Book Title: Bhagavati Jod 01
Author(s): Tulsi Acharya, Mahapragna Acharya
Publisher: Jain Vishva Bharati
Catalog link: https://jainqq.org/explore/003617/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatI-jor3a jayAcAye Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatI-jor3a jayAcArya nirvANa zatAbdI ke avasara para Jain Education Intemational Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya vAGmaya : grantha 14 bhagavatI-jor3a khaNDa 1 pravAcaka yugapradhAna AcAryazrI tulasI pradhAna saMpAdaka yuvAcAryazrI mahAprajJa jaina vizva bhAratI lADanUM (rAjasthAna) Jain Education Intemational Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdana / anuvAda sAdhvIpramukhA kanakaprabhA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : jaina vizva bhAratI lADanUM (rAjasthAna) artha-saujanya : jayAcArya nirvANa zatAbdI samAroha samiti prabandha sampAdaka zrIcanda rAmapuriyA adhyakSa, jaina vizva bhAratI lADanUM (rAjasthAna) prathama saMskaraNa : 1681 mUlya : 100 rupaye mudraka : bhAratI priNTarsa dillI- 32 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya jayAcArya nirvANa-zatAbdI samAroha ke isa pAvana avasara para jaina vizva bhAratI kI ora se jaya vAGmaya ke caturdaza grantha 'bhagavatI-jor3a' ko janatA ke hAthoM meM sauMpate hue hamArA hRdaya harSotphulla ho rahA hai| zrImajjayAcArya kA janma-nAma jItamalajI thaa| Apane apanI kRtiyoM meM apanA upanAma 'jaya' rakhA, isalie Apa jayAcArya ke nAma se prakhyAta hue| Apa zvetAmbara terApaMtha dharma-saMgha ke caturtha AcArya the| zrImajjayAcArya kI janmabhUmi mAravAr3a kA royaTa grAma thaa| ApakA janma saM0 1860 kI Azvina zuklA 14 kI rAtrivelA meM huA thaa| Apa osavAla the| gotra se golachA the| Apake pitAzrI kA nAma AIdAnajI golechA aura mAtuzrI kA nAma kalUjI thaa| Apa tIna bhAI the| do bar3e bhAiyoM kA nAma sarUpacandajI aura bhImarAjajI thaa| ____ Apake jyeSTha bhrAtA sarUpacandajI ne saM01866 kI pauSa zu06 ke dina sAdhu-jIvana grahaNa kiyaa| Apane usI varSa mAgha kRSNA 7 ke dina pravrajyA grahaNa kii| dUsare bar3e bhAI bhImarAjajI kI dIkSA Apake bAda phAlguna kRSNA 11 ke dina sampanna huI aura usI dina mAtA kalUjI ne bhI dIkSA grahaNa kii| isa taraha saM0 1869 pauSa zuklA 8 evaM phAlguna kRSNA 12 ko paune do mAha kI avadhi meM mAtA sahita tInoM bhAI dvitIya AcAryazrI bhAramalajI ke zAsana-kAla meM dIkSita hue| sAdhu-jIvana grahaNa karane ke samaya jayAcArya nau varSa ke the| dIkSA ke bAda Apa zikSA ke lie muni hemarAjajI ko sauMpe gae / ve hI Apake vidyA-guru rhe| Age jAkara Apa eka mahAn AdhyAtmika yogI, vizruta itihAsa-sarjaka, vicakSaNa sAhitya-sraSTA evaM sahaja pratibhA sampanna kavi siddha hue| saM0 1608 mAgha kRSNA 14 ke dina tRtIya AcArya RSirAya kA choTI rAvaliyA meM dehAnta huaa| Apa caturtha AcArya hue| AcArya RSirAya ke devaloka hone kA samAcAra mAgha su0 8 ke dina bIdAsara pahuMcA, jahAM yuvAcArya jItamalajI virAja rahe the / saM0 1608 mAgha sudI 15 ko prAtaHkAla puSya nakSatra ke samaya Apa padAsIna hue aura bar3e harSa ke sAtha paTTotsava manAyA gyaa| AcArya RSirAya ne 67 sAdhuoM evaM 143 sAdhviyoM kI dharohara chodd'ii| Apane zvetAmbara terApaMtha dharma-saMgha ke caturtha AcArya pada ko 30 varSoM taka suzobhita kiyA / ApakA nirvANa saM0 1938 kI bhAdra kRSNA 12 ke dina jayapura meM huaa| saM0 2038 bhAdra kRSNA 11 ke dina Apako nirvANa prApta hue 100 varSa pUre hue haiN| jayAcArya bar3e kuzala saMgha-vyavasthApaka aura dUradarzI AcArya the| Apake AcAryatva kAla meM saMgha kA bahuvidha vikAsa huaa| zrImajjayAcArya ne apane jIvana-kAla meM lagabhaga 33 lAkha pradya-pramANa sAhitya kI racanA kii| ApakI sAhityika ruci bahuvidha thii| terApaMtha dharma-saMgha ke saMsthApaka Adi-AcArya zrImad bhikSu ke bAda ApakI sAhitya-sAdhanA bejor3a hai / Apa mahAn tattvajJAnI the / janmajAta kuzala itihAsa-lekhaka the| sajIva Jain Education Intemational Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 saMsmaraNAtmaka jIvana caritra likhane kI ApakI pravINatA anokhI thii| ApakI kRtiyoM kA sauSThava, gAMbhIrya evaM saMgItamayatA - ye saba manomugdhakArI haiN| 'bhagavaI' aMga-graMthoM meM sabase vizAla aMga hai| viSayoM kI dRSTi se vaha eka mahAn udadhi hai| jayAcArya ne isa atyanta mahattvapUrNa Agama-graMtha kA bhI rAjasthAnI bhASA meM gItikAbaddha padyAnuvAda kiyaa| yaha rAjasthAnI sAhitya kA sabase bar3A graMtha mAnA gayA hai| isameM mUla ke sAtha TIkA-graMthoM kA bhI anuvAda hai aura vArtika ke rUpa meM apane maMtavyoM ko bar3I spaSTatA ke sAtha prastuta kiyA hai| isameM vibhinna laya meM grathita 501 DhAleM tathA kucha antara DhAleM haiM / 41 DhAleM kevala dohoM meM haiM / grantha meM 392 rAginiyAM prayukta haiN| sAhitya kI bahuvidha dizAoM meM Agama graMthoM para Apane jo kArya kiyA, vaha atyanta mahatvapUrNa hai| prAkRta AgamoM ko rAjasthAnI janatA ke lie subodha karane kI dRSTi se unhoMne unakA rAjasthAnI padyAnuvAda kiyA, jo sumadhura rAginiyoM meM grathita hai / prathama AcArAMga kI jor3a, nizItha kI jor3a, jJAtA kI jor3a, uttarAdhyayana kI jIr3a, anuyogadvAra kI jor3a, pannavaNA kI jor3a, saMjayA kI jor3a, niyaMThA kI jor3a ye kRtiyAM isa dizA meM unake vistRta kArya kA paricaya detI haiN| isameM 4663 dohe, 22254 gAthAeM, 6552 soraThe, 431 vibhinna chaMda, 1884 prAkRta, saMskRta padya tathA paryAya Adi 7446 padya parimANa 1160 gItikAeM, 6326 padya - parimANa 404 yaMtracitra Adi haiN| isakA anuSTupU padya parimANa graMthAgra 60906 hai / prastuta prakAzana 'bhagavatI-jor3a' ukta kRti ke cAra zatakoM ko samAviSTa karatA huA usakA prathama khaNDa hai / mUla rAjasthAnI kRti ke sAtha sambandhita Agama pATha aura TIkA kI vyAkhyA gAthAoM ke samakakSa meM de dI gaI haiM, jisase pAThakoM ko samajhane kI sahUliyata ke sAtha-sAtha mUla kRti ke vizeSa maMtavya kI jAnakArI bhI ho skegii| isa graMtha kA kArya vAcaka yugapradhAna AcAryazrI tulasI ke tattvAvadhAna meM huA aura sAdhvIpramukhA kanakaprabhAjI ne unakA pUrA-pUrA hAtha baMTAyA aura AcAryazrI ke zabdoM meM hI ghora parizrama kiyA hai / isakA sampAdakIya pradhAna sampAdaka yuvAcAryazrI mahAprajJa dvArA prastuta hai / aise graMtha ratna ko prakAzita karate hue jaina vizva bhAratI apane ko atyanta gauravAnvita anubhava kara rahI hai| zrI jayAcArya jaise punIta puruSa kI nirvANa zatAbdI ke avasara para jaya vAGmaya evaM tat sambandhita anya mahatvapUrNa sAhitya prakAzita karane kI vizAla yojanA jaina vizva bhAratI ke sammukha hai aura hameM pUrA vizvAsa hai ki Apa sabake sahayoga se yaha saMsthA use pUrA kara paaegii| zrI jayAcArya nirvANa zatAbdI samAroha ke upalakSya meM mitra pariSad, kalakattA ne jaina vizva bhAratI priMTiMga presa kI sthApanA hetu do lAkha rupayoM kI rAzi pradAna karane kI kRpA kI hai| ukta mudraNAlaya jaina vizva bhAratI ko sAhitya - prakAzana ke kSetra ne drutagati se bar3hane meM sahAyaka hogaa| isa avasara para hama mitra pariSad ke padAdhikAriyoM evaM sadasyoM ke prati hArdika dhanyavAda jJApana karate haiM / zrI jayAcArya nirvANa zatAbdI samAroha samiti ko bhI unake Arthika saujanya ke lie hama aneka dhanyavAda jJApita karate haiM / lADanUM ( rAja0 ), sitambara, 1981 zrIcanda rAmapuriyA adhyakSa, jaina vizva bhAratI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya jayAcArya meM mati, buddhi aura prajJA kI triveNI pravAhita thii| kevala manana aura kevala buddhi yathArthatA kA sparza karatI hai, para usake pAra taka nahIM pahuMca paatii| pAra-darzana kA mAdhyama hai antardRSTi yA prjnyaa| jayAcArya ne apanI prajJA se satya kA anubhava kiyA aura use vAGmaya meM niyojita kiyaa| unakI antarbhASA hai prajJA aura bAhara kI bhASA hai raajsthaanii| unhoMne bahuta likhaa| satya ko bahuta abhivyakti dii| koI bhI vyakti jitanA jAnatA hai, jitanA dekhatA hai, utanA use abhivyakta nahIM kara pAtA / anubhUti aura abhivyakti-ye do stara bhinna-bhinna haiN| jayAcArya kI anubhUti prabala thI, isalie abhivyakti meM bhI prabalatA A gii| aba taka unakI vANI bahuta kama prakAza meM AI thii| vaha kevala hastalipiyoM ke bhaMDAra meM surakSita par3I thii| vaha jana-jana taka pahuMca sake, aisI vyavasthA nahIM ho skii| hama upAdAna aura nimittadonoM meM vizvAsa karate haiN| upAdAna hone para bhI yadi nimitta na mile to kriyAnviti nahIM ho sktii| jayAcArya kI nirvANa-zatAbdI eka nimitta banA unake sAhitya ko janatA taka pahuMcane kaa| lagabhaga tIna dazakoM se hamAre dharmasaMgha meM sAhitya kI ajasra dhArA bahI hai| usameM cAra bar3e kArya saMpanna hue haiM 1. Agama sAhitya kA sampAdana 2. terApaMtha dvizatAbdI kA sAhitya 3. kAlUgaNI kI janma zatAbdI kA sAhitya 4. jayAcArya kA sAhitya AcAryazrI tulasI ke sudIrgha zAsanakAla meM merudaMDa jaise kArya sampanna hue aura ho rahe haiN| AcAryazrI preraNA ke srota haiM / ve nae-nae AyAma udghATita karanA cAhate haiM / ye sAre kArya adhikAMzatayA sAdhu-sAdhviyoM ke zrama se sampanna hue haiN| kiMcit mAtrA meM gRhastha vidvAnoM kA bhI yoga rahA hai| hamArA sAdhu-sAdhvI samAja adhyayananiSTha hone ke sAtha-sAtha anuzAsananiSTha aura zramaniSTha bhI hai| yahI hamAre kArya kI suvidhA hai| isa suvidhA ke abhAva meM ye sAre zramasAdhya sampAdana ke kArya alpa avadhi meM sampanna nahIM kiye jA sakate the| jayAcArya ke sAhitya sampAdana kA kArya bahuta bar3A hai| unake sAhitya kI sUcI kAphI bar3I hai 1. jayAcArya-vAGamaya cayanikA 1. jaya anuzAsana (hindI, aMgrejI, gujarAtI) sAdhanA 2. ArAdhanA sAhitya 3. upadezaratnakathAkoza (anumAnita dasa khaNDa) 4. AkhyAna-saMgraha (dokhaNDa) 5. saMsmaraNa Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 jIvana-vRta itihAsa 6. terApaMtha ke tIna AcArya 7. kIrti gAthA 8. amara gAthA ( do khaNDa ) fafir (Law) 6. terApaMtha : maryAdA aura vyavasthA Agama-bhASya 10. uttarAdhyayana kI jor3a 11. AcArAMga kI jor3a 12. AcArAMga ko Tabbo 13. jJAtA kI jor3a 14. bhagavatI kI jor3a (anumAnita ATha khaNDa) 15. Agama: prakIrNa bindu tatva-darzana 16, tattva-carcA 17. carcA - ratnamAlA 18. bhikkhu kRta huMDI kI jor3a (bhikkhu kRta huMDI sahita ) 12. bhrama-vidhvaMsanam 20. praznottara tattvabodha ( bRhat ) 21.maMDana, kumativina 22. sandehaviSauSadhi praznottarArddhazataka 23. tattva carcApiTaka 24. bhikSu grantha : Agama samanvaya nyAya, vyAkaraNa, kAvya 25. nyAya, vyAkaraNa aura kAvya jIvana-vRtta 26. prajJApuruSa jayAcArya 27. jaya sujaza 28. zraddhAMjali-saMsmaraNa sAhitya-samIkSA 2. jayAcArya ke jIvana aura sAhitya se sambaddha prAca 26. jayAcA sAhitya mUlyAMkana jayAcArya smRti grantha 30. Agama maMthana Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanA 31. locana aura AtmAlocana jIvanavRtta 32. citrAvalI 3. AcArya bhikSa aura terApaMtha se sambaddha grantha jIvana-vRtta 33. AcArya bhikSu : jIvana-kathA 34. AcArya bhikSu : dharma-parivAra itihAsa 35. zAsana-samudra tattva-darzana 36. jaya tattvabodha ye saba milakara 36 grantha ho jAte haiN| itanA bar3A kArya bahuta thor3e varSoM meM sampAdita aura kucha mAtrA meM anUdita hokara prastuta ho rahA hai| yaha zramaniSThA kA eka nidarzana hai / jayAcArya ke granthoM ke mUlapATha zodhana meM sabase adhika zrama AcAryazrI ne kiyA hai / nAnA prakAra kI saMghIya pravRttiyoM aura sAhityika racanAoM meM saMlagna eka AcArya apane pUrvaja AcArya ke sAhitya-sampAdana meM itane zrama aura zakti kA niyojana kare, yaha kRtajJatA aura zraddhA kA mahAn nidarzana hai| prastuta racanA eka mahAgrantha hai| isake sampAdana kA kArya bhI gurutara hai / isa gurutara kArya ko AcAryapravara ne gurutama banA diyaa| jayAcArya ne mUlapATha tathA vRtti ke jina sthaloM kA anuvAda kiyA, una sabakI joDa (padyAnuvAda) ke sAmane niyojita karane se grantha kI upayogitA bar3hI, para sAtha-sAtha sampAdana kArya kI jaTilatA bhI bddh'ii| prastuta grantha kI racanA meM jayAcArya ne bahuta parizrama kiyA thaa| unake parizrama meM hAtha baMTAyA thA sAdhvIpramukhA gulAbasatI ne| isake sampAdana meM AcAryapravara ne bhI kama parizrama nahIM kiyA hai| pATha-zodhana se lekara sampAdana kI sArI prakRtiyoM aura pravRttiyoM ke dAyitva kA nirvAha kiyA hai| isa kArya meM hAtha baMTAyA sAdhvIpramukhA kanakaprabhAjI ne| unhoMne atyadhika samaya aura zakti kA niyojana kara ise gati dI aura dIrghakAla sAdhya kArya ko alpakAla sAdhya banA diyaa| isa mahAna graMtha ko 'sampAdana ke kIrtimAna' ke rUpa meM upalabdha kara sAhityika aura dArzanika jagat meM hamArA dharmasaMgha gaurava-maMDita hogA aura cirakAla taka AcAryapravara evaM sAdhvIpramukhA ke kAma kA mUlyAMkana karatA rhegaa| isa sampAdana meM anya sAdhviyoMkalpalatAjI, jinapra bhAjI kA bhI yogadAna rahA hai| unakA ullekha sAdhvIpramukhA kI sampAdakIya TippaNI meM kiyA gayA hai| saMdarbha kI khoja meM muni hIrAlAlajI tathA prastAvanA lekhana meM muni zrIcandajI kA sahayoga rahA hai| prakAzana-kArya meM prabandha-sampAdaka zrIcandajI rAmapuriyA tathA unake sahayogI janoM kA pUrA zrama lagA hai| aneka uMgaliyoM ke samanvaya se samanvita hokara aneka dRSTiyoM se mahattvapUrNa eka mahAn grantha janatA ke hAthoM meM A rahA hai, yaha hama sabake lie ullAsa aura gaurava kA viSaya hai| aNuvrata bhavana, naI dillI 1 agasta, 1981 ---yuvAcArya mahAprajJa Jain Education Intemational Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdana kA itivRtta Agama sAhitya kA mahattvapUrNa grantha hai bhagavatI, jo viAhapaNNatti yA vyAkhyAprajJapti ke nAma se bhI pahacAnA jAtA hai| yaha eka bRhattama Akara grantha hai| AkAra meM yaha saba AgamoM se vRhat hai, usI prakAra isakA pratipAdya bhI sarvAdhika bahu-AyAmI hai| bhagavatI ke vyAkhyA-granthoM meM vRtti, TabbA, cUrNi yantra, joDa Adi kaI ullekhanIya vyAkhyAeM haiM / vRtti mudrita hai aura usakI pratiyAM sulabha haiN| TabbA, cUrNi aura yantra upalabdha haiM, para mudrita nahIM hai, isalie sahaja sulabha nahIM hai| bhagavatI joDa kI hastalikhita pratiyAM terApantha dharmasaMgha ke bhaMDAra meM surakSita hai| bhagavatI jI ke racayitA hai terApaMtha dharmasaMgha ke caturtha AcArya zrImada jayAcA unhoMne apane jIvana meM sAhitya kI jo jala dhArA bahAI ra sAhityakAra hI vahA sakate haiN| unakI sAhityika cetanA kA mUla kendra rAjasthAnI bhASA rahA hai| unhoMne sAr3he tIna lAkha padya parimANa sAhitya kA sRjana kara rAjasthAnI sAhitya ko samRddha hI nahIM banAyA, eka kIrtimAna sthApita kara diyA / jayAcArya kI sAhityika kRtiyoM meM 'bhagavatI jo sarvAdhika bar3I kRti hai| bhagavatI sUtra kA rAja sthAnI bhASA meM padyAnuvAda koI sarala kAma nahIM hai, para jayAcArya ne use jisa sahajatA se sampAdita kiyA hai, Azcarya kA viSaya hai| lagabhaga solaha hajAra granthAgra vAle bhagavatI sUtra ko unhoMne sATha hajAra padyoM meM vizleSita kara bhagavatI sUtra ke mUla pratipAdya ko to subodha banAyA hI, yatra-tatra Alocya viSayoM para choTIbar3I samIkSAeM likhakara hara viSaya ko spaSTa aura saMgatipUrNa banAne kA prayAsa kiyaa| jina tathyoM ke sambandha meM vRttikAra ke sAtha unakI sahamati nahIM thI, usakA unhoMne spaSTa ullekha kiyA aura asahamata pakSa para tarka prastuta kara apane mantavya kA pratipAdana kiyA hai| kula milAkara bhagavatI-jor3a eka aisA grantha hai, jisakI tulanA meM koI dUsarA grantha nahIM A sakatA / AcAryavara ke sAnnidhya meM jayAcArya ke sAhitya para kAma karane kI dRSTi se goSThiyAM cliiN| kAma kA vibhAjana huaa| aneka sAdhu-sAdhviyoM aura vidvAnoM ko kAryabhAra sauMpA gyaa| maiM usa samaya 'bhagavatI' kA hindI anuvAda kara rahI thii| isa dRSTi se mujhe bhagavatI kA kAma sauMpA gyaa| kyA kAma karanA hai? kaise karanA hai ? isa sambandha meM usa samaya kucha nirNaya nahIM huaa| kucha samaya bAda AcAryazrI ne kahA- "bhagavatIjor3a kA sampAdana karanA hai|" isa nirdeza ke bAda maiMne eka dina bhagavatI-jor3a kI hastalikhita prati dekhI, kAma durUha lgaa| isa sambandha meM AcAryavara se nivedana kiyA to Apane kahA- yaha kAma tuma mere sAtha baiThakara karanA / merI samasyA samApta ho gii| dvitIya jyeSTha kRSNa navamI vi0 saM0 2037 ko pravacana sampanna hone ke bAda 'bhagavatI-jor3a' kA vAcana zurU kiyaa| usa dina AcAryazrI aura yuvAcArya zrI donoM kA yugapata sAnnidhya prApta huA / vAcana zurU karane ke sAtha hI AcAryavara ne cintana diyA--jor3a jisa rUpa meM hai, usI rUpa meM vaha janatA ke hAthoM meM pahuMcegI to adhika upayogI nahIM ho skegii| jor3a ke sAmane Agama aura vRtti ke una sthaloM ko, jinake AdhAra para jor3a kI gaI hai, uta kara diyA jAe to jagat meM isakI upayogitA bahuguNita ho sakatI hai| abhI hama prathama zataka ko isa rUpa meM prastuta kara dekha leM ki yaha kAma kaisA hotA hai| AcAryazrI kA yaha cintana Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvAcAryazrI ko bahuta acchA lgaa| usI samaya usa dRSTi se kArya prArambha kara diyaa| isa kArya meM sabase pahalA kAma thA 'jaina vizva bhAratI' dvArA adhigRhIta bhagavatI-jor3a kI zuddhatA ko pramANita krnaa| isake lie bhI AcAryavara kA sAnnidhya apekSita thaa| kyoMki isa prakAra kI kRtiyoM kA adhyayana na hone ke kAraNa svatantra kAma karane meM paga-paga para avarodha saMbhAvita thaa| AcAryavara ne anugraha kiyA aura adhigRhIta grantha ko milAne ke lie apanA pUrA samaya diyaa| usa samaya mere sAmane kevala eka phAila thI aura AcAryazrI ke AsapAsa aMgasuttANi bhAga 2, bhagavatI kI vRtti, kezara bhagavatI, paMcAMgI bhagavatI Adi kaI pratiyAM thiiN| jahAM kahIM tathya spaSTa nahIM hote, AcAryazrI mUla Agama aura vRtti ko sAmane rakhakara usa sthala meM saMzodhana kara dete| AcArya kI maryAdA AcArya ke hAtha meM, yaha terApaMtha dharmasaMgha ke saMvidhAna kA nirdezaka tattva hai| isI ke AdhAra para AcArya kI kRtiyAM bhI bhAvI AcAryoM kI apanI kRtiyAM bana jAtI haiN| isa bAta ko dhyAna meM rakhakara AcAryazrI ne pacAsoM sthaloM para zabdoM aura mAtrAoM kI dRSTi se padyoM meM parivartana kiyaa| parivartana karate samaya AcAryavara ke muMha se sahaja zraddhA aura vinamratA ke sAtha zabda nikalate-jayAcArya kI hara racanA pUrNa hai, apUrva hai aura anAgrahabuddhi se saMdRbdha hai| phira bhI hama apanI ora se jayAcArya kI kicit bhI AzAtanA na karate hue, unakI dRSTi kA atikramaNa na karate hue zuddha bhAva se yatra-tatra apekSita parivartana karate haiM, isake lie saMbhavataH ve hameM apanI anumati de rahe haiN|" kitanA udAra aura Rju dRSTikoNa hai AcAryapravara kaa| ASAr3ha zuklA saptamI ko prathama zataka kA kAma pUrA huaa| tayAMlIsa dina kA samaya kAphI lambA samaya hotA hai, para AcAryazrI dina-bhara kaI kAmoM meM saMlagna rahate the| samaya ke anupAta ko dekhate hae kAma acchA huaa| eka zataka kA vyavasthita kAma dekhakara AcAryavara ne dUsare zataka ko bhI usI rUpa meM sampAdita karane kA nirNaya le liyaa| zrAvaNa kRSNA pratipadA ko dUsare zataka kA kAma prArambha kiyA aura bhAdra zuklA tRtIyA ko pUrA ho gyaa| isa bAra bIca-bIca meM kucha avarodha bhI A ge| kAma kI gati ko dekhate hue kAphI samaya kI apekSA thI, para AcAryavara ne saMkalpa kara liyA ki saMvatsarI se pahale-pahale kAma pUrA karanA hai| atirikta parizrama kara AcAryavara ne tRtIyA taka kAma pUrA kara diyaa| bhagavatI-jor3a prakAzana kI pahalI zRkhalA meM do hI zataka ke mudraNa kA cintana thaa| isa dRSTi se jor3a kA kAma pUrA ho gyaa| 'jaina vizva bhAratI' kI ora se usake adhigrahaNa kA kAma bhI cAturmAsa kI sampannatA taka pUrA ho gyaa| adhigRhIta prati ko milAne kA kAma sAdhviyoM se karavA liyaa| ___AcAryavara ke jayapura pravAsa kAla meM jayAcArya nirvANa samiti kI eka goSThI huii| sAhitya vibhAga kI mAMga thI ki mudraNa kI pahalI zRMkhalA meM Ane vAle granthoM kI pAMDulipiyAM avilamba mila jAnI caahie| bhagavatI-jor3a kI pAMDulipi antima rUpa se dekhakara dene kA prasaMga AyA to jJAta huA ki usameM kaI sthaloM para jor3a kA saMvAdI pATha pUrA vyavasthita nahIM hai| eka bAra phira AcAryavara ke sAnnidhya meM usakA pUrA pArAyaNa kiyA aura mUla tathA vRtti kA pATha vibhakta kara use jor3a kA saMvAdI bnaayaa| yatra-tatra pAda-TippaNa likhane kI apekSA anubhava huI, ve AcAryazrI aura yuvAcAryazrI likhAte rhe| prathama do zataka ke pharma mudrita hokara Ane lge| tIna sau savA tIna sau pRSTha kI sAmagrI kA anumAna lagAyA gyaa| pustaka ke AkAra ko dekhate hue pRSTha kucha kama lge| agale do zatakoM ko isI prakAra sampAdita karane kA cintana AyA aura AcAryavara ne apanI svIkRti de dii| ye zataka kucha choTe bhI the, aura presa vAloM kI ora se zIghratA kI mAMga bhI thii| dina-rAta meM sAta-sAta ghaMTA isa kAma meM lagAyA aura gyAraha dinoM meM kAma pUrA ho gyaa| bhagavatI-jor3a ke prathama cAra zatakoM ke sampAdana meM AcAryavara kA pUrA samaya aura zrama lgaa| yadi AcAryazrI itanA anugraha nahIM karate to bhagavatI-jor3a ko isa rUpa meM mudraNa ke yogya banAnA saMbhava nahIM thaa| AcAryazrI kI nirmala prajJA meM saiddhAntika jJAna kI jitanI gaharAI hai, vyAvahArika jJAna aura bhASA-jAna bhI Jain Education Intemational Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utanA hI vizada hai| isake sAtha bhagavatI-jor3a meM prAcIna rAginiyoM kA bhI bahuta upayoga huaa| kevala cAra zatakoM meM 71 rAginiyAM haiN| unakA bodha na ho to bhI kAma meM kaThinAI upasthita hotI hai| AcAryavara kA rAginI-bodha bhI apane-Apa meM pUrNa hai| isalie Apake sAnnidhya meM kAma karane se yaha bAdhA bhI nirasta ho gii| kula milAkara yaha kahA jA sakatA hai ki AcAryazrI isa kAma meM itanI ruci nahIM lete to isa grantha kA sampAdana mere vaza kI bAta nahIM thii| ina saba kAryoM ke sAtha antima rUpa se prUpha-nirIkSaNa ke kArya meM bhI AcAryavara ne apanA pUrA samaya lgaayaa| aisA nahIM hotA to isa grantha meM kucha aisI bhUleM raha jAtI, jinheM pakar3anA bhI kaThina thA aura usake abhAva meM sambandhita sandarbha kA samyak artha-bodha bhI nahIM ho paataa| bhagavatI-jor3a kI pahalI zRMkhalA meM cAra zatakoM kA sampAdana ho pAyA hai| prathama zataka meM unatIsa gIta haiM, dUsare zataka meM sataraha gIta haiM, tIsare zataka meM chabbIsa gIta haiM aura cauthA zataka bahuta choTA hai-usameM kevala eka gIta hai| cAroM zatakoM kI saMyukta saMkhyA tihattara hai| jayAcArya ke padya-sAhitya ko sampAdita karane ke sandarbha meM AcAryavara dvArA kucha mAnaka nizcita kie gae, ve isa prakAra haiM 1. DhAla, dohoM aura soraThoM kI saMkhyA ek| 2. kramAMka padyoM kI Adi meM lagAe jaaeN| 3. DhAla kI laya nIce pAdaTippaNa meM dI jaaeN| 4. vAtikA ke bAda cAlU DhAla kI laya yA dohoM, soraThoM ko punarukta karane kI apekSA nahIM hai| 5. DhAla kA 'dhruvapada' pahale liyA jaae| jahAM eka DhAla meM kaI dhruvapada A gae, vahAM unako usa padya kI Adi meM le liyA jAe athavA unako koSThaka meM rakhA jA sakatA hai| 6. rAginI meM Ane vAle ho, jI, kAI, re, lAla, prabhujI Adi zabdoM ko prAyaH dhruvapada aura eka padya meM pratIka rUpa meM rakhakara zeSa sthAnoM se haTA diyA jaae| jahAM kahIM sandeha utpanna hone kI sthiti hai, vahAM goyama, prabhujI Adi zabdoM ko pUrNa yA apUrNa rUpa meM rakhA jA sakatA hai| uparyukta mAnakoM ke atirikta bhagavatI-jor3a meM jo vizeSa krama rakhA gayA hai, usakI sUcanA ke binA pAThaka asamaMjasa meM A sakatA hai / isa dRSTi se kucha Avazyaka sUcanAeM saMkalita kara dI gaI haiM 1. bhagavatI kI jor3a ke samAnAntara aMgasuttANi bhAga 2 kA pATha uddhRta kiyA gayA hai| 2. yatra-tatra jor3a saMkSipta pATha ke AdhAra para hai aura aMgasuttANi meM pATha pUrA kiyA huA hai, vahAM pAda-TippaNa meM die gae saMkSipta pAThoM kA upayoga kiyA gayA hai| 3. kahIM aMgasuttANi ke pAda-TippaNa meM vistRta vAcanA kA pATha liyA gayA hai aura mUla meM saMkSipta pATha rakhA hai| aise prasaMga meM, jahA~ jor3a vistRta vAcanA ke AdhAra para hai, pAda-TippaNa kA pATha uddhRta kiyA gayA hai| 4. pAda-TippaNa ke pAThoM meM pramANa unhIM sUtroM kA diyA gayA hai, jinake ve pAda-TippaNa haiN| 5. sUtra-saMkhyA kA pramANa prAyaH vahAM diyA gayA hai, jahAM sUtra pUre hote haiN| para kahIM-kahIM sUtra ke bIca meM TIkA yA bar3I samIkSA ke kAraNa lambA antarAla pratIta huA, vahAM sUtra ke khaMDita pATha para bhI pramANa diyA gayA hai| 6. jayAcArya kI svatantra samIkSAoM ko uddharaNa-cihnoM meM bAMdhakara usake nIce koSThaka meM (ja.sa.) likhA gayA hai, jisakA artha hai--jayAcArya kI smiikssaa| 7. jor3a ke pAribhASika zabdoM aura vizeSa saMjJAvAcaka nAmoM ko pariziSTa meM diyA gayA hai| 8. isa grantha meM kucha sAMketika zabdoM kA prayoga kiyA gayA hai, jaise Jain Education Intemational Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka uddezaka DhAla vA0 vArtikA vR0-50 vRtti-patra sampAdana aura mudraNa ke madhya kA eka kAma hai 'pruuph-niriikssnn'| sAmAnyataH hara presa meM prUpha-nirIkSakoM kI vyavasthA hotI hai, para bhagavatI-jor3a ke prUpha-nirIkSaNa kA kAma hamane apane hAtha meM rakhA; kyoMki jor3a kI bhASA rAjasthAnI hai aura usake sAmane mUla pATha aura vRtti pATha Ane se prAkRta aura saMskRta bhASAeM bhI isameM A gii| pAda-TippaNa hindI bhASA meM likhe gae haiN| isa dRSTi se prUpha-nirIkSaka ko rAjasthAnI, hindI, prAkRta aura saMskRta--ina cAra bhASAoM kA jAnakAra honA Avazyaka thaa| eka bAra prapha dekhane mAtra se pUrA saMzodhana ho jAe, yaha saMbhava nahIM thaa| samaya kama thA aura kAma jaldI pUrA karanA thaa| isa dRSTi se sAdhvI jinaprabhAjI aura sAdhvI kalpalatAjI ne bhI kaThina parizrama kiyaa| sAdhvI jinaprabhAjI ne to apane anya kAma gauNa kara sArA samaya isI kAma meM lagA diyaa| inake atirikta sAdhvI sUrajakumArIjI (thailAsara), somalatAjI, vimalaprajJAjI, citralekhAjI, zAradAzrIjI Adi sAdhviyoM ke zrama-sIkaroM kA bhI isameM yathAsaMbhava upayoga huA hai / inake isa thama-dAna ko prajJApuruSa jayAcArya ke prati inakI vinamra zraddhAJjali ke rUpa meM svIkRta karanA hI adhika upayukta rhegaa| prajJApuruSa jayAcArya ne apanI sAhityika cetanA se terApaMtha dharmasaMgha meM sAhitya kI naI vidhAoM kA prayoga kara apanI bhAvI pIr3hI kA patha prazasta kara diyaa| unakI nirvANa-zatAbdI ke puNya avasara para unako eka mahAn sAhityakAra ke rUpa meM ujAgara karane vAle unake sAhitya se saMpRkta hone meM mujhe sAtvika gaurava kA anubhava ho rahA hai| unakI sAhityika cetanA ko antahIna nmn| parama zraddhAspada AcAryavara ke sAnnidhya meM baiThakara unake amogha mArgadarzana meM maiM apanI sAhityika yAtrA nirbAdha rUpa se karatI rahUM, yahI mujhe abhISTa hai| sAdhvIpramukhA kanakaprabhA Jain Education Intemational Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA bhagavAna mahAvIra kI vANI kA saMkalana aMga sUtroM meM milatA hai| ve bAraha haiN| isa samaya bArahavAM aMga-dRSTivAda upalabdha nahIM hai| zeSa gyAraha aMgoM meM pAMcavAM aMga sabase bar3A aMga hai| usakA nAma haivyAkhyAprajJapti aura bhgvtii| vartamAna meM bhagavatI nAma adhika pracalita hai| prastuta Agama meM 36 hajAra praznoM ke vyAkaraNa upalabdha the| vartamAna AkAra meM ve saba upalabdha nahIM haiM, phira bhI saikar3o-saikar3oM praznoM ke vyAkaraNa Aja bhI upalabdha haiN| tattva-vidyA aura dArzanika dRSTi se yaha anupama grantha hai| jIva-vijJAna, paramANu-vijJAna, sRSTi-vidyA, rahasyavAda, adhyAtma-vidyA Adi aneka dRSTikoNoM se isakA gaMbhIra adhyayana, anveSaNa aura anusaMdhAna apekSita hai| vibhAga aura avAntara vibhAga samavAyAMga aura naMdIsUtra ke anusAra prastuta Agama ke sau se adhika adhyayana, dasa hajAra uddezaka aura dasa hajAra samuddezaka haiN| isakA vartamAna AkAra ukta vivaraNa se bhinna hai| vartamAna meM isake eka sau ar3atIsa zata yA zataka aura unnIsa sau paccIsa uddezaka milate haiN| prathama battIsa zataka svataMtra haiN| tetIsa se unacAlIsa taka ke sAta zataka bAraha-bAraha zatakoM ke samavAya haiN| cAlIsavAM zataka ikkIsa zatakoM kA samavAya hai| ikacAlIsavAM zataka svataMtra hai| kula milAkara eka sau ar3atIsa zataka hote haiN| unameM ikacAlIsa mukhya aura zeSa avAntara zataka haiM / zatakoM meM uddezaka tathA akSara pariNAma isa prakAra haiM zataka uddezaka zataka uddezaka akSara parimANa 33841 23818 akSara pariNAma 32800 21614 0 0 0 36702 0 Moro-or~ 0 0 36812 15636 8412 22443 8027 16871 0 25661 18652 24635 48534 45856 6607 32338 0 0 m . 0 W 1. samavAo, sUtra 63 : naMdI sU0 85 Jain Education Intemational Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 X 2 v w a m 20 23 24 25 26 27 28 30 31 32 50 24 12 11 11 11 11 11 28 28 715 36626 45103 4455 bhagavatIvRtti patra 1 zloka 3 : 160 664 1027 4764 2344 363 2. (ka) bhagavatIvRtti patra 12 33 (12) 34 (12) 25 (12) 36 (12) 27 (12) 38 (12) 39 (12) 40 (21) 41 kula 138 etaTTI kA cUrNI jIvAbhigamAdivRttilezAMzca / saMyojya paJcamaGga vivRNomi vizeSataH kiJcit // 124 124 132 132 132 132 132 TIkAkAra vyAkhyAtam / 3. bhagavatI joDa za0 10 10 11 231 vyAkhyA grantha bhagavatI ke do prAcIna vyAkhyA grantha milate haiM- cUrNi aura vRtti / cUrNi abhI mudrita nahIM hai| vaha hastalikhita milatI hai, usakI patra saMkhyA 80 hai / usakA granthamAna 3560 zloka parimANa hai| usake prAraMbha meM maMgalAcaraNa nahIM hai aura anta meM prazasti nahIM hai| racanAkAra aura racanAkAla kA koI ullekha nahIM hai / cUrNi kI bhASA prAkRta pradhAna hai| ise prAkRta pradhAna cUrNiyoM naMdicUrNa, anuyogadvAracUrNi, dazavaikAlikacUrNi, AcArAMgacUrNi sUtrakRtAMgacUrNi aura jItakalpacUrNi kI koTi meM rakhA jAtA hai| vRtti- isake racanAkAra haiM abhayadeva sUri / unakA astitva kAla vi0 saM0 (1075 se 1150 ) mAnA jAtA hai| isakA racanA kAla vi0 saM0 1128 hai / racanA sthala hai aNahilapATana isakA granthamAna aThAraha hajAra chaha sau solaha (16616) zloka parimANa hai| isakI bhASA saMskRta hai| vRttikAra ne apane se pUrvavarttI TIkA aura cUrNi kA ullekha kiyA hai|' unake sAmane cUNi aura TIkA donoM rahe haiN| unhoMne TIkAkAra ke lie mUla TIkAkRta aura TIkAkAra zabda kA prayoga kiyA hai| 166 1623 Adhunika vyAkhyAeM prastuta Agama kI eka gadyAtmaka vyAkhyA milatI hai| usakA nAma hai TabbA (stabaka) vaha vRtti ke AdhAra para kiyA huA saMkSipta vivaraNa hai| jayAcArya ne dharmasI kRta yaMtra kA bAra-bAra ullekha kiyA hai| bhagavatI sUtra kI sabase bar3I hai-bhagavatI kI jodd'| isake kI jAcArya terApaMtha ke caturtha AcArya / isakI bhASA hai raajsthaanii| yaha padyAtmaka vyAkhyA hai, isalie ise jor3a kahA jAtA hai| bhagavatI kI jor3a-- isakA artha hai bhagavatI kI padyAtmaka vyAkhyA / AcAryavara ne paMca parameSThI tathA apane AcAryoM ko namaskAra kara prastuta jor3a kI racanA kA saMkalpa kiyA hai UM paMca parameSThi nami, bhikSu bhArImAla / nRpati-daMdu praNamI ra bhagavada jor3a vijJAna' // 1 // 3086 8664 4181 731 115 87 136 2734 3516 618,224 mUlaTIkAkRtA tu 'ucchUDasarIrasaMkhittaviulateya lessa' tti karmmadhArayaM kRtvA vyAkhyAtamiti / (kha) bhagavatIvRtti patra 68 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 isa racanA meM unhoMne apane Agama-jJAna kA pUrA upayoga kiyA hai| pAMca sau eka gItikAoM meM nibaddha isa jor3a kA AkAra hI vizAla nahIM hai, isakA prakAra bhI vizAla hai / jayAcArya ne isakI racanA meM abhayadevasUri kI vRtti, TabbA, dharmasiMha muni ke yaMtra ko AdhAra banAyA thaa| sabase adhika AdhAra unhoMne Agama sUtroM kA liyaa| prastuta racanA kA adhyayana tIna dRSTikoNoM se karanA hameM iSTa hai-- (1) sahAyaka grantha aura bhagavatI kI jor3a / (2) Agama sUtra aura bhagavatI kI jor3a / (3) jayAcArya kA svataMtra dRSTikoNa aura bhagavatI kI jodd'| prastuta racanA ko samajhane se pUrva racanAkAra ko samajhanA bahuta jarUrI hai / jayAcArya vikrama kI unnIsavIM zatAbdI ke eka mahAn jaina AcArya haiN| ve terApaMtha ke caturtha AcArya aura AcArya bhikSu ke mahAn bhASyakAra haiN| ve bahuzruta haiN| saMskRta aura prAkRta ke aneka granthoM ke adhyetA haiM / adhyayana se bhI adhika unakI pratibhA hai| ve apanI pratibhA se nae artha khojate haiM aura aneka virodhAvabhAsoM kA parihAra karate haiN| unakA pramukha viSaya hai-Agama manthana aura Agama dohana / AgamoM ke viSaya meM manthana aura dohana karane vAle virala AcAryoM meM viralatara haiM jayAcArya / prastuta racanA una jayAcArya kI lekhanI se prasUta hai| isa kArya meM unheM lekhanI aura sarasvatI donoM kA uttama prasAda milA hai| dravyalipi bandanIya nahIM hai bhagavatI sUtra ke prAraMbha meM namaskAra kI zrRMkhalA meM 'namo baMbhIe libIe' pATha milatA hai| vRttikAra ne isakA artha 'brAhmI lipi ko namaskAra' kiyA hai| jayAcArya ne isakA artha 'RSabha ko namaskAra' kiyA hai| bhagavAna RSabha brAhmI lipi ke pravartaka the evaMbhUta naya kI dRSTi se lipikartA ko bhI lipi kahA jA sakatA hai| isake samarthana meM AcAryavara ne prasthaka kA udAharaNa prastuta kiyA hai| prasthaka ke artha ko jAnane vAlA vyakti prasthaka kahalAtA hai, vaise hI brAhmI lipi ko jAnane vAle vyakti ko brAhmI lipi kahA jA sakatA hai / jisake dvArA prasthaka niSpanna hotA hai use prasthaka kahA jAtA hai, vaise hI jisake dvArA brAhmI lipi pravartita hai use brAhmI lipi kahA jA sakatA hai| brAhmI lipi kA abhidhAtmaka artha brAhmI lipi ho sakatA hai kintu sarvatra kevala abhidhA se hI kAma nahIM cltaa| kisI bhI vAkya kA artha karate samaya paurvAparya paraMparA aura prasaMga kA dhyAna rakhanA hotA hai| lipi aura bhASA ye jJAna ke sAdhana haiM, isalie inake do rUpa bana jAte haiM- dravyalipi aura bhAvalipi / dravyabhASA aura bhAvabhASA / jayAcArya kI sthApanA hai ki dravyalipi acetana hai, isalie vaha namaskAra ke yogya nahIM hai| isa sthApanA kA unhoMne sayuktika samarthana kiyA hai 1. namo vaMbhIe livIe lipi karttA nAbheya / caraNa sahita dhura jina lipika, artha dharmasI eha // 2. pAthA nA kartA bhaNI, pAthI kahiye evaMbhUta naya nai mate anuyogadvAra 3. athavA lipi te bhAvalipi je muni naiM namaskAra cha~ tehane ehavaM dIse 4. tIrtha nAma jima sUtra no, te saMgha ne AdhAra / tiNa sUM saMgha ne tIrtha kA tima bhAve lipi sAra // tAhi / mAMhi // AdhAra / sAra // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 2. vRttikArayatithi kahI te lipi guNazUnya / namaskAra tehane karI te to bAta jabUnya // 6. dravya nikSepo guNa rahita, vaMdana yogya na tAma / samavAyaMge dekha lo, dravya bhAva jina nAma // 7. bharata eravata kSetra nAM, anAgata jinarAya / caubIsI nAM nAma piNa, vaMde pATha na tAya // 8. bali eravata kSetra nI, caubIsI vartamAna / ThAMmaThAMma baMde kahyo, e guNa-sahita 6. vartamAna cauvIsI e, bharata kSetra nIM ThAMma-ThAMma vaMde ko, jovo logassa 10. te mATe dravyalipi bhaNI, dravya sUtra naiM namaskAra kima kIjiye, hiye vimAsI joya // soya / 11. vRttikAra dravyalipi bhaNI, thApyo cha~ namaskAra / sUtra thakI milato nathI, te artha avadhAra // isI prakAra jayAcArya ne 'namo suyassa' isa pATha para bhI apanI samIkSA prastuta kI hai| zruta ke bhI do prakAra hote haiM - dravyazruta aura bhAvazruta / zabda kI AkRti aura usakA uccAraNa ye donoM dravyazruta haiM / zabda se hone vAlA artha-bodha bhAvazruta hai / pAribhASika zabdAvalI meM zabda kI AkRti yA lipi ko saMjJAkSara, usake uccAraNa ko vyaMjanAkSara aura usase hone vAle artha-bodha ko labdhyakSara kahA jAtA hai| lipi aura uccAraNa ye donoM jJAna ke nimitta hote haiN| jayAcArya nimittoM ko namaskAra karane ke pakSa meM nahIM haiN| unakI dRSTi meM bhAvalipi aura bhAvazruta hI namaskaraNIya hai| unhoMne lipi aura zruta kA bheda apanI dRSTi se kiyA hai / lipi zabda dezazruta vAle saMyamI kA sUcaka hai aura zruta zabda sarvazruta vAle saMyamI kA sUcaka hai' sujAna // tAhi / mAMhi // namozruta te bhAvazruta, caraNa yukta zrutavaMta / lipi zabde to dezazruta, ihAM sarva zrutamaMta // isa viSaya kI vArtikA meM unhoMne vistAra se carcA kI hai / " maMgala-sUtra prastuta Agama ke prAraMbha meM namaskAra mahAmaMtra, brAhmIlipi ko namaskAra aura zruta ko namaskAra- - ye tIna maMgala sUtra milate haiM / Agama racanAkAla meM graMtha ke prAraMbha meM maMgala - vinyAsa karane kI paddhati nahIM thI / yaha paddhati Agama racanA ke uttara kAla meM prAraMbha huii| abhayadevasUri ne svayaM eka prazna upasthita kiyA haiadhikRta zAstra svayaM maMgala hai phira maMgala- vinyAsa kA kyA prajojana ? isase anavasthA doSa prApta hogaa| isa prazna ke uttara meM TIkAkAra ne likhA hai - yaha tarka sahI hai, phira bhI ziSya mati ko maMgalamaya banAne tathA ziSTasamaya paripAlana ke lie zAstra ke prAraMbha meM maMgala - vinyAsa kiyA gayA hai| TIkAkAra ne yadi aitihAsika 1. bhagavatI jor3a za0 1 0 1 0 1166-179 2. naMdI sUtra, 56-5e 3. bhagavatI jor3a za0 1 4. bhagavatI jor3a za0 1 5. bhagavatIvRtti patra 5 nanu adhikRta zAstrasyaiva maMgalatvAt ki maMgalena ? anavasthAdidoSa prApteH satyaM, kintu ziSyamatimaMgalaparigrahArthaM maMgalopAdAnaM ziSTasamayaparipAlanAya vetyuktameveti / 0 1 DA0 1120 0 1 DA0 1 / 120 se Age kI vArtikA / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTi se vicAra kiyA hotA to svayaM dvArA prastuta prazna kA samAdhAna dUsarA hI hotaa| tInoM maMgalasUtra racanAkAlika nahIM haiM, ve uttarakAla meM jur3e haiM, isIlie cUNi aura mUla TIkA meM inakI vyAkhyA nahIM miltii| abhayadevasUri ne svayaM likhA hai-vRttikAra ne pUrva vyAkhyAta namaskAra Adi grantha kI vyAkhyA nahIM kI hai, unake sAmane isakA koI kAraNa rahA hai|' abhayadevasUri ne usa kAraNa ko spaSTa nahIM kiyA hai, kintu vaha kAraNa unake isa vAkya meM spaSTa hai ki adhikRta-zAstra svayaM maMgala hai, phira usake lie namaskAra maMgala kA koI prayojana nahIM hai| jayAcArya ne abhayadevasUri ke mata kA anuvAda mAtra kiyA hai, usakI koI samIkSA nahIM kI hai|' namaskArAdika tAhi, racanA pUrva kahI tikaa| mUla vRtti rai mAMhi, na kahI kiNa kAraNa thkii|| brAhmIlipi namaskAra, mUla vRtti meM nA kiiyo| tAsa nyAya je sAra, buddhivaMta hiye vicaarjo|| prastuta Agama pAMcavAM aMga hai| upalabdha gyAraha aMgoM meM prastuta Agama ko chor3akara kisI bhI aMga sUtra ke prAraMbha meM namaskAra maMgala upalabdha nahIM hai| suyaM me Ausa ! teNaM bhagavayA eva makkhAyaM (AyAro 11111) bujjhejja tiuTTejjA, baMdhaNaM parijANiyA / (sUyagaDo 1 / 1 / 1) muyaM me AusaM ! teNaM bhagavatA evamakkhAyaM / (ThANaM 111) suyaM me Ausa ! teNaM bhagavayA evamakkhAyaM / (samavAo 111) teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAma nayarI hotthA / (nAyAdhammakahAo 16111) teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAma nayarI hotthA / (uvAsagadasAo 11) teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM campA nAma nayarI / puNNabhadde ceie (aMtagaDadasAo 111) teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nyre| (aNuttarobavAiyadasAo 141) jaMbU ! iNamo aNhaya-saMvara-viNicchayaM pavayaNassa nissaMdaM / (paNhAvAgaraNAI 111) teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAmaM nayarI hotthA / (vivAgasuyaM 1 / 1 / 1) AcArAMga Adi aMgoM ke prAraMbha sUtroM kA adhyayana karane para yaha prazna upasthita hotA hai ki kevala prastuta aMga ke prAraMbha meM hI namaskAra maMgala kA vinyAsa kyoM? isakA uttara pAnA kaThina nahIM hai| racanAkAla meM prastuta Agama kA prAraMbha bhI "teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nAma nayare hotthA" isa vAkya se hotA thA kintu lipikAroM dvArA likhita namaskAra maMgala mUlasUtra ke sAtha jur3a gae aura unheM maulika aMga mAna liyA gyaa| anuvAda prastuta grantha anuvAda grantha hai / jayAcArya ne mUla pATha kA anuvAda kiyA hai, sAtha-sAtha abhayadevamUri kRta vRtti ke mukhya-mukhya aMzoM kA bhI anuvAda kiyA hai| isa dRSTi se prastuta grantha bhagavatI sUtra tathA usakI TIkA ina donoM kA anuvAda grantha hai| isameM vRtti kI vyAkhyA bahuta saralatA ke sAtha prastuta huI hai| udAharaNa ke lie kucheka sthala draSTavya haiM--- 1. mUla pATha-saMkkhittaviulateyalese vRtti---saMkSiptA-zarIrAntInatvena hrasvatAM gatA vipulAvistIrNA aneka yojanapramANakSetrAzrita 1. bhagavatIvRtti, patra 7 ayaM ra prAga vyAkhyAto namaskArAdiko grantho vRttikRtA na vyAkhyAtaH kutopi kAraNAditi / --2. bhagavatI-jor3a za0 1 u01DhA0 1 / 161,162 Jain Education Intemational Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 vastudahanasamarthatvAt tejolezyA-viziSTatapojanyalabdhi vizeSaprabhavA tejojvAlA yasya sa tthaa| anuvAda bahu yojana kSetra rai mAMhi, vastu dahana samartha khivaai| ehavI vipula tejolezyA jvAlA, viziSTa tapa kari UpanI vishaalaa|| te saMkSepI tanu aMtara kInI, A to hrasva paNa kari liinii| 2. mUla pATha-NiccaM kusumiya-mAiya-lavaiya-thavaiya / anuvAda phUlyA thakA te rahai sadA, mayur2yA te puSpa upanna / aMkuravat pallava UpanA, thavai puSpa DoDA janna / / gulma latA samUha UpanoM, gucchA te patra samUha / vRkSA nI sama theNi tihAM, be-be taru ekaThA rUha // 3. mUlapATha-viNamiya, paNamiya vRtti-'viNamiya' tti vizeSeNa puSpaphalabhareNa namitamitikRtvA vinamitaM 'paNamiya' tti tenaiva namayitu mArabdhatvAt praNamitam / ' anuvAda vizeSa phala-phUla karI namyA, AraMbhyA namavA teha / bhAre karI gADhA namyA, sobhAyamAna hai jeha // " mUla pATha-NaccAsanne NAtidUre sussUsamANe anuvAda nahIM ati hI TUkaDA, balI nahIM ati duur| prabhu vaca suNavA nIM, icchA dharatA sanUra // jayAcArya ne padyAnuvAda ke sAtha-sAtha TIkA ke kucha vizeSa aMzoM kA gadyAnuvAda bhI kiyA hai| vaha 'vAttikA' isa zIrSaka ke antargata upalabdha hai| samIkSaNIya viSayoM ke lie bhI unhoMne gadyamaya vArtikAeM likhI haiN| udAharaNa ke lie 'calamANe calie' isa sUtra kI vAttikA draSTavya hai| prastuta sUtra kA anuvAda bhI ullekhanIya hai| usameM viSaya bahuta hI sarala aura sarasa rUpa meM cacita huA hai. te pahile samaye, calavA lAgo jeha / tasu calyuM kahIjai, naya vacane kari eha / / paTa utpatti kAle, prathama taMtu praveza / paTa upano kahIjai, e chai paTa noM deza // 1. bhagavatIvRtti patra 12 / 2. bhagavatI-jor3a za0 1u01DhA0262-63 3. , za01 u0 1 DhA0 6 / 53,54 4. bhagavatIvRtti patra 37 5. bhagavatI-jor3a za0 1 u0 1 DhAla 6 / 55 6. bhagavatI-jor3a za0 10 1DhA0 45 7. za01 u0 1 DhAla 3170 ke pazcAt Jain Education Intemational Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ima pahile samartha, pAyuM karma tUM aMga / prasaMga // ika tasuM calyu na kahai to, sarva acalana aMta samaya meM, calyUM kahIjai soya / to apara samaya te, niSphala tasuM mata joya // je pahile samaye, calavA lAgo teha | je calyuM kahIjai, uttara samaya na caleha // dhura samaya calyuM kahyAM, udaya AvalikA mAMya / sarvaM samaye calyuM kSaya, e dhura prazna kahAya // anuvAda kA artha kevala zabdAntara yA bhASAntara hI nahIM hotaa| usakA artha hai mUla meM pratipAdita viSaya kA sarasa, sarala aura subodha bhASA meM prastutIkaraNa / jayAcArya ne ukta artha ko sArthakatA dI hai| unake anuvAda meM kAvyAtmakatA, layabaddhatA, arthAbhivyakti kI spaSTatA ye sArI vizeSatAeM upalabdha hotI haiN| vRttikAra ne bhagavatI kI tulanA jayakuMjara se kI hai| anuvAdakAra ne TIkA ke usa aMza ko kAvyAtmaka zailI meM prastuta kiyA hai| nidarzana ke lie kucha gAthAeM par3heM--- jayakuMjara gaja jima jayavaMto samaya bhagavatI sakhara sohaMto / paMcama aMga bhagavatI pavaraM dvitIya nAma Akhyo tasu avaraM / sarasa viApaNNatti sAraM jayakuMjara gaja jima jayakAraM // jaya0 // lalita manohara je pada kerI, paddhati racanA paMkti suherI / paMDita jana mana raMjana pyAro, prAjJa rijhAvaNahAra pracAro // jaya0 // avyaya phuna upasarga nipAtaM, e trihuMnoja svarUpa prAdika upasarga cAdi nipAtaM prAdika cAdika avyaya khyAtaM // jaya0 // sujAtaM / lalita padAvali aura vAkya - vinyAsa kI dRSTi se yaha pUrA prakaraNa (24vIM gAthA taka) paThanIya hai| jayAcArya ne rAjasthAnI bhASA ko tattva-darzana kI eka amUlya ratnarAzi pradAna kI hai| unhoMne kevala bhagavatI sUtra kA hI anuvAda nahIM kiyA hai, vRttikAra dvArA vihita vyAkhyAna aMzoM kA bhI anuvAda kiyA hai aura apanI ora se kucha nae samAdhAna bhI usameM jor3e haiN| udAharaNa ke lie vAyukAya kI zvAsocchvAsa kA prakaraNa prastuta kiyA jA sakatA hai| dUsare zataka ke AThaveM sUtra kA pratipAdya hai- vAyukAya vAyukAya ko zvAsaucchvAsa ke rUpa meM grahaNa karatA hai| sUtrapATha aura anuvAda eka sAtha paThanIya haiM mUlapATha vAuyAe NaM bhaMte vAuyAe ceva ANamaMti vA ? pANamaMti vA ? UsasaMti vA ? nIsasaMti vA ! haMtA goyamA ! vAuyAe NaM vAuyAe ceva ANamaMti vA pANamaMti vA, UsasaMti vA, nIsasaMti vA / 1. bhagavatI-jor3a za0 1 0 1 DA0 3 / 65-70 2. bhagavatI-jor3a za0 1 0 1 DhAla 134 6 3. bhagavatI zataka 4. bhagavatI jor3a zataka 2 0 1 DhAla 30|18 25 anuvAda he bhadanta ! je vAyukAya ? chai, vAyukAya naiM joyo re / ussAsa ana niHsAsa leve cha, haMtA jina vaca hoyo re // * Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 vRttipATha anuvAda ki vAyukAyikAnAmapyuchvAsAdinA vAyunaiva vRttikAra kahai ema re, pRthvI pRthvI rUpa chai| bhavitavyamutAnyena kenApi pRthivyAdInA- uzvAsAdika tema re, vAyu rUpa chai tehanA / / miva tadvilakSaNena / ' ima apa teu kAya re, pRthvI nI parai jaannvaa| piNa vAyukAya adhikAya re, tehanI bAta vicitra ch|' phulluppalakamalakomulummiliyammi dala utpala paMkaja taNAM, kamala kahitAM maganena e bihuM mRdu miliyA tikai, thayA vikasita ravi udyen|' ahapaMDure pabhAe, rattAsoyappakAse rAtri gayAM prabhAta samaya, ravi Ugai AkAza / kisuya suyamuhagaMjaddha rAgasarise rakta azoka prakAza karika, phUla kesU noM jAsa / / kmlaagrsNddbohe| zuka mukha arddha guMjA jiso, lAla sUrya supramoda / kamalAgara drahAdika nai viSai, karai naliniSaMDa no bodha / / uThThiyammisUre sahassarassimmi sahasra-kiraNa dinakara iso, teja karI nai jaan| diNayare teyasA jlte| jAjvalamAna sudIpato, udaya chatai asamAna / ' jayAcArya kA Agamika adhyayana bahuta vistRta thaa| ve samIkSaNIya sthaloM meM Agama ko uddhRta karate haiM vahAM pAThaka Azcarya cakita raha jAtA hai| samIkSAtmaka dRSTi jayAcArya ne apanI vyAkhyA meM mUla pATha ke asaSTa artha ko spaSTa kiyA hai| aneka sthaloM para vRttikAra ke mata ko uddhRta kiyA hai| jahAM vRttikAra kA mata samIkSaNIya lagA vahAM usakI samIkSA kI hai| prathama zataka ke eka sUtra meM hiMsA aura ahiMsA kA vicAra upalabdha hai| asaMyamI jIva avirati kI apekSA AtmahiMsaka aura para-hiMsaka donoM hote haiM ahiMsaka nahIM hote| saMyamI muni zatru yoga kI apekSA na Atma-hiMsaka hote haiM aura na para-hiMsaka, kintu ahiMsaka hote haiN| vRttikAra ne eka vizeSa sUcanA dI hai ki sUkSma ekendriya Adi jIva pratyakSataH Atma-hiMsaka aura parahiMsaka nahIM hote, phira bhI avirati kI dRSTi se ve hiMsaka haiM / avirati se nivRtta muni ke dvArA sAvadhAnI baratate hue bhI anivArya hiMsA ho jAtI hai, phira bhI ve hiMsaka nahIM hote| jayAcArya ne vRttikAra ke isa mata ko anUdita kiyA hai| isameM unheM koI samIkSaNIya aMza nahIM lagA, isalie isakI koI samIkSA nahIM kI vRttikAra ihAM ima kahyo, sUkSma ekeMdrI tAya / tyAga nahIM hiMsA taNA AtmAraMbhAdi thAya / muni rai tyAga hiMsA taNA, yatnavaMta zruta buddha / jIva taNI hai virAdhanA, nirjara phala cita suddha / ' 1. bhagavatI vatti-patra 110 2. bhagavatI-jor3a zataka 2 u01 DhAla0 3019, 20 3. bhagavatI-jor3a za02 u01ddhaa038|45 4. bhagavatI-jor3a za0 2 u01DhA0 38 / 46, 47 5. bhagavatI-jor3a za0201DhA0 38148 6. bhagavatI 1 / 34 7. bhagavatI-vRtti, patra 32 8. bhagavatI-jor3a za01u01DhA0 // 12, 13 Jain Education Intemational Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 saMyamAsaMyamI jIva tIna prakAra ke hote haiM-asaMyamI, saMyamAsaMyamI aura saMyamI / prastuta sUtra meM saMyamAsaMyamI ke viSaya meM koI carcA upalabdha nahIM hai / vRttikAra ne bhI isa viSaya meM koI carcA nahIM kI hai| jayAcArya ne isa prazna ko upasthita kara usakA samAdhAna kiyA hai| unake anusAra saMyamAsaMyamI pAMcaveM guNasthAna kA adhikArI hotA hai| vaha chaTThe aura sAtaveM guNasthAna ke adhikArI saMyamI kI zreNI meM nahIM jA sktaa| usake pUrva virati nahIM hai, ataH avirati kI dRSTi se vaha asaMyamI kI zreNI meM jA sakatA hai-- sAra || tiNa artha gautama ! ima AkhyA, Atma para ubhayAraMbhA ke bhAkhyA / ke i aNAraMbhA sukhakAra, hi nyAya kahe jaya saMsArI nA kiyA doya bheda, saMjatI asaMjatI suveda / saMjatA saMjatI kiyo nAMhyo, hivai zrAvaka kiNa mAMhe Ayo // saMjatI nA be bheda sutattha, pramatta saMjatI naiM apramatta / pramatta saMjatI chaTho guNaThANo, apramatta sAtamA thI jANo || yAM meM to zrAvaka nahIM Avai, paMcame guNa zrAvaka pAvai / avirata AzrI asaMjatI mAMya iNa ro jANeM samadRSTi nyAya || sarva saMsArI nA suvicAra, doya bheda kiyA jagatAra // tIjo bheda kiyo nAhi, ti avirata AdhI asaMjatI mAMhi // yA saM muni meM chahoM lezyAoM kA astitva vRttikAra ne muni meM kRSNa, nIla aura kApota- ina tIna aprazasta bhAva - lezyAoM kA niSedha kiyA hai| jAcArya ne vRttikAra ke isa mata kI AlocanA kI hai aura muni meM aprAsta bhAva-lesyAoM kA astitva siddha kiyA hai| usameM bhagavatI ke atirikta prajJApanA, prajJApanA vRtti, aupapAtika, dazavaikAlika Adi aneka pratthoM kA upayoga kiyA hai| eka sI sataraha (2024140) meM kI gaI vistRta samIkSA sUkSma dRSTi se mananIya hai / zramaNa aura mAhaNa bhagavatI meM zramaNa aura mAhaNa kA eka sAtha aneka bAra prayoga milatA hai| garbhagata jIva ke prakaraNa meM tathArUpa zramaNa aura mAhaNa kA prayoga milatA hai| vRttikAra ne mAhaNa kA artha sthUla hiMsA Adi kA tyAga karane vAlA kiyA hai|' jayAcArya ne isa artha ko asaMgata batalAyA hai| isa prasaMga meM aneka sUtroM kI cUrNiyoM aura TIkAoM meM milane vAle Agama virodhI prasaMgoM kA ullekha kiyA hai| zramaNa ke sAtha hone vAlA mAhaNa zabda kA prayoga muni ke artha meM hI hotA hai| isa sthApanA kI puSTi meM jayAcArya ne aneka AgamoM ke sAkSya prastuta kie haiN| isa prasaMga meM unhoMne eka niSkarSa nikAlA hai ki vRSi aura vRtti Adi kI Agama-virodhI vyAkhyA ko pramANa nahIM mAnA jA sakatA 1. bhagavatI jor3a za0 130 1 DhA0 5 / 14-18 2. bhagavatI - vRtti patra 33, kRSNAdiSu hi aprazastabhAvalezyAsu saMyatatvaM nAsti, yaccocyate "puvvapaDivaNNao puNa annayarIe ulesAe" tti tadddravyalezyAM pratItyeti mantavyam / 3. bhagavatI vRtti patra 86,60 'mAhaNassa' ttimA huna ityevamAdizati svayaM sthUlaprANAtipAtAdinivRttatvAdyaH sa mAhana athavA brAhmaNo brahmacaryasya dezataH sadbhAvAd brAhmaNo deza virataH tasya vA / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRtti viSa sUtara thakI, aNamilatI je hoy| kima mAnI tehana, hiyai vimAsI joya // ' isa lambI samIkSA meM jayAcArya ne aneka Agama se asaMgata prakaraNoM kA saMkalana kiyA hai| udAharaNa svarUpa 1. sajIva namaka khAnA tadevaM paraiH samanujJAtaM samanusRSTaM satprAsukaM karaNavazAdaprAsukaM vA bhuJjIta pibed vaa| (AyAro TIkA, patra 324) 2. kAraNa meM AdhAkarmI AhAra lenA prANibhiH rasajAdibhiH 'panakaiH' ullIjIvaiH saMsaktaM 'bIjaiH' godhUmAdibhiH 'haritaiH' dUrvAGkurAdibhiH 'unmitha' zabalIbhUtaM tathA zItodakena vA 'avasiktam' AdrIkRtaM 'rajasA vA' sacittena 'parighasiya' ti pariguNDitaM kiyad vA vakSyati ? 'tathAprakAram' evaMjAtIyamazuddhamazanAdi caturvidhamapyAhAraM 'parahaste' dAtRhaste parapAtre vA sthitam 'aprAsuka' sacittam 'aneSaNIyam' AdhAkarmAdi doSaduSTam 'iti' evaM manyamAnaH 'sa' bhAvabhikSuH satyapi lAbhena pratigRha NIyAdityutsargataH apavAdatastu dravyAdi jJAtvA pratigRhaNIyAt / (AcArAMga TIkA, patra 262) 3. Ama cUsanA bitiyapadamaNappajjhe, bhuMje avikovie va appajjhe jANate vA bi puNo, gilANa addhANa ome vaa| (nizItha bhASya 4665) cUNi-khittAdigo aNappajjho vA bhuMjati, seho avikoviyattaNao ajANato, rogovasamaNi mittaM vejjuvadesito gilANo vA bhuMje, addhANomesu vA asaMtharaMtA bhuMjatA bisuddhA / 4. loha Adi dhAtuoM ko dhamanA dhamaMta-phUmaMtassa saMjama-chakkAya virAhaNA / rAule vA muijjai tattha baMdhaNAtiA ya dosA / suvaNaM vA kAravijjati, lohAdi vA kuTuMtassa AyavirAhaNA vA, tehiM vA gheppejja (2292) jamhA ete doSA tamhA No kareti, No dhareti, No pinnddhti| kAraNekAre-bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche| abhioga asiva, dubbhikkhamAdisU jA jahiM jataNA / (2264) rAyAbhiyogeNa mehuNaThe vA krejj| balAmoDIe vA kArAvijjati, dubhikkhe vA asaMtharaMto sayaM karejja (nizItha bhASya 2262,2264) 5. rAtri bhojana nikkAraNigA'NuvadesigA ya laggaMta'Nudiya atthamite / gacchA viNingatA vi hu, lagge jati te karejjevaM / / (vRhatkalpasUtra bhASya 5826) vRtti-niSkAraNikA dravanto anupadezAhiNDakA avidhinirgatA zvAnudite'stamite vA yadi gRha Nanti bhuJjate vA tataH pUrvoktaprAyazcitte laganti / ye tu kAraNikA dravanta upadezAhiNDakA gacchagatAzca te kAraNe 1, bhagavatI-jor3a za0 1 u07 DhA0 2145 Jain Education Intemational Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatanayA gRha NAnA bhujAnAzca zuddhAH / cUNi-kAraNiyA asivAdisu ahavA udhikAraNA levassa vA bahuguNaM vA gacche AyariyAdI AgADhe aitehi kAraNehi kAraNiyA geNhatA ya bhuMjatA ya shuddhaa| (vRhatkalpa cUNi uddezaka 5 patra 208) prastuta grantha meM samIkSA ke aneka prakaraNa haiN| yahAM kucheka udAharaNa prastuta kie gae haiN| samIkSA prakaraNoM kI pUrI sUcI samagra grantha kI bRhat prastAvanA meM upalabdha ho skegii| artha bheda aura pAThAntara jayAcArya ne bhagavatI sUtra kA padyAnuvAda kiyA, usa samaya pATha saMzodhana kI praNAlI pracalita nahIM thii| hastalikhita AdoM meM aneka prakAra ke pATha upalabdha the| cUNikAra aura vRttikAra ne pAThAntaroM kA saMkalana kiyA thaa| jayAcArya ne una pAThAntaroM kI carcA kI hai| vRtti saMkSipta hai| usameM pratyeka pATha kI vyAkhyA upalabdha nahIM hai, isalie hastalikhita Adarza meM jaisA pATha milA vaisA hI grahaNa kara usakA artha kiyA gyaa| udAharaNa ke lie bhagavatI-jor3a pR0 102 kA pAda-TippaNa 1 draSTavya hai| bhagavatI-jor3a meM 'laMguvana' kA ullekha kiyA gayA hai, yaha ullekha vatti meM nahIM hai| jayAcArya ke sAmane jo bhagavatI kA hastalikhita Adarza thA, usameM yaha pATha milA aura usakA unhoMne ullekha kiyA alasI kusUbA noM vana bali, dhavalA sarasava noM vnn| ___ baMdhu jIva phUla dopahariyA, bali laMgu-vana sobhanna / ' jayAcArya ne pATha-saMzodhana kI AvazyakatA anubhava kii| unhoMne spaSTa saMketa kiyA hai ki isa vivAdAspada kA nirNaya aneka pratiyoM kA avalokana kara kiyA jAe--pannavaNA 15 pade keyaka parata meM pAMcUM indriya nI viSaya jaghanya AMgula nai asaMkhyAtamai bhAga kahI, anai keyaka parata meM cakSu indrI nI viSaya jaghanya aMgula nai saMkhyAtamai bhAga kahI, te ghaNI paratA dekha nirNaya kiijo|' rAjasthAnI bhASA ko jayAcArya kA avadAna rAjasthAnI kA zabda-bhaMDAra bahuta samRddha hai| usakI samRddhi meM jayAcArya kA bahuta bar3A avadAna hai| unhoMne prAkRta ke saikar3oM-saikar3oM zabdoM kA rAjasthAnIkaraNa kiyaa| unameM zabdoM ko mRdu banAne kI viziSTa kalA thii| ardhamAgadhI ke lie rAjasthAnI meM 'adhamAgadhI' zabda jitanA saMgata hai utanA 'ardha mAgadhI' nahIM hai|' prastuta racanA meM prAkRta, saMskRta donoM ke zabda rAjasthAnI meM prayukta kie ge| udAharaNasvarUpa-carita aura caritra, saMvuDa aura saMvRta / isa dRSTikoNa se yaha purA grantha paThanIya hai| prastuta racanA padyAtmaka aura tukAnta hai| gItikA kI laya aura tuka kA nirvAha karane ke lie zabdoM kI yathocita kAMTa-chAMTa bhI kI gaI hai, unakA apabhraMzIkaraNa bhI kiyA gayA hai| udAharaNa ke lie ikAra, sthita, adhyena, guNaThANa, jaghana, duprayoga Adi zabda uddhRta kie jA sakate haiM / 'ikAra vAkyAlaMkAra'-isa pada meM laya kI dRSTi se iva kAra ke sthAna meM ikAra kA prayoga kiyA gayA hai| yaha prAkRta kA anusaraNa hai| prAkRta meM chaMdobhaMga nahIM kiyA jA sakatA, kintu varNa kA lopa kiyA jA sakatA hai| dazavakAlika ke prathama adhyayana (13) meM 'emee' kA prayoga milatA hai| usameM chaMda kI dRSTi se vakAra kA lopa kiyA gayA haievamee emee| rAjasthAnI meM aise zabdoM kA bahuta pracalana hai| eka bAra kA saMkSipta rUpa 'ekara' prayoga meM AtA hai| 1. bhagavatI-jor3a za01u02 DhA0 6 / 52 2. bhagavatI-jor3a za020 4 DhA0 36 / 247 3. dekheM--graMtha aura grNthkaar| Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 pulAka niyaMThA nI sthita jaghanya utkRSTa antarmuhUrta / ' yahAM sthiti ke artha meM sthitta' zabda kA prayoga tuka milAne ke lie kiyA gayA hai| isI prakAra nimnalikhita zabda prayukta haiM adhyayana guNasthAna jaghanya duSprayoga SaSThitaMtra madhyama bhaktapAna 1. bhagavatI-jor3a za0 130 10 5 132 2. bhagavatI-jor3a za0 2 u0 1 DhA0 35 / 3841 3. bhagavatI-jor3a za0 130 1 0 1 / 166 grantha aura granthakAra jayAcArya ne prastuta sUtra ke anuvAda meM aneka AgamoM tathA granthoM kA prayoga kiyA hai| unameM aupapAtika aura prajJApanAye do pramukha haiN| bhagavatI sUtra meM vistRta varNana ke lie bAra-bAra aupapAtika sUtra dekhane kA nirdeza hai| jayAcArya ne nirdiSTa saMkSipta pATha kA kahIM-kahIM kucha vistAra bhI kiyA hai dharmakathA bhaNavI ihAM ubavAI re mAMya / eha taNo vistAra che, tema ihAM kahivAya // deve zrI jina dezanA amRtavANI aina / Arya anArya sAMbhalI cita meM pAmai cena // cita mAMhi caina atyaMta pAmai zarada nava ghana sArikho / gaMbhIra madhura koMca duMdubhi, pavara rava svara pArikho || bhASA bhalI adhamAgadhI phuna vANi yojanagAminI / paNatIsa guNa kari paravarI, bhavya sarva nai hitakAminI / / bhagavatI vRtti pramukha AdhAra rahI hai| dharmasIha kRta yaMtra kA aneka bAra ullekha milatA hai|' viyaTTabhoi namo baMbhIe likhie, lipi kartA nAtreya / caraNa sahita ghara jina lipika, artha dharmasI eha // 1 bhagavatI-jor3a za0 1 0 3 0 12 24 artha kiyo dharmasIha, mithyAtvI e paramAdI / azubha jogI piNa teha, samadRSTi kaMkha na vAdhI // 2 bhagavatI-jor3a za0 130 3 0 1305 tara aMtarA to aratha kiyo dharmasI tAya / ketaluMka te mAhila, kahiye chai vara nyAya // 3 bhagavatI-jor3a za0 1303 DA0 14122 e sarva artha Akhyo TIkA sUM, ubaTThAejjA Ada e cyArU AlAvA nau artha dharmasI, kIdhUM dhara ahlAda // 4 bhagavata-jor3a za01 u0 3 DhA0 14 / 34 adhyena guNaThANa jaghana duprayoga sAThataMtra e cyArU AlAvA no artha dharmasI kIdho te kaha yUM eha / apakrama no ija prazna gautama hivaM pUche prema dhareha // 5 majjhama majjhima bhAta pANI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke artha meM daulatarAmajI kRta artha kA bhI ullekha milatA hai|' samIkSA ke prakaraNa meM rAyapaseNaiya kI vRtti, sUtrakRtAMga, AcArAMga vRtti, nizItha cUNi, vyavahAravRtti, Avazyakaniyukti, bRhatkalpavRtti, bRhatkalpacUNi, pArzvacandra sUri kRta AcArAMga stabaka, uttarAdhyayana, sthAnAMga, dharmasIhakRta bhagavatI yaMtra, lU kA kI huMDI-ina granthoM kA apanI sthApanA kI puSTi ke lie prayoga kiyA hai| sUtrakRtAMga kI dIpikA kA bhI ullekha milatA hai|' bhagavatI-jor3a ke adhyayana se jayAcArya ke satata svAdhyAyazIla aura bahuthuta vyaktitva kA sAkSAtkAra ho jAtA hai| vinamratA aura zraddhA jayAcArya kI pratyeka racanA meM vinamratA aura zraddhA kA spaSTa darzana hotA hai| prastuta racanA meM bhI sthAna-sthAna para unakA sAkSAtkAra hotA hai| balikarma pada kI samIkSA ke upasaMhAra meM AcAryavara ne anAgraha kI bhASA meM likhA hai snAna vizeSaNa soya, vA pUjI gRha devtaa| ubhaya artha avaloya, satya sarvajJa vadai tiko|' prastuta racanA meM jayAcArya ne jisa paddhati kA upayoga kiyA usakA pUrA vivaraNa unhoMne grantha ke upasaMhAra meM diyA hai| isameM dUsaroM kA kitanA yoga hai aura racanAkAra kA svayaM kA kitanA yoga hai, usakA spaSTa ullekha kiyA hai| aMta meM apanI vinamratA pradarzita karate hue likhA hai-maiMne apanI dRSTi se nyAya aura yukti kI yojanA kI hai| yadi usameM kucha asaMgata aura ayukta likhA gayA ho to usameM merA koI Agraha nahIM hai| jJAnI jo kaheM vaha mujhe mAnya hogA, mere lie pramANa hogaa| aura bhaviSya meM koI prabala paNDita ho vaha Agama-manthana ke AdhAra para merI racanA meM koI satya se viparIta kathana ho, usakA saMzodhana kara sakatA hai| merI ora se usase yaha vinamra anurodha hai / yadi koI vacana yathArtha ke viparIta tathA saMdigdha likhA gayA ho to usake lie maiM prAyazcitta karatA huuN| prastata racanA ke upasaMhAra meM jayAcArya dvArA kiyA gayA Atma-nivedana satya-zodhaka kI bhAvanA kA zAzvata pravacana hai / vaha unhIM kI bhASA meM prastuta hai-- 1. e joDa bhagavatI nI racI, sUtra vRtti saMpekha / ___Tabo dharmasI yaMtra phuna, avalokI suvisekha // bhagavatI-jor3a 01 u0 3 DhA0 13-117 artha tera aMtara taNo, dharmasIha kiyo jeha / kitaloika tyAM mAhilo, Akhyo , ihAM teha // 6 bhagavatI-jor3a bA.1 u06 ThA0 18024 dravya pradeza anai pajjavA valI, eviha pada noM jeh| artha dharmasIha kIdho cha tiko, sAMbhalajo cita deha / / 7 bhagavatI-jor3a za01 u06 DA0 16012 jIvA kammapaiTThiyA lAhyo, elo TIkA meM artha btaayo| hivaM kahai dharmasI vAyo / / 1. bhagavatI-joDa 02 u01DhA0 16 viyaTa bhoino artha vadIto re, daulatarAmajI kIyo iNa rIto re / nivAM bhoga thI dhara prIto / / 2. bhagavatI-jor3a za01u08 DhA0 22 / 28-116 3. bhagavatI-jor3a za02 u05 dA0 41166 4. bhagavatI-jor3a za02 u05 DhA0 43142 Jain Education Intemational Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 4. 5. 6. 7. e. 10. 11. 12. 13. anya siddhAnta tathA vali, nyAya melyA iNa ThAma / aft keika nija buddhi thakI, artha kahyA abhirAma // artha kiyo phuna zabda noM, te piNa milato jANa / vistArayo kihAM alpa noM, kihAM saMkocI vANa // kihAM vairAgya vadhAyavA, upadezyo adhikAya / kihAMika coja lagAya nai vyAkhyAnAdi kahAya // kihAM kahyo tuka melavA, kihAM anumAne leha | kihAM bahu vaca tyAM ika vacana saMgrahavA zabdeha || faaisa bhAMgA buddhi thakI keika yaMtra baNAya / sUtra taNo anusAra le, AkhyA adhikAya // gamA NANattA saMjayA, bali niyaMThA nhAla | sUkSma caracA meM bali, melyA nyAya vizAla || ityAdika iNa jor3a meM dAkhyo milato jANa / aNamilato ju Ayo huvai, jJAnI va te pramANa || vali koika paMDita prabala hai, Agama dekha udAra / je viruddha vacana hai sUtra thI, te kAr3he dIjo bAra // viNa upayoge viruddha vacana, je Ayo huvai ajANa / aho trilokInAthajI, tasu mhAre nahIM tANa // mhaiM to mhArI buddhi thakI, Akhyo che suddha jANa / zraddhA nyAya siddhAMta nA dAkhyA zuddha pichANa // piNa chadmastha paNA thakI, kahiye vAraMvAra / prabhu sikAra artha prati tehija cha~ taMtasAra || aNamilato ju Ayo huvai, mizra Ayo koya / saMkA sahita Ayo huvai, to micchAmI dukkaDaM moya || jayAcArya ne apane pUrvaja AcAryoM ke prati sthAna-sthAna para zraddhA pradarzita kI hai / gItikAoM ke aMta meM "bhikkhu bhArImAla RSirAya prasAda, jaya-jaza saMpati sAro / " yaha unakA sthAyI svara hai / satya kI vinamra sAdhanA aura zraddhA se paripUrNa prastuta kRti jJAna aura bhAva kI ArAdhanA kI dRSTi se eka mahattvapUrNa upahAra hai / AcArya tulasI yuvAcArya mahAyajJa Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Intemational Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajJApuruSa jayAcArya sAr3he tIna lAkha paca-parimANa sAhitya ke kIrtimAna racanAkAra terApaMtha ke parama yazasvI caturtha AcArya / janma : vi0 saM0 1860 Asoja zuklA caturdazI dIkSA : vi0 saM0 1866 phAlguNa kRSNA dvAdazI agraNI : vi0 saM0 1881 pauSa zuklA dvAdazI yuvAcArya pada : vi0 saM0 1864 ASAr3ha AcArya pada : vi0 saM0 1908 mAgha zuklA pUrNimA nirvANa : vi0 saM0 1938 bhAdrapada kRSNA dvAdazI nirvANa-zatAbdI : vi0 saM0 2037-38 mAgha zuklA saptamI Jain Education Intemational Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatI-joDa Jain Education Intemational Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Intemational Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upodghAta DhAla : 1 dUhA OM paMca parameSThi nami, bhikSu bhaariimaal| nRpati-iMdu praNamI racUM', 'bhagavai-joDa'vizAla / / ika saya ar3atI zataka sahu, bar3A zataka ikatAla / ugaNIsau paNavIsa vara, nimala udezA nhAla / / ekatIsamA zataka nA, aSTavIsa uddeza / matAMtare guNatIsa kahai, jANa bahuzruta resa' / / *jaya-kaMjara gaja jima jayavaMto, samaya bhagavatI sakhara sohNto| (dhrupadaM) 4. paMcama aMga bhagavatI pavara, dvitiya nAma Akhyo tasu avrN| sarasa 'vivAhapaNNa tti' sAraM, jaya-kaMjara gaja jima jayakAraM / / 5. lalita manohara je pada kerI, paddhati racanA paMkti suherii| paMDita-jana mana-raMjana pyAro, prAjJa rijhAvaNahAra prcaaro|| 6. avyaya phUna upasarga nipAtaM, e vihaM no ja svarUpa sujAtaM / prAdika upasarga cAdi nipAtaM, prA''dika cA''dika avyaya khyAtaM / / 4. 'vivAhapannatti' tisajJitasya paJcamAGgasya samunnata jayakuJjarasyeva (vyAkhyAprajJapti vR0-pa0 1) 5. lalitapadapaddhatiprabuddhajanamanoraJjakasya (vR0-10 1) 6. upasarganipAtAvyayasvarUpasya (vR0-pa01) 1. bhagavatI-jor3a ke racanA-kAla ke prAraMbha kI sUcanA dene vAlA eka soraThA upalabdha ugaNIse ugaNIsa, bida navamI AsU gurU / bhagavai-joDa jagIsa, jaya gaNapati kIdhI suruu|| 2. bhagavatI ke eka sau ar3atIsa zataka haiN| inameM ikatIsaveM zataka ke aTThAIsa uddezaka haiM / jayAcArya ne kisI anya abhimata se isa zataka ke unatIsa uddezaka hone kA nirdeza diyA hai, para yaha abhimata kisakA hai ? isa saMbaMdha meM koI spaSTIkaraNa nahIM diyA hai| bhagavatI kI vRtti meM bhI aisA koI saMketa nahIM hai| saMbhava hai jayAcArya ko prApta kisI prati, Tabbe yA cUNi meM unatIsa uddezakoM kA nirdeza rahA hogaa| *laya-vanamAlA e nisuNI jAma so hI sayANo avasara sAdhe yaha DhAla ukta donoM rAginiyoM meM gAI jA sakatI hai| Jain Education Intemational Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (vyAkaraNa-vimarza vA0-- pra parA apa sama anu ava nis nir dus dur abhi vi adhi ityAdika e pra Adi deI naiM upasarga khie| ca vA ah evaM nUnaM svasti asti ityAdika eca Adi deI naiM nipAta kahie / anaiM vali pra pramukha upasarga vali ca pramukha nipAta e bihu nai avyaya saMjJA kahie / 7. hastI pakSaM ema samahiye, upasarga 10. bhagavati sUtraM sad AkhyAtaM lakSaNa gajapakSe paNa prasiddha kahiye, DA teha nipAta huye piNa vArU, avyaya 8. ghana udAra rakha e sUte che, hastI ghana te megha taNI para sAraM dhvani 6. sUtra vibhaktiliMga kari yuktaM, hastI ima puruSa - cihna racanA kari sahitaM eha artha paMDita jana piNa rUDA 14. 15. 16. 17. teha teha J 18. upadrava rUpa DA lakSaNa 11. eha bhagavatI deva adhiSThita te gaNadhara zrutadevata gaja pakSe devAMzI kahiye, suravara piNa tanu seva 12. suvarNamaMDita samaya uddeza, vara akSara sobhita salahiye // suvizeSa jaya-kuMjara gaja pakSe jANI, zirobhAga ati prazasta mANI || 12. adbhuta pariva nAnAvidha lehaM chattIsa sahasra prazna zrutadehaM / cihuM anuyoga rUpa cihuM caraNaM, kahiyai che hiva tAsa vivaraNaM // khiye| sucArU / / kahiye chai / gItaka-chaMda vara prathama je dravyAnuyogaja dvitiya-aMgAdika vi phuna caraNa na karaNAnuyogaja prathama aMgAdika akheM || gaNitAnuyogaja teha caMdapaNatti pramukha viSai vahI / phuna turya dharmakathAnuyogaja sUtra jJAtAdika sahI' // anuyoga te vyAkhyAna e cihuM, paMcamAMga viSai kahyA / pada cyAra jaya-kuMjara tarNaM vara sakhara hI sobhe rahyA // *jJAna caritra rUpa ve nayanaM jaya-kuMjara bhI cita laha~ cayanaM / dravyAstika paryAyAstika hI ve na rUpa daMta mUzana hI // vara nizcaya nayana vyavahAraM ve na rUpa sakhara suvicAra | ummata ucca kuMbhasthala doya, jaya kuMjaragaMja ne avaloya || 1. madhyakAla meM AgamoM ke saMdarbha meM anuyoga saMbaMdhI mAnyatA ke anusAra sUtrakRtAMga ko dravyAnuyoga meM aura zatAdharmakathA ko dharmAnuyoga meM rakhA gayA hai, kintu pUrNi kAla taka yaha maMtavya pracalita nahIM huA thaa| dazavaikAlika ke cUrNikAra sthavira agastya siMha ke anusAra anuyogoM kA vargIkaraNa isa prakAra hai caraNakaraNAnuyoga kAlikata Adi dharmAnuyogabhASita Adi, gaNitAnuyoga - sUryaprajJapti Adi, dravyAnuyoga - dRSTivAda (da0 cU0 pR0 2 ) *laya - vanamAlA enisuNI jA 4 bhagavatI-jor3a akSaya pakSe hiva gaMbhIra zabda pakSe tasu sukhakAraM // uktaM / grahitaM // avadAtaM / lahiye || sevita 8. ghanodArazabdasya 6. liGgavibhaktiyuktasya 10. sadAkhyAtasya sallakSaNasya 11. devatAdhiSThitasya 12. suvarNamaNDitoddezakasya 12. nAnAvidhAdbhutapravaracaritasya 17. jJAnacaraNanayanayugalasya / ( vR00 1) ( vR0 pa0 1) (2001) ( vR0-10 1) ( vR0pa01) (2001) iyAnapAstikanayanti mulasya / (10-10 1) 18. vicArayasamunnatakumbhasya (bucya0 1) Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTa AkhyA sAra / 16. prAraMbha vacana taNI racanA je vara mahAzuMDA daMDa virAje / nigamana vacana jiko saMhariyaM, teha atuccha puccha uccariye // 20. kAlAdika je prakAra, pravacana samaya taNA upacAra / jJAna taNA AcAra, eha rUpa parikara parivAra || 21. utsarga phuna apavAda vicAra, sUtra viSai bihu AjJA samyak prakAra uchalatA soya, vIra ghaMTA moTI e doya || 22. yaza nuM paDaha tAsa paDachaMda, teNe kari pUryA sukhakaMda | ehavo je dizi to cakravAna, jaya kuMjara gaja nai suvizAla | avaloya, syAdasti syAt nAsti joya | prasiddhI nirmala aMkuza kari vaMza kIdho // vikhyAta, ripu bala avirati naiM mithyAta / samAja, preryo mahAvIra mahArAja // 23. syAdvAda kahitAM e jinavANI rUpa 24. vividha hetu te zastra teha dala ne artha 25. senApati Pang teha jaya-kuMjaragaMja ne 26. pravara jodha muni pIDa samAna, gachanAyaka nija buddhi kari jAna | katro athavA raciyo tega prayodho // rahItaM, ArohaNa naM artha vadItaM / vAMchita vastU sAdhana samaratha nAya artha rUpa e avitatha // 27. anya balI jIvAbhigamAdi, vivaraNa vividha rUpa saMvAdi / dorAM nA je je leza amUla tAsa milApa karI mahAjhUla // 25. je vara mahA upagArI hastI nU nAyaka hitkaarii| tAsa hukama thI racanA cArU, sudharma svAma racI e vArU // 26. tasu anusAra amhai piNa eha, joDa rUpa kariye rUpa kariye guNageha paNa ghara ahalAdaM / / | bhikSu bhArImAla RSirAva prasAda, 'jaya jaya' 30. bUhA vipaNatti vividha ati pracura artha jIvAdi / abhividhi vA maryAda kari jJeya akhila saMvAdi // 2 1. ni0 bhA0 gA0 8 kAle bAubahAne hA ahava vaMjaNa attha tadubhae aTThaviho NANamAyAro || 2. prastuta graMtha kA nAma viAhapaNNatti hai / vRttikAra ne isa zabda kI vyAkhyA kaI prakAra se kI hai| vyAkhyA ke AdhAra para isake sAta nAma ho jAte haiM 1. vipatti (vyAkhyA-prazapti 5. vivAhAta 2. vyAkhyA- - prajJApti 6. vibAdha- prajJApti 7. vibAdha prajJapti 3. vyAkhyA - prajJAtti 4. vivAha-prajJapti isakA dUsarA pracalita nAma hai-bhagavatI / jayAcArya ne vRtti ke anusAra joDa kI hai / 16. prastAvanAvacana racanAprakANDazuNDAdaNDasya / nigamanavacanAtucchapucchsya / ( vR0 pa0 1 ) 20. kAlAdyaSTaprakArapravacanopacAracAruparikarasya / ( vR0 pa0 1) 21. jalacchapaNDAyugala copasya / ( vR00 1) 22. yazaH paTahapaTuprati ravApUrNadikcakravAlasya / 23. syAdvAdavizadAMkuzavazIkRtasya / 24. vividhahetuhetisamUhasamanvitasya mithyAtvAjJAnAviramaNakSaripuvadanAya zrImanmahAvIramahArAjena niyuktasya (2001) matiprakalpitasya / ( vR0 pa0 1 ) 26. muniporAbAdhamadhigamAya pUrvamuninilpikalpitayo baraguNatve'pi sastA mahatAmeva vAnvistusAdhanasamarthayovRtti pUrNinA (001, 2) 27. tadanyeSAM ca jIvAbhigamAdivividhavivaraNadavarakalezAnAM saMghaTTanena bRhattarA / (10-10 2) 25. ( vR00 1) ( vR0 pa0 1 ) 30. A - abhividhinA kathaJcinnikhilajJeyavyAptyA maryAdayA vA / ( vR0 pa0 2 ) upodghAta 5 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31. 32. 33. sudharma jaMbU zipya 34. eha artha jehana vyAkhyAprajJapti' 35. 