________________
૨૩૬
ભગવાન બુદ્ધ
એસુ –હે ગતમ, એમ નથી. ચારે વર્ણના લેકા નદી પર જઈને સ્નાનચૂર્ણથી પિતાનું શરીર સાફ કરી શકશે.
ભ૦–તેવી જ રીતે, હે બ્રાહ્મણ, બધાં કુળના લકે તથાગતના ઉપદેશ મુજબ વર્તાને ન્યાય ધર્મની આરાધના કરી શકશે.
બ્રાહ્મણવર્ણ જ શ્રેષ્ઠ છે, એ ખાલી અવાજ છે
ભગવાન બુદ્ધના પરિનિર્વાણ પછી પણ બુદ્ધના મુખ્ય શિષ્યો ચાતુર્વણ્યને માન્ય રાખતા ન હતા. આ ચાતુર્વણ્ય કૃત્રિમ છે, એવું તેઓ કહેતા. આને એક દાખલો મઝિમનિકાયના (નં. ૮૪) મધુરસુરમાં મળે છે. તેને સારાંશ આ પ્રમાણે– - એક વખત આયુષ્માન મહાકશ્યાન મધુરાની પાસે ગુંદાવનમાં રહેતો હતો. મધુરાના રાજાએ–અવંતિપુ–મહાકથ્થાનની કીર્તિ સાંભળી. ભારે પરિવાર સાથે તે તેની પાસે ગયો અને લકુશ સમાચારાદિક પૂછીને એક બાજુએ બેઠો અને બોલ્યા, “હે કાત્યાયન, બ્રાહ્મણવર્ણ જ શ્રેષ્ઠ છે, બીજા વર્ષો હીન છે; બ્રાહ્મણવર્ણ જ શુક્લ છે, બીજા વર્ષે કૃષ્ણ છે; બ્રાહ્મણોને જ મુક્તિ મળે છે, બીજાઓને મળતી નથી; બ્રાહ્મણે બ્રહ્મદેવના મુખમાંથી નીકળેલા બ્રહ્માના ઔરસ પુત્ર છે એમ બ્રાહ્મણ કહે છે. આ બાબતમાં આપનો શો અભિપ્રાય છે ?'
કા–હે મહારાજ, આ કાલે અવાજ (ઘષ) છે ધારે કે કઈ ક્ષત્રિય ધનધાન્ય વડે કે રાજ્ય વડે સમૃદ્ધ થાય, તો તેની સેવા ચાર વર્ણોના માણસો કરશે કે નહિ?
રાજા–હે કાત્યાયન, ચારે વર્ણોના માણસો તેની સેવા કરશે.
કા–તેવી જ રીતે બીજા કોઈપણ વર્ણને માણસ ધનધાન્યથી અને રાજ્યથી સમૃદ્ધ થશે, તો તેની પણ સેવા ચારે વર્ણના લકે કરશે કે નહીં ?
રાજ–ચારે વર્ણના લકે તેની સેવા કરશે. * એ જ હાલની મથરા.
