________________
૨૫૮
ભગવાન બુદ્ધ
છે એ કહેવાની જરૂર નથી જ. ત્રસકાય એટલે જીવજંતુઓથી માંડીને ઠેઠ હાથી સુધીના બધાં નાનાંમોટાં પ્રાણીઓ. આ છે કાયામાંના કઈ પણ પ્રાણીઓની હિંસા કરવી એ પાપ છે એમ જૈન શ્રમણ
સમજે છે. તેથી તેઓ રાત્રે બત્તી સળગાવતા નહિ, ઠંડું પાણી પિતા નહિ, અને પૃથ્વી પરમાણુ આદિને સંહાર ન થાય એની સંભાળ રાખતા.
પણ જૈન ઉપાસકે ખેતર ખેડતા, અનાજ વાવતા અને તે સીઝવીને અન્ન તૈયાર કરતા. આ કૃત્યમાં પૃથ્વી, અપ, તેજ, વાયુ, વનસ્પતિ અને ત્રણ એ છએ પ્રકારના જીવોનો સંહાર થતે. જમીન ખેતી વખતે પૃથ્વી પરમાણુ નષ્ટ થાય છે જ એમ નથી, પણ નાનામોટા અનેક જીવ મરી જાય છે. અનાજ સીઝવવામાં વનસ્પતિકાય, અપકાય, અગ્નિકાય, વાયુકાય-એ બધાં પ્રાણીઓને નાશ થાય છે. એમ છતાં તે અન્નની ભિક્ષા જૈન સાધુઓ લે જ છે, તે પછી કાઈ જૈન ઉપાસકે તૈયાર કરેલી માંસભક્ષા લેવામાં પ્રાચીન શ્રમણોને શું વાંધો હોઈ શકે? અને તે કૃત્યનું સમર્થન તેમણે આમગંધસત્તની રીતે જ ન કર્યું હોત ? -
ગોમાંસાહારની સામે ચળવળ હવે માંસાહારની સામેની ચળવળ શી રીતે શરૂ થઈ એ વિષે ટૂંકામાં વિચાર કરીએ. સૌથી પહેલાં ગે માંસાહારના નિષેધમાં બૌદ્ધોએ ચળવળ શરૂ કરી દેવી જોઈએ. નવમા પ્રકરણમાં ગાયની યોગ્યતા દર્શાવનાર બ્રાહ્મણ-ધમિકસુત્તની બે ગાથાઓ આપી છે. તે ઉપરાંત આ ગાથાઓ જુઓ. .. न पादा न विसाणेन नास्सु हिंसन्ति केनचि । . गावो एळकसमाना सोरता कुम्भदूहना ।
ता विसाणे गहेत्वान राजा सत्थेन धातथि ॥ ततो च देवा पितग इन्दो असुररक्खला। अधम्मो इति पक्कन्दुं यं सत्थं निपती गवे ॥