________________
૨૫
તેમાં બધે શીલની સુગંધ ભરાઈ છે, તેથી જ ધર્માનન્દજી તે પુસ્તક ઉપર મુગ્ધ થઈ ગયા હતા.
એમના નિર્મલ શીલને એક સુંદર દાખલ ધ્યાનમાં રાખવા જેવો છે. એક વખત વડોદરામાં સમ્રાટ અશોક પર તેઓ ભાષણ કરવાના હતા અને સભાના અધ્યક્ષ વડોદરાનરેશ શ્રી સયાજીરાવ પિતે હતા. ભાષણ કરતાં પહેલાં ધર્માનન્દજીને જાણવા મળ્યું કે રાજયના અમુક વિભાગની જનતાએ પોતાના વિભાગની દારૂની દુકાનો બંધ કરવાની મહારાજાને વિનંતી કરી હતી. એના જવાબમાં મહારાજાએ કહ્યું હતું કે એ દુકાનમાંથી સરકારને જે પ્રાપ્તિ થાય છે
બીજી રીતે પૂરી કરી આપવામાં આવે તો જ દુકાને બંધ કરવામાં આવશે. ધર્માનન્દજીએ પોતાના ભાષણમાં કહ્યું કે “અશેકે પિતાના રાજ્યમાં દારૂબંધી કરી હતી. તેણે એમ ન હતું કહ્યું કે દારૂબંધીથી આવકમાં જે નુકસાન થશે તે બીજી રીતે ભરી દેવાય તો જ હું દારૂબંધી કરીશ.” મહારાજા ભાષણ પછી ફક્ત એટલું જ કહીને ચાલ્યા ગયા કે, “ધર્માનન્દ, આજે આપે મને સારો પાઠ આપે છે.”
અને બધા લોકોને લાગ્યું કે મહારાજા ગુસ્સે થયા છે અને તેઓ ધર્માનન્દજીને અપાતી મદદ બંધ કરી દેશે. પણ પરિણામ જુદુજ આવ્યું. બીજે દિવસે હુકમ નીકળ્યો કે દારૂની એ બધી દુકાનો બંધ કરવામાં આવે !
કેસીજીનું સાહિત્ય બૌદ્ધ લેકે પિતાની દીક્ષાની શરૂઆતમાં “શરણ-ત્રય”ની ધોષણ કરે છે. એને અનુસરીને જ ધર્માનન્દજીએ સૌથી પહેલાં બુદ્ધ, ધર્મ અને સંઘ એ ત્રણે વિષે કેટલાંક વ્યાખ્યાનો આપ્યાં અને એની એક નાનકડી ચોપડી એમણે પહેલાં પ્રસિદ્ધ કરી.
તે પછી પાલિ–પરમ્પરાને અનુસરીને એમણે ભગવાન બુદ્ધના પૂર્વજન્મની કેટલીક કથાઓ, ગૌતમ બુદ્ધનું વિસ્તૃત જીવનચરિત્ર અને એમના ધર્મોપદેશને સાર એ ત્રણેનો સમાવેશ કરીને
