka che ke bhinna, tayAgatane maraNottara punarjanma che ke nahi, ityAdi praznone bhagavAne khulAse karyo nathI; tethI bhagavAnane mAre A prazno pUchavA, ane je bhagavAna A praznono ukela ApI zake to ja mAre bhagavAnanI ziSya zAkhAmAM rahevuM. paNa je bhagavAnane A praznone ukela na AvaDe te bhagavAne sIdhe sIdhuM tema kahI devuM." bhaNe mAlukyapura, tuM mAro ziSya thaIza to A praznonuM huM spaSTIkaraNa karIza evuM meM tane kyAreya kahyuM hatuM kharuM? "mA -nA, bhadanta, bha0-vAru, te mane kahyuM hatuM kharuM ke, je bhagavAna A * nidAnasaMyutta, vaga 2, sutta 5. 1 majhimanikAya, naM. 63. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmavAda 181 badhA praznonuM spaSTIkaraNa karaze te ja huM bhagavAnanA bhikSusaMdhamAM dAkhala thaIza? "mA -nA, bhadanta. "bha -to pachI have A praznone khulAse karyA vagara huM bhagavAnano ziSya rahevAne nathI ema kahevAne zuM artha che? he mAlukyaputta, koI mANasanA zarIramAM bANanuM jherI zalya ghUsIne te duHkhathI pIDAto hoya, tyAre tenA mitra bAMdhavo zastrakriyA karavAvALA vaidyane belAvI lAvaze. paNa pelo rogI je vaidyane kaheze, "A bANa koNe mAthuM? te brAhmaNa hatA ke kSatriya hate? vaizya hato ke zaka hato? kALo hato ke goro hate? tenuM dhanuSya kaI jAtanuM hatuM? dhanuSyanI darI kathA padArthanI karI hatI? vagere vAtano khulAso karyA vinA huM A zalyane hAtha nahi lagADavA dauM; te, he mAluMkayapura, AvI paristhitimAM te mANasane A cIjo samajyA vinA ja mRtyu Avaze. tevI ja rIte je mANasa evI haTha karaze, ke jagata zAzvata che ke azAzvata, ItyAdi vAtonuM spaSTIkaraNa karyA vinA huM brahmacarya pALIza nahi, te tene A vAta samajyA vinA ja mRtyu Avaze. - "he mAlukyaputta, jagata zAzvata che ke azAzvata evI dRSTi ane vizvAsa hoya, to paNa tenAthI dhAmika AcaraNamAM madada thaze ema nathI. jagata zAzvata che evo vizvAsa rAkhIe topaNa jarA maraNa, zoka, parideva, e badhAMthI mukta thavAtuM nathI. tevI ja rIte jagata zAzvata nathI, zarIra ane AtmA eka che, zarIra ane AtmA bhinna che, maraNottara tathAgatane punarjanma maLe che ke maLatuM nathI, ityAdi vAta para vizvAsa mUkIe ke na mUkIe, te paNa janma, jarA, maraNa, parideva, e vastuo, rahevAnI ja. tethI, he mAlukyaputta, A vAtanI carcA karavAmAM huM paDyo nahi. kAraNa ke te carcAne lIdhe brahmacaryamAM kaI paNa rIte sthaya Ave evo saMbhava nathI. evA vAdathI vairAgya utpanna thaze nahi, pApane virodha thaze nahi ane zAMti, Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 bhagavAna buddha prajJA, saMbaMdha ane nirvANane lAbha thaze nahi paNa he mAlukyaputta, A duHkha che, A duHkhane samudaya che, A duHkhane virodha che, ane A duHkha nirodhano mArga che, e badhuM meM spaSTa karI batAvyuM che. kAraNa ke A cAra Arya satyo brahmacaryamAM sthiratA lAvavAvALA che, enA vaDe vairAgya utpanna thAya che, pApane nirodha thAya che, zAMti, prajJA, saMbadha ane nirvANa e badhAMnI prApti thAya che. tethI, he mAluMkyapura, je vAtanI meM carcA karI nathI te vAtanI tame carcA karazo nahi; je vAtanuM meM spaSTIkaraNa karyuM che te spaSTIkaraNa karavAne yogya che ema mAnaje." Ano artha evo ke AtmA paMcazkano banelo che, tema chatAM tene AdhAra ke hoya che, te jevo ne tevo paralokamAM jAya che ke kema, vagere vAtonI carcA karavAthI bhAre goTALo thaI jaze. jagatamAM duHkha ghaNuM che, ane te manuSyajAtinI tRSNAmAMthI utpanna thayuM hovAthI aSTAMgika mArga vaDe tRSNAno nirodha karIne jagatamAM sukhazAMti sthApana karavI e dareka vyaktinuM kartavya che. A ja sIdho mArga che, ane e ja buddhanuM tattvajJAna che. IzvaravAda buddha Izvarane mAnatA na hatA tethI te nAstika hatA, evI keTalAka lekenI mAnyatA che. bauddha sAhitya athavA prAcIna upaniSade vAMcIe te A mAnyatA khoTI che ema jaNAze. tema chatAM A lokabhrama dUra karavA mATe buddhanA samayamAM pracalita thayelA IzvaravAdanuM digdarzana karavuM yogya jaNAya che. khAsa Izvara zabdano ullekha aMguttaranikAyanA tikanipAtamAM (sutta naM. 61) ane majijhanikAyanA devadahasuttamAM (ne 101) maLI Ave che. AmAMnA pahelA suttamAM Izvara viSeno ullekha nIce mujaba che - Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmavAda 183 bhagavAna kahe che, "he bhikSuo, prANI je kAMI sukha, duHkha ke upekSA bhagave che, te badhuM Izvaranimita ( nimAnadetu) che, evuM kahenArA ane mAnanArAone huM pUchuM chuM, ke temane e mata che khare? ane teo "hA" kahe te huM kahuM chuM, ke tame prANaghAtakI, cera, abrahmacArI, asatyavAdI, cADI khera, gALAgALI karanAra, baDabaDa karanAra, bIjAnuM dhana IcchavAvALA, ThelI ane mithyAdaSTika che te Izvare ja tamane tevA banAvyA tethI ja che ke zuM? he bhikSuo, A badhuM Izvare nirmANa karyuM che e vAta sAcI mAnIe, to (satkarma viSe ) rasa ke utsAha raheze nahi. amuka karavuM ane amuka karavuM nahi e paNa samajAze nahi." A IzvaranirmANano ullekha devadahasuttamAM paNa Avyo che. paNa e lakhANa prakSipta haze evI jabaradasta zaMkA Ave che. kAraNa ke bIjA koI paNa suttamAM e kalpanA maLatI nathI. buddhanA samayamAM moTo deva eTale brahmA. paNa te judA prakAranA kartA che; bAyabalamAMnA Izvara jevo nathI. jagata utpanna thayA pahelAM te na hatA. vizva utpanna thayA pachI prathama te avataryo ane te pachI itara prANIo AvyAM, tethI tene bhUtabhavyone kartA kahevA mAMDayA. brahmajAlasuttamAM ApelA tenA varNanano sArAMza A pramANe che: "ghaNuM vakhata pachI A jagatano saMvata (nAza ) thAya che. ane temAMnAM ghaNAMkharAM prANIo AbhAsvara devalokamAM jAya che. te pachI lAMbe samaye A duniyAno viva (vikAsa) thavA lAge che. tethI pahelAM khAlI brahmavimAna utpanna thAya che. te pachI AbhAskara devakanuM eka prANa tyAMthI vyuta thaIne A vimAnamAM janme che. te manomaya, prItibhaThya, svayaMprabha, aMtarikSacara, zubhasthAyI, ane dIrghajIvI hoya che. te pachI bIjA aneka prANIo AbhAsvara devalokamAMthI cuta thaIne te vimAnamAM janme che. temane ema lAge che ke A je bhagavAna brahmA, mahAbrahmA che te abhibhU, sarvadarzI, vazavartI, Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 bhagavAna buddha Izvara, kartA, nirmAtA, Teka, sarjitA, vazI ane bhUtabhavyono pitA che.' 'brahmA devAnAM prathamaH saMbabhUva vizvasya kartA bhuvanasya jotA' A muMDakopaniSadanA ( 11 ) vAkayamAM brahmadeva viSenI upara ApelI kalpanA saMkSepamAM darzAvI che. A uparathI brahmadevane jagatane kartA banAvavAne brAhmaNono prayatna spaSTa jaNAya che. paNa te prayatna te vakhatanI zramaNa saMskRti AgaLa TakI zakyo nahi. khuda brAhmaNane ja A prayatna mUkI daIne "brahma"ne nAnyatara jAtinA zabda tarIke svIkAra karavo paDyo. ane ghaNebhAge badhAM upaniSadamAM A brahma zabdane ja mahatva ApyuM che. brahmamAMthI ke AtmAmAMthI jagatanI utpatti kevI rIte thaI tenI eka kalpanA bRhadAraNyaka upaniSadamAM maLe che, te A pramANe che Atmaivedamagra AsIt puruSavidhaH...sa vai naiva reme tasmAdekAkI na rmte| sa dvitIyamaicchat / sa haitAvAnAsa yathA strIpumAMsau sNprissvktau| sa imamevAtmAnaM dvedhA pAtayattataH patizca patnI cAbhavatAM tasmAdidamarghavRgalamiva sva iti| sauthI pahelAM phakta puruSarUpI AtmA hato te ramyo nahi; tethI ( manuSya) ekAkI ramata nathI. te bIjAnI IcchA karavA lAgyo, ane jevI rIte strIpuruSa ekabIjAne AliMgana Ape che, tevo thaI gayo. teNe pitAnA be bhAga karyA. temAMthI pati ane patnI thayAM, tethI A zarIra (dvidala dhAnyanA) dala jevuM che. (bu. u. 141-3) have bAyabalanI utpattikathA juo. "pachI paramezvare jamInanI mATIne mANasa banAvyo. pachI Izvare AdAma upara (te mANasa upara) UMDI nidrA nAkhI, ane tenI pAMsaLI kADhIne tenI strI banAvI "AthI puruSa potAnAM mAbApane choDIne pitAnI strI sAthe eka thaI raheze; te bane ekadeha thaze." (bAyabala, utpatti a. 2) Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmavAda 185 A ane uparanI utpatimAM keTale pharaka che! ahIM Izvara AkhI pRthvI utpanna karIne pachI mANasane ane tenI pAMsaLImAMthI strIne utpanna kare che; Izvara jagatathI taddana jude che; ane tyAM puruSa rUpI AtmA pote ja be bhAga banIne strI ane puruSa bane che. prajApatinI utpatti prajApati eTale jagatkartA brahmA, enI utpatti bRhadAraNyakamAM nIce pramANe kahI che - Apa pavedamana AsustA ApaH satyamasRjanta, satyaM brahma, brahma prajApati, prajApatirdevAMste devAH satyamevopAsate // (5/pa/1) sauthI pahelAM ekaluM pANI hatuM. te pANIe satya, satya brahma, banne prajApati, ane prajApatie deva utpanna karyA. te devo satyanI ja upAsanA kare che.' bAyabalamAM paNa jalapralaya pachI sRSTinI pharI utpatti thayAnI kathA che, paNa deve pahelAM ja nohAnuM kuTuMba ane pazupakSAdikanAM nara ene mAdA jahAjamAM bharI mUkAvyAM ane pachI jalapralaya karyo. * upaniSadamAM jalapralaya pahelAM zuM hatuM te kahyuM ja nathI; eTaluM ja nahi paNa satyane brahmadevathI ane brahmatattvathI paNa uparanA pagathiyA para mUkyuM che. brahmajAlasuttamAM ApelI brahmotpattinI kathA A kathAne ghaNI maLatI Ave che. Izvara jagatathI bhinna che, ane teNe jagata nirmANa karyuM, A kalpanA zaka leke hiMdustAnamAM lAvyA hoya ema lAge che. kAraNa ke te pahelAMnA sAhityamAM te tevA rUpamAM maLatI nathI. tethI buddha Izvarane mAnatA na hatA evo Aropa temanA upara mUka saMbhavatuM ja na hatuM. buddha vedanidaka hovAthI nAstika che evo Aropa brAhmaNa karatA, paNa buddhe kyAMya vedanI niMdA karI hoya ema jaNAtuM nathI. vaLI brAhmaNone mAnya thayelA sAMkhyakArikA jevA graMthamAM vedanidA zuM ochI che? Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 bhagavAna buddha dRSTavadAnuzravikaH sa hyvishuddhikssyaatishyyuktH| daSTa upAyanI jema vaidika upAya paNa (nakAme) che, kAraNa te avizuddhi, nAza ane atizaya vaDe yukta che.' ane "guomvijavA devA.' ityAdi vedaniMdA bhagavaddagItAmAM kyAM nathI? paNa sAMkhya brAhmaNonA jAtibheda upara humalo karyo nahi, ane bhagavaddagItAe to jAtibhedane ughADI rIte ja Teke Apyo che, tethI tenI vedaniMdA keIne khaTakI nahi. AthI UlaTuM, buddha vedaniMdA karI nathI, chatAM temaNe jAtibheda upara jesara humalo karyo. pachI te vedaniMdaka Thare emAM zI navAI? veda eTale jAtibheda ane jAtibheda eTale veda, evuM A benuM aikya che! jAtibheda nahi hoya to veda zI rIte rahe? ane jAtibheda rAkhIne vedano eka akSara paNa koIne AvaData na hoya, tepaNa vedaprAmANyabuddhi kAyama rahevAthI veda paNa rahyo ja kahevAya! buddhasamakAlIna zramaNabrAhmaNomAM IkavaravAdane bilakula mahattva na hatuM, e uparanA vivecana parathI jaNAze ja. temAMnA keTalAke Izvarane sthAne karmane mAnatA, ane kyAreka kyAreka buddha karmavAdI nathI tethI te nAstika che evo tenA para Aropa karatA. e AropanuM nirasana A pachInA prakaraNamAM karavAmAM Avaze. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmayoga buddha nAstika ke Astika? eka vakhata bhagavAna buddha vaizAlI pAsenA mahAvanamAM rahetA hatA. te vakhate keTalAka prasiddha licchavI rAjAo potAnA saMsthAgAramAM koI kAraNasara bhegA thayA hatA, tyAre buddha viSenI vAto nIkaLI. temAMnA ghaNAkharA buddhanI, dharmanI ane saMdhanI stuti karavA lAgyA. te sAMbhaLIne senApati siMhane buddhadarzananI IcchA thaI. te nithAne upAsaka hevAthI temanA mukhya gurunenAthapurUne-maLe ane balya, bhadanta, huM zramaNa tamane maLavA mAguM chuM." nAthapute kahyuM, "siMha, tuM kriyAvAdI hovA chatAM akriyavAdI tamane zA sAru maLavA mAge che?" pitAnA gurunuM A vacana sAMbhaLI senApati siMhe buddhanA darzane javAno vicAra choDI dIdho. pharI eka be vakhata teNe licchavIonA saMsthAgAramAM buddhanI, dharmanI ane saMghanI stuti sAMbhaLI, topaNa nAthapurUnA kahevAthI buddhadarzana mATe javAno potAno vicAra tene pharI baMdha rAkhavo paDyo. chevaTe siMhe nAthaputtane pUchyA vagara ja buddhane maLavAno nizcaya karyo ane ghaNuM mANaso sAthe te mahAvanamAM Avyo ane bhagavAnane namaskAra karIne eka bAjue beTho. pachI teNe bhagavAnane kahyuM, * bAyabala utpatti, a 7. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 bhagavAna buddha bhadanta, Apa akriyavAdI che ane zrAvakene akriyavAda zIkhavo cho, e sAcuM che ?" bhagavAna belyA, "evo eka paryAya che ke, jenA vaDe satyavAdI mANasa zramaNa gotama akriyavAdI che, ema kahI zake. te paryAya ? he siha, huM kAyaduzcaritanI, vAdutharitanI, ane manoduritanI akriyAne upadeza karuM chuM. he siMha, bIje paNa eka paryAya che, ke je vaDe satyavAdI mANasa kahI zakaze ke zramaNa gatima kriyAvAdI che. te kayo ? huM kAyasucaritanI, vAsucaritanI, ane manasucaritanI kriyAne upadeza ApuM chuM. - "vaLI bIje paNa eka paryAya che, ke jenA vaDe satyavAdI manuSya mane ucheravAdI kahI zakaze. te kayo? he siMha, huM lebha, deSa, meha, ItyAdi badhI pApakAraka manovRttione uccheda karavAne upadeza ApuM chuM. vaLI evo paNa eka paryAya che ke jenA vaDe satyavAdI mANasa mane jugupsI kahI zakaze. te kayo? he siMha, huM kAyaduritanI, vAduritanI, ane manoduritanI jugupsA (kaMTALA) karuM chuM. pApakAraka karmone mane aNagamo che. "evo paNa eka paryAya che, ke jenA vaDe satyavAdI manuSya mane vinAzaka kahI zakaze. te kayo ? lobha, dveSa, ane mohanA vinAzane huM upadeza karuM chuM. ane he siha, evo paNa eka paryAya che ke jenA vaDe satyavAdI mANasa mane tapavI kahI zakaze. te ko? he siMha, pApakAraka akuzala dharma tapAvIne choDI de, evuM huM kahuM chuM. jenA pApakAraka akuzala dharma ogaLI gayA, naSTa thayA, pharI utpanna thavAnA nathI, tene huM tapasvI kahuM chuM." * buhalIlAsArasaMgraha, pR. 279-281 juo. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma paga 189 nAstikatAne Arepa A suttamAM buddha upara mukhya Aropa akriyAvAdane karela che. te khuda mahAvIra svAmIe karyo hoya ke na karyo hoya, paNa te vakhate AvI jAtane Arepa buddha upara karavAmAM AvatA temAM zaMkA. nathI. gotama kSatriya kuLamAM janmyA. zAkya kSatriyonA kAliya kSatriya pADozI ane saMbaMdhIo hatA. A banne vacce rohiNI nadInA. pANInI bAbatamAM vAraMvAra mArAmArIo thatI e vAta pahelAM. kahI ja che. (pR. 89) bIjI kaI TALIe pitAnI ToLInA mANasanuM nukasAna ke khUna karyuM hoya, to teno badale te ToLInA mANasanuM nukasAna ke khUna karIne levAnI paddhati Aje sarahadanA paThANa lekAmAM pracalita che; te ja rIte te prAcIna kALanA hiMdustAnanA kSatriyomAM hoya to temAM kazI ja navAI nathI. kharI navAInI vAta e che, ke A kSatrinI eka ToLImAM janmelA gotame pitAnA pADozIo ane saMbaMdhIo upara vera levAne sApha InkAra karyo, ane ekadama tapasvI lekAmAM praveza karyo. gRhasthAzramano kaMTALo Ave tyAre te vakhatanA brAhmaNa ane kSatriya gRhatyAga karIne parivrAjaka banatA ane kaThora tapa AcaratA. tethI gatama tapasvI thayo emAM keIne paNa kaMI khAsa lAgyuM nahi hoya. bahu bahu to A juvAna gRhastha potAnA Azramane mATe nirapayogI nIvaDyo ema lekAe kahyuM haze. paNa jyAre sAta varSa tapazcaryA karIne gotama bodhisatva buddha thayA, ane te gRhasthAzramanA mojazokhana ane saMnyAsAzramanI tapazcaryAne eka sarakho ja niSedha karavA lAgyA, tyAre tenA para TIkA thavA lAgI. brAhmaNone cAlu samAja paddhati joItI hatI. brAhmaNoe yajJayAga karavA, kSatriyoe yuddha karavuM, vaizyoe vepAra kare, ene zudroe sevA karavI, e temane karmavega hato. A karmaga jemane pasaMda Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 bhagavAna buddha na hoya temaNe araNyavAsa svIkArIne tapa vaDe Atmabodha karI levo ane marI javuM; paNa samAjanI vyavasthA bagaDe evuM koI paNa kRtya karavuM nahi. judA judA zramaNomAM judAM judAM tattvajJAnanuM pratipAdana karAtuM hatuM, te paNa tapazcaryAnI bAbatamAM temAMnA ghaNAkharA zramaNomAM ekavAkyatA hatI. AmAM nircAe karmane khAsa mahatva ApyuM. A janma duHkhakAraka che, ane te pUrvajanmanAM pApakarmone lIdhe A hevAne lIdhe te pApane nAza karavA mATe tapazcaryA karavI joIe, evuM pratipAdana temanA AgevAne karatA. ane buddha te tapazcaryAne niSedha karatA hatA, tethI nirmathe tene akriyavAdI (akarmavAdI) kahe e taddana svAbhAvika hatuM. brAhmaNonI daSTie buddha zatratyAga karyo eTale te akriyavAdI kare che, tyAre tapasvIonI daSTie temaNe tapazcaryA choDI eTale te akriyavAdI Thare che ! krAntikAraka tatvajJAna ahIM e vAta khAsa dhyAna rAkhavI joIe, ke game gRhatyAga karyo, te kevaLa Atmabodha karI laIne mokSa meLavavA mATe karyo na hato. pitAnA pADozIo upara zastra ugAmavuM tene yogya lAgyuM nahi, ane zastra vinA ekabIjA vaccenI samajUtI para cAlavAvALI samAjaracanA ghaDI zakAya ke kema e viSe tenA manamAM satata vicAra cAlatA hatA. tapazcaryA vaDe ane tapasvI lekanA tattvajJAnavaDe manuSyajAti mATe e kaI sIdho mArga nIkaLI zakaze ema lAgavAthI ja, temaNe gRhatyAga karIne tapazcaryA AdarI; paNa temAMthI kazuM ja nIkaLatuM nathI ema jANIne temaNe te mUkI dIdhI ane eka navo madhyama mArga zodhI kADho. AjakAlanA kAtikArI loka mATe rAjakAraNa ane dhArmika ke jevI rIte vinAzaka ( Nihilist) vagere vizeSaNa vApare che, ane temanI ajJAnatAne samAja pAse rajU kare che, tevI ja Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmayoga 191 rIte buddhine tenA samayanA TIkAkAro akriyavAdI kahetA ane samAja AgaLa tenA navA tattvajJAnanI nirarthaktA darzAvatA, ema mAnavAmAM vAMdho nathI. durita ane sucarito upara dIdhelAM duzvarito ane sucaritAnAM lakSaNo kayAM tenuM TUMkAmAM vivecana karavuM yogya jaNAya che. bhagavAna sAlezyaka brAhmaNane kahe che, "he gRhastha, kAyAvaDe thatuM traNa prakAranuM adharmAcaraNa karyuM? kaI mANasa prANaghAta kare che, rudra, dAruNa, lehita pANi ane hiMsA karavAmAM magna hoya che athavA te corI kare che; je vastu pitAnI nathI te gAmamAM ke araNyamAM hoya paNa mAlikane pUchaDyA vinA laI le che; athavA te vyabhicAra kare che; mA, bApa, bhaginI, pati athavA Aptajane rakSaNa karelI strI sAthe vyabhicAra kare che; A rIte kAyAvaDe trividha adharmAcaraNa thAya che. vaLI he gRhastha, vAcAthI thatAM cAra prakAranAM adharmAcaraNa kyAM? koI mANasa jaThuM bole che. sabhAmAM, pariSadamAM, AptamaMDaLamAM ke rAjadvAramAM e jAya tyAre ene sAkSI tarIke te je joyuM hoya te kahe ema puchAya che, tyAre pote je jANatA nathI te huM jANuM chuM, pote je joyuM nathI te meM joyuM che, evuM te kahe che. A rIte potAne mATe, bIjA mATe, ke theDI ghaNI prApti mATe jANI-joIne ja bese che. athavA te cADI khAya che, A kAnuM sAMbhaLIne bIjA lokomAM bheda pADavA mATe khoTI vAto kare che, athavA pelA lekonuM sAMbhaLIne A lekAmAM virodha utpanna karavA mATe saMpathI rahevAvALA lokomAM te kusaMpa pedA kare che, athavA jhaghaDatA lokone uttejana Ape che. jhaghaDo vadhAravAmAM tene AnaMda thAya che, jhaghaDe vadhe tevI vANI ja e bole che, athavA te gALo Ape che, ane duSTatAthI bhareluM, karkaza, kaTu, marmAghAta karavAvALuM krodhayukta ane samAdhAnane bhaMga kare tevuM vacana bele Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19ra bhagavAna buddha che, athavA te nakAme baDabaDa kare che, game te vakhate belyA kare che, na banelI vAto banAvIne kahe che, adhArmika, ziSTAcArathI viruddha, durlakSa karavA yogya, prasaMgane na chAje tevuM, niSkAraNa laMbANavALuM ane anarthakAraka bhASaNa kare che; A rIte vANu vaDe caturvidha adharmAcaraNa thAya che. " ane he gRhastha, traNa prakAranAM mAnasika adharmAcaraNuM kayAM? kaI mANasa bIjAnA dravyanuM ciMtana kare che, bIjAnI saMpattinAM sAdhano pitAne maLe evI IcchA rAkhe che. athavA te dveSabuddhi rAkhe che; A prANIo marAvAM joIe, emane nAza thavuM joIe, e vicAra kare che. athavA te mithyAdRSTi thAya che; dAna nathI, dharma nathI, sukRtaduSkRta karmanuM phaLa nathI, Aleka nathI paraloka nathI, evI jAtane nAstika vicAra rAkhe che. A pramANe manavaDe trividha adharmAcaraNa thAya che. he gRhastha, kAyAthI thatuM traNa prakAranuM dharmAcaraNa karyuM? koI mANasa prANaghAta karatuM nathI, te bIjA upara zastra ugAmata nathI, tene hatyA karatAM zarama Ave che. badhAM prANIo pratye tenuM AcaraNa dayAmaya hoya che. te corI karatuM nathI, gAmamAM araNyamAM bIjAnI cIja ApyA vinA leto nathI. te vyabhicAra karato nathI. mA, bApa, bahena, bhAI, pati, Aptajana vageree rakSaNa karelI strIo sAthe saMbaMdha rAkhatA nathI. A rIte kAyA vaDe trividha dharmAcaraNa thAya che. " ane, gRhastha, vAcAthI thatuM cAra prakAranuM dharmAcaraNa karyuM? kaI mANasa jUThuM bolavAnuM sadaMtara mUkI de che, sabhAmAM, pariSadamAM ke rAjadvAramAM, tene sAkSI tarIke pUchavAmAM Ave te pote je jANa nathI te huM jANato nathI ema kahe che, ane pote je joyuM nathI te meM joyuM nathI ema kahe che. AvI rIte pitAne mATe, pArakA mATe, ke thoDAghaNuM naphA khAtara te jUThuM bolato nathI. te cADI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmayoga 193 khAvAnuM mUkI de che. A lekenuM sAMbhaLIne pelA leke mAM phATaphUTa pADavA mATe te e vAta temane kahetA nathI, athavA pelA lokonI vAta sAMbhaLIne Amane kaheto nathI; A prakAre jemanAmAM jhaghaDA thayA hoya temanI vacce e samAdhAna karAve che, ane jemanAmAM saMpa che temane uttejana Ape che. ekatAmAM tene AnaMda jaNAya che ane saMpa thAya evuM te bhASaNa kare che. te gALa ApavAnuM choDI de che. te sIdhuM, kAnane mIThuM lAge evuM hRdayaMgama, nAgarikane zobhe tevuM ane janatAne game tevuM bhASaNa kare che, te baDabaDa karatA nathI, paNa prasaMganusAra, tathya, artha yukta dhArmika, ziSTAcArane anusaratuM, yAda rAkhavA jevuM, yogya samayanuM, sakAraNa, muddAvALuM ane arthapUrNa bhASaNa kare che. A rIte vAcAthI catuvidhA dhArmika AcaraNa thAya che. che ane he gRhastha, traNa prakAranuM mAnasika dharmAcaraNa karyuM ? kaI mANasa paradravyano lAbha karato nathI, pArakAnI saMpattinAM sAdhane pitAnAM thAya evo vicAra sevatA nathI, tenuM citta dveSathI mukta hoya che. A prANIo avaira, nibaMdha, duHkharahita ane sukhI thAo, e tene zuddha saMka95 hoya che. te samyadRSTi thAya che. dAnadharma che, sukRtaduSkRta karmonuM phaLa che, Ihaleka paraleka che, ItyAdi vAta para tene vizvAsa hoya che. A rIte mana vaDe trividha dharmAcaraNa thAya che." * TUMkamAM kahIe to prANaghAta, adattAdAna (corI) ane kAmamithyAcAra (vyabhicAra) A traNa kAyika pApakarmo; asatya, cADI, gALa ane vyartha baDabaDa e cAra vAcasika pApakarmo; ane paradravyano lobha, bIjAonA nAzanI icchA, ane nAstika daSTi e traNa mAnasika pApakarmo che A dase doSone akuzala karmapatha kahe che. temanAthI nivRtta thavuM eTale kuzaLa karmapatha. te paNa dasa che ane temanuM varNana * mamanikAya (naM. 41) sAlevyasutta juo. 13 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 bhagavAna buddhe upara ApyuM ja che. dasa akuzala ane dasa kuzala ka`pathAnAM varNanA tripiTaka sAhityamAM ghaNI jagyAe maLe che. uparanA utArAmAM akuzala ka`pathAne adharmAcaraNa ane kuzala ka`pathAne dharmAcaraNa kathA che. kuzala karyAM ane ardhAMgika mA AmAMnA kuzala kama pathAne Aya` aSTAMgika mAga mAM samAveza thAya che ja. traNa prakAranuM kuzala kAyakama eTale samyak ka, cAra prakAranuM kuzala vAcasika ka` eTale samyak vAcA, ane traNa prakAranuM mAnasika kuzala karmI eTale samyak dRSTi ane samyak saMkalpa bAkI rahelAM. A agika mAnAM aMgA e kuzala kama prathAne pASaka ja che. samyak AjIva, samyak vyAyAma, samyak smRti ane samyak samAdhi A cAra aMgeAnI yathAtatha bhAvanA vinA kuzala ka pathanI abhivRddhi ane pUrNatA nahiM thAya. anAsaktiyoga kevaLa kuzala karatA jaI e ane temAM Asakta thaI e, te temAMthI akuzala utpanna thavA saMbhava che. kusalo dhammo akusalarasa dhammassa ArammaNa paccayena paccayo / dAnaM datvA sIlaM samAdiyitvA uposathakammaM katvA taM assAdeti abhinandati / taM Arabbha rogo uppajjati diTThi uppajjati vicikicchA uppajjati uddhaccaM uppajjati domanassaM uppajjati / ( tikapaTThAna ) * kuzala maneAvicAra akuzalane AlaMbana pratyayathI pratyakSa thAya che. ( kAI mANasa ) dAna Ape che, zIla sAcave che, upAsathakama kare che, ane teneA AsvAda le che, tenuM abhinaMdana kare che. tenAthI leAbha utpanna thAya che, STi utpanna thAya che, zaMkA utpanna thAya che, bhrAnti utpanna thAya che, daumanasya utpanna thAya che.' A rIte kuzala maneAtti akuzalane kAraNabhUta thatI hovAthI Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmayoga 15 kuzala vicAramAM Asakti rAkhavI joIe nahi, nirapekSatAthI kuzala karma karatA rahevuM joIe. A ja artha dhammapadanI nIcenI gAthAmAM saMkSepamAM darzAvyo che. sabbapApassa akaraNaM kusalassa upasampadA / sacittapariyodapana etaM buddhAna sAsanaM // "badhAM pApAnuM akaraNa, badhAM kuzalenuM saMpAdana ane svacittanuM saMzodhana e buddhanuM zAsana che." eTale upara kahelA badhA akuzala kamapatha saMpUrNa rIte choDI devA ane kuzala karmapathanuM haMmezA AcaraNa karIne temAM pitAnuM mana Asakta thavA devuM nahi. A badhuM aSTAMgika mArganA abhyAsathI thaI zake che. kuzala karmomAM jAgRti ane utsAha kuzala karmomAM atyaMta jAgRti ane utsAha rAkhavAM joIe, e matalabane upadeza tripiTaka sAhityamAM ghaNe ThekANe maLI Ave che. te badhAne ahIM saMgraha karavo zakaya nathI. chatAMya namUnA dAkhala temane eka Trake upadeza ahIM ApuM chuM. bhagavAna buddha kahe che, "he bhikSuo, strIo, puruSe, gRhastha athavA pravrujita pAMca vratonuM satata ciMtana karavuM joIe. (1) huM jarAdhama chuM, evo vicAra vAraMvAra karavo. kAraNa ke, juvAnInA madamAM prANIo kAyA-vAcA-mana vaDe durAcaraNa kare che, te mada A ciMtanathI nAza pAme che; chevaTe oche te thAya che ja. (2) huM vyAdhidharmI chuM, evo vicAra vAraMvAra karavo. kAraNa ke, je Arogya madane lIdhe prANIo kAyA-vAcA-mana vaDe durAcaraNa kare che, te mada A citanathI nAza pAme che; chevaTe ocho te thAya che ja. (3) huM maraNadharmI chuM, evo vicAra vAraMvAra karavo. kAraNa ke, je jIvitamadane laIne prANIo kAyA-vAcA-mana vaDe durAcaraNa kare che, te mada A citanathI nAza pAme che chevaTe ocho te thAya Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha che ja. (4) priyAno ane managamatAo (prANIo ke padArtho)ne mane viyoga thaze ja, evo vicAra vAraMvAra kare. kAraNa ke, je priyonA snehane lIdhe prANIo kAyA-vAcA-mana vaDe durAcaraNa kare che, te sneha A citanathI nAza pAme che; chevaTe cho te thAya che ja. (5) huM karmasvakIya, karmadAyAda, karmani , karmabaMdhu, karmapratizaraNuM chuM, kalyANakAraka athavA pApakAraka karmo karIza tene huM - dAyAda (vArasa) thaIza, evo vicAra vAraMvAra karavo. kAraNa ke, tethI kAyika, vAcasika, mAnasika durAcaraNa nAza pAme che; chevaTe ochuM te thAya che ja. ekalo ja nahi, paNa dareka prANI jarAdharmI, vyAdhidharma, maraNadharmI che, te badhAMne priyana viyoga thAya che, ane teo paNa karmadAyAda che, evo vicAra AryazrAvaka satata karyA kare che, tyAre tene mArga jaDe che. te mArganA abhyAsathI tenAM saMyojana naSTa thAya che." A utArAmAM karmasvakIya eTale karma ja ekaluM mArI svakIya che; bAkInuM badhuM vastujAta mArAthI kayAre vibhakta thaze te kahI zakAtuM nathI, huM karmano dAyAda chuM, eTale sArA karmo karuM te mane sukha maLaze, kharAba karmo karuM ne mAre duHkha bhogavavuM paDaze karmoni eTale karmane lIdhe ja mAro janma thayo che; karmabaMdhu eTale saMkaTamAM mAru karma ja mAro bAMdhava thaze; ane karmapratizaraNa eTale karma ja mAruM rakSaNa karI zakaze. A parathI bhagavAna buddha karma upara keTale. bhAra mUkyo che te sArI rIte jaNAI Avaze. evA gurune nAstika kahevA e zI rIte yogya gaNAya? - satkarmo utsAhita manathI karavAM, e muddAne aMge dhammapadanI nIcenI gAthA paNa vicAra karavA jevI che. * aMguttaranikAya, paMcakanipAta, sutta 57. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmayoga 17 abhittharetha kalyANe pApA cittaM nivaarye| dandhaM hi karoto puJja pApasmi ramato mno|| kalyANakarmo karavAmAM tvarA karavI, ane pApathI cittanuM nivAraNa karavuM. kAraNa ke ALasane lIdhe puNyakarma karanAranuM mana pApamAM rame che." brAhmaNe karmayoga ahIM sudhI buddhanA karmayogane vicAra karyo. have te vakhatanA brAhmaNomAM kaI jAtane karmayoga cAlu hatuM, teno saMkSepamAM vicAra kare ISTa che. brAhmaNonI u5jIvikAnuM sAdhana yajJayAga hovAthI, te vidhipUrvaka karavA ene ja brAhmaNo potAno karmayoga mAnatA hatA. te pachI kSatriyoe yuddha, vaizyoe vyApAra ane zakoe sevA karavI, e temane karmayoga che, evuM teo pratipAdana karatA. AmAM koI kaMTALI jAya, to teNe sarvasaMga parityAga karIne jaMgalamAM javuM ane tapazcaryA karavI, ene teo saMnyAsayoga kahetA. temAM temanA karmayogano uccAMka AvI jato hato. keTalAka brAhmaNo saMnyAsa laIne paNa agnihotrAdika kamaganuM AcaraNa karatA ane tene ja zreSTha samajatA. A viSe bhagavaddagItAmAM kahyuM che - yajJArthAtkarmaNonyatra loko'yaM karmabandhanaH / tadartha karma kauMteya muktasaMgaH samAcara // yajJane mATe karelA karmathI judu kama lekAne baMdhanakAraka thAya che. tethI, he kauteya, saMga mUkIne tuM yajJa mATe karma kara.' sahayajJAH prajAH sRSTvA purovAca prajApatiH / . __ anena prasaviSyadhvameSa vo'stvissttkaamdhuk|| pahelAM (sRSTinA AraMbhamAM) yajJanI sAthe prajA nirmANa karIne brahmadeva bolyA, tame A yana vaDe vRddhi pAmaze; e tamArI ISTa kAmadhenu thAo !" ane tethI, Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 bhagavAna buddha evaM pravartitaM cakraM nAnuvartayatIha yH| ___ aghAyuriMdriyArAmo moghaM pArtha sa jIvati // A rIte A zarU kareluM (yajJayAganuM) cakra A jagatamAM je calAvatA nathI, tenuM AyuSya pAparUpa hoI, te IdriyomAM ja sukha zodhatA vyartha jIve che '1 brAhmaNane lakasaMgraha paNa koIne evo vicAra Ave ke prajApatie zarU kareluM A cakra barAbara nathI, kAraNa ke tenA mULamAM hiMsA che, te teNe te vicAra manamAMthI kADhI nAkhavo; kAraNa ke tenAthI ajJAnI lokamAM buddhibheda thaze. na buddhibhedaM janayedajJAnAM karmasaMginAm / joSayetsarvakarmANi bidvAnyuktaH samAcaran // karmamAM Asakta thayelA ajJajanone buddhibheda nahi kare. vidvAna mANase yukta thaIne, eTale badhA karmonuM barAbara AcaraNa karIne, bIjA pAse te karAvavAM.' (bha.gI. 3 26. gItAno A Akho adhyAya ja vicAraNIya che.) bhagavaddagItA kyA saikAmAM lakhAI e carcAmAM UtaravAnI jarUra nathI. paNa eka lekhake tene buddhasamakAlIna gaNI nathI. teno kALa buddha pachI pAMcasothI eka hajAra varSane hevo joIe evAM bhinna bhinna anumAne pAzcAtya paMDitoe karyA che. te ThIka ThIka Adhunika che, emAM zaMkA nathI. topaNa temAM darzAvelA vicAro buddhanA samayanA brAhmaNomAM pracalita hatA. potAne kuzala tattvanuM jJAna thAya te paNa te lokomAM prakaTa karavuM nahi, evuM pratipAdana lahitya nAmaka kesaladezavAsI nAmAMkita brAhmaNa karatA hatA. je tenI vArtA TUMkAmAM nIce mujaba che - 1 bhagavadgItA a. 3, maleka 9, 10 ane 16. 2 dIghanikAya bhAga 1, lehicasutta jue. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmayoga 199 bhagavAna kesala dezamAM pravAsa karatA karatA zAlavatikA nAmanA gAmanI pAse AvyA. te gAma pAsenadi kAsala rAjAe lohitya brAhmaNane InAmamAM ApyuM hatuM. lAhitya eka pApakAraka matanuM pratipAdana karate hato. te mata e ke, "je kaI zramaNane ke brAhmaNane kuzala tattvane bodha thAya, to teNe te bIjAne kahevuM nahi; eka mANasa bIjAne zuM karI zake? te bIjAnuM jUnuM baMdhana toDIne tene mATe A navuM baMdhana UbhuM karaze; tethI A lebhI vartana che ema huM kahuM chuM." bhagavAna potAnA gAmanI pAse AvyA che. evAM khabara jyAre lehitya brAhmaNane maLyAM, tyAre resikA nAmanA hajAmane mokalIne teNe bhagavAnane AmaMtraNa ApyuM ane bIje divase bhojana taiyAra karIne te ja hajAma dvArA bhajana taiyAra che evAM khabara tene bhagavAnane ane bhikSusaMghane mokalyAM. bhagavAna pitAnuM pAtra ane cIvara laIne lehitya brAhmaNane ghera javA nIkaLyA. rastAmAM rasikA hajAme lehitya brAhmaNano mata bhagavAnane kahyo ane te bolyo, "bhadanta, A pApakAraka matamAMthI lahityane choDAvo." lohiye bhagavAnane ane bhikSusaMghane AdarathI jamADyA. bhejana pachI bhagavAne tene kahyuM, "he lehitya, keIne kuzala tattvano bodha thAya te teNe te bIjAone kahevuM nahIM, evuM pratipAdana tuM kare che?" le -hA, he gatama. bhada-he lehitya, tuM A zAlavatikA gAmamAM rahe che. have kaI ema kahe ke A zAlavatikA gAmanI jeTalI Upaja che te badhIne ekalA lehi ja upabhoga karavo, bIjA koIne paNa te ApavI nahi. evuM kahenAra mANasa tArI upara avalaMbIne rahenArAM (A gAmanAM) lekanuM nukazAna karavAvALA nahi thAya?' ' lohitye javAbamAM "thaze' kahyuM tyAre bhagavAna belyA, je bIjAone aMtarAyarUpa che te temane hitAnukaMpI thaze ke ahitAnukaMpI ?' Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 bhagavAna buddha le-ahitAnukaMpI, he gotama. bhava-AvA mANasanuM mana maitrImaya haze ke vairamaya ? lo-vairaya, he gautama. bha0-vairaya cittavALo mANasa mithyAdaSTi thaze ke samyagdaSTi? le-mithyAdaSTi, he gotama. kuzalakarmathI akuzala upara vijaya meLave ahIM ane bIjI ghaNI jagyAe bhagavAna buddha evuM pratipAdana karyuM che ke, cAlatI AvelI akuzala rUDhinI viruddha koI kuzala vicAra sUjhe te lekamAM teno pracAra karavo e sajana puruSanuM zreSTha kartavya che. kharAba karmo karavAvALAne kAMI na kahevuM athavA pite tenI jema vartana karI tene tevA karmo karavA devAM, e tenuM kartavya nathI. brAhmaNe ema kahetA ke yajJayAga ane varNavyavasthA e bane prajApatie ja utpanna karelAM hevAthI tene anusarIne thatAM karmo pavitra che. paNa bhagavAna buddha kahe che ke tRSNAmAMthI utpanna thayelAM hisAdika karmo kadI paNa zuddha hoI zake nahi. Ane lIdhe mANasa viSama mArgamAM baddha thayo che ane te karmonI viruddha hoya tevAM kulakarmonuM AcaraNa karavAthI ja te A viSama mArgamAMthI chUTI zakaze. majhimanikAyanA sallekha suttamAM (naM. 8) bhagavAna kahe che, "he yunDa, bIjAo hiMsakavRttithI varte che tyAM ApaNe ahiMsaka thaIe. tethI ApaNI saphAI * thaze. bIjA prANaghAta kare che tyAM ApaNe prANaghAtathI nivRtta thaI che. tethI ApaNI saphAI thaze. bIjAo corI kare che tyAM ApaNe cerIthI nivRtta thaIe bIjA abrahmacArI che tyAM ApaNe brahmacArI thaIe; bIjAo ja bole che, tyAM ApaNe asahya vacanathI nivRtta thaIe; bIjAo cADI khAya che, tyAM * zaMkha vagere padArthone ghasIne sApha kare che te kriyAne sallekha kahe che. ahIM saphAI zabda AtmazuddhinA arthamAM vAparyo che. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmayoga 201 ApaNe cADIthI nivRtta thaIe; bIjAo gALo Ape che, tyAM ApaNe gALAthI nivRtta thaIe; bIjAo vRthA-pralApa (baDabaDa) kare che, tyAM ApaNe vRthA-pralApathI nivRtta thaIe; bIjAo pArakA dhanane lebha rAkhe che, tyAM ApaNe pArakA dhananA lobhathI mukta thaIe; bIjAo dveSa kare che, tyAM ApaNe SathI mukta thaIe; bIjA miyAdaSTi che, tyAM ApaNe samyagdaSTi thaIe. A rIte ApaNI saphAI karIe.. he cunda, keI viSama mArgamAM sapaDAyelA mANasane temAMthI bahAra nIkaLavA mATe sIdhe mArga jaDI jAya, tevI rIte vihiMsaka mANasane vihiMsAmAMthI bahAra nIkaLavA mATe avihisA che. prANaghAtI mANasane mukta thavA mATe prANaghAtathI virati, corane mukta thavA mATe corIthI virati, abrahmacArIne mukta thavA mATe brahmacaryathI virati, luccAne mukta thavA mATe luccAIthI virati, cADI khAnArane mukta thavA mATe cADIthI virati, kaThora vacana bolanArane mukta thavA mATe kaThora vacanathI virati ane vRthA pralApa karanArane mukta thavA mATe vRthApratApathI virati, e ja upAya che.* "he canda, je pote UMDA kAdavamAM kheMcI gayo che, te bIjAne e kAdavamAMthI bahAra kADhe, e zakya nathI. tevI ja rIte jeNe pitAnuM damana karyuM nathI, pitAnuM niyamana karyuM nathI, je pite zAna nathI, te bIjAnuM damana kare, bIjAnuM niyamana karebIjAne zAnta kare, e saMbhavatuM nathI. paNa je pote dAnta, vinIta ane parinirvatta haya, te ja bIjAnuM damana kare, bIjAne vinaya zIkhave ane bIjAne parinirved (zAnta) kare, e saMbhave che." A ja artha dhammapadanI eka gAthAmAM saMkSepathI batAvyo che. te gAthA A pramANe akodhena jine kodhaM asAdhu sAdhunA jine / jine kadariyaM dAnena saccenAlIkavAdinaM // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mudra ' kSamAvaDe krodhate jItavA, asAdhune sAdhutvathI jItavA, kRpaNane dAnathI jItavA ane luccAne saccAIthI jItavA (dha pada 223), dusa kuzala ka`pathamAM brAhmaNAe karelA pheraphAra ghaNI AnAkAnI pachI vaidika granthakArone upara khatAvela kuzala ane akuzala ka`pathAne mAnyatA ApavI paDI. paNa temAM temaNe peAtAnA haka para AkramaNa nahi thAya evI khabaradArI rAkhI. manusmRtimAM e dasa akuzala ka`patha kevI rIte svIkAryo che te juo. 202 sa tAnuvAca dharmAtmA maharSInmAnavo bhRguH / asya sarvasya zRNuta karmayogasya nirNayam // " e manukulAtpanna dharmAtmA bhRgue maharSione kahyuM, A badhA kama yAganA niNa ya sAMbhaLe.' paradravyeSvabhidhyAnaM manasAniSTaciMtanam | vitathAbhinivezazca trividhaM karma mAnasam // * paradravyanA lAbha karavA, khIjAnuM kharAba icchavuM ane kharAba raste javuM (nAstikatA ), e traNa mAnasika (pApa) kamAM jANavAM.' pAruSyamanRtaM caiva paizunyaM cApi sarvazaH / asaMbaddhapralApazca vAGmayaM syAccaturvidham // ' kAra bhASaNu, asatya bhASaNa, badhI jAtanI cADI ane vya baDabaDa, e cAra vAcika pApakarmI che.' adattAnAmupAdAnaM hiMsA caivAvidhAnata: / paradAropasevA ca zArIraM trividhaM smRtam // adattAdAna ( cerI ), vedavihita na heAya tevI hiMsA ane paradArAgamana, A traNa kAyika pApakamAM che.' * 3 trividhaM ca zarIreNa vAcA caiva caturvidham / manasA trividhaM karma daza karmapathAMstyajet // * ( A rIte) trividha kAyika, caturvidha vAsika ane trividha mAnasika evA dasa ( akuzala ) karmapatha cheDI devA '. ( manu. 12 /5-9) Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmayoga 203 AmAMnA pahelA lekamAM karmayoga' zabda ghaNuM mahatvano che. manusmRtinA kartAne buddhe upadezele karmayoga pasaMda hato kharo, to paNa temAM teNe eka apavAda mUkI dIdho. te e ke hisA vedavihita nahi hoya te ja te na karavI, vedonA AdhArathI karelI hiMsA e hiMsA ja nathI. yuddha dhArmika gaNAvAthI akuzala karmapatha yogya gaNAya. yajJayAgamAMnI hiMsA tyAjya gaNI heta to yajJayAga karavAnuM kazuM ja kAraNa na rahyuM hota. ane yajJayAga zA mATe hatA ? yuddhamAM vijaya meLavyA pachI maLeluM rAjya sthira rahe eTalA mATe te hatA, eTale yuddhanI hiMsA dhArmika na gaNAI hota, to vaidika hisAnuM kAraNa ja na rahyuM heta; ane tethI ja yuddhane pavitra gaNavAnI pharaja paDI. zrI kRSNa kahe che- svadharmamapi cAvekSya na vikaMpitumarhasi / dhAddhi yuddhAcchreyo'nyatkSatriyasya na vidyate // ane svadharmane vicAra karIne paNa pAchuM haThavuM tAre mATe yogya nahi thAya. kSatriyane dharmayuddha karatAM vadhu zreyaskara bIjuM kazuM ja nathI." yadacchavA copapannaM svargadvAramapAvRtam / sukhinaH kSatriyAH pArtha labhante yuddhamIdRzam // ane, he pArtha, saheje daivagatithI UghaDelA svarganA dvAra samuM A yuddha bhAgyavAna kSatriyone ja maLe che." atha cettvamimaM dharmya saMgrAmaM na kariSyasi // tataH svadharma kIrti ca hitvA paapmvaapsysi|| "ane jo A dhArmika saMgrAma tuM karIza nahi to svadharma ane kIti khoIne pApa meLavIza." (gItA, a 2/31-33). yuddha dhArmika karavAthI badhA akuzala kamapatha dhArmika bane, e svAbhAvika hatuM. eTale yuddha vinA bIjI jagyAe hiMsA karavI Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 bhagavAna buddha nahi, yuddha vinA lUMTa karavI nahi, yuddha vinA vyabhicAra karavo nahIM, tevI ja rIte asatya bhASaNa, cADI, karkaza vacana e badhAM yuddhane upayogI na hoya tyAre, eTale ke rAjakAraNanI bahAra, upayogamAM lAvavAM nahi. paradravyane lebha to yuddhamAM khUba ja upayogI che. pitAnA sainyamAM pArakAo viSe dveSa phelAvyA vinA sainike yuddha mATe taiyAra ja nahIM thAya; ane pote svarASTrane mATe athavA evA ja kaI kAlpanika pavitra kArya mATe laDe che evI tIvra mithyAdaSTi utpanna thayA vinA yuddhamAM vijaya maLI zake nahi. TUMkAmAM, ekalA yuddhanI khAtara badhAM kuzala karmono tyAga karavo pavitra gaNAya che. azvatthAmA marI gaye, evuM haDahaDatuM jUThuM bolavA mATe yudhiSThira taiyAra na hato, tyAre zrIkRSNa tene "no ghA DuMgare va' (mANasa athavA hAthI marI gayo ) evuM kahevAnI pharaja pADI. AjakAlanuM rAjakAraNa evA ja prakAranuM hoya che; adhu sAcuM ane adhuM khoTuM. ane potAnA dezane AgaLa dhapAvI zakAya tema heya te game te akuzaLa karma atyaMta pavitra thaI zake che! dhArmika yuddhano vikAsa jaina ane bauddha dharmanA prabhAvathI vaidika hiMsA baMdha thaI. paNa kSatriyonI aMdaranuM dhArmika yuddha A dezamAM cAlu rahyuM; temanI vaccenA kusaMpane uttejana maLyuM. tevI jAtanA dhArmika yuddhane vikAsa mahaMmada paigambare karyo. aMdara aMdara laDavuM yogya nathI, paNa bIjA saMpradAyanA lekenI sAme jehAda (yuddha) upADavI e atyaMta dhArmika kartavya che, evuM pratipAdana teNe kahyuM. AnI pratikriyA khristI dharmayuddhothI ( krUseDjha) thaI ane e badhA upara dezAbhimAne vijaya meLavyo. Aje dezAbhimAna atyaMta dhArmika gaNAya che. tene mATe kaI paNa kukarma karavuM yogya gaNAya che. paNa Ane pariNAme samagra manuSyajAti viSama mArga para caDhI che. temAMthI bahAra nIkaLavA mATe buddhanA karmayoga sivAya bIjo koI mArga hoI zake kharo? Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yajJayAga paurANika buddha hiMduo buddhine viSNune navame avatAra gaNe che. viSNue buddhAvatAra dhAraNa karIne asurone mehamAM nAkhyA ane deve dvArA temano nAza karyo, evI kathA viSNupurANamAM che. tene sArAMza bhAgavatanA nIcenA mAM maLe che - tataH kalau saMprayAte saMmohAya suradviSAm / vuddho nAmA'janasutaH kIkaTeSu bhaviSyati // te pachI kaliyuga Avyo tyAre asurone mohamAM nAkhavA mATe buddha nAmane ajanane putra kIkaTa dezamAM utpanna thaze." sAmAnya hinduone buddhAvatAranI khAsa mAhitI nathI hotI. zAstrIo, paMDito ke purANanI kathAo sAMbhaLanArA bhAvika hinduone buddha viSenuM je jJAna che, te viSNupurANa ke bhAgavata e be graMtha parathI maLeluM hoya che. viSNuzAstrInI kalpanA pazcimanA dezomAM meksamUlaranA guru prasiddha pheMca paMDita banphe sauthI pahelAM bauddha dharmanI bAbatamAM rasa levA mAMDayo. paNa temane pUrI aitihAsika sAmagrI upalabdha nahi thavAthI te dharma viSenI sAMgopAMga mAhitI teo pAzcAtyane ApI zakayA nahi. tema chatAM bauddha dharma nakAmo hoI vicAramAM levA jevo nathI e je Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 bhagavAna buddha khyAla pazcimanA lokomAM hato temAM banphanA prayAsathI ThIka ThIka parivartana thayuM. pariNAme che. vilsana jevA khristabhakto paNa bauddha dharmane abhyAsa karavA mAMDayA ane temanA sahavAsane lIdhe ApaNI ahIMnI kelejomAM zikSaNa laIne bahAra nIkaLatA juvAnI bauddha dharma viSenI mAnyatAmAM pheraphAra thavA mAMDaze. viSNuzAstrI cipaluNakara potAnA bANakavi viSenA nibaMdhamAM ' lakhe che - Arya lokone asala je vaidika dhama hatA, temAM buddha pahelavahelo potAne matabheda pragaTa karyo. vakhata jatAM tenA matane ghaNa anuyAyIo maLyA ane mULa dharmamAM bhAgalA paDIne A navA leke pitAne bauddha kahevarAvavA lAgyA. emanA navA mata kyA hatA, te matano uddabhava, prasAra ane laya kayAre ane zA kAraNothI thaye, ItyAdi vAta itihAsakAro mATe ghaNuM manoraMjanane viSaya hato; paNa enI carcA zA kAmanI? pahelAMnI ja du:khanI vAta ahIM pharI kahevI joIe ke ItihAsanA abhAvane kAraNe A mahAlAbhathI ApaNe ane AkhI duniyA vaMcita rahyAM. buddha viSe ApaNe kazuM ja jANatA nathI, tema chatAM eka vAta spaSTa che ke tenI buddhi asAmAnya hovI joIe. kAraNa ke tenA pratipakSI lekoe eTale brAhmaNoe paNa tene Izvarane pratyakSa navame avatAra gaNyo ! jayadeve gItagoviMdanI zarUAtamAM kahyuM che - nindasi yajJavidherahaha zrutijAtaM / sdyhRdydrshitpshughaat| kezava dhRtabuddhazarIra jaya jagadIza hare // ( dhruvapada ) khristI saMvatanI zarUAtanA samayamAM bauddhonA brAhmaNe sAthe bhAre vAdavivAda thayA ane temAM zaMkarAcArye bauddha dharmanuM khaMDana karyuM ane brAhmaNa dharmanI pharI sthApanA karI. A rIte bauddhone parAjaya thayA pachI teo pitAnI icchAthI ke rAjAjJAne lIdhe dezayAga Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yajJayAga karIne tibeTa, cIna athavA laMkA jevA dezamAM jaI ne vasyA.' A tArA parathI te vakhatanA aMgrejI bhASA jANavAvALA hiMdune bauddha dharma viSe kevA khyAla hatA, tenuM anumAna thaI zake che. 207 lAiTa epha eziyA 'nI asara A pachI 1879 nI sAlamAM eDivana ArnolDa ( Edwin Arnold ) te lAiTa Ak eziyA ' ( Light of Asia ) nAmanA prakhyAta kAvyagraMtha prasiddha thayeA. tenA vAMcanathI aMgrejI jANuvAvALA hiMduonI yuddha viSenI Adarabuddhi vadhI; paNa yajJayAgAnA vidhvaMsa karIne ahiMsA paramadhama sthApavA mATe yuddhanA avatAra thayeA, e mAnyatA vadhu majabUta thaI ane e kalpanA Aje paNa thADeNe aMze pracalita che. A kalpanAmAM keTalA satyAMza che te jovA mATe zuddha pAte ane tenA samayanA zramaNeA yajJayAga viSe zuM mAnatA hatA, tene vicAra karavA yeAgya jaNAya che. harikezakhalanI kathA zramaNapa thAmAMnA jaina ane bauddha e be pathAnA ja granthA Aje upalabdha che. temAM jaitAnA uttarAdhyayana sUtramAM rizikhalanI kathA Ave che. tene sArAMza nIce mujaba:-- hari zikhala e cANDAlanA (zvapAkanA) dIkarA hatA. te jaina bhikSu khanIne moTA tapasvI thayA. eka vakhata eka mAsanA upavAsa karyAM pachI pAraNAne divase te bhikSATana karatA karatA eka mahAyajJa cAlatA hatA tyAM jaI caDhatho. malina vastrAcchAdita tenuM dRza zarIra joIne yAjaka brAhmaNeAe tene tiraskAra karIne tene tyAMthI cAlyA javAnuM kahyuM. tyAM hiMduka vRkSapara rahetA eka yakSa guptarUpathI rikaeNzikhalanA jevA avAja kADhIne brAhmaNAne uddezIne kheAlyA, huM brAhmaNA, tame kevaLa zabdone bhAra vahevAvALA che; vedonA abhyAsa karA cheA paNa vedezaneA artha tame jANutA nathI.'' A rIte pelA 66 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 bhagavAna buddha bhikSuo adhyAyaka brAhmaNonuM apamAna karyuM ema mAnI te brAhmaNoe pitAnA juvAna kumAre pAse tene mAra marAvyo. kumAree lAkaDIo, chaDIo ane cAbakhAo vaDe tene mAravAnI zarUAta karI. A joI ne . kesalika rAjAnI kanyA ane purohitanI strI bhadrA e bannee temane niSedha karyo. eTalAmAM aneka yakSo tyAM AvyA ane temaNe pelA kumArone mArI mArIne lehI-luhANa karI nAkhyA. AthI brAhmaNo gabharAI gayA ane ane temaNe harikezibalanI mAphI mAgIne tene aneka padArtho sAthe cokhAnuM uttama anna arpaNa karyuM, te anna grahaNa karIne harikezibale temane kahyuM, " he brAhmaNa, agni saLagAvIne pANI vaDe bAhya zuddhi meLavavAno prayAsa tame zA mATe kare che? A tamArI bAhyazuddhi yogya nathI, ema tattvajJo te pachI brAhmaNe bolyA, "he bhikSa, amAre tyAga kaI rIte karo ane karmane nAza zI rIte kare ? " hari - cha jIvanakAyonI hiMsA karyA vinA, asatya bhASaNa ane corI karyA vinA, parigraha, strIo, mAna ane mAyA e badhAMne choDIne sAdhuo damanathI rahe che. pAMca saMvarothI saMvRta thaIne, jIvitanI paravA karyA vinA dehanI AzA mUkI daIne teo deha viSe anAsakta thAya che. ane (A rIte ) teo zreSTha yajJanuM vajana kare che. brA -tAro agni karyo? agnikuMDa kayo? zrA kaI? chANAM kayAM? samidhAo kaI ? zAMti kaI? ane kayA hamavidhi vaDe tuM yajJa kare che? * pRthvIkAya, akAca, vAyukAya, agnikAya, vanaspatikAya ane trasakAya evA cha chavabheda. pRthvIparamAvAdikamAM jIva che, ema jaine mAne che. vanaspatikAya eTale vRkSAdika vanaspativarga. trasakAyamAM badhAM jaMgama athavA cara prANuono samAveza thAya che. # pAMca saMvara eTale ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha. Amane ja yogasUtramAM ema kahyA che. sAdhanapAda, sUtra 30 juo. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yajJayAga 209 hari tapazcaryA mAre agni che; jIva yajJakuMDa, yoga hracA, zarIra chANAM, kama samidhA, saMyama zAMti; AvA vidhi vaDe RSioe varNavela yajJa huM karuM chuM. brA -tAruM taLAva kayuM? zAMtitIrtha karyuM? hari.--dharma e ja mAruM taLAva ane brahmacarya zAMtitIrtha che. ahIM snAna karIne vimala, vizuddha maharSi uttama padane pAme che. A uparAMta yajJayAgone niSedha karavAvALI bIjI eka gAthA A ja uttarAdhyana sUtranA 25 mA adhyAyamAM che. te A pramANe- pasubaMdhA savve veyA jaLU ca paavkmmunnaa| na ta tAyaMti dussIlaM kammANi blvNtih|| badhA vedomAM pazumAraNanuM kahyuM hovAthI yajana pApakarmathI mizrita che. yajJa karavAvALAonAM e pApakarmo temanuM rakSaNa karI zakatAM nathI. " harikazibalanI kathAmAM kevaLa yajJano ja niSedha karyo che. paNa A gAthAmAM yajJane ja nahi, vedane paNa niSedha spaSTa jaNAya che. zramaNapatheno vedavirodha ajita kesakaMbala nAstikamatapravartaka hovAthI te kevaLa yajJayAgano ja nahIM, vedane paNa niSedha karato hovo joIe evuM anumAna sarvadarzanamAM ApelA cArvAka matanA varNana parathI karI zakAya che. cArvAka matanA nirdezaka je leke sarvadarzanamAM che, temAMnI A traNa lITIo che?-- pazuzcennihataH svarga jyotiSTome gamiSyati svapitA yajamAnena tatra kasmAnna hiMsyate // ... . trayo vedasya kartAro bhaNDadhUrtanizAcarA : agrima yajJamAM marAyela pazu je svargamAM jAya che, to te yajJamAM yajamAna potAnA pitAnI ja hatyA zA mATe nathI karato ? bhaNDa, dhUrta ane rAkSasa e traNa vedonA racanArA che." 14 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 bhagavAna buddha A uparathI ema jaNAya che ke ghaNAkharA zramaNa saMpradAyo ochAvattA pramANamAM vedane spaSTa niSedha karatA hatA, ane temane vedanidaka kahevAmAM vAMdho na hato. paNa buddha vedanI nidA karyAno dAkhala kayAMya maLato nathI. AthI ulaTuM vedAbhyAsanAM vakhANa ja badhe dekhAya che. buddhanA bhikSusaMghamAM mahAkAtyAyana jevA vedapAraMgata brAhmaNa hatA, tethI bhagavAna buddha vedanidaka hAya, e saMbhavatuM nathI. paNa yajJayAgamAM thatI gAya, baLada ane bIjA prANIonI hiMsA temane bIjA zramaNonI jema ja pasaMda na hatI. yone niSedha kesala saMyuttamAM, yajJayAgone niSedha karavAvALuM sutta che. te A pramANe-"bhagavAna buddha zrAvastImAM rahetA hatA. te vakhate pasenadi kosala rAjAnA mahAyajJanI zarUAta thaI. temAM pAMcaso baLada, pAMcaso vAcharaDAM, pAMcase vAcharaDI, pAMcaso bakarAM ane pAMcaso gheTAM balidAna mATe yupane bAMdhyAM hatAM. rAjAnA dAsa, dUta ane kAmagAro daMDanA DarathI bhayabhIta thaIne AMsu sAratA, retA retA yajJanAM kAmo karatA hatA. bhikSuoe A badhuM joIne bhagavAnane kahyuM. tyAre bhagavAne kahyuM, assameghaM purisamegha sammApAsaM vAjapeyaM / niraggaLaM mahArambhA na te honti mahapphalA // aLakA ca gAvo ca vividhA yattha hggre| na taM sammaggatA yajaM upayanti mhesino|| yai ca yA nirArambhA yajanti anukUlaM sdaa| ajeLakA ca gAvo ca vividhA nettha hare // etaM sammaggatA yajhaM upayanti mhesino| etaM yajetha meghAvI eso yo mhpphlo|| pata hi yajamAnasya sevyo hoti na paapiyo| yo ca vipulo hoti pasIdanti ca devatA // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yajJayAga 211 azvamedha, puruSamedha, samyapha pAza, vAjapeya ane nirargala, e ya bhAre kharcavALA che; paNa te mahAphaladAyaka thatA nathI. bakarAM, gheTAM ane gAyo e trivadha prANIo jemAM marAya che, te yajJamAM saddavartanI mahaSio jatA nathI. paNa je yajJomAM prANIonI hiMsA thatI nathI, je lokone game che, ane bakarAM, gheTAM, gAyo vagere vividha prANIo jemAM marAtAM nathI, evA yajJomAM saddavanI maharSio upasthita thAya che. tethI sujJa puruSe AvI jAtane yajJa karavo. A yajJa mahAphaladAyaka che. kAraNa ke A yajJanA yajamAnanuM kalyANa thAya che, akalyANa thatuM nathI. ane te yajJa vRddhi pAme che ane devatAo prasanna thAya che." yazAmAM pApa zAthI? yajJamAM prANIvadha karavAthI yajamAna kAyAvAcA manathI akuzalakarmanuM AcaraNa kare che tethI yajJa amaMgala che, evuM buddhanuM kahevuM hatuM. A viSe aMguttara nikAyanA sattakanipAtamAM eka sutta maLe che. tene anuvAda A pramANe eka vakhata bhagavAna zrAvastI AgaLa jetavanamAM anAtha piDikanA ArAmamAM rahetA hatA. te vakhate uddagatazarIra (uccatasarIra) brAhmaNe mahAyajJanI taiyArI calAvI hatI. pAMcase baLada, pAMcaso vAcharaDAM, pAMcase vAcharaDIo, pAMcase bakarAM ane pAMca gheTAMne yajJamAM baLI ApavA mATe cUpa bAMdhyA hatA tyAre uddagata zarIra brAhmaNa bhagavAna pAse Avyo ane kuzala prazna pUchIne eka bAjue beThe. te be , "he gotama, yajJa mATe agni saLagAvo ane cUpa khaDA karavA e mahAphaladAyaka che, evuM meM sAMbhaLyuM che.' bhagavAna bolyA, " he brAhmaNa, yajJa mATe agni saLagAvavo ane cUpa UbhA karavA e mahAphaLadAyaka che, evuM meM paNa sAMbhaLyuM che." A ja vAkya brAhmaNe pharI be vakhata uccAyuM, ane bhagavAne tene te ja javAba Ape. tyAre brAhmaNe kahyuM, "to pachI ApaNe Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha banne badhI rIte maLatA thaIe chIe." A pachI AnaMda bolyo, "he brAhmaNa, A tAro prazna barAbara nathI. meM evuM sAMbhaLyuM che, ema na kahetAM tuM ema kaheje ke, "yajJa mATe huM agni saLagAvavAno ane cUpa Ubho karavAne prayatna karI rahyo chuM. A bAbatamAM bhagavAne mane evo upadeza Apo ke jethI mAruM cirakAla kalyANa thAya.'' AnaMdanA kahevA mujaba brAhmaNe bhagavAnane prazna karyo tyAre bhagavAna bolyA, "je yajJa mATe agni saLagAve che ane cUpa Ubho kare che, te du:khotpAdaka traNa akuzala zastra ugAme che. te kayAM? te kAyazastra, vAcAzastra ane cittazastra. je yajJanI zarUAta kare che tenA manamAM ATalA baLada, ATalAM vAcharaDAM, ATalI vAcharaDIo, ATalAM bakarAM ane ATalAM gheTAM mAravAmAM Ave, evo akuzala vicAra utpanna thAya che. e rIte sauthI pahelAM e dukhatpAdaka akuzala cittazastra ugAme che. pachI e prANuone mAravAnI AjJA e pitAne moDhe Ape che ane te vaDe du:khotpAdaka akuzala vAcAzastra ugAme che. te pachI te prANIone mAravAnA hetuthI pote ja te prANIone mAravAnI zarUAta kare che, te vaDe te du:khatpAdaka akuzala kAyazastra ugAme che. he brAhmaNa, A traNa agnie tyAga ane parivarsane karavA mATe yogya che; temanuM sevana karavuM nahi. te kayA? kAmAgni, dveSAgni ane mahAgni. je mANasa kAmabhibhUta thAya che, te kAyAvAcAmana vaDe kukarma Acare che ane pariNAme mRtyu pachI durgati pAme che. tevI ja rIte dveSa ane mehathI abhibhUta thayelo mANasa paNa kAyAvAcA manathI kukarmo karIne durgati pAme che. tethI e traNa agnio tyAga karavA mATe ane parimArjana karavA mATe yogya che; temanuM sevana karavuM nahi. he brAhmaNa, A traNa agnione satkAra karavo, temane mAna ApavuM, temanI pUjA ane sArI rIte tathA sukhethI paricaryA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yajJayAga 213 karavI. te agnio kayA? AhavanIyAgni (AhuneyAgni ), gArDapatyAgni (gahapatAgi ane dakSiNagni (dakipaNegi ). 1 mAbApa e AhavanIyAgni che ema samajavuM ane temanI bhAre satkArathI pUjA karavI. strIputrAdi, dAsa, karmakAra e gApatyAgni che ema samajIne temanI AdarapUrvaka pUjA karavI. zramaNabrAhmaNone dakSiNagni samajIne temanI satkAra sAthe pUjA karavI. he brAhmaNa, A lAkaDAMne agni kyAreka saLagAvavo paDe che, kyAreka tenI upekSA karavI paDe che ane kyAreka tene bujhAvavo paDe che. ' bhagavAnanuM A kathana sAMbhaLIne uddagatazarIra brAhmaNa tene upAsaka thaze ane bolyo, "he gotama, pAMcaso baLada, pAMca vAcharaDAM, pAMcaso vAcharaDIo, pAMcase bakarAM ane pAMca gheTAM, e badhAM prANIone huM cUpathI chUTAM karuM chuM. temane huM jIvadAna ApuM chuM. tAjuM ghAsa khAIne ane ThaMDuM pANI pIne teo zItala chAyAmAM sukhethI rahe !" yajJamAM tapazcaryAnuM mizraNa buddhasamakAlIna yajJayAgamAM brAhmaNoe tapazcaryAnuM mizraNa karyuM hatuM. vaidika muni jaMgalamAM rahIne tapazcaryA karavA lAgyA, topaNa sagavaDa hoya tyAre vacce vacce nAnA moTA yajJa karatA ja hatA. tenA eka be dAkhalA trIjA prakaraNamAM AvyA che ja.2 A uparAMta yAjJavalakyano dAkhale le. yAjJavajya meTo tapasvI ane brazmi gaNAto hato. ema chatAM teNe janaka rAjAnA yajJamAM bhAga lIdhe, 1. A traNa agnie brAhmaNanA graMthomAM prasiddha che. "kSatti pAdavanI rAjA ' (amarakozo. emanI paricaryA kevI rIte karavI ane tenuM phaLa zuM ItyAdi mAhitI gRhyasUtrAdi granthamAM maLe che. - 2. pR. 63-64 juo. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra14 bhagavAna buddha ane teNe ane eka hajAra gAya ane dasa hajAra suvarNapadanI dakSiNa svIkArI. paNa yajJa ane tapazcaryAnuM mizraNa bevaDuM duHkha ApanAra che ema bhagavAna buddha kahetA. kandaraka suttamAM bhagavAne cAra prakAranA mANase varNavyA che. te A pramANe (1) Atmantapa paNa parantapa nahi; (2) parantapa paNa Atmantapa nahi; (3) Atmantapa ane parantapa (4) Atmantapa nahi ane parantapa paNa nahi. A cAramAM pahelo kaThora tapa karavAvALo tapasvI gaNo. te pitAne tApa Ape che ane pArakAne tApa ApatA nathI. bIje kasAI pAradhI vagere. te bIjAne tApa Ape che paNa pitAne tApa ApatA nathI. trIje yajJayAga karavAvALo, te pitAne paNa tApa Ape che, ane bIjAM prANIone paNa tApa Ape che. cotha tathAgatane (buddhane) zrAvaka, te pitAne ke bIjAne tApa ApatA nathI. A cAreya jaNanuM savistara varNana te suttamAM ApyuM che. temAMnA trIjI jAtanA mANasanA varNanane sArAMza A pramANe che: bhagavAna kahe che, "he bhikSuo, Atmantapa ane parantapa mANasa yo? kaI kSatriya rAjA ke kAIdhanavAna brAhmaNa eka navuM saMsthAgAra bAMdhe che, ane muMDana karIne parAjina oDhIne zarIre ghI tela copaDe che, ane haraNanAM zIMgaDAthI pITha khaMjavALatA potAnI patnI sAthe ane purohita bAhmaNa sAthe te saMsthAgAramAM praveza kare che. tyAM chANathI lIMpelI jamIna upara te kazuM paNa pAtharyA vagara sUI jAya che. eka sArI gAyanA eka bhAganA dUdha para te rahe che, bIjA bhAganA dUdha para tenI patnI rahe che, ane trIjA bhAganA dUdha para, purohita brAhmaNa rahe che. cothA bhAganA dUdhavaDe hAma kare che. cAre bhAgamAMthI bacelA dUdha para vAcharaDAne jIvavuM paDe che. + bRhadAraNyaka upaniSad 3/1/1-2 juo. * majhimanikAya naM. 51. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yajJayAga 215 pachI te kahe che, "A mArA yajJa mATe ATalA baLada mAre, ATalAM vAcharaDAM, mAre, ATalI vAcharaDIo mAre, ATalAM bakarAMo mAre, ATalAM gheTAM mAre, cUpa mATe ATalA vRkSa teDe, kuzAsana mATe ATalA darbha kApe." tenA dAsa, dUta ane kamekAra daMDabhayathI DarIne AMsu pADatA pADatA te kAma kare che. Ane kahe che Atmantapa ane parantapa." lekene gehiMsA joItI nahatI. A dAsa, dUta ane karmakAra yajJanAM kAme raDatA raDatA kema karatA haze? kAraNa ke A yajJamAM je janAvara mAryA jatAM te garIba kheDUto pAsethI jabaradastIthI lAvavAmAM AvatAM hatAM. ane tethI kheDUtone ghaNuM duHkha thatuM. suttanipAttanA brAhmaNa-dhampika suttamAM atiprAcIna kALanA brAhmaNonuM AcaraNa varNavyuM che. temAM nIcenI gAthAo che. yathA mAtA pitA bhAtA aJa vA'pi ca aatkaa| gAvo no paramA mittA yAsu jAyanti osadhA // annadA baladA cetA vaNNadA sukhadA tthaa| etamatthavasaM tvA nAssu gAvo harnisu te // mA, bApa, bhAI ane bIjAM sagAsaMbaMdhIonI jema gAye amArI mitra che. kAraNa ke temane upara khetIne AdhAra che. teo anna, bala, kAMti ane sukha ApavAvALI che. A kAraNa jANIne prAcIna brAhmaNo gAyanI hatyA karatA na hatA.' A parathI ema jaNAya che, ke sAmAnya lekene gAya pitAnAM sagAsaMbaMdhIo jevI lAgatI ane yajJayAgamAM temanI amaryAda katala karavI lekane muddale gamatI nahatI. rAjAoe ane zrImaMta lekae pitAnI gAyone vadha karyo hota te temanA dAsa, karmakArone revAnA prasaMgo bahu ochA pramANamAM AvyA hota. paNa A janAvaro temanA jevA ja garIba kheDUta pAsethI jabaradastIthI Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 bhagavAna buddha lIdhelA hovAthI temane khUba duHkha thAya e svAbhAvika hatuM. yajJa mATe leke para kevI jabaradastI thatI te nIcenI gAthAthI jaNAze dadanti eke visame niviThA chattvA badhitvA atha socayitvA ! / sA dakkhiNA assumukhA sdnnddaa| samena dinnassa na agdhameti // kAI viSamamArgamAM niviSTa thaI ne mArAmArI karIne lokone duHkhI karIne dAna Ape che. temanAM lekanAM) AMsuothI bharelI te sadaNDa dakSiNA samatvathI ApelA dAnanI kimata pAmatI nathI." te kALe jema yajJayAgane mATe tema ja upajIvikA mATe aneka prANIo mAravAmAM AvatAM; gAyane mArIne cauTA para tenuM mAMsa vecavAnI prathA pracalita hatI.x paraMtu buddha jeTalo yajJayAgano niSedha karyo eTale A kRtyone karelo dekhAto nathI. cauTA para mAMsa vecavAnI rIta buddhane pasaMda hatI evuM samajavAnuM nathI. paNa yajJayAganI sarakhAmaNImAM tenI kazI ja kimata nahotI. kasAInA hAthamAM je gAya ane baLada AvatAM, te gAyo dUjhaNI nahatI, ane te baLada khetI mATe nirupayegI thayelA hatA; tene mATe keI AMsuo pADatA nahotA. yajJanI vAta judI hatI. 500 ke 700 vAcharaDIo ke vAcharaDAMo eka yajJamAM marAya eTale khetIne keTaluM nukasAna thatuM haze, ane te mATe kheDUto kevA du:khI thatA haze e kevaLa kalpanAthI ja jANI zakAya. budde AvA julmono niSedha karyo hoya to temane vedanika zA mATe kahevA? | suyaza kayo ? - rAjAoe ane zrImaMta brAhmaNoe kevI rIte yajJa kare +seyyathApi bhikkha ve dakkho goghAtako vA goghAtakantevAsI vA gAviM vadhitvA cAtummahApathe bilaso vimajitvA niti atta (satipaDhAnasutta). Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yajJayAga 217. te bhagavAna buddha dIghanikAyanA kUTadaHsuttamAM batAvyuM che. te suttano sArAMza A pramANe eka vakhata bhagavAna buddha magadha dezamAM pharatA pharatA khANumata nAmanA brAhmaNanA gAme AvyA. A gAma magadha dezanA bibisAra rAjAe phUTedanta nAmaka brAhmaNane dAnamAM ApyuM hatuM. te brAhmaNe mahAyajJa mATe 700 baLada, 700 vAcharaDAM, 700 vAcharaDIo, 700 bakarAM, ane 700 gheTAM lAvyo hato. bhagavAna potAnA gAmanI pAse AvyAnAM khabara sAMbhaLatAM ja khANumata gAmanA brAhmaNo ekaThA thaIne bhagavAnanA darzanane mATe kUTadatta brAhmaNanA ghara AgaLathI nIkaLyA. teo kyAM jAya che tenI kUTadatte tapAsa karI. ane teNe potAnA nokarane kahyuM, "e brAhmaNane kahe, ke huM paNa bhagavAnanA darzana mATe javA mAguM chuM. tethI tame saheja thobho." kUTadattanA yajJa mATe ghaNuM brAhmaNo bhegA thayA hatA. kUTadatta bhagavAnanA darzanane mATe javAno che, evuM sAMbhaLIne teo tenI pAse AvyA ane bolyA, "he phUTedanta, tuM gotamanA darzana mATe javAno che e sAcuM che?" kUdattahA, mane gautamanA darzana mATe javAnI IcchA thaI che. brAhmaNa-he kUTadanta, gotamanA darzana mATe tAre javuM e ucita nathI. je tuM tenA darzana mATe jaIza, to tenA yazanI abhivRddhi ane tArA yazanI hAni thaze. tethI gotama ja tane maLavA Ave ane tAre tene maLavA na javuM, e ThIka che. tuM uttama kuLamAM janmyo che, dhanavAna che, vidvAna che, suzIla che, ghaNAono AcAryuM che. tArI pAse vedamaMtra zIkhavA mATe badhethI ghaNuM ziSyo Ave che. uMmaramAM tuM gotama karatAM moTo che, ane magadha rAjAe bahumAna sAthe A gAma tane InAma ApyuM che. tethI Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 bhagavAna buddha gotama tane maLavA Ave, ane tAre tene maLavA na javuM e ja yogya che. kUTaraH-have mAruM kahevuM zuM che te sAMbhaLo. zramaNa gotama UMcA kuLamAM janmyA che. ane moTI saMpattino tyAga karIne te zramaNa thayA che, juvAnImAM ja temaNe saMnyAsa lIdho. te tejasvI ane suzIla che. te madhura ane kalyANaprada vacana bolavAvALA che, ane ghaNAonA AcArya ane prAcArya che. te viSayothI mukta thaIne zAMta thayA che. te karmavAdI ane kriyAvAdI che. badhA dezanA loke teno dharma sAMbhaLavA Ave che. te samyapha saMbuddha vidyAcaraNasaMpanna, lekavidda, saMyamI puruSane sArathi, deva-manuSyane zAstA che, evI tenI kIrti badhe phelAI che. bibisAra rAjA tema ja pasenadi kesala rAjA potAnA parivAra sAthe tenA zrAvake thayA. A rAjAonI jema pazkarasAdi jevA brAhmaNane paNa teo pUjya che. ATalI moTI regyatAvALA te hAla ApaNe gAma AvyA che, tethI ApaNe tene ApaNuM atithi mAnavA joIe ane atithi tarIke temanA darzane jaIne temane satkAra karavo amAre mATe ucita che. brAhmaNa kuTadata, te A je gemanI stuti karI, tethI amane ema lAge che ke, sajanee se yojana jaIne paNa temane maLavuM yogya che. cAla, ApaNe badhA ja temanA darzane jaIe. pachI kUTadanta brAhmaNasamudAyane sAthe laIne bhagavAna AmrayaSTi vanamAM rahetA hatA tyAM Avyo. ane bhagavAnane kuzala praznAdika pUchIne eka bAjue besI gayo. te brAhmaNemAMnA keTalAka bhagavAnane namaskAra karIne, keTalAka tene pitAnAM nAmagAtra jaNAvIne, ane keTalAka kuzala prakSAdika pUchIne eka bAju para beThA. pachI kUTadatte bhagavAnane kahyuM, "Apa uttama yajJavidhi jANo cho evuM meM sAMbhaLyuM che. Apa amane e samajAvaze, te sAruM thaze." bhagavAne nIcenI vArtA kahI Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yajJayAga 219 prAcInakALamAM mahAvijita nAmano eka prakhyAta rAjA thaI gayo. eka divasa te ekAMtamAM beThA hatA tyAre te rAjAnA manamAM e vicAra Avyo ke mArI pAse ghaNuM saMpatti che; tene huM mahAyajJamAM vyaya kare to te kRtya mane cirakAla hitAvaha ane sukhAvaha thaze. A vicAra teNe potAnA pure hitane kahyo ane te be, "he brAhmaNa, huM mahAyajJa karavA IcchuM chuM. te kaI rIte karavAthI mane hitAvaha ane sukhAvaha thaze te mane kahe." purohita bolyo, "AjakAla ApaNuM rAjyamAM zAMti nathI; gAma ane zahera lUMTAya che, rastAmAM lUMTaphATa cAle che. AvI paristhitimAM Apa leke upara kara nAkhazo te kartavyathI vimukha thaze. Apane kadAca ema lAgaze ke ziraccheda karIne, kArAgRhamAM nAkhIne, daMDa karIne athavA potAnA rAjyamAMthI hadapAra karIne corono baMdobasta thaI zakaze. paNa A upAyothI baMDano pUrepUre baMdebasta thaI nahIM zake, kAraNa ke je core bAkI raheze, teo pharI baLavo karaze. baLa taddana naSTa karavAne sAco upAya A pramANe che-ApanA rAjyamAM jeo khetI karavA Icche che, temane bI-biyANa pUratA pramANamAM maLe evI vyavasthA kare. jeo vyApAra karavA Icche che temane mUDI ochI na paDe ema kare. jeo sarakArI nokarI karavA mAge che, temane yogya vetana ApI yogya kAme lagADe. AvI rIte badhA mANaso potapotAnA kAmomAM mazagUla raheze to rAjyamAM baMDa thavAno saMbhava raheze nahi ane vakhatasara kara vasUla karIne tijorI bharAyelI raheze, baMDakhorono upadrava naSTa thavAthI leke nirbhayatAthI pitAnA daravAjA ughADA mUkI bolabaccAMo sAthe khUba AnaMdathI rahevA mAMDaze." purohita brAhmaNe kahelo baMDa zamAvavAno upAya mahAvijita rAjAne gamyo. pitAnA rAjyamAM je loko khetI karavAne mATe samartha hatA temane bI-biyAraNa ApIne teNe khetI karavA preryA; Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 bhagavAna buddha jeo vepAra karavAne samartha hatA temane mUDI ApIne vepAranI abhivRddhi karI ane jeo sarakArI nokarI mATe yogya hatA temanI sarakArI kAma para yogya jagyAe nimaNuka karI. A upAyano amala karavAthI mahAvijitanuM rASTra thoDA samayamAM ja samRddha thayuM. dhADa ane corIo naSTa thavAthI kara vasUla thaIne khajAne vadhyo, ane leke nirbhayatAthI bAraNAM khullAM mUkIne pitAnAM bALakane ramADatAM kALa vitADavA lAgyAM. eka divasa mahAvijita rAjAe purohitane kahyuM, " he brAhmaNa, tame batAvelA upAyathI mArA rAjyanA aMdaranI baLavAkhorI naSTa thaI che, mArI tijorInI sAMpattika sthiti ghaNI sArI che, ane mArA dezanAM badhAM leke nirbhayatAthI ane AnaMdathI rahe che. have huM mahAyajJa karavA IcchuM chuM. tenuM vidhAna mane kahe." purohita bolyoH "Apane mahAyajJa karavo hoya to te kAmamAM prajAnI anumati levI joIe. tethI pahelAM rAjyanAM badhAM lakAne jAhera rIte tamArI IcchA jaNAvI te kAmamAM temanI saMmati meLave." rAjAnI IcchAne anusarIne badhAM lekee yajJane anumati ApI ane te mujaba yajJanI taiyArI karIne purohite rAjAne kahyuM A yajJamAM ghaNI saMpatti kharcAze, evo vicAra yajJanI zaru - AtamAM manamAM lAvazo nahi. yajJa cAlato hoya tyAre mArI saMpatti nAza pAme che evo vicAra, ane yajJa pUro thayA pachI mArI saMpatti nAza pAmI evo vicAra, tame manamAM lAvaze nahi. ApaNu yajJamAM bhalA bUrA leke Avaze. ApaNe temAMnA sapuruSo para najara rAkhIne yajJa karavo ane pitAnuM citta prasanna rAkhavuM." | mahAvijitanA te yajJamAM gAya, baLada, bakarAM ke gheTAM mAravAmAM AvyAM nahi. jhADa toDIne cUpa karavAmAM AvyA nahi. darbhonAM Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yajJayAga 221 Asano banAvavAmAM AvyAM nahi. dAsane, dUtane ane majArane. jabaradastIthI kAme lagADavAmAM AvyA nahi. jemanI icchA hatI temaNe kAma karyA ane jemanI IcchA nahetI temaNe karyA nahi. ghI, tela, mAkhaNa, madha ane goLa e padArthothI ja te yajJa pUre karavAmAM AvyA. te pachI rASTranI dhanavAna leke bhAre bhAre najarANuo laIne mahAvijita rAjAnA darzane AvyA. temane rAjAe kahyuM, "he gRhastho, mane tamArAM najarANunI bilakula jarUra nathI. dhArmika kara maLavAthI mArI pAse ghaNuM dravya bheguM thayuM che. temAMnuM tamane kAMIka joItuM hoya te khuzIthI laI jAo." A rIte rAjAe pilA dhanika lokonAM najarANAM levAno InkAra karyo, tyAre temaNe te dravya kharcIne yajJazALAnI cAre bAju upara dharmazALA bAMdhIne garIbagarabAne dAnadharma karyo. bhagavAne kahelI A yajJanI vArtA sAMbhaLIne kUTadattanI sAthe AvelA brAhmaNo bolyA, "ghaNuM ja sAre yA! ghaNuM ja sAre yajJa ! " tyAre pachI bhagavAne kUTadanta brAhmaNane potAnA dharmano vistArathI upadeza karyo ane te sAMbhaLIne kUTadanta brAhmaNa bhagavAnane upAsaka thayo ane bolyo, " he gautama, 700 baLada, 700 vAcharaDAM, 700 vAcharaDIo, 700 bakarAM ane 700 gheTAM -e badhAM prANIone huM cUpa thI mukta karuM chuM ane temane jIvatadAna ApuM chuM. tAjuM ghAsa khAIne ane ThaMDuM pANI pIne teo bhale zItala chAyAmAM AnaMdathI rahe !" bekArI naSTa karavI e ja sAce yajJa uparanA suttamAM mahAvijitano artha jenuM rAjya vistRta che evo rAjA. te ja mahAyajJa karI zakaze. te mahAyajJanuM mukhya vidhAna e ke rAjyamAM koI bekAra rahe nahi; badhAne koI sAruM kAma ApavAmAM Ave. A ja vidhAna judI rIte cakravattisIhanAdasuttamAM kahyuM che. tene sArAMza A pramANe Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 bhagavAna buddha daDhanemi nAmane eka cakravartI rAjA thaI gayo. vRddhAvasthAmAM pitAnA dIkarAno abhiSeka karIne te yogAbhyAsa mATe upavanamAM jaIne rahyo. rAjAnA prAsAdanI sAme eka dedIpyamAna cakra hatuM. te sAtame divase gUma thayuM. AthI dakanemine putra khUba gabharAyo ane rAjaSi pitAnI pAse jaIne teNe A khabara ApyAM. rAjarSi bolyo "beTA, tuM gabharAIza nahi. A cakra tArA puNyane lIdhe utpanna thayuM hatuM. je tuM cakravartI rAjAnA vratanuM pAlana karIza te te pharI potAnI jagyAe AvIne sthira thaze. tuM nyAya ane samatA vaDe lekenuM rakSaNa karaje, ane tArA rAjyamAM anyAya thavA daIza nahi. jeo daridrI haze, temane (kAme lagADIne) dhana maLe evI vyavasthA karaje, ane tArA rAjyamAM je puruSa zramaNabrAhmaNo hoya temanI pAsethI vakhatovakhata kartavyAkartavyane badha meLavaje. temano upadeza sAMbhaLIne akartavyathI parADamukha thaje, ane kartavyamAM dakSa raheje." juvAna rAjAe A upadeza mAnya karyo ane te mujaba te varyo, tyAre peluM dedIpyamAna cakra pitAne sthAne pharI AvyuM. rAjAe DAbA hAthamAM pANInI jhArI lIdhI ane jamaNe hAthe peluM cakra calAvyuM. te cakra tenA sAmrAjyamAM badhe pharyuM. tenI pAchaLa jaIne rAjAe badhA lekane upadeza Apyo ke, "prANaghAta karazo nahi. corI karazo nahi. vyabhicAra karaze nahi. jUThuM bolazo nahi. yogya mArge cAlIne pitAne nirvAha karaje." pachI peluM cakraratna pAchuM pharyuM ane cakravartI rAjAnA sabhAsthAnanI sAme UbhuM rahyuM. tenA vaDe rAjamahelanI zobhA vadhI. A cakravartIvratano prakAra sAta peDhIo sudhI cAlyo. sAtamA cakravartIe saMnyAsa lIdhA pachI, sAtame divase te cakra aMtardhAna pAmyuM, ane tethI juvAna rAjAne khUba du:kha thayuM. paNa rAjarSi pitA pAse jaIne teNe cakravartIvrata jANI lIdhuM nahi. tenA amAtyoe ane bIjA saddagRhasthoe tene te cakravartI vrata samajAvyuM. te sAMbhaLIne Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yajJayAga 223 rAjAe leAkeAnuM nyAyI rIte rakSaNa karavAnA prAraMbha karyAM; paNa daridrI lokAne udyoga maLe, evI vyavasthA karI nahi. AthI dAridvra khUba vadhyuM ane eka mANase cArI karI. lakAe tene rAjAnA hAthamAM soMpyA eTale rAjAe pUchyuM, " bhAI, te cArI karI e sAcuM che? '' tr mANusa--sAcuM, mahArAja. rAjA--cArI zA mATe karI? mANusa--mahArAja, mArA nirvAha cAlatA nathI tethI. tene joItuM dravya ApIne rAjA khelyeA, " A drazya vaDe tuM peAtAnA nirvAha karaje, tArA kuTuMba ne poSaje, vyApAra udyoga ane dAnadhama karaje.'' A vAta khIjA eka ekArane kAne gaI. tyAre teNe paNa ceArI karI. rAjAe tene paNa yAgya dravya ApyuM. AthI leAkAne ema thayuM ke, je cArI kare che, tene rAjA InAma Ape che. eTale dareka mANasa ceArI karavA lAgyA. temAMnA ekane pakaDIne rAjA pAse laI gayA. rAjAe vicAra karyAM, * jo cArI karavAvALAne huM dravya ApatA jAuM, te AkhA rAjyamAM amA~da cArIe thaze. tethI A mANasane ziraccheda karAvavA joie.'' AthI teNe te mANasane rasIethI baMdhAvyeA, tenuM muMDana karAvyuM, ane rastAomAM tene pheravIne nagaranI dakSiNa dizAmAM teneA ziraccheda karavAnI AjJA ApI. te prakAra joI te cAra leAA gabharAI gayA. have pachI sIdhI rIte cArIe karavI jokhamAyuM che, ema jANIne temaNe tIkSNa zasrA taiyAra karAvyAM, ane teo khullI rIte dhADa pADavA lAgyA... A rIte daridrI leAkAte vyavasAya nahi maLavAthI gharizrva vadhatuM cAlyuM; dAridvra vadhavAthI cerIe ene lUTamAra vadhI; lUTamAra vadhavAthI zastrAstra vadhyAM; zastrAstro vadhavAthI prANadhAta vadhyA; prANuMdhAta vadhavAthI asatya vadhyuM; asatya vadhavAthI cADI vadhI; cADIe vadhavAthI vyabhicAra vadhyeA, ane pariNAme gALAgALI ane Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224. bhagavAna buddha vyartha baDabaDa vadhI. temanI abhivRddhi thavAthI lAbha ane dveSa vadhavA mAMDayA ane tene lIdhe mithyAdaSTi vadhI ane bIjAM badhAM asata karmo badhe phelAyAM. mahAvijita rAjAne purahite kahelA yajJavidhAno khulAse A cakkavattisIhanAda sutta parathI thAya che. joke pAsethI baLajabarIthI janAvaro jhUMTavI laIne temano yajJamAM vadha karavo e sAce yajJa nathI, paNa rAjyanA lokone samAjopayogI kAryamAM niyukta karIne bekArI naSTa karavI e ja sAce yajJayAga che. balidAnapUrvaka yajJayAga karavAnI prathA kyAranI naSTa thaI che, tema chatAM Aje paNa sAco yajJa karavAno prayatna bhAgye ja dekhAya che. bekArI ghaTADavA mATe jarmanIe ane ITAlIe yuddhasAmagrI vadhArI; tene laIne krAMsa, IgleMDa ane amerikA vagere rASTrone paNa yuddhasAmagrI vadhAravI paDI ane have yuddha phATI nIkaLavAno saMbhava dekhAya che. ahIM jApAne te cIna para caDhAI karI ja che; ane tyAM musalinI ane hiTalara AvatI kAle zuM karaze, tenI koIne kalpanA nathI.* paNa eTaluM to sAcuM ke A badhAnuM paryavasAna raNayajJamAM ja thaze, ane temAM bIjAM prANIo karatAM manuSya prANIonI Ahuti vadhAre pramANamAM ApavI paDaze. A raNayajJa aTakAvavo hoya, te lokone yuddhasAmagrI tarapha nahi vALatAM samAjonnatinA kAryamAM lagADavA joIe. Ama karavAthI ja bhagavAna buddhe upadezeluM yajJavidhAna amalamAM Avaze. astu. A thoDuM viSayAMtara thayuM. buddhanA yajJavidhAnanA spaSTIkaraNa mATe te yogya hatuM. upara ApelAM suro buddha pachI amuka vakhate racAyAM hoya, to paNa temAM buddhe upadezelAM mULabhUta tane khulAso karavAmAM Avyo che. AvA suyajJano upadeza ApanAra gurune vedaniMdaka kahI tenI avahelanA karavI egya che ke kema tene ja vicAra sue karavo ghaTe che. * A lakhANa gayA mahAyuddha pahelAM lakhAyuM hatuM te ema ne ema rahevA dIdhuM che. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 jAtibheda jAtibhedanuM mULa 'brAhmaNo'sya mukhamAsIdabAhU rAjanyaH kRtH| UrU tadaya yadvaizyaH padbhayAM zudro ajAyata / ' tra. 10/11/12 hiMdustAnanA jAtibhedanuM mULa uparanI puruSasUktanI RcAmAM che ema gaNAya che. paNa A mAnyatA bhUlabharelI che. vedakAlanI pahelAM paNa saptasidhu pradezamAM ane madhya hiMdustAnamAM ahiMsAdharmanI jema jAtibhedadharma paNa astitvamAM hatA. AryonA Agamanane lIdhe ane vaidika saMskRtinA prasArane lIdhe ahiMsAdharmane araNyavAsa svIkAravAnI pharaja kevI rIte paDI te pahelA prakaraNamAM batAvavAmAM AvyuM ja che. (pR. 9-11) paNa jAtibhedanI bAbatamAM evuM thayuM nathI. temAM saheja pheraphAra thaIne te cAlu ja rahyo che. kSatriyonuM jora sumeriyAmAM ghaNe bhAge pUjArI ja rAjA thatA ane e ja rivAja saptasiMdha pradezamAM hatA. A pradezamAM je nAnAM nAnAM rAjyo hatAM temanA pramukha vRtrane inDe mArI nAkhyo. ane tethI indrane brahmahatyAnuM pApa lAgyuM, evuM varNana mahAbhAratamAM che.