________________
ભગવાન બુદ્ધ
વિક–તો પછી રથ તેની પાસે લઈ લે.
એટલે સારથિ રથ પ્રજિતની પાસે લઈ ગયો. ત્યારે વિપસી કુમારે તેને પૂછ્યું, “તું કેણ છે? તારું માથું અને તારાં વસ્ત્રો બીજાનાં જેવાં નથી,
_પ્ર–મહારાજ, હું પ્રવ્રજિત છું ધર્મ ચર્યા, સમચર્યા, કુશલક્રિયા, પુણ્યક્રિયા, અવિધિસા, ભૂતાનુકંપા સારી છે એમ હું માનું છું.
- ઠીક છે, એમ કહી વિપસી કુમારે સારથિને કહ્યું, “મિત્ર સારથિ, તું રથ લઈને અંતઃપુર તરફ પાછો જા. હું વાળ અને દાઢી મૂછો કાઢી નાખીને કાશાય વસ્ત્રો ધારણ કરીને, અનાગરિક (ગૃહવિયુક્ત) પ્રવજ્યા લઉં છું.”
સારથિ રથ લઈને અંતઃપુર તરફ ગયો, પણ વિપસ્સી કુમારે ત્યાં જ પ્રવજ્યા લીધી.
અને હું ભિક્ષુઓ, વિપસી બેધિસત્વ એકાંતમાં વિચાર કરતો હતા ત્યારે તેના મનમાં વિચાર આવ્યો કે લોકેની દશા ઘણી ખરાબ છે. તેઓ જન્મે છે, ઘરડા થાય છે અને મરે છે; ચુત થાય છે અને ઉત્પન્ન થાય છે, તેમ છતાં તેઓ એ દુઃખમાંથી કેવી રીતે છૂટવું તે જાણતા નથી. તેઓ એ ક્યારે જાણશે?
અને હું ભિક્ષુઓ, જરામરણ શાથી ઉત્પન્ન થાય છે એનો વિપસ્સી બોધિસત્ત્વ વિચાર કરવા લાગ્યો. ત્યારે તેણે પ્રજ્ઞાવાભ વડે જાણ્યું કે જન્મ આવે એટલે જરામરણ આવે છે. અને જન્મ શાથી આવે છે? ભવને લીધે. ભવ શાને લીધે? ઉપાદાનને લીધે. ઉપાદાન તૃષ્ણાને લીધે, તૃષ્ણા વેદનાને લીધે, વેદના સ્પર્શને લીધે, સ્પર્શ ષડાયતનને લીધે, ષડાયતન નામરૂપને લીધે, નામરૂપ વિજ્ઞાનને લીધે ઉત્પન્ન થાય છે. આ કારણપરંપરા વિપસ્સી બોધિસત્વે અનુક્રમે જાણી. તેવી જ રીતે જન્મ ન હોય તે જરા મરણ આવતાં નથીભવ ન હોય તો જન્મ થતો નથી. વિજ્ઞાન ન હોય તો નામરૂપ થતું નથી, એ પણ તેણે જાણ્યું. અને તેથી કરીને તેના મનમાં ધર્મચક્ષુ, ધર્મજ્ઞાન, પ્રજ્ઞા, વિદ્યા અને આલોક ઉત્પન્ન થયા.
