________________
૧૮૮
ભગવાન બુદ્ધ
ભદન્ત, આપ અક્રિયવાદી છે અને શ્રાવકેને અક્રિયવાદ શીખવો છો, એ સાચું છે ?”
ભગવાન બેલ્યા, “એવો એક પર્યાય છે કે, જેના વડે સત્યવાદી માણસ શ્રમણ ગોતમ અક્રિયવાદી છે, એમ કહી શકે. તે પર્યાય ? હે સિહ, હું કાયદુશ્ચરિતની, વાદુથરિતની, અને મનોદુરિતની અક્રિયાને ઉપદેશ કરું છું.
હે સિંહ, બીજે પણ એક પર્યાય છે, કે જે વડે સત્યવાદી માણસ કહી શકશે કે શ્રમણ ગતિમ ક્રિયાવાદી છે. તે કયો ? હું કાયસુચરિતની, વાસુચરિતની, અને મનસુચરિતની ક્રિયાને ઉપદેશ આપું છું. - “વળી બીજે પણ એક પર્યાય છે, કે જેના વડે સત્યવાદી મનુષ્ય મને ઉછેરવાદી કહી શકશે. તે કયો? હે સિંહ, હું લેભ, દેષ, મેહ, ઈત્યાદિ બધી પાપકારક મનોવૃત્તિઓને ઉચ્છેદ કરવાને ઉપદેશ આપું છું.
વળી એવો પણ એક પર્યાય છે કે જેના વડે સત્યવાદી માણસ મને જુગુપ્સી કહી શકશે. તે કયો? હે સિંહ, હું કાયદુરિતની, વાદુરિતની, અને મનોદુરિતની જુગુપ્સા (કંટાળા) કરું છું. પાપકારક કર્મોને મને અણગમો છે.
“એવો પણ એક પર્યાય છે, કે જેના વડે સત્યવાદી મનુષ્ય મને વિનાશક કહી શકશે. તે કયો ? લોભ, દ્વેષ, અને મોહના વિનાશને હું ઉપદેશ કરું છું.
અને હે સિહ, એવો પણ એક પર્યાય છે કે જેના વડે સત્યવાદી માણસ મને તપવી કહી શકશે. તે કો? હે સિંહ, પાપકારક અકુશલ ધર્મ તપાવીને છોડી દે, એવું હું કહું છું. જેના પાપકારક અકુશલ ધર્મ ઓગળી ગયા, નષ્ટ થયા, ફરી ઉત્પન્ન થવાના નથી, તેને હું તપસ્વી કહું છું.”
* બુહલીલાસારસંગ્રહ, પૃ. ૨૭૯-૨૮૧ જુઓ.
