________________
કર્મયોગ
૧૯૯
ભગવાન કેસલ દેશમાં પ્રવાસ કરતા કરતા શાલવતિકા નામના ગામની પાસે આવ્યા. તે ગામ પાસેનદિ કાસલ રાજાએ લોહિત્ય બ્રાહ્મણને ઈનામમાં આપ્યું હતું. લાહિત્ય એક પાપકારક મતનું પ્રતિપાદન કરતે હતો. તે મત એ કે, “જે કઈ શ્રમણને કે બ્રાહ્મણને કુશલ તત્ત્વને બોધ થાય, તો તેણે તે બીજાને કહેવું નહિ; એક માણસ બીજાને શું કરી શકે? તે બીજાનું જૂનું બંધન તોડીને તેને માટે આ નવું બંધન ઊભું કરશે; તેથી આ લેભી વર્તન છે એમ હું કહું છું.”
ભગવાન પોતાના ગામની પાસે આવ્યા છે. એવાં ખબર જ્યારે લેહિત્ય બ્રાહ્મણને મળ્યાં, ત્યારે રેસિકા નામના હજામને મોકલીને તેણે ભગવાનને આમંત્રણ આપ્યું અને બીજે દિવસે ભોજન તૈયાર કરીને તે જ હજામ દ્વારા ભજન તૈયાર છે એવાં ખબર તેને ભગવાનને અને ભિક્ષુસંઘને મોકલ્યાં. ભગવાન પિતાનું પાત્ર અને ચીવર લઈને લેહિત્ય બ્રાહ્મણને ઘેર જવા નીકળ્યા. રસ્તામાં રસિકા હજામે લેહિત્ય બ્રાહ્મણનો મત ભગવાનને કહ્યો અને તે બોલ્યો, “ભદન્ત, આ પાપકારક મતમાંથી લહિત્યને છોડાવો.”
લોહિયે ભગવાનને અને ભિક્ષુસંઘને આદરથી જમાડ્યા. ભેજન પછી ભગવાને તેને કહ્યું, “હે લેહિત્ય, કેઈને કુશલ તત્ત્વનો બોધ થાય તે તેણે તે બીજાઓને કહેવું નહીં, એવું પ્રતિપાદન તું કરે છે?”
લે –હા, હે ગતમ.
ભદ–હે લેહિત્ય, તું આ શાલવતિકા ગામમાં રહે છે. હવે કઈ એમ કહે કે આ શાલવતિકા ગામની જેટલી ઊપજ છે તે બધીને એકલા લેહિ જ ઉપભોગ કરવો, બીજા કોઈને પણ તે આપવી નહિ. એવું કહેનાર માણસ તારી ઉપર અવલંબીને રહેનારાં (આ ગામનાં) લેકનું નુકશાન કરવાવાળા નહિ થાય?' '
લોહિત્યે જવાબમાં “થશે' કહ્યું ત્યારે ભગવાન બેલ્યા,
જે બીજાઓને અંતરાયરૂપ છે તે તેમને હિતાનુકંપી થશે કે અહિતાનુકંપી ?'