36. parasparAsaMkIrNa khyA kahitAM Akhe je, lakSaNa no abhidhAna / prabhu gautamAdi hita jAna // vIra prate gautama pramukha pUyA prazna suhAya / pratipAdana uttara akhyA, te vyAkhyA kahiyAya || prajJApyaMte papiye, vIra sudharma prati jAna prati, amala artha suvidhAna // viSai teha taNuM e nAma / ha.paM. paMcama aMga sudhAma / / 37. bA0- -vi kahitAM vividha jIva ajIvAdika ati hI pracura padArtha nA viSaya, AabhividhinA kiNa hI apekSA karikai saMpUrNa jJeya jANavA yogya padArtha vyAptaparNa karI, athavA AGa - maryAdA karikai paraspara mAhomAhi asaMkIrNa lakSaNa no je abhidhAna-kathana tehane, khyAnAni kahitAM bhagavaMta zrI mahAvIre gautamAdika vinIta ziSyAM prate kahyA--etalaM gautamAdika nA jUA-jUA praznita padArtha tehane pratipAdanAni kahitAM pratyuttara kahyA te vyAkhyA kahiye / prajJApyaMte kahitAM parUpiya zrI bhagavaMta sudharma prate anai sudharma svAmI jaMbU prate e vArtA cha~ jehane viSai te vyAkhyAprajJapti kahiye / athavA vividhapaNa karI, tathA vizeSa kareha | AkhyAyaMta kahiye jike, vyAkhyA kahiye teha | kavana yogya vastu prate, 'prajJApyante' iha | parUpiyai jehaneM viSai vyAkhyAprajJaptIha // vA0 - vividha paNe karI nAnA prakAra paNe karI athavA vizeSe karo 'AkhyAyante' kahitAM kahiye iti vyAkhyA -kahivA yogya padArtha, prajJApyante kahitAM parUpiyai je nai viSe te 'vyAkhyAprajJapti' kahiye // sUtra athavA 'vyAkhyAnAM' tiko, artha kahiNa nUM Iha | prajJapti ati jJAna jyA vyAkhyAprajJaptIha 11 vA0 -athavA 'vyAkhyAnA' kahitAM artha kahivA nuM, pra-ati hI, jJapti - jJAna cha~ jehane viSai te 'vyAkhyAprajJapti' kahiye / / 1. 'viAhapaNNatti' zabda do padoM kA samasta rUpa hai| prathama pada meM viAha zabda hai, vaha vi-AkhyA ina tIna akSaroM se banA huA hai| vi kA artha hai jIva ajIva Adi vividha padArtha | AG upasarga kA prayoga abhividhi aura maryAdA donoM arthoM meM huA hai| abhividhi kA artha hai-kisI apekSA se saMpUrNa jJeya padArthoM kA grahaNa aura maryAdA kA artha hai-- paraspara asaMkIrNa lakSaNoM kA kathana, khyA kA artha hai-pratipAdana / jIva-ajIva Adi vividha padArthoM kA abhividhi aura maryAdA ke dvArA pratipAdana karane kA nAma hai--vyAkhyA / isameM gaNadhara gautama Adi dvArA upasthita kie gae praznoM kA prajJApana- - prarUpaNa kiyA jAtA hai isalie isakA nAma vyAkhyAprajJapti hai| 6 bhagavatI-jor3a 31, 32. parasparAsaMkIrNalakSaNAbhidhAnarUpayA khyAnAnibhagavato mahAvIrasya gautamAdivineyAn prati praznitapadArthapratipAdanAni vyAkhyAstAH / ( vR0 pa0 2) 33. prajJApyante prarUpyante bhagavatA jamnAmAnamabhipasyAm 35, 36. athavA vividhatayA vizeSeNa vA vyAkhyA: abhilApyapadArtha tyastA yasyAm / sudharmasvAminA ( vR002) vA0 - vividhA jIvAjIvAda puratarapadArthaviSayA A- abhividhinA - kathaJcinnikhilajJeyavyAptyA maryAdayA vA- parasparAsaMkIrNalakSaNAbhidhAnarUpayA khyAnAni - bhagavato mahAvIrasya gautamAdivineyAn prati praznitapadArthapratipAdanAni vyAkhyAstA: prajJApyante prarUyante bhagavatA dharmasvAminA jamnAmAnamabhi yasyAm // (bR002) AkhyAyanta iti prajJApyante ( vR0 pa0 2) 37. athavA vyAkhyAnAm arthapratipAdanAnAM prakRSTAH jJaptayo jJAnAni yasyAM sA vyAkhyAprajJaptiH / (10-102) Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA...--athavA vyAkhyAyA:-arthakathanasya prajJAyAzca--- tadhetubhUtabodhasya vyAkhyAsu vA prajJAyA Apti:--- prAptiH yasyAH sakAzAdasau vyAkhyAprajJAptiH / (vR0-pa0 2) gItaka-chaMda vyAkhyA anai prajJA e bihaM nI Apti prApti nirmlii| vara jeha taNAja samIpa thI tasaM vyAkhyAprajJApti bhlii|| bA...--athavA 'vyAkhyAyA' kahitAM artha kahivA nI ana prajJA-buddhi nIM, te prajJA kehanai kahiye ? vyAkhyA no hetubhUta bodha nai prajJA khiy| etale vyAkhyA nI anai prajJA nI Apti-prApti jehanA samIpa thakI, te 'vyAkhyAprajJApti' kahiyai / etale je bhagavaMta thakI artha kahivA nI anai buddhi nI tat hetubhUta bodha nI Apti:-prApti gaNadhara deva nai huI tikA vyAkhyA-prajJApti kahiya / vyAkhyA anaiM prajJA e bihaM na Atti: grahivaM je shii| vara jeha taNAM samIpa thI tasaM vyAkhyAprajJAttiH khii|| vA0--athavA vyAkhyA anaiM prajJA e bihu nuM AttiH kahitAM grahiva jehanA samIpa thakI, te vyAkhyAprajJAttiH kahiye / / 40. vyAkhyA viSa prajJA prabha nI teha thI prApti bhii| gaNadhara taNa ha jehano e vyAkhyAprajJApti khii|| bA0-athavA vyAkhyA nai viSai prajJA chai jehanI ehavA bhagavaMta, teha thakI gaNadhara nai hui AptiH-prApti je sUtra nI te 'vyAkhyAprajJApti' vA vyAkhyAprajJAtti kahiye / 36. athavA vyAkhyAyAH-arthakathanasya prajJAyAzca-tadhetu bhUtabodhasya prajJAyA AttiH AdAnaM yasyAH sakAzAdasau vyAkhyAprajJAttiH / (vRta-pa0 2) 40. vyAkhyAprajJAdvA-----bhagavataH sakAzAdApti rAttirvA gaNadharasya yasyAH sA tathA / (vR0-pa02) 41, 42. athavA vivAhA-vividhA viziSTA vA'rthapravAhA nayapravAhA vA prajJApyante-prarUpyante prabodhyante vA ysyaam| (vR0pa0 2) 42. 43. vivAhA vA-viziSTasantAnAH prajJA Apyante yasyAH cAsau vivAhaprajJAptiH / (vR0-pa02) dUhA tathA 'vivAhA' vividha je, athavA viziSTa jeh| artha taNAja pravAha je, vA naya-pravAha teha / / prajJApyanta parUpiya, je vara sUtra visseh| nAma vivAhapaNNatti tasu, kahiye guNamaNi-geha / / vA0--bibAhA-vividha, aneka prakAra nA artha nA pravAha athavA viziSTa artha nA pravAha athavA naya nA pravAha, prajJApyante kahitA parUpiyai athavA 'prabodhyaMte' kahitA jANiya jehana viSa te vivAhapaNNatti khiye|| 43. tathA vivAhA je bhalA, viziSTa hI saMtAna / prajJA lahiiM jehanI, vivAhaprajJApti jaan|| vA0--vivAhA-viziSTa bhalA je saMtAna prajJA, ApyaMte kahitAM pAmiya jehanI te vivaahprjnyaaptiH| 44. tathA vivAdha abAdhitA, pramANa kari ke jeha / prajJA lahi jehanI, vibAdhaprajJApti teha / / vA0--athavA vibAdhA--pramANa kari kai abAdhita aparimita prajJA pAmiya jehanI tiko vibAdhaprajJAptiH / athavA vividha prakAra nA, artha kahyA tasuM joya / prajJapti suparUpaNA, vivAhapatti hoya // tathA vibAdha avAdhitA, artha taNI abhirAma / prajJapti suparUpaNA, vivAdhapaNNatti nAma / 47. ana bhagavatI nAma piNa, pUjya paNa kari khyAta / dvitIya nAma / tehana, pravara prasiddha sujAta / / vA0--vibAdhA vA pramANAbAdhitA: prajJA Apyante yasyA: cAsau vibaadhprjnyaaptiH| 47. bhagavatItyapi puujytvenaabhidhiiyte| (vR0-pa0 2) upodghAta 7 Jain Education Intemational Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48. 46. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 46. 57. 8 kAja / sahAja || samAcaraNAya / zAstrakAra ne phuna jike, vighna vinAsana vinayavaMta ziSya ne bali pradarzana mukha athavA phuna je ziSTa- jana-samaya maMgala vAcya manoharU, prayojane kAraNa sakala kalyANanoM, adhikRta dheyabhUta ne vighna na saMbhaya te upazamanaja artha hI, dravya te taja maMgala bhAva prati, upAdeya saMvAdi // dravya maMgala kIdhai chatai, vighna miTai vA nAMya / bhAva maMgala nizca karI, vighna vinAsaka thAya // kahavAya // zAstra udAra / havivAra || drobAdi / maMgala rUpeha // bhAva maMgala phuna tapa pramukha, bhinna bahu vidhapiNa jeha / parameSThI paMcaka prate, namaskAra upAdeya suvizeSa e, parameSThI lokottama sukha saraNa phula, cihuM ci tasuM namaskAra olakha kareM, saha agha sarva vighna upazama taNoM, hetu 1 maMgalIka | kA sIka || taNoM viNAsa sukharAsa // yaha kAraNa vI paMca pada sabaMdha meM Adi / aMgIkAra kariM artha 'bhyaMtarapaNaM te mArTa ihAM paNa dhare parameSThika namaskAra karikhUM tasu, dikhADiye , saMvAdi // paMca / saMca // je te 1. zAstrakAra ne vighna hetuoM kA upazamana karane ke lie ziSyoM kI zAstra meM pravRtti karAne ke lie aura ziSTa jana sammata paddhati kA nirvAha karane ke lie maMgala, abhidheya, prayojana aura sambandha ko prastuta kiyA hai| 2. namaskAra mahAmaMtra saba vighnoM kA upazAmaka hai| isalie saba zAstroM kI Adi meM isakA grahaNa kiyA jAtA hai, isIlie yaha saba zAstroM ke antarnihita kahalAtA hai / bhagavatI-jor3a 48, 46. zAstrakArAstu vighnavinAyakopazamananimittaM vineyajanapravarttanAya ca ( maGgalaM ) ziSTajanasamayasamA caraNAya vA maGgalAbhidheyaprayojanasambandhAnudAharanti / (20-102) 50, 51. tatra ca sakalakalyANakAraNatayA'dhikRtazAstrasya zreyobhUtatvena vighnaH saMbhavatIti tadupazamanAya maGgalAntaravyapohena bhAvamaGgalamupAdeyaM / ( vR00 2) 52. rasyAnaikAntikatvAtyantikatvAcca bhAvamaGgalastu tadviparItavA'bhilaSitArthasAdhanasamarthatvena pUjyatvAt / ( vR0 pa0 2 ) 52. bhAvasya tapaHprabhRtibhinnatvenAnekavidha tve'pi parameSThipaJcakanamaskArarUpaM vizeSeNopAdeyaM / 54. parameSThinAM maGgalatvalokottamatvazaraNyatvAbhidhAnAt Aha ca "cattAri maMgala" mityAdi / (bu0pa02) 55. tannamaskArasya ca sarvapApapraNAzakatvena sarvavighnopazamahetutvAt / (100102) 56. ata evAyaM samastatasvandhAnAmAdAvupAdIyate, ataeva cAyaM teSAmabhyantaratayA'bhidhIyate / ( vR0 pa0 2 ) 57. ataH zAstrasyAdAveva parameSThipaJcakanamaskAra mupadarza( vR00102) yannAha / Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58. 56. 60. 61. prathama zataka Namo arahaMtANaM Namo siddhANaM Namo AyariyANaM Namo uvajjhAyANaM Namo loe savvasAhUNa hA Ada / parameSThI paMcaka 'namo arihaMtANaM' tAsa artha kahiye ache, suNajyo ghara AhlAda // bhAva / sAva // namo nipAta hi pada ache dravya ane phuna saMkocana noM artha jasuM, Agala kahiye kara pada zira paMcAMga nala, supraNidhAnaja susamAhita ekAgra ho, namaskAra namaskAra arahaMta' ne iMdrAdika pUjaNa yogyaja cha prabhu namaskAra naiM rUpa / tadrUpa // jeha / rUpeha // 1. Namo arihaMtANaM meM jo arahaMta zabda hai, vRttikAra ne usakI vyAkhyA kaI prakAra se kI hai / vRttikAra dvArA vyAkhyAta artha kI dRSTi se arahaMta zabda ke pAMca rUpa banate haiM (5) / (1) arht| (3) arathAnta / (2) arahara / (4) arahaMta / vRttikAra ko upalabdha pAThAntara ke anusAra isake do rUpa ye bhI haiMarihaMta aura arahaMta / 58. namo arahaMtANaM / (0101) 56. tatra nama iti naipAtikaM padaM dravyabhAvasaGkocArtham / (003) 60. karacaraNamastaka supraNidhAnarUpo namaskAro bhavatvi tyarthaH / (0-03) 61. 'ya' amaravaravinirmitAzokAdimahApratihArya rUpAM pUjAmatItaH / ( vR0 pa0 3) zataka 1, uddezaka 1, DhAla 1 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62. 63. 64. 65. 66. namaskAra naiM joga je, phuna satkAraja joga / siddhi-gamana ne jogabali, arhata nAma aroga || 66. athavA avidyamAna raha, ekAMtarUpaja deza | aMta tiko madhya giri guphA pramukha sarva jANe || samasta vastu stomagata pracchanna nahi che jAsa ehavA antara bhaNI, namaskAra athavA avidyamAna ratha, spaMdana sakala parigraha mamatva hI, phula vali aMta vinAza je apAM bhI vA0. -avidyamAna cha~ ratha kahitAM spaMdana, calaNa lakSaNa jehanoM, upalakSaNa bhuta sakala parigraha nahIM hai jehane, ana aMta kahitAM vinAza upalakSaNa bhUta jarAdi nahIM hai jehana e tIrthakara nIM apekSAya, te arathAMta bhaNI, athavA aMta kahitAM tehanA jJAnAdika noM vinAza nahIM te arathAMta bhaNI, e sarva kevalI nIM apekSAya / 67. athavA kiNa hI vastu meM, Asakta kSINa - rAga hai te bhaNI, namaskAra gRddha na hoya / tasuM joya / / vA0 68. -athavA arahaMtANaM te kiNahI vastu nai viSa piNa AsaktibhAva na pAM kSINa rAga paNA thakI agacchadbhyaH aprApnuvadbhyaH te arahaMta naiM / athavA ati rAgAdinA hetubhUta saMvAdi / manoza meM amanojJa hI viSaya jike zabdAdi // tasu saMyoga mile api, nija svabhAva na tajeha | vItarAga chate bhaNo, namaskAra tasuM leha // vA0 dharazyadbhyaH prakRSTa rAgAdihetubhUta manojJa-amanoja, suMdara-suMdara viSaya zabdAdika noM saMyoga milyai chatai piNa vItarAgapaNuM Adi je nija svabhAva, hAM nahIM tebhyaH // suprakAza || calaNa kusUta / - e upalakSaNabhUta | jarA pramukha nahi jAsa namaskAra vidhi tAsa / yatanI 70. pAThAMtara arihaMtANaM, apTa karma rUpa ari jANaM / tiNa meM cyAra kama arihaNiyA, tiNa sUM namaskAra kari thuniyA // 1. jinase koI padArtha pracchanna nahIM hai aura jinake kisI prakAra kA vyavadhAna nahIM hai ve araho'ntara haiM / 2. prAcIna pratiyoM meM pakAra aura yakAra kA lekhana eka samAna milatA hai / prastuta pada meM jo spandana zabda hai vaha artha kI dRSTi se syandana honA caahie| saMbhava hai, jayAcArya ko upalabdha prati meM spandana zabda ho, para abhayadevasUri ne yahAM syandana zabda mAnakara usakI vyAkhyA kI hai- "avidyamAno rathaH syandanaH sakalaparigrahopalakSaNabhUtaH " jinake pAsa ratha nahIM hai, upalakSaNa se kisI prakAra kA parigraha nahIM hai, ve athAnta haiM / 10 bhagavatI-joDa 62. arihaMta vaMdanamaMsaNANi ariti putrasakkAraM / siddhigamaNaM ca arahA, arahaMtA teNa vuccati // ( vR0 pa0 3) 63, 64. avidyamAnaM vA rahaH- ekAntarUpo dezaH antazcamadhyaM giriguhAdInAM sarvaveditayA samastavastustomagatatvasyAbhAvena yeSAM te arorA atasvIra ho'ntarbhyaH / ( vR00 3) 65, 66. athavA avidyamAno rathaH- syandanaH sakalaparigrahopalakSaNo vinAsa jarApatakSaNabhUto ( vR0-03) yeSAM te arathAntA atastebhyaH / 60. 'haM' ti kvacidapyAsagidbhyaH kssiiraat| (2.02-02) 06. athavA yadyaH prakRSTarAgAvibhUgo tara viSaya saMparke'pi vItarAgatvAdikaM sva svabhAvamatyajadbhya ityarthaH / (10-10 3) 70. 'arihaMtANaM' ti pAThAntaraM tatra karmArihantRbhyaH, Ahaca--- "aTThavipi ya kammaM aribhUyaM hoi sayalajIvANaM / kammarahatA, arihaMtA teNa yuccati // " ( vR0 pa0 3) Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aruhaMtANaM piNa joya, pAThAMtara vara avloy| tatra aruha nahi upajata, kSINa karma bIja thI maMta / / bIja dagdha chatai jyU atyaMta, aMkura pragaTa nahiM huMta / tima dagdha kiyA karma-bIja, bhava-aMkara uga nahIMja / / namaskAra karivA nai yogya, varte chai e suprayogya / kiNa kAraNa e kahivAya, tamu Agala suNiya nyAya / / bhava bhramaNa bhImabana bhArI, bhayavaMta jIvAM naiM vicaarii| anupama vara AnaMda rUpa, ziva pada pura paMtha anUpa / / te dekhADaNa nija svayameva, parama upagArI arihaMta deva / tiNa kAraNa thI suvidhAna, namaskAra karivA yogya jaann| 71, 72. 'aruhaMtANa' mityapi pAThAntaraM, tatra 'arohadbhyaH ' anupajAyamAnebhyaH, kSINakarmabIjatvAt, Aha ca"dagdhe bIje yathA'tyantaM, prAdurbhavati nAMkuraH / karmabIje tathA dagdhe, na rohati bhavAMkuraH / / " (vR0-pa03) 73-75. namaskaraNIyatA caiSAM bhImabhavagahanabhramaNabhItabhUtA nAmanupamAnandarUpaparamapadapurapathapradarzakatvena paramopakAritvAditi / 75. 76. namo siddhANaM namaskAra thAvo bali, siddha bhaNI sukhakAra / zrotA zavdAratha suNo, amala citta avadhAra / / (za0 111) 77, 78. sitaM--baddhamaSTaprakAraM karmendhanaM dhmAtaM--dagdhaM jAjvalyamAnazukladhyAnAnalena yaiste niruktavidhinA siddhaaH| (vR0-50 3) gItaka-chaMda 77. sit baddha je aTha karma iMdhana, dIpta jAjvalamAna ho| vara zukla dhyAna suanala kari, dhmA dagdha kRta guNakhAna hii|| 78. niruktavidhi kari Akhiye, sita dhmAta zabda susthAna hii| vara siddha zabda ja nIpano, ima vRttikAra bakhAna hii| vA0--sitaM kahitAM baMdhyA je ATha karma rUpa iMdhaNa tehana, dhmAta kahitA dahAvyA jAjvalamAna zukla dhyAna rUpaNI agne karI nai| ehavA je siddha mukti nai viSai virAjamAna cha teha bhaNI namaskAra thaao| nirukta te padabhaMjana, te nirukta vidhi karike sita ana dhmAta e bihu~ zabda nAM sthAnaka nai viSa siddha iso zabda niipnoN| 76. athavA vidhu gati artha meM, iha vacana thI mhimaanilu| saMsAra meM nAva isI, sidhapurI gamana kayUM bhalaM / / vA0--Sidhu dhAtu gati artha nai viSai cha, iNa bacana thakI saMsAra meM Avai nahIM ehavI nirvRti purI te siddhapurI meM gayA, te bhaNI teha siddha naiM mAMharo namaskAra thaao| 76. athavA 'Sidhu gatau' iti vacanAt sedhanti sma-apunarA vRttyA nirvRtipuriimgcchn| (vR0-pa03) 80. 'Sidhu saMrAddhau' iti vacanAt siddhyanti sma niSThitArthA bhavanti sma / soraThA 50. Sidha' saMrAddhau jANa, niSThita saMpUraNa arth| thayA tAsa pahichANa, siddha kahIje tehane // bA0--Sidhu dhAtu saMrAddha te phala-niSpanna artha nai virSa huI te bhaNI siddha kahitAM saMpUrNa artha thayA e phala niipnaa| 81. vidhatra dhAtu zAstraha, deNahAra zikSA tnnaa| phuna maMgala artheha, nyAya kahUM hiva bihuM taNo / / siddha pUrva bhava mAMya, zikSA nA dAyaka huNtaa| zAstra artha sukhadAya, kahiya chai iha kAraNe / / 81-83. 'Sidhana zAstre mAGgalye ca' itivacanAt sedhanti sma---zAsitAro'bhUvan mAGgalyarUpatAM cAnubhavanti smeti siddhaaH| (vR0-pa03) 82. za0 1, u0 1, DhA0 1 11 Jain Education Intemational Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83. te phuna maMgala rUpa, jeha bhAva prati anubhv| ziva sukha lahyA anUpa, maMgalIka e artha chai|| vA0--Sidhu dhAtu zAstra artha kai viSa anai maMgala artha ke viSa / zAstra kahitAM zikSA nA deNahAra pUrva bhava nai viSa thayA ana te bhAva maMgalarUpapaNAM prate anubhave iti siddhAH / 84. tathA siddha nitya jAna, kAla anAgata nai vissai| aMta rahita pahichANa, nitya zAsvatA siddha im|| vA0-athavA siddha kahitAM nitya aparyavasAnasthitikapaNAM thakI athavA prakhyAtaprasiddha upalabdha guNasaMdohapaNAM thkii| ___ gItaka-chaMda jiha dagdha kIdhA je purANA karma baMdhyA jehn| ziva rUpa mandira-mastake athavA gamana cha tehanai / / phuna khyAta anuzAstAra vA je niSThitArthA chai shii| maMgala taNA kartAja mujha na, siddha te thAvo vahI / / 84. aura vA0---athavA siddhA:-nityAH, aparyavasAnasthitikatvAt, prakhyAtA vA bhavyarupalabdhaguNasaMdohatvAt / (vR0-503) 85, 86. "dhmAtaM sitaM yena purANakarma, yo vA gato nirvRtisaudhamUni / khyAto'nuzAstA pariniSThitArtho, yaH so'stu siddhaH kRtamaGgalo me| (vR0-pa03) soraThA te siddhAM na soya, namaskAra bhala bhAva sN| karivA yogya suhoya, kAraNa te kahiye hivai|| 87. atastebhyo namaH 88. 88, 86. namaskaraNIyatA caiSAmavipraNAzijJAnadarzanasakhavIryAdiguNayuktatayA svaviSayapramodaprakarSotpAdanena bhvyaanaamtiivopkaarhetutvaaditi| (va0pa03) 1 gItaka-chaMda avinAzi chai tasaM jJAna darzana sukha vIrya Adika shii| vara teha guNa yuktaja karI sva viSaya naiM ja virSa vhii|| ati hI pramoda upAyave bhavya jIva naiM atizaya krii| upakAra nA hetUpaNAM thI namaskAra vidhi aacrii|| vA0---[ehavA siddhAM nai namaskAra karivA huMtI] jehano nAza na thAya ehavo jJAna darzaNa sukha vIryAdika guNayukta paNa karI nai sva viSaya pramoda nA prakarSa upajAyavai karI bhavya jIvoM nai atyanta upagAra nA hetupaNAM thI te siddhAM naiM mAMharo namaskAra thaavo| 10. dUhA namaskAra thAvo bali, AcAraja ne Ama / zabdAratha ehanauM sakhara, uccariya abhirAma / / 67. namo aayriyaannN| (za0 1/1) 11. *A maryAda kareha, guru nI viSaya suleh| aachelaal| vinaya rUpa kari seviya / / 61, 62. A-maryAdayA tadviSayavinayarUpayA caryante sevyante jinazAsanArthopadezakatayA tadAkAkSibhiri tyaacaaryaaH| *laya-AchelAla... 12 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62. jinazAsana no jeha, artha upadeza vAMchaha / AchelAla / tasaM artha upadeza deviya' / / vA0-sUtrArtha nA jANa, audAryAdi guNa yukta, gaccha nai viSa meDhIbhUta, gaccha nI ciMtA vA-suttatthaviU lakkhaNajutto gacchassa meDhibhUo y| karI vipra mukta, artha nAM dAyaka ehavA AcArya / gaNatattivippamukko atthaM vAei aayrio|| (vR0-503) 13. athavA jJAnAdi AcAra, paca prakAra vicAra, nIkelAla / 13. athavA AcAro-jJAnAcArAdiH pnycdhaa| A maryAdA karI dharai / / (vR0-50 3) bA......'jJAnAcAra 'darzanAcAra 'cAritrAcAra tapAcAra vIryAcAra e pAMca AcAra maryAdA kari ke sevai| 14. athavA AcAra vihAra, teha viSai suvicaar| pyaarelaal| 64-66. A-..maryAdayA vA cAro-vihAra: AcArastatra nipuNa, catura guNa aadrai|| sAdhavaH svayaMkaraNAt prabhASaNAt pradarzanAccetyAcAryAH, 65 te paMca AcAra udAra, pote AcaravA thI saar| Aha caparUpavA thI pichANiyai / / "paMcavihaM AyAraM AyaramANA tahA pyaasNtaa| 66. dekhAGavA thI dekha, nipUNa ghaNAM vizeSa / AyAraM daMsaMtA AyariyA teNa vuccati // " ehavA AcAraja jANiya / / 67. tathA A Ipat UNo tAya, cAra - kalpa khivaay| 67-100. athavA A-ISad aparipUrNA ityarthaH, cArAteha AcArA jANiya / / herikA ye te AcArAH, cArakalpA ityrthH| yuktA18. yukta ayukta vibhAga, tAsa nirUpaNa maag| yuktavibhAganirUpaNanipuNA vineyAH atasteSu sAdhavo yathAvacchAstrArthopadezakatayA ityAcAryA atastebhyaH / nipUNa,vineyA shissymaanniy|| 16. ehavA suvinIta sIsa viSeha, zAstrArtha vara deha / suddha upadeza deve krii|| 100. iNa hetu thI tAya, AcArya / khivaay| tasuM namaskAra thAvo vrii|| bA0---A kahitAM ISat UNo aparipUrNa, cAra kahitAM kalpa te AcArA-ziSya / iNa kAraNa thakI te ziSya nai viSa yathAvat zAstra nAM artha nai upadezakapaNe karI te AcArya khiye| etale sarva sAvajja rA tyAgI chai to piNa pramatta guNaThANa cUkavA ro ThikANo, kalpa-AcAra meM khAmI paDai tiNa sUM UNo cAra-kalpa kahyo te sAdhu nai suddha upadeza deve karI sAvadhAna karai te AcArya khiye| gItaka-chaMda vara paMca je AcAra nAM upadeza nA dAyaka gnnii| upakArikA chai te bhaNI e namaNa yogyA gnn-dhnnii|| 101. namasyatA caiSAmAcAropadezakatayopakAritvAt (vR0-504) 102. namo uvajjhAyANaM / (za01/1) dUhA 102. namaskAra thAvo balI, upAdhyAya ne sAra / eha zabda noM artha ima, Agala kahUM udAra / / 1. jina pravacana ke artha kA upadeza dene ke kAraNa upadeza sunane ke icchuka ziSyoM dvArA A-guru ke prati ucita vinaya rUpa se, caryante-sevA kI jAtI hai jinakI, ve AcArya hote haiN| za0 1, u0 1, DhA0 1 13. Jain Education Intemational Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103. 104. 105. 106. 107. 108. 106. 110. 111. 112. soraThA upa je samIpa Aya, karai te upAdhyAya kahivAya, dhAtu vA0 -upa kahitAM jehaneM samIpa AvI ne adhIyate kahitAM paDhiye te upAdhyAya / iG dhAtu adhyayana neM viSai chai te maattai| vA0 adhyayana jeha thkii| 'iG adhyayana' meM || upa je samIpa Aya, jANeM adhikaja je thakI / te upAdhyAya kahivAya, dhAtu 'iN gati' artha meM // -gati artha naiM viSai je dhAtu jJAnArtha huvai| upa je samIpa Aya, smaraNa karaija jeha thako / te upAdhyAya kahivAya, dhAtu 'ik smaraNa' diSai // sUtra thakI suvicAra, zrI jina pravacana je thakI citaviyai je dvAdazAMga jina te upadi sAra, smaraNa artha viSai tiko / / khyAta, gaNadhara deve sujAta, upAdhyAya chai je gaMdhiyA bhaNI // pravara " upAdhi samIpa Aya lAbha jasuM upAdhAnaM-- upAdhi nAma saMnidhi noM cha~, saMnidhi noM artha samIpavAcI hai / sopa tam samIpa kari hoya, upAdhyAya kahiye tasu' // vA0 te upAdhi - samIkarI athavA upAdhi - samIpa nai viSai Aya-sUtra no lAbha jene te upAdhyAya kahiyai / prastAva athavA upAdhi joya, nAma vizeSaNa no ihAM / thI avaloya, sobhanIka vastu jikA // varNana yogya tenoM Apa sulAbha je| je thakI suprayoga, upAdhyAya kahiye tam // prazasta vA0- -ihAM upAdhi nAma vizeSaNa noM ko prastAva thakI sobhana te varNana yogya padArtha tehanuM Aya kahitAM lAbha je upAdhi thakI huI te mATai tehane upAdhyAya khiye| athavA 3 upAdhihIja, saMnidhi samIpa hIja che / Aya iSTaphala cIja, deva-janita kari jANavU / / vaha Apa iSTaphala teha tehanoM samUha ika hetupaNeha, upAdhyAya kahiye jehane tasuM // 1. 'upAdhAnaM upAdhiH sannidhiH sAmIpyam' jinake sAmIpya se Aya -- zruta kA lAbha hotA hai, ve upAdhyAya hote haiM / 2. upAdhInAM vizeSaNAnAM AyaH lAbhaH -- jinase acchI-acchI upAdhiyoM kA lAbha milatA hai ve upAdhyAya haiN| 3. upAdhireva Ayam - upAdhyAyaH, upAdhi - jinakA sAnnidhya hI Aya - iSTaphala hai, ve upAdhyAya kahalAte haiM / devajanita aneka iSTaphaloM kA samUha bhI eka Aya zabda se kahA gayA hai| 14 bhagavatI-jor3a 103. upa- samIpamAgatyAdhIyate 'iG adhyayane' iti vacanAt paThyate / ( vR0 pa0 4) 104. 'iN gatA' vitivacAnAdvA adhi-Adhikyena gamyate / (004) 105, 106. 'ik smaraNe' iti vacanAdvA smaryate sUtrato jinapravacanaM yebhyaste upAdhyAyAH / ( vR004) 107. o ohio he| taM uvaiti jamhA, uvajjhAyA teNa vuccati // (10-10 4) 10. athavA upAdhAnamupAdhiH saMnidhistenopAdhinA upAdhI vA Ayo lAbhaH zrutasya / (10-104) 106, 110. yeSAmupAdhInAM vA vizeSaNAnAM prakramAcchobhanAnAmAyo lAbho yebhyaH / (bu0pa04) 111, 112. athavA upAdhireva saMnidhireva Ayam - iSTaphalaM daivajanitatvena ayAnAm - iSTaphalAnAM samUhastayeSAm // ( vR0 pa0 4) Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113. athavA AdhInAM-manaHpIDAnAmAyo-lAbha (vR0-pa04) AdhyAyaH / vA0-upAdhi kahitAM saMnidhihIja Aya kahitAM iSTaphala te vAMchita phala deva janitapaNe karI ghaNAM Aya nuM te ghaNAM iSTaphala na samUha te eka hetu paNA thakI jehana te upaadhyaay| etale svAdhyAyAdi ghaNAM zubha anuSThAna samAcar2yA teha thI atyanta ghaNAM karma nirjar2yA, ghaNA punya baMdhyA, teha thI devatA sevA karai te deva sAnidhya paNa karI Aya kahitAM ghaNAM iSTaphala vAMchitaphala te upAdhyAya nai saMnidhihIja cha te mATai ehana upAdhyAya kahiye / 113. tathA Adhi mana-pIDa, tasaM Aya lAbha AdhyAya te| upahata jiNa guNahIra, upAdhyAya kahiye tasaM / / vAla---Adhi kahitA mana nI pIDA tehano Aya kahitAM lAbha te AdhyAya khiye| te AdhyAya ne mana kI pIDA nai upahata kahitA haNI jiNe te upAdhyAya kahiye / ihAM upa zabde karI upahata jaannvo| athavA adhI noM Aya, kuvRddhi taNA je lAbha nai| upahata te upAdhyAya, natraH kutsArthapaNAM thakI / / vA0--hAM adhI nai viSa akAra te kutsArtha-bhaMDA artha nai viSa, dhI kahitAM buddhi tehanoM Aya kahitA lAbha te adhyAya / etale kubuddhi no lAbha te adhyAya / tehanai upahata kahitAM haNI jeNe te upaadhyaay|| 115. phuna duAna kahAya, tasaM Aya lAbha adhyAya nai| upahata te upAdhyAya, natraH kutsArthapaNAM thakI / / 114. adhiyAM vA-naJaH kutsArthatvAt kubuddhiinaamaayo'dhyaayH| (vR0-50 4) 115. 'dhye cintAyAm' ityasya dhAtoH prayogAnnaJaH kutsArthatvAdeva ca durdhyAnaM vA'dhyAyaH / upahata AdhyAyaH adhyAyo vA yaste upAdhyAyAH / (vR0-504) vA0-ihAMdhya dhAtu citA artha nai viSa, iNa dhAtu nA prayoga thakI anai naJaH kutsArtha paNAM thakIja huvai khoTA dhyAna noM lAbha, te adhyAya, te adhyAya nai upahata kahitAM haNyo jeNe te upAdhyAya, etale khoTA dhyAna nA lAbha nai haNyo jeNe te upAdhyAya khiye| gItaka-chaMda sadha saMpradAya thakIja Ayo samaya adhyApana krii| vara vinaya kAraja nai viSa pravattavai kari hita dharI / / vara bhavya nai upakArakA e te bhaNI ima jANiyai / namaskAra sukaraNa yogyaja tUrya pada pahichANiya / / 116, 117. namasyatA caiSAM susaMpradAyAyAtajinavacanAdhyApanato vinayena bhavyAnAmupakAritvAditi / (vR0-50 4) 117. 118. namo svvsaahuunnN| (za0 1/1) 118. namaskAra thAvo vali, pAMcUM aMga namAya / sarva sAdhu chai tehana, tAsa artha kahivAya / / 116. jJAnAdika zaktI karI, sAdhai mokSa prateha / sAdhu kahiyai tehana, bhAve muni guNa-geha / / 120. tathA sarva jIvAM viSai, samatA prati dhyAveha / eha nirukti-nyAya thI, sAdhU kahiyai teha / / vA0--nirvANa sAdhaka joga jJAnAdika prate sAdhai je bhaNI te sAdhu, ca punaH sarvabhUta nai viSa sama kahitAM tulyatApaNA prati sAdhe te bhAva sAdhu kahiye / 116, 20. sAdhayanti jJAnAdizaktibhirmokSa miti sAdhavaH, samatAM vA sarvabhUteSu dhyAyantIti niruktinyAyAtsAdhavaH / (vR0-pa0 4) vA0-nivvANasAhae joe, jamhA sAheti saahunno| samA ya savvabhUesu, tamhA te bhaavsaahunno|| (vR0-pa04) za01, u01, DhA0 1 15 Jain Education Intemational Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121. 122. 123. 124. 125. 126. 127. 128. 121. 130. 131. 132. 133. moraThA tathA sahAyaka soya, saMjamakArI ne prati / pAraM je apaloya, nirukta thI sAdhU tike / phuna te sarva pichANa, cAritta sAmAyaka pramukha / eha vizeSaNa jANa, pramatta Adi guNaThANa je // athavA pulAka Adi pratimAkalpika sAdhu je | jinakalpika saMvAdi yayAsaMdakalpika bali // kAla thakI e joya, gaccha viSai jinakalpi noM / vizeSa e avaloya yathAlandakalpika isau // kara nIM rekhA tAhi, sUrka itaro kAla piNa abhigraha viNa rahe nAhi yathAlambakalpika tiko phuna parihAravizuddha bali svavikalpika muni / sthitakalpikavara buddha, asthitakalpika saMjatI // kalpAtIta subheda, svayaMbuddha pratyekabuddha | buddhabodhita saMveda muni bharatAdika kSetra nAM // susamadussamA Adi kA vizeSita muni tthaa| sAdhu sarva saMvAdi parama mahAvratadhArakA // guNavaMta naiM / teha meM // phuna sahu grahivaM teha, sagalA muni namaNa yogya bhAve, avizeSa sarva zabda e mANa, arhat Adija chai pada kA | teha viSa piNa jANa, nyAya sAmAnyapaNAM thako // sArva / dUhA tathA sarva jIvAM bhaNI hitakAraka te sAyaM hi sAdhu bani gAlyA teNe gArva // vA0 - savva sAhUNaM e sarvazabda arhat Adi pada naiM viSai piNa jANavo-namo savva arahaMtANaM, namo savva siddhANaM, namo savva AyariyANaM, namo savva uvajjhAyANaM ima arihaMtAdika pada nai viSai piNa sarva zabda jANavo / je sAdhU meM sarva zabda kahyo te nyAya naiM sAmAnyatvAt kahitAM sarIkhA paNAM thakI arhatAdika meM sarva zabda jANavo / ihAM sarva jIva ne hitakAraka sAdhu chaM te bhaNI sAdhu naiM sArva kahyA sArva tehi sAdhu, sArva-sAdhu ihAM karmadhAraya samAsa / tathA sArva arhat kahyA, tehnAM sAdhU taMta / piga buddhAdika nA nahIM, sAtha sAdhu guNavaMta // vA0 sarva jIvAM naiM hitakArI te sArva zabda arhat naiM kahiye / te arhat nA sAdhu piNa buddhAdika nA nathI, te mATai sArva sAdhu kahyA / tathA sarva sUbha joga prati sArdhaM kareM sujoga / sarva sAdhu kahiye tasuM amala vitta upayoga // 16 bhagavatI jor3a 121. sAhAyaka vA saMyamakAriNAM dhArayantIti sAdhavaH niruktereva 1 (90-70x) 122-25. sarve ca te sAmAyikAdivizeSaNAH pramattAdayaH pulAkAyo yA jinakalpitamAkalpikavAnda kalpikaparihAravizuddhi kalpakasyavikalpasthita kalyikArakalpikasthitAsthitakalikalpAtI bhedA: pratyeka svayamvodhitabhevAH bhAratAdibhedA: suSamaduSSamAdivizeSitA vA sAdhavaH sarva( vR0 pa0 4) sAdhavaH / 12. sarvagrahaNaM ca sarveSAM guNavatAmavizeSanamanIyatApratipAdanArtham / ( vR0 pa0 4) 130. idaM cArhadAdipadeSvapi boddhavyaM, nyAyasya samAnatvAditi / ( vR0-40 4) 131. athavA sarvebhyo jIvebhyo hitAH sArvAste ca te sAdha vazca / (2004) 132. sArvasya vA - arhato na tu buddhAdeH sAdhavaH sArva(90-908) sAdhavaH / 133. sarvAn vA zubhayogAn sAdhayanti - kurvanti / (bu0pa04) Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sA te sAdhe kI, arhata vana susAdhu / ArAdhu || tathA sArva arhata tasuM AzA kariyA -ihAM piNa sarva jIva naiM hitakAraka arhata che te bhaNI arhata nai sArva kahyA, te sArva arhata naiM sArdhaM tehanI AjJA pAlavA thakI ArAdhe te sArva sAdhu / tathA sArtha Aheta te pratiSThApa vA0 sthAyaMta 135. 134. durnaya ne tajavA thakI, sarva sAdhu guNavaMta // vA0 - ihAM piNa sarva jIva nai hitakAraka arhata cha~ te bhaNI sArva nAma arhata no kahyo te sArva arhata nai sthApa, durnaya naiM tajive karI te sArva sAdhu kahiye / tathA zravaNa ne yogya vaca, te zravya vAkya viSet / sAdhu kahiye nipuNa je, zravya sAdha leha | vA0- -ihAM savva no artha kahyU zravya, te zravaNa yogya suNavA yogya vacana naiM viSai sAdhu kahiyai nipuNa, te zravya sAdhu kahiye / athavA savya anukUla jike kArya sAdhu kahitAM nipuNa je 137. savya 136. vA0 - ihAM savva no artha savya te anukUla kArya je cha tehane viSai sAdhu kahitAM nipuNa te savya sAdhu | 138. vaha kAraNa thI te bhaNI, namaskAra sudha rIta 1 to eva artha vavIta || namo sabhyatAha 0 Namo loevsA kA / ehanoM artha vRtti ne AdhAra thI kahiya~ cha / 0 139. tihI sarva je zabda meM deza kI artha tAya / 140. 141. 142. tAsa viSeha | sAdhu chai teha || piNa huvai, teha ihAM na giNAya || sarvapaNA meM vA0- sarva zabda rA doya bheda chai- sarva arthavAcI, deza arthavAcI / tihAM deza arthavAcI sarva zabda kahiNa sUM eka gaNa nA sAdhu grahaNa kariye anai sarva artha vAcI sarva zabde aDhAI dvIpa nA sAdhu grahaNa kariyai / sarva zabda kI loe kahitAM sarva ema vAcI ihAM, sarva zabda chai eha / dekhAvA, artha koha // loka je manuSyaloka re mAMya chai tehane, namaskAra zira nAya / / sarva sAdhu gItaka-chaMda ziva- maga sAhAyya karaNa kari, upakArakA muni te bhaNI / tasuM namaskAra karaNa yogyA, mana vacana kramaNA' thaNI // sudha caraNa kRta asahAya mujha prativara sahAyaka chai muNI / e kAraNe kari sarva mUni prati namaskAraja vidhi bhaNI / / vA0 - mokSamArga sahAya karikai karI upakAripaNA thakI saMyama karatA nai mujha asahAya ne sahAyapaNA prati kareM, iNa kAraNa karike hUM sarva sAdhu naiM namaskAra karUM chU / 1. karma (kriyA) se / 143. eva pAThAntara kahi dekhA hai| ema vRttikA re 134. sArvAn vA - arhataH sAdhayanti tadAjJAkaraNAdArAdhayanti / (g0-10 4) 135. pratiSThApayanti vA durnayanirAkaraNAditi sArvasAdhavo vA / 136. athavAcayeSu dhagAvanaSu / 127. athavA dhyAna dakSiNAyanukUlAni yAni kAryANi teSu sAdhavo -- nipuNAH zravyasAdhavaH / ( vR0 pa0 4 ) sAdhavaH ( vR0 pa0 4 ) vA - Namo loe savvasAhUNaM ti kvacit pAThaH / 140. tatra sarvazabdasya dezasarvatAyAmapi darzanAdaparizeSasarvatopadarzanArthamucyate / ( vR0 pa0 4 ) 141. loke manuSyaloke na tu gacchAdau ye sarvasAdhavastebhyo nama iti / ( vR0 pa0 4) 142, 143. eSAM namanIyatA mojamArgasAhAyyakaraNenopakAritvAt Aha ca "asahAe sahAyattaM kareMti me saMyama kareMtassa / eeka kAraNa pamAmi savvasAhU (10ma0 4) za0 1, u0 1, DA0 1 17 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144. 144. nanu yadyayaM saMkSepeNa namaskArastadA siddhasAdhUnAmeva yuktaH / (vR0-pa04) 145, 146. tadgrahaNe'nyeSAmapyarhadAdInAM grahaNAt, yato'haM__dAdayo na sAdhutvaM vybhicrnti| (vR0-pa0 4, 5) 145. 147. 147. atha vistareNa tadA RSabhAdivyaktisamuccAraNato'sau vAcyaH syaaditi| 148, 146. naivaM, yato na saadhumaatrnmskaare'hNdaadinmskaarphlmvaapyte| (vR0-pa05) 148. 146. 150. 150, manuSyamAtranamaskAre rAjAdinamaskAraphalavaditi / (vR0-505) 151. 152. dUhA namaskAra saMkSepa kari, jo kIjai jihabAra / siddha anai sAdhU prati, karivU yukta udAra / / siddha sAdhu grahivai kari, anya je arhata Adi / tehanoM piNa je grahaNa va te piNa muni saMvAdi / / arhat Adi achai tike, munipaNuM nahiM tyjNt| saMkSepe sidha muni namyAM, e piNa saha AvaMta / / atha vistara kari jo namaiM, to RSabhAdi jivAra / nAma samuccaravai karI, namavU dhara ati pyAra / / guru bhASa-e ima nahIM, jiha kAraNa thI jeha / samuccaya sAdhu mAtra prati, namaskAra kIdheha / / ahaMtAdi je jU jUA, namaNa taNu phala joy| samuccaya sidha sAdhu namyAM, te phala jabara na hoya / / samuccaya je manu mAtra nai, namaskAra kIdheha / nRpAdi naiM namaskAra nUM, phala nI para chai eha / / samuccaya sAdhu bhaNI namai, nama jU jUA koya / eka sarIkho phala nahIM, naya vavahAre joya / / ima samuccaya sAdhU namai, koika arhat aad| nAma ja juA le namaiM, samaphala tasaM kima saadh?|| karivU namaNa vizeSa thI, nAma jU jUA leh| ahaMta Adi anaMta cha, vAkya azakya kaheha / / pradhAna nyAya aMgIkarI, kariva jo namaskAra / to anukrama siddha Adi nai, namavU prathama udAra / / kAraja karivA yogya je, kodhA sagalA siddha / sarva pradhAnapaNAM thakI, namavU prathama samRddha / / guru bhASai-e ima nahIM, ahaMta upadezeha / vara siddhAM prati jANiya, samyaka prakArapaNeha / / tIrtha pravartana kari balI, ahaMta hI suzreNa / atyaMta upakAraka thakI, tasaM dhura namaNa krameNa / / jo ima chai to krama haI, AcAryAdi udaar| kiNahika kAle kevalI, havai viccheda jivAra / / gaNapati nA upadeza kari, ahaMta Adi prateha / samyak prakAre jANiya, tasaM dhura namavU leha / / iha kAraNa thI gaNapati, teha bhavika nai hiij| atyaMta upakArI acha, tasaM dhura namaNa kahIja / / 153. 154. 153. kartavyo vizeSato'sau, prativyakti tu nAsau vaacyo'shkytvaadeveti| (vR0-505) 154, 155. nanu yathApradhAnanyAyamaGgIkRtya siddhAdirAnu pUrvI yuktA'tra, siddhAnAM sarvathA kRtakRtyatvena srvprdhaantvaat| (vR0-50 5) 155. 156. 156, 157. naivam, ahaMdupadezena siddhAnAM jJAyamAnatvAdaha tAmeva ca tIrthapravarttanenAtyantopakAritvAdityarhadAdireva saa| (vR0-505) 157. 158. 158-160. nanvevamAcAryAdi: sA prApnoti, kvacitkAle AcAryebhyaH sakAzAdarhadAdInAM jJAyamAnatvAt, ataeva ca tepaamevaatyntopkaaritvaat| 1. arhat aadi| 18 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Education Intermational Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161-163. naivam, AcAryANAmupadezadAnasAmarthyamarhadupadezata eva, na hi svatantrA AcAryAdaya upadezato'rthajJApakatvaM prtipdynte| (vR0-pa05) 164. ato'rhanta eva paramArthena sarvArthajJApakAH / (vR0-505) 165, 166. tathA arhatpariSadpA evAcAryAdayo'tastAn __ nmskRtyaahnnmskrnnmyuktm| (pR0-505) 167. 'Na ya koivi parisAe paNamittA paNavae rannotti' (vR0-pa05) guru bhASai-e ima nahIM, arhat nI para tAhi / AcAraja upadeza prati, devA sAmarthya nAhi / / ahaMta nA upadeza thI, gaNapati dai upadeza / piNa sva-basa thI nahi diya, je chadmastha ashess| 163. arhata nA upadeza thI, AcAryAdika jeha / artha prate jANa kahai, deza artha prati teha / / 164. kevalajJAnI chai tike, paramArthe kari teha / sarva artha jANe sahI, sva aadhiinpnneh|| bhAve tIrthakara taNI, parapada rUpa pichANa / AcAryAdika saMta sahu, jina mukha Agala jANa / / tiNa saM dhura AcArya nai, namaNa karI nai taahi| pachai namaiM arihaMta ne, ayUkta te jaga mAMhi / / dhara paraSad prati namaNa kari, pAchai praNamai raay| loka viSai piNa ehavI, rIti na dIsa kAya / / iha kAraNa thI Adi meM, ahaMta naija udaar| namaskAra te yuvata cha, paMca padAM ne sAra / / vA0--ima prathama parameSThi nai namaskAra karI nai, hivaM loka nai atyaMta upakArI zruta jJAna tehanoM je deza bhAve lipichai te bhAve lipi nai namaskAra, athavA lipi nA kartA RSabhadeva, tehana namaskAra karivU te kahai ch| 166. namo baMbhIe livIe, lipi-kartA nAbheya / caraNa-sahitadharajina lipika, artha dharmasI eha / / pAthA nA kartA bhaNI, pAthau kahiye tAhi / evaMbhUtanaya nai mate, anuyogaduvAra rai mAMhi // 171 athavA lipi te bhAvalipi, je muni nai AdhAra / namaskAra chai tehana, ehavU dIsa saar|| 172. tIrtha nAma jima sUtra noM, te saMgha ne AdhAra / tiNa saM saMgha nai tIrtha kA tima bhAve lipi sAra / / vattikAra dravya lipi kahI, te lipi chai guNa-zanya / namaskAra tehane karI, te to bAta jabUnya' / / 166. namo baMbhIe liviie| (za0 112) 1. TIkAkAra ne yahAM brAhmI lipi ko namaskAra kiyA hai, para jayAcArya ne apanI svataMtra tarka-zakti kA upayoga kara 'brAhmI lipi' isa zabda se lipi kartA nAbheya-RSabhadeva kA grahaNa kara unhIM ko namaskAra kiyA hai| 2. tIna zabda nayazabda, samabhirUr3ha aura evaMbhUta naya ke anusAra prasthaka ke arthAdhikAra ko jAnane vAlA vyakti prasthaka kahalAtA hai athavA jisake dvArA prasthakAdhikAra ko jAnane vAle ke upayoga.....caitanya-vyApAra se prasthaka niSpanna hotA hai, vaha prasthaka kahalAtA hai| [anuyogadvAra sUtra 555] 3. nikRsstt| za01, u01, DhA01 16 Jain Education Intemational Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya nikSepo guNa-rahita, vaMdana yogya na taam| samavAyaMge dekha lo, dravya bhAva jina nAma / / 175. bharata eravata kSetra nAM, anAgata jina raay| cauvIsI nAM nAma piNa, vaMde pATha na tAya / / bali erabata kSetra nI, caubIsI vartamAna / ThAMma ThAMma vaMde kahyo, e guNa-sahita sujAna / / 177. vartamAna caubIsI e, bharata kSetra nI tAhi / ThAMma ThAma vaMde kahyo, jovo logassa mAMhi / / 178. te mATai dravya lipi bhaNI, dravya sutra nai soya / namaskAra kima kIjiya, hiye vimAsI joya / / 176. vattikAra dravya lipi bhaNI, thApyo chai nmskaar| sUtra thakI milato nathI, teha artha avadhAra' / / vAla-tathA pAnA meM je likhyA te akSara-AkAra vaMdanIka mAne to aThAraha lipi madhye jetalA pustaka likhyA te sarva saMjJAkSara vaMdanIka thAsyai / kurANa, purANa, veda, jotiSa, vaidaka, vikathA, vArtA, maMtra, yaMtra, taMtra, koka, sAmudraka 26 pApazruta akSara-sthApanA mATai sarva vaMdanIka thAsyai / jehana zrI vIta rAga pApazruta kahyA ch| piNa dravya lipi vAMda, tehana te vaMdanIka thAsya, tehanai vAMdatA kima nathI? pApazruta kima kaho cho? vicArI joyajo / zrImAn RSabha jina nija putrI brAhmI nai dakSiNa hasta karike aSTAdaza lipi dekhAr3I te mArI bAhmI lipi khii| ihAM ziSya preraNA karai chainanu adhikRta zAstrahIja maMgalIka cha, te maMgalapaNA thakI navA maMgala karika syUM prayojana? kIdhAM na je karivU tehanai anavasthAdi doSa prApti hudai te mATa--jada guru kahai satya, kiMtu ziSya nI mati nai maMgala grahaNa nai artha navA maMgala noM upAdAna / valI ziSTa AcAra pAlaNa nai arthe| ihAM vali e zAstra nAM abhidheya Adi sAmAnya karike to 'vyAkhyAprajJapti' iNa nAmai karike hIja khyaa| iNa hetu thakI tenuM valI kahi apekSita nhiiN| vA-lipi:---pustakAdAvakSaravinyAsaH sA cASTAdazaprakArA'pi zrImannAbheyajinena svasutAyA brAhmInAmikAyA dazitA tato brAhmItyabhidhIyate, Aha ca-- leha livIvihANaM jiNeNa baMbhIi dAhiNakareNaM ityato brAhmItisvarUpavizeSaNaM liperiti / nanu adhikRtazAstrasyaiva maMgalatvAt kiM maMgalena ? anavasthAdidoSaprApteH, satyaM, kintu ziSyamatimaMgalaparigrahArtha maMgalopAdAnaM ziSTasamayaparipAlanAya vetyuktmeveti| abhidheyAdayaH punarasya sAmAnyena vyAkhyAprajJaptiriti nAmnavoktA iti te punarnocyante tata eva zrotR 1. TIkAkAra abhayadevamUri kA abhimata hai ki isa yuga ke vyakti zruta jJAna se hI lAbhAnvita ho sakate haiN| zrutajJAna ke do rUpa haiM-dravyazruta aura bhAvazruta / inameM mUla tattva bhAvazruta hI hai, para vaha dravyazruta hetuka hai, isalie unhoMne saMjJAkSara-rUpa dravyazruta ko namaskAra kiyA hai| 2. lipi kA artha hai pustaka Adi meM akSara-vinyAsa / isa yuga ke prathama tIrthaMkara bhagavAn RSabha ne apanI putrI brAhmI ko sarvaprathama lipi kA bodha diyA, isalie vaha brAhmI lipi ke nAma se prasiddha ho gii| usa brAhmI lipi ke aThAraha prakAra haiM--brAhmI, yavanAnikA, doSapUrikA, kharoSTikA, kharasAhiyA, prabhArAjikA, uccatarikA, akSarapuSTikA, bhogavatI, vainayikI, nihnavikA, aMkalipi, gaNitalipi, gandharvalipi, Adarza lipi, mAhezvarI, drAvir3I aura paulindii| (samavAo 1815) 3. ziSya ko maMgala kI pratIti karAne ke lie aura ziSTa janasammata vyavahAra kA pAlana karane ke lie yahAM maMgala kA upAdAna hai, yaha pahale kahA jA cukA hai| 20 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180. 181. 182. 183. vyAkhyAprajJapti e nAma saMbhAlavA thIja zrotA emAM pravRtta huvai ane emane iSTaphala kI siddhi huvai| ti prakAra karikai iNa graMtha naiM viSai bhagavAn artha thI kahivA yogya aratha - abhidheya kahyA, te sAMbhalavA vAlA ne anaMtara ana paraMpara e be phala huvai / tihAM anantara phala te sAkSAt phala tehanI parUpaNA ana tehanoM jANapaNo e to anaMtara phala kahyo / anaiM paraMpara phala te mokSa / te mokSa nuM phala e graMtha naiM viSai bhagavaMta nA vacana hai te thakIja mokSa nAM phala nIM siddhi / Apta te bhagavAn sAkSAta athavA paraMparA karikai mokSa nAM aMga nahIM hai to tehnoM pratipAdana kareM ja nahIM / anAptapaNA nAM prasaMga thakI / AptapaNA nAM abhAva nAM prasaMga thkii|' te ima e zAstra eka zrutaskaMdha rUpa (1), tehanAM eka saya ar3atIsa adhyayana (2), dasa hajAra uddezA ( 3 ), 36 hajAra prazna parimANa (4), 2 lAkha 88 hajAra pramANa pada rAzi ( 5 ) - e pAMca vizeSaNa vAlo bhagavatI zAstra tiNarai maMgalAdika cyAre hI dikhAyA / atha prathama zataka - (adhyayana), tehanA daza uddezA huvai / uddezA eTale te adhyayana nA vibhAga cha~ upadhAna vidhi ( tapa - vizeSa) karikai ziSya nai AcArya uddeziya~--'etaluM adhyayana nuM vibhAga tUM bhaNa', ima uddeziya tehIja uddezagA / valitene prate sukhe dhAravA anaiM saMbhArivAdika naiM nimitte emanA Adi-Adi saMgrahaNI gAthA kahai chai / rAjagRha ityAdi... yadyapi Agala kahisyai te daza uddezA nai viSai artha kahyA te jANaM chatai e gAthA no artha to svayameva jANiyai to piNa bAla nai sukha jANavA nai artha e kahiyai cha~ rAyagihe kahitAM chatAM, nagara rAjagRha prathama uddezaka noM aratha, vIra dekhADyo caraNaviSaya uddeza ghara calamANe artha tathA nirNaya kRte praznottara mAMhi / tAhi // ityAdi / saMtrAdi // dvitIya uddezaka dukha viSaya, jIva aho bhagavata / svayaMkRta dukha vaidi ityAdi vediye, ityAdi prazna udaMta // kaMkha-paosa kAMkSa kakSa te miyA moha udayeha vAMchA anya anya matataNI, jIva pariNAmaja eh // 1 1. yahAM bhagavAn ne vyAkhyAprajJapti - artha kI vyAkhyA kA prarUpaNa abhidheya ke rUpa meM kiyA hai| usakA anantara phala hai-- artha kI prajJApanA aura bodha aura usakA paraMpara phala hai-mokSa / vaha mokSa rUpa phala vyAkhyA - prajJapti ke Apta-vacana hone ke kAraNa hI hai, kyoMki Apta puruSa usa tattva kA pratipAdana nahIM karate jo sAkSAt yA paramparA se mokSa kA aMga na ho| anyathA unake anApta hone kA prasaMga upasthita ho jAtA hai| yahAM vAcya vAcakabhAva sambandha hai| isa prakAra Apta vacana aura usakA phala mokSa -- inakA sambandha dyotita karanA hI isa zAstra kA prayojana hai / pravRttyAdISTaphalasiddheH tathAhi iha bhagavato'rthavyAkhyA abhidheyatayA uktAH, tAsAM ca prajJApanA bodho vA'nantaraphalaM, paramparaphalaM tu mokSaH, sa cAsyA''ptavacanatvAdeva phalanayA siddho, na hyAptaH sAkSAt pAramparyeNa vA yanna mokSAM tatpratipAdatimutsahate anatatvaprasaMgAt tathA'yameva sambandho yadutAsyedaM zAstrasyedaM prayojanamiti / tadevamasya zAstrasyaikathutasAtirekAdhyayanazatasvabhAvasya uddezakadazasahasrI (10000) pramANasya zipraznasaha (26000) parimANasya aSTAzIsahasrAdhi (288000) pramANapadarAze maMgalAdIni darzitAni / atha prathame zate granthAntaraparibhASayAdhyayane dazodezakA bhavanti, uddeza kAya adhyayanArthadezAbhidhAuddezakAzcayino'dhyayanavibhAgAH, uddizyante upadhAnavidhinA ziSyasyAcAryeNa yathA--- etAvantamadhyayanabhAgamadhISvesvAsevokA, tAMzca badharaNasmaraNAdinimittamAyAbhiSevAbhidhAnadvAreNa saMgrahItuma ( vRti-pa05) gAthAmAha- 180. rAyagihetti 11.ti calanaviSayaH prathamaka: samA calie' ityAnirNapArthaH / (90702) 182. 'dukkhe' tti duHkhaviSayo dvitIyaH 'jIvo' bhadanta / svayaMduHkhaM vedayatItyAdinA patra 6) kAMkSA -- mithyAtvamohanIyodaya183. 'kaMkhapaose' tti mulyayAmyadarzanaharU pariNAmaH / ( vR006) za0 1, u0 1, DA0 1 21. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184. 185. tehija prakRSTa doSa je, jIva pradUSaNa teh| kAMkSA-pradoSa' tasaM kahya', tAsa viSaya pabhaNeha / / jIva aho bhagavaMta jI, kAMkSA mohanI karma / kodha ityAdika artha, nirNaya tRtIya suparma / / caturtha karma-prakRti naM, kitalI puDhavI khyaat| ityAdika je artha nu, nirNaya paMcama Ata / / 186. 184. sa eva prakRSTo doSo-jIvadUSaNaM kAMkSApradoSastadviSa ystRtiiyH| 185. 'jIvena bhadanta ! kAMkSAmohanIyaM karma kRtamityAdyarthanirNayArthaH 3, (vR0-pa06) 186. prakRtayaH-karmabhedAzcaturthoddezakasyArthaH, kati bhadanta ! karmaprakRtayaH? ityAdizcAsau 4, 'puDhavIo' tti ratnaprabhAdipRthivyaH paJcame vAcyAH / (vR0-506) 187. 'jAvate' tti yAvacchabdopalakSitaH SaSThaH 'yAvato bhadanta ! avakAzAntarAtsUrya' ityAdisUtrazcAsau 6, 187. jAvate prabhu jetalA, avakAzAMtara Ugato ravi pramukha hI, papTa muddeza thIja / khiij|| 188. nAraka he bhagavaMta jI! naraka viSeja nihAla / UpajatA ityAdi je, saptamaddezaka bhAla / / 188. 'neraie' tti nai rayikazabdopalakSitaH saptamaH 'narayiko bhadanta ! niraye utpadyamAna' ityAdi ca tatsUtraM 7 / 186 aSTama ekAMta bAla nu, jIva guru kima hoy| calaNAdi anya tIrtha mata, dazama uddeze joya / / 186. 'bAle' tti bAlazabdopalakSito'STamaH ekAntabAlo bhadanta ! manuSya ityAdisUtrazcAsau 8, 'gurue' tti gurukaviSayo navamaH kathaM bhadanta ! jIvA gurukatvamAgacchanti ? 'calaNAo' tti bahuvacananizAccalanAdyAdazamoddezakasyAH / (vR0-506) vA0.-'anyayUthikA bhadanta ! evamAkhyAnti-calad acalitamityAdIti' prathamazatoddezakasaMgrahaNigAthArthaH tadevaM zAstroddeze kRtamaMgalAdikRtyo'pi prathamazatasyAdau vizeSato maMgalamAha (vR0-506) 160. namo suyassa (za013) vA0---calamANe acalie calavA lAgo tehanai caliyo na kahiNo ityAdika anyatIthika nAM mata nI vaktavyatA gautama pUcha dazamA uddezA nai viSai-e prathama zataka nA daza uddezAM nI saMgrahaNI gAthA noM artha kahyo te ima zAstra uddeza ne viSa maMgalAdi kArya kIdho to piNa prathama zataka nAM Adi nai viSa vizeSa thI maMgala kahai cha160. namozruta te bhAvathuta, caraNayukta zrutavaMta / lipi zabde to dezazruta, ihAM sarva zrutamaMta / / vA0-ihA~ koI kahai zrutajJAna nai namaskAra kIdhai tehanai virSa bhAva lipi piNa Aya gaI, to pUrve bhAva lipi nai namaskAra kIdho tehanoM syU kAraNa ? 'namo baMbhIe livIe' anai 'namo suyassa' e be pada kima kahyA? tehanoM uttara-dazavaikAlika adhyena 8 / 40 meM kahyo 'kummovva allINapalINa gutto'--kAchavA nI para AllINa te ISat gupta , pralIna te prakRSTalIna--ghaNuM gupta / ihAM be pada kahyA / tathA dazakAlika adhyayana 4 kahyo-pRthvIkAya Upara 'na AlihejjA' kahitA thor3o so athavA eka bAra likha nahIM, 'na vilihejjA' kahitAM bahu bAra likhai 1. jIva ko dUSita karane vAlA prakRSTa doSa kAMkSA-pradoSa hai| 2. namo baMbhIe livIe aura namo suyassa-ina donoM pAThoM kA jayAcArya ne apanI tAkika buddhi se samanvaya kiyA hai| unake anusAra lipi aura zruta donoM hI bhAvazruta haiN| 'brAhmI lipi' zabda dezataH bhAvabhuta aura zruta zabda se sarvataH bhAvazruta kA jJApaka hai| yahAM prazna uTha sakatA hai ki brAhmI lipi aura zruta donoM hI bhAvazruta ke pratIka haiM, to phira do pRthak sUtra banAe hI kyoM? isa prazna ke samAdhAna meM donoM zabdoM kI sArthakatA jJApita karane ke lie jayAcArya ne dazavakAlika, uttarAdhyayana vRhatkalpa Adi AgamoM ke aneka uddharaNa kAma meM liye haiM / (dekheM 12160 kI vAttikA) 22 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahIM / ihAM piNa ve pada khyaa| tathA uttarAdhyena a0 1121 'AlavaMte lavaMte vA na nisiejja kayAivi' guruiM Alavate kahitAM eka bAra bolAvyo vA-athavA lavate vA kahitAM bAra bAra bolAvyo to ziSya baiTho rahai nhiiN| ihAM piNa be pada khyaa| tathA uttarAdhyena a0 1115 'nAsIle na visIle' nAsIle kahitAM sarvathA cAritra nIM virAdhanA nathI, visIle kahitAM deza thakI cAritra nI virAdhanA nthii| ihA piNa deza anai sarva e be pada kahyA / tathA bRhatkalpa u03 bola 21 aMtaghara nai viSa sAdhu nai na kalpai nidAittae vA kahitAM thor3I nIMda levI, payalA ittae vA kahitAM vizeSa uuNghvo| ihAM piNa be pada kahyA / ityAdika aneka ThAMmeM be-be pada kahyA / tima ihAM piNa be pada jaannvaa| lipi zabda bhAva lipi te deza thakI zruta jnyaan| anai namo suyassa te sarvazruta jJAna kahyo tathA lipi nA kartA RSabhadeva nai lipika kahiye / te cAritrayukta prathama jina nai nmskaar| ihAM vRttikAra kA arihaMta piNa tIrtha nai namaskAra kara te artha sUtra sUM milato nthii| vali je kahai chadmastha tIrthakara sAdhu nai namaskAra nathI karai to kevala upanA pacha tIrtha nai namaskAra kima karai / tathA AcArAMga zru02 a01532 meM siddhAM nai namaskAra karI mahAvIra svAmI dIkSA lIdhI eha kahya, piNa tIrtha nai namaskAra karI dIkSA lIdhI ehavaM nathI kahya / chadamasthapaNe dIkSA letAM tathA liyAM pachai siddhAM ne namaskAra kara paNa tIrtha nai na karai, timahIja kevala UpanAM pachai siddhAM nai namaskAra karai piNa tIrtha nai na kara, nyAya vicArI joijyo|' ima prathama zataka nA daza uddezAM nai viSa kahivA yogya je artha te leza thakI pUrve dekhADa yo hivai 'yathoddezaM nirdezaH' iNa nyAya AzrayI nai pahilA prathama uddezaka nAM artha vistAra thakI kahivA prathama uddezakArtha vistAra nai guru paraMparAgata saMbaMdha dekhAr3ate chate bhagavAn sudharma svAmI jaMbU svAmI prati ima kahai chai---'teNaM kAleNaM teNaM samaeNa' ityAdi / atha kiNa prakAra karikai ima jANiya-sudharma svAmI jaMbU svAmI ne lakSya karI nai e grantha nI racanA kIdhI? sudharma svAmI nI vAcanA noM anuvartIja e grantha chai, te mATai / kahyo piNa chai tIrtha gaNadhara sudharmA thI ja cAlyo, zeSa gaNadharoM nI paramparA nathI caalii| sudharma svAmI rai jaMvU svAmIhIja pradhAna ziSya, iNa kAraNa thakI te jaMvU prati AzrayI nai e vAcanA nI pravRtti krii| tathA chaThA aMga nai virSa ehavo upodghAta evaM tAvatprathamazatoddezakAbhidheyArthalezaH prAgdazitaH, tatazca yathoddezaM nirdeza' iti nyAyamAzrityAdita: prathamoddezakArthaprapaJco vAcyaH, tasya ca guruparvakramalakSaNaM sambandhamupadarzayan bhagavAn sudharmasvAmI jambUsvAminamAthityedamAha / atha kathamidamavasIyate-yaduta sudharmasvAmIjambUsvAminamabhi sambandhagranthamuktavAniti ? ucyate, sudharmasvAmivAcanAyA evAnuvRttatvAt, Ahaca'titthaM ca suhammAo niravaccA gaNaharA sesA' sudharmasvAminazca jambUsvAmyeva pradhAnaH ziSyo'tastamAzrityaya vAcanA pravRtteti, tathA SaSThAMge upodghAta evaM dRzyateyathA kila mudharmasvAminaM prati jambUnAmA prAha-"jai 1. vRttikAra ne isa saMdarbha meM eka prazna uThAyA hai--maMgala ke lie iSTa devatA ko namaskAra hotA hai| zruta iSTa devatA nahIM hai, isa sthiti meM use namaskAra kyoM? vRttikAra ke anusAra isa prazna kA uttara isa prakAra hai-zruta iSTa devatA hI hai, kyoMki arhatoM ne bhI use namaskAra kiyA hai siddhoM kI bhAMti / arhat zruta ko namaskAra karate haiM, isa tathya kI puSTi 'namastIrthAya' isa vAkya se hotI hai| yahAM tIrtha kA artha zruta hai, kyoMki vaha saMsAra-sAgara se pAra pahuMcane kA asAdhAraNa kAraNa hai| zruta kA AdhAra hone se hI saMgha ko tIrtha zabda se abhihita kiyA gayA hai| arhat maMgala ke lie siddhoM ko namaskAra karate hI haiM / isa prakAra vRttikAra ne zruta ko iSTa devatA ke rUpa meM pramANita kiyA hai aura arhat ke dvArA bhI tIrtha ko namaskAra karavAyA hai| jayAcArya vRttikAra ke isa mata se apanI asahamati vyakta karate haiN| za01, u0 1, DhA0 1 23 Jain Education Intemational Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chai-bhate ! jo pAMcamA aMga vivAhapaNyatti noM zramaNa bhagavAn mahAvIre e artha kahya to chaThA aMga noM bhaMte ! syaM artha prarUpiyo? te ima ihAM piNa sudhA svAmI jaMvU nAma thakIja upodghAta avazya kA ema jaNAya chai| bali e upodghAta-graMtha mUla TIkAkAra samasta zAstra AzrayI nai kahyo piNa amhai prathama uddezaka AzrayI nai kahiyai ch| zataka-zataka prati uddezaka-uddezaka prati upoddhAta nai iNa zAstra meM vipai aneka prakAra kahivA NaM bhaMte ! paMcamarasa aMgassa vivAhapannattIe samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM ayamaDhe pannatte, chaTThassa NaM bhaMte ! ke aDhe pannatte tti| tata evamihApi sudharmaMva jambUnAmAnaM pratyupodghAtamavazyamabhihitabAnityavasIyata iti / ayaM copodghAtagraMtho mUlaTIkAkRtA samasta zAstramAzritya vyAkhyAto'pyasmAbhiH prathamoddezakamAzritya vyaakhyaasyte| pratizata pratyuddezakamupodghAtasyeha zAstre'nekadhAbhidhAnAditi / thkii| 161. soraThA namaskArAdika tAhi, racanA pUrva kahI tikaa| mUla-vRtti rai mAhi, na kahi kiNa kAraNa thako / 161. ayaM ca prAga vyAkhyAto namaskArAdiko grantho vatti kRtA na vyAkhyAtaH kuto'pi kAraNAditi / 162. brAhmI lipi namaskAra, mUla vRtti meM nA kiyaa| tAsa nyAya je sAra, buddhivaMta hiye vicaarjo|| vA0-teNaM kAleNaM ti / te iti prAkRta zailI nA vaza thakI saptamI vibhakti no ekavacana huii| anaiM saMskRte saptamI nai ekavacane tasmina hii| NaM zabda chai tiko vAkyAlakAra nai artha jANa vo| kAle kahitA adhikRta avasappiNI caturtha arA rUpa vibhAga lakSaNa nai viss| teNa samaeNaM ti te samaya-je samaya bhagavAn dharmakathA kahitA hutA, etalai kAla no hIja viziSTa vibhAga, tehana samaya kahiye / athavA teNaM kAleNaM teNaM samAeNaM e cyArUM sthAnake tIjI vibhakti no ekavacana hIja huI / tena kAlena pUrvokta te kAla hetubhUta karika tena samayena pUrvokta te samaya hetubhUta karike hIja rAyagihe nAma nagare--kahitAM rAjagaha nAme nagara, ihAM ekAra prathamA vibhakti ne ekavacana, piNa saptamI no eka vacana nhiiN| jima 'kayare Agacchai dittaruve' ityAdivat / te bhaNI rAjagRhaM nAma nagaraM / hotthA kahitA huto| nanu hivar3A piNa te nagara ch| etalai sudharma svAmI nai vAcanAdAna kAle piNa te nagara ch| iNa kAraNa thakI te nagara huto ima kima kA ? ehano uttara ----varNaka graMthokta rAjagRha jehavo vibhUtiyukta huto tevo sudharma svAmI jaMbu prati vAcanAdAna kAle nthii| abasappiNI nAM bhAva thakI-kAla nai te subha bhAva nI hAni nAM bhAva thkii| te mATai rAjagRha nAma nagara hu~to ehavU kA / vaSNao kahitAM iNa sthAnake nagara naM varNaka kahi / graMtha nAM vistAra rA bhaya thakI mala pATha mAM varNaka likhyo nthii| te ima-riddhasthimiyasamiddhe... vA0 te iti-prAkRtazailIvazAttasmin yatra tannagaramAsIt, NakAro'vAkyAlaGkArArtho 'kAle' adhikRtAvasappiNIcaturthavibhAgalakSaNa iti, 'te NaM' ti tasmin yatrAsau bhagavAn dharmakathAmakarot 'samae NaM' ti samaye kAlasyaiva viziSTa vibhaage| athavA tRtIyaivayaM, tatastena kAlena hetubhUtena tena samayena hetubhUtenaiva 'rAyagihe'tti ekAraH prathamaikavacanaprabhavaH 'kayare Agacchai dittarUve' ityAdAviva, tatazca rAjagRhaM nAma nagaraM hottha' tti abhavat / nanvidAnImapi tannagaramastItyataH kathamuktamabhavaditi ? ucyate, varNakagranthoktavibhUtiyuktaM tadaivAbhavat na tu sudharmasvAmino vAcanAdAnakAle, avasarpiNItvAtkAlasya tadIyazubhabhAvAnAM hAnibhAvAt / 'vannao' ti iha sthAnake nagaravarNako vAcyaH, granthagauravabhayAdiha tasyAlikhitatvAt, sa caivam--"riddhasthibhiyasamiddhe / 1. bhagavatI sUtra kI vartamAna TIkA abhayadevasUri kI hai| TIkAkAra abhayadevasUri kaha rahe hai ki isa prAg vyAkhyAta namaskAra Adika grantha Namo arahatANaM... Namo baMbhIe livIe Namo suyassa kI mUla TIkAkAra ne vyAkhyA nahIM kI hai| isakA kAraNa ajJAta hai| saMbhava hai, ukta pATha isa grantha meM mUlataH nahIM the| prathama TIkAkAra ke samaya taka bhI ve nahIM the| bAda meM prakSipta hue hai| yaha prakSepa kaba huA aura ve mUla TIkAkAra kauna the? inakA nAma ajJAta hai| 24 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ riddha te pura-bhavanAdi karika bar3hayo-car3hayo, thimiya kahitAM sthira, svacakra paracakrAdi bhayavajitapaNA thkii| samiddhe kahitAM samRddha-dhana-dhAnyAdi vibhUtiyukta-paNA thkii| pmuiyjnnjaannve| pamuiya kahitAM pramodavaMta-haraSavaMta pramoda-kAraNa vastu nA sadbhAva thkii| jaNa kahitAM jana nagara nA basavA vAlA loka ana jANavae kahitAM janapada-deza ke viSa UpanAM te jAnapadA deza nai viSa rahai tikai loka, etalai nagaravAsI loka piNa pramodavaMta haraSavaMta loka cha / anai deza vAsI loka piNa te rAjagRha nai viSa AyA chatAM pramodavaMta haraSavaMta hudai / ityAdika varNaka uvavAI sUtra thakI jANavU / RddhaM--purabhavanAdibhivRddhaM stimitaM-sthiraM svacakraparacakrAdibhayajitatvAt samRddhaM-dhanadhAnyAdivibhUtiyuktatvAt, tataH padatrayasya karmadhArayaH, pamuiyajaNajANavae' pramuditA-hRSTA: pramodakAraNavastUnAM sadbhAvAjjanA--nagaravAstavyalokA jAnapadAzca-janapadabhavAstatrAyAtAH santo yatra tat pramuditajanajAnapadamityAdiraupapAtikAt savyAkhyAno'tra dRzyaH / (vR0-507) *namo prabha mahAvIraM, namo zAsana-tilaka sdhiirN| tana mana kari tasu vacana ArAdhyAM, avicala ziva-sukha sIraM / gunnijn| namo prabhU mahAvIraM / (dhrupadaM ) 163. tiNa kAla tiNa samayai hato, nagara rAjagaha nAma / prathama upAMge campA-varNaka, tima kahi abhirAmaM / / 164. nagara rAjagRha thakoja vAhara, uttara pUrva viSe ho| dizi te gagana-maMDala no bhAga ja te digbhAga suleho|| 163. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nAmaM nayare hotthaavnnnno| (za0 114) 164, 165. tassa NaM rAyagihassa nagarassa bahiyA uttarapuratthime disIbhAge guNasilae nAmaM ceie hotthaa| (za0 115) 'disIbhAe' ti dizAM bhAgo digrupo vA bhAgo gaganamaNDalasya digbhaagsttr| (vR0pa07) 166. seNie rAyA, cillaNA devii| (za0 106) 165. athavA je dig rUpa gagana-maMDala nA bhAga visseho| kUNa IzANe guNasila nAme, caitya hu~to zubha rho|| teha nagara noM zreNika rAjA, rAja karai vara rIta / tAsa celaNA rANI jANI, Apasa meM ati prItaM / / tiNa kAle tiNa samaya virSa je, zramaNa tapasvI sAcA / vA sobhana mana sahitaja vattai, samana prabhUjI jAcA / / 167. 168. athavA saMkahitA je milato', aNati - bhAkha jeho| vA sahabhUta viSa sama vatrsa, samaNa kahIjai teho|| 167. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe zrAmyati-tapasyatIti zramaNaH, athavA saha zobhanena manasA vartata iti smnaaH| (vR0-507) 168. saMgataM vA yathA bhavatyevamaNati-bhASate, samo vA sarva bhUteSu san aNati-anekArthatvAddhAtUnAM pravartata iti smnnH| 196-201. bhagavaM mahAvIre bhagavAn--aizvaryAdiyuktaH pUjya ityarthaH, 'mahAvIre' tti vIraH 'sUra vIra vikrAntAvi' ti vacanAt ripunirAkaraNato vikrAntaH, sa ca cakravAdirapi syAdato vizeSyate mahAMzcAsau durjyaantrriputirskrnnaadviirshcetimhaaviirH| (vR0-507) 193. aizvaryAdiyukta pUjya prabhu, tiNa kAraNa bhagavAnaM / durjaya aMtar-ripu hAvA tho, mahAvIra abhidhAnaM / / 200. soraThA bIra dhAtu ima leha, parAkrama arthe huii| ari haNavA thI teha, cakravAdika piNa huve / / *laya-bIsa biharamANa 1. sNgt| 2. yahAM TIkAkAra ne 'samaNa' zabda ke saMskRta meM tIna rUpa banAkara usakI vyAkhyA kI hai| jayAcArya ne bhI unhIM tInoM rUpoM-zramaNa, samana aura samaNa ko apanI vyAkhyA kA AdhAra banAyA hai| za01, u01, DhA01 25 Jain Education Intemational Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiNa kAraNa bhI mahAvIra prabhu 202. bhaya bhairava mura-kRta nAma 201. 203. 204. 205. 206. 207. 208. 206. *vara zruta dharma AcAraMgAdika, Adi prathama thI khyAtaM / artha praNAyakapaNe karI naM, AdikareM AkhyAta || soraThA vA0- zIla artha ko prabhuno khaa| saMmIla, Agala kahiye cha~ tiko / / tIrtha pravacana zruta naM kahiye te saMgharSa AdhAra tAsa karaNa noM zIla prabhu noM, titthakare jina sAraM // -Agama 3 prakAre kahyA sUtrAgama 1, arthAgama 2, tadubhayAgama 3, te Agama ne tIrtha kahIjai, kema ? tarai chai saMsAra-sAgara jeha thI, te tIrtha- pravacana, sUtrAgama / sUtrAgama rUpa tIrtha to gaNadhara deva nAM gaMdhyA / ana arthAgama rUpa tIrtha tIrthaMkara bhASita cha / 'atyaM bhAsai arahA suttaM gathai gaNaharA niuNaM / ' iNa vacana thakI arthAgama rUpa tIrtha nA karaNahAra tIrthaMkara jANavA / te saMgha thI judo nathI / te mATai saMgha naiM tIrthaM kahyo / te kariyA nUM zIla chai jehanuM te bhaNI mahAvIra maiM tIrthaMkara kA / a mahAvIradeva ne tIrthakarapaNuM anya upadezapUrvaka na varteM, kAraNa thakI Agala kahai -- iNa tAma, karo vizeSa ihAM nAma, durjaya aMtara-ripu-dalana / uvasagga, parisaha tehathI acala prabhu / udagga, guNa-niSpanna mahAvIra e / / Adi karaNa nuM kiMvidha phuna * Atma karI svayameva svAmajI anya upadeze nAhIM / samyak vastu rahisa jANavai, sahasaMbuddha kahAI // sahasaMbuddhapaNuM puruSottama * laya-bIsa biharamANa *ruSoM meM te te rUpAdika guNa kari sakhara suhAyA atisaya kari utkRSTa sarva thI, purisottama jinarAyA // 26 bhagavatI jI , soraThA atha puruSottama bhAva, sihAdi triNa opama kari / samarthana karatA sAva, kahiye che te saaNbhko| soraThA khyAta, prAkRta puruSa thakAna prabhu / bhAvAt iNa kAraNa kahiye hivaM / / 202. etacca devairbhagavato gauNaM nAma kRtaM yadAha- ayale bhayabheravANaM khatikhame parisahovasaggANaM / devahi se nAma kayaM samaNe bhagavaM mahAvIretti / ( vR0 pa0 7, 8) 203, 204. Aigare Adau prathamataH zrutadharmam AcArAdipratyAtmakaM karoti tadarthatraNApakatvena praNayatItyevaMzIla Adikara, AdikaratvAcyA kividha ? ityAha (100) 205. titthagare tIrthaM -- pravacanaM tadavyatirekAcceha saMghastIrthaM tatkaraNazIlatvAttIrthakaraH / ( vR0108) bA0--sIkaratvaM cAsya nAnyopavezapUrvakamityata ( vR0 pa0 8 ) Aha 206. sahasaMbuddhe yaha Atmanaiva sArddhamanayopadeza ityarthaH samyabuddhayopekSaNIyavastutattvaM vidita (10-08) 7 vAniti sahasaMbuddhaH / 207. sahasaMbuddhatvaM cAsya na prAkRtasyasataH, puruSottamatvAdityata Aha( vR0pa08) 208 pUrita purANAMmadhye tena tena rUpAdinA nirAnItaravAdUdharvavattitvAduttamaH puruSottamaH / ( vR0 pa0 8 ) 206. atha puruSottamatvamevAsya siMhAdyupamAnatrayeNa samartha - yannAha - Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210. 211. 212. 213. 214. 215. 216. 217. 218. 216. 220 221. "sIha jiso ta sIMha kahIje, puruSa-sIMha iva tAmaM / puruSa sIMha kahiyai iNa kAraNa puruSa rUpa sIMha svAmaM // soraThA jaga meM jana AkhyAta, parAkrama je siMgha viSai / ati hI prakRSTa svAta zaurya prabhu upamAna ima // parAkrama adhikeha, bAlapaNa paNa ari amara / adhika vadhArI deha rAyabA lAyo tadA // to paNa DariyA nAMya, vaca kaThina jima muSTi kari / kIdhUM prahAra kAya, suratanuM saMkobhyU kubja jima // * vara pradhAna puMDarIka dhavala phuna, sahasrapatra puruSa tike vara puMDarIka jima, puzya pravara gItaka chaMda vara dhavala bhAvaja prabhu taNuM sahu azubha mela rahIta thI / phula sarva zubha anubhAva karike yuddha bhAva sahIta thI / vA bhaktivaMtaja puruSa ne puMDarIka chatra taNI parai / saMtApa Atapa meTa kuna vibhUSAkAraNa sire // "puruSa hIja para gaMdha gaja e, jima gaMdha hasto gaMdhena / sakala anya gaja bhAjai timahija, Iti pramukha Tikai na // ramaNIkaM / puMDarIkaM / / soraThA prabhu vicaraM jiNa deza, durbhikSa para cakra kuna Damara / nhA vighna azeSa, puruSa pravara gaMdha gaja prabhu // * iNa kAraNa etriNa opama thI, puruSottama prabhu eho / kevala puruSa viSaija na uttama, uttama loka viSeho || soraThA uttama loka viSeha, nAthapaNA thI svAmajI / iNa kAraNa thI eha, Agala kahiye che hivai // "saMjJi bhavya loka nA nAthaja, loka nAtha khidaayaa| nAthapaNo te yogakSema nA, karaNahAra jinarAyA || saharamA * laya1. zreSTha / 2. rASTra kA bhItarI yA bAhya viplava / 210. purisasI siMha iva siMhaH puruSasvAti puruSaH (bu0pa08) 211-213. lohitaprakRSTamabhyupagatamataH zaurye sa upamAnaM kRtaH, zaurya tu bhagavato bAlye pratyanIkadevena bhAgyamAnasyApyanItatvAt kulizakaThinamuSTiprahArapratipravarddhamAnAmarazarI rakubjatAkaraNAcceti / (bu0pa08) 214 purisavarapaDae varapuNDarIkaM- pradhAnadhavala sahasrapatraM puruSa eva varapuNDarIkamiveti puruSavarapuNDarIkaM / ( vR0-508) 21. dhatvaM cAsya bhagavataH sarvAzubhamalImasarahitatvAt sarvezca zubhAnubhAvaiH shuddhaat| ( vR008) 216. athavA puruSANAM -- tatsevakajIvAnAM varapuNDarIkamivabhaH santApAtapanivAraNasamarthatvAt bhUkAraNatvAcca sa puruSavarapuNDarIkamiti (vR008) 217. vidhatthI puruSa eva varagandhahastI puruSavaragandhahastI yathA gandhahastino gandhenApi samasteta rahastino bhavyante / ( vR0 pa08) 218. bhagavatastaddezaviharaNena iti paracakradurbhikSaDamaramarakAdIni duritAni nazyantIti puruSavaragaMdhahastItyucyate / ( vR0ma0 8) 216, 220. loguttame ityata upamAtrayAtpuruSottamo'sau / na cAyaM puruSottama eva, kintu lokasyApyuttamo, lokanAthatvAd / (2008) 221. sonA lokasya saJjJibhavyalokasya nAtha:---! nAthatvaM ca yogakSemakAritvaM / - prabhurlokanAthaH, (bu0pa08) za0 1, u0 1, DA0 1 27 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222. 223. 224. 225 226. 227 228. 22. 230. samyaka darzana melaNa yoga 28 lAdhA je kahiyai 'kSema' vA0- - ihAM vRtti meM sannI paMceMdriya naiM yoga-kSema karikhUM tehane nAtha kahyaM / viziSTapaNa e nAtha jANavUM / anaiM uttarAdhyena adhyena 20135 kA tatohaM nAho jAo, appaNI ya parassa ya / sarvvesa ceva bhUyANaM tasANaM thAvarANa ya // sai ko dIkSA liyAM pacha~ hUM ApaNI AtmA no ane para AtmA no ane sarva jIva trasa sthAvara noM nAtha thayo / te koI jIva naiM dukha na diyai bhaya na upajAvai te mATe nAtha kahyo / 1 lokanAtha noM bhAva, yathA avasthita sakala vastu- / stoma dopana bhI sAtha iNa kAraNa thI hiMda kahUM // * loka viziSTa tirikkha nara sura naiM, aMtar-timira aMdhAro / nirAkaraNa kari ati prakAzakArI, dIpaka jima prabhu sAro // eha vizeSaNa dekhaNa yogyaja soraThA Adi, agAmI vastU taNo / saMvAdi, pravara pamADe 'joga' te // jJAnAdi, rakSA karavI tehanI / saMvAdi, iha vidha AkhyUM vRtti meM // *lokAloka sarva vastu ne ravi maMDala jima jeho / nikhila bhAva avabhAsana samaratha, loka pradyota kareho // vA0--kevala-AlokapUrvaka pravacana prabhA-paTala pravarttavai karI pradyota - prakAza kareM ehozIla te lokpryotkr| 1 ima artha soraThA ukta vizeSaNa eha, ravi hari ziva brahmA pramukha tasaM tIrthapateha, ka vizeSaja ehanUM // Asaka viSeha jina vizeSa abhidhAna na~ / jeha, kahiye che te sAMbhalo // Agala *laya bIsa biharamANa bhagavatI jor3a soraThA joya, dRSTa loka prati AzrayI / loya, te AzrayI hiva kahe // * prANa viNAsaNa rasika janaM je upasagaMkArI praannii| teha bhaNI piNa prabhu bhaya na diye, abhayadae pahichANI // 222, 223. taccAsyAprAptasya labdhasya ca paripAlaneneti / 224. lokanAtha panAdevetyata Aha / 225. logapadIve 226. idaM vizeSaNa mAzrityAha samyagdarzanAderyogaka raNena (2008) lokasya -- viziSTatiryagna rAma rarUpasyA''ntaratimiranirAkaraNena prakRSTaprakAzakAritvAdIpa iva pradIpaH / (2008) 230. abhayadae yathA'vasthita samastavastustomapradI ( vR0 pa0 8 ) a 227. logapajjoyagare 227. aura vA0- lokasya -lokyata iti lokaH anayA vyutpattyA lokAlokasvarUpasya samastavastustoma svabhAvasyAkhaNDamArttaNDamaNDalamiva nikhilabhAvasvabhAvAvabhAsasamarthakevalAla pUrvavacanaprabhAvanena pradyotaM - prakAzaM karotItyevaMzIlo lokapradyotakaraH / ( vR0 pa0 8 ) 228,226. uktavizeSaNopetazca mihirahariharahiraNyagarbhAdirapi tattIrthikamatena bhavatIti ko'sya vizeSa ityAzaGkAyAM dvizeSAbhidhAnAyAha-- ( 200pa08) ( vR0pa08) na bhayaM dayate--- dadAti prANApaharaNarasike'pyupasargakAriNi prANinItyabhayadayaH / ( vR0 pa0 8 ) Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231. athavA sarva prANI saMbaMdhita, bhaya nI je prihaarii| dayA anukapA jehana cha te, 'abhayadae' avadhArI / / 231. abhayA vA sarvaprANibhayaparihAravatI dayA-anukampA yasya so'bhayadayaH / (vR0-pa08) 232. soraThA hari hara ravi brahmAdi, abhaya taNAM dAyaka nhiiN| prabhu nai viSa saMvAdi, eha vizeSa kahyo ihAM / / viNa aparAdhI jeha, aparAdhI nai piNa prabhu / anartha parihAra kareha, kevala ehija guNa nathI / / artha prApti piNa tAsa, karai iso dekhaadd'to| Agala je guNarAsa, kahiya chai te sAMbhalo / / 232. hariharamihirAdayastu naivamiti vizeSaH / (vR0-508) 233, 234. na kevalamasAvapakAriNAM tadanyeSAM vA'narthapari hAramAtraM karoti api tvarthaprAptimapi karotIti darzayannAha (vR0-pa08) 234. 235. *cakkhU jima cakkha zrutajJAnaja, artha zubhAzubha bhAgaM / upadarzaka thI dAyaka prabhujI, cakkhudae subhAgaM / / 235. cakkhudae cakSuriva cakSuH-zrutajJAnaM zubhAzubhArthavibhAgopadarzakatvAt / (va0pa08) nara pekhai je bhAva soraThA cakSavaMta, nitya zratajJAnaja netra kri| anaMta, upAdeya phuna heya prati / / 236. "cakSuSmantasta eveha ye shrutjnyaanckssussaa| samyak sadaiva pazyanti, bhAvAn heyetarAnnarAH / / (vR0-pa08) je thatajJAna sahIta, netravaMta te jaannvaa| vara zrutajJAna rahIta, aMdha tulya te jIva chai / / te mATa zrutajJAna, cakSu jima cakSu achai / tasaM dAyaka varddhamAna, cakSudaya tiNa kAraNa / / 236. 236,240. yathA hi loke kAntAragatAnAM cauraiviluptadhanAnAM baddhacakSuSAM cakSurudghATanena cakSurdattvA vAJchitamArgadarzanenopakArI bhavati, (vR0pa08,6) 240. 241. gItaka-chaMda jima loka meM kAMtAra gata na, taskare dhana luuttiyaa| phana cora tehija puruSa nAM, bihaM netra bAMdhI ne gayA / / vara nayana tAsa ughAr3avai kari, cakSa prati ima de krii| dekhAr3avai phUna adhva vAMchita huvai upakAraka vrii| ima eha piNa saMmAra aTavI vipa jIva rahyA shii| rAgAdi taskara teha phUla, dharma-dhana lUTayUM vahI / / mithyAtva rUpa kuvAsanA kari, teha puruSa taNA blo| AcchAditA vara jJAna - locana, suddha zraddhA nidlii|| tasaM darza moha kuvAsanA prati dUra kariva kari bhalu / vara suddha zraddhA jJAna cakSu Apavai kari guNanilu / / vara maga vAMchita prati dekhA. teha Agala aakhiye| maggadae pATha suhAmaNo tamu artha iha vidha bhAkhiyai / / 241-244. evamayamapi saMsArAraNyavattinAM rAgAdicaura viluptadharmadhanAnAM kuvAsanA''cchAditasajjJAnalocanAnAM tadapanayanena zrutacakSurdattvA nirvANamArga yacchannupakArIti darzayannAha (vR0-pa06) 242. 243. 244. 