________________
દિનચર્યા
ર૭૯
લેકે ભિક્ષુઓને રહેવાની વ્યવસ્થા કરતા. ભગવાન માટે એક સ્વતંત્ર ઝૂંપડી રહેતી. તેને ગંધકુટી કહેતા.
વર્ષાકાળમાં આસપાસના ઉપાસકે બુદ્ધદર્શન માટે આવતા અને ધર્મોપદેશ સાંભળતા. પણ તેઓ હમેશા વિહારમાં ભિક્ષા લાવીને આપતા ન હતા. ભિક્ષુઓને અને ભગવાન બુદ્ધને રિવાજ મુજબ ભિક્ષાટન કરવું પડતું; ગૃહસ્થોના ઘરનું નિમંત્રણ જવલ્લે જ મળતું.
માંદા ભિક્ષુઓની પૂછપરછ ભિક્ષુઓમાંથી કોઈ માંદો થાય તે ભગવાન બુદ્ધ બપોરે ધ્યાનસમાધિ પૂરી કરીને તેની ખબર પૂછવા જતા. એક વખત રાજગૃહની પિપ્પલી ગુફામાં મહાકાશ્યપ માં પડ્યો. તે વખતે ભગવાન વેળવનમાં રહેતા હતા અને તે સાંજે મહાકાશ્યપની ખબર પૂછવા ગયા હતા, એવી કથા બેન્કંગસંયુત્તના ચૌદમા સુત્તમાં છે અને પંદરમાં સુત્તમાં બીજા એક પ્રસંગે ભગવાન મહામોગ્ગલ્લાનની ખબર પૂછવા ગયા હતા એવી કથા છે. આ બન્નેને ભગવાને સાત બોઘંગોનું સ્મરણ કરાવી આપ્યું અને તેથી તેમની માંદગી જતી રહી.
દિવસોનો એકાન્તવાસ ભગવાન પ્રવાસમાં હોય કે વર્ષાકાળમાં એક જગ્યાએ રહેતા હોય, બપોરે એક કલાક અને રાતના પહેલા અને છેલ્લા યામમાં લાંબો વખત સમાધિમાં ગાળતા હતા, એ ઉપર કહ્યું જ છે. આ ઉપરાંત, ભગવાન એક વાર વૈશાલીની પાસે મહાવનની કૂટાગાર, શાળામાં રહેતા હતા ત્યારે પંદર દિવસ સુધી એકાન્તમાં રહ્યા, અને ભિક્ષા લઈને આવનાર એક ભિક્ષુને જ તેમણે પાસે આવવાની રજા આપી હતી, એવી કથા આના પાનસ્મૃતિસંયુત્તના નવમા સુત્તમાં આવી છે. એ જ સંયુત્તના અગિયારમા સુત્તમાં નીચે મુજબનું લખાણ છે.
એક વખત ભગવાન ઇચછાનંગલ ગામની પાસે ઈરછાબંગલ વનમાં રહેતા હતા. ત્યાં ભગવાને ભિક્ષુઓને કહ્યું, “હે ભિક્ષુઓ :
