________________
૨૦૮
ભગવાન બુદ્ધ
ભિક્ષુઓ અધ્યાયક બ્રાહ્મણોનું અપમાન કર્યું એમ માની તે બ્રાહ્મણોએ પિતાના જુવાન કુમારે પાસે તેને માર મરાવ્યો. કુમારેએ લાકડીઓ,
છડીઓ અને ચાબખાઓ વડે તેને મારવાની શરૂઆત કરી. આ જોઈ ને . કેસલિક રાજાની કન્યા અને પુરોહિતની સ્ત્રી ભદ્રા એ બન્નેએ તેમને નિષેધ કર્યો. એટલામાં અનેક યક્ષો ત્યાં આવ્યા અને તેમણે પેલા કુમારોને મારી મારીને લેહી-લુહાણ કરી નાખ્યા. આથી બ્રાહ્મણો ગભરાઈ ગયા અને અને તેમણે હરિકેશિબલની માફી માગીને તેને અનેક પદાર્થો સાથે ચોખાનું ઉત્તમ અન્ન અર્પણ કર્યું,
તે અન્ન ગ્રહણ કરીને હરિકેશિબલે તેમને કહ્યું, “ હે બ્રાહ્મણ, અગ્નિ સળગાવીને પાણી વડે બાહ્ય શુદ્ધિ મેળવવાનો પ્રયાસ તમે શા માટે કરે છે? આ તમારી બાહ્યશુદ્ધિ યોગ્ય નથી, એમ તત્ત્વજ્ઞો
તે પછી બ્રાહ્મણે બોલ્યા, “હે ભિક્ષ, અમારે ત્યાગ કઈ રીતે કરો અને કર્મને નાશ શી રીતે કરે ? ”
હરિ – છ જીવનકાયોની હિંસા કર્યા વિના, અસત્ય ભાષણ અને ચોરી કર્યા વિના, પરિગ્રહ, સ્ત્રીઓ, માન અને માયા એ બધાંને છોડીને સાધુઓ દમનથી રહે છે. પાંચ સંવરોથી સંવૃત થઈને, જીવિતની પરવા કર્યા વિના દેહની આશા મૂકી દઈને તેઓ દેહ વિષે અનાસક્ત થાય છે. અને (આ રીતે ) તેઓ શ્રેષ્ઠ યજ્ઞનું વજન કરે છે.
બ્રા –તારો અગ્નિ કર્યો? અગ્નિકુંડ કયો? શ્રા કઈ? છાણાં કયાં? સમિધાઓ કઈ ? શાંતિ કઈ? અને કયા હમવિધિ વડે તું યજ્ઞ કરે છે?
* પૃથ્વીકાય, અકાચ, વાયુકાય, અગ્નિકાય, વનસ્પતિકાય અને ત્રસકાય એવા છ છવભેદ. પૃથ્વીપરમાવાદિકમાં જીવ છે, એમ જૈને માને છે. વનસ્પતિકાય એટલે વૃક્ષાદિક વનસ્પતિવર્ગ. ત્રસકાયમાં બધાં જંગમ અથવા ચર પ્રાણુઓનો સમાવેશ થાય છે.
# પાંચ સંવર એટલે અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય અને અપરિગ્રહ. આમને જ યોગસૂત્રમાં એમ કહ્યા છે. સાધનપાદ, સૂત્ર ૩૦ જુઓ.