________________
ભગવાન મુદ્ર
‘ ક્ષમાવડે ક્રોધતે જીતવા, અસાધુને સાધુત્વથી જીતવા, કૃપણને દાનથી જીતવા અને લુચ્ચાને સચ્ચાઈથી જીતવા (ધ પદ ૨૨૩), દુસ કુશલ ક`પથમાં બ્રાહ્મણાએ કરેલા ફેરફાર
ઘણી આનાકાની પછી વૈદિક ગ્રન્થકારોને ઉપર ખતાવેલ કુશલ અને અકુશલ ક`પથાને માન્યતા આપવી પડી. પણ તેમાં તેમણે પેાતાના હક પર આક્રમણ નહિ થાય એવી ખબરદારી રાખી. મનુસ્મૃતિમાં એ દસ અકુશલ ક`પથ કેવી રીતે સ્વીકાર્યો છે તે જુઓ.
૨૦૨
स तानुवाच धर्मात्मा महर्षीन्मानवो भृगुः । अस्य सर्वस्य शृणुत कर्मयोगस्य निर्णयम् ॥ “ એ મનુકુલાત્પન્ન ધર્માત્મા ભૃગુએ મહર્ષિઓને કહ્યું, આ બધા કમ યાગના નિણ ય સાંભળે.'
परद्रव्येष्वभिध्यानं मनसानिष्टचिंतनम् | वितथाभिनिवेशश्च त्रिविधं कर्म मानसम् ॥
• પરદ્રવ્યના લાભ કરવા, ખીજાનું ખરાબ ઇચ્છવું અને ખરાબ રસ્તે જવું (નાસ્તિકતા ), એ ત્રણ માનસિક (પાપ) કમાં જાણવાં.' पारुष्यमनृतं चैव पैशुन्यं चापि सर्वशः ।
असंबद्धप्रलापश्च वाङ्मयं स्याच्चतुर्विधम् ॥
'
કાર ભાષણુ, અસત્ય ભાષણ, બધી જાતની ચાડી અને વ્ય બડબડ, એ ચાર વાચિક પાપકર્મી છે.'
अदत्तानामुपादानं हिंसा चैवाविधानत: । परदारोपसेवा च शारीरं त्रिविधं स्मृतम् ॥
અદત્તાદાન ( ચેરી ), વેદવિહિત ન હેાય તેવી હિંસા અને પરદારાગમન, આ ત્રણ કાયિક પાપકમાં છે.'
·
3
त्रिविधं च शरीरेण वाचा चैव चतुर्विधम् । मनसा त्रिविधं कर्म दश कर्मपथांस्त्यजेत् ॥ · ( આ રીતે) ત્રિવિધ કાયિક, ચતુર્વિધ વાસિક અને ત્રિવિધ માનસિક એવા દસ ( અકુશલ ) કર્મપથ છેડી દેવા ’. ( મનુ. ૧૨ /૫-૯)