244. maggadae *laya-bIsa biharamANa za. 1, u01, DhA01 26 Jain Education Intemational Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245. *mAraga jJAna darzana nai cAritra, parama pada pura paMthaM / tAsa dAyaka te mATai kahiye, maggadaye bhagavaMtaM / / 245. 'mangadae' ti, mArga---samyagdarzanajJAnacAritrAtmaka paramapadapurapathaM dayata iti maargdyH| (vR0-50 6) soraThA jima jana loka majhAra, cakSa udghATana krii| phuna je mAraga sAra, teha prate dekhAr3a nai / / taskara vilupta joya, te jana prateja nirupadrava / sthAna pamAr3e soya, havai parama upkaarko|| ima e piNa avadhAra, jJAna cakSu ziva-maga dii| sthAna pohacADe sAra, kahiyai chai te saaNbhlo|| 246-248. yathA hi loke cakSurudghATanaM mArgadarzanaM ca kRtvA caurAdiviluptAna nirupadravaM sthAnaM prApayan paramopakArI bhavatItyevamayamapIti darzayannAha- (vR0-506) 247. 249. *nAnAvidha upadrava prApta jIva nai, zaraNa ju rakSA-sthAnaM / te paramArtha thakI nirvANaja, tasaM dAyaka vardhamAnaM / / 246. saraNadae saraNaM-jANaM nAnAvidhopadravopadrutAnAM tadrakSAsthAnaM, tacca paramArthato nirvANaM taddayata iti zaraNadayaH / (vR0-pa06) 250. soraThA zaraNadAyakapaNe tAsa, dharmadezanA kari tiko| iha kAraNa thI jAsa, Agala kahiyai chai hivai|| 250. zaraNadAyakatvaM cAsya dharmadezanayavetyata Aha (vR0-pa0 6) 251. *dvividha dharma-prathama zruta samyaktva, dvitiya cAritra gunnhiirN| tAsa dikhADaNahAra prabhu jI, dharmadezaka mahAvIraM / / 252 253. dhammadae pAThAMtaraM kahiye, cAritra rUpaja dharma / tAsa dAyaka tiNa kAraNa kahiye, dharmadaye sukha zarma / dharmadezanA mAta karI piNa, dhammadezaka kahivAya / iha kAraNa thI Agala kahiye, te suNajo cita lyAya / / dharma-ratha pravattakapaNe kari, sArathi jima sobhaayaa| dharma-sArathi kahiye prabhu nai, jayavaMtA jinraayaa|| 251. dhammadesae dharma-zrutacAritrAtmakaM dezayatIti dharmadezakaH / (vR0-506) 252. 'dhammadaye' tti pAThAntaraM, tatra ca dharma-cAritrarUpaM dayata iti dharmadayaH / (vR0-pa06) 253. dharmadezanAmAtreNApi dharmadezaka ucyata ityata Aha (vR0-50 6) 254. dhammasArahI dharmarathasya pravartakatvena sArathiriva dharmasArathiH, (vR0-506) 254. soraThA ratha na sArathi jema, ratha rathika phuna azva prati / rakSA karai suprama, ema dhamma-sArathi prabhu // caritta dhamma aMga rupAta, saMyamAtma pravacana pravara / rakSaNa upadezAt, dharma-sArathi ha prabha / / tIrthAntarIya mateha, dharma-sArathi anya piNa hvai| iha kAraNa thI eha, vizeSakara tu hiva kahai / / 255, 256. yathA rathasya sArathI rathaM rathikamazvAMzca rakSati evaM bhagavAn cAritradharmAGgAnAM---saMyamAtmapravacanAkhyAnAM rakSaNopadezAddharmasArathirbhavatIti / (vR0-pa06) 257. tIrthAntarIyamatenAnye'pi dharmasArathayaH santIti vizeSayannAha (vR0pa06) *laya--bIsa biharamANa 30 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258. dhammavaracAuraMtacakkavaTTI * dharma viSa bara cAturaMta je, cakravartI jinraayaa| cakravatI jima vIra prabhUjI, atisaya kari sobhAyA / / 256-262. trayaH samudrAzcaturthazca himavAn ete catvA ro'ntAH-pRthivyantAH eteSu svAmitayA bhavatIti cAturantaH sa cAsau cakravartI ca cAturantacakravartI varazcAsau cAturantacakravartI ca varacAturantacakravartI--- rAjAtizayaH, dharmaviSaye varacAturantacakravartI dhrmvrcaaturntckrvrtii| (vR0-pa06) 263. athavA dharma eva varamitaracakrApekSa yA kapilAdidharmacakrApekSayA vaa| (vala-pa06) vA-caturantaM.-.-dAnAdibhedena catuvibhAgam / soraThA 256. triNa dizi samudra aMta, cala hemavanta laga uttr|| e cihaM mahi paryaMta, svAmIpaNa ja cAturaMta / / 260. ehavo cako jeha, cAturaMta cakravati te| vara pradhAna chai eha. anya napati thI ati adhika / / 261. dharma vipa vara dhora, dharma - parUpaka zeSa meN| atizaya adhika ja bIra, cAturaMta cakravati ima / / 262. athavA dharmaja tAya, vara pradhAna chai jehana / anya cakra apekSAya, kahya dharmabara te bhaNI / / athavA dharmaja eha, vara pradhAna mahAvIra nuM / kapilAdika na jeha, dharma-cakra nI pekSayA / / 264. ziva maga jJAnAdeha, bhede kari vibhAga cihuN| nirNaya jeha viSeha, cAturaMta chai te bhaNI / / vAla-jJAna, darzaNa, cAritra, tapa athavA dAna, zIla, tapa, bhAvanA e cyAra mokSa mAraga noM aMta kahitA nirNaya nizcaya chai jehana viSe te caturaMta, tehija cAturaMta / ApaNA tIrtha nai virSe Adi meM e cihuM ziva-maga parUpaNA thkii| athavA gati je cyAra, nArakAdi chai tehnaaN| aMtakAraka avadhAra, cAturaMta chai te bhaNI / / je phana cakra saMmIla, bhAve ari chedaNa thkii| tiNa kari vartana zIla, jehana je chai cakravati / / 267. ka hyA vizeSaNa eha, dharmadezakAdikapaNuM / prakRSTa jJAnAdeha, yoga kari hate kahai / / *apratihata kaTakuTI Adi karI, athavA avisaMvAdaM / pravara jJAna darzaNa te kevala, tasuM dhAraka AhlAdaM / / vA0-apratihata kahitAM haNAI nahIM, khalAvai nahIM, kaTa te caTAI karI, anai kuTI te bhIMta pramukhe karI te apratihata kahiyai / athavA avisaMvAda bANI chai jehanI iNa kAraNa thakIja / athakA kSAyikapaNA thakI vara pradhAna kevalajJAna, kevaladarzana kevalajJAna vizeSa avabodhAtmaka, kevaladarzana te sAmAnya avabodhAtmaka dhAraNa kara je te aprati hatavarajJAnadarzanadharai kahiyai / 265. 265. catasRNAM vA naranArakAdigatInAmantakAritvAccaturantaM tadeva caaturntN| (vR0-pa06) 266. yaccakraM bhAvArAticchedAt tena vattituM zIlaM yasya sa (vRt-pa06) 267. etacca dharmadezakatvAdivizeSaNakadambakaM prakRSTajJAnA diyoge sati bhavatItyAha tthaa| 268. appaDiyavaranANadaMsaNadhare vA0-apratihate-kaTakuTyAdibhiraskhalite avisaMvAdake vA ata eva kSAyikatvAdvA vare-pradhAne jJAnadarzane kevalAkhye vizeSasAmAnyabodhAtmake dhArayati yaH sa tthaa| (vR0-pa06) 266. soraThA chadmavAna piNa eha, pravara jJAna saMpati sahita / ke iyaka loka viSaha, aMgIkAra kariye ach|| 266. chadmavAnapyevaMvidhasaMvedanasaMpadupetaH kaizcidabhyupagamyate / (vR0-pa06) *laya-bIsa biharamANa za0 1, u01, DhA01 31 Jain Education Intemational Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271. mithyA upadezAt, upakArI nahi btikai| Agala hiva avadAta, kahiyai chai nizchadmatA / / athavA paha ne janna, apratihata bhittyAdi kari / jJAna darzana saMpanna, uttara tehanoM Akhiyai / / AvaraNa abhAva thIja, apratihata jJAnI prabhU / dekhAr3ata pahIja, kahiyaM chai te saaNbhlo|| 270. sa ca mithyopadezitvAnnopakArI bhavatIti nizchadmatApratipAdanAyA'syAha (vR0-506) 271. athavA--kathamasyApratihatasaMvedanatvaM saMpannam ? atrocyte| (vR0-pa06) 272. AvaraNAbhAvAd, enamevAsya''vedayannAha-- (vR0-506) 272. 273. *apagata nivRtta dUra gayo chai, chadmastha bhAvaja jAsaM / athavA dUra gayo jasu AvaraNa, vyAvRtta-chadma vimAsaM / / soraThA chadma abhAvaja jAsa, umanoM te rAgAdi nAM / jIpaNa thakI prakArA, iha kAraNa thI hiva kahai / / 273. viyadRchaume dhyAvRttaM-nivRttamapagataM chadma-zaThatvamAvaraNaM vA yasyAsau vyaavRttchyaa| (vR0-pa06) 274. chagrAbhAvazcAsya rAgAdijayAjjAta ityata Aha (vR0-506) * jIta nirAkara chai prabhajI, rAga - dveSAdi rUpaM / zatru prate haNe tiNa kAraNa, kahiyai jina' jaga bhupaM / / 275. jiNe jayati-nirAkaroti rAgadveSAdirUpAnarAtInitijinaH / (vR0-506) 276. rAgAdi jaya pUrvaka jJAna soraThA jAna, upAya te jIpaNa taNuM / sudhyAna, iha hetu thI hiva kahai / / 276. rAgAdijayazcAsya rAgAdisvarUpatajjayopAyajJAnapUrvaka eva bhavatItyetadasyAha (vR0-506) 277. jANae--- jAnAti chAdmasthikajJAnacatuSTayeneti jJAyakaH / (vR0-506) 277.. *je chadmastha saMbaMdhI dhura cihaM jJAna chatAM vara dhyaanii| rAgAdika jIpI lahya kevala, jJAyaka' jANa sujJAnI / / *laya-bIsa biharamANa 1. sAmAnyataH jina zabda vItarAga (rAga-dveSa ke vijetA) kA vAcaka hai| TIkAkAra kI vyAkhyA se isI artha ko abhivyakti milatI hai aura jayAcArya ne bhI apanI 'jor3a' meM TIkA ko hI anUdita kiyA hai| kintu sandarbha kI dRSTi se yahAM jina zabda vItarAga kA nahIM, jJAnI kA vAcaka honA caahie| kyoMki isase Age do-do zabdoM ke yugaloM kI vyAkhyA hai| buddha aura bodhaka, mukta aura mocaka, tIrNa aura tAraka---ye zabda sva aura para se sambandhita haiN| isI prakAra yahAMjina aura jJAyaka zabda bhI sva aura para se anubaMdhita hone caahie| ina donoM zabdoM ko saMyukta mAnane se rAga-dveSa vijetA artha kI yahAM saMgati nahIM baitthtii| jina zabda kA jJAnI artha meM prayoga asammata bhI nahIM hai| sthAnAMga sUtra meM tIna prakAra ke jina kI carcA hai---tao jiNA paNNattA, taMjahA-ohiNANajiNe, maNapajjavaNAjiNe, kevalaNANajiNe / ThANaM 3 / 512] avadhijJAna jina, manaHparyavajJAna jina aura kevalajJAna jina-ukta saMdarbha ke AdhAra para jiNe zabda jJAna aura jANae zabda jJAyaka kA dyotaka honA caahie| 2. vRttikAra ne jJAyaka zabda kI vyAkhyA chAnasthika jJAna ke AdhAra para karate hue likhA hai-'jAnAti chAjhasthikajJAnacatuSTayeneti jJAyakaH' / (vR0-506) kintu 32 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278. soraThA jJAyaka iha vacaneha, nija svArtha saMpatti pravara / kevalajJAna acheha, tAsa upAyaja Akhiyo / / adhanA balI tadartha, svArtha saMpatti pUrvakaM / saMpAdaka para artha, catura vizeSaNa kari kahai / / 278. jJAyaka ityanenAsya svArthasaMpattyupAya uktaH / (bR0-pa06) 276. adhunA tu svArthasaMpattipUrvakaM parArthasaMpAdakatvaM vizeSaNacatuSTayenAha (vR0-pa06) 276. 280. *jIva ajIvAdika prati jANyA, buddha kahyA iNa nyaay| tathA bodhae anya bhaNI piNa, tattva prate olakhAya / / 281. bAhya abhyaMtara graMtha baMdhana kari, mUkANA mhaaviirN| mutte pATha kahyo iNa kAraNa, muktavAn guNa - hIraM / / 280. buddhe bohae 'buddhe' tti, buddho jIvAditattvaM buddhavAn tathA 'bohae' 'tti jIvAditattvasya pareSAM bodhyitaa| (vR0-pa06) 281. mutte mukto bAhyAbhyantaragranthibandhanenamuktatvAt / (vR0-pa06) 282. moyae tathA 'moyae' tti pareSAM krmbndhnaanmocyitaa| (vR0-506) 282. tathA teha moyae anya taNA je, karma-baMdhana thakI mUkAvaNa hArA, jayavaMtA dukhdaayaa| jinraayaa| 283. mukta avasthA soraThA 283. mukta siddha, teha AzrayI nai hivai| pravara vizeSaNa Rddha, kahiyai chai te saaNbhlo|| 284. *vastu-samuha sarva chai jehanA, jJAna vizeSa kre| jJAyakapaNe sarva prati jANa, sarvajJa siddha kahehaM / / 283. atha muktAvasthAmAzritya vizeSaNAnyAha (vR0-506) 284. savvaNNU savvadarisI sarvasya vastustomasya vizeSarUpatayA sarvajJaH / 285. sAmAnyarUpatayA punaH sarvadarzI / jJAyakatvena (vR0-pa06) (vR0-pa06) 285. darzana te sAmAnya rUpa kari, sarva vastu nA soyo| dekhaNahArA siddha achai te, sarvadarzI avloyo|| vA0-athavA bhagavaMta deha-mukta thAya to piNa anya darzana mAnya mukta puruSavat bhaviSya jar3atA vAlA nthii| soraThA 286. e be pada AkhyAta, te kihAMika dIsai nhiiN| siddha taNuM avadAta, bali kahiye te sAMbhalo / / vA0-na tu muktAvasthAyAM drshnaantraabhimtpurussvdbhvissyjjddtvm| __(vR0-pa04) 286. etacca padadvayaM kvacinna dRzyata iti| (vR0-pa06) 287. *sarva avAdhA rahitapaNA thI, ziva kahitAM dukha naahii| ____ acala-svAbhAvika prAyogika e, calana hetu jyAM nAhI / / 287. sivamayalaM 'ziva' sarvAbAdhArahitatvAd 'acalaM' svaabhaavikpraayogikclnhetvbhaavaat| (vR0-pa0 6) jayAcArya ne rAga-dveSa para vijaya prApta kara kevalajJAna prApta karane vAle ko jJAyaka kahA hai| artha kI dRSTi se yaha vyAkhyA ucita pratIta hotI hai, kyoMki jJAyaka vizeSaNa se pahale appaDihayavaraNANadasaNadhare pATha A cukA hai| apratihata jJAna aura darzana kevalajJAna aura kevala darzana ke vAcaka haiN| aisI sthiti meM vRttikAra kA abhimata vicAraNIya hai| *laya-bIsa biharamANa za01, u01, DhA01 33 Jain Education Intemational Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288. aruja kahyA te roga rahita siddha, tAsa nibaMdhana joii| tana mana taNAM abhAva thakI e, isA siddha avaloI / / 286. anaMta padArtha viSaye vastu - jJAna svarUpa pnnehN| dravya anaMtA jANe, tiNa saM siddha ananta kaheha / / 260. akSaya sAdi anaMta sthitika thI, siddha sadA avinAza / athavA akSata paripUrNa cha, candra maDala jima jAsa / / 261. anya bhaNI aNapIDAkArI, dukha upajAvai naaNhii| ehavA siddha havai tiNa kAraNa, avyAvAdha khaaii|| 262. vali saMsAra viSa nahiM Avai', siddhi gati prazasta nAma / sthira sthAnaka chai tyAM jAvA nA, abhilASI prabhu tAma / / vA0--siddha-niSThitArtha huve, je gati nai viSa te siddhi gati / etalai sakala hI artha siddha thayA-nIpanA, koI kArya karaNo bAkI rahyo nahIM, te siddhi gati / tehIja nAmadheyaM kahitAM prazasta nAma jehano te, tathA ThANaMti kahitAM asthirapaNA nu kAraNa karma, tehanA abhAve kari sadA avasthita te sthirapaNa rahivu huvai te sthAna, e karma-mukta jIva etalai siddha nuM svarUpa athavA lokAgra no svruup| hivai lokAgra bhAga to AkAza rUpa chai to teha meM zivAdi vizeSaNa ghaTa nahIM to piNa Adheya dharma noM AdhAra mAM adhyAropa karavA thI te vizeSaNa lokAgra nA ghaTAvyA 288. aruyaM arujam avidyamAnarogaM tnnibndhnshriimnsorbhaavaat| (vR0-pa0 6, 10) 286. aNataM anantam anantArthaviSayajJAnasvarUpatvAt / (vR0-5010) 260. akkhayaM akSayam anAzaM sAdyaparyavasitasthitikatvAt akSataM vA paripUrNatvAtpaurNamAsIcandramaNDalabat / (vR0-5010) 261. abbAbA avyAbAdhaM pareSAmapIDAkAritvAt (vR0-5010) 262. 'apuNarAvattiya' ti karmabIjAbhAvAd bhavAvatArarahitaM siddhigatinAmadheyaM ThANaM saMpAviukAme (vR0-50 10) vA0--sidhyanti-niSThitArthA bhavanti yasyAM sA siddhi : sA cAsau gamyamAnatvAd gatizca siddhigatistadeva nAmadheyaM--prazastaM nAma yasya tattathA, 'ThANaM' ti tiSThati-anavasthAnanibandhanakarmAbhAvena sadA'vasthito bhavati yatra tatsthAnaM, kSINakarmaNo jIvasya svarUpa lokAgraM vA, jIvasvarUpavizeSaNAni tu lokAgrasyA''dheyadharmANAmAdhAre'dhyAropAdavaseyAni, saMpAviukAme tti yAtumanAH, na tu tatprAptaH, tatprAptasyAkaraNatvena vivakSitArthAnAM prarUpaNA'sambhavAt, prAptukAma iti ca yaducyate tdupcaaraat| (vR0-pa0 10) jAvA - mana, piNa te sthAnaka pAmyA nthii| te sthAnaka pAmyA pachI akaraNapaNe karI vAMchita artha nai parUpaNA nAM abhAva thkii| te mATai pAmavA nAM abhilASI ima kahiye / 263. yAvat samosaraNa hai tyAM laga, bhagavat-varNaka vArU / prathama upAMge prabhu tanu-varNaka, kahiye iha vidha cArU / / 263. 'jAva samosaraNaM' ti tAbadbhagavadvarNako vAcyo yAvatsamavasaraNaM--samavasaraNa-varNaka iti / (vR0-50 10) gItaka-chaMda 264. bhuja mocako je ratnanaja vizeSa phuna bhaMga kITa hii| nIlI vikAraja phuna mapI bali bhramara-gaNa suprahRSTa hI / / 264, 265. sa ca bhagavadvarNaka evam---"bhuyamoyabhiganela kajjalapahaTThabhamaragaNaniddhanikuruMbaniciyakuMciyapayAhiNAvattamuddhasirae" bhujamocako---ratnavizeSaH 1. aMgasUttANi bhAga 2 meM apuNarAvattayaM pATha nahIM hai, vRtti meM bhI isa pATha ko koSThakAntargata liyA gayA hai| saMbhava hai kisI vAcanA meM yaha pATha rahA ho| 2. siddhi gati prApta hone para jIva akaraNa ho jAtA hai| usa samaya vivakSita artha kI prarUpaNA nahIM ho sktii| isalie arhat ko saMprAptukAmA kahA hai| prAptukAmAsiddhi gati pAne ke icchuka, yaha bhI aupacArika vacana hai| kyoMki vAstava meM to arhat kevalI nirabhilASa hI hote haiN| 34 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265. 266. gItaka-chaMda 267. vara rakta utpala patravat je kamaladalavat mRdu bhalA / sukumAla madhye jeha komala caraNatala mahimAnilA || 302. ehanI paraM ni kRSNacchA samUha saghana suhAmaNA / kuMDalIbhUta pradakSiNA zirojA raliyAmaNA // 268. ika sahasra naiM vara aSTa lakSaNa puruSa tIrthaMkara taNA / tasu dharaNahAra udAra sAra ja, naga nagara Adika ghaNA // 266. AkAzagata cakraM karI AkAzagata chatre krii| AkAzagata phuna cAmare kari sobhatI adhika sirI / 300. AkAzagata puna phaTikamaya vara pAyapITha sahIta hI cAra sahAsaNa dharmadhvaja prabhu Agale cAle vahI // 303 soraThA , isa zira nA je keza tasaM tanu-varNaka je. je zeSa aMta yatanI 301. caudaza sahasra zramaNa ati cAru, ajjA sahasra chattIsa udAru / saddhi kahitAM tAsa saMghAta, ai to mahAvIra jaganAtha || 305 306 varNaka ne Adi de caraNa-varNaka kahyaM // 304 pUrvAnupUrvI cAlatA soraThA saddhi kahita sodha, vidyamAna piNa tehane tAsa saMghAte hoya, iha kAraNa thI hiva kahai || yatanI saMparivaDe soya, parikara thI avaloya / te sAdhu sAdhvI saMyukta prabhu vihAra karatAM ukta / / gItaka-chaMda piNa pazcAnupUrvI nahIM / yati grAma ta anugrAma keDe gamana karatA prabhu sahI / / phuna sukha sukhe kari vicaratA prabhu nagara rAjagRha jihA jihAM caitya guNasila tihAM Avai svAma AvI naiM tihAM // vara yathAyogya avagraha pratigrahai grahaNa karI shii| tapa saMjame kari AtamA pratibhAvatA vipare shii| bhRGgaH kITavizeSo'GgAravizepovA ne nIlIvikAra:, kajjalaM - maSI, prahRSTabhramaragaNaH pratItaH eta iva snigdhaH samUho yeSAM te tathA te ca te nicitAzca - niviDAH kuJci tAzca - kuNDalIbhUtAH pradakSiNAvarttAzca mUrddhani zirojA yasya sa tathA / ( vR0 pa0 10 ) 266. evaM zirojavarNakAdiH "ratuppalapattamauyasukumAlakomalale" iti pAvakAnta zarIravarNako bhAgavato vAcyaH / ( vR000 10) 217. raktaM - lohitam utpalapatravat -- kamaladalavat mRdukam -- astabdhaM sukumAlAnAM madhye komalaM ca talaM pAdatalaM yasya sa tathA / (10-2010) AgAsagaeNaM gaM AgAsapAhi cAmarAhi pApI mahArANaM dhammaeSa purao patramASeNaM / (bu00 10) 268-300 aTThasahassavarapurisa lakkhaNadhare cakkeNaM AgAe AgAsa panihAmae 301. caudasahiM samaNasAhasI chattIsAe ajjiyAsAha sIhiM saddhi / ( vR0 pa0 10 ) 302. teSAM vidyamAnatayA'pi sArddhamiti syAdata ucyate / (10-5010) 303. saMparivuDetti saMparivRtaH parikarita iti / ( vR0-50 10 ) 304- 306. pu0vANupubviM caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe suhasuheNaM viharamANe jeNeva rAyagihe nagare jeNeva guNasilae ceie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA ahApaDirUvaM oggahaM ogiNhai, ogivhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / (117 ) za0 1, u0 1, DhA0 1 35 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307. phuna samavasaraNaka taNuM varNaka teha iha vidha jaanniy| vara vRtti thI saMkSepa kari kahiyai tiko dila ANiya / / 308. tapasvI zramaNa bhagavaMta nA vaha aMtevAsI ziSya bhlaa| ugrakula nA UpanA vara caraNa-dhAraka guNa nilA / / 306. ityAdi je muni pramukha varNaka ihAM tehija jANavU / sura caturvidha prabhu pAsa AvahI varNaka tAsa bakhANavU / / 307-306. samavasaraNavarNake ca 'samaNassa bhagavao mahA vIrassa aMtevAsI bahave samaNA bhagavaMto appegaiyA uggapavvaiyA' ityAdi sAdhvAdivarNako vAcyaH, tathA'surakumArA: zeSabhavanapatayo vyantarA jyotiSkA vaimAnikA devA (devya) zca bhagavataH samIpamAgacchanto varNayitavyAH / (vR0-pa010) 310. *prabhu vaMdavA paraSada nikalI, dharma kahyo jina dhiirN| 310. parisA niggyaa| dhammo khio| paDigayA prisaa| pAchI balI parapadA suNana, svAma vayaNa sukha sIraM / / (za0 118) vAla-parisA NiggayA iti rAjagaha nagara thakI rAjAdika loga bhagavaMta nai vaMdana vA--'parisA niggaya' tti rAjagRhAdrAjAdiloko arthe nIkalyA te nirgama ima-- bhagavato vandanArtha nirgataH / tannirgamazcaiva-tae NaM... tae NaM rAyagihe Nagare siMghADaga-tiga-caukka-caccara-caummuha-mahApaha ityAdirvAcyo yAvadbhagavantaM namasyanti paryupAsate pahesu-bahu jaNo aNNamaNNassa evamAikkhai...evaM khalu devANuppiyA samaNe bhagavaM ceti, evaM rAjanirgamo'ntaHpuranirgamazca tatparyupAsanA mahAvIre iha guNasilae ceie ahApaDirUvaM uggahaM ogihittA saMjameNaM tavasA cauppaatikvdvaacyaa| (vR0-50 10, 11) appANaM bhAvamANe vihri| taM seyaM khalu tahArUvANaM arahatANaM bhagavaMtANaM nAmagoyassavi savaNayAe kimaMga puNa baMdaNa NamaMsaNayAetti kaTu bahave uggA uggaputtA ityAdika kahivo, jyAM laga bhagavaMta prate namaskAra karai paryupAsanA karai / ima rAjAnirgama / vali antaHpura-nirgama / valI te paryupAsanA uvavAI nI para kahivaM / dhammo kahiotti-dharma kathA ihAM bhagavaMta nI kahivI tikA ima-taeNaM 'dhammo kahio' tti, dharmakatheha bhagavato vAcyA / samaNe bhagavaM mahAvIre seNiyassa ragNo cillaNApamuhANaM devINaM tIse ya mahai (vR0-pa011) mahAliyAe parisAe, isiparisAe, muNiparisAe, jaiparisAe, devaparisAe, aNegasayAe, aNegasayavaMdAe, aNegasayavaMdapariyAlAe, ohabale, aibale, mahabbale, aparimiyabalaviriyateyamAhappakaMtijutte sAradanavathaNiyamahuragaMbhIrakoMcaNigdhosaduMdubhissare, urevitthaDAe, kaMThevaTTiyAe, siresamAiNNAe, agaralAe, amammaNAe savvakkha rasaNNivAiyAe, puNNarattAe, sabvabhAsANugAmiNIe, sarassaIe, joyaNaNIhAriNA sareNaM, addhamAgahIe bhAsAe bhAsai-arihA dhamma prikheti| tesi sabvesi AriyamaNAriyANaM agaliyAe dhamma Aikkhai sAvi ya NaM addhamAgahI bhASA tesi sabjesi AriyamagAriyANaM appaNo sabhAsAe pariNAmeNaM pariNamai taM jahA-atthiloe atthi aloe evaM jIvA ajIvA baMdhe mokkhe ityaadi| tathA jaha naragA gammatI je Ni rayA jA ya veyaNA Narae sArIramANasAiM dukkhAI tirikkhajoNIe ityAdi / paDigayA parisatti loka svasthAna gayA, pAcho jAvaNo te paraSadA no ima kahivo-tae NaM sA mahaimahAliyA mahacca parisA mahati mahatI Alapratyaya nai svAthikapaNA thakI atizaya thakI atizaya ghaNI bhArI moTI paraSadA prazasta paNa pradhAna paraSadA athavA mahA arcA, bhalI pUjA nai te mahA arcA pariSad iti / samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhamma soccA nisamma haTTatuTThA jAba hiyayA uTThAe uThei uThThittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareti vaMdati NamaMsati vaMdittA NamaMsittA atthegatiyA muMDa bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaiyA atthegatiyA paMcANuvvayaM satta sikkhAvayaM duvAlasavihaM gihi *laya-bIsa biharamANa 36 bhagavatI-joDa Jain Education Intemational Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammaM paDivaNNA avasesA NaM parisA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati NamaMsaMti vaMdittA maMsittA evaM bayAsI suyavakhAe te bhaMte! NiggaMthe pAvayaNe evaM supaNNatte subhAsie suviNIe subhAvie aNuttare te bhaMte! NiggaMthe pAvaNe dhamme NaM AikkhamANA tumbhe uvasamaM Aikkhaha uvasamaM AikkhamANA vivegaM Aikkhaha vivegaM AikkhamANA veramaNaM Aikkhaha veramaNaM AikkhamANA akaraNaM pAvANAM kammANaM Aikkhaha pari NaM acche ke samavA mAvA ke erisa dhammamAiti kimaMga puNa itto uttarataraM evaM vadittA jAmeva disaM pAubbhUyA tAmeva disaM paDigayA / 311. prathama DAla prabhu vaca suna bhArI pahuMDI pariSada nija pada saarii| bhikSu bhArImA RSirAma prasAdaM, 'jaya jaya' saMpati avyAvAdha jaya jaya varddhamAna jagatArI, AkhyA vayaNa amUlya udArI / / 2. jeSTha tehanuM DhAla : 2 vahA tiNa kAla ne tiNa sama, zramaNa to suvicAra | bhagavaMta zrI mahAvIra nau jeSTha prathama ziSya sAra // zosa AsyUM soraThA kahiveha, sakala saMgha nAyakapaNuM / eha, hiva kahiyai chai nAma tasuM // *vIrajI ke ziSya pyAre / jaga pyAro, zAsaNa siNagAro, svAmI hada pyAro / / dhrupadaM / / 3. o to iMdrabhUti prasiddho nAma mAta pitA no dIdho // dUhA iMdrabhUti nAme karI, tRtiyA vibhakti sthAna / vibhakti nA pariNAma thI, nAma pATha pichAna' // soraThA aMtevAsI khyAta, te to zrAvaka piNa huvai / iha kAraNa avadAta, Agala kahiyai chai hi // *laya - vanamAlA e nisuNI jAma *laya -- jyAMraM sobhai kesariyA sAr3I 1. yahAM vyAkaraNa ke anusAra 'nAmnA indrabhUtiH' tRtIyA vibhakti honI caahie| para vibhakti kA vipariNAma hone se tRtIyA vibhakti ke sthAna para 'iMdabhUtI nAmaM aNagAre' isa pada meM prathamA vibhakti kA prayoga huA hai / 1, 2. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa je aMtevAsI tena kAlena tena samayena zramaNasya bhagavato mahAvIrasya 'jeTThe' tti prathamaH 'aMtevAsi' tti ziSyaH / anena padadvayena tasya sakalasaMGghanAyakatvamAha (1001011) 3. iMdabhUtI nAma indrabhUtiriti mAtApitRkRtanAmadheyaH / 4. 'nAma' ti vibhaktipariNAmAnnAmnetyarthaH / (bu00 11) (0011) 5. antevAsI kila vivakSayA zrAvako'pi syAdityata Aha(20-50 11) za0 1, u0 1, DhA0 2 37 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *vIrajI ke ziSya niivo| vinaya-tahato ko tribhuvana jaza TIko ||(dhrupdN) 6. ehana nahIM chai gRha te agAro, tiNa saM AkhyA jasu anngaaro|| 6. aNagAre nAsyAgAraM vidyata ityngaarH| (vR0-5011) soraThA phuna e to suvicAra, nidanIka je gotra pinn| huvai tAsa avadhAra, iha kAraNa thI hiva kahai / / 7. ayaM cAvagItagotro'pi syAdityata Aha--(vR0-pa011) ___ *gautama gotre karI sahIto, tiNa saM gautama nAma vdiito|| 8. goyamasagotte Na phUna te kAlaja yogya tana-mAna taNI apekssaay| nyUnAdhika piNa deha ha, iha kAraNa hiva Aya / / 6. ayaM ca tatkAlocitadehamAnApekSayA nyUnAdhikadeho'pi syAditi Aha --- (vR0-pa0 11) *UMcI sapta hasta deha jANI, A to utsedha AMgula maannii|| 10. sattussehe soraThA Akhyo e tanu-mAna, te to lakSaNa-hINa piNa / havai kadAcit jAna, iha kAraNa thI hiva kahai / / 11. ayaM ca lakSaNahIno'pi syAdityata Aha.---- (vR0-5011) 12. *samacaurasa saMThANa suleha, tiNa kari avasthita rahya jeha // 12. samacauraMsasaMThANasaMThie 13,14. samacauraMsasaMThANasaMThie' tti, samaM nAbherupari adhazca sakalapuruSalakSaNopetAvayavatayA tulyaM tacca taccaturasra ca-pradhAnaM samacaturasram / (vR0pa0 11) gItaka-chaMda tanu nAbhi nai Upara balI je adhastana her3ha vrii| vara puruSa nAje sakala lakSaNa sahita avayava tiNa krii|| sama zabda arthaja tulya kahiye, viSamatA na la hIjiye / caturasra pravara pradhAna tehija samacaturasra kahIjiye / / vAla-etale nAbhi nai Upara anai hesakala puruSa nAM lakSaNa sahita avayavapaNa karI, sama kahitAM tulya cha je caturasra-pradhAna lakSaNa te samacaturasra etalai nAbhi nai Upara jetalA lakSaNa sahita avayava tetalA lakSaNe sahita avayava nAbhi nai heThe piNa, ehava artha jaNAya chai / vali bahuzruta vicArI kahai te satya / 15. athavA samA tanu taNA lakSaNa ukta parimANe krii| avisaMvAditA catura asraja samacaturasra kA phirii|| phUna atra te ihAM catura dizi-vibhAga upalakSita bhlaa| tanu taNAM avayava cha samA e dvitiya artha sunirmlaa|| 15. athavA--samA:-zarIralakSaNoktapramANAvisaMvAdinya zcatasro'srayo yasya ttsmctursrm| (vR0-50 11) 16. asrayastviha caturdigvibhAgopalakSitAH zarIrAvayavA (vR0-50 11) iti| ____ *laya-jyAra sobhe kesariyA sAr3I 38 bhagavatI-jor3a Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 26. ubhaya phUna anya gaNapati isa kahai sama tehakAdhika nhiiN| yA aMsaja je virSa te samacaturaMsa kA sahI // paryaka Asana baisatA naiM jAna aMtaraM / Asana varSa ja nilADa aMtara e dvitIyo uccaraM // aMtaro e tIsaro / kuna skaMdha dakSiNa vAma jAnU bali skaMdha vAmaja jAnu dakSiNa aMtaro cauSo kharo // phula anya gaNapati ima hai vistAra naM UMcA pa samapaNA thI sama catura aMsaja dAkhiyA e tanu taNeM / / saMsthAna te AkAra kahiye tiNa karI saMsthita rahA / samacaturaMga saMsthAna saMsthita ihAM gautama ne kahA / soraThA saMsthAna hIna saMghapaNI no api kadAcit jAma iha kAraNa bhI hiva kahai / 1 *syAM vapanArAcI saMghayaNa asthi-saMcaya sAco // su vajra dUhA yaya kaho kanikA, RSabha kahIje paTTa / Upara baMdhana bihUM tarapha, sonArAca markaTTa || soraThA vajra kIlikA ukta kIlita kaTha saMpuTa taNI / kahI je ehane || oma sAmarthya yukta, bacca RSabha lohAdika mAMhi paTTa vaDha kaTha saMpuTa taNI / opama sAmarthya tAhi prapabha kahIje ehane // vajraRSabha che teha, nArAca kahiye ubhaya thii| markaTa baMdheha, kaTha saMpuTa opama samartha // nArAva, saMghayaNa asthi saMcaya vizeSa eha sutrAca, uttama sAmarthya yoga thI / baddha vajraRSabha | ehavA saMghayaNa mAna, niMdanIka je varNa piNa / kadAcit jAna se kAraNa thI hiva kahe // 30. *o to suvarNa no lava sAro, te to kasavaTI ghasiyai tivAro // 31. tiNa rI rekhA noM lakSaNa jANoM, tathA kamala nAM kesarA pichANo // 32. te sarIkho goro varNa jAsaM, jo to zarIra taNoM suprakAzaM // * laya - jyAMraM sobhaM kesariyA sAr3I 17. anye tvAhuH samA anyUnAdhikAH catasro'pyastrayo yatra tatsamacaturasram / (TOUTO ??) 18, 16. atrayazca paryaGkAsanopaviSTasya jAnunorantaram Asanasya lalAToparibhAgasya cAntaraM dakSiNaskandhasya bAmanunazvAntaraM dAsya dakSiNajAnazvAntaramiti / ( vR00 11) 20. anye tvAhuH - vistArotsedhayoH samatvAt samacaturasraM / ( vR00 11) 21. tacca tat saMsthAnaM ca-- - AkAraH samacaturasrasaMsthAnaM tena saMsthito vyavasthito yaH sa tathA / ( vR00 11,12) 22. ayaM ca hInasaMhanano'pi syAdityata Aha 23. narimana rAyasaMpapaNe iha saMhananam --- asthisaJcayavizeSaH / 24. risaho ya hoi paTTo vajjaM puNa kIliyaM ubhao makkaDabaMdho nArAyaM taM (10-10 12) ( vR0 pa0 12) viyANAhi / viyANAhi || ( vR0 pa0 12) 25. taMtra va ca tat kiilikaakiilitkaasstthsNputtopmsaamyukt| (010 12) 26. RSabhazca lohAdimayapaTTabaddha kASThasaMpuTopamasAmarthyAvivAda | (100 12) 27, 28. vajrarSabhaH sa cAsau nArAcaM ca ubhayato markaTabandhanikAsAmadhyapitatvAda bhanArAva tat saMhananam asthisaJcayavizeSo'nupama sAmarthyayogAda yasnArAcasaMhananaH / (bu0pa012 ) 29. ayaM ca nindyarNo'pi syAdityata Aha - ( vR0 pa0 12) 30. kaNagapulaganigha sapamhagore 31, 32. kanakasya --- suvarNasya 'pulagaM' ti yaH pulako lavastasya yo nikapaH kaSapaTTake rekhAlakSaNa:, tathA 'pamha' tti --- padmapakSmANi kezarANi tadvadgauro yaH saH / ( vR0 pa0 12) zA0 1, u0 1 0 2 36 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33-36. vRddhavyAkhyA tu-kanakasya na lohAde yaH pulaka: sAro varNAtizayastatpradhAno yo nikaSo-rekhA tasya yatpakSma-bahalatvaM tadvadgauro yaH sH| (vR0-pa012) 33. vRddha-vyAkhyA-suvarNa noM jeha, piNa lohAdika noM na teha / / / 4. pulaka kahitAM je sAro, tasaM varNa atyaMta udaaro|| 5. teha pradhAna suvizekhA, nighasa kahitAM je rekhA / / 36. pamha kahitAM bahalapaNuM tAsaM, teha sarIkho goro varNa jAsa / / 37. athavA suvarNa noM jANI, pulaka gAlyAM biMdu maannii|| 38. nikaSa kahitAM varNa je tAsaM, teha sarIkho tanu noM ujAsaM / / 36. pamha kahitAM padma pichANI, prastAva thI kesarA jaannii|| 40. tiNa gaura padmavat kahiye, pIta varNa piNa gaura uccariyai / / mmmmmmm 37-40. athavA--kanakasya yaH pulako drutatve sati bindu stasya nikaSo-varNataH sadRzo yaH sa tathA 'pamha' tti padma tasya ceha prastAvAtkeza rANi gRhyante tataH padmavadgauro yaH saH / (va0-pa012) soraThA phUna e to avaloya, viziSTa tapa kari rahita pinn| huvai kadAcit soya, iha kAraNa thI hiva kahai / / 41. ayaM ca viziSTacaraNarahito'pi syAdityata Aha (vR0-50 12) 42. *ugra tapa anazanAdika tAya, puruSa sAmAnya citavyaM na jAya / / 42, 43. uggatave ugram-apradhRSyaM, tapaH-anazanAdi yasya sa ugratapAH, yadanyenaprAkRtapuMsA na zakyate cintayitumapi tadvidhena tapasA yukta ityrthH| soraThA duSTa dRSTi kari joya, tasaM sanmukha avlokvaa| samartha nahIM cha koya, iha kAraNa e ugra-tapa / / gItaka-chaMda phuna dIpta jAjvalamAna kahiye, agni nI para e shii| vana gahana karma sudahana samarathapaNe kari ke jvalita hii|| dharma dhyAnAdika pravara hI jeha gautama nuM vhii| iha kAraNe kari dIpta-tapa e Akhiyo sUtre sahI / / *tapa tapta te karma tapAvai, tapa rUpa Atma piNa bhAvai / / anya saM jima phasaNI nAva, ima gautama karma tapAvai / / 44, 45. dittatave dIpta-jAjvalyamAnadahana iva karmavanagahanadahanasamarthatayA jvalitaM tapo-dharmadhyAnAdiryasya saH / (vR0-pa0 12) mahA tapa te vAMchA doSa rahIta, prazastapaNe kari prItaM / / 8. 50. tapa ugrAdi pUrva AkhyAtaM, te viziSTa karivA thI jAtaM / / pAse rahyA nai bhaya upajeha, tiNa sU urAla-bhIma kaheha / / 46. tattatave 46, 47. taptaM tapo yenAsau taptatapAH, evaM hi tena tattapastaptaM yena karmANi saMtApya tena tapasA svAtmA'pi taporUpaH satApito yato'nyasyAspRzyamiva jAtamiti / (vR0-50 12) 48. mahAtave AzaMsAdoSarahitatvAtprazastatapAH / (vR0-50 12) 46. orAle 46, 50. bhIma ugrAdivizeSaNaviziSTatapaHkaraNAtpAvasthAnAmalpasattvAnAM bhayAnaka ityarthaH / (vR0-pa0 12) 51. anyetvAhuH-'orAle, ti udAra:-pradhAnaH / 52. ghore ghoraH atinighRNaH parISahendriyAdiripugaNavinAzamAzritya nirdaya ityartha / (vR0-5012) bale anya AcArya kahai vAnaM, urAle udAra - pradhAnaM / / parisaha iMdriyAdi ripu-gaNa jorA,nAza karaNa nirdayate ghoro|| 52. *laya-jyAra sobhe kesariyA sAr3I 40 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vali anya AcArya kahai vANI,ghora-Atma-nirapekSa pichaannii|| anya jana duranucara ghora, mUla guNAdi sujora // 53. anye tvAtmanirapekSaM ghormaahuH| (vR0-50 12) 54. ghoraguNe ghorA-anyairduranucarA guNA-mUlaguNAdayo yasya saH / (vR0-pa0 12) ehavA ghora guNe kari sahItaM, ai to gautama svAma vadotaM / / ghora tapa kari Atama dhAmI, tiNa saM ghora tapasvI svaamii|| 56. ghoratavassI ghoraistpobhistpsviityrthH| (vR0-pa0 12) alpa satva jIva nai tAhi, ghora duranucara kahivAhi / / 57-56. ghorabaMbhaceravAsI ehavA brahmacarya nai viSeha, jasaM vasivA na zIla suleha / / ghora-dAruNamalpasattvairduranucaratvAdyadbrahmacarya tatra vastuM tiNa saM ghorabaMbhaceravAsI, ehavA iMdrabhUti sukh-raasii|| zIlaM yasya sH| (vR0-50 12) 60. saMskAra snAnAdi tajyU dhIraM,tiNa saM ucchuDha-ujjhita zarIraM / / 60. ucchUDhasarIre ucchUDham ujjhitamivojjhitaM zarIraM yena ttsNskaartyaagaatsH| (vR0-60 12) 61. bahu yojana kSetra rai mAMhi, vastu dahana samartha khivaai|| 61-63. saMkhittaviulateyalesse 62. ehavI vipula tejolezyA jvAlA, viziSTa tapa kari UpanI vishaalaa|| saMkSiptA-zarIrAntarlInatvena hrasvatAM gatA, vipulA vistIrNA anekayojanapramANakSetrAzritavastudahanasamartha63. te saMkSepI tanu aMtara kInI, A to hrasvapaNa kari lInI / / tvAttejolezyA-viziSTatapojanyalabdhivizeSaprabhavA tejojvAlA yasya saH / (vR0-pa0 12) 64. jyAMrai ca udaza pUrva kahIjai, pota hoja racita salahIjai / / 64, 65. coddasapubbI 65. ca udazapuvI iNa vacaneha, zrutakevalI piNa kaheha / / caturdaza pUrvANi vidyante yasya tenaiva teSAM racitatvAdasau caturdazapUrvI, anena tasya zrutakevalitAmAha / soraThA ca udaza purava dhAra, avadhi manapajjaba rahita piNa / 66. sa ca avadhijJAnAdivikalo'pi syAdata Ahahuvai koI aNagAra, iNa kAraNa thI hiva kahai / / (vR0-50 12) 67. vara kevala varajI vadIto, svAmI cyAra jJAna kari shiito|| 67. caunANovagae kevalajJAnavarjajJAnacatuSkasamanvita ityarthaH / soraThA (vR0-50 12) 68. kahyA vizeSaNa beha, teha yukta piNa koika muni| 68, 66. uktavizeSaNadvayayukto'pi kazcinta samagrazrutasamagra zrata viSayeha, vyApaka jJAnI nahi hvai|| viSayavyApijJAno bhavati caturdazapUrvavidAM SaTsthAnakacauda pUrva nA jANa, chaTThANa va DiyA' hai acha / patitatvena zravaNAdityata Aha- (0-pa012) tiNa kAraNa pahichANa, Agala kahiyai chai hive / / *laya-jyAraM sobha kesariyA sAr3I 1. chaTThANavaDiyA kA artha hai--guNoM kI nyUnAdhikatA se chaha sthAnakoM meM vibhaajn| yahAM caturdaza pUrvadhara muniyoM ke jJAna meM rahane vAle antara kA saMketa hai| ve chaha sthAnaka ye haiM-saMkhyAta-bhAga, asaMkhyAta-bhAga, ananta-bhAga, saMkhyAta-guNa, asaMkhyAta-guNa aura ananta-guNa hIna yA adhika / za01, u01, DhA02 41 Jain Education Intemational Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70. * jANyA sarva akSara nA saMjoga, e prathama artha suprayoga // 71. athavA zravaNa mukArI varNa tAsa, milatA ati hI vadavAnuM zIla jAma / / 72. vIra no mahA suvinIta, tyAMre pUrNa prabhujI sUM prIta / / 73. dUjI DhAla gautama guNa dAkhyA, e to sUtra vRtti kara AkhyA / / 74. bhikSu bhArImAta RSizayA sukha 'jaya jaya' harapa savAza | 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. DhAla : 3 dUhA 1 zramaNa bhagavaMta mahAvIra te nahi ati dUra najIka Urddha adhamukha, ukaDU ApaNa ThIka // jAnunI dhyAna rUpa koThe rahyA, dharma zukla vRtti saMjama tapa kari AtamA bhAvita vicare saMjama te saMvara karI, tapa te ubhaya aMga e mokSa nA, pravara saMjama sUM nava karma nUM, UpajavU karma purANA tapa karI, nirjarikhUM saMjama tapa e ubhaya thI, sakala karma tiNa kari Atama bhAvatA, gautama muni vizeSa avadhAraNa aratha, kahiyai bhagavaMta gautama jJAnavaMta ja jazavaMta dhyAna rUpa koThA viSai rahyA parcha tiha NaM vAkyAlaMkAra chai, se kahitAMtasuM *laya - jyAre sobha kesariyA sAr3I jAtA pravarttI chai zraddhA, te vakSyamANa je artha vara, tatva-jJAna 42 bhagavatI-jor3a dvAdaza pradhAna nahiM mAMhi / tAhi // bheda | saMveda || thAya / sukhadAya / / kSaya huMta / vicaraMta // vAra / sAra // jAna / Agala mahimAvAna || icchA suvimAsa / prati jAsa || 70. savvakkharasAnnavAtI 70, 71. sarve ca te'kSarasannipAtAzca tatsaMyogAH sarveSAM vA'kSarANAM sannipAtAH sarvAkSarasannipAtAste yasya jJeyatayA santi sa sarvAkSarasannipAtI, zravyANi vA-zravaNasukhakArINi akSarANi satyena nitarAM ditaM zIlamasyeti zravyAkSarasaMnivAdI / (000 12.13) 72. guNo bhagavAn dinavasiriya (bu0pa0 12) 1. samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte uDDhajANU ahosire 2. jhANakoTThovagae saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai | (za0 116) dhyAnaM dharmya zuklaM vA tadeva koSThaH kuzUlo dhyAnakoSThastamupagataH / (10-2013) 3-5. 'saMjameNaM' ti saMvareNa 'tavasa' tti anazanAdinA, saMyamagrahaNaM cAnayoH pradhAnamokSAMnatvakhyApanArtha pradhAnatvaM ca saMyamasya navakarmAnupAdAnahetutvena tapasazca purANakarmanirjana bhavati cAbhinavakarmAnupAdAnAt purANakarmakSapaNAcca sakalakarmakSayalakSaNo mokSa iti, 'appANaM bhAvemANe viharai' tti, AtmAnaM vAsayastiSTha tItyarthaH / ( vR0 pa0 13 ) 6. tate NaM se 'tataH' dhyAnakoSThopagataviharaNAnantaraM Namiti vAkyAlaGkArArthaH 'sa' iti prastutaparAmarzArthaH / ( vR0 pa0 13 ) 7. bhagavaM goyame tasya tu sAmAnyIktasyA ( vR0ma0 13) mAga tatra jAtA-pravRttA zraddhA icchA vakSyamANArthatattvajJAnaM prati yasyAsau jAtazraddhaH / (20-1013) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C 10. 11. 12. 13. 14. 15. jehane soya / tathA jAta je pravartyo, saMzaya tiko jAtasaMzaya kA edvitiya vizeSaNa joya / / vA0 - saMzaya je anavadhArita artha-jJAna te saMzaya, ima te bhagavaMta gautama naiM jAta kahitAM pravartyo bhagavaMta mahAvIra 'calamANe calie' ityAdika sUtra nai viSai calavA lAgo je artha tehana calyo kahyo / tihAM vali jehIja calavA lAgo tehija calyo isa kahyo / teha thakI ekArtha e bihu kahyA calavA lAgo e vartamAna kAla viSaya, anai calyo e atIta kAla viSaya eha thakI ihAM saMzaya nAma jehIja artha vartamAna tehI atIta kima huve ? vartamAna atIta e bihu kAla nA viruddha paNA thkii| jasuM eha || 1 tathA jAta je pravayoM, kotUhala jAta ko uhalaM e kahya uu, tRtiya vizeSaNa kotUhala autsukya je te iha rIta kaha calaNAdika padanoM pravara, syUM prabhu uttara deha ? || je pUrva apanI te zraddhA jasaM hoya nahi utpannaddha ko vasuM tu kahyo / vizeSaNa joya || jeha khyAta / 1 Ata || jAtazraddha AkhyAM pachai utpannazraddha kiM pravRttazraddha paNe karI utpannacapaNaM zraddhA upajiyAM vinA pravartaM nahi thAta / jAtazraddha AkhyAM pache, kima utpanna AkhyAta ? || hetUpaNaM dikhAvA, Aya utpannazraddha | kathaM pravRttazraddha e e ? je utpannazraddha laddha // | vA0 -atha jAtazraddha iti etalA mAMheja utpannazraddha paNuM yayuM, kiNa arthe utpannazraddha iso kahiye ? pravRttazraddhapaNai karIja utpannazraddhapaNuM labdhapaNA thakI / UpajyAM binA zraddhA pravatta nahIM iti / ihAM uttara kahai chai - hetupaNAM ne dikhAr3avA artha tathA kathaM pravRttazraddha kahiye je kAraNa thakI pUrva utpannazraddha te pravRttazraddha ima hetu dikhADavA artha kahiye / 1. TIkAkAra ne jAtazraddha aura utpannazraddha ina do zabdoM ke prayoga kI sArthakatA batAte hue saMskRta zloka ke do caraNa uddhRta kie haiM pravRttadIpAmapravRtta bhAskaroM 1 prakAzacandrAM bubudhe vibhAvarI // jisameM dIpaka pravRtta haiM-- jala rahe haiM aura sUrya apravRtta hai-ugA nahIM hai| yahAM eka bAta kahane se dUsarI bAta svataH gamya hotI thii| para apravRtta bhAskara isa pada kA hetu ke rUpa meM upayoga karane ke lie pravRtta dIpa isa pada kA grahaNa Avazyaka ho gayA hai| isI prakAra jAtazraddha kahane se utpannazraddha apane Apa A jAtA hai| jo utpanna hI nahIM hai vaha jAta pravRtta kaise ho sakatA hai ? kintu yahAM utpannazraddha pada ke hetutva ko upadarzita karane ke lie jAtazraddha aura utpannazraddha ina do zabdoM kA grahaNa kiyA gayA hai| 6. jAyasaMsae vA0 tathA jAtaH saMzayo yasya sa jAtasaMzaya: / ( vR0 pa0 13) - saMzayastu anavadhAritArtha jJAnaM sa caivaM tasya bhagavato jAta:-bhagavatA hi mahAvIreNa 'calamANe calie ' ityAdI sUtre calannarthazcalito nirdiSTaH, tatra ca ya eva calan sa eva calita ityuktaH, tatazcaikArthaviSayAvetau nirdezau calanniti ca vartamAnakAlaviSaya: calita iti cAtItakAlaviSayaH, ato'tra saMzayaH kathaM nAma ya eyArthI vartamAnaH sa evAtIto bhavati ? vivAdanayo kAlayoriti / (1000 13) 10, 11. jAyako ulle tathA jAtaM yasya sa jAtIjAtItsukya ityarthaH kathametAn padArthAn bhagavAn prajJApayiSyatIti / ( vR00 13) 12. uppannasaDDhe / utpannA -- prAgabhUtA satI bhUtA zraddhA yasya sa utpannazraddhaH / (10-10 13) 12. ajAtazraddha ityetAvadevAstu kimarthamutpanna - bhidhIyate ? 14. vRtpannatvasya tavyatvAt na hyanusA zraddhA pravarttata iti / 15. hetutvapradarzanArthaM, tathAhi kathaM pravRttazraddha ucyate ? yata utpannazraddha iti / za0 1, u0 1, DhA0 3 43 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. uppannasaMsae 1 17. uppannakouhalle 18. saMjAyasaDDhe 16. saMjAyasaMsae 20. saMjAyakouhalle 21. samuppannasaDDhe 22. samuppannasaMsae 23. samuppannakouhalle utpanna saMsaya cha jasu, utpanna - saMsaya teha / eha vizeSaNa pAMcavoM, nyAya pUrvavat leha / / utpanna kotUhala jasu, utpanna - kotuhala teha / eha vizeSaNa chaTTavoM, nyAya pUrvavat leha / / saMjAtA ati pravRtta hI, zraddhA-icchA jAsa / sajAtazraddha e saptamU, kahya vizeSaNa tAsa / / saMjAta ati hI pravayU, saMsaya jehanai soya / saMjAya - saMsaya aSTama, eha vizeSaNa hoya / / saMjAta ati hI pravadrU, kotUhala jasa jaan| saMjAta - kotuhala tiko, e navama vizeSaNa mAna / / samutpannA ati UpanI, zraddhA--icchA jAsa / samutpanna-zraddha tasaM kahyo, dazama vizeSaNa tAsa // samutpanna ati UpanoM, saMsaya jehanai teh| samutpanna - saMsaya tiko, ekAdazama kaheha / / samutpanna ati UpanoM, kotUhala jasuM citta / teha samutpanna - kotUhala, e dvAdazama kathitta / / saMjAta-saDDhe Adi triNa, samUtpanna - sar3aDhe Adi / e piNa triNa pada nai viSa, vaca saM prakarSAdi / / kahyA vizeSaNa doya daza, gautama taNAja eha / saha pada viSa vibhakti hai, prathamA ika vacaneha / / anya AcAraja ima kahai, jAyasaDDha ityAdi / eha vizeSaNa bAra na , iha vidha kahai saMvAdi / / jAtA zraddhA jehana, pUchaNa taNI pichANa / tiko jAta-zraddha suddha Akhiyo, te jAta-zraddha syUM jaann?|| iha kAraNa thI hiva kahai, jeha thakI avaloya / jAta-saMzayo, vastu e ima ha vA ima hoya / / jAta-saMzaya piNa tiko, kiNa prakAra kari thAya ? iha kAraNa thI hiva kahai, sAMbhalajyo cita lyAya / / jehathI jAta - kutuhale, calamANe calitAdi / kiNa prakAra kari artha e, hU~ jANisa saMvAdi ? / / bali vizeSaNa tIna e, jAta-zraddha avaloya / jAta-saMzaya, kotUhala, avagraha AzrI joya / / uppanna - zraddha saMzaya- uppanna kotUhala-utpanna / IhA taNI apekSayA, e triha kahyA vacanna / / saMjAya - saDDhe samaya, kotUhala saMjAta / apAya taNI apekSa yA, e baca trihuM AkhyAta / / 26-26. anye tu 'jAyasaDDhe' ityAdi vizeSaNadvAdazakamevaM vyAkhyAnti--jAtA thaddhA yasya praSTuM sa jAtazraddhaH, kimiti jAtazraddhaH? ityata Aha-yasmAjjAtasaMzayaH, idaM vastvevaM syAdevaM veti, atha jAtasaMzayo'pi kathamityata Aha-- (vR0-pa014) 30. yasmAjjAtakutUhala: kathaM nAmAsyArthamavabhotsye? (vR0-50 14) 31-34, etacca vizeSaNatrayamavagrahApekSayA draSTavyam, evamu tpannasaMjAtasamutpannazraddhatvAdaya IhApAyadhAraNAbhedena vaacyaaH| (vR0-50 14) m m 44 bhagavatI-jor3a dain Education Intermational Jain Education Intemational Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. 35. 36. 37. 38. 36. 40. 41. 42. 43. samutpanna / vacanna // dhAraNA jAtaddhatvAdeha / eha || tInUI hoya / e artha avaloya || AkhyAta | samutpanna zraddhA punaH, sazaya samutpanna - kotuhala trihuM hai anya AcAraja ima kahai kathA apekSA kari dahAM pada utpannazraddha ityAdi pada, tulya vAMchita prakarSa vRtti pratipAdana stutImukha kari ne yahAM paMcatA bali punarukta na doSa ima vaktA harSa bhayAdi kari bAra bAra pada je kahai, samuccaya dvAdaza vola e, sUtre adhika artha dAkhyo ihAM, vRtti thakI vistAra || hiyaM bhagavaMta gautama sike, kaThe kaThI dhIra / jihAM dizibhAga virSa artha, zramaNa bhagavaMta mahAvIra // tihAM Avai Avo karI, tiNa kAla taNI apekSAya / vartamAna che te bho, kaho vartamAna kiyA tAya // nirmANo tasa avadAsa' || AkSipta mana stuti niMda / punarukta doSa na maMda / / AkhyA sAra / * jina zramaNa tapasvI, bhagavaMta aishvryvaan| jasa mahimAvaMta jJAnavaMta, mahAvIra prati jAna // buhA tikhutto vi vAraja, dakSiNa kara thI aarNbh| payAhiNaM pradakSiNa kareM, karI kare, karI guNaaMbha // 1. kucha AcAryoM ke abhimata meM jAtazraddha Adi pada eka apekSA se utpannazraddha Adi padoM ke samAnArthaka haiM / kintu vivakSita artha kA prakarSa dikhalAne ke lie granthakAra ne prazasti ke rUpa meM ina padoM kA prayoga kiyA hai| yaha prayoga punarukta hone para bhI doSa nahIM hai kyoMki vaktA harpabhayAdibhirAkSiptamanAH stuvaMstathA nindan / yatpadamasakRt brUte tatpunaruktaM na doSAya // harSa, bhaya Adi se vikSipta hokara bolane vAlA athavA stuti yA nindA karane vAlA eka hI pada kA bAra-bAra uccAraNa karatA hai| usakA vaha punarvacana doSa nahIM mAnA jaataa| kyoMki yaha svAbhAvikatA hai / 2. utthAnaM utthA arthAt uThane kI kriyaa| yahAM uTTheti kriyA ko uThAe zabda se vizeSita kiyA gayA hai| isa vizeSaNa-prayoga kA uddezya spaSTa karate hue TIkAkAra ne kahA hai--'uTThei' itanA kahane se kriyA ke prAraMbha hone kI hI pratIti hotI hai| isakA vyavaccheda karane ke lie, pUrNataH uTha gae isa tathya ko spaSTa karane ke lie uThAe zabda kA prayoga hai / utthAnaM utthA - Urdhvavartana ityarthaH tathA utthayA, uttiSThati Urdhvo bhavati / *layana e ananta caubIsI uu 35-37. anye tvAhuH -- jAtazraddhatvAdyapekSa yotpannazraddhatvAdayaH samAnArthI vivalitArthasya pravRttipratipAdanAya stutimunena pratyakRtotAH / (20-70 ?) 38. vaktA harSa bhayAdibhirAkSiptamanAH stuvaMstathA nindan / mahatpunastaM na doSAya // ( vR0 pa0 14 ) 40. uTThAe uTTheti, uTThettA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre 41. teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA tasminneva digbhAge upAgacchati, tatkAlApekSayA vartamAnatvAdAgamanakriyAyA vartamAnavibhaktyA nirdeza: (100 14) kRtaH / 42. samaNaM bhagavaM mahAvIraM 43. tikkhuto AyAhiNa-payAhiNaM, 'tito' tIn vArAn / karei, karettA / ( vR0 pa0 14 ) za0 1, u0 1, DhA0 3 45. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44. 44. vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA 45. NaccAsanle NAtidre sussUmamANe 46. NamaMsamANe abhimuhe viNaeNaM paMjaliyaDe 47. pajjuvAsamANe evaM vayAsI- (sh01|10) vaMdai vacastuti karai, kAya karI nmskaar| vaMdI nai munivara balI, namaskAra kari sAra / / *nahIM ati hI hUM kar3A, balI nahIM ati dUra / prabhu vaca suNavA nIM, icchA dharatA sanUra / / namaskAra karatA, zrI jina sanmukha sAra / ati vinaya karI ne, ve kara sthApa nilADa / / jina sevA karatA, e suNavA nI viddh'| Agala kahisya te, bolyA vayaNa prasiddha / / se naNaM bhaMte, se kahitAM te khyAta / calavA lAgo te, calyU karA jaganAtha / / NaNaM ima arthe, tihAM tihAM avloy| eha taNu ema je, vyAkhyAtapaNA thI joya / / athavA se zabdaja, mAgadha deza prasiddha / atha zabda artha meM, vatta eha samRddha / / atha zabda balI je, vAkya upnyaasaarth| paripraznArtho vA, prAraMbha nai praznArtha / / bhaMte ! guru AmaMtraNa, he bhadaMta ! gunngeh| he kalyANarUpaja ! he sukha-svarUpa! vA leha / / prAkRta zailI kari, bhava saMsAra nU jaann| aMta hetupaNA thI, vA bhavAMta pahichANa / / athavA je bhaya nA, aMta hetu thI eha / tasaM bhayAMta kahiye, prAkRta zailI kareha / / tehane AmaMtraNa, he bhavAMta ! gunn-hiir| athavA tasaM kahiye, he bhayAMta ! ati dhIra / / athavA he bhAn ! jJAnAdi kari dIpyamAna / bhA dhAtu kahiye, dIpta artha meM jAna / / he bhrAjamAna ! vA, dIpyamAna dIpeha / bhrAju dhAtU te, dIpti artha vih|| 48,46. se NaNaM 'se' iti tad yaduktaM pUjya: 'calaccalita' mityAdi 'NUNaM' ti evamarthe, tatra tavAsyaivaM vyAkhyAtatvAt / (vR0-50 14) 50, 51. athavA 'se' iti zabdo mAgadhadezIprasiddho'thazabdArthe varttate athazabdastu vAkyopanyAsArthaH paripraznArthoM baa| (vRe-pa014) my 52-57. bhaMte ! bhatte' tti gurorAmantraNaM, tatazca he bhadanta !-kalyANarUpa ! sukharUpa ! iti bA, prAkRtazailyA vA bhavasyasaMsArasya bhayasya vA-bhIterantahetutvAdbhavAnto bhayAnto vA tasyAmantraNaM he bhavAnta ! he bhayAnta ! vA, bhAn vA.....jJAnAdibhirdIpyamAna ! 'bhA dIptau' iti vacanAt, bhrAjamAna ! baa-diipymaan| 'bhrAja dIptau' iti vacanAt / (vR0-pa0 14, 15) 57. *laya-namU e ananta caubIsI 1. niktt| 2. 'NamaMsamANe' TIkAkAra ne isa pATha kI vyAkhyA nahIM kI hai| saMbhava hai unake sAmane jo prati rahI hai, usameM yaha pATha nahIM hai| 3. tattvAvabodha ke lie guru ke pAsa kisa prakAra baiThakara sunanA cAhie? isa sambandha meM TIkAkAra ne eka padya uddhata karate hue kahA hai-- niddA vigahA parivajjiehi guttehi paMjaliuDehi / bhattibahumANapuvvaM uvauttehi suNeyavvaM // 46 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58. 56. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 66. 70. vA0-- ihAM teNaM kAleNaM ityAdika Adi thakI AraMbhI ne bhaMta zabda-paryaMta graMtha bhagavaMta sudhammaM svAmI paMcama aMga nA prathama zataka nA prathama uddezaka no saMbaMdha artha ko| atha iNa saMbaMdha karikai Ayu paMcamAMga prathama zataka nA prathama uddezaka naM e Adi sUtra 'calamANe calie' ityAdi I hiva Adi sUtra kahai, calamANe calie tema | tihAM vRttikAra kA, anya pada nANyA kema ? | J e | dharma artha kAma mokSa, puruSArtha hai cyAra / mukhya mokSa ci meM tanuM ari baMdha vicAra / / karmabaMdhano, kSaya viSaya avaloya / anukrame kahA e balamANe pramukha sujoya || tiNa sUM ghara Ayo, calamANe suvicAra | hiva gautama pUche, prathama prazna nava sAra // calavA logo, te calyUM kahIjai svAma / sthiti nA kSaya setI, udaya Avato tAma // asaMkhejja samaya no, calana kAla kahivAya / Adi madhya anaM aMta udaya AvalikA mAya // karma pudgala kerA, ika ika samaye joya / skaMdha ananta pradezika, calai te pahile samaye calavA tasuM calyUM kahIje, naya vacane 7 soya / / jaha paTa kari eha || utpatti kAle, prathama taMtu-praveza | paTa upano kahIjai, e che paTa noM deza || hama pahilaM samartha, cal karma meM aMga / tasuM calyuM na kahai to, sarva acalana prasaMga // eka aMta samaya meM lyUM kahIje soya / to apara samaya te, niSphala tasuM mata joya || je pahile samaye, calavA lAmo teh| je cakahI utara samaya na ca // dhura samaya calyuM kahyAM, udaya AvalikA mAMya | sarva samacat kSaya, e ghara prazna kahAya // vA0-- calamANe ityAditihAM calamANe kahitAM calavA lAgo karma te, calie kahitAM caliyo / calavA lAgo-te sthiti nA kSaya thakI udaya Avato vipAka, te bhogavivAre sanmukha thAto je karma iti / te avasara nai viSai te karma calyuM - udaya thayuM ima kahiye / calanakAla - udaya AvalikA pramANa kAla, teha udaya AvalikA kAla kahiye / te udaya AvalikA rUpa kAla nai asaMkhejja samayapaNAMthI Adi, madhya, aMtapaNuM varttI / anaM karma pudgala piNa je anaMta pradeziyA skaMdha 2 anaMtA lAgo vA0 -ayaM ca Adita Arabhya 'bhaMte' ti paryanto grantho bhagavatA sudharmasvAminA paJcamAMgasya prathamazatakasya prathamoddekasya sambandhArthamabhihitaH sa nAyAtasya paJcamasmAdi sUtram -- 'calamANe calie' ityAdi / ( 20050 15) 58. calamANe calie ? atha kenAbhiprAyeNa bhagavatA... anuku vAcakaMpanyastaM nA? (2000 15) 56. iha caturSu puruSArtheSu mokSAkhyaH puruSArtho mukhyaH... tadvi(bu0-10 15) 60. karmaNAM prakSaye'yamanukama uktaH (00 15) pakSazca bandhaH / 62, 63. 'calamANe' tti calat-sthitikSayAdudaya mAgacchad calanakAlo hi udayAvalikA, tasya ca kAlasyAsaGkhye - samapAdAdimadhyAntayo (100 15) 64 65. karmalAnAmapyanantAH skandhA anantapradeNA tatazca te krameNa pratisamayameva calanti, natra yo'sAvAdyazcalanasamayastasmizcaladeva taccalitamucyate / (10-10 15) 66. yathA paTa utpadyamAnakAle prathamatantupraveze utpadyamAna evonno bhavati / (70-70 (2) 67. AdisamavAtprabhRti caladeva karma... na calitaM syAttadA... srvdaivaaclnprsNgH| (000 15) 69, 70. yacca tasmiMzcalitaM taccottareSu samayeSu na calati, yadi tu teSvapi tadevAdyaM calanaM bhavettadA tasminneva calane sarveSAmudayAvalikA calana samayAnAM kSayaH syAt / ( vR0 pa0 15) cAra- 'calamANe' ityAdi tatra 'calamANe' ti calatsthitikSayAdudayamAgacchad vipAkAbhimukhIbhavadyatkarmeti prakaraNagamyaM taccalitam uditamiti vyapadizyate, calanakAlo hi udayAvalikA, tasya ca kAlasyAsaGgha yasamayatvAdAdimadhyAntayogitvaM karmabudgalAnAmapyanantAH skandhA anantapradezAH tatazva te krameNa za0 1, u0 1, DA0 3 47 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratisamaya meva calanti, tatra yo'sAvAdyazcalanasamayastasmizcaladeva taccalitamucyate, kathaM punastadvartamAna sadatItaM bhavatIti ? atrocyate---- anntaa| te ananta pradeziyA anantA skaMdha / anukrama karikai samaya samaya prati calai ch| tihAM jikai e Adi calana samaya tehanai viSai calavA lAgo karma tikohIja caliyo khiye| balI te vartamAna chato atIta kima huvai ? iti ihAM uttara kahai chai jima paTa utpadyamAna kAle prathama taMtu praveza nai viSa UpajavA lAgo hIja Upajyo iso huvai ch| utpadyamAnapaNuM te paTa nai prathama taMtu praveza kAla thakI prAraMbhI naiM paTa upaja iti / ima vyapadeza dekhavA thakI prasiddha hiij| balI UpajavApaNo yukti karikai prsaadhiy| je bhaNI tiNa prakAra karikai utpatti kriyA kAla hIja prathama taMtu praveza nai viSa e paTa UpanoM, jo balI nahIM UpanoM huvai tadA tivAre tehanI kriyA noM vyarthapaNo thAsI. niSphalapaNA thkii| UpajavA yogya vastu noM je upajAyavo...pragaTa karivo tehIja artha-prayojana je kriyA noM te utpAdya utpAdanArthA kriyA huI / balI jima prathama kriyA kSaNa ke viSai e paTa UpanoM nahIM, tima uttara kSaNa nai viSa piNa aNaUpanoM hIja e paTa prApta huvai| je bhaNI utta rakSaNa kriyA no sva viSaya svarUpa vizeSa kavaNa chai? jiNa kAraNa karI je paTa prathama samaya na UpanoM te paTa uttara samaya karika kima UpajAvai ? apit na upjaavai| iNa kAraNa thakI sarva kAlahIja anutpattiH prasaMgaH / anai aMtya taMtu pravezakAla nai viSa paTa nI utpatti dIThI te dekhavA thkii| iNa kAraNa thakI prathama taMtra praveza kAla hIja paTa naM kiMcita Upana, jetalU UpanaM te valI uttara kriyA karike na upajAviya, jo pUrve UpanoM tehIja bali upajAvai tivArai te paTa noM pUrva UpanoM je eka deza tehanI utpAdana kriyA no anai kAla noM kSaya huii| jo pUrva Upano aMza te nirapekSa anerI kriyA huI / te uttara aMza dvitIyAdi samaya aMza - anukramaNa yukta pAvai / anyathA nhiiN| jima paTa UpajavA lAgo tehIja uupnoN| tiNa prakAra karike hIja asaMkhejja samaya parimANapaNAM thkii| udaya AvalikA nA Adi samaya thakI prAraMbhI calavA lAgo tiko hija karma calyu kahiyai / te kima? je bhaNI jo te karma calana rai sanmukha thayu udaya AvalikA nUM Adi samaya hIja na calyu huvai tivAra te Adi samaya nai viSa calana samaya na vyarthapaNuM huvai, tihAM acalitapaNAM thkii| anai jima prathama samaye na calyu, tima dvitIyAdika samaya nai viSa piNa na calai / te jamAlyAdika mata nai viSa sva viSaya svarUpa vizeSa, jiNa kAraNa karika je karma prathama samaya na calyu te karma uttara samaya nai viSa kima cl| apitu na calai / iNa kAraNa thakI / sarvadA acalana prasaMga, aMtya samaya nai viSa sthiti thakI karma na calivU huvai| parimitapaNe krii| karma na abhAva aMgIkAra karivA thkii| iNa kAraNa AvalikA kAla nAM Adi samaya nai viSahIja kiMcit calyu / anaiM je karma AvalikA kAla nA Adi samaya nai viSa calyaM balI te karma dvitIyAdi uttara samaya nai viSa na calai, balI jo uttara samaya nai viSai piNa tehIja Adi calana huvai, tibArai tehanai viSa hIja calana chata sarva udaya-AvalikA calana samaya noM kSaya huvai| je bhaNI te Adi samaya calana nI nirapekSa anya samaya calana huvai tivArai uttara samaya calana anukramaNa jur3e anyathA nahIM / te ima calavA lAgo tiko piNa te karma calyu huvai iti / yathA paTa utpadyamAnakAle prathamatantupraveze utpadyamAna evotpanno bhavatIti, utpadyamAnatvaM ca tasya prathamatantupravezakAlAdArabhya paTa utpadyate ityevaM vyapadezadarzanAt prasiddhameva, utpannatvaM tUpapattyA prasAdhyate, tathAhi-utpattikriyAkAla eva prathamatantapraveze'sAvutpannaH, yadi punarnotpanno'bhaviSyattadA tasyAH kriyAyA vaiyarthyamabhaviSyat, niSphalatvAd, utpAdyotpAdanArthA hi kriyAH bhavanti, yathA ca prathame kriyAkSaNe nAsAvutpannastathottareSvapi kSaNeSvanutpanna evAsau prApnoti, ko hya tarakSaNakriyANAmAtmani rUpavizeSo? yena prathamayA notpannastaduttarAbhistutpAdyate, ataH sarvadaivAnutpattiprasaMgaH, dRSTA cotpattiH, antyatantupraveze paTasya darzanAd, ataH prathamatantupravezakAla eva kiJcidutpannaM paTasya, yAvaccotpannaM na taduttarakriyayotpAdyate, yadi punarutpAyeta tadA tadekadezotpAdana eva kriyANAM kAlAnAM ca kSayaH syAt, yadi hi tadaMzotpAdana nirapekSA anyAH kriyA bhavanti tadottarAMzAnukramaNa yujyate nAnyathA / tadevaM yathA paTa utpadyamAna evotpannastathaivAsaGkhacAtasamayaparimANatvAdudayAvalikAyA AdisamayAtprabhRti caladeva karma calitaM, katha? yato yadi hi tatkarma calanAbhimukhIbhUtamudayAvalikAyA Adisamaya eva na calitaM syAttadA tasyAdyasya calanasamayasya vaiyarthya syAt tatrAcalitatvAt, yathA ca tasmin samaye na calitaM tathA dvitIyAdisamayeSvapi na calet, ko hi teSAmAsmani rUpavizeSo? yena prathamasamaye na calitamuttareSu calatIti, ataH sarvadaivAcalanaprasaMgaH, asti cAntyasamaye calana, sthiteH parimitatvena karmAbhAvAbhyupagamAd, ata AvalikAkAlAdisamaya eva kiJciccalitaM, yacca tasmizcalitaM taccottareSu samayeSu na calati, yadi tu teSvapi tadevAdyaM calanaM bhavettadA tasminneva calane sarveSAmudayAvalikAcalanasamayAnAM kSayaH syAt, yadi hi tatsamayacalananirapekSANyanyasamayacalanAni bhavanti tadottaracalanAnukramaNaM yujyeta nAnyathA, tadeva caladapi tatkarma calitaM bhvtiiti| (vR0-pa015) 71. udIrijjamANe udIrie ? *udIravA mAMDyo, tAsa udIryo khiijai| hiva udIraNA noM lakSaNa, ima sadahIjai / / *laya-nama e ananta caubIsI 48 bhagavatI-jor3a dain Education International Jain Education Intemational Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72-74. udIraNA nAma udayAprApta cireNA''gAminA kAlena yadvedayitavyaM karmadalikaM tasya viziSTAdhyavasAyalakSaNena karaNenAkRSyodaye prakSepaNaM sA cAsaMkhyeyasamayabattinI tayA ca punarudIraNayA udIraNAprathamasamaya evodIryamANaM karma pUrvoktapaTadRSTAntenodIritaM bhavati / (vR0-50 15, 16) karma udaya na Avyo, te ghaNe Agamiyai kaal| bhogavivo hosya, karma dalika te nhAla / / 73. viziSTa adhyavasAya kari, udaya ANai karma-rAza / asaMkhejja samayavartI, kahIjai udIraNA tAsa / / 74. udIravA mAMDyo, prathama samaye rAza / tasaM udIyUM kahIjai, paTa dRSTAMta vimAsa / / bAla-udIrijjamANe-udIraNA kahitA je karma udaya Avyo nathI, ghaNe Agamiye kAla vedIjasa, piNa te karma udIraNA karika udaya AvibA jogya cha teha karma no zubhAdhyavasAya lakSaNa karaNe AkarSI udaya ANiya, te udI rnnaa| te asaMkhyAta hIja samaya vrt| tiNa udIraNAe prathama samaya udIrivA mAMDyo karma pUrvokta paTa dRSTAMte karI udIrio khivaaii| 75. *vedava bhogavi, udaya Avyo karma jeha / tathA udIraNA kari, udaya ANa karma teha / / te asaMkha samaya laga, Adi samaya tasaM liijai| je vedavA mAMDya, veA tAsa kahIjai / / 75, 76. vedijjamANe vedie? vedana-karmaNo bhogaH, anubhava ityarthaH, tacca vedanaM sthitikSayAdudayaprAptasya karmaNa udIraNAka raNena vodayamupanItasya bhavati, tasya ca vedanAkAlasyAsaMkhyeyasamayatvAdAdyasamaye vedya mAnameva veditaM bhavati / (vR0-50 16) vA0bedanaM kahitAM karma na bhogavivaM, te vedanI sthiti nAM kSaya thakI udaya AyAM karma nai athavA udIraNA kariva karI udaya ANyA karma noM vedava huvai te vedanA kAla nA asaMkhyAta samayapaNA thakI prathama samaya bedavA lAgo te vedyo khiye| prakarSe hINo, paDavA lAgo tAya / tasaM hINo par3iyo, prathama samaya kahivAya / / 77. 77. pahijjamANe pahINe? 78, 76. prahANaMtu-jIvapradezaH saha saMzliSTasya karmaNastebhyaH patanam, etadapyasaMkhyeyasamayaparimANameva, tasya tu prahANasyAdisamaye prahIyamANaM karma prahINaM syAditi / soraThA jIva pradeza-saMghAta, milyaM karma chai tehanaM / tehathI paDivU thAta, e piNa samaya asaMkha laga / / e piNa dhura samayeha, tajavA lAgU karma te| tajyUM kahIjai teha, prahIyamAna prahINa te / / *je chedavA mAMDyU, cheA tAsa vadaMta / karma dIrgha kAla sthiti, thor3o kAla karata / / apavartana nAmaja karaNa vizeSa kareha / te piNa je chedavaM, samaya asaMkhijja leha / / 82. tasaM Adi samaya meM, sthitI thakI avaloya / chijjamANa karma te, chedyaM kahiye joy|| je bhedavA mAMDyU, bhedyaM kahIje tAsa / rasa nI apekSAe, zubha azubha karma-rAza / / *nama e ananta caubIsI 81. 80-82. chijjamANe chiNNe? chedanaM tu.-.karmaNo dIrghakAlAnAM sthitInAM hrasvatAkaraNaM, taccApavartanAbhidhAnena karaNavizeSeNa karoti, tadapi ca chedanamasaMkhyeyasamayameva, tasya tvAdisamaye sthititastacchidyamAnaM karma chinnmiti| (vR0-pa0 16) 83-85. bhijjamANe bhiNNe? bhedastu-karmaNaH zubhasyAzubhasya vA tIvrarasasyApavarttanA za01, u01, DhA03 46 Jain Education Intemational Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84. 85. 86. 87. 85. 86. 60. 61. 12. 3. 64. 65. 66. 67. 50 tIvra rasa naiM maMda kareM, apavartana maMda rasa nai tI te piNa je ghara samaya rasa dahivA mAMDyU karma rUpa kASTha soraThA samupyarja / bAliyAM / karma dalika kaTha jeha, dhyAnAgni kari dAha tanuM / karma - dala bhasma kareha, akarmapaNuM jima dAruka naiM jeha, agni karI ne kASTha rUpa na raheha, bhasma rUpa hra tima karma na piNa dAha, aMtaparNa samaya asaMkhijja Aha, dajjhamANa dagdha dhura samaya // kare karaNa bhedavUM, samaya asaMkhijja janna / kI bhijJamANa karma bhinna / / te dahA kahIje soya naiM, dhyAna agni kari joya || ghara samaya janma samaya samaya 1 *maravA mAyU~ te mayU~ kahIjaM jeha nAM, pudgala noM kSaya eha // e Ayu karma karaNena / usaina // nirjarivA lAgo, nijaM e jIva pradeza bhI karma asaMkhejja samayavati paTa e bola navUM hI, sagale *laya namUM ananta caubIsI bhagavatI-jor3a thI, AvIcImaraNa apekSAya / maraMto, triyamANe mRta sthAya // dAha te / karI / guNavata isA ajANapaNAM jJAnAvaraNI tathA jANatA piNa kei, / e gautama svAmI, vIraghara prema nava prazna pUchyA, tihAM vRttikAra kA ema // dvAdaza aMga viracita savaM zruta nA jANa sarvaja tulya e kima pUchA guNavANa // te thayuM kSIna vegalA phauna // dRSTAMta tAya / kahivo nyAya || piNa, udyasthapaNAM ne yog| noM, saMbhava tAsa prayoga || nIM prakRti udaya sujoya / soya || prazna pUche karaNena mandatAkaraNaM, mandasya codvarttanAkaraNena tIvratAkaraNaM, so'pi cAsaMkhyeyasamaya eva tatazca tadAdyasamaye rasato bhidyamAnaM karmma bhinnamiti / ( vR0 pa0 16) 6. mAge ? 86-86. dAhastu ---- karmmadalikadArUNAM dhyAnAgninA tadrUpApanayanamakatvajananamityarthaH, yathA hi kASThasyAgninA dagdhasya kASTharUpApanayanaM bhasmAtmanA ca bhavanaM dAhastathA karmmaNo'pIti, tasyApyantarmuhUrttattatvenAsaMkhyeyasamayasyAdisamaye dahyamAnaM karma dagdhamiti / ( vR00 16) 60, 61. mijjamANe mae ? triyamANamAyuH karmmamRtamiti vyapadizyate, maraNaM hyAyuH pudganAnAM kSapaH tacAbhavati tasva prathamasamayAdArabhyAvIci kama raNenAnukSaNaM maraNasya bhAvAnpriyamANaM mRtamiti / ( vR010 16) ca janmanaH 62, 63. nijjarijjamANe nijjiNe ? nirjIyamANaM nitarAmapunadina zrIyamANaM karma nirjIrthakSINamiti vyapadizyate nirjarasyAsaMkhye yasamayabhAvitvena tatprathama samaya eva paTaniSpattidRSTAntena nirjIrNatvasyopapadyamAnatvAditi, paTadRSTAntazca sarvapadeSu sabhAvaniko vAcyaH / ( vR0 pa0 16) 4. tadevametAnnava praznAn gautamena bhagavatA bhagavAn mahAvIra: raH pRSTaH / ( vR00 16) 65. atha kasmAd bhagavantaM gautamaH pRcchati ? viracitadvAdazAGgatayA viditasakalaviSayatvena nikhilasaMyAtItatvena ca sarvajJakalpatvAttasya / ( vR0 pa0 16) 66. uktaguNatve'pi chatrasthatayA'nAbhogasambhavAt / ( vR00 16) 67. yasmAjjJAnAvaraNaM jJAnavaraNaprakRti karma iti, athavA jAnata eva tasya praznaH saMbhavati / (bu0yA0 16) Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. 18, 66. ajJalokabodhanArtha ziSyANAM vA svavacasi pratyayotpAdanArthaM sUtraracanAkalpasaMpAdanArthaM veti / (vR0-50 16) tathA ajANa loka nai, samajhAvaNa vara nIta / ziSyAM nai nija vacanI, upajAvaNa paratIta / / tathA sUtra nI racanA, nipajAvA saMpekha / zrI gautama prabhu nai, pUchayA prazna aneka / / jina uttara de ima, haMtA goyamA ! vANa / haMta komalAmaMtraNa, dIrgha mAgadha dezI jANa / / calamANe calie, ityAdi prtyuccaar| jima gautama pUchayo, tima hija uttama sAra / / 101. 100. hatA goyamA ! hanteti komalAmantraNArthaH, dIrghatvaM ca maagdhdeshiiprbhvmubhytraapi| (vR0-pa016) 101. calamANe calie... - [za0 111] calamANe ityAdeH pratyuccAraNaM tu caladeva calita mityAdInAM svAnumatatvapradarzanArtham / (30-pa016) 102, 103. vRddhAH punarAhuH---'haMtA goyamA' ityatra 'hante' ti evametaditi abhyupagamavacanaH, yadanumataM tatpradarzanArtha / (vR0-pa016) 103. vRttikAra kahyo bali, vRddhA ima AkhaMta / haMta zabda taNo artha, imahija eha sutaMta // aMgIkAra nai arthe, haMta zabda kahivANa / pachai jina nava pada kahyA, AjJA arthe jANa // e nai padAM noM, karma taNe adhikAra / prazna ne uttara, AkhyA adhika udAra / / 104. 104. evametAni nava padAni karmAdhikRtya vartamAnAtIta kAlasAmAnAdhikaraNyajijJAsayA pRSTAni nirNItAni c| (vR0-pa016) 105, 106. ee NaM bhaMte ! nava padA ki egaTThA nANAdhosA nANAvaMjaNA? 107. 107, 108. udAhu nANaTThA nANAghosA nANAvaMjaNA? 108. 110. bali gautama pUche, nava pada he bhagavaMta ! mAhomAMhi ekArthaka, syUM tulya artha kht?|| NANA - ghosA te, ghopa nAnA prkaar| NANA - bajaNA te, akSara jajaA saar?|| udAhu pATha te, vikalpa artha nipaat| athavA nava pada no, jUjUo artha vikhyAta ? / / jajaA ghopa chai, akSara nAnA prakAra / tihAM vRttikAra ima, kahI caubhaMgI sAra / / kei eka - artha hai, vyaMjana piNa chai ek| jima kSIraM kSIraM, ityAdika suvizekha / / tathA eka-artha piNa, jajaA vyaMjana jaann| jima kSIra anai paya, ityAdika pahichANa / / tathA aneka artha piNa, vyaMjana eka vicaar| gAya bhaisa Aka noM, kSIra catura ! avdhaar| tathA aneka artha vali, jujaA vyaMjana jANa / jima ghaTa paTa nai staMbha, kuMbha pramukha pahichANa / / ihAM gautama prazna, pUchayo tiNa meM taahi| dujo nai cautho, bhAMgo pATha rai mAMhi / / calanAdika cihuM pada, dUje bhAMgai dekh| chinnamANAdi paMca pada, cauthai bhAMgai pekha / / prabhu uttara de ima, sAMbhala gautama shiis| calavA lAgo te, kahIjai calyaM jagIsa / / 111. 112. 106. tatra kAnicidekArthAni ekavyaJjanAni yathA kSIraM kssiirmityaadiini| (vR0-pa017) 110. tathA'nyAni ekArthAni nAnAvyaJjanAni yathA kSIraM paya ityaadiini| (vR0-5017) 111. tathA'nyAnyanekArthAnyekavyaJjanAni yathA'rkagavyamAhiSANi kssiiraanni| (vR0-pa017) 112. tathA'nyAni nAnArthAni nAnAvyaJjanAni yathAghaTapaTa___ lkuttaadiini| (vR0-5017) 113. tadevaM catubhaMgIsaMbhave'pi dvitIyacaturthabhaMgako praznasUtre gRhiitau| (vR0-pa017) 114. calanAdIni catvAri padAnyAzritya dvitIyaH,chidyamAnA dIni tu paJca padAnyAzritya caturtha iti |(vR0-p017) 115-118. goyamA ! calamANe calie, udIrijjamANe udIrie, vedijjamANe vedie, pahijjamANe pahINe 113. 114. 115. za0 1, u0 1, DhA0 3 51 Jain Education Intemational Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ee NaM cattAri padA egaTThA nANAghosA naannaarvjnnaa| 117. 118. 116. 120. udIravA mAMDyo, tAsa udorayo khiije| vedavA mAMDyo je, vedyo tAsa vadIjai / / hINo thAvA mAMDyaM, hINa thayaM kahivAya / e pada cyArUMI, eka artha mAhomAMya / / NANA ghosA te, ghoSa jujUA jANa / bali nAnA vyaMjana, jujuA akSara pichANa / / uppannapakkhassa , utpanna te utpAda / tasuM pakSa aMgIkRta, paryAya artha ika sAdha / / athavA e cyArUMi, aMtarmahata bhaadi| tulya kAla chai te bhaNI, eka artha vidhi Avi / / utpAda nAma te, vara paryAya viziSTa / kevala upajavU, tehija e ihAM iSTa / / karma - citAdhikAre, karma-kSaye phala doy| ika kevalajJAnaM, dvitiya mokSa pada joya / / tihAM e cyArUM pada, kevala noM utpAda / teha velA AzrI, eka artha vara sAdha / / jIva kadeya na pAyo, kevala jJAna - paryAya / te bhaNI mukhya e, tiNa arthe vidhi vAya / / te kevala jJAna noM, Upajavo - suparyAya / aMgIkAra kiyo ihAM, hivai cihaM ekArtha nyAya / / anukrama tehana ima, karma calyU je jAMNa / tehija udaya AvyU, tehija vedhU thayuM hAMNa / / 122. 123. 116. uppaNNapakkhassa utpannapakSaNa---utpAdAMgIkAreNa-utpAdAkhyaM paryAya parigRhya ekaarthaanyetaanyuucynte| (30-pa017) 120. athavA sarveSAmeSAmutpAdamAzrityaikArthakAritvAdekAnta muhartamadhyabhAvitvena tulyakAlatvAccaikArthikatvamiti bhaavH| (vR0-pa017) 121. sa punarutpAdAkhyaH paryAyo viziSTa: kevalotpAda eva / (vR0-50 17) 122. karmacintAyAM karmaNaH prahANeH phaladvayaM kevljnyaanmoksspraaptii| (vR0-pa017) 123. tatraitAni padAni kevlotpaadvissytvaadekaarthaanyuktaani| (vR0-50 17) 124, 125. yasmAt kevalajJAnaparyAyo jIvena na kadAcidapi prAptapUrva : yasmAcca pradhAnastatastadartha eva puruSaprayAsaH, tasmAtsa eva kevalajJAnotpattiparyAyo'bhyupagataH / (vR0-50 17) 126. eSAM ca padAnAmekArthAnAmapi satAmayamarthaH sAmarthya prApitakramaH, yaduta--pUrva taccalati-udetItyarthaH, uditaM ca vedyate, anubhUyata ityrthH| (vR0-50 17) 124. 125. 126. 1. 'calamANe calie' isa pATha se gautama ne bhagavAn mahAvIra ke sAmane nau prazna upasthita kie haiN| ina nau praznoM meM prathama cAra padoM ko bhinnArthaka mAnA gayA hai, zeSa pAMca padoM ko ekArthaka / jabaki eka daSTi se ye sabhI eka hI artha ke vAhaka ho sakate haiM, athavA sarvathA bhinna-bhinna arthabodha de sakate haiN| yahAM jo do vibhAga kie haiM, ve eka vizeSa vivakSA se kie haiN| usa vivakSA ke anusAra do prakAra kI paryAya hotI haiM-utpAda paryAya aura vyaya paryAya / prathama cAra pada utpAda paryAya kI apekSA se haiN| inameM kevalajJAna kI utpatti ko lakSya kiyA gayA hai| karmoM ke calita, udIrita aura bedita hokara hIna hone se hI kevalajJAna kI utpatti hotI hai| jo karma calita huA usI kI udIraNA hogI usI kA vedana hogA aura vahI kSINa hogA / isalie ye saba zabda samAnArthaka haiN| agrima pAMca pada-chedana, bhedana, dahana, maraNa aura nirjaraNa haiN| inakA pratipAdana vyaya pakSa kI apekSA se hai| utpAda pakSa kA sambandha kevalajJAna se hai aura vyayapakSa kA mokSa se| isameM karmoM ke chedana, bhedana Adi se jo avasthA prApta hotI hai vaha mokSa se pahale kI avasthA hai isIlie ina pAMcoM padoM ko bhinna-bhinna arthoM kA vAcaka mAnA gayA hai| 52 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiNa kAraNa ciuM pada, eka artha kahivAya / hiva zeSa paMca pada, nisuNo tehano nyAya / / 128. 127. catvAri calanAdIni padAnyekAthikAnItyukte zeSANya nekAthikAnIti sAmarthyAdavagatamapi sukhAvabodhayA sAkSAtpratipAdayitumAha- (vR0-5017) 128-130. chijjamANe chiNNe, bhijjamANe bhiNNe, dajjhamANe daDDhe, mijjamANe mae, nijarijjamANe nijjiNe--- ee paM paMca padA nANaTThA nANAghosA nANAvaMjaNA 126. 30. 131. 132. 123. vigayapakkhassa (za0 1 / 12) 132-134. vigayapakkhassatti, vigataM vigamobastuno'va sthAntarApekSayA vinAzaH, sa eva pakSo.