________________
ભગવાન બુદ્ધે
ભગવાને આનંદને કહીને તે ભિક્ષુઓને ખેાલાવી લીધા અને તેમને કહ્યું, “મારા દેહની આટલી બધી સંભાળ લેવાનું કશું જ કારણુ નથી. મારા શિષ્યા મારું રક્ષણ કરે એવી મારી ઇચ્છા નથી. તેથી પહેરા ન ભરતાં તમે તમારા કામે લાગી જાઓ. ' વિનયપિટકની વાર્તાને સુત્તપિટકમાં આધાર મળતા નથી. જીલાખની વાત તેા તદ્દન નજીવી છે; અને દેવદત્તની કથા તેને અત્યંત અધમ બતાવવા માટે રચી હાવાનેા સંભવ છે. તે સાચી હોય તેા પણ . તે જખમથી ભગવાન ઝાઝા દિવસ માંદા રહ્યા હાય એમ જણાતું નથી. આવી નાની નાની માંદગીઓને બાદ કરતાં ખુદ્દ થયા પછી ભગવાનનું આરેાગ્ય એકદરે સારુ હતું એમ માનવામાં વાંધે નથી, આરોગ્યનું કારણ
ભગવાન બુદ્ધ અને તેના શિષ્યે બધી જાતના લેાકાએ આપેલી ભિક્ષા લેતા અને દહાડામાં એક જ વખત જમતા. એમ છતાં તેમનું આરેાગ્ય જળવાતું હતું અને તેમની મુખમુદ્રા પ્રસન્ન દેખાતી હતી. આનું કારણ નીચેના કાલ્પનિક સંવાદમાં આપ્યું છે:(પ્રશ્ન) અએ વિચરન્તાન સન્તાનું વાચન ।
एकभत्तं भुञ्जमानानं केन वण्णो पसीदति ॥ અરણ્યમાં રહે છે, બ્રહ્મચય પાળે છે અને એક વખત જમે છે, તેમ છતાંય સાધુઓની કાન્તિ પ્રસન્ન શાથી રહે છે?'' (ઉત્તર) અતીત નાનુોર્ષાન્ત સવ્વપ્નતિના પત पच्चुपनेन्न यान्ति तेन वण्णो पलोदति ॥ “ તેએ ગત વસ્તુઓને શેક કરતા નથી, અનાગત વસ્તુ વિષે બડબડ કરતા નથી, અને વમાનમાં સંતોષથી વર્તે છે, તેથી કાન્તિ પ્રસન્ન રહે છે ''~*
•
૧૮૨
છેલી માંદગી
ભગવાન બુદ્ધની છેલ્લી માંદગીનું વર્ણન મહાપરિનિબ્બાન
† દેવતાસંયુત્તવન્ગ ૧, સુત્ત ૧૦ જીએ.