* AryonA Agamana pahelAM kevI sthiti hatI te uparanI cAmAM kahyuM che. RSi kahe che, " eka vakhate virATa puruSanuM mukha bAhmaNa * hiMdI saMskRti ane ahiMsA' pR. 15 juo. 15 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 bhagavAna buddha hatuM, hAtha rAjanya hatA; tenA sAthaLamAMthI vaizya thayA ane tenA pagamAMthI zuka utpanna thayA." AryonA AgamanathI kSatrinuM mahattva vadhyuM, ane brAhmaNonuM prabhutva naSTa thayuM, topaNa purohitanuM kAma temanI pAse rahyuM. A sthiti buddhakALa sudhI cAlu rahI. pAli sAhityamAM badhI jagyAe kSatriyone mukhya sthAna ApavAmAM AvyuM che ane upaniSadomAM paNa tene ja pratidhvani dekhAya che. dA. ta., nIcenuM lakhANa juo- brahma vA idamagra AsIdekameva / tadekaM sanna vyabhavattacchreyorUpamatyasRjata kSatraM yAnyetAni devatrA kSatrANIndro varuNaH somo rudraH parjanyo yamo mRtyurIzAna iti tasmAt kSatrAtparaM naasti| tasmAdbrAhmaNaH kSatriyamadhastAdupAste // (bahadAraNyaka 1/4/11) pahelAM brahma ekaluM hatuM, paNa te eka hevAthI tene vikAsa thayo nahi. tethI teNe utkRSTarUpa kSatriya jAti pedA karI. te kSatriyo eTale devalokamAM Indra, varuNa, sema, rudra, parjanya, yama, mRtyu ane IzAna. tethI kSatriya jAtithI zreSTha bIjI jAti nathI. ane tethI ja brAhmaNa pote nIce rahIne kSatriyanI upAsanA kare che.' jAtibhedane niSedha A rIte kSatriya jAtine mahattva prApta thayuM hatuM, tema chatAM kSatriyonuM mukhya kartavya yuddha hatuM, je buddhane bilakula pasaMda nahetuM. tethI samagra jAtibheda ja tene nirupayogI lAge ane teno temaNe pUrepUre niSedha karyo. bIjA zramaNonA AgevAnoe buddhanI jema jAtine niSedha karyAne dAkhala maLato nathI. temanA saMghamAM jAtibhedane sthAna nahotuM ja paNa temanA upAsakavargamAM rUDha thayelA jAtibhedano temaNe virodha karyo nahi. te kArya buddha karyuM. te kevI rIte karyuM te ApaNe joIe. jAtibhedanI sAme buddha upadezanuM sauthI prAcIna evuM vAsetta Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtibheda 227 suttanipAtamAM ane manijhamanikoyamAM maLe che. tene sAra nIce mujaba eka vakhata bhagavAna buddha IcchAnaMgala nAmanA gAmanI pAse IcchAnaMgala upavanamAM rahetA hatA. te vakhate ghaNA prasiddha brAhmaNo IcchAnaMgala gAmamAM hatA. temAMnA vasiSTha ane bhAradvAja nAmaka be juvAna brAhmaNomAM "mANasa janmathI zreSTha thAya che, ke karmathI" e vAda zarU thayo. bhAradvAje potAnA mitrane kahyuM, "he vasiSTha, jeo mAnI bAjue ane bApanI bAjue sAta peDhIe zuddha hoya ane jenA kuLamAM sAta peDhIomAM varNasaMkara na thayo hoya, te ja brAhmaNa zreSTha che." vAsiSTha bolyA, "he bhAradvAja, je mANasa zIlasaMpanna ane kartavyadakSa hoya tene ja brAhmaNa kahevAya." khUba lAMbo vAdavivAda thayo. topaNa baMne ekabIjAnuM samAdhAna karI zakyA nahi. aMte vAsiSTha bolyA, "he bhAradvAja, ApaNo A vAda ahIM patavAne nathI. zramaNa gema ApaNuM gAmanI pAse rahe che. te buddha che, pUjya che, badhA lokone guru che, evI tenI kIrti badhe phelAI che. tenI pAse jaIne ApaNe ApaNo matabheda enI AgaLa mUkIe ane teo je nikAla Ape, te ApaNe mAnya rAkhIe." te baMne buddha pAse gayA ane buddhine kuzala praznAdi pUchIne eka bAjue besI gayA. pachI vAsiSTha be, "he gotama, ame baMne suzikSita brAhmaNakumAra chIe. A tAkyane ziSya che ane huM pauSkarasAdine ziSya chuM. amArI vacce jAtibhedanI bAbatamAM virvAda che. A kahe che ke brAhmaNa janmathI thAya che, jyAre huM kahuM chuM ke brAhmaNa karmathI thAya che. ApanI kIrti sAMbhaLIne ame ahIM AvyA chIe. Apa amArA vivAdane nirNaya Apa Apo." Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 bhagavAna buddha bhagavAna bolyA, "he vAsika, tRNa, vRkSa, ItyAdi vanaspatiomAM bhinna bhinna jAtio dekhAya che. tevI ja rIte kIDAo, kIDIo ItyAdi kSudra prANIomAM paNa te dekhAya che. sarponI, zvApadonI, pANImAM rahevAvALAM monI ane AkAzamAM UDavAvALAM pakSIonI paNa aneka jAtio che. temanA bhinnatvanAM cihno te te prANIsamudAyamAM spaSTa dekhAya che, paNa mANasomAM bhinnatvanuM cihna dekhAtuM nathI. vALa, kAna, AMkho, moTuM, nAka, heTha, bhamara, Doka, peTa, pITha, hAtha, paga ityAdi avayavomAM eka mANasa bIjA mANasathI saheja paNa bhinna thaI zakato nathI. tethI pazupakSI ityAdimAM jevI AkArane lIdhe bhinna jAtio dekhAya che, tevI te manuSya prANIomAM nathI, badhA mANasonAM avayava lagabhaga sarakhAM ja hovAthI mANasamAM jAtibheda nakkI thaI zakatuM nathI. paNa mANasanI jAti karmathI nakkI thaI zake che. kAI bAbhaNa gAya pALIne upajIvikA calAvato hoya te tene govALa kahe, brAhmaNa kahe nahi. je zilpakalAvaDe upajIvikA calAve che te kArIgara, je vepAra kare che te vANiyo, dUtanuM kAma kara te dUta, corI para nabhe che te cera, yuddhakalA para jIve che te ddhA, yajJayAgo para upajIvikA kare che te yAjaka ane je rASTra para upajIvikA calAve che te rAjA che, ema gaNavuM. paraMtu AmAMnA koIne paNa janmathI brAhmaNa kahI zakAya nahi. badhAM saMsArabaMdhana teDIne je koI paNa prApaMcika duHkhathI Darato nathI, koI paNa cIjanI jene Asakti nathI, tene huM brAhmaNa kahuM chuM. bIjAe ApelI gALe, vadhabadha ItyAdi je sahana kare che, kSamA e ja jenuM baLa che, tene huM brAhmaNa kahe che. kamalapatra paranA jalabiMdanI jema je IhalokanA viSayasukhathI alipta rahe che, tene ja huM brAhmaNa kahuM chuM." janmathI brAhmaNa thato nathI ke abrAhmaNa thato nathI. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtibheda karmathI ja brAhmaNa thAya che ane karmathI ja abrAhmaNa thAya che. kheDUta karmathI thAya che, kArIgara karmathI thAya che, cAra karmathI thAya che, sipAhI karmathI thAya che, yAjaka karmathI thAya che ane rAjA paNa karmathI ja thAya che. karmathI ja A AkhuM jagata cAle che. ratha jema dharI para avalaMbIne cAle che, tevI ja rIte badhAM prANIo pitAnAM karma para avalaMbIne rahe che. " A buddhano upadeza sAMbhaLIne vAsika ane bhAradvAja tenA upAsaka thayA. brAhmaNa ane abrAhmaNa sarakhA ja! upara ApelI puruSasUktanI RcAne AdhAre brAhmaNa evuM kahetA ke pite brahmadevanA mukhamAMthI utpanna thayA hovAthI cAre varNomAM pote zreSTha che. majhimanikAyanA azvalAyanasuttamAM A viSe bhagavAna buddhane saMvAda ghaNe bodhaprada che te surane sArAMza A pramANeH eka vakhata bhagavAna buddha zrAvastI AgaLa anAthapiDikanA ArAmamAM rahetA hatA. te vakhate judA judA dezomAMthI pAMcaso brAhmaNe keTalAMka kAraNosara zrAvastI AvyA hatA. te brAhmaNomAM eka evo prazna upasthita thaye ke zramaNa gatima cAre varNone mokSa maLe che evuM pratipAdana kare che. tenI sAthe vAdavivAda karIne tenA matanuM khaMDana koNa karaze? atte A kAmane mATe AzvalAyana nAmanA brAhmaNakumAranI yojanA karavAnuM TharAvavAmAM AvyuM. AzvalAyana kumAranuM adhyayana tAjetaramAM ja pUruM thayuM hatuM. nighaMTu, chaMdazAstra ityAdi vedAMga sAthe tene cAre veda moDhe hatAM. tathApi bhagavAna buddhanI sAthe vAdavivAda karavo saheluM nathI e te jANato hato. buddhanI sAthe vAda karavA mATe jyAre enI pasaMdagI thaI tyAre teNe brAhmaNone kahyuM, "bho, zramaNa gatima dharmavAdI che. dharmavAdI leke sAthe vAda karavo saheluM nathI. huM vedamAM bhale pAraMgata houM, Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 bhagavAna buddhe "" tApaNu gAtama sAthe vAdavivAda karavA mATe huM sama nathI.'' lAMbA vakhata sudhI carcA thayA pachI brAhmaNAe AzvalAyanane kahyuM, 'he AzvalAyana, teM parivrAjakadharmanA abhyAsa karyo che ane yuddha karyAM vinA parAjita thavuM tane chAje nahi.'' AzvalAyana matsyeA, gAtama sAthe vAda karavA jarA muzkela che, tema chatAMya tamArA Agraha che tethI huM tamArI sAthe AvuM chuM.'' cr * tyAra pachI AzvalAyana pelA brAhmaNasamudAya sAthe bhagavAna muddhanI pAse gayA, ane kuzala samAcAra vagere pUchyA pachI te badhA eka bAjue besI gayA. pachI AzvalAyana khelyA, ' huM gAtama, brAhmaNA kahe che, brAhmaNa vaNu ja zreSTha che, khIjA varSAM hIna che. brAhmaNa varNa`ja zukala che, khIjA varNo kRSNa che. brAhmaNAne ja meAkSa maLe che, khIjAene nathI maLatA. brAhmaNu hmadevanA mukhamAMthI nIkaLyA. te tenA aurasa putrA che, tethI tee ja brahmadevanA dAyAda (vArasa) che.' he gatima, A bAbatamAM ApatA ze! mata che ? '' bhagavAna--hai AzvalAyana, brAhmaNeAnI strIe RtumatI thAya che, garbhavatI thAya che, bALakAne janma Ape che ane dhavarAve che. A rIte brAhmaNeAnI saMtati khIjA varNonI jema mAnA udaramAMthI ja janme che. chatAM brAhmaNA pAte brahmadevanA mukhamAMthI utpanna thayA che ema kahe, emAM Azcarya nathI lAgatuM ? Anhe gAtama, Apa game te kahA, paNa brAhmaNA brahmadevanA dAyAda (vArasa) che evA brAhmaNeAne pUrA vizvAsa che. bha.--hai AzvalAyana, yauna, kAmmAja vagere sarahadaparanA pradezamAM Aya ane dAsa evA e ja vaNu che, ane prasaMgavazAt Aya ne dAna ane dAsane Arya thAya che, A vAta tArA sAMbhaLavAmAM AvI che? A.--hA, evuM meM sAMbhaLyuM che. bha--evuM hAya, teA brahmadeve brAhmaNAne mukhamAMthI utpanna karyAM, ane teo badhA varNomAM zreSTha che, ema kahevA mATe ze! AdhAra che ? Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtibheda 231 A0-Apa game te kahe, paNa brAhmaNono evo majabUta vizvAsa che ke, brAhmaNa varNa ja sauthI zreSTha che ane bIjA varSo hIna che. bha0-kSatriya, vaizya, ke zuddha prANaghAta, corI, vyabhicAra, asatya bhASaNa, cADI, apazabda, vyartha baDabaDa ItyAdi kare, lekanA dhana para najara rAkhe, buddhi vadhAre, nAstikatAne avalaMba kare, te teo dehatyAga pachI narakamAM jaze; paNa e ja karmo brAhmaNa kare to te narakamAM nahi jAya, evuM tane lAge che? A0-he gema, kaI paNa varNane mANasa A pApa kare te mRtyu pachI narakamAM jaze. brAhmaNa zuM ke abrAhmaNa zuM, badhAne ja pitAnA pApanuM prAyazcitta bhogavavuM paDaze. bha0-kAI brAhmaNa prANaghAta, cauryakarma, vyabhicAra, asatya bhASaNa, cADI, apazabda, vRthA pralApa, paradhanano lobha, dveSa ane nAstikatA A (dasa) pApothI nivRtta thaze, te phakta te ja dehAvasAna pachI svarge jaze. paNa bIjA varNanA loko A pApathI nivRtta thaze, te paNa teo svargamAM nahi jAya, evuM tane lAge che? A0-kaI paNa varNane mANasa A pApakarmothI nivRtta thaze te svargamAM jaze; puNyAcaraNanuM phaLa paNa brAhmaNane ane brAhmaNetarane sarakhuM ja maLaze. bhava-A pradezamAM phakta brAhmaNa ja deva ane verarahita maitrIbhAvanA rAkhI zake che, paNa kSatriya, vaizya ane zudra te bhAvanA rAkhI zakatA nathI, ema tane lAge che? A0-cAre vaNa maitrIbhAvanA rAkhI zakaze. bha0-to pachI brAhmaNavarNa ja zreSTha che ane bIjA varNa hIna che, ema kahevAne zo artha che ? A.--Apa game te kahe, brAhmaNo pitAne zreSTha ane bIjA vargone hIna gaNe che, e vAta satya che. bha0-he AzvalAyana, kaI mUrdhavasita rAjA badhI jAtionA Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 bhagavAna buddha sa para ne ekatra karIne temAMnA je kSatriya, brAhmaNa ane rAjakuLamAM janmyA haze, temane kaheze, "bhAIo, ahIM Avo ane zAla ke caMdana jevAM uttama vRkSonI uttarArathI laIne agni utpanna kare.' ane temAMnA jeo cAMDAla, niSAda ItyAdi hIna kuLamAM janmyA haze, temane te kaheze, "bhAIo, ahIM Avo, ane kUtarAone khAvAnuM ApavAnI kUDImAM, Dukkarane khAvAnuM ApavAnI mUDImAM athavA raMgArAnI kUDImAM eraMDiyAnA uttarAraNI vaDe agni utpanna karo." he AvalAyana, brAhmaNadika ucca varNanA mANasoe uttama araNI vaDe utpanna karelA agni ja phakta bhAsvara ane tejasvI thaze, ane cAMDAlAdika hIna vargonA mANasoe eraMDAdikanI araNI vaDe utpanna karelA agni bhAsvara ane tejasvI nahi thAya ane tenA vaDe agnikAryo nahi thaI zake, evuM mane lAge che? A0-he gatama, koI paNa varNana mANase, sArA ke kharAba lAkaDAnI uttarAraNa karIne koI paNa jagyAe agni utpanna karyo hoya te te sarakhe ja tejasvI thaze, ane tenA vaDe samAna agnikA thaI zakaze. bha0-kAI kSatriyakumAra brAhmaNukanyA sAthe zarIrasaMbaMdha kare, ane te saMbaMdhathI je tene putra thAya, te te putra mAbApanA je ja manuSya thaze ema tane lAgatuM nathI ? tevI ja rIte koI brAhmaNakumAra kSatriya kanyA sAthe lagna karaze ane te saMbaMdhathI tene putra thaze te te mAbApa jevo nahi thatAM judA ja prakArano thaze ema tane lAge che? Ava-AvA mizravivAhathI je chokaro thAya che, ane te tenAM mAbApa jevo ja manuSya hoya che. tene brAhmaNa paNa kahI zakAya ane kSatriya paNa kahI zakAya. bha0-paNa he AzvalAyana, kaI ghaDInA ane gadheDAnA saMbaMdhathI je bacyuM thAya, tene tenI mA jevuM ke bApa jevuM gaNI Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtibheda 233 zakAya ? tene gheADA paNa kahI zakAya ane gadheDA paNa kahI zakAya kharA ? A--hai gAtama, tene dhADA ke gadheDe nahi kahI zakAya. te eka trIjI ja jAtanuM prANI thAya che. tene ApaNe khaccara kahIe chIe. paNa brAhmaNa ane kSatriyanA saMbaMdhathI thayelA bALakamAM evA prakAra dekhAtA nathI. bha--he AvazAyana, e brAhmaNu baMdhuemAM eka vedapaDana karelA sArA suzikSita heAya ane bIjo azikSita hAya, teA brAhmaNA kayA bhAI ne zrAddhamAM ane yajJamAM paheluM AmaMtraNa Apaze ? A--je suzikSita haze tene ja paheluM Ama traNa apAze. bha--have ema samaja ke, A e bhAI emAM eka bhAre vidvAna paNa ayaMta durAcArI che; khIjo vidvAna nathI paNa atyaMta suzIla che; teA te emAM paheluM Ate AmaMtraNa apAze? A~~ geAtama, je zIlavAna haze tene ja paheluM AmaMtraNa apAze; durAcArI mANasane ApeluM dAna mahAphaladAyaka zI rIte thAya ? bha huM AzvalAyana pahelAM te jAtine mahattva ApyuM, pachI vedapaThanane ane have zIlane mahattva ApI rahyo che. AthI huM je cAturvaNyazuddhinuM pratipAdana karuM chuM, tene ja te svIkAra karyAM che. buddha bhagavAnanuM A bhASaNa sAMbhaLIne AzvalAyana mAthu nIcuM karIne mUMgA rahyo. AgaLa zuM khelavuM te tene sUjhayuM niha. pachI bhagavAne asitadevala RSinI vArtA kahI. ane anta AzvalAyana yuddhatA upAsaka thayA. adhikAra lokoe ApavA joie brAhmaNavarNa ja zreSTha che ane khIjA varSAM hIna che eTaluM kahIne ja brAhmaNonA AgevAne svastha naheAtA besatA. temaNe cAre varNInAM kabyA ane akabyA kayAM che te kahevAne adhikAra potAnA Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 bhagavAna buddha hAthamAM rAkhyo hato, evuM manijhamanikAyanA (naM. 96 ) e sukAritta uparathI dekhAya che. temAMnA lakhANano sArAMza A pramANe - eka vakhata bhagavAna buddha zrAvastI AgaLa jetavanamAM anAthapiDikanA ArAmamAM rahetA hatA. te vakhate e sukArI nAmane brAhmaNa temanI pAse Avyo ane kuzala-samAcArAdika pUchIne eka bAju beTho. pachI te bolyo, "he gotama, brAhmaNo cAra paricaryAo (sevAo) batAve che. bAhmaNonI paricaryA tyAre varNanA leke karI zake che; kSatriyanI paricaryA kSatriya, vaizya ane zo e traNa varNothI thaI zake che; vaizyanI paricaryA vaizya ane zudro ja karI zake che ane zudranI sevA zuddha ja karI zake che. bIjA varNane mANasa tenI paricaya zI rIte karI zakaze? A paricaryAnI bAbatamAM Apane zo abhiprAya che?" bha0-he brAhmaNa, brAhmaNonuM A kahevuM badhA lekane maMjUra che? AvI jAtanI paricaryAo kahevAne adhikAra lekee temane Apyo che? esuvahe gatama, evuM nathI. bha0-te pachI, keAI mAMsa nahi khAvA icchatA garIba mANasane tenA pADozIo mAMsano bhAga baLajabarIthI Ape ane tene kahe ke A mAMsa tuM khA ane tenI kiMmata Apa! tevI ja rIte brAhmaNe leka para A paricaryAe jabaradastIthI lAde che ema kahevuM joIe. mane ema lAge che ke, mANasa game te varNane hoya paNa jenI paricaryA karavAthI kalyANa thAya che, akalyANa thatuM nathI, tenI ja paricaryA karavI ghaTe che. cAre varNanA samaju lekene pUchIe te teo paNa e ja abhiprAya Apaze. ucca kuLamAM, ucca varNamAM ke dhaMnavAna kuLamAM janma le e sAruM che athavA kharAba che, ema huM kaheto nathI. uccakuLamAM, ucca varNamAM athavA dhanavAna kuLamAM janmelo mANasa prANadhAtAdika pApo karavA mAMDe, te tenI kulInatA sArI nathI. paNa te prANaghAtAdika pApathI vimukta thAya Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtibheda ' 235 te tenI kulInatA kharAba nathI. je mANasanI paricaryA karavAthI zraddhA, zIla, zrata, tyAga ane prajJAnI abhivRddhi thAya che, te mANasanI paricaryA karavI e mAro mata che. e su he gotama, brAhmaNe A cAra dhanonuM pratipAdana kare che. bhikSAcaryA e brAhmaNonuM svakIya dhana che, dhanuSyabANa e kSatriyanuM, khetI ane gorakSA e vaizyonuM ane dAtaraDuM ane TopalI e zonuM svakIya dhana che. cAre vaNe potapotAnA svakIya dhana pratye bedarakAra thAya, te corI karavAvALA cokIdAranI jema teo akRtyAkArI bane che. A bAbatamAM ApanuM kahevuM zuM che? bha0-he brAhmaNa, A cAra dhane kahevA lekoe brAhmaNane adhikAra Apyo che? esu -nA, he gotama. bha0-to pachI mAMsa khAvAnI IcchA na hoya tevA garIba mANasane jabaradastIthI mAMsano bhAga ApIne tenI kiMmata mAgavA jevuM brAhmaNanuM A kRtya gaNavuM joIe. kSatriya, brAhmaNa, vaizya ane zuddha A cAra kuLamAM janmelA mANasone anukrame kSatriya, brAhmaNa, vaizya ane zadra kahe che. jevI rIte lAkaDuM, zakalikA, ghAsa ane chANa e cAra padArthomAMthI utpanna thayelA agnine anukramathI kANAgni, zalikAgni, tRNAgni ane gomayAgni kahe che. tevI ja jAtanI A cAra saMjJAo che. paNa A cAre kuLanA mANaso prANaghAtAdika pApothI nivRtta thAya, te temAMnA brAhmaNo ekalA ja maitrIbhAvanA karI zake, ane bIjA varNanA leke maitrIbhAvanA karI zake nahi, ema tane lAge che? esu -he gotama, ema nathI. koI paNa vaNane mANasa maitrIbhAvanA karI zakaze. bha0--phakta brAhmaNa ja nadI para jaIne snAnacUrNa vaDe pitAnuM zarIra sApha karI zakaze, paNa bIjA varNanA lekA pitAnuM zarIra sApha nahi karI zake, evuM tane lAge che? Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 bhagavAna buddha esu -he gatama, ema nathI. cAre varNanA lekA nadI para jaIne snAnacUrNathI pitAnuM zarIra sApha karI zakaze. bha0-tevI ja rIte, he brAhmaNa, badhAM kuLanA lake tathAgatanA upadeza mujaba vartAne nyAya dharmanI ArAdhanA karI zakaze. brAhmaNavarNa ja zreSTha che, e khAlI avAja che bhagavAna buddhanA parinirvANa pachI paNa buddhanA mukhya ziSyo cAturvaNyane mAnya rAkhatA na hatA. A cAturvaNya kRtrima che, evuM teo kahetA. Ane eka dAkhalo majhimanikAyanA (naM. 84) madhurasuramAM maLe che. tene sArAMza A pramANe- - eka vakhata AyuSmAna mahAkazyAna madhurAnI pAse guMdAvanamAM raheto hato. madhurAnA rAjAe-avaMtipu-mahAkaththAnanI kIrti sAMbhaLI. bhAre parivAra sAthe te tenI pAse gayo ane lakuza samAcArAdika pUchIne eka bAjue beTho ane bolyA, "he kAtyAyana, brAhmaNavarNa ja zreSTha che, bIjA varSo hIna che; brAhmaNavarNa ja zukla che, bIjA varSe kRSNa che; brAhmaNone ja mukti maLe che, bIjAone maLatI nathI; brAhmaNe brahmadevanA mukhamAMthI nIkaLelA brahmAnA aurasa putra che ema brAhmaNa kahe che. A bAbatamAM Apano zo abhiprAya che ?' kA-he mahArAja, A kAle avAja (ghaSa) che dhAre ke kaI kSatriya dhanadhAnya vaDe ke rAjya vaDe samRddha thAya, to tenI sevA cAra varNonA mANaso karaze ke nahi? rAjA-he kAtyAyana, cAre varNonA mANaso tenI sevA karaze. kA-tevI ja rIte bIjA koIpaNa varNane mANasa dhanadhAnyathI ane rAjyathI samRddha thaze, to tenI paNa sevA cAre varNanA lake karaze ke nahIM ? rAja-cAre varNanA lake tenI sevA karaze. * e ja hAlanI matharA. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtibheda 237 kA-te pachI cAre varNanA mANase samAna karatA nathI? rAjA-A daSTie cAre varNanA leke khAtarIpUrvaka samAna kare che. temAM mane saheja paNa bheda jaNAtuM nathI. kA-tethI huM kahuM chuM ke, brAhmaNa ja zreSTha varNana che ItyAdi je brAhmaNonuM kathana che te kAle avAja che. kSatriya, brAhmaNa, vaizya ane zudra A cAre varNanA mANaso prANaghAtAdika pApa Acare, te te badhA ja sarakhI durgatine pAmaze, evuM mahArAjane lAgatuM nathI? rAjA-cAra varNomAMthI koI paNa mANasa pApakarma kare te te durgati pAmaze kA-ThIka, mahArAja, je ema che te cAre varNa samAna TharatA nathI? tamane A bAbatamAM zuM lAge che? rAjA-A daSTie cAre varNa nakkI samAna che. mane temAM bheda dekhAto nathI. kA-cAra varNomAMthI koI paNa mANasa prANadhAtAdika pApathI virata thaze, to te svarge jaze ke nahi ? rAjA-te svarge jaze ema mane lAge che. kA-ane tethI ja kahuM chuM ke brAhmaNavarNa ja zreSTha che, e ThAle avAja che. he mahArAja, dhAro ke tamArA rAjyamAM cAre varNomAMthI koI paNa mANasa corI, lUMTaphATa, paradArAgamana, ItyAdi aparAdha kare ane rAjapuruSa tene pakaDIne tamArI sAme Ubho kare, te tame tene (tenI jAti tarapha nahi jotAM) vega daMDa karaze ke nahi? rAjA-je te vadhAryuM haze, te huM tene vadha karIza; daMDanIya haze, to huM tene daMDa karIza; ane hadapArIne yogya haze te huM tene hadapAra karIza. kAraNa ke, kSatriya, brAhmaNa ItyAdi je tenI pahelAMnI saMjJA hatI te naSTa thaIne te have gunegAra che evuM Thare che. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 bhagavAna buddha kAda-te pachI e cAre varNa samAna nathI? rAjA-e dRSTie jotAM cAre varNa samAna che. kA-dhAro ke A cAre varNomAMthI koI paNa mANasa je parivrAjaka thaze ane sadAcAra pALavA mAMDaze, te tame enI sAthe kevuM vartana rAkhaze? rAjA-ame tene vaMdana karIzuM, tene ghegya mAna ApIzuM ane tene annavastrAdika Avazyaka cIja ApIzuM. kAraNa ke, tenI kSatriya, brAhmaNa, vaizya, zaka ItyAdi saMjJA naSTa thaIne te zramaNa e saMjJAthI ja oLakhAze. kA-te pachI A cAre varNa samAna TharatA nathI? rAjA-A rIte e cAre varNa nakkI samAna Thare che. kA-tethI huM kahuM chuM ke brAhmaNavaNuM ja zreSTha che, e ThAlo avAja che. A saMvAda pachI avaMtiputra rAjAe mahAkAtyAyanane kahyuM, "he kAtyAyana, Apane upadeza ghaNo suMdara che. jevI rIte kaI UMdhuM vALeluM vAsaNa Urdhvamukha karI daI e, DhAMkelI cIja ughADI karIe, mArga bhUlelA utArune rasto batAvIe, athavA AMkhevALA mANasane padArtha dekhAya e khAtara aMdhArAmAM mazAla saLagAvIe, tevI rIte bhagavAna kAtyAyane aneka dAkhalAothI dharmopadeza karyo. tethI huM bhagavAna kAtyAyanane, dharmane ane bhikSusaMghane zaraNa jAuM chuM. huM AjathI AmaraNa zaraNugata upAsaka chuM ema mAnaje." - kA-mahArAja, mAre zaraNe nahi AvatA. je bhagavAnane huM zaraNu gayo, tene zaraNe tame paNa jAo. rAjA--he kAtyAyana, te bhagavAna hamaNAM kyAM che? kA-te bhagavAna parinirvANa pAmyA. rAjA-te bhagavAna jIvatA hatA, te ame tenA darzana mATe se janane paNa pravAsa karata. paNa have parinirvANa pAmelA. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtibheda 239 te bhagavAnane paNa ame zaraNe jaIe chIe, te ja pramANe tenA dharmane ane saMghane paNa ame zaraNa jaIe chIe. AjathI huM AmaraNa zaraNe gayelo upAsaka chuM, ema Apa mAnaje. buddhanI haiyAtImAM mathurAmAM bauddha dharmane khAsa prasAra thayo naheto e bIjA prakaraNamAM ApelA aMguttaranikAyanA suttaparathI dekhAI Avaze ja. (pR. 29) avaMtiputra rAjA buddhanA parinirvANa pachI rAjagAdI para Avyo haze. kAraNa ke, je te buddhanI haiyAtImAM gAdI para heta, to tene buddha viSe kaMIka te mAhitI hota. uparanA suttanA chellA lakhANubhAga uparathI dekhAze ke buddha parinirvANa pAmyA e paNa te jANatA na hatA. buddhanI haiyAtImAM tene bApa gAdI para hatA ane tene brAhmaNa dharmanuM khUba ja mahatva lAgatuM hatuM, tethI teNe buddhane vicAra ja nahi karyo hoya. mahAkAtyAyana avantIne vatanI hatA ane janmathI brAhmaNa ane vidvAna hovAthI A juvAna avaMtiputra rAjA para tene prabhAva paDagho evuM mAnavuM yogya thaze. - zramaNe jAtibheda toDI zakayA nahi upara ApelA cAra suttomAMnA pahelA vAsiSThasuttamAM jAtibheda kudaratI nathI, e bhagavAna budde spaSTa karI ApyuM che. bIjA assalAyanasuttamAM brahmadevanA mukhamAMthI brAhmaNo pedA thayA e mAnyatAnuM khaMDana karyuM che. ane trIjA sukArisuttamAM brAhmaNone bIjA vargonAM kartavyAkartavya karAvavAno adhikAra nathI e sAbita karyuM che. cothA mAdhurasuttamAM mahAkAtyAyane Arthika ane naitika dRSTithI jAtibhedanI kalpanA kevI nirarthaka che, te spaSTa karyuM che. A badhAM sutone barAbara vicAra karavAthI ema jaNAya che ke, buddhane ke tenA ziSyone jAtibheda bilakula mAnya nahotA, ane tene teDI pADavA mATe temaNe sArI peThe prayatna karyo hato. paNa A kArya temanI zaktinI bahAra hatuM. brAhmaNee madhya hiMdustAnamAM ja nahi paNa godAvarInA kAMThA sudhI jAtibhedanAM mULa nAkhyAM hatAM." Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 bhagavAna buddha tene samULage ukheDI nAkhavo kAI paNa zramaNasaMdhane mATe zakya na banyuM. zramaNemAM jAtibheda na hatuM tema chatAM RSimunionI paraMparAne anusarIne zramaNoe pitAnA saMdhamAM jAtibhedane sthAna ApyuM nahi. game te jAtine. manuSya zramaNa thaIne zramaNa saMghamAM dAkhala thaI zakate. harikezibala cAMDALa hovA chatAM nirca thanA (jenonA) saMghamAM hatA, e navamA prakaraNamAM kahyuM ja che. (pR. 206-8 juo. ) buddhanA bhikSusaMdhamAM te "vapAka nAmanA cAMDALa ane sunIta nAmanA bhaMgI jevA aspRzya vargamAM janmelA moTA sAdhuo thaI gayA.* ApaNuM saMghamAM je mahAna guNo che temAM ApaNe tyAM jAtibhedane sthAna nathI e eka che, ema bhagavAna buddha kahetA. bhagavAna kahe che, "he bhikSuo, gaMgA, yamunA, aciravatI, sarabhU (sarayuM) mahI-A mahAnadIo mahAsamudramAM bhaLyA pachI pitAnAM nAmo tajIne mahAsamudra e eka ja nAma pAme che. tevI rIte, kSatriya, brAhmaNa, vaizya, zudra e cAra varNo tathAgatanA saMdhamAM praveza karyA pachI pahelAMnAM nAmagAtro tajIne "zAkyaputrIya zramaNa' e eka ja nAmathI oLakhAya che. " ( udAna 5/5 ane aMguttaranikAya, adakanipAta) azekanA samayamAM bauddhasaMghamAM jAtibheda na hato azokanA samakAlIna bauddhasaMvamAM jAtibheda bilakula paLAte na hatuM e vAta divyAvadAnamAMnI yaza amAtyanI vArtA uparathI jaNAI Ave che. ' azaka rAjA tAjetaramAM ja bauddha thayo hato, ane te badhA bhikSuone page lAgato. te joIne yaza nAmanA tenA amAtya kahyuM, "mahArAja A zAkya zramaNomAM badhI jAtanA lake che. x bauddhasaMghane paricaya pR. 253thI 26 jue. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtibheda 241 temanI AgaLa ApanuM abhiSikta mAthuM namAvavuM yogya nathI." azake kazo javAba Apyo nahi, ane keTalAka samaya pachI bakarAM, gheTAM vagere prANIonAM mAthAM maMgAvIne te vecAvyAM. yazane mANasanuM mAthuM lAvIne te vecavAnuM kahyuM. bakarAM, gheTAM vagere prANIonAM mAthAMonI kaMIka kimata maLI. paNa mANasanuM mAthuM kharIdavA kaI ja taiyAra nahotuM. tethI azake keIne te maphata ApavAne hukama karyo. paNa yaza amAtyane te maphata lenAra mANasa paNa maLe nahi. teNe azokane te vAta jaNAvI tyAre azake pUchayuM, "A mANasanuM mAthuM maphata ApyuM te paNa leke kema letA nathI?" yaza -kAraNa ke temane A mAthAno aNagamo che. a-temane A ja mANasanA mAthAno aNagamo che, ke badhA ja mANasonAM mAthAMone teone aNagame thaze? yaza -mahArAja, game te mANasanuM mAthuM kApIne leke pAse laI jaIe te teone tene aNagamo ja thaze. ava-mArA mAthAno paNa teTale ja aNagamo thaze? A praznano javAba ApavAnI yazanI himata cAlI nahi; paNa azake abhayadAna ApyuM tyAre te bolyo, " mahArAja, ApanA mAthAne paNa lekene evo ja aNagamo thaze." a -to pachI mAruM AvuM mAthuM bhikSuonA caraNe dharIne huM temanuM bahumAna karyuM, temAM tane kharAba zA mATe lAge che ? A saMvAda pachI keTalAka leke che, temAM nIceno eka che AvAhakAle'tha vivAhakAle jAteH parIkSA na tu dharmakAle / dharmakriyAyA hi guNA nimittA guNAzca jAti na vicArayanti // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 bhagavAna buddha chokarAnAM ane chokarInAM lagnamAM jAtino vicAra karavo yogya che. paNa dhArmika bAbatamAM jAtine vicAra karavAnuM kAraNa nathI. kAraNa ke dhArmika kRtyomAM guNa jovA paDe che; ane guNa jAti para AdhAra nathI rAkhatA.' jainasaMdhe jAtibhedane svIkAra karyo bIjA zramaNasaMghamAMnA phakta nigraMthasaMdhanI DIghaNI mAhitI Aje upalabdha che. A zramaNusaMdhe azoka pahelAM ja jAtibhedane mahattva ApavA mAMDayuM hatuM evuM AcArAMgasUtranI niyukti parathI dekhAya che A niruti bhadrabAhue racI ane te caMdraguptano guru hato evI mAnyatA jenomAM pracalita che. A niruktinI zarUAtamAM ja jAtibheda viSe je ullekha karyo che, tene sArAMza A pramANe che : "cAra varNonA saMyogathI saLa varNa utpanna thayA. bAhmaNa puruSa ane kSatriya strI vaDe pradhAna kSatriya athavA saMkara kSatriya utpanna thAya che. kSatriya puruSa ane vaizya strI vaDe pradhAna vaizya athavA saMkara vaizya pedA thAya che. vaizya puruSa ane zudra strI vaDe pradhAna zudra athavA saMkara zaka pedA thAya che. A rIte sAta varNa thAya che. have nava varNatara nIce mujaba che -(1) brAhmaNa puruSa ane vaizya strI vaDe akhaze; (2) kSatriya puruSa ane zudra strI vaDe ugra; (3) brAhmaNa puruSa ane zadra strI vaDe niSAda; (4) zaka puruSa ane vaizya strI vaDe ayogava; (5) vaizya puruSa ane kSatriya strI vaDe mAgadha; (6) kSatriya puruSa ane brAhmaNa strI vaDe sUta; (7) zudra puruSa ane kSadhiya strI vaDe kSattA; (8) vaizya puruSa ane brAhmaNa strI vaDe vaideha; (9) zudra puruSa ane brAhmaNa strI vaDe cAMDAla pedA thAya che. | (AcArAMga niyukti a0 1, gAthA 21 thI 27). *AvAha eTale vahune ghera lAvavI ane vivAha eTale chokarInAM lagna karI tene sAsare mokalavI. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtibheda 243 Aje je manusmRti astitvamAM che, te A niyukti karatAM ghaNuM ja arvAcIna che. tema chatAM A niyukitanA samayamAM brAhmaNo manusmRtimAMnI anuloma pratiloma jAtionI vyutpatti AvI ja rIte lagADavAno prayatna karatA hatA, evuM anumAna karavAmAM jarA paNa vAMdho nathI ane jenoe A vyutpatti brAhmaNa pAsethI ja lIdhI hovI joIe evI majabUta zaMkA Ave che. te game tema hoya, paNa nigraMtha zramaNoe jAtibhedane pUrNa saMmati ApyAne A eka uttama dAkhalo che. hIna jAtione jaina sAdhusaMghamAM joDAvAnI manAI bAle vuDDhe napuse ya kIve jaDDe ya vaahie| teNe rAyAvagArI ya ummatte ya adaMsaNe // dAse duhe ya mUDhe ya aNate jhuMgie iy| ubaddhae ca bhayae sehanippheDiyA i y|| (1) bALaka, (2) vRddha, (3) napuMsaka, (4) klIba, (5) jaDa, (6) vyAdhita, (7) cera, (8) rAjAparAdhI, (9) unmatta, (10) adarzana (?), (11) dAsa, (12) duSTa, (13) mUDha, (14) RNa, (15) gita, (16) kedI, (17) bhayA, ane (18) bhagADIne ANelo ziSya-A aDhArane jaina sAdhusaMghamAM levAnI manAI che. temAMnI ghaNI vyaktione bauddha bhikSusaMghamAM paNa laI zakAtI nathI. A be saMghanI pravezavidhionI (upasaMpadAonI) sarakhAmaNuM ghaNuM upayogI thaze,* paNa te A prakaraNane viSaya nathI. upara ApelA aDhAra mANasamAMthI phakta 1pamAno vicAra Avazyaka che. te zabda uparanI TIkA A pramANe che - kabauddha bhikSusaMdhanI pravezavidhinI bAbatamAM "buddha dharma ane saMdha" pR. 59-60, "bauddhasaMghane paricaya" pR. 17-19 juo. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddhe "tathA jAti-karma-zarIrAdibhirdUSito juMgitaH / tatra mAtaMga kolika- varuDa-sUcika-chiMpAdayo'spRzyA jJAtinuMpitA:| spRzyA api strI- mayUra - kukkuTa - zukAdipoSakA vaMzavaratrArohaNa - nakhaprakSAlana-saukarikatva - vAgurikatvAdiniMditakarmakAriNa : jarmanuM nitA : / caLavanitA : taMtuna vAmanadrALaprbhuutyH zarIrajuMgitA: / te'pi na dIkSA loke'varNavAdasaMbhavAt / 244 ( tevI ja rIte jAti, kamaC, zarIra, ItyAdi vaDe dUSita mANasane gita samajavA. temAM mAtaMga, krALa, vAMsapheADA, darajI, raMgArA tyAdi leke aspRzya jAtigita kahevAya che. spRzya hevA chatAM strI, meAra,kukaDI, pApaTa vagere pALavAM, bAMdhyu para ane doraDApara kasarata karavI, nakha sApha karavAM, Dukkara pALavAM, pAradhInuM kAma karavuM ityAdi niMdya karyAM karavAvALA leAkeA kama`gita kahevAya che. hAthapaga vinAnA, paMgu, kUkhaDA, jhiMgrejI, khADA, ityAdi lAkA zarIrajI gita che. lAkAmAM TIkA thavAneA saMbhava hAvAthI teo paNa dIkSA ApavAne yeAgya nathI. 1 , khauddha bhikSusaMdhamAM praverA karavA mATe jAti bilakula ADe AvatI nathI. mANusanAM karmAM niMgha hoya tA te tene cheADI devAM paDe che, paNa tethI te dIkSAne mATe ayeAgya gaNAtA nathI. ahiMdunA hiMdu samAjamAM praveza ema hAvAM chatAM bauddha ane jaina e banne saMpradAyAe parakIya leAkAne hiMdu samAjamAM dAkhala karI levAnuM mahattvanuM kArya karyuM. zrIka, zaka, dRzyu, mAlava, gurjara, ityAdi bahAranI jAtie hiMdustAnamAM vI, ane A e dharmAMnAM mahAdrArA vaDe temaNe hiMdu samAjamAM 1. pravacanasAreAdhAra, dvAra 107. A utArA munizrI jinavijayajIe kADhI ApyA, e mATe temane! AbhAra mAnu chuM. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtibheda 245 praveza karyAM. pahelAM A leAkeA jaina ke yuddha thaI jatA, ane pachI icchA mujaba brAhmaNa, kSatriya ke vaizya banatA. eka ja kuTuMbanA eka bhAinI saMtatie kSatriyatva, ane khIjA bhAinI saMtatie brAhmaNatva svIkAryAnA dAkhalA maLI AvyA che.2 aspRzyatAnuM pariNAma A rIte vijetAe hiMdu samAjamAM bhaLI gayA, tApaNu aspRzyeAnI paristhiti sudharI nahiM. jaina ane bauddha zramaNA temanA viSe bedarakAra rahyA. ane pariNAme dahADe dahADe, aspRzyA viSenA tiraskAra vadhatA thayA; temanA upara niSkAraNa julama thavA lAgyA. ane AnuM pariNAma dhIre dhIre AkhA samAjane ane khuda jeteAte ane bauddhone paNa bhAgavavuM paDayuM. jAtibheda vadhu majabUta thatA gayA, tema jeteA ane bauddho badhI jAtionI bhikSAneA svIkAra kare che, e kAraNathI teo nidha gaNAvA lAgyA. jaina saMghamAM aspRzyane levAnI manAI hatI, tema chatAM, phlone letA hatA ema lAge che. bauddha saMdhamAM te! chevaTa lagI jAtibhedane mATe sthAna na hatuM, paNa samAjamAM jAtibhedanuM jora vadhyuM ane brAhmaNeAne mATe zakanI vArtA jevI vArtAe racIne leAkapriya purANemAM ghusADI devAnuM zakaya banyuM. dhIre dhIre bauddha zramaNA bilakula naSTa thayA, ane jaita zramaNA jematema jIva khacAvIne TakI rahyA ! temane hAthe samAjazuddhinuM kAI paNa mahAna kArya thavA pAmyuM nahi. bhikSusaMdhe bIjA dezeAmAM karelu kArya hiMdustAnamAM bauddha bhikSusaMdha jAtibhedanI sAme TakI zakyo nahi, paNu aMhAranA dezAmAM teNe ghaNuM mahAna kAma karyuM. eka 2. A viSe Dr. D. R. Bhandarkarne Indian Antiquary, Vol. 40, January 1911, P.P. 7-87mAM prasiddha thaele The Foreign Elements in the Indian Population e lekha jove. khAsa karIne rR. 35-36ne majakUra jarUra vAMcavA. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 bhagavAna buddha samaya evA hatA, jyAre siMhaladvIpa, pUrvamAM brahmadezathI cheka jApAna sudhI pradeza ane uttaramAM tikheTa, maMgAliyA vagere deza,--e badhI jagyAe bauddhasaMdhe bahujanasamAjane susaMskRta karI mUkayo. uttaramAM himAlaya uparathI ane dakSiNa tathA pUrvamAM samudramAM pravAsa karIne aneka bhikSuoe bauddha saMskRtinA vAvaTA A badhA dezA para pharakAvyA. tenuM kAraNa upara ApelA buddhanA upadezamAM che. yuddhe jAtibhedane saheja paNa sthAna ApyuM heta tA tenA anuyAyI bhikSuoe mleccha gaNAtA dezomAM pharI karIne bauddha dharmanA prasAra karI zakayA na hota. jAtibhedane lIdhe ApaNane nukasAna thayuM, paNa pUrva eziyA khaMDane tA kAyadA ja thayA, ema kahevuM paDe che! Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMsAhAra bhagavAna buddhane mAMsAhAra parinirvANane divase bhagavAna buddhe cuMda luhArane ghera DukkaranuM mAMsa khAdhuM, ane AjakAlanA bauddha bhikSuo ochAvattA pramANamAM mAMsAhAra kare che; tethI e prazna upasthita thAya che ke, ahisAne parama dharma mAnavAvALA buddhanuM ane tenA anuyAyIonuM A vartana kSamya gaNAya kharuM? A praznanI carcA karavI yogya lAge che. buddha parinirvANane divase je padArtha khAdhe, tenuM nAma sUkaramadava' hatuM. e zabada para bughoSAcAryanI TIkA nIce mujaba che - sUkaramahavaM ti nAtitaruNassa nAtijiNNassa eka jehaka. sUkarassa pvttmNsN| taM kira muTuM ceva siniddhaM ca hoti / taM paTiyAdApetvA sAdhukaM pacApetvA ti attho| pake bhaNanti, sUkaramaddavaM ti pana muduodanassa paJcagorasayUsapAcanavidhAnassa nAmametaM, yathA gavapAnaM nAma pAkanAmaM ti| keci bhaNanti sUkaramahavaM nAma rasAyanavidhi, taM pana rasAyanatthe Agacchati, taM cundena bhagavato parinibbAnaM na bhaveyyA ti rasAyanaM paTiyantaM ti" sUkaramadava eTale bahu juvAna nahi, ke bahu vRddha nahi, paNa je tadana nAnA baccAthI umaramAM moTuM che, evA DukkaranuM rAMdheluM Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 bhagavAna buddha mAMsa. te mRdu ane snigdha hoya che. tene taiyAra karavuM ene artha, sArI rIte sIjhavavuM evo samajo. keTalAka kahe che, paMcagorasathI taiyAra karelA mRdu annanuM e nAma che, jevI rIte gavapAna e eka viziSTa prakAranA pavAsanuM nAma che. koI kahe che, sukaramaddava nAmanuM rasAyana hatuM. rasAyananA arthamAM te zabdano upayoga karavAmAM Ave che. bhagavAnanuM parinirvANa na thAya eTalA khAtara cuM de te bhagavAnane ApyuM.' A TIkAmAM sUkaramaddava zabdano mukhya artha sUkaramAMsa e ja karavAmAM AvyA che, te paNa te artha barAbara hatuM evI buddhagheSAcAryane khAtarI na hatI. kAraNake te samayamAM A zabdanA bIjA be artha karavAmAM AvatAM hatAM. A uparAMta be bhinna artha udAnaadrakathAmAM maLe che. te A pramANe ___"keci pana sUkaramahavaM ti na sUkaramaMsaM, sUkarehi mahitavaMsakaLoroti vadanti / aje sukarehi mahitapadese jAtaM ahicchattakaM ti|" kAI kahe che, ke sUkaramaddava eTale DukkaranuM mAMsa nahi. Dukkaroe paga nIce kacaDelA vAMsanA phaNagAne sUkaramaddava kahe che. bIjAo kahe che, sUkaramaddava eTale DukkaronA paga nIce kacaDAyelI jamInamAM Ugele aLabo." A rIte sUkamiva zabdanA arthanI bAbatamAM ghaNA matabheda che. tema chatAM bhagavAna buddha sUkaramAMsa khAtA hatA evo AdhAra aMguttaranikAyanA paMcakanipAtamAM maLe che. ucca gahapati kahe che- ___ "manApaM me bhante saMpannavarasUkaramaMsaM, taM me bhagavA paTiggaNhAtu anakampaM upAdAyA ti| paTiggahesi bhagavA anukampaM upAdAyA ti / " - "he bhadanta, uttama DukkaranuM sArI peThe sIjhavIne taiyAra kareluM A mAMsa che, te mArI upara kRpA karIne bhagavAne levuM. bhagavAne kRpA karIne te mAMsa lIdhuM." Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMsAhAra -248 jainazramaNAne mAMsAhAra bIjA zramaNa saMpradAyamAM je bhAre tapasvIo hatA temAM mukhyata: jenI gaNanA thAya che. ema chatAM jaina saMpradAyanA zramaNo mAMsAhAra karatA hatA evuM AcArAMgasUtranA nIcenA utArA parathI mAze. se bhikkhU vA bhikkhuNI vA sejjaM puNa jANejjA bahuaTThiyaM bhaMsaM vA, maccha vA bahukaMTakaM, asmi khalu paDi. gAhitaMsi appe siyA bhoyaNajAe bahuujjhiyadhammie / tahappagAraM bahuaTTiyaM vA masaM, macchaM vA bahukaMTakaM, lAvi saMte No pddigaahejaa| se bhikkhU vA bhikkhuNI vA gAhA: vaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviDhe samANe paro bahuahieNa maMseNa maccheNa uvaNimaMtejjA, AusaMto samaNA abhikakhaMsi bahuaTThiyaM maMsaM paDigAhettae ? eyappagAraM NigdhosaM socA Nisamma se puvvameva AloejjA, Ausotti vA bhaiNItti vA No khalu bhe kappai bahuadviyaM maMsaM paDigAhettae, abhikaMkhasi se dAuM jAvaiyaM tAvaivaM poggalaM dalayAhi mA atttthyaaii| se sevaM vadaMtassa paro tamiha Tu aMtopaDiggahagaMsi bahuaThThiyaM bhaMsaM paribhAettA Niha? dala ejjA, tahappagAraM paDiggahaNaM parahatthaMsi vA parapAyasi vA aphAsuyaM aNesaNijjaM lAme vi saMte No paDigAhejjA / se Ahacca paDigAhie siyA taM Nohitti vaejjA, aNovatti vapajjA / se ttamAyAya egaMtamavakkabhejjA / avakamettA aheArAmaMsi vA aheuvaslayaMsi vA appaMDae jAva saMtANae maMsarga macchagaM bhoccA aTThiyAI kaMTara gahAya se ttamAyAe pgNtmvNkmejaa| abakkamettA ahejjhAmathaMDilaMsi vA ahirAsiMsi vA kihirAsisi bA tusarAsisi bA gomayarAsili vA aNNayaraMsi vA tahappagAraMsi. thaMDilaMsi paDilehiya paDilehiya Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 bhagavAna buddha pamajjiya pamajjiya tao saMjayAmeva pamanjiya pamajjiya pari vaijJAA" pharIthI te bhikSu athavA te bhikSaNa ghaNuM hADakAM heya tevuM mAMsa athavA ghaNA kAMTA hoya tevI mAchalI maLaze te jANaze ke temAM khAvAne padArtha ocho che ane nAkhI devAne vadhAre che. AvI jAtanuM ghaNuM hADakAMvALuM mAMsa ane ghaNuM kAMTAvALI mAchalI maLe te teNe tene svIkAra karavo nahi. te bhikSa athavA te bhikSuNa gRhasthane ghera gayo ke gaI hoya tyAre je cahastha kahe, "AyuSmAna zramaNa A ghaNAM hADakAMvALuM mAMsa levAnI tArI IcchA che?' evI jAtanuM bhASaNa sAMbhaLyA pahelAM ja teNe kahevuM, AyuSyamAna athavA (bahena hoya te) bhagini, A ghaNuM hADakAMvALuM mAMsa levuM mAre mATe ucita nathI. tArI IcchA hoya te mane phakta mAMsa Apaje, hADakAM na ApIza. ema kahyA chatAM paNa je te gRhastha AgrahapUrvaka ApavA mAMDe to te ayogya samajIne levuM nahi, te pAtramAM nAkhe che te eka bAjAe laI javuM ane ArAmamAM ke upAzrayamAM prANIonAM DAM ghaNAM ochAM hoya evI jagyAe besIne mAMsa ane mAchalI vINIne khAvAM ane hADakAM ane kAMTA laIne eka bAjue javuM. tyAM jaIne bALelI jamIna para, hADakAMnA DhagalA para, kATa caDhelA leDhAnA junA TukaDAonA DhagalA para, kuzkInA DhagalA para, sukAelA chANanA DhagalA para athavA evI ja jAtanA bIjA sthaMDila para (UMcI jagyApara) jagyA sArI rIte sApha karIne te hADakAM athavA te kAMTA saMyamapUrvaka te jagyAe mUkI devAM.' * Ane ja anuvAda dazavaizAlika sUtranI nIcenI gAthAmAM saMkSepathI A che- bahu adviyaM puggalaM aNimisaM vA bahukaTayaM / acchiyaM tiMduyaM billaM ucchukhaNDa va siNvliN|| Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMsAhAra 51 appe siA bhoaNajjAe, bahuujjhiya dhammiyaM / ditiaM paDiAikkhe na me kappaI tArisaM // " ghaNAM hADakAMvALuM mAMsa, ghaNA kAMTAvALI mAchalI, asthivRkSanuM phaLa, khIla, zeraDI, samaDI ( zAmalI) ityAdi jAtanA padAthaeN --jemAM khAvAneA bhAga che, ane phekI devAnA bhAga vadhAre --vALuM bhAjana ApanAra strIne, te mAre mATe yeAgya nathI ema kahIne, pratibaMdha karavA.' mAMsAhAranI bAbatamAM prasiddha jaina sAdhuonA mata gujarAta vidyApIThanI purAtattva maMdira nAmanI zAkhA hatI. tenuM ' purAtattva ' nAmanuM traimAsika nIkaLatuM hatuM. A traimAsikanA 1925nI sAlanA eka aMkamAM meM A prakaraNanA jevA ja eka lekha lakhyA, ane temAM A me utArA ApavAmAM AvyA. A utArAo me. zeAdhI kADhavAM hatA ema nathI. mAMsAhAra viSe carcA cAlI tyAre prasiddha jaina paMDitAe ja te mane batAvyA. ane tene meM mArA lekhamAM upayAga karyAM. A lekha prasiddha thayA pachI amadAvAdanAM jaina leAkeAmAM ghaNA khaLabhaLATa thayeA. temanA dharmAMtA huM uccheda karavA mAguM cheM, evI phariyAdA purAtattvamadiranA saMcAlakA pAse AvI. saMcAlakrAe sIdhe ja e phariyAdAne parihAra karyo. mane tenI kazI takalIpha paDI nahi. te vakhate vayA sthAnakavAsI sAdhu gulAbacaMda ane temanA prasiddha zatAvadhAnI ziSya ratanacaMda amadAvAdamAM rahetA hatA. eka jaina paMDitanI sAthe huM temanA darzane gayA. sAMjane samaya hatA, ane jaina sAdhue peAtAnI pAse dIvA rAkhatA nahi hAvAthI e e sAdhuonA caherAo mane spaSTa dekhAtA na hatA. mArI sAthenA jaina paMDite ratanacaMda svAmI sAthe mArI oLakhANa karAvI tyAre temaNe kahyuM " tamArI kIrti me sAMbhaLI che, paNa tame amArA Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 bhagavAna buddha prAcIna sAdhuo mAMsAhAra karatA hatA ema lakhIne amArA dharma para prahAra karyo, e yogya nathI." e kahyuM, "bauddha ane jaina e be ja zramasaMpradAyo Aje hastI dharAve che, ane temanA viSe mArA manamAM keTale prema che, te A tamArI sAthe AvelA) paMDitone ja pUche. paNa saMzodhananI bAbatamAM zraddhA, bhakti ane prema ADe nahi AvavA joIe. satyakathanathI koI paNa saMpradAyane nukasAna thaze evuM mane lAgatuM nathI. ane satyArtha prakAzita karavo e saMzAdhakanuM kartavya che ema huM mAnuM chuM." - vRddha gulAbacaMda sAdhu thoDe dUra beThA hatA, tyAMthI ja temaNe pitAnA ziSyane kahyuM, "A gRhastha be utArAono je artha karyo, te ja barAbara che; Adhunika TIkAkAroe karelA artha barAbara nathI. A be utArAo uparAMta bIjI ghaNI jagyAe jaina sAdhuo mAMsAhAra karatA hatA evA AdhAra maLe che." ema kahIne temaNe jene sUtronA utArAo bolavAnI zarUAta karI. paNa temanA vidvAna ziSya viSayAMtara karIne A saMvAda paDato mukAvyA. temanA gurue batAvelA AdhAra kayA e meM pUchavuM nahi-tema karavuM ane megya lAgyuM nahi. - mahAvIra svAmInA mAMsAhAra viSe vAda khuda mahAvIra svAmI mAMsAhAra karatA hatA e viSe sabaLa purAvo hamaNAM pragaTa thayo che. "prasthAna' mAsikanA gayA kArtika mAsanA aMkamAM (saMvata 1995, varSa 14muM, aMka pahelo ) zrI gopALadAsa jIvAbhAI paTele "zrI mahAvIra svAmIne mAMsAhAra' nAmane lekha prasiddha karyo che. temAMnI A viSayane lAgu paDatI mAhitI ahIM saMkSepamAM ApuM chuM. mahAvIra svAmI zrAvati nagarImAM rahetA hatA. makkhali ge sAla paNa tyAM jaI pahoMce, ane teo banne ekabIjAnA Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMsAhAra 253 jinatva upara kaDaka TIkA karavA mAMDyA. pariNAme gasAle mahAvIra svAmIne zApa Apyo, ke mArA tapobalathI te cha mahinAne aMte pittajvarathI maraNa pAmIza. mahAvIra svAmIe tene sAmo zApa Apyo ke tuM sAtamI rAte pittajavarathI pIDita thaIne maraNa pAmIza. te mujaba gosAla sAtamI rAte maraNa pAmyo. paNa tenA prabhAvathI mahAvIra svAmIne bhAre baLatarA zarU thaI ane lohInA jhADA zarU thayA. te vakhate mahAvIra svAmIe siha nAmanA pitAne ziSyane kahyuM, "tuM meMdrika gAmamAM revatI nAmanI bAI pAse jaje. teNe mAre mATe be kabUtara rAMdhI rAkhyAM che. tenI mAre jarUra nathI. tuM tene kaheje ke, gaI kAle bilADIe mArelI maraghInuM mAMsa te taiyAra karyuM che te mane Apa." zrI gopALadAse mULa bhagavatI sUtrane utAre pitAnA lekhamAM Apyo nathI, te ahIM Apa yogya thaze- "taM gacchaha NaM tuma sIhA, meMDhiyagAma nagaraM revatIe gAhAvatiNIpa gihe tattha NaM revatIe gAhAvatiNIe marma aTThAe duve kaboyasarIrA uvakkhaDiyA, tehiM no aho / asthi se anna pAriyAsie majjArakaDae kukkuDamasae ta AharAhi eeNaM aho|" jene ardhamAgadhInuM thoDuMghaNuM paNa jJAna che te A utAro taTasthatAthI vAMcaze te te kaheze ke zrI gopALadAse karelo artha barAbara che. paNa Aje zrI gopALadAsanI sAme aneka jaina paMDitoe kaDaka TIkA calAvI che! boddha ane jaina zramaNanA mAMsAhAramAM pharaka mAMsAhAranI bAbatamAM jaina ane bauddhone vAda kevI * eTale 1938mAM. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 bhagavAna buddha jAtanA hatA tene vicAra karIe, tepaNu zrI geApALadAsanuM ja kahevuM barAbara che, ema sAbita thAya che. vaizAlIne siMha senApati nixthenA upAsaka hatA evA ullekha AThamA prakaraNamAM AthyA ja che. buddhanA upadeza sAMbhaLIne te muddA upAsaka thayA ane teNe yuddhane ane bhikSusaMdhane peAtAne ghera AmaMtraNa ApIne AdarapUrvaka temanuM saMtapaNu karyuM. paNa nimra thAne A vAta gamI nahi. temaNe vaizAlI nagarImAM evI vAta phelAvI ke siMhe mATuM pazu mArIne gAtamane ane bhikSusaMdhane mijakhAnI ApI. ane gAtamane A vAtanI khabara hovA chatAM siMhe ApelA bhAjanane temaNe svIkAra karyAM ! A khabara eka sajjane jaI te dhIre rahIne siddhane kahI, tyAre te meklyA " AmAM kaze! artha nathI. yuddhanI nAlesa karavAmAM nithai AnaMda mAne che. paNa jANI joI ne mijabAnI mATe prANInI hiMsA karuM e taddana asaMbhavatIya che.'' evI ja jAtanA khIjo eka tArA jijhanikAyanA (55 mA) jIvakasuttamAM jaDe che, te nIce mujaba-- eka vakhata bhagavAna buddha rAgRha AgaLa vaka kaumArabhRtyanA AmravanamAM rahetA hatA, tyAre jIvaka kaumArabhraya bhagavAnanI pAse AvyA ane bhagavAnane abhivAdana karIne eka bAjue beThe| ane elseA, hai bhadanta, Apane mATe prANI mArIne taiyAra kareluM anna Apa khAe che. evA ApanI upara AApa karavAmAM Ave che, te sAcA che? '' bhagavAne kahyuM, " A AreApa taddana khATA che. ApaNe peAtAne mATe mAreluM prANI ApaNe joIe, sAMbhaLIe ke ApaNane tevI zaMkA Ave, tA te anna niSiddha che, ema huM kahuM chuM. A parathI. jenA yudda upara kevI jAtane Aropa karatA te jaNAI Ave che. bhagavAna buddhane AmaMtraNa ApIne kAI mAMsAhAra ,, Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 mAMsAhAra Ape tyAre jeno kahetA ke zramaNa gotamane mATe pazu mArIne taiyAra kareluM (vivAre) mAMsa te khAya che ! pote jena sAdhu koInuM AmaMtraNa svIkAratA ja nahotA. rastAmAM maLelI bhikSA letA ane temAM maLeluM mAMsa khAtA. keTalAka tapasvIo mAMsAhAra vajya karatA buddhanA samayanA keTalAka tapasvIo mAMsAhArane niSiddha gaNatA. temAMnA eka tapasvIne ane kAzyapa buddhano saMvAda suttanipAtamAM (14mA) AmagaMdha suttamAM maLe che. te sattane anuvAda nIce mujaba* 1. (tiSya tApasa)-zyAmaka, ciMgUlaka, cInaka, vRkSanAM pAMdaDAM, kaMdamULa ane phaLe dharmAnusAra maLe tenA upara upajIvikA calAvavAvALA leke jazokhanI cIje mATe ja bolatA nathI. 2. he kAzyapa, bIjAe ApelA asala jAtanA ane sAdI rIte rAMdhelA cokhAnuM sarasa ane uttama anna svIkAravAvALo tuM AmagaMdha ( amedhya padArtha) khAya che! 3. he brahmabaMdhu, paMkhInA mAMsathI mizrita cokhAnuM anna tuM khAya che, ane potAne AmagaMdha yogya nathI ema kahe che! tethI he kAzyapa huM tane pUchuM chuM, ke tAre AmagaMdha kaI jAtane che? 4. (kAzyapa buddha)-prANaghAta, vadha, cheda, baMdhana, corI, asatya bhASaNa, chetarapiDI, taphaDAvavuM, jAraNamAraNAdikene abhyAsa ane vyabhicAra; e Amagadha che, mAMsajana nahi. 5. jemane strIonI bAbatamAM saMyama nathI, jeo jivAlolupa, azucikamaMmizrita, nAstika, viSama ane duvinIta che, temanuM karma Amagadha che, mAMsa bhajana nahi. 6. jeo rUkSa, dAruNa, cADI khAvAvALA, mitradrohI, nirdaya * A Ama gaMdha suttanA upadezanI sarakhAmaNI khristanA nIce ApelA vacana sAthe karavI. "je moDhAmAM jAya che, tethI mANasa bhraSTa thato nathI; paNa je moDhAmAMthI nIkaLe che, tethI te bhraSTa thAya che." (methya 15-11). Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 bhagavAna buddha atimAnI, kRpaNa heI kaIne kazuM ApatA nathI, temanuM kAma AmagaMdha che; mosabhojana nahi. 7. krodha, mada, kaThoratA, virodha, mAyA, IrSyA, vRthA baDabaDa, mAnAtimAna, ane durjananI saMgati e Amagadha che; mAMsabhajana nahi. 8. pApI, devuM DubADavAvALA, cADI khAvAvALA, lAMca lenAra juThThA adhikArIo, je narAdhama IhalokamAM kamaSa (pApa) utpanna kare che, e badhAnuM karma AmagaMdha che; mAMsabhojana nahi. 9. jemane prANIo mATe dayA nathI, je bIjAone lUMTIne du:kha Ape che, jeo duSTa, bhayAnaka gALo ApavAvALA ane anAdara karavAvALA che, temanuM karma AmagaMdha kahevAya; mAMsAjana nahi. 10. jeo AvAM karmomAM Asakta thayA che, virodha kare che, ghAta kare che, ane haMmezA evA karmo kare che ke jethI paralokamAM aMdhakAramAM jaIne paga UMcA ane mAthuM nIcuM karIne narakamAM paDe che. (temanuM karma ) AmagaMdha che; mAMsabhojana nahi. 11. matsyamAM sane AhAra mUkI de, nAgA rahevuM, muMDana . karavuM, jaTA vadhAravI, rAkha copaDavI, kharabacaDuM haraNanuM cAmaDuM paheravuM, agnihotranI upAsanA karavI, athavA ilekanI bIjI vividha tapazcaryAo karavI, maMtrAhutio ApavI, yajJa ane zItoSNa sevana vaDe tapa karavuM-A cIje kuzaMkAonI pAra nahi gayelA mANasane pAvana karI zakatI nathI. 12. indriyo para saMyama rAkhI ane temane oLakhIne vartavAvALe, dharmasthita, Arjava ane mArdavamAM saMtoSa mAnavAvALo, saMgAtIta - ane jenuM du:kha nAza pAmyuM che, evo dhIra puruSa daSTa ane zruta padArthomAM baddha thatuM nathI. 13. A artha bhagavAne karI pharI prakAzita karyo. ane pelA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMsAhAra 257 maMtrapArage (brAhmaNa tApase ) te jANuM lIdhe. A artha te nirAmagaMdha, anAsakta, ane adamya munie ramyagAthAo vaDe prakAzita karyo. 14. nirAmagaMdha ane badhAM duHkhone nAza karavAvALuM buddhane e subhASita vacana sAMbhaLIne te ( tapasvI) namratAthI tathAgatane page lAgyuM, ane teNe tyAM ja pravrajyA lIdhI. zramaNae kareluM mAMsAhAranuM samarthana A sutta ghaNuM prAcIna che, paNa te khAsa kAzyapa buddha upaderyuM hatuM ema mAnavAne sabaLa purAvo nathI. buddhanA samayanA bhikSuo mAMsAhAranuM samarthana A rIte karatA hatA, eTale ja eno artha samajavAne che. A suttamAM tapazcaryAne nirarthaka gaNuM che. A vicAra jaina zramane gaLe na Utaryo heta, kAraNa ke teo vAraMvAra tapazcaryA karatA hatA. tepaNa mAMsAhAranuM samarthana temaNe A ja rIte karyuM hota. kAraNa ke teo pUrvakAlIna tapasvIonI jema jaMgalanAM phaLaphUlo para upajIvikA na calAvatAM, lekAe ApelI bhikSA para nirbhara rahetA hatA; ane te samayamAM nirmAsamasya bhikSA maLavI azakya hatI. brAhmaNo yajJamAM hajAre prANuonI hatyA karIne temanuM mAMsa AsapAsanA lokomAM vaheMcI ApatA. gAmaDAMnAM leke devatAone prANuonuM balidAna ApI temanuM mAMsa khAtAM. A uparAMta, kasAIo bharabajAramAM gAyane mArIne tenuM mAMsa vecavA besatA. AvI paristhitimAM rAMdhelA annanI bhikSApara AdhAra rAkhatA zramaNone mAMsa vinAnI bhikSA maLavI kevI rIte zakya hatI ? * jenonA mata mujaba pRthvIkAya, apakAya, vAyukAya, agnikAya, vanaspatikAya ane trasakAya, evA che jIvabheda che. (pR. 208 ) pRthvIkAya eTale pRvIparamANu. tevI ja rIte jala, vAyu ane agni emanA paramANuo sajIva che. vanaspatikAya eTale vRkSAdika vanaspati. te sajIva 17 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 bhagavAna buddha che e kahevAnI jarUra nathI ja. trasakAya eTale jIvajaMtuothI mAMDIne TheTha hAthI sudhInA badhAM nAnAMmoTAM prANIo. A che kAyAmAMnA kaI paNa prANIonI hiMsA karavI e pApa che ema jaina zramaNa samaje che. tethI teo rAtre battI saLagAvatA nahi, ThaMDuM pANI pitA nahi, ane pRthvI paramANu Adine saMhAra na thAya enI saMbhALa rAkhatA. paNa jaina upAsake khetara kheDatA, anAja vAvatA ane te sIjhavIne anna taiyAra karatA. A kRtyamAM pRthvI, apa, teja, vAyu, vanaspati ane traNa e chae prakAranA jIvono saMhAra thate. jamIna khetI vakhate pRthvI paramANu naSTa thAya che ja ema nathI, paNa nAnAmoTA aneka jIva marI jAya che. anAja sIjhavavAmAM vanaspatikAya, apakAya, agnikAya, vAyukAya-e badhAM prANIone nAza thAya che. ema chatAM te annanI bhikSA jaina sAdhuo le ja che, te pachI kAI jaina upAsake taiyAra karelI mAMsabhakSA levAmAM prAcIna zramaNone zuM vAMdho hoI zake? ane te kRtyanuM samarthana temaNe AmagaMdhasattanI rIte ja na karyuM hota ? - gomAMsAhAranI sAme caLavaLa have mAMsAhAranI sAmenI caLavaLa zI rIte zarU thaI e viSe TUMkAmAM vicAra karIe. sauthI pahelAM ge mAMsAhAranA niSedhamAM bauddhoe caLavaLa zarU karI devI joIe. navamA prakaraNamAM gAyanI yogyatA darzAvanAra brAhmaNa-dhamikasuttanI be gAthAo ApI che. te uparAMta A gAthAo juo. .. na pAdA na visANena nAssu hiMsanti kenaci / . gAvo eLakasamAnA soratA kumbhadUhanA / tA visANe gahetvAna rAjA satthena dhAtathi // tato ca devA pitaga indo asurrkkhlaa| adhammo iti pakkanduM yaM satthaM nipatI gave // Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMsAhAra 25Te gheTAM jevI namra ane ghaDe bharIne dUdha ApavAvALI gAyo pagathI, zigaDAthI athavA bIjA koI paNa avayavathI koInI paNa hiMsA karatI nathI. temane (brAhmaNonA kahevAthI) IvAku rAjAe ziMgaDAM pakaDIne mArI nAkhI. gAyo para zastraprahAra thavAthI devo, pitara, Indra, asuro, ane rAkSaso A adharma thayo evo. Akroza karavA lAgyA !" brAhmaNoe lAMbo vakhata gomAMsa choDayuM nahi - bauddhonA ane jenonA prayatnathI gomAMsAhArane niSedha thavA mAMDyo, to paNa brAhmaNa lekamAM tene niSedha thatAM ghaNAM saikAo vItI gayAM. pahelAM yajJa mATe dIkSA lIdhelA mANase gomAMsa bhakSaNa karavuM nahi, evo eka paryAya nIkaLyo. - "sa dhenvai cAnaDuhazca nAznIyAt / dhenvanaDuhau vA'idai sarva vibhRtaste devA abruvan dhenvanaDuhau vA'idaM sarva bibhRto hanta yadanyeSAM vayasAM vIrya taddhanvanaDuyordadhAmeti......tasmAddhanvanaDuhayonazniIyAt tadu hovAca yAjJavalakyo'znAmyevAhaM mAM revatatiA " gAyo ane baLada khAvAM na joIe. gAya ane baLada badhuM dhAraNa kare che. te deva bolyA, gAyo ane baLada badhuM dhAraNa kare che, tethI bIjI jAtinA pazuonuM vIrya gAya ane baLademAM nAkhIetethI gAyo ane baLada nahi khAvA joIe. paNa yAjJavalkaya kahe che, zarIranuM mAMsa vadhe che, tethI huM (A mAMsa) khAIza ja." | (zatapatha brAhmaNa 3/1/2/21) A vAda yajJazALAne lagato ja hato. keTalAkeAnuM evuM kahevuM che hatuM, ke dIkSite yajJazALAmAM praveza karyA pachI gomAMsa khAvuM nahi. paNa yAjJavalkayane A kabUla nahotuM. zarIra puSTa thAya che, tethI te gomAMsa choDavA taiyAra na hato. anya prasaMgoe gomAMsAhAra karavAnI bAbatamAM brAhmaNomAM matabheda hato ja nahi. eTaluM ja nahi, paNa Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 bhagavAna buddha kaI khAsa pratiSThita mahemAna Ave tyAre moTo baLada mArIne tene AdarasatkAra karavAnI paddhati ghaNuM prasiddha hatI. phakta gautamasUtrakAre gomAMsAhArano niSedha karyo che. chatAM tene paNa madhuparkavidhi gamata hovo joIe. brAhmaNomAM A vidhi bhavabhUtinA kALa sudhI kyAMka kyAMka cAlu hatI evuM jaNAya che. uttararAmacaritanA cothA aMkanA AraMbhamAM saudhAtaka ane daMDAyana e bene saMvAda che. temAMne cheDo bhAga A rahyo-- saudhAtaki-kema vasiSTa daMDAyana-pachI zuM? sau-mane lAgyuM hatuM, ke e kaI vAgha jevo hovo joIe. da -zuM kahe che! sau-teNe AvatAnI sAthe pelI bicArI ApaNI kapilA vAchaDI jetajotAmAM peTamAM nAkhI dIdhI. da-madhuparkavidhi mAMsa sAthe ja thavo joIe, e dharma, zAstranI AjJAne mAna ApIne gRhastha kAI zrotriya mahemAna Ave tyAre vAcharaDI ke moTe baLada mArIne tenuM mAMsa rAdhe che, kAraNa ke dharmasUtrakAroe tevo ja upadeza karyo che. bhavabhUtine samaya sAtamA saikAmAM gaNAya che. te vakhate AjanI jema gomAMsabhakSaNane atyaMta niSedha heta te vasiSTha vAcharaDI khAI nAkhyAno ullekha bhavabhUti pitAnA nATakamAM na karI zakyo hota. Aje A saMvAda nATakamAM mUkIe te te nATaka hiMdu samAjane kevuMka gamaze? prANavadhanI viruddha azokano pracAra * prANIhiMsAnI sAme pracAra karavAvALo pahelo aitihAsika rAjA azoka hatA. tene pahele ja zilAlekha nIce mujaba che - "A dharmalipi devonA priya priyadarzI rAjAe lakhAvI che. A rAjyamAM koI paNa prANIne mArIne homahavana karavA nahi ane :, gAze ? Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMsAhAra meLo bharavo nahi, kAraNa ke meLAomAM devonA priya priyadarzI 'jAne ghaNuM ja dekhAya che. amuka meLAo devanA priya prayadarzI rAjAne game che. pahelAM priyadarzI rAjAnI pAThazALAmAM jAre prANIo marAtAM hatAM, paNa jyAre A dharmalekha lakhAye, vArathI be mera ane eka mRga ema traNa ja prANuo marAya che. temAM mRga dararoja marAte nathI, ane bhaviSyamAM A traNa rANIo paNa mAravAmAM nahi Ave.' A lekhamAM azoke gAyo ane baLadone ullekha karyo nathI, te uparathI evuM anumAna thAya che, ke brAhmaNetara variSTha jAtiomAM te samaye gomAMsAhAra lagabhaga baMdha ja paDayo hato, eTaluM ja nahi paNa azake khorAka mATe paNa koI paNa prANInI hatyA karavI nahi evo pracAra calAvyo. samAja zabdane anuvAda meM meLe zabdathI karyo che. e zabda taddana barAbara nathI, topaNa sAmAnyataH baMdhabesato che. AjakAla mahArASTramAM jevI jAtrAo bharAya che, athavA uttara hiMdustAnamAM meLAo thAya che, tevI ja jAtanA samAja azokanA samayamAM thatA hovA joIe. temAM devatAone prANuonuM balidAna ApIne meTo utsava karavAvALA samAja azokane gamatA na hatA. jemAM prANunuM balidAna thatuM na hatuM evA meLAo bharavAmAM azokane vAMdho na hato. yajJamAM zuM, ke meLAmAM zuM, prANIonuM balidAna thavA na devuM enA upara ja eno mukhya bhAra hato. ApaNA pUrvaje nirmAsabhakSI nahetA hamaNAM hamaNAM yajJayAga baMdha paDavA jevA ja thayA che. paNa meLAonI aMdara hajI paNa aneka jagyAe balidAna ApavAnI prathA cAlu che. to paNa bIjA koI paNa deza karatAM hiMdustAnanA loko vadhu pramANamAM nirmAsAhArI che. Ane mATe jaina ane bauddhone dhamapracAra ja javAbadAra che emAM zaMkA nathI. paNa Aje ApaNe Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 bhagavAna bu zAkAhArI chIe tethI ApaNA pUrvajo paNa zAkAhArI hatA, e kahevuM e hakIkatathI vegaLu che. cInamAM DukkaranuM mahattva che ). have khAsa DukkaranA mAMsa viSe e zabdo lakhavA yeAgya lA che. prAcIna samayathI cInI lekA Dukkarane saMpattinuM lakSaNa gAM che. temanI lipi AkAracihnonI banelI che ( te citralipi kahevA A cihnonA mizraNathI judA judA zabda banAvI zakAya dA. ta., mANasanuM cihna dorIne tenA upara taravAranuM cihna doryu hAya tA tene azura thAya che. dharatI AkRtinI nIce bALaka cihna kADhIe teA tenA artha akSara, strInI e AkRti derI teA tenA artha jhaDA, ane DukkaranuM cihna ArIe teA tenA a saMpatti thAya che. tethI dharamAM Dukkara hAvuM e saMpattinuM lakSaNa che evuM prAcIna cInI leAkeA mAnatA; ane atyAre paNa cInamAM Dukkara teTaluM ja mahattva dharAve che. prAcIna hiMdu Dukkarane saMpattinA bhAga gaNatA hiMdustAnamAM Dukkarane eTaluM badhu mahattva maLyuM nahi. tApa te saMpattine eka bhAga che ema teA gaNAtuM ja hatuM. ariyapariyesana suttamAM (majijhamaniAya 26) aihika saMpattinI aniyatA varNavI che, te A pramANe: " kiMca bhikkha jAtidhammaM ? puttabhariyaM bhikkhave jAtidhammaM / dAsodAsaM ajeLa kaM kukkuTaskaraM ... httigvaassyava jJAtapannata jJAtidharmAM / ' ,, eTale hAthIe, gAyA, gheADA vagere saMpattimAM ja maraghAM ane DukkarA e ene! paNa samAveza thatA hatA. evuM hovA chatAM DukkaranA mAMsa mATe ATalA badhA tiraskAra kayAMthI utpanna thayA ? yajJayAgamAM marAtA prANIomAM Dukkarane ullekha pAli sAhityamAM jaDate nathI. tethI buddhanA samayamAM A prANI amedhya heAvuM joIe. paNa te ... ... Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMsAhAra 263 abhakSya hatuM e mATe koI AdhAra maLatuM nathI. tevuM hota to kSatriyonA gharanI saMpattimAM teno samAveza na thayo hota. sUkaramAMsane niSedha pahelavahelAM dharmasUtramAM maLe che. 1 ane pachI tene ja anuvAda manusmRti vagere smRtigraMthamAM Ave che, paNa araNyasUkarano kayAreya niSedha thayo nathI. tenuM mAMsa pavitra gaNAyuM che. te buddha upara amitAhArane khoTo Aropa bhagavAna buddhe parinirvANa pahelAM khAdhelo padArtha sUkaramAMsa hato ema mAnI laIe, to paNa te temaNe ajIrNa thatAM sudhI khA, ane tethI te maraNa pAmyA, evuM duSTa TIkAkAro kahe che, te taddana juThTha che. gotama buddha ati AhAra karyAno dAkhalo kyAMya maLato nathI. tethI A ja prasaMge temaNe A padAthe vadhu paDato khAdhe ema kahevuM emAM kevaLa vakrabuddhi ja rahI che. A prasaMga pahelAM traNa mahinA vaizAlImAM bhagavAna buddha sakhata mAMdA paDyA hatA, ane tethI temanA zarIramAM jarAya zakti nahotI. cuMde ApeluM bhajana temanA parinirvANane mATe nimitta mAtra banyuM. AthI cuMda luhAra upara loke game tevo AkSepa na kare eTalA khAtara parinirvANa pahelAM bhagavAne AnaMdane kahyuM, he AnaMda, cuMda luhArane kAI kaheze ke, he cuMda, teM ApelI bhikSA ArogIne tathAgata parinirvANa pAmyA, e vAta tAre mATe lAMchanarUpa che. ema kahIne keAI cuMda luhArane 1. 'kAkakakagRdhrazyenA jalajaraktapAdatuNaDA grAmya judaphUla:" notamaputra 30. 8/ 'ekakhuroSTra gavayagrAmasUkarasarabhagavAm / ' ApastambadharmasUtra prazna 1, paTala 5, khaNiDakA 17/09. 2. manusmRti, a. pa-19. 3. manusmRti, a. 3-ra70. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 bhagavAna buddha duHkha Ape, te tame cuMnuM duHkha A rIte dUra karajetene kaheje, "he cuM, tAre piDapAta khAIne tathAgata parinirvANa pAmyA te tAruM dAna tAre mATe sAce ja lAbhadAyaka che. ame tathAgata pAsethI sAMbhaLyuM che ke, bIjI bhikSAo karatAM tathAgatane maLelI be bhikSAo vadhu phaladAyaka ane vadhu prazaMsanIya che. te kaI? je bhikSA laIne tathAgata saMbadhijJAna meLave che te. ane je bhikSA laIne te parinirvANa pAme che te. cuMde je kRtya karyuM che, te AyuSya, varNa, sukha, yaza, svarga, ane svAmitva ApavAvALuM che, ema samajavuM. he AnaMda, A pramANe cuMdanA mananuM duHkha dUra karajo." Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 dinacaryA prasanna sukhakAnta gAtamanI edhisattvanI avasthAmAM eTale ke te dharamAM hatA tyAre ane tenAM tapasyAkAlamAM tenI dinacaryA kevI hatI tene vicAra ceAthA ane pAMcamA prakaraNamAM karavAmAM Avye ja che. have buddhatva prAptithI tenA parinirvANu sudhI temanI dinacaryA kevI hatI tenuM digdarzana A prakaraNamAM karavA dhAryu che. tattvakhAdha thayA pachI bhagavAna buddhe kheAdhivRkSanI nIce ja peAtAne bhaviSyanA jIvanakrama nakkI karyAM. tapazcaryAM tA temaNe mUkI ja dIdhI hatI; ane pharI kAmeApabhAgA tarapha vaLavAnI vAsanA temanAmAM na hatI. tethI zarIrAcchAdana jeTaluM vastra ane kSudhAzamana jeTaluM anna grahaNu karIne zeSa AyuSya bahujanahitArthe gALavAne temaNe vicAra karyAM. A nizcayanuM pariNAma muddanI mukhamudrA para kevuM thayuM, tenuM vana majijhamanikAyanA ariyapariyesana suttamAM ane vinayanA mahA vargImAM maLe che. bhagavAna buddha paMcavI yAne upadeza karavAnA hetuthI gayAthI vArANasI jatA hatA tyAre rastAmAM tene upaka nAmanA AjIvaka pRthA zramaNa maLyA. te zramaju khelye, "huM AyuSyamAna gAtama, tArI mudrA prasanna ane zarIra tejasvI dekhAya che. tuM kayA AcArya ziSya che? '' Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha bhA--mAro dharmamArga meM jAte ja zodhI kADhayo che. upaka-paNa tuM arahanta thayuM che kharo? tane jina kahI zakAya ? bha0-upaka, meM badhI pApakAraka vRttio chatI che, tethI huM jina chuM. upakane dekhAyelI buddhanI mukhamudrA paranI prasannatA chevaTa lagI kAyama hatI, ema kahevAmAM vAMdho nathI. sAmAnya dinacaryA bhagavAna buddha vahelI savAre UThIne dhyAna karatA athavA pitAnA vasatisthAnanI AsapAsa caMkramaNa karatA. savAre te gAmamAM bhikSATana mATe jatA. badhI jAtanA lekA taraphathI maLelI rAMdhelA annanI je bhikSA temanA pAtramAM ekaThI thatI te laIne teo gAmanI bahAra jatA ane tyAM bhojana karIne thoDI vizrAti lIdhA pachI dhyAna mATe besI jatA. sAMje pharI teo pravAsa karatA. rAtre kaI devAlayamAM, dharmazALAmAM ke vRkSa nIce mukAma karatA. rAtrinA traNa yAmomAMthI pahelA yAmamAM bhagavAna dhyAna karatA. athavA caMkramaNa karatA. madhyama yAmamAM potAnI saMghATI cAvaDI vALIne pAtharatA ane hAthanuM ozIkuM karIne jamaNA pAsApara, jamaNapagapara DAbo paga mUkIne, khUba sAvadhAnatAthI teo nidrA letA. siMhazaDyA buddhanI A zavyAne sihazayA kahevAmAM Ave che. aMguttaranikAyanA catunipAtamAM (sutta 244) cAra jAtanI zasyAonuM varNana che. (1) pretazayo, e cattA sUnAra mANasanI. (2) kAmabhogazapyA. kAmo pabhogamAM sukha mAnavAvALA ke ghaNe bhAge DAbA paDakhA para suI jAya che, tethI e zavyAne kAmopabhoga zayA kahe che. (3) sihazayA. jamaNA paga para DAbo paga saheja trAMsa mUkIne ane manamAM huM amuka vakhate jAgI jaIza evuM smaraNa Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dinacaryAM 267 karIte khUba sAvadhAnatAthI jamaNA paDakhApara sUvuM, ene siMhazayyA kahe che. (4) tathAgatAmyA, eTale cAra dhyAneAnI samAdhi. AmAMnI chellI e zayyAe bhagavAna buddhane pasaMda hatI, eTale teme rAtanA kAMtA dhyAna karatA athavA te madhyama yAmamAM sihazayyAmAM nidrA letA. krI rAtrinA chellA yAmamAM te cakramaNa karatA athavA dhyAna karatA, mitAhAra 66 bhagavAna buddhanA AhAra khUba niyamita hatA. khAvApIvAmAM temaNe kayAreya atireka karyAM nathI. ane bhikSuone tee e ja upadeza vAraMvAra karatA. zarUAtamAM bhagavAna rAtribheAjana letA hatA, ema mAjhimanikAyanA ( naM. 70 ) kITAgirisuttaparathI jaNAya che. temAM bhagavAna kahe che, huM bhikSue, meM rAtribhojana cheDI dIdhu che. ane tethI mArA zarIramAM vyAdhi echA thayeA che, mAru jADatha ghaTayuM che, mArI zakti vadhI che ane mArA cittane svAsthya maLe che. he bhikSue, tame paNa e pramANe ja varto. tame jo rAtanuM bhAjana cheDaze! teA tamArA zarIramAM vyAdhi echA thaze, jaDatva dhaTI jaze, zarIranI zakti vadhaze ane tamArA cittane svAsthya maLaze. '' tyArathI bhikSuoe apeAranA bAra vAgyA pahelAM jamavAnI prathA zarU karI ane khAra vAgyA pachI jamavuM e niSiddha gaNAvA lAgyuM. cArikA cArikA eTale pravAsa. te be prakAranI hatI: zIghra cArikA ane mada cArikA. A viSe aMguttaranikAyanA paMcakanipAtanA, trIjA vagnanA AraMbhamAM sutta che, te A pramANe-- - bhagavAna kahe che, " he bhikSue, zIghra cArikAmAM pAMca dAya sAMbhaLyuM na hoya te sAMbhaLI saMzAdhana thatuM nathI. keTalIka che. te kayA? pahelAM je dha vAkaya zakAtuM nathI. je sAMbhaLyuM hoya, tenuM Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 bhagavAna buddha vAtanuM pUrNa jJAna maLatuM nathI. tene kaI kaI vakhata bhayaMkara rega thAya che ane tene mitra maLatA nathI. he bhikSuo, zIdhra cArikAmAM A pAMca doSa che. "he bhikSuo, maMda cArikAmAM A pAMca guNa che. kyA? pahelAM je dharmavAkya sAMbhaLyuM na hoya te sAMbhaLI zakAya che, je sAMbhaLyuM heya tenuM saMzodhana karI zakAya che, keTalIka vAtonuM pUrNajJAna meLavAya che, tene bhayaMkara roga thatA nathI ane tene mitra maLe che. te bhikSuo, maMda cArikAmAM A pAMca guNa che. " bhagavAna buddha bodhisattvAvasthAmAMne A pitAne anubhava kahyo hovo joIe. jaladI pravAsa karavAthI phAyado thato nathI, paNa dhIre dhIre pravAsa karavAmAM phAyado thAya che, evo temano pitAne anubhava hato. AvI rIte dhIre dhIre pravAsa karIne ja bIjA zramaNo pAsethI temaNe jJAna meLavyuM ane aMte pitAne navo madhyama mArga zodhI kADho. bhikSusaMghanI sAthe cArikA buddhatva pAmyA pachI bhagavAna buddha gayAthI kAzI sudhI pravAsa karyo, ane tyAM paMcavarSIya bhikSuone upadeza karIne temane saMdha sthApyo. temane kAzImAM mUkIne bhagavAna ekalA ja rAjagRha pAchA gayA, evI kathA mahAvagnamAM ApI che. paNa e pAMce bhikSuo. te cAturmAsa pachI bhagavAnanI sAthe ja hatA ema mAnavAne sabaLa purAve che. rAjagRhamAM sAriputta ane moggallAna e be prasiddha -parivrAjake buddhanA ziSyo thayA pachI bauddhasaMghanA utkarSanA prAraMbha thayo. ane te samayathI bhagavAna buddhanI sAthe ghaNebhAge nAne ke moTe bhikSusaMdha raheto, ane tenI cArikA bhikSusaMghane sAthe laIne thatI. bhagavAna buddha bhikSusaMghane choDIne ekalA rahyA hoya evuM bhAgye ja banavA pAmyuM che. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dinacaryA pharatAM gurukuLa buddhanA samakAlIna badhA zramaNa che ane temanA AgevAne evI ja rIte pravAsa karatA hatA. buddhanA pahelAM ane buddhanA samayamAM brAhmaNonAM gurukuLo hatAM. tyAM jaI zreSTha jAtinA ja juvAna adhyayana karatA hatA. paNa te gurukuLAno lAbha sAdhAraNu janatAne bahu ochA maLato. brAhmaNe vedAdhyayana pachI ghaNe bhAge rAjAzraya letAM kSatriya dhanuvidyA zIkhIne rAjAnI nokarImAM dAkhala thatA, ane chavaka kaumAra bhayanA jevA juvAne Ayurveda zIkhIne zreSTha jAtinI sevA karatA ane chevaTe rAjAzraya meLavavAno prayAsa karatA. paNa zramaNonAM gurukuLo AthI tadana ja bhinna hatAM. teo pravAsa karatAM karatAM ja zikSaNa letA ane sAmAnya lokomAM bhaLIne dharmopadeza ApatA. Ane lIdhe bahujanasamAja upara temane bhAre prabhAva paDyo. bhikSusaMghamAM zista bhagavAna buddhanA bhikSusaMghamAM ghaNI sArI zista hatI. bhikSuo avyavasthita rIte varte e temane bilakula gamatuM na hatuM. A viSe cAtumasuttamAM (majhimanikAya naM. 67) AvelI kathA ahIM TUMkAmAM ApavI ThIka thaze. - bhagavAna zAkyonA cAtumAM nAmanA gAmamAM AmalakIvanamAM rahetA hatA. te vakhate sAriputta ane mogyalAna 500 bhikSuone sAthe laIne cAtumAM AvyA. cAtumAmAM rahetA bhikSuo ane sAripura magnallAnanI sAthe AvelA bhikSuo ekabIjA sAthe AgatAsvAgatAnI vAto karavA lAgyA. besavAUThavAnI jagyA kaI pAtracIva kyAM mUkavAM, vagere pUchaparacha zarU thatAM garabaDa thavA lAgI. tyAre bhagavAne AnaMdane kahyuM, "mAchalI pakaDatI vakhate macchImA jevI bUmAbUma kare che, tevo avAja ahIM zA mATe thAya che? * AnaMda bolyo, "bhadanta, sAriputta moggalAnanI sAthe AvelA. bhikSuo vAto kare che. temanA rahevAnI ane pAtrayIvara mUkavAnI Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 bhagavAna buddha jagyAnI bAbatamAM garabaDa thaI rahI che." bhagavAne AnaMdane mokalIne sAriputta moccalAnane ane te bhikSaone bolAvI lIdhA, ane temane potAnI pAse na rahetAM tyAMthI cAlyA javuM evI sajA pharamAvI. te badhA zaramAyA ane buddhane vaMdana karIne javA lAgyA. cAtumAnA zAkyo te vakhate potAnA saMsthAgAramAM koI kAma mATe bhegA thayA hatA. Aje ja AvelA bhikSuo pAchA jAya che, e joIne temane navAI lAgI, ane teo zA mATe pAchA jAya che tenI temaNe pUchaparacha karI. "bhagavAna buddha ane zikSA karI che tethI ame pAchA jaIe chIe" evuM bhikSuoe zAkyone kahyuM. tyAre cAtumAnA zAkoe te bhikSuone tyAM ja rahevAnI vinaMtI karI, ane bhagavAna buddhanI prArthanA karIne temane kSamA apAvI. dhArmika saMvAda athavA Ayamauna buddhanA samayamAM haMmezA mauna rAkhavAvALA munio ghaNuM hatA. mana zabda muni zabda UparathI ja Avyo che. A tapazcaryA buddhane gamatI na hatI. "avidvAna ane asaMskArI mANasa mauna dhAraNa karavAthI muni thaI zakato nathI. to paNa amuka prasaMge mauna rAkhavuM egya che '', ema bhagavAna kahetA. ariyapariyesanasuttamAM (majhimanikoya 26) bhagavAna kahe che, "he bhikSuo, kAM te tame dhArmika carcA kare athavA Aryamauna rAkho." zAMtine dAkhala jyAre bhagavAna buddha bhikSusaMghane upadeza karatA na hoya, tyAre badhA bhikSuo atyaMta zAMtithI vartatA; jarAya garabaDa thatI nahi. Ane eka utkRSTa namUno dIdhanikAyanA sAmagaphalasuttamAM maLe che. te prasaMga A pramANe che : * mota muni doti mUDhavidyA (dhammapada ra18.) Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dinacaryA 271 bhagavAna buddha rAjagRha AgaLa chavaka kaumArabhUtyanA AmravanamAM meTA bhikSusaMdha sAthe rahetA hatA. te vakhate kArtikI pUnamanI rAte ajAtazatru rAjA pitAnA amAtyo sAthe prAsAda uparanA mALApara beTho hato. te bolyo, "kevI suMdara rAtri che! ahIM e kaI zramaNa ke brAhmaNa che khare ke, je potAnA upadezathI amAruM citta prasanna kare?" te vakhate pUraNa kansa5, makhali gosAla, ajita kesakambala, pakudha kaccAyana, saMjaya beladraputta ane nigaTha nAthaputta, e prasiddha zramaNe potAnA saMghe sAthe rAjagRhanI AsapAsa rahetA hatA. ajAtazatrunA amAtyoe kramavAra te badhAnA vakhANuM karIne temane maLavA javA mATe rAjAne samajAvavAno prayatna karyo. paNa ajAtazatru kazuM bolyA vinA besI rahyo. te vakhate chavaka kaumArabhUya tyAM hatA. ajAtazatrue tene kahyuM, "tuM kema bolatA nathI ?' nA javAbamAM chavake kahyuM, "mahArAja, bhagavAna buddha amArA AmravanamAM meTA bhikSusaMgha sAthe rahe che. Aje mahArAje temane maLavA javuM. tethI ApanuM cita prasanna thaze." ajAtazatrue chavakane vAhano taiyAra karavAnI AjJA ApI. te mujaba chavake badhI taiyArI karyA pachI ajAtazatru rAjA potAnI hAthInI aMbADImAM besIne ane aMtaHpuranI strIone judI judI hAthaNuo upara besADIne moTA parivAra sAthe buddhadarzana mATe nIkaLyo. chavakanA AmravananI pAse AvyA pachI ajAtazatrue bhayabhIta thaIne jIvakane kahyuM, "he chavaka, tuM mane chetarato to nathI ne? mane mArA zatraonA hAthamAM soMpavAno tAro vicAra nathI ne? ahIM eTale moTo bhikSu samudAya che, ema tuM kahe che; paNa chIMka, udharasa ke bIje kaI paNa avAja kAne paDato nathI" jIvaka-mahArAja, Daro nahi, Daro nahi ! huM Apane chetarato Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 bhagavAna buddha paNa nathI, ke zatruone paNa soMpatA nathI. cAle, AgaLa cAle. sAme maMDalamAlamAM+dIvAe khaLe che (ajAtazatrunA zatrue dIvA saLagAvIne bese e saMbhavatuM nathI, e AnA bhAvArtha ). hAthI upara mesIne jyAM sudhI javuM zakaya hatuM, tyAM sudhI jaIne ajAtazatru nIce UtaryAM, ane jIvanA AmravanamAM ma`DalamAlanA khAraNA sudhI page cAlIne gayA, ane tyAM UbhA rahIne teNe jIvakane pUchyuM, bhagavAna kyAM che?' 66 jIvaka--mahArAja, mAMDalamAlanA vacalA thAMbhalA pAse pU taraph mADhuM karIne bhagavAna kheDA che, ajAtazatru bhagavAnanI pAse jaIne UbhA rahyo ane mauna dhAraNa karIne zAMtithI kheThelA bhikSusaMdha tarapha joI ne kholyeA, ' A saMdhamAM je zAMti dekhAya che te zAMti vaDe (mAro) udayabhadra kumAra samanvita thAo ! AvI zAMti udayabhadra kumArane maLeA !'' bhagavAna khelyA, " mahArAja, tame peAtAnA premane anusarIne ja khAleA che.'' A pachI ajAtazatru ane bhagavAna e benI vacce lAMkhe saMvAda thayA. te ahIM ApavA yagya nathI. bhagavAna saMdhanI sAthe rahetA tyAre bhikSusamudAyamAM kAI paNa jAtanI garabaDa thatI nahi e batAvavA mATeja A prasaMga ahIM ApyA che. bhikSusaMghanA zistanA prabhAva savAranA paheAramAM bhagavAna bhikSATana mATe jatA tyAre kyAreka kayAreka judA judA parivrAjakAnA AzramanI mulAkAta letA. bhagavAnane joi te parivrAjakAnA mukhyA peAtAnA ziSyAne kahetA, A zramaN gAtama Ave che. tene garabaDa gamatI nathI. tethI tame mATethI + ma'DalamAla eTale tabunA AkAranA maMDapa, jenI jamIna AsapAsanI jamIna karatA UMcI karavAmAM AvatI hatI. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dinacaryA 273 mAlyA vagara thADIvAra zAMta rahejo. '' evA ja eka prasaMganuM varNana majijhamatikAya tA mahAsuSuddAyittamAM (naM. 77) Ave che. temAM yuddhanI dinacaryAnI khIjI paNa keTalIka vAtAneA khulAsA karyAM che. tethI tene sArAMza ahIM Apu chuM : bhagavAna rAjagRddha AgaLa veNuvratanA kala...danivApamAM rahetA hatA. te vakhate keTalAka prasiddha paritrAjA meranivApamAMnA pravrAjakAnA ArAmamAM rahetA hatA. eka divasa savAre bhagavAna rAjagRhamAM bhikSATana karavA nIkaLyA. bhikSATana mATe javAneA vakhata nahi thaye hAvAthI bhagavAna rastAmAM pelA parivrAjakekanA Azrama tarapha gayA. tyAM sakunnudAyi. peAtAnI moTI parivrAjaka sabhAmAM beThA hatA ane badhA khUba methI rAjakathA, cerakathA, mahAmAtyakathA, senAkathA, bhayakathA, yuddhakathA, ityAdri judI judIra vAtA karatA hatA. sakluyie AzramathI keTalAka aMtara upara bhagavAnane joyA ane teNe peAtAnA ziSyane kahyuM, " bhAie, moTethI khelazA niha. garabaDa baMdha karaoN. A zramaNa geAtama AvI rahyA che. temane dhImethI khelavuM game che ane dhImethI khelavAnA teme vakhANa kare che. ApaNe garabA nahi karIe te ja temane samAmAM AvavuM ceAgya lAgaze. '' parivrAjakA zAMta thayA. bhagavAna parivrAjaka sakuludAya hatA tyAM AvyA. tyAre sakuludAyie bhagavAnane kahyuM, bhagavan! Ave. bhagavAnanuM svAgata heA. bhagavAna lAMbA vakhata pachI amArI sabhAmAM AvyA. Apane mATe A Asana taiyAra karyu che tenA para birAjo. ,, t bhagavAna Asanapara eka ka nI pAse beThelA sakuludAyi paritrAjakane teNe kahyuM, " udiya, ahI tame zAnI vAteA karatA hatA ? ,, 1. sakula + udaya eTale kulIna udAca. 2. tioAna thA| anicchanijattA sudha-moralamazAna tioAvamUtA thA ti tina thA ! (anrakathA) 18 * Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra74 bhagavAna buddha udAyi-bhagavAna, amArI vAtanI vAta javA de. te kAMI durlabha nathI. paNa mane eka vAta yAda Ave che. keTalAka samaya pahelAM judA judA saMpradAyanA zramaNabrAhmaNo eka kaunUDalazAlAmAM* bhegA thayA hatA. temanAmAM savAla upasthita thayo ke pUraNa kamsa, makhali gasAla, ajita kesakaMbala, pakudha kaccAyana, saMjaya beladrapura, nigaNya nAthapura ane zramaNa gatima, e badhA meTA saMghanA netAo Aje varSAvAsa (cAturmAsa) mATe rAjagRhanI pAse rahe che, e aMgamagadhanA lokonuM bhAre moTuM saddabhAgya che ema samajavuM joIe! paNa A mukhyAmAM zrAvaka jeno yogya Adara kare che, evo mukhya koNa? ane zrAvake tenA Azraya nIce kevI rIte varte che? tyAre keTalAkeAe kahyuM, "A pUraNa kamsapa prasiddha netA che. paNa zrAvake tene mAna ApatA nathI ane tenA Azraya nIce rahevA mAgatA nathI. temanAmAM jhaghaDAo pedA thAya che." te ja pramANe bIjA keTalAkee makhali gesAla ItyAdi AgevAnonA zrAvakamAM paNa kevI rIte jhaghaDA thAya che, tenuM varNana karyuM. ane keTalAkee kahyuM, "A zramaNa gotama prasiddha netA che. tenA zrAvako tene yogya mAna Ape che ane tenA Azraya nIce rahe che. ekavAra gotama eka moTI sabhAmAM dharmopadeza karatA hatA. tyAM zramaNa gemanA eka zrAvake udharasa khAdhI. tene ghUMTaNavaDe dabAvIne bIjAe dhImethI kahyuM. "garabaDa karIza nahi, ApaNuM zAstA (guru) dharmopadeza kare che. je vakhate zramaNa gatima seMkaDo lokonI pariSadamAM dharmo padeza kare che, te vakhate tenA zrAvakanI chIMka ke udharasane avAja paNa saMbhaLAtuM nathI. joke bhAre AdarathI teno dharma sAMbhaLavA taiyAra hoya che.." bhagavAna-he udAyi, mArA zrAvake mArI sAthe AdarathI varte che ane mArA Azraya nIce rahe che, enAM zAM kAraNe tene lAge che? * vAdavivAdanI jagyA. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dinacaryA 275 udAyi-AnAM pAMca kAraNo hovAM joIe ema mane lAge che. te kayAM? (1). bhagavAna alpAhArI che ane alpAhAranA guNa varNave che. (2) te game tevAM cIvothI saMtuSTa thAya che, ane tevA saMtoSanA guNa varNave che. (3) je bhikSA maLe tenA para te saMtuSTa rahe che, ane tevA saMtoSanA guNa varNave che. (4) rahevA mATe je jagyA maLe temAM saMtuSTa rahe che, ane tevA saMtoSanA guNa varNave che. (5) ekAMtamAM rahe che, ane ekAMtanA guNa varNave che. A pAMca kAraNone lIdhe bhagavAnanA zrAvake temano Adara kare che, ane temanA AzramamAM rahe che, evuM mane lAge che. bhagavAna-zramaNa gotama apAhArI che ane alpAhAranA guNa varNave che, eTalA khAtara ja, he udAyi, jo zrAvake mAro Adara karIne mArA AzrayamAM rahetA hota, te mArA zrAvakAmAM mArA karatAM paNa vadhu alpAhAra karavAvALA je zrAvake che, temaNe mAre Adara na karyo hota ane teo mArA AzramamAM na rahyA hatA. je cIvara maLe tenAthI zramaNa gotama saMtuSTa thAya che ane tevA saMteSanA guNa varNave che, eTalA khAtara ja, he udAyi, je zrAvake mAre Adara karIne mArA AzramamAM rahetA hatA, te mArA zrAvakaeNmAM jeo smazAnamAMthI, kacarAnA DhagalAmAMthI, cItharAM bhegAM karIne tenAM cIvara banAvIne vApare che, temaNe mAre Adara na karyo hota ane teo mArA AzrayamAM na rahyA hota. kAraNa ke huM kyAreka kyAreka gRhasthAe ApelAM vastromAM paNa cIvare dhAraNa karuM chuM. zramaNa gotama je bhikSA maLe tenAthI saMtuSTa rahe che ane tevA saMtoSanA guNa varNave che, eTalA khAtara ja je mArA zrAvake mAre Adara karIne mArA AzramamAM rahetA hota, to te zrAvakAmAM jeo kevaLa bhikSA para ja nabhe che, nAnuM ke moTuM ghara vajya Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 bhagavAna buddha gaNyA vagara bhikSA le che ane te bhikSA para nirvAha calAve che, teo mAro Adara karIne mArA AzrayamAM na rahyA hatA. kAraNa ke, huM kyAreka kyAreka gRhasthanuM AmaMtraNa svIkArIne sAruM anna khAuM chuM. zramaNa gotama rahevA mATe maLelI jagyAmAM saMtoSa mAne che ane tevA saMteSanA guNa varNave che, teTalA khAtara ja, he udAyi, mArA zrAvake mAre Adara karIne mArA AzrayamAM rahetA hatA te temanAmAM jeo jhADa nIce ke khullI jagyAmAM rahe che, ane ATha mahinA AcchAdita jagyAmAM praveza karato nathI, teo mAro Adara karIne mArA AzrayamAM na rahyA hota. kAraNa ke, huM kyAreka kyAreka meTA moTA vihAramAM paNa rahuM chuM. zramaNa gotama ekAMtamAM rahetA hoI ekAMtanA guNa varNave che, eTalA khAtara ja je mArA zrAvake mAruM mAna rAkhI mArA AzramamAM rahetA hatA, te jeo araNyamAM ja rahe che, kevaLa paMdara divasa pachI pratikSA mATe saMghamAM Ave che, teo mAruM mAna rAkhI mArA AzrayamAM rahyA na hatA. kAraNake, huM koI koI vakhata bhikSuo, bhikSuNIo, upAsake, upAsikAo, rAjAo, maMtrIo, bIjA saMdyanA netAo ane temanA zrAvakAne maLuM chuM. paraMtu he udAyi, bIjA pAMca guNa che ke, jene lIdhe mArA zrAvake mAre Adara karIne mArA AzramamAM rahe che. (1) zramaNa gotama zIlavAna che. (2) te yathArtha rIte dharmopadeza kare che. (3) te prajJAvAna che tethI mArA zrAvake mAruM mAne che ane mArA AzramamAM rahe che. (4) A uparAMta huM mArA zrAvakone cAra Aryasatyone upadeza karuM chuM, ane (5) AdhyAtmika unnatinA judA judA prakAra batAvuM chuM. A pAMca guNone lIdhe mArA zrAvake mAro Adara kare che ane mArA AzramamAM rahe che. bhikSusaMghanI sAthe rahetA bhagavAnanI dinacaryA *. pitAnA saMghamAM bhagavAna buddha kevI zista jALave che, te badhA Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dinacaryA 277. parivrAjako jANatA hatA. jyAre te temanI pariSadamAM jatA, tyAre teo paNa khUba zAMtithI vatatA, e vAta A sutta uparathI dekhAze ja. bhagavAna buddha kyAreka kyAreka gRhasthonuM AmaMtraNa ane gRhasthAe ApeluM vastra svIkAratA hatA, tema chatAM alpAhAra karavAmAM, anna vastrAdikanI sAdAImAM ane ekAnta viSenA premamAM paNa tenI prasiddhi hatI. te jyAre bhikSuo sAthe pravAsa karatA, tyAre kaI gAmanI bahAra upavanamAM ke evI ja bIjI sagavaDabharI jagyAmAM rahetA. rAtre dhyAnasamAdhi pUrI karIne madhyama yAmamAM upara kahyuM che te rIte sihazayA karatA ane savAranA uThIne pAchuM caMkramaNa karavAmAM ke dhyAnasamAdhimAM nimagna rahetA. - savAre bhagavAna te gAmamAM ke zaheramAM ghaNe bhAge ekalA ja bhikSATana karavA ane rastAmAM ke bhikSATana karatI vakhate prasaMganusAra gRhasthane upadeza ApatA. siMgAlavAdasuttane upadeza bhagavAne rastAmAM Apyo hato, ane kasibhAradvAjasura ane evAM ja bIjA suttone upadeza temaNe bhikSATana karatI vakhate karyo hato. peTapUratI bhikSA maLe eTale bhagavAna gAmanI bahAra AvI koI jhADa nIce ke evI ja bIjI khullI jagyAmAM besIne anna grahaNa karatA ane vihAramAM AvIne thoDe vakhata vizrAti laIne dhyAnasamAdhimAM samaya gALatA. sAMjanA samaye gRhastha temane maLavA mATe AvatA ane temanI sAthe dhArmika saMvAda karatA. Ave vakhate ja soNadaMDa, kUTadaMDa vagere brAhmaNoe moTA brAhmaNasamudAyanI sAthe buddhane maLIne temanI sAthe dhAmika carcA karyAnA dAkhalA dIghanikAyamAM maLe che. je divase gRhastho na AvyA hoya, te divase bhagavAna ghaNebhAge pitAnI sAthenA bhikSuone dharmopadeza ApatA. pharI ekabe divasa pachI bhagavAna pravAsa mATe nIkaLatA ane * AvI rIte pUrvamAM bhAgalapura, pazcimamAM kurAnuM kalyASadamya nAmanuM zahera, uttaramAM himAlaya ane dakSiNamAM vidhya, e catuHsImAonI Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra78 bhagavAna buddha vacce teo ATha mahinA bhikSusaMgha sAthe pravAsa karatA. varSAvAsa (cAturmAsa) bhagavAna buddha upadeza ApavAnuM kArya zarU karyuM tyAre tenA bhikSuo varSAkALamAM eka jagyAmAM rahetA nahotA; cAre dizAomAM pharIne dharmopadeza ApatA. bIjA saMpradAyanA zramaNo varSAkALamAM eka jagyAe rahetA hovAthI sAmAnya lokone buddha bhikSaonuM A vartana gamyuM nahi. teo bhikSuo upara TIkA karavA lAgyA tyAre temanA samAdhAna mATe buddha e niyama karyo ke bhikSuoe vakALamAM ochAmAM ochA traNa mahinA eka jagyAe rahevuM. mahAvagnamAM varSAvAsanI je kathA AvI che tene A sArAMza che, paNa te kathA taddana sAcI che ema lAgatuM nathI. pahelI vAta e, ke badhA zramaNa varSAkALamAM eka ja jagyAe rahetA hatA ema nathI, ane bhagavAne karelA niyamane paNa ghaNuM apavAda che. corane ke evo ja bIje kaMI upadrava utpanna thAya tyAre varSAkALamAM paNa bhikSuo bIjI jagyAe jaI zake che. bhagavAna buddha upadezanuM kArya zarU karyuM tyAre temanI jhAjhI prisiddhi na hovAthI temane athavA temanA nAnakaDA bhikSusamudAyane varSAvAsa mATe eka jagyAe rahevuM zakya na hatuM. jyAre temanI kIti badhe phelAI tyAre pahelAM anAthapiDika zreNIo zrAvastI pAse jetavanamAM temane mATe eka meTe vihAra bAMdhyo ane thoDA vakhata pachI vizAkhA upAsikAe teja zaheranI pAse pUrvArAma nAmane prAsAda bAMdhIne bauddhasaMghane arpaNa karyo. bhagavAna buddha vRddhAvasthAmAM ghaNe bhAge A be jagyAe varSAkALamAM rahetA. bIjI jagyAonA upAsake bolAve tyAre bhagavAna buddha varSAkALamAM temane gAma paNa jatA hovA joIe varSAkALa mATe jhUMpaDIo bAMdhIne 1. bauddhasaMghane paricaya, pR. 24 juo. 2. buddhalIlAsArasaMgraha, pR. 163-179 juo. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dinacaryA ra79 leke bhikSuone rahevAnI vyavasthA karatA. bhagavAna mATe eka svataMtra jhUMpaDI rahetI. tene gaMdhakuTI kahetA. varSAkALamAM AsapAsanA upAsake buddhadarzana mATe AvatA ane dharmopadeza sAMbhaLatA. paNa teo hamezA vihAramAM bhikSA lAvIne ApatA na hatA. bhikSuone ane bhagavAna buddhane rivAja mujaba bhikSATana karavuM paDatuM; gRhasthonA gharanuM nimaMtraNa javalle ja maLatuM. mAMdA bhikSuonI pUchaparacha bhikSuomAMthI koI mAMdo thAya te bhagavAna buddha bapore dhyAnasamAdhi pUrI karIne tenI khabara pUchavA jatA. eka vakhata rAjagRhanI pippalI guphAmAM mahAkAzyapa mAM paDyo. te vakhate bhagavAna veLavanamAM rahetA hatA ane te sAMje mahAkAzyapanI khabara pUchavA gayA hatA, evI kathA benkaMgasaMyuttanA caudamA suttamAM che ane paMdaramAM suttamAM bIjA eka prasaMge bhagavAna mahAmoggallAnanI khabara pUchavA gayA hatA evI kathA che. A bannene bhagavAne sAta boghaMgonuM smaraNa karAvI ApyuM ane tethI temanI mAMdagI jatI rahI. divasono ekAntavAsa bhagavAna pravAsamAM hoya ke varSAkALamAM eka jagyAe rahetA hoya, bapore eka kalAka ane rAtanA pahelA ane chellA yAmamAM lAMbo vakhata samAdhimAM gALatA hatA, e upara kahyuM ja che. A uparAMta, bhagavAna eka vAra vaizAlInI pAse mahAvananI kUTAgAra, zALAmAM rahetA hatA tyAre paMdara divasa sudhI ekAntamAM rahyA, ane bhikSA laIne AvanAra eka bhikSune ja temaNe pAse AvavAnI rajA ApI hatI, evI kathA AnA pAnasmRtisaMyuttanA navamA suttamAM AvI che. e ja saMyuttanA agiyAramA suttamAM nIce mujabanuM lakhANa che. eka vakhata bhagavAna icachAnaMgala gAmanI pAse IrachAbaMgala vanamAM rahetA hatA. tyAM bhagavAne bhikSuone kahyuM, "he bhikSuo : Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 bhagavAta mudde 17 huM traNa mahinA ekAntamAM rahevA mAgu chuM. piNDapAta laI AvanAra bhikSu vagara khIjA kAi e paNa mArI pAse AvavuM nahi. ' traNa mahinA pUrA thayA pachI bhagavAna ekAntamAMthI bahAra AvyA ane bhikSuene kahyuM, " jo khIjA saMpradAyAnA paritrAjA tamane pUche ke A varSAkALamAM bhagavAna kaI dhyAnasamAdhi karatA hatA, tA temane kahejo ke bhagavAna AnApAnasmRtisamAdhi+ karatA hatA.'' uparanA suttamAM paNa bhagavAna paMdara divasa sudhI AnApAnasmRtisamAdhi karatA hatA, ema kahyuM che. lekA te samAdhinuM mahattva samajI zake, eTalA ja ene artha che. paMdara divasa ke traNa mahinA sudhI tenI bhAvanA karIe, teApaNa kaTALA AvatA nathI ane tenAthI zarIrasvAsthya jaLavAya che. khIje eka prasaMge bhagavAna bhikSusaMgha cheDIne ekalA ja pArileyyayaka vanamAM jaI te rahyA hatA evA ullekha chaThThA prakaraNamAM (pR. 149 ) AvyA ja che. te uparathI ema jaNAya che ke bhagavAna avAranavAra jyAM peAtAne kAi oLakhatuM nathI evI jagyAe ekAMtamAM jaI ne rahetA. paNa jyAre temanI khyAti badhe phelAI ane badhA leAkA temane eLakhavA lAgyA, tyAre saMdhamAM hovA chatAM amuka vakhata saMdhathI alipta rahevAne upakrama temaNe zarU karyo hAvA joI e. paNa tenI pistALIsa varSanI kArakirdImAM AvA prasaMgeA jhAjhA AvyA hAya, ema lAgatuM nathI. hamaNAM hamaNAM kAyAkalpanI vAtA badhe cAle che. mahinA ke doDha mahinA mANasane kATaDImAM pUrIne ane carI para rAkhIne auSadhopacAra karavAmAM Ave che, tene pariNAme mANasa pharI jIvAna + Ana eTale AzvAsa ane apAna eTale prazvAsa. enA upara sadhAtI samAdhine AnApAnasmRtisamAdhi kahe che. tenuM vidhAna samAdhimAmAM AvyuM ja che. samAdhimArga, pR. 38-48. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dinacaryAM 281 thAya che evI samaja che. A kAyAkalpane ane bhagavAnanA ekAMtavAsane karaze saMbaMdha nathI. kAraNa ke bhagavAna e samaya daramiyAna auSadhe pacAra letA na hatA; phakta AnApAnasmRtisamAdhinI bhAvanA karatA. lAMbe vakhata ekAntamAM rahevAnI prathA siMhaladvIpa, brahmadeza ke siyAmamAM bhAgye ja dekhAya che; paNa tibeTamAM te cAle che eTaluM ja niha, paNa keTalIka jagyAe tene atireka thayelA jaNAya che. keTalAka tibeTI lAmAe varSoMsudhI peAtAnI jAtane kAI guphAmAM ke AvI ja khIjI jagyAe purAve che ane badhI siddhie prApta karavAnA prayatna kare che. mAMdagI bhagavAna mAMdA thayAneA ullekha ghaNI ochI jagyAe maLe che. eka vakhata rAjagRhanI pAse veLuvanamAM te mAMdA hatA. tenA kahevAthI mahAsude tene sAta kheAdhyagA kahI batAvyA ane te vaDe te sAjA thayA evI kathA kheAjajha MgasaMyuttanA seALamAM suttamAM Ave che. vinayapiTakanA mahAvargamAM evA ullekha che ke bhagavAna saheja mAMdA hatA ane tene jIvaka kaumArabhRtye julAba ApyA. culavaggamAM devadattanI kathA che. teNe gRghrakUTa parvata parathI bhagavAna upara eka moTA paththara pheMkayo. tenA TrekaDAe thaI te temAMte eka bhagavAnane page vAgyA tyAre bhagavAna mAMdA thayA hatA. devadatta bhagavAnanuM khUna karaze evo Dara lAgavAthI keTalAka bhikSuee bhagavAna rahetA hatA tenI AsapAsa pahere bharavAnI zarUAta karI. temanI hilacAla joI te bhagavAne AnaMdate kahyuM, A bhikSue ahIM zA mATe kre che?'' AnaMde javAba ApyA, nukasAna na pahoMce eTalA rahyA che. ' "" bauddhasadhane paricaya pR. 34 jIe. * bhadanta, devadattathI ApanA zarIrane khAtara A bhikSue ahIM paherA bharI ' Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddhe bhagavAne AnaMdane kahIne te bhikSuone kheAlAvI lIdhA ane temane kahyuM, "mArA dehanI ATalI badhI saMbhALa levAnuM kazuM ja kAraNu nathI. mArA ziSyA mAruM rakSaNa kare evI mArI icchA nathI. tethI paherA na bharatAM tame tamArA kAme lAgI jAo. ' vinayapiTakanI vArtAne suttapiTakamAM AdhAra maLatA nathI. jIlAkhanI vAta teA taddana najIvI che; ane devadattanI kathA tene atyaMta adhama batAvavA mATe racI hAvAneA saMbhava che. te sAcI hoya teA paNa . te jakhamathI bhagavAna jhAjhA divasa mAMdA rahyA hAya ema jaNAtuM nathI. AvI nAnI nAnI mAMdagIone bAda karatAM khudda thayA pachI bhagavAnanuM AreAgya ekadare sAru hatuM ema mAnavAmAM vAMdhe nathI, ArogyanuM kAraNa bhagavAna buddha ane tenA ziSye badhI jAtanA leAkAe ApelI bhikSA letA ane dahADAmAM eka ja vakhata jamatA. ema chatAM temanuM AreAgya jaLavAtuM hatuM ane temanI mukhamudrA prasanna dekhAtI hatI. AnuM kAraNa nIcenA kAlpanika saMvAdamAM ApyuM che:(prazna) ae vicarantAna santAnuM vAcana / ekabhattaM bhuJjamAnAnaM kena vaNNo pasIdati // araNyamAM rahe che, brahmacaya pALe che ane eka vakhata jame che, tema chatAMya sAdhuonI kAnti prasanna zAthI rahe che?'' (uttara) atIta nAnuorSAnta savvapnatinA pata paccupanenna yAnti tena vaNNo palodati // " tee gata vastuone zeka karatA nathI, anAgata vastu viSe baDabaDa karatA nathI, ane vamAnamAM saMtoSathI varte che, tethI kAnti prasanna rahe che ''~* * 182 chelI mAMdagI bhagavAna buddhanI chellI mAMdagInuM varNana mahAparinibbAna + devatAsaMyuttavanga 1, sutta 10 jIe. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dinacaryA 283 suttamAM che. te comAsA pahelAM bhagavAna rAjagRha hatA. tyAMthI meTA bhikSasaMgha sAthe pravAsa karIne teo vaizAlI AvyA ane pAsenA beuva nAmanA gAmamAM pote varSAvAsa mATe rahyA. bhikSuone sagavaDa mujaba vaizAlInI AsapAsa rahevAnI rajA temaNe ApI. te comAsAmAM bhagavAna sakhata mAMdA paDyA, paNa temaNe potAnI jAgRti DhIlI thavA dIdhI nahi. bhikSusaMghane maLyA vinA parinirvANa karavuM temane yogya lAgyuM nahi; ane tethI mAMdagI sahana karIne temaNe potAnI jiMdagI keTalAka divasa sudhI laMbAvI. A mAMdagImAMthI bhagavAna sAjA thayA tyAre AnaMde temane kahyuM, "bhadanta, Apa mAMdagImAMthI sAjA thayA e joIne mane saMtoSa thAya che. ApanI A mAMdagIthI mAro jIva gabharAyo, mane zuM karavuM te sUjhayuM nahi ane dhArmika upadezanI paNa vismRti thavA lAgI. tema chatAM bhagavAna bhikSusaMghane chevaTanI vAta kahyA vagara nirvANa pAmaze nahi evI mane AzA hatI." bhagavAna-he AnaMda, bhikSusaMgha mArI pAsethI kaI vAto samajavAnI icchA rAkhe che ? mAro dharma meM spaSTa karIne kahyo che. temAM kazuM gUDha rAkhyuM nathI. pote bhikSusaMghanA netA thaIne rahevuM ane bhikSusaMdha potAnI upara avalaMbIne rahe, evuM jene lAgatuM hoya, te ja bhikSusaMghane chevaTanI theDI vAta kaheze. paNa, he AnaMda, bhikSusaMdhano nAyaka thavAnI, ke bhikSusaMgha potAnI upara ja AdhAra rAkhIne rahe, evI tathAgatanI icchA nathI. tethI tathAgata bhikSusaMghane chellI kaI vAta kahe? he AnaMda, huM have jIrNa ane vRddha thayo chuM. mane eMzI varSa thayAM. bhAMgeluM gADuM jema vAMsanA TukaDA bAMdhIne game tema cAle che, tevI rIte mAruM A zarIra mahAmuzkelIthI cAle che. jayAre huM nidhi samAdhinI bhAvanA karuM chuM tyAre ja mArA A zarIrane kaMIka svasthatA maLe che. tethI he AnaMda, have tame pitAnI *bulIlAsArasaMgraha pR. 292-312 juo. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha upara ja AdhAra rAkhatA thAo. AtmAne jadIpa banAva.. dharmane ja dvIpa banAvo. AtmAne ja zaraNa thAo. dharmane ja zaraNa thAo. AvI sthiti hatI chatAM bhagavAna beuva gAmathI pAchA vaizAlI AvyA. tyAM AnaMdane mokalIne temaNe bhikSusaMghane mahAvanamAMnI kUTAgAra zALAmAM bhege karyo ane temane sAro evo upadeza Apyo. tyAra pachI bhagavAna bhikSusaMghanI sAthe bhAMDagrAma, hastigrAma, AmragrAma, jaMbugrAma, bhoganagara ItyAdi jagyAe pravAsa karatA karatA pAvA nAmanA zaheramAM AvIne cuMda luhAranA AmravanamAM UtaryA. cuMdane ghera bhagavAnane ane bhikSasaMghane AmaMtraNa hatuM. cuMde je miSTAnno banAvyAM hatAM, temAM sUkaramadava' nAmano eka padArtha hate. te padArtha khAtAMveMta ja bhagavAna atisAranA vikArathI mAMdA paDyA. tema chatAM te vedanAo sahana karIne bhagavAne kahyA ane hiraNyavatI e be nadIo oLaMgI ane musiMnArA sudhI pravAsa karyo. tyAMnA malvenA pAlavanamAM te rAtrinA chellA yAmamAM bhagavAna buddha parinirvANa pAmyA. A rIte bhagavAnanA atyaMta bodhaprada ane kalyANaprada jIvanane aMta Avyo. tathApi tenAM supariNAma bhinna bhinna rIte Aja sudhI maLatAM AvyAM che, ane bhaviSyamAM paNa mAnavajAtinA ItihAsamAM maLatAM raheze. * A padArtha viSenI carcA pAchalA prakaraNanA AraMbhamAM karI che, te tyAM jevI. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa paheluM gotama buddhanA caritra sAthe joDelA mahApadAnasuttanA khaDe apadAna (saM. avadAna) eTale saccaritra. tethI mahApadAna eTale mahApuruSonAM caritro. mahApadAnasuttamAM gotama buddhanI pahelAM thayelA cha buddho tathA gotama buddhanAM caritro AraMbhamAM saMkSepathI varNavyAM che. gautama buddhanI pahelAM vipassI, sikhI, vesmabhU, kakusaMdha, keNagamana, ane kasTrapa evA cha buddho thayA. emAMnA pahelA traNa kSatriya ane bAkInA brAhmaNa hatA. temanAM gotro, AyumaryAdA, teo je vRkSonI nIce buddha thayA te vRkSonAM nAme, temanA be mukhya ziLe, temanA saMghonA bhikSuonI saMkhyA temanA upasthAyaka (sevakabhikSu), mAtApitA, te samayano rAjA ane rAjadhAnI, e badhAMnAM nAmo A suttanI zarUAtamAM ApelAM che; ane te pachI vipassI buddhanuM caritra vistArathI varNavyuM che. te paurANika caritranA je khaMDa gotama buddhanA caritra sAthe joDavAmAM AvyA temano sArAMza ahIM ApuM chuM. + bhagavAna belyA, "he bhikSuo, A pahelAMnA ekANumAM ka9pamAM ahaMta samyapha saMbuddha vipassI bhagavAna A lokamAM jamyA. te jAte kSatriya hatA ane tenuM gotra kauDinya hatuM. tenI AyumaryAdA eMzI hajAra varSanI hatI. te pATalI vRkSanI nIce abhisaMbuddha thayA. tenA khaMDa ane tisa e be agrazrAvake hatA. + A AkhA suttanuM bhASAMtara ci. vai. rAjavADekRta, dIghanikAya, bhAga 2 (graMthasaMpAdaka ane graMthaprakAzaka maMDaLI naM. 380, ThAkuradvAra roDa, muMbaI 2)mAM ApyuM che. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 bhagavAna buddha tenA ziSyAnA traNa samudAya hatA. pahelAmAM aDasaTha lAkha, bIjAmAM eka lAkha ane trIjAmAM eMzI lAkha bhikSuo hatA. teo badhA kSINAzrava hatA. azoka nAmane bhikSu tene agraupasthAyaka hatA, baMdhunA nAmano rAjA pitA hatA, baMdhumatI nAmanI rANI mAtA hatI, ane baMdhumA rAjAnI baMdhumatI nAmanI rAjadhAnI hatI. (1) ane te bhikSuo, vipasI bedhisatva devalokamAMthI cuta thaIne smRtimAna jAgrata thayela mAtAnA udaramAM praviSTa thaye. A ahIM svabhAvaniyama che. (2) he bhikSuo, jyAre bedhisatva tuSita devalokamAMthI cuta thaIne mAtAnA udaramAM praveza kare che, tyAre deva, mAra, brahmA, zramaNa, brAhmaNa ane manuSya, e badhA vaDe bharelA A jagatamAM devonA prabhAvane paNa AMjI nAkhe evo apramANa ane vipula Aleka prAdurbhata thAya che. judAM judAM jagatonI vaccenA pradezo, je haMmezA aMdhakAramaya ane kALA hoya che, ane jyAM mahApratApI ane mahAnubhAva caMdrasUryone prabhAva paDato nathI, tyAM paNu devonA prabhAvane AMjI nAkhanAra apramANa ane vipula prakAza prAdubhUti thAya che. te pradezamAM utpanna thayelAM prANIo te prakAzamAM ekabIjAne joIne pitAnA sivAya bIjA prANIo paNa ahIM che, evuM jANe che. A dazasahastra jagatane samudAya halavA mAMDe che, ane te badhAM jagatamAM devonA prabhAvane AMjI nAkhanAra apramANa ane vipula prakAza prAdubhUti thAya che, evo A svabhAva niyama che. - (3) he bhikSuo, evo svabhAvaniyama che ke, jyAre bodhisatva mAtAnA udaramAM praveza kare che tyAre tene ane tenI mAtAne manuSya athavA manuSyatarathI takalIpha na thAya e khAtara cAra devaputra rakSaNa mATe cAre dizAomAM rahe che. evo A svabhAvaniyama che. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa paheluM 287 (4) hai bhikSuo, jyAre dhisattva mAtAnA udaramAM praveza kare che, tyAre tenI mAtA kudaratI rIte zIlavatI thAya che; prANadhAta, cArI, vyabhicAra, asatya bhASaNa, ane madyapAna e badhAthI mukta rahe che. eve A svabhAvaniyama che. (5) hai bhikSue, jyAre kheAdhisattva mAtAnA udaramAM praveza kare che, tyAre tenI mAtAnA aMta:karaNamAM puruSa viSe kAmAsakti utpanna thatI nathI, ane kAI paNa puruSane kAmavikArayukta cittathI edhisattvanI mAtAnuM atikramaNa karavuM zakaya thatuM nathI. A svabhAvaniyama che. (6) hai bhikSue, jyAre kheAdhisattva mAtAnA udaramAM praveza kare che, tyAre tenI mAtAne pAMca sukhApabhAgAne lAbha thAya che. te paMcasukhApabhAga vaDe saMpanna thaIne te temane upabheAga kare che. A svabhAvaniyama che. (7) hai bhikSue, jyAre kheAdhisattva mAtAnA udaramAM praveza kare che, tyAre tenI mAtAne kAI paNa roga thatA nathI, te sukhI ane nirupadravI thAya che, ane peAtAnA udaramAM vasatA savendriyasaMpUrNa mAdhisattvane jue che. jema kAI asala jAtane, aSTakANI, dhasIne taiyAra karelA, svaccha, zuddha ane sarvAMkAra paripUrNa vaiDUrya maNi hAya ane temAM bhUrA, pILA, lAla athavA sapheda dArA parAvIe tA te Ni ane temAM parAvelA dArA sAbUta AMkheAvALA mANasane spaSTa dekhAya che, tevI rIte edhisattvanI mAtA peAtAnA udaramAM vasatA edhisattvane spaSTa jue che. eve A svabhAvaniyama che. (8) hai bhikSue, edhisattvanA janma pachI sAtame divase tenI mAtA mRtyu pAme che ane tuSita devalAkamAM janma le che, eve A svabhAvaniyama che. (9) hai bhikSue, jevI rIte khIjI strIe navamA ke dasamA mahinAmAM prasUta thAya che, tevI rIte edhisattvamAtA prasUta thatI nathI. edhisattvane dasa mahinA pUrA thayA pachI ja te prasUta thAya che. evA A svabhAvaniyama che. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 bhagavAna buddha (10) he bhikSuo, jevI rIte bIjI strIo beThI beThI ke sUtI sUtI prasUta thAya che, tevI rIte bodhisatvamAtA prasUti thatI nathI. te UbhI hoya tyAre prasUti thAya che. e A svabhAva niyama che. (11) he bhikSuo, bodhisatve mAtAnA udaramAMthI bahAra nIkaLe che, tyAre tene pahelAM devo le che, ane pachI mANaso le che. evo A svabhAvaniyama che. (12) he bhikSuo, bodhisatve mAtAnA udaramAMthI bahAra nIkaLe che, tyAre jamIna upara pahelAM cAra devaputro tene le che, ane mAtAnI sAme mUkIne kahe che, "devI, AnaMda pAma. tane mahAnubhAva putra thayo che.'. evo A svabhAvaniyama che. ' (13) he bhikSuo, bodhisatva mAtAnA udaramAMthI bahAra nIkaLe che, tyAre te udarodaka, zleSmA, rudhira, athavA bIjI gaMdakIthI kharaDAyelo nathI hota, paNa zuddha ane svaccha rUpamAM bahAra nIkaLe che. bhikSuo rezamI vastra upara bahumUlya maNi mUkIe te te vastrane te gaMdu karato nathI, athavA te vastra te maNine gaMdu karatuM nathI, kAraNa ke bane zuddha hoya che. tevI ja rIte bodhisatva bahAra nIkaLe che tyAre zuddha hoya che. evo A svabhAvaniyama che. (14) hai bhikSuo, badhisatve mAtAnI kukSimAMthI bahAra nIkaLe che, tyAre aMtarikSamAMthI eka zItala ane bIjI uSNa evI udakadhArAo nIce Utare che. ane bodhisatvane tathA tenI mAtAne joI kADhe che. e A svabhAvaniyama che. (15) he bhikSuo, jamyA pachI tarata ja bodhisatva paga para sIdhe Ubho thaIne uttara tarapha sAta pagalAM cAle che-te vakhate tenA upara zveta chatra dharavAmAM Ave che-ane badhI dizAo tarapha joIne te garaje che, "huM jagatamAM agragAmI chuM, 4 chuM, zreSTha chuM. A chelle janma che; have punarjanma nathI." e A svabhAvaniyama che. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa paheluM 289 (16) he bhikSao, bodhisatva mAtAnA udaramAMthI bahAra nIkaLe che tyAre deva, mAra, brahmA, (e pachInuM vaktavya kalama 2 mujaba) he bhikSa, vipassI kumAra janme tyAre baMdhumA rAjAne khabara mokalAvyAM ke, "mahArAja, Apane putra thayo che. tene mahArAja joI jAya." he bhikSuo, baMdhumA rAjAe vipassI kumArane je, ane jyotiSI brAhmaNone bolAvIne tenAM lakSaNo jovAnuM kahyuM. - jyotiSIo belyA, "mahArAja, khuza thAo; Apane mahAnubhAva putra thayo che. ApanA kuLamAM A putra janmyo e ApanuM mahAna bhAgya che. A kumAra batrIse mahApuruSalakSaNothI yukta che. AvA mahApuruSanI be ja gatio thAya che, trIjI thatI nathI. te je gRhasthAzramamAM rahe to dhAmika dharmarAjA, catusamudra sudhInI pRthvIne mAlika, rAjyamAM zAMti sthApana karanAro, sAta ratnathI samanvita evo cakravartI rAjA thAya. tenAM sAta rano A pramANe-cakraratna, hastiratna, azvaratna, maNiratna, strIratna, gRhapativana, ane pariNAyakaratna.* tene zUravIra, zatrusenAnuM mardana karavAvALA hajArathI vadhu putra thAya che. te samudra sudhInI pRthvI daMDa vinA ane zastra vinA dharmathI jItIne rAjya kare che. paNa je te pratrajyA leze, te A jagatamAM te ahaMna, samyak saMbuddha ane avidyAvaraNa dUra karavAvALA thAya che. mahArAja, te batrIsa lakSaNe kyAM te sAMbhaLo. (1) A kumAra supratiSThitapAda che (2) tenA pAdatala nIce sahastra ArA, nemi ane nAbhio vaDe saMpanna ane sarvAkAraparipUrNa evAM cakro che; (3) tenI eDIo lAMbI che; (4) tenI AMgaLIo lAMbI che; (5) hAthapaga mRdu ane komaLa; (6) jALI jevA che; (7) paganI ghUMTIo zaMku jevI vartulAkAra, (8) hariNInI jaMdhAo * pariNAyaka eTale mukhya pradhAna. 19 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra0 bhagavAna buddha jevI jaMdhAo; (9) Ubho rahIne namyA vagara hAthanI hatheLI vaDe te pitAnA goThaNane sparza karI zake che, ane tene coLI zake che; (10) tenuM vastraguhya koza vaDe DhAMkeluM che; (11) tenI kAMti sonA jevI; (12) cAmaDI sUkSma hovAthI tenA zarIrane dhULa aDatI nathI; (13) tenA ramakRpamAM eka eka vALa ja UgelA che; (14) tenA vALa Urdhvagra, bhUrA, aMjanavarNa, vAMkaDiyA, ane jamaNI bAjue vaLelA che; (15) tenAM gAtro sIdhAM che; (16) tenA zarIranA sAta bhAga mAMsala che; (17) tenA zarIrane AgaLano aDadho bhAga sihanA AgalA aDadhA bhAga jevo che; (18) tenA khabhAno bhAga nakkara ; (19) te nyagrodha vRkSanI jema vartulAkAra che; jeTalI tenI UMcAI teTalo ja teno parivA ane Tale paridha teTalI ja tenI UMcAI; (20) tenA khabhA samAnatAthI vaLelA; (21) tenI rasanA uttama che; (22) haDapacI siMhanI haDapacI jevI che; (23) tene cALIsa dAMta che; (24) te sIdho che; (25) te niraMtara che (26) te sapheda che; (ra7) tenI jihavA lAMbI che; (28) te brahmasvara che ane karavIka paMkhInA svaranI jema teno avAja mIThe che; (29) tenI kIkIo bhUrI che; (30) tenI pAMpaNe gAyanI pAMpaNe jevI che. (31) tenI bhamaronI vacce narama kapAsanA taMtuonI jevI suMvATI UgelI che. (32) tenuM mAthuM udbhuSAkAra (eTale vacce jarA UMcuM) che. pachI he bhikSuo, baMdhumA rAjAe viparsa kumAra mATe - traNa prAsAda baMdhAvyA. eka comAsA mATe, eka ziyALA mATe, ane eka unALA mATe. ane te prAsAdamAM paMcendriyonA sukhanA badhA padArtho mukAvyA. te bhikSuo, comAsA mATe bAMdhelA prAsAdamAM vipaksI kumAra comAsAnA cAra mahinA phakta strIoe vagADelAM vAghothI parivArita thayeluM rahe, prAsAdanI nIce Utarate nahi. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa paheluM 291 ane he bhikSuo, seMkaDe, hajAro varSa pachI vipassI kumAre sArathine bolAvIne kahyuM, "dasta sArathi, uttama prakAranAM vAhane taiyAra kara. ApaNe sRSTizobhA jevA mATe udyAnamAM jaIe." sArathie vAhane taiyAra karyA ane vipasI kumAra rathamAM besIne udyAna tarapha javA nIkaLyA. rastAmAM gepAnasInI jema namele, bhagnazarIra, lAkaDIne Teke laI dUjate dhrujate cAlavAvALo, regI, gatavayaska evA eka gharaDA mANasane joIne teNe sArathine pUchayuM. A mANasanI sthiti AvI zAthI? tenA vALa ane zarIra bIjAnAM jevAM nathI." sA-mahArAja, A gharaDe mANasa che. vika-mitra sArathi, gharaDe eTale zuM? sA-gharaDo eTale tene jhAjhA divasa jIvavAnuM nathI te mANasa. vi- huM paNa e jarAdharmI chuM? sAi-mahArAja, ApaNe badhAM ja jarAdhama chIe. vika-to pachI, sArathi have udyAna tarapha javuM nathI, ApaNe pAchA mahelamAM jaIe. sA -ThIka mahArAja. ema kahIne sArathie ratha aMtaHpura tarapha vALyo. tyAM vipassI kumAra duHkhI ane udvigna thaIne vicAra karavA lAgyo ke, A janmane dhikkAra hajo, jenAthI vRddhatva utpanna thAya che? baMdhumA mahArAjAe sArathine bolAvIne pUchayuM "mitra sArathi, kumArane udyAnamAM gamyuM? tene tyAM AnaMda Avyo? sA-ne, mahArAja. rAjA-kema? teNe udyAna tarapha jatAM zuM joyuM? sArathie banelI hakIkata kahI, eTale baMdhumA mahArAjAe vipasI kumAra parivrAjaka nahi thAya e hetuthI tenAM paMcendriyonAM Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 bhagavAna buddha sukha khUba ja vadhAryA ane vipassI te sukhamAM ramamANa thayo. ane he bhikSuo, seMkaDo, hajAro varSa pachI vipassI kumAra pharI udyAna bhaNI javA UpaDavo. rastAmAM regI, pIDita, ghaNo mAMde, potAnA maLamUtramAM ALoTato, bIjAo jene uThADatA hatA ane jenAM vastro saMbhALatA hatA, evA eka mANasane joIne teNe sArathine pUchayuM, "Ane zuM thayuM che? AnI Akho tema ja Ano avAja bIjAonA jevo kema nathI !" sA-A regI che. vi-rogI eTale zuM? sA-rAgI eTale A sthitimAM tene pahelAnI jema vartavuM bahu muzkela che. vi--mitra sArathi, huM paNa e ja vyAdhidharmI chuM? . sA-mahArAja, ApaNe badhAM ja vyAdhidhama chIe. vi -te pachI have udyAna bhaNI javuM nathI; ratha aMtaHpura tarapha vALa. eTale sArathi ratha laIne aMta:pura Avyo. ane tyAM vipassI kumAra du:khI ane udvigna thaIne vicAramAM paDyo, ke jenA vaDe vyAdhi prApta thAya che, te janmane dhikkAra haze sArathi pAsethI baMdhumA rAjAe jyAre A hakIkata sAMbhaLI tyAre rAjya choDIne kumAra pravajyA na le e hetuthI teNe vipassI kumAranAM sukhasAdhanAmAM umero karyo. ane, he bhikSuo, seMkaDe, hajAro varSo pachI vipassI kumAra pahelAMnI jema ja taiyArI karIne udyAna tarapha javA nIkaLyA. rastAmAM lokAno moTo samUha raMgaberaMgI vastronI pAlakhI taiyAra karI rahyo che, evuM teNe joyuM, ane teNe sArathine pUchayuM, "A loko raMgaberaMgI vastronI pAlakhI zA mATe taiyAra kare che?" sA-mahArAja, ahIM marI gayele manuSya paDyo che tene mATe). Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa paheluM 293 vi -to pachI te mRta manuSya tarapha ratha leje. sArathi tyAM ratha laI gayo ane te mRta mANasane joIne vipassIe pUchayuM, "mitra sArathi, mRta eTale zuM?" sA-e have mAbApa ane bIjA sagAMvahAlAMone najare paDavAne nathI, athavA te temane joI zakavAne nathI. - viTa-mitra sArathi, huM paNa maraNadhama chuM? rAjArANI ane bIjAM sagAMvahAlAMonI najare huM paDavAno nathI? ane huM temane joI zakavAno nathI ? sA - nA mahArAja. viDa-to pachI have ughAna tarapha javuM nathI. ratha aMta:pura tarapha vALI le. eTale sArathi ratha aMta:pura laI gayo. tyAM viparasI kumAra duHkhI ane udvigna thaIne vicAramAM paDyo che, jenA vaDe jarA, vyAdhi, maraNa prApta thAya che te janmane dhikkAra ha ! ke sArathi pAsethI baMdhumA rAjAe A hakIkata sAMbhaLI tyAre teNe kumAra rAjya choDIne pravajyA nahi le e khAtara tenAM sukhasAdhanomAM vadhu umero karyo. ane he bhikSuo, seMkaDe, hajAro varSo pachI pharI badhI siddhi meLavIne vipassIkamAra sArathinI sAthe udyAna tarapha javA nIkaLyo. rastAmAM eka parivrAjakane joIne teNe sArathine pUchayuM, "A puruSa koNa che? enuM mAthuM ane enAM vastro bIjAnAM jevAM nathI. " sA-mahArAja, A pravRjita che. vi0-prajita eTale zuM? sA-pravrajita eTale dharmacaryA sArI che, samacaryA sArI che, kuzalakriyA sArI che, puNyakriyA sArI che, avihiMsA sArI che, bhUtadayA che evuM mAnavAvALo. . Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha vika-to pachI ratha tenI pAse laI le. eTale sArathi ratha prajitanI pAse laI gayo. tyAre vipasI kumAre tene pUchyuM, "tuM keNa che? tAruM mAthuM ane tArAM vastro bIjAnAM jevAM nathI, _pra-mahArAja, huM pravrajita chuM dharma caryA, samacaryA, kuzalakriyA, puNyakriyA, avidhisA, bhUtAnukaMpA sArI che ema huM mAnuM chuM. - ThIka che, ema kahI vipasI kumAre sArathine kahyuM, "mitra sArathi, tuM ratha laIne aMtaHpura tarapha pAcho jA. huM vALa ane dADhI mUcho kADhI nAkhIne kAzAya vastro dhAraNa karIne, anAgarika (gRhaviyukta) pravajyA lauM chuM." sArathi ratha laIne aMtaHpura tarapha gayo, paNa vipassI kumAre tyAM ja pravajyA lIdhI. ane huM bhikSuo, vipasI bedhisatva ekAMtamAM vicAra karato hatA tyAre tenA manamAM vicAra Avyo ke lokenI dazA ghaNI kharAba che. teo janme che, gharaDA thAya che ane mare che; cuta thAya che ane utpanna thAya che, tema chatAM teo e duHkhamAMthI kevI rIte chUTavuM te jANatA nathI. teo e kyAre jANaze? ane huM bhikSuo, jarAmaraNa zAthI utpanna thAya che eno vipassI bodhisattva vicAra karavA lAgyo. tyAre teNe prajJAvAbha vaDe jANyuM ke janma Ave eTale jarAmaraNa Ave che. ane janma zAthI Ave che? bhavane lIdhe. bhava zAne lIdhe? upAdAnane lIdhe. upAdAna tRSNAne lIdhe, tRSNA vedanAne lIdhe, vedanA sparzane lIdhe, sparza SaDAyatanane lIdhe, SaDAyatana nAmarUpane lIdhe, nAmarUpa vijJAnane lIdhe utpanna thAya che. A kAraNaparaMparA vipassI bodhisatve anukrame jANI. tevI ja rIte janma na hoya te jarA maraNa AvatAM nathIbhava na hoya to janma thato nathI. vijJAna na hoya to nAmarUpa thatuM nathI, e paNa teNe jANyuM. ane tethI karIne tenA manamAM dharmacakSu, dharmajJAna, prajJA, vidyA ane Aloka utpanna thayA. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa paheluM 295 ane he bhikSuo, ardhana, samyak saMbuddha vipassI bhagavAnanA manamAM dharmopadeza karavAno vicAra Avyo. paNa tene lAgyuM ke A gaMbhIra, durdaze, samajavAne muzkela, zAMta, praNata, tarka vaDe nahi samajAya tevA, nipuNa, paMDito ja jANI zake tevo dharma meM prApta karI lIdho che. paNa A leke mojazokhamAM ane vikAsamAM magna che. evAone mATe kAraNuparaMparA, pratItyasamutpAda samajavo muzkela che. badhA saMskAronuM zamana, badhI upAdhione tyAga, tRSNane kSaya, virAga, nirodha, nirvANa ItyAdi paNa temane durgama che. huM dharmopadeza kare ane teo samajaze nahi te mane ja takalIpha thaze, mane ja upadrava thaze. ane he bhikSuo, vipassI bhagavAnane pahelAM kadI nahi sAMbhaLelI - evI nIcenI gAthAo akasmAta sajhI "je meM prayAsathI meLavyuM che, te bIjAone kahevuM nahi. 