________________
પરિશિષ્ટ ત્રીજી અશેકને ભાજ઼ શિલાલેખ અને તેમાં નિદેશેલાં સૂત્ર
જયપુર સંસ્થાનના એક ડુંગરાળ પ્રદેશમાં ભાજ઼ નામનું એક સ્થાન છે. ત્યાં રહેતા ભિક્ષુસંધે અશોક રાજા પાસે સંદેશે મંગાવ્યો, તે તેણે મોકલાવ્યો અને તે સંદેશ તેણે એક શિલા ઉપર કોતરાવ્યો હશે. આવી જાતના સંદેશાઓ અશોક વારંવાર મોકલો હોવો જોઈએ. પણ તેમાંના તેને જેટલા મહત્ત્વના જણાતા તેટલા જ તે શિલાલેખ પર કોતરાવતો હોવો જોઈએ. આ શિલાલેખોમાં કેતરાવેલાં સૂત્રો મગધ દેશના બૌદ્ધોએ વાંચવી એવા સંદેશાઓ પણ મોઢેથી અથવા પત્ર દ્વારા અશેકે મોકલ્યા જ હશે. પણ તે કોતરાવ્યા નથી, કારણ કે આસપાસના સંઘે શું કરે છે, શું વાંચે છે, એના સમાચાર તેને વારંવાર મળતાં જ હતા. તે માટે તેણે ખાસ અધિકારીઓ નીમ્યા હતા. પણ રજપૂતાના જેવા દૂરના પ્રદેશમાંથી ખબરે આવતાં વાર લાગતી, તેથી આવો એક શિલાલેખ ત્યાં રહે તો સારું એવું અશોકને લાગ્યું હશે. મારી સમજ પ્રમાણે તે શિલાલેખનું ભાષાંતર હું નીચે આપું છું.
ભાબૂ શિલાલેખનું ભાષાંતર “ પ્રિયદર્શી મગધરાજા સંઘને અભિવાદન કરીને સંધનું સ્વાસ્થ અને સુખનિવાસ પુછાવે છે. ભદન, મારા મનમાં બુદ્ધ, ધર્મ અને સંઘ માટે કેટલે આદર અને કેટલી ભક્તિ છે તે આપ જાણે જ છે. ભાઇ અદ્ધનું વચન જ આખું સુભાષિત છે. પણ, ભદન્ત, જેનો હું અહી રમદેશ કરું છું, તે સદ્ધર્મ ચિરસ્થાયી થાય એ હેતુથી કરું છું. તે માટે બોલવું મને ઠીક લાગે છે. ભદન્ત, આ ધર્મપર્યાયે (સૂત્રો) છે–વિનયસમુકસે, અલિયવસાનિ, અનાગતભયાનિ, મુનિગાથા, મેનેયસૂતે, ઉપસિપસિન અને રાહુલને કરેલા
