________________
૧૩૦
.
ભગવાન બુદ્ધ
આમાંના સાત જણાએ બોધિસત્વ ગૃહસ્થાશ્રમમાં રહેશે, તે ચક્રવતી થશે, અને ગૃહસ્થાશ્રમ છોડીને સંન્યાસી થશે તે સમ્યક્ સંબુદ્ધ થશે, એવું દ્વિધા ભવિષ્ય ભાખ્યું. આ આઠમાં કૌડિન્ય તદ્દન જુવાન હતો. તેણે બોધિસત્ત્વ નિ:સંશય સમ્યફ સંબુદ્ધ થશે એવું એક જ ભવિષ્ય ભાખ્યું. દ્વિધા ભવિષ્ય કરનાર સાત બ્રાહ્મણોએ ઘેર જઈને પિતાના છોકરાઓને કહ્યું, “અમે હવે વૃદ્ધ થયા છીએ અને સિદ્ધાર્થ રાજકુમાર બુદ્ધ થશે, પણ તે જોવાનું અમારા નસીબમાં નથી. તે જે બુદ્ધ થાય તે તમે તેના સંઘમાં પ્રવેશ કરજો.”
બોધિસત્વે ગૃહત્યાગ કર્યો, ત્યારે એક કૌડિન્ય જીવતે હતે. બાકીના સાત બ્રાહ્મણોના છોકરાઓ પાસે જઈને તેણે કહ્યું, “સિદ્ધાર્થ કુમાર પરિવ્રાજક થયો છે. તે બુદ્ધ થશે એ નક્કી છે. તેની પાછળ આપણે પણ પરિવ્રાજક થઈએ.” આ જુવાનોમાંથી ચાર જણાએ કૌડિન્યનું વચન માન્ય રાખ્યું અને તેની સાથે પ્રવજ્યા લઈને તેઓ બોધિસત્તવની પાછળ ગયા. એ પાંચ જણ પાછળથી પંચવર્ષીય નામથી જાણીતા થયા. તેમનાં નામો મહાવગ્નમાં અને લલિતવિસ્તારમાં મળે છે, તે આ પ્રમાણે--કાશ્ત... ( am), વ૫ (વા), ભદ્દીય (મવિર), મહાનામ અને અસ્સજી (અશ્વગત).
પણ ઉપર આપેલી પંચવર્ગીઓની માહિતી દંતકથાત્મક જણાય છે. ગોતમકુમાર બુદ્ધ થશે એવી જે કૌન્ડિન્યની ખાતરી હતી, તે તેને ઉવેલામાં મૂકીને કૌડિન્ય વારાણસી શું કરવા ગયો? બધિસવે શરીરને માટે જરૂરી ખોરાક લેવાની શરૂઆત કરવાની સાથે જ કૌડિન્યની પૂર્ણ શ્રદ્ધા કેવી રીતે નષ્ટ થઈ? મને લાગે છે કે આ પંચવર્ષીય ભિક્ષઓ પહેલાં આળાર કાલામના પંથના હતા અને શાકોના કે તેની આસપાસના પ્રદેશમાં રહેતા હતા. ત્યાં તેમની બોધિસત્ત્વ સાથે મિત્રતા થઈ. તે બધા બ્રાહ્મણ હતા, એમ પણ કહી શકાતું નથી. આળાર કાલામ અને અને ઉદ્દક રામપુરના સંપ્રદાયમાં કશો અર્થ નહિ. જણાવાથી, બોધિસત્ત્વ આગળનો માર્ગ શોધવાના હેતુથી રાજગૃહ
