________________
ભગવાન બુદ્ધ
એ શક્ય લાગતું નથી. કાસલ દેશના સેનદિ રાજાથી તેની નિમણૂક થઈ હોવી જોઈએ, એ વધુ ગ્રાહ્ય જણાય છે. તે ગમે તેમ હેય શુદ્ધોદન કોઈ પણ વખત શાક્યોને રાજા થયો નથી એમ કહેવું પડે છે.
| ખેતી એ શાનો મુખ્ય ધ ધો.
ત્રિપિટક સાહિત્યમાં મળતી માહિતીનું અશોકના લુંબિનીદેવી આગળના શિલાલેખને આધારે પૃથક્કરણ કરીએ તે એમ જણાય છે કે, શુદ્ધોદન શાક્યોમાંનો જ એક હતો અને તે લુંબિની ગામમાં રહેતા હતો. ત્યાં જ બેધિસત્ત્વ જમ્યા. ઉપર આપેલ મહાનામ અને અનુદ્ધ એ બેના સંવાદ ઉપરથી સાબીત થાય છે કે, શાક્યોનો મુખ્ય ધંધે ખેતીનો હતો. મહાનામ જેવા શાક્ય જેવી રીતે પોતે ખેતી કરતા, તેવી જ રીતે શુદ્ધોદન શાક્ય પણ પિતે ખેતી કરતા. જાતકની નિદાનકથામાં શુદ્ધોદનને મહારાજા બનાવીને તેની ખેતીનું નીચે મુજબ વર્ણન કર્યું છે
એક દિવસ રાજાની વાવણીનો સમારંભ (auસંઘાટમ) હતો. તે દિવસે આખું શહેર દેવનાં વિમાનની જેમ શણગારવામાં આવતું. બધા દાસ અને કામગાર નવાં કપડાં પહેરીને અને ગંધમાલાદિકાથી વિભૂષિત થઈને રાજમહેલમાં એકઠા થતા. રાજાની ખેતી પર એક હજાર હળ વાપરવામાં આવતા. તે દિવસે ૯૯ હળની દોરીઓ, બળદ અને બળદની ના ચાંદીથી મઢાવવામાં આવતી •• રાજા સે ટચના સોનાથી મઢાવેલું હળ હાથમાં રાખો અને અમાત્યો ચાંદીથી મઢાવેલા ૭૯૯ હળ હાથમાં લેતા. બાકીના બસો બીજા લેકે લેતા અને બધા મળીને ખેતર ખેડતા. રાજા એક બાજુથી સામેની બાજુએ સીધે હળ ચલાવત.”
આ વાર્તામાં રજનું ગજ થયું હોય તો પણ શુદ્ધોદન પતે ખેતી કરતા હતા, એટલે સાર એમાંથી કાઢી શકાય. આજકાલ મહારાષ્ટ્રમાં અને ગુજરાતમાં જેવી રીતે વતનદાર પટેલે પોતે ખેતી કરે છે, અને મજૂરો મારફત પણ કરાવે છે, તેવું જ શાક્યોનું હતું. ફેર એટલે જ
