________________
સમકાલીન રાજકીય પરિસ્થિતિ
૨૭
“ વાહ રે
સાંભળીને વાસવદત્તા ખૂબ ગુસ્સે થઈ અને ખેાલી, કાઢિયા ! તું રાજકન્યાને ખૂધવાળી કહે છે? '' આ બધું શું છે તે ઉદયનને સમજાયું નહિ તેથી તે જાણવા માટે તેણે એકદમ પડદા બાજુએ ખસેડો, યારે તે બન્નેને પ્રદ્યોતના કારસ્થાનની ખબર પડી. તે જ ક્ષણે બન્ને એકખીજાતે ચાહવા લાગ્યાં અને અવંતીથી ભાગી જવાના ઘાટ તેમણે ઘાવો. શુભ મુ` મ`ત્રસિદ્ધિ માટે એક ઔષિધ લાવવી જોઇ એ એમ કહી વાસવદત્તાએ પાતાના પિતા પાસે ભદ્રાવતી નામની એક હાથણી માગી લીધી, અને પ્રદ્યોત ઉદ્યાનક્રીડા માટે ગયા છે એવી તક જોઈ તે તે ઉયન સાથે હાથણી પર સવાર થઈ તે ભાગી નીકળી. ઉદયન હાથી ચલાવવામાં કુશળ હતા જ, તેા પણ તેની પાછળ મોકલાયેલા સૈનિકાએ તેને રસ્તામાં જ પકડી પાડયો. વાસવદત્તાએ પિતાના ખજાનામાંથી બને તેટલી સેાનામહેારની થેલીએ સાથે લીધી હતી, તેમાંથી એક થેલી ખેાલીને તેણે રસ્તામાં સાનામહારા ફેંકી. સૈનિકા તે લેવા માટે થેાભ્યા, તેટલામાં ઉદયને હાથણીને આગળ દોડાવી. ફી સૈનિકાએ હાથણીને પકડી પાડી ત્યારે તે જ યુક્તિ યાજવામાં આવી અને આ યુક્તિ દ્વારા બન્ને જણુ કૌશામ્બી આવી પહોંચ્યાં.
ઉયન એક દિવસ પેાતાના ઉદ્યાનમાં ક્રીડા માટે ગયા હતા ત્યારે ત્યાં જ એ ઉંધી ગયેા. પિંડાલ ભારદ્વાજ નામના ભિક્ષુ પાસેના જ એક ઝાડની નીચે બેઠા હતા. રાજા ઊંઘી ગયા છે એમ જોઈ તે તેની સ્ત્રીઓ પિંડાલ ભારદ્વાજની પાસે ગઈ અને તેને ઉપદેશ સાંભળવા ત્રાગી. એટલામાં રાજા જાગી ગયા અને ખિજાઈને પિંડાલ ભારદ્વાજના શીર પર લાલ કીડીએ નાખવાને તેણે પ્રયત્ન કર્યાં, એવા ઉલ્લેખ સંયુત્તનિકાયની અદ્નકથામાં આવે છે. પણ પછી પિંડાલ ભારદ્વાજના ઉપદેશ સાંભળીને ઉદ્દયન મુદ્દોપાસક થઈ ગયા.
કૌશામ્બીમાં ધાષિત, કુટ અને પાવારિક નામના ત્રણ શ્રેષ્ઠીઓએ બુદ્ધના ભિક્ષુસંધને રહેવા માટે અનુક્રમે ધેાષિતારામ,