'rAgadeSathI bharelAone A dharmane bodha saheje thAya tema nathI. pravAhanI sAme janAra, nipuNa, gaMbhIra, duza ane aNurUpa evo A dharma aMdhakArathI vIMTaLAyelA kAmAsakta lokone dekhAze nahi." he bhikSuo, ahaMta samyaka saMbuddha vipassI bhagavAnane A vicAra AvavAthI tenuM citta dharmopadeza tarapha nahi vaLatAM ekAMtavAsa tarapha vaLyuM. mahAbrahmA e vicAra jANIne manamAM belyo, "arere ! jagatane nAza thAya che! vinAza thAya che !! kAraNa ke ahaMna samyapha saMbuddha vipasI bhagavAnanuM mana dharmo padeza tarapha nahi vaLatAM ekAMtavAsa tarapha vaLe che!" tyAre huM bhikSuo, jevI rIte keI baLavAna puruSa vAle hAtha pahoLo kare che, ke pahoLo karele hAtha vALI le che, tevI tvarAthI te mahAbrahmA brahmalokamAM aMtardhAna pAmIne vipaksI bhagavAnanI sAme prakaTa thayA ane potAnuM upavastra eka khabhA upara nAkhIne Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 bhagavAna buddha jamaNI ghUTaNa jamIna para TekavIne hAtha joDIne teNe bhagavAnane kahyuM, "he bhagavana, dharmadezanA kara ! saMgata, dharmadezanA kara ! keTalAMka prANIo evA che ke temanI AMkhe dhULathI bharelI nathI. teo dharma sAMbhaLavA na maLavAthI nAza pAme che. evA dharma jANavAvALA leka maLaze." vipassI bhagavAne potAnA manano vicAra traNa vakhata prakaTa karyo ane brahmadeve traNa vakhata bhagavAnane e ja vinaMtI karI. tyAre bhagavAne brahmadevanI vinaMtI jANIne ane prANIo pratyenI dayAne lIdhe, buddhanI dRSTi vaDe duniyAnuM avalokana karyuM ane jemanI AMkhe dhULathI saheja bharelI che, jemanI vadhu bharelI che, jeo tIkSaNa IdriyavALAM, mRdu idrivALAM, sArA AkAranAM, kharAba AkAranAM, sahelAIthI samaje tevAM, muzkelIthI samaje tevAM, keTalAMka paralokanuM ane kharAba cIjone Dara rAkhavAvALAM, evA prANIo tene dekhAyAM. jevI rIte kamaLAthI bharelA sarovaramAM keTalAMka kamaLe pANInI aMdara ja DUbelAM rahe che, keTalAMka pANInI sapATI para Ave che ane keTalAMka pANIthI UMce UgelAM heya che, pANIne temane sparza thato nathI, tevI rIte vipassI bhagavAne bhinna bhinna prakAranAM prANI joyAM. ane he bhikSuo, vipassI bhagavAnanA manane A vicAra jANIne brahmadeva nIcenI gAthAo bolyA parvata upara, parvatanA mastaka para UbhA rahIne jevI rIte AsapAsanA leke tarapha jovAya che, tevI rIte he sumedha, dharmamaya prAsAdapara caDhIne AsapAsa joI zakavAvALo tuM zaMkarahita thaIne janma ane jarA vaDe pIDAyelI janatA tarapha je !" vIra, UTha! te saMgrAma jItyo che. tuM RNamukta sArthavAha che. tethI jagatamAM saMcAra kara." " he bhagavan dharmopadeza kara, jANavAvALA haze ja !! " ane he bhikSuo, ahaMna samyapha saMbuddha vipassI bhagavAne gAthA vaDe brahmadevane javAba Ape. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa paheluM 297 temane mATe amaratvanAM dvAra ughaDyAM che. jemane sAMbhaLavAnI icachA hoya temaNe zraddhA rAkhavI." upadrava thaze e DarathI, he brahmadeva, meM zreSTha praNIta dharma upade nahi ! ! " ane he bhikSuo, vipassI bhagavAne dharmopadeza karavAnuM vacana ApyuM ema jANI te mahAbrahmA bhagavAnane abhivAdana ane pradakSiNA karIne tyAM ja aMtardhAna pAmyA. A sAta khaMDemAM trIjo khaMDa pahelAM racAyo hovo joIe. kAraNa ke te tripiTakanA sauthI prAcIna suttanipAta graMthamAMnA selasuttamAM maLe che. e ja sutta majijhamanikoyamAM (naM. 92 ) AvyuM che. te pahelAMnA (naM 91 ) brahmayusuttamAM ane dIghanikAyanA akhaTTasuttamAM paNa teno ullekha Avyo che. buddhakAlIna brAhmaNa lekamAM A lakSaNonuM ghaNuM mahattva gaNAtuM hatuM. tethI buddhanA zarIra para A badhAM lakSaNo hatAM ema batAvavAnA uddezathI buddha pachI eka be saikAe A sutta racavAmAM AvyAM haze ane te pachI temano samAveza A mahApadAnasuttamAM karavAmAM Avyo haze. gotama bodhisatva buddha thayA pachI brAhmaNa paMDita tenAM lakSaNe jetA. paraMtu A suttamAM vipassI kumAranAM lakSaNo tenA janma pachI thoDA ja vakhatamAM jovAmAM AvyAM, ema darzAvyuM che, ane tethI eka bhAre visaMgati pedA thaI che. te e ke, tene cALIsa dAMta che, te sIdhA che, temanI vacce vivare nathI ane tenI dADho ekadama sapheda che, e cAra lakSaNo temAM AvI gayAM. janmanI sAthe bALakane dAMta AvatA nathI e vAtanuM bhAna paNa A sarakArane rahyuM nahi ! - tyAra pachI bIje khaMDa taiyAra karyo hovo joIe. temAM je svabhAvaniyama kahyA che, te majhimanikAyanA acchariyaabhutadhammasuttamAM (naM. 123) maLe che. bodhisatvane khAsa mahatva ApavA Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 bhagavAna buddha mATe te racAyA che. temAM tenI mAtA UbhI hatI tyAre prasta thaI ane bedhisattva sAta divasane thayA pachI te paralokavAsI thaI. e be prasaMga sAcesAca banyA hovA joIe, bAkI badhI kavikalpanA. tyArapachI athavA tenI AgaLapAchaLa keTaleka samaye sAtamo khaMDa lakhAyo haze. A majhimanikAyanA ariyapariyesana suttamAM, nidAnavagrasaMyuttamAM (61) ane mahAvagnanA prAraMbhamAM maLe che. brahmadeve karelI prArthanAne pariNAme buddha dharmopadezane prAraMbha karyo, e batAvI ApavA mATe A khaMDa racAyo; maitrI, karuNa, muditA ane upekSA A cAra udAtta manovRttio para raceluM A rUpaka che, evuM meM buddha, dharma ane saMgha e pustakanA pahelA vyAkhyAnamAM batAvyuM che. A pachI cothe traNa prAsAdavALo khaMDa. tene ullekha aMguttaranikAyanA tikanipAtamAM (sura 38) ane majhimanikAyanA mAgandiyasuttamAM (naM. 75) Ave che. pahelAmAM huM pitAne ghera hato, tyAre mAre rahevA mATe traNa prAsAda hatA evo ullekha che. paNa bIjAmAM huM juvAna hatA tyAre traNa prAsAdamAM rahetA hatA evuM lakhAyuM che, paNa pitAne ullekha nathI. zAkya rAjAo varajIo jeTalA saMpanna hatA ja nahi, ane vajaonA juvAna kumAra paNa AvI rIte majazekhamAM rahetA hatA evo purA kayAMya maLato nathI. AthI UlaTuM, teo khUba sAdAIthI vartatA ane mojazokhanI bilakula paravA karatA nahi evuM varNana epamsasaMyuttamAM (vacca 1, sutta 5) maLe che. bhagavAna kahe che, "he bhikSuo, hamaNuM licchavIo lAkaDAnI gAMThenA ozIkA karIne rahe che, ane khUba sAvadhAnIthI ane utsAhathI kavAyata zIkhe che. tethI magadhane ajAtazatru rAjA temanA upara caDhAI karI zakatA nathI. paNa bhaviSyakALamAM licchavIo sukumAra thaze, ane temanA hAthapaga kAmaLa banaze, teo narama bichAnA upara kapAsanA ozIkAM rAkhIne sUze, te vakhate ajAtazatru rAjA temanA upara caDhAI karI zakaze." Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa paheluM 299 vajja jevA saMpanna gaNarAjA ATalI sAvadhAnatAthI vatA hatA, tethI temanAthI ghaNA garIba evA zAkatha rAjAe bhAre moTA prAsAdamAM meAjazAkhamAM rahetA hAya e saMbhavatuM ja nathI. jo khuda zuddhodanane ja khetI karavI paDatI hatI, teA pachI potAnA dIkarAne te traNa prAsAda vI rIte bAMdhI ApI zake? tethI A prAsAdeAnI kalpanA buddhacaritramAM pAchaLathI ghUsI gaI e viSe zaMkA rahetI nathI. te mahApadAna sutta uparathI lIdhI ke krAI bhAvika vyaktie svataMtra rIte ja muritramAM dAkhala karI, e hI zakAya tema nathI. upara ApelA chaThTho khaMDa ane nidAnavargIsaMyuttamAM naM. 4thI 6 sutto barAbara ekasarakhAM che. te uparathI ema dekhAya che ke, te sutto mahApadAnasuttaparathI ja lIdhA hovA joIe. gAtama yuddhanA pahelAMnA cha muddo vicAra karatA hatA tyAre temane A pratIyasamutpAdanI kAraNaparaMparA jevI rIte sUjhI, tevI ja rIte te gAtamane paNa mAdhisattva avasthAmAM hatA tyAre ja sUjhI, evuM nidAna vasaMyuttanA dasamA suttamAM varNavyuM che. paNa mahAvargamAM buddha thayA pachI geAtamanA manamAM A kAraNaparaMparA pragaTa thaI evA ullekha zarUAtamAM ja AvyA che. A pratItyasamutpAda gAtama buddhanA parinirvANa pachI eka e saikAo bAda lakhAyA haze ane tenuM mahattva vadhAravA mATe pahelAMnA yuddhanA caritramAM te dAkhala karAyA haze. vakhata jatAM khudda yuddhanA caritramAM paNa tene khAsa mahattva prApta thayuM ane enuM pariNAma e AvyuM, ke cAra Arya satyAnuM saraLa tattvajJAna pAchuM rahyuM, ane A gahana tattvajJAnane akAraNa mahattva prApta thayuM. udyAnayAtrAne pAMcamA khaDa tripiTaka sAhityamAM gAtama yuddhanA caritramAM bilakula mUkavAmAM AvyA nathI. te lalitavistara, buddhacaratra, ane jAtakanI nidAnakathAmAM theDIghaNI atizayeAkti karIne ghusADavAmAM AvyeA che. A chellA prakaraNamAM tA 'tato codhisatto Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 bhagavAna buddha sArathi samma ko, nAma eso puriso kesA pissa na yathA e ti mApavAne gatanA chatyA' ema kahyuM che. tethI A badhA graMthakAroe A lakhANa mahApadAna suttamAMthI lIdhuM evuM sAbita thAya che. pahelA khaMDamAM kahyuM che, tema gotama buddhanA agra zrAvaka vagerenAM nAme A suttanI prastAvanAmAM ApyAM ja che. gatama buddha kSatriya hovAthI tenA pitAnI rAjadhAnI kapilavastu hatI evuM kahyuM che. e uparAMta tenuM gAtra gema TharAvyuM che. AnI carcA cothA prakaraNamAM karI che ane zuddhodana zAkya kadI paNa kapilavastumAM rahetuM na hatuM, e paNa sAbita karyuM che. zAkyonuM gotra Aditya hatuM ane teo zAkya nAmathI ja vadhu oLakhAtA hatA. evuM na hota te buddhabhikSuone zAkyaputrIya zramaNa evI saMjJA na maLI hota. buddhanuM netra gema hota to temane tama athavA gAtamaka zramaNa karyuM hota. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa bIjuM varajIonI abhyannatinA sAta niyamo bhagavAna rAjagRhamAM gRdhakUTa parvata upara rahetA hatA. te vakhate ajAtazatru rAjA vajaio upara caDhAI karavAnA vicAramAM hatA. e bAbatamAM bhagavAna buddhano ze abhiprAya che e jANavA mATe teNe pitAnA vakAra nAmanA brAhmaNa amAtyane bhagavAna pAse mokalyo. te amAtye ajAtazatruno vicAra bhagavAnane jaNavyo. tyAre AnaMda bhagavAnane pavana nAkhatA hatA. tenA tarapha vaLIne bhagavAna bolyA, "he AnaMda, vajajIo vAraMvAra sabhAo bhare che, ane ekaThA thAya che, evuM te sAMbhaLyuM che?" A0-hA bhadanta, vajajIo vAraMvAra sabhA bhare che, ane ekaThA thAya che evuM meM sAMbhaLyuM che. bha0-vajajIo badhA ekaThA thAya che, badhA sAthe UThe che. ane badhA sAthe maLIne potAnAM kAmo kare che kharA? A0-hA bhadanta, meM evuM sAMbhaLyuM che. bha0-vajIe pote na karele kAyado karyo che evuM te kahetA nathI ne? athavA karelA kAyadAno bhaMga karatA nathI ne ? vajana kAyadAone anusarIne teo varte che kharA? A0--hA bhadanta, vajIe kAyadA mujaba varte che evuM meM sAMbhaLyuM che. bha0-vaja vRddha rAjakAraNI puruSane mAna Ape che? ane temanI salAha svIkAre che kharA? A0-hA bhadana, vajIe vRddha rAjakAraNuM puruSonuM mAna rAkhe che ane temanuM kahevuM mAnapUrvaka sAMbhaLe che. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 bhagavAna buddha bha0-teo potAnA rAjyamAMnI vivAhita ke avivAhita strIo para baLajabarI to karatA nathI ne? A.--bhadanta, vAionA rAjyamAM strIo para jabaradastI thatI nathI evuM meM sAMbhaLyuM che. - vaonA nagaranI aMdaranAM ane bahAranAM devasthAnonI teo yogya kALajI rAkhe che ne ? A--teo pitAnA devasthAnenI yogya kALajI le che, evuM meM sAMbhaLyuM che. bhA-pitAnA rAjyamAM AvelA ahaMnta sukhathI rahe ane na AvelA ane tene rAjyamAM AvavAnuM uttejana maLe e hetuthI ahejone koI paNa jAtanI takalIpha na paDe evI vyavasthA vajajIo kare che ne ? A0-hA, bhadanta, ahaMntane takalIpha na paDe evI saMbhALa vachao rAkhe che, evuM meM sAMbhaLyuM che. pachI bhagavAne vasyakAra amAtyane kahyuM, "he brAhmaNa, eka vakhata huM vaizAlImAM raheto hato tyAre A sAta ammunnatinA niyamo meM vajIne kahyA hatA. jyAM sudhI vajajIo e niyamone anusarIne vartaze, tyAM sudhI temanI unnati ja thaze, avanati nahi thAya." vasyakAra amAya be, "he gautama, AmAMnA eka ja niyamanuM anusaraNa vajajIo karaze to paNa temanI unnati ja thaze, avanati nahi; te pachI teo sAte niyamonuM pAlana kare to temanI unnati thaze ja e kahevAnI jarUra nathI. '' sAta niyamo viSenI TIkA A sAta niyama upara buddhaghoSe lakhelI adrakathAno sArAMza(1) vAraMvAra ekaThA thAya che. ApaNe kAle bhegA thayA hatA, paramadivase paNa thayA hatA, te have Aje zA mATe ekaThA thavuM, evuM kahyA vagara ekaThA Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa bIjuM 303 thAya che. AvI rIte ekaThA na thAya to badhethI AvatA samAcAro sAMbhaLI zakAtA nathI. amuka gAmanI ke zaheranI sImA bAbata vivAda upasthita thayela che, athavA ceralake baLavo karI rahyA che, ItyAdi khabaro jANavA maLatI nathI rAjyakartAo asAvadha che ema jANIne core paNa lUMTaphATa kare che. A rIte rAjayakartAonI avanati thAya che. vAraMvAra ekaThA thavAthI badhI khabare tarata ja maLe che ane phoja mokalIne baMdobasta karI zakAya che. rAjyakartAo sAvadha che ema jANIne core paNa ToLI karIne rahetA nathI; TaLI choDIne nAsI jAya che. A rIte rAjayakartAonI unnati thAya che. (2) badhA ekaThA thAya che ityAdi. Aje kaI kAma che athavA maMgalakAryo che ema kahIne kAmacorI nahi karatAM ekaThA thavA mATe nagArAne zabda sAMbhaLatAM ja badhA ekaThA thAya che. ekaThAM thayA pachI vicArapUrvaka badhAM kAmano nikAla karyA vinA leke cAlyA jAya to "badhA UThe che " ema kahevAtuM nathI. tema na karatAM badhAM kAryo badhA maLIne pUrAM karIne badhA eka sAthe UThe, samagra rIte potAnAM kAma kare eTale koI rAjAne kAMI kAma hoya to bIjA badhA rAjAo tenI madada jAya athavA bIjA rAjyano koI mahemAna Ave te tenuM svAgata karavA badhA ja hAjara hoya che. (3) na karelo kAyado ityAdi eTale na TharAvelI jakAta, kara vagere letA nathI. pahelAM nakkI karyA mujaba ja le che. karelA kAyadAno bhaMga karatA nathI, kAyadAne anusarIne varte che. eTale koIne cora tarIke pakaDI lAvyA heya te pUrI tapAsa karyA vagara tene sajA karatA nathI. rAjyakartAo AvI rIte na va te lekene takalIpha paDe che; tethI teo sarahada para jaIne pote baLavAra thAya che athavA baLavAkhonA ToLAmAM bhaLI jaIne rAjya para humale kare che. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 bhagavAna buddha A rIte rAjyakartAonI avanati thAya che. kAyadAsara rIte vartavAthI vakhatasara kara vasUla thAya che, tijorI bharAya che ane tethI sainyane ane khAnagI kharca pUre paDe che. vajane kayade eTale je kAIne cora tarIke pakaDI lAvavAmAM Ave, te vajajI rAjAo tene ekadama sajA na karatA vinizcaya mahAmAne soMpI detAM. te adhikArIo e cora che ke nahi tenI barAbara tapAsa karIne cAra na hoya te tene choDI detA, ane era hoya te pote kazo paNa mata ApyA vinA tene vyAvahArikene soMpI detA. teo paNa tevI ja tapAsa karIne te cara na hoya te tene choDI mUkatA ane cora hoya te aMta:kArika nAmanA adhikArIone soMpI detA. teo paNa tapAsa karIne te cora na hoya to choDI detA ane era hoya te aSTakulikAne soMpI detA. teo paNa pahelAMnI jema tapAsa karIne cora hoya te senApatine, senApati uparAjAne, ane uparAjA rAjAne soMpI detA. te cera na hoya to rAjA tene choDI mUkatA, paNa cora che ema nakkI thAya, te tenI pAse rAjA praveNIpustaka (kAyadAnuM pustaka). vaMcAvate. te pustakamAM amuka kRtyane mATe amuka daMDa evuM lakheluM hatuM. tene anusarIne te cerane rAjA daMDa karatA. prAcIna vajeone kAyade Avo hato. (4) pitAnA vRddha rAjakAraNa puruSanuM mAna jaLavAya nahi, ane temanI vAraMvAra mulAkAta levAya nahi, te temanI salAha maLe nahi ane tethI rAjyakartAonI avanati thAya. paNa jeo vaDIlonI salAha le che, temane amuka prasaMge kevuM vartana rAkhavuM te barAbara samajAya che, ane tethI temanI unnati thAya che (5) vivAhita athavA avivAhita strIo para baLajabarI karavAmAM Ave te rAjyanI prajA asaMtuSTa thAya che ane je chokarIone ucherIne moTI karI temane A rAjyakartAo jabaradastIthI upADIne potAnA gharamAM rAkhe che, ema jaIne e loko sarahada para Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa bIjuM 305 jaIne pAte baLaveA kare che athavA khIjA baLavAkhAra sAthe bhaLI jAya che ane rAjya para caDhAI kare che. strIo para baLAtkAra na thAya, rAyakartAe temane rakSaNa Ape, te leAkeA nizcita rIte peAtAnAM kAma kare che ane pariNAme rAjyanI saMpatti vadhavA pAme che. (6) devasthAnAnI ceAgya saMbhALa levAya te devatAe rAjyanuM rakSaNa kare che. (7) arjuntAne kAi paNa jAtanI takalIpha nathI thavA detA eTale temanA rahevAnI jagyAnI AsapAsa kAI e jhADA teDavAM nahiM, jALa pAtharIne pazuone pakaDavAM nahi, taLAvamAMnI mAlIene mAravI nahi, enI te badhI saMbhALa rAkhe che. adnakathAmAM vaDenA kAyadAe upara kaMIka vistRta TIkA che. cerane pakaDavAmAM Ave te kramazaH vinizcaya mahAmAtya, vyavahArika aMta:kArika, aSTakulika, senApati, uparAA ane rAjA e sAta prakAranA adhikArIo tenI tapAsa karatA. AmAM aSTakulika eTale AjanA jevI jyUrInA sabhyA hatA ke kema te kahI zakAtuM nathI. bIjA adhikArIonI adhikAramaryAdA zI hatI te paNa samajAtuM nathI. rAjA eTale gaNarAjAone adhyakSa. te keTalAM varSa sudhI adhyakSa rahetA, e viSenI mAhitI kayAMya maLatI nathI. vajjamenA kAyadAnuM pustaka lakhAyuM hatuM, paNa te taddana naSTa thaI gayuM che e atyaMta khedanI vAta che. grIka leAkAnI jema ApaNA leAkeAne rAjyavyavasthA viSe prema haita, tA gaNurAjAone itihAsa luptaprAya na thayeA hAta. strIo para atyAcAra na thavA devA bAbatanI vanjInI sAvadhAnatA ghaNI mahattvanI cIja che. gaNarAjAe jyAre avyavasthita rIte vartavA lAgyA, tyAre garIba leAkeAnI strIe para julama thavA lAgyA evuM anumAna karI zakAya. tethI leAkeAne ekasattAka rAjyapaddhati gamavA lAgI. mahArAjA bahu tA peAtAnA zaheranI keTalIka strIone peAtAnA aMta:puramAM rAkhatA; paNa A gaNarAjAe AkhA dezamAM 20 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 bhagavAna buddha patharAyelA heI, kAI paNa gAmanI strI A julamathI mukta rahe, e azakya hatuM. tethI lokee rAjIkhuzIthI ekasattAka rAjya paddhati svIkArI hovI joIe. eka vAra rAjAo avyavasthita rIte vartavA lAge eTale temanAmAM phATaphUTa thAya e svAbhAvika hatuM. vajacha gaNarAjAomAM vasyakAra brAhmaNe phATaphUTa pADI ane tethI ajAtazatru temane parAjaya sahelAIthI karI zakyo. vajInA gaNarAjyano nAza thayA pachI thoDA ja vakhatamAM maenuM gaNarAjya paNa naSTa thayuM hovuM joIe. AvI rIte prAcIna gaNasattAka rAjyono nAza thayo tenI saMghaTanAnI ane kAyadAonI thoDIghaNI mAhitI bauddha sAhityamAM silvaka rahI che eTaluM ja. bauddhasaMghe ekatra maLIne saMgha kAryo karavAnI je paddhati vinayapiTakamAM ApI che, te parathI vajajIo ane bIjA gaNarAjAo kevI rIte ekaThA thatA ane pitAnI sabhAnuM kAma kevI rIte calAvatA tenuM anumAna thaI zake che. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa trIjI azekane bhAz2a zilAlekha ane temAM nidezelAM sUtra jayapura saMsthAnanA eka DuMgarALa pradezamAM bhAz2a nAmanuM eka sthAna che. tyAM rahetA bhikSusaMdhe azoka rAjA pAse saMdeze maMgAvyo, te teNe mokalAvyo ane te saMdeza teNe eka zilA upara kotarAvyo haze. AvI jAtanA saMdezAo azoka vAraMvAra mokalo hovo joIe. paNa temAMnA tene jeTalA mahattvanA jaNAtA teTalA ja te zilAlekha para kotarAvato hovo joIe. A zilAlekhomAM ketarAvelAM sUtro magadha dezanA bauddhoe vAMcavI evA saMdezAo paNa moDhethI athavA patra dvArA azeke mokalyA ja haze. paNa te kotarAvyA nathI, kAraNa ke AsapAsanA saMghe zuM kare che, zuM vAMce che, enA samAcAra tene vAraMvAra maLatAM ja hatA. te mATe teNe khAsa adhikArIo nImyA hatA. paNa rajapUtAnA jevA dUranA pradezamAMthI khabare AvatAM vAra lAgatI, tethI Avo eka zilAlekha tyAM rahe to sAruM evuM azokane lAgyuM haze. mArI samaja pramANe te zilAlekhanuM bhASAMtara huM nIce ApuM chuM. bhAbU zilAlekhanuM bhASAMtara " priyadarzI magadharAjA saMghane abhivAdana karIne saMdhanuM svAstha ane sukhanivAsa puchAve che. bhadana, mArA manamAM buddha, dharma ane saMgha mATe keTale Adara ane keTalI bhakti che te Apa jANe ja che. bhAi addhanuM vacana ja AkhuM subhASita che. paNa, bhadanta, jeno huM ahI ramadeza karuM chuM, te saddharma cirasthAyI thAya e hetuthI karuM chuM. te mATe bolavuM mane ThIka lAge che. bhadanta, A dharmaparyAye (sUtro) che-vinayasamukase, aliyavasAni, anAgatabhayAni, munigAthA, meneyasUte, upasipasina ane rAhulane karelA Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 bhagavAna buddha upadezamAM jUThuM bolavA bAbata bhagavAna buddhe kareluM bhASaNa. A sUtronI bAbatamAM, bhadanta, mArI evI IcchA che ke, puSkaLa bhikSuoe ane bhikSuNIoe te vAraMvAra sAMbhaLavAM ane yAda karavAM. tevI ja rIte upAsakoe ane upAsikAoe. bhadanta, A lekha meM kotarAvyo che; kAraNa ke mAruM abhihita ( saMdeza) badhAM sAMbhaLe.' A sAta sumAMnuM paheluM vinayasamuka kivA dharmacakrapravartana sutta che. tenuM rUpAMtara pAMcamA prakaraNamAM AvyuM ja che. (pR. 123) bAkInAM suttonAM rUpAMtare kramazaH ApuM chuM. aliyavasAni athavA ariyarvasasutta A sutta aMguttaranikAyanA catujhanipAtamAM che. tenuM rUpAMtara nIce mujaba - he bhikSuo, A cAra AryavaMza agra ane ghaNA jUnA vaMza che. teo prAcIna ane asaMkIrNa che ane kyAreya saMkIrNa thayA nathI, saMkIrNa thatA nathI ane saMkIrNa thavAnA nathI. temane koI paNa zramaNae ke brAhmaNone doSa Apyo nathI. te cAra kayA? ahIM bhikSu je cIvara maLe tethI saMtuSTa thAya che, evA saM tenA vakhANa kare che, cIvarane mATe ayogya AcaraNa karate nathI, cIvara na maLe te trasta thato nathI, maLe te paNa harakhAto nathI, matta thayA vinA, Asakta thayA vinA, cIvaramAM deSa che ema jANIne tene upayoga phakta muktine mATe kare che. ane pitAnA A prakAranA AtmasaMtoSathI Atmahuti ane paranidA karato nathI. "he bhikSuo, je AvA saMtoSamAM dakSa, sAvadha, niAra ane smRtimAna thAya che, tene ja prAcIna agra AryavaMzane anusarIne vatanAra bhikSu kahe che. vaLI, he bhikSuo, bhikSu je bhikSA maLe tenAthI saMtuSTa thAya che, evI jAtanA saMtoSanA vakhANa kare che, bhikSA mATe aAgya Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa trIjuM 309 AcaraNa karatuM nathI, bhikSA na maLe te trasta thato nathI, maLe to harakhAto nathI, matta thayA vinA, Asakta thayA vinA annamAM deSa che ema jANI phakta muktine mATe annanuM sevana kare che; ane potAnA A saMtoSathI Atmahuti ane paranidA karato nathI. he bhikSuo, je bhikSu AvA saMtoSamAM dakSa, sAvadha, hoziyAra ane smRtimAna thAya che, tene ja prAcIna AryavaMzane anusarIne vartanAra bhikSa kahe che. vaLI, he bhikSuo, bhikSu game te jAtanA nivAsasthAnathI saMtuSTa thAya che, tevI jAtanA saMtoSanA vakhANa kare che, nivAsasthAna mATe ayogya AcaraNa karato nathI, nivAsasthAna na maLe to trasta thato nathI, maLe to paNa harakhAto nathI, matta thayA vinA nivAsasthAnamAM doSa che ema jANIne phakta potAnI mukti mATe te vApare che ane pitAnA AvA saMteSathI Amastuti ane paranidA karato nathI, je bhikSu AvA saMteSamAM dakSa, sAvadha, hoziyAra ane smRtimAna thAya che, tene ja prAcIna agra AryavaMzane anusarIne vartanAra bhikSu kahe che. vaLI, he bhikSuo, bhikSu samAdhibhAvanAmAM AnaMda mAne che, bhAvanArata thAya che, kaleza naSTa karavAmAM AnaMda mAne che, kaleza naSTa karavAmAM rata thAya che ane tevI bhAvanAmayatAthI Amatuti ane paranidA karato nathI. je bhikSu te AnaMdamAM dakSa, sAvadha, hoziyAra ane smRtimAna thAya che, tene ja prAcIna agra AyavaMza mujaba vartanAra bhikSu kahe che. he bhikSuo, A te cAra Ayavaza che. Ane kAI paNa zramaNae ke brAhmaNoe doSa Apyo nathI.+ + bAhmaNe prAcIna vaMzaparaMparAne khUba mahattva ApatA. paNa te paraMparA mahattvanI nathI, paNa A suttamAM varNavelI AryavaMzaparaMparA ja mahatvanI che, tene zramaNabrAhmaNe doSa ApI zakatA nathI, ene artha ahIM vanita thAya che. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 bhagavAna buddha - he bhikSuo, A cAra AryavaMzothI samanvita thayele bhikSu je pUrva dizA tarapha jAya che te pite aratine jIte che, arati tene jItatI nathI. pazcimauttara-dakSiNa dizAmAM jAya te te pote ja aratine jIte che, arati tene jItatI nathI. Ama zA mATe? kAraNa ke, dhIra arati ane rati baMne para vijaya meLave che. arati dhIrane jItanArI nathI. arati dhIra puruSa upara vijaya meLavI zakatI nathI. aratine jItavAvALo dhIra arati upara vijaya meLave che. badhAM karmono tyAga karanArA ane rAgadveSAdikanuM nirasana karanArA dhIrane koNa aTakAvI zake? se TacanA sonAnA nANa jevA tene koNa doSa kADhI zake? devo paNa tenI prazaMsA kare che, ane brahmA paNa prazaMsA kare che. anAgatabhayAna A suta abruttaranikAyanA paMcakanipAtamAM che. tenuM rUpAMtara nIce mujaba - he bhikSuo, A pAMca anAgata jovAvALA bhikSane aprApya padanI prApti mATe, je jANyuM nathI te jANavA mATe, jeno sAkSAtkAra thayuM nathI tenA sAkSAtkAra mATe, apramattatAthI, udyamazIlatAthI ane sAcA dilathI vatavA mATe pUratA che. te pAMca kyA ? ahIM, he bhikSuo, bhikSu e vicAra kare che ke, hamaNAM huM taruNa ane yauvanasaMpanna chuM. paNa eka samaya evo Avaze ke A zarIrane jarA prApta thaze. vRddhane, jarAchaNane, buddhanA dharmanuM manana, sukara nathI, araNyamAM ekAMtavAsamAM rahevuM sukara nathI. te aniSTa, apriya dazA AvatAM pahelAM ja aprAptapadanI prApti mATe, je jANyuM nathI te jANavA mATe, jeno sAkSAtkAra thayo nathI tene sAkSAtkAra karavA mATe huM prayatna karuM te sAruM ! tethI Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa trIjuM 311 vRddhAvasthAmAM paNa huM sukhethI rahI zakIza. A pahelo anAgatabhaya jenAra bhikSane sAcA dilathI vartavAnI preraNuM ApavA mATe pUrata che. vaLI, he bhikSuo, bhikSu evo vicAra kare che ke, hamaNAM huM nIrogI chuM, mAre jaTharAgni sA ane prayatnane anukULa che. paNa evo eka samaya Ave che ke jyAre zarIra vyAdhigrasta thAya che. vyAdhigrastane mATe buddhanA dharmanuM manana sukara nathI, araNyamAM ekAntavAsamAM rahevuM sukara nathI. te aniSTa dazA AvatAM pahelAM ja * huM prayatna karuM to sAruM ! jethI ruNAvasthAmAM paNa huM sukhethI rahI zake. A bIja anAgatabhaya jenAra zizune. sAcA dilathI vartavA mATe pUrato che. vaLI, he bhikSuo, bhikSu evo vicAra kare che ke hamaNuM subhikSa che, bhikSA sahelAIthI maLe che, bhikSA para jIvavuM saheluM che. paNa evo samaya Ave che, jyAre dubhikSa thAya, anAja pAke nahi, bhikSA maLavI muzkela thAya, bhikSA para nirvAha karavo sahela nathI banate. AvA dubhikSamAM leke jyAM subhikSa hoya tyAM jAya che, tyAM bhIDa thAya che. AvI jagyAe buddhanA dharmanuM manana saheluM nathI, araNyamAM ekAtavAsamAM rahevuM sukara nathI. te aniSTa apriya paristhiti AvatAM pahelAM ja...prayatna karavo sAre! jethI huM dubhikSamAM paNa sukhethI rahI zakuM. A trIje anAgatabhaya jonAra bhikSune sAcA dilathI vartavA mATe pUrato che. vaLI, he bhikSuo, bhikSu evo vicAra kare che ke Aje loko AnaMdathI, jhaghaDo karyA vinA dUdha ane pANInI jema sakhyathI ekabIjA viSe premadaSTi rAkhIne varte che. paNa evo eka samaya Ave che, jyAre bhItiprada baLavo phATI nIkaLe che, leke potapotAnI cIjo laI ne vAhanomAM ke page cAlIne Amatema bhAgavA mAMDe che. AvA saMkaTa samayamAM jyAM surakSita sthAna maLe tyAM Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 bhagavAna buddha leke bhegA thAya che, tyAM bhIDa thAya che. AvI jagyAe buddhanA dharmanuM manana saheluM nathI, araNyamAM ekAntavAsamAM rahevuM saheluM nathI. te aniSTa apriya paristhiti prApta thatAM pahelAM ja prayatna karavo sAra! jethI AvA saMkaTamAM paNa huM sukhethI rahI zakIza. A cothuM anAgatabhaya jonAra bhikSune sAcA dilathI vartavA mATe pUrato che. vaLI, he bhikSuo, bhikSu e vicAra kare che ke Aje saMgha samagra samudita, jhaghaDA vinA eka dhyeyathI cAle che, paNa evo kALa Ave che ke saMghamAM phATaphUTa paDe che. saMghamAM phATaphUTa paDe eTale buddhanA dharmanuM manana sukara nathI, araNyamAM ekAntavAsamAM rahevuM sukara nathI. te aniSTa apriya paristhiti AvatAM pahelA ja prayatna kare sAre ! jethI te pratikULa paristhitimAM paNa huM sukhethI rahI zakIza. A pAMcame anAgata jenAra bhine sAcA dilathI vartavA mATe pUratA che, he bhikSuo, A pAMca anAgato jenAra bhine, aprApta padanI prApti mATe, je jANyuM nathI te jANavA mATe, jene sAkSAtkAra thayo nathI tenA sAkSAtkAra mATe, apramatta rIte udyamazIlatAthI ane sAcA dilathI vartavA mATe pUratA che. munigAthA A munisuta e nAmathI suttanipAtamAM maLe che. tenuM bhASAMtara nIce mujaba- nehane lAdhe bhaya utpanna thAya che ane gharamAMthI mela utpanna thAya che, tethI anAgarikatA ane niHsnaDatA e ja muninuM tatvajJAna sarajavuM. 1 je utpanna thayelA manadevano nAza karIne tene pharI vadhavA detuM nathI ane te viSe sneha rAkhato nathI tevA ekAkI rahenAra mANasane muni kahe che. te maharSie zAMtipada joyuM. 2 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa trIjuM 313 padArtha ane tenAM bIje jANIne je temane sneha (bhInAza) ApatA nathI, te sAce ja janmakSayAntarazI muni che. te tarka choDI daIne nAmAbhidhAna (janma) pAmato nathI. 3 je sarva abhiniveza jANe che, ane temAMnA ekanI paNa IcchA karato nathI, te vItatRSNa nilabhI muni asthira thato nathI; kAraNa ke te tenI pAra jAya che. 4 je badhuM jItavAvALo, badhuM jANavAvALe, subuddhi, badhA padArthothI alipta rahevAvALo, sarvatyAgI, ne tRSNanA kSayathI mukta thayo che, tene sujJa loke muni kahe che. pa prajJA jenuM baLa che, je zIla ane vrata vaDe saMpanna, samAhita, bAnarata, smRtimAna, saMgathI mukta, zakinyarahita, ane anAzrava che, tene susa leke muni kahe che. 6 ekAkI rahenAra, apramatta, muni, niMdA ke stuti vaDe calita na thata, sihanI jema zabdothI na DaratA, pavananI jema jALamAM na jakaDA, pANImAMnA kamaLanI jema alipta rahe, bIjAono netA hevA chatAM jene potAne netA nathI, tene sujJa loke muni kahe che. 7 tene mATe loka game te bole, topaNa je ghATaparanA staMbhanI jema sthira rahe che, je vItarAga ane susamAhitendriya che, tene sujJa loke muni kahe che. 8 je sthitAtmA kAMThalInI jema sIdhe jAya che, pApakarmone + pAli zabda "pamAya." TIkAkAre Ane "fhRtriA vadhavA' evo artha karyo che. paNa prapUrvaka mA dhAtune artha gaNavuM, athavA yathArtha rIta jANavuM evo thAya che. 1. nadInA ghATa para catuSkoNe athavA aSTakoNa thAMbhalA bAMdhatA hatA. badhI jAtanA loko snAna karatI vakhate tenA para pITha coLatA. 2. kAMThalI viSama ane sama tAMtaNAmAMthI sIdhI jAya che, tAMtaNAomAM bharAtI nathI; tevI rIte e sIdho jAya che. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 bhagavAna buddha tiraskAra kare che, viSama ane samane pArakhI le che, tene sura leke muni kahe che. (9) nAno hoya ke vacalI uMmarano hoya, je saMyatAtmA muni pApa karato nathI, je yatAmAM krodha karatA nathI, ane bIjA koI neya khIjavato nathI, tene sujJa leke muni kahe che. (10) je bIjAe Apela anna para upajIvikA calAve che, je rAMdhelA annamAMthI AraMbhamAM, madhyamAM ke antamAM bhikSA maLe to paNa stuti ke niMdA karato nathI, tene sujJa loko muni kahe che. 11 je muni strIsaMgathI virata thaye, juvAnImAM hovAM chatAM kyAMya baddha thato nathI, je madapramAdathI virata che, je mukta che, tene sujJa leke muni kahe che. 12 Ihaloka jANIne jeNe paramArtha joyo che, dha ane samudra tarIne je tAdabhAva pAmyo che, jeNe baMdhano (graMthi) teDavAM che, je anAzrita ane anAzrava che, tene sujJa leke muni kahe che. 13 strIne piSanAra gRhastha ane nirmama muni e banI raheNI ane vRtti taddana judI hoya che. kAraNa ke, gRhastha prANaghAta na thavA devA bAbata saMyama pALato nathI, paNa muni hamezAM prANIonuM rakSaNa kare che. 14 jevI rIte AkAzamAM UData nIlagrIva mora haMsanA vegathI jaI zakatA nathI, tevI rIte gRhastha ekAntamAM vanamAM dhyAna karanAra muninuM anukaraNa karI zakato nathI. 15 maneTyasutta A "nAlakasura' e nAmathI suttanipAtamAM maLe che. tenI prArutAvika gAthAo 20 che. tenuM bhASAMtara ahIM ApatA nathI. jijJAsu lekee jUna 1937no vividhajJAnavistArano aMka jovo. temAM prAstAvika gAthAo sAthe A suttanuM bhASAMtara ApyuM che. nAlaka asita pine bhANeja hatuM. te nAnI umarane hatuM tyAre gotama bedhisatvane janma thayo. asita RSie be dhisattvanuM evuM bhaviSya Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa trIjuM 315 bhAkhyuM ke te moTo muni thaze. ane nAlakane gotama buddhanA dharmane anuyAyI thavAne upadeza karyo. mAmAnA vacana para vizvAsa rAkhIne gotama bedhisattva buddha thayo tyAM sudhI nAlaka tApasI thaIne rahyo; ane jyAre tamane buddhapada prApta thayuM, tyAre tenI pAse AvIne teNe mauneya viSe prazna pUchaLyA. te praznothI A suttanI zarUAta thAya che. (tuM zreSTha muni thavAno che) e asitanuM vacana yathArtha che evuM meM jANyuM ane tethI vastuAtanI pAra gayelA gotamane huM pUchuM chuM. 1 | he muni, gRhatyAga karIne bhikSA para upajIvikA karanArane uttama pada evuM mauneya karyuM e pUchuM chuM, te mane kahe. 2 - maneya kahyuM e huM tane kahuM chuM--evuM bhagavAne kahyuM-te duSkara ane durabhisaMbhava che. tathApi huM te tane kahuM chuM. saMbhALIne varta ane daDha thA. 3 - gAmamAM koI niMdA kare athavA stuti kare tyAre badhAM viSe samAnabhAva rAkha. manane krodha manamAM ja rekavo ane zAMta tathA nigavI thavuM. 4 saLagelA araNyamAMnI agnijvAlAonI jema gAmamAM strIo phare che, teo munine mohamAM nAkhe che. teo tane mohamAM nAkhe te mATe sAvadha raheje. 5 nAnAmoTA kAmo paga choDIne strIsaMgathI virata thaje. sthiracara prANIo pratye virodha ane Asakti mUkI deje. 6 jevo huM tevA teo ane jevA teo tevo huM, ema potAnA dAkhalA parathI jANIne koIne mAravuM nahi ke marAvavuM nahi. 7 je IchAmAM ke lebhamAM sAmAnyajana baddha thAya che, te icachAno ane lobhano tyAga karIne cakSumAna mANase A naraka tarIne pAra thavuM. 8 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 bhagavAna buddha dabAvIne peTa bharAya eTaluM na khAnAra, mitAhArI, abhecchA ane alolupa thavuM. evuM kare te ja IcachA choDIne tRpta, aniccha ane zAMta thAya che. 9 munie bhikSATana karIne vanamAM javuM ane tyAM jhADa nIce Asana para besavuM. 10 te dhyAnarata dhIra puruSe manamAM AnaMda mAnavo. teNe jhADa nIce besIne manane saMtoSa ApI dhyAna karavuM. 11 tyArapachI rAta pUrI thAya tyAre gAmamAM AvavuM. tyAM maLelA AmaMtraNathI ke beTathI ullasita thavuM nahi. 12 munie gAmanAM kuTuMba sAthe sneha bAMdho nahi, bhikSA viSe kazuM bolavuM nahi, sUcaka zabda uccAravA nahi. 13 bhikSA maLe teya sAruM, na maLe teya sAruM. baMne mATe te samabhAva rAkhe che ane (pitAnA raheThANa) jha DanI pAse Ave che. 14 hAthamAM bhikSApAtra laIne pharanAre pote mUMge nahi hovA chatAM mUMgAnI jema vartavuM ane maLelI a85 bhikSAne tiraskAra ane dAtAno anAdara karavo nahi. 15 zremaNe (bu) hIna mArga kayo ane uttama mArga kare tenuM spaSTIkaraNa karyuM che. saMsAranI pAra be vakhata nathI javAtuM, tema chatAM jJAna eka ja prakAranuM hoya che ema nathI. 16 je bhikSune Asakti nathI, jeNe saMsAraaita teDavuM che ane je katyAkRtyothI mukta thayo che, tene paridAha raheto nathI. 17 ) tane huM mauneya kahuM chuM--evuM bhagavAne kahyuM -suradhAra uparanuM madha cATavAvALA mANasanI jema sAvadha rahevuM; jIbha tALave lagADIne paNa jamavAmAM saMyama rAkhavo. 18 sAvadhacitta thavuM, paNa vadhu paDatuM ciMtana paNa karavuM nahi hIna vicArothI mukta, anAzrita ane brahmacaryaparAyaNa thavuM. 19 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa trIjuM 317 ekAMtavAsano ane zramaNa pAsanAne (dhyAnaciMtanane) prema rAkho. ekAkIpaNAne mauna kahe che. jo ekAkI rahevAmAM tane AnaMda thavA mAMDaze, 20 te dhyAnarata, kAmatyAgI dhIronuM vacana sAMbhaLIne tuM daza dizAo prakAzita karIza. tethI (te padane pahoMcelA) mArA zrAvake hI (pApalajajA) ane zraddhA vadhAravI. 21 te nadIonI upamAthI jANavuM. nALAM dhodha parathI, khINamAMthI. moTA avAja sAthe vahe che; paNa moTI nadIo zAMtithI vahe che. 22 je chIcharuM che, te avAja kare che; paNa je gaMbhIra che, te zAMta ja rahe che. mUDha adhUrA ghaDAnI jema chalakAya che; paNa. sujJa gaMbhIra taLAvanI jema zAMta rahe che. 23 zramaNa ( buddha ) je ghaNuM bole che, te yogya ane upayukta che ema jANIne bese che. te jANIne dharmopadeza kare che ane jANIne puSkaLa bole che. 24 paNa je saMyatAtmA jANatA hovA chatAM ghaNuM bolatA nathI, te muni maunane mATe yogya che, te munie mauna jANyuM che. 25 upasipasine A "sAriputtasuta" e nAmathI suttanipAtamAM maLe che. adrakathAmAM ene ghera pagaha paNa kahe che. te parathI ema dekhAya che, ke Ane sAriputtapanDa athavA upatirUpagaha ema kahetA haze. tenuM bhASAMtara nIce pramANe che - AyuSmAna sAripura bolyo,AvuM mIThuM belavAvALo, saMtuSTa+ ane saMghane AgevAna zAstA meM A pahelAM je navI ke sAMbhaLyo nathI. 1 + + saMtuSTa zabdane mATe mULamAM 'tulito' che, paNa adrakathAmAM turatA e pATha che, ane tene artha tuSita devakamAMthI ihalokamAM AveluM eka karyo che. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 bhagavAna buddha sarva tamasane nAza karIne zramaNa dharmamAM rata thayele e. A sadevaka eka ja jagatane cakSuSmAna dekhAya che. 2 ghaNA baddha mANasonA hitecchAthI prazna pUchavA mATe anAzrita ane adAMbhika evA buddhapadane pAmelA saMghanAyaka pAse huM Avyo chuM. 3 saMsArathI kaMTALIne jhADa nIce, smazAnamAM athavA parvatanI guphAomAM ekAMtavAsa sevana karatA bhikSune, 4 tevI bhalIbUrI jagyAe bhayo kayA che? te niHzabda pradezamAM kyA bhayothI te bhikSue DaravuM na joIe ? 5 amRta dizA tarapha javA mATe sudUra pradezamAM nivAsa karatA bhikSue kayAM vigho sahana karavAM joIe? 6 e daDhanizcayI bhikSunI vANI kevI hovI joIe? tenI raheNIkaraNI kevI hovI joIe ane tenAM zIla ane vrata kevAM hovAM joIe? 7 senI jevI rIte rUpuM agnimAM nAkhIne temAMthI kacaro kADhI nAkhe che, tevI rIte samAhita, sAvadha ane smRtimAna bhikSue ko. abhyAsakrama svIkArIne pitAnI malinatA bALI nAkhavI? 8 bhagavAna bolyA, he sAriputta, saMsArathI kaMTALIne ekAMtavAsa sevana karanAra saMbadhiparAyaNa bhikSanuM mane je kartavya lAge che, te huM tane kahuM chuM. huM ekAntavAsamAM rahetA smRtimAna dhIra bhikSue pAMca bhayathI DaravuM nahi. macchara karaDavuM, sApa, mANasothI thatI pIDA, catuSpadathI, 10 - ane paradharmIothI DaravuM nahi. paradharmIonAM ghaNuM bhayAnaka , kAme joIne paNa temanAthI DaravuM nahi. ane te kuzalAnveSI bhikSue bIjAM paNa vidyA sahana karavAM. 11 roga ane bhUkha vaDe utpanna thatI takalIpha, ThaMDI ane unALe Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa trIjuM 319 teNe sahana karavAM. te vighonI anekavidha bAdhA thAya, te paNa anAgarika rahIne teNe potAnAM utsAha ane parAkrama daDha karavAM. 12 teNe corI karavI nahi, khoTuM bolavuM nahi, sthiracara prANIo pratye maitrInI bhAvanA keLavavI ane mananuM melApaNuM mArapakSIya che ema jANIne te kADhI nAkhavuM. 13 teNe krodha ane atimAnane vaza thavuM nahi, tenuM samULa ucchedana karavuM, ane niSThAthI (khAtarIthI) vRddhimArgagAmI thaIne priyApriya sahana karavuM. 14 kalyANapriya mANase prajJAne mahattva ApIne te vigho sahana karavAM, ekAntavAsamAM asaMtoSa jaNAya che te paNa sahana karavo ane cAra zokaprada vAto sahana karavI. 15 vAta e ke, huM Aje zuM khAIza, kyAM jamIza, gaI rAtre UMdha na AvavAthI takalIpha thaI, Aje kyAM UMdhavuM? anAgarika zaikle (zekha) A (cAra) vitarka tajavA. 16 vakhatovakhata anna ane vastro maLatAM hoya tyAre temAM pramANa rAkhavuM, alpasaMgI thavuM. te padArthothI mananuM rakSaNa karanAra ane gAmamAM saMyamathI vartanAra bhikSue bIjAone khIja caDhe tevuM kRtya kare to paNa kaThora vacana bolavuM nahi. 17 teNe potAnI najara paga tarapha rAkhavI, caMcalatAthI cAlavuM nahi, dhyAnarata ane jAgRta rahevuM, upekSAne avalaMba karIne citta ekAgra karavuM, tarka ane cAMcalyano nAza karavo. 18 te smRtimAna puruSe potAnA doSa batAvanArAone abhinaMdana karavuM, sabrahmacArIo mATe kaThoratA rAkhavI nahi, prasaMgopAtta sArA ja zabdo uccAravA, loko sAthe vAdavivAdamAM UtaravAnI IcchA rAkhavI nahi. 19 tyArapachI smRtimAna puruSe jagatanA pAMca rajene tyAga karatA zIkhavuM. (eTale) rU5, zabda, gaMdha, rasa ane sparza Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 bhagavAna buddha (e pAMca rana)ne lebha rAkha nahi. 20 A padArthonuM AkarSaNa tajIne te smRtimAna, suvimukta citta, vakhatovakhata saddadharmanuM ciMtana karavAvALo, ekAgracitta bhikSu aMdhakArane nAza karavA samartha thaze (ema bhagavAne kahyuM). 21 rAhulavAdamutta Ane cULarAhulavAda ane abuladikarAhulevAra ema paNa kahe che, e manijhamanikAmAM che. teno sArAMza A pramANe - eka vakhata bhagavAna buddha rAjagRhanI pAse veNuvanamAM rahetA hatA, ane rAhula ambalaphrikAjha nAmanI jagyAe rahetA hatA. eka divasa sAMje bhagavAna dhyAnasamAdhi patAvIne rAhula rahetA hatuM tyAM gayA. rAhule bhagavAnane dUrathI joIne Asana mAMDayuM ane paga jovA mATe pANuM lAvI mUkavuM. bhagavAna AvyA ane te Asana para besIne temaNe paga dhoyA. rAhula bhagavAnane namaskAra karIne eka bAjue beThe. bhagavAne paga devAnA pAtramAM thoDuM pANI bAkI rAkhyuM ane temaNe rAhulane pUchayuM, "rAhula, A thoDuM pANuM tane dekhAya che?" - " hA bhadanta," rAhule javAba Apyo. - " rAhula, jemane juke bolatAM zarama lAgatI nathI, temanuM zramaNatva A pANInI jema kSullaka che." pachI te pANI pheMkI daIne bhagavAna belyA, "rAhula, tuM A phekeluM pANI jue che ne?" hA bhadanta," rAhule javAba Ape. rAhula, jemane juThuM bolatAM zarama AvatI nathI, temanuM zramaNatva A pANInI mAphaka tyAjya che." * A eka prAsAda hato ema akathAmAM kahyuM che, paNa te saMbhavanIya lAgatuM nathI. A rAjagRhanI pAsenuM eka gAma hatuM ema jaNAya che. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa trIjuM 321 pachI te pAtra UMdhuM vALIne bhagavAna bolyA, " rAhula, jemane juThuM bolatAM zarama AvatI nathI, temanuM zramaNatva A UMdhA rAkhelA pAtra jevuM samajavuM joIe." pachI tene catuM karIne bhagavAna bolyA, " rAhula, A khAlI pAtra tuM jue che ne?' hA bhadanta," rAhule javAba Apyo, rAhula, jemane juThuM bolatAM zarama AvatI nathI, temanuM zramaNatva A pAtranI jema khAlI che." he rAhula, laDAI mATe sajaja karele rAjAne bheTe hAthI pagathI laDe che, mAthAthI laDe che, kAnathI laDe che, dAMtathI laDe che, pUchaDIthI laDe che, paNa ekalI sUMDha sAcavI rAkhe che. tyAre mahAvatane lAge che ke, A ATale moTA rAjAno hAthI, badhAM avayavothI laDe che, phakta sUMDha rAkhI mUke che, tethI teNe saMgrAmavijayane jIvita arpaNa karyuM nathI. je te hAthI bIjA avayavonI sAthe suMDhanA paNa pUrI rIte upayoga kare te mahAvata samaje che ke, hAthIe saMgrAmavijayane pitAnuM jIvita arpaNa karyuM che, have tenAmAM koI khAmI nathI rahI. tevI ja rIte jemane juThuM bolatAM zarama AvatI nathI, temaNe koI paNa pApa cheDayuM nathI ema huM kahuM chuM. tethI rAhula, mazkarImAM paNa juThuM na bolavAne abhyAsa karaje. rAhula, arIsAne upayoga za?" "(te) pratyavekSaNa (nirIkSaNa) karavA mATe (che), bhadanta," rAhule javAba Apyo. "tevI ja rIte, rAhula, pharI pharI pratyavekSaNa (pUre vicAra) karIne kAyAthI, vAcAthI, ane manathI karma karavAM. rAhula, jyAre tuM kAyAthI, vAcAthI, ke athavA mathI 1. kAna vaDe bANu bacAvavAnuM kAma kare che, pUchaDIe bAMdhelA paththaranA ke loDhAnA DaMDA vaDe bhAMgatoDa kare che, evA athAmAM artha karyo che. 2. asatya rAkhIne bIjA pApono tyAga karyo hoya, te zramaNa sAco yoddho nathI; temaNe zramaNatvane pitAnuM jIvita arpaNa karyuM nathI. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3rara bhagavAna buddha koI karma karavA IcchIza, tyAre pahelAM tenuM pratyavekSaNa karaje. ane je te AtmaparahitanI ADe AvatuM hoya, ane pariNAme duHkhakAraka jaNAI Ave, to tene amala bilakula karIza nahi. paNa te AtmaparahitanI ADe AvatuM nathI, ane pariNAme sukhakAraka che, ema jaNAya che tenuM AcaraNa karaje. " kAyAthI, vAcAthI athavA manathI, karma zarU karyA pachI paNa tenuM pratyakSaNa karaje ane te AtmaparahitanI ADe AvatuM ane pariNAme duHkhakAraka che evuM jaNAI Ave, to te teTalethI ja choDI deje. paNa te AtmaparahitanI ADe AvatuM nathI, ane pariNAme sukhakAraka che, evuM jaNAya, te te karma tuM pharI pharIne karaje. kAyAthI, vAcAthI athavA manathI karma karyA pachI paNa tuM tenuM pratyavekSaNa karaje ane te kAyika athavA vAcasika karma AtmaparahitanI ADe AvatuM ane pariNAme duHkhakAraka che ema jaNAya, te zAstA pAse ke vidvAna brahmacArInI AgaLa tuM te pApano AviSkAra karaje (te kabUla karaje) ane pharI potAnAthI tevuM karma na thAya evI saMbhALa rAkhaje. te mana:karma hoya te tene mATe pazcAtApa karaje, zarama rAkhaje ane pharI te vicAra manamAM AvavA daIza nahi. paNa kAyAthI, vAcAthI athavA manathI kareluM karma AtmaparahitanI ADe AvatuM nathI; ane pariNAme sukhakAraka che, evuM jaNAya te mudita manathI te kamara tuM pharI pharIne karavAne abhyAsa karaje. he rAhula, atItakALamAM je zramaNa-brAhmaNoe pitAnAM kAyika, vAcasika ane mAnasika karmo parizuddha karyA hatAM, temaNe te pharI pharIne pratyavekSaNa karIne ja parizuddha karyA hatAM. bhaviSya kALamAM je zramaNabrAhmaNo A karmo parizuddha karaze, teo pharI karIne pratyavekSaNa karIne ja te karmo parizuddha karaze. hamaNAM je zramabrAhmaNe A karmo parizuddha kare che, teo pharI pharIne prayavekSaNa karIne ja te karmo parizudhdha kare che. tethI, he rAhula, pharI pharIne prayavekSaNa karIne kAyika, vAcika ane mAnasika karmo pirizuddha karavAne abhyAsa karaje." Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa trIjuM 323 Ama bhagavAna belyA. AyuSmAna rAhule mudita manathI bhagavAnanA bhAvaNanuM abhinaMdana karyuM. A sAta suttamAMthI suttanipAtamAM AvelI munigAthA, nALakasura ane sAriputtasura e traNa suto padyamAM ane bAkInAM cAra gadyamAM che. gadya suttomAM punarukti ghaNuM dekhAya che. te samayanA sAhityanI e paddhati hatI, ema samajavuM joIe. kAraNa ke, jenanAM sUtromAM ane keTalIka jagyAe upaniSadomAM paNa AvI punarukti che. paNa te tripiTakamAM eTalI badhI che ke, A badhuM pahelAnuM ja che ema vAcakane lAge che ane keAI mahattvano muddo te punaruktimAM rahI jAya che te tarapha vAcakanuM dhyAna kheMcAtuM nathI. dA. ta., rAhulevAdasuttamAM kAyika, vAsika ane mAnasika karmonA pratyavekSaNamAM eka ne eka ja lakhANa pharI pharIne Ave che paNa kAyika ane vAcasika akuzala karma AcaraNamAM Ave to zAstA pAse ke vidvAna brahmacArI pAse tene AviSkAra kare, ane tevuM karma pharI thavA nahi devuM ema kahyuM che. mAnasika akuzalane A niyama lAgu karyo nathI. kAraNa ke, vinayapiTakamAM kAyika ane vAcasika daSone ja AviSkArAdika (pApadezanA ItyAdika) prAyazcitto kahyAM che; manodeSane mATe prAyazcittavidhAna nathI. tenuM prAyazcitta eTaluM ja ke tene mATe pazcAttApa karavo, zarama rAkhavI ane tevo akuzala vicAra pharI manamAM lAvavo nahi. kAyika ane vAcasika akuzala karmo ane mAnasika akuzala karmomAMne A pharaka rAhulevAdasutta upara uparathI vAMcanAranA dhyAnamAM Ave tema nathI. azokanA samayamAM A badhAM sutta evAM ja hatAM ke saMkSipta hatAM e kahevuM muzkela che. te saMkSipta haze to paNa sArabhUta vaktavya A ja hatuM emAM zaMkA nathI. suttapiTakanAM prAcInatama sutto oLakhavA mATe A sAta sutta ghaNuM upayogI che. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa ceAthu sanda vivaraNa (zrI dharmAMnanda kAsammInA mULa marAThI pustakamAM nIce je saMdarbhone ullekha che, te badhA saMnei lagatuM vivaraNa temanAM judAM judAM pustakAmAMthI laI ne A pariziSTamAM karavAmAM AvyuM che. DAkhI bAjue upara ApelI pRSThasaMkhyA mULa saMda` pustakanI che ane tenA nIcenI kauMsamAM ApelI pRSThasaMkhyA A gujarAtI pustakanI che.) bauddha saghAcA paricaya 237-245 (27-28) khunnuttarA ane sAmAvatI ' (L mAga driya nAmane eka brAhmaNa bhALapaNamAM bhagavAna buddhane vivAhayeAgya samajIne peAtAnI dIkarI mAga diyAne temanI pAse laI gayA. tenI vAta sAMbhaLIne bhagavAna khelyA, he brAhmaNa, tRSNA, asaMtASa ane kAmavikAra e badhAMneA vicAra karatAM mane strIonA sahavAsamAM sukha jaNAtuM nathI. huM mAnuM chuM ke A apavitra padArthAthI bhareluM zarIra pagathI paNa spa karavA jevuM nathI. k ,, bhagavAnanI vArtAthI mAga kriyAne dhaNA gusse AbyA ane te temanI zatru thaI. vakhata jatAM tenuM saundarya joI te udayana rAjAe tenI sAthe lagna karyu. uddayana rAjAtI bIjI rANI sAmAvatI ane tenI dAsI munnuttarA bhagavAna buddhanI bhakta hatI. tethI mAga diyAe rAjAne temanI sAme uzkeravAne khUba prayatna karyAM; paNa temanA ni:sIma premane lIdhe rAjAnuM hRdaya Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa cothuM 325 parivartana thayuM. chevaTe mAguMdiyAe sAmAvatInA mahelane Aga lagADAvI ane temAM sAmAvatI pitAnI sakhIo sAthe baLIne marI gaI. jyAre udayana rAjAne A vAtanI jANa thaI tyAre teNe mAguMdiyAnA saMbaMdhIone bhegA karIne tenI najara sAme temanI katala karAvI ane chevaTe mAguMdiyAne paNa mArI nakhAvI. "mahAkAtyAyana" - A ja prasaMgane vistAra che. 165-168 (31) 30-31 (32) soNe bhagavAna buddhane namaskAra karIne kAtyAyananI mAgaNIo emanI sAme mUkI. tyAre bhikSuone bhegA karIne bhagavAna bolyA, " AjathI badhA pratyaMta janapadamAM pAMca bhikSuonA samudAyane (emAM eka vinayaghara hoya) upasaMpadA ApavAnI huM rajA ApuM chuM. pratyaMta janapada A pramANe che-pUrvamAM kajaMgala nAmanuM zahera, pachI mahAzAla, tyArapachI pratyaMta janapada. dakSiNa dizAmAM vetakaNika nAmanuM zahera, ane pachI pratyaMta janapada. pazcimamAM sthUla (dhUNa) nAmanuM brAhmaNanuM gAma ane pachI pratyaMta janapada. uttaramAM uzIradhvaja nAmano parvata ane pachI pratyaMta janapada "mahAkappina - A ja ghaTanAnuM varNana che. bhaddA kuNDalakesa bhaddAne janma rAjagRhanA zreSikuLamAM thayo hato. rAjapurohitane chokaro zatruka corInA aparAdha mATe pakaDAyo hato. tene phAMsIe caDhAvavA mATe zaheramAMthI bahAra laI javAmAM Avato hato tyAre bhaddAe tene je ane te tenA para Asakta thaI. koTavALane eka ra03 (35) 214-217 (67) Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 bhagavAna buddha hajAra kArdApaNu ApIne teNe zatrukane choDAvyuM. paNa zatrukanuM citta cerImAM ja hatuM. tethI bhaddAne laIne te zaherathI dUra eka DuMgaranI Toca para gaye. bhadAe tene samajAvavAno khUba prayatna karyo, paNa teNe mAnyuM nahi. chevaTe bhaddAe tene AliMgana ApavAnuM bahAnuM karIne tene DuMgaranI Toca parathI nIce dhakelI dIdhA. tyAre vanadevIe bolI UThI : 'na so sabbesu ThAnesu puriso hoti pnnddito| ItthI pi paNDitA hoti, tattha tattha vicakSaNI // eTale, badhI jagyAe puruSa buddhimAna hoya che ema nathI. kyAreka kyAreka hoziyAra strI paNa pitAnI buddhine paraco Ape che.' A pachI bhadA nigraMthonA AzramamAM gaI ane teNe potAnA vALa kADhI nakhAvyA. jyAre vALa pharI UgavA lAgyA tyAre te kuDalAkara thaI gayA. tethI leka ene "kuDalake sA" nAmathI oLakhavA lAgyA. jyAre sAriputtei vAdavivAdamAM bhaddAne harAvI tyAre te bauddha bhikSuNI thaI gaI sujAtA senAnI duhitA 236 sauthI pahelI zaraNa gayelI upAsikAomAM (117). sujAtA senAnI duhitAno krama pahele che. ene janma uruvelA pradezanA senAnInA gharamAM thayo hate. juvAnImAM eka vaDalA para rahetI devatAnI teNe mAnatA rAkhI hatI ke, jo mane sAro vara maLe ane pahele dIkare janme te huM tane dara varSe yogya bheTa dharIza.' enI IcchA pUrI thaI tyAre teNe potAnI mAnatA pUrI karavA mATe phakta dUdhanI khIra banAvI ane vaDalAnI nIcenI Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa cothuM 327 jagyA sApha karavA mATe potAnI dAsIne mokalI. te divase bodhisattva gotama te vRkSanI nIce beThA hatA. emane joIne dAsIne ema lAgyuM ke sujAtAnI mAnatAno svIkAra karavA mATe khuda vRkSadevatAe ja avatAra lIdho che. teNe doDatI ghera jaIne pitAnI zeThANIne A vAta kahI. jyAre sujAtA dAsInI sAthe dUdhanI khIra laIne tyAM gaI tyAre teNe joyuM ke jhADanI nIce devatA nahi, paNa parama tapasvI bodhisattva ja beThA che. tema chatAM teNe khUba bhaktibhAvathI bedhisatvane dUdhanI khIra arpaNa karI. A bhikSA grahaNa karIne bodhisatva te ja rAte buddhatva pAmyA. 7-8 uparanAnuM ja vadhu vistArathI varNana. (135) 97 Ano ja ullekha che. (143) saMghasAmagrI 37-43 bhagavAna buddhane jyAre A vAta kahevAmAM AvI (15) tyAre teo belyA, " A prasaMge saMgha sAmagrI karavI joIe. A saMdyasAmagrI A pramANe karavI-badhA ekaThA thAya. bhikSu mAMdo hoya te paNa hAjara rahe. pachI samartha bhikSusaMghane te vinaMtI kare ke, "bhadaMta saMgha mArI vAta tarapha dhyAna Ape. je cIjane mATe siMdhamAM jhaghaDo thayo hato, tene A bhikSu svIkAra kare che. eNe potAnA dezanuM prAyazcita karyuM che. je saMghane ThIka lAge to saMdha A vAta pUrI karIne saMghasAmagrI kare." A vinaMtI thaI gayA pachI koI mANasa Ubhe thaIne traNa vakhata AmAM vAMdhe na batAve te ema Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 bhagavAna buddha 24-26 (152) samajavuM ke saMgha sAmagrI thaI gaI che." . upAlie pUchayuM, "saMgha sAmagrI keTalA prakAranI heya che? tyAre bhagavAne javAba Ape, saMdha sAmagrI be prakAranI hoya che-arthaviyukta ane arthayA. je vAta para jhaghaDo thayo hoya tenuM mULa kAraNa zodhyA vinA je sAmagrI karavAmAM Ave che, te arthaviyukta che; paNa je vAta para jhaghaDo thayo hoya tenuM mULa kAraNa zodhIne je sAmagrI karavAmAM Ave che te artha yukta che ema samajavuM. pravAraNa tyAre bhagavAna bolyA, "he bhikSuo, bIjA parivrAjakanI jema maunavrata na levuM joIe. comAsuM pUruM thayA pachI joyelA, sAMbhaLelA ke parizaMkita denI pravAraNa karavI joIe. e ja tamAre mATe yogya thaze. pravAraNA A rIte thAya - samartha bhikSusaMghane vinati kare ke, "bhadanta saMdha mArI vAta dhyAnamAM le. Aje pravAraNa divasa che. je saMghane yogya lAge to Aje pravAraNa kare. pachI badhA karatAM vadhu vRddha bhikSue eka khabhA para uttarAsaMga nAkhIne ghUMTaNa TekavIne besavuM ane bolavuM, "AyuSmAna saMghane mArA je doSa dekhAyA ke jaNAyA hoya athavA temanA viSe zaMkA thaI hoya, te deSa mane batAvavAnI huM vinaMtI (pravAraNA) karuM chuM. mArA upara dayA karIne saMgha mArA deva batAve; je mane e sAcA lAge te huM e mATe yogya prAyazcitta laIza." eNe A pramANe traNa vAra kahevuM. taruNa bhilue "AyuSmAna saMgha' ne badale "bhadanta saMgha' kahevuM. te Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa zuM 333 badhAe "adhama thaI gayo che' evI bUma pADavA mAMDI. pahelAM traNa ja roga hatA-IcchA, bhUkha ane ghaDapaNuM. paNa pazuyajJane prAraMbha thavAthI regonI saMkhyA aThThANuM jeTalI thaI.. " jyAM AvI vAta thAya che tyAM leke yAjakanI nindA kare che. A rIte dharmane viparyAsa thaI javAthI zudra ane vaizya judA paDyA. kSatriyo paNa judA paDyA; ane patnI patinI avagaNanA karavA lAgI, kSatriyo ane brAhmaNane gAtranuM rakSaNa maLatuM hatuM. (teo kuladharmane anusarIne AcaraNa karatA hatA); paNa (pazuvadha pachI) kulapravAdano bhaya mUkIne teo lebhavaza thaI gayA.' 48-50 uparano ja vistAra Ape che. 170-172 lagabhaga badhA pAzcAtya paNDitone evo mata che (prastAvanA ) ke bhagavaddagItAnI brAhmI sthitinA athavA sthitaprajJanA (15) varNananA leke bauddha graMthonA AdhAre lakhAyA che, ane "brahmaniurgRti 'vALA chellA kalekanA vAkyaparathI A mata barAbara che ema jaNAya che. AmAM smRtivibhrama, nirAhAra Adi zabdanA arthonuM bauddha paribhASA jANyA vagara barAbara Akalana thaI zakatuM nathI. vasubadhune mitra purugupta hato. teNe pitAne dIkaro bAlAditya ane mahArANI vasubadhu e baMnene bauddhadarzananuM adhyayana karAvyuM. pachI bAlAdityane yuddha na karavuM evI IcchA thavAthI teNe "koI brAhmaNa pAse "bhagavaddagItA" lakhAvI ane te pachI mahAbhAratamAM AvI gaI Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 bhagavAna buddha 15 uparanuM ja varNana vistArathI ApyuM che. (25) buddhalIlAsAra saMgraha e ja varNana vistArathI ApyuM che. 160- 165 (135) 179-188 ( 148) e ja varNana vistArathI ApyuM che. 187-188 (149) devadatta jyAre bhagavAna buddhane mArI nAkhavAnI badhI khaTapaTa vyartha gaI tyAre devadata saMghamAM phATaphUTa pADavAnI eka yukti racI. te pitAnI sAthe samudradattane laIne bhagavAnanI pAse gayo ane temane praNAma karIne bolya. " he bhagavana, bhikSuone aihika sukhathI pUrI rIte alipta rAkhavA mATe meM A pAMca niyama banAvyA che. badhA bhikSuoe A pAMca niyamonuM pAlana karavuM ja joIe evI AjJA Apa Apo. (1) bhikSu hamezAM araNyamAM ja rahe. (2) teo Ajanma bhikSA para ja nirvAha calAve; koInA nimaMtraNathI teo tene ghera bhojana karavA na jAya. (3) AkhI jiMdagI rastA para paDelA cIMtharAMmAMthI ja pitAnAM vastra banAve, gRha pAsethI vastra na le. (4) Ajanma jhADanI nIce ja rahe; jhUMpaDI ke gharamAM na rahe. (5) matsya-mAMsanuM grahaNa na kare. A pAMca niyamenA pAlanamAM je AnAkAnI kare tene doSIta gaNavo." bhagavAna bolyA, "mane ema nathI lAgatuM ke, Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa cothuM (335 A pAMca niyamothI AdhyAtmika unnatimAM koI paNa madada thaI zakaze. paNa jemanI IcchA hoya teo A niyamonuM pAlana bhale kare. mane emAM koI vAMdho nathI." bhagavAna A niyamo saMghane lAgu karavA taiyAra nathI e vAtane DhaMDhero pITIne devadate keTalAka bhikSuone pitAnA manamAM lIdhA ane temanI sAthe laIne te rAjagRha cheDIne gayo. tyAre bhagavAna buddha sAriputta ane megyulAnane gayA mokalyA ane teo te bhikSuone upadeza ApIne pAchA laI gayA. 279-281 Aja vArtA ApI che. (188, 254) 167-179 anAthapiDika ane vizAkhA migAra mAtAnI (278). vArtAo vistArathI ApI che. anAtha piki bhagavAna buddhane mATe je rAjakumAranuM udyAna levA mATe enI bhUmi para sonAmahore pAtharI dIdhI hatI. evI jabaradasta enI bhakti hatI. pAchaLathI eNe e jetavana bhikSusaMghane dAna ApyuM. vizAkhA migAra mAtAne sasaro nircanthAno upAsaka hatA, paNa teNe vizAkhAne bhagavAna buddhanI upAsanA karavAnI chUTa ApI hatI. chevaTe buddhane upadeza sAMbhaLIne te pote paNa buddhane upAsaka thaI gayo. parinirvANa 29-012 Ane ja vistAra karavAmAM Avyo che (283) Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 bhagavAna buddha 90-91 (122) bauddha dharma ANi saMdha - paMcaka rUpa, vedanA, saMjJA, saMskAra ane vijJAna e pAMca padArthone paMcaskaMdha kahe che. pRthvI, apa, teja ane vAyu A cAra mahAbhUtone ane emAMthI utpanna thatA padArthone rUpaskandha kahe che. sukhakAraka vedanA, du:khakAraka vedanA, ane apekSAvedanA-A traNa jAtanI vedanAone vedanAtkaMdha kahe che. ghara, vRkSa, gAma ityAdine lagatI kalpanAone saMjJAskaMdha kahe che. saMskAra eTale mAnasika saMskAra, jenA traNa prakAra che--kuzaLa, akuzaLa ane avyAkRta; eTale je kuzaLa paNa nathI ane akuzaLa paNa nathI, jema ke keTalAka padArthomAM ruci thavI ane bIjAomAM ne thavI. vijJAna eTale jANavuM. vijJAna che che-cakSurvijJAna, zretravijJAna, dhrANavijJAna, jidvAvijJAna, kAryavijJAna ane manovijJAna. A che vijJAnanA samudAyane vijJAnaskandha kahe che. jyAre A pAMca skaMdha vAsanAyukta thAya che tyAre tene upAdAnaadha kahe che. tenA vaDe punarjanma thAya che. A janmamAM kuzala ke akuzala kama karavAthI AvatA janmamAM pAMca upAdAna skaMdhono prAdurbhAva thAya che. jyAre vAsanAne samUla uccheda thAya che tyAre A skaMdhone upAdAna skaMdha nahi kahetAM phakata saMgha kahe che; kAraNa ke emane lIdhe punarjanma thavAne saMbhava nathI hoto. arvapada prApta thayA pachI vAsanAnA Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa cAthu 94-29 ( 128 ) 56 -} (244 ) 22 337 samUla uccheda thAya che. ahaM pada prApta karelA mANasAnA pa`caskaMdha emanA maraNa sudhI rahe che, paNa akuzala saskAra a padanI prAptinI sAthe ja pUrepUrA naSTa thAya che. mRtyune vakhate atiAnA pAMcadhAne vilaya nirvANamAM thaI jAya che. tethI temAMtho navA paMcaskaMdhA pedA thatA nathI. cAra AryasatyonI mAhitI vistArathI ApI che. pravezavidhi athavA pravrajyA " " pachI dhRMTaNa TekavIne : yuddha saraLa sthApakane ) huM mune pahelA sAta bhikSuone bhagavAna buddhe pote dIkSA ApI hatI. te vakhate phakta ehi bhikSu ' e vAkaca vaDe ja pratrayAvidhi thaI jatI hatI. pachI jayAre bhikSuonI saMkhyA vadhavA mAMDI tyAre bhagavAne jUnA bhikSuone ja navA umedavArAne pratrajyA ApavAnI AjJA karI. enI vidhi evI rahetI ke umedavAra pahelAM mAthuM muMDAvatA, ane hAtha joDIne traNa vAra kahetA gacchAmi. ( saMdhanA zaraNuM jAuM chuM, dharmAMte zaraNa jAu saMghaM saraNaM gacchAmi ' 'huM saMdhane zaraNu jAuM chuM. ' pachI jyAre bhAjana ke evA nAnA nAnA lAbhAnA pralAlanathI saMdhamAM bharatI thavA lAgI tyAre temane mATe navA navA niyameA ghaDavA paDayA. emAM umedavArane pahelA kAI bhikSune peAtAnA upAdhyAya banAvavA paDatA, pachI tene aneka vAra upadeza ApavAmAM AvatA, pachI ene kADha, gaMDa, kSaya, apasmAra, napuMsakatva Adi rAga ' dhammaM saraNaM gacchAmi " chuM, ' , " 9 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 bhagavAna buddha 68-69 (89) te nathI ne? e khAsa jovAmAM AvatuM. bhikSu banavAnI IcchA rAkhavAvALI vyakti svataMtra, RNamukta ane umaralAyaka hovI joIe, eNe mAtApitAnI AjJA meLavavI joIe, te rAjAnA sainika na hovo joIe vagere baMdhano hatAM. Ane mATe ghaNuM kaDaka niyama banAvavAmAM AvyA che. samAdhi mArga abhidharmanuM kahevuM che ke maitrI, karuNa ane muditA e traNa bhAvanAone lIdhe pahelAM traNa dhyAne ja sAdhya thAya che ane upekSA bhAvanAne lIdhe phakta cothuM dhyAna maLe che. buddhavAcAryo A vAta svIkArI che. emanA kahevA mujaba pahelAM traNa dhyAne pahelI traNa bhAvanAomAMthI eka bhAvanA dvArA prApta karyA pachI upekSA bhAvanAne AraMbha kare paDe che; ane tene laIne cothuM dhyAna prApta thAya che. ulikhita sutta uparathI e spaSTa thAya che ke maitrI bhAvanAnI sAthe upekSA ane upekSA bhAvanAnI sAthe prIti rahI zake che. pAMca nIvaraNa (1) kAmaraccheda (kAmavikAra) (2) vyApAda (krodha) (3) thInamilka (Alasya) (4) uddhocca (bhrAMti) (5) vicikicchA (saMzayagrastatA) AnA pAnasmRtibhAvanA vistArathI samajAvavAmAM AvI che. 31-35 (89) 38-48 (113) Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa cothuM 339 (280) AnA pAnasmRtibhAvanA vistArathI samajAvavAmAM AvI che. azubha bhAvanA uddhamAtaka eTale kUlI gayeluM maDadu, vinIlaka eTale vAdaLiyuM maDadu, vipukhaka eTale evuM maDaduM ke jemAM paru bharAI gayuM hoya, vicchikka eTale evuM maDaduM ke jemAM kANuM paDyAM heya, vika khAyitaka eTale judAM judAM prANuoe kaMIka khAI nAkheluM maDaduM, vikipattaka eTale evuM maDaduM ke jenAM avayavo Amatema chUTAM paDyAM hoya, hatavikhittaka eTale evuM maDadu ke jenAM avayava prANIothI ke zastrothI kapAI javAthI Amatema pheMkAyAM hoya, lohitaka eTale evuM maDaduM ke jemAMthI lohI vahetuM hoya, pulavaka eTale evuM maDaduM ke jemAM kIDA paDyA hoya, addhika eTale hADakAMne mALo athavA eno koI bhAga. A jAtanAM dasa azubha che. enA tarapha dhyAna ApavuM e azubha bhAvanA che. AvAM zarIramAMthI kaI zarIra jovAmAM Ave tyAre ene potAnI rIte pharI ene AMkhonI sAme rAkhIne citana karavAthI A dhyAna prApta thAya che. strIne puruSanuM ane puruSane strInuM mRta zarIra joIne dhyAna sAdhya nahi thAya, tethI AvuM zarIra varjya gaNavuM. sajAtIya khetapara dhyAna rAkhIne je e AMkhonI sAme nahi Ave to enA je bhAga mukhyatve AMkhonI sAme Ave te viSe dhyAna karIne A samAdhi sAdhya karavI. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhArabhUta graMtha A pustaka mukhyataH pAli bhASAnuM suttapiTaka ane tenA paranI annakathAonA AdhAre lakhAyuM che. vinayapiTakamAMnI vArtAonA temAM upayAga karyo che kharA, tA paNu suttapiTakanA AdhAra sivAya temane aitihAsika gaNavAmAM AvI nathI. abhidhammapiTakanA (phakta eka utArA sivAya ) upayAga karyAM nathI. jaina sAhityamAMthI AcArAMga sUtra, bhagavatI sUtra, dazavaikAli sUtra ane pravacana sArAdAra--e graMthAmAMthI utArA lIdhA che. pahelA prakaraNamAM Rgvedane ghaNA upayAga karyAM che. upaniSadamAMthI dhaNA majakUra lIdhA che. dhamasUtrane ane manusmRtine paNa prasaMgeApAta upayoga karyo che. viSNuzAstrI cipaLuNakaranA khANabhaTTa viSenA nibaMdhamAMthI eka utAre| ApyA che; paNa te AdhArabhUta nathI. Arctic Home in the Vedas: by B. K. Tilak. Myths and leegends of Babylonia and Assyria: by Lewis Spence. A History of Babylon: by L. W. King. Buddhist India (1903): by Prof. Rhys Davids. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 saci (graMthenAM nAma, utArAonA saMbaMdha batAvanAra pAli sutto vagerenAM nAma tema ja khAsa mahatva na hoya tevI vyaktionAM nAma A sUcimAM ApyAM nathI.) viSaya pRSTha viSaya pRSTha agnipUjA 11 akabara, 15 (prastAvanA) 39 agnio, traNa 212 akarmavAdI 190 agniSToma 209 akuzala agnihotra 58, 63, 115, 134, -karma ra00, 203, 212 171, 197, 256 -karmapatha, dasa, 194, 195, -paddhati 12 202, 203 aghorI paMtha 56 -karma patha, kAyika-traNa trividha aciravatI (rAptI) nadI 20, 22, 202 - karmapatha-mAnasika-traNa, trividha alaka zrAvaka 170 202 ajanaputra 205 -karma patha-vAcika-cAra, catuvidha ajapAla godha vRkSa 121 202 ajIrA 188 -manovRttio 109 ajAta -vicAra 87, 88, 212 ajAtazatru 17, 18, 19, 22, 40, -vita 110 81, 143, 147, 148, 163, -zastra, traNa 212 271, 272 akrodha (kSamA ) 201 achata kesakaMbala 58, 138, 167, akriyavAda 126, 166, 170 171, 177, 209, 271, 274 akriyavAdI 187, 188, 190 akathAkAra ( juo jAtaka paNa). ajJALavacetica 158 agissana 81, 88, 94, 105, addagurudhammA (ATha gurudharma) 153, 106, 108, 114 154, 155 agni : 208209, 232 atharvaveda 11 agnikAca 208, 258 adattAdAna 193, 202 -dharma 85 95 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 viSaya pRSTha viSaya 110 adharmAcaraNa -kAcika, traNa, trividha 191, 193 -mAnasika, traNa, trividha 192, 193 --vAcasika, cAra, catuvidha 191, 192, 193 acAnma --mArga --vAda 72 anAgatabhaya, pAMca, 7 (prastAvanA), 9 (prastAvanA ) anAgAmila 152 anAgAmI 161 anAtmavAda 178, 179 anAtmA anAthapiMDika 70,180, 211, 229, 234, 278 anAmika bhikSu (nAma vagaranA bhikSu ) 213 anyavAda 168, 172 apacAra (upacAra). apadAna aparigraha 169, 173, aparipakava karma 167 akAya 208, 257 abhijAtio (cha) 170 abhidhama abhipAraka abhivRddhinA niyame sAta ( unnatinA niyamo) 23, 67, 142 amage amarakeza amita devI amitodana 75, 76 amRtane mArga 122 amerikA 224 amegharAja (megharAja) 136 agava 242 arati 115, 117, 118 arahuta arahaskula 162 arahA 161, 162 arUpa devaka arUparAga amarga nAmane ati arkabaMdhu 85, ajuna arthazAstra, lekAyata 178 194 145 anAvaracakavAda 180 anAsaktiga animitta (nirvANa) 158 aniyatapAtikakha aniruddha (juo anu yuddha ) anupriya anuruddha (aniruddha) 75, 70, 80, 136, 137, 149, 151 anuloma jAti anomAM, nadI 243 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 204 37 viSaya pRSTa viSaya pRSTha ardhamAgadhI 253 avasthAmAM arhaspada 162. azvamegha 63, 64, 211 ahaMla 152 azvasena, rAjA 20 'alaka (rAjA) azvina allata aSTakalika 304, 305 alyopaniSada 16 (prastAvanA) aSTAMgika mArga, Arya aSTAMgika avatAra (viSNuno) 205, 206 mArga 119, 123, 126, 128, avanati 177, 194, 195 --bauddha dharmanI 138 asita RSi 84, 85 avaMtiputra (rAjA) 29, 31, 236, asita devala 233 238, 239 astitAnAstitA 180 avaMtirAja kula asteya 169, 173, 208 avaMtI 15, 19, 27, 30, 239 asthivRkSa 251 avijajA, avidyA 120, 162 aspRzayavarga 240, 244, 245 avihiMsA 109, 101 assaka (amaka) 15, 29 avyAdhi - jAti 29 avyApAda (maMtrI) 109 assajI (juo azvachat) aSTAMgika mArga, Arya 177, 182, ahaMkAra, ahaMbhAva 158, 161, 169 194, 195 -traNa 161 azAzvatavAda 179 ahiMsA, ahiMsAdhama 12 (prastA.), azubha nimitta 158 13 (prastA.), 10, 11, 44, 45, azoka 4 (prastA), 5 (prastA), 64, 169, 173, 200, 207, 12 (prastA., 80, 145, 155, 208, 225 240, 241, 260 ahiMsAtmaka --pada 95, 116, 141 ---agnihotra paddhati -no samaya 240 --bhikSu 286 (juo agnihotra paddhati) amaka (juo assaka) --niyama (saMdhanA) 143 avaghoSa 100 -saMskRti, paddhati 10, 12, 13 aMga azvat (aRjI) 129, 130, 15, 6, 81 131, 134, 136 aMgamagadha 16, 20, 274 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 viSaca pRSTa viSaya aMguttarAya 180, 181, 182, 186, 284 aMgreja 14 (prastA.), 8 -nA pAMca vibhAga 179 aMjanazAca -viSenI kalpanAo 175, 176 aMta:kArika 304, 305 Aditya gotra aMdhavana AdhyAtmika khetI, mAnasika khetI aMba (brAhmaNa) 41 140, 141 aMbaTha 84, 242 AnaMda, AnaMda sthavira 3 (prastA.) 75, 79, 136, 137, 145, AcAra (vartana)ne niyamo 145, 151, 152, 153, 162, 163, 153 170, 212, 263, 264, 269, AcArAMgasUtra 242. 270, ra81, 282, 283, 284 AjIva (AjIvikA) 111, 123, AnApAna smRti samAdhi 113, 1ra7, 194 ra79, 280 AjIvaka 170, 172, 173 Apatti, saMghArizeSa 153 -paraMparA 171 ApauMba dharmasUtra 263 --paMtha 170, 265 AmagaMdha (amedhyapadArtha) 255, 256 -zramaNa 122, 171 AmalakI 269 -ajJAta kauDinya 129, 131 AjhagrAma 284 ATha gadhamma (gurudharma ) AmRSTivana 218 (juo aTha gurumA ) Amravana 254, 271, 272, 284 ATha bheda (prakAra), zrAvakanA 162 AraNyaka 15 (prastA), 62 Atmabodha 133, 190 ArnolDa, eDavina AtmavAda 16 (prastA., 165, 166 Arya 1, 3, 4, 5, 8, 9, 10, 171, 177 14, 33, 44, 206, 225, AtmavAdI zramaNa 226, 230 Atmazuddhi 115, 200 --(sajjana) 111 -buddhanI (juo buddha) --aSTAMgika mArga AmaMtapa 214, 215 (juo aSTAMgika mArga) AtmA 125, 126, 169, 170, --(AryonuM) Agamana 14 171, 175, 176, 177, 178, (prastA.) 165 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 viSaya viSaya --AryonI sattA, sattAnuM sAmrAjya 7 --(A) nI saMskRti - 15 (prastA), 9, 11 -mauna 270 --vaMza, cAra 308, 310 --zrAvaka 151, 179, 196 --satyo, cAra 119, 121, 123, 124, 125, 126, 127, 128, 178, 276 --samAja 16 (prastA.) AryAvarta - 12, 14 ALavaka, bhikSu 143 ALavI 143 ALAra kAlAma 90, 100, 101, 104, 121, 130 AvAha AvestA AzvalAyana, brAhmaNakumAra 4 (prastA), 229, 230, 231, 232, 233 --gRhyasUtra 4 (prastA.) AstikavAda 168 AhavanIyAgni (Ahunesthagi) 213 AhAradrata 55 Ahunesthagni (AhavanIyAgni) 213 AMgirasa RSi 10 - pRSTha --gAma 227, 279 iTAlI 224 itara, Izvara devI ihaloka 167, 192, 193, 228, 256 iDa 224 iDiyana eNTikaverI" patrikA 7 (prastA.), 245 IdukhIla 168, 176 IMdra 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 14, 84, 225, 259 -nuM sAmrAjya --nI paramparA --nA atyAcAro indraprastha indri 241 . 168, 256 IzAna Izu khrista Izvara IzvaravAda IsavI sana 226 162, 206 206 182, 186 3, 66, 155 59 259 izvAku icchAnagala' uThThI ucca gaNapati ra48 ugatasarIra (ugatazarIra) brAhmaNa 211, 2013 ucchedavAda 36, 167, 11, 176 ucheravAdI 188 -- upavana 227, 279 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 viSaya paSTa. 110 ujajana 5, 30, 31 uttararAmacarita 50, 260 uttarAdhyayana sUtra 207, 209 uttaradhruva utpati ( duniyAnI) utpalavaNa 162 utsAha 141 udayana rAjA 25, 26, 27 udayabhadra, kumAra 272 udAci 274, 25, 276 udAsI paMtha 51 udepura 39 uddagatazarIra ( juo ugatasarIra) uduka rAmapura 101, 104, 121, 130 ucca 161 unmAdayatI (juo ummadantI) upaka 122, 266 upakaleza, cittanA upacara, apacara 24 upajIvikA 102, 104, 111, 127, 171, 197, 225 upadeza - anAtmA vAdano 178 -buddhane (juo dharmopadeza) upaniSada 15 (prastA., 16 prastA), 44, 61, 62, 64, 65, 175, 182, 184, 226 -RSi 64, 65, 72 upamAo, traNa 105 viSaya upazama 123 upasarpadA 31, 153, 243 upAdAna -skaMdha, pAMca 123 upAyAsa 120 upAli 3 (prastA., 79, 137, 150 upAsaka 149, 150, 15ra, 160 upAsikA upekSA 55, 89, 90 upavAsa 107, 112, 113, 128, 131, 161 upasatha 153, 194 ummadaMtI (unmAdayaMtI) 68 uruvela kAzyapa 63, 134 urulA 104, 105, 130, 133, 135, 136, 137 uSA, uSAdevI, USA 1 USA (juo uSA) jAveda 1, 2, 5, 6, 7, 10 RSi -muni 12, 13, 14, 44, 45, 46, 50, 58, 63, 64, 67 71, 72, 160, 165, 209 225, 233, 240 -munionI paraMparA, purAvedika -muni, vaidika Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha RSipattana 122, 123, 131, 132, 135, 178 63 45, 165 RSipravrajyA RSyazrRMga e ekata'trAtmaka, eka sattAtmaka rAjya 40, 41, 68 -rAjyapaddhati, vyavasthA baMdhA 27. 15, 16, 19, 22, 40, 41, 42, 43, 68, 70, 155, 163 142, 146 109 -(205748) --buddhanA 103, 275, 276, 277, 280, 281 16 (prastA ) 207 168, 176 234, 235, 236 A ekAMtavAsa ekezvarIvAda eDavIna ATa esikA esukArI eDenabaga cha (prastA.) o meM dIca brAhmaNa aupapAtika (prANI) auSadhi (davA), bhikSuenI katthAnI kusaMdha 45, 62 167, 169 146, 157 284 25 347 viSaya pRo kaccAyana, pRSTha 58, 138, 139, 168, 172, 176, 201, 274 kopaniSada kapilavastu 75, 76, 77, 78, 79 175 82, 88, 91, 96, 98, 101, 152, 156 260 34, 136 136 kali kakhIrapatha 51 kambhAsadamma (kamASadamya) 28, 277 karuNA 89, 90, 128 ka vyaniSThA-bauddhusaMdhanI 139 ka 190, 208, 227, 228, 256 194 167 ----kSaya 103 ---dAyAda 196 --~--paMtha, akurAla, dasa 193 --0--5tha, akuzala, kAcika, traNa, trividha --0--5tha, akuzala, 202 mAnasika, traNa, trividha 202 * kapilA (vAchaDI) kappina (kali), mahAkalpana -akuzala, dasa --aparipakava --0-patha, akuzala, vAcasika, cAra, catuvidha 202 --0--patha. kurAla, dasa 194 --paripakava 167 --pratizaraNa 196 11011 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha 192, 193 196 --~--yAga 189, 197, 203, 204 196 170, 218 196 123, 127 273 (jIe kambhAsadazma) 157 ke--0----0- yAni --0-~vAdI --0--svakIya 110 karmona laMdaka nivApa kalmASadamya kalyANamitra sapa (jIe kAzyapa) kaskila (jIo kapina) kathaka, kathaka adharAjA gheADA) 97, 98, 99 ka pilla ( kAMpi2 ) kakheAja, kAMkheAja --jAti kasakula kAka ( nAkara ) kAtyAyana -gAtravALA bhikSu 180 ---mahAkAtyAyana ( mahAkaccAna ) 31, 136, 210, 236, 237, 238, 239 kAma (kAmarAga, kAmavikAra ) 109, 157, 161 123 266 193 --tRSNA ~~~bhAgizayyA -0-mithyAcAra 28 15, 34, 230 33 37 30 - 348 viSaya -0-vitarka ( viSayavitaka ) 109 212 kAmAgni kAmApabhAga 76, 8, 87, 88, 103, 104, 105, 106, 115, 117, 123, 127, 128, 153, 265 127 194 110, 111 157 189 212 189 280 kAyakama ----kuzala, traNa --parizuddha kAcagatA smRti kAyadughdharita kAyazastra kAyasurita kAyAkalpa kAcika 150 ~~kama, maitrImaya --dharmAcaraNa ---adhA~caraNa, traNa 191, 194 192, 194 --pApakama 193, 202 kAraNa --du:khanuM --saMghanA vinAzanAM pRSTha kAlakAzI kAlAma ( jIe 126 159 .19 --ALAra kAlAma ) --kSatriya ( jAti ) 101 -bhara u 76, 77, 82, 88, 90, 101 ALAra Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 349 viSaya pRSTha 79 kaphuTArAma 27 58 viSaya pRSTha kAligeyA kALudAyi (kALA udAyi ) --amAtya kAzI 15, 19, 20, 57, 58, 67, ( 81, 135, 136, 268 --rASTra 45 kAzayAtrA kAca5 --urula 133, 134, 136 --gacA 133, 136 133, 136 --parivrAjaka 159 --pUraNa 138, 166, 169, 170, 271, 274 133, 137 255 kAsika kAsima mahammada Ibna 12 (prastAvanA) kAsI (juo kAzI) kAsI kesala, kAzI kezala kAnsapa, pUraNuM (juo kAzyapa pUraNa) kAMti, buddhanI 103, 265 kAMpilya ( jue kaMpilla) kAMbeja (juo kaMbAja) kisa saMkicca 170 kiMbila 79, 149 kIkaTa deza 205 kuphphaTa (zreSThI) kaTavatI - --baMdhu -- 44 -- deza 38, 44, 59 --rAjakula 37 kuzala 200, 204 --kamapatha, dasa 193, 194, 15, 202 --kAyakarma, traNa 192, 193, 194 ---tattva 199 --dasa 195 --dharma 110 --mAnasika kama traNa 194 --vAcaNika karma, cAra, 192, 193, 194 --vicAra 114 --vitarka 109, 110 kuzinArA, kasinArA 22, 23, 284 kusinArA ( juo kuzinArA) kuTadata brAhmaNa 42, 19, 217, 218, 221, 277 168, 176 phUTAgArazALA 279 284 kRSNa, kRSNa bhagavAna, zrIkRSaNa 9, 10, 11, 204 kRSNAbhijAti 170 kezI kesakaMbala, ajIta ( juo achata kezakuMbala ). 