________________
માંસાહાર
૨૫ટે ઘેટાં જેવી નમ્ર અને ઘડે ભરીને દૂધ આપવાવાળી ગાયો પગથી, શિગડાથી અથવા બીજા કોઈ પણ અવયવથી કોઈની પણ હિંસા કરતી નથી. તેમને (બ્રાહ્મણોના કહેવાથી) ઈવાકુ રાજાએ શિંગડાં પકડીને મારી નાખી. ગાયો પર શસ્ત્રપ્રહાર થવાથી દેવો, પિતર, ઈન્દ્ર, અસુરો, અને રાક્ષસો આ અધર્મ થયો એવો. આક્રોશ કરવા લાગ્યા !”
બ્રાહ્મણોએ લાંબો વખત ગોમાંસ છોડયું નહિ - બૌદ્ધોના અને જેનોના પ્રયત્નથી ગોમાંસાહારને નિષેધ થવા માંડ્યો, તો પણ બ્રાહ્મણ લેકમાં તેને નિષેધ થતાં ઘણાં સૈકાઓ વીતી ગયાં. પહેલાં યજ્ઞ માટે દીક્ષા લીધેલા માણસે ગોમાંસ ભક્ષણ કરવું નહિ, એવો એક પર્યાય નીકળ્યો. - “स धेन्वै चानडुहश्च नाश्नीयात् । धेन्वनडुहौ वाऽइदै सर्व विभृतस्ते देवा अब्रुवन् धेन्वनडुहौ वाऽइदं सर्व बिभृतो हन्त यदन्येषां वयसां वीर्य तद्धन्वनडुयोर्दधामेति......तस्माद्धन्वनडुहयोनश्निीयात् तदु होवाच याज्ञवलक्योऽश्नाम्येवाहं માં રેવતતિા ”
ગાયો અને બળદ ખાવાં ન જોઈએ. ગાય અને બળદ બધું ધારણ કરે છે. તે દેવ બોલ્યા, ગાયો અને બળદ બધું ધારણ કરે છે, તેથી બીજી જાતિના પશુઓનું વીર્ય ગાય અને બળદેમાં નાખીએતેથી ગાયો અને બળદ નહિ ખાવા જોઈએ. પણ યાજ્ઞવલ્કય કહે છે, શરીરનું માંસ વધે છે, તેથી હું (આ માંસ) ખાઈશ જ.”
|
(શતપથ બ્રાહ્મણ ૩/૧/૨/૨૧) આ વાદ યજ્ઞશાળાને લગતો જ હતો. કેટલાકેાનું એવું કહેવું છે હતું, કે દીક્ષિતે યજ્ઞશાળામાં પ્રવેશ કર્યા પછી ગોમાંસ ખાવું નહિ. પણ યાજ્ઞવલ્કયને આ કબૂલ નહોતું. શરીર પુષ્ટ થાય છે, તેથી તે ગોમાંસ છોડવા તૈયાર ન હતો. અન્ય પ્રસંગોએ ગોમાંસાહાર કરવાની બાબતમાં બ્રાહ્મણોમાં મતભેદ હતો જ નહિ. એટલું જ નહિ, પણ
