________________
ગાતમ આધિસત્ત્વ
૯૫
સપડાયેલી ચીજોની જ પાછળ હું પડથો હતા. ત્યારે મારા મનમાં એવા વિચાર આવ્યા કે હું જાતે જન્મ, જરા, મરણ, વ્યાધિ અને શાક એ વડે જકડાયેલા હોઇ તેનાથી જ જકડાયેલા પુત્રદારાદિકાની પાછળ પડયો છું, એ યેાગ્ય નથી; તેથી જન્મજરાદિકાવડે થતી હાનિ જોઈ ને અજાત, અજર, અવ્યાધિ, અમર અને અશાક એવા પરમશ્રેષ્ઠ નિર્વાણપદની શેાધ મારે કરવી, એ યેાગ્ય છે.''
આ રીતે ધિસત્ત્વની પ્રવ્રજ્યાનાં સાધારણ રીતે ત્રણ કારણેા આપ્યાં છે. (૧) તેના સંબંધીઓએ એકખીજા સાથે લડવા માટે શસ્ત્રધારણ કરવાથી તેને ડર લાગ્યા; (૨) ધર એ સંકડાશવાળી અને કચરાવાળી જગ્યા છે એમ તેને લાગ્યું; અને (૩) પોતે જન્મ, જરા, મરણુ, વ્યાધિથી સંબદ્ધ હોઈ એવી જ ચીજો પર આસક્ત થઈ તે રહેવું ન જોઈ એ, એમ તેને લાગ્યું. આ ત્રણે કારણેાની સંગતિ બેસાડી શકાય તેમ છે.
ખેાધિસત્ત્વના જાતભાઈ એ શાકય અને કાલિય એમની વચ્ચે ઝધડા ઉત્પન્ન થયા અને તેમાં તે સામેલ થવું કે નહિ એ સવાલ ધિસત્ત્વ આગળ ખડા થયા. મારામારીથી આ ઝધડાઓ નહિ પતે એ તેણે જાણ્યું. પણ તેમાં પેાતે ન ઊતરે તેા લાડ્ડા પેાતાને રપાક કહેશે અને પાતે ગૃહસ્થધમ નું પાલન કર્યું નહિ એમ કહેવાશે. તેથી ગૃહસ્થાશ્રમ તેને સંકડાશવાળા લાગવા માંડયો. તેના કરતાં સંન્યાસી થઇ તે નિરપેક્ષ રીતે વનવગડામાં ફરતા રહેવું, એમાં શું ખાટુ છે? પણ તેને પેાતાની પત્ની અને દીકરા બન્ને પ્રત્યે પ્રેમ હાવાથી ગૃહત્યાગ કરવા તેને માટે ખૂબ મુશ્કેલ હતું. તેથી તે વધુ વિચાર કરવા લાગ્યા. હું જાતિ–જરા-વ્યાધિ-મરણધર્મી છું, તેા પછી એવા જ સ્વભાવથી અંધાયેલાં પુત્રદારાદ્રિકા પર આસક્ત થઈને આ સંકડાશવાળા અને કચરાવાળા ગૃહસ્થાશ્રમમાં પડ્યા રહેવું ચેાગ્ય નથી, એમ તેને લાગ્યું; અમે તેથી તે પરિત્રાજક બન્યા. આ ત્રણ કારણેામાં મુખ્ય કારણ શાકથ અને કાલિય એ એની વચ્ચેને ઝધડે! એ હતું, એ ધ્યાનમાં લઈ એ
