________________
૨૮૬
ભગવાન બુદ્ધ
તેના શિષ્યાના ત્રણ સમુદાય હતા. પહેલામાં અડસઠ લાખ, બીજામાં એક લાખ અને ત્રીજામાં એંશી લાખ ભિક્ષુઓ હતા. તેઓ બધા ક્ષીણાશ્રવ હતા. અશોક નામને ભિક્ષુ તેને અગ્રઉપસ્થાયક હતા, બંધુના નામનો રાજા પિતા હતા, બંધુમતી નામની રાણી માતા હતી, અને બંધુમા રાજાની બંધુમતી નામની રાજધાની હતી.
(૧) અને તે ભિક્ષુઓ, વિપસી બેધિસત્વ દેવલોકમાંથી ચુત થઈને સ્મૃતિમાન જાગ્રત થયેલ માતાના ઉદરમાં પ્રવિષ્ટ થયે. આ અહીં સ્વભાવનિયમ છે.
(૨) હે ભિક્ષુઓ, જ્યારે બેધિસત્વ તુષિત દેવલોકમાંથી ચુત થઈને માતાના ઉદરમાં પ્રવેશ કરે છે, ત્યારે દેવ, માર, બ્રહ્મા, શ્રમણ, બ્રાહ્મણ અને મનુષ્ય, એ બધા વડે ભરેલા આ જગતમાં દેવોના પ્રભાવને પણ આંજી નાખે એવો અપ્રમાણ અને વિપુલ આલેક પ્રાદુર્ભત થાય છે. જુદાં જુદાં જગતોની વચ્ચેના પ્રદેશો, જે હંમેશા અંધકારમય અને કાળા હોય છે, અને જ્યાં મહાપ્રતાપી અને મહાનુભાવ ચંદ્રસૂર્યોને પ્રભાવ પડતો નથી, ત્યાં પણુ દેવોના પ્રભાવને આંજી નાખનાર અપ્રમાણ અને વિપુલ પ્રકાશ પ્રાદુભૂતિ થાય છે. તે પ્રદેશમાં ઉત્પન્ન થયેલાં પ્રાણીઓ તે પ્રકાશમાં એકબીજાને જોઈને પિતાના સિવાય બીજા પ્રાણીઓ પણ અહીં છે, એવું જાણે છે. આ દશસહસ્ત્ર જગતને સમુદાય હલવા માંડે છે, અને તે બધાં જગતમાં દેવોના પ્રભાવને આંજી નાખનાર અપ્રમાણ અને વિપુલ પ્રકાશ પ્રાદુભૂતિ થાય છે, એવો આ સ્વભાવ નિયમ છે.
- (૩) હે ભિક્ષુઓ, એવો સ્વભાવનિયમ છે કે, જ્યારે બોધિસત્વ માતાના ઉદરમાં પ્રવેશ કરે છે ત્યારે તેને અને તેની માતાને મનુષ્ય અથવા મનુષ્યતરથી તકલીફ ન થાય એ ખાતર ચાર દેવપુત્ર રક્ષણ માટે ચારે દિશાઓમાં રહે છે. એવો આ સ્વભાવનિયમ છે.
