________________
શ્રાવકસંઘ
૧૪૯
આ ઉપરથી અજાતશત્રુની મદદથી અધિકાર મેળવવા માટે દેવદત્ત કેવી જાતને પ્રયત્ન કરતા હતા તેનું અનુમાન થઈ શકે છે. ખાપને મારીને અજાતશત્રુ રાજા થયેા તાપણુ દેવદત્તે તેની સાખત છેાડી નહિ અને તેની જ મદદથી સંધમાં ફાટફૂટ પાડીને ધણા ભિક્ષુઓને તેણે પોતાના પક્ષમાં લીધા. તેનું આ કૃત્ય ભગવાન બુદ્ધને ગમ્યું નહીં એમાં શી નવાઈ ? પણ દેવદત્તે પાડેલી ફાટફૂટ સંધર્મ નુકસાનકારક ન બનતાં તે સંકટમાંથી સંઘ સુરક્ષિતપણે બહાર નીકળ્યે ભિક્ષુસંઘમાં બીજો એક ઝઘડા
*
બીજો એક સાધારણ ઝઘડા ભિક્ષુસંધમાં કૌશામ્બી આગળ ઉત્પન્ન થયા. એનું સવિસ્તર વર્ણન મહાવર્ગમાં મળે છે. મહાવર્ગના રચનારે કે રચનારાઓએ આ કથાની રચના આના જેવા ખીજા પ્રસંગે સંઘને ઉપકારક થાય એવી રીતે કરી છે. તેના કહેવા સાર એ છે કે એ વિદ્વાન ભિક્ષુએમાં વિનયના એક મામુલી નિયમની બાબતમાં મતભેદ થઇને આ ઝઘડેા થયેા. તે વખતે ભગવાને તેમને દીર્ધાયુની વાર્તા કહી. પણ તેમણે માન્યું નહિ. તેમાંના એક ભિક્ષુ ખેલ્યા, “ ભદન્ત, આપ સ્વસ્થ રહા. આ ઝધડાને અમે જ પતાવી લઇશું.' એ બધાનાં મન દૂષિત થયાં છે એમ જોઇને ભગવાન કૌશામ્બીથી પ્રાચીનવ સદાવ ઉપવનમાં ગયા. ત્યાં અનુરુદ્ધ, નંદિય અને કિમ્મિલ એ ત્રણ ભિક્ષુએ રહેતા હતા. તેમા સંપ જોઇને ભગવાને તેમનું અભિનંદન કયું; અને ત્યાંથી ભગવાન પારિલેય્યક વનમાં ગયા. તે જ વખતે હાથીના એક ટાળાના આગેવાન હાથી પોતાના ટાળાથી કંટાળીને તે વનમાં એકલા જ રહેતા હતા. તેણે ભગવાનનું સ્વાગત કર્યું. ભગવાન તે જગ્યાએ કેટલોક વખત રહીને શ્રાવસ્તી આવ્યા.
અહીં કૌશામ્બીના ઉપાસકેાએ પેલા ઝધડનારા ભિક્ષુએતે તેમની ભૂલ સમજાવવાના હેતુથી એવા વિચાર કર્યો કે કાઈએ ખુલીલાસારસંગ્રહ, પુ, ૧૮૭–૧૮૮ જુએ.
*
