________________
આર્યોને જય
દાસને પરાભવ શાથી થયે? આવા ફરતા લોકોએ દાસ જેવા સુધરેલા લોકોને પરાભવ શિી રીતે કર્યો? આને જવાબ ઈતિહાસે–ખાસ કરીને હિંદુસ્તાનના ઇતિહાસ–વારંવાર આપ્યો છે. કોઈ પણ રાજ્યમાં લેકે શરૂઆતમાં સુખી અને સમૃદ્ધ થાય, તોપણ છેવટે તે સત્તા એક નાના વર્ગના હાથમાં કેન્દ્રિત થાય છે; તે વર્ગ ખૂબ મજશેખમાં રહે છે અને અંદરોઅંદર સત્તા માટે ઝગડતું રહે છે. આથી લોકો ઉપર કરને બોજો વધતો જાય છે અને તેઓ સત્તાધારીઓને દ્વેષ કરવા લાગે છે. આ પરિસ્થિતિમાં પછાત વર્ગના લેક ફાવી જાય છે. બધા એક થઈ ને આવી સામ્રાજ્યશાહી પર હુમલો કરીને તેનો કબજે લે છે. તેરમા સૈકાની શરૂઆતમાં જંગલી મેગલેને એકઠા કરીને ઝંગીસખાને કેટલાં સામ્રાજ્યને નાશ કર્યો છે ! તેથી અંદર અંદર ઝગડતા દાસને આર્યોએ સહેલાઈથી પરાભવ કર્યો હોય તો તેમાં જરાય નવાઈ નથી.
શહેર તેડી પાડનાર ઇન્દ્ર દાસ લેકે નાનાં શહેરમાં રહેતા હતા અને આ શહેરે અરસપરસ એકબીજા ઉપર વેર રાખતાં હતાં એવું જણાય છે. કારણકે, દાસમાં દિવોદાસ ઈન્દ્ર સાથે ભળી ગયાને ઉલ્લેખ આવેદમાં અનેક જગ્યાએ મળી આવે છે. દાસનું નેતૃત્વ વૃત્ર નામના બ્રાહ્મણના હાથમાં હતું. ત્વષ્ટ્રા તેને જ સંબંધી હતા; તેણે ઇન્દ્રને એક પ્રકારનું યંત્ર (વજ) બનાવી આપ્યું. તેની મદદથી ઈન્દ્ર દાસનાં શહેર તેડી પાડ્યાં અને અત્તે વૃત્ર બ્રાહ્મણને મારી નાખે. પુરંદર એટલે શહેર તેડનાર એ વિશેષણ ઈન્દ્રને માટે વેદમાં અનેક ઠેકાણે વપરાયું છે.*
* વધુ વિગત માટે “ હિંદી સંસ્કૃતિ અને અહિંસા ” પૃષ્ઠ ૧૭-૧૮ જુઓ.
