________________
૩૧૦
ભગવાન બુદ્ધ
- હે ભિક્ષુઓ, આ ચાર આર્યવંશોથી સમન્વિત થયેલે ભિક્ષુ જે પૂર્વ દિશા તરફ જાય છે તે પિતે અરતિને જીતે છે, અરતિ તેને જીતતી નથી. પશ્ચિમઉત્તર-દક્ષિણ દિશામાં જાય તે તે પોતે જ અરતિને જીતે છે, અરતિ તેને જીતતી નથી. આમ શા માટે? કારણ કે, ધીર અરતિ અને રતિ બંને પર વિજય મેળવે છે.
અરતિ ધીરને જીતનારી નથી. અરતિ ધીર પુરુષ ઉપર વિજય મેળવી શકતી નથી. અરતિને જીતવાવાળો ધીર અરતિ ઉપર વિજય મેળવે છે.
બધાં કર્મોનો ત્યાગ કરનારા અને રાગદ્વેષાદિકનું નિરસન કરનારા ધીરને કોણ અટકાવી શકે? સે ટચના સોનાના નાણ જેવા તેને કોણ દોષ કાઢી શકે? દેવો પણ તેની પ્રશંસા કરે છે, અને બ્રહ્મા પણ પ્રશંસા કરે છે.
અનાગતભયાન આ સુત અબ્રુત્તરનિકાયના પંચકનિપાતમાં છે. તેનું રૂપાંતર નીચે મુજબ –
હે ભિક્ષુઓ, આ પાંચ અનાગત જોવાવાળા ભિક્ષને અપ્રાપ્ય પદની પ્રાપ્તિ માટે, જે જાણ્યું નથી તે જાણવા માટે, જેનો સાક્ષાત્કાર થયું નથી તેના સાક્ષાત્કાર માટે, અપ્રમત્તતાથી, ઉદ્યમશીલતાથી અને સાચા દિલથી વતવા માટે પૂરતા છે. તે પાંચ ક્યા ?
અહીં, હે ભિક્ષુઓ, ભિક્ષુ એ વિચાર કરે છે કે, હમણાં હું તરુણ અને યૌવનસંપન્ન છું. પણ એક સમય એવો આવશે કે આ શરીરને જરા પ્રાપ્ત થશે. વૃદ્ધને, જરાછણને, બુદ્ધના ધર્મનું મનન, સુકર નથી, અરણ્યમાં એકાંતવાસમાં રહેવું સુકર નથી. તે અનિષ્ટ, અપ્રિય દશા આવતાં પહેલાં જ અપ્રાપ્તપદની પ્રાપ્તિ માટે, જે જાણ્યું નથી તે જાણવા માટે, જેનો સાક્ષાત્કાર થયો નથી તેને સાક્ષાત્કાર કરવા માટે હું પ્રયત્ન કરું તે સારું ! તેથી
