________________
ભગવાન બુદ્ધ
ભા--મારો ધર્મમાર્ગ મેં જાતે જ શોધી કાઢયો છે.
ઉપક–પણ તું અરહન્ત થયું છે ખરો? તને જિન કહી શકાય ?
ભ૦–ઉપક, મેં બધી પાપકારક વૃત્તિઓ છતી છે, તેથી હું જિન છું.
ઉપકને દેખાયેલી બુદ્ધની મુખમુદ્રા પરની પ્રસન્નતા છેવટ લગી કાયમ હતી, એમ કહેવામાં વાંધો નથી.
સામાન્ય દિનચર્યા ભગવાન બુદ્ધ વહેલી સવારે ઊઠીને ધ્યાન કરતા અથવા પિતાના વસતિસ્થાનની આસપાસ ચંક્રમણ કરતા. સવારે તે ગામમાં ભિક્ષાટન માટે જતા. બધી જાતના લેકા તરફથી મળેલી રાંધેલા અન્નની જે ભિક્ષા તેમના પાત્રમાં એકઠી થતી તે લઈને તેઓ ગામની બહાર જતા અને ત્યાં ભોજન કરીને થોડી વિશ્રાતિ લીધા પછી ધ્યાન માટે બેસી જતા. સાંજે ફરી તેઓ પ્રવાસ કરતા. રાત્રે કઈ દેવાલયમાં, ધર્મશાળામાં કે વૃક્ષ નીચે મુકામ કરતા.
રાત્રિના ત્રણ યામોમાંથી પહેલા યામમાં ભગવાન ધ્યાન કરતા. અથવા ચંક્રમણ કરતા. મધ્યમ યામમાં પોતાની સંઘાટી ચાવડી વાળીને પાથરતા અને હાથનું ઓશીકું કરીને જમણા પાસાપર, જમણપગપર ડાબો પગ મૂકીને, ખૂબ સાવધાનતાથી તેઓ નિદ્રા લેતા.
સિંહશડ્યા બુદ્ધની આ શવ્યાને સિહશયા કહેવામાં આવે છે. અંગુત્તરનિકાયના ચતુનિપાતમાં (સુત્ત ૨૪૪) ચાર જાતની શસ્યાઓનું વર્ણન છે. (૧) પ્રેતશયો, એ ચત્તા સૂનાર માણસની. (૨) કામભોગશપ્યા. કામો પભોગમાં સુખ માનવાવાળા કે ઘણે ભાગે ડાબા પડખા પર સુઈ જાય છે, તેથી એ શવ્યાને કામોપભોગ શયા કહે છે. (૩) સિહશયા. જમણા પગ પર ડાબો પગ સહેજ ત્રાંસ મૂકીને અને મનમાં હું અમુક વખતે જાગી જઈશ એવું સ્મરણ
