________________
૨૪૮
ભગવાન બુદ્ધ
માંસ. તે મૃદુ અને સ્નિગ્ધ હોય છે. તેને તૈયાર કરવું એને અર્થ, સારી રીતે સીઝવવું એવો સમજો. કેટલાક કહે છે, પંચગોરસથી તૈયાર કરેલા મૃદુ અન્નનું એ નામ છે, જેવી રીતે ગવપાન એ એક વિશિષ્ટ પ્રકારના પવાસનું નામ છે. કોઈ કહે છે, સુકરમદ્દવ નામનું રસાયન હતું. રસાયનના અર્થમાં તે શબ્દનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. ભગવાનનું પરિનિર્વાણ ન થાય એટલા ખાતર ચું દે તે ભગવાનને આપ્યું.'
આ ટીકામાં સૂકરમદ્દવ શબ્દનો મુખ્ય અર્થ સૂકરમાંસ એ જ કરવામાં આવ્યા છે, તે પણ તે અર્થ બરાબર હતું એવી બુદ્ધઘેષાચાર્યને ખાતરી ન હતી. કારણકે તે સમયમાં આ શબ્દના બીજા બે અર્થ કરવામાં આવતાં હતાં. આ ઉપરાંત બે ભિન્ન અર્થ ઉદાનઅદ્રકથામાં મળે છે. તે આ પ્રમાણે
___“केचि पन सूकरमहवं ति न सूकरमंसं, सूकरेहि महितवंसकळोरोति वदन्ति । अजे सुकरेहि महितपदेसे जातं अहिच्छत्तकं ति।"
કાઈ કહે છે, કે સૂકરમદ્દવ એટલે ડુક્કરનું માંસ નહિ. ડુક્કરોએ પગ નીચે કચડેલા વાંસના ફણગાને સૂકરમદ્દવ કહે છે. બીજાઓ કહે છે, સૂકરમદ્દવ એટલે ડુક્કરોના પગ નીચે કચડાયેલી જમીનમાં ઊગેલે અળબો.”
આ રીતે સૂકમિવ શબ્દના અર્થની બાબતમાં ઘણા મતભેદ છે. તેમ છતાં ભગવાન બુદ્ધ સૂકરમાંસ ખાતા હતા એવો આધાર અંગુત્તરનિકાયના પંચકનિપાતમાં મળે છે. ઉચ્ચ ગહપતિ કહે છે–
___ "मनापं मे भन्ते संपन्नवरसूकरमंसं, तं मे भगवा पटिग्गण्हातु अनकम्पं उपादाया ति। पटिग्गहेसि भगवा अनुकम्पं उपादाया ति । " - “હે ભદન્ત, ઉત્તમ ડુક્કરનું સારી પેઠે સીઝવીને તૈયાર કરેલું આ માંસ છે, તે મારી ઉપર કૃપા કરીને ભગવાને લેવું. ભગવાને કૃપા કરીને તે માંસ લીધું.”