________________
યજ્ઞયાગ
૨૧૭.
તે ભગવાન બુદ્ધ દીઘનિકાયના કૂટદઃસુત્તમાં બતાવ્યું છે. તે સુત્તનો સારાંશ આ પ્રમાણે
એક વખત ભગવાન બુદ્ધ મગધ દેશમાં ફરતા ફરતા ખાણુમત નામના બ્રાહ્મણના ગામે આવ્યા. આ ગામ મગધ દેશના બિબિસાર રાજાએ ફૂટેદન્ત નામક બ્રાહ્મણને દાનમાં આપ્યું હતું. તે બ્રાહ્મણે મહાયજ્ઞ માટે ૭૦૦ બળદ, ૭૦૦ વાછરડાં, ૭૦૦ વાછરડીઓ, ૭૦૦ બકરાં, અને ૭૦૦ ઘેટાં લાવ્યો હતો.
ભગવાન પોતાના ગામની પાસે આવ્યાનાં ખબર સાંભળતાં જ ખાણુમત ગામના બ્રાહ્મણો એકઠા થઈને ભગવાનના દર્શનને માટે કૂટદત્ત બ્રાહ્મણના ઘર આગળથી નીકળ્યા. તેઓ ક્યાં જાય છે તેની કૂટદત્તે તપાસ કરી. અને તેણે પોતાના નોકરને કહ્યું, “એ બ્રાહ્મણને કહે, કે હું પણ ભગવાનના દર્શન માટે જવા માગું છું. તેથી તમે સહેજ થોભો.”
કૂટદત્તના યજ્ઞ માટે ઘણું બ્રાહ્મણો ભેગા થયા હતા. કૂટદત્ત ભગવાનના દર્શનને માટે જવાનો છે, એવું સાંભળીને તેઓ તેની પાસે આવ્યા અને બોલ્યા, “હે ફૂટેદન્ત, તું ગોતમના દર્શન માટે જવાનો છે એ સાચું છે?”
કૂદત્તહા, મને ગૌતમના દર્શન માટે જવાની ઈચ્છા થઈ છે.
બ્રાહ્મણ–હે કૂટદન્ત, ગોતમના દર્શન માટે તારે જવું એ ઉચિત નથી. જે તું તેના દર્શન માટે જઈશ, તો તેના યશની અભિવૃદ્ધિ અને તારા યશની હાનિ થશે. તેથી ગોતમ જ તને મળવા આવે અને તારે તેને મળવા ન જવું, એ ઠીક છે. તું ઉત્તમ કુળમાં જન્મ્યો છે, ધનવાન છે, વિદ્વાન છે, સુશીલ છે, ઘણાઓનો આચાર્યું છે. તારી પાસે વેદમંત્ર શીખવા માટે બધેથી ઘણું શિષ્યો આવે છે. ઉંમરમાં તું ગોતમ કરતાં મોટો છે, અને મગધ રાજાએ બહુમાન સાથે આ ગામ તને ઈનામ આપ્યું છે. તેથી
