________________
પરિશિષ્ટ પહેલું
૨૯૧
અને હે ભિક્ષુઓ, સેંકડે, હજારો વર્ષ પછી વિપસ્સી કુમારે સારથિને બોલાવીને કહ્યું, “દસ્ત સારથિ, ઉત્તમ પ્રકારનાં વાહને તૈયાર કર. આપણે સૃષ્ટિશોભા જેવા માટે ઉદ્યાનમાં જઈએ.” સારથિએ વાહને તૈયાર કર્યા અને વિપસી કુમાર રથમાં બેસીને ઉદ્યાન તરફ જવા નીકળ્યા. રસ્તામાં ગેપાનસીની જેમ નમેલે, ભગ્નશરીર, લાકડીને ટેકે લઈ દૂજતે ધ્રુજતે ચાલવાવાળો, રેગી, ગતવયસ્ક એવા એક ઘરડા માણસને જોઈને તેણે સારથિને પૂછયું. આ માણસની સ્થિતિ આવી શાથી? તેના વાળ અને શરીર બીજાનાં જેવાં નથી.”
સા–મહારાજ, આ ઘરડે માણસ છે. વિક–મિત્ર સારથિ, ઘરડે એટલે શું? સા–ઘરડો એટલે તેને ઝાઝા દિવસ જીવવાનું નથી તે માણસ. વિ– હું પણ એ જરાધર્મી છું? સાઇ–મહારાજ, આપણે બધાં જ જરાધમ છીએ.
વિક–તો પછી, સારથિ હવે ઉદ્યાન તરફ જવું નથી, આપણે પાછા મહેલમાં જઈએ.
સા –ઠીક મહારાજ.
એમ કહીને સારથિએ રથ અંતઃપુર તરફ વાળ્યો. ત્યાં વિપસ્સી કુમાર દુઃખી અને ઉદ્વિગ્ન થઈને વિચાર કરવા લાગ્યો કે, આ જન્મને ધિક્કાર હજો, જેનાથી વૃદ્ધત્વ ઉત્પન્ન થાય છે?
બંધુમા મહારાજાએ સારથિને બોલાવીને પૂછયું “મિત્ર સારથિ, કુમારને ઉદ્યાનમાં ગમ્યું? તેને ત્યાં આનંદ આવ્યો?
સા–ને, મહારાજ. રાજા–કેમ? તેણે ઉદ્યાન તરફ જતાં શું જોયું?
સારથિએ બનેલી હકીકત કહી, એટલે બંધુમા મહારાજાએ વિપસી કુમાર પરિવ્રાજક નહિ થાય એ હેતુથી તેનાં પંચેન્દ્રિયોનાં