----vastudharmaH... vigatatvaM vihAzeSakarmAbhAvo'bhimato, jIvena tsyaapraaptpuurvtyaa'tyntmupaadeytvaat| (vR0pa0 18) 134. 135. chedavA mAMDyUM je, chedyo tAsa khiijai| bhedavA mAMDyaM je, bhedyo tAsa vadIjai / / dahivA mAMDyUM je, dahya kahIjai tAsa / maravA mAMDyaM je, maraco kahIjai jAsa / / nirjarivA mAMDyaM, nirjarayaM teka hivAya / e paMca padAM nAM, nAnA artha suthAya / / vali ghoSa udAttAdi, te piNa jajuA joya / vyaMjana akSara piNa, juA jaA avaloya / / vigayapakkhassa , vigama te vastu-vinAza / te anya avasthA-pakSa aMgIkRta tAsa / / jIva kadeya na pAyo, sarva karma no abhaav| te vigata nAsa ihAM, karma citA prastAva / / tiNa saM upAdeya ati, e pAMca abhirAma / artha judA judA te, kahiyai hiva sukha dhAma / / chijjamANa te chedyu, sthiti - baMdha apekSAya / sajogI jina aMte, joga nirodha karAya / / nAma gotra vedanI, tIna karma nI tAsa / prakRti je baMdhI, dIrghakAla karma-rAza / / apavarttana - karaNa kari, aMtarmuhurta pramANa / sthiti alpa karai te, e chijjamAna chinna jANa / / bhidya mANa te bhedyu, anubhAga-baMdha apekssaay| tehIja kevalI, joga nirodha karAya / / sthiti-ghAta karai jada, tiNahija kAle joya / rasa-ghAta piNa karatA, tAsa mAna avaloya / / te rasa-ghAta nikevala, sthiti khaMDa te jANa / anaMta guNa adhikA, nyAya hiyA meM ANa / / tiNa kAraNa Akhyo, rasa - ghAta karaNena / pUrava pada setI, bhinna artha pada yena / / dahyamAnaM dagdhaM, pradeza-baMdha apekSAya / anaMta pradezika, khaMdha anaMtA tAya / / tasU karmarUpa ApAdana-pariNati joya / te pradeza-baMdha karma, ajogI rai piNa hoya / / paMca hrasva akSara, uccAraNa kAla prabhANa / asaMkhejja samaya kari, guNa-zreNi racanA jANa / / 135-137. chidyamAnaM chinnamityetatpadaM sthitibandhAzrayaM, yataH sayogikevalI antakAle yoganirodhaM kartukAmo vedanIyanAmagotrAkhyAnAM tisRNAM prakRtInAM dIrghakAlasthitikAnAM sarvApavartanayA''ntamau hattikaM sthitiparimANaM kroti| (vR0-pa017) 138. 136. 138-141. tathA bhidyamAnaM bhinna' mityetatpadamanubhAga bandhAthayaM, tatra ca yasmin kAle sthitighAtaM karoti tasminneva kAle rasaghAtamapi karoti, kevalaM rasaghAta: sthitikhaNDakebhyaH kramapravRttebhyo'nantaguNAbhyadhikaH, ato'nena rasaghAtakaraNena pUrvasmAd bhinnArthapadaM bhvti| (vR0-50 17) 140. 42. 143. 142-148. 'dahyamAnaM dagdha' mityetatpadaM pradezabandhAzrayaM, pradezabandhastvanantAnantapradezAnAM skandhAnAM karmatvApAdanaM, tasya ca pradezabandhakarmaNa: satkAnAM paJcahasvAkSaroccAraNakAlaparimANayA'saGkhyAtasamayayA guNazreNIracanayA pUrvaracitAnAM zailezyavasthAbhAvisamucchinnakriyadhyAnAgninA prathamasamayAdArabhya yAvadantyasamayastAvatpratisamayaM krameNAsaMkhyeyaguNavaddhAnAM 144. za0 1, u01,DhA03 53 Jain Education Intemational Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145. karmapudgalAnAM dahana-dAhaH, anena ca dahanArthenedaM pUrvasmAtpadA bhinnArthapadaM bhavati, dAhazcAnyatrAnyathA rUr3ho'pIha mokSacintA'dhikArAnmokSasAdhana uktalakSaNakarmaviSaya eva grAhya iti / (vR0-50 17, 18) 147. 148. 146. 150. 151. ehavI pUrva racita ne, zele zi avasthA bhAvi / samuchinnakriya vara, dhyAna agni kari sAvi / / prathama samaya thI mAMDI, aMta samaya laga tAha / prati samaya asaMkha-guNa vRddha, karma dala daah| tiNa sUM dahana artha kari, e piNa pada pahichANa / pUrava pada seto, bhinna artha pada jANa / / bale anya sthAnake, dAha anyathA aakhyo| ziva citAdhikAre, kamaM vipa ihAM dAkhyo / / mriyamANa mRtaM e, Ayu kama apekssaay| Ayu pudgala noM, samaya samaya kSaya thAya / / tiNa sU maraNa artha kara, e piNa pada pahichANa / pUrava pada setI, bhinna artha pada jANa / / karma rahai jihAM laga, Ayu bale jIvaMta / te karma kSaya kIdhAM, maraNa vacana ucaraMta / / viziSTa Ija ihAM, maraNa kiyo aMgIkAra / saMsAra viSai jIva, muo anaMtI vAra / / bali maraNa na hove, sarva karma kSaya sAtha / ziva hetubhUta , vachayo pada vikhyAta / / nirjarivA lAgo, nirjayUM e pada nyAya / sahu karma kSaya AzrI, phera udai nahi Aya / / jIva kadeya na pAyo, sarva karma noM nAsa / tiNa sUM pUrva pada sUM, bhinna artha e tAsa / / hiva ehIja nava pada, vizeSa thI suvicAra / nAnA artha chai piNa, ihAM sAmAnya prakAra / / 152. 153. 154. 155. 146-153. mriyamANaM mRta' mityetatpadamAyuHkarmaviSayaM, yata AyuSkapudgalAnAM pratisamayaM kSayo maraNam, anena ca maraNArthena pUrvapadebhyo bhinnArthatvAd bhinnArtha padaM bhavati / tathA 'mriyamANaM mRta' mityanenAyuH kamaiMvoktaM, yata: kamava tiSThajjIvatItyucyate, karmaiva ca jIvAdapagacchat mriyata ityucyate, tacca maraNaM sAmAnyenoktamapi viziSTamevAbhyupagantavyaM, yataH saMsAravattIMni maraNAni anekazo'nubhUtAni, iha punaH pade'punarbhavamaraNamantyaM sarvakarmakSayasahacaritamapavargahetubhUtaM vivkssitmiti| (vR0-5018) 154, 155. tathA 'nirjIryamANaM nirjIrNa' mityetatpadaM sarva karmAbhAvaviSayaM, yataH sarvakarmanirjaraNaM na kadAcidapyanubhUtapUrva jIveneti, ato'nena sarvakarmAbhAvarUpanijaraNArthena pUrvapadebhyo bhinnArthatvAd bhinnArtha padaM bhvti| (vR0-pa018) 156. arthatAni padAni vizeSato nAnArthAnyapi santi sAmAnyataH kasya pakSasyAbhidhAyakatayA pravRttAni / (vR0-50 18) 157-156. chidyamAnapade hi sthitikhaNDanaM vigama uktaH, bhidya mAnapade tvanubhAvabhedo vigamaH, dahyamAnapade tvakarmatAbhavanaM vigamaH, mriyamANapade punarAyuHkarmAbhAvo vigamaH, nirjIyamANapade tvazeSakarmAbhAvo vigamaH uktaH, tadevametAni vigatapakSasya prtipaadkaaniityucynte| (vR0-pa0 18) 160. anye tu karmetipadasya sUtre'nabhidhAnAccalanAdipadAni sAmAnyena vyAkhyAnti, na karmApekSayava / (va0pa016) 157. 158. 156. chidyamAna pade sthiti-khaMDa vigama kahivAya / bhidyamAna pade anubhAva bheda vigamAya / / dahyamAna pade bali, akarmapaNe vigmaav| miyamANa pade phuna, vigama Ayu no abhAva / / nirjarijjamANa pada, sarva karma no abhaav| eviNa vigamapaNo ima, e vigatapakSa no nyAva / / bale anya AjAraja, calaNAdi nava pada praay| sAmAnyapaNe kahai, na kahai karma apekSAya / / kahai sUtra viSai to, karma taNAM nahi nAma / tasaM karma apekSayA, ekAta na kahai taam|| calamANe calie, calana asthirapaNu aad| paryAya kari ne, vastu noM utpAda / / 160. 162. 162. 'calamANe calie' ti, iha calanam-asthiratvaparyAyeNa vastuna utpAdaH / (vR0 50 18) 54 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIrie udIravo, sthira noM preravo taam| te piNa calavoija, kahiya paryAya nAma / / veijjamANa kaMpamAna, ez2a kaMpane saadh| vyejana piNa kaMpavo, tadra pa apekSA utpAda / / 164. 165. 163. 'udIrijjamANe udIrietti' ihodIraNaM sthirasya sataH preraNaM, tadapi calanameva / (vR0pa018) 164. 'veijjamANe veietti' vyejamAna kampamAnaM vyejitaM kampitam, 'ejUkampane' iti vacanAt, vyejanamapi tadrUpApekSayotpAda ev| (vR0-pa018) 165, 166. 'pahijjamANe pahINe' tti 'prahIyamANaM' prabhrazyat paripatadityarthaH 'prahINaM' prabhraSTaM paripatitamityarthaH, ihApi prahANaM calanameva, calanAdInAM caikArthatvaM sarveSAM gtyrthtvaat| 'uppannapakkhassa'tti calatvAdinA pryaayennotpnntvlkssnnpksssyaabhidhaaykaanytaaniiti| (vR0-pa018) 167-166. chedabhedadAhama raNanirjaraNAnyakarthAinyapi vyAkhyeyAni, tadvyAkhyAnaM ca pratIta meva, bhinnArthatA punareSAmevaM--kuThArAdinA latAdiviSayazcachedaH, tomarAdinA zarIrAdiviSayobhedaH, agninA dAdiviSayo dAhaH, maraNaM tu prANatyAgaH, nirjarA tu atipurANIbhavanamiti / (vR0-50 16) 170. 'vigayapakkhassa' tti bhinnArthAnyapi sAmAnyato vinA shaabhidhaaykaanyetaaniityrthH| (vR0-pa016) pahijjamANa te, paDivo teha prahINa / te piNa cala voija, eka artha cihuM lINa / / gati artha cihuM no, calaNapaNAM no paryAya / tiNa karika uppanna- pakSa lakSaNa mAhomAMya / / cheda, bheda, dAha. maraNa, nirjarivo e pNc| akarma artha piNa, bhinna arthapaNuM saMca / / kahADAdika karike, latAdi viSayaccheda / bANAdika karika, zarIrAdika no bheda / / vali agni karInai, dArvAdi dAha pichANa / maraNa prANa - tyAga te, nirjara thAya purANa / / vigaya - pakSa te, bhinna artha prtykss| sAmAnya thakI e, vigata vinAza tasaM pakSa / / e nyAya vRtti thI, Akhyo mhe adhikAra / nava pada sUtre to, chai saMkSepa udAra / / vara nava pada varNana, tIjI DhAla rasAla / bhikSu bhArImAla nRpa, 'jaya-jaza' saMpati nhAla / / 167. 168. 170. 171. 172. DhAla : 4 dhura be praznottara, mokSa citAI jagIsa / mokSa jIva bhaNIha, jIva daMDaka caubIsa / / tihA narakAdika nIM, sthiti pramukha pahichANa / vara prazna mRuttara, sAMbhalajo suvihANa / / 1, 2. iha Adye praznottarasUtradvaye mokSatattvaM cintitaM, mokSa: punarjIvasya, jIvAzca nArakAdayazcaturvizatividhAH... tatra nArakAMstAvat sthityAdibhizcintayannAha (vR0-pa016) dUhA 3. 3, 4. neraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThitI paNNatA? goyamA ! jahaNNaNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM tettIsa sAgarovamAI ThitI pnnnnttaa| (za0 1113) he bhadaMta ! pUjya ! naraka nIM, kitA kAla nI taam| sthiti samucaya sAta taNI? pUche gautama svAma / / vIra kahai suNa goyamA! daza sahasa varSa jaghana / sthiti sAgara tetIsa nI, utkRSTapaNe kathana / / he bhadaMta! jIva naraka nA, kitA kAla saM jaan| ANa-prANa levai acha, usAsa-nizvAsa mAna ? / / 5. neraiyA NaM bhaMte ! kevaikAlassa ANamaMti vA? pANa maMti vA ? UsasaMti vA ? NIsasaMti vA? (za0 1114) za01, u01, DhA03,4 55 Jain Education Intemational Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANa te sAsa UMcA liya, prANa adho nishvaas| ana prANane dhAtu hai, makAra Agama tAsa / / anya AcAraja ima kahai, ANa-trANa e grAhya / abhitara kriyA kahI, usAsa-nizvAsa bAhya / / jima usAsa pada meM kahyo, prazna - uttara vaca gdd| tiNa prakAra kahivo sahu, pannavaNa - saptama-padda / / uttara pannavaNa meM iso, aMtara rahita vimAsa / ANa-prANa le neriyA, vali usAsa-ni:zvAsa / / punaruccAraNa vIra jina, ziSya vaca Adara het| guru Adara dIdhe chate, ziSya saMtoSa sameta / / prazna zravaNa ruci vRddhi hva, guru-vaca ha Adeya / bhavi-upakAra sutIrtha vRddhi, ima vRttikAra kaheya / / 6. 'ANamaMti' tti Ananti 'ana prANane' iti dhAtupAThAt mkaarsyaagmiktvaat| (vR0-pa016) 7. anye tvAhu:-'Ananti vA prANanti vA' ityanenAdhyA tmakriyA parigRhyate, 'ucchvasanti vA niHzvasanti vA' ityanena ca bAhya ti| 8. 'jahA UsAsapae' tti, etasya praznasya nirvacanaM yathA ucchvAsapade prajJApanAyAH saptamapade tathA vAcyaM / (vR0-pa016) 9. 'goyamA ! sayayaM saMtayAmeva ANamaMti vA pANamaMti vA ____ Usasanti vA nIsasaMti vaa'| (pannavaNA 71) 10, 11. AnamantItyAdeH punaruccAraNaM ziSyavacane Adaro padarzanArtha, gurubhirAdriyamANavacanA hi ziSyAH santoSavanto bhavanti, tathA ca paunaHpunyena praznazravaNArthanirNayAdiSu ghaTante, loke cAdeyavacanA bhavanti, tathA ca bhavyo pkaarstiirthaabhivRddhishceti| (vR0-5020) 12. atha teSAmevAhAraM prazna yannAha- (vR0-5020) neraiyA NaM bhaMte ! aahaartttthii| (sh01|15) 13. jahA paNNavaNAe paDhamae AhAruddesae tahA bhANiyavaM 15-16. Thii ussAsAhAre, ki vA''hAreMti sabbao vAvi? katibhAgaM sabvANi va? kIsa va bhujjo pariNamaMti? (za0 1115 saMgaNI-gAhA) 12. AhAra prazna hiva tehanoM, neraiyA he bhagavaMta ! AhAra taNA arthI acha?, AhAra vaMchA upajata? || 13. pannavaNapada aThavIsa meM, prathama udeze pekha / AhAra taNoM adhikAra tima, ihAM kahivo suvizekha / / 14. saMgraha arthe gAhA ihAM, saMgrahaNI suvicaar| sthiti usAsa pUrve kahyA, te piNa grahyA udAra / / 15. sthiti usAsa to AkhiyA, tRtiya AhAra adhikaar| Abhoga nai aNAbhoga noM, kahyo ghaNo vistAra / / kiM vAhAraMti tiko, kiM svarUpa le AhAra ? dravya kSetra kAla bhAva thI, e cotho adhikAra / / 17. sarva thakI? e paMcamo, saha pradeza kari pekha / ihAM piNa chai vistAra bahu, pannavaNA thI dekha / / 1. viAhapaNNatti (bhagavatI) gaNadhara kRta hai| isIlie AgamoM ke vargIkaraNa meM yaha aMga Agama meM AtA hai| pannavaNA' upAMga hai, isalie vaha sthaviroM kI racanA hai| kAlakrama kI dRSTi se gaNadhara sthaviroM se pUrvavartI haiM, isalie viAhapaNNatti kA granthana pahale huA hai| aisI sthiti meM prastuta Agama meM 'pannavaNA' sUtra ke lie samarpaNa nahIM honA caahie| pUrva racita sUtra meM uttarakAlavartI sUtra ke samarpaNa kI koI saMgati nahIM hai| para aisA pratIta hotA hai ki yaha viparyAsa racanAkAla kA nahIM, lekhanakAla kA hai| saMbhava hai, grantha ke vismRta aMzoM ke saMkalana aura lekhanakAla meM 'pannavaNA' pahale likhA gayA ho aura viAhapaNNatti bAda meN| saMkSepIkaraNa kI dRSTi se pUrvalikhita Agama kA saMketa asvAbhAvika nahIM hai| athavA isakA eka kAraNa yaha bhI ho sakatA hai ki mulataH bhagavatI saMkSipta thii| saMkSipta prakaraNoM kI pUrNatA ke lie usa viSaya meM anya AgamoM meM jahAM jo sAmagrI upalabdha huI, use bhagavatI ke sAtha saMyojita karane ke lie pannavaNA, aupapAtika Adi kI bholAvaNa de dI gii| 56 bhagavatI-jor3a Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avadhAra || bali kati bhAga ? chaTho prazna teno kahUM vicAra | nArakI je pudgala grahai, AhArapaNa grahaNa kAla pAche tiko uttara kitI bhAga je AhAra noM, AhArai jina kahai uttara kAla meM asaMkhyAtamo kAle jeha / AsvAdeha || 'bhAva' / AhAra ihAM vRttikAra kA, nisuNo dhara anurAga // keyaka ihAM AkheM iso, gAya pramukha prathama grAsa moTo grahai, tima keyaka 22. pudgala AhAra paNe brahmAM avaloya | noM joya // bhAga aahaarNt| tanuparNa tasuM asaM anya pudgala alagA par3e, keika anya AcAraja hama kahe, asaM bhAga AhAra ache gAya pramukha moTo grahai, prathama grAsa jima grahmA tanu nahi pariNamyA, nahiM vaMcyA te zeSa // sarIrapaNe je pariNamyA, tyAM meM piNa tat jeha | viziSTa AhAra kArye brahma suddha kajusUtre teha // bali anya AcAraja ima kahai, asaMkha bhAga AhAraMta / zarIrapaNe je pariNarma, sanuparNa zeSa na ta // , 18. 19. 20. 21. 23. 24. 25. 26. 27. sU kahaMta // te hoy| joya // peSa / ema naye pariName asaMkha bhAga je pariNamaM, AhArai kahIjai vara jina vaca pratIta se adhika na kahoje tAsa / jAsa // 1. nAraka jIva jo AhAra grahaNa karatA hai, usakA kitanA bhAga AhAra rUpa meM pariNata hotA hai aura kitanA bhAga vyartha jAtA hai ? isa prazna ke samAdhAna meM vRttikAra ne tIna prakAra kI mAnyatAoM kA saMkalana kiyA hai| prathama mAnyatA ke anusAra gau Adi pazu AhAra grahaNa karate haiM to pahalA grAsa bahuta bar3A lete haiM / usameM se adhika bhAga nIce gira jAtA hai aura bahuta thor3A bhAga ve khA pAte haiN| prathama gau grAsa kI bhAMti nairayika jIva bhI jo AhAra grahaNa karate haiM, usakA asaMkhyAtavAM bhAga hI AhAra rUpa meM upayoga meM le pAte haiM / dUsarA abhimata RjusUtra naya kI apekSA se vyAkhyAta hai| RjusUtra naya zuddha naya hai / yaha naya nairayika jIvoM dvArA prathama gau grAsa kI bhAMti AhRta aura zarIra rUpa meM pariNata AhAra ko gRhIta yA pariNata AhAra nahIM maantaa| kintu usameM bhI jo viziSTa kAryakArI AhAra hai, mAtra utane AhAra ko AhAra rUpa meM pariNata mAnatA hai| tIsare abhimata ke anusAra jo AhAra kiyA jAtA hai, usakA bahuta kama bhAga zarIra rUpa meM pariNata hotA hai| zeSa sArA AhAra mala-mUtra Adi ke rUpa meM visarjita ho jAtA hai / isalie nairayika jIva gRhIta AhAra ke asaMkhyAtaveM bhAga ko hI AhAra rUpa meM pariNata karate haiN| 21, 22. ityatra kecidvyAcakSate - gavAdiprathama bRhadgrAsagrahaNa va kAMzvidgRhItAsace bhAgamAcAn mulAnAhArayanti tadanye tu patantIti / ( vR0 pa0 22) 23-25. anye tvAcakSate -- RjusUtranayadarzanAtsvazarIratayA pariNatAnAmasaGkhye yabhAgamAhArayanti, RjusUtro hi gayAdiprathamavRddhAsagrahaNa evaM gRhItAnAM zarIratvenApariNatAnAmAhAratAM necchati, zarIratayA pariNatAnAmapi keAvadeva viziSTAhArakAryakAriNAM tAmabhyupa gacchati, zuddha nayatvAttasyeti / ( vR0 pa0 22 ) 26. anye punaritthamabhidadhati asaMvedabhAgamAhAreti' ttirIyA pariNamanti zeSAstu kiTTIbhUpa manuSyA bhyavahRtAhAravanmalIbhavanti na zarIra pariNamantI tyarthaH / ( vR0 pa0 22) za0 1, u0 1, DhA0 4 57 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. AhArapaNe grahyA tehano, bhAga rasa-iMdriya dvAre karI, rasa anaMtamo joya / AsvAdana hoya / / 28. 'aNaMtabhAgaM AsAiMti' tti AhAratayA gRhItAnAmananta bhAgamAsvAdayanti, tadrasAdIn rasanAdIndriyadvAreNopalabhante ityarthaH / (vR0-pa0 22) 32. iha viziSTagrahaNa gRhItA AhArapariNAmayogyA eva grAhyAH, ujjhitazeSA ityrthH| (vR0-50 22) 33. anyathA pUrvAparasUtrayovirodhaH syAt / (vR0-pa0 22) 34. 'jaM jaha sutte bhaNiyaM taheva jai taM viyAlaNA nasthi / ki kAliyANuogo diTTho didvippahANehi ? (vR0-50 22) 26. tiNa saM bhAga asaMkhyAtamo zarIrapaNe pariNamaMta / AsAdai bhAga anaMtamo, ima vattikAra kahaMta / / rasa iMdri grahaNa AyAM binA, tanupaNe pariNamai bAdha / tiNa saM asaMkha bhAga pariNamai, anaMta bhAga AsvAda / / 31. saptama prazna je nArakI, AhArapaNe pariNamaMta / saha pudgala te Aharai, ke nahiM sarva AhAraMta? // jina kahai te saha Ahara, viziSTa pariNama jog| tehija pudgala ihAM grahyA, ujjhita - zeSa ayog| 33. anyathA pUrvApara ihAM, thAve sUtra viruddha / TIkAkAra ko iso, teha artha chai suddha / sUtre bhASyaM tehanI, cAlaNA karavI nAMhi / dRSTi pradhAna karI kathyU, ema ka hya vRtti mAMhi / / 35. aSTama prazne kiNa paNa, pariNama AhAra tadartha / paMceMdriya aniSTapaNe, e saMgrahaNI-gAhA artha / / 36. vali vRttikAra kahai iso, saMgrahaNI - gAhA jANa / kiNahika parata mAheja cha, na kahI sarva ThikANa / / AhAra taNA adhikAra thI, prazna cyAra hiva pekha / pUche goyama gaNaharU, sAMbhalajo suvizekha / / *jina-vaca vArUjI re| (dhrupadaM) 38. he bhagavaMta! nArakI nai sya, pUrava kAla pichANo jI re| pudgala khaMdha grahyA AhA te, pariNamyA tanu saha jANo re? / / 36. tathA gaye kAla grahyA AhariyA, vartamAna vali kaalo| ___AhArijjamANa grahai Aharai te, pudgala paraNamyA nhAlo? // 40. tathA pUrva kAle na AhariyA, grahasye anAgata kaalo| te pudgala khaMdha paraNamyA kahiye, tIjo prazna nihAlo? / / 41. tathA pUrva kAle na saMgrahyA, anAgata piNa kaalo| saMgrahasyai nahiM je pudgala-khaMdha, te paraNamyA suvizAlo? / / 42. jina kahai he gautama ! je nAraka pUrva kAla pichaanno| pudgala-khaMdha grahyA Ahar2yA te, pUrva paraNamyA jaanno|| 43. pUrva saMgrahyA hivaDA saMgrahai, paraNamyA paraNamai jaano| pUrve grahyA te pUrva paraNamyA, grahai paraNamai vrtmaano|| 36. idaM ca saGgrahaNigAthAvivaraNasUtram kvacit sUtrapustaka eva dRzyata iti| (vR0-pa0 23) 37. atha nairayikA''hArAdhikArAttadviSayameva praznacatuSTayamAha (vR0-pa0 23) 38-41. nerajhyANaM bhaMte ! vAhAriyA poggalA pariNayA? AhAriyA AhArijjamANA poggalA pariNayA? aNAhAriyA AhArijjissamANA poggalA pariNayA? aNAhAriyA aNAhArijjissamANA poggalA pariNayA? 42-45. goyamA! neraiyANaM puvAhAriyA poggalA prinnyaa| AhAriyA AhArijjamANA poggalA pariNayA, pariNamaMti ya / aNAhAriyA AhArijjissamANA poggalA No pariNayA, pariNamissaMti / aNAhA *laya--sayaNAM thaiye jI re 58 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational n Education Intermational Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44. pUrva napA anAgata anAgata grahasya je pudgala, te 45. pUrva kAla grahmA nahi pudgala, anAgata pUrva kAle nahi pariNamiyA, anAgata 46. 54. grahasye na prahmA 1 55. tanu pudgala pariNAma se se dekhA artha hiva, 47. he bhagavana! nArakI ne svaM dUhA sAsa cayAdika hoya / prazna kara avaloya // paraNamyA paraNamasye naha nahi pUrva kAla pichAyo / pudgala-khaMdha grahmA Ahar2yA te, tanu caya thayA sujANo ? // 48. jahA pariNayA tahA ciyAvi evaM ciyA 50. citA-zarIra vidhe caya pAmyA , uvaciyA / udIritA veditA NijjiyA, isa pATha bhalAvaNa kiyA // 49. kiNahi parata meM pATha sahu e AkhyA kari vistAro / vRttikAraka bharmana kariyo, sarvatra tulya vicArI // upathita te ima jANo / bali caya thathA pichANo / / karma udai navi AyA / veda kahAyA // 52. deditA - nija rasa vipAka karike, samaya-samaya prati vedaM / nirmAte cetana te karma dUra thayAM nahi vede // 53. pariNamyAciyA ubaciyA udIryA vecA ne nirjariyA ika ika pada meM cividha pudgala, e artha gAthA nuM dhariyA // vaha pradeza zarIra vidhe je 51. udIraNA - te svabhAva thI to karaNa vizeSa karI udaM ANI tAsa * "he bhagavaMta ! naraka jIvA reM, bheda he rasa tIvra maMda kara dUhA pudgala nA adhikAra thI, Agala sUtra aThAra pUche goyama gaNaharU, vIra prate suvicAra // nAMhI / tyAMhI // grahasyai / pariNamasya // / pudgala kitaM prakAreM / maMda tIvratA pAre' ? / / *laya sayaNAM thaiye jo re 1. mUlapATha meM zabda hai 'bhijjati' / bhijjaMti kA artha hai - bhinnatA honA / apavartana aura udvartana karaNa ke dvArA tIvra rasa vAle pudgala manda rasa meM parivartita kara die jAte haiM aura manda rasa vAle tIvra rasa meM parivartita kara die jAte haiN| parivartana ke dvArA anubhAga rasa meM jo bhinnatA hotI hai, usI kI apekSA se yahAM bhijjaMti kA artha 'bheda lahai' kiyA gayA hai| riyA bAhArijjisamAyA poggalA go pariNayA, No pariNamissaMti / ( za0 1116 ) 46. zarIrasaMparka kSaNa bhavantIti tadarzanArtha prAha ciyAdayo ( vR0 pa0 24 ) 40, 46. rANaM bhaMte! puNyAhAriyA pogatA ciyA ? pucchA jahA pariNayA tahA ciyAvi (01017 ) evaM uyaciyA udIriyA, vezyA, nijinA / ( za0 1118 ) 46. iha ca pustakeSu vAcanAbhedo dRzyate tatra na saMmohaH kAryaH, sarvatrAbhidheyasya tulyatvAt / ( vR0 pa0 24) 20. citA" zarIre cayaM gatAH 'upacitA' puna pradezasAmIpyena zarIre citA eveti / ( vR0 pa0 24) 51. udIritAstu svabhAvato'nuditAn pudgalAnudayaprApte karma dalike karaNa vizeSeNa prakSipya yAn vedayate / (2010 24) pratisamayamanubhUvamAnAH aparisamAptAzeSAnubhAvA iti / (rto 24) 53. pariNaya ciyA uvaciyA udIriyA beyA ya nijjiNNA / ekvekkammi padamma paDhavhiA pomanA hoti // (011 gIgAhA) 52. 'veditA' spena ravipAkena 54. pudgalAdhikArAdevemAmaSTAdazasUtrImAha ( vR0 pa0 24) 55, 56. neraiyA NaM bhaMte ! kaivihA pongalA bhijjaMti ? gopamA ! kammadavyavagyANa mahikiNva duvihA yogyalA bhijjaMti, taM jahA - aNU ceva, bAdarA ceva / ( za0 1116 ) za0 1, u0 1, dA0 4 56 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56. vIra kahai-karma dravya vargaNA, te AzrI khivaayo| dvividha pudgala sUkSma bAdara, bhijjati-bheda paayo|| 57 audArikAdika meM karma te, sUkSma dravya khivaayaa| tiNa karmA meM sUkSma maMda rasa, sthUla tIvra rasa AyA / / 58. he bhagavaMta ! naraka jIvAM rai, pudgala kitai prkaaro| caya upacaya pAmai chai prabhujI! hiva jina kahai udaaro|| 56. AhAra dravya nI vargaNA AzrI, pudagala doya prkaaro| zarIre caya upacaya hovai cha, sUkSma bAdara dhaaro|| 60. he bhagavaMta ! naraka jIvAM rai, pudgala kitai prkaaro| udIraNA hovai te kahiye ? hiva jina kahai udaaro|| 61. karma dravya nI vargaNA AzrI, dvividha pudgala kerii| sukSma bAdara karma taNIM te, karai udIraNA prerii|| zeSa bola piNa imahija bhaNavA, vede nirjare jaannii'| sUkSma alpadalika karma kahiya, bAdara bahu - dala mANI / / 63. hiva trihu kAla apekSA sUtre, apavartana' noM nyaayo| adhyavasAya vizeSa karma-sthiti, dIrgha alpa kraayo| 'bhijjati' ti tIvramandamadhyatayA'nubhAgabhedena bhedavanto bhavanti, udvartanakaraNApavartanakaraNAbhyAM mandarasAstIvarasAH tIvrarasAstu mandarasA bhavantItyarthaH / (vR0-50 24) 57. yata audArikAdidravyANAM madhye karmadravyANyeva suukssmaanniiti| (vR0pa0 25) 58, 56. neraiyA NaM bhaMte ! kaivihA pongalA cijjati? goyamA ! AhAradabbavaggaNamahikicca duvihA poggalA cijjati, taM jahA-aNU ceva, bAdarA ceva / (sh01|20) evaM ucijjaMti / (za0 1 / 21) 60, 61. nerajhyA NaM bhate ! kaibihe poggale udIreMti ? goyamA ! kammadabbavaggaNamahikicca duvihe poggale udIreti, taM jahA- aNU ceva, vAdarA ceva / (za0 1/22) 62. sesAvi evaM ceva bhANiyabbA-vedeti, nijjareMti / (za0 1/23) 63. evaM- oyaTeMsu, oyaTeMti, oyaTTissaMti / saMkAmisu, saMkAmeti, saMkAmissaMti / nihattisu, nihatteMti, nihattissaMti / nikAeMsu, nikAyaMti, nikaaissNti| (za01/24) 63, 64. ihApavartanaM karmaNAM sthityAderadhyavasAyavizeSeNa hInatAkaraNam, apavartanasya copalakSaNatvAdudvartanamapIha dRzya, tacca sthityAdevRddhikaraNasvarUpaM / (vR0-pa0 25) 65. tatra saMkramaNaM mUlaprakRtyabhinnAnAmuttaraprakRtInAmadhyava sAyavizeSeNa parasparaM sNcaarnnN| (vR0-50 25) 66. "nanvAtmA'mUrttatvAdadhyavasAyaprayogeNa" / (vR0-pa0 25) 67, 68. yathA kasyacitsadvedyamanubhavato'zubhakarmapariNati 64. upalakSaNa thI udvartana karaNe, alpa sthiti dIrgha krNto| __ kiyA karai karasI neraiyA, ima vihu kAla khNto|| 65. saMkramaNaM te adhyavasAya kari, je karma prakRti te maaNhyo| paraspare saMcArita te, e uttara prakRti nai nyaayo|| 66. jIva amUrta to e prakRti, kima saMkramavo thaayo| adhyavasAya prayoga vIrya kari, vattikAra khivaayo|| athavA punya bhogavatAM bica meM, azubha udai koi Ayo / ima zubha mAhai azubha saMkrama, piNa punya no pApa na thaayo|| 1. pacapana se lekara bahottaraveM padya taka arthAt bhijjaMti se lekara nijjareMti taka jo pATha hai usakA pratipAdana kevala vartamAna kAla kI vivakSA se kiyA gayA hai| tihottaraveM padya meM pratipAdita apavartana, saMkramaNa nidhatta aura nikAcana---ina padoM meM tInoM kAla kI vivakSA hai| usa vivakSA se hI mUla Agama meM tInoM kAloM kA grahaNa kiyA gayA hai| 2. ukta sUtra meM apavartana kA grahaNa hai, udvartana kA nahIM / para jahAM apavartana hai.---karmoM kI sthiti meM alpatA AtI hai, vahAM dIrghatA bhI svAbhAvika hai| isalie apavartana kA grahaNa hone se udvartana kA grahaNa svataH ho jAtA hai| 60 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68. imaja azubha meM zubha saMkramyaM saMkramaM naM 62. pudgala karma tathA te nitta kIdho ru 70. nikASita ati hI dU timaja nikAcyA aru noM saMkrama, trihuM kAla kahivAyo / saMmatI varNana vRtti thI Ayo / bIkhariyA, dRDha kari jIva prdeshe| kareM chai, karasI e suvizeSe / / 71. sarva karma dravya vagaMgA, te AdhI esIpo / prazna naraka no gautama pUchagho zrI jina uttara dIdho // 72. bhediya bhaya upacaya meM udIraNa vediyo nirjara iccha e paT praznasamuccaya pUchayA kAla icchA nahi prIcchI / / 74. 1 kahiyeM, ani tapta sUi rAso nikArya, nikAyase vasi tAso // 73 apavate, saMkrama, nidhatta, nikAcana, e cihuM pada pahicANI / kAla bhI chA kIdhI, karma dravya AdhI jANI / / ihA pudgala nA adhikAra thI, apara sUtra vali cyAra / pudgala AdhI pUchiyA, zrI goyama gaNadhAra / / 75. he bhagavaMta ! nArakI ne je pudgala dravya pichANo / tejasa kArmaNa karine yaha te zarIra rUpa je jANo // 78. he bhagavaMta ! nArakI ne 80. 2 hai 76. atIta kAla samaya te grahai che, ke grahai vartamAna kAla / ke kAla anAgata samaya ? uttara hiva jina Ale || 70. atIta kAla samaye to na he graha vartamAna kaale| grahai, anAgata samaya piNa na grahai haivaca buddhivaMta nhAle / je pudgala dravya pichANo 1 udIraM tejasa kArmaNa karI brahyA che, tAsa 76. atIta samaya grahyAM syUM udIreM ? tathA samaya pudgala dravya hai tehUnI kare udIraNA chai grahai, hivaDAM kai anAgata samaye je grahasI, tAsa jina kahaitItakAla samaye brahmA tAsa samaye 1.vartamAna je Agamiyai samaya je 82. imahi vede imaja vede imaja karma tathA adhikAra kI hiva, aSTa sUtra grahasI te na nirjarai, kahyA sUtra *laya sayaNAM thaiyaM jo re / jANo // varttamAno / jAno ? // tAmo ? Amo || nAMhI / yAMhI // cyAro / vistAro // udIraM udIre udIreM udIra e revaMvidhA jAtA yena tadeva sadyamasadvedyatayA saMkrAmatIti / (200 25) 69. iha ca vizliSTAnAM parasparataH pudgalAnAM nicayaM kRtvA dhAraNaM shbdyte| ( vR0 pa0 25) 70. nikAlAnAM parasparavizliSTAnAmekokaNamanyonyAvagAhitA agniprataptapratihanyamAnazUcIkalApasyeva / ( vR0 pa0 25) 72. bhediyA ciyA uvaciyA, udIriyA vediyA ya nijjiNNA / oTTaNa saMkrAmaNa, nihattaNa nikAyaNe tivihakAlo || (01 / 24 gIgAhA ) 72. apavartanamanittAicanapadeSu vividha kAlo nirdeSTavyaH / ( vR0 pa0 24) 74. adhikArAdidaM naSTamAha-( vR0 pa0 25) 75, 76. neraiyANaM bhaMte ! je poggale teyAkammattAe gevhaMti, te ki tItakAlasamae gehaMti ? paDuppannakAlasamae gevhaMti ? aNAgayakAlasamae geNhati ? 77. goyamA ! no tIyakAlasamae gevhaMti, paDuppannakAlasamae gehaMti no aNAgayakAlasamae geMti / " ( 0 1125) 78-81. neraiyA NaM bhaMte ! je poggale teyAkammattAe gahie udIreti te kisImakA pou? paDuppanna kAlasamae gheppamANe pogale udIraiti ? gahaNasamayapurakkhaDe poggale udIreMti ? goyamA ! tIyakAlasamayamahie pole udIreti nopapannakAlasamae pepamA pole uti no magama poggale udIreMti / (10 1026) 82. evaM vedeti, nijjareMti / (0 1027) za01, 301, DhA0 4 61 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83. he bhagavaMta ! nArako nai karma calyo jIva thI taahyo| teha karma baMdha chai pAcho, kai acalita bNdhaayo?|| 84. jina kahai calyo karma nahi baMdhai, acalita baMdha khaayo| calyo karma nirjaravA sanmukha, te phira kema bNdhaayo|| 85. he bhagavaMta ! nArakI nai syUM, caliyo karma udiirai| tathA acaliyo karma udIra ?, pUcha zIsa sadhorai / / jina kahai-karma calyo na udIra, te to udaija aayo| udIraNA adhyavasAye kari, acalita karma nI thAyo / / 87. imahija vedai ima apavartana, saMkrama nidhatta nikaaco| caliyA karma taNo to na havai, ha acalita nai vaaco|| 88. he bhagavaMta ! nArakI nai syUM, calyo karma nirjriyai| kai je acalita karma nira? prazna goyama uccariyai / / 86. jina kahai-caliyo karma nirjarai, acalita nirjarai naaNhii| udaya zabda kara udIraNA e, saMgrahaNi gAthA' mAhI / / 83, 84. neraiyA NaM bhaMte ! jIvAo ki caliyaM kama baMdhaMti ? acaliyaM kammaM baMdhaMti ? goyamA ! no caliyaM kammaM baMdhati, acaliyaM kamma bNdhNti| (za0 1 / 28) 85, 86. neraiyA NaM bhaMte ! jIvAo ki caliyaM kamma udIreMti? acaliyaM kamma udIreMti ? goyamA ! no caliyaM kamma udIreMti, acaliyaM kamma udiireNti| (za0 1126) 87. evaM--vedeti, oyaTeMti, saMkAmeMti, nihatteti, nikaaeNti| (za0 1130) 88, 86. neraiyA NaM bhaMte ! jIvAo ki caliyaM kamma nijjareMti ? acaliyaM kamma nijjareMti ? goyamA ! caliyaM kammaM nijjareMti, no acaliyaM kamma nijjreNti| (za0 1 / 31) 86. kevala mudayazabdenodIraNA gRhiiteti| (vR0-pa0 28) 60. calyo nirjarai ima vaca kahive, nirjara sammukha kahiye / tima acalita vedai ima kahive, vedaNa sanmukha lahiye / / 10. calyo nirjarai ima kahivai dhara nirjara tho phichaannii| tima acalita vedai ima kahivai, dhara vedaNa thI jaannii|| 12. calaNa samaya nai nirjara samayo, bihaM juA joyo| tima acalita samayo nai vedana-samaya jajaA hoyo|| 63. baMdha udaya vedai apavartana, saMkrama nidhatta nikaaco| acalita karma taNI hovai cha, nirjara calita nai vaaco| 64. naraka taNo adhikAra kahyo hiva, anukrama daMDaka khiye| asurakumAra taNI he bhagavaMta, sthitI ketalI lhiy?|| 63. baMdhodaya vedoyaTTasaMkame taha nihttnnnikaae| acaliya-kammaM tu bhave, caliyaM jIvAu nijjre| (za0 1131 saMgahaNI-gAhA) 64,65. uktA nA rakavaktavyatA, atha caturvizatidaNDaka kramAgatAmasurakumAravaktavyatAmAha- (vR0-pa028) asurakumArANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNatA? 1. nairayika jIva AtmA se calita-prakampita kamoM kI nirjarA karate haiM yA acalita karmoM kI? isa prazna ko uttarita karane ke bAda eka saMgrahaNI gAthA ke dvArA spaSTa kiyA hai ki baMdha, udaya, bedana, apavartana, saMkramaNa, nidhatta aura nikAcana AtmA se acalita karmoM kA hotA hai aura nirjarA calita karmoM kI hotI hai| ukta gAthA meM udIraNA zabda kA grahaNa nahIM hai| bRttikAra ke anusAra udaya zabda ke dvArA vaha apane-Apa gRhIta ho jAtA hai| 2. saMgrahaNI gAthA ke bAda jIvoM kI sthiti AhAra Adi ke sambandha meM do vAcanAeM upalabdha haiM / saMkSipta vAcanA aura bRhat vAcanA / saMkSipta vAcanA meM--'evaM ThiI AhAro ya bhANiyabbo' yaha pATha hai / bRhat vAcanA meM pannavaNA ke AdhAra para inakA vistRta vivaraNa hai| aMgasuttANi (bhAga 2, zataka 1, sUtra 32) meM saMkSipta vAcanA svIkRta kI gaI hai aura nIce TippaNa meM bRhat vAcanA uddhRta kara dI gaI hai| (zeSa agrima pRSTha para) 62 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65. zrI jina bhAkhai jaghanya sthiti to, daza hajAra varSa daakhii| utkRSTI sAgara jAjherI, bali-iMdra AzrI bhAkhI / / 66. asurakumAra deva he bhagavaMta !, kitA kAla sU levai| ANa-pANa usAsa-nizvAsa ? hiva prabhu uttara debai / / 67. jaghanya thova sapta aru utkRSTo jAjho pakSa ja jovo| ika usAsa-nizvAsa noM pANU, sAta pANU ika thovo / / 18. asurakumAra deva he bhagavaMta !, AhAra taNA arthI cha ? hAM gautama ! chai AhAra nA arthI, prazna goyama vali prIchai / / 86. kAla ketalA thI he bhagavaMta !, asura kumAra lai AhAro? jina kahai dvividha jANa liye ika, ajANa thI bali dhaaro|| 100. ajANapaNe to liye niraMtara, jANapaNe je aahaaro| jaghana cotha - bhakta aru utkRpTo jAjho varSa hjaaro|| goyamA ! jahaNNaNaM dasavAsasahassAI ukkoseNaM sAtiregaM sAgarovamaM / ukkoseNaM sAiregaM sAgarovamamiti yaduktaM tad balisaMjJakamasurakumArarAjamAzrityoktam / (vR0-pa0 28) 66. asurakumArA NaM bhaMte ! kevaikAlassa ANamaMti vA pANa maMti vA ? UsasaMti vA NIsasaMti vA ? 17. goyamA ! jahaNNeNaM sattaNhaM thovANaM ukkoseNaM sAiregassa pakkhassa ANamaMti vA, pANamaMti vA, UsasaMti vA, NIsa saMti vaa| 18. asurakumArANaM bhaMte ! AhAraTThI? haMtA aahaartttthii| 66, 100. asurakumArANaM bhaMte ! kevaikAlassa AhAraTThe samuppajjai? goyamA ! asurakumArANaM dubihe AhAre paNNatte, taM jahA --Abhoganivvattie ya agAbhoganivvattie ya / tattha NaM je se aNAbhoganivvattie, se aNusamayaM avirahie AhAraTTe samuppajjai / tattha NaM je se Abhoga nivvattie, se jahaNaNaM cautthabhattassa, ukkoseNaM sAiregassa vAsasahassarasa AhAraTTe smuppjji| 101-103. asurakumArA NaM bhaMte ! kimAhAramAhAreMti ? goyamA ! davvao aNaMtapaesiyAI davAI, khettakAlabhAvapaNNavaNAgameNaM sesaM jahA neraiyANaM jAva te NaM tesi poggalA kIsattAe bhujjo-bhujjo pariNamaMti? 101. asurakumAra deva he bhagavaMta !, kisa AhAra pratibaMdho? jina kahai gautama! dravya thakI le, anaMtapradezika khNdho|| 102. khetra kAla bhAva pannavaNA-game karI pichaanno| ___ aSTavIsamAM pada meM Akhyo, tima ihAM piNa jANo / / 103. zeSa nArako nIM parai kahivA, jAva asura nai hto| kavaNapaNe AharayA je pudgala, bhujjo-bhujjo prinnmNto?|| 104. jina kahai paMca iMdripaNe paraNamai, rUDA ruuppnneho| subha varNa sugaMdha subha rasa paNeja, subha pharzapaNeja teho|| 105. iSTa manohara vAMchitapaNeja, tRptipaNe prinnmeho| UrddhapaNe te laghupaNa, piNa gurupaNa nahiM teho|| 106. asurakumAra pUrva vahyA pudgala, paraNamyA pramukha vicaaro| naraka jema jAva calita karma te, nirjarai saha vistaaro|| 107. nAgakumAra taNI he bhagavaMta ! kitI sthiti updsstto?| jina kahai-daza varSa sahaMsa jaghana, be palya desUNa utkRsstto|| hastalikhita pratiyoM aura vRtti meM pahale bRhat vAcanA likhakara bAda meM saMkSipta vAcanA dI gaI hai| jayAcArya ne bhI apanI jor3a meM DhAla 4 padya 14 se 151 taka bRhat vAcanA kA anuvAda kiyA hai| usake bAda chaha padyoM meM saMkSipta vAcanA ko bhI apane anuvAda meM samAviSTa kara liyA hai| bRhat vAcanA ke AdhAra para jo jor3a kI gaI hai, usakA pATha aMgasuttANi bhAga 2, pR08-10, sU01132 ke pAThAntara se liyA gayA hai| 104,105. goyamA ! soiMdiyattAe 5 surUvattAe suvaNNa tAe 4 iTThattAe 5, icchiyattAe bhijjiyattAe uDDhattAe, No ahattAe suhattAe, No duhattAe bhujjo bhujjo prinnmNti| 106. asurakumArANaM puvAhAriyA puggalA pariNayA ? asurakumArAbhilAreNa jahA neraiyANaM jAva no acaliyaM kammaM nijjrNti| 107. nAgakumArANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThitI paNNattA? goyamA ! jahaNNaNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM desUNAI do pliovmaaiN| za01, u01, DhA04 63 Jain Education Intemational Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ le 108. nAgakumAraja kitA kAla thI, ANa pANa iSTo ? sapta yo jina kahe janya thI, pRthak muharta utkRSTo // 102. nAgakumAra deva he bhagavaMta !, AhAra tathA arthI the ? hAM gautama ! che AhAra nA arthI, prazna goyama bali prIchai / / 110 kAla ketalA thI he bhagavaMta, nAgakumAra le AhAro ? jina kahai dvividha jANa liye eka ajANa thI yati dhAro // 111 ajANapaNa to liye niraMtara jANavaNaM ye AhAro / jayana ghoSa bhakta aru utkRSTa pR-divasa suvicAro // 112 zeSa vistAra asura jima jAva acala nirjare nAhI suvannakumAra deva piNa imahija, jAva thaNiya laga thAI // 113. pRthvIkAya taNo he bhagavaMta !, ketI sthiti kahauso ? aMtarmuhUrta jaghanya kahai jina, utkRSTa sahaMsa bAvIso // 114. pRthvIkAiyA fear kAla thI, levaM ANa ru prANo / jina kahe bemAvAI se nahi tAsa pramANo // chai 115 pRthvIkAya prabhu! AhAra nA arthI ? hAM gautama ! jina ke kitA kAla thI AhAra liye ? jina kahai niraMtara leve // 116. kisa AhAra le pRthvIkAiyA, naraka jema avadhAro yAvat nirvyAghAta karIneM, paT dizi noM lai AhAro // 117. aloka ne vyApAta kadAcit triNa dizi noMle keI / kadAcit ci dizi noM leveM, paMca dizi noM ima leI || 11. varga ko paMca varNa, gaMdha ve paMca rasa, aTha phAso / zeSa naraka no prema kahyo che, tima pRthvI noM prakAzo // 116. nAgataM kahitAM phera etalo naraka taNI apekSAyo / pRthvIkAya ne AhAra AzrI, je bheda Agala kahivAyo || 120. bhAga kevalaM AhAra kare, kati bhAga pharza meM aaye| asaMkhyAtamoM bhAga bAhare, anaMta bhAga / pharmAve || 121 rasa - iMdri vAlA rasa-iMdri kari, rasa tima e phalaM iMdra dvAre kari, pha. pharza 64 bhagavatI jor3a AsvAdai pudgala jaimo / emo | 108-112. nAgakumArANaM bhaMte! kevaikAlassa ANamaMti vA 4 ? gomA ! jahaNaNaM sattaNhaM thovANaM, ukkoseNaM muhuttapuhuttassa ANamaMti 4 / nAgakumArAbhate AhAraTThI ? haMtA AhAraTThI / nAgakumArANaM bhaMte devAsa AhAraTThe samuppa jjai ? goyamA ! nAgakumArANaM duvihe AhAre paNNatte, taM jahA - Abhoganivvattie ya aNAbhoganivvattie y| tattha NaM je se aNAbhoganivvattie, se aNusamapamanirahie AhAra saptje se Abhoganivvattie, se jahaNaNaM cautthabhattassa, ukkose divasatarasa AhAraTThe samuppA asurakumArANaM jAva no acaliye kammaM nijjarati 1 evaM suvaNakumArANa vi jAva thaNiyakumArANaM / 113. puDhavikAiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNaNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bAvIsaM vAsasahassAI / 114. kAyAvadakAlarasa Agamati vA 4 ? goyamA ! mAtAeM ANamaMti vA 4 / 115. vikAiyA AhAraTThI haMtA AhArI puDha vikAsa AhAra samupyanna ? goyamA ! aNusamayaM avirahie AhAraTThe samu ppajjai / 116 11. vikAiyA kimAhAramAhAreti ? momAya jahA rAjA nivvASAe chApa thiya tadisi ziva siM yi paMcaditi / daNNApahA sukillANi, gaMdhao surabhigaMdha 2 rasao titta 5 phAsao kakkhaDa sesaM taheva / 116, 120 NANattaM, kaibhAgaM AhAreMti, ? kaibhAgaM phAsAeti ? gomA ! asaMdhijjarabhAga AhAreti, anaMtabhAgaM phAsAeMti / 116. 'nANattaM' tti nAnAtvaM bhedaH punaH pRthivIkAyikAnAM nArakApekSayA''hAraM pratIdaM / ( vR0 pa0 21) 121. yathA rasanendriyaparyAptiparyAptakA rasanendriyadvAreNAhAramupabhuJjAnA AsvAdayantIti vyapadizyante evamete sparzanendriyadvAreNeti / (40 10 26) Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122. yAvat pudgala kavaNapaNe tasuM, bhujjo pariNamai dhaaro| jina kahai-pharzadrI bemAtrA, pariNamai vaarNvaaro| 123. zeSa vistAra naraka jima sagalo, jAva vaNassai taaso| navaraM sthiti meM phera jajai, bemAnAI usaaso|| 122. jAva te NaM tesi poggalA kIsattAe bhujjo-bhujjo pari NamaMti? goyamA ! phAsidiyavemAyattAe bhujjo-bhujjo prinnmNti| 123. sesaM jahA neraiyANaM jAva no acaliyaM kammaM nijja rNti| evaM jAva vaNassaikAiyANaM, navaraM ThitI vaSNe yayA jA jassa, ussAso bemaayaae| 124. beiMdiyANaM ThiI bhANiyabvA, UsAso vemaayaae| 124. veMdri sthiti dhura aMtamahata, utkRSTI varSa baaro| bemAtrAiM usAsa lebai, hivai AhAra adhikaaro|| 125. aNAbhoga to liya niraMtara, Abhoge ima jaanno| asaMkha samaya maiM aMtarmahatte, bemAtrAiM pichANo // 126. zeSa timaja yAvat ima kahivo, anaMta bhAga AsvAdai / saMgrahaNi-gAhA nA chaThA prazna laga, hivai sAtamo sAdhai / / 127. he bhagavaMta ! beiMdrI pudgala AhArapaNe grahai jyAM hii| te syaM sarva AhAra athavA sarva AhArai nAMhI ? / / 128. jina kahai dvividha AhAra beiMdri, loma AhAra prkssevo| loma AhAra to sarva grahai cha, hiva prakSepa kahevo / 126. prakSepa AhArapaNe pudgala grahai tasu, asaMkhyAtamAM bhaage| AhArai chai e pATha nyAya tasaM, viziSTa paraNamai sAge / / 130. aneka hajAra bhAga aNa phA, aNasvAdyA billaavai| ati sUkSma ati sthala bahu dravyA, rasana-pharza te nAvai / / 131. he prabhu ! aNa AsvAdyA pudgala, vali aNaphA maaNhyo| kaNa vaha alpa tulya vizeSAdhika?, hiva bhAkhai jinarAyo / / 132. sarva thI thor3A kevala rasa-iMdriya viSaya je naayaa| kevala pharza iMdri aNaphA , anaMta guNA adhikaayaa|| 125, 126. beiMdiyANaM AhAre pucchA, goyamA ! Abhoga nivvattie ya aNAbhoganivvattie ya taheva / tattha NaM je se Abhoganivvattie, se NaM asaMkhejjasamae aMtomuhuttie vemAyAe AhAraThe samuppajjai / sesaM taheva jAva aNaMtabhAgaM aasaaeNti| 127-130. beiMdiyA NaM bhaMte ! je poggale AhArattAe geNhati te ki sambe AhAreMti, No sabve AhAreMti? goyamA! beiMdiyANaM duvihe AhAre paNNatte, taM jahAlomAhAre pakkhevAhAre y| je poggale lomAhArattAe giNhati te sabve aparisesie AhAreti / je poggale pakkhevAhArattAe giNhaMti tesi NaM poggalANaM asaMkhijjaibhAgaM AhAreMti, gAiM ca NaM bhAgasahassAI aNAsAijjamANAI aphAsijjamANAI viddhaMsamA vjjti| 131,132. eesi NaM bhaMte ! poggalANaM aNAsAijjamANANaM aphAsAijjamANANa ya kayare-kayare appA vA bahuyA vA tullA vA bisesAhiyA vA? goyamA ! sabbatthobA poggalA aNAsA ijjamANA, aphAsAijjamANA annNtgunnaa| 133,134. beiMdiyA NaM bhaMte ! je poggalA AhArattAe giNhaMti te NaM tesi pongalA kI sattAe bhujjo-bhujjo pariNamaMti? goyamA ! jibhidiyaphAsidiyavemAyattAe bhujjo bhujjo prinnmNti| 135. be iMdiyANaM bhaMte ! puvAhAriyA puggalA pariNayA ? taheva jAva caliyaM kammaM nijjareMti / 136, 137. teiMdiyacaridiyANaM NANattaM ThiIe jAva NegAI caNa bhAgasahassAI aNAghAijjamANAI aNAsAijjamANAI aphAsAijjamANAI viddhaMsamAvajjati / 133. he bhagavaMta ! beiMdrI pudgala, AhArapaNa grahai jaannii| te tasaM pudagala kavaNapaNe je, bali-bali pariNamaiM ANI / / 134. jina kahai-rasa iMdrI pharzadrIpaNa bemAtrA pekho| bali-bali paraNamaiM chai te pudgala, apTama prazna uvekho| 135. he bhagavaMta ! beiMdrI pudagala, pUrva AhAriyA prinnyaa| tima hija jAva calita karma nirjara, sUtra madhye e thnniyaa|| 136. te iMdrI caridro nANattaM, sthiti viSai phichaannii| yAvat vali aneka hajArA bhAga AhAra nA jANI / / 137. aNagaMdhyA nai aNaAsvAdyA, vali aNa' pharyA pekho| pudgala dravya vidhvaMsa huvai chai, hiva tasaM nyAya uvekho| za01, u01, DhA04 65 Jain Education Intemational Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138. ati sthUlapaNAM thI ke padgala, ati sUkSmapaNAM thI keii| iMdriya taNe grAhya navi thAI, thayA vidhvaMsaja tehI / / 136. he prabhujI ! e pudgala AkhyA, ghrANapaNa nahi aayaa| alpa bahutva ihAM tIna bola nIM, pUchayAM kahai jinarAyA / / 140. sarva thor3A aNagaMdhyA pudgala, anaMta guNA anaasvaado| aNaphA te anaMta guNA cha, alpa bahuta ima saadho|| 141. AhAra pariNamaiM teiMdrI trihaM iMdriyapaNe pichaanno| caridrI ciuM iMdrI paNa, te bihu~ bemAtrA jaanno|| 136. eesiNaM bhaMte ! poggalANaM aNAghAijjamANAI 3 pucchaa| 140. goyamA ! savvatthovA pongalA aNAghAijjamANA, aNAsAijjamANA aNaMtaguNA, aphAsAijjamANA annNtgunnaa| 141. teiMdiyANaM ghANidiyajibhiMdiyaphAsidiyavemAyattAe bhujjo-bhujjo pariNamaMti / cauridiyANaM cakkhidiyaghANidiyajibhidiyaphAsidiyavemAyattAe bhujjo bhujjo pariNa mNti| 142, 143. paMcidiyatirikkhajoNiyANaM ThiI bhaNiUNaM UsAso yemAyAe / AhAro aNAbhoganibbattie aNu - samayaM avirhio| Abhoganivvattio jahaNaNaM aMtomuhuttassa, ukkoseNaM chaTThabhattassa / sesaM jahA caridiyANa jAva caliyaM kammaM nijjreNti| 142. tithaMca paMceMdrI phera sthiti meM, bemAtrAI usaaso| aNAbhoga karI AhAra liyo, te aMtara rahita vimaaso|| 143. Abhoge aMtarmahataM dhura, utkRSTo chaTha kahiye / zeSa caridrI nI para jAvata, calita karma nirjariye / / 144. pAMcaM iMdrIpaNe pariNamai, sugama bhaNI nahiM aakhyo| paMca iMdriyapaNe vemAtrA paraNamai pannavaNa bhaakhyo|| 145. imaja manuSya piNa phera etalo, AhAra taNa adhikaaro| jaghanya antarmahataM Abhoge, utkRSTa aTUma dhaaro|| 146. paMca iMdriyapaNe bemAtrA pariNamaiM te suvicaaro| zeSa timaja jAva calyo, nirjarai yathAyogya adhikaarii|| 147. vyaMtara nAgakumAra jima kahiye, piNa phera sthiti meM hoyo| ima hija jotaSI piNa chai NavaraM, vizeSa italo joyo|| 148. jaghanya anai utkRSTa usAsaja, pRthaka - mahataM kahiye / AhAra jaghanya utkRSTa pRthak-dina, zeSa timaja salahiye / / 146. vaimAnika sthiti ogha sAmAnyA, ika palyaM jaghanya amogho| utkRSTI tetisa sAgara nI, e vaimAnika ogho|| 150. jaghanya usAsa pRthak-muhUrta, pakha tevIsa utkRSTa diiso| AhAra Abhoga jaghanya dina pRthak, utkRSTa sahasa tetiiso|| 151. zeSa vistAra pUrva Akhyo cha, tehija kahivo saaro| yAvat caliyo karma nirjara, tyAM laga saha vistaaro| 145. evaM maNussAgavi, navaraM Abhoganivvattie jahaNaNaM ___aMtomuhuttaM, ukkoseNaM aTThamabhattassa / 146. soiMdiyavemAyattAe bhujjo-bhujjo prinnmNti| sesaM jahA caridiyANaM taheva jAva nijjareMti / 147, 148. vANamaMtarANa ThiIe nANattaM, pariNamaMti avasesaM jahA nAgakumArANaM / evaM joisiyANavi, navaraM ussAso jahaNNeNaM muhattapRhuttassa, ukkoseNavi muhutapuhuttassa / AhAro jahaNaNaM divasapuhuttassa, ukko seNa vi divasapuhuttassa / sesaM taheva / 146-151. vemANiyANaM ThiI bhANiyabbA ohiyA / UsAso jahaNNeNaM muhuttapuhuttassa, ukkoseNaM tettIsAe pkkhaann| AhAro Abhoganivvattio jahaNaNaM divasaputtassa, unakoseNaM tettIsAe vAsasahassANaM / sesaM caliyAiyaM taheba jAba nijjreNti| 1. bhagavatI kI jor3a kahIM saMkSipta aura kahIM vistRta vAcanA ke AdhAra para kI gaI hai, isalie aMgasuttANi ke pATha ke sAtha usakA yatra-tatra purA mela nahIM baitthtaa| DhAla 4 meM gAthA 64 se 151 taka kI jor3a vistRta vAcanA ke AdhAra para kI gaI hai, aMgasUttANi bhAga 2 sh01|32 meM 'evaM ThitI AhAro ya bhANiyabbo' yaha saMkSipta pATha hai| isalie jor3a ke samAnAntara ukta sUtra ke TippaNa se vistRta vAcanA kA pATha diyA gayA hai| 66 bhagavatI-jor3a dain Education Intermational Jain Education Intemational Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taya 152-154. tadetAvatA granthenoktA caturvizatidaNDaka vaktavyatA, iyaM ca keSucitsUtrapustakeSu 'evaM ThiI AhAro' ityAdinA'tidezavAkyena darzitA, sA ceto vivrnngrnthaadvseyeti| (vR0-50 31) 152. cauvIsU daMDaka taNI, graMtha karI nai eh| vaktavyatA AkhI acha, keI pustake jeha / / 153. evaM ThiI AhAro, ityAdika atideza / vAkya karI - vAratA, dekhADI chai leza / / 154. tikA ihAM vistAra thI, graMtha thakI avaloya / AkhI chai sagalI ihAM, vRtti viSa ima joya // 155. sthiti jima sthiti pada nai viSai, tiNa hija rIta sujANa / bhaNavI saha jIvAM bhaNI, jaI - jUI pahichANa / / 156. vali AhAra piNa jima kA, aThavIsama pada mAMya / prathama udezaka nai viSai, tima sagalo kahivAya / / 157. * etto ADhatto e Agala, je pATha thakI praarNbhii| nera iyANaM bhaMte AhAraTTI, Adi thI ima aarNbhii|| 158. jAva dukkhattAe bhujjo-bhujjo, kAMi pariNa maMti phichaannii| aThA tAi je pATha sarva cha, graMtha thakI e jaannii|| 156. cauthI DhAla vizAla kahI e, pannavaNa baha vistaaro| bhikkhu bhArImAla RSarAya prasAdai, 'jaya-jaza' saMpati saaro|| 155, 156. evaM ThiI AhAro ya bhaanniyvvo| ThitI jahA. Thitipade tahA bhANiyabvA savvajIvANaM / AhAro vi jahA paNNavaNAe paDhame AhAruddesae tahA bhANiyavyo 157, 158. etto ADhatto-neraiyA NaM bhaMte ! AhAraTThI? jAva dukkhattAe bhujjo-bhujjo prinnmNti| (za01132) DhAla : 5 narakAdika noM dharma kahya, te AraMbhI taam| AraMbha-nirUpaNa nai artha, pUcha gautama svAma / / he bhagavaMta ! bahu jIva syUM, AtmAraMbhA thAta? nija Atama kari nija bhaNI, haNa karai apaghAta / / parAraMbhA para nai haNa, tadubhayAraMbhA teha / nija para dona nai haNa, aNAraMbhA na haNeha / / vIra kahai kei eka cha, AtmAraMbhA jIva / parAraMbhA piNa teha cha, ubhayAraMbha atIva / / aNAraMbhA kahiye na tasaM, kei eka bali jIva / tri huM bola dhuralA nahIM, aNAraMbhA sukahIva / / 1. uktA nArakAdidharmavaktavyatA, iyaM cArambhapUviketi ArambhanirUpaNAyAha (vR0-50 31) 2-5. jIvA NaM bhaMte ! ki AyAraMbhA? parAraMbhA? tadu bhayAraMbhA? aNAraMbhA? goyamA ! atthegaiyA jIvA AyAraMbhA vi, parAraMbhA vi, tadubhayAraMbhA vi, No annaarNbhaa| atthegaiyA jIvA no AyAraMbhA, no parAraMbhA, no tadubhayAraMbhA, annaarNbhaa| (za01133) 2, 3. tatra cAtmAnamArabhante AtmanA vA svayamArabhanta ityAtmArambhAH, tathA paramArabhante pareNa vA''rambhayantIti parArambhAH , tadubhayam-AtmapararUpaM, tadubhayena vA''rabhanta iti tadubhayArambhAH , AtmaparobhayArambha - vjitaastvnaarmbhaaH| (vR0-pa031) laya-sayaNAM thaiye jI re za01,u01, DhA04,5 67 Jain Education Intemational cation International Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiNa arthe ima Akhiyo, kei dhuralA trihaM pekh| aNAraMbhA kahiye na tasu, aNAraMbhA ke eka / / *sUNa-sUNa re zIsa ! sayANAM!, Akhai jinavara ima aannaa| jina-ANA mahA sukhadAI, A to zivapada kerI saaii|| (dhrupadaM) 7. vIra kahai goyama suNa sAra, parUpyA jIva doya prakAra / saMsArI anai siddha soya, aNAraMbhA siddha avaloya / / 8. saMsArI jIva doya prakAra, saMjatI nai asaMjatI dhAra / saMjatI nA bheda doya tattha, pramatta saMjatI nai apramatta / / tihAM apramatta te aNAraMbhA, nahIM aatm-pr-ubhyaarNbhaa| pramatta subha joga meM aNAraMbhA, Atma-para-ubhayAraMbha na lNbhaa|| asubha joga paDucca pramAdI, Atma-para-ubhayAraMbhA vivaadii| aNAraMbhA te velA na kahiye, e chaThTha guNa ThANe lahiye / / 11. e kahyo saMjatI no adhikAra, asaMjatI avirata AzrI dhaar| Atma-para-ubhayAraMbhA kahAya, aNAraMbhA kahyA jina nAya / / 6-11. se keNaDheNaM bhaMte ! evaM vuccai-atthegaiyA jIva AyAraMbhA vi, parAraMbhA vi, tadubhayAraMbhA vi, No aNAraMbhA? atthegaiyA jIvA no AyAraMbhA, no parAraMbhA, no tadubhayAraMbhA aNAraMbhA? goyamA ! jIvA duvihA paNNattA,taM jahA--saMsArasamAbagNagA ya, asNsaarsmaavnnnngaay| tattha NaM je te asaMsArasamAvaNNagA, te NaM siddhaa| siddhA NaM no AyAraMbhA, no parAraMbhA, no tadubhayAraMbhA, annaarNbhaa| tattha NaM je te saMsArasamAvaNNagA, te duvihA paNNatA, taM jahA-saMjayAya, asaMjayA y| tattha NaM je te saMjayA te duvihA paNNatA, taM jahApamattasaMjayA ya appamattasaMjayA y| tattha NaM je te appamattasaMjayA, te NaM no AyAraMbhA, no parAraMbhA, no tadubhayAraMbhA, annaarNbhaa| tattha NaM je te pamattasaMjayA, te suhaM jogaM paDucca no AyAraMbhA, no parAraMbhA, no tabhayAraMbhA, annaarNbhaa| asubhaM jogaM paDucca AyAraMbhA vi, parAraMbhA vi, tadubhayAraMbhA vi, no annaarNbhaa| tattha NaM je te asaMjayA, te avirati paDucca AyAraMbhA vi, parAraMbhA vi, tadubha yAraMbhA vi, no annaarNbhaa| 12. dUhA vRttikAra ihAM ima kahyo, sUkSma ekeMdrI tAya / tyAga nahIM hisA taNA, AtmAraMbhAdi thAya / / mani ra tyAga hiMsA taNA, yatnavaMta zruta-buddha / jIva taNI ha virAdhanA, nirjara phala cita suddha / / 12. yadyapyasaMyatAnAM sUkSmaikendriyAdInAM nAtmArambha kAditvaM ___ sAkSAdasti tathA'pyavirati pratItya tadasti teSAM / (vR0-pa0 32) 13. jA jayamANassa bhave virAhaNA suttavihisamaggassa / sA hoi nijjaraphalA ajjhatthavisohijuttassa / / (vR0-pa0 32) 14. se teNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccai-atthegaiyA jIvA AyAraMbhA vi, parAraMbhA vi, tadubhayAraMbhA vi, no aNAraMbhA / atthegaiyA jIvA no AyAraMbhA, no parAraMbhA, no tadubhayAraMbhA, annaarNbhaa| (za0 1134) 14. *tiNa arthe gautama ! ima AkhyA, Atma-para-ubhayAraMbhA ke bhaakhyaa| keI aNAraMbhA sukhakAra, hivai nyAya kahai jaya sAra / / 15. 'saMsArI nA kiyA doya bheda, saMjatI asaMjatI suved| saMjatAsaMjatI kiyo nAMhyo, hivai zrAvaka kiNa mAMhe aayo?|| 16. saMjatI nA be bheda sutattha, pramatta saMjatI nai aprmtt| pramatta saMjatI chaTho guNaThANo, apramatta sAtamA thI jaanno|| 17. yAM meM to zrAvaka nahIM Avai, paMcameM guNa zrAvaka paavai| ___ avirata AdhI asaMjatI mAMya, iNaro jANa samadRSTi nyAya / / *laya--suNo-suNo re sIkha sayANAM 68 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Jain Education Intemational Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. sarva saMsArI nA suvicAra, doya bheda kiyA jagatAra / tIja bheda ihAM kiyo nAhi, tiNa sUM avirata AdhI asaMjatI mAMhi // ' (ja0 sa0 ) daMbhA / 16. neriyA prabhu ! tadubhayAraMbhA 20. ima pUche goyama dama-sAgara syUM AyAraMbhA, parAraMbhA kahIjaM kahivAya, ke aNAraMbhA kahIjaM tAya ? | svAmI, anugraha karo aMtarajAmI / dInadayAlaM, vArU artha batAvo visAlaM // 21. jina kahai - nArakI dila daMbhA, chai Atma-para- ubhayAraMbhA / aNAraMbhA to nahiM kahivAya, gautama pUche kiNa arthe e vAya ? / / 22. jina kahai - avrata apekSAya, Atma-para-ubhayAraMbhA thAya / jAva paMcadrI tirthana agra AdhI bibheda saMca // 23. manuSya jIva taNo para budhavI, para siddhAM ro bheda na bhyo| vyaMtara jotaSI nai vaimAnIka, nArakI jima kahivA tahRtIka || ima 24. 'iho jaya jaza Akhe nyAya, vItamA daMDaka re mAMya / Atma-para- ubhayAraMbhA kahAyA, tiryaca zrAvaka sahu ihAM AyA || 25. tima manuSya zrAvaka meM laMbha, javrata AzrI AtmAdi AraMbha | anata se kriyA deza bhI tAhi ata AdhI asaMjatI mAMhi // ( ja0 sa0 ) 26. salesI ne kRSNAdika lesa, sAtUM noM prazna uttara vizeSa | pATha mAMhi saMkSepa batAyo, tie ro nirNaya nisuNo nyAyo // 20. salesI jIva syUM AyAraMbhA ke para- ubhaya- aNAraMbha saMbhA ? adhika saMsArI nA kiyA bheda, tima savesInAM ja suveda' // 1. salezyI, kRSNalezyI Adi jIva AtmAraMbhI haiM ? parAraMbhI haiM? yA anAraMbhI hai ? isa prazna ke uttara meM audhika pATha kA ullekha kara kahA gayA hai- 'pamattAppamattA bhedA na bhANiyavvA' pramatta aura apramatta ye bheda saMyatI ke haiN| saMyatI aura asaMyatIye do bheda saMsArI jIva ke haiM / yahAM pramatta aura apramatta bhedoM kI carcA nahIM kii| isakA artha yaha hai ki jo jIva apramatta haiM, ve AraMbhI haiM hI nhiiN| isalie unako sAtha rakhane kI apekSA nahIM rhii| para isa saMbaMdha meM vRttikAra kA abhimata dUsarA hai| unake anusAra kRSNa, nIla Adi aprazasta bhAva lezyA meM sAdhutva hotA hI nahIM hai| isalie kRSNalezyI Adi ke pramatta aura apramatta bheda nahIM kie| yadi kRSNalezyI meM sAdhutva nahIM hotA to saMsArI jIva ke saMyatI aura asaMyatI - ye do bheda kyoM kie jAte ? ye do bheda sUtra 1134 meM kie jA cuke haiN| isa dRSTi se vRttikAra kA mata Alocya hai / jayAcArya ne vRttikAra ke isa mata ke sAtha na kevala apanI asahamati hI vyakta kI hai, apitu isakI kar3I samIkSA bhI kI hai| isa vistRta samIkSA meM unhoMne 110 bhagatI-jor3a dAla 5124140) likhe haiM, jo sUkSma dRSTi se paThanIya haiN| 16. neraiyA NaM bhaMte! ki AyAraMbhA ? parAraMbhA ? tadubhayAraMbhA ? aNAraMbhA ? 21-23. goyamA ! neraiyA AyAraMbhA vi, parAraMbhA vi, tadubhayAraMbhA vi, no aNAraMbhA / ( 0 2035) se paTThe ? gomA ! avirati pacca se tejadvegaM gopamA ! evaM vuccai - neraiyA AyAraMbhA vi, parAraMbhA vi, tadubhayAraMbhA vi, no aNAraMbhA / (pro (128) evaM jAva paMcidiyatirikkhajoNiyA / maNussA jahA jIvA, navaraM - siddhavirahiyA bhANiyacvA / vANamaMtarA joisiyA bemANiyA jahA neraiyA / (sa0 1027) 26-28. salessA jahA ohiyA / kaNhalesassa, nIlalesassa, kAulesassa, jahA ohiyA jIvA, navaraM - pamattAppamattA na bhANiyavvA / za0 1, u0 1, DhA0 5 66 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNa nIla kApota ne jANo, adhika saMsArI jema pichANo / NavaraM pramatta apramatta be bheda, nahi karivA na bhaNavA veda || 26. 'saMsArI nA kiyA bheda doya, saMjatI naiM asaMjatI joya / saMjatI nA doya bheda kIdhA, prabhAdI ne apramAdI sIvA // 30. tima kRSNAdika trihuM nA bheda doya, saMjatI nai asajatI hoya / saMjatI nA be bheda na thuNavA, pramatta apramatta bheda na bhaNavA / / 31. pramAdI meM kRSNAdika pArva apramAdI meM e vihaM naavai| tiNa se saMjatI nA ve bheda, nahi bhagavA isa kA veda / / sUM 32. dhura bheda saMjata varjyo nAhi, tiNa sUM kRSNAdi sAdhu re mAMhi / saMgata zubha yoga bhI aNAraMbha, azubha joga AyI aarNbh|' [ja0 sa0] 33. koi kahaiM kRSNa lezyAvaMta, tasuM kima zubha joga AvaMta / tiNa ro jAva suNo cita lyAya, teju padma zukla re nyAya // 34. te padma padma zukla AyAraMbhA ? ke para ubhayAraMbha anAraMbhA ? tiNa naiM audhika pATha bhalAyo, piNa siddha na bhaNavA tAhyo / 35. 'teju padma zukla nA ve bheda, saMjatI asatI suveda / saMjatI nA kahyA be prakAra, pramAdI naiM apramAdI sAra // 36. apramAdI aNAraMbhA saMbha pramatta piNa subha jogI nAraMbha / asuna jogI AtmAdi AraMbha nahi agAraMbha cita staMbha // 37. teju padma zukla lezyAvaMta, asubha jogI kahyA bhagavaMta / adhika pATha bhalAyo te nyAya pUrvanI para bheda 38. tima kRSNa nIla kAuvaMta, saMjatI zubha te AdhI aNAraMbhI kahiye, vArU nyAya hiye karAya || 28. 36. / zubha lesI azubha joga apekSAya AtmAdi AraMbhA kahai tAya to azubha nesI zubha joga apekSAya, agAraMbhA kahiNA sasuMgyAya // 40. asubha lezyA dravya kahai koya, to zubha lezyA piga dravya hoya / zubha lezyA bhaNI bhAva thA, to azubha lezyA bhAve kyUM uthApa ? 41. bhAve tez2a padma padma zuklavaMta, te velA asubhajoga na huMta / piNa je bhava AdhI te jIva labha, azubha joga AdhI AraMbha // 42. tima bhAve kRSNa nIla kAuvaMta, te velA subha joga na huMta / piNa te bhava meM Arya zubha joga, te velA anAraMbha prayoga || 43. viruddha artha vRtti' meM pichAMNI, azubha bhAva lezyA muni meM nAMNI / TaoNmaTaoNma ko sUkha mAMhyo, chaThe guNaThANo cha lesyA pAyo / 70 jogI huuN| salahiye || 1 1. satyAdikRSNazvasnIyasya kApatayasya vIrANDako yathA adhikajIvadaNDakAvya pramatApramattavizeSaNavAdiSu hi aprazasta bhAvalezyAsu saMyatatvaM nAsti, yaccocyate-- puvva paDivaNNao puNa aNNayarIe u lessAe tti taddravya lezyAM pratItyeti maMtavyaM, tatastAsu pramattAdyabhAvaH / ( vR0 pa0 22, 23) bhagavatI-jor3a 34. usa palesa, klesa jahA ohiyA jIvA, navaraM - siddhA na bhANiyavvA / ( 0 138) Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada pekha, pahilA uddezA meM suvizekha | samadiSTi kriyA ne adhikAra sudRSTi / suvicAra, saMjatI meM asaMgatI dhAra tahatIka kriyA bheda binA auSIka // / 46. saMgatI nA ve bheda na kIdhA, pramatta apramattAdika nahi sIdhA / dhura bheda saMjayA thuNiyA, pramatta apramattAdika nahiM bhaNiyA || 47. kRSNalezyA chaThA guNa sAMI, apramAdI meM pArzva nAhI / viNa se saMpatI rA doSa bheda nahi kIdhA paramavaNa veda / bhagavatI pahilA zataka mahAra, udeza kriyaadhikaar| cobIsa daMDaka salesa cha lesa, kriyA noM vistAra vizeSa || 46. manuSya trividha prathama samadiSTi, micchadiTTha samAmithyA iSTi / samadiSTi manuSya tIna prakAra, saMjata asaMjana zrAvaka dhAra / / 50. saMjatI nA ve bheda vicAra, sarAgI vItarAgI sAra / vItarAgI saMjatI mAMhi, AraMbhiyAdika kriyA nAMhi // 51. sarAgI jatI nA bheda doya, pramAdInaM apramAdI joya / apramAdI mahe kriyA eka mAyAdattiyA kapAya zrI deva // 52. pramAdI saMjatI re doya, AraMbhiyA mAyAvattiyA hoy| saMjatA saMjatI rai tIna, tIjI parigrahI adhika sIna / / 53. asaMjata - samadRSTi ra cyAra, apaccakkhANiyA adhika vicAra | mithyAdRSTi mizradRSTi paMca midhyAta kI paMcamI viraMca // 54. tevIsa daMDaka kriyAdhikAra, tihAM ko po vistaar| " graMtha bahula thI ihAM na bakhANyo, prastAva te manuSya noM ANyo / 55. salesI kRSNAdi par3ha lesa, daMDaka Upara vistAra vizeSa salesI neraiyAdi 56. kRSNAdika azubha pannavaNA' satara maiM kRSNalezI manuSya 45. tIna bheda tehanA saMjatAsaMjatI 44. 48. / vicAra, AhAra prazna pramukha adhikAra // lezyAvaMta, manuSya kriyA adhika jyU kahata piNa sarAgI vItarAgI sAra, pramatta apramattana bhaNavA cyAra // 57. kRSNAdi trihuM sarAgI mAMhi vItarAgI meM pAve nAMhi / pramAdI meM, na apramatta, tiNa sUM ve bheda karaNA 58. dhura bheda saMjata vajyoM nAhi, tiNa sU asubha lezyA AgalA cyArUM bheda na karaNA, vara nyAya hiye AdaraNA / / 56. teju padma pAve pAve je mAMya pATha adhika jyU kahivAya NavaraM manuSya mAMhai ima thuNavA, sarAgI vItarAgI na bhaNavA // 60. sarAgI meM teju padma pAvai, vItarAgI mAMhe nahi bhAve / tiNa sUM apramatta rA doya bheda, nahiM karavA jANa suveda || varjyA tattha / / muni mAhi / 1. kaNhalesANaM bhaMte !... NavaraM maNUsANaM kiriyAhi viseso, jAva tattha NaM je te samaddiTThI te tivihA paNNattA, taM jahA - saMjayA asaMjayA saMjayA saMjayA y...| ( paNNavaNA 17 / 26, 30) Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65. 61. audhika apramatta rA bheda doya, kIdhA sarAgI vItarAgI soya / te ihAM bheda na karivA tAhi, pramatta apramatta bA nAMhi / / 62. vA sarAgI vItarAgI tAhi, to syUM muni meM teju padma nAMhi / piNa e vA apramatta rA bheda, apramatta na vajryo suveda / / 63. timahija pahilai udezai pekha, kRSNa nIla kApota meM dekh| tiNa saM audhika pAThaja thuNavA, pramatta apramatta bheda na bhaNavA / / 64. aughe saMjatI rA bheda doya, kIdhA te nahi karaNA soy| dhara bheda saMjata vo nAMhi, tiNa saM kRSNAdika saMjatI mAMhi / / sUtra bhagavatI meM suvicAra, paMcavIsa meM zatake sAra / kahyo chaThe udezai vizeSa, kapAyakuzIla mAhai paTa leza / / 66. tiNahija zataka sAta meM uddeza, sAmAyakacAritra suvizepa / bali chedopasthApanI mAMya, paTa lezyA kahI jinarAya / / 67. pannavaNA sataramA pada mAMya, tIjai udezai kahyo jinarAya / kRSNa nIla kApota sujoya, be triNa cyAra jJAna vipa hoya / / 68. tihAM ema kahyo TIkAkAra, manaparyava adhika udAra / kRSNa saMkliSTa adhyavasAya, kisI kRSNa lezyA manaparyAya / / 66. adhyavasAya kRSNa nA jANa, asaMkha loka pradeza pramANa / kRSNa taNA adhyavasAya mada, tihAM manaparyAya paavNd|| 70. manaparyAya jJAna pichANa, Upajai sAtamaiM guNa ThANa / pachai chaThe guNa ThANe Aya, jada kRSNAdika chahuM pAya / / 71. ima pannavaNA-vRtti rai mAMya, asubha lezyA rA kahyA adhyvsaay| adhyavasAya tiko bhAva leza, tiNa meM jJAna cyAra suvizeSa / / bhagavatI - vRtti sAdhu rai mAMhi, bhAve asubha lezyA varjI tAhi / te sUtra thI viruddha pichANo, pannavaNa-vRtti thI piNa viruddha jaanno|| 73. uttarAdhyena cautIsamaiM jANa, hiMsAdika paMca Azrava pichANa / e kRSNa nA lakSaNa joya, e pratyakSa bhAva lezyA avaloya / / 74. sacita AMbo cUsyAM caumAsIka, nasIta panaramaiM tahatIka ! e prathama Azrava kRSNa bhAva lesa, kahyo chaThe guNaThANe jineza / / 75. bole thoDoi jhUTha alIka, nasIta bIjai udezai mAsIka / e dUjo Athava bhAve kRSNa jANaM, e piNa pAvai chaThe guNa ThANaM / / thoDoi adatta le koya, nasIta bIjai mAsIka sujoya / tIjo Azrava kRSNa lesvA bhAva, e piNa chaThe guNaThANe kahAva / / mithana arthe kuceSTA anIta, chaThe saptama udeza nasIta / cotho Azrava bhAve kRSNa kahiye, e piNa chaThe guNaThAgai lahiye / / murchA arthe pAtrA ne pichANa, bina kAraNa raMge jANa / daMDa nasIta cavadameM udeza, paMcama Azrava bhAve kRSNa leza / / 72 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76. tima nIla kApota rA jANa, kei lakSaNa chaThe gunntthaann| kRSNa rA lakSaNa chaTha keI, kei paMcamai pahilA thI leI / / 80. bhAve zukla meM guNa ThANA tera, kei lakSaNa prathama guNa hera / tima bhAve kRSNa nA jANa, kei lakSaNa chaThe guNa ThANa // 81. kaSAyakuzIla meM kahI cha leza, chaThA guNa ThANA AzrI jineza / kapAyakUzIla pAvai kiNa mAMya, bhagavatI meM goyama pUchI vAya / / tIrtha meM kai atIrtha meM thAya? vIra kahai dona meM paay| atIrtha meM to tIrthakara mAMya, ke pratyekavaddha meM pAya? 83. jina kahai tIrthakara mAMya, kaSAyakuzIla niyaMTho pAya / e chadmastha tIrthaMkara joya, kevalI meM to snAtaka hoya / / 84. pratyekabuddha meM piNa lahiye, kaSAyakuzIla niyaMTho khiye| e zataka pacIsavAM mAMya, chaThe udezai kahyo jina rAya / / 85. mAsIka saM lei cha - mAsI, ghaNAM bola nasIta meM raashii| tyAMro prAyazcita le munirAya, e mAThI lezyA taNo daMDa pAya / / 86. bali ke teju AhArIka, labdhi phoDyAM kriyA thtok| jaghanya tIna, utkRSTI paMca, pannavaNa chatIsameM pada saMca / / AhAraka zarIra nipajAya, pramAda AzrI adhikaraNa tAya / bhagavatI solameM zataka jANa, prathama udeza pATha pichANa / / vAgUla adhosira paga urddha laTaka, tima rUpa vetriya muni mttke| janoivAlA nara jima jANa, vali jaloka no rUpa pichANa / / 86. vale zakuna paMkhI rUpa dhAra, be paga hya jima sAtha upADe / rUMkha thI rUkha jAto barAla, ehavo rUpa vekriya muni nhAla / / jIvajIvaga paMkhI vikurvato, haMsa tIra thI tIra rmNto| ehavA rUpa kari munirAya, o to gagana-maMDala calyo jAya / / vali samudravAyasa nI alola, kilola thI bIje kilola / vali cakradhAraka jima hoya, jAya gagana-maMDala mAhai soya / / 12. ima chatradhAraka camaradhAra, ratna grahi jAya gagana mjhaar| utpala padma kumuda kara leI, jAyai AkAsa mAraga tehI / / 63. bali bhUza-maNAla vidArI, puruSa jAto dekhyo tinnvaarii| ehavo rUpa karI munirAya, o to AkAsa mAraga jAya / / 14. bali kamaliNI pANI majhAra, tiSThati dekhI tiNavAra / muni piNa ehavo rUpa dhAra, vaikriya labdhi kI tiNayAra / / kRSNa varNe dekhyo vana-khaMDa, o to dekhavA jogya sumaMDa / ehavo vaikriya rUpa baNAya, muni gaganamaMDala calyo jAya / / 66. puSkaraNI caukhuNI sama tIra, madhura paMkhyAM nA zabda gaMbhIra / ehavI puSkaraNI vaikriya vaNAya, muni gaganamaMDala mAhai jAya / / 1. kauA 60. Jain Education Intemational Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67. mAI pramAdI vikarve rUpa, AloyAM ArAdhaka hai tdrp| bhagavatI teramA zataka mAMDo, navamai udezai kahyo jinraayo|| 18. e chaThe guNaThANe vaikriya vizeSa, pratyakSa bhAve ashubhles| prAyazcitta azubha ro Avai, zubha lesyA ro DaMDa na pAvai / / 66. haya rUpa majhai munirAya, pesa bahu jojana calyo jAya / / tiNa nai nizcai kahyo aNagAra, tIjA zataka : paMcamai saar| 100. ThANAMga sAtamai ThANa, sAta prakAre chadmastha jANa / hiMsA jhUTha anai bali adatta, zabda rUpa pharza rasa rakta / / 101. pUjA satakAra nI laira bevai, e kArya sAvajja kahI meM sevai| parUpai jyU pAlaNI nAve, e bhAve mAThI lesyA nai prabhAve / / 102. mAThI lesyA Avai tehano daMDa, doSa rI nahi thApa sumNdd| phirai doSa thApyAM chaTho guNaThANo, tathA zraddhA bhraSTa thI pichaanno|| 103. tathA navo sAdhupaNo Ava, ehavI bhArI doSa lgaavai| to chaTho guNa ThANo phirAya, cha mAsI sU piNa chaTho na jAya / / 104. chaThe guNa ThANe cavadai joga, paT samudaghAta piNa yog| pAMca zarIra piNa pAvai, tima bhAve cha lesyA thAvai / / 105. rahanema rAjamatI nai bolyo, viSaya vasa moha karma jholyo| e pratyakSa asubha bhAva leza, tehathI asubha karma noM praveza / / 106. sIho moTe moTe zabde royo, bhagavatI panara meM zataka joyo| epiNa asubha lezyA phich|nn, bali asubha joga piNa jANa / / 107. aimuttA nai bAla-lIlA AI, pANI meM tiNa pAnI tiraaii| au piNa asubha lezyA asubhajoga, chaThe guNaThANa e dupryog|| 108. dharmaghoSa rA sAdhu tAya, guru nai bina pUchayAM jAya / niMdI nAgazrI nai duprayoga, ai piNa asubha lezyA asubha joga / / 106. ityAdi chaThA guNaThANAM mAMya, labdhi phor3e tathA je khalAya / tiNa nai kahIjai asubha lezyA bhAva, bali asubha joga noM prabhAva / / 110. pulAka vakuza paDisevaM, vizuddha leNyA kahI jinadevaM / doSa sevI daMDa sanmukha thAya, te velA AzrI suddha jaNAya / / 111. tIna niyaMTha doSa lagAvai, te velA to mAThI lezyA thA / tiNa ro kathana kiyo dIsai nAya, daMDa sanmukha ro kathana jaNAya / / 112. kahyo pulAka kAla kara tAya, utkRSTa aSTama kalpa jAya / te piNa pulAka miTyAM thI turaMta, piNa pulAka mAhai na maraMta / / 113. niyaMTho snAtaka vicAra, kahyo sAharaNa pATha majhAra / te sAharaNa huvAM pachai kevala pAya, tiNa AzrI sAharaNa ka hyo tAya / / 114. tima pulAka pramukha trihuM mAya, visuddha lezyA kahI jinraay| daMDa nai sanmukha tiNavAra, grahyo aMta taNo adhikAra / / 74 bhagavatI-jor3a Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115. kaSAya kuzIla apaDisevI Akhyo, ihAM Adya kathana e bhaakhyo| kaSAyakuzIlapaNo grahai sAra, tiNa velA apaDisevI udAra / / 116. dIkSA letAM kaSAyakuzIla, te belA apaDisevI suzIla / tathA apara niyaMThA Avai, tiNa velA piNa apaDisevI bhaav|| 117. bIja kaSAyakuzIla rai mAya, SaT samUdghAta piNa pAya / paMca zarIra, cha lezyAvaMta, saMjamAsaMjama meM te AvaMta / / 118. pulAka bakuza paDisevaNA mAMya, manaparyava jJAna na pAya / kaSAyakuzIla mAhai manaparyAya, manaparyavajJAnI goyama khalAya / / 116. pulAka bakuza paDisevaNa mAMhi, cavadai pUrva pAvai naaNhi| kaSAyakUzIla pUrva cavadai pAya, dazavakAlika kA te khalAya' / / 120. ima kaSAyakuzIla khalAya, grahaNa velA apaDisevI thAya / tima pulAka pramukha trihuM mAya, suddha lezyA aMta apekSAya / / 121. gati sUtra nI vicitra jANo, tiNa meM bhrama koI mati aanno| pUrvApara aviruddha tatta, suddha nyAya mele bahuzrutta / / 122. zataka paNavIsameM paMcamaMga, sAtamai uddezai pATha suucNg| jaghana aMtara chedopasthApanIka, vesaTha sahasa varSa no tahatIka / / 123. chaThA pahilA dUjA ArAM rA, tresaTha sahasa varasa tInAM raa| tIje Arai janma jina tAsa, tIna varasa sADhA aTha mAsa / / 124. tIsa varasa rahai grahavAsa, pachai cAritra levai hulAsa / bArai varasa anai pakha tera, chadmasthapaNe muni mera / 125. pachai kevala tIrtha thApa, chedopasthApanIka aapai| italA adhika barasa nahiM guNiyA, resaTha sahaMsa varasa ija thuNiyA / / 1. nirgrantha ke chaha prakAra haiM-pulAka, bakuza, pratisevanA-kuzIla, kaSAya-kuzIla, nirgrantha aura snAtaka / pulAka, bakuza aura pratisevanA-kuzIla, dRSTivAda (caudaha pUrva) kA jJAtA nahIM hotA, kintu kaSAya-kuzIla muni ko dRSTivAda kA adhikArI mAnA gayA hai| dazavakAlika meM isa sandarbha meM eka padya AtA hai--- AyArapannattidharaM diThivAyamahijjagaM / vaivikkhaliyaM naccA na taM uvahase munnii||8|46 yahAM jayAcArya ne Tabbe ke AdhAra para isa padya kA artha karate hue bhagavatI kI jor3a tathA anyatra bhI likhA hai-- caudaha pUrvadhara kaSAya kuzIla skhalita ho sakatA hai| yaha artha asammata nahIM hai, kintu vAkya-zuddhi adhyayana ke sandarbha ko dekhate hue yahAM yaha artha cintanIya pratIta hotA hai| agastyasiha kRta dazavakAlika kI caNi ke AdhAra para ukta padya kA artha isa prakAra hai vAkya-racanA ke niyamoM ko tathA prajJApana kI paddhati ko jAnane vAlA aura nayavAda kA abhijJa muni bolane meM skhalita huA hai (usane vacana, liMga aura varNa kA viparyAsa kiyA hai), yaha jAnakara bhI muni usakA upahAsa na kre| Jain Education Intemational Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navI 126. kihAM kiMcit adhika giNa lIdhAM, ihAM itarA adhika taja diidhaa| samacai pATha dekhI sUtra mAMya, buddhivaMta milAvai nyAya / / 127. pahilI naraka jIva zreNaka noM, Ayu sahasa caurAsI barasa noN| navamai ThANe ThANAMga rai mAMhi, tyAM piNa adhika barasa giNyA nAMhi / / 128. gAmai eka rAtri nagara paMca, sIyAlA UnhAlA meM susNc| uvAI sUtra pATha meM vAya, te piNa abhigrahadhArI nI apekSAya / / 126. sarva upadhi le gocarI jANo, AcAraMga dUjai zrutakhaMdha vaanno| prathama adhyena rai tIjai udeza, e piNa abhigrahadhArI suvizeSa / / 130. ityAdika bahu sUtra mAMya, samacai pATha kahyA jinarAya / piNa buddhivaMta nyAya vicArai, pUrvApara aviruddha dhaarai|| 131. tima kaSAyakuzIla apaDisevI, Adi kathana grahaNa velA levii| vizuddha lesyA pulAkAdi mAMya, kathana aMtya ArAdhaka nyAya / / 132. pulAka niyaMThA nI sthitta, jaghanya utkRSTa aMtarmuhutta / bakUsa paDisevaNA nI pichANa, jaghanya sthiti samaya ika jANa / / 133. utkRSTI bihu~ noM joDa, deza UNI pUrava kodd| azubha bhAva lesyA adhyavasAya, kima nAva te sthiti mAya / / 134. kade azubha bhAva lesyA Avai, zabha bhAva lesyA kade paaye| ai to paDisevI pahichANa, vale sthiti piNa adhikI jANa / / 135. apaDisevI rA asudha adhyavasAya, nAvai tiNa ro to Azcarya nAya / piNa e topaDisevI sadoSI vizeSa,tiNa rai kima nAvai azabha bhAva leza / / 136. bakusa paDisevaNA doSasevI, daMDa nahi levai jyAM laga bevii| tiNa nai paDisevI kahivAya, tyAM laga tehija niyaMTho jaNAya / / 137. paDisevaNAdvAra rai mAMya, paDisevI kahyo jinarAya / apaDisevI kahijai nAMhi, e to pratyakSa pATha rai mAMhi / / 138. daMDa levA rai sanmukha hoya, sudha bhAva lesyA jada joya / tiNa velA marai to ArAdhaka, AloyAM vinAM mUMA viraadhk|| 136. subha bhAva lesyA ima thAyo, mhaiM to unmAna saM melyo nyaayo| vale apara nyAya koi hoya, kevalo vadai te satya joya / / 140. doSa sevai azubha lesyA bhAva, chaThe guNa ThANe pramatta prbhaav| azubha yoga vase labdhi phoDe, azubha bhAva lesyA nai joDe / / 141. ThAma-ThAma sUtrAM meM jANa, SaT lesyA chaThe gunntthaann| azubha joga varte tiNavAra, azubha bhAva lesyA avadhAra / / 142. prathama guNa ThANa asoccAdhikAra, zubha adhyavasAya kahyA sAra / zubha pariNAma naiM vizuddha lesa, navamai zataka ikatIsamudeza / / 143. IhA poha vicAraNA karatAM, vibhaMga anANa UpajatAM / kiyo apoha noM artha jAna, bIjA pakSa rahita dharmadhyAna / / 76 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144. tima chaThe guNa ThANe vicAra, azubha joga Avai kiNavAra / azubha adhyavasAya piNa tivAra, azubha bhAva lesyA piNa dhAra / / 145. tiNa saM kRSNAdika saMyati meM kahIjai, e dhara pATha to nAMhi tjiij| tasuM bheda doya nahiM thuNavA, pramatta-apramatta bheda na bhnnvaa|| 146. pramAdI meM to kRSNAdi pAvai, apramAdI mAMhI nahi thaavai| tiNa saM karaNA varajyA bheda doya, e nyAya pramatta-apramatta joya / / 147. e AkhI paMcamI DhAla, vArU nyAya aneka vizAla / bhivakha bhArImAla RparAya, sukha saMpatti 'jaya-jaza' pAya / / ' (ja0 sa0) DhAla : 6 e AraMbha bhava-hetu kahya, hiva bhava-hetu-abhAva / jJAnAdika hai tehanoM, varNana iha prstaav|| iha-bhava meM prabhu ! jJAna hai ke parabhava meM jJAna ? tathA jJAna tadubhayabhavika? goyama prazna pradhAna / / 2. vIra kahai suNa goyamA! iha vartamAna bhava maaNy| bhaNyo jJAna iha - bhava huvai, jo parabhava nahi jaay|| parabhava meM piNa jJAna hai, tadubhaya-bhava' piNa jJAna / iha - bhava bhaNyoja parabhave, saMga le jAvai jAna / / darzaNa samaktva piNa imaja, hiva cAritra puuchitt| iha-bhava kai parabhava caritta, ke tadubhaya-bhava critt?