________________
આત્મવાદ
૧૮૧
બધા પ્રશ્નોનું સ્પષ્ટીકરણ કરશે તે જ હું ભગવાનના ભિક્ષુસંધમાં દાખલ થઈશ?
“મા –ના, ભદન્ત.
“ભ –તો પછી હવે આ પ્રશ્નોને ખુલાસે કર્યા વગર હું ભગવાનનો શિષ્ય રહેવાને નથી એમ કહેવાને શું અર્થ છે? હે માલુક્યપુત્ત, કોઈ માણસના શરીરમાં બાણનું ઝેરી શલ્ય ઘૂસીને તે દુઃખથી પીડાતો હોય, ત્યારે તેના મિત્ર બાંધવો શસ્ત્રક્રિયા કરવાવાળા વૈદ્યને બેલાવી લાવશે. પણ પેલો રોગી જે વૈદ્યને કહેશે, “આ બાણ કોણે માથું? તે બ્રાહ્મણ હતા કે ક્ષત્રિય હતે? વૈશ્ય હતો કે શક હતો? કાળો હતો કે ગોરો હતે? તેનું ધનુષ્ય કઈ જાતનું હતું? ધનુષ્યની દરી કથા પદાર્થની કરી હતી? વગેરે વાતનો ખુલાસો કર્યા વિના હું આ શલ્યને હાથ નહિ લગાડવા દઉં; તે, હે માલુંકયપુર, આવી પરિસ્થિતિમાં તે માણસને આ ચીજો સમજ્યા વિના જ મૃત્યુ આવશે. તેવી જ રીતે જે માણસ એવી હઠ કરશે, કે જગત શાશ્વત છે કે અશાશ્વત, ઈત્યાદિ વાતોનું સ્પષ્ટીકરણ કર્યા વિના હું બ્રહ્મચર્ય પાળીશ નહિ, તે તેને આ વાત સમજ્યા વિના જ મૃત્યુ આવશે. - “હે માલુક્યપુત્ત, જગત શાશ્વત છે કે અશાશ્વત એવી દૃષ્ટિ અને વિશ્વાસ હોય, તો પણ તેનાથી ધામિક આચરણમાં મદદ થશે એમ નથી. જગત શાશ્વત છે એવો વિશ્વાસ રાખીએ તોપણ જરા મરણ, શોક, પરિદેવ, એ બધાંથી મુક્ત થવાતું નથી. તેવી જ રીતે જગત શાશ્વત નથી, શરીર અને આત્મા એક છે, શરીર અને આત્મા ભિન્ન છે, મરણોત્તર તથાગતને પુનર્જન્મ મળે છે કે મળતું નથી, ઇત્યાદિ વાત પર વિશ્વાસ મૂકીએ કે ન મૂકીએ, તે પણ જન્મ, જરા, મરણ, પરિદેવ, એ વસ્તુઓ, રહેવાની જ. તેથી, હે માલુક્યપુત્ત, આ વાતની ચર્ચા કરવામાં હું પડ્યો નહિ. કારણ કે તે ચર્ચાને લીધે બ્રહ્મચર્યમાં કઈ પણ રીતે સ્થય આવે એવો સંભવ નથી. એવા વાદથી વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થશે નહિ, પાપને વિરોધ થશે નહિ અને શાંતિ,