20 phUTastha 27 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 viSaya kesaputta kevalya 101 169 12 285 viSaya kauDinya - -ajJAta 129 --(keDilma) brAhmaNa 128, 129, 131 kyAMDI (juo kaMDI) krAMtikArI tatvajJAna, buddhanuM 190 kriyAvAdI 187, 188, 218 191, 202, 256 kSattA 242 kSatriya 62, 103, 181, 189, 197, 204, 214, 225, 226, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 240, 242, 24pa kSamAM 202 162 kSemA kaNAgamana keliyA 67, 81, 189 --jAti 89, 93, 95 --deza, rAjya 89, 90, 101 kesala (juo kesala) kosala 15, 16, 20, 23, 38, 68, 93, 101, 210 --jAti 22, 59 --deza, rASTra ra2, 38, 42, 59, 76, 80, 86, 101, 103, 199 --mahArAjA, rAja, rAjA 21, 38, 80, 81, 199, 210, 218 --rAjakula 21, 36, 40 kosalika rAjA 208 kosaMbI (kauzAmbI) 25, 27, 30, - 149, 150, 151 kaDa... (kauDinya ) brAhmaNa 129 kauTilya 172 kautuhala zALA 274 kautsa, piMgala (juo piMgala kautsa) kaumArabhRtya, jIvaka ( juo jIvaka kaumArabhUtya) kauravya rAjA 38 kaurava ( rAjA) 28 kauzAmbI (juo kosakhI ) khadira vanika 136 kharAjIna 214 khANumatta pa9, 217 khrista, Izu 162, 206 khristI dharmayuddha 204 khuttarA (dAsI) 28 khetI, AdhyAtmika, mAnasika 140, 141 ga gaggarA, rANI gaNataMtrAtmaka, gaNusattAtmaka - rAjA (gaNarAjA) 40, 41, 42, 6, 81 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 248 zevA viSaya -rAjya (gaNarAjya) 30, 41, 42, 43, 67,68, 143, 143, 155 -- rAjyanI vyavasthA 29 --rAjyapaddhati 23, 25, 41, 42, 68, 69, 70 gayA 16, 148, 255 gayAkAzyapa 63, 133, 136 gurudhamma (gura,dharma) ATha 153, 154, 155 gavAna 248 gacaMpati (gavApati) 132, 136 gRhapatagi gAIpayAgni) 213 gaNapati ucca gaMgA nadI 10, 11, 14, 166, 240 gaMdaza gaMdhI 279 gaMdhAra, gAMdhAra 15, 32, 33 gArgI vAcakanavI gAhe patyAgni juo gRhapataSyi) gAMdhAra (jue gaMdhAra) giridhvaja gItA 15 (prastA.), 162, 169, 186, 197, 198 guNonI kArakirdI 65 gukharAjA gurukula -pharatAM --brAhmaNonAM 269 viSaya --zramaNonAM 269 gujara 244 gulAbacaMda, sthAnakavAsI jaina sAdhu 151 gundAvana 236 gubrakUTa 147, 281 gRhatyAga (juo bodhisatvano gRha- tyAga) gRhyasUtra 213 gRhasthadharma 95 gRhasthAzrama, gRhasthajIvana, 62, 94, 95, 102, 130, 133, 158, 159, 189 13 geDavina pa7 godAvarI nadI) 29, 30, 239 gopaka mogyalAna brAhmaNa 163 gopA gopAladAsa jIvAbhAI paTela 252, 253 gomAMsAhAra 258, 259, 260, 261 govinda sAheba sAla makhali (jIe makakhali - gosAla) gauDapAda 15 (prastA.) gautama, gautamabuddha, gautama bodhisatva 16, 20, 43, 60, 64, 73, 74, 77, 81, 83, 84, 85, 86, 87, 92, 96, 99, 105, 106, 114, 119, 121, 122, 67 57 269 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha 131, 139, 174, 187, 188, 189, 190, 199, 200, 211, 213, 217, 28, 221, 227, 229, 230, 231, 232,233, 234, 235, 236, 255, 263, 265, 272, 273, 274, 275, 206 --nI janmatithi --nI edhisattvAvasthA --kumAra -gAtra --dha sUtra 65 --sUtrakAra --hAriAmata gautamI, mahApraznapati gautamI (jIe mahAprajApati gautamI) grIka gha gheADAonA upayoga dheASita (zreSThI) caiASitArAma cakravatI ca - "rAjA --rAjAnuM cakra pb- 73 265 130 86 66 260 cakSuSmaMta 130, 222 43, 84 222 22 94, 102 cakramaNa, buddhanuM 266, 277 caMgIjhakhAna (ja`gIjakhAna) 5 caDapradyota 19, 25, 26, 30, 31 36, 163 244 3 27 27, 150, 151 upara viSaya cadragupta caMdrabhAgA (nadI) caMpA --gAma 59 nagarI (bhAgalapura) 16, 19 cAtumA 269, 200 cAturmAMsa, cAturmAsya, comAsuM 20, 46, 19, 61, 132, 153, 157, 268, 278 173, 175 ---savaravAda 169, 103 cAtu ya 11, 33, 234, 235 -zuddhi 233 cAra --tagara, cAturthAMma 4 12 (prastA.), 242 34 ---Aya satyo 119, 121, 123, 124, 125, 126, 128, 178, 276 -kurAla vAsika kama 194 -dhana 235 dhyAna 101, 128 --dhyAna ane tenA pachInAM traNa pagathiyAM 101 -dhyAnAnI samAdhi 257 --paricarcA 234 ----jAtanI zayyA 266 --la 152 --brahmavihAra 90 167 -bhUta --bheda, zrAvakAnA 161 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 353 viSaya viSaya -mahAbhUta 171 --jAma 169, 173 --varga zramaNonA 165 --vAcasika adharmAcaraNa 191, 192 --vAcasika dharmAcaraNa 192, 193 --vibhAga, saMghanA, zrAvaka saMghanA --bhikSuonuM 32 cuMda 200, 201, 263, 264 cunaMda --luhAra 24, 118, 247, 248 284 cetI, ceti 15 --(cedi, cedya) jAti 25 cetiya --ammAlava 143 ----Ataka 25 -- rASTra comAsuM (juo cAturmAsa). corAsI lAkha janma, mahAkalpa 167, 170 cotrIsa bhikSuonI sUcI 136 160 cArikA, zIdhra, dhImI 267 cArvAka 172, 209 cArvAka mata 171, 209 cAMDAla 207, 240, 242 citta 14 -upekSA sahagata --karuNAsahagata --nA upakaleza --muditAsahagata --maitrIsahagata --zastra 21 2 citra (anAgAmi gRhastha zrAvaka) -9 162 cipaLaNakara (sva. viSNuzAstrI 205, 206 ciMgulaka 255 207, 224 255 cIvara 145, 146, 157, 199, 269, 25 --tapasvI buddhanuM 53 -amAtya --sArathi 97, 98 chavIsa viSaya, prathama dhyAnanA 89 chaMda zAstra 229 chAMdogya upaniSada 11, 64, 176 che abhijAtio 170 cha AcAryo 1 139 cha jAtio (varga) manuSyanI 167 cha chavakAya 208 cha zramaNusaMdha 138, 139 cha saMsmaraNIya vAte -jhaghaDA maTADavAnI 15e - cIna cInaka Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 viSaya pRSTa jIva jaTilabaMdhu bhikSu 133, 135 --jaDa prakRti 126 --padArtha 179 janakarAjA 23, 276 janamejaya 11, 13, 14, 44 janmajarAmaraNAdi duHkha 125 janmatithi, buddhanI para janmadharma 94, 95 jabAlA jayadeva 206 jarAdhama 94, 95, 195, 196 jarAmarasudi 120, 181 jamanI 224 jalapralaca 185 jaMgama gurukula (juo gurukula). ja bugrAma 284 jabudvIpa 15, 37 jAtaka 5 (prastA), 12, 14, 19, 62. 74, 83, 84, 87, 96, 100, 118, 129 --akathA 28, 32, 45, 89, 93 --aTTakathAkAra 85, 88, 91, 92, 118, 158 jAtAgni jAti 120 jAtibheda 46, 64, 65, 186, 225, 226, 227, 28, 239, 240, 242, 243, 24pa viSaya ---ne buddha kRta niSegha rara6 -ne bauddhasaMghamAM abhAva 240 -ne svIkAra, jaina saMghadvArA 242 --dharma 225 jAtio (varga) manuSyanI 167 jAnuzreNI brAhmaNa 110 jApAna 14 (prastA.), 224, 246 266 jItva 253 janavijaya muni 244 . 168, 208 jIvaka 17 chavaka kaumArabhUtya 30, 33, 254, 269, 271, 272, 281 jIvakAca cha 208 jIvabheda 208, 257 jIgusA 52, 54, 188 jugita 243, 244 jetavana, jetavana vihAra 20, 212, 234, 278 jena 19, 20, 172, 177 243 244, 245, 249, 251, 252, 253, 254, 257, 258, 259 --graMtha, sAhitya 67, 169, 172 --dazana, dharma, mata 61, 169, 171, 175, 20, 207 --paMDita 251 --bhikSu, zramaNa, sAdhu 207 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha 245, 249, 251, 252, 257, 258 --zramaNAneA mAMsAhAra 248, 253 --saMgha, sAdhusaMdha 242, 243 -sapradAya 155, 172, 249 --sAdhvIe 67 --sAdhvIonA saMdha 67 252 136 106 23 --sUtra jJAnakaunDinya jJAnadaSTi jyUrInI praNAlI jha jhaghaDA maTADavAnI cha sasmaraNIya vAtA ha OMA. vilsana DI. Ara. bhAMDArakara, DaoN. DeviDsa, prA. rAIjha tattvajJAna tattvameAdha 150 206 245 33, 39 tatkrasilA (takSazilA) 10, 14, 32, 33, 69 takSazilA (jIe tatkrasilA) 100, 104, 139 172, 190, 198 17, 88, 100, 106, 110: 114, 119, 121, 122 129, 135, 157, 265 88, 90 --nA mA 355 viSaya pRSTha tathAgata 75, 152, 154, 169, 180, 181, 214, 236, 24, 283 267 --0-- zayyA tapa, tapazcaryAM, tapasyA, tapaH sAdhanA 16 (prastA.), 10, 12, 13, 17, 44, 45, 50, 51, 56, 19, 63, 64, 100, 104, 105, 106, 107, 18, 12, 113, 114, 122, 125, 126, 134, 135, 139, 140, 141, 144, 147, 157, 158, 165, 167, 169, 171, 172, 173, 174, 177, 189, 190, 197, 209, 213, 214, 256, 257, 265 5 - -Adhunika tapasvitA 52, 13 tapasvI 52, 67, 128, 188, 190, 207, 214, 249, 255 ra tambhuja, damusi, damUnasa tArakakha (tArukSa, tArukSya) 42, 227 tArukSya (jIe tArukakha) tipiTaka (jIe tripiTaka) 207, tibeTa tresaTha zramaNapatha (jue zramaNa) tilaka leAkamAnya khAla gaMgAdhara tilayyA tiSyatApasa, tiSyasthavira 75, 255 246, 281 1 18 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 pRSTha 162 hiMduka viSaya trizaraNa trizISa vaSTA 5, 7, 8 viSaya tisavADA 13 207 tIrthaMkara 52, 172 tuSita devabhavana 35 taSita devaka 286, 287 tRSNa 115, 118, 120, 123, 126, 142, 157, 177, 182, 200 telaMga svAmI 56 tyAga 235 traNa - -akuzavala zastra 212 --agni 212 -~aMhakAre 161 -- upamAo 105 --kAcika dharmAcaraNa 191, 192, 193 --kAraNe, bAdhisattvanI pravajyAnAM 95, 100 --prakAranA dhamaeNguru --mAnasika adharmAcaraNa 192, (pApakarma) 193 --mAnasika kuzalakama 194 --mAnasika dharmAcaraNa 193 --saMyojana 161 trasakAya 208, 257 171 tripiTaka 92, 96, 160 --graMtha, sAhitya 16, 21, 80, 84, 85, 160, 194, 195 dakikhaNeccazmi (dakSiNAgni) 213 dakSiNa, saMdaDa 216 dakSiNAgni (juo dakipaNegi) munsI (juo tammuja) damanas (juo tammuja) darzana --budhanuM (tatvajJAna) 137, 165, 190 --zramaNonuM (tatvajJAna) 13 dasa --akuzala karmapatha 194 --kuzala karmapatha 194, 195 - -pApa 231 --senAo mAranI 117 --daMDa bhikSuone 143 daMDAyana 260 dAdupaMtha 51 dAna 10, 166, 167, 192, 193, 194, 201, 202, 216, 233 dAyabhAga, dAcA, rAhulano 156 dAsa 3, 4, 5, 8, 10, 14, 33, 44, 230, 243 --saMskRti 14 (prastA.) 15 (prastA, dAhi digambaravrata 172 dinacaryA budhanI ra65, 266, 273, 276 tridaMDadhAraNa Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 357 pRSTha 167 viSaya droNa (mApa) dvArikA 33 dveSa 188, 201, 212, 224 231 -virtaka (vyApAda vitarka) 109 teSAgni 212 83. 124 viSaya pRSTha divadAsa dIghAyunI vArtA 150 duHkha 8 (prastA.), 117, 123, 125, 126, 166, 167, 173, 174, 182 -nuM kAraNa 125, 126 -no nirodha 8 (prastA.), 124, 182 -ne samudaya 8 (prastA.), 123, 182 --nA nirodhane mArga 8 (prastA), 182 -nirodha gAminI pratipadA (Arya satya) -manuSya jAtinuM 174, 177, 182 222 daSTamaMgalikA 47, 48, 49 1 23, 194 devadatta 18, 79, 147, 148, 149, 281 devadaha 82, 83, 182 devaloka 161, 183 dezAbhimAna 204 dehadaMDana (dehadamana) 45, 53, 88, 106, 108, 112, 123, 126, 128, 171, 177 -no mArga 171 -be cheDA 177 daurmanasya 194 sU. 2 daDhanemi dhana, cAra 235 dharmacaka pavattana 8 (prastA, 123 dhammata dhabhyapada 21, 196, 201 --aThThakathA 25, 28, 31 dharma (juo bauddhadharma paNa) 152 160, 161, 162, 163, 166, 187, 192, 193, 203, 209, 221, 238, 255, 260, 274 -akuzala 188 -nA nava aMge 3 (prastA-), 4 (prastA.) -cakapravartana (dhammacakkapattana) 8 (prastA), 123 -pracAra 261 --buddhane 123, 218 --bauddha 205, 206, 207 -mArga -mArga no, buddhane 12 (prastA.), 121, 122, 131, 132, 134, 160 -yuddha, dharme yuddha, dhArmika yuddha 203, 204 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 viSaya -samAdhi 88, 89 144, 267 277, 279, 280 vaja brAhmaNa 129 263 263 viSaya --vAtha 268 -vAdI 229 --vinaya 153 -zAstra 260 -sampradAya buddhane 152 -sUtra -sUtra, ApastaMba -sUtrakAra dharmAcaraNa --kAcika, traNa (juo kAyika dharmAcaraNa) -mAnasika, traNa (juo mAnasika dharmAcaraNa) -vAcasika, cAra (juo vAcasika dharmAcaraNa) dharmopadeza 129, 136, 144, 153, 158, 178, 180, 269, 70, 274, 276, 277, 278) 279, nakuLa sahadeva 37 nadI kAzyapa 63, 133, 136 nava aMga (dharmanA) 3 (prastA.), 4 (prastA.) na dharmamArga 122, 131, 132 nahuSa nAge sAdhu naMda 75, 136 naMdaka (juo naMdika) naMdavacha 170 naMdika (naMdaka) 136 naMdiya 149 nAgArjuna, nAgArjunAcArya 119, 120 nAthapura, nigaMTha (juo nigaMTha nAtha putta) nAmarU5 120 nAlaka nAlagiri, nAlagirI, nIlagiri (juo nIlagiri) nAstika 12 (prastA), 171, 182, 185, 209, 255 -0-tA; nAstitAne Aropa 180, 189, 202, 231 --mata 209 -0-vAda 171 316 -buddhane (juo upadeza) 8 (prastA.), 77, 121, 124, 129, 135, 141, 151, 180 dhAtAdana 74 dhyAna 87, 88, 89, 90 160, - 266, 267, 277279, 280 -nAM traNa pagathiyAM 101 -ne chavIsa viSa 89 -nA pacIsa viSa 89 -cAra 101, 128 -mArga 88, 114 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 359 nighaMTu viSaya pRSTha nigaThanAthaputta 138, 169, 172, 173, 176, 187, 271, 274 nigrodhArAma 152, 156 229 nidhikuMbhI 157 -azubha 158 -zubha 157 niyati, niyativAda 166, 173 nimitta viSaya pRSTha -mArga 134, 162 nivApa --kalaMdaka 273 -mora 273 nirmAsabhakSI 261 niSAda 242 nihilisTa nIlagiri hAthI 18, 147 nIlAbhijAti nIvaraNa, pAMca nairaMjana, nadI naraMjarA, nadI 118 naSkarse (ekAMtavAsa) 109 nehA 190 170 niyama 114 --abhivRddhinA, sAta (juo abhivRddhi) --AcAranA (vartananA) 145 -racanAnI paddhati 154 -vinayanA 154, 163 -saMghanA, ahiMsAtmaka 143 nirargala 211 nidhi samAdhi 283 nigraMtha 105, 169, 170, 172, 173, 174, 186, 190, 240, 243, 254 - jaina sAdhu (juo zramaNa) -darzana, mata 173 -nAthapura (juo nigaTha nAtha putta) -zramaNa zrAvaka (juo zramaNa) -saMgha 242 nirbhayatA 110 nirvANa 109, 115, 123, 158, 160, 161, 182, 283 pakudha kAcana (juo kaccAyana) paccakakhaNa (pratyavekSaNa) 147 pacIsa viSaya -dhyAnanA paTiyA 161 paTela gopALadAsa jIvAbhAI 252, 253 paThANa paDavaNuM (gAma) 24 padArtha 179 --sAta 168, 172 paramazukalAbhijAti 170 paramahaMsa 57 paramANu 257 paraloka 167, 168, 192, 193 29 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya paraMtapa 214, 2015 parAzara 45, 165 parigraha 144, 145 paricaryAe, cAra 234 parideva 181 parinirvANa --pArvamuninuM 52 -buddhanuM 3 prastA.), 5 (prastA.), 12 (prastA.), 18, 24, 40, 71, 97, 118, 138, 145, 155, 159, 163, 236, 238, 239, 247148, 262, 264, 265 283, 284 paripakava karma 167 parivrAjaka (juo zramaNa') 7181, 89, 90, 91, 94, 95, 99, 101, 103, 130, 114, 159, 189, 238, 268, 272, 273, 27, 280 -bIjA paMthenA 89, 90 -tapasvI 45 dharma 230 --parizuddha karma 110, 111 pariSa6, bhikSuonI pahelI 138 parIkSita 11, 13, 14, 44 parjanya (devatA) 226 pasenAdi (prasenajIta) 16, 19, 20, 21, 39, 59, 68, 80, 81, 93, 198, 210 pahelI bhikSu pariSad 138 viSaya - pRSTha paMcArasa 247, 148 paMcavagIya bhikSu 119, 121, 122 129, 130, 131, 135, 136, 178, 265, 268 -saMgha 131 paMcaskaMdha 179, 182. paMcAla-pAMcAla 15, 28 paMceMdriya 157 paMjAba 13 (prastA.), 3, 9 pavittiya 143 pAtALa pAtimokha 145 pApa, pApakarma, pApAcAra, pAtaka 154, 166, 169, 173, 18, 190, 195, 197, 202, 200, 211, 225, 231, 234, 235, 237 --karma kAyika 202 -kama mAnasika 202 -karma vAcasika 202 -kAravRttio 266 -daza 231 -lajajA 141 pArasanAtha, pArzvanAtha, pArvamuni 20, 52, 169, 17ra pArivyaka vana 149, 280 pArzvamuni (juo pArasanAtha) pAli sAhitya 1(prastA.), 15(prastA, 51, 73, 155, 166, 226, 262 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 361 viSaya pRSTha pAvA 23, 24 pAyAnagarI 284 pAvArika (zreSThI) pAvArikA rAma pAMca - upAdAnakaMda 123 -guNa buddhanA 276 -vibhAga AtmAnA 179 --saMvara 208 -skaMdha 123, 182 pAMcAla (juo paMcAla) pAMDava 11, 37, 38 -kuLa 37, 38 -parvata 17, 103 pilI guphA 274 pile, di. ba. svAmIjU 73 piMgala kautsa 139 piMDapAta 146, 157, 264, 280 piMDela bhAradvAjabhikSu 27 pukasAti 32 pujArI 60, 61 puNajI (pUrNajita) 132, 136 puNamatANipura (pUrNamaitrAmaNuputra) 136 puca 166 punarjanma 157, 180 puraMdara purANa 60, 61, 205, 246 purAtattva gujarAtI saimAsika patrikA 11, 251 viSaya puruSamedha 211 puruSasUkta 225, 229 purtagAlI (juo piortugIjha). pUjA devatAonI pUraNa kansaya (kAya5) 58, 138 139, 166, 169, 170, 176, 177, 271, 274 pUrNa jIta (juo puNujI) pUrvajanma 126, 169, 173, 174, 177, 190 pUrvArAma 20, 278 pRthvIkAya 208, 257 pRthvIparamANu 258 pirI kamara 14 (prastA.) pezavA zivAI 13 (prastA.) paigambara muhammada pikakharasAti (pauSkarasAdi) brAhmaNa 42, 218, 227 pirtugIja (purtagAli) 12, 13 pauloma paurasAdi (juo piphakharasAti) prajApati 63, 185, 198, 200 prajJA 109, 115, 116, 123 160, 182, 235, 276 pratardana 6, 7 pratApasiMha 29 pratipadA (Aryasatya) 123 pratikSa pratiloma jAti 243 276 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 pRSTha viSaya pharvaradIna yAsta phAMsa 224 153 ka je para viSaya pratIyasamutpAda 119, 120 pratyavekSaNa ( juo pacakakhana ) prathama dhyAna 88, 89, 101, 114 -nA chavvIsa viSaya 89 prata (juo caMDapradyota) , pradhAna brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zaka, 242 pravAraNuM pravAhaNa jaivali pravivikta -0-tA pravivitta praveNI-pustaka 304 pravrajIta 195 pratrajyA 45, 53, 79, 87, 91, 94, 95, 99, 100, 102, 130, 133, 137, 153, 156, 159, 257 -strIonI 152, 153 prasenajita ( juo pAsenadi) prasthAna mAsika patrikA 252 prahalAda prANI hiMsA prAcIna vaMsadAca upavana 150, 151 pratimokSa 145 prAyazcita 164 prAsAda, traNa, vipassI rAjakumAranA 10 ( prastAvanA ) pretazA 266 preSitAtmA 115 bakula (vakta) batrIsa lakSaNa 84 banArasa 34, 122 banuMpha 205 bali, balikarma, balidAna 60, 61, 62, 224, 261 -pUjAmAM prANione 11 -sAthe yajJayAga 13, 14 baMdhana (saMjana) traNa 161 baMdhumatI -nagarI 286 -rANI 286 baMdhumA rAjA 286, 289, 290, 291, 292 bAIbala 16 (prastA.) 184, 185 bAjIrAva chellA 13 (prastA.) bANu kavi bAdarAyaNa vyAsa bAvAo 51, 56 bAbaloniyA (bebIleniyA) 3, 206 bAbIlanI leka -sAhitya bAradeza bALalagna bAvarI (brAhmaNa) Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 363 viSaya pRSTha 58 - 12 viSaya bAsaTha --mata 51 --zramaNapaMthe (juo zramaNapaMtha) bAhitya 151 bihAra prAMta bimAdhavanuM maMdira bibisAra 16, 17, 19, 32, 38, 42, pa9, 68,86, 93, 100, 102, 134, 174, 175, 217, 218 buddha -no AtmavAda 72 -ne ekAMtavAsa ra75, 276, 277 -- kALa, samaya, vakhatanI haiyAtI 11, (prastAvanA), 15, 16, 20, 25, 28, 44, 51, 60, 62, 70, 138, 159, 160, 162, 165, 169, 172, 176, 182, 186, 191, 198, 207, 213, 226, 239, 257, 262, 270 -nuM caritra 12 (prastA.), 77 -no janma 15, 12, 74, 75 -nuM darzana 182 --no dharmamArga 160 -ne dharmopadeza ( juo dharmo padeza paNa). -nuM parinirvANa ( juo parinirvANa) 73 -nuM ghaDapaNa ( uttarAvasthA) 77 - bhikSusaMgha ( juo bhig saMgha) -ne mAMsAra 247, - mitAhAra --nuM cavidhAna 224 -nuM zAsana 195 -kAzyapa 255, 257 -nI Atmazuddhi 55, 56 -nI mukhakAnti 265, 266 -nI janmatithi 11 (prastA), 12, 73 -nI datadhAtu -nI dinacaryA 265, 266, ra73, 276 -nuM mRtyu -nA pAMca guNa 176 nA pAMca zi 17 -nA bhikSuo 17 -0-gayA. 96, 118 --gautama (juo gautama) 73 -0-ghoSa, buddhaSAcArya 2 (prastA.), 3 (prastA.), 5 ( prastA.), 15 (prastA.), 56, 75, 89, 120, 247 -0-prApti 264, ra68 -paurANika 205 - bhagavAna 12, (prastA.), 13, ( prastA. ), 14 (prastA.), 15 ( prastA.), 16, 17, Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 pRSTha viSaya pRSTa 18, 20, 22, 23, 24, 28, 29, 30, 31, 35, 38, 40, 42, 43, 44, 50, 52, 56, 63, 67, 70, 72, 73, 75, 76, 77, 78, 70, 87, 91, 93, 94, 102, 113, 114, 117, 118, 119, 121, 122, 123, 124, 125, 126, 129, 130, 131, 132, 143, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 147, 141, 142, 143, 143, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 169, 10, 172, 173, 174, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 199, 200, 205, 206, 207, 210, 211, 212, 213, 214, sa 216, 217, 218, 221, 224, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 238, 239, 240, 245, viSaya 246, 247, 248, 255, 257, 262, 263, 265, 266, 267, 268, 269, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 299, 300, 301, 302 -smRtivAna 117 -buddhAvatAra (viSNuno) 205 buddopadeza (jIe dharmopadeza) bRhadAraNyaka upaniSada 15 (prastA.), 63, 175, 184, 185, 226 bRhaspati belaThThaputta, saMjaya (juo saMjaya khelakUMpura) beluva 283, 284 bebIleniyA (juo bAbIloniyA) benkaMga (vyaMga), sAta 279, 281 badhano mArga 88, 114 bedhivRkSa 96, 118, 119, 121, 265 bodhisava 35, 38, 43, 62, 63, 68, 74, 5, 81 thI 108, 110, 112 thI 114, 117 thI 119, 121, 130, 131, 135, 138, 147, 157, 177, 189 -ne upavAsa -no ekAMtavAsa 103 107 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTa -nuM kuLa ane bALapaNa 38, ( -ne gRhatyAga 38, 74, 77, 88, 90, 95, 96, 97, 98, 130, 157 -nuM netra -ne janma 45, 80, 81, 82, 83, 84 -nuM janmasthAna 35, 36, 75, 80, 83 -no tattvadha 88, 90 -nuM darzana (tattvajJAna) 191 -nuM dehadADama 88, 108 -ne dharmamArga 131 -no dharmopadeza 90 ---nuM nAma 85, 86 87 -ne prakRtiprema 105 -nuM prathama sthAna 88, 89, 90 -no premamaya svabhAva 89 -nuM bALapaNa -nuM bhaviSya 83, 130 -ne vivAha (nuM lagna) -nuM vairAgya 93 -ne samAdhi prema --nI kAMti 103 -nI tattvajJAnasamIkSA 100 -nI dhArmika vRtti 88 -nI pravajyA 99, 102 -nI pravajyAnAM traNa kAraNuM 95 -nI mAtA -nI yuvAvasthA (juvAnI) 90, viSaya pRSTha -nI lakSaNa saMpannatA saMpatti 84, 102. -nI samAdhino viSaya 88 - saMnyAsa dIkSA 101 -nI haThayogasAdhanA 10 ---nA gRhatyAganuM kAraNa 90, 92. -nA batrIsa lakSaNe 84 -batrIsa hajAra 138 bAdhisattAvasthA 116. 265, 268 vyaMga, sAta (juo benkaMga) bauddha 13, 42, 205, 244, 245, - 258, 259, 26t -gra, sAhitya, vAlmaya 13, 29, 30, 38, 60, 63, 67, 82, 131, 182 --citrakalA 61, 118, 119 -janatA - 162 -darzana, dharma, mata, sampradAya 12 (prastA.), 14 (prastA.), 31, 44, 50, 61, 72, 90, 129, 152, 155, 175, 204, 205, 206, 207, 87 -0-dharmanI avanati 38 -bhikSusaMdha 244, 245 -zramaNa (jue "zramaNa paNa) 139, 140, 245 -saMgha 97, 139, 147, 161, 240, 246, 268, 278 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha viSaya pRSTha 216, 217, 218, 19, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 242, 243, 245, 257, 259, 260, 269, 271, 274, 277 -graMtha 15 (prastA.), 41 --jAti -dharma 13 (prastA), 206, 239 -saMskRti, brAhmaNa saMskRti 1112, 14 (prastA.) -0-saMghanI kartavyaniSThA 139 -saMskRti 13, 246 brahma 184, 185, 226 brahmacarya 64, 94, 115, 153, 157, 158, 167, 169, 182, 208, 209, 282 brahmacArI 143 brahmatattva 185 brahmadara (rAjA) 18, 45, 62 brahmadeva, brahmA 47, 62, 118, 171, 183, 184, 185, 229, 230, 236, 239 brahmadeza 69, 246, 281 brahmabaMdhu 255 brahmaleka 50, 161 brahmalokaparAyaNuM brahma-vihAra, cAra 90 brahmasamAja 16 (prastA.), brahmahatyA 225 brahmA (juo brahmadeva) brAhmaNa 10, 13, 24, 25, 33, - 40, 41, 42, 43, 44, 49, 50, pa6, 59, 60, 61, 62, - 66, 83, 105, 106, 110, 111, 121, 129, 130, 138, 142, 158, 163, 145, 167, 171, 176, 181, 184, 186, ; 190, 191, 197, 198, 199, , , 200, 206, 207, 208, 209, 211, 212, 213, 214, 215, 30. bhagavatI sUtra bhagavadgItA (juo gItA) bhagavAna, bhagavAna buddha (juo buddha bhagavAna) bhramu bhadvaggIya 133 bhadravatI (hAthaNuM) bhadyi (bhadrika) 130, 131, 136 bhadriya rAjA 78, 9 bhadrabAhu 242 bhadrAvatI bhadravargIya bhikSa ' 133 bhadrA 208 bhadrA kuDalakezA 8 kaharalakezA ' 67 bhadrika (bhadriya) 130, 131, 136 bhayabhairava 110, 111, 112 bharatakhaMDa 14 (prastA.) bharaMDu kalAma (jue kAlAma-bharaDuM) 120 bhava Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya bhavatA bhavabhUti pRSTha 123 50, 260 277 bhAgalapura bhAgavata, zrImadbhAgavata 10, 205 bhAmranA zilAlekhe (prastA.), 10 (prastA.) bhAradvAja brAhmaNa cha (prastA), 9 141 --brAhmaNa taruNa 227, 229 bhAvanA --azubha -~zubha 158 158 204 bhAMDagrAma bhikSA 264, 266, 275, 279, 314, 316 bhikSATana 89, 104, 141, 156, 266, 272, 277, 279, 316 bhikSu 70, 72, 79, 89, 90, 102, 109, 113, 114, 129, 130, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 143, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 159, 160, 1963, 163, 1964, 178, 179, 180, 195, 246, 249, 250, 257, 267, 269, 270, 27, 278, 279, 280, 281, 202, 283 --AnI ADa Avazyaka cIjo 145 -0-enI pahelI pariSada 138 367 viSaya pRSTha -0-AnI saMkhyA 137, 138, 139 --pacavagIya (jIe pa cavagIya bhikSu) -0-zrAvaka 78 -0-saMdha 3 (prastA.), 17, 20, 32, 35, 43, 77, 96, 131, 132, 133, 136 138, 139, 142, 144, 145, 148, 149, 153, 154, 156, 159, 160, 163, 181, 199, 21, 240, 244, 245, 254, 268, 269, 270, 271, 272, 276, 278, 280, 283, 284 -0-saMdha yunA 20, 27, 28, 240, 244, 26, 271, 276, 278, 280 -0-saMdhanI sAdAI 144 bhikSu saMpradAya 272, 278 bhikSuNI 97, 152, 153, 154, 155, 160, 161, 162, 170, 250, 276 -0-sadha 152, 153, 154, 155, 156 152 -0-sadhanI sthApanA bhImasena bhUta, cAra 37 167 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 viSaya pRSTha bhUtabhavya bheganagara bheja mAhmaNa bhrAnti 184 284 129 194 101 makakhali gosAla 58, 138, 139, 166, 170, 172, 176, 252, 271, 274 magadha 16, 18, 19, 22, 24, 30, viSaca pRSTha mane deSa 141 mano dharma 1 28 manonigraha -no mArga 101 maraNadharmI 94, 95, 195, 196 marAThA, marAThA saradAra 13 (prastA.) mala 23, 39, 40 - jAti 15, 22, 23, 39, 40, 67, 79, 81, 284 mahamUda gajanavI 13 (prastA.) mahA kaccAyana, mahAkAtyAyana (juo kAtyAcana) mahAkapina ( juo kapina) mahAkassapa (mahAkAzya5) 136, 279 mahAcuMda 281 mahAjanasattAka -paddhati, zAsanapraNAli 15 -rAjya 22, 39 mahAnAma zAkya 21, 39, 75, 76, 77, 70, 80, 131, 136 mahApAraNika 136 mahAprajApati gautamI, gautamI 82, 86, 99, 152, 153, 154 mahAbadhivRkSa ( juo bedhivRkSa) mahAbrahmA 183 mahAbhArata 11, 225 mahAbhUta, cAra 171, 176 mahAmo...llAna, mahAmaudgalyAyana, maugalyAyana (juo miggallAna) mahAcajJa -(jAti) 77, 81, 102 -(deza) 24, 35, 59, 63, 217 -rAjakuLa 35 --- 2Aja 81, 104, 2017 maccha (masya) deza 15, 28 majUra 50 masya (juo maccha) --rAjakuLa mathurA ( juo madhurA) mada (madra) rASTra madI (mAdrI) madhuparka vidhi 260 madhurA (mathurA) 29, 31, 236, 239 madhyama mArga 17, 96, 123, 128, 140, 180, 190, 268 manaHsucarita 188 manusmRti 202, 203, 243, 263 mane duzcarita 37. 188 21 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 369 viSaya viSaya mahAmAna paMtha, saMpradAya 119, 138, 155 mahAva... 265, 268, 278 mahAvata 187, 279, 284 mahAvijIta 219, 220, 221 mahAvIra svAmI 169, 172, 189, 252 mahI nadI 240 maMgoliyA 246 maDalamAla 272 mantI (maMtrI) brAhmaNa 129 maMtrAhuti 256 maMtrI (juo mandI) maMda cArikA 267 mAgadha. 242 mAra 71, 114, 115, 116, 117, 118, 160, 161, 165 --nI dasa senAe 115, 116 -0-yuddha 114, 118 mAlavanati - 244 mAlukyapura, bhikSu 180, 181 mAMDavya 48, 49 mAMDUkya kArikAe 15 ( prastA.) . mAMsAhAra 245, 251, 255, 257 -ne niSedha 255 -nuM samarthana 257 -jana zramaNane pa3, 249 -buddhane 247 --mahAvIra svAmIne 252 mitAhAra, buddhane 267 mithilA (nagarI). 23, 37 mukti 140, 161, 236 -no mArga mukhakAMti, buddhanI ( juo buddha) mucaliMda vRkSa 121 muMDakopaniSada muditA 89, 90 muni 270 muni jinavijaya 244 musalamAna 13 (prastA. ), 66 selinI 224 mahamada paigambara 204 mujadhAraNuM 116 mRgadAva mRgavana 123 mAtaMga -Si 46, 47, 48, 49, -(jAti) 21 mAna ( ahaMkAra). 161 mAnatta 153 mAnasika -adharmAcaraNa, traNa 192 --kama--kuzaLa kama, traNa 194 -dharmAcaraNuM, traNa193 pApakarma 202 mAyA (devI) mAyAdevI ( 81, 82, 99 111 m : --sura Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha 171, 176 241 meki 253 saeNkasamullara 205 maitrI, maitrI bhAvanA 89, 90, 109, 128, 200, 231, 235 --( abhyApAda ) -0-maya kama 109 150 mRtyu ---( devatA ) mathila rAjakuLa 37 meAkSa 113, 139, 169, 173, 229, 230 mAgala 4, 5 mAgallAna 91, 134, 137, 151, 268, 269, 279 163 136 -gApaka medharAja ( amedharAja ) mAnecyu ( jI meneca ) mArinavApa mAre cadrAva mArApa'ta, kavi mAha mAhAgni mauna mauneya 273 7 14 ( prastA. ) 188, 212 212 270, 272, 317 314, 315, 316 ya cakSa candvaveda 207, 208 . yajJa, cajJayAga 11, 13, 14, 16, 18, 20, 41, 44, 59, 61, 63, 71, 106, 125, 165, 370 yajJavidhAna ti viSaya pRSTha 166, 167, 171, 189, 197, 200, 203, 201, 207, 208, 209, 20, 213, 214, 215, 216, 217, 28, 219, 220, 221, 224, 228, 256, 217, 259, 261, 262 -nI saMskRti 16 (prastA. ), 9, 10, 11, 14, 44 sama 224 9, 12 11 208 226 10, 11, 14, 240 33, 155 217, 264 240, 241 132, 135, 137 96, 90 213, 259 cAma, cAra 169, 173 yuddha 203, 204, 226, 230 --nI hiMsA 203 37, 204 107, 208, 222 230 --buddhanuM --saMskRti ~( devatA) camunA, nadI cavana za gA --amAtya --cazeAdeva,casa casadharA, codharA cAjJavalkaya yudhiSThira yAga cauna, deza 119 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 371 viSaya 'pRSTha . -zrAmaNera 156 226 rUkSa, tA pa2, 54 rUparAga revata 136 reivatI romana ketholika dharma 12, resikA rohiNa, nadI 89, 93, 189 253 - 1 29 viSaya pRSTha raNayajJa 224 rajapUta 13 (prastA. ). ratanacaMda 251 rAIjha Devijha 33, 39 rAjagRha 3 ( prastA.), 16, 17, 18, 19, 22, 30, 32, 38, 77, - 98, 100, 101, 102, 104, - 105, 129, 130, 132, 134, 136, 137, 138, 147, 148, 156, 163, 173, 254, 268, 271, 273, 24, 279, 281, 283 -nA zramaNupaMtha 102 rAjayoga 113 - --zAMta 113 rAjavADe sva. ciMtAmaNu vaijanAtha 92 rAjAcatanavRkSa 121 rAmapura udka 101, 104, 121, 130 rAma brAhmaNa 129 rAmAyaNa rAma caudharI, zrI hemacaMdra - 15 (prastA.) rASTrapAla 28 rAhula, rAhulakumAra 96, 156, 157, 158 : -ne dAyabhAva, dAyAdha 156 --bhikSu 136 - -0-mAtA, rAhulamAtA devI - 96, 97, 156 50 lakhaNa (lakSmaNa) lakSaNa, batrIsa 84 laMkA 207 lAITa oNpha eziyA 207 lAkha corAsI 167, 170, 173 -nI mAnyatA lAmAM licchavI -(jAti) lumbinI - zilAlekha --gAma 80, 83, 84 -janapada -vana lokamAnya tilaka lokasaMgraha : 18 kAyata . 172 -arthazAstra 172 lokettara zAMti ' , -nI zodha, buddha dvArA 104 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37ra pRSTha. viSaya viSaya lokottara saMbadha 105, 106 labha 188, 194, 201, 202, 224 hicca (lehitya) brAhmaNa 59, 198, 199 lohitAbhiAti 202 212 vakakula (bakula) 136 vAjI, vajI, 15, 19, 22, 40 --(jAti) 22, 23, 38, 40, 42, 67, 142, 143 -rAjA 298, 305, 306 -kAyadAnuM pustaka 304, 305 vaja vatsa (jAti) 25 vanaspatikAya 208, 257 va5 130, 131, 136 -maMgala * pRSTha vArita 188 vAcasika -adharmAcaraNa, cAra 191, 192, 193 111 -kuzalakarma, cAra, 194 -dharmAcaraNa 192, 193 -pApa karma vAcA 123, 127 -zastra vAjapeya 211 vAmAM, rANI 20 vAraNa 168 vAyukAya 208, 257, 258 vArANasI 17, 20, 45, 46, 47, 62, 122, 123, 130, 131, 132, 157, 178, 265 -(nagarI) 48 vAvaNIne samAraMbha vAsabhakhattiyA vAsavadattA (vAsuladattA) 26, 27 vAsi 145 vAsiSTha 227 229 vAsuladattA (juo vAsavadattA) vikaTa bhajana vikSepavAda 168, 172 vicikicchA vijJAna 87, 12, 178, 179 viDabha 21, 22 vitarka 109, 110 226 varuNa varNavyavasthA 200 varNAzrama dharma 29, 33 varSAvAsa ra74, 278, 283 vasiSTha 260 vasyakAra brAhmaNa 142, 164 168 -AtmA vaMsa (vatsa) - 15, 25 -rAjakula 36 vaMsadAva upavana 150, 151 vAphUsucarita Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya viThTha`bha (jIe visa) videha ---jAti --deza 23, 35 19 vinaya 149, 154, 157, 163, 265 163 137 153 188, 190 123 --nA niyamA -0-dhara -0-dhama vinAzaka (nihilista) vinAzatRSNA vipassI -buddha bhagavAna 10 (prastA.), 91, 121 --rAjakumAra 10 vibhaga vibhAga pRSTha (prastA.) vizAkha vizAkhA vizrvarUpa -sadhanA, zrAvaka sadhanA 160 132, 136 183 122 119 201 sa 3 161 vimala vimAna vimukti (mukti) vibhuttisukha virati vilsana, DaoN. 206 vivata 183 vividha jJAna vistAra, marAThI patrikA 11 (prastA.), 314 126 20, 278 273 viSaya viSaya 89 --dhyAnanA, pacIsa, chavvIsa 89 109 205 205 205 viSNuzAsrI cipalUNukara 205, 206 vihiMsA 109, 201 109 277 63, 115, 167 225 vitarka (kAma vitaka) viSNu -ne avatAra, navame -0-purANa vidhya vI vRtra --vitaka pRSTha 5, 8 -brAhmaNa veNuvana (veluvana) 17, 148, 273, 279, 201 134 129, 171, 185, 186, 202, 203, 209, 230, 216, 224, 225, 229, 233 61 186, 210 -matra, vedavAkaca 13 (prastA.) --virAdha 209, 210 vedanA 120, 128, 146, 178, 179 vedalla 6 (tA.) vedAdhyayana 158 vedAMga 129 verA 154 veluvana (jIe veNuvana) -~udyAna veda 44, 61, 62, 66, --kALa --niMdA Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 viSaya vesaltara (jAtaka) vismabhU vaidika pRSTha 24 285 109 -RSi viSaca vyAdhidharmI 94, 5, 195, 196 vyApAda -vitarka (vaiSa vitarka) 109 vyiAyAma 123, 127, 194 vyAvahArika vyAsa (juo bAdarAyaNa vyAsa) vrata 161, 167, 172 305 1 - 146 -dharma 20, 28, 30, 61, 206 -bhASA --muni 213 -sAhitya --saMskRti 14 (prastA), 15 (prastA.), 10, 11, 44, 225 - vaidikI) hiMsA 171, 203, 204 vaideha 242 vaidehI -0kuLa 19, 35 -0putra 200 vairAgya 120, 123, 157, 181 vaizAkhI pUnama (pUrNimA) 117, 119 vaizAlI (nagarI) ra3, 36, 100, 152, 187, 254, 263, 279, 283, 284 vaizeSika -darzana 172 - (leka) 172 vaizya 181, 189, 197, 226, 231, 234, 235, 237, 238, 242, 245 29 zaka 155, 185, 240 -(saMvata) 12 (prastA.) zatapathabrAhmaNa 5 (prastA.), 259 zayanAsana zavyAe, cAra prakAranI zaraNAgamana 162 zarIra 178, 179, 180 zazAMka rAjA 118 zastra. -akuzala 212 -0grahaNa, zastradhAraNa 93, 94 - nivRttimArga 94 zaMkarAcArya 13 (pratA), 15 (prastA.), 65, 66, 206 zaMkA 194 zaMbUka 50, 245 zAkya 21, 22, 23, 39, 41, 67, 75, 76, 77, 78, 70, 80, 81, 82, 88, 114, 130, 147, 152, 156, 189, 240, 269, 270 -kumAra 79 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 375 - viSaya pRSTha --kuLa 22, 38, 78, 84, 97 -jAti 39, 74, 75, 77, 80, 86, 91, 93, 95, 103 -deza, rAjya, rASTra 79, 101 --putrIya zramaNa 240 -rAjA 21 -siMha zAkyodana 74 zAriputra (juo sAripura) zAlavatikA 199 zAmali 251 zAlavana 284 zAzvatavAda 176, 179 zAsana, buddhanuM 195 zAMta -rAjayoga 113 -samAdhi 112 zAMti 158, 177, 181, 182, 208, 209, 270, 72, 277 -no mAga 177 --tIrtha 209 zivAjI zivi -kumAra 68, 69 -jAti deza -rAjakula ----2Aja 24, 68 zida ( sidhiyA), daulatarAva 13 (prastA.) viSaca . zIdhracArikA 267 - zItoSNusevana 256 zIla 151, 163, 164, 194, 233, 235, 276 -niyama 43 zukalAbhijAti 170 zukalodana 74, 5 zuddhodana, zuddhodana zAya 74, 5, 77, 78, 70, 80, 81, 82, 83, 84, 87, 90, 92, 99, 156 zubha nimitta 15 zadra 13 (prastA.), 66, 189, 197, 225, 231, 234, 235, 237, 238, 240, 242, 245 zarasena (juo sUrasena) zeka 181 94, 95. zauddhodana 85 rayAmaka 255 zriddhA 115, 141, 235 zramaNa 17, 20, 50, 56, 58, 19, 61, 12, 63, 64, 67, 76, 102, 105, 106, 107, 110, 111, 122, 125, 1261 40, 156, 165, 167, 171, 176, 186, 187, 188, 190, 199, 210, 218, 222, 226, 227, 229, 239, 240, 243, 245, Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 'viSaya pRSTha 249, 250, 255, 257, 265, 268, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 278 -AjIvaka 122 -gautama 76, 89, 187, 188, 255 -nAyaka 17, 104 -nigraMtha (jana saMpradAya, sAdhu) 58, 91, 125 -parivrAjaka 16, 42 -pantha, saMpradAya 16, (prastA), 58, 71, 102, 166, 172, 207, 209, 249 --paMtha, tresaTha -paMtha, bAsaTha - 51 -bauddha 140 -brAhmaNa 166, 167, 176, - 186, 213, 222, 274 -brAhmaNa, cAra prakAranA 70, 71, 72 -saMgha 17, 18, 50, 51, 64, 190, 240, 242, 269, 271 -saMgha, cha 138, 139 -saMgha nAyaka -saMpradAya nAyaka -saMskRti 64, 184 -nA cAra vaga 165 zrAmaNera 96, 156, 157, 158, 159, 160 viSaya -dIkSA 156 -saMsthA 159 zrAmaNerIonI saMsthA 159 zrAmaNerI 153, 156, 159 zrAvaka 6 ( prastA.), 89, 116, 151, 160, 161, 162, 165, 170, 179, 196, 214, 218, ra74, 275, 276 -acelaka -nA cAra bheda, ATha bheda 16, 162. -saMdha 129, 160 -saMghanA cAra vibhAga 160 zrAvastI 20, 22, 29, 70, 138, 149, 160, 180, 210, 211, 234, 252, ra78 zrIkRSNa ( juo kRSNa) zrImad bhagavadgItA (juo gItA) zrImad bhAgavata (juo bhAgavata ) kRta 235, 256 zreSTha yajJa 208 triya SaDuMgaveda SaDAyatana 210 1 52 58 sakadAgAmi phlo sakadAgAmi saMkuladAyI sakRdA gAmi phala sakkAya ditI 161 161 273 152 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 9 240 155 134 viSaya | pRSTha sarca ( juo satya) saccaka 81, 87, 105, 106, 108, 114 satya (juo sacca) 10, 141 165, 166, 169, 185, 201 208, 276 satyakAma jAbAla satyavatI 45 sadaMDa dakSiNe 216 saddharma -mArga sapta siMdhu, deza, pradeza 3, 6, 8, 9, 10, 11 12, 44, 225 --para AryonI caDhAI 3 saphAI samAja (meLo) 261 samAdhi 87, 88, 101, 110, 123, 128, 144, 194, 267, 277, ra79, 280, 281, 283 -AnApAna smRti 113 -nAM ATha pagathiyAM 101 -nAM sAta pagathiyAM 88, 101 -mArga 89, 90, 101, 113, 128, 280 -zAMta 112 samudragupta 15 (prastA-), 66 sabhya -AjIva 123, 127, 194 194 -karmAta 123, 127 viSaya pRSTha -daSTi 123, 126, 194, 200, 201 -vAcA 123, 127, 194 -vyAyAma 123, 147, 194 - samAdhi 123, 127, 194 -saMka95 123, 194 --saMbuddha 84, 218 -smRti 123, 127, 194 samrATa 42 sarayU nadI sarvadarzanasaMgraha 171 sarvasaMga parityAga 197 savadhikArI 164 sarvArthasiddha sallekha 200 saMkara brAhmaNa-kSatriya, vaizya-zadra 242 saMkalpa 116, 123, 127, 193, 194 saMgati 167. -(paristhiti) 173 saMgha (juo bhikSusaMdha paNa) 131,. 132, 134, 136, 147, 138, 139, 147, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152153, 154, 157, 160, 162, 163, 164, 187, 199, 226, 240, 245, 268, 269, 270, 271 - 272, 276, 280. AdizeSa Apatti 153, Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 143 viSaca pRSTha -nI racanA 141 -nI pratiSThA 162 -nAM kAryo -nA ahiMsAtmaka niyama 143 -ne cAra vibhAga 160 -nA niyama 143 -nA vinAzanAM kAraNo 159 -nircane 240 -buddhane (juo "buddha paNa) 130, 132, 136, 138, 276, 278 -bheda 147, 148, 149, 151 (phATaphUTa) -zramaNono (juo zramaNusaMdha) -strI sAdhvIonA -sthApanA 157 saMjaya 134, 137 -belaDhapura 58, 138, 168, 172, 177, 271, 274 saMjJA 178, 179 saMtoSa 141, 153 saMnyAsa 16, 154, 159, 197, 222 -Azrama 189 -yoga 197 saMnyAsI (buddha) 130 saMpradAya -zramanA 104 saMbaMdha 105, 109, 110, 123, 182 viSaya saMbaMdhijJAna 14, (prastA.), 74 94, 113, 118, 264 saMyama 141, 157, 166, 209, 256 sAjana, traNa, be, pAMca 161 saMvakara saMvara pAMca 208 vAda 173 saMvarta 183 saMvega saMsArazuddhivAda 166, 170 saMkAra 120, 178, 179 saMskRti, dAsenI 14 (prastA) 15 (prastA.) saMsthAgAra 187, 214, 270 - zAkyone 77, 81 sAkSAtkAra sAgata (svAgata) bhikSu 136 sAta, niyama, abhivRddhinA, utkarSanA, unnatinA 23, 42, 67, 142 --padAthe 168, 172 -bejajhaMga, beaga 279, 31 ra 281 sAdhu gulAbacaMda 251 sAdhupaMtha pa1, 56 sAmAvatI (rANuM) 28 sAripura 6 (prastA.), para, 54, 55, 134, 136, 137, 151, 154, 156, 158, 268, 269, 270 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 pRSTha 281 31 viSaya sAleka (brAhmaNa) 191 sASTI 13 sAMkhya 185 -kArikA 185 -darzana, mata 169 -(laka) 169 -zramaNa 126 siddhaO (juo siddhArtha, siddhArthakumAra, rAjakumAra) 85, 87, 130 siddhi sivi (jAtaka) 24 sivezyaka siMdhadeza 13 (prastA.), 3, 8, 9, sidhiyA ( ziMde) daulatarAva 13 (prastA.). siMha -mahAvIra svAmIne ziSya 253 -zayyA 266, 267, 277 -senApati 187, 188, 254 siMhaladvIpa 12, 246, 281 sIDiyo (pagathiyAM), traNa -cAra, dhyAnanI 101 -sAta, samAdhinI 101 sIlabata parAmAsa 161 sujAtA 60, 117 sutta 21, 155 155 sudatta 21 -brAhmaNa 129 subAhuM 37, 132, 136 viSaya pRSTha subhUti 136 sumitra, rAjA, 23, 37, 38 sumeriyA 225 suyajJa 216, 224 surAma brAhmaNa 129 sulakSaNA 82 sukaramagva 247, 248, 284 sUta 242 sUtrakAra gautama 260 sUrasena, zUrasena 15, 29 sekhiyapAtimophakha 145 senAnigama - 104 senApati siMha 187, 188 senAra 7 (prastA.) seNadaDa brAhmaNa 16, 42, 59, 277 satApagniphalo satApanna 161 selyivatI (svastivatI) sema -(devata ) 226 -rasa, pAna 6, 71, 165 samA, semAbhikSuNuM 160, 161 seLa. -janapada, deza, rAjya, rASTra 15, 35, 37, 40 A -varNa 0 242 saudhAtaki 260 kadha, pAMca 1 23, 179 182 strIe -nuM mAna, sthAna, darajajo 155, 160, 161 161 suttakartA Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 hiTalara viSatha pRSTa ---nI svataMtratA 67, 68 ---nA saMgha sthaviravAdI paMtha 155 sthApanA ( juo saMghasthApanA) sparza 120 smRti 66, 87, 107, 115, 116, 123, 128, 157, 194 -kAcagatA 157 --(jAgRti) 141 -vAna buddha 117 samAdhi, AnApAna (juo AnApAna) syAdvAda 172 siyAma 281 strota-Apatti-la 152 svabhAva 173 svarga 264 svAgata (sAgata) bhikSu 136 svAmikan pille -dIvAna bahAdura 73 viSaya pRSTha 224 hitakArI mArga (kalyANakArI mAga) 100, 101 himAlaya 246, 277 hiraNyavatI 284 hiMdustAna 13 (prastA.), 225, 244, 245, 262 hiMdu 13, 27, 170, 205, 207, 245, 262 -( hiMduone) dharma 13 --prAcIna 262 -samAja 170, 244, 260 - samAjamAM ahiM daone praveza 244 -saMskRti 13 hiMsA 171, 198, 200, 203, 204, 210, 211, ra60 -maka buddhi * 140 -bhaka brAhmaNa saMskRti (juo brAhmaNa saMskRti) -bhaka cannapaddhati 12 --tmaka yajJayAganI prathA (juo yajJayAga) -yuddhanI 203 vaidikI 171 (juo vaidika hiMsA) hIna kuLa, jAti, varNa 231, 232, ke ja haga 106 107, 112, 113 harapA hatyA, gAya vagerenI (juo hiMsA gAya vagerenI ) hata hiMdu harikezibala 207, 208, 209, 240 haridravAsana haridrAbhiti 170 hastigrAma 284 hastinApura 37 233, 243 244 hema, homahavana ka2, 167, 208, hAIjha ( juo vi) . 260 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GIIJ* - jekeTa chapAI : prakAza prinTarsa, muMbaI