|| jina kahai iha-bhava meM caritta, jAvajIva laga thAya / parabhava meM cArita nahIM, tadubhaya-bhava piNa nAMya // 1. bhavahetubhUtamArambhaM nirUpya bhavAbhAvahetubhUtaM jJAnAdi dharmakadambakaM nirUpayannAha- (vR0-50 33) 2-4. ihabhavie bhaMte ! nANe? parabhavie nANe? tadubhayabhavie nANe? goyamA ! ihabhavie vi nANe, parabhavie vi nANe, tadubhayabhavie vi naanne| (za0 1136) 3, 4. 'ihabhavie' tti aihabhavikaM yadihAdhItaM nAnantarabhave'nuyAti, pArabhavikaM yadanantarabhave'nuyAti, tadubhayabhavikaM tu yadihAdhItaM parabhave paratarabhave cAnuvartata iti / (vR0-pa0 33) 5, 6. dasaNaMpi emev| (za0 1140) ihabhavie bhaMte ! caritte? parabhavie caritte? tadubhayabhavie caritte? goyamA ! ihabhavie caritte, no parabhavie caritte, no tadubhayabhavie critte| (za0 1141) 7. evaM tave sNjme| (za0 1142, 43) imahija tapa iha - bhava majhai, imahija saMjama joy| ihabhava piNa nahiM parabhave, tadubhaya-bhave na hoya / / 1. vRttikAra ne tadubhayabhavika jJAna meM para aura paratara---ina do bhavoM kA grahaNa kiyA hai| vartamAna bhava aura AgAmI bhava ina do bhavoM meM sAtha rahane vAle jJAna ko parabhavika jJAna mAnA gayA hai| isalie tadubhayabhavika jJAna ko parabhavika jJAna se bhinna batAne ke lie para aura paratara bhavA ka grahaNa Avazyaka ho jAtA hai| za0 1, u0 1, DhA0 5, 6 77 Jain Education Intemational Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. e. 12. 13. prazna 10. dhina dhina goyama gaNaharU, jyAM pUchayA prazna pradhAna / prabhujI / pina prabhu uttara ApiyA, tribhuvana tAraka mAna prabhujI (dhrupadaM / 11. he prabhu ! je ghara chor3ane, nahi saMdhyA AzravadvAra, prabhujI | sIjhe bUjhe muccai huve sItalI, sarva dukha kSayakAra ? prabhujI || vIra kahe suNa govamA ! e artha goyama kahai ki kAraNa, asaMvuDo jina kahai aNagAra asaMvuDo, Ayu prakRti DholI baMdhI karma na kareM nAMya | jAya ? / / samartha mokSa na varjI karma dRr3ha nikAca vikhyAta // sAta / 14. 15. 16. 17. 18. 16. ziva hetu carita no ima kei goyana 20. zAnAdi meM darzana Ija pradhAna / kAraNa nahIM, darzana thIja nirvAna' // mAneM tehaneM, samajhAvaNa ne naM hetu| iso guNajyo sahU saceta // kare TIkAkAra ihAM ima ko azubha prakRti pradeza baMdha ro, hetU sthiti sAtuM karma bhI aspa dIrgha kAla nI je karai, jabara TIkAkAra ihAM isa ko sthiti anubhAga rasa vipAka no, kahiye maMda anubhAva vaMdhyA tike, tIvra alpa pradeza karma taNAM, bahU Aukho karma baMdha tadA, kadAcit asAtA te dukha vedanI, valibala aMtarvati sapta karma meM, asAtA kahiyA to kAraNa kiso ? uttara te joga joga joga kAla kaSAya baMdha sUM nI thI noM hetu anubhAva pradeza jANa / pichANa // hoya / joya // na upacita vedanI ima tAya / kaSAya // karaMta | dharata // baMdhAya / thAya // phera / hera // asaMvRta adhika dukhI huvai, tasuM phala mahAdukha dekha | zrotA naM bhaya Upajai, to tajai asaMvRtapaNuM azepa || 1. kucha dArzanikoM kI mAnyatA hai ki jJAna, darzana aura cAritra meM darzana hI pradhAna hai / cAritra ho yA nahIM, darzana se abhilaSita artha kI siddhi ho sakatI hai| unake abhimata kI abhivyakti isa zloka se hotI hai bhaTaTheNa caritAoM suTThayaraM daMsaNaM gaheyadhvaM / sijjhati caraNarahiyA daMsaNarahiyA na sijjhati // jayAcArya ne apanI jor3a meM isI mAnyatA ko uddhRta * laya- zivapura nagara suhAMmaNo kiyA hai| 78 bhagavatI jor3a 8. nanu satyapi jJAnAdermokSahetutve darzana evaM yatitavyaM, tasyaiva myaa| ( vR0 pa0 34 ) 6. iti yo manyate taM zikSayituM praznayannAha (10-2034) 11. asaM te agavAre sidadha mu parinivvAi, savvadukkhANaM aMta karei ? 12, 13. gomA go iTuDe sama (30 (106) se keNaTTheNaM bhaMte ! evaM buccai -- asaMvuDe NaM aNagAre no sijjhai, no bujhai no muccai, no parinivvAi, no savvadukkhANaM aMta karei ? goyamA ! asaMbuDe aNagAre AuyavajjAo satta kammapagaDIo siDhilabaMdhaNabaddhAo dhaNiyabaMdhaNabaddhAo pakarei 14. asaMvRtatvasyAzubhayogarUpatvena gADhataraprakRtibandhahetutvAt / (100 34, 45) 15. hastakalA dIrakAdiyAna kare (01045) 16. asaMvRtatvasya kaSAyarUpatvena sthitibandhahetutvAt, ( vR0 pa0 25) 17. maMdANubhAvAo tivvANubhAvAo pakarei, appapaesamgAo ppaesao kare 18. AuyaM ca NaM kammaM siya baMdhai, siya no baMdhai, assAyA veyaNijjaM ca NaM kammaM bhujjo - bhujjo uvaciNAi 16. nanu karmasaptakAvaM tattitvAdasAtAvedanIyasya pUrvoktavizeSaNebhya eva pacayapratipatteH kimetana ( vR0 pa0 35) 20. asaMvRto'tyantaduHkhito bhavatIti pratipAdanena bhayajananAdasaMvRtatvaparihArArthamidamityaduSTamiti / ( vR010 35) Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. Adi aMta nahiM jehanoM, ciuM gati meM dIrgha kAla / saMsAra-aTavI nai viSa, bhramaNa karai te bAla / 22. tiNa atheM kari goyamA ! asaMvaDo anngaar| sIjhai nahIM, bUjhe nahIM, jAva nahi sarva dukha aMtakAra / / 23. asaMvata nA eha phala, hiva saMvata phala hiir| pramatta - apramatta bheda kari, carama - acarama zarIra / / 24. caramazarIrI taNo ihAM, gautama prazna puuchNt| he prabhu ! saMvuDo munivaru, sIjhai, bUjhai karai dukha - aNt?|| jina bhAkha saMvuDo muni, sIjha, bUjha karai dukha - aMta / goyama kahai kiNa kAraNa, dukha no aMta krt?|| 26. jina bhAkhai saMvuDo muni, Ayu varjI karma saat| prakRti gADhI baMdhI tike, DhIlI karai vikhyAta / / 27. dIrgha kAla nI sthiti te, alpa kAla nI krt| tIvra anubhAve karma je, maMda anubhAve dharaMta / / karma dala bahu pradeza te, alpa pradeza krt| Aukho karma baMdhai nahIM, asAtAvedanI na ciNaMta / / 21. aNAiyaM ca NaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtaM saMsArakatAraM aNupariyaTTai 22. se teNaTheNaM goyamA ! asaMvuDe aNagAre no sijjhai, no bujjhai, no muccai, no parinivvAi, no savvadukkhANaM aMtaM krei|| (za01145) 23, 24. asaMvRtasya tAvadidaM phalaM, saMvRtasya tu yatsyAttadAha saMvRtaH-anagAraH pramattApramattasaMyatAdiH, sa ca caramazarIraH syAdacaramazarIro vA, tatra yazcaramazarIrastadapekSayedaM sUtraM / (vR0-5035) 24, 25. saMbuDe NaM bhaMte ! aNagAre sijjai, bujjhAi, muccai, parinivvAi, savvadukkhANaM aMtaM karei? haMtA ! sijjhai, bujjhai, muccai, parinivvAi, sabbadukkhANaM aMtaM krei| (za01146) 25-28. se keNaTheNaM bhaMte ! evaM vuccai-saMvuDe NaM aNagAre sijjJai, bujjhai, muccai, parinivvAi, savvadukkhANaM aMtaM kare? goyamA ! saMDe aNagAre AuyavajjAo satta kammapagaDIo dhaNiyabaMdhaNabaddhAo siDilabaMdhaNabaddhAo pakarei, dIhakAladviiyAo hassakAla TThiiyAo pakarei, tibvANubhAvAo maMdANubhAvAo pakarei, bahuppaesaggAo appapaesaggAo pakarei; AuyaM ca NaM kammaM na baMdhai, assAyAveyaNijjaM ca NaM kammaM no bhujjo-bhujjo uva ciNAi 31. 26. Adi - aMta nahi jehano, ciuM gati te dIrgha kaal| saMsAra rUpa aTavI prate, atikramai guNamAla // tiNa arthe kahyo goyamA ! saMvuDo anngaar| sI., bUjha, karma mocadai, sarva dukha no aMtakAra / / soraThA acarama tanu saMvRtta, kahivo e apekSAya thii| teha paraMpara tatta, alpa bhave ziva paamiy|| jo e ima ziva hoya, to zuklapakSI piNa asaMvata / avasya paraMpara joya, te piNa ziva pAmai achai / / to saMvuDo tAya, bali asaMvuDA tnnaaN| phala meM phera syUM thAya? tasaM uttara kahiye hivai|| 34. asaMvuDo caraNa - bhraSTa, sUtre phala virAdhaka tnnaaN| rulai kAla utkRSTa, desUNa arddha-pudgala kahyo / / 35. saMvata muni utkRSTa, sapta aSTa bhava sidha huvai| varNana kito viziSTa, Akhyo chai e vRtti thii| 26. aNAdIyaM ca NaM agavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtaM saMsArakaMtAraM vIIvayai 30. se teNa-NaM goyamA! evaM vuccai-saMvur3e aNagAre sijjhai, bujjhai, muccai, parinivvAi, savvadukkhANaM aMtaM krei| (za0 1147) 31-35. yastvacaramazarIrastadapekSayA paramparayA sUtrArtho' baseyaH, nanu pAramparyeNAsaMvRtasyApi sUtroktArthasyAvazyambhAvo, yataH zuklapAkSikasyApi mokSo'vazyaMbhAvI, tadevaM saMvRtAsaMvRtayoH phalato bhedAbhAva eveti, atrocyate, satyaM, kintu yatsaMvRtasya pAramparya tadutkarSataH saptASTabhavapramANaM, yaccAsaMvRtasya pAramparya tadutkarSato'pArddhapudgalaparAvarttamAnamapi syAd, viraadhnaaphltvaattsyeti| (vR0-pa0 35) za01, u01, DhA06 76 Jain Education Intemational Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. *kahyo saMvuDo muni sI. ihAM, teha thI anya viziSTa gunn-rhiit| te deva huvai ke huvai nahIM? ehavA prazna karai dhara prIta / / 37. he prabhu ! jIva asaMjatI, avratI vrata-rahIta / pacakhANa karI pApa karma nai ruMdhyA nahiM sudha riit|| 38. te tiryaMca manuSya marI, parabhava gati pahichANa / deva huvai ke huvai nahIM ? e samaktva caraNa rahita jANa / / 36. jina kahai kei ha devatA, keika deva na thAya / goyama kahai kiNa kAraNa? jina kahai sAMbhala nyAya / / 36. anagAraH saMvRtatvAtsidhyatItyuktaM, yastu tadanyaH sa viziSTaguNavikalaH san ki devaH syAla vA ? iti prazna (vR0-pa0 35) 37,38, jIve NaM bhaMte ! assaMjae avirae appaDihayapacca kkhAyapAvakamme io cue peccA deve siyA? yannAha 40. e jIva paMceMdrI tiryaMca te, athavA manuSya phichaann| grAma Agara nagarai rahai, nigama vaNika jyAM pradhAna / / rAjadhAnI tihAM nRpa vasai, dhUlakoTa te kheDa pratyakha / karavaTa kahyo kunagara nai, jala sthala patha droNamukha / / maDaMba vasatI thI dUra sarAya chai, vividha deza thI Ayo kriyANa / te sthAna bhaNI paTTaNa kahyo, kei ratnabhUmi kahai jANa / / Azrama sthAna tApasa taNAM, gokulAdika te sannivesa / manuSya tathA tiryaMca tyAM, sahai mana vina tRpA vizeSa / / 36. goyamA ! atthegaie deve siyA, atyagaie No deve siyaa| se kepaTTeNaM bhaMte ! evaM buccai-assaMjae avirae appaDihayapaccakkhAyapAvakamme io cue peccA atthe gaie deve siyA, atyaMgaie no deve siyA ? (za0 1248) 40-43. goyamA ! je ime jIvA gAmAgara-nagara-nigama rAyahANi-kheDa-kabbaDa-maDaMba-doNamuha-paTTaNAsama-saNNivesesu akAmataNhAe nigamo-vaNigajanapradhAnaM sthAnaM, rAjadhAnI--yatra rAjA svayaM vasati, kheTa-dhUliprAkAra, karbaTa-kunagaraM, maDamba-sarvato dUravatti sannivezAntaraM, droNamukhaM-jalapathasthalapathopetaM, pattanaM-vividhadezAgatapaNyasthAnaM, ratnabhUmirityanye, AthamaM-tApasAdisthAnaM, sannivezoghoSAdi: 'akAmataNhAe' tti akAmAnAM--nirjarAdyanabhilASiNAM satAM tRSNA----tRD akAmatRSNA tyaa| (vR0-pa0 36) 44-47. akAmachuhAe, akAmavaMbhaceravAseNaM, akAmasItAtava daMsa-masaga aNhANaga-seya-jalla-mala-paMka-paridAheNaM appataraM vA bhujjataraM vA kAlaM appANaM prikilesNti| 44. nirjarA no abhilApA vinA, kSudhA sahai tana traas| vali nirjarA nI icchA vinA, akAma baMbhaceravAsa / / nirjarA nA bhAva binA vali, sahai sIta Atapa daMsa maMsa / imahija snAna karai nahIM, parasevai karI tana dhvaMsa / / raja tanu valaga te jalla kahyo, kaThinabhUta mala jANa / paMka te mala parasevai karI, Alo maila pichANa / / 47. e pUrve kahyA chai te thakI, Upano paridAha kalesa / bahuta kAla alpa kAla hI, bhogavI kaSTa asesa / / evamakAmakSudhA, 'akAmavaMbhaceravAseNaM' ti akAmAnA--nirjarAdyanabhilASiNAM satAm akAmo vAnirabhiprAyo brahmacaryeNa stryAdiparibhogAbhAvamAtralakSaNena vAso-rAtrau zayanamakAmabrahmacaryavAso'tastena, 'akAmaaNhANagaseyajallamalapaMkaparidAheNaM' ti akAmA ye'snAnakAdayastebhyo yaH paridAhaH sa tathA tena, tatra svedaH-prasvedaH yAti ca lagati ceti, jallorajomAtra, mala:---kaThinIbhUtaM raja eva pako--mala eva svedenArdIbhUta iti| (vR0-pa0 36, 37) 48. kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu vANamaMtaresu devalo gesu devattAe uvavattAro bhavaMti / (za0 1146) 46. kerisA NaM bhate ! tesi vANamaMta rANaM devANaM devalogA paNNatA? goyamA ! se jahAnAmae ihaM 48. anairA vANabyaMtara taNA, devaloka rai maay| kAla karIne Upajai, devapaNe khivaay|| 46. he bhagavaMta ! te vyaMtara taNAM, devaloka kisAyaka hoya? vIra kahai suNa goyamA ! dRSTAMta de kahaM toya / / *laya-zivapura nagara suhAMmaNo 80 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50. 51. 5.2. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 56. 3 e manuSyaloke ramaNIka hUM vana azoka vRkSa nA sAra prathamA ika vacana ekAra chai, ikAra vAkyAlaMkAra || 60. aMba vanna / saptaparNa-vana saptachada taNo, caMpaka vana tilaka lAu vaDa-vana bali, chatroha saNa ne asanna || alasI kusUMbA noM bana vali, dhavalA sarasava noM vanna / baMdhujIva phUla dopahariyA basi laMgUna' sobhanna // phUlyA thakA te rahai aMkuravat pallava bhale laMbI prakArai nIpajavai karI, avataMsa zikhara mugaTa taNA, dharaNahAra gulma latA samUha vRkSAM nI sama zreNi sadA, mayuracA te UpanA, thavaI puSpa vizeSa phala phUla karI namyA, AraMbhyA bhAre karI gAr3hA namyA, sobhAyamAna Upano, guccha te patra - samUha | tihAM, be ve taru ekaThA rUha | vana lakSmI karI, ghaNuMpaNuM rUpa sobhAyamAna thako ehavA suMdara ramaNIka chai, vyaMtara dhura sthiti daza sahaMsa varSa nIM, utkRSTa puSpa DoDA namavA upanna / janna || teha | hai jeha // maMjaraI vana rahe, ati ramaNIka nAM palya jeNa / teNa // avaloya / sujoya // devaloga | prayoga || vyaMtara bahu devatA, devyAM rA baMda kari prApta / Apa Apa taNI maryAda naM aNaulaMgha kari vyApta // kei Apa ApaNI maryAda naiM, lAMghI ghaNI bhUmi laga vyApta / deva-devI zrIDAsaktA te Upara-Upara AcchAdita Apta // 1. 'laMguvaNa' yaha pATha na to pratiyoM meM milatA hai aura na vRtti meM vyAkhyAta hai| saMbhava hai jayAcArya ko prApta prati meM yaha pATha ho aura usI ke AdhAra para jor3a meM laMguvana kA ullekha ho / 50. asogavaNe i vA / 50. 'asogavaNe' ityatra prathamaikavacanakRta ekAra:, ivazabdastu vAkyAlaGkAre / ( vR0 pa0 37 ) 51. sattavaNNava ivA, caMpayavaNe i vA, cUyavaNe i vA, tilagavaNe ivA, lauyavaNe ivA, naggohavaNe i vA, chattohavaNe ivA, asaNavaNe i vA, saNavaNe i vA / 52, 53. ayasivaNe i vA kusuMbhavaNe ivA, siddhatthavaNe i vA baMdhujIvagavaNe vA pivaMkumiya-mAya-la thavaiya 53. 'lavaiya' tti lavakitaM saMjAtapallavalavamaku ravadityarthaH, 'thavaiya' tti stabakitaM saMjAtapuSpastabakamityarthaH / (20-1027) 54. gucchamaliya juliya 54. siMjAtagulma, gulmaM ca latAsamUha, 'gucchaya' ti saMjAtaguccha, gucchazca patrasamUha, 'jama liya' tti yamalatayA-- samazreNitayA tattarUNAM vyavasthitatvAt saMjAtayamalatvena yamalitaM, 'juvaliya' tti yugalatayA tattarUNAM saMjAtatvena yugalitaM / (10-10 37) 55. viNamiya-paNamiya 'viNamiya' tti vizeSeNa puSpaphalabhareNa namitamitikRtvA vinamitaM 'pagamipatti tenaiya namayitumArabdhatvAt praNamitaM / ( 10-20 37) 56. vibhattapiDiviDeMsagadhare 46. sunitA pompratItAstA evAvataMsakAH zekharakAstAn dhArayati yattatsUvibhaktapiNDImaJjaryavataMsakadharaM / (20-010 30) 57. sirIe atIva- atIva uvasobhemANe uvasobhemANe ciTThai 58, 56. evAmeva tesi vANamaMtarANaM devANaM devalogA jahaNaNaM dasavAsasahassaTThitIehi, ukkoseNaM paliovamaTThitIehi, bahUhi vANamaMtarehi devehi ya devIhi ya AiNNA 56. devAnAM devInAM ca kundai rAtmIyAtmIyAyAsamaryAdAnuca nena vyAptAH / ( vR0 pa0 37 ) 60. vitikiraNA uvatthaDA 60. vinnati taireva vRnivAsImollaMghana vyAptAH 'uvatthaDa ' tti upastIrNAH anavarata krIDAsaktaruparyuparicchAditAH / (bu0-10 30) za01, u0 1, DhA0 6 81 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 1. 82 te kIr3A kara anyo anya milyA sAtharA jyU ghaNI dUra / Asana zayaNa ramaNa rasai bhogavatA thakA mukha nUra // 3 pragaTa tathA prakAza tyAM, vyaMtara samUha tAsa kiraNa vistaravai karo, dUra gayo sakala krIDA nAM sthAna te, thApyo tiNa kari adhopaNa vyApta chai, pramodavaMta bhogavanA ehavI sura-lakSmI sobhAyamAna thakA 1 thAya // bhaMta / tiNa a kari goyamA, AkhI iha vidha vidha vAya / asaMjatI ke deva hUM, kozyaka deva deva na gautama supane boliyA, sevaM bhaMte! sevaM Apa kahyo timahIja chai, dvivaca bahumAna huMta // bali bica bhakti adhika karI, jina baMdI karI nmskaar| saMjama tapa kara AtmA bhAvita vipare tivAra / / karI, karI, pa ghaNuM supryog| rahai, ehavA vyaMtara nAM devaloga || saMpati sAra // e prathama zataka prathama udesA taNI, AkhI joDa udAra / bhikkhu bhArImAla RSarAya thI, 'jaya jaza' DhAla rasAla kahI chaThI, ugaNIse kRSNa kAlika zani caturthI, sujANagar3ha mukha ugaNIsa varasa prathama zate prathamoddezArthaH / / 101 / / bhagavatI jor3a soraThA Akhyo prathama udeza hiva prathama uddeza kathesa, karma dharma , se karmanoja vicAra athavA dukha no adhikAra durja te DhAla : 7 udAra / aMdhakAra // manna / prasanna || bIjo dukhahetu uddeza ! sarasa || prAraMbhiye / calaNAdike // karama achai // 61. saMthaDA phuDA 61. 'saMthaDa' tti saMstIrNAH, saMzabda: parasparasaMzleSArthaH, tatazca kvacittaireva krIDamAnairanyo'nyasparddhayA samantatazcaladbhirAcchAditA 'phuDa' tti spRSTAH Asanazayana ramaNaparibhogadvAreNa paribhuktAH / (10-10 10) 62. sphuTA vA- - prakAzA vyantarasuranikarakiraNavisaranirA ( vR0 pa0 37 ) kRtAndhakAratayA / 63. avagADhagADhA 63. 'avagADhagADa' tti gADhaM - vADhamavagADhAstaireva sakalakIDAsthAnaparibhoganihitamanobhiradho'pi vyAptAH / ( vR0 pa0 37 ) 64. sirIe atIva atIva uvasobhemANA uvasobhemANA ciThThati / erisagA gaM goyamA ! tesi vANamaMta rANaM devANaM devalogA paNNattA 65. se teNaTTheNaM goyamA ! evaM vuccai- jIve NaM assaMjae jAva deve siyA / (20 2020) 66, 67. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati nama'sati, vaMdittA namasittA saMjameNa tavasA appA bhAvemANe viharati (za0 1151 ) 66, 67. anena bhagavadvacane bahumAnaM darzayati dvirvacanaM ceha bhaktisaMbhramakRtamiti / (10-10 20) 1,2. vyAkhyAtaH prathamodezakaH, atha dvitIya Arabhyate, asya saMbaMdha-pramodezake calanAdidharma kammaM kathitaM tadeveha nirUpyate tathoddezakArthasaMgrahiNyAM 'dukkhe' ti yaduktaM tadihocyate / (2000 30) Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dahA nagara rAjagRha nai viSai, samavasaraNa varddhamAna / paraSada nirgata jAva ima, gautama bolyA vAna / / ika vaca 'jIve' he prabhu, svayaM kRta dukha vedaMta? dukhahetutvAt karma dukha, prazna tAsa pUchaMta / / sAMsArika sukha piNa acha, tatva thakI dukha-rAza / vRttikAra kIdho iso, dukha pada artha vimAsa / / parakRta dukha vedai nahIM, te prasiddha pahichAna / te bhaNI svayaMkRta du:kha noM, pUcha gautama jAna / / 3. rAyagihe nagare smosrnnN| parisA NiggayA jAva evaM vayAsI (za0 1152) 4. jIve NaM bhaMte ! sayaMkaDaM dukkhaM vedei ? 4. duHkhahetutvAd 'duHkhaM' krm| (va0pa038) 5. sAMsArika sukhamapi vastuto duHkhamiti / (vR0-50 38) 6. yatparakRtaM tanna vedayatIti svayaMkRtamiti pRcchtism| (vR0-50 38) 7. goyamA ! atthegaiyaM vedei, atthegaiyaM no vedei / (za01153) *citta lagAya nai saaNbhlo| [dhrupadaM] 7. jina kahe svayaMkRta karma te, dukha noM hetu kahata ho / goym| vedai koi eka karma nai, koi kama na vedaMta ho| goyama / / hUM araja karUM chU vintii| [dhrupadaM 8. goyama kahai kiNa kAraNa, Akhyo eha udaMta ho / svaamii| vedai koi eka karma nai, koi kama na vedaMta ho ? / svaamii| jina kahai-udaya Ayo acha, teha karma nai vedNt| je karma udaya Avyo nahIM, te to nahIM bhogavaMta / / 10. ihAM vattikAra kahyo iso, avazya vedavA yogya / te piNa eka vedai acha, eka na vedai prayogya / / 8. se keNaTheNaM bhaMte ! evaM vuccai-atthegaiyaM vedei ? atthegaiyaM no vedei? 6. goyamA ! udiNNaM vedei no aNudiNNaM vedei / (za0 1154) 10. na ca bandhAnantaramevodeti ato'vazyaM vedyamapyeka vedayatyekaM na vedayati ityevaM vypdishyte| (vR0-50 38) 12, 13. jaM jaM paesakammaM taM niyamA veei jaM puNa aNubhAga kammaM taM atthegaiyaM veei atthegaiyaM No veei ata: pradezodayApekSayaivAvazyaM vedyatA karmaNa iti / baMdha anaMtara udaya nahi, ima kahyo TIkAkAra / bahulapaNe baca eha cha, iriyAvahi mata dhAra / / *pradeza baMdha je karma cha, te niyamA vedaMta / anubhAga karma koi bhogavai, koika nahiM bhogavaMta / / avasya vedavA yogya te, pradeza udaya ija hoya / avasya vedavA yogya nahi, anubhAve rasa joya / / anubhAva rasa vipAka e, ihAM nahiM tasuM prastAva / koi anubhAva vedai nahIM, koi vedai anubhAva / / pradeza karma achai tiko, avasya vedavA yogya / te udaya na Ayo vedai nahIM, vedai udaya prayogya / / tiNa arthe svakRta karma tai, koi vedai koi na ved| imaja cauvIsa daMDakai, ika baca Akhyo akheda / / 16. se teNaTTeNaM goyamA ! vuccai-atyegaiyaM vedei, atthegaiyaM no vedei| (za0 1154) evaM caubbIsadaMDaeNaM (za0 1155) * laya hAtha jor3I vinatI karUM za01, u02, DhA07 83 Jain Education Intemational Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. 18. 16. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 26. 30. 31. imaja bahu jIvA AsarI, vahu vaca daMDaka caubIsa / udaya na Ayo veda nahIM, udaya Ayo veda Iza || dUhA ihAM vRzikAra ko isI ika bali bahu vaca pUchaNa taNoM syUM uttara tehanoM ima ima kahyo, kiNa baTu vacana sarIsa prayojana dIsa ? // ika vastU mAMya / ika vaca bahu vaca phera cha~, tima ihAM piNa syUM thAya // samyaktva sthiti ika jIva rI, chAsaTha bahu vacane sadA kAla chai, ima bahu hi AThUM karma meM kahyo, AyU te AzrI jIva daMDake, ika vaca bahu vaca jAna / / * he prabhu ! ika jIva AsarI, svayaM kRta Ayu vedaMta ? koi veda ko vede nahIM, e jina uttara tata / / jima dukha daMDaka be kahyA, tima Ayu nA piNa doya / eka vacana bahuvacana nAM, jAva vaimAnika joya / / he bhadaMta ! sarva zarIra sarva nA bhAvanA naraka, AyU dala dUhA vRttikAra kahyo vRddha nI, ukta vAsudeva saptama thI, tIjI naraka prayogya / kAlAMtare pariNAma thI, tIjI nipajAvI tihAM apanA tehanIM pari upabhogya | na Ayo teha | pUrva baMdhyo vede nahIM, udaya utpanna udaya vedai sahI, anubhAva hiva cavIse daMDaka, prazna pUche goyama gaNaharU, vArU apekSA eha // / AhArAdi pekha vinaya vizekha || sAgara adhika / ThAMma kathika / / pradhAna / *laya - hAtha jor3I vinatI karUM karma 84 bhagavatI jor3a jina kahe artha samartha nahIM, goyama kahe ki AhAra zarIra ussAsa te, sarikhA vIra kahai guNa goyamA ! neraiyA mahA zarIra taNAM dhaNI, arUpa zarIrI TIkAkAra olakhAviyo, jaghanya thakI aspaparNa AMgula taNI, asaMkhejja eha / grahaNeha // rayA sarIkho AhAra se tAsa / sArikhA sama usAsa nisvAsa ? // nahIM be artha ? tadartha // prakAra / vicAra // suvicAra | bhAga dhAra // 17. gomA ! udiSNaM vedeti no aNudiNNaM vedeti... evaM jAva vaimANiyA (za0 1050) (za0 1158 ) 18-20 1 basa eveti ki praznena ? iti te kacieka rarthavizeSo dRSTo yathA samyaktvAde: eka jIvamAzritya paTpaSTasAgaropamANi sAdhikAni sthitikAla ukta nAnAjIvAnAzritya punaH sarvAddhA iti evamatrApi saMbhavediti zaGkAyAM bahutvaprazno na duSTaH / ( vR0 pa0 38 ) 21. aAyuH pradhAnatvAnnArakAdivyapadezasyapurAvidagA kadvayam / ( vR001038) 22. jIve NaM bhaMte ! sayaMkaDaM AuyaM vedei ? goyamA ! atthegaiyaM vedei, atyegaiyaM no vedei / 23. jahA dukkheNaM do daMDagA tahA AueNa vi do daMDagA - egattapohattiyA / (za0 1059) 24-26. etasya ceyaM vRddhoktabhAvanA-yadA saptamakSitAvAyunA kAlAntare pariNAmapitRtIyadharaNIprAyogyaM nirvattitaM vAsudeveneva tattAdRzamaGgIkRtyocyate--- pUrvavaddhaM kazcinna vedayati, anudIrNatvAttasya yadA punaryatraiva baddhaM tatraivotpadyate tathA vedayatItyucyate, tathaiva tasyoditatvAditi / (bR0010 28, 29) 27. atha catuNDa mahArAdibhinirUpayannAha ( vR0 pa0 31) 28-30. neraiyA NaM bhaMte! savve samAhArA ? savve samasarIrA ? savve samussAsanIsAsA ? goyamA ! no iNaTThe samaTThe / (40 1060) sekeNaTTheNaM bhaMte! evaM buccai----neraiyA no savve samAhArA? nI saye samagarIza ? no sacce samurasAsanIsAsA ? goyamA ! neraiyA duvihA paNNattA, taM jahAmahAsarIrA ya, appasarIrAya / 31. tatra jaghanyam - asyatva gumAsaMkhyAmAtvam / (10-10 41) Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 36. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 1 utkRSTa tanu moTo ko dhanuSa paMca saya mAna / bhavadhAraNI apekSayA tamatamA mahAtanu jAna // uttara - vekriya jaghanya thI, AMgula bhAga saMkhyAta / utkRSTa sahasra dhanuSa nau sama zarIra kima bAta ? // zarIra viSama kahiye karI, rAmanahi AhAra ussAsa AhAra ussAsa na sArikho, sarva nArakI noM tAsa // zarIra prazna dUjo pUchiyo, uttara prathama zarIra | tanu anu AhAra ussAsa hai, sukha samajhAvaNa hIra // mahAzarIrI neraiyA mahAdukhI dhakA dhAra tIvra AhAra abhilApa hUM, vaha pudgala se AhAra / / vaha dugata pariNamaM, usAsapaNe he dhAra niHzvAsaparNe mUkai sahI, bahu pudgala tiNavAra // mahAzarIrI prAye loka meM, bahalo karai AhAra | alpazarIrI alpa lai, hasti zazakavat dhAra // bAra bAra te bAra-bAra alpazarIrI alpa paraNamai alpa dravya hI, ussasaMta kadAcit te AhAra le kadAcit kadAcit ussAsa lai, kadAcit - AhAra le, pariNAma besvAda | ussAsa le, dukha tai nizvAsa bAdha / / yA apudgala AhArata nizvasaMta || paraNamaMta / vizvasaMta // vahA apaloya | , joya // AhAra / sAra // aparyApta alpa tanu chatoM, loma AhAra kareM nAMya / AhAra kadA iNa kAraNaM, e TIkA meM vAya || 'kei kI utpatti samaya je AhAra liye zarIra paryAya bAMdhyAM binA, oja AhAra zarIra paryAya bAMdhyAM parcha, loma AhAra tehane kahe vigraha gati aNAhAro tehatI apekSAya / kadAcit AhAra se kase jANavalI nyAya usAsa paryAya bAMdhyAM vinA, nahi levai kadAcit ussAsa le, ehavU dI prathama uddegA meM kahyo usAsAdika liye niraMtara neriyA, mahAzarIra J ussAsa | - aMgapratyaMga lai sarvajJa jANa te tAsa || tAya / apekSAya' || ( ja0 sa0 ) 32. utkRSTaM tu mahattvaM paJcadhanuH zatamAnatvam, etacca bhavadhAraNIyazarIrApekSayA / (1041) 33-34. uttarApekSA tu janyamanasaMkhyAbhAga mAtratvam, itarattu dhanuHsahasramAnatvamiti etena ca kiM samazarIrA ityatra prazne uttaramuktam / zarIraviSamatAbhidhAne satyAhArocchvAsayo pratipAcaM bhavatIti zarIrapraznasya dvitIyasthAnoktasyApi prathamaM nirvcnmuktm| ( vR0 pa0 41 ) 36, 37. tattha NaM je te mahAsarIrA te bahutarAe pogale AhAreti parAe po pariNAmati, bahutarAe pogale pogale ussasaMti, bahutarAe poggale nIsasaMti / 38. ye yato mahAzarIrAste tadapekSayA bahutarAn pudgalAn AhArapanti mahAzarIratvAdeva dRzyate hi loke bRhaccharIro vAzI svatpazarIrazvAtyabhojI haritazazakavat / (10-10 41) 21-41. abhivaNaM AhArati aNi pariNAmati, abhikkhaNaM ussasaMti, abhikkhaNaM nIsasaMti / tattha NaM je te appasarIrA te NaM appatarAe pogale AhAreMti, appatarAe poggale pariNAmeMti, appatarAe poggale ussasaMti, appatarAe poggale nIsasaMti; Ahacca AhAreti, Ahacca pariNAmeti, Ahacca ussasaMti, Ahacca nIsasaMti / 42. avAptakAlepazarIrAH santo gomAhArApekSayA nAhArayanti / ( vR0 pa0 41 ) za0 1, u0 2, hA0 7 85 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48. *tiNa arthe kari goyamA, AkhI ehavI - bhaas| sama AhAra nahi neriyA, sama na usAsa nisAsa / / 46. he bhadaMta ! saha neraiyA, cha sarikhA kamavaMta ? / jina kahai artha samartha nahIM, kiNa arthe ? goyama pUrchata / / 50. jina kahai-dvividha ne raiyA, pUrva UpanAM nhAla / ghaNAM kAla nAM UpanAM, pachai upanna alpakAla / / 51. pUrvotpanna bahu kAla nAM, alpakarmI kahivAya / pachai UpanAM nArakI, te bahakarmI thAya / / 52. ghaNAM kAla nAM UpanA, tyAM dukha bahu bhugatyo vizeSa / alpakarmI iNa kAraNa, alpa karma rahyA zeSa / / 53. thor3A kAla nAM UpanAM, dukha bahu bhugatyo nAMhi / bahukarmI iNa kAraNa, ghaNAM karma rahyA tAhi / / 54. pUrvotpanna pachai UpanA, sama sthita nI apekSAya / AyU nai anya karma noM, alpa bahutapaNaM thAya / / 55. he bhadaMta ! sahu neriyA, chai sarikhA varNavaMta ? / jina kahai-artha samartha nahIM, kiNa arthe ? goyama pUchata / / 56. jina kahai dvividha neraiyA, pUrva UpanAM nhAla / ghaNAM kAla nAM UpanAM, pachai upanna alpa kAla / / 57. pUrvotpanna bahu kAla nAM, vizuddha varNa kahivAya / pacha UpanAM nArakI, avizuddha varNa tAya / / 48. se teNaTheNaM goyamA ! evaM vuccai-neraiyA no sabve samAhArA, no sabve samasarIrA, no sabve smussaasniisaasaa| (za0 1161) 46-51. neraiyA NaM bhaMte ! sabbe samakammA? goyamA ! no iNaThe smtthe| (za0 1162) se keNaTheNaM bhaMte ! evaM vuccai-nerajhyA no sambe samakammA? goyamA ! neraiyA duvihA paNNattA, taM jahApuvovavannagA ya, pacchovavannagA ya / tattha NaM je te pubbovavannagA te NaM appakammata raagaa| tattha " je te pacchova vannagA te NaM mhaakmmtraagaa| (za0 1 / 63) 52. pUrvotpannAnAmAyuSastadanyakarmaNAM ca bahuta ravedanAdalpakarmatvam / (vR0-50 42) 53. pazcAdutpannAnAM ca nArakANAmAyuSkAdInAmalpatarANAM veditatvAt mahAkarmatvam / (vR0-50 42) 54. etacca sUtra samAnasthitikA ye nArakAstAnaGgIkRtya prnniitm| (vR0-50 42) 55-57. neraiyA NaM bhaMte ! savve samavaNNA? goyamA ! no iNaThe smjhe| (za01164) se keNaTheNaM bhaMte ! evaM buccai-neraiyA no sabbe samavaNNA? goyamA ! neraiyA duvihA paNNatA, taM jahA--pubbovabannagA ya, pacchovavannagA y| tattha NaM je te pubbovavannagA te NaM visuddhvnnnntraagaa| tattha NaM je te pacchovavannagA te NaM avisuddhvnnnntraagaa| (za0 1165) 58-60. neraiyA NaM bhaMte ! sabbe samalessA? goyamA ! no iNaThe smjhe| (za0 za66) se keNaTheNaM bhaMte ! evaM buccai-neraiyA no savve samalessA? goyamA ! neraiyA duvihA paNNattA, taM jahA--pubbobavannagA ya, pacchovavannagA ya / tattha NaM je te puvvovavannagA te NaM visuddhlesstraagaa| tattha NaM je te pacchovavannagA te NaM avisuddhlesstraagaa| (za0 1167) 61. iha ca lezyAzabdena bhAvalezyA grAhyAH, bAhyadravyalezyA tu varNadvAreNaivokteti / (vR0-50 42) 62, 63. neraiyA NaM bhaMte ! sabbe samaveyaNA ? goyamA ! no iNaThe smtthe| (za0 1168) se keNaTheNaM bhaMte ! evaM vuccai-neraiyA no sabbe samaveyaNA? 58. he bhadaMta ! sahu nerajhyA, chai sama lesyAvaMta ? jina kahai-artha samartha nahIM, kiNa arthe ? goyama pUchata / / 56. jina kahai dvividha neraiyA, pUrva UpanAM nhaal| ghaNAM kAla nAM UpanAM, pachai upanna alpa kAla / pUrvotpanna je nerajhyA, vizuddha lesyAvaMta / pachai UpanAM nArakI, te avizuddha leza kahata / / 61. vRtti madhye lesyA zabda kari, bhAva lesyA ihAM grAhya / pUrve varNa dvAre karI, dravya lesyA kahi bAhya / / 62. he bhadaMta ! sarva neraiyA, sarikhA vedanavaMta ? jina kahai-artha samartha nahIM, kiNa arthe ? goyama pUrchata / / *laya-hAtha jor3I vinatI karUM 86 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63. jina kahai - dvividha neraiyA, sannI asannIbhUta / sannIbhUta mahAvedanA, asannIbhUta alpa hUMta / / 64. vRttikAra ihAM ima kahyo, samyak drshnvNt| saNibhUta kahiya tasu, mahAvedana te vedaMta / 65. tehane pUrva bhava taNoM, sva kRta karma vipAka / yAda karI vedai ghaNoM, mAnasIka dukha Aka / / 66. sakala duHkha nai kSaya karai, arhat bhAkhyo dhrm| viSama viSaya viSa lobhiya, navi kIdho taja bharma / / 67. ima citava dukha vedai ghaNoM, saNi-samadRSTI pichANa / mithyAtI asaNNibhUta te, svakRta karma phala ajANa // 68. anya AcArya ima kahai, saNNibhUta snnijaay| tIvra asubha adhyavasAya thI, mahAnarake dukha pAya / / 66. asapiNabhUta asaNNi bhave, nahi tIvra asubha adhyavasAya / ratnaprabhA meM Upaja, alpa vedanA pAya / / goyamA ! neraiyA duvihA paNNattA, taM jahAsaNNibhUyA ya, asaNNibhUyA ya / tattha NaM je te saNNibhUyA te NaM mhaaveynnaa| tattha NaM je te asaNNibhUyA te NaM apveynntraagaa| (za01166) 64-67. 'sannibhUya' tti saMjJA-samyagdarzanaM tadvantaH saJjinaH sajJino bhUtAH-sajJitvaM gatAH sajJibhUtAH / teSAM ca pUrvakRtakarmavipAkamanusmaratAmaho mahaduHkhasaGkaTamidamakasmAdasmAkamApatitaM na kRto bhagavadarhatpraNItaH sakaladuHkhakSayakaro viSayaviSamaviSaparibhogavipralabdhacetobhirddharma ityato mahaduHkhaM mAnasamupajAyate'to mahAvedanAste, asaJzibhUtAstu mithyAdRSTayaH, ye tu svakRtakarmaphalamidamityevamajAnanto'nupataptamAnasA alpavedanAH syurityeke| (vR0-pa042) 68, 66. anye tvAhuH-sacinaH-sajJipaJcendriyAH santo bhUtA-nArakatvaM gatAH saMjJibhUtAH, te mahAbedanAH, tIvrANubhAdhyavasAyenAzubhatarakarmabandhanena mahAnarakeSUtpAdAt, asaMjJibhUtAstvanubhUtapUrvAsaMjJibhavAH te cAsaMzitvAdevAtyantAzubhAdhyavasAyAbhAvAdratnaprabhAyAmanatitIvravedananarakeSutpAdAdalpavedanAH / (vR0-pa0 42) 70. athavA 'sajJibhUtAH' paryAptakIbhUtAH, asaMjJinastu aparyAptakAH, te ca krameNa mahAvedanA itare ca bhavantIti pratIyata eveti| (vR0-50 42) 71. nerajhyA NaM bhaMte ! sabne samakiriyA ? goyamA ! no iNaThe smtthe| (za0 1170) se keNaTheNaM bhaMte ! evaM vuccai--neraiyA no sabye sama kiriyA? 72. goyamA ! neraiyA tivihA paNNattA, taM jahA-samma diTThI, micchadiTThI, smmaamicchditttthii| 73. tattha NaM je te sammadiTThI tesi NaM cattAri kiriyAo paNNatAo, taM jahA--AraMbhiyA, pAriggahiyA, mAyA vattiyA, appcckkhaannkiriyaa| 74, 75. tattha NaM je te micchadiTThI tesi NaM paMca kiriyAo kajjati, taM jahA--AraMbhiyA, pAriggahiyA, mAyAvattiyA, appaccakkhANakiriyA, micchaadsnnvttiyaa| evaM sammAmicchadiTThINaM pi| se teNaTheNaM goyamA! evaM vucca-neraiyA no sabve smkiriyaa| (za0 1171) 70. tathA saNibhUta paryAptA, mahAvedanA taas| asaNNibhUta aparyAptA, vedana alpa vimAsa / / 71. he bhadaMta! sarva neraiyA, sama tulya kriyAvaMta ? / jina kahai-artha samartha nahIM, kiNa arthe ? goyama pRchaMta / / 72. jina kahai-gautama ! sAMbhalai, neraiyA vi prkaar| samadRSTI nai micchAdiTro, samAmicchadiTTI dhAra / / 73. kriya cau samadRSTI taNe, AraMbhiyA phichaann| parigrahiyA mAyAvattiyA, apacakkhANa nI jANa / / 74. paMca kriyA mithyAtI taNa, samamicchadiTrI rai pNc| mithyAdarzana rI bar3hI, zraddhA UMdhI viraMca / / 75. tiNa arthe kari goyamA ! AkhI ehavI vaay| sagalAi je neraiyA, sama tulya kriyA na thAya / / za01, u02, DhA0787 Jain Education Intemational Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76. he bhadaMta ! sarva nerajhyA, sama tulya AyuvaMta ? / eka samaya sAthai UpanA, te samobavaNNagA kht?|| 77. jina kahai-artha samartha nahIM, goyama kahai kiNa nyAya ? jina kahai-cauvidha neraiyA, suNa tU citta lagAya / / 78. kei sama Ayu sAthai UpanAM, ke samAyu viSama uppanna / kei viSama Ayu sama UpanAM, ke viSamAyu viSamotpanna / / 76-78, neraiyA NaM bhaMte ! savye samAuyA? savve samova vannagA? goyamA ! No iNaThe smtthe| (za0 1172) se keNaTheNaM bhaMte ! evaM vuccai-neraiyA no savve samAuyA? no sabve samovavannagA? goyamA !neraiyA caubvihA paNNattA taM jahA-1. atthegaiyA samAuyA samovavannagA, 2. atthegaiyA samAuyA visamovavannagA, 3. atthegaiyA visamAuyA samovavannagA,4. atthegaiyA visamAuyA vismovvnngaa| (za01173) 76. AhArAIsu samA kamme banne taheva lesaae| viyaNAe kiriyAe Auya uvavatti cubhNgii| (vR0-50 43) 80. asurakumArA NaM bhaMte ! sabve samAhArA? sabbe sama sarIrA? jahA nera iyA tahA bhANiyabvA, navaraM-kamma-vaNNa lessAo privtteyvaao| (za0 1174) 81. tatrAhArakasUtre nArakasUtrasamAne'pi bhAvanA vizeSeNa likhyate (vR0-50 43) 76. AhAra zarIra ussAsa tri, karma, varNa, leza aNg| vedana, kriyA, samAyuSa, sama upapanna caubhaMga / / 80. he prabhu ! asurakumAra sahu, samAhAra saMgIta ? / jema nArakI tima bhaNo, NavaraM karma, varNa, leza viparIta / / 82-84. asurakumArANAmalpazarIratvaM bhavadhAraNIyazarIrA pekSayA jaghanyato'gulAsaMkhyeyabhAgamAnatvaM, mahAzarIratvaM tUtkarSataH saptahastapramANatvam, uttaravaikriyApekSayA tvalpazarIratvaM jaghanyato'gulasaMkhyeyabhAgamAnatvaM mahAzarIratvaM tUtkarSato yojanalakSamAnamiti (vR0-1043) 81. vRttikAra ihAM ima kahya, AhAraka sUtra joy| neriyA jyUM bhaNavo kahyo, piNa e vizeSa avaloya / / jaya-jaya jJAna jinendra noN| (dhrupadaM) 82. asura kumAra ne alpa - tanu, bhavadhAriNI apekSAya / jaghanya thakI AMgula taNoM, asaMkheja bhAga thAya / / 83. mahAzarIra utkRSTa thI, sapta hasta pramANa / e piNa bhavadhAriNI taNoM, hiva uttara-vaikriya jANa / / alpazarIra jaghanya thakI, AMgula bhAga saMkhyAta / mahAzarIra utkRSTa thI, jojana lakSa vikhyAta / / mahAzarIrI asura te, bahu pudgala AhAraMta / manobhakSaNa AhArapekSayA, sura manabhakSI kahata / / bali pradhAna apekSayA, sUtra viSai avaloya / vastu no nirdeza chai, ati subha pudgala joya // asura alpa-tanu AhAra la, te AhAra taNI apekSAya / mahA-tanu bahu pudgala taNAM, AhAra liye vara nyaay|| mahAzarIrI asura te, vAra - bAra lai AhAra / bAra - bAra ussAsa le, tasu ima nyAya vicAra / jaghanya AhAra cotha bhakta thI, sAta thoba thI ussAsa / te AzrI bAra-bAra lai, AhAra ussAsa vimAsa // utkRSTa varSa sahasa adhika thI, asura AhAra suvicAra / pakSa jAjhere ussAsa le, te AthI kA bAra-bAra / / 85-87. tatraite mahAzarIrA bahutarAn pudgalAnAhArayanti, manobhakSaNalakSaNAhArApekSayA, devAnAM hyasau syAt pradhAnazca, pradhAnApekSayA ca zAstra nirdezo vastUnAM vidhIyate, tato'lpazarIramA hyAhArapudgalApekSayA bahutarAMste tAnAhArayantItyAdi prAgvat / (vR0pa043) 88-60. abhIkSNamAhArayanti abhIkSNamucchvasanti ca ityatra ye caturthAderuparyAhArayanti stokasaptakAdezacoparyucchvasanti tAnAzrityAbhIkSNamityucyate, utkarSato ye sAtirekavarSasahasrasyopari AhArayanti sAtirekapakSasya coparyucchvasanti tAnaMgIkRtya eteSAmalpakAlInAhArocchvAsatvena punaH punraahaaryntiityaadivypdeshvissytvaaditi| (vR0-pa0 43) 88 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91. alpazarIrI pudgala aspa asura ussAsa 92. pUrva upanA avizuddha lesyA 63. ghaNAM kAla nA tana varNa zubha UpanAM 64. parcha bahula karma 106. he bhadaMta haMtA sama azuddha varaNa karaNa || kSINa / ne, mahAkarma tehanI, bahu karma kaMdarpa UpanAM, punya karma bahu hoNo huvai, bhAva lesyA piNa hINa // asura nai. alpakarma kahidAya aNavAMdharva, zubha varga lekhA thAya // te, alpa dravya AhArai tema / lai, naraka alpa- tanu jema || asura 65. saNibhUta ne saMjUta | mahAvedanA, caraNa virAdhanA pApa / tehI ati Upano, citta mAMTe saMtApa || 66. tathA saNibhUta saNi mara thayA, tathA paryApta mahAvedana zubha vedanA, alpa vedana asaNibhUta / / 67. asurakumAra taNI paraM jAvat thaNiyakumAra / AhAra ane anaiM ussAsa ussAsa te kahiye sthiti anusAra // 18. puDhavIsaiyA jIva nai, AhAra karma varNa leza / naraka taNI para jANajyo ecaDa sUtra aseSa / / 66. vRttikAra ihAM ima kA, pRthvIkAya nI asaMva bhAga aMgula taNo, tanu avagAhana 100. pannavaNa paMcama pada marza, pRthvIkAya homa | avagAhaNA AzrI kahyA, cauTThANavaDiyA tAhi / 101 mahAzarIra loma AhAra thI, bahu pudgala lai AhAra / bahu pudgala ussAsa lai, niraMtara te bAra-bAra / 102. alpa-tanu aparyAptaparNe, alpa dravya AhAra ussAta / kadAcit AhAra ussAsa te nyAya naraka jima tAsa || 103. he bhadaMta ! jAna / mAna // haMtA chai 104. jina kahai - saha saMcita karma 105. viNa artha kari sagalA pRthvIkAiyA saha sama vedanavaMta ? samavedanA, ki artha ? goyama pUchata // pRthvIkAiyA, asaNNibhUta mana rhiit| ajANatA, vedai sama iNa rIta || gopamA ! ajANapaNA mI pekSAya / pRthvIkA yA sama vedaM iNa nyAya || 3 ! pRthvIkAiyA caTu sama kiriyAta kriyAvaMta che, kiNa artha ? gotama pUchaMta // 61. tathA'lpazarIrA alpatarAn pudgalAnAhArayanti ucchvasanti ca alpazarIratvAdeva / ( vR0 pa0 43 ) 2-14. astu pUrvot mahAkarmANo'zuddhavarSA azubhataralezyAzveti katham ? ye hi pUrvotpannA amu rAste'tikandarpApmAdacittatvAndArakAneka kAyA yAtanayA yAtayantaH prabhUtamazubhaM karma saMcinvantItyato'bhidhIyante te mahAkarmANaH pUrvonnAnAM hi kSINatvAt zubhakarmaNa: zubhavarNAdayaH - zubho varNo lezyA ca hasatIti, pazcAdutpannAstvabaddhAyuSo'lpakarmANo bahutarakarmaNAmabandhanAdazubhakarmmaNAmakSINatvAcca zubhavarNAdayaH syuriti / (100 43) 95, 66. ye saJjJibhUtAste mahAvedanAH, cAritravirAdhanAcittasantApAt athavA sAsapUrvabhavA: paryAptA vA te zubhavedanAmAzritya mahAvedanA itare tvalpavedanA iti / (101043,44) (za0 1475) 67. evaM jAva thaNiyakumArA / 8. puDhavikAiyANaM AhAra kamma vaNNa-lessA jahA NeraiyANaM / ( za0 1476 ) 29-101. pRthivIkAvikAnAmaMgula saMkhyAmA ra sveyayazarIratvam itarajyeta AgamavacanAvaseya 'pucikAiyassa ogAhaNaupAe udyANaDie tti mahAzarIrA lomAhArato bahutarAn pudgalAnAhArayantIti ucchvasanti ca abhIkSNaM mahAzarIratvAdeva / ( vR0 pa0 44 ) 102. alpazarIrANAmatyAhArocchvAsatvamalyArI ratvA deya kAdAcitkatvaM ca tayoH pryaapttraavsthaapekssmvseym| ( vR000 44) 103-105. puDhavikAiyA NaM bhaMte ! sabve samavedaNA ? gomA vikAsa smvednaa| sekeNa bhate evaM baiThavikAiyA sa samavedanA ? goyamA ! puDhavikAiyA savve asaNNI asaNibhUtaM aNidAe vedaNaM vedeti / se teNaTTheNaM goyamA ! evaM vaccai puDhavikAiyA savve samavedanA | (02177, 78) 106 107 yA va bhate sacce samakiriyA haMtA goyamA ! puDhavikAiyA sacce samakiriyA / za0 1, u0 2, DhA0 7 daha Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107. jina kahai---saha pRthvIkAiyA, mAyI mithyAdRSTa / nizcai paMca kriyA tasu, AraMbhiyAdi aniSTa / / 108. nizca paMca kahivai karI, tIna tathA huvai cyAra / ima ochI kahivI nahIM, lIjai nyAya vicAra / / 106. tiNa arthe kari goyamA ! AkhI ehavI vAya / sagalA pRthvIkAiyA, sama kriyAvaMta thAya / / 110. sama Ayu sama UpanA, naraka taNIM para nhAla / jima kahyA pRthvIkAiyA, tima jAva caridrI saMbhAla / / se keNaTheNaM bhaMte ! evaM buccai----puDhavikAiyA savve samakiriyA ? goyamA ! puDhavikAiyA savve maayiimicchditttthii| tANaM yatiyAo paMca kiriyAo kajjaMti, taM jahA--- AraMbhiyA jAva micchAdaMsaNa vttiyaa| (za0 1176, 80) 108. pRthvIkAyikAnAM naiyatikyo-niyatAH na tu triprabhataya iti, paMcavetyarthaH / (vR0-pa044) 106. se teNaTheNaM goyamA ! evaM vuccai--puDhavikAiyA sabve smkiriyaa| (za0 180) 110. samAuyA, samovavannagA jahA neraiyA tahA bhaanniybvaa| jahA puDhavikAiyA tahA jAva cridiyaa| (za0 1181, 82) 111. 'beiMdrI teiMdrI coridrI, kriyA nai adhikAra / bhalAvaNa pRthvIkAya nI, buddhivaMta nyAya vicAra / / 112. pRthvIkAya meM pATha e, sarva mAyA mithyAdRSTa / paMca kriyA tehana acha, ihAM piNa tema sudRSTa / / 113. beiMdrI teiMdrI coridrI, je sarva mithyAtI meM paca / kathana nahIM sAsvAdana taNo, ika e nyAya susaMca / / 114. athavA vamatI samyakta e, kaDemANe kaDe nyAya / kadA lAge kriyA mithyAta nI, sarvajJa vade te satya vAya' / / (ja0 sa0) 115. vRttikAra ihAM ima kA, mahA alpa tanu jANa / nija-nija je avagAhanA, tiNa anusAra pichANa / / 116. bali beiMdriyAdika taNA, prakSepa AhAra piNa hoya / te AzrI bahu dravya grahai, mahAzarIrI joy|| 117. tiryaMca pacadrI taNe, naraka jema kahivAya / piNa kriyA meM phera cha, Agala kahisya tAya / / 118. vRttikAra kA mahA-tanu, vAra-bAra lai aahaar| saMkhejja varSAyu pekSayA, asaMkha varSAyu ma dhAra / / 116. asaMkha varSa Ayu nAM dhaNI, paMceMdrI tiryaMca / chaTha bhakta saM AhAra lai, te ihAM na giNyA saMca / / 120. alpa-tanu AhAra ussAsa te, kadAcit kahivAya / zrI jina-vacana pramANa thI, saddahibU mana mAya / / 121. loma-AhAra nI apekSayA, sarva taNa ima vAya / abhikkhaNaM bAra - bAra te, aMtara rahita e nyAya / / 122. alpa-tanu nai kadAcit kahya, aparyAptapaNe joya / AhAra-paryA bAMdhyA binA, loma ussAsa na hoya / / 115. iha mahAzarIratvamitaracca svasvAvagAhanA'nusAreNAvaseyam / (vR0-pa044) 116. AhArazca dvIndriyAdInAM prakSepalakSaNo'pIti / (vR0-pa0 44) 117. paMcidiyatirikkha joNiyA jahA jeraiyA, nANattaM kiriyaasu| (za0 183) 118-121. navaramiha mahAzarIrA abhIkSNamAhArayanti ucchvasanti ceti yaducyate tatsaGkhyAtavarSAyupo'pekSyetyavaseyaM, tathaiva darzanAt, nAsaGkhyAtavarSAyuSaH, teSAM prakSepAhArasya SaSThasyopari pratipAditatvAt, alpazarIrANAM tvAhA rocchvAsayoHkAdAcitkatvaM vacanaprAmANyAditi, lomAhArApekSayA tu sarveSAmapyabhIkSNa miti ghaTata ev| (vR0-5044) 122. alpazarIrANAM tu yatkAdAcitkatvaM tadaparyAptakatve lomAhA rocchvAsayora bhavanena paryAptakatve ca tadbhAvenAvaseyamiti / (vR0pa044) 60 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123. 'sAharaNa huvAM pachai lahai, kevalajJAna pradhAna / tiNa saM kevalI ro sAharaNa kahyo, zataka pacIsamai jAna / / 124. tima vigrahagatiyA jIva naM, te alpa tanu honnhaar| te bATa bahitA thakAM, aNAhAraka avadhAra / / 125. AhAra pramukha bAMdhyAM pachai, levai AhAra ussAsa / kadAcit iNa kAraNa kahya, te piNa jANe kevalI tAsa' / / (ja0 sa0) 126. karma sUtre pUrva UpanA, alpa karma tasuM thAya / pachai UpanA te mahAkarmI, nisUNau tehanoM nyAya / / 127. te AukhAdika tadabhave, karma bhogavivA yogya / teha karma nI apekSayA, samuccaya vacana prayogya / / 128. tathA varNa lezyA sUtra nai viSai, pUrva uppanna pichANa / zubha varNAdika tasaM kahya, taruNapaNe krAMti jANa / / 126. parcha UpanAM tehana, azuddha varNAdi dekha / vAlapaNe sugAvaNo, pratyakSa hI saMpekha / / 130. he prabha ! tiryaca paMceMdrI, saha sama kiriyAvaMta / jina kahai-artha samartha nahIM, kiNa arthe ? goyama pUchata / / 131. jina kahai-tiryaca paMceMdriya, tIna prakAra pichANa / samadiTTI nai micchadiTThI, samamicchadiTThI jANa / / 126, 127. karmasUtre yatpUrvotpannAnAmalpakarmatvamitareSAM tu mahAkarmatvaM tadAyuSkAditadbhavavedya krmaapekssyaa'vseym| (vR0-50 44) 128, 126. tathA varNalezyAsUtrayoryatpUrvotpannAnAM zubhavarNA dyuktaM tattAruNyAt pazcAdutpannAnAM cAzubhavarNAdi bAlyAdavaseyaM, loke tathaiva darzanAditi |(vR0-50 44) 130, 131. paMcidiyatirikkhajoNiyA NaM bhaMte ! savve sama kiriyA? goyamA ! No iNaThe smjheN| se keNaTheNaM bhaMte ! evaM vaccai-paMcidiyatirikkhajoNiyA no sabve samakiriyA? goyamA! paMcidiyatirikkhajoNiyA tivihA paNNattA, taM jahA--sammadiTThI, micchadiTThI, sammAmiccha ditttthii| 132, 133. tattha NaM je te sammadiTThI te duvihA paNNattA, taM jahA--asaMjayA ya, saMjayAsaMjayA ya / tattha NaM je te saMjayAsaMjayA, tesi NaM tiNi kiriyAo kajjaMti, taM jahA-AraMbhiyA, pAriggahiyA, mAyAvattiyA / (za0 1184, 85) 132. samadRSTI dvividhi kahyA, asaMjatI avloy| vali saMjatAsaMjatI, e zrAvaka pada joya / / 133. zrAvaka rai kriyA tIna hai, AraMbhikI kahivAya / pariggahi kI mAyAvattiyA, avata khaMdha thI nAya / / 134. 135. 136. soraThA 'paMcama aMga pichANa, dazama zate uddeza dhura / pUrava dizi meM jANa, kahya dharmAstikAya nahIM / / te purava dizi mAMhi, dharmAsti saMpUrNa nhiiN| ima khaMdha AzrI nAMhi, piNa deza achai dharmAsti nuM / / tima zrAvaka rai jANa, saMpUraNa avirata nthii| tiNa se apaccavakhANa-kriyA khaMdha AzrayI nhiiN|| athavA vidizi viSeha, no jIve e jIva nhiiN| Akhyo khaMdha na jeha, piNa deza achai jovAM taNu / / tima zrAvaka re jANa, avirata piNa AkhI nthii| deza thakI pahichANa, avirata chai paMcama gunne|| 3 138. za01, u02,DhA07 61 Jain Education Intemational Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136. satarama zata vikhyAta, uddeza dhura zrAvaka bhnnii| saMjatAsaMjatI khyAta, bAlapaMDita vali aakhiyo|' (ja0 sa0) 140. *asaMjatI rai cau kriyA, adhiko e apacakkhANa / micchadiTTI samAmicchadiTTI, paMca - paMca pahichANa / / 141. manuSya neraiyA nI parai, piNa italo phera vicAra / mahA-tanu bahu dravya AhAra la, Ahacca-kadAcita AhAra / / 142. alpa-tanu alpa dravya AhAra lai, abhikkhaNaM bAra-bAra / zeSa nArakI nIM parai, jAva vedanA vicAra' / 143. vRttikAra kA nArakI, mahA-tanu abhikkhaNaM aahaar| manuSya sUtre mahA-tanu, Ahacca AhAra prakAra / / 144. mahA - tanu devakurvAdika, kadAcit le AhAra / kavala AhAra apekSayA, aTThama bhakta udAra / / 145. alpa-tana manuSya abhivakhaNaM, alpa dravya dekho bAla / bali samucchima niraMtara liya, bAra - bAra te nhAla / / 146. pUrva UpanAM manuSya te, suddha varNAdika gamma / taruNapaNe krAMti ati huvai, tathA samucchima pekSA prathamma / / 147. pUrva UpanA manuSya re, tasu pudgala samucchima / pachai UpanA tehanI, apekSAya avagamma / / 148. he bhadaMta ! sarva manuSya te chai sama - kiriyAvaMta / jina kahai-artha samartha nahIM, kiNa arthe ? goyama pUchaMta / / 146. jina kahai-manuSya trividha kahyA, samadRSTi pahichANa / mithyAdRSTi manuSya bali, samamicchadiTThI jANa / / 140. asaMjayANaM cattAri / micchadiTThINaM paMca / sammAmicchadiTThINaM pNc| (za0 1 / 85) 141, 142. maNussA jahA NeraDyA nANattaM je mahAsarIrA te bahutarAe poggale AhAreMti Ahacca AhAreti / je appasarIrA te appatarAe poggale AhAraiti abhikkhaNaM AhAreti, sesaM jahA neraiyANaM jAba veynnaa| (za0186-65) 143-146. 'abhikkhaNaM AhAratI' tyadhItam, iha tu Ahacce' tyadhIyate, mahAzarIrA hi devakurbAdimithunakAH, te ca kadAcidevAhArayanti kAvalikAhAreNa, 'aTThamabhattassa AhAro' tti-vacanAt, alpazarIrAstvabhIkSNamalpa ca, bAlAnAM tathaiva darzanAt saMmUcchimamanuSyANAmalpazarIrANAmanavaratamAhArasambhavAcca, yacceha pUrvotpannAnAM zuddhavarNAdi tattAruNyAt saMmUcchimApekSayA veti| __(vR0-50 44, 45) 148, 146. maNussA NaM bhaMte ! sabbe samakiriyA ? goyamA ! no iNaThe smtthe| se keNaTThaNaM bhaMte ! evaM vuccai-maNussA no mabve samakiriyA ? goyamA ! maNussA tivihA paNNattA, taM jahA--sammadiTThI, micchadiTThI, sammAmicchadiTThI / (za0166, 67) 150 ,151. tattha NaM je te samma diTThI te tivihA paNNattA, taM jahA-saMjayA, assaMjayA, sNjyaasNjyaa| tattha NaM je te saMjayA te duvihA pannattA, taM jahA-sarAgasaMjayA ya, bIta rAgasaMjayA y| tattha NaM je te bIta rAgasaMjayA, te NaM akiriyaa| 150. samadRSTi trividha kahyA, sajatI navaguNa' iSTa / saMjatAsaMjatI paMcama, asaMjatI samadRSTa / 151. sajatI te dvividha kahyA, sarAga nai viitraag| vItarAga rai nahi kriyA, AraMbhiyAdi na lAga / / *laya-hAtha joDI vinatI karUM 1. manuSya paMcendriya ke AhAra, karma, varNa, lezyA aura vedanA ke saMbaMdha meM pratiyoM meM saMkSipta pATha hai| vahAM 'sesaM jahA neraiyANa jAva veyaNA' kahakara samagra varNana ko saMkSipta kara diyA hai| usa saMkSipta pATha ke AdhAra para jor3a kI gaI hai / aMgasuttANi bhAga 2 meM jAva kI pUrti kara pUrA pATha liyA gayA hai| 2. guNasthAna-saMyatI meM chaThe guNasthAna se lekara 14veM guNasthAna taka nau guNasthAna hote haiN| 62 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152. sarAga saMjatI dvividhA, pramatta nai apramatta / apramatta ne ika kriyA, mAyAvattiyA tattha / / 153. pramatta saMjata naiM ve kriyA, AraMbhiyA nai maay'| saMjatAsa jata triNa kriyA, parigraha nI adhikAya / / 154. asajati rai cau kriyA, adhikI apckkhaann| micchadiTTI samamicchadiTTI, paMca - paMca pahichANa / 152-154, tattha NaM je te sarAgasaMjayA te duvihA paNNattA, taM jahA---pamattasaMjayA ya, appamattasaMjayA ya / tattha NaM je te appamattasaMjayA, tesi NaM egA mAyAvattiyA kiriyA kajjai / tattha Na je te pamattasaMjayA, tesi gaM do kiriyAo kajjati, taM jahA--AraMbhiyA ya, mAyAvattiyA y| tattha NaM je te saMjayAsaMjayA, tesi NaM AillAo tiNi kiriyAo kajjati, taM jahAAraMbhiyA, pArigahiyA, maayaavttiyaa| asaMjayANa cattAri kiriyAo kajjati-AraMbhiyA pArigahiyA, mAyAvattiyA, appcckhaannkiriyaa| micchadiTThINaM paMca-AraMbhiyA, pAriggahiyA, mAyAvattiyA,appaccakkhANa kiriyA, micchaadsnnvttiyaa| sammAmicchadiTThINaM pNc| (za0 1167) 155, 156. dhANamaMtara-jotisa-vemANiyA jahA asura kumArA, navaraM--yaNAe NANattaM-mAyi micchadiTThIuvavannagA ya apaveyaNa tarA, amAyisamma diTThiuvavannagA ya mahAveyaNatarA bhANiya vvA jotisvemaanniyaa| (za0 11100) 155. vyaMtara asura taNI parai, ima jotiSi vimaann| navaraM ito vizeSa hai, vedanA meM pahichANa / / 156. mAI mithyAdRSTi UpanAM, alpa - vedanavaMta / amAI samadRSTi UpanAM, mahA - vedana vedaMta / / 157. asura viSai mahA vedanA, saNNibhata nai tAya / caraNa virAdhana thI tikai, mAnasIka dukha pAya / / 158. tima ihAM piNa saMbhavai, samyaktva caraNa virAdha / jotipi nai vaimAnika majhe, Upano cita asamAdha / / Agama nA anusAra thI, jotiSi vaimAnIka / asannI tihAM nahiM Upajai, NavaraM pATha tahatIka / / 160. mAI - mithyAdRSTi UpanAM, alpa vedana subha tAsa / amAI - samadRSTi rai, mahAsubha vedana jaas| 156, 160. jyotiSkavaimAnikeSu tvasajhino notpadyante'to vedanApade teSvadhIyate 'duvihA jotisiyA----mAyimicchadiTThI ubavannagA ye' tyAdi, tatra mAyi mithyAdRSTayo'lpavedanA itare ca mahAvedanAH zubhavedanAmAzrityeti / (va0-pa045) 1. maayaavttiyaa| 2. isake bAda manuSyoM ke AyuSya aura utpatti ke saMbaMdha meM prazna hai, para TippaNa saMkhyA 62 meM sAMketika pATha 'sesa jahA neraiyANaM jAva veyaNA' meM ukta praznoM kA samarpaNa kara AyuSya aura utpatti ke pATha ko pRthak rUpa se ullikhita nahIM kiyaa| kintu ukta saMkSipta pATha ke bAda kriyA kA pATha alaga liyA hai, kyoMki kriyA-sUtra meM nai rayika ke AlApaka se kucha bhinnatA hai| AyuSya aura utpatti ke saMbaMdha meM bhinnatA to nahIM hai, para yaha pATha kriyA ke bAda hai aura saMkSipta pATha meM 'jAva veyaNA' kahA gayA hai| veyaNA taka kriyA, AyuSya aura utpatti ye tInoM nahIM Ate haiM, isalie yahAM inakA svataMtra ullekha honA cAhie thA, para TIkAkAra isa saMbaMdha meM mauna hai| jayAcArya ne bhI apanI jor3a meM isI krama ko apanAyA hai| aMgasuttANi bhAga-2 meM pUrA pATha liyA gayA hai, isalie usake zataka 1 sUtra 18, 66 kI jor3a anupalabdha hai| dekheM---aMgasuttANi bhAga-2, pR022, TippaNa saMkhyA 2 / 3. vaimAnika devatA za01,u02, DhA0763 Jain Education Intemational Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161. atha caturvizatidaNDakameva leNyAbhedavizeSaNamAhArAdi padanirUpayan daNDakasaptakamAha- (vR0-50 45) 162. salessA NaM bhaMte ! neraiyA sadhe samAhAragA? 161. hiva samuccaya salesI taNo, bali kRSNAdi cha lesa / AhArAdika nava pada kari, daMDaka Upara pahesa / / 162. prabhu ! salesI neraiyA, sagalAM rai sama aahaar| vRttikAra ihAM ima kA, nava pada kahiyai vicAra / / 163. AhAra zarIra ussAsa ne, karma varNa nai lesa / samavedana kriyA bali, samAyu suvizeSa / / 164. e nava pada salesI neraiyA, asura salesI em| jAva salesI vemAnika, nava-nava pada ogha jema / / 165. kRSNa Adi paTa lesa nai, nava pada sahita vicAra / yathAsaMbhava daMDaka Uparai, kahivo bali adhikAra / / 163, 164. anenAhArazarIrocchvAsakarmavarNalezyAvedanA kriyopapAtAkhyapUrvoktanavapadopetanArakAdicaturvizatipadadaNDako lezyApadavizepitaH sUcitaH / (vR0-pa0 45) 165. tadanye ca kRSNalezyAdivizeSitAH / pUrvoktanavapadopetA eva yathAsambhavaM nArakAdi padAtmakA: padaNDakA: sUcitAH / (vR0-50 45) 166. ohiyANaM, salessANaM, sukkalessANaM--etesiNaM tiha ekko gmo| 167. teneha paJcendriyatiryaJco manuSyA vaimAnikAzca vAcyAH, nArakAdInAM zuklalezyAyA abhaavaaditi| 166. audhika pUrve kahyA acha, narakAdika cubiis| salesI zuklale sie, trihuM ika gamA sarIsa / / 167. paMcediya tiryaMca te, manuSya anai vemaaniik| zukla lesyA ehanai viSai, anya daMDaka na kathIka / / thimit little to 168, 166. kaNhalessa-nIlalessANaM pi ego gamo, navaraM vedaNAe mAyimicchadiTThIuvabannagA ya, amAyisammadichIuvavannagA ya bhANiyabvA / 170. kRSNaleNyAdaNDake nIlaleNyAdaMDake ca vedanAsUtre duvihA raiyA pannattA-sannibhayA ya asannibhUyAyatti audhikadaNDakAdhItaM naadhyetvym| (vR0-pa045) 171. maNussA kiriyAsu sarAga-bIya rAgA pamattApamattA na bhANiya vvA / 168. kRSNa nIla lesyA viSai, ehija gamA dekh| audhika pATha taNI parai, piNa NavaraM ito vizeSa / / 166. vedanA meM kahivo isuM, mAi - mithyAtI upnn| amAi - samadRSTi UpanAM, zeSa augha jima janna / / 170. audhika vedanA nai viSai, dvividha naraka nihaal| saNNibhUta asaNNibhUta hai, te ihAM deNAM TAla / / 171. kriyA sutra manuSya meM, sarAga nai viitraag| pramatta nai apramatta e, bheda na bhaNavA vibhAga / / 172. 'audhika saMjatI manaSya nAM, bheda kiyA e cyaar| te caubheda karivA nahIM, kRSNa nIla adhikAra / / 173. dhara bheda saMyata TAlyo nahIM, sarAgI meM to hoya / vItarAgI meM hove nahIM, tiNa bheda karaNA varajyA doya / / 174. kRSNanIla pramatta meM, apramAdI meM na hoya / tiNa saM sarAgI taNAM, be bheda na karaNA koya / / vRttikAra ihAM piNa kiyo, artha adhika viparIta / bhAva lesyA varajI sAdhu meM, e sUtra viruddha anIta' / / (ja0 sa0) imaja kApota lesyA kahI, NavaraM nArakI mAMya / vedana sUtra audhika jyaM, saNNi asaNi bhUta thAya / / 177. teju padma chai je viSai, audhika jyaM suuvibhaag| NavaraM manuSya kriyA viSai, na bhaNavA sarAga vIyarAga / / 175. 176. kAulessANa vi eseva gamo. navaraM-neraie jahA ohie daMDae tahA bhANiyavvA / 177. teulessA, pamhalessA 'jassa atthi' jahA ohio daMDao tahA bhANiyavvA, navaraM-maNussA sarAgavIyarAgA na bhANiyavvA / 14 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178. audhika meM apramatta te ihAM ve bheda karavA nahIM, 176- teja pramatta saMjata vItarAgI meM huvai 180 tima kRSNa nIla cyAra bheda karaNA 181. dukkha Au 1. 182. hAla bhalI e 3. 4. udaya samavedana kriyA 5. taNAM, sarAga vIyarAga bheda / piNa apramatta na kiyo niSedha // majhe, sarAgI meM ja hoya / nahIM, tiNa muMna karaNA bheda doya // saMjati nAM, sarAga pramukha tAhi / nahIM, piga saMjala bajyoM nAhi // (ja0 sa0 ) bhogave, sama AhAra karma varNa lesa / kahI, sama Ayu suvizeSa // sAtamI, dvitIya udezaka deza 1 bhikSu bhArImAla RSarAya thI, 'jaya jaza' haraSa vizeSa / / DhAla : 8 / pUrva salezI hi prazna le he bhadaMta ! lezyA kitI ? jina kahai sAMbhala vAya / neriyA, ima to pUche abhirAma svAma // gItama cha lezyA AkhI ache, kRSNAdika kahivAya / / hA *laya- abhaDa bhaDa rAvaNo iMdA sUM kahi pannavaNa satarama pada viSai dvitIya uddeza jAva Rddhi alpabahutva laga, varNana sakala je jehavA tehavAja, e anya mata vaca suNa aMtamugdha hai, tasu bodhivA, goyama prazna karata || he bhagavaMta ! e jIva ne gayA kAla re mAMya / saMsAra meM rahivA taNo, kita prakAra kahivAya ? | * guNa jana sAMbhalo, vArU zrI jina vayaNa vizAla / ( dhrupadaM 6. bIra kapa gomAjI saMsAra meM rahiyA ne kAla / naraka tiri manu devatA jI, cauvidha ) bhramaNa nihAla || bhalAya / kahAya || 11. dukkhAue udiSNe, AhAre kamma vaNNa-lessA ya / samaveyaNa - samakiriyA, samAue ceva bodhavvA // (10] 10101 saMgI-mAhA) 1. prasArakA ityuktamA nirUpavannAha( vR0 pa0 46 ) 2. kai NaM bhaMte! lessAo paNNattAo ? goyamA ! cha lessAo paNNattAo, taM jahA kaNhalessA, nIlalessA, kAulessA, teulessA, pamhulessA, sukkalessA | 3. lessANaM bIo uddezo bhANiyabvo jAva iDDhI / (0 21102) 4. manuvatetyAdivacanavibhA manyate'nAdAvapi bhave ekadhaiva jIvasyAvasthAnamiti yodhanArthaM praznayannAha( vR0 pa0 47) atha pazavaH 5. jIvassa NaM bhaMte! tItadvAe AdiTThassa kaivihe saMsArasaMcikA 6. goyamA ! caubvihe saMsArasaMciTThaNakAle paNNatte, taM jahA neraiyasaMsArasaMcikA tirikkhajoziyasArasaMcikA bharasAraNakA devasaMsArasaMcikA / (za0 11103) za0 1, u0 2, DhA0 7, 8 65. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. he prabhu ! katividha naraka meM, saMsAra - saMciTThaNakAla / jina kahai-tIna prakAra cha, zUnya azUnya mizra kAla nhAla / / 8. prathama hivai azanya kAla nai, olakhAvaM chU soy| te jANyAM chatAM zUnya mizra ne, olakhaNA soharA joya / / 6. vartamAna kAle sAta naraka meM, neraiyA vartaM azeSa / tyAM mAMhi thI eka na nIkalyo, UpanoM piNa nahi eka / / 10. je jIva nikala pAcho UpanoM, jita nikalyo UpanoM nAya / sAta naraka meM huMtA jitA rahyA, e azUnya kAla kahivAya / / 11. je naraka thI nikala Upano jita, tyAM mAMsU nIkalyo ek| athavA eka bAkI rahyo, e mitha kAla saMpekha // 12. je naraka thI nikala UpanoM jitai, sAtU naraka rai maay| sarva AgalA nIkalyA, e zUnya kAla kahivAya / / 7. neraiyasaMsAraciTThaNakAle NaM bhaMte ! kativihe paNNatte? goyamA ! tivihe paNNatte, taM jahA-sunnakAle, asunnakAle, missakAle // (za0 1104) 8-10. tatrAzUnyakAlastAvaducyate, azUnyakAlasvarUpaparijJAne hi satItarau sujJAnau bhaviSyata iti, tatra vartamAnakAle saptasu pRthivISu ye nArakA vartante teSAM madhyAdyAvanna kazcidudvarttate na cAnya utpadyate tAvanmAtrA eva te Asate sa kAlastAnnArakAnaGgIkRtyAzUnya iti bhnnyte| (vR0-50 47) 11. mizrakAlastu teSAmeva nArakANAM madhyAdekAdaya udvattAH yAvadeko'pi shessstaavnmishrkaalH| (vR0-pa0 47) 12. zUnyakAlastu yadA ta evAdiSTasAmayikA nArakAH sAma styenodvattA bhavanti naiko'pi teSAM zeSo'sti sa zUnyakAla iti| (vR0-50 47) 13-16. idaM ca mizranA rakasaMsArAbasthAnakAlacintAsUtra na tameva vArttamAnikanArakabhavamaGgIkRtya pravRttam, api tu vArttamAnikanArakajIvAnAM gatyanta ragamana tatravotpattimAzritya, yadi punastameva nArakabhavamaMgIkRtyedaM sUtra syAttadA'zUnyakAlApekSayA mizrakAlasyAnantaguNatA sUtroktA na syaat| (vR0-50 48) sApU 13. e vartamAna bhava naraka nI, sthiti AzrI Akhyo naay| sAta naraka meM neraiyA taNAM, jIva AzrI kahivAya / / 14. Agala alpabahutva azunya kAla thI, anaMtaguNo kahyo mithakAla / tiNa saM te jIva AzrI acha, piNa bhava AzrI mata bhAla / / 15. bhava AthI jo e huvai to, anaMtaguNo kima thAya ? / utkRSTa sAgara tetIsa noM, Ayu naraka rai mAya / / 16. italA mAhai sahu nIkalai to, azUnya kAla thI joya / asaMkhaguNo mizrakAla hva, piNa anaMtaguNo nahi hoya / / 17. sarva thor3o azUnya kAla chai, bArai muharta viraha apekssaay| mizrakAla anaMtaguNo nAM havai, tiNa sa bhava AzrI nahi thAya / / 18. tiryaMca - gati virSa acha, azanya mithakAla doy| manuSya anai devatA majhai, kAla tInUM avloy|| 16. prabhu ! naraka rahivA taNo, zUnya azUnya mizrakAla maay| kuNa-kuNa alpa vahatva cha, tulya vizeSAdhika kahivAya? || 20. jina kahai-sarva thor3o acha, azUnya kAla upadiSTa / UpajavA nikalavA noM naraka meM, viraha bArai muhUrta utkiSTa / / 17. ata utkarSato dvAdazamauhuttikAzUnyakAlApekSayA mizra kaalsyaanntgunntvaabhaavprsNgaaditi| (vR0-pa 048) 18. tirikkhajoNiyasaMsArapucchA goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA--asunnakAle ya, missakAle y| bhaNussANa ya devANa ya jahA ne riyaannN| (sh01|105-107) 16. etassa NaM bhaMte ! neraiyasaMsArasaMciTThaNakAlassa--sunna kAlassa, asunnakAlassa, mIsakAlassa ya kayare kayare hito appe vA ? bahue vA ? tulle vA ? visesAhie vA? 20. goyamA ! savvatthove asunnakAle nArakANAmutpAdodvarttanAvirahakAlasyotkarSato'pi dvaadshmuhuurtprmaanntvaat| (vR050 48) 21, 22. missakAle aNaMtaguNe mithAkhyo vivakSitanArakajIvanirlepanAkAlo'zUnyakAlApekSayA'nantaguNo bhavati, yato'sau nAraketa revAgamanagamanakAla:, sa ca asabanaspatyAdisthitikAlamithitaH sannanantaguNo bhavati, vasavanaspatyAdigamanAgamanAnAmanantatvAd, sa ca nArakanirlepanAkAlo vanaspatikAyasthiteranantabhAge bartata iti| 21. tahayA tehathI mizrakAla anaMtaguNo, azUnya kAla vAlo je jiiv| gamanAgamana vasa vaNassai, kAla anaMtaguNo hai atIva / / 22. banaspati nAM kAla thI, azanya kAla anatamai bhaag| tiNa saM te jIva trasa taru naraka meM, mizra anantaguNo ima lAga / / 16 bhagavatI-jor3a dain Education Intemational Jain Education Intemational Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. mizra thI zUnyakAla anaMtaguNo, naraka thI nasa vaNassai thaay| kAla anantAnanta tihAM, pachai trasa hoya narake jAya / / 24. vanaspatI nai naraka noM, aMtara utkRSTa jANa / kAla anaMtA no kahyo, tiNa sUM zUnya anaMtaguNo mANa / / 25. hivai alpabahatva tiyaMca meM, sarva thor3o azanyakAla / te aMtarmahurta viraha - kAla chai, samucchima vikaleMdrI nai nhAla / / 26. ekeMdrI nai to UpajavA taNoM, nIkalabA noM viraha na koya / te viraha taNA abhAva tho, azUnyakAla nahi hoya / / 27. tiNa sU sarva thor3o azUnyakAla chai, te samUcchima AzrI jaann| bali vikalaMdrI AzrI kahyA, tasa, aMtarmahurta pramANa / / 28. azanya thI mithakAla anaMtagaNo, nArakI nIM para jaan| tiryaMca meM zUnya-kAla huvai nahIM, tyAM thI nIkala rahai kiNa sthAna ? 23, 24. sunnakAle aNaMtaguNe (za0 1 / 108) sarveSAM vivakSitanArakajIvAnAM prAyo vanaspatiSvanantAnantakAlamavasthAnAt, etadeva banaspatiSvanantAnantakAlAvasthAnaM jIvAnAM nArakabhavAntarakAla utkRSTo dezitaH samaya iti| (vR0-048) 25-27. tirikkhajoNiyANaM savvatthove asunnakAle sa cAntarmuharttamAtraH ayaM ca yadyapi sAmAnyena tirazcAmuktastathA'pi vikalendriyasaMmUcchimAnAmevAvaseyaH, teSAmevAntarmuhartamAnasya virahakAlasyoktatvAt, ekendriyANAM tudvarttanopapAtavirahAbhAvenAzUnyakAlAbhAva ev| (vR0-50 48) 26. alpabahutva manupya devatA taNoM, tona kAla nI joy| naraka taNI para jANajyo, zrI jina - vaca avaloya / / 30. he prabhu! naraka viSa rahyo, tiri manuSya deva bhava maaNy| alpa bahutva kAla kihAM rahyo?, kihAM tulya vizeSAdhika thAya / / 31. jina kahai-thor3o kAla manuSya meM, asaMkhaguNo naraka rai mAMhi / rahyo deva meM kAla asaMkhaguNo, anaMtagaNo tiyaMca meM tAhi / / 28. missakAle aNaMtaguNe (za0 1 / 106) zUnyakAlastu tirazcAM nAstyeva, yato vArttamAnikasAdhAraNavanaspatInAM tata udvRttAnAM sthAnamanyad naasti| (vR0-50 48, 46) 26. maNasma-deva aNaMtaguNe, sunna kAle annNtgunne| (za0 1 / 110) 30, 31. eyassa NaM bhate ! neraiyasaMsArasaMciTThaNa kAlassa, tirikkhajoNiyasaMsArasaMciTThaNakAlassa, maNussasaMsArasaMciTThaNakAlassa, devasaMsArasaMciTThaNakAlassa kayare kayarehito appe vA? bahue vA? tulle vA? visesAhie vA? goyamA! savvatthove maNussasaMsArasaMciTThaNakAle, nera jhyasaMsArasaMciTThaNakAle asaMkhejjaguNe, deva saMsArasaMciTThaNakAle asaMkhejjaguNe, tirikkhajoNiyasaMsArasaMciTThaNakAle aNaMtaguNe / (za0 11111) DhAla bhalI e AThamI, dUjA udezA noM ika deza / bhikSu bhArImAla RparAya thI, 'jaya' sukha haraSa vizeSa / / DhAla : rahai jIva saMsAra meM, athavA mokSa piNa hoya / iNa AzaMkA nai viSai, prazna goyama hiva soya / / he bhadaMta ! e jova te, atakriyA karata ? mokSa-prApti sarva-karma-kSaya, ima vRttikAra kahata / / 1. ki saMsAra evAvasthAnaM jIvasya syAduta mokSe'pi ? iti zaMkAyAM pRcchAmAha--- (vR0-pa0 46) 2. jIve NaM bhaMte ! aMtakiriyaM karejjA? kRtsnakarmakSayalakSaNAM mokSaprAptimityarthaH / (vR0-pa046) za01, u02, DhA08,667 Jain Education Intemational Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. 5. 7. 8. e. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. jina kahai koika jI ne kiyA nU aMta karma-kSa ziva prApti, kei na kare sUtra pannavaNA bIsamAM, aMtakriyA te mAMhai adhikAra je, ihAM kahivo ata kiyA agavAya keyaka jIva devapaNa Upajai ache, te hiva prazna "hAM za thI prabhuvI ! asaMgati bhavya dravya devA rA ho jI svAmI ! asaMjati bhavya dravya devA rA prathama kahevArA, jazadhArI jI // hAM rA zrI prabhujI ! saMta ArAdhaka giru rA virAdhaka viruso rA // haida *laya - hAM rA mevAsIjI vhAMnI-sI naNadolI bhagavatI jor3a karaMta / kriya - aMta // pada nAma / abhirAma // hAM rA zrI prabhujI ! zrAvaka ArAdhaka sAcorA / virAdhaka kAco rA // hAM rA zrI prabhujI ! aNi tApasa jANI rA kaMdapika ThANI rA // hAM rA thI prabhujo ! caraka parivrAjaka joyo rA kivvisiyA hoyo rA / / hAM rA jinendrajI ! tiryaMca ne AjIvika rA / vali Abhiyogika rA // hAM rA jinendrajI ! samakita bhraSTa saliMgI rA kriyA ikaraMgI hAM rA jinendrajI ! devaloke upajaMtA kihAM laga gaMtA rA // hAM rA goyamajI ! vIra kahai tina vAro rA / uttara udArI rA // hAM rA goyamajI ! asaMjata bhavya dravya devA rA / suragati levA rA // hAM rA goyamajI ! jaghanya bhavanapatI mAMhyo rA / gati kahivAyo rA // rA // raa| hAM rA goyamajI ! utkRSTa grIveyaka mAMhyo rA / navaga pAyo rA // hAM rA sugaNAMjI ! vRtti madhye ima goyo rA e mithyAdRSTi hoyo rA // sujoga / prayoga || 3. goyamA ! atthegaie karejjA, atthegaie no karejjA 4. aMtakiriyApayaM neyavvaM / (0 1112) ( vR0 pa0 49) tacca prajJApanAyAM vizatitamaM / 5. karmalezAdantakriyAyA abhAve kecijjIvA deveSUtpadyante'tastadvizeSAbhidhAnAyAha--- (0-80 49) 6. aha bhaMte ! asaMjayabhaviyadavvadevANaM 2. ajimA virAjamA avirAjamA virAjamAjamA 6. asaNNI, tAvasANaM, kaMdappiyANaM 10. caragaparivvAvagANaM kivvimiyANaM 11. tericchyiANaM AjIviyANaM abhiogiyANaM 12. saliMgINaM daMsaNavAvaNagANaM 13. etesi NaM devalogesu uvavajjamANANaM kassa kahi uvavAe paNNatte ? 15-17, goyamA ! asaMjayabhaviyadavvadevANaM jahaNaNaM bhavaNavAsIsu, ukkoseNaM uvarimage vejjaesu / - 18-20. tasmAnmithyAdRSTaya evAbhavyA bhavyA vA asaMyatabhavyaanyadevAH magadhAriNo nidhanasAmAcAryanuSThAna Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. yuktA dravyaliGgadhAriNo gRhyante, te hyakhilakevalakriyAprabhAvata evoparimapraiveyakeSUtpadyanta iti| (vR0-pa050) 21-23. cakravattiprabhRtyanekabhUpatiprabarapUjAsatkAra sanmAnadAnAn sAdhUna samavalokya tadartha pravrajyAkriyAkalApAnuSThAnaM prati zraddhA jAyate, tatazca te yathoktakriyAkAriNa iti| (vR0-pa0 50) 25, 26. avirAhiya saMjamANaM jahaNaNaM sohamme kappe, ukko seNaM savvaTThasiddha vimaanne| 27, 28. virAyisaMjamANaM jahaNaNaM bhavaNavAsIsu, ukko seNaM sohamme kppe| hAM rA sugaNAMjI! bhavya tathA abhavya pichAno raa| bAhya anuSThAno raa|| hAM rA sugaNAMjI ! akhila kriyA samAcArI raa| dravya-liMga dhArI raa|| rA sugaNAMjI ! cakravatti pramukha AnaMdai raa| munivara vaMdai raa|| hAM rA sugaNAMjI ! pravara pUjA tas dekhI raa| adhika vizekhI raa|| hAM rA sugaNAMjI ! tiNa arthe ucaraMgo raa| grahai dravya-liMgo raa|| hAM rA sugaNAMjI! nikevala kriyA nai prabhAva raa| greveyaka jAvai raa|| hAM rA goyamajI ! ArAdhaka saMta acarmo raa| jaghanya sudharmo raa|| hAM rA goyamajI ! utkRSTo guNa Rddho raa| sarvArthasiddho raa|| hAM rA goyamajI ! virAdhaka saMta vimAsI raa| jaghanya bhavanavAsI rA / / hAM rA goyamajI ! utkRSTa sudharma sAgai raa| padavI na Agai raa|| hAM rA gAyamajI ! ArAdhaka zrAvaka abharmo raa| jaghanya sudharmo raa|| hAM rA goyamajI ! utkRSTo ulasAvai raa| acyU sukha pAvai raa|| hAM rA goyamajI ! virAdhaka thAvaka vimAsI raa| jaghanya bhavanavAsI raa|| hAM rA goyamajI ! jotiSI meM utkRSTaM raa| e samadRSTi bhraSTaM rA / / hAM rA goyamajI ! asaNi akAma nijjarathI raa|| bhavaNa jaghanna thI raa|| hAM rA goyamajI ! utkRpTo kahivAyo raa| vyaMtara thAyo raa|| hAM rA goyamajI ! avazeSa sarva vimAsI raa| jaghanya bhavanavAsI raa|| hAM rA goyamajI ! utkRSTI sthiti Agai raa| kahUM chu sAgai raa|| 26,30. avirAhiyasaMjamAsejamANaM jahaNaNaM sohamme kappe, ukkoseNaM accue kppe| 31,32. virAhiyasaMjamAsaMjamANaM jahANeNaM bhavaNavAsI, ukkoseNaM joisiesu| 33, 34. asaNNINaM jahaNeNaM bhavaNavAsIsu, ukkoseNaM vaannmNtresu| 35, 36. avasesA save jahaNeNaM bhavaNa bAsIsu ukkoseNaM vocchAmi za01, u02, DhA0696 Jain Education Intemational Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. 