________________
સમકાલીન રાજકીય પરિસ્થિતિ
૨૯
યુદ્ધના સમયમાં આ બે દેશાનું ખાસ મહત્ત્વ રહ્યું ન હતું અને તે દેશામાં બુદ્ધે પ્રવાસ કર્યાં નહિ હાવાથી ત્યાંના લેાકેા વિષે કે શહેસ વિષે બૌદ્ધત્ર થામાં ખાસ માહિતી મળતી નથી.
૧. સુરસેના (શૂરસેના)
એની રાજધાની મધુરા (મથુરા). ત્યાં અવંતિપુત્ર નામના રાજા રાજ્ય કરતા હતા. વર્ણાશ્રમધર્મની બાબતમાં તેને મહાકાત્યાયન સાથે જે સંવાદ થયા તેનું વર્ણન મધુરસુત્તમાં આવે છે. આ દેશમાં યુદ્ધ ભાગ્યે જ જતા. મધુરા તેને ખાસ ગમતી નહિ હાય, એવું નીચેના સુત્ત પરથી દેખાય છે.
पश्चिमे भिक्खवे आदीनवा मधुरायें। कतमे पञ्च ? વિલમા, વદુરના, વરઘુનવા, વાથલા, કુરુવિકા । મે खो भिक्खवे पञ्च आदीनवा मधुरायं ति ।
( અંગુત્તરનિકાય પ`ચનિપાત )
હું ભિક્ષુએ ! મથુરામાં આ પાંચ દ્વેષ છે. કયા પાંચ ? તેના રસ્તા ખરબચડા છે, ધૂળ ઘણી છે, કૂતરાએ ખરાબ છે, યક્ષા ક્રૂર છે અને ત્યાં ભિક્ષા મળવી મુશ્કેલ છે. ભિક્ષુ, મથુરામાં આ પાંચ દેષ છે.
૧૩. અસકા ( અશ્મકા )
સુત્તનિપાતના પારાયણગ્ગના આરંભમાં જે વત્યુ ગાથાઓ છે. તે ઉપરથી એમ જણાય છે કે અસ્તકાનું રાજ્ય કથાંક ગાદાવરી નદીની પાસે હતું. શ્રાવસ્તીમાં રહેતા બાવરી નામના બ્રાહ્મણે પેાતાના સાળ શિષ્યા સાથે આ રાજ્યમાં વસ્તી કરી.
सो अस्सस्स विसये अळकस्स समासने । वसी गोदावरीकूले उच्छेन च फलेन च ॥
તે (બાવરી) અશ્વકના રાજ્યમાં અને અળકના રાજ્ય પાસે ગોદાવરીને કાંઠે ભિક્ષાપર અને ફળેાપર ઉપવિકા કરીને રહેવા લાગ્યા.
•
