________________
૧૦૪
ભગવાન બુદ્ધ સુખદાયક જણાય. હવે હું તપશ્ચર્યા માટે જાઉં છું. એ માર્ગમાં મારુ મન પરોવાયું છે.
આ સુત્તની ત્રીજી ગાથામાં બોધિસત્વે કાયા, વાચા અને ઉપજીવિકા એ બધાનું સંશોધન કર્યાને ઉલ્લેખ આવે છે. આ કાર્ય ઘરમાંથી નીકળ્યા પછી રસ્તામાં જ તે કરી શક્યા હશે એ સંભવતું નથી. આળાર કાલામ અને ઉદ્દક રામપુત્ત એ બન્નેની પાસે રહીને તેમના આચારવિચારોનું વ્યવસ્થિત પાલન કરીને બોધિસત્વે આ કાર્ય કર્યું હશે, એમ લાગે છે. પણ એટલેથી સંતોષ નહિ થતાં પ્રસિદ્ધ શ્રમણનાયકેનું તત્ત્વજ્ઞાન જાણી લેવાના હેતુથી તે રાજગૃહ આવ્યા. ત્યાં બધા જ સંપ્રદાયોમાં ઓછાવત્તા પ્રમાણમાં તપશ્ચર્યા જણાવાથી પોતે પણ એવી જ રીતે તપશ્ચર્યા કરવી જોઈએ, એમ તેને લાગ્યું, અને તેથી જ સુરની છેલ્લી ગાથામાં “હવે હું તપશ્ચર્યા માટે જાઉં છું' એમ તે કહે છે. તેનું મન કામોપભેગમાંથી પહેલાં ઊઠી ગયું હોવાથી, મગધરાજાએ આપવા માંડેલ અધિકાર તેને ગમે નહિ, એ કહેવાની જરૂર નથી જ.
ઉરુલામાં આગમન રાજગૃહથી બોધિસત્વ ઉરુ વેલા આવ્યા અને તપશ્ચર્યા માટે તેણે એ સ્થાન પસંદ કર્યું. તેનું વર્ણન અરિયપરિયેસન સુત્તમાં આવે છે.
ભગવાન કહે છે, “હે ભિક્ષુઓ, કુશલ શું છે એ જાણવાના હેતુથી લોકોત્તર શાંતિના શ્રેષ્ઠ સ્થાનની શોધમાં ધીમે ધીમે પ્રવાસ કરતે કરતે હું ઉવેલા આગળ સેનાનિગમમાં આવ્યો. ત્યાં મેં રમણીય ભૂમિભાગ છે. તેમાં સુશોભિત વન હતું અને નદી ધીરે ધીરે વહેતી હતી. તેની બંને બાજુએ સફેદ રેતીન પટ હતું અને ત્યાં નદી ઓળંગવી સહેલી હતી. તે પ્રદેશ ઘણો રમણીય હતા. આ વનવી ચારે બાજુએ ભિક્ષાટન કરવા માટે ગામે પણ દેખાયાં. આ ભૂમિભાગ રમણીય હોવાથી કુલીન માણસને તપશ્ચર્યા કરવા માટે ગ્ય છે, એમ લાગવાથી મેં ત્યાં જ તપશ્ચર્યા આદરી.”
