________________
માંસાહાર
૨૫૭
મંત્રપારગે (બ્રાહ્મણ તાપસે ) તે જાણું લીધે. આ અર્થ તે નિરામગંધ, અનાસક્ત, અને અદમ્ય મુનિએ રમ્યગાથાઓ વડે પ્રકાશિત
કર્યો.
૧૪. નિરામગંધ અને બધાં દુઃખોને નાશ કરવાવાળું બુદ્ધને એ સુભાષિત વચન સાંભળીને તે ( તપસ્વી) નમ્રતાથી તથાગતને પગે લાગ્યું, અને તેણે ત્યાં જ પ્રવ્રજ્યા લીધી.
શ્રમણએ કરેલું માંસાહારનું સમર્થન
આ સુત્ત ઘણું પ્રાચીન છે, પણ તે ખાસ કાશ્યપ બુદ્ધ ઉપદેર્યું હતું એમ માનવાને સબળ પુરાવો નથી. બુદ્ધના સમયના ભિક્ષુઓ માંસાહારનું સમર્થન આ રીતે કરતા હતા, એટલે જ એનો અર્થ સમજવાને છે.
આ સુત્તમાં તપશ્ચર્યાને નિરર્થક ગણું છે. આ વિચાર જૈન શ્રમને ગળે ન ઊતર્યો હેત, કારણ કે તેઓ વારંવાર તપશ્ચર્યા કરતા હતા. તેપણ માંસાહારનું સમર્થન તેમણે આ જ રીતે કર્યું હોત. કારણ કે તેઓ પૂર્વકાલીન તપસ્વીઓની જેમ જંગલનાં ફળફૂલો પર ઉપજીવિકા ન ચલાવતાં, લેકાએ આપેલી ભિક્ષા પર નિર્ભર રહેતા હતા; અને તે સમયમાં નિર્માસમસ્ય ભિક્ષા મળવી અશક્ય હતી. બ્રાહ્મણો યજ્ઞમાં હજારે પ્રાણુઓની હત્યા કરીને તેમનું માંસ આસપાસના લોકોમાં વહેંચી આપતા. ગામડાંનાં લેકે દેવતાઓને પ્રાણુઓનું બલિદાન આપી તેમનું માંસ ખાતાં. આ ઉપરાંત, કસાઈઓ ભરબજારમાં ગાયને મારીને તેનું માંસ વેચવા બેસતા. આવી પરિસ્થિતિમાં રાંધેલા અન્નની ભિક્ષાપર આધાર રાખતા શ્રમણોને માંસ વિનાની ભિક્ષા મળવી કેવી રીતે શક્ય હતી ? •
જેનોના મત મુજબ પૃથ્વીકાય, અપકાય, વાયુકાય, અગ્નિકાય, વનસ્પતિકાય અને ત્રસકાય, એવા છે જીવભેદ છે. (પૃ. ૨૦૮ ) પૃથ્વીકાય એટલે પૃવીપરમાણુ. તેવી જ રીતે જલ, વાયુ અને અગ્નિ એમના પરમાણુઓ સજીવ છે. વનસ્પતિકાય એટલે વૃક્ષાદિક વનસ્પતિ. તે સજીવ
૧૭
