________________
૧૬૨
ભગવાન બુદ્ધ
અને અવિજા (અવિવા), અને અવિજા (અવિદ્યા) આ પાંચ સંયોજનોનો ક્ય કરીને તે અરહા (અહંન) થાય છે; અને તે માર્ગમાં સ્થિર થયો એટલે તેને અરફલદ્દો (અસ્કૂલસ્થ) કહે છે. આ પ્રકારે શ્રાવકોના ચાર અથવા આઠ ભેદ કરવામાં આવે છે.
ચિત્ર અને વિશાખ એ ગૃહસ્થ હોઈને અનાગામી હતા. અને આનંદ ભિક્ષુ હતું ત્યારે ભગવાન બુદ્ધની હૈયાતીમાં કેવળ સોતાપન્ન હતો. ક્ષેમા, ઉ૫લવર્ણા ઈત્યાદિ ભિક્ષણીઓ અહપદને પામ્યાં હતાં. તેથી નિર્વાણમાં પ્રગતિ કરવામાં તેમનાં સ્ત્રીત્વ કે ગૃહસ્થત્વ બિલકુલ આડે આવતાં નહોતાં.
સંઘની પ્રતિષ્ઠા वुद्ध सरणं गच्छामि। धम्म सरणं गच्छामि।
संघ सरणं गच्छामि। આને શરણગમન કહે છે. આજે પણ બૌદ્ધ જનતા આ ત્રિશરણુ બોલે છે. આ રૂઢિ બુદ્ધની હૈયાતીમાં જ શરૂ થઈ હોવી જોઈએ. ભગવાન બુદ્ધ સંઘને પિતાના ધર્મ જેટલું જ મહત્ત્વ આપ્યું, એ વાત ધ્યાનમાં લેવા જેવી છે. બીજા કોઈ પણ ધર્મમાં આ પ્રણાલી નથી. ઈશુ ખ્રિસ્ત કહે છે “હે દુઃખી અને ભારાકાન્ત લેકે, તમે બધાં મારી પાસે આવો, એટલે હું તમને વિશ્રાંતિ આપીશ.” *
અને ભગવાન કૃષ્ણ કહે છે, सर्वधर्मान्परित्या मामेक शरणं व्रज अहं त्वा सर्व पापेभ्यो मेक्षियिष्यामि मा शुचः॥
બધા ધર્મ છોડીને તું મને એકને જ શરણ જજે હું તને બધાં પાપોથી મુક્ત કરીશ. તું શેક કરીશ નહિ.' *Matthew 11, 28. ભગવદ્ગીતા, અ. ૧૮. લે. ૬૬.
