________________
ભગવાન બુદ્ધ
બેધિસવનું સાચું નામ ગોતમ હતું એમાં શંકા નથી. શેરી ગાથામાં મહાપ્રજાપતિ ગેમીની જે કથાઓ છે, તેમાંની એક આ છે–
बहनं वत अत्थाय माया जनयि गोंतमं । व्याधिमरणतुन्नानं दुक्खक्खन्धं व्यपानुदि ॥
ઘણાના કલ્યાણ માટે માયાએ ગોતમને જન્મ આપ્યો. વ્યાધિ અને મરણવડે પીડિત થયેલા લોકોને દુઃખરાશિ તેણે નષ્ટ કર્યો.'
પરંતુ મહાપદાનસુત્તમાં બુદ્ધને “તને જોજોન' કહ્યો છે. તેવી જ રીતે અપેદાનગ્રંથમાં અનેક જગ્યાએ પોતાનો જાન જામેન', અને “જોતો રામ જે ” એવા બે પ્રકારના ઉલ્લેખ મળે છે. તેથી બોધિસત્ત્વનું નામ અને ગેત્ર એક જ હતાં કે શું એવો સંશય આવે છે. પણ સુત્તનિપાતની નીચેની ગાથાઓ ઉપરથી તે દૂર થઈ શકશે.
उजु जानपदो राजा हिमवन्तस्त पस्सतो।। धननिरियेन संपन्नो कोसलेसु निकेतिनो ॥ आदिच्चा नाम गोत्तेन साकिया नाम जातिया । तम्हा कुला पब्बजितोऽम्हि राज न कामे अमिपत्थयं ॥
| (pકાપુર, T. ૧૮/૧૯) (બોધિસત્વે બિંબિસાર રાજાને કહ્યું,–“હે રાજા, અહીંથી ઠેઠ હિમાલયની તળેટી આગળ ધન અને શૌર્યથી સંપન્ન એક પ્રદેશ છે. તેને કેસલ રાષ્ટ્રમાં સમોવશ થાય છે. ત્યાંના લેકેનું ગોત્ર આદિત્ય છે અને તેમને શાક્ય કહે છે. હે રાજા, તે કુળમાંથી હું પરિવ્રાજક થયો તે કાંઈ કામ પભોગોની ઈચ્છાને લીધે નહિ.”
આ ગાથાઓમાં શાક્યોનું ગોત્ર આદિત્ય હતું એમ કહ્યું છે. એક સાથે આદિત્ય અને ગેમ એ બે ગોત્ર હાવાં શક્ય લાગતું નથી. સુત્તનિપાત પ્રાચીનતમ હોવાથી આદિત્ય એ જ શાક્યોનું સાચું ગોત્ર હોવું જોઈએ. ઉપર આપેલા અમરકેશના શ્લોકમાં બુદ્ધનું અર્કબંધુ એવું નામ આપ્યું છે તે તેનું ગોત્રનામ છે એમ સમજવું જોઈએ. કારણ કે “કવિ નામ જોન' આ વાક્ય સાથે
