________________
૩૧૨
ભગવાન બુદ્ધ
લેકે ભેગા થાય છે, ત્યાં ભીડ થાય છે. આવી જગ્યાએ બુદ્ધના ધર્મનું મનન સહેલું નથી, અરણ્યમાં એકાન્તવાસમાં રહેવું સહેલું નથી. તે અનિષ્ટ અપ્રિય પરિસ્થિતિ પ્રાપ્ત થતાં પહેલાં જ પ્રયત્ન કરવો સાર! જેથી આવા સંકટમાં પણ હું સુખેથી રહી શકીશ. આ ચોથું અનાગતભય જોનાર ભિક્ષુને સાચા દિલથી વર્તવા માટે પૂરતો છે.
વળી, હે ભિક્ષુઓ, ભિક્ષુ એ વિચાર કરે છે કે આજે સંઘ સમગ્ર સમુદિત, ઝઘડા વિના એક ધ્યેયથી ચાલે છે, પણ એવો કાળ આવે છે કે સંઘમાં ફાટફૂટ પડે છે. સંઘમાં ફાટફૂટ પડે એટલે બુદ્ધના ધર્મનું મનન સુકર નથી, અરણ્યમાં એકાન્તવાસમાં રહેવું સુકર નથી. તે અનિષ્ટ અપ્રિય પરિસ્થિતિ આવતાં પહેલા જ
પ્રયત્ન કરે સારે ! જેથી તે પ્રતિકૂળ પરિસ્થિતિમાં પણ હું સુખેથી રહી શકીશ. આ પાંચમે અનાગત જેનાર ભિને સાચા દિલથી વર્તવા માટે પૂરતા છે,
હે ભિક્ષુઓ, આ પાંચ અનાગતો જેનાર ભિને, અપ્રાપ્ત પદની પ્રાપ્તિ માટે, જે જાણ્યું નથી તે જાણવા માટે, જેને સાક્ષાત્કાર થયો નથી તેના સાક્ષાત્કાર માટે, અપ્રમત્ત રીતે ઉદ્યમશીલતાથી અને સાચા દિલથી વર્તવા માટે પૂરતા છે.
મુનિગાથા આ મુનિસુત એ નામથી સુત્તનિપાતમાં મળે છે. તેનું ભાષાંતર નીચે મુજબ–
નેહને લાધે ભય ઉત્પન્ન થાય છે અને ઘરમાંથી મેલ ઉત્પન્ન થાય છે, તેથી અનાગરિકતા અને નિઃસ્નડતા એ જ મુનિનું તત્વજ્ઞાન સરજવું. ૧
જે ઉત્પન્ન થયેલા મનદેવનો નાશ કરીને તેને ફરી વધવા દેતું નથી અને તે વિષે સ્નેહ રાખતો નથી તેવા એકાકી રહેનાર માણસને મુનિ કહે છે. તે મહર્ષિએ શાંતિપદ જોયું. ૨