38. 36. 40 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 46. 1. ho rA gomajI ! tApasa jotiSI hAM rA govamajI ! kaMdapiyo kutuhala karato rA sudharma saMvarato rA // ho rA govamajI ! caraka parivrAjaka tridaMDI rA brahmagati maMDI rA // hAM rA goyamajI ! kivvisiyA avarNavAdI rA / chaThe kalpa sAdhI rA // hAM rA goyamajI ! tiryaMca jAvai sahasAro rA aSTama udAro rA // dAve rA patrAdika khAvai rA // hAM rA goyamajI ! AjIviyA gozAlaka mattI rA acU upapattI rA // hAM rA goyamajI ! abhiyogiyA apa varaNU rA maMtra vazikaraNU rA // hAM rA goyamajI ! samyaktva bhraSTa saliMgI rA / saMveyaka saMgI rA / / hAM rA goyamajI ! kaMdapi kinvisi abhiyogI rA bAhya caraNa jogI rA // hAM za goyamatrI ! asaSNi janya bhavana dRSTo rA vyaMtara utkRSTo sa hAM rA goyamajI ! koika bhavanapati kSINA rA / vyaMtara thI hINA rA // 1 hAM rA sugaNAMjI ! dujA udezA no dezo rA / navamI DhAla eso rA // hAM rA sugaNAMjI ! bhikSu bhArImAla RpirAyo rA / 'jaya' sukha pAyo rA // 100 bhagavatI-joDa buhA pUrve ko asaNi marI, devapaNa AyubaMdha asa isa te he bhadaMta ! aNi chato, Aukho baMdhe tiko DhAla : 10 upajata / prazna karata // parabhava nauM pahichANa / asaNi AyU jANa // 37. tAvasANaM jotisiesa 38. kaMdappiyANaM sohamme kappe 36. caraga-parivvAya gANaM baMbhaloe kappe 40. kibbisiyANaM laMtage kappe 41. tericchyiANaM sahassAre kappe 42. AjIviyANaM 'accue kappe 43. abhiogiyAnaM accue kappe 44. saliMgINa daMsaNavAvannagANaM uvarimagevijjaesu / (1)113) 47. yadyapi... vyantarA alpadvikA tathApyata eva vacanAdavasIyate santi vyantarebhyaH sakAzAdalparddhayo bhavanapatayaH kecana iti / (90-402?) ya ityuktaM sa cAyuSA iti tadAyu ( vR0 pa0 51 ) 2. 'asanniAue' ti asazI san yatparabhavayogyamAyurvadhnAti tadasaJjyAyuH / (202051) Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. kativihe NaM bhaMte ! asaNNiAue paNNatte? asaNNi-Ayu katividhe? taba bolyA jinraay| cauvidha asaNNi Aukho, te suNajye cita lyAya / / *suNo bhavya prANI re, deva jinendra dayAla vadai vara vANI re / (dhrupadaM) 4. asapiNa-Au cauvidha kahyo re, naraka asaNNi-Au jANa / tiryaca manuSya nai deva noM re, asaNNi - Au pahichANa / / 4. goyamA ! caubihe asaNiAue paNNate, taM jahAneraiyaasaNNiAue, tirikkhajoNiyaasaNNiAue, maNussaarANiAue, devasnnnniaaue| (za0 1 / 114) soraThA asaNNi - Au joya, eha pATha kahi krii| asaNNi noM avaloya, Ayu artha karai iso|| te kAraNa thI eha, asaNi bAMdhyo aaukho| kRtatvalakSaNa jeha, vizeSa saMbaMdha kari kahai / / vA0-e asannI Aukho saMbaMdha mAtra piNa hudai / jima bhikkhu noM pAtra, tima asaNNi noM Ayu ima saMbaMdha kahiye / tiko saMbaMdha ihAM nahIM / ihAM to asaNNi chata kIdho-bAMdhyo AyuSa ima kIdhApaNa te lakSaNa saMbaMdha-vizeSa nirUpaNa ne arthe kahai ch| *prabha / jIva asaNi chato, syU naraka noM Ayu bAMdhata ? tiryaMca manuSya nai devanoM, Ayu noM baMdha karata ? jina kahai-goyama naraka noM, Ayu noM baMdha karata / tiryaca manuSya nai deva noM, Au asaNNi bAMdhata / / vA0--etaccAsaGgyAyuH saMbandhamAtreNApi bhavati yathA bhikSoH pAtram, atastatkRtatvalakSaNasaMbandhavizeSanirUpaNAyAha-- (vR0-pa051) naraka Ayu bAMdhato chato, daza sahasra varSa jaghanya / utkRpTo palyopama taNoM, asaMkha bhAga baMdha janya / / tiryaMca noM Ayu vAMdhato, jaghanya aMtamahatta jANa / utkRSTo palyopama taNoM, asaMkha bhAga baMdha mANa / / manuSya tiryaca taNIM parai, devatA nArakI jem| vattikAra vistAriyo, asaMkha bhAga artha em| ratnaprabhA cothai pAthare, madhyama sthiti cha eh| taThA tAMi asaNi Upajai, Age Ayu adhikeha / / jaghanya Ayu pahilai pAthar3e, daza sahasa varSa pramANa / utkRpTo tihAM sthiti kahI, neu sahasra varSa jANa / / 'jaghanya sthiti dUja pAtharDe, neu sahasra pramANa / utkRSTI tihAM sthiti kahI, daza lakSa varSa sujANa / *laya-- rAjA rANI raMga thI re 1. dvitIya pratara kI sthiti ke sandarbha meM jor3a ke sAtha vRtti kI saMgati nahIM hai| saMbhava hai, vRtti meM lipi-doSa ke kAraNa aisA huA hai| 7, 8. asaNNI NaM bhate ! jIve ki neraiyAuyaM pakarei ? tirikkhajoNiyAuyaM pakarei ? maNussAuyaM pakarei ? devAuyaM pakarei? haMtA goyamA ! neraiyAuyaM pi pakarei, tirikkhajoNiyAuyaM pi pakarei, maNussAuyaM pi pakarei, devAuyaM pi pkrei| 6.10. neraiyAuyaM pakaremANe jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM pakarei / tirikkhajoNiyAuyaM pakaremANe jahaNaNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM pkrei| 11. maNussAue vi evaM ceva, devA jahA neriyaa| (za0 11115) 12-18. ratnaprabhAcaturthapratare madhyamasthitikaM nArakamAthi tyeti, katham ? yataH prathamaprastaTe daza varSANAM sahasrANi jaghanyA sthitirutkRSTA navatiH sahasrANi, dvitIye tu daza lakSANi jaghanyA itarA tu navatirlakSANi, eSaiva tRtIye jaghanyA itarA tu pUrvakoTI, eva caturthe jaghanyA itarA tu mAgaropamasya dazabhAgaH evaM cAtra palyopamAsaGkhaye ya za01, u02, DhA0 10 101 Jain Education Intemational Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgo madhyamA sthitirbhavati, tiryasUtre yaduktaM 'paliovamassa asaMkhejjaibhAga' ti tnmithunktirshco'dhikRtyeti| (vR0-5052) jaghanya sthiti tIjai pAtha, daza lakSa varpa pramANa / utkRSTI tihAM sthiti kahI, pUrava kor3a pichANa / / jaghanya sthiti cauthe pAthaDe, pUrava kor3a pramANa / utkRSTa sthiti sAgara taNoM, dazamo bhAga pahichANa / / iNa nyAya cothai pAthar3e, palya noM bhAga asaMkhyAta / madhyama sthiti meM apaja, vatti mAhai e bAta / / tiryaca manuSya mAhai kahyo, palya noM bhAga asaMkhyAta / te jagaliyA AzrI jANajo, asaNNI mara nai thAta / / asaNNI AyU bAMdha deva noM, te bhavanapatI vyaMtara thAya / jotiSI meM vemAnika meM, asaNNI na Upaja Aya / / he prabhu ! asaNNI rai Aukho, ciuM gati noM baMdhAya / kuNa-kuNa alpa bahutapaNaM, tulya vizeSAdhika thaay?|| 21. jina kahai-sarva thor3o sahI, asagNI devAyU bAMdhata / teha thI manuSya noM Aukho, saMkhejja guNo kahata / / teha thI tiyana no Aukho, asaMkhejjaguNo jANa / teha thI naraka noM Aukho, asaMkhaguNo pahichANa / / vA0--ihAM asaNNi paMceMdriya tiryaca marI cyArU gati meM Upajai tehanA AukhA nIM alpabahutva meM sarva thor3o devAyu je cauvIsamai zatake dvitIya uddeze TIkA meM khyo| asaNNi tiryaca koDa pUrva AyuvaMta marI asura meM Upajai / te utkRSTa thI koDa pUrva noM Ayukho pAvai, utkRSTa nija AukhA thI adhika na paaNm| te mATa ihAM sarva thI thoDo deva Ayu khyo| tehathI manuSyAyu saMkhyAtaguNo / manuSya yugaliyo huvai te mATai / teha thI tiyaMca Ayu asaMkhyAta guNo, tithaMca yugaliyo huvai te maatt| tehathI narakAyu asaMkhyAtaguNo, ratnaprabhA naiM cauthe pAthaDai madhyama Aukhai upaja te maatt| jina vaca suNa goyama kahai, sevaM bhate sevaM bhaMta / Apa kahyo timahIja chai, dvirvaca Adaravata / / bAre nau aMka ihAM kahyo, prathama aMka zataka es| dujo aMka udezo acha, zata prathama noM dUjo uddeza / / 25. dazamI hAla kahI bhalI, kRSNa kAttika ekaadshii| bhivakha bhArImAla parAyathI, 'jaya-jaza'saMpati srsii|| prathamazate dvitIyoddezakArthaH / / 1 / 2 / / 20-22. eyarasa NaM bhaMte ! naraiyaasaNiAuyassa, tirikkha joNiyaasaNNiAuyassa, maNussaasaNNiAuyassa, devaasaSNiAuyassa kayare kayarehito appe vA ? bahue vA? tulle vA? visesAhie vA? goyamA ! savvatthove devaasaNNiAue, maNussaasaNNiAue asaMkhejjaguNe, tirikkha joNiyaasaNNiAue asaMkhejjaguNe, neraiyaasaNNiAue asNkhejjgunne| (za0 11116) 23. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! (za0 11117) 1. aMgasuttANi bhAga 2, sh01|116 meM deva asannI-AyuSya se manuSya asannI-AyuSya asaMkhyeyaguNa adhika liyA hai| jayAcArya ne jor3a meM saMkhyeyaguNa adhika kahA hai| yaha visaMgati pratIta hotI hai, para aMgasuttANi sUtra ke pAThAntara meM a0 ka0 ba0 aura ma0 pratiyoM meM saMkhejjaguNa liyA hai / saMbhava hai, jayAcArya ke pAsa inhIM pratiyoM meM se koI prati rahI ho, isalie Apane saMkhyeya guNa kA ullekha kiyA hai| 102 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla : 11 dUhA dvitIya udezaka aMta meM, Aya no adhikAra / tasaM baMdha moha chatai huve, hiva moha noM vistAra / / 1. dvitIyoddezakAntimasUtreSvAyuvizeSo nirUpitaH, sa ca mohadoSe sati bhavatItyato mohanIyavizeSa nirUpayan Aha (vRta-pa0 52) 2. jIvANa bhaMte ! kaMkhAmohaNijje kamme kaDe ? he bhadaMta ! bahu jIva rA, kaMkhA - mohaNI karma / bAMdhyo te bahu kAla noM, prathama prazna e marma / / cirakAla rahai karibaija kari, kaMkSa karma nipajAya / caya upacaya noM piNa imaja, prathama prazna kahivAya / / anya mata baMchA kakSa te, upalakSaNa thI jANa / saMkAdika kahivI ihAM, mithyA-moha pichANa / / 4. kAMkSA-anyAnyadarzanagrahaH, upalakSaNatvAlacAsya zaGkAdiparigrahaH, tataH kAMkSAyA mohanIyaM kAMkSAmohanIyaM, mithyaatvmohniiymityrthH| (vR0-5052) vA.-mohayatIti mohanIyaM karma tacca cAritramohanIyamapi bhavatIti vishissyte| (va0-50 52) 5. haMtA kdde| (za 11118) 6-6. se bhaMte ! ki 1. deseNaM dese kaDe? 2. deseNaM sabve kaDe? 3. sabveNaM dese kaDe ? 4. savveNaM sabbe kaDe? goyamA ! 1. no deseNaM dese kaDe 2. no deseNaM sabve kaDe 3. no savveNaM dese kaDe 4. savveNaM sadhe kdde| (za0 11116) vA0--jIva nai mohita karai tehanai mohanIya khiye| ihAM nikevala mohanIya karma kima navi kahyo ?kaMkhA zabda kima joDyo? mohanI nAM do bheda cAritra mohanIya, darzana mohanIya te ihAM cAritra mohanI noM grahaNa nahIM karavU te mATai kaMkhA mohanIya khyo| jina bhAkhai haMtA kaDai hAM kIdho e karma / hiva goyama ca ubhaMga kari, pUcha ehanoM marma / / *ho jI prabhu ! deva jineMdra dayAla prate, goyama bhaNa re lo |(dhrupdN) 6. ho jI prabhu ! jIva taNe ika deza, aMza teNe karI re lo| ho jI prabha! kaMkhA moha noM deza, aMza kIdhaM dharI re lo|| 7. ho jI prabha ! tathA jIva nai deza, aMza kari jaanniy| ho jI prabha! kaMkhA mohanI sarva, karayaM ima mANiyai / / 8. ho jI prabha! sarva jIva kari deza, kaMkha - moha kRta iso| ho jI prabha! sarva jIva kari sarva, kaMkha - moha kRta jiso|| hai. hAM jI zipya ! jina kahai dhura vihaM bhaMga, tikai milatA nhiiN| hAM jI zipya! sarva jIva kari sarva, kaMkha - moha kRta sahI / / 10 hA jI zipya ! ika samai baMdhavA yogya, karma je dala ach| hAM jI ziSya ! sarva jIva pradeza taNo, vyApAra chai|| 11. hAM jI ziSya ! alpa karma jo hoya, to piNa ima saaNdhiy| hAM jI zipya ! cetana nA paradeza, sarva thI bAMdhiye / / 12 ho jI prabhu ! nAraka kakhA-moha, karma kIdho jre| hAM jI ziSya ! hatA kodhU jAva, sabveNa sabve kaDe / / 13. hAM jI zipya ! jAba vimANika, daMDaka cavIsai iso| ho jI prabha ! prazna hivai viNakAla taNo kahiye tiso|| *laya-aMbAjI sajha saula zRgAra ke darzaNa dIjiya re| 10. tadekasamayabandhanIyakarmapudgalabandhane sarvajIvapradezAnAM (vR0-pa0 52) vyaapaarH| 12. neraiyANaM bhaMte ! kaMkhAmohaNijje kamme kaDe? haMtA kaDe jAva sbvennN| (za0 11120, 121) 13. evaM jAva vemANiyANaM daMDao bhaanniybyo| (za0 1 / 122) za01, u03, DhA0 11 103 Jain Education Intemational Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. ho jI prabhu jIva ! kAle moha karma, atIta hAM jI ziSya ! haMtA kRta ima jAya, vimANika laga 15. ho jI prabhu! jIva kaMsA-moha vartamAna kAla hAM jI ziSya ! haMta kara ima jAva, vimAnika 16. ho jI prabhu! jIva kaMkhA-moha karasI kAla haMtA karasI ema, jAva evaM cie pATha caya hAM jI ziSya! kare 1 uccarai // AgAmikaM / vaimAnike // sAmAnya thI / ciNyA ciNa nai ciNasI, e trihuM kAla thI / evaM upacie upacaya, e sAmAnya thii| 17. hAM kI ziSya hAM jI ziSya ! 18. ho jI ziSya hAM tehavo // hAM jI ziSya ! upaciNyA upacirNa upaciNasI, vihaM kAla thI / 11. ho jI hA hAM vRttikAra vistAra kiyo, che ehavo / hAM jI ihAM caya - upacaya no artha, kiyo chai 20. hAM jI caya pradeza ne anubhAgAdikanI vRddhi hAM jI kAMi upacaya tehija, vAra-vAra puSTI 21. hAM jI kAMi anya AcArya, caya upacaya artha ima kahai / hAM jI kAM caya karma pudgala upAdAna -- grahaNa mAtra hai // 22. hAM jI kAMi upacaya cayanoM kAla, AvAdhA muccavai / hAM jI kAMi vedana artha niSeka, bhaNI te uccavaM // 23. hAMjI kAMi te niSeka ima jANa, 104 bhagavatI jor3a sthiti nai chai prathama dala bhogavai / hAM jI kAMDa bahuta karma dala prate, bhogavaM 24. hAM jI koI je samaya vizeSa hIna hAM jI kAMi tIja samaya vizeSa hona 25. hAM jI kAMi ima yAvat utkRSTa, sthiti karma dalika nai / dala anubhave // imaja naiM // hAM jI kAMdra tAvat vizeSa hIna, anubhava 26. hAM jI ima udaya na AvyA karma, tikai J subha hAM jI kAMi gayA kAla re mAMhi, udIryA 27. hI jI ko vartamAna e karma, udIre khai hAM jI kAMi udIrasyai vali karma, anAgata 28. hAM jI ima vedyA vede vedasI, kAla hAM jI kAMi nijja nijjare nijjarasI, 26. hAM jI kAMi jIva ane cauvIsa, daMDaka hAM jI kAMi e sagalAi bola, samaya 30. hAM jI kaDa cita upacita nA bheda, cau-cau hAM jI kAMi udIri vedi nijjiNNA, trihuM trihuM kiyo ? liyo / cAva bhAva rai trihuM karma dala ne vidhi kreN| paraM // viSai / timrai // sUM / sUM // sahI / mahI // mahI / sahI // UparaM / Ucarai // aanniye| jANiye / / 14. jIvANaM bhaMte ! kaMkhAmohaNijjaM kamma karisu ? haMtA kari ( za0 11123) eeNaM abhilAveNaM daMDao bhANiyavvo, jAva vemANiyANaM / (STO PPPRX) 15. evaM kareMti / ettha vi daMDao jAva vaimANiyANaM / (pTO EIERE) 16. evaM karissaMti / ettha vi daMDao jAva vemANiyANaM / (TO (1880) 17, 18. evaM cie, ciNisu, ciNati, triNissaMti / uvacie, uvaciNisu, uvaciNaMti, uvaciNissaMti / ( 0 1920) 20-22. navaraM caya:- - pradezAnubhAgAdervarddhanam upacayastadeva paunaHpunyena anye tvAhuH cayanaM karmma pudgalopAdAnamAtram, upacayanaM tu citasyAbAdhAkAlaM muktvA vedanArthaM niSekaH / ( vR0 pa0 53) 23-25. sa caivam prathamasthitI bahuta karmadanika niSiyati tato dvitIyAyA vizeSana evaM pAva dutkRSTAyAM vizeSahInaM niSiJcati / ( vR0 pa0 53 ) 26, 27. udIreMsu, udIreMti, udIrissaMti / 28. vedeMsu, vedeti vedissaMti, nijjareMsu, nijjareMti nijjarissaMti / (za0 1125 ) 30. kaDa- ciya uvaciya, udIriyA vediyA ya nijjiNNA / Aditie medAtiyabhedA paNDimA nizi / / ( za0 11128 saMgahaNI-gAhA ) Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31. hAM jI kAMi vRttikAra kahya, kaDa cita upacita nAM shii| hAM jI kAi cyAra-cyAra tasaM bheda, vizeSapaNe lahI / / 32. hAM jI kAi udIri vedita nijjara taNAM vihaM aakhiyaa| hAM jI kAi kiNa kAraNa pahichANa, cyAra nahiM bhaakhiyaa?|| 33. hAM jI kAMi kaDa cita upacita karma, kAla bahu piNa rhai| hAM jI te cirakAla AzrI adhika, trikAla thakI kahai / / 34. hAM jI kAi udIra vedi nijjiNNa, kAla bahu nAM rhai| hAM jI dhura sucira kriyA navi kahI, trikAla kriyA lahai / / 35. hAM jI kAMi kaMkhA-moha pichAna, pUrva vedai khyo| hAM jI hiva te vedana noM artha, prastAva ihAM lhyo| 36. ho jI prabhu ! kaMkhA-mohaNI karma, jIva vaide achai? / hAM jI ziSya ! haMtA vedai, hiva kAraNa goyama pRchai / / 37. hAM jI kAMi pUrva kiyo e prazna, valI kiNa kAraNa ? hAM jI kAi vedana tAsa upAya, artha cita dhAraNa / / 38. hAM jI kAi pUrva bhaNyo piNa teha, valI pAcho bhnn| hAM jI kAMi tihAM kAraNa chai koya, doSa nahi chai tiNa / / 31-35. nanvAdye sUtratraye kRtacitopacitAnyuktAni uttareSa kasmAnnodIritaveditanirjIrNAni? iti, ucyatekRtaM citamupacitaM ca karma ciramapyavatiSThata iti karaNAdInAM trikAlakriyAmAtrAtiriktaM cirAvasthAnalakSaNakRtatvAdyAzritya kRtAdInyuktAni, udIraNAnAM tu na cirAvasthAnamastIti trikAlattinA kriyAmAgheNava taanybhihitaaniiti| jIvAH kAMkSAmohanIyaM karma vedayantItyuktam, atha tadvedanakAraNapratipAdanAya prastAvayannAha (vR0-5053) 36. jIvA NaM bhaMte ! kaMkhAmohaNijja kammaM vedeti? haMtA vedeti| (za0 11126) 38. pubvabhaNiyaMpi pacchA jaM bhaNNai tattha kAraNaM atthi| paDiseho ya aNunnA heuvisesobalaMbho ti|| (vR0-50 54) 36-41. kahaNaM bhaMte ! jIvA kaMkhAmohaNijjaM kammaM vedeti ? goyamA ! tehi tehi kAraNehiM saMkiyA, kaMkhiyA, vitigichiyA, bhedasamAvannA, kalusasamAvannA--evaM khalu jIvA kaMkhAmohaNijjaM kammaM vedeti| (sh01|130) 36. hojI prabha! kima vede e kaMkha ? tAma jina kahai phirii| hAM jI ziSya ! pAkhaMDa paricaya teNa-teNa kAraNa krii|| 40. hAM jI ziSya ! zaMkA jina-vaca mAMhi, kaMkha anya vAMchavai / hAM jI vitigicchA phala-saMdeha, bheda mati-bhaMga huvai / / 41. hAM jI ziSya ! kaluSa ema e nahIM, buddhi vipriittaa| hAM jI ziSya ! iNa kAraNa kari jIva, mithyA-moha vedatA / / 42. ho jI prabhu ! tehija satya nizaMka ? prabhu je bhaakhiyo| hAM jI ziSya ! haMtA tehija satya nizaMka je jina aakhiyo| 42. se nUNaM bhaMte ! tameva saccaM NIsaMka, jaM jiNehi paveiyaM? haMtA goyamA ! tameva saccaM NIsaka, jaM jiNehi paveiyaM / (za0 11131) 43-45. se nUNaM bhaMte ! evaM maNaM dhAremANe, evaM pakaremANe, evaM ciTThamANe, evaM saMvaremANe ANAe ArAhae bhavati? haMtA goyamA ! evaM maNaM dhAremANe jAva bhavati / (za0 1 / 132) 43. ho jI prabhu ! ima dharato taja zaMka, citta nai sthira krai| ho jI prabhu ! ema pakarato, anutpanna hivaDai dhrai|| 44. ho jI prabhu ! ukta nyAya kara, mana ceSTA rahito chto| ho jI prabhu ! ima saMvarato, anya mata sU mana nivrtto|| 45. ho jI prabhu ! ANa-ArAdhaka-AjJA-pAlaka te huve| hA jI ziSya ! haMtA ima mana dharato, jAva ArAdhaka juvai / / 46. hAM jI kAMi aMka terano deza, dhanna trayodazI mukhii| hAM jI bhikSu bhArImAla RSarAya thakI 'jaya-jaza' sukhI / / 47. hAM jI kAMi ekAdazamI DhAla, rasAla kahI bhlii| hAM jI kAMi ugaNIsa ugaNIsa, sujANa suraMgaralI / / za01, u03, DhA0 11 105 Jain Education Intemational Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla : 12 soraThA jina-vaca satya tadra pa, vastu pariNAma thakI huvai| tehija vastu-svarUpa, prazna tAsa pariNAma haiM / 1. etacca jIvAnAM kAMkSAmohanIyavedanamitthamevAvaseyaM, jinapraveditatvAt, tasya ca satyatvAditi tatsatyatAmeba darzayannAha--- dUhA vastu chatI chatApaNe, pariNAmai he bhagavaMta ? / je vastu achatI acha, achatApaNa pariNamaMta? / / jina kahai-hatA jAva te, achatApaNa pariNamaMta / asti sarva svarUpa kari, para - rUpa nAsti haMta / / aMgulI meM aMgulI taNo, chatApaNoM kahivAya / aMgulI meM aMguSTha no, achatApaNoja thAya / / 2, 3. se nUNaM bhaMte ! atthitaM atthitte pariNamai ? natthittaM natthitte pariNamai? haMtA goyamA ! atthitaM atthitte pariNamai / natthitaM natthitte pariNamai / (za0 12133) 4. astitvaM-aMgulyAdeH aMgulyAdibhAvena sattvaM, nAstitvam-aMgulyAderaMguSThAdibhAvenAsattvaM / (vR0-50 55) 7, 8. 'jaNaM' bhaMte ! atthitaM atthitte pariNamai, natthittaM natthitte pariNamai, taM ki payogasA? vIsasA? goyamA ! payogasA vi tN| bIsasA vi tN| (za0 13134) 9-11. jahA te bhaMte ! atthittaM atthitte pariNamai, tahA te natthittaM natthitte pariNamai? jahA te natthittaM natthitte pariNamai, tahA te atthittaM atthitte pariNamai? aMgalIpaNoM aMgulI viSai, e chato chatApaNa joya / aMgulI viSa aMguSTha nahIM, tihAM aMguSTha nAsti hoya / / astibhAva kahyA tike, pariNamai asti - bhAva / nAstibhAva nAstipaNe, pariNamai e vara nyAva / / je bhadaMta ! vastu chatI, chatApaNe pariNameha / achatI te achatApaNe, prayoga? svabhAva ? eha / / vIra kahai-suNa goyamA!, paogasA piNa jaann| te jIva taNAM vyApAra kari, svabhAva thI piNamANa / / he bhadaMta! te tuma mate, jima astipaNo jANa / astipaNAM viSaija te, pariNamai chai pahichANa / / timahija te tAharai mate, nAstipaNaM vicaar| nAstipaNAM virSaja te, pariNamai e adhikAra / / jima tuma mate nAstipaNu, nAstipaNe pariNa mAya / tima tuma mate astipaNuM, astipaNeja thaay|| haMtA jima mujha mata viSai, astipaNu jANa / astipaNAM viSaija te, pariNamai chai pahichANa / / timahija me mAharai matai, nAstipaNa vicAra / nAstipaNAM viSaija te, pariNamai e adhikAra / / jima mama mate nAstipaNaM, nAstipaNaM pariNamAya / tima mama mate astipaNuM, astipaNeja thAya / / he bhadaMta! AstikapaNa, AstikapaNeja jeh| para nai kahivA yogya cha, chatI nai chatI kaheha / / 12-14. haMtA goyamA ! jahA me asthittaM atthitte pariNamai, tahA ne natthittaM natthitte prinnmi| jahA me natthitta natthitte pariNamai, tahA me atthittaM asthitte prinnmi| (za0 11135) 15. 15, 16. se naNaM bhaMte ! atthittaM atthitte gamaNijja? jahA pariNamai do AlAvagA tahA gamaNijjeNavi do AlAvagA 106 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. 17. 18. 16. 20. 21. jima pariNamayA nA kathA, do AlAvA bhAva / tima para ne kahiyA tathA bhagavA do AlAva' / / he bhadaMta ! jima tujha mate, sva ziSya ne kahivAya / tima pAkhaMDI grahastha naiM tujha mate kahiyA tAya / jisa pAkhaMDI pastha ne tujha mata kahivAtAva tima tujha mata sva ziSya ne kahiyA he jinarAya ! haMtA jisa mhAre marta sva ziSya ne kahivAya / tima pAkhaMDI prahastha ne mujhe mata kahitAya // jima pAkhaMDI pahastha naM, mhAre mata kahivAya tima mujhe mata sva ziSya nai, kahivUM e vara nyAya || kakSA-mohanI karma novedana bhArUpo sAma hiva tenAija baMdha ko pUche gotama 1 svAma || 22. ho jI prabhu! kakSA-mohaNI karma, jIvar3alA syUM bAMdhe ? mhArA svAma | hAM re calA ! haMtA bAMdhe che jIva uttara jinI sAMdhe the| mhArA zITa / / 23. ho jI prabhu ! kaMkSA mohanI karma, kiNa-vidha bAMdhe che jIvA ? hAM re gotama ! pramAda joga nimitta baMdha nu e kAraNa kahIyA // 24. hare mugaNA! artha kiyo dharmasIha, mithyAtvI e paramAdI 1 hAM re sugaNA! azubha- jogI piNa teha, samadRSTi kaMkha na bAMdhI // 25. ho jI prabhu ! kina sU pravarttI pramAda ? athavA kiNa setI upajai / hAM re celA ! joga thI pravattaM pramAda, te azubha joga thI nipajai // 26. ho jI prabhu! ki joga ? jina kahai bIyaM uppalaM / hAM re belA ! vIrya aMtarAya kSaya cAya, atha kSaya upazama- niSpannaM // 27. ho jI prabhu ! kiNa sUM pravatta vIrya, jina bhAkhai tanu sUM detI / hAM re sugaNA! vRttikAra ko ema. te nirmANo tana-mana setI // 28. hAM re sugaNA! vIrya taNA yuga bheda, sakaraNa akaraNa soi / hAM re sugaNA! akaraNa vIrya saMveda, azI avasthA joi || 29. ho re sugaNA! yogI ne hoya, je Atma-zakti abhirAmaM / hAM re sugaNA! te akaraNa- vIrya joya, te ihAM na grahituM tAmaM // 1. aMgasuttANi bhAga 1 za0 11137, 138 ke sthAna meM jAva kI pUrti kI gaI hai| anya AdarzoM meM 'do AlAvA bhANiyavvA' kahA hai| isalie aMgasuttANi ke do sUtroM kI svataMtra jor3a prApta nahIM hotii| * laya- hAM jI sAhibA ! gorI meM motyAM jitaro bhAra bhANiyavvA jAva tahA meM atthittaM atthitte gamaNijjaM / (za0 11136-138 ) 17, 18. jahA te bhaMte ! etthaM gamaNijjaM, tahA te ihaMgamaNijjaM ? jahA te ihaM gamaNijjaM, tahA te etthaM gamaNijjaM ? 16, 20. haMtA goyamA ! jahA me etthaM gamaNijjaM jAva tahA me etthaM gamaNijjaM / (ore 20220) 21. kAMkSAmohanIya karmavedanaM saprasaGgamuktam atha tasyaivavandhamabhidhAtumAha(20-1056) 22. jIvA bhaMte! mohaviM kamma baMdhati ? haMtA baMdhati / ( 0 20140) 23. maMte ! jIvA kaMkhAmINistaM kamma baMdhati ? goyamA ! pamAdapaccayA, joganimittaM ca / (02141) 25. se NaM bhaMte! pamAde kipavahe ? gomA ! joga 26. se NaM bhaMte! joe kipavahe ? gomA mrihe| (02142) (20 10946) 26. yI nAma nIti rAyakarmakSayopazamukha jIva pariNAmavizeSa (20-1050) 27. se pAM mate ! vorie kina ? gomA ! sara ( za 0 1 | 144) 28-31. vIryaM dvidhAsakaraNamakaraNaM ca tatrAlezyasya kevalinaH kanayopasyo kevalaM jJAna darzana bhopa janasya yo'sAvaparispando'pratiyo pariNAmavizeSastadakaraNaM tadiha nAdhikripate, yastu mano za0 1, u0 3, DhA0 12 107 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. hAM re sugaNA! salesI jIva no soya, mana vaca kAyA sAdhana thI / hAM re sugaNA! Atma-vyApAra ke hoya te sakaraNa dIrya sugama thii| 31. hAM re sugaNA! sakaraNa vIrya noM jANa, utpAdaka zarIra sher| ho re sugaNA! tiNa kAraNa thI pichANa yI tanu praya jor3a // 32. hAM re sugaNA! kiNa sUM pravarttI zarIra ? jina kahai cetana thI jANI / hAM re sugaNA! praznottara zubha sIra, kiyA vIra goyama guNa-khANI // isa kaMkSA baMdhaka charta jo uThA ko cA 33. hA recelA ! hAM re celA ! 34. hAM re celA ! vIrya jIva ochAha, vali ho re belA ! parAkrama te jANa kArya , karma gamanAdika jANa, dala 35. hAM re sugaNA! kaMkSA-moha vedana baMdha, Ayo hAM re sugaNA! udIraNAdika tAsa, prazna nai tanu sAmarthya bhAvUM || puruSakAra abhimAnaM / saMpUrNa 108 bhagavatI jor3a hetu hiva kareM 36. ho jI prabhu! ApaNa je jIva udI ho jI prabhu ! atIta kAla kRta nida pote 37. ho jI prabhu! paNa poIja na saMvarai hAM re celA ! hRtA poteja udIra, nidai 38. hAM re sugaNA! hive udIraNA jANa, pUche ho jI prabhu ! je poteIja udIre, pote 36. ho jI prabhu ! te udaya AyA ne udIra, udIre hAM jI athavA udayana Ayo karma udIraNa 40. ho jI svAmI ! udaya AyA pache jeha, anaMtara hAM jI sugaNA ! prazna pUchayA e cyAra, uttara 41. harelA ! udaya Ayo je karma tehane hAM re goyama ! udaya na Ayo karma, te piN 42. hAM re goyama ! udaya nAyo udIraNA yogya, udIraM hAM ho re goyama ! udaya Aya anaMtara samaya, udIraM che 43. hAM re sugaNA! vRttikAra kA ema, kArya udIraNa hAM re sugaNA! gara saMvare pUchA mAMhi AyA kima ke 44. hAM re sugaNA! udIraNA re mAMhi, ga 2 saMvaraNa hAM re sugaNA! bahulapaNe vihuM hoya, pUchA meM 45. hoNI prabhu! udayana Ayo karma udIraNa Atama kari rUDI kaMkSA rohita saMvarai gotama kari jina nirde udaya yogya samaya tiNa yogya ThANaM // sahIta / rItaM // narma // vartamAnaM / karma / ima deva udIra na udIraM te karma e sujAna // uttara / saMvara // na Ayo / kahAyo ? udIraM ? vIraM // naahii| tyAMhI // tyAMhI / nAMhI // kerA / adhikerA ? upaayo| sUM Ayo || kari ho jI prabhu! udIra te narma syUM uThANe 46. ho jI prabhu ! vala vIryaM puruSAkAra, udIreM parAkrama sUM ? ho jI prabhu ! athavA uThANAdika viNa jANa, udIrai niyati niyama se ? kahAyo / pAyo ? vAkkAyakaraNa sAdhanaH salezyajIvakartRko jIvapradezaparispandAtmako vyApAro'sau sakaraNaM vIrya tacca zarIrapravahaM zarIraM vinA tadabhAvAditi / (40-10 57) 32. se NaM bhaMte! sarIre kipavahe ? goyamA ! jIvappavahe / (0 1145) 33, 34. evaM sati asthi uTThANei vA kammei vA balei vA, vIriei vA purisakkA raparakkamei vA / ( za0 11146 ) 35. kAMkSAmohanIyasya vedanaM bandhazca sahetuka uktaH, atha tasyaivodI raNAmanyacca tadgatameva darzanAha( vR0 pa0 57 ) 36, 37. se nUNaM bhaMte ! appaNA ceva udIreti ? appaNA ceva garahati ? appaNA ceva saMvareti ? haMtA goyamA ! appaNA ceva udIreti / appaNA ceva garahati / appaNA ceva saMvareti / (0 10147) 38-40. 'jaM NaM' bhaMte! appaNA ceva udIreti, appaNA ceva garahati, appaNA ceva saMvareti taM kiM 1. udiNaM udIreti 12. adhiNaM udIreti ? 3. aNudiSNaM udI raNAbhaviyaM kammaM udIreti ? 4. udayAnaMtarapacchAkaDaM kammaM udIreti ? 41, 42. goyamA ! 1. no udiSNaM udIreti 2. no aNudiNNaM udIreti 3. aNudiSNaM udIraNAbhaviyaM kamma udIreti 4. no udayAnaMtarapacchAkaDaM kammaM udIreti / ( za0 11148 ) 45, 46. jaM NaM bhaMte ! aNudiNNaM udIraNAbhaviyaM kammaM udIreti taM ki uTThA kamme leNaM, vIrieNaM, purisarakAra parakkameNaM aNudiSyaM udIraNAbhaviya kammaM udIreti ? udAhu taM aNuTThANeNaM, akammeNaM, abaleNaM, avIrieNaM, apurisakkAraparakkameNaM aNudiSNaM udIraNAbhaviyaM kamma udIreti ? Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaa| 47. hAM re celA! uThANa karma bala Adi, tehathI udIraNa hoyo| 47. goyamA ! taM uTThANeNaM vi, kammeNa vi, baleNa vi, vIrihAM re celA! uThANAdika viNa tAsa, udIraNa na ha koyo / / eNa vi, purisakkAra-parakkameNa vi aNudiNNaM udI raNAbhaviyaM kammaM udIreti / No taM aNuTThANeNaM, akammeNaM, abaleNaM, avIrieNaM, apurisakkAraparakkameNaM aNudiNNaM udIraNAbhaviyaM kamma udiireti| (za0 12146) 48. hAM re sagaNA ! vRttikAra kA ema, udIraNa pramukha maaNhii| 48, 46. iha ca yadyapyudIraNAdiSu kAlasvabhAvAdInAM hAM re sugaNA ! kAraNa kAla svabhAva, to piNa te na ka hyo tyaaNhii|| kAraNatvamasti tathApi prAdhAnyena puruSavIryasyaiva 46. hAM re sagaNA ! pradhAnapaNa pichANa, udIraNa kero kAraNa / kAraNatvamupadarzayannAha- (vR0-50 56) hAM re sugaNA ! puruSa-vIrya ija hoya, te mATe ehana dhAraNa / 50. hAM re celA! ima uThANAdika kari jeha, udIraNa chataija jaannii| 50. evaM sati atthi uTThANei vA, kammei vA, balei vA, hAM re celA! uThANa karma bala vIrya, pramukha saha chai ima tthaannii| vIriei vA, purisakkAraparakkamei vaa| (za0 11150) 51. hAM re sugaNA ! kakSA-mohanI eha, udIraNa eto aakhii| 51. kAMkSAmohanIyasyodIraNoktA, atha tasyaivopazamanamAhahAM re sugaNA! hiva tasu upazama bhAva, kahiyai chai sUtre saakhii|| (vR0-50 56) 52. ho jI prabhu ! kakSA-mohanI karma, upazamAbe pote svAmI? 52, 53. se nUNaM bhaMte ! appaNA ceva uvasAmei ? appaNA ceva ho jI prabhu ! gara hai saMvarai pota ija ? haMtA kahai aMtarajAmI / / garahai ? appaNA ceva saMvarei ? 53. hA re sugaNA! cyArUM prazna uttara imahIja, NavaraM chai ito vizeSa / haMtA goyamA ! ettha vi taha ceva bhANiyavvaM, navaraM aNuhAM re celA! udaya nAyo upazamAya, nahIM chai vihaM bhaMgA zeSaM / / diNNaM uvasAmei sesA paDiseheyavvA tiNNi / 54. ho jo prabha ! udaya nAyo upazamAvai, uThANAdika thI tyaaNhii| 54. jaM taM bhaMte ! aNudiNNaM uvasAmei taM ki uTThANeNaM jAva hAM re celA! jAva pUrvavat pATha, uThANAdika viNa nAMhi / / purisakkAraparakkamei vaa| 55. ho jI prabha ! kAMkSA-mohanI karma, ApaNapai vedai svAmI! 55-57. se nUNaM bhaMte ! appaNA ceva vedei appaNA ceva garahai ho jI prabhu ! garahai saMvarai poteija, hatA kahai aNtrjaamo|| ettha vi sacceva parivADI, navaraM udiNNaM vedei no aNu56. hA re sugaNA cyAthaM prazna uttara imahoja, NavaraM chai ito vizeSaM / diNNaM vedei evaM jAva purisakkAra-parakkamei vA / hAM re celA! udaya Ayo vedaMta, nahIM chai trihaM bhaMgA zeSaM / / 57. ho jI prabhu ! udaya Ayo bedaMta, uThANAdika thI tyaaNhii| hAM re celA ! jAva pUrvavat pATha, uThANAdika viNa naahii|| 58. ho jI prabha ! kakSA - mohanI kama, poteja nijjara svaamii| 58-60. se nUrNa bhate ! appaNA ceva nijjarei appaNA ceva ho jI prabha ! garahai saMvara potaiIja, hatA kahai aNtrjaamii|| garahai, ettha vi sacceva parivADI, navaraM udayaaNaMtara56. hAM re cyAthaM prazna uttara imahIja, Navara chai ito vizeSa / pacchAkaDaM kamma nijjarei evaM jAva parakkamei thaa| hAM re celA ! udaya anaMtara samaya nijjara, nahIM chai trihuM bhaMgA zeSa / / (za011151-154) 60. ho jI prabhu ! udaya anaMtara samaya nijjara, uThANAdika thI tyAMhI / hAM re celA ! jAva pUrvavat pATha, uThANAdika viNa nAhI / / 61. hAM jI sugaNA! kakSA-mohanI kama, bedana pramukha nijjrNt| 61. atha kAMkSAmohanIyavedanAdikaM nirjarAntaM sUtraprapaMca hAM jI sugaNA ! narakAdi daDaka vicAra, ta AzrI prazna udaMta / nArakAdicaturvizatidaNDakainiyojayannAha (vR0-pa056) 62. ho jI prabhu ! neraiyA kakSA-moha karma, veda e prazna udaaraa| 62. naraiyA Na bhate / kakhAmohaNijja kamma vedeti / jahA ohiyA jIvA tahA neraiyA jAva thnniykumaaraa| hAM re celA ! jIva audhika jima naraka, ima yAvat thnniykumaaraa||| (za0 13163) za01, u03, DhA013 106 Jain Education Intemational Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63. ho jI prabhu ! pRthvokAiyA jIva, kaMkSA-moha karma vedai ch| 63. puDhavikkAiyA NaM bhaMte ! kaMkhAmohaNijja kammaM vedeti ? hAM re celA ! haMtA vedai jeha, uttara ima jina jI kahai chai / / hatA vedeti| (za0 1 / 164) 64. ho jI prabha ! pRthvIkAiyA jIva, kaMkSA-moha kiNa vidha vedai ? 64, 65. kahaNaM bhaMte ! puDhavikkAiyA kaMkhAmohaNijja kamma hAM re goyama ! tarka, jJAna, buddhi nAMhi, mana vaca piNa nahIM umedai / / vedeti ? 65. hAM re celA! vedAM amhe kaMkSA-moha, tarkAdika nahIM tasaM ehavaM / goyamA ! tesi NaM jIvANaM No evaM takkA i vA, saNNA hAM re goyama ! piNa vedai chai teha, nizcai tUM jANa tehaLU // ivA, paNNA i vA, maNe i vA, vaI ti vA-amhe NaM kaMkhAmohaNijjaM kamma vedemo, vedeti puNa te| (za0 11165) 66. ho jI prabhu ! tehija satya nisaMka, jina bhAkhyaM je chai tima hii| 66. se nUNaM bhaMte ! tameva saccaM nIsaMka, jaM jiNehiM paveiyaM ? hAM re goyama ! jAva prAkrama chatai ema, jAvat cariMdI ima hii| haMtA goyamA ! tameva saccaM nIsaMkaM jaM jiNehiM paveiyaM / sesa ta ceva jAva parakkamei vaa| evaM jAva curidiyaa| (za0 11166, 167) 67. hAM re celA! paMcadrI tiryaca pichANa, jAvata vemAnika taaii| 67. pacidiyatirikkhajoNiyA jAva vemANiyA jahA ohiyA hAM re celA! jIva audhika jima jANa, sagalA pada kahivA jyaaNhii|| jiivaa| (za0 16168) 68. hAM re sugaNA! aMka tera noM deza, dvAdazamI DhAla rsaalii| hAM re sugaNA! bhikkhu bhArImAla RSarAya, jaya-jaza'sapati suvishaalii|| DhAla : 13 kakSA - mohanI vedavaM, kahyA daMDaka caubIsa / nigraMtha nai piNa hakadA, te hiva prazna kahIsa / / zramaNa nigraMtha piNa he prabhu ! kaMkSA-mohaNI karma / vedai cha ? haMtA atthi, e jina-vacana sapama / / he bhadaMta ! kiNa vidha acha, zramaNa nigraMtha nai joya / kakSA-moha nai vedava, hiva jina uttara hoya / / teNa-taNa kAraNa karI, tera aMtare jANa / kAraNa kakSa-vedana taNo, kahiye hivai pichANa / / 2. atthi NaM bhaMte ! samaNA vi niggaMthA kaMkhAmohaNijja kammaM veeMti ?haMtA atthi| (sh01|166) 3. kahaNaM bhaMte ! samaNA niggaMthA kaMkhAmohaNijja kamma vedeti? tera aMtarA no aratha, kiyo dharmasI tAya / ketalaMka te mAMhilu, kahiyai chai vara nyAya / / NANatarehi pATha e, prathama aMtaro jANa / samajha paDyAM viNa ehano, AMNa bhama ayANa / / 7. *eka jJAna thakI bIjo jJAna, tiNa meM AMtarU paDatUM pichaan| zaMkAdika Upajai tiNa mAMya, tiNa ne NANatara kahivAya / / *laya-jehanI moMjA bhedANI 7-10. ekasmAjjJAnAdanyAni jJAnAni jJAnAntarANi tairjJAnavizeSairjJAnavizeSeSu vA zaGkitA ityAdibhiH saMbaMdhaH, evaM 110 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvatra, teSu caivaM zaGkAdayaH syuH-yadi nAma paramANvAdisakalarUpidravyAvasAnaviSayagrAhakatvena saMGkhyAtItarUpANyavadhijJAnAni santi tatkimapareNa manaHparyAyajJA (vR0-5060) nena? 8. jima tIjU avadhi jJAna mANa, sarva loka rUpI dravya jANa / te jANe mana nA piNa paryAya, to cotho manapajjava kiNa nyAya ? / / 6. athavA manapajjava thI joya, asaMkhyAtaguNo avloy| adhika kSetra rUpI dravya jANe, ehavo avadhi kahya jagabhANai / / 10. manapajjava thI ito jANa nAhIM, to iNanai cothai ThAMma sUtra maaNhii| adhika jJAna mAhai ANyo, tehano syUM prayoga pichANyo ? / / 11. ima Upane chata saMdeha, zaMkA kaMkhA vitigicchA ANeha / bheda-kaluSa-samApanna pAMma, e saMkA taNo chai ThAma / / 12. *manaparyava thI sAmAnya avadhi e, parama daSTi kari pekhiye| laghu avadhi jaghanya AMgula taNo, asaMkhyAtamoM bhAga dekhiyai / / 13. avirati samadRSTi naraka, tiryaMca meM piNa e lhai| gati cyAra meM piNa Upajai, te bhaNI avadhi sAmAnya hai / / 14. manaparyava to dhura thIja moTo, paiMtAlIsa lakSa jojanaM / aDhI AMgula UNa chai te, jaghanya piNa moTo dhanaM / / 15. muni labdhavata binA na upajai, te bhaNI ima nhAliyai / avadhi thI manaparyava moTo, zaMka iha vidha ttaaliy|| dUhA dasaNaMtarehiM dUsaro darzaNa aMtara dekha / ehameM piNa samajyAM vinA, AMNai bharma azeSa / / yatanI 17. darzaNa samyaktva zraddhA suddha, daza bola meM ika na viruddha / to vali upazama pramukha paca, samyaktva judA kahyA te syUM saMca / / 18. upazama baDo ka hyo kiNa nyAya, kSayopazama baDo kima na kahivAya? kAMyaka kSaya kAMyaka upazama, tasaM kahiyai samyaktva-kSayopazama / / 16. mithyA mohanI je udaya AvI, te karma dala teNa khpaavii| anai udaya nAvI te upazamAvI, e samyaktva kSayopazama kahAvI / / 20. ana upazama samyaktva tAya, sarva darzaNa - moha upazamAya / darzana - moha ro eka pradeza, udaya mAMhi nahIM lavaleza / / 21. to je udaya AvI te khapAvI, te AzrI kSayopazama adhikaavii| upazama samyavatva adhika kiNa nyAya ? ityAdika zaMkA mana mAya / / 22. *kSayopazama guNaThANa turya thI, sAtamAM laga e huvai| ika bhava saMkhyAtI vAra Avai, pradeza mithyA anubhavai / / *laya --pUja moTA bhAMja ToTA za01, u03, DhA013 111 Jain Education Intemational Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. 24. 25. 28. yatanI 26. nava bhaMge karIne jANa, sarva avrata noM te sarva cAritrayama, to vala pAMca cAritra 27. tathA sAmAyaka chedopasthApanna, uccAra tasuM samavyApanna / paMca Azrava tyAga samAja, to e judA kahyA kiNa kAja ? || 26. 30. 31. 32. 33. 34. upazama cauthA thI igyArama darzana mohanoM jANiye / ika pradeza paNa nAMhi vedaM sarva upazama ThAjiye // ika bhava madhye utkRSTa thI, upazama vAra be Aviyai / ityAdi guNakaraNa adhika chai e, ima saMdeha nivAriye // 35. cUhA caritaMtarehi pATha e, tIjo aMtarI jANa / cAritra meM aMtara giNI, ANe saMka ayANa / / * jUjUA caraNa pariNAma vasa thI, dazama guNaThANaM varaNa | carita sUkSma saMparAyaja, gyAramai upazama-caraNa / / pacakhANa | kathA kema || dvAdazama terama cavadamaM guNaThANa kSAyaka caraNa hai / kSayopazama upazama ne kSaya, cAritra moha nuM karaNa hai / mahAvideha ne bAvIsa jina muni, caraNa sAmAdhaka ache / sarala nai bali vimala prajJA, chedopasthApana vali na chai / / prathama carama jina ta dhura, sAmAyaka alpa kAla hI / jaghanya sapta dina, mAsa SaTa uparaMta utkRSTa nhAla hI / / vali chedopasthApana ucara, alpa prajJA te bhaNI / sAtiyAra ne niraticAra, ye bheda isa zaMkA haNI // tevIsamAM jina taNAM muni, AvaMta carama jina vAra e / ima navadIkSita chedopasthApana, rIta niraticAra e / / ubhaya jina muni vrata bhaMga, phiri sAmAyaka navi dhArae / chedopasthApana Adara, e kahA aticAra e|| dUhA liMgaMtarehi pATha e. cautho aMtarI jANa liMga aMtara avaloka nai, Age bharma avANa / / 112 bhagavatI jor3a yatanI 36. bAvIsa jina muni mahAvideha kheta yastra paMca raMga na mAnopeta / prathama carama bAre zveta mAna, aMtara sUM bharma ANa ajAna || * laya-pUja moTA bhAMja ToTA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. * bAvIsa jina muni mahAvideha RSi, sarala prajJA nAM dhaNI / prathama Rju-jaDa carama vakra-jar3a, liMga phera ima bhrama haNI / / 38. yatanI 36. pravacana siddhAMta meM kahyA tAma, cyAra jAma tathA paMca jAma / ehavo samaya aMtara avaloya, zaMkA kaMkSA ANa mUDha koya / / 40. prathama jina muni Rju jaDa jANa, carimanA vakra-jaDa pichANa / + vicalA jina muni Rju prajJAvaMta, tigaDa paMca jAma kahate / / 41. tathA pannavaNa cathA pada mAMhi pyAra anuttaravimAna meM tAhi / sura nIM jaghanya sthiti jagIsa, AkhI sAgara ikatIsa || 42. samavAyAMga tIsa meM vAya, sura pyAra anutara mAMya kesalAeka sura nIM jagIta sthiti AkhI sAgara battIsa // 43. ihAM zaMkA ANai mana koya, tehanoM uttara e avaloya / pahichANa, sthiti battIsa sAgara jANa // aNa, mallinA muni avadhi suzreNa / hajAra, manaparyava ATha sau sAra || mahAra avadhijJAnI gunasaTha sau udAra satAvana sau manaparyavanANI, e zaMkA no hiva uttara jANI / / 46 naMdI meM avadhi paTa prakAra, ve prakAra manaparyava sAra / hyA te paNa satya joya, thoDA te eka jAti nA hoya || koi sejyA diye 44. tathA jJAtA AThamai hada AkhyA hai doya 45. anaM samavAyAMga sUtra 47. 48. dUhA parehi paMcama pravacana siddhAMta mohi aMtaradekhI -mati zaMkA A tAhi // " 49. 50. vahA pAvayaNaMtarehiM chaTho ko pravacana sUtra joya / tehanAM jANa je bahuzrutI, tasuM kahaNa meM aMtara hoya || yatanI jima sthavira pAya nA pyAra uttara juA diyA udAra / pUrva tapa pUrva saMjameNa kammiyA saMgiyAe teNa / / 3 "sie uttara ke sura AyubaMdha vidyANiyaM / sarAga madhye Ayu baMdhe e paramArtha jANiye // tapa sarAga sarAga-saMjama rahyA karma khapAvatA / sarAgachatAM sura Ayu baMdhe, mudo ika ima bhAkhatA / *laya-pUja moTA bhAMja ToTA - 1 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaMtarehi pATha e, saptama aMtara joy| kalpa meM aMtara dekha nai, zaMkA ANe koya / / yatanI Thiyakalpa aTThiyakalpa sAdha, bihu~ nai ziva-paMtha aaraadh| Avasaga ThiyakalpI nai niyata, aTThiyakalpI nai niyata na kahata / / kAma bihuM noM jANe aticAra, tiNa hI velA Alovai saar| e kalpa meM ito syaM phera? tiNa ro uttara Agala her|| *prathama caraNa Thiyakalpa prajJA, alpa chai tiha kaarnn| Avazyaka bihu kAla karivU, eha niyamA dhAraNaM / / vicalA nA muni bahaprajJa sarala tas, niyama Avazyaka noM nhiiN| bihaM nai jina ANa jANI, nizaMka cita bhAvo shii|| yatanI tathA jinakalpa meM kaSTa ghaNero, sthavira kalpa meM kaSTa thoddero| donai kalpa meM pahichANa, nahIM Upajai kevalanANa / / jina-sthavira-kalpI suvadIta, donai huvai klpaatiit| to donaM na kevala lahiya, to jinakalpa kaSTa kAya sahiye ? *jinakalpa muni Adarai te, karma bahu nai bhedvaa| ema samyaktva dezavratI dharai bahu bhava chedvaa|| magaMtarehi AThamoM, suddha mArga meM jANa / koi aMtara dekhI karI, ANe bharma ayANa / / yatanI sAdhu sAdhvI ne suvicAra, sarikhA paMca mahAvrata saar| bali zivapada nI adhikArI, sarikhI bihaM nai samAcArI / / muni nai tIna pachevaDI AkhI, sAdhvI nai cyAra jina bhaakhii| tathA suni nai na jaDaNo kamADa, kahyo kalpa avaMguyadvAra / / ana sAdhvI nai suvicAra, nahIM kalpai ughADai - dvaar| rAtri savai jaDInai kamADa, brahmacarya - rakSA bhaNI sAra / / kamADa na ha jo koya, to rahai bAMdhI pachevaDI doya / ima mAraga meM aMtara jANa, bharma ANa koi ayANa / / * laya--pUja moTA bhAMja ToTA 114 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *cau pachevaDI kamADa jaDavU, te strI nA kholiyaavtii| vItarAga nI ANa chai te, mukti - mAraga bhAvatI / / acela sAdhvI ne na kalpa, to acela malli kima rhyaa| tAsa uttara-jineMdra mATai koya na dekhe ima kahyA / / mataMtare navamoM kA, mata meM aMtara nhAla / samajha paDayAM viNa jIva ke, ANa bharma bhayAla / / yatanI eka vAcanAI subimAsI, bhagavatI nA pada sahasra coraasii| eka vAcanAI doya lAkha, Upara sahasra aThyAsI sAkha / / *adhikAra vizeSa athavA vAcanA, jajaI gaNadhara tnnii| te madhya koyaka nA itA pada, ema zaMkA avgnnii|| tathA lagha moTA pada vizepa te, nyAya kari ima jANiya / bahu vAcanA satya ANa jinavara, zaMka mUla ma ANiyai / / yatanI matAMtara pAThAMtara pekha, gaNadhara nI vAcanA savizekha / kei kahai pAThAMtara eha, doya ThAma likhyA stra jeha / / mahaDhe haMtA AyA vAda jema, bihaM ThAme likhyA dhara prema / pachai thayA bahuzrutI bhelA, kiyo satra saMvAda samelA / / kihAM pATha meM aMtara dekha, pAThAMtara kahai kei ek| iNamai zaMkA na ANavI jeha, sarvajJa vadai satya teha / / dUhA bhaMgaMtara dazamoM kahyo, aMtara bhAMgA maaNhi| dekhI nai zaMkA dharai, samajha paDyAM vina taahi|| yatanI 74. caubhaMge AcArya cyAra, sovAga 1 karaMDaka - dhAra / gaNikA 2 vavahAriyA 3 rAya 4, tyAMrA karaMDiyA sama kahivAya / / 75. tathA zrAvaka cyAra prakAra, bApa sarIkhA mahA sukhakAra / bhAi sarIkhA mitra sarIsa, soka sarIkhA azuddha kahIsa / / 76. e AcArya kema kahivAya, vale zrAvaka piNa kima thAya? ehavo zaMkA ANe mana koya. tiNa ro uttara Agala joya / / *laya-pUja moTA bhAMja ToTA Jain Education Intemational Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77. *AcArya Avaka nAma mAtre, kahitAM doSa na jANiyai / ayogya tajiI yogya Adare, e samAdhi pita Agiye // 78. 76. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 52. co. / isa vANa avaloya | 3 yatanI bhaMgaMtarehinauM artha jANa, vRtti mAMhi kahI doya Adi saMjoga bhI jova bhAMgA Upaje te eka dravya thI hiMsA kahAya, piNa bhAva thI hiMsA na thAya / ima vyAra bhAMgA meM lIje, ihAM prathama bhAMgo kima kahoje / / IyA~ samiti cAla munirAya, kIDI pramukha jIva haNAya sikA dravya bhI hiMsA kahAya, paNa bhAva thI hiMsA na cAya // dravya - hiMsA maraNa mAtra rUDha, piNa karma baMdha navi gUDha | tiNa sUM bhAva-hiMsA na kahAyo, jaya gaNapati kahai vi nyAyo / 'prathama AcAraMga suvizeSa, adhyena paMcama, paMcama udeza | samyak mAnato je munirAya asamyak piNa samyak thAya / / IryA sahita cAlyAM jIva ghAta, tiNa naiM ghAtI na kahiye vikhyAta / tathA tIje adhyayana AcAraMga, nadI nAvA nIM AjJA sucaMga // bRhatkalpa ra pauthe udeza, eka mAsa mAMhai suvizeSa | tIna nadI nIM AjJA kahAya, e piNa kalpa bAMdhyo jinarAya // nadI mAM bahatI sAdhvI ne sAdhu kA hAtha yahI nN| grahI jina AzA nahIM lopAya, bRhatkalpa chaThA rai mAMya // vItarAga thI jIva haNAva, hariyAvahI punya karma baMdhAya bhagavatI zataka aThAramA mAMya, aSTama udeza kahyo jinarAya || maraNa mAtra dravya - hiMsA tAya, piNa jina AjJA sukhadAya / tiNa se bhAva hiMsA nahi hoya, haNavA se kAmI nahi koya | ima jANI ne zaMka nivArai, jina AjJA bhaNI dila dhaarai| jina AjJA mAM nahi pApa isa nizcaya dila mAMhe thApa // ( ja0 sa0 ) , yatanI negama saMgraha nai vavahAra, RjusUtra dravya naya cyAra / zabda samabhirUDa evaMbhUta bhAva naya tInU vara sUta / yAMrA vacana jUjUA bhAla, koi bharma ANa tiNa kAla / tiNa se uttara Agala joya, samAdhAna isI vidha hoya // *laya-pUja moTA bhAMje ToTA 116 bhagavatI-joha 61 dUhA nayaMtarehi gyAramoM, naya-vaca aMtara nhAla / samajha paDayAM viNa teha meM, ANa bharma bhayAla || Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. 'dravya negamAdika cyAra naya, viNa bhAva Avasaga nai kahai / e Avasaga chai ima parUpai, kahaNa mAne e lahai / / ima nAma sthApana dravya jina nai, kahaNa mAtre jina khai| e nAma-jina e sthApanA-jina, dravya-jina iha vidha lahai / / zabdAdi viNa ika bhAva mAne, nAma sthApana dravya bhnnii| navi gAMnavai, ika bhAva mAnyo, Avasyaka bhAve gUNI / / e sAta naya noMe paramAratha, olakhI dila ANiya / guNa-hINa vAMdyAM dharma e, kiNahi nayai navi jANiya / / pApa aSTAdaza sevyA, sAvajja kArya mANiya / avrata sevAyAM dharma nai punya, kiNahi nayai navi jANiyai / / asaMjamajIvatavya vAMchyA, ANa bAhira maanniy| zrAvaka jimAyAM dharma nai punya, kiNahi nayai navi jANiye / / jima ajA noM galo chedyAM, kiNahi naya meM dharma nhiiN| timahija sarva sAvajja kArya, dharma nahIM chai tiNa mahI' / / (ja0 sa0) dUhA niyamatarehi bAramoM, niyama-abhigraha mAMhi / aMtara dekhI samaja viNa, zaMkA AMNa tAhi / / 100. 101. yatanI apamAna dei ne AhAra, Apai to leva tivAra / ehavo abhigraha kiNahi munirAya, kIdho mana haraSa savAya / / tathA adhika mAna satkAra, dei Apai to levU AhAra / to syaM mAna noM vAMchavo hoya ? e zaMkA noM uttara joya / / *T vihaM abhigraha nai viSa, muni mAna nai apamAna noN| icchuka nahIM, hai rasika kevala, nija niyama suvidhAna noN| aNamilyai cita sthira rAkhavo, bhAva e munivara taNAM / te bhaNI chai tapa bihUM nai, ityAdi abhigraha ghaNAM / / bola terai taNo abhigraha, vIra prabhu piNa hai kiyo| paraMpara e bAta prasiddha, jANa nimala karai hiyo / / 104. 105. duhA pamANata rehi teramoM, pramANa meM phichaann| aMtara dekhI samaja viNa, ANai bharma ayANa / / *laya-pUja moTA bhAMje ToTA Jain Education Intemational Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatanI 106. cakSu iMdrI noM viSaya pichANa, uccheda - aMgula kari jANa / lAkha yojana jAjho kahivAya, e sUtra taNoM hai nyAya // 107. teNeM lAkha yojana nA kahIsa, pramANa yojana zata jagIsa | ATha sau nai alsI pahichANa, caMda pramANa yojana mANa | 10. tehI pratyakSa pramANa caMda dIse suvihAna kihAM zata yojana kahiye, kihAM AThasau assI lahiyai // 106. ityAdika pramANa mAMya, aMtara dekhI adhikAya / mana zaMkA ANa koya, tasuM uttara Agala joya // 110. eka lakSa yojana kara vetriya, te AdhI cakSu viSaya che| caMda sUrya to tasuM kAMtinA prabhAva bhI do a 111. bIjUM sahI je kRta padAratha, koza saya ne Uparai / koi nagarakoTa nara rukha chai te, dosatuM nahi iNi pare // 112. viSaya cakSu noM ko aprakAza vastu svabhAva hai| te bhaNo dIsa ravi zazi tasuM krAMti noM prabhAva hai / patanI dekha / vANa // 113. tathA pamANaMtarehi pekha, sUrya AThasau yojana samabhUtalA thI pahichANa, e sUtra taNI che 114. ugato sagale moTo dIrsa, madhpAne nAnhoM hosa / jaba nAnho vimAna syUM hoya ? hI zaMkA rAmrai koya / / gRhavI 115. 115. 117. 118. 116. 1 * Ugato Azramato ravi, dUra thI dIsaM ache / sahasra saMtAlIsa desI tresaTha yojana jeha che / madhyAnaM ATha sau yojana dIsatuM enikaTa che| kaDA mArTa teja bahU viNa karI jaghu dI ache / dUhA artha tera aMtara taNo, dharmasIha kiyo jeha | kitalokasyAM mAMhilo, Ayo yahAM teha || bihAika vRti kI kahA ki apara sunvAya / avalokana karane asyaM jAge bahuta tAya // " * NANaMtare ? dasaNatare 2 caritaMtare 3 liMgaMtare 4 / pavaNaMtare 5 gANaMtare 6 kapyaMtare 7 magaMtare // laya-pUja moTA bhAMja ToTA 11 = bhagavatI-jor3a 112, 120 gopamA tehitehi nANaMtarehi, taha parisaMtareha niyaMtarehi pacavatarehi pAcavaNaMtarehi, 21 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120. kappaMtarehi, mangaMtarehi, mataMtarehi bhaMgatarehi, NayaMtarehi niyamaMtarehi, pamANatarohi... (za0 1 / 170) mayaMtareha bhaMgatare 10 NayaMtare 11 NiyamaMtare 12 / pamANatarehi 13 sarvaThAmai, tRtIyA bahu vaca iha pare / / vAla----ihAM sAdhu mithyAta mohaNI karma vedai khyo| te Udho saradhyAM samadRSTi sAdhupaNoM kima rahai ? uttara-e sAdhu Udhau saradhyo, te velA prathama guNaThANo aavai| jima 25 meM zataka chaThe uddezai kahyo pulAka kAla kIdhai utkRSTa AThameM kalpa jAya, te pulAka meM to marai nthii| piNa pahilA pulAka hu~to tehathI anerai niyaMTha Ayo, te samaya maraNa pAvai / ima pUrve pulAka huto te apekSAya pulAka kAla karai, ima khyo| tima pahilA sAdhu hu~to, Udho saradhyo, tivArai prathama guNaThANa aayo| piNa pUrva sAdhu hu~to te apekSAya sAdhu mithyAta mohaNI vedai kahyo / e vedavU kahyo te vipAka nI apekSAya, piNa pradeza apekSAya nhiiN| je khayopazama samyaktva no dhaNI pradeze karI samyakta mohaNI vede chai piNa vipAka thI nathI, te maatt| mithyAtva mohaNI vipAke karI vede tehanoM kathana ihAM saMbhavai / 121. *e tera atara kari muni piNa, zaMka kakha vitigicchiyai| lahai bheda kaluSa ima muni, kaMkha-moha karma vediye / / 122. he bhadaMta ! tehIja satya nizaMka, je jinavara kA / haMtA tehija nizaMka satya, ima dharacA ArAdhaka thaya / / 123. +ima jAva parAkrama lagai udaMta, NavaraM atthi bhaMte ! samaNa niggNth| kaMkha - moha karma baMdhaka kahiyai, zeSa timaja sevaM bhaMte lahiye / / 121. ...saMkitA kaMkhitA vitikicchitA bhedasamAvannA kalusasamAvannA---evaM khalu samaNA niggaMthA kaMkhAmohaNijjaM kammaM vedeti| (sh01|170) 122. se naNaM bhaMte ! tameva saccaM nIsaka, jaM jiNehiM paveditaM ? haMtA goyamA! tameva sacca nIsaMke, jaM jihi paveditaM / (za0 11171) 123. evaM jAva parakkamei vaa| sevaM bhaMte ! sevaM bhNte| (za0 1 / 172, 173) yatanI 124. ihAM jAva zabda rai mAhyo, audhika jIva taNo pATha aayo| NavaraM jIva nI tyAM pUchA kIdhI, ihA zramaNa nigraMtha nI sIdhI / / 125. jAva kama pATha kahevU, zramaNa nigraMtha nai ima leva / prabhu ! zramaNa kakSa-moha vAMdhe, jina bhAkhai hatA sAMdhe / / 126. prabhu ! kiNavidha tAsa upatti ? goyama ! pramAda joga nimitti| te pramAda kiNa saM upanna ? goyama ! joga thakI te nipanna / / 127. svAmI! joga te kiNa sUM upanna ? goyama ! vIrya thakI te nipanna / svAmI! vIrya te kiNa saM upanna ? goyama! zarIra thakI te nipanna / / 128. svAmI! zarIra te kiNasaM upanna ? goyama! jIva thakI te nipanna / ima kaMkSa-baMdha chatai jANa, chai uTANa kamma bala mANa / / 126. purisavakAra parakkama atthi joya, jAba zabda meM e ihAM hoya / sevaM bhate ! imahija pUjya bAyo, aMka tere noM artha kahAyo / / 130. vArU DhAla teramI tAya, bhikSu bhArImAla Rssiraay| gaNi 'jaya-jaza' saMpati sAra, sukha AnaMda harapa udAra / / prathamazate tRtIyoddezakArthaH / / 1 / 3 / / *laya-pUja moTA bhAMja ToTA +laya --iNa pura kaMbala koya na lesI za0 1,03, DhA013, 116 Jain Education Intemational Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla : 14 tRtIya udeza karma noM, udIraNAdi aad| te karma taNAM ija bheda hiva, cautha uddezai lAdha / / he prabhu ! karma-prakRti kati ? karma-prakRti kahI ATha / pannavaNa pada tevIsa meM, prathama uddeze pATha / / 1. anantaroddezake karmaNa udIraNavedanAdyuktamiti tasyaba bhedAdIn darzayitum Aha- (vR0-5062) 2. kati NaM bhaMte ! kammappagaDIo paNNattAo? goyamA ! aTTha kammapagaDIo paNNattAo, kammappagaDIe paDhamo uddeso neyavyo jAva-aNubhAgo smtto| 3. kati pagaDI?kaha baMdhati? katihi va ThANehi baMdhatI pagaDI? kati vedeti va pagaDI? aNubhAgo kativiho kassa? (saMgaNI-gAhA, za0 1 / 174) kati prakRti badhai te kima, kati sthAnaka baMdhAya / karma prakRti vedai kati, anabhAga katividha tAya ? / / 4. karma - cita adhikAra te, moha nI AzrI jANa / pUche goyama gaNaharU, uttara de jaga-bhANa / / *prabhajI! para upagArI ho, svAmI! thArI mahimA bhArI ho| jineMdra deva ! mukti netArI ho, nAtha ! the to tribhuvana tArI ho| jinarAja thArI sUrati pyArI ho| (dhrupadaM) 5. he prabhu ! jova mithyA-moha kI, te karma udaya saM jeha / uvaTThAejjA-paraloka kriyA, aMgIkAra karai teha / / jina kahai hatA, vali ziSya pUcha-mithyA moha udenn| vIryapaNe sya uvaTThAejjA, ke avIryapaNa teNa? / / 7. jina kahai vIryapaNe uvaTThAejjA, avIryapaNa nAhi / vali ziSya pUche vIryapaNe jo, uvaTThAejjA tAhi / / 8. syUM bAla vIryapaNe uvaTThAejjA, paMDita vIryapaNe joy| ke bAlapaMDitavIryapaNe rahivaM ? hiva jina uttara hoya / / 5-8. jIve NaM bhaMte ! mohaNijjeNaM kaDeNaM kammeNaM udipaNeNaM uvaTThAejjA? haMtA uvtttthaaejjaa| (za0 11175) se bhaMte !ki vIriyattAe uvaTThAejjA? avIriyattAe / uvaTThAejjA? goyamA ! vIriyattAe uvtttthaaejjaa| No avIriyattAe uvtttthaaejjaa|(sh01|176) jai vIriyattAe uvaTThAejjA, ki-bAlavIriyattAe uvaTThAejjA? paMDiyavIriyattAe ubaTThAejjA? bAlapaMDiyavIriyattAe uvaTThAejjA? 6. goyamA ! bAlavIriyattAe ubtttthaaejjaa| no paMDiyabIriyattAe uvtttthaaejjaa| no bAlapaMDiyavIriyattAe ubaTThAejjA |(sh01|177) 10. iha mithyAtve udite mithyAdRSTitvAjjIvasya bAlavIrye___NavopasthAnaM syaannetraabhyaam| (vR0-50 64) 11. jIve NaM bhaMte ! mohaNijjeNaM kaDeNaM kammeNaM udiNNaNaM avakkamejjA ? haMtA avkkmejjaa| (za0 11178) 12. se bhaMte ! ki bAlavIriyattAe avakyAmejjA ? paMDiya vIriyattAe avakkamejjA ? bAlapaDiyavIriyattAe avakkamejjA? 6. bAlavIryapaNe ukTThAejjA, paMDitavIryapaNaM nAya / bAlapaMDitavIryapaNe na rahiyai, e mUla mithyAtI kahivAya / / 10. mithyAdaSTi jIva mithyA udaya thI, vAlavIrya upsthaan| paMDita, bAlapaDitavIthapaNe, ehana rahivU ma jAna / / 11. he prabhu ! moha-udaya thI, apakrama-uttama guNa thI hIna / haMtA moha-udaya uttama gaNa sthAnaka thI hovai khIna / / 12. te prabhu ! jAvat bAlavIryapaNa, apakrama pAcho valaMta / ke paMDitavIrya bAlapaDita paNa ?, hiva jina uttara dita / / ___*laya - chogo saNa lAkha ro banA? laTakaNa mjaadaar| 120 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. bAlavIryapaNe apakrama mithyAtva udaya prathama guNaThANa / paMDitavIryapaNe nahIM apakrama, tyAM nahIM mithyA anANa / / 14. koi vAlapaMDitavIryapaNai, apakrama zrAvaka hoya / e cAritra mohanI udaya karo cha, samacai moha prazna soya / / 15. vAcanAMtare bAla vIryapaNe, paMDitavIryapaNe nAya / bAlapaMDitavIryapaNe nahIM chai, e mithyAtva udaya kahAya / / 16. udaya-vipakSa upazAMta taNAM hiva, stara be avloy| udaya taNAM jima doya AlAvA, tima upazama nAM doya / / Navara' moha-uvazama uvaTThAe jjA, paMDitavIrya rahaMta / apakramai bAlapaMDita dIryapaNa, ihAM vRttikAra kahaMta / / moha-uvazama uvAya paMDitavIrya, upazAMta mohe hoya / paMDitavIrya Ija tihAM kahiyai, apara na hovai doya / / 13, 14. goyamA ! bAlavIriyattAe avkkmejjaa| no paMDiyavIriyattAe avakkamejjA / siya bAlapaMDiyabIriyattAe avkkmejjaa| (za0 1180) mithyAtvamohodaye samyaktvAt saMyamAddezasaMyamAdvA apakrAmeta mithyaadRssttirbhvediti| kadAciccAritramohanIyodayena saMyamAdapagatya bAlapaNDitavIryeNa dezavirato bhavediti / _ (vR0-pa0 64) 15. vAcanAntare tvevam --'bAlavIriyattAe no paMDiyavIri yattAe no bAlapaMDiyavIriyattAe' tti, tatra ca mithyAtvamohodaye bAlavIryasyaiva bhAvAditaravIrya-dvayaniSedha iti| 16, 17. jahA udiNNaNaM do AlAvagA tahA uvasaMteNa vi do AlAvagA bhANiyabvA, navaraM ubaTThAejjA paMDiyavIriyattAe avakkamejjA baalpNddiybiiriyttaae| (za0 11181-186) 18. mohanIyenopazAntena satopatiSTheta kriyAsu paNDitavIryeNa, upazAntamohAvasthAyAM paNDitavIryasyaiva bhaavaaditryoshcaabhaavaat| (va0-pa064) 16. vRddhastu kAJcidvAcanAmAzrityedaM vyAkhyAtaM-mohanIye nopazAntena satA na mithyAdRSTirjAyate, sAdhuH zrAvako vA bhvtiiti| (vR0-5064) 20, 21. mohanIyena hi upazAntena saMyatatvAdvAlapaNDita vIryeNApakrAman dezasaMyato bhavati, dezatastasya mohApazamasadbhAvAt, na tu mithyAdRSTiH, mohodaya eva tasya bhAvAt, mohopazamasya cehAdhikRtatvAditi / (vR0-5064) 16. vRddha-vyAkhyA kiNahi vAcanA AzrI, moha upazama kari joya / mithyAdRSTi te navi hovai, sAdhU vA zrAvaka hoya / / 20. moha-upazama karikai apakramai, vAlapaMDitapaNe joya / saMjatapaNAM thI pAcho valI nai, dezasaMjatI hoya / / deza thakI tiNa rai moha upazama cha, piNa mithyAdRSTi naay| moha nA udaya thakIja hovai te, ihAM upazama abhiprAya / / 22. e sarva artha Akhyo TIkA DhUM, uvaTThAejjA Ada / e cyArUM AlAvA nauM artha dharmasI, kIdhU dhara ahalAda / / 23. dhura be AlAvA moha karma udaya, kartA kahiye tAsa / prathama AlAvai uvaThThAejjA, apakrama bIjo vimAsa / / 24. e vihaM madhye phera kisU chai ?, iti prazne phichaann| hivaM uttara ehanoM kahiye cha, sAMbhalajyo suvihANa / / 1. aMgasuttANi (bhAga 2) meM yatra tatra jAva kI pUrti kara saMkSipta pATha ko vistRta kiyA gayA hai| bhagavatI kI jor3a saMkSipta pAThoM ke AdhAra para kI gaI hai| isalie aMgasuttANi ke sUtroM kI saMkhyA ke sAtha jor3a kA krama nahIM baitthtaa| prathama zataka ke sUtra 181 se 186 taka kA vivaraNa jor3a meM do AlApaka ke saMketa se pUrA kiyA gayA hai| Age bhI yatra tatra isI krama se jor3a kI racanA huI hai| za01, u04, DhA014 121 Jain Education Intemational Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. e mUlago mithyAta moha mAMhi chai, mithyA viSaija valI / uvaTThAejjA kahitAM kareM dRr3ha, sthira kareM puSTa ralI // 26. ana cauthA paMcama chaThA jIvaThANA thI, pAcho balI ne pichANa / mithyAta pArma tAsa kahIje, avanakamejjA jANa / 27. e mithyAta moha udaya apakrama kahyo, cAritra moh hiva joya / tAsa udaya thI apakrama muninoM, bAlapaMDita koi hoya || e saMjama apakrama pAcho balyo, etale paDiyo dekha saMjama bhAMgI ne zrAvaka hUvo, deza viratI e dekha // 22. vividha vividha pacakhANa bhAMgI kadA, duvihaM vividha phira kii| sarva-virata bhAgo ne teha mAhila deza-deza hai lobha 30. moha udaya nA doya AlAvA no Ayo e adhikAra / 28. hiva moha upazama nAMve AlAvA kahiye tasuM vistAra / / 31. e moha karma upasama se jeha meM, uvaTThAe apakarama e bihuM mAMhi phera kisUM che ?, uttara tehanoM parama / / 32. je uttama guNaThANA mAMhi chai, bali tehija meM jeha / uvaTThAejjA kahitAM kareM dRr3ha, bali sthira puSTa kareha || 33. avakkamejjA saMjata seto pAcho balane joya vAlapaMDita piNa mohanaM upasama te avaloya || 34. eppA AlAvA no artha dharmasI kIdho te kA eha apakrama noM ija prazna gautama hivai pUche prema dhareha || 35. se bhaMte ! te jIva tathA atha artho se zabda parama / Atma karI apakramai ke, aNaAtma kari apakarama ? 36. jina kahai Arama kari apakramaiM, aNaArama kari nAhi hiva moha karma vedai te prazna pUche goyama tAhi // 37. mohanI karma mithyA cAritra moha, vedato chato he svAma ! te kima e apakramaNa huvai, moha vedatA chatA ne tAma ? || 1 jina bhAkhe avakramaNa thakI pUrva apakramakArI jIva / jIvAdi tatva tathA ahiMsAdika, suddha ya vA karaNI atIva / / 39. evaM kahitAM eka jima jinavara, roca timahitaM / zuddha bhaI athavA zuddha karaNI, ahiMsAdi kArya karata || 40. hivar3A moha udaya kA jIva tehija, enava tatva jIvAdi / jina bhArUpo tima na rocaina athavA na kareM kArya ahiMsAdi // ima apakramaNa moha vedana ima, Akhyo moha adhikAra / karma adhikAra kI hiva sAmAnya karma taNa vistAra || 41. 38. 122 bhagavatI-joDa 35. se bhaMte! ki AyAe avakkamai ? aNAyAe avakkama ? 36. goyamA ! AyAe avakkamai, no aNAyAe avakkamai mohaNijjaM kammaM vedemANe / (10 10107) 37. se hame bhae? mohanIya karma mithyAtvamohanIyaM cAritramohanIyaM vA vedayan, udIrNamoha ityarthaH / (bR0-20 64) 38-41. goyamA ! puvvi se evaM evaM royai / iyANi se evaM evaM no royai- evaM khalu evaM evaM (za0 211188 ) 'pUrvam' apakramaNAt prAg ' aso' apakramaNakArI jIvaH etad' jIvAdi ahiMsAdi vA vastu evaM' yathA jinairuktaM 'rocate' zraddhatte karoti vA, 'idAnI' mohanIyodayakAle 'saH' jIvaH etat' jIvAdi ahiMsAdi vA ' evaM ' yathA jinairuktaM 'no rocate' na zraddhatte na karoti vA, 'evaM khanu' uktaprakAreNa etad' apanam 'evaM mohanIyavedane ityarthaH / mohanIya karmAdhikArAt sAmAnyakarma cintayannAha ( vR0 pa0 64 ) Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42. he prabhu ! je naraka tiri mana sura ne, kIdhA je karma paap| bhogaviyAM viNa chuTavo nahIM chai ? haMtA kahai jina Apa // 43. goyama pUcha kiNa artha kahya e? jina kahai karma be prakAra / pradeza karma vedai chai niyamA, anubhAga bhajanA dhaar|| anubhAga ko bedai ko na vedai, kSayopazama-samyaktvavaMta / darzaNa-moha anubhAga na vedai, pradezapaNe vedaMta / / 42. se nUNaM bhaMte ! nerajhyassa vA, tirikkhajoNiyassa vA, maNussassa vA, devassa vA je kaDe pAve kamme, natthi NaM tassa avedaittA mokkho? hatA goyamA ! neraiyassa vA, tirikkhajoNiyassa vA, maNussassa vA, devassa vA je kaDe pAye kamme, natthi NaM tassa avedaittA mokkho| (za012186) 43. se keNaTheNaM bhaMte ! evaM vuccai neraiyassa vA jAva mokkho ? evaM khalu mae goyamA! duvihe kamme paNNatte, taM jahA--padesakamme ya aNubhAgakamme y| tattha NaM ja NaM padesakammaM taM niyamA vedei / tattha NaM jaM NaM aNubhAgakamma taM atthegaiyaM vedei, atthegaiyaM No bedei| 44. anubhAgakarma ca tathAbhAvaM vedayati vA na vA, yathA mithyAtvaM tatkSayopazamakAle'nubhAgakarmatayA na vedayati pradezakarmatayA tu vedytyeveti| (vR0-50 65) 45. iha ca dvividhe'pi karmaNi vedayitavye prakAradvayamasti, taccAhataiva jJAyate iti darzayannAha- (vR0-50 65) 46. NAyameyaM arahayA, suyameyaM arahayA, viNNAyameyaM arahayA sAmAnyenAvagatam etad vakSyamANaM vedanAprakAradvayam 'arhatA' jinena 'suyaM' ti 'smRtaM' tatra smRtamiva smRtaM / (vR0-pa065) 47. imaM kammaM ayaM jIve abbhovagamiyAe vedaNAe vedessai, pravrajyApratipattito brhmcrybhuumishynkeshlunycnaadiinaamNgiikaarH| (vR0-pa065) 48. imaM kamma ayaM jIve uvakkamiyAe vedaNAe vedessi| karma vedaNa rA prakAra doya e, jANe zrI jina aap| te adhikAra kahai hiva Agala, sAMbhala jyo cupacApa / / 46. vedanA doya prakAra sAmAnyapaNe jANyo arihaMta / smRta nI parai smRta kahiyai vividha prakAra jAnaMta / / 47. e karma e jIva abhyupagama vedanA kari vedasya aam| brahmacarya bhUmi-sayana locAdika, aMgIkAra kari tAma / / 48. e karma e jIva upakramikI vedanA kari vedasyai soya / tAva rogAdi karma udaya AvyAM, udIraNA bali joya / / 46. jima karma baMdhyA te aNaatikramavai, jiNa deza kAla vissaij| jima karma te bhagavaMta dITho tima vedasya e nishcaij|| tiNa arthe narakAdi kiyA karma, vedyAM viNa na muukaay| karma pudgala rA adhikAra thI hiva, paramANu Adi kahAya / / 46. ahAkamma, ahAnikaraNaM jahA jahA taM bhagavayA dilaiM tahA tahA taM vippariNamissatIti / 50. se teNaTheNaM goyamA ! evaM vuccai-neraiyassa vA, tirikkhajoNiyassa vA, maNussassa vA, devassa vA, je kaDe pAve kamme, natthi NaM tassa avedaittA mokkho| (za0 11160) 51. aMka cavada deza DhAla cavadamI, bhikSa bhArImAla Rssiraay| 'jaya-jaza' sukha saMpati gaNa-vRddhi, parama pUjya supasAya / / za01,u04, DhA014,15 123 Jain Education Intemational Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. ha. 10. 11. 12. e paramANU he prabhu anaMta DhAla : 15 vahA sAsatA samaya meM, huMtA jina kahai haMtA goyamA e anaMta sAsatA samaya meM, huMtA he prabhujI ! paramANu yA vartamAna sAsvata samaya viSaya ache ? haMtA uttara e ! gayA kAla ima he prabhujI ! paramANu yA, sAsata anAgata * laya - hIDe hAlo re 124 bhagavatI jor3a rai mAMya | kahivAya ? paramANu uttara pradhAna / khaMdha taNAM piNa imaja e, bhaNavA triNa AlAva / jIva taNAM piNa imaja e, tiNa AlAvA bhAva || jIva to adhikAra se yathA taNAM teM, vaktavyatA hi he bhadaMta atIta anaMta te kevala saMjama tathA zuddha paripUrNa jIva bhI uddeza payaMta jAna // nIM, ! chadmastha nara, avadhi rahita e jANa / sAsate samaya virSa pahilA || karI, kevala te vA asAdhAraNe asahAya / tAya || saMvara brahmacarya , kahivo addhA anaMta | samaye hu ? haMtA jina kahaita / bali kevala pravacanamAya // karI, nirodha iMdri kapAya / kevala karI, kevala sijjhi sIjhacA ache, bahuvaca prAkRtatvAt / bujhayA jAvat sarva dukkha aMta karyaM vikhyAta / / sarva vizuddha saMjamAdi upazAMta moha mahAra iNa abhiprAye puchiyo, ema kA vRttikAra || atIta | rIta // kAla / nhAla || jina kahe artha samartha nahIM, kiMga arSe jinarAya ? gotama pUche tharka vIra batAve svAya // ima * guNI ! jina dhyAvo re, mhArA vIra prabhu nAMvara vaca hiyai basAvo re / guNI! jina pAvore, samyaktva cAridhara zivapura vega sidhAvo re / ( dhrupadaM ) 1. esa NaM bhaMte! pogale tItaM anaMtaM sAsayaM samayaM bhuvIti battavvaM siyA ? poggaletti paramANuruttaratraskandhagrahaNAt ( vR0 pa0 66 ) 2. haMtA goyamA ! esa NaM poggale tItaM anaMta sAsayaM samayaM bhuvIti vattavvaM siyA / (021121) 3. esa NaM bhaMte! poggale paDuppaNNaM sAsayaM samayaM bhavatIti vattavvaM siyA ? haMtA goyamA ! esa NaM yoggale paDuppaNNaM sAsayaM samayaM bhavatIti vattavvaM siyA / (za0 11162) 4. esa NaM bhaMte ! pogagle aNAgayaM anaMta sAsayaM samayaM bhavi satIti vaktavvaM siyA ? haMtA goyamA ! esa NaM pogarale aNAgayaM anaMtaM sAsayaM samayaM bhavissatIti vattavvaM siyA / (20 14993) 5. evaM baMdheNa vitiSNi AlAvagA evaM jIveNa vi tiNNi AlAvagA bhANiyavvA / ( za0 11164-196 ) prayotanavasvaktavya 6. jIvAdhika tAmrakAra yAvadA (202066) 78. chaumatthe NaM bhaMte! maNUse tItaM anaMtaM sAsayaM samayaMkevaleNaM saMjameNaM, " prastho'dhijJAnarahita 'ti asahAyena zuddhena vA paripUrNena vAsAdhAraNena vA / ( vR0 pa0 66 ) 6. kevaleNaM saMvareNaM, kevaleNaM vaMbhaceravAseNaM, kevalAhi pavayaNamAyAhi 'saMvarega' ti indriyAna (bu0pa066) 10. sijjhisu ? bujjhisu ? jAva savvadukkhANaM aMtaM karisu ? 'sisi' ityAdI ca bahavacanaM prakRtatvAditi / ( vR0 pa0 66) sarvaviddhAH saMyamA siddhiriti ( vR0 pa0 67 ) 12. gomA gI isama ( za0 11200 ) sekeNaTThe bhaMte ! evaM vRccai taM caiva jAva aMtaM karisu ? 19. yaduta upazAntamohAvasthA yo'pi bhavanti vizuddhasaMyamAdisAdhyA sA chadyasthasyApi syAditi / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. 14. 15. 16. 17. 18. 16. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. je kei jIva bhavAMtakarA vA, caramazarIrI , sArA | thaI udArA // jIvA / sarva dukha aMta kiyo haka se kariye ziva sukha pIvA / / sarva ache te utpanna jJAna ane darzanadhara arahA pUjA yogya jiNA te, kevalI tivAra pache sIjjha bUjha, muccavai saha dukha aMta kiyA ru kareM chai, karasyai ziva pada sUto // tiNa artha kevala satrama karie sIjhapAnAMhI vartamAna paNa maja evaraM prazna vijjhati tyAMhI // zItIbhUto / anAgate paNa maja varaM prazne siriti / jima chadmastha te adho avadhi, parimita kSetra pazyati // paramAvadhika paNa mahija dANo paramAhohio bhAyA / kvacitpATha paramohio bhAkhyo, tIna tIna AlAvA // he prabhu ! kevalI manuSya atIta, anaMta mAne kaa| soyA jAva aMta kiyA jina vaca vAle // epiNa tIna AlAvA bhagavA, chadmastha nAM jima jANI / NavaraM sijjhisu sijjhati, sijjhissaMti mANI // he prabhu! teha atIta anaMra, sAgate samaya pichANI / athavA varttamAna je sAsvata, samaya viSai suvihANI || tathA anAgata anaMta sAsatA, samaya viSaija sudIvA / je kei bhava nA aMtakarA vA caramazarIrI jIvA // sarva dukha aMta kiyA kareM karasya te sarva tAhI / utpanna jJAnadarzanapara arahA, jiNA kevalI ghAI | tivArI yA sarva dukha na aMtaja karisyai ? haMtAtIta anaMta jAva dukha ata karI siva varisyai // te prabhu ! utpanna jJAna darzanadhara, arahA kevalI jinnne| alamastu ima kahiye ? haMtA, prabhu bhAkhe goyama nai // 1 alamastu paryApta thAyavo, e thI koi uparaMto / pAvaNa yogya nahIM hai bIjo, jina nai ema kahato // sevaM bhaMte aMka cavada no, DhAla panaramI tAjI / parAya prasAda, jayaja saMpatti jAzI // bhikSu bhArImA prathama caturyokArthaH // 14 // 13. goyamA ! je kei aMtakarA vA aMtimasarIriyA vAsavvadukkhANaM aMta kareM vA, kareMti vA, karissaMti vA 14-16. savve te uppaNNaNANa- daMsaNadharA arahA jijA kevalI bhavittA tao pacchA sijjhaMti, bujjhati, muccati, parinivvAyaMti, savvadukkhANaM aMtaM kareMsu vA, kareMti vA karissaMti vA / se teNaTTheNaM goyamA ! jAva dukkhANaM aMta kari (010201) paDuppaNNe vi evaM caiva, navaraM - sijjhati bhANiyavvaM / ( za0 11202 ) 17, 18. aNAgae vi evaM caiva navaraM-- sijjhissaMti bhANiyavvaM / jahA chaumattho tahA Ahohio vi tahA paramAhohio vi / tiSNi tiNi AlAvagA bhANi( za0 11203, 204 ) paramAvadheradhastAdyo'vadhiH so'pro'vadhistena yo vyavaharatyasI Ayo'dhikaH parimitakSetraviSayAvadhikaH 'paramAhohio' tti parama Adho'vadhikAdyaH sa paramA yavvA / dhika paramIDio tilA 0-1067) 16, 20. kevalI NaM bhaMte! maNUse tItaM anaMta sAsayaM samayaM jAvataM kari? haMtA sinjA e tiSNi AlAvagA bhANiyabvA jahA chaumatthassa | navaraM visiti sijjhiti / (0 11205) 21-24. senRNaM bhatItaM ataM sAmayaM samayaM pa vA sAsayaM samayaM aNAgayaM anaMtaM vA sAsayaM samayaM je kei aMtakarA vA aMtimasarIriyA vA savyadukkhANaM aMtaM kareMsu vA kareMti vA karissaMti vA sabdhe te uppaNNaNANadaMsaNadharA arahA jiNA kevalI bhavittA tao pacchA sijjhati jAva aMtaM karissati ? " haMtA goyamA ! tItaM anaMtaM sAmayaM jAva karissaMti ( 0 20208 ) vA / 25. se nUNaM bhaMte ! uppaNNaNANa-daMsaNadhare arahA jiNe kevalI, alamatthu ti vattavvaM siyA ? haMtA goyamA ! uppaNNaNANa-daMsaNadhare arahA jiNe kevalI alamatthu tti vattavvaM siyA / (za0 11208) 26. alamastu paryAptaM bhavatu nAtaH paraM kiJcid jJAnAntaraM prAptavyamasyAstItyetadvaktavyaM / (100 67) 27. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte / ( za0 11210 ) za0 1, u0 4, DA0 15 125. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ?. 2. 5. 6. 7. 