________________
૧૯ર
ભગવાન બુદ્ધ છે, અથવા તે નકામે બડબડ કરે છે, ગમે તે વખતે બેલ્યા કરે છે, ન બનેલી વાતો બનાવીને કહે છે, અધાર્મિક, શિષ્ટાચારથી વિરુદ્ધ, દુર્લક્ષ કરવા યોગ્ય, પ્રસંગને ન છાજે તેવું, નિષ્કારણ લંબાણવાળું અને અનર્થકારક ભાષણ કરે છે; આ રીતે વાણુ વડે ચતુર્વિધ અધર્માચરણ થાય છે.
“ અને હે ગૃહસ્થ, ત્રણ પ્રકારનાં માનસિક અધર્માચરણું કયાં? કઈ માણસ બીજાના દ્રવ્યનું ચિંતન કરે છે, બીજાની સંપત્તિનાં સાધનો પિતાને મળે એવી ઈચ્છા રાખે છે. અથવા તે દ્વેષબુદ્ધિ રાખે છે; આ પ્રાણીઓ મરાવાં જોઈએ, એમને નાશ થવું જોઈએ, એ વિચાર કરે છે. અથવા તે મિથ્યાદૃષ્ટિ થાય છે; દાન નથી, ધર્મ નથી, સુકૃતદુષ્કૃત કર્મનું ફળ નથી, આલેક નથી પરલોક નથી, એવી જાતને નાસ્તિક વિચાર રાખે છે. આ પ્રમાણે મનવડે ત્રિવિધ અધર્માચરણ થાય છે.
હે ગૃહસ્થ, કાયાથી થતું ત્રણ પ્રકારનું ધર્માચરણ કર્યું? કોઈ માણસ પ્રાણઘાત કરતું નથી, તે બીજા ઉપર શસ્ત્ર ઉગામત નથી, તેને હત્યા કરતાં શરમ આવે છે. બધાં પ્રાણીઓ પ્રત્યે તેનું આચરણ દયામય હોય છે. તે ચોરી કરતું નથી, ગામમાં
અરણ્યમાં બીજાની ચીજ આપ્યા વિના લેતો નથી. તે વ્યભિચાર કરતો નથી. મા, બાપ, બહેન, ભાઈ, પતિ, આપ્તજન વગેરેએ રક્ષણ કરેલી સ્ત્રીઓ સાથે સંબંધ રાખતા નથી. આ રીતે કાયા વડે ત્રિવિધ ધર્માચરણ થાય છે.
“ અને, ગૃહસ્થ, વાચાથી થતું ચાર પ્રકારનું ધર્માચરણ કર્યું? કઈ માણસ જૂઠું બોલવાનું સદંતર મૂકી દે છે, સભામાં, પરિષદમાં કે રાજદ્વારમાં, તેને સાક્ષી તરીકે પૂછવામાં આવે તે પોતે જે જાણ નથી તે હું જાણતો નથી એમ કહે છે, અને પોતે જે જોયું નથી તે મેં જોયું નથી એમ કહે છે. આવી રીતે પિતાને માટે, પારકા માટે, કે થોડાઘણું નફા ખાતર તે જૂઠું બોલતો નથી. તે ચાડી