8. e. vRhA Ada / aMta udeze caturthI AkhyA arihaMta pRthvI tho nIkala huve hiva pRthvI vidhi vAda / / hai bhayaMta ! pRthvI kitI, jina kahe goyama ! sAta ratnaprabhA jAva tamatamA, hiva tehanoM avadAta || DhAla : 16 he prabhu! ratnaprabhA viye, kati tIsa lAkha jinavara kahyA, hiva tIsa pacIsa rupanara daza, triNa lakha dhUma pichANa / paMca UNa ika lakha tamA, paMca tamatamA jANa / / lAkha AvAsa ? bhavana nIM rAza // caurAsI lAkha / he prabhu ! asurakumAra nAM, kitA ime hi bhavanapati taNAM yugala causaTha lakha hai asura nAM, nAga lakSa vohitara suvarNa nAM, pavana chinUM lakha dvIpa dizA udadhi viju, thaNiya agni pahichANa / SaDa dakSiNa uttara yugala, lAkha sAkha // chihatara jANa // cauttisa caumAlIsa lakSa, aDatIsa lakSa bhavana dakSiNa dize, asurAdi lakha narakAvAsa / gAhA saMkhyA tAsa || tIsa cAlIsa cotIsa lakSa cAlIsa lakSa bhavana uttara dizA, asurAdi asurakumAra nAgakumAra suvarNakumAra 126 bhagavatI-jor3a 1. asurakumAra Adi dasa bhavanapati devoM ke AvAsa dakSiNa aura uttara donoM dizAoM meM vibhakta haiN| donoM dizAoM ke AvAsoM kI saMyukta aura pRthak-pRthak saMkhyA isa prakAra hai saMyukta 64 lAkha "1 84 72" paMcAsa cAlIsa / sujagIsa || chatIsa / sujagIsa' | dakSiNa 34 44 38 uttara 30 40 34 (zeSa agrima pRSTha para 1. anantaroddezakasyAntimasUtreSvarhadAdaya uktAste ca pRthivyAM bhavantIti apanA pRthivItatva manujatvamavAptAH santaste bhavantIti pRthivIpratipAvanAvAhU (bu0pa067) 2. kati NaM bhaMte! puDhavIo paNNattAo ? goyamA ! satta pur3havIo paNNattAo, taM jahA - rayaNappabhA, jAva ( 0 10211) tamatamA / 3. imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe puDhavIe kati nirayAvAsasayasahassA paNNattA ? goyamA ! tIsaM nirayAvAsasaya sahassA paNNattA / 4. tIsA ya pannavIsA, pannarasa daseva yA sayasahassA / tinnegaM nirayA // 1 // paMcUrNa, paMceva aNuttarA (014212 saMgahI gAhA) 5. kevaiyA NaM bhaMte! asurakumArAvAsasyasahastA paNNattA ? goyamA ! coyaTThI asurakumArAvAsa saya sahassA paNNattA / 6, 7. evaM coTThI asurANaM carAsI va hoi nAgANaM / bAvarttAra suvaNNANaM, vAukumArANa channauI // 1 // dIva - disAudI viku mArida-vaniyamaggINaM / chahaM pi juyalayANaM, chAvattarimo sayasahassA ||2|| (010213 saMgI-mAhA) 8. 'cautIsA caucattA aTThattIsaM ca sayasahassAo / pannA cattAlIsA dAhiNao huti bhavaNAi // ( vR0 pa0 68 ) 6. tIsA cattAlIsA cottIsaM ceva sayasahassAiM / chAyAlA chattIsA uttarao hoMti bhavaNAI || (40-40 (2) Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. 11. 12. 13. 14. 15 / pRthvIkA nAM vAsa kati ? jina kahai asaMkha lakSa yAvat vimAna jotiSI, asaMkha lakSa pratyakSa || he prabhu ! sudharmakalpa nAM, kati lakha jina kakSa tIsa vara ima J paTa battIsa ne aTavIsa lakSa vAra sahasra pacAsa cAlIsa vara, ANata pANata cyAra sau, AraNa triNa saya e sahu sAta sau, kalpa ika sau gyAre Tima vika, majhama ika saya uvarima trika nAM, paMca 16 76 vAyukumAra dvIpakumAra dizAkumAra udadhikumAra vinakumAra stanitakumAra agnikumAra 76 *laya -- khiNa gaI re merI khiNa gaI 76 vi-sthiti avagAhanA, tanu saMghapaNa leza rudRSTi jJAna jovayoge 76 76 " 76 31 anukrame ATha "govama prazna kareM, prazna kareM, nija pApa hare, hRdaya-sarovara jJAna bhreN| goyama prazna kareM, " prazna kareM, bhavya jana udharai, jJAna kriyA sUM Apa tirai / ( dhrupadaM ) 16. he prabhu! ratnaprabhAI tAsa, tIsa lAkha hai narakAvAsa / ika ika narakAvAsa jANa, nArako nAM tilA sthiti-ThANa ? jinadeva bhaNa deva bhaNe, ziSya goyama suNaM, atizaya parama suprasanna paNa 1 jinadeva bhaNa deva bhaNa, jaga agha nai haNa, tIratha cyAra parivAra ghaNe / / ( dhrupadaM ) 17. jina kahai ika ika narakAvAsa, asaMkhyAtA sthiti sthAnaka tAsa / narakAvAsA nI jaghanya sthiti jeha, samaya-samaya adhikI ima leha || " vimANa vAsa ? vimAsa // hajAra acca cau lakha cyAra / sahasAra || joya / hoya // sAta / khyAta || eka anuttara 50 40 40 40 nA sau 40 40 40 saMThANa | daza ThANa || 46 36 36 36 36 36 36 10. kevaiyA bhate vikAiyAvAsa sahassA paNNattA ? goyamA ! asaMkhejjA puvikkAiyAvAsasayasahassA paNNattA jAva asaMkhijjA joisiyavimANAvAsasayasahassA paNNattA / (0 11214) bhaMte! ye kati nimANAvAsyA 11. sohame paNNattA ? goyamA ! battIsaM vimANAvAsasayasahassA paNNattA / ( 0 11215) 12-14. evaM battIsAvIsA vArasa ada-bauro sdshssaa| pannA - cattAlIsA, chacca sahassA sahassAre || 1 || ANaya-pANayakappe, cattAri sayAraNaccue tiSNi / satta vimANasayAI causu vi eesu kappesu || 2 || ekkArasuttaraM heTThimae sattuttaraM sayaM ca majjhamae / same uripaneva aNuttaravimANA // 3 // ( za0 11215 saMgrahaNI - gAhA ) 15. putravatiogAna garI saMghayaNameva ThANe / lessA diTThI NANe, joguvaoge ya dasa ThANA // 4 // (za0 10211 saMgrahaNI-gAhA) 7 16, 17. imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe puDhavIe tIsAe niramAyAsasapasahasse egamesi nirayAyAsi nerakevaiyA ThitiTThANA paNNattA ? goyamA ! asaMkhejjA ThitiTThANA paNNattA, taM jahAhaNiyAditI samapAhiyA jahaniyA ThitI dusama yAhiyA jahaNNiyA ThitI jAva asaMkhejja- samayAhiyA jahaNiyA kitI / tappA uggukkosiyA ThitI / (sa0] 11216) za0 1, u0 5 DhA0 16 127. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. ika-ika narakAvAsA mAMya, jaghanya utkRSTI sthiti khivaay| 18. kevalaM teSu jaghanyotkRSTavibhAgo granthAntarAdavaseyaH / graMthAMtara thI lIjai vicAra, ihAM saMkhepa kahaM adhikAra / / (vR0-50 66) jima prathama pAtharai jaghanya sthiti joya, daza hajAra varSa nI hoy| 16. yathA prathamaprastaTanarakeSu jaghanyA sthitirdazavarSasahasrANi utkRSTa neu rAhasa varSa kahAya, ehija artha dekhA. tAya / utkRSTA tu nvtiriti| (vR0-pa066) jaghanya sthiti varSa daza sahasra Ada, prati naraka bhinna rUpa sNvaad| 20, 21. jaghanyA sthitirdazavarSasahasrAdikA ityekaM sthitija-jaba narakAvAsai joya, jaghanya sthiti piNa ja jai hoya / / sthAnaM, tacca pratinarakaM bhinnarUpaM, saiva samayAdhiketi tehija samaya adhika pahichAna, e bIjo chai sthiti no sthAna / dvitiiym| (vR0-50 66) te hija dvisamathAdika joya, tIjo sthiti-sthAnaka hoya / / 22. ima jAva asaMkha samayAdhika jAna, asaMkhyAtamoM e sthiti-sthaan| 22. evaM yAvadasaMkhyeyasamayAdhikA sA, sarvAntimasthitisarva aMtima je sthiti noM sthAna, kahiyai cha nisUNo dhara kAna / / sthAnadarzanAyAha (vR0-pa069) utkRSTa sthiti nA aneka prakAra, ja-jubai narakAvAsa dhaar| 23. utkRSTA asAvanekavidheti vizeSyate tasya-vivakSitavAMchita narakAvAsA yogya, utkRSTI sthiti tAsa prayogya // narakAvAsasya prAyogyA--ucitA utkarSikA tatprAyo gyotkarSakA ityaparaM sthitisthaanm| (vR0-pa069) 24. ima ika-ika je narakAvAsa, jaghanya utkRSTI sthiti vimAsa! 24 ministhAnAni / sthiti-sthAnaka tihAM chai asaMkhyAta, teha viSai krodhAdi kahAta / / nArakANAM vibhAgena darzayannidamAha- (vR0-pa066) 25. e prabha ! ratnaprabhAI tAsa, tIsa lAkha hai nrkaavaas| 25, 26. imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe pur3havIe tIsAe ika-ika narakAvAse jAna, jaghanya sthiti nAraka vartamAna / / nirayAvAsasayasahassesu egamegaMsi nirayAvAsaMsi jahasyaM kohova uttA? krodha-pariNAma, e prabala krodha azubha joga hai taam| piNayAe ThitIe vaTTamANA neraiyA ki-kohova uttA? mANova uttA mAna - pariNAma, mAyova uttA lobhova uttA tAma?|| mANovauttA? mAyovauttA? lobhovauttA? jina kahai sarva neraiyA tAma, krodha bhAva vartattA pariNAma / / 27. goyamA ! savve vi tAva hojjA 1 / kohovuttaa| na vatteM mAna mAyA lobha mAMya, e prabalapaNA nI chai apekSAya / / naraka bhave krodha udaya pracara, sarva krodha pariNAme suur| prathama bhAMgo e Akhyo eka, dvika sajogika cha: hiva pekha / / dvika saMjogiyA 6 bhAMgA 26. tathA kohovauttAmANovautte pekha, krodhI ghaNAM ne mAna no ek| 26-31. 2 ahavA kohovauttA ya, mANova utte ya / 3. ahavA tathA kohovauttAbhANova uttA' jANa, krodhI bahu mAnI bahu mANa / / / kohova uttA ya, mANovauttA ya / 4. ahavA kohotathA kohovauttA mAyova utte nhAla, krodhI ghaNAM mAyA ika bhaal| vauttA ya mAyovautte y| 5. ahavA kohovauttA ya, tathA kohova uttA mAyova uttA' vicAra, krodhI mAyA bahuvacane dhAra / / mAyovauttA y| 6. ahavA kohovauttA ya, lobhovautte y| 7. ahahvA kohovauttA ya, lobhovauttA y| tathA kohovauttA lobhovautta' jeha, krodhI ghaNAM lobhI ika teh| tathA kohova uttA lobhovauttA viraMga, trika saMjogI hivai dvAdaza bhNg|| trika saMjogiyA 12 mAMgA 32. kohovauttA mANova use jAna, bhAyovautte ika bhaMga mAna / tathA kohovauttA mANIva utta vicAra, mAyova uttA dUjA dhAra / / tathA kohovauttA mANova uttA viraMga, mAyovautte tIjo bhNg"| tathA kohoba uttAmANova uttA nihAla, mAyova uttAca utho nhaal"| 32, 33. 8. ahavA kohovauttA ya, mANovautte ya, mAyovautte y| 6. kohobauttA ya, mANovautte ya, mAyovauttA y| 10. kohovauttA ya, mANovauttA ya, mAyovautte ya / 11. kohovauttA ya, mANovauttA ya, mApovauttA ya / 128 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational ation Intermational Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. tathA kohovauttA mANova utte prasaMga, lobhova utte paMcamo bhNg| tathA kohova uttA mANAva utte saMpekha, lobhovauttA chaTho dekha" / / 35. tathA kohovauttA mANovauttA vicAra, lobhovautte saptama dhaar"| tathA kohovauttA mANovauttA nihAla, lobhovauttA aSTama bhAla" / / 36. tathA kohovauttA mAyova utte viraMga, lobhovautte navama bhNg"| tathA kohovauttA mAyovautte saMpekha, lobhovauttA dazamoM dekha" / / 37. tathA kohovauttA mAyova uttA vicAra, lobhova utte e igyaar"| tathA kohovauttA mAyovauttA nihAla,lobhovauttA bAramoM bhAla" ! / 12. kohovauttA ya, mANovautte ya, lobhovautte y| 13. kohovauttA ya, mANovautte ya, lobhovauttA ya / 14. kohovauttA ya, mANovauttA ya, lobhovautte ya / 15. kohovauttA ya, mANovauttA ya, lobhovauttA ya / 16. kohovauttA ya, mAyovautte ya, lobhovautte ya / 17. kohovauttA ya, mAyovautte ya, lobhovauttA ya / 18. kohovauttA ya, mAyovauttA ya, lobhovautte ya / 16. kohobauttA ya, mAyovauttA ya, lobhovauttA ya / cauka saMjogiyA ATha bhAMgA 38. tathA kohovauttA mANova utte saMpekha, mAyova utte lobhova utte ek"| 38-41. 20. kohovauttA ya, mANovautte, mAyovautte ya, lobhova utte y| tathA kohova uttA mANoba utte joya, mAyovautte lobhova uttAe doy|| 21. kohovauttA ya, mANovautte ya, mAyovautte ya, lobhovauttA y| 36. tathA kohova uttA mANovautta ducIna, mAyovauttA lobhovauttee tIna / 22. kohovauttA ya, mANovautte ya, mAyovauttA ya, lobhovautte y| tathA kohovauttA mANova utta dhAra, mAyovauttA lobhAva uttA e cyaar|| 23. kohovauttA ya, mANovautte ya, mAyova uttA ya, lobhovuttaay| 40. tathA kohovauttA mANova uttA viraMca, mAyovautte lobhovautte e pNc"| 24. kohovauttA ya, mANovauttA ya, mAyovautte ya, lobhovautte y| tathA kohovauttA mANovauttA pragaTa, mAyovautte lobhovauttA e sstt| 25. kohovauttA ya, mANova uttA ya, mAyovautte ya, lobhovuttaay| 41. tathA kohova uttA mANovauttA vikhyAta,mAyovauttA lobhovautte e sAta" 26. kohovauttA ya, mANovauttA ya, mAyovauttA ya, lobhovuttey| tathA kohova uttA mANovauttA dughATa,mAyova uttA lobhovauttAe ATha / / 27. kohovauttA ya, mANovauttA ya, mAyovauttA ya, lobhovauttA y| (za0 11217) 42. jaghanya sthiti narakAvAsai jAsa, sattAvIsa e bhaMgA tAsa / 42, 43. tatra ca pratinarakaM jaghanyasthitikAnAM sadaiva bhAvAta jaghanya sthiti nA sadA bahu koya, te sthiti-sattAI viraha nahi koya / / teSu ca krodhopayuktAnAM bahutvAt saptaviMzatibhaMgakAH / 43. te bhaNI krodha nA bahu vaca jANa, sattAvIsUI bhaMge pichANa / (vR0-50 66) naraka meM krodha pracUra jagIsa, tiNa sU krodha bahu vaca sattAvIsa / / 44. jaghanya sthitI rai Upara jANa, eka samaya sthiti adhika pichANa / 44. ekAdisaMkhyAtasamayAdhikajaghanyasthitikAnAM tu kAdAe sthiti vAlA nAraka joya, kadAci lAbha kadA nahiM hoya // citktvaat| (vR0-50 66) 45. imahija jaghanya sthitI thI jANa, doya samaya sthiti adhika pichaann| 45. evaM jAva saMkhejjasamayAhiyAe tthitiie| __ jAva saMkhejja samaya adhikAya, kadAci lAbha kadA nahi thAya / / 46. tiNa kAraNa e kahiyai vizeSa, kade krodhI kade mAnI ek| 46, 47. teSu ca krodhAdhupayuktAnAmekatvAnekatvasaMbhavAdazIkade mAI kade lobhI eka, prabalapaNa vatta suvizeSa / / tibhNgkaaH| (vR0-50 69) 47. kade krodha meM vattai aneka, kade mAna bahu vatta vizeSa / mAyA lobha imahija avadhAra, Adi dei asI bhaMga vicAra / / 48. sattAI karo viraha tasaM joya, kadAci lAbha kadA nahiM hoy| tiNa kAraNa asI bhaMgA tAsa, sUtre karI hiva kahiye jAsa / / za01, u05, DhA016 122 Jain Education Intemational Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46. e prabhu ! ratnaprabhAI tAsa, tIsa lAkha chai nrkaavaas| ika - ika narakAvAse jAna, samayAdhika jaghanya sthiti vartamAna / / 50. syU kohovauttA mANovauttA kahAya, mAyova uttA lobhoba uttA tAya? hiva assI bhaMgA bhAkhai jina bhANa, ika saMjogiyA ATha pichANa / / 46, 50. imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe tIsAe nira yAvAsasayasahassesu egamegaMsi nirayAvAsaMsi samayAhiyAe jahaNahitIe vaTTamANA neraiyA ki kohovauttA? mANova uttA? mAyovauttA? lobhovauttA? 51-58. goyamA ! 1. kohovautte ya, 2. mANovautte ya, 3. mAyova utte ya, 4. lobhobautte ya, 5. kohova uttA ya, 6. mANova unA ya, 7. mAyovauttA ya, 8. lobhovauttA 52. y| 54. ika saMjogiyA ATha bhAMgA kohovautte ika vaca jAna, jIva eka krodhe vartamAna / mAna mAyA lobhe na vartata, pahilo bhAMgo eha kahata / / mANovautte ika baca jAna, jIva eka mAne vartamAna / krodha mAyA lobhe na vartata, bIjo bhAMgo eha kahata / / mAyovautte ika vaca jAna, jIva eka mAyA vartamAna / krodha mAna lobhe na vartata, tIjo bhAMgo eha kahata / / lobhovautte ika vaca jAna, jIva eka lobhe vartamAna / krodha mAna mAyA na vartata, cotho bhAMgo eha kahata / / kohovauttA bahu vaca jAna, jIva ghaNAM krodhe vrtmaan| mAna mAyA lobhe na vartata, paMcamo bhAMgo eha kahaMta / / mANova uttA bahu vaca jAna, jIva ghaNAM mAne vartamAna / krodha mAyA lobhe na vartata, chaTho bhAMgo eha kahata / / mAyovauttA baha baca jAna, jIva ghaNAM mAyA vartamAna / krodha mAna lobhe na vartata, saptama bhAMgo eha kahaMta / / lobhova uttA bahu vaca jAna, jIva ghaNA lobhe vartamAna / krodha mAna mAyA na vartata, aSTama bhAMgo eha kahaMta / / 57. 58. dvika saMjogiyA 24 bhAMgA 56. kohovautte mANova utte' eka, kohovautte mANovauttA sNpekh| kohovauttAmANovautte" dhAra, kohova uttAmANova uttA" e cyAra // 56. 6. ahavA kohovautte ya, mANovautte y| 10. ahavA kohoba utte ya, mANova uttA y| evaM asItibhaMgA neyavvA / 60. kohoba utte bhAyova utte" paMca, kohova utte mAyova uttA virNc| kohova uttA mAyova utte" saptama, kohoba uttA mAyovauttA" aSTama / / 61. kohovautte lobhovautte" navama, kohova utta lobhova uttA dazama / kohova uttA lobhovautte" gyAra, kohovauttA lobhovauttA" bAra / / 62. mANova utte mAyovautte" tera, mANovautte mAyovauttA her| mANovauttA mAyova utte" suvola, mANova uttA mAyovauttA" sola / / 1. aMgasuttANi mUla pATha meM assI bhaMgoM kA saMketa hai, para unakA pRthaka grahaNa nahIM hai| jayAcArya ne jor3a meM pratyeka bhaMga kA svataMtra nirUpaNa kiyA hai| yaha TIkA ke AdhAra para kiyA gayA hai| aMgasuttANi 1 / 218 ke pAda TippaNa meM saba bhaMga ullikhita haiN| 130 bhagavatI-joDa Jain Education Intermational Jain Education Intemational Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63. mANovautta lobhovauttepa vicAra, mANovautte lobhovauttA aThAra / mANovauttA lobhovautte" gunIsa, mANova uttA lobhovauttA" vIsa / / 64. mAyovautte lobhovautte" ikIsa, mAyovautte lobhovauttA bAvIsa / mAyova uttA lobhovautte'tevIsa, mAyova uttA lobhovauttA"caubIsa / / trikasaMjogiyA 32 bhAMgA 65. kohovautte mANovautte viraMga, mAyova utte pahilU bhNg"| kohovautte mANova utte joya, mAyovauttA dUjo hoya" / / 66. kohova utte mANova uttA dekha, mAyovautte tIjo pekha" / kohovautte mANova uttA jANa, mAyovauttA cotho mANa" / / 67. kohovauttA mANovautte gamya, mAyovautte e paMcamya" / kohovauttA mANovautte pragaTa, mAyovauttA e thayA SaTa" / / 68. kohovauttA mANova uttA bhAla, mAyovautte saptama nhaal"| kohovauttA mANova uttA vizeSa, mAyova uttA aSTama dekha" / / 66. kohovautte mANovautte vicAra, lobhovautte navama prakAra / kohovautte mANovautte prapaMca, lobhovauttA dazamUM saMca" / / kohovautte mANova uttA dhAra, lobhovautte e igyaar"| kohovautte mANova uttA viSama, lobhova uttA e bArama" / / 71. kohovauttA mANovautte hera. lobhovautte e thayA ter| kohova uttA mANova utte gama, lobhovauttA e cavadama / / 72. kohovauttA mANovauttA dekha, lobhovautte panaramoM pekh| kohovauttA mANova uttA teha, lobhovauttA solama eha / / 73. kohova utte mAyovautte pichANa, lobhovautte sataramoM jANa / kohovautte mAyova utte viraMga, lobhovauttA aThAramoM bhaMga / / 74. kohovautte mAyova uttA jagIsa, lobhovautte e ugaNIsa" / kohovauttaM mAyovauttA joya, lobhovauttA bIsamoM hoya / / kohobauttA mAyovautte vigama, lobhovautte ikviism| kohovauttA mAyovautte jagIsa, lobhovauttA e bAvIsa" / / kohovauttA mAyovauttA ducIna, lobhova uttaM bIsa ru tiin"| kohovauttA mAyova uttA prakAra, lobhovauttA bIsa ru cyAra / / 77. mANovautte mAyova utte lahIsa, lobhovautte e pnnviis| mANovautte mAyovautta pragaTa, lobhovauttA bIsa ru SaTa" / / 78. mANovautte mAyovauttA vikhyAta, lobhovautte bIsa ru sAta" / mANovautte mAyovauttA nikRSTa, lobhovauttA bIsa ru asstt"| 76. mANovauttA mAyovautta kahIsa, lobhovautte e gnntiis"| mANovauttA mAyova utte sujANa, lobhovauttA tIsamUM maann| za01, u05, dA0 16 131 Jain Education Intemational Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80. mANova uttA mAyova uttA saMpekha, lAbhova utte tIsa ru ek| mANova uttA mAyovauttA joya, lobhovauttA batIsa hoya" / / cauka saMjogiyA 16 bhAMgA 81. kohovautte mANovautte gama, mAyovautte lobhovautte prathama / kohovautte mANova utte joya, mAyovautte lobhova uttA hoya / / 82. kohovautte mANova utte ducIna, mAyova uttA lobhovautte e tIna / kohovautte mANova utte dhAra, mAyovauttA lobhovauttA e cyaar"| 83. kohovautte mANova uttA saMca, mAyovautte lobhovautte e pNc"| kohova utte mANova uttA pragaTa, mAyovautte lobhovauttA e SaT / / 84. kohovautte mANova uttA vikhyAta, mAyovauttAlobhovautte e saat"| kohoba utte mANova uttA nikRSTa, mAyovauttA lobhova uttAe aSTa / / 85. kohovauttA mANovautte joya, mAyova utte lobhovautte hoya" / kohova uttA mANoba utte virasa, mAyovautte lobhova uttA e daza / / 86. kohovauttA mANova utte vicAra, mAyovauttA lobhovautte e gyaar| kohovauttA mANovautte dhAra, mAyovauttA lobhova uttA e bAra" / / 87. kohova uttA mANovauttA hera, mAyovautte lobhovautte e ter"| kohovauttA mANova uttA jANa, mAyovautte lobhova uttA pichANa" / / 88. kohovauttA mANova uttA nikhara, mAyova uttA lobhova utte panara / kohova uttA mANova uttA niTola,mAyova uttA lobhova uttA e sola / / 86. ika saMjogiyA ATha jagIsa, dvika saMjogiyA cyAra ru biis| trika saMjogiyA bhaMga batIsa, cauka saMjogiyA solai dIsa / / 60. asaMkhejja samayAdhika jANa, jaghanya sthiti neraiyA pichaann| 60. asaMkhejjasamayAhiyAe ThitIe tappAuggukkosiyAe tatprAyogya utkRSTI sthitta, sapta bIsa bhaMgA hai tattha // ThitIe sattAvIsaM bhaMgA bhaanniyvaa| (za0 11218) 132 bhagavatI-jor3a Jain Education Intermational Jain Education Intemational Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaMga-sUcaka yantra 27 bhAMgA krodha mAna mAyA lobha mAyA ika jogiyA 1 krodha mAna sarva kodha dvika saMjogiyA 6 2 mrrr mmmm 0 0 0 .orm m cauka saMjogiyA 8 0. 00 GKuw mmmmmm 15 mm mraram maramarrorma- ram orm trika saMjogiyA 12 bhAMgA mm mmmmmmmmm or or orm mmmm o. mro orm m 80 bhAMgA ika saMjogiyA 8 bhAMgA krodha mAna mAyA lobha krodha mAna mAyA lobha or" urd or xu90 0rmu2 dvika saMjogiyA 24 .0 .0 Au0 za0 1, u05, DhA0 16 133 Jain Education Intemational Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krodha mAna mAyA lobha dvika saMjogiyA krodha mAna mAyA lobha 0 0 AWW00 m4 rrorm orm o 0 .0 w W r trika saMjogiyA 32 bhAMgA krodha mAna mAyA lobha | m cauka saMjogiyA 16 bhAMgA krodha mAna mAyA lobha SIGNKAW.00MMGACK alWW.0.0.0.0.0.0. 00 ....mmmm... o. or |00 w m mm| 61. *avagAhanA te tanu nI tetha, tathA AdhArabhUta je khet| sthAna pradeza vRddhi kari jANa, jUA-jUA je vibhAga pichANa / / 61. 'ogAhaNAThANa' tti avagAhante-Asate yasyAM sA'va gAhanA-tanustadAdhArabhUtaM vA kSetra tasyAH sthAnAnipradezavRddhaghA vibhAgA: avagAhanAsthAnAni / (30-5071) 12. imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe pUDhavIe tIsAe nirayA vAsasayasahassesu egamegaMsi nirayAvAsaMsi nerajhyANaM kevaiyA ogAhaNAThANA paNNatA? 62. eprabhu ! ratnaprabhAI tAma, tIsa lakSa hai nrkaavaas| ika-3ka narakAvAsai jAna, avagAhana nA kitalA sthAna ? / / __ *laya-khiNa gaI re mera khiNa gaI narakAbAsa jAna, avagAhana nA kitalA sthaan| 2. sImApurate pAnIkA karIba sIla divANa 134 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. jina kahai-goyama ! sAMbhala vAna, asaMkhpAta avgaahn-sthaan| 63. goyamA ! asaMkhejjA ogAhaNAThANA paNNattA, ta jahA / jahaNiyA ogAhaNA jaghanya avagAhana saha naraka mAMya, AMgUla asakha bhAga kahivAya / / 'jahanniya' ti jaghanyAMgUlAsaMkhyeyabhAgamAtrA sarvanarakeSu / (vR0-pa071) 14. pradeza adhika avagAhaNa jaghanya, doya pradeza adhika hai mny| 14, 65. padesAhiyA jahaNiyA ogAhaNA, dupadesAhiyA yAvat asaMkhyAta pradeza, jaghanya avagAhaNA thI adhika kahesa / / jahaNiyA ogAhaNA jAva asaMkhejjapaesAhiyA jahaNiyA 65. tatprAyogya tehija narakAvAsa, utkRSTI avagAhana tAsa / ogAhaNA / tappAuggukkosiyA ogaahnnaa| jaja narakAvAse jAna, ima asaMkha avagAhana-sthAna / / (za0 11216) 66. e prabhu ! ratnaprabhAI tAsa, tIsa lakSa hai nrkaavaas| 66, 67. imIse NaM bhaMte ! rayaNapabhAe puDhavIe tIsAe ika-ika narakAvAsa jAna, jaghanya avagAhana viSa vattamAna / / nirayAvAsasayasahassesu egamegaMsi nirayAvAsaMsi jaNNi67. te syU kohova uttA hoya ? asI bhAMgA bhaNavA tasaM joya / yAe ogAhaNAe vaTTamANA neraiyA ki kohova uttA? jAba jaghanya avagAhana thI prasaga, saMkha pradeza adhika asI bhaMga / / asIibhaMgA bhANiyabvA jAva saMkhejjapadesAhiyA jahaNiyA ogaahnnaa| vA0---jaghanya avagAhanA AMgula nai asaMkhyAtameM bhAga, te naraka nAM viraha kAla vA0-'jahanniyAe' ityAdi jaghanyAyAM tasyAmeva maatt| sattAI te jaghanya avagAhanA vAlA neraiyA kivAra lAdha kivArai na lAdhai / caikAdisaMkhyAtAntapradezAdhikAyAmavagAhanAyAM varttalAdhai to krodha rA bhAva meM vrt| te neraiyo kivAra eka piNa pAmiya / te mATai mAnAnAM nArakANAmalpatvAt krodhAdyupayukta eko'pi assI bhaaNgaa| ima ika pradeza adhika jaghanya avagAhanA nA dhaNI meM jAva saMkhyAta lbhyte'to'shiitibhNgaaH| (vR0-071) pradeza adhika jaghanya avagAhanA nAM dhaNI meM piNa assI bhAMgA jaannvaa| 18. jaghanya avagAhana thakI jagIsa, asaMkha pradeza adhika sttaaviis| 18. asaMkhejjapadesAhiyAe jahaNiyAe ogAhaNAe baTTatehija narakAvAsai kahIsa, utkRSTa avagAhana sattAvIsa / / mANANaM, tappAungukkosiyAe ogAhaNAe baTTamANANaM sattAvIsa bhNgaa| (za0 11220) vA0-jaghanya sthiti anai jaghanya avagAhanA nAM dhaNI neraiyA jaghanya sthiti ra vA0-nanu ye jaghanyasthitayo jaghanyAvagAhanAzca bhavanti lekhai to sattAvIsa bhAMgA, ana jaghanya avagAhanA rai lekhai assI bhAMgA, ima virodha teSAM jaghanyasthitikatvena saptaviMzatirbhaGgakAH prApna vanti jaghanyAvagAhanatvena cAzItiriti virodha: ?, hii| ehanoM uttara-jaghanya sthiti nAM dhaNI neraiyA nai piNa jaghanya avagAhanA atrocyate, jaghanyasthitikAnAmapi jaghanyAvagAhanAkAkAlai assI bhaMgAIja kahiye / utpatti kAla bhAvipaNa karI jaghanya avagAhanA rA le'zItireva, utpattikAlabhAvitvena jaghanyAvagAhanAalpa huI te maatt| anai je jaghanya sthiti nAM dhaNI neraiyA nAM sattAvIsa bhAMgA nAmalpatvAditi, yA ca jaghanyasthitikAnAM saptavizatiH kahyA te jaghanya avagAhaNA nai ulaMghI chai te neraiyA nA sattAvIsa bhAMgA jaannvaa| sA jaghanyAvagAhanatvamatikrAntAnAmiti bhAvanIyam / (vR0-5071) e prabhu ! ratnaprabhAI tAsa, tIsa lakSa hai nrkaavaas| 16, 100. imIse NaM bhaMte ! rayaNaNabhAe puDhavIe tIsAe ika-ika narakAvAsai pIDa, neraiyA meM chai kitA zarIra? nirayAvAsasayasahassesu egamegaMsi nirayAvAsaMsi neraijina ka hai-tIna zarIra hai soya,vaikriya tejasa kArmaNa joy| yANaM kai sarIrayA paNNattA? e tIna I zarIra viSai vartamAna, sattAvIrA bhaMgA pahichAna / / ___goyamA ! tiNNi sarIrayA paNNattA, taM jahAveubbie, teyae, kmme| (za011221) imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe jAva veubviyasarIre bar3hamANA neraiyA ki kohova uttA? satAbIsaM bhNgaa| (za0 11222) vA0-ihAM vaikriya zarIra nai viSa sattAvIsa bhAMgA kahyA / to piNa jikA sthiti bA---padyapi vaikriyazarIre saptaviMzatirbhaGgakA uktAAzrI ana avagAhanA AzrI bhAMgA rIparUpaNA pUrve kahI tikA to timahija khivii| stathA'pi yA sthityAzrayA avagAhanAzrayA ca bhaMgakArUtehanoM bIjo kihAM avakAza nathI, te maatt| anai zarIra AzrI je parUpaNA paNA sA tathaiva dRzyA, niravakAzatvAttasyAH, zarIrAdhaavakAza sahita chai, te mATai sattAvIsa bhaaNgaa| ima anerai ThikANa piNa vicArI yAyAzca sAvakAzatvAt, evamanyatrApi vimrshniiymiti| yukti kahiva / tathA vigraha gati nai viSa nikevala tejasa kArmaNa zarIra Ija ch| nanu vigrahagatau kevale ye taijasakArmaNazarIre syAtAM tayote vaikriya rahita tejasa kArmaNa kivArai lAbha kivA na lAbha, te mATa tehanA assI za01, u05, DhA016 135 Jain Education Intemational Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ? bhAMgA saMbhava / ane ihAM taijasa kArmaNa nai viSai sattAvIsa bhAMgA kima kahyA tehanoM uttara- ihAM vaikriya zarIra sahita tejasa kArmaNa zarIra nAM sattAvIsa bhAMgA kA hai| anai vaikriya zarIra rahita tejasa kArmaNa zarIra nai viSai assI bhAMgA huI tehno kathana ihAM nathI kA / eteNaM gameNaM tiSNi sarIrayA bhANiyavvA / ihAM bAkI doya zarIra rahyA tehane viSai zarIrAM nai pATha no atyanta sAmya sarIkhApaNo dikhADavA nai arthe tiSNi sarIrayA bhANiyavvA ima kahyA te tInAM maiMne artha / 101. prabhU yA saMghayaNI hoya ? jina ka-paTa mAhilo nahi koya / nahiM asthi nahIM zirA suraMga, nahiM snAyu vali tehane aMga / / 102. tehathI kahyA asaMghayaNI teha, piNa pudgala asubhaparNaM pariNameha | aniSTa akAMta apriya bali tAma, asubha aneM kahiye amaNAma || 103. ekArtha eha vizeSaNa etha, atihi aniSTa batAvA heta / cha saMghayaNa asaMghayaNI meM sAya, vartamAna sattAvIsa kahAya // 104. syUM prabhu ! jAva nAraka saMThANa, jina kahai - dvividha te pahichANa / bhaya-dhAraNa uttara-vekriya joya, e donoM Daka hoya / / 105. e prabhu ! jAva huMDaka saMThANa, vartamAna je syUM kahovauttA ? ityAdi prasaMga, yAM piNa 106. e prabhu ! ratnaprabhA kati deza ? jina kahai ika kApota kahega e jAva kApota viSai varttamAna, sattAvIsa bhaMgA pahichAna || nerazyA jANa / saptavIsa chai bhaMga / / | 107. ratnaprabhAI tInU dRSTa, samadaMsaNa aru mithyA nikRSTa saptavIsa bhaMga taNu prasaMga, sammAmicchadaMsaNa asI bhaMga || 136 bhagavatI jor3a mucyate tayoH ratpatvenAzItirapi bhagavatIti saptaviMzatireveti ? ajaya satyametat kevala zarIrAnuvosporAmayaNaM kevalayozvAnAthavaNamiti saptaviMzatireveti / ( vR0 pa0 71, 72) yacca dvayorevAtidezyatve trINItyuktam tacca trayANAmapi gamasyAtyanta sAmyopadarzanArtham / (r0aa0 72) 1 101, 102. imIse NaM bhaMte ? rayaNappabhAe jAva neraiyANaM sarIrayA kisaMghayaNA paNNattA ? goyamA ! chaNhaM saMghayagANaM saMpaNI vanechinevArUNi / je polAgi atA appiyA ahA amapumA amaNAmA eteMsi sarIrasaMghAyattAe pariNamati / ( 0 14224) 103. ekAthikA vaite zabdAH aniSTatAprakarSa pratipAdanArthA iti / (20-2072) 103. imIse NaM bhaMte ? rayaNappabhAe jAva chaNhaM saMghayaNANaM asaMbhava vaTTamANA neraiyA ki kohoba uttA sitAbI bhaMgA / ( za0 11225 ) 104. imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe jAva neraiyANaM sarIrayA kiMsaMThiyA paNNattA ? goyamA ! duvihA paNNattA, taM jahA- bhavadhAraNijjA ya, uttaraveubviyA ya / tattha NaM je te bhavadhAraNijjA te huMDasaMThiyA paNNattA, tattha NaM je te uttaraveubviyA te vi huMDasaMThiyA paNNattA / ( 0 14226) 105. imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe jAva huMDaThANe vaTTamANA neraiyA ki kohovauttA ? sattAvIsaM bhaMgA / (0 14220) 106. imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe jAva neraiyANaM kati lessAo paNNattAo ? goyamA ! egA kAulessA paNNattA / (za0 11228 ) isIse paM bhane ! raNayabhAe jAva kAulessAe baTTa mANA neraiyA ki kohovauttA ? sattAvIsa bhaMgA / (01 / 229) 107. imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe jAva neraiyA ki samma dilI ? micchavi? sammAmicchadiTTI? tiSNi vi / imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe jAba sammadaMsaNe vaTTamANA neraiyA ki kohovauttA ? sattAvIsa bhaMgA / evaM micchadaMsaNe vi| sammAmicchadaMsaNe asItibhaMgA / ( za0 11230-233) Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA0 - mizradRSTi alpa te bhaNI kivAre lAbha, kivArai na lAbhe / ane kAla thakI piNa te alpa / te bhaNI krodha nA bhAva naiM viSai varte te eka piNa lAdhe, bhaNI assI bhAMgA / 108. e prabhu ! ratnaprabhAI jAva, jJAnI ke ajJAnI kahAva ? niyamA tIna jJAna nIM hoya, tIna ajJAna nIM bhajanA joya // 106. e jAvat matijJAne vartamAna sattAvIsa bhaMgA pahichAna evaM tInUM jJAna ajJAna, vibhaMga sahita mati zruti e jAna // aro - ihAM vibhaMga sahIta mati zruti ajJAna naiM viSai sattAvIsa bhaMgA jANavA / a asannI marI prathama narakaM jAya, tihAM vibhaMga ajJAna UpanAM pahilI mati zruti ajJAna naiM viSai assI bhaMgA pAmiyai / alpa te bhaNI / ana tivArai tehanI jaghanya avagAhanA huI / te jaghanya avagAhanA Azraya kari ke assI bhaMgA huI / 110. ejAya syUM mana yaca jogI kAya, tIvraMdra joga kahai jinarAya / tInUI joga viSaM vattamAna, sattAvIsa bhaMgA pahichAna || 112. vA0 - ihAM nikevala kArmaNa kAya joga naiM viSai to assI bhaMgA saMbhave / to piNa tehanI ihAM vivakSA nathI / anaiM vaikriya zarIra ne viSai rahyo je kAya joga tathA mana vacana sahIta je kAya joga te ihAM grahaNa kIdhUM / tehane viSai sattAvIsa bhAMgA jANavA / 111. e jAva sAgArova utta aNAgAra, jina kahai vihuM upayoga vicAra | vihaM upayoga viSe vartamAna sattAvIsa gaMgA pahicAna || 1 e prabhAnI AkhI bAta NANattaM lezyA viSai vicAra, mahaja sAtuM narakavikhyAta jUjU i lesyA iha vidha dhAra // 1. jo jIva samyaktva sahita naraka meM utpanna hote haiM, unake prathama samaya se hI bhavapratyaya avadhijJAna hotA hai| isalie vahAM niyamataH tIna jJAna hote haiM jo midhyAdRSTi jIva naraka meM utpanna hote haiM ve yadi pichale bhava meM saMjJI hote haiM, to unheM bhI bhavapratyaya avadhijJAna prathama samaya meM hI prApta ho jAtA hai / para jo pichale bhava meM asaMjJI hote haiM, unheM bhavapratyaya jJAna antarmuhUrta bAda meM upalabdha hotA hai / ataH pahale do ajJAna hote haiM aura bAda meM tIna ajnyaan| isa prakAra tIna ajJAna kI bhajanA ho gaI / vA0 - mizradRSTInAmalpatvAttadbhAvasyApi ca kAlato'lpatvAdeko'pi labhyate ityazItibhaMgAH / ( vR0-10 72) 108. imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe jAva neraiyA kiM nANI ? aNNANI ? goyamA ! nANI vi, aNNANI vi| tiNNi nANAI niyamA / tiSNi aNNANAI bhayaNAe / ( 0 10224) 106. imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe jAva AbhinivohiyanANe mANA neraiyA ki kohovauttA ? sattAvIsaM bhNgaa| evaM tiNNi nANAI, tiNNi aNNANAI bhANiyabvAI / (0 14225, 236) vA0-- yadi matyajJAnazrutAjJAne vibhaMgAtpUrvakAlabhAvinI vivakSyete tadA'zItibhaMgA labhyate, alpatvApAkintu panyAyamAnAste tato japanyAvagAhanAyevAzrItirbhAsteSAmasevA [iti (10-10 73) 110. imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe jAva neraiyA kiM maNajogI ? vaijogI ? kAyajogI ? tiNNi vi / imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe jAva maNajoe vaTTamANA neraiyA ki kohobattA ? sattAvIsaM bhNgaa| evaM vaijoe / evaM kAmavIe (za0 1237-240) vA0 - iha yadyapi kevalakArmaNakAyayoge'zItibhaMgAH saMbhavanti tathA'pi tasyAvivakSaNAt sAmAnyakAyayogAzrayaNAcca saptaviMzatisvateti (10-073 ) 111. imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe jAva neraiyA ki sAgA rovauttA ? aNAgArovauttA ? goyamA ! sAgArovauttA vi, aNAgArovauttA vi / imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe jAva sAgArovaoge vaTTamANA neraiyA ki kohovauttA ? sattAvIsaM bhaMgA evaM aNAgArovautte vi sattAvIsa bhNgaa| ( za0 1 / 241 - 243 ) nevAo, nAtaM sAmu / ( 0 1244) ratnaprabhA pRthivIprakaraNavaccheSapRthivI prakaraNAnyadhyeyAni kevalaM pAsa vizeSatAsAM bhinntvaad| ( vR0 pa0 72) 1 12. za0 1, u0 5 DhA0 16 137 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113. ratna sarkara kApota samIla, tIjI narake kAU niil| kApota keika narakAvAsa, keika nIla kahIje tAsa / / cauthI narake nIla kahAya, paMcamI nIla kRSNa vihaM thaay| chaThI narakai kRpaNa saMpekha, saptamI parama kRSNa suvizekha / / 113, 114. kAU ya domu, taiyAe mIsiyA, nIliyA cutthiie| paMcamiyAe mIsA, kaNhA tatto paramakaNhA // 1 // (za0 11244, saMgahaNI-gAhA) 115. saMkhyA narakAvAsa nIM, tIsa ana paNavIsa / ityAdika pUrva kahI, tiNa kari pATha kahIsa / / 116. *he prabhu ! asurakumAra nA tAsa, causaTha lakSa acha AvAsa / ika-ika AvAsai pahichAna, sthiti nA sthAnaka ketA jAna? 117. jina kahai-asakhejja sthiti ThANa, jema ne raiyA tima e jaann| NavaraM paDilomA tasaM bhaMga, lobha mAyAdika anukrama sNg|| vA0-nArakI nai viSa krodha mAna mAyA lobha-ima anukrame bhAMgA kahyA / anai asurakumAra nai lobha mAyA mAna krodha ima anukrama kahivA / 'savvevi tAva hojja lobhovauttA' devatA nai bahulapaNa lobha saMjJA ghaNI huii| tiNa kAraNa sagalAI asurakumAra lobhavaMta ch| e asaMjogiyo eka bhAMgo thyo| hivai dvikasaMjogiyA chaha bhAMgA huii| ahavA lobhovauttA ya mAyovautte y| ahavA lobhovauttA ya mAyovauttA ya / ahavA lobhovauttA ya mANovautte y| ahavA lobhovauttA ya mANovauttA y| ahavA lobhovauttA ya kohovautte ya / ahavA lobhovauttA ya kohovauttA y| ima sattAvIsa bhAMgA karivA tiNa me lobhai baha bacana sarva ThikANe kariva / 118. imahija jAvat thaNiyakumAra, NavaraM nAnApaNuM vicAra / prazna-sUtra uttara-sUtra adhyeya, saMghayaNa saMThANa leza kaheya / / vA0- nArakI nai anai asurakumArAdika nai paraspara mAhomAMhi nAnApaNuM jANI nai prazna-sUtra, anai uttara-sUtra nuM uccaravU / bali nArakI naiM anai asurAdika nai saMghayaNa saMThANa lesyA sUtra nai viSa nAnApaNuM huI te ima kahivU-ca usaTThIe NaM bhaMte asurakumArAvAsasayasahassesu egamegaMsi asurakumArAvAsaMsi asurakumArANaM sarIragA ki saMghayaNI? goyamA ! asaMghayaNI, je poggalA iTThA kaMtA te tesi saMghAyattAe pariNamaMti / evaM saMThANe vi, navaraM bhavadhAraNijjA samacauraMsasaMThiyA uttaraveubviyA aNNayarasaMThiyA / evaM lesAsu vi, navaraM kai lesAo pagNattAo? goyamA ! cattAri, taMjahA--kiNhA, nIlA, kAU, teU lesaa| causaTThIe NaM jAva kiNhalesAe baTTamANA ki kohovauttA 4 ? goyamA ! sabvevi tAva hojjA lohovauttA ityAdi / evaM nIlA, kAU, teU vi / vali nAgakumArAdika prakaraNa nai viSa ima bhaNavU te kahai cha--culasIe nAgakumArAvAsasayasahassesu ityevaM / 'causaTThI asurANaM nAgakumArANa hoi culasII' ityAdika vacana tai prazna sUtra nai viSai, bhavana saMkhyA nAnApaNuM jANI nai sUtra no uccAraNa karivU / *laya-khiNa gaI re merI khiNa gaI 115. yacca sUtrAbhilApeSu narakAvAsasaMkhyAnAnAtvaM tat 'tIsA ya pannavIsA' ityAdinA pUrvaprardAzatena smvseymiti| (vR0-5073) 116, 117. causaTThIe NaM bhaMte ! asurakumArAvAsasaya sahasses egamegami asurakumArAvAsaMsi asurakUmArANaM kevaiyA ThitiTaThANA paNNattA? goyamA ! asaMkhejjA ThitiTThANA pnnnntaa| jahaNiyA ThiI jahA neraiyA tahA, navaraMpaDilomA bhaMgA bhANiyabvA / sabve vi tAva hojja lobhovuttaa| ahavA lobhovauttA ya, mAyovauttaya / ahavA lobhovauttA ya, mAyovauttA y| vA0-nArakaprakaraNe hi krodhamAnAdinA krameNa bhaMgakanirdezaH kRtaH, asurakumArAdiprakaraNeSu lobhamAyAdinA'sau kArya ityarthaH, ata evAha-'sabvevi tAva hojja lohovautta' tti, devA hi prAyo lobhavanto bhavanti tena sarve'pyasurakumArA lobhopayuktAH syuH, dvikasaMyoge tu lobhopayuktatve bahuvacanameva, mAyopayoge svekatvabahutvAbhyAM dvau bhaMgako, evaM saptaviMzatibhaMgakAH kaaryaaH| (vR0-5073) 118. eeNaM gameNaM neyavva jAva thaNiyakumArA, 'navaraM--- nANattaM jaanniybvN'| (za0 11245) vA0--nArakANAmamurakumArAdInAM ca parasparaM nAnAtvaM jJAtvA praznasUtrANi uttarasUtrANi cAdhyeyAnIti hRdayaM, tacca nArakANAmasurakumArAdInAM ca saMhananasaMsthAnaleNyAsUtreSu bhvti| (vR0-5073, 74) 138 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. he prabhu! pRthvI kAya nA tAsa, asaMkhyAta lakha tenA vAsa / ika ika vAsA mAMhi pichANa pRthvIkAya no kitA sthiti-ThANa // 120. jina ka hai - asaMkhejja sthiti-ThANa, aMtarmuhUrtta jaghanya pichANa / adhika jaghanya thI samayo eka, jAva tehija vAse utkRSTa apekha || 121. he prabhu! pRthvIkAya nA tAsa asaMkhyAta lakSa hai tvaas| ika ika pRthvIkAya neM vAsa, jaghanya sthiti vartamAna vimAsa || 122. teha pRthvI syUM kohovauttA ya, kaimaNovauttA tasuM kahivAya ? mAyovauttA lobhovaDattA ya ? e prazna bahu vaca cyArUM mAMya || 123. jina kahai - kohovauttA teha, mANovauttA piNa che jeha | mAyovauttA piNa kahivAya, lobhovauttA piNa te thAya // 124. pRthvI taNAM jIva bahu ukta, ika ika kapAya meM upayukta | vaha sAtisuM nahi upaje bhaMga, dasUM sthAna vie 125 NavaraM teju lesa asI bhaMga, svarga thakI cava deva suraMga pRthvIkAya meM upaDe Aya eka tathA bahu ima aso dhAya // / / , vA0 - ihAM pRthvIkAya nAM prakaraNa naiM viSai sthitisthAnadvAra sAkSAt sUtra pATha maiM viSai ka u Ija chai / anaiM zeSa nArakI nIM para kahivA / tihAM valI 'NavaraM NANataM jAnie pATha pUrvako tehI anuvRtti cakI nAnApaNuM rahAM prazna vakI a uttara thakI jANavUM / anaiM zarIrAdika sAta dvAra nai viSai te nAnApaNuM prazna thakI anaiM uttara thakI ima kahivUM asaMkhijjesu NaM bhaMte! puDhavikAiyAvAsa saya sahassesu jAva vikAvA kai sarIrA paNNattA ? timi taM jahA orAlie pa kammae / etesu ca kohovauttA vi mANovauttA vItyAdi kahivUM 1 tathA asaM jAva pRvikAzyA sarIramA ki saMcayI ityAdi ? timahija varaM poggalA maNuNNA amaNuNNA sarIrasaMghAyattAe pariNamati 2 evaM saMThANadvAra maiM vipaNa pUchA karavI anaM vati uttara meM viima hiDaThiyA, etaluIja pATha bhaNavU, piNa duvihA sarIragA paNNattA taM jahA bhavadhAraNijjA ya uttaravejaviyA va ityAdi pATha na kahi pRthvIkA meM baiMkiga zarIra nahIM te mATe 3 lekhAdvAra nai viti isa kahavAiyA bhaMte! kada mAo paNNattAo ? goyamA ! cattAri, taMjahA - kaNha lesA jAva teU lesA / ihAM tIna lesthA meM vi to bhAMgA nabhI ane tejulezyA ne vi assI gaMgA e pUrva hyAIja 4 dRSTidvAre ima kahi jAna kAyA ki sammi micchadiTThI sammAmicchadiTThI ? goyamA ! micchadiTThI zeSa timahija 5 jJAnadvAre piNa timahija NavaraM --- puDhavikAiyANaM bhaMte! kiM NANI ? aNNANI ? goyamA ! No NANI, aNNANI, niyamAdu aNNANI 6 yogadvAre piNa timahijanavaraM vikAiyA mate ki magajogI bahanogI kAyajogI ? doSamA! no maNajogI, no vai jogI, kAya jogI 7 e pUrve kA te sarva TIkA thI jANavUMM / 112, 120. asaM gaM bhaMte! puvinakAiyAvAsasya sahasse emesi vikAiyAvAsa vikA iyANaM kevaiyA ThitiTThANA paNNattA ? goyamA ! asaMkhejjA ThitiTThANA paNNattA taM jahA jahaNiyA ThiI jApAnakosiyA ThiI (20 1246) 12 122.su NaM bhaMte! puravinakAAvAsasa sahasse emamegaMsa vikAvAsaMsi jaNayAe ThitIe vaTTamANA puDhavikkAiyA ki kohovauttA ? mANovauttA ? mAyovauttA ? lobhovauttA ? / " 122. gomA kohobattA ci mANavAvimo uttA vi, lobhovauttA vi / 124, 125. evaM puDhavikkAiyANaM savvesu vi ThANesu abhaMgayaM, navaraM - teulessAe asItibhaMgA / (40 10240) pRthivIkAyikA ekaikasmin kaSAye upayuktA bahavo labhyanta ityabhaGgakaM dazasvapi sthAneSu, navaraM 'teulesAe asII bhaMga' tti, pRthivIkAyikeSu lezyAdvAre tejolezyA vAcyA, sA ca yadA devalokAccyuto deva eko'neko vA pRthivIkAyikeSUtpadyate tadA bhavati, tatazca tadaikatvAdibhavanAdazItirbhaGgakA bhavantIti / ( vR0 pa0 74) vA0 iha pRthivIkAyikaprakaraNe sthitisthAnadvAraM sAkSAllikhitamevAsti, zeSANi tu nArakavadvAcyAni, tatra ca navaraM pAtaM jANiyan ityetasyAnuvRtternAnAtvamiha praznata uttaratazcAvaseyaM tacca zarIrAdiSu sapta dvArevidam( vR0 pa0 74 ) za0 1, u05, DhA0 16 136 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126. ima hI Au vaNassaikAya, teu bAu meM teja naay| 126. evaM AukkAiyA vi / teukkAiya-bAukkAiyANaM sarva sthAnaka meM abhaMga hoya, cyAra zarIra vAu vRtti joya / / savvesu vi ThANesu abhNgyN| vaNapphaikAiyA jahA puDhavikkAiyA / (za0 248-250) vAukkAiyANaM, kai sarIrA pannattA? goyamA ! cattAri, taM jahA-orAlie, veubie, teyae, kmme| (vR0-50 75) 127. pRthvI apa vanaspati rai mAMhi, daSTi dvArai jJAnadvArai taahi| 127. nanu pRthivyambuvanaspatInAM dRSTidvAre sAsvAdanabhAvena karma graMthai sAsvAdana ukta, bale jJAna kahyA be teha ayukta / / samyaktvaM karmagrantheSvabhyupagamyate, tata eva ca jJAnadvAre matijJAnaM zrutajJAnaM c| (vR0-5075) 128. be te coridrI naM prasaMga, je sthAna naraka nai asI bhNg| 128. beiMdiya-teiMdiya-caridiyANaM jehiM ThANe!ha neraiyANaM te sthAna ke vikaliMdriya tIna kahiye, bhAMgA asI sucIna / / asIibhaMgA tehi ThANehi asII ceva / vA0--eka samaya adhika jaghanya sthiti nA dhaNI neraiyA jAva saMkhyAta samaya vA0-tatraikAdisaGkhacAtAntasamayAdhikAyAM jaghanyasthitI adhika jaghanya sthiti nA dhaNI neraiyA nai viSai jaghanya avagAhanA nA neraiyA nai tathA jaghanyAyAmavagAhanAyAM ca tatraiva ca saMkhyeyAntaviSa eka pradeza adhika jaghanya avagAhanA noM dhaNI jAva saMkhyAta pradeza adhika pradezavRddhAyAM mizradRSTau ca nArakANAmazItirbhaGgakA jaghanya avagAhanA noM dhaNI neraiyA nai viSai mithadRSTi neraiyA nai viSai assI uktAH, vikalendriyANAmapyeteSu sthAneSu mizradRSTibhAMgA khyaa| vikaleMdriya nai piNa e sthAnaka - viSa mizradRSTi varajI nai assI varjeSvazItireva, alpatvAtteSAm ekaikasyApi krodhAbhaMgAIja, alpa te bhnnii| eka-eka krodhAdi upayukta nA saMbhava thkii| mizradRSTi dhupayuktasya saMbhavAt, mizradRSTistu vikalendriyeSvevikaleMdriya nai viSa nthii| kendriyeSu ca na saMbhavatIti na vikalendriyANAM tatrAvRddha tu punaH iNa sUtra nai viSa kiNahi vAcanA vizeSa thakI ima kahya / je sthAnakai nArakI nai assI bhaMgA te sthAnaka nai viSa vikaleMdriya nai abhaMgaka iti e gItibhaGgakasambhava iti| TIkA meM khy| vRddhastviha sUtra kuto'pi vAcanAvizeSAt yatrAzItistatrApyabhaMgakamiti vyAkhyAtamiti / (vR0-5075) 126. NavaraM dRSTi dvAra jJAna dvAra, jihAM nArakI ne sattAvIsa prkaar| 126-131. navaraM-abbhahiyA smmtte| AbhiNibohiyavikaleMdriya nai tihAM adhika vicAra, asI bhAMgA kahivA ima dhAra / / nANe, suyanANe ya eehi asiiibhNgaa| jehi ThANehi neraiyANaM sattAvIsaM bhaMgA tesu ThANesu sabvesu abhaMgayaM / 130. sAsvAdana samyaktva suaMga, mati zrata jJAna virSa asI bhNg| (za0 11251) alpa chai te bhaNI ha kiNavAra, sattAiM viraha asI ima dhAra / / dRSTidvAre jJAnadvAre ca nArakANAM saptaviMzatiruktA, je sthAnaka neraiyA nai sattAvIsa, dAkhyA bhaMgA zrI jagadIza / vikalendriyANAM tu 'abbhahiya' ti abhyadhikAnyazIte sthAnakai vikalidriya mAya, abhaMgaka-bhaMgA nahiM thAya / / tirbhaGgakAnAM bhavati, kva ityAha --samyaktve, alpI yasAM hi vikalendriyANAM sAsvAdanabhAvena samyaktvaM bhavati, alpatvAccaiteSAmekatvasyApi sambhavenAzItibhaGgakAnAM bhavati, evamAbhinibodhike zrute ceti / tathA 'jehI' tyAdi, yeSu sthAnakeSu nairayikANAM saptaviMzatirbhaGgakAsteSu sthAneSu dvitricaturindriyANAM bhaGgakA bhAvaH / 132. paMceMdriya tiryaMca pichANa, jema naraka tima bhaNavA jaann| 132, 133. paMcidiyatirikkhajoNiyA jahA neraiyA tahA NavaraM italI phera kahAya, je je bola pAvai tasaM nyAya / / bhANiyabvA, navaraM-jehi sattAvIsaM bhaMgA tehi abhaMgayaM kAyavvaM / 133. naraka meM jyAM saptabIsa kathaMga, tihAM paMcadrI tithaMca abhNg| (za0 1 / 252) naraka nai asI bhaMga je sthAna, tiryaca paMceMdrI nai tihAM asI jAna / / 140 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aro - ihAM TIkA meM ima kA nArakI nA sUtra nI para kahivA navaraM zarIradvAre e vizeSa - asaMkhejjesu NaM bhaMte ! paMceMdiyatirikkhajoNiyAvAsesu paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM kevaiyA sarIrA paNNattA ? goyamA ! cattAri, taM jahAorAlie, veubvie teyae, kammae / sarvatra abhaMgaka iti / tathA saMghayaNadvAre-paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM kevaiyA saMghayaNA paNNattA ? goyamA ! cha : saMghayaNA taM jahA - vairosanA rAyaM jAva vaTTati / ima saMsthAnadvAre piNa--cha saMThANA paNNattA taM jahA - samacauraMse 6 / ima lesyA dvAre kai lesAo paNNattAo ? goyamA ! taM jahA - kaNhalesA 6 / iti tiyaMca paMceMdrI varNana / 134. je sthAnaM naraka meM asI bhaMga hoya, te sthAnake manuSya asI bhaMga jova je sthAne naraka ne sattAvIsa bhaMga, te sthAnakai manuSya abhaMga prasaMga || 135. varaM manuSya meM adhika e jANa, jaghanya sthiti meM asI pichANa / NatraraM AhAraka zarIra viSai asI hoya, pATha mAMhi to isoja joya || vA0 - nArakI naiM jaghanya sthiti viSai sattAvIsa bhaMgA kahyA anaiM manuSya naiM jaghanya sthiti viSai assI bhaMgA, piNa abhaMgaka nahIM / AhAraka zarIravaMta manuSya naiM assI bhaMgA, alpa cha~ te bhaNI / anaiM nArakI naiM AhAraka zarIra nathI te mATa manuSya naiM e adhika kahyA / atra TIkAkAra kA - ihAM nArakInAM sUtra no ane manuSya nAM sUtra noM bahulapaNe zarIra, saMghayaNa, saMThANa, lezyA, jJAna- e paMcadvAra nai viSai Ija vizeSa, te kahai cha~ / zarIradvAreasaMkhejjesu NaM bhaMte ! maNussAvAsesu maNussANaM kai sarIrA paNNattA ? goyamA ! paMca taM jahA - orAlie, veubvie, AhArae teyae kammae / asaMkhejjesu NaM jAva orAliyasa rIre vaTTamANA maNUsA ki kohovauttA 4 ? goyamA ! kohovauttA vi4 / ima sarva zarIra naiM vissai| navaraM AhAraka naiM viSai assI bhaMgA kahiyA / 137. saMghayaNadvAre - navaraM maNussANaM bhaMte! kai saMghayaNA paNNattA ? goyamA ! cha saMghayaNA paNNattA, taM jahA - vaya rosahanArAe jAva chevaTTe / saMsthAnadvAre - cha saMThANA paNNattA, taM jahA - samacauraMse jAva huMDe / pAdvAre taM jahAhissA jAya lessaa| jJAnadvAre - maNussANaM bhaMte ! kai NANANi ? goyamA ! paMca taM jahAAbhiNibohiyaNANaM jAva kevalaNANaM / kevala varajI cyAra jJAna naiM viSai abhaMgaka, kevalajJAna nai viSai kaSAya noM udaya nathI / 136. vyaMtara bhavanapati jima hoya, jotithi vimAnika piNa ima hoya / varaM NANattaM je jihAM bola, jAva aNuttarA pATha amola || vahA vRttInAM jotiSi kahyA, asaMkha vimAnAvAsa / vaimAnika saMkhyAtakha vimAna vAsa vimAsa || bhate 138. *sevaM solamI DhAla, prathama zataka raM paMcamaM nhAla | bhikSu bhArImAta RSirAya pasAya, 'jaya jaza' mukha-saMpati vara pAya / / prathamazate pacamoddezakAryaH || 1 | 5 || *laya - khiNa gaI re merI khiNa gaI 134, 135. jehi ThANehiM neraiyANaM asItibhaMgA tehi ThANe massA visItibhaMgA bhANiyavvA / jesu sattAvIsA te abhaMga, navaraM massANaM amahiya Die AhAra va asotibhNgaa| ( za0 11253 ) 136. vANamaMtara - jotisa vemANiyA jahA bhavaNavAsI, navaraMnANattaM jANiyavvaM jaM jassa, jAva aNuttarA / (40 14254) 137. mAyAvAsahassesa... / (10-10 77) 138. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti jAva viharai | ( za0 11255 ) za0 1, u0 5 DhA0 16 141 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla : 17 paMcamadeza aMta meM, jotiSi vaimaaniik| vimAnavAsA varNavyA, daza ThANe tahatIka / / jotiSI vimAnavAsa te, pratyakSa hI dIsaMta / chaThe udezai Adi meM, prazna tAsa pUchaMta // 1, 2. anantaroddezake'ntimasUtreSu 'asaMkhejjesu NaM bhaMte ! jAva jotisiyavemANiyAvAsesu' tathA 'saMkhejjesu NaM bhaMte ! vemANiyAvAsasayasahassesu' ityetadadhItaM, teSu ca jyotiSkavimAnAvAsA: pratyakSA eveti tadgatadarzanaM pratItya tathA 'jAvaMte' iti yaduktamAdigAthAyAM tacca darzayitumAha (vR0-5077) *ho jinadeva ! prabhujI ! AparA vacanAmRta mhAnai vAlhA lAgai ho lAla / samaya baca pyArA lAgai ho lAla, saMvega suNyAM thI jAgai ho lAla / / (dhrupadaM) 3. he prabhu ! sUrya Ugato jI, gagana rahyo dIsaMta / Athamato piNa etalo jI, sUrya dRSTi AvaMta ? jina kahai-hatA goyamA! jo, gaganata ra thI joya / Ugato dIsai jito ravi, Athamato piNa hoya / / he prabhu ! UgaMto ravi jI, sagalI dizi je khet| karai prakAza udyota bali jI, alpa tathA bahu tetha / / tapati-zIta dUro karai bali, prabhAsayati naM arth| TAlai zIta vizeSa thI jI, tima Athamato'pi tadartha / / titai kSetra savao samaMtA Atapa syU avabhAsa / ujjoei ? tavei ? pabhAsei? jina kahai haMtA tAsa / / 3. jAvaiyAo NaM bhaMte ! ovAsaMtarAo udayaMte mUrie cakkhupphAsaM habvamAgacchati, atthamaMte vi ya NaM sUrie tAvatiyAo ceva ovAsaMta rAo cakkhupphAsa habvamAga cchati? 4. haMtA goyamA ! jAvaiyAo NaM ovAsaMtarAo udayaMte surie cakkhupphAsaM habbamAgacchati, atthamaMte vi jAva hvvmaagcchti| (za01256) 5. jAvaiya NaM bhate ! khettaM udayaMte sUrie AyaveNaM sabvao samatA obhAsei ujjoei tavei pabhAsei, 6. 'tapati' apanItazItaM karoti 'prabhAsayati atitApa yogAdvizeSato'panItazItaM vidhtte| (vR0-5078) 7. atthamaMte vi ya NaM sUrie tAvaiyaM ceva khetta Aya veNaM savvao samaMtA obhAsei? ujjoei? tavei? pabhAsei ? haMtA goyamA ! jAvatiya NaM khettaM jAva pbhaasei| (za0 11257) 8. taM bhaMte ! ki puDheM obhAsei ? apuTTha obhAsei jAva chaddisi obhaaseii| (za0 11258-266) 6. evaM-ujjovei tabei pbhaasei| (sh01|267) te prabha ! syaM phasryo tiko jI? avabhAsai chai khetta ? / kai ava bhAse aziyo jI, jAva chahuM dizi tetha / / ima udyota karai ghaNaM jI, tapa prabhAsa em| yAvat niyamA SaT dizai jI, phasryo prakAsa tema / / 10. soraThA phayoM chai je kheta, tehija avabhAsai khyo| hivai pharzaNA etha, tehija dekhADai ach|| 1. aMga suttANi bhAga 2 zataka 1 sUtra 258 se jAva kI pUrti kara pATha bar3hAyA gayA hai| yaha krama 266 sUtra taka hai / jor3a saMkSipta pATha ke AdhAra para kI gaI hai| *laya-rAta rA amalA meM hoko gahiro gUMje ho lAla 142 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. he prabhu ! sagalI dizi viSa jI, sarva Atapa karI tetha / pharzaNa kAla samaya virSa jI, jito kSetra pharzata / / phazaNa lAgo tehanai jo, pharyo kahijai svAma? jina kahai hatA goyamA jI, ima saha bAta tamAma / / 13. te prabhu ! syUM lAgo pharzavA jI?, pharza kSetra udaMta / jAvat niyamA SaT dizai jI, pharzaNa lAgo te pharzata / / 14. he prabha ! loka nA aMta nai jI, alokAMta phrsht| alokAMta ne lokAMta pharza ? haMtA jina bhAkhaMta / / 15 te prabhu ! syUM lAgo pharzavA jI, phauM chai jina rAya ? jAvat niyamA paT dize jo, pharzaNa lAgo te pharzAya / / 16. dvIpa taNAM chehar3A prate jI, 'pharza sAgara - aNt| sAgara-aMta ne dvIpAMta pharza ? haMtA jina-vaca tata / / 11, 12. se nUNaM bhaMte ! savvaMti savvAvaMti phusamANakAla samayaMsi jAvatiyaM khettaM phusai tAvatiyaM phusamANe puDhe tti vattavvaM siyA? haMtA goyamA ! savvaMti jAva vattabvaM siyaa| (za0 11268) 13. taM bhaMte ! ki puDheM phusai? amuTTha phusai? goyamA ! puDheM phusai, no apuDheM jAva niyamA chaddisi phusi| (za0 11266) 14. loyate bhaMte ! aloyaMtaM phUsai? aloyaMte vi loyaMtaM phusai? haMtA goyamA ! loyaMte aloyataM phusai, aloyate vi loyaMta phusi| (za0 11270) 15. taM bhaMte ! ki puTuM phusai ? apuDheM phusai? goyamA ! puDheM phusai, no apuLaM jAva niyamA chaddisi phusi| (za0 1 / 271) 16. dIvaMte bhaMte ! sAgaraMtaM phusai? sAgarate vi dIvaMtaM phusai? haMtA goyamA ! dIvaMte sAgaraMtaM phusai, sAgarate vi dIvaMtaM phusai jAva niyamA chadisi phusi| (za0 11272) 17. yojanasahasrAvagADhA dvIpAzca samudrAzca bhavanti, tata zcoparitanAnadhastanAMzca dvIpasamudrapradezAnAzritya UrdhvAdhodigdvayasya sparzanA vAcyA, pUrvAdidizAM tu pratItaiva, smnttstessaamvsthaanaat| (vR0-5076) 18. evaM eeNaM abhilAveNaM udayaMte poyaMta chidaMte dusataM chAyaMte AyavaMtaM jAva niyamA chaddisi phusi| (za0273-275) 16. 'chAyaMte AyavaMta' ti iha chAyAbhedena SaDdimbhAvanaivam Atape vyomavartipakSiprabhRti dravyasya yA chAyA tadanta AtapAntaM catasRSu dikSu spRzati tathA tasyA eva chAyAyA bhUmeH sakAzAttadravyaM yAvaducchyo'sti, tatazca chAyAnta AtapAntamUrdhvamadhazca spRshti| (vR0-5076) 20. sparzanA'dhikArAdeva ca prANAtipAtAdipApasthAnaprabhava karmasparzanAmadhikRtyAha-- (vR0-pa0 76) 21. atthi NaM bhaMte ! jIvANaM pANAivAe NaM kiriyA kajjai? haMtA atthi| (za0 11276) 'kiriyA kajjaI' tti, kriyata iti kriyA---karma sA kriyate / (vR0-5080) 17. yAvat niyamA paT dirza jI, heTho jojana hajAra / dvIpa samRdra achai sahI, pharza Urddha adho dizi cyAra / / 18. iNa prakAra kari jANiya jI, udaka no aMta naavNt| chidra nA ata nai vastrAMta pharkI, chAyAMta nai dhUpa - aMta / / 16. jAvan niyamA paT diza jI, gaganapaMkhI pramukha chaay| Atapa bIca rahI thakI jI, ima paTa dizi pharzAya / / sparzana nA adhikAra thI jI, prANAtipAtAdi pApasthAna / prabhava karma nI pharzaNA noM hiva prazna-vidhAna / / asthi bhate ! jIvA bhaNI jI, prANAtipAta nI joy| kiriyA-karma huvai sahI jI? jina kahai hatA soya / / * laya-rAta rA amalA meM hoko gahiro gUMje ho lAla za01, u06. DA0 17 143 Jain Education Intemational Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , prabhu ! te kiriyA svaM pharathI ke aNaphaya hoya ? jAvat nirvyApAta te jI. paTa dizi pharzI joya / / vyAghAta- aloka naiDo tihAM jI, te AzrI avadhAra / kadA tIna kadAcidine jo paMca dizi kivAra // tikA kiyA prabhu ! syU kIdhI ke aNakodhI dhAya ? jina kahai - kriyA kIdhI huvai che, aNakIdhI huvai nAMya || tikA kiyA prabhu Apa se kIdhI ke para kIdhI ho ? ke Atma para binIM kodhI kriyA lAge e joya ? // jina kahe-AparI kIdhI lAge, para nIM kodhI na lAgaMta ? bali vihaM nI koSI nahi sAga, phuna goyama pUcchaMta // tikA kriyA prabhu ! syUM AnupUrvI, anukrama kIdhI lAgaMta ? ke anAnupUrvI kadhI lAge che, anukrama viSa upajaMta ? / / jina kahai AnupUrvI te anukrama kIdhI kriyA lAgata / anukrama viNa anAnupUrvI kodhI kriyA navi haMta // gaye kAle je kriyA kIdhI, saMprati kAla karata kAla anAgata kiyA karisya te saha anukrama ta / / 30. he bhagavaMta ! nairaiyAM nai prANAtipAta nIM joya / kiriyAkarma havaM sahI jI ? jina kahai haMtA soya / / 31. prabhu te kiriyA svaM zyoM thI, ke aNaphazya hoya ? jAvat nirvyAghAta teM jI, SaTa dizi pharzI joya || 26. -- 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 32. 33. 34 35. 36. tikA kriyA prabhu ! syUM jAva AnupUrvI kIdhI jima rAtima ekeMdro varajI, bhaNavUM vimANika aMta ekeMdrI ne jIva taNI para kahiyU~ sahu virataMta // 1 prANAtipAtako jiha vidha, tima nRpAvAda pichANa chai adatta mithuna parigraha jAvat micchAdaMsaNa satya jANa / / ima e aThAra pAva sthAnaka, cauvIsa daMDake jAna / sevaM bhaMte kahI vIra vaMdI goyama vicarai dharatA dhyAna || kIdhI ke aNakIdhI cAya ? huvai, tInUM kAla hai mAMya || 144 bhagavatI joDa - solA nA aMka no deza kahyo e, sarasa sataramI DhAla / bhikkhu bhArImAla RSarAya prasAde 'jaya jaya' saMpati mAla // 22, 23. sA bhaMte ! ki puTThA kajjai ? apuTThA kajjai ? gomA ! puTThA kajjai, no apuTThA kajjai jAva nivyApAra chati vApAyaM pahuca siyA tidisi siyA caudisiM, siyA paMcadisi / ( za0 1 / 277 ) 24. sA bhaMte! ki kaDA kajjai ? akaDA kajjai ? goyamA ! kaDA kajjai, no akaDA kajjai / (20 1278) 25. sA bhaMte! ki attakaDA kajjai ? parakaDA kajjai ? tadubhayakaDA kajjai ? 26. goyamA ! attakaDA kajjai, no parakaDA kajjai, no tadubhayakaDA kajjai / (0214272) 27-26. sA bhaMte ki ANupubvi kaDA kajjai ? aNANupuvvi kaDA kajjai ? goyamA ! Apuvi kahA jA kaDA kajjai / jAya kaDA, jA ya kajjai, jA ya kajjissai, savvA sA ANupuvvi kaDA, no aNANupuvi kaDA ti' vattabvaM siyA / (za0 11280 ) 30. asthi NaM bhaMte ! neraiyANaM pANAivAryAkariyA kajjai ? haMtA atthi / ( 014261) 31. sA bhaMte! kiM puTThA kajjai ? apuTThA kajjai ? goyamA ! puTThA kajjai, no apuTThA kajjai jAva niyamA chaddisi kajjai / ( 0 14202) 32. sA bhaMte ! kiM kaDA kajjai ? akaDA kajjai ? goyamA ! kaDA kajjai, no akaDA kajjai / ( za0 11283) taM caiva jAva no aNANupuvvi kaDA ti vattavvaM siyA / ( za0 11284 ) 33. jahA neraiyA tahA egidiyavajjA bhANiyavvA jAva bemANiyA / egidiyA jahA jIvA bhANiyavvA / ( za0 11285 ) tahA 34, 35. jahA pANAivAe tahA musAvAe, tahA adiNNAdANe mehuNe, parismahe, kohe jAya micchAdaMsaNasatleevaM ee aTThArasa caDavIsaM daMDagA bhANiyavvA / (rA0 1266) 35. sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIra tajA vihati / ( 0 1267) Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. "jaya-jayakArI ho jJAna jineMdra more, jaya jaNa karaNa muda jaya janakArI ho praznaja pUchiyA re, jaya-jaza uttara AnaMda ||0|| 2. tiga kAle nai tiSa samA ne viye, bhagavaMta zrI mahAvIra sIsa roha nAmai aNagAra chaM, bhadra prakRti guNa - hIra // 3. prakRti svabhAve mAvamuni prakRti svabhAve vinIta / prakRti svabhAve krodha udaya nayI pracalapaNa rIta // dUhA AkhI karma-parUpaNA te zAsyata ataeva / zAsvata loka aloka nAM, roha prazna pUcheha // DhAla : 18 mArdava 4. krodha mAna mAyA lobha pAtalA, mRdu ahaMkAra ne ati ho jItavaM guru upadeza 8. 11. 5. suguru samIpa caraNa talAlIna hai, guru datta sIkha ArAdha / guru sevA suvinItapaNuM ghaNUM, sakharI bhAva samAdha // e I 6. bhagavaMta zrI mahAvIra thakI muni, nahIM ati dUra najIka jAnu Urddha adhosira UrUDa, dhyAna koThe tahatIka || 7. saMjama tapa kara Atama bhAvato, roha muni vicareha | taba te roha bhagavaMta aNagAra nai pravartI zraddhA eha // jAvat pU pahilA loka cha, pache alokaja hoya ? 7 prathama aloka parcha prabhu loka chai? utpatti AdhI joya / / 9. jina kahai - rohA loka aloka e, pahilA piNa che eha / pAche piNa e donUM zAzvatA, AnupUrvI na kaheha // 10. he prabhujI ! pahilA e jIva che, pAche ajIva soya ? prathama ajIva parcha e jIva chaM, loka- aloka jyU joya || isa bhavasiddhiyA abhayasiddhiyA siddhI asiddhI sthAna te mAMhe siddha asiddha e jIva che, zAzvata donU pichAna / / - *laya - sAdhUjI nagarI AyA sadA bhalA re zrI saMpanna | janna // 1. evaM tAvadgautamadvAreNa karma prarUpitaM tacca pravAhataH zAzvatamityataH zAzvatAneva sokAdibhAvAn rohanAmi dhAnamunipuGgayadvAreNa prarUpayituM prastAvayannAha ( vR0 pa0 80 ) 2, 3. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI rohe NAmaM aNagAre pagaibhahue pagar3a maue' pagaiciNIe paga 2, 3. 'pagaibhaddae' tti svabhAvata eva paropakArakaraNazIla:, 'pagaima ue' tti svabhAvata eva bhAvamAdevikaH, ata eva 'pagaiviNIyae' tti tathA 'pagaiuvasaMte' tti krodhodayAbhAvAt / ( vR0 pa0 81) 4. parAiyako mAgamAyAla mRdu vanmAdayam asyarthamahakRtistatpannaH-prApto gurUpadezAd yaH sa tathA / ( vR0 pa081) 5. allI viNIe 'AlINe' tti gurusamAzritaH saMlIno vA anupatApako gurunikSAguNAt 'vipIe' tti gurusevAguNAt / ( vR0pa081) 6-8. samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte aDDhajANU ahosire jhANa-koTThovagae saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemAge vihr| tate gaM se rohe aganAre jAsa jAva pajjuvAsamANe evaM vadAsI (TTO PIRES, PER) 8, 6. puvvi bhaMte! loe, pacchA aloe ? pubvi aloe, pacchA loe ? rohA ! loe ya aloe ya puvi pete, pacchA dete --- do vete sAsayA bhAvA, aNANupubvI esA rohA ! (WO (1920) 10, 11. puvvi bhaMte ! jIvA, pacchA ajIvA ? puvvi ajIvA pacchA jIvA ? jaheva loe ya aloeya taheva jIvA ya ajIvA ya / evaM bhavasiddhiyA ya abhavasiddhiyA ya siddhI asiddhI siddhA asiddhA / ( za0 11261-264) 1. yaha pAThAntara se liyA hai| za0 1, u0 6, DhA0 18 145 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. he prabhujI ! pahilA e aMDa cha, pachai kukkuDI jeha / ke prathama kukkuDI pAchai aMDa cha, hiva jina uttara deha / / 13. rohA ! te aMDa kiNa sUM UpanoM ? kukkuDI sUM bhagavaMta ! tikA kukkuDI kiNa sUM UpanI?, aMDa thakI he bhadaMta ! 14. imahija rohA ! te aMDa kukkuDI, pahilA pachai piNa eha / e donUI zAzvata bhAva cha, anAnupUrvI kaheha / / 15. pahilA he prabhujI ! lokAMta cha, pachai alokAMta thAya? pahilA alokAMta pacha lokAMta cha? rohA ! jAva AnupUrvI nAMya / / 16. pahilA he prabhajI ! lokAMta chai, pachai saptama aakaash| saptamI naraka heThe AkAza chai ? e pUchA suvimAsa / / jina kahai rohA ! loka noM aMta te, saptama pRthvI AkAza / pUrva pachai piNa e bhAva zAzvatA, jAva anAnupUrvI tAsa / / 18. ima lokAMta saptama taNuvAya te, ima lokAMta ghanavAya / ima lokAMta saptama dhanodadhi, saptama pRthvI kahAya / / 16. ima lokAMta saMghAte joDavo, tama'-pRthvI-tala aakaash| taNuvAya ghanavAya tama noM ghanodadhi, ima tama pRthvI vimAsa / / 20. ema paMcamI jAvat dhura taNo, AkAza naiM taNuvAya / ghanavAya ghanodadhi nai bali pRthvI, lokAMta sAtha juDAya / / bali lokAMta saMghAte joDavA, dvIpa samudra asaMkhyAta / vAsA-bharatakSetrAdika sAta cha, daMDaka cauvIsa khyAta / / astikAya paMca bali samaya nai, karma aSTa paTa lesa / dRSTi tIna bali darzaNa cyAra nai, jJAna paMca suvizeSa / / 23. cihaM saMjJA bali paMca zarIra nai, bali triNa joga vikhyAta / pravara doya upayoga pratai valI, joDavA lokAMta sAtha / / dravya pradeza anai pajjavA valI, e vihaM pada noM jeh| artha dhamasIha kIdho cha tiko, sAMbhalajo cita deha / / 25. jIva ajIva bihaM e dravya kahyA, pradeza bihaM nAM jANa / pajjavA jIva ajIva taNAM balI, artha kiyo ima chANa / / 26. vRttikAra kahyo dravya te SaT acha, kahyA pradeza anaMta / pajjava anaMtA e artha vRtti meM, addhA kAla vihaM haMta / / 12-14. pubvi bhaMte ! aMDae, pacchA kukkuDI ? pubvi kukkuDI, pacchA aMDae? rohA ! se NaM aMDae kao? bhayavaM ! kukkuddiio| sA NaM kukkuDI kao? bhate ! aNddyaao| __evAmeva rohA ! se ya aMDae, sA ya kukkuDI pubbi pete, pacchA pete-do vete sAsayA bhAvA aNANupuvvI esA rohA ! (za0 10265) 15. pubvi bhaMte ! loyaMte, pacchA aloyate? pubdhi aloyaMte, pacchA loyate ? rohA! loyate ya aloyate ya jAva aNANupubvI esA rohA! (za0 11296) 16. puci bhaMte ! loyaMte, pacchA sattame ovAsaMtare? pubdhi sattame ovAsaMtare, pacchA loyaMte ? 17. rohA ! loyaMte ya sattame ovAsaMtare ya pubbi pete, jAva aNANupubbI esA rohA? (za0 11267) 18-24. evaM loyaMte ya sattame ya tnnuvaae| evaM ghaNavAe, ghaNodahI, sattamA puddhvii| evaM loyaMte ekkekeNaM saMjoetabve imehi ThANehi, taM jahA-- ovAsa-bAta-ghaNaudahi-puDhavi-dIvA ya sAgarA vaasaa| neraiyAdi atthiya, samayA kammAi lessaao||1|| diTThI daMsaNa-nANe, saNNa-sarIrA ya joge-uboge| dabba-paesA-pajjava, addhA ki puci loyNte||2|| (za0 1 / 268 saMgahaNI-gAhA) 22. 24. 26. dravyANi paT pradezA anantA: paryavA anantA evaM 'addha' tti atItAddhA anAgatAddhA sarvAddhA ceti| (vR0-50 81, 82) 27. e saha lokAMta sAthai joDavA, pahilA lokAMta eh| pAchai e sahu pUchA jUjai, uttara pUrvavat jeha / / 1. chaThI tamA pRthvii| 146 bhagavatI-jor3a Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. pahilA he prabhujI ! lokAMta chai, pAche e sarva kAla' / lokAMta sarva kAla ke zAzvatA, anAnupUrvI nhAla // 26. 30. ima saptama AkAzaMtara tiko, joDavo sarva saMghAta / jAvat sarva kAla laga jANavo, vArU rIta vikhyAta / / 31. prabhu ! pahilAM saptama taNuvAya chai, pachai saptama ghanavAya / epiga tiNahija vidha kahivo sahI, jAva kAla sarva tAya / / 32. ima Uparalo ika ika joDavo, tehathI je-je surIta / heTa se choDaM jAvat kAla atIta | 33. he prabhu! pahilA anAgata kAla che, pachai sarva kAla huMta / jAva anAnupUrvI chai rohA ! zAzvata bhAva rahaMta || sevaM bhaMte ima kahi roha muni, dhyAna dhyAvai ika citta / loka padArtha nAM prastAva thI, pUche goyama loka-sthitta // aMka solamA no e deza chai, DhAla aThAramIM pattha / bhikSu bhArImAla RSarAya prasAda thI, 'jaya jaza' sukha saMpatta // 34. - 35. 1. ima alokAMta saMghAte joDavA, bali roha pUche tAya / he prabhu ! pahilA saptama AkAza chai, pache saptama taNuvAya ? 3. * prabhu pyArA, vacanAmRta deva jineMdra / (dhrupadaM ) 2. katividha prabhu loka nI sthita vIra kaI aSTavidha Thitta / tikA kahiye hai atirathare // 4. DhAla : 16 vahA he bhadaMta ! AmaMti ima, bhagavaMta gautama svAma / vinaya karI zrI vIra nai, pUche praznaja tAma // AkAza pratiSThita vAya, tanuvAya ghanavAya kahAya / tikai rahyA AkAza rai mAMya // vAya pratiSThita udadhi vakhANI, panodadhi pana jiso pANI tanu ghana vAya Upari jANI // 1. aMga suttANi bhAga 2 zataka 1 uddezaka 6 sUtra 266 aura 300 kI jor3a upalabdha nahIM hai / ye pATha yahAM bar3hAe hue haiN| vRtti meM yaha pATha nahIM liyA gayA hai| *laya-rANI bhASe suNa re sUDA 28. puvi bhaMte! loyaMte pacchA savvaddhA ? puvvi savvaddhA pacchA loyaMte ? rohA ! loyaMte ya sabbaddhA ya pubvi pete,' pacchA dete do yete sAsavA bhAvA. aNApunnI esA rohA ! ( za0 1301 ) 26. jahA loyaMteNaM saMjoiyA sabbe ThANA ete, evaM aloyaMteNa vi saMjoetavvA savve / puvvi bhaMte! sattame ovAsaMtare, pacchA sattame taNuvAe ? ( za0 11302, 303) 30. evaM sattamaM ovAsaMtaraM samvehiM samaM saMjoetavvaM jAva savvaddhAe / ( za0 11304 ) 31. pubvi bhate ! sattame taNuvAe pacchA sattame ghaNavAe ? evaM taheva neyavvaM jAva savvaddhA / (za0 11305, 306 ) 32, 33. evaM uvarillaM ekkekkaM saMjoyaMteNaM, jo jo hiTThillo taM taM chaDDateNaM neyavvaM jAva atIta- aNAgataddhA, pacchA savvaddhA jAva aNANuputhvI esA rohA ? (sa0 11207) 34. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti jAva viharai / (za0 11308) 1. bhaMteti ! bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM jAva evaM vayAsI(za0 10309) 2. kativihA NaM bhaMte ! loyaTThitI paNNattA ? goyamA ! aTThavihA loyaTThitI paNNattA, 2. jahA bhagAsapaTThie baae| AkAzapratiSThito vAyuH -- tanuvAtaghanavAtarUpaH, tasyAbakAzAntaparisthit (0062) 4. nAya udahI / vAtapratiSThita udadhiH -- ghanodadhistanuvAtaghanavAtopari sthitatvAt / ( vR0 pa0 82 ) za0 1, u0 6, DhA0 18, 16 147 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. udadhi pratiSThitA pRthvI jANaM, te ratnaprabhAdi pichANaM / __bahulapaNAM nI apekSA bakhANaM / / 6. bIjU-pRthvI Ipat prArabhArA, tikA rahI AkAza aadhaaraa| ihAM nahIM chai tasu adhikaaraa|| 7. pRthvI pratiSThitA avaloya, trasa sthAvara prANI hoya / te piNa bahalapaNa vaca joya / / 8. bIja-AkAza parvata vimANa, tasaM upari piNa chai praann| na kahyo tasaM kathana vakhANa / / 6. tathA ajIva pudgala zarIrAda, jIva pratiSThitA saMvAda / rahyA jIva viSa te bAdha / / 5. udahipaiTThiyA puddhvii| 5, 6. udadhipratiSThitA pRthivI,ghanodadhInAmupari sthitatvAt ratnaprabhAdInAM, bAhulyApekSayA cedamuktam, anyathA ISatprAgbhArA pRthivI aakaashprtisstthitaiv| (vR0-5082) 7. puDhavipaiTThiyA tasathAvarA paannaa| 7, 8, pRthivIpratiSThitAstrasasthAvarAH prANAH, idamapi prAyikameva, anyathA''kAzaparvatavimAnapratiSThitA api te santIti / (vR0-5082) 9. ajIvA jIvapaiTThiyA / 6. ajIvA:-garIrAdipudgala rUpA jIvapratiSThitAH, jIveSu teSAM sthitatvAt / (vR0-5082) 10. jIvA kmmpitttthiyaa| 10,11. jIvAH karmapratiSThitAH, karmasu-anudayAvasthakarma pudgalasamudAyarUpeSu saMsArijIvAnAmAzritatvAt, anye tvAha.....jIvAH karmabhiH pratiSThitAH / nArakAdibhAvena avsthitaaH| (vR0-5082) 10. tathA jIvA saMsArika jANaM, rahyA karma viSai pahichANaM / te karma anudaya mANaM // 11. kahai anya AcArya vyavasthita, jIvA karma karInai pratiSThita / narakAdika bhAvaM avasthita / / 12. jIvA kammapaiTTiyA tAhyo, eto TIkA meM artha batAyo / hiva kahai dharmasI vaayo| 13. cau gati meM rahyA jIva dhAra, tike karma AdhAra vicAra / thayA AdhArabhUta tivAra / / 14. ajIvA te jIva-saMgrahitA, mana bhASA nAM pudgala vhitaa| tyAM nai jIva saMgrahitA khitaa|| 14. ajIvA jiivsNghiyaa| ajIvA jIvasaMgRhItAH, manobhASAdi pudgalAnAM jIvaiH sNgRhiittvaat| (vR0-5082) 15, 16. jIvAH jIvapratiSThitAstathA'jIvA jIvasaMgRhItA ityetayoH ko bhedaH? ucyate, pUrvasmin vAkye AdhArAdheyabhAva uktaH uttare tu saMgrAhyasaMgrAhakabhAva iti bhedaH / (vR0-5082) 15. chaThA sAtamAM bola rai mAMhyo, yAM meM kavaNa aMtara kahivAyo? tasuM uttara e vRtti maahyo| 16. chaThe vacana AdhAra Adheya, saptama saMgrAhya saMgrAhaka ley| ihAM piNa chai AdhAra Adheya / / 17. saMgrAhya grahivA yogya jANa, mana bhASAdi pudgala mANa / eto Adheya te pahichANa / / 18. saMgrAhaka te grahaNahAra, e to jIva dravya suvicaar| tiNa suM jIva meM kahiyai AdhAra / / 16. chaThe bola karma AdhAra, tihAM jIva rahyo suvicAra / tiNa jIva Adheya tivAra / / 20. sAtameM bola jIva AdhAra, tiNa grahyA bhASAdi prakAra / tiNa suM pudgala Adheya vicAra / / 21. AThamaiM jIvA kamma-saMgahiyA, jIva saMsArIka ne kahiyA / udaya prApta karma vasa rahiyA / / 21. jIvA kmmsNghiyaa| (za0 11310) jIvAH karmasaMgRhItAH, saMsArijIvAnAmudayaprAptakarmavazavattitvAt / (vR0-50 82) 148 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. jina bhAkha yathA | Upara sU tehUna mukha mAMya / tAya // / " 30. aho gItama se 22. jiko jIva karmavaza lahiye tiko karma pratiSThita rahiye / jima pada viye rUpAdi kahiye / / 23. e piNa AdhAra nai Adheyo, karmodayavaza vartI gryo| e to artha vRtti thI kaheyo || 24. chaTha anudaya karma vasai jogA, aSTama udaya karma viSai kahilA / e to artha vicAra atIvA / / 25. kiNa artha prabhu ! ima kahiyA, aSTavidha loka sthiti rahiyA / jAva jIvA karma-saMgrahiyA || dRSTaMta koI puruSa gharI mana yaMta dIvaDI vAyu karI pUraMta / / baMdhe pache bIca bAMdhI ne saMdhe / UparalI gaMTha kholi nikaMdai // UparalA deza kA vAya, tehija UparalA deza jala sUM bhara pUre 26. parcha Uparale mukha tAya gAMTha bAMdhe dAMdhI adhikAya pache vicalI gAMTha bolAya apakAya, vAukAya Upara rahai tAya ? gotama kahai haMtA rahivAya // 31. tiNa artha karo ima kahiyA jAya jIvA karma saMgrahiyA / gagana dhana vAyodadhi pRthvI rahiyA || 32. dUjo dRSTAMta koi puruSa tAya, mazaka vAyu bharI adhikAya / kaDi bAMdhe paise jala mAMya // 33. pANI agAdha tiratho nahi jAya, pAra rahita pAThAMtara thAya / puruSa pramANa thI adhikAya || 34. ehavo gotama ! te nara prAya apakAya Upara rahai jAya ? goyama kahai haMtA rahivAya // dRSTAMta kari ima kathitA, loka sthiti aSTavidha bhaNitA / jAva jIvA karma-saMhitA // 36. ko loka sthiti adhikAra, hiva tehija taNo vistaar| vArU goyama prazna udAra // 37. prabhu jIva karmAdi joya, anyo'nya baMdhyA avaloya / saMbaddha paraspara hoya // 38. kiNa hetu baMdhyA kahivAya ? anyonya puTThA iNa nyAya / omArA bolIbhUta thAya // 27. 28. 35. 22, 23. ye ca yadvazAste tatra pratiSThitAH, yathA ghaTe rUpAdaya ityevamihApyAdhA rAdheyatA dRzyeti / (40-70 68) 25-30. se keNaTTheNaM bhaMte! evaM vuccai aTThavihA loyaditI jAva jIvA kahiyA ? gomA ! se jahANAmae kei purise vatthimADovei, vatthi mADovettA uppi sitaM baMdhai, baMdhittA majjhe gaMThi baMdhai, baMdhittA uvarillaM gaMThi muyai, mujhattA uvarillaM desaM vAmei, vAmettA uvarillaM detaM AuyAyassa pUrei, pUrettA uppi sitaM baMdhai, baMdhittA majjhillaM gaMThi muyai / se nUNaM goyamA ! se AuyAe tassa vAuyAyassa uppi uvarimatale ciTThai ? hatA citttthaa| 31. se teNaTTheNa goyamA ! evaM buccai- aTThavihA soDitI jAva jIvA 32, 33. se jahA vA kei purise vatthimADobei, vatthimADovettA kaDIe baMdhai, baMdhittA atthAhamatA ramaporusiyaMsi udagaMsi ogAhejjA | 33. pAThAntareNApAraM pAravajitaM / (2014052) 34, 35. se nUNaM goyamA ! se purise tassa AuyAyassa uvarimatale ciTThai ? haMtA ciTTha evaM vAvA sonA jIvA kammasaMgahiyA / (170 ?12??) 37-40. asthi NaM bhaMte! jIvA ya poggalA ya aNNamaNNabaddhA, aNNamaNNapuTThA, aNNamaNNamogAr3hA, aNNamaNNasiNehapaDibaddhA, aNNamaNNaghaDattAe ciTThati ? haMtA asthi / ( za0 11312) 37, 38. 'poggale' ti karmazarIrAdipudgalAH 'aNNamaNNabaddha' tti anyo'nyaM jIvAH pudgalAnAM pudgalAzca jIvAnAM saMbaddhA ityarthaH kathaM baddhAH ityAha-- 'annamannapuTThA' pUrva panAmAtreNAnyonyaM suSTajyojya bar3hA, gADhataraM saMbaddhA ityarthaH, 'aNNamaNNamogAr3ha' ttiparaspareNa lolIbhAvaM gatAH / ( vR0 pa0 83) za0 1, u0 6, DA0 16 146. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. cIkaNa tanu jima raja lAgai, tima dveSa anai anurAgai / baMdhyA-siha-paDibaddhA sAga / / 36. anyo'nyaM snehapratibaddhA iti, atra rAgAdirUpaH snehaH, yadAha--- snehAbhyaktazarIrasya reNunA zliSyate yathA gAtram / rAgadveSaklinnasya karmabandho bhavatyevam / (vR0-50 83) 41. se keNaTheNaM bhaMte ! jAva ciTThati? 40. samudAya - bhAve mAhomAya, rahai chai jIva pudgala tAya ? haMtA rahai chai e jinavAya / / 41. kiNa arthe karI jina rAya, jIva pudgala no samudAya / jAva anyo'nya rhivaay?|| 42. yathA dRSTAMta kahai jina-vANa, draha jala-bhUta pUrNa pramANa / UNo kicit mAtra ma jANa / / 43. ati jala te pANI nikasato, jala pracara te viksNto| caudizi varddhamAna thaavNto|| 44. sama zabda viSama te nAMhi, bhara te tihAM jala smudaai| ghaTa AkAra tiSThe tAhi / / 42-44. goyamA! se jahANAmae harade siyA puNNe puNNappa mANe volaTTamANe vosaTTamANe samabharaghaDatAe citttthaa| 44. samo na viSamo ghaTaikadezamanAthitatvena bharo-jalasamu dAyo yatra sa samabharaH tayA samabharaghaTatayA, sarvathA bhUtaghaTAkAratayetyarthaH / (vR0-pa083) 45-50. ahe NaM kei purise taMsi haradaMsi ega mahaM nAvaM sayA sarva sayachidaM ogaahejjaa| se nUNaM goyamA! sA nAvA tehi AsavadArehi ApUramANI-ApUramANI puNNA puNNappamANA volaTTamANA vosaTTamANA samabharaghaDattAe ciTThai? haMtA citttthaa| 45. ahe kahitAM hivai puruSa koya, ehavA draha vipa avaloya / eka moTI nAvA melI soya / / 46. sUkSma chidra....sadA jala Avai, sau chidra moTA khivaavai| ehavI nAva drahai avagAhai / / 47. aho goyama ! Azrava dvAra, jala AvA nai chidra tivaar| jala sU bharI thakI jivAra / / jala pUrNa na UNI ligAra, jala ullAsa pAmai apAra / jiNa sU bharI rahai taladhAra / / 46. jala saM bharayo ghaDo rahai soya, tima draha nai tala avloy| nAvA bharI thakI rahai joya / / 50. vora goyama prate pUchata, drahatala ima nAva rahaMta ? goyama bhAkhai-hAM bhgvt| 51. tiNa arthe cha pudgala jIvA, anyo'nya baMdhyA hai sdiivaa| jema draha-jala nAva atiivaa|| 51. se teNaTheNaM goyamA ! evaM vuccai-asthi NaM jIvA ya poggalA ya aNNamaNNabaddhA, aNNamaNNapuTThA, aNNamaNNamogADhA, aNNamagNasiNehapaDibaddhA, aNNamaNNaghaDatAe citttthti| (za011313) 52. loka sthiti viSaiija jANa, hiva Agala prazna vkhaann| pUche goyama mahA guNakhANa // 53. he prabhu ! sarva Rtu majhAra, sarva kAla viSa suvicaar| apakAya sUkSma e dhaar|| 54. teha sneha pramANa sahIta, paDai chai ehavI apa suprtiit| jina bhAI-hatA vadIta / / 53, 54. atthi NaM bhaMte ! sadA samitaM suhume siNehakAe pavaDai? haMtA atthi| (za0 11314) 150 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55. se bhaMte ! ki uDDhe pavaDai? ahe pavaDai? tirie pava 55. prabhu ! Urddha loke syUM paData, vRtta vaitADhyAdike bharaMta ? adhogrAma ke tiriya hNt?|| 56. jina kahai-Urddha loke paDai cha, adho grAmAdike varasai chai| - ____ tirachA loka viSaii jhaDai cha / 57. bAdara apa rahai cirakAla, tima e piNa rahai asarAla? nahIM artha samartha nihAla / / 58. tatakAla vidhvaMsa pAmaMta, sevaM bhaMte sevaM bhaMte tNt| prathama zataka chaTho uddezaMta / 56. eguNavosamI DhAla kahAya, bhikkhu bhArImAla RSarAya / sukha saMpati 'jaya-jaza' pAya / / / / prathamazate SaSThoddezakArthaH / / 1 / 6 / / 56. goyamA ! uDDhe vi pavaDai, ahe vi pavaDai, tirie vi pvddi| (za01315) 57, 58. jahA se bAyare AuyAe aNNamaNNasamAutte ciraM pi dIhakAlaM ciTThai tahA NaM se vi? No iNaThe smtthe| se NaM khippAmeva viddhaMsamAgacchai / (za0 11316) sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! ti| (za011317) DhAla : 20 1. vidhvaMsamAgacchatItyuktaM prAka iha tu tadviparyaya utpaado'bhidhiiyte| (vR0-50 84) soraThA chaThe udezai aMta, vidhvaMsa-varNana-vAratA / tAsa viparyaya jaMta, UpajavU te hiva kahai / / *vIra vacana dila dhaariy| (dhrupada) he prabha ! neraiyo naraka meM, Upajato thako haMta jii| jIva potA nai dese karI, naraka desa avayava upajaMta jI? jIva potA nai dese karI, naraka sarva upajata ? ke jIva sarva pradeze kari, naraka no desaja haMta? ke jIva sarva pradeze karI, naraka sarvapaNe hoya? e ciuM bhAMgA pUchiyA, hive uttara de jina soya / / deseNaM desa na Upaja, deseNa savvaM na soya / saveNaM desaM na Upajai, eka saveNaM savaM hoya / / 2-4, neraie NaM bhaMte ! nera iesa uvabajjamANe, ki--1. deseNaM desaM uvavajjai? 2. deseNaM savvaM uvavajjai ? 3. savveNaM desaM uvavajjai? 4. savveNaM savve uvavajjai? caNi-vyAkhyA imahija chai, bali kahyo TIkAkAra / dhara doya bhaMga pAvai nahIM, lahai chahalA be bhaMgA sAra / / tIja bhaMga gati IlakA, sarva Atma - pradeza / tehanAM vyApAra karI jihAM, deza karikai utpatti sthAna deza / / ca uthai bhaMga gati kaduke, savveNaM savvaM upajata / e TIkAkAra vyAkhyAna cha, tiko bAcanAMtare vadaMta / / 5. goyamA ! 1. no deseNaM desaM uvvjji| 2. no deseNaM savvaM uvvjji| 3. no sabveNaM desaM uvvjji| 4. sabveNaM savvaM uvvjji| (za0 11318) 6-8. sarveNa tu sarva utpadyate, pUrNakAraNasamavAyAt, ghaTavat iti cUNivyAkhyA, TIkAkArastu evamAha... eteSu pAzcAtyabhaGgau grAhyo, yataH sarveNa-sarvAtmapradezavyApAreNelikAgatau yatrotpattavyaM tasya deze utpadyate, taddezenotpattisthAnadezasyaiva vyAptatvAt, kandukagatau vA sarveNa sarvatrotpadyate vimucyaiva pUrvasthAnamiti, etacca TIkAkA ravyAkhyAnaM vAcanAnta raviSayamiti / (vR0-5084) *laya-mama karo kAyA mAyA kAramI za01, u07, DhA016,20 151 Jain Education Intemational Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jima nArakI kahyA timaja chai, jAva vaimAnika jANa / utpatti kAle AhAra lai, tiNa saM AhAra sUtra hiva ANa / / he prabha ! naraka meM neraiyo, Upajato liye aahaar| jIva nai eka dese karI, AhAra yogya dravya desa dhAra / / ke deseNa savvaM AhAra lai jI, ke savveNaM desa la AhAra? ke sabveNa savaM AhAra lai ? hivai uttara jina diyai sAra / / prathama be bhaMga pAvai nahIM, chehalA be bhaMgA hoy| tIja bhaMgai deza baMdha cha, cauthe bhAMga sarva baMdha joya / / dUjA samaya thI bhava viSai, sabveNaM desaM saar| tela grAhaka mocaka pUDalo, kAMi tehanI parai suvicAra / / 6. jahA neraie, evaM jAva vemaannie| (za0 11316) utpAde cAhAraka ityAhArasUtram- (vR0-50 84) 10-12. neraie NaM bhaMte ! neraiesu uvavajjamANe, ki 1. deseNaM desaM AhArei? 2. deseNaM sabvaM AhArei? 3. savveNaM desaM AhArei ? 4. sabveNaM savvaM AhArei? goyamA ! 1. no deseNaM desaM aahaarei| 2. no deseNaM savvaM aahaarei| 3. sabveNaM vA desaM aahaarei| 4. savveNaM vA savvaM aahaarei| (za0 11320) 13. 'sabveNa vA desamAhArei' tti, utpatyanantarasamayeSu sarvAtmapradeza rAhArapudgalAn kAMzcidAdatte kAMzcidvimuJcati, taptatApikAgatatailagrAhakavimocakApUpavad, ata ucyte-deshmaahaarytiiti| (vR0pa085) 14-16. 'sabveNa vA savvaM' ti sarvAtmapradezairutpattisamaye AhArapudgalAnAdatte eva prathamataH tailabhUtataptatApikAprathamasamayapatitApUpavadityucyate-sarvamAhArayatIti / (vR0-5085) prathama samayeja AhAra la, sabveNaM savvaM taay| tapta tele prathama pUDalo, tehanoM parai kahivAya / / tapta tela kaDAI viSa, paDalo ghAla tivaar| tela noM grahaNa karai tiko, piNa makai nahIM te ligAra / / ima prathama samaya je AhAra le, savveNaM savvaM kahAya / cautho bhAMgo sava baMdha e, AhAra le piNa mUkai nAya / / dUjI bAra te pUDalo re, ghAlai tapta tela mAMhi / Agalo tela mUkai tiko, navo tela grahaNa karai tAhi / / tima dUjA samaya thI AhAra le, savveNaM desaM vicAra / tIja bhAMga deza baMdha e, Agalo mUkai navo lai AhAra / / ima jAva vaimAnika lagai, bali goyama puuchNt| naraka thI nikalato chato, deseNaM dese nikalaMta / / UpajavA nAM jima kahyA, tima nikalavA nAM haMta / naraka thI nikalato chato, syaM deseNaM desa AhAraMta ? timaja be bhAMgA pahilA nahIM, chehalA be bhAMgA hoya / evaM jAva vaimANika lagai, e to kahivo vicArI joya / / naraka meM neraiyo UpanoM, e piNa timahija jANa / jAva savveNaM sabve Upano, pUrvalI parai pichANa / / jima Upajato nikalato chato, tas kahyA bhAMgA cyaar| tema naraka virSa Upano nIkalyo, tasU cyAra bhAMgA avdhaar|| 16-21. evaM jAva vemaannie| (za0 1 // 321) neraie NaM bhaMte ! neraiehito ubvaTTamANe, ki1. deseNaM desaM unbaTTai? jahA uvavajjamANe taheva ubvaTTamANe vi daMDago bhaanniybvo| neraie NaM bhaMte ! neraiehito uvvaTTamANe ki deseNaM desaM AhArei taheva jAva savveNaM vA desaM aahaarei| sabveNaM vA sabba aahaarei| evaM jAva vemaanniyaa| 22, 23. neraie NaM bhaMte ! neraiesu uvavaNNe ki deseNaM desaM uvavaNNe eso vi taheva jAva saveNaM savvaM uvavaNe / jahA uvavajjamANe uvvaTTamANe ya cattAri daMDagAM tahA uvavaNNaNaM ubvaTTaNa vi cattAri daMDagA bhANiyabvA savveNaM savvaM uvavaNNe, 24. savveNa vA desaM AhArei, sabveNa vA savvaM AhAreha / eeNaM abhilAveNaM ubavaNNe vi ubaTTe vi neyavvaM / (za0 11322-333) savveNa savvaM Upano nIkalyo, tIna bhAMgA nahiM hoya / AhArai be dhura bhAMgA nahIM, chahalA bhAMgA huvai doya // 152 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. 26. 27. 28. 26. 30. 31. 32. 33. 34. 35. rahayo syUM jIva nA arddha pradeza 1 1 narake Upajato naraka no avayava arddha ke adveNaM savvaM azesa ? kai savveNaM addha Upajai, ka~ savveNaM savvaM joya ? jima prathama ATha AlAvA kahyA, tima arddha nAM piNa aTha hoya // NavaraM dezeNaM desa jihA aNaM a kahivAsa e sarva daMDaka sola chai bhagavA vicArI ne nyAya || 1 upa hiva gati sUtra kahai ache, sAMbhalajo cita he prabhu! ika vaca jIva te, syUM gati vigraha vakra gati kari ne jAye tadA te gati vigraha ke avigraha gati sahIta chaM jI ? vigraha gati Rju gati kahiye tehane tathA se avigraha nikalate gati pUrva thI prAya / lyAya // sahIta ? kahIMta // nAMva / thAya || 2 jina kahe vigrahagati kadA rahyA avigraha kivaar| ima jAva vaimAnika lage, eto ika vaca prazna udAra // samApanna | bahu vaca jovA he prabhu vigraha gati ! ke avigrahagati sahIta ? jina kahai donUM janna // ?, bahu vaca nArakI he prabhu ! syUM vigrahagatiyA cIna / ke avigrahagatiyA ? jina kahai bhAMgA tIna || ache sagalAi jIva huvai kadA, avigraha-gati samApanna / utpatti virahe vi hubai narake rahyA bahu vacanna / athavA avigraha-gati ghaNAM vigrahagati have eka athavA vigraha-gati ghaNAM, avigraha - gatiyA' aneka || 1 1. antarAla gati ke do prakAra haiM-vigraha gati aura avigraha gati / vigraha gati arthAt vakra gati, avigraha gati kA artha hai Rjugati / bhagavatI ke prAcIna TIkAkAra ne avigraha gati kA artha Rju gati hI kiyA hai| abhayadeva sUri ne vigraha gati kA artha vakragati kiyA hai| para avigraha gati ke do artha kie haiM agrimAnastutiH sthito vA anyadevasUri ne isa arthadvaya kA spaSTIkaraNa dete hue likhA hai-yadi avigraha gati kA artha Rjugati hI kareM to narakAdi daNDakoM meM avigraha gati samApanna jIvoM kA sarvadA bahutva kahA jAegA, vaha ghaTita nahIM hogA kyoMki vahAM eka, do, tIna jIva hI utpanna hote haiM / isalie avigraha gati kA eka artha agati mAnane se hI isa artha kI saMgati baiTha sakatI hai| 24-27. imaM teraha uvavajjamA ki 1. adveNaM addhaM uvavajjai ? 2. adveNaM savvaM uvavajjai ? 3. savveNaM addhaM uvavajjai ? 4. savveNaM savvaM ubvajjai ? jahA paDhamilleNaM aTTha daMDagA tahA adveNa vi aTTha daMDagA bhANiyavvA, navaraM jahi deseNaM desa uvavajjai, tahi adveNaM addhaM uvavajjai iti bhANiyavvaM, eyaM nANattaM / ete savve vi solasa daMDagA bhANiyavvA / (za0 1 334 ) 2. utpattirunA va prAyo gatipUrvikA bhavatIti gatisUtrANi / ( vR0 pa0 85) 26,30. jIbhate ki viggahagasamAe ? aviggahaga isamAvaNNae ? 26. vigraho vakraM tatpradhAnA gativigrahagatiH, tatra yadA vakreNa gacchati tadA vigrahagatisamApanna ucyate / avigrahagatisamApannastu RjugatikaH vigrahagatiniSedhamAtrAthayaNAt (bu0pa065) 31. gomA singinasamAe siya ahinada (0 10325) ( za0 1 336 ) ? samAvaNNae / evaM jAva vemANie / 22. jIvA gaMbha! ki gaisamAvaNNayA ? goyamA ! viggahagaisamAvaNNagA vi, aviggahagaisamAvaNNagA vi / (za0 11337) 33, 34. neraiyAM NaM bhaMte ! kiM viggahagaisamAvaNNagA ? agnisamAvaNyA ? goyamA ! savve vi tAva hojja aviggahagaisamAvaNNagA 35. himAvaNNA viggahagahasamAvaNa ya | ahavA aviggagaisamAvaNNagA ya, viggahagaisamA vaNNagA ya / za0 1, u0 7, DhA0 20 153 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. 37. 1. 2. 3. 4. 5. 7. 8. isa jIva ekeMdrI varja meM tIna gati adhikAra kI hivaM, aMka sataramA nauM deza chai, pravara sUtra bIsamI DhAla / bhikSu bhArImAla RSarAya thI, 'jaya jaya' saMpati mAla // bhAMgA havai tAya / kahivAya // cavana DhAla : 21 dUhA 1 mahARddhika prabhu devatA, anaiM mahAdyutivaMta / mahAbala mahAyazavaMta te mahAIzvara padavaMta / / pATha kihAM mahAsukha taNoM, mahAnubhAva viziSTavaikiyAdi kariyA samartha evo deva suiSTa // - * deva jineMdra nAvaca bhArI re, prabhujI re sIsa goyama jazadhArI / pUchacA prazna bhalA hitakArI re (dhrupada ) cavanakAla pahilA e suravara, jIvaMto pahichANaM / kicit kAla AhAra nahi leve te kAraNa hi jANaM // utpatti sthAna ApaNa dekhI, puruSa pribhujymaan| strI-garbhAzaya rUpa paikha naiM, lajjA kAraNa jAnaM // utpatti kAraNa zukra rudhira, avaloka dugaMcchA A kicitkAla arati parisaha thI sura ne AhAra na bhAve // , / || * laya- svAmI sarUpacaMda sukhakArI re 154 bhagavatI jor3a tadanaMtara te AhAra kareM, kSudhA tasuM khamaNI nAve AhArijjamANe AhArie Ayo, ima pariNAmiya bhAvaM / / - sura Ayu kSaya karI he prabhu! tiri maNusa jyAM Upaje te Ayu vede ? haMtA jina kahai soraThA UpajavA no joya, Akhyo adhikAra je| tehija prazna hiva hoya, citta lagAI sAMbhalo / / mahyo / vAyo / 36. evaM jIva ebhiNgo| 1. te mahihie mahaie maham mahAyase madhe mahAbhAve / (za0 10338 ) 2. mahAnubhAva TikavAdikaraNAcinayasAmarthyaH / ( vR0 pa0 86) 3. aviDakkaMtiyaM cayamANe kiMcikAlaM 4. 1. harivatti chAvattiyaM parIsahavatiyaM AhAraM nI AhArei / ''lagnAnimittaM sa hi vanasamayenupAta evaM pazyatyutpattisthAnamAtmanaH dRSTvA ca bhavavisadRzaM puruSaparibhujyamAnastrIgarbhAzayarUpaM jihreti, hiyA ca nAhArayati, tathA 'jugupsApratyayaM' kutsAnimittaM, zukrAdetpattikAraNasyarasAhetutvAt paramavattiya ti ha prakramAt parapaharA denAratiparISahI brAhmaH, tatazcAratiparIpanimittaM / (20-1006) 6. ahe paM] AhAre AhArimANe AhArie, pariNA minamA pariNAmie atha lajjAdikSaNAnantaramAhArayati bubhukSAvedanIyasya ciraM soDhumazakyatvAt / ( vR0 pa0 86 ) * pahINe ya Aue bhavai / jattha uvavajjai taM AuyaM paDivedetirivAmagussAu 7. vA ? haMtA goyamA ! deveNaM mahiDDie jAva maNussAuyaM ( 0 1 332) vA / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jIva prabhu ! garbhe Upajato, saiMdiyo ke anidiyo kahiyo tehane ? uttara de 10. 11. 14. 16. 12. he prabhu ! jIva garbha Upajato, zarIra sahita upaje the| ke zarIra rahita e jIva Upajai ? hiva jina uttara kahai chai 13. kadAcit sazarIre Upaje, kadAcit 11 amarIraM / jina hIraM // ki artha prabhu! isa kahiye nyAya kahai siya sadiyoM siya aNidiyo tAma kiNa artha prabhujI ima kahiye ? hiva dravyeMdriya AzrI aNidiyo, Upajai bhAvendriya AdhI sadiyo ti 18. 16. 15. hiva prabhu ! jIva garbha UpajatAM prathama kareM syUM AhAro ? jina kahai ammA rudhira zurU pitu vehUM milyU asAro // || 17. he prabhu! garbhe jIva rahyA ne, chai 20. kahivAyo / jinarAyo / audArika vaitriya AhAraka AdhI Upajai azarIraM / tejasa kArmaNa AzrI upajai, zarIra sahita vaca vIraM // govama pUchaMto / bhAkha bhagavaMto // garbha mhaaro| arthe suvicAro // jIva prabhu! je rahyo garbha meM AhAra kisU te AhAre ? jina kahai mAM rasa vigati bhogavaM eka deza 7 tasu dhArai // , *laya -svAmI sarUpacaMda sukhakArI re uccAra laghu khela saMghANa, vamana, pita ? nahIM e artha garbhagata sujoyo| kima arthe karina ? he gautama! jIva je AhAre te puSTa kareM, paMcaMdrIpaNa hADa ane mIjA aru kema, roma namrapaNaM dADhI mUMcha nAM kezapaNa, tiNa kAraNa goyama ! soyo || ima kahie - garbhastha jIva ne uccAra pAsavaNa khelaM / siMghANa Adika sahu nahi hovai samucita nyAya sumelaM // tadartha / samartha // jANaM / pichANaM // 6-11. jIve NaM bhaMte ! gavbhaM vakkamamANe kiM saidie vakka mai ? aNidie vakkamai ? goyamA ! siya saiMdie vakkamai / siya aNidie vakkamai / ( 0 10340) sekeNaTThe bhaMte / evaM vaccai - siya saiMdie vakkamai ? siya aNidie vakkamai ? goyamA ! davidiyAI paDucca aNidie vakkamai / bhAviMdiyAI paDucca saIdie vakkamaI se teNaTTheNaM goyamA ! evaM vaccai - siya saidie vakkamai / siya aNidie vakkamai / (sa0] 10241) 12, 13. jIve gaM bhaMte ! gavbhaM vakkamamANe ki sasarIrI vakkamai ? asarIrI vakkamai ? goyamA ! siya sasarIrI vakkamai / siya sasarIrI vakkamai / (0 10342) se keNaTTheNaM bhaMte! evaM buccai - siya sasarIrI vakkamai ? siya asarIrI vakkamai ? / 14. gomA orAliyaAhAravAI paDucca asarIrI vakkamai / teyA kammAI paDucca sasarIrI vakkamai / se teNaTTheNaM goyamA ! evaM buccai siya sasarIrI vakkamai / siya asarIrI vakkamai / (10 10343) 15. jIve NaM bhaMte ! gabbhaM vakkamamANe tappaDhamayAe kimAhAramAhAreda? govamA mAo piuktaM tadubhaya saMsiddhaM tappaDamAe AhAramAhAre (2010344) 16. jIve NaM bhaMte! gabbhagae samANe ki AhAramAhArei ? goyamA ! jaM se mAyA nANAvihAo rasavigatIo AhAramAhAreda, tadekadeseNaM jIvamAhAre (sa0] [20345) 17. jIvassa NaM bhaMte ! gabbhagayassa samANassa atthi uccAre i vA pAsavaNe i vA khele i vA siMghANe i vA vaMte i vA pibA ? go sama ( za0 1 346 ) 16-20 se paTThe ? gopamA ! jIvegaM bhagae samA jamAhAredataM vigAha taM jahA soiMdriyatA jAva phAsidiyattAe jisame roma-sahatAe / seTThe gomA ! evaM baccai - jIvassa gabhaga yassa samANassa Natthi uccAre i vA pAsavaNe i vA khele i vA siMghANe i vA vaMte i vA pitte i vA / (0 10240) za0 1, u0 7, DhA0 21 155 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 26. 30. 31. 32. 33. jIva prabhu ! je rahyo garbha meM mukhe kavala AhAra levA samartha cha ? jina te ki artha ? taba jina bhAkha, jIva sarva Atma karine AhAre hai, sarva sarva Atma kari ussAsa nisvAsa, bAra bAra le AhAraM / bAra bAra pariNAma ussAsa nisvAsa paNa vaha vAraM // kadAci AhAre kadAci nAhAraM tathA svabhAve tAsaM / * svAMhI karonai kahai samartha nAhI // rahyo garbha ThAmai / Atma-pariNAma | - kadAcit pariNAmaiM te phuna, kadA ussAsa mAu-jIya- rasaharaNI rasa naM hare nAbhi putra jIva- rasaharaNI che te, AhAra liye mAu-jIva ne rasaharaNI te baMdhI thakI putra-jIva sUM pharazI che, te kAraNa bhI le avara nAla piNa suta - rasaharaNI, baMdhI mAu-jIva sUM pharasI tiNa sUM, zarIra tima arce kari gautama ! jAvat mukhe kavala AhAra levA nahiM samaratha, ima prabhu nyAya he prabhu ! kitA aMga mAtA nA? tIna aMga jinavANI / maMsa lohI mastaka noM bhejo, rudhira bahula jihAM jANI / / chatI tAhyo / batAyo / nisvAsaM // nIM nAlaM / tiNa kAlaM // tivAraM / puSTo karInaM AhAraM // svabhAvaM / thAve // he prabhu! aMga pitAnA ketA ? tIna aMga jinavANI / hADa, hADa nI mIMjA, keza- mUMcha-nakha-roma pichANI / / mAta pitA nA aMga prabhujI, kitA kAla rahe soyo ? jina kahai tanu bhava-dhAraNIka, avinaSTa jyAM laga hoyo / upacaya aMtima samaya thakI e, samaya samaya avaloyo / hAyamAna thAtoja sarvathA, carama samaya kSaya hoyo // satara aMka no deza artha e. ekavIsamI DhAlaM / bhikkhu bhArImAla RSarAya prasAda, 'jaya jaza' haraya visAla || 1. kezAdikaM bahusamAnarUpatvAt ekameva... keza, zmazrU, nakha aura roma-ina cAroM ko eka avayava mAnA gayA hai / isa prakAra tIna aMga pitRpradhAna aura tIna aMga mAtRpradhAna mAne gae haiN| inake atirikta jitane avayava haiM unameM zukra aura zoNita kI sama pariNati hone ke kAraNa ubhaya sAmAnya hai / 156 bhagavatI jor3a 21. jINaM bhaMte! gabhagae samANe pabhU muheNaM kAvaliyaM AhAramAhArie ? goyamA ! goi sama ( 0 11340) 22-24. se keNaTTheNaM ? goyamA ! jIve NaM gabbhagae samANe savvao AhArei, savvao pariNAmei, savvao ussasai, savvao nissaes abhikkhaNaM AhArei, abhikkhaNaM pariNAmei, abhikkhaNaM ussasai, abhikkhaNaM nissasai; Ahacca AhArei, Ahacca pariNAmei, Ahacca ussasada, Ahacca nissasai / 25-28. mAjIvaharaNI sajIvarasaha raNI mAulI tamhA AhAre, tamhA pari pavidA pula jIvadA NAmei / avarA viyaNaM puttajIvapaDibaddhA mAujIvaphuDA tamhA ciNAi, tamhA udaciNAi / se teNaTTheNaM jAva nopabhU muheNaM kAvaliyaM AhAramAhArittae / ( 0 10349) 1 26. kai NaM bhaMte! mAjhyaMgA paNNattA ? goyamA ! tao mAiyaMgA paNNattA, taM jahA ----maMse, soNie, matthuluMge / (za0 20350 ) ( vR00pa088) 'matthuluMga' timastaka bhekama 30. kai NaM bhaMte ! petiyaMgA paNNattA ? goyamA ! tao petigaMgA tAjA amijA, samaMdhuroma-nahe / ( za0 11351) 31, 32. ammApeie NaM bhaMte! sarIrae kevaiyaM kAlaM saMci ? goyamA ! jAvaiyaM se kAlaM bhavadhAraNijje sarIrae ava vanne bhavai evatiyaM kAlaM saMciTThai, ahe NaM samaesamae voyasijjamANe- voyasijja mANaM carimakAlasamayaMsi vocchiSNe bhavai / ( 0 20352) Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla : 22 dUhA garbha taNAM adhikAra thI, apara sUtra avaloya / garbha taNoM kahiyai acha, artha anupama joya / / jIva prabhu ! garbha marI, naraka viSa upajaMta? jina kahai koika Upajai, koika nahiM upajaMta / / 2. jIve NaM bhaMte ! gabbhagae samANe neraies ukvajjejjA? goyamA ! atthegaie uvavajjejjA, atthegaie no uvvjjejjaa| (za0 11353) 3. se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccaya--atthegaie uvavajjejjA, atthegaie no uvavajjejjA? m 4. goyamA ! se NaM saNNI paMcidie sabvAhi pajjattIhi pjjtte| 5-7. vIriyaladdhIe ve ubviyaladdhIe parANIyaM AgayaM soccA nisamma paese nicchubhai, nicchubhittA veubbiyasamugdhAeNaM samohaNNai, samohaNittA cAuraMgiNa seNaM viubvai, viuvittA cAuraMgiNIe seNAe parANIeNaM saddhi saMgAmaM saMgAmei / se NaM jIve atthakAmae goyama kahai kiNa kAraNa ?, taba bhAkhai jaganAtha / garbha vipai mara naraka meM, jAya tasuM avadAta / / 4. *zrI jinadeva kahai isu, suNa goyamA ! je sannI paMceMdrI jIva re| suNa goymaa| sagalI paryAptiyAM karI, sUNa goyamA ! paryApto svayaM kahIva re| suNa goyamA / / vIrya-labdhi taNoM dhaNI, vaikriya-labdhi saMpanna / zatra-sainya nisuNI karI, avadhArI naiM manna / / garbha deza thI bAhirai, kADhI nija prdesh| samudghAta vaikriya karo, kapAya basai vizeSa / / caturaMga senyA vikUrvI, zatra - senya saMghAta / yuddha karai rose bharayo, artha-dravya vachAta / / rAjya taNo te kAmiyo, bhoga - kAma e tAma / gaMdha pharza rasa bhogya nI, vaMchA mAtra pariNAma / / kAma taNo te kAmiyo, zabda rUpa te kAma / tehano kAmI e acha, vaMchA mAtraja tAma / / artha - kaMkhie-dravya nI kAMkSA te gadha citta / rAjya taNI kAMkSA ghaNI, bhoga kAma Asitta / / artha - pipAsA tehana, pAmya piNa atRpta / rAjabhoga nai kAma nI, tAsa pipAsA klupta / / te artha rAjya bhoga kAma meM, citta sAmAnyaja taam| mana vizeSa tehane viSa, talleza Atma-pariNAma / / tehija adhyavasAya cha, tIvra adhyavasAna tAsa / arthAdika saMlagnatA, tadaTrova utta vimAsa / / te arthAdika naiM virSa, trikaraNa iMdriya sthaap| arthAdi saMskAra sU, bhAvanA bhAvita Apa / / 8. rajjakAmae bhogakAmae bhogaa:-gndhrssprshaaH| (vR0-pa0 86) 6. kAmakAmae kaamau--shbdruupe| (vR0-60 86) 10. atthakaMkhie rajjakaMkhie bhogakaMkhie kAmakhie, 11. atthapivAsie rajjapivAsie bhogapivAsie kAma pivAsie, 12, 13. taccitte tammaNe tallese tadajjhavasie tattibvajjha vasANe tadaTThovautte 14. tadappiyakaraNe tabbhAvaNAbhAvie, 'tadappiyakaraNa tti tasminneva--arthAdApitAniAhitAni-karaNAni indriyANi kutakAritAnumatirUpANi vA yena sa tathA, 'tabbhAvaNAbhAvie'tti...tabhAvanayA-arthAdisaMskAreNa bhAvito yaH sa tthaa| (vR0-5086) *laya-rAta samaya bar3a bhImajI manamohanA za01, u07, dA022 157 Jain Education Intemational Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iha yuddha avasara garbha meM, marI naraka meM jaat| tiNa arthe kahya garbha thI, naraka viSa upapAta / / jIva prabha ! garbhe marI, deva viSai upajata ? jina kahai-koika sura huvai, koika sura navi huMta / / 15. eyaMsi NaM aMtaraMsi kAlaM karejja nera iemu uvvjji| se teNaTheNaM goyamA ! atthegaie uvvjjejaa| atthegaie no uvvjjejjaa| (za0 11354) 'eyaMsi aMtaraMsi' tti etasmin saMgrAmakaraNAbasare (vR0-5086) 16. jIve NaM bhaMte ! gabbhagae samANe devalogesu uvabajjejjA? goyamA ! atthegaie uvavajjejjA, atthegaie no ubvjjejjaa| (za0 1 / 355) 17. se keNadveNaM bhate ! evaM vuccai-atthegaie ubaba jjejjA, atthegaie no uvavajjejjA? 18, 19. goyamA ! se NaM saNNI paMcidie savvAhi pajjattIhi pajjattae tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA aMtie egamavi AriyaM dhammiyaM subayaNaM soccA nisamma tao bhavai saMvegajAyasaDDhe tivvdhmmaannuraagrtte| 20, 21. se NaM jIve dhammakAmae puNNakAmae saggakAmae mokkhakAmae, dhammakhie puNNakakhie samgakakhie, mokkhakaMkhie, dhammapivAsie puNNapivAsie saggapivAsie mokkhpivaasie| goyama kahai kiNa kAraNa ? taba bhAkhai jaganAtha / garbha viSa mari sura havai, Agala e avadAta / / te sannI paMceMdI jIva chai, sarva pryaapti-prtipnn| tathArUpa zramaNa mAhaNa kana, ika Arya dharma vacanna / / sAMbhala avadhArI karI, dila saMvega athaag| dharma viSa zraddhA huI, rakta dharma anurAga / / dharma taNIM tasaM baMchanA, punya, svarga, siva kaam| dharma, punya, svarga, mokSa nIM, tasu AkAMkSA Ama / / dharma punya svarga mokSa nI atRpti teha pipAsa / 'ihAM svarga punya baMchA taNI, nahiM jina AjJA tAsa / / naraka jAvai tehanai kahI, artha rAjya bhoga kAma / tasaM baMchA sAvajja acha, tima e piNa sAvajja tAma / / ihaloka ane paraloka nai arthe tapa karaNo naaNhi| dazavakAlika dekhalo, navamA adhyena mAMhi / / te mATai punya svarga noM, baMchA AjJA bAra / piNa tAsa haMtI je baMchanA, te kahi sUtra majhAra' / / (ja0 sa0) te dharmAdika meM citta cha, tehija mana te leza / adhyavasAya tehanai viSai, te tIvra adhyavasAna esa / / te dharmAdi upayukta chai, trikaraNa iMdiya sthaap| dharmAdi saMskAra saM, bhAvana bhAvita aap|| iha avasara garne marI, devaloka meM jAya / tiNa arthe AkhyaM isya, kAi garne mari sura thAya / / ihAM zramaNa mAhaNa pai suNa karI, kahyo devaloka meM jaay| zramaNa uttara guNa sahita cha, mAhaNa mUla guNa pAya / / mAhaNa zabda taNoM ihAM, kAMi artha kiyA vatti mAMya / sthUla hisAdika tyAga te, e aNamilato kahivAya / / rAyaprazreNI vRtti meM, kahyo zrAdaka parama gItArtha / ima Apasa meM vRtti kAra rai, vivAda beparamArtha / / 158 bhagavatI-joDa 25-27. taccitte tammaNe tallese tadajjhavasie tattibvajjha vasANe tadaTThovautte tadappiyakaraNe tabbhAvaNAbhAvie, eyaMsi NaM aMtaraMsi kAlaM karejja devalogesu uvvjji| se teNaTheNaM goyamA ! evaM vuccai--atthegaie uvabajjejjA, atthegaie no ubvjjejjaa| (za0 11356) Jain Education Intemational Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUla hiMsA thI nivayoM, tAsa mAhaNa kahai ek| ika parama gItArtha nai kahai, e bihaM artha aviveka / / zramaNa uttara guNa sahIta cha, mAhaNa mUla guNa sahIta / bhagavatI zatake pacamai chaThe udezai pratIta / / e alpa Ayu adhikAra meM, hiMsA jhaTha ucaar| tathArUpa samaNa vA mAhaNa naiM, diyai aphAsu AhAra / / vA zabda samuccaya artha chai, apara nAma pekSAya / nAma aneka muni taNAM tihAM vicai zabda vA Aya / / suyagaDAMga zruta-khaMdha dUsarai adhyena pahilai pekha / cavada nAma muni nAM kahyA samaNa mAhaNa dhura dekha / / vIca zabda vA saha viSa nAmAMtara pekssaay| tiNa kAraNa zrAvaka bhaNI mAhaNa kahiyai nAya / / suyagaDAMga rai solamaiM, iMdriya-damana kraay| mukti-gamana je jogya chai vosirAvI jiNa kAya // mAhaNa kahIje tehane, zramaNa kahIje tAma / bhikSu nai nigraMtha vali, vA zabda cyArUM ThAma / / kima prabhu ! tasaM mAhaNa ka hyo 'he mahAmuni ! batAya / tAma jinezvara ima kahai sAMbhalajyo sukhadAya / / saha pApa karma sU nivaryo, rAga, dveSa, klhaadi| jAva mithyAdarzaNa thakI nivRtta, karI samAdhi / / paMca-samita-samito sahita yatnavaMta, nahi krodha / nahIM mAna tasuM mAhaNa kahyo pATha mAhai e sodha / / pratyakSa pATha mAhai ihAM sarva pApa-pacakhANa / kIdhA tasuM mAhaNa kahyo vIra taNI e vANa / / bhagavatI vRtti mAhai kahyo sthUla hiMsA-pacakhANa / mAhaNa kahiye tehaneM kema milai e vANa? || sarva tyAgI nai pATha meM mAhaNa kahyo jinraay| dezavratI maiM vatti meM, aNamilatI iNa nyAya / / vRtti viSai sUtara thakI aNamilatI je hoya / krima mAnIjai tehanai hiya vimAsI joya / / 44. yatanI 46. dUja AcAraMga vRtti vizeSa, prathama jhayaNa rai dazamai udeza / ___ kaho kAraNa paDiyAM soya, aphAsu lUNa khANo joya / / 47. tiNahija TIkA meM pahilai adhyayana, pahilai udeza meM e vayana / kAraNe nIlaNa phUlaNa sahIta, AdhAkarmI pramukha e anIta / / za01, u07, DhA022 156 Jain Education Intemational Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48. vali caNi nazIta rI joya, jeha zipya apaDita soya / roga meTaNa aMba seha, pana ramaiM udezai eha / / 46. vavahAra nI vRtti majhAra, kAraNe aMba phala no aahaar| gilANa addhA mArga mAMhi, vali bhikSA aNa miliyAM tAhi / / 50. UNodarI huvai jada joya, sacitta AMbo grahivo soy| vRtti vavahAra navamaiM uddeza, ehavA vacana viruddha vizeSa / / 51. sAtama uddeze nazIta, artha cUNi meM vipriit| dhamai dhAtu loha taMva Adi, rAjA nai Abhiyoge sAdhi / / 52. tathA maithuna artha bhAvai, loha taMba dharma nai dhmaavai| e pratyakSa viruddha pichANa, Agama thI aNa milatI vANa / / 53. Avasaga nIM niryavita tAhi, pariThAvaNiyA samiti maaNhi| sAdhu kara paMcaka meM kAla, karivA DAbha nA pUtalA nhAla / / 54. bRhatkalpa rI vRtti meM ema, putalA karivA kahyA tem| ehavI viruddha vRtti meM pichANa, Agama thI aNamilatI jANa / / 55. bRhatkalpa taNI vRtti mAMhi, tathA caNi meM khivaahi| kAraNa rAtri-bhojana ANa, e pratyakSa viruddha pichANa / / 56. ityAdika viruddha aneka, vatti caNi mahai vishess| sUtra sU aNa milatI soya, mAnavA jogya te kima hoya / / 57. dUje AcAraMga suvizeSa, pahilA jhaNa rai dazamaiM uddeza / kahyA maMsa maccha bhogavaNA, asthi kAMTA grahI pariThavaNA / / 58. ehavo samuccaya pATha majhAro, tiNa ro vimala nyAya avdhaaro| pArzvacaMda sUri artha kodho, tiko TavA mAhai chai prsiidho|| 56. loka prasiddha maMsa macchAdi, vattikAra vakhANyo sNvaadi| tiko sUtra sU viruddha hai tAhi, tiNa sUMe artha saMbhavai nAhi / / 60. mAMhilo gira maMsa pichANa, maMsa maccha vaNassai jANa / asthi zabde kuliyA kahAya, ThAma ThAMma siddhAMta rai mAya / / 61. sUtra utsarge jANyo, vRtti meM apavAda bkhaannyo| tiNa sU sUtra sU mile vizeSa, pAzvacaMda sUri vaca eSa / / 62. TavA karaNa vAle piNa ema, vatti nai niSedhI chai tem| aNa milatuM TIkA noM artha, hai mAnavA meM asamartha / / 63.tima mAhaNa zabda na joya, vRtti meM zrAvaka kiyo soy| vaca maroDa kahyo sthUla-tyAgI, saMbhava aNamilato saagii|| 64. *uttarAdhyena pacIsa meM, baha gAthA suvicAra / mAhaNa sAdhu naiM ka hyo, jyAra paca Azrava parihAra / / *laya-rAta samaya baDa bhImajI mana mohanA 160 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThANAMga ThANe tIsare, prathama udeza anuup| tIna prakAre devatA, karai vijjU tArArUpa / / vikurvaNA karatAM chatAM, maithuna samaya samAja / tathArUpa zramaNa vA mAhaNa nai, nija Rddhi dekhADaNa kAja / / suyagaDAMga zrutaskaMdha dUsarai, saptama jhayaNa majhAra / gautama svAmI ima kahyo, udaka bhaNI suvicAra / / tathArUpa zramaNa mAhaNa kana, ika baca dhArai sAra / parama upagArI jANane, karai vadaNA naiM namaskAra / / kalyANaM maMgala devayaM, prazasta mana hetu caita / jANI ne sevA karai, ciuM nAmai mAhaNa eth| muni adhikArai sAdhu nAM, e cyArUMi nAma / jina adhikAra jina taNA, cyArU nAma suyAma / / pratimA adhikAra biba nA, e cyArUMi naam| piNa zrAvaka nAM na kahyA kihAM, sUtra pATha meM tAma / / jina muni nA ciuM nAma te, lokottara parabhava lekha / pratimA nA ciuM nAma te, ihabhava laukika pekha / / vali gautama udaka bhaNI ka hyo, amhanai na rucai eh| je samaNA vA mAhaNA, ehavaM baca boleha / bhUta zabda ghAlI karI, trasa taNA pacakhANa / karaNA chai zrAvaka bhaNI, ema parUpai jANa / / samaNA vA niggaMthA vA, tasaM nizcai kahiyai nAya / e viruddha vacana suNa tehaneM, kevala anutApaja thAya / / ihAM samaNa mANa nai sthAnake, kahyo zramaNa nigraMtha / bihaM ThAmaiM vA zabda cha, pratakha pATha meM taMta / / samaNA vA naiM mAhaNA, e bihuM pATha nai sthAna / samaNA vA niggaMthA vA, kahyA pATha guNakhAna / / samaNA vA nai mAhaNA, ihAM piNa chai bA zabda / samaNA vA niggaMthA vA, yAM piNa vA zabda sulabdha / / dvitIya suyagaDAMga sUtra meM, dUjA adhyena mAMya ! mukti - gamana yogya saMjamI, samaNa mAhaNa sukhadAya / / bArai kriyA-sthAna nai, tyAgai anaratha jANa / yA piNa mAhaNa sAdhu nai, bhAkhyo zrI jagabhANa / / ityAdika bahu sUtra meM, jAvo pATha amola / bhAhaNa kahyo sAdhu bhaNI, piNa zrAvaka noM nahiM bola / / tathArUpa zramaNa mANa bhaNo, dai sacitta asajhato AhAra / alpa Ayu baMdhai tasuM, bhagavatI sUtra majhAra / / 77. 78. 76. 80. 82. za01,u07, DhA022 161 Jain Education Intemational Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84. mAhaNa thAvaka nai kahai, tasaM lekhai avaloya ! zrAvaka bhaNI asuddha diyAM, nigoda noM baMdha hoya / / ThANAMga ThANe tIsare, cothai uddesai tAya / zramaNa mAhaNa naiM Rddhi dekhAyavA, sura pRthvI kaMpAya / / tathArUpa zramaNa mAhaNa ihAM, AkhyA muni naiM tAya / vA zabda samuccaya artha chai, vali apara nAma pekSAya / / ThANAMga ThANe tIsarai, cauthA udezA mAya / chadmastha manuSya naiM ika-cakSu, sura be-cakSu pAya / / tathArUpa zramaNa vA mAhaNa naiM, utpanna darzaNa nANa / tIna - cakSu tehaneM kahI, e caudapUrvadhara jANa / / eka cakSu te AMkha cha, dvitIya parama zrRta jANa / avadhi taNI tIjI cakSu ihAM, mAhaNa munI pichANa / / tathArUpa zramaNa mAhaNa ihAM, pUrvadhara muni pekha / vA zabda samuccaya artha chai, kAMDa apara nAma thI dekha / / ThANAMga ThANe tIsare, cauthai udezai tNt| tathArUpa zramaNa vA mAhaNa ne, parama-avadhi upajata / / prathama dekhai Urddhaloka naiM, pachai tirachU jaanneh| adholoka jANe pacha, durlabha jANavU eha / / e parama-avadhi mUni meM ja chai, zramaNa mAhaNa kahyo tAsa / vA zabda samuccaya artha chai, jovo hIya vimAsa / / bhagavatI paMcama zataka meM, bali ThANAMga tIja ThANa / dIrghAyu zubha azubha noM, Akhyo zrI jagabhANa // tathArUpa zramaNa vA mAhaNa nai, helI niMdI apmaan| amanojJa AhAra pratilAbhiyAM, azubha dIrghAyu baMdhAna / / tathArUpa zramaNa vA mAhaNa nai, kari vaMdaNA ne nmskaar| baha satkAra dei karI, bali sanamAnI tAra / / kallANaM maMgalaM devayaM prazasta mana hetu jANa / kari seva manojJa AhAra diyAM, zubha dIrghAyu baMdhANa / / vA zabda ihAM piNa chai sahI, bali zramaNa mAhaNa nA tAma / kallANaM maMgalaM devayaM, ceiyaM e cyArUM nAma / / ihAM samaNa mAhaNa sAdhUja hai, tehanAM e cyArUM nAma / e nAma ciuM zrAvaka taNA, na kahyA kiNahi ThAma / / bhagabatI AThamA zataka meM, tathArUpa asaMjatI jANa / sacita-acita pratilAbhiyAM, ekata pApa pichANa / / mUDha kahai paDilAbha te guru buddhi dIdhAM paap| paDilAbheda pATha meM, guru buddhi nI karai sthApa / / 0 100. 162 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 106. 106. 110. 111. 112. 112. 114. 115. 116. 117. 1 tathArUpa zramaNa vA mAhaNa nai, aNagamato je AhAra / helI niMdI pratilAbhiyA, azubha dIrghAyu dhAra // tathArUpa zramaNa vA mAhaNa naiM managamato je AhAra / baMdI sevI pratilAbhiyA, zubha dIrgha Ayu baMdha sAra // paDilAi pATha ne, guru buddhi thA koya | tasaM lekhe dhamaNa mAhana bhaNI, kahyo paDilA bheda soya / / te zramaNa mAhaNa guru muni thayA, paDilAi re nyAya / mAraNa artha zrAvaka taNoM, tasuM lekhe piNa nAMya || jo mAha hai zrAvaka bhaNI, to paDilAbhe guru buddhi nAMya | jo paDilA guru buddhi kahai, to mAhaNa zrAvaka nahi thAya // zubha-azubha dIrghAyu baMdha meM, samaNa mAhaNa naiM jANa / paDilAi pATha che, , e ruDI rIta pichANa // mAhaNa bhAvaka ne svApiyAM paDilAbheda noM jANa guru buddhi artha karatA tiko, uthapa gayo pichANa || pahilA guru vRddhi sthApiyAM, mAraNa zabda noM pekha zrAvaka artha kare tiko, uthapa gayo vizekha || mAhaNa paDilA pATha noM, artha kaMdho kareM ajANa / tiNa suM Apa bolyo Apa UthapaM, tyAMrai te pija nahIM pichANa || ghara thApyAM jo thape, jo thApyo ghara upayaMta viruddha artha kare tehanaiM, nija vaca piNa ima vighaTata // tiNa sUM mAhaNa artha dhAvaka nahIM, paDilA gurubuddhi nAhi / ehiM artha UMcA kareM, te yUtA mithyA mAMhi // garbhe mari huvai devatA, tihAM mAhaNa zabda noM tAya / hu vRttikAra dhAvaka kiyo, te aNamilato iNa nyAya || sUtra bhagavatI teha meM, kAMi yaMtra dharmasI kIdha / tehameM artha iso kiyo, te sAMbhalajo prasodha // garbhe mari naiM sura tathArUpa sAdhu nA huve, te sannI paMceMdrI paryApta / sAMbhalI, dharma vacana dila vyApta // dharma taNo tirasyo thako kAla karI sura hoya / e artha dharmasI yaMtra || lUMkAM nIM huMDI tihAMsamaNa mAha meM, te liyo ihAM avalova / / ache, bola aThAvana tAsa / pAThanoM, kiyo sAdhu artha vimAsa / / ( ja0 sa0 ) satara aMka noM deza e, sarasa bAvIsamI DhAla / bhikSu bhArImAla RparAya thI 'jaya jaza' saMpati mAla || bihu za0 1, u0 7, DhA0 22 163 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla :23 2-4. jIve NaM bhaMte ! gabbhagae samANe uttANae vA pAsallae vA aMbakhujjae vA acchejja vA? ciTThajja vA? nisIejja vA? tuyaTejja vA? mAue suyamANIe subai ? jAgaramANIe jAgarai ? suhiyAe suhie bhavai ? duhiyAe duhie bhavai? dUhA bali vizeSe garbha noM, prazna goyama pUrchana / uttara zrIjina Akhiyo, te sUNajyo dhara khaMta / / *he prabhu ! garbha viSe rahyo, uttAnaka chtraakaar| pasavAr3A ne bhAre karo, rahai garbha majhAra / / aMba phala nI para kUbaDo, Urddha sthAna khaDo thAya / athavA besai bhalI parai, ke zayana karai garbha mAMya? mAtA sUau jada e sUjha, mAtA jAgyAM jAgaMta ? mAtA sukhe garbha piNa sukhI, dukhe dukhI thAvaMta ? jina kahai-hatA goyamA ! garbha rahyo thako janta / jAva mAtA dukhaNI chatai, suta piNa dukha vedaMta / / atha hiva janma samaya viSa, sira karane janamata / athavA janma page karI, ghAta rahita nikalaMta / / tiricho thai nai udara thI, nIkala varate soy| to nIkalavU to huvai nahIM, pAmai maraNa sujoya / / garbha thakI hiva nIkalyo, jeha jIva ne jaann| subha asubha phala bhogavai, suNiya teha sujANa / / yaza pratihata karaNAra je, karma sAmAnya thI bNdh| puTThAI poSita adhika hI, gADhA baMdhyA susaMdha / 5. haMtA goyamA ! jIve NaM gabhagae samANe jAva duhiyAe duhie bhvi| 6, 7. ahe NaM pasavaNakAlasamayaMsi sIseNa vA pAehiM vA Agacchati samamAgacchati, tiriyamAgacchati vinnihaaymaavjjti| athavA baddhAI pATha je, asubha karma baMdhyA jeh| puTrAiM pahilA phardhyA tike, dvitIya artha chai eha / / niddhatta te udvartana apavartana varajI zeSa / karaNa ayogyapaNe karI, thApyA saMpeSa / / kaDAiM te sarva karaNa nai, ayogyapaNe kari jaann| sthApita karma pUrva bhavai, eha nikAcita aann|| gati manuSya paMceMdriya jAta je, trasAdi nAma saMghAta / udayapaNa kari sthApiyA, paTTaviyAI kahyAta / / 6. vaNNavajjhANi ya se kamAI badhAI puTThAI 'vaNNavajjhANi ya' tti varNaH-zlAghA vadhyo--hantavyo yeSAM tAni varNavadhyAni / baddhAni sAmAnyataH, poSitAnigADhata rbndhntH| (vR0-pa060) 10. athavA baddhAni, katham ? yataH pUrva spRSTAnIti / (vR0-pa060) 11. nihattAI udvartanApavartanakaraNavarjazeSakaraNAyogyatvena vyavasthA pitaaniityrthH| (vR0-pa060) 12. kaDAI 'kaDAI' ti nikAcitAni sarvakaraNAyogyatvena vyavasthApitAnItyarthaH / (vR0-pa060) 13. paviyAI 'paTTaviyAI' ti manuSyagatipaJcendriyajAtitrasAdinAma karmAdinA sahodayatvena vyavasthApitAnItyarthaH / (vR0-pa060) 14. abhiniviTThAiM abhisamaNNAgayAiM udiNNAI-no uva saMtAI bhavaMti, 'abhiniviTThAI ti tIvrAnubhAvatayA niviSTAni, abhisamannAgayAIti udayAbhimukhIbhUtAnIti |(vR0-5060) 14. tIvra anubhAva teNe karI, udaya sanamukha bhUta / Aphei udaya te AviyA, nahi upazama nauM sUta / / *laya--sItA satI suta janamIyA 164 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15. tao bhavai durUve duvaNNe duggaMdhe durase duphAse te karma udaya huvai ehavo, bhaMDo rUpa aakaar| duvarNa durgadha durasa, azubha pharza dukhakAra / / aniSTa te sukhakArI nahIM, akAMta apriya jANa / azubha amanojJa amanAma te, ekArtha phichaann|| hIna svara te alpa svara huvai, dIna dukhI nara jeha / tehanA svara sarikho huvai, kA dIna - svara teha / / 16. aNiThe akaMte appiye asubhe amaNuNNe amaNAme 17. hINassare dINassare 'hINassare' tti alpasvaraH 'dINassare' tti dInasyeva duHsthitasyeva svaro yasya sa diinsvrH| (vR0-5060) 18. aNiTThassare akaMtassare appiyassare asubhassa re amaNu NNassare / amaNAmassare 16. aNAejjavayaNe paccAyAe yA vi bhavai / aniSTa svara akAMta svara, apriya svara jaas| asubha managamato nathI, atiaNagamato tAsa / / tihAM janabhyAM chato piNa ha iso, anAdeja - vacanna / vacana koi tamu nAdarai, asubha karma phala janna / yaza pratihata karaNAra je, azubha karma baMdhyA nAya / prazasta kahiva tehana, jAva Adeja-vaca thAya / / 20 vaNNavajjhANi ya se kammAI no baddhAI pasatthaM neyavvaM jAva AdejjavayaNe paccAyAe yA vi bhvi| (za0 11357) 21. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! ti / (za0 11358) ima punya karma udaya karI, rUpa varNAdika joya / gamato lAgai saha bhaNI, sevaM bhaMte ! seva bhaMte ! soya / / artha prathama zata sAtamoM, e tevIsamoM DhAla / bhikkhu bhArImAla RSarAya thI, 'jaya-jaza' maMgalamAla / / / / prathamazate sapta moddezakArthaH 117 / / DhAla : 24 1. garbhavaktavyatA saptamoddezakasyAnte uktA, garbhavAsazcA yuSi satItyAyunirUpaNAyAha-. (vR0-5010) dUhA saptamudeze aMta meM, kahI garbha nI baat| garbha chate huvai Aukho, hivai Ayu avadAta / / *prabhajI! ho, vIra ne goyama vInavai, vInavai be kara jodd'| (dhrupadaM) 2. prabhujI ! ho, ekAMta bAla manuSya tiko, virati-rahita no virtNt| prabha jI ! ho, vAMdhe naraka no Aukho, jAva deva Ayu pakarata ? naraka Ayu vAMdhI karI, naraka viSa upajata? tiri maNu sura Ayu karI, tiri maNu surapaNa haMta ? vA-ihAM vRttikAra kA ---ekAMta bAla meM mithyAtI anaiM avirati-samyagdRSTi piNa AyA / e bihUM meM bAlapaNA nI samAnatA chate piNa avirati-samyaga dRSTi manuSya devatA noM hIja Aukho bAMdhe / piNa anero na baaNdh|' *laya--bhAbhIjI ho DUMgariyA hariyA huvA 1. ekAnta-bAla mithyAdRSTi yA avirata-samyakdRSTi kahalAtA hai| yahAM ekAnta-bAla kA grahaNa karane se mitha-bAlapaMDita kA vyavaccheda ho gyaa| (zeSa agrima pRSTha para) 2, 3. egaMtabAle NaM bhaMte ! maNusse ki neraiyAuyaM pakareti? tirikkhAuyaM pakareti? maNussAuyaM pakareti ? devAuyaM pakareti ? ne raiyAuyaM kiccA neraies uvavajjati? tiriyAuyaM kiccA tiriesu uvavajjati ? maNussAuyaM kiccA maNussesu uvavajjati? devAuyaM kiccA devalogesu uvavajjati? vA-'egaMtabAle' ityAdi, 'ekAntabAlaH' mithyAdaSTiraviratovA, ekAntagrahaNena mithatAM vyavacchinatti, yaccaikAntabAlatve...samAne'pyaviratasamyagdRSTirmanuSyo devAyureva prakaroti na zeSANi / (vR0-pa060) za01, u08, DhA023,24 165 Jain Education Intemational Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goyamajI! ho vIra prabhu ima vAgare, vAgarai amRta vANa / (dhrupadaM) ekAMta bAla manuSya tiko, naraka Ayu pakaraMta / niryaca manuSya ne deva nu, Aukho te bAMdhata / / naraka Aukho bAMdhI karI, naraka viSai upajaMta / tiri maNu deva Ayu kari, tiri maNu surapaNa huMta / / pra0 ! ekAMta paMDita saMjatI, syU naraka Ayu pakaraMta ? yAvat sura Ayu karI, devaloke upajaMta ? go0 ! ekAMta paMDita manuSya te, kadAca Ayu pakarata / kadAca Ayu bAMdhe nahIM, jo bAMdhai to devAyu baMdhaMta / / pra0! kiNa arthe sura baMdha kahya ? taba bhAkhai jina bhaann| go0 ! ekAMta paMDita manuSya nai, nikevala be gati jANa / / aMtakriyA zivapada lahai, athavA kalpa upapAta / kalpa zabda sAmAnya thI, vaimAnika vikhyAta / / 4. goyamA ! egaMtabAle NaM maNusse neraiyA uyaM pi pakareti, tiriyA uyaM vi pakareti, maNussAuyaM pi pakareti, devA uyaM pi pakareti, 5. neraiyAuyaM kiccA neraiesu uvavajjati, tiriyAuyaM kiccA tiriesu uvavajjati, maNussAuyaM kiccA maNussesu uvavajjati, devA uyaM kiccA devalogesu ubvjjti| (za0 11356) 6, 7. egaMtapaMDie NaM bhaMte ! maNusse ki neraiyAuyaM pakareti ? jAba devAuyaM kiccA devaloesu uvavajjati ? goyamA ! egaMtapaMDie NaM maNusse AuyaM siya pakareti, siya No pakareti, jai pakareti...devAuyaM kiccA devesu uvvjjti| (za0 11360) 8, 6. se keNaTheNaM jAva devAuyaM kiccA devesu ubavajjati ? goyamA! egaMtapaMDiyassa NaM maNussassa kevalameva do gatIo paNNAyaMti, taM jahA-aMtakiriyA ceva, kappobavattiyA cev| (za0 11361) 6. kalpazabdaH sAmAnyenaiva vaimAnikadevA'' vAsAbhidhAyaka iti| (vR0-60 61) 10. bAlapaMDie NaM bhaMte ! maNusse ki neraiyAuyaM pakareti jAva devAuyaM kiccA devesu uvavajjati ? 11. goyamA ! bAlapaMDie NaM maNusse No neraiyAuyaM pakareti... devAuyaM kiccA devesu ubvjjti| (za0 1 / 362) 12-14. se keNaTheNaM jAva devAuyaM kiccA devesu uvava jjati ? goyamA ! bAlapaMDie Na maNusse tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA aMtie egamavi Ariya dhammiyaM subayaNaM soccA nisamma desaM uvaramai, desaM No uvaramai, pra0 ! bAla-paMDita maNa thAvaka, syaM naraka AyU pakaraMta ? jAva devAyu bAMdhI karI, deva viSa upajaMta? go0 ! naraka tiryaMca manuSya taNu, Aukho nahIM bAMdhata / jAva devAyu bAMdhI karI, deva viSai upajata / / pra0! kiNa arthe jAva sura taNu, Ayu bAMdhI sura thAya? vIra kahai suNa goyamA ! bAla-paMDita ne nyAya / / go0! tathArUpa zramaNa mAhaNa kana, ika piNa Arya uttmm| dharma saMbaMdhI bhalA vacana nai, suNa diladhArI nisamma / / go0! deza te sthUla hiMsAdika thakI, nivaryo virati vicaar| deza sthAvara hiMsA thakI nivayoM nahIM tiNavAra / / deza te sthala hiMsAdika taNAM, kIdhA tiNa pckhaann| deza sthAvara hiMsAdika taNAM, tyAga na kIdhA jANa // 14. 15. desaM paccakkhAi, desaM No pcckkhaai| ekAnta bAlatva kI dRSTi se sabhI ekAnta bAla samAna haiM, phira bhI ve mahAAraMbha, unmArga-dezanA, kaSAya kI alpatA aura akAma nirjarA Adi apane-apane hetuoM ke kAraNa kramazaH naraka, tiryaca, manuSya aura devagati kA AyuSya bAMdhate haiN| avirata-samyakdRSTi ekAnta bAla hai, isalie usake bhI uparyukta cAroM gatiyoM meM AyuSya kA baMdha honA cAhie, kintu vaha kevala devagati kA hI AyuSya bAMdhatA hai; kyoMki bhagavatI zataka 30 / 26 meM kahA hai-kriyAvAdI-samyagdRSTi manuSya kevala eka vaimAnika deva kA hI AyuSya bAMdhatA hai| 166 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deza-nivRtta deza-pacakhANI, naraka Ayu na bNdht| yAvat sura-padavI lahai, tiNa artha jAva surahaMta / / Aukho baMdhavA taNu, kAraNa Azrava jANa / tiNa sU karma-baMdha kiyA taNAM, hiva paMca sUtra pichANa / / pra0! kaccha pramukha sthAnaka viSe, maga badha karivA tAya / baiTho chai koi mAnavI, te mATe kahivAya / / nadI jale bITayA taru, kaccha tAsa kahivAya / draha tathA jalAzaya mAtra meM, drava-tRNAdi-samudAya / / valaya-vRttAkAra je jala, nadI pramukha nA jaann| teha kuTila gati sahita cha, jeha virSa pahichANa / / 16. se teNaM, desobarama-desapaccakkhANeNaM No neraiyAuyaM paka reti jAva devAuyaM kiccA devesu uvavajjati / se teNaTTheNaM jAva devAuyaM kiccA devesu ubavajjati / (za0 11363) 17. Ayurbandhasya kriyAH kAraNamiti kriyAsUtrANi paJca / (vR0-5061) 18, 16. purise NaM bhaMte ! kacchaMsi vA dahaMsi vA udagaMsi vA daviyaMsi vA (za0 1 / 364) 'kacche' nadIjalapariveSTite vRkSAdimati pradeze udakejalAzrayamAtre 'dra vike' tRNAdi drvysmudaaye| (vR0-pa062) 20. valayaMsi vA 'valaye' vRttaakaarndyaadhudkkuttilgtiyuktprdeshe| (vR0-pa062) 21. nUmaMsi vA gahaNaMsi vA 'nUme' avatamase 'gahane' vRkssvlliiltaavitaanviirutsmudaaye| (vR0-50 62) 22. gahaNaviduggaMsi vA pavvayaMsi vA 'gahanavidurga' prvtaikdeshaavsthitvRkssvllyaadismudaaye| (vR0-pa062) 23. pavvayaviduggaMsi vA vaNaMsi vA vaNaviduggaMsi vA 'pavvayaviduggasi va' tti parvatasamudAye 'vane' ekajAtIyavRkSa-samudAye vaNaviduggaMsi ba' tti nAnAvidhavRkSasamUhe / (vR0-50 62, 63) Nama-aMdhAra sahita cha, teha virSa pahichANa / gahana-te vRkSa vallI latA, tAsa samUha viSa jANa // parvata nA eka deza meM, tru-vlyaadi-smudaay| gahana-vidurga kahyo tasaM, tathA parvata viSa tAya / / parvata-vidurga te giri taNAM, samUdAya te pratyakSa / vana ika jAti taru ghaNAM, vana-vidurga nAnA vRkSa / 25. miyavittIe miyasaMkappe miyapaNihANe miyavahAe gaMtA etalA sthAnaka nai viSai, vadhaka nara pahichAna / maga haNevA kAraNa, baiTho chai dhara dhyaan| mage karI AjIvikA, mRga haNavA adhyavasAya / ekAgracitta mRga-vadha-virSa, mRga haNavA kacchAdi jAya / / e maga ima kahi mArivA, mRga grahaNa naiM kaaj| kuTapAsa racanA karai, ketalI kriyA samAja? go! jina kahai te puruSa kaccha viSai,jAva kUTapAsa race sNc| te purupa nai tIna kriyA kadA, kadA cyAra kadA paMca / / 26. ete miya tti kAuM aNNaya rassa miyassa vahAe kUDapAsaM uddAti, tato NaM bhaMte ! se purise katikirie ? 27. goyamA ! jAva ca NaM se purise kacchasi vA jAva kuDapAsa uddAi tAva ca NaM se purise siya tikirie, siya caukirie, siya pNckirie| (za012364) 28. se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai-siya tikirie ? siya caukirie ? siya paMcakirie ? goyamA ! je bhavie uddavaNayAe--No baMdhaNayAe, No mAraNayAe. 28. pra0! goyama pUcha kiNa kAraNa ? taba bhAkhai jinraay| go0 ! te kriyA-kartA baMdhana raca, piNa bAMdhai mArai nAya / / za01, u08, DhA028 167 Jain Education Intemational Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. te puruSa ne tIna kriyA tadA, dhura gamanAdi ceSTA kAya / ahigaraNi pAsa rUpa te, pAusiyA duSTa adhyavasAya / / te kriyA-kartA pAsA raca, maga nai bAMdhai tivaar| cyAra kriyA te puruSa nai, cauthI paritApanA nI dhaar|| te kriyA-kartA pAsA raca, maga bAMdhI mAraMta / paMca kriyA te puruSa naiM, pANAivAya piNa huMta / / 32. tiNa arthe jAva paca hai, bali goyama puucht| pra0 ! puruSa prabha kaccha nai viSai, jAva vana-vidurge jaMta / / UMcA kari tRNa ekaThA, mAhai ghAla te ukaay| kriyA kitI tiNa puruSa nai ? vArU artha batAya / / go0 ! jina kahai-tIna kriyA kadA, kadA cyAra kadA pNc| goyama pUcha kiNa kAraNa ? taba jina bhAkha saMca / / 26. tAvaM ca NaM se purise kAiyAe, ahigaraNiyAe, pAo siyAe-tihi kiriyAhiM puddheN| 'kAiyAe' ti gamanAdikAyaceSTArUpayA 'ahigaraNiyAe' tti adhikaraNena--kUTapAzarUpeNa nirvRttA yA sA tathA tayA 'pAusiyAe' tti pradveSo-mRgeSu duSTabhAvastena nirvattA praadvessikii| (vR0-50 63) 30. je bhavie uddavaNatAe vi, baMdhaNatAe vi--No mAraNa tAe-tAvaM ca NaM se purise kAiyAe, ahiMgaraNiyAe, pAosiyAe, pAritAvaNiyAe-cauhi kiriyAhi puddheN| 31. je bhavie uddavaNatAe vi, baMdhaNatAe vi, mAraNatAe vi, tAvaM ca NaM se purise kAiyAe, ahigaraNiyAe, pAosiyAe, pAritAvaNiyAe, pANAtivAyakiriyAe paMcahi kiriyAhiM puddheN| 32, 33. se teNa TheNaM jAva pNckirie| (za0 11365) purise NaM bhaMte ! kacchaMsi vA jAva vaNaviduggaMsi vA taNAI Usaviya-Usaviya agaNikAyaM nisirai-tAvaM ca NaM bhaMte ! se purise katikirie ? 34. goyamA ! siya tikirie, siya caukirie, siya pNckirie| (za0 11366) se keNaTheNaM bhaMte ! evaM vuccai-siya tikirie ? siya caukirie ? siya paMcakirie ? 35. goyamA ! je bhavie ussavaNayAe tihiM, ussavaNayAe vi nisiraNayAe vi no dahaNayAe cauhi, 36. je bhavie ussavaNayAe vi nisiraNayAe vi dahaNayAe vi tAvaM ca NaM se purise kAiyAe jAva paMcahi kiriyAhiM puDhe / se teNaTheNaM goyamA ! evaM vuccai-siya tiki rie, siya caukirie, siya pNckirie|(sh01|367) 37, 38. purise NaM bhaMte ! kacchaMsi vA jAva vaNaviduggaMsi vA miyavittIe miyasaMkappe miyapaNihANe miyavahAe gaMtA ete 'miya ti' kAuM aNNatarassa miyassa vahAe usuM nisirati, 36. tato NaM bhaMte ! se purise katikirie? goyamA ! siya tikirie, siya caukirie, siya pNckirie| (za0 11368) se keNaTheNaM bhaMte ! 40. goyamA ! je bhavie nisiraNayAe.....No viddhasaNayAe, No mAraNayAe-tAvaM ca NaM se purise...tihi kariyAhi puddheN| je bhavie nisiraNatAe vi, viddhaMsaNatAe viNo mAraNayAe-tAvaM ca NaM se purise...cauhi kiriyAhi putthe| je jIva tRNA karai ekaThA, tIna kriyA tava hoya / agni ghAlI pIDA kiyAM, paritAvaNiyA cauthI joya / / je jIva taNA karI ekaThA, agni dhAlI bAleha / paMca kriyA chai tehana, tiNa arthe kA eha / / 37. pra.! puruSa prabhu ! kaccha nai viSai, jAva vana-vidurgarai mAya / mage kari AjIvikA, mRga vadha adhyavasAya / / 38. maga vadha ekAgra citta chai, mRga vadha arthe jNt| e mRga ima kahI mRga ne haNavA bANa mUkaMta / / kriyA kitI te puruSa ne? jina kahai tIna kdaaci| kadAcit ciuM, paMca kadA, kiNa athe e vAci? 40. go.! je puruSa bANa kADhyo tadA, piNa vIMdhyo mArayo naay| tIna kriyA te puruSa naiM, bIMdhyAM cauthI thAya / / 168 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 46. 50. 51. 52. 53. 54. mArayo saMca / te puruSa bANa kADhyo balI, bIMdhyo paMca kiyA te puruSa ne tiga artha viga caDa paMca // pra0 ! puruSa koI kaccha naiM viSai, jAvat mRga vadha kAja / yatnaparNaM kAnoM lage bANa khAMcI rahe shAja / / anya puruSa ko pUTha thI, AvI tehanuM karI, mastaka chede rahayo, mRga mAraNa naiM thI, vodhANo mRga nija hAthe khaDge pUrve zara khAMcI bANa chUTo tasuM hAtha he bhagavan ! te puruSa naiM, khaDaga thI mAraNahAra / syUM kazyoM mRga bare kari ? ke puruSa vereNa vicAra ? go0 ! je vANa sAMdhyI mRga mArivA, te mRgavadha kari pharzata / je khaDage kari puruSa mAriyo, tasuM vadha puruSa noM huMta // goyama kahai ki kAraNa ? jina kahai dhanu-kAMDAdi / karivA lAgo rohana kIdho kahiye cAdi ? puNaca viSezara sAMdhavA, AropavA lAgo sAMdhyo Aropyo tehane kahiyai iha vidha Ama ? puNaca prate khAMcI karI, atihi vartulAkAra | karavA mAMDyU dhanuSya naiM kIdho kahiyai nIsaravA mAMDayo mAMDyo tadA, dhanuSya thakI je nIsariyo kahije tasuM ? ima pUche - tAma tivAra ? bANa / jagabhANa || pra0 ! goyama kahai - haMtA prabhu! karavA mAMDyo te kIdho kahAya / jAva vANa nImaravA mAMDiyo kahiye nIsariyo tAya // tiNa artha kari goyamA ! mRga haNaM cita gaira / mRga-vara pharasyo kahyo, puruSa haNaM te naravaMra // zarathI cha mAsa meM mRga mare, to mRga vadhaka kriyA paMca / cha mAsa uparaMta jo mareM, to vyAra kriyA no saMca // soya / koya 55. vRttikAra isar3I prahAra hetu maraNa // jeha / teha || prahAra hetu maraNa chai, cha mAsa laga te jANa / cha mAsa uparaMta maraNa te, pariNAmaMtara pahichANa || / kahI, e vavahAra-naya apekSAya / te, cha mAsa thI piNa adhikAya || 41. je bhavie nisi raNayAe vi, vidvaMsaNayAe vi, mAraNatA vAcaNaM se purise jaba paMcahi kiriyAhi puTThe / se teNaTTheNaM goyamA ! evaM vuccai - siya tikirie, siya caukirie, siya pNckirie| ( 0 10262) 42. purise NaM bhaMte! kacchaMsi vA jAva... miyassa vahAe Ayata - kaNNAyataM usuM AyAmettA ciTThejjA, 43. aNNayare purise maggato Agamma sayapANiNA asiNA sIi 44, 45. se ya usU tAe ceva puvvAyAmaNayAe taM miyaM vibha! puriye ki miyavereSaM puDhe ? purisavereNaM puTThe ? 46. goyamA ! je miyaM mArei, se miyavereNaM puTThe / je purisaM mAreDa me purisavere puTThe / (0 11370) 47. se keNaTTheNa bhaMte ! evaM buccai-jAva purisavereNaM puTThe ? se nUNaM goyamA ! kajjamANe kaDe ? 48. saMdhijjamANe saMdhite ? 49. nivvattijjamANe nivvattite ? 50. niminisiti yasa siyA ? - 51. haMtA bhagavaM ! kajjamANe kaDe jAva nisiTThe tti battavvaM siyA / 52. sete gopamA evaM vRccadaje miyaM mArei, se miyavereNaM puTThe / je purisaM mArei se purisavereNaM puTThe / 53. aMto chahaM mAsANaM maraikAiyAe jAva paMcahi kiriyAhi puTThe / bAhi chanhaM mAsANaM maraikAiyAe jAva pAritAvaNiyAe - cauhi kiriyAhiM puTThe / ( 0 1201) 54. SaNmAsAn yAvat prahArahetukaM maraNaM paratastu pariNAmAntapAditamitikRtvA paNmAsA prANAtipAtakiyA na syAditi hRdayam / ( vR0 pa0 12) 55. etacca vyavahAranayApekSayA prANAtipAtakriyAvyapa dezamApadarzanArthamuktam, anyathA yadA kadAjyadhikRta prahArahetukaM maraNaM bhavati tadeva prANAtipAtakriyA iti / ( vR000 12) 166 za0 1, u0 8, DhA0 24 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56. pra. ! puruSa bhadaMta ! puruSa pratai, zakti karInai haNaMta / athavA te nara nija hAtha sUM, khaDge zira chedaMta / / 57. kriyA kitI te puruSa nai ? jina kahai-uttara tNt| zakti athavA nija kara haNe, te kriyA paMca pharzata / / 56, 57. purise NaM bhaMte ! purisaM sattIe samabhidhaMsejjA, saya pANiNA vA se asiNA sIsaM chidejjA, tato NaM bhaMte ! se purise katikirie? goyamA ! jAvaM ca NaM se purise taM purisaM sattIe samabhidhaseti, sayapANiNA vA se asiNA sIsaM chidati--tAda ca NaM se purise...paMcahi kiriyAhiM puDheM / 58. AsaNNavadhaeNa ya aNavakakhaNavattIe NaM purisavereNaM puche| (za0 11372) 58. pra. ! Asanna vadha hai je thakI, bali anvkaaNkssnnvRtt| ehavA puruSa vere karI, pharasai te apavitta / / 56. soraThA anavakAMkSaNa - vRtta, apekSA rahita ja vartavU / para-prANa-vAMchA nahiM citta, athavA nija dukha parihAra nii|| 56. anavakAMkSaNA-paraprANanirapekSA svagatApAyaparihAra nirapekSA vA vRttiH-vartanaM yatraiva vaire tattathA tenAnavakAMkSaNa vRttikeneti / (vR0-pa064) 60. *ima puruSa vaira phayo tiko, tiNahija bhava majhAra / athavA bhugatai parabhavai, karma hetu dukha bhaar|| zataka prathama deza aSTamo, eha cobIsamI ddhaal| bhikkhu bhArImAla RSarAya thI, 'jaya-jaza' saMpati vizAla / / dhana-dhana goyama gaNaharU, jyAM pUchyA prazna udAra / dhana-dhana prabhu uttara ApiyA, dhana-dhana zAsana sAra / / 62. DhAla : 25 dUhA kriyA nA adhikAra thI, hiva tehija vistAra / yuddha rUpa kriyA taNo, goyama prazna udAra // +vIra nai goyama vInavai (dhrupadaM) be nara sarikhA kuzalapaNe, pramANa AdipaNe dIsa / prbhujii| sarikhI tvacA, vaya nA dhaNI, bhaMDa upagaraNa sarIsa / / prbhujii|| saMgrAma Apasa meM karai, eka hAra jIte ek| he bhadaMta ! kiNa kAraNa ? jina kahai suNa suvishekh|| jIta savIrya parAkramI, avIryavaMta hAraMta / goyama kahai-kiNa kAraNa? taba bhAkhai bhagavaMta / / *laya--bhAbhIjI ho DUMgariyA hariyA huvA laya-dhanna sImaMdhara svAmajI ! 2.do bhaMte ! purisA sarisayA sarittayA sarivvayA sarisabhaMDamattobagaraNA 'sarisaya' tti sadRzakau kaushlprmaannaadinaa| (vR0-pa064) 3, 4. aNNamaNNeNaM saddhi saMgAma saMgAmeMti tattha NaM ege purise parAiNati, ego purise parAyijjati / se kahameyaM bhNte| evaM? goyamA ! savIrie parAyiNa ti, avIrie praayijjti| (za0 11373) se keNaTTeNaM jAva parAyijjati ? 170 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIrya aMtarAya karma jiNe, na bAMdhyo na pho koya / jAva udaya Ayo nahIM, upazAMta tasuM jaya hoya / / vIrya aMtarAya bAMdhiyo, jAva udaya AyA huvai haar| tiNa arthe karine kaha yo, pUrava vRtta prakAra // 5. goyamA ! jassa NaM vIriyavajjhAI kammAiM no badhAI no puTThAI jAva no abhisamaNNAgayAiM no udiNNAI uvasaMtAI bhavaMti se NaM parAyiNati / 6. jassa NaM vIriyavajjhAI kammAI baddhAiM jAva udiSaNAI No uvasaMtAI bhavaMti se NaM purise parAyijjati, se teNaTeNaM goyamA! evaM vuccati-savIrie parAyiNati, avIrie parAyijjati / (za0 11374) 7. jIvA NaM bhaMte ! ki sIriyA? avoriyA ? vIrya nA adhikAra thI, vIrya prazna pUchAya / he prabhu ! jIva savIriyA, avIriyA kahivAya? jina kahai-sAMbhala goyamA ! vIrya-sahita piNa jIva / vIrya-rahita piNa jIva chai, kiNa arthe e kahIva ? jina kahai-jIva dvividha kahyA, saMsArI nai asaMsAra / asaMsArI avI riyA, saMsArI doya prakAra / / selezI guNasthAna cavadameM, ase lezI guNa ter| selezI labdhi-savIriyA, karaNa-avoriyA hera / 8. goyamA ! savIriyA vi, avIriyA vi / (za0 11375) se keNaTheNaM bhaMte ! evaM buccai-jIvA savIriyA vi? avoriyA vi? 6. goyamA ! jIvA duvihA paNNattA, taM jahA--saMsArasamAvagaNagA ya, asaMsArasamAvaNNagA ya / tattha NaM je te asaMsArasamAvaNNagA te NaM siddhA / siddhA NaM aviiriyaa| tattha NaM je te saMsArasamAvaNNagA te duvihA paNNatA, taM jahA10. selesipaDivaNNagA ya, aselesipaDivaNNagA ya / tattha NaM je te selesipaDivaNNagA te NaM laddhivIrieNaM savIriyA, karaNavIrieNaM aviiriyaa| 11. tattha NaM je te aselesipaDivaNNagA te NaM laddhivIrieNaM savIriyA, karaNavIrieNaM savIriyA vi, avIriyA vi| 12. 'savIryAH' utthAnAdikriyAvantaH avIryAstUtthAnAdi kriyAvikalAH, te caapryaaptyaadikaale'vgntvyaaH| aselezI labdhi-vIrya tho savIriyA kahivAya / karaNa-vIrya kari ubhaya cha, savIrya avIrya tAya / / paryAptA karaNa-vIrya thI, savIriyA kahivAya / aparyAptA karaNa-vIrya thI, avIriyA e nyAya / / 1 tiNa arthe kari jIvar3A, vIrya sahIta rahIta / neraiyA praNa ! syaM savIriyA, ke avIriyA saMgIta ? 15. jina kahai-labdhi vIrya karI, naraka savIriyA hoya / karaNa-vIrya kari savIriyA, avIriyA piNa joya / / kiNa arthe taba jina kahai, je ne raiyA nai chai uThANa / karma bala vIryAdika acha, paryAptA pahichANa / / te neraiyA labdhi vIrya karI, sabIriyA avaloya / karaNa-vIrya kari piNa tike, savIriyA cha soya / / 13. se teNaTheNaM goyamA! evaM vuccai-jIvA duvihA paNttaNA, taM jahA-savIriyA vi, avIriyA vi| (za011376) nera iyA NaM bhaMte ! ki savIriyA ? avIriyA ? 14. goyamA! neraiyA laddhivorieNaM savIriyA, karaNa vIrieNaM savIriyA ya, avIriyA y| (za0 1 / 377) 15, 16. se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM buccaineraiyA laddhivI rieNaM savoriyA ? karaNavIrieNaM savIriyA ya? avIriyA ya? goyamA ! jesi NaM neraiyANaM asthi uTThANe kamme bale vIrie purisakkAraparakkame, te NaM neraiyA laddhivIrieNa vi savIriyA, karaNavIrieNa vi savI riyaa| 17. jesi NaM ne raiyANaM Natthi uThANe jAva parakkame, te NaM nera iyA laddhivIrieNaM savIriyA, karaNavIrieNaM aviiriyaa| (za0 1 / 378) je naraka rai uThANAdika nahIM, labdhi vIrya kari teh| savIriyA kahiya acha, karaNa avIriyA jeha / / za01, u08, DhA025 171 Jain Education Intemational Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jima nArakI tima jAva te, tiri paMceMdrI teh| manuSya odhika jIva jyU, Na varaM siddha varajeha / / 16. vANavyaMtara nai jotiSI, vaimAnika suvizeSa / kahivA naraka taNI parai, sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! eSa / / ema kahI goyama gaNI, praNamI vIra jineza / jAvat vicarai e kahayo, dhura zata aSTamudeza / / DhAla bhalI paNavIsamI, bhikkhu bhArImAla RSirAya / 'jaya-jaza' sukha-saMpati sadA, gaNa-vRddhi harapa savAya / / prathamazate aSTamoddeza kArthaH / / 18 / / 18, jahA neraiyA evaM jAva pNcidiytirikkhjonniyaa| (02376) maNussA jahA ohiyA jIvA NavaraM siddhavajjA bhANiyavvA / (za0 11380,381) 16, 20. vANamaMtara-jotisa-vemANiyA jahA neriyaa| (za0 11382) sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti jAva viharai / (za0 1 / 383) 21. DhAla : 26 1, 2. aSTamoddezakAnte vIryamukta, vIryAcca jIvA gurutvA dyAsAdayantIti gurutvAdipratipAdanaparaH tathA saGgrahaNyAM yaduktaM 'gurue' tti tatpratipAdanaparazca navamoddezakaH / (vR0-50 65) 2. aSTa mudezaka aMta meM, vIrya taNo adhikaar| vIrya te guru laghu hudai, hiva te prazna udAra / / tathA saMgahaNI gAha meM, gurue pATha ucAra / te pratipAdanapara hivai, navama uddezaka sAra / / *goyama vIra nai viinvai| (dhrupadaM) kima prabhu ! jIva bhArIpaNo, pAmai zIghra saMjata ? asubha karma upacaya rUpa je, adhogamana hetubhUta / / 3. kahaNNaM bhaMte ! jIvA garuyattaM havvamAgacchaMti? 'gurukatvam' azubhakarmopacayarUpamadhastAdgamanahetubhUtaM / (vR0-pa065) 4-7. goyamA! pANAivAeNaM musAvAeNaM adiNNAdANeNaM mehuNeNaM parigaheNaM koha-mANa-mAyA-lobha-pejja-dosakalaha - abbhakkhANa - pesunna - paraparivAya-aratiratimAyAmosa-micchAdasaNasalleNaM--evaM khalu goyamA ! jIvA garuyattaM hvvmaagcchti| (za0 11384) jina kahai-prANAtipAta tUM, mRSA adattAdAna / mithuna parigraha krodha thI, mAna mAyA lobha jAna / / rAga-dveSa kalaha vAramoM, abhyAkhyAna dai Ala / pizUna-cADI arati vrata viSai, asaMjama meM rati nhaal|| paraparivAda e solamoM, mAyA sahita maSAvAda / mithyAdarzaNasalla e, pApa aThArai prasAdha / / e pApa aThArai seviyAM, sevAyAM piNa soya / anumodyAM bhArI huvai, adhogamana avaloya / / kima prabhu ! jIva halakApaNo pAmai zIghra sahAya ? jina kahai-prANAtipAta sU veramaNa-nivartAya / / jAva mithyAdarzaNasalla thI, nivarte-TAlai soya / halako hovai iha vidhe, Urddhagamana avaloya / / *laya--lichamaNa rAma sU vInavai 8, 6. kahaNNaM bhaMte ! jIvA lahuyattaM havvamAgacchaMti ? goyamA ! pANAivAyaveramaNeNaM jAva micchAdasaNasallaveramaNeNaM-evaM khalu goyamA ! jIvA lahuyattaM hvvmaagcchNti| (za0 11385) 172 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 16. 20. 21. hama pApa aThAre sedive, saMsAra Aula karata ima pApa aThAra aNasedive, saMsAra paritI kareM jaMta || ima pApa aThAra sevive, saMsAra dIrgha karaMtu / ima pApa aThAra aNase vivai saMsAra alpa karai jaMtu // ima pApa aThAra sevive, bhramaNa kareM ima pApa aThAra aNasevi, atikrama prazasta cau mokSa aMga chai, aprazasta cau guru laghu nA adhikAra te, ehija prazna bAraMbAra / prabhu ! avakAzAMtara sAtamo, bhAre kari guru ke laghu halako bhAra thI, gurulaghu agurulaghu jina kI ekAMta guru nahIM, kevala laghu gurulaghu paNa kahiye nahIM, agurulaghu ika hoya || vA0-- -atra vRttikAra kA ihAM laghuguru nIM e vyavasthA nahi koya nizcayanaya thakI sarva guru athavA sarva laghu dravya na huvai ane vyavahAra thakI vAdara skaMdha nai viSai sarva gurupaNo ane sarva laghupaNo juDai / piNa anerA naiM viSai na hurva saMsAra || viparIta / saMgIta || hoya ? joya ? nizcayanaya nai mate caupharzI sUkSma anaMta pradeziyo skaMdha a arUpI dravya e agurulaghu huvai| zeSa bAdararUpI dravya gurulaghu jANayA / e nizcayanaya no mata kahya / anai vyavahAra thakI guru Adi cyArUI bola chai, te dekhA hai / guru te pASANa adhogamana thI / laghu te dhuMo urddhagamana thI / gurulaghu te vAyu tiracho gamana thI / agurulaghu te AkAza tatsvabhAvapaNA thI / tavAya sAtamI naraka noM, syUM prabhu guru kahivAya ? ke laghu - halako bhAre karI, gurulaghu agurulaghu thAya ? nahiM ghanodadhi jina ka hai - ekAMta guru nahIM, kevala laghu na gurulaghu che apekSAya thI, agurulaghu ima ghaNavAya sAtamI naraka noM, saptama pRthvI sAtamI naraka nIM kahiye AkAza chahUMi naraka nAM, jima eka gurulaghu saptama AkAza / agurulaghu pAmiyaM viNa nahi kahiye tAsa || jima taNuvAya gurulaghu tima sagalA ghanavAya / ghanodadhi pRthvI cha, kahiye e vara nyAya || kahAya / thAya / / dekha / eka // soraThA avakAzaMtara Adi, pUrva kahyA chai te balI / gApA arddha saMyAdi viNa anusAre jANavA / / 10. evaM saMsAraM AulIkareMti evaM parittIkareMti 11. evaM dIhI kareMti evaM hassIkareMti 12. evaM aNupariTTeti evaM vIIvayaMti 13. pasatthA cattAri apasatthA cattAri / ( 0 12-6-221 ) 14. sattame NaM bhaMte! ovAsaMtare kiM garue? lahue ? garuyalahue ? agaruyalahue ? 15. goyamA ! No garue, No lahue, No garuyalahue, agruylhue| (za0 11362) vA0-- iha ceyaM gurulaghuvyavasthA nicchya savvaguru sabbalahuM vA na vijjae davvaM / vavahArao u jujjai bAyarakhaMdhesu naNesu || 1|| agurulahU cauphAso aruvidavvA ya hoMti nAyavvA / sesA u aTThaphAsA guru lahuyA nicchayaNayassa // 2 // ( vR0 pa0 66) ! 16. sattame bhavAe ki gae? hue?? gala? 17. goyamA ! No garue, No lahue / lahue, garuyalahue, No agasya(02322) 18. evaM sattame ghaNavAe, sattame ghaNodahI, sattamA puDhavI / ( za0 11394 ) 16. ovAsaMta rAI savvAI jahA sattame ovAsaMtare / (sa0 20395) 20. jahA taNuvAe evaM za0 1, u0 6, DhA0 26 173 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. 23 25. 24. *he prabhu ! neraiyA syUM guru ? jAva agurulaghu hoya ? jina kahai nahIM guru, nahIM laghu gurulaghu agurulaghu doya // 26. 27, 29. 30. dhura dharmAstikAya te jAya jIvAstikAya / agurulaghu kahiya tasaM pada tIna nahi pAya / 2. puGgalAstikAya he prabhu! ekAMta guru kahiyAya ? ke kevala kahiye laghu, ke gurulaghu agurulaghu tAya ? jina kahe- ekAMta guru nahIM, kevala laghu na kahAya gurulaghu piNa kahiye tase agurulaghu piNa thAya // kiNa arthe ? taba jina kahai, gurulaghu dravya AzrI joya / e pyAra zarIra pramukha paNAM gurulaghu tIjo hoya || 31. 32. dUhA AkAza vAya ghanodadhi, pRthivI dvIpa pichANa / sAgara ne vAsAvalI, ima kahiye suvidhAna / / 33. soraThA agurulaghu AkAza, gurulaghu vAyu pramukha je 1 evara artha vimAsa, saMgraha arddha gAthA taNo // 34. far arthe ? taba jina kahai, vaikriya tejasa tAhi / te AzrI ika gurulaghu, anya tIna pada nAMhi || jIva karma AdhI meraiyA, agurulaghu avaloya / evaM jAva vaimAniyA, paNa zarIra nAnAtvaM jIya | ca AsarI, kArmaNAdi agurulaghu dravya agurulaghu udho pada artha samaya karma kRSNalezyA prabhu ! guru ache, jAva agurulaghu hoya ? jina kahai - nahi guru nahi laghu gurulaghu agurulaghu joya // ihAM vRttikAra kA isuM, bhAvalezyA jIva- pariNati arUpI acche agurulaghu kiNa arthe ? taba jina kahe, gurulaghu che dravya leza / bhAvalezyA agurulaghu, ima yAvat zukla azeSa || * laya - lichamana rAma sUM vInave 174 bhagavatI-jor3a prasiddha paT // iNa te tAya / nyAya || 22. ovAsa vAya- ghaNaudahI, puDhavI dIvA ya sAgarA vAsA / (TTO (1224) 23. gurulaghurvAyustiryaggamanAt agurulaghvAkAzaM tatsvabhAvatvAt / (2006) 24. neraiyA NaM bhaMte / kiM garuyA ? jAva agaruyalahuyA ? goyamA ! No garuyA, No lahuyA, garuyalahuyA vi, agarulahuyAvi / (za0 11367) 25. se keNaTTheNa bhaMte! evaM vuccai goyamA ! viubviyateyAI paDucca No garuyA, No lahuyA, garuyalahuyA, jo agaruyalahuyA / 26. jIvaM ca kammagaM ca paDucca No garuyA, No lahuyA, No garuyalahuyA, agaruyalahuyA... (N0 10368) evaM jAva vaimANiyA, navaraM nANattaM jANiyavvaM sarIrehi / (02322) 27. dhammatthikAe jAva jIvatthikAe cautthapaeNaM / (50 (1500-802) 28. poragalatthikAe NaM bhaMte ! ki garae ? lahue ? gavyala hue ? agaruyala hue ? 26. goyamA ! No gae, No lahue, garuyalahue vi, agaruyalahue vi / ( 0 12404) 30. se keNaTTheNaM bhaMte ! evaM buccai - goyamA ! garuyala huyadavvAI paDucca No garue, jo lahue, garuyalahue, No agaruyala hue / 31. agaruyalahuyadabvAiM paDucca No garue, No lahue, No garuyala hue, agaruyala hue / ( 0 10405) samayA kammANi ya ca utthapadeNaM / (za0 1406, 407 ) 32. kaNhalessA NaM bhaMte ! ki garuyA jAva agaruyalahuyA ? gomA ! No gayA, No lahuyA, garuyalahuyA vi, agarulahuyAvi / (R0 14408) 33. se keNaTThaNaM bhaMte ! evaM buccai - goyamA ! davvale saM paDucca tatiyapadeNaM, bhAvalessaM paDucca cautthapadeNaM / (za0 10409) ( za0 11410 ) (40-470 (3) evaM jAvA | 34. bhAvA tyanena vyapadeza: 1 pariNatastasyAzcAmUrttatvAdagura Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. lakSaNa kRSNalezyA taNA, paMcAzrava kahivAya / uttarAdhyena cautIsameM, jIva Azrava iNa nyAya / / dRSTi, darzaNa, jJAna nai, ajJAna, saMjJA tAya / cauthai pada agurulaghu acha, vRtti meM jIva paryAya / / 36. diTThI-dasaNa-NANa-aNNANa-saNNAo cautthaeNaM padeNaM netvaao| (za0 11411) dRSTyAdIni jiivpryaaytvenaagurulghutvaadguruldhulkssnnen| 37. audArikAdi zarIra cau, tIjai pada hai prasiddha / kArmaNa cauthe pada acha, mana vaca cauthai padda / / 38. kAya joga pada tIsarai, dravya joga phichaann| sAgAra nai aNAgAra te, agurulaghu cauthai jANa // 37, 38. heTThillA cattAri sarIrA neyavvA tatieNaM pdennN| kammayaM cautthaeNaM padeNaM / (za0 11412) maNajogo, baijogo cautthaeNaM padeNaM, kAyajogo tatieNaM pdennN| (za0 11413) sAgArovaogo, aNAgArovaogo cautthaeNaM padeNaM / (za0 11414) 36. savvadavvA, savvapaesA, savvapajjavA jahA poggltthikaao| (za0 11415) 40. tItaddhA, aNAgataddhA, sabbaddhA cautthaeNaM pdennN| (za0 11416) 36. sarva dravya sarva pradeza te, pajavA sarva sujoya / jima pudgalAstikAya tima, gurulaghu agurulaghu doya / / 40. atIta anAgata sarva addhA, cauthai pada suvizeSa / e artha kahyA prathama zataka nAM, navamA udezA noM deza / / 41. DhAla bhalI chabIsamI, bhikkhu bhArImAla RSirAya / bhivakhU likhata prasAda thI, 'jaya-jaza' saMpati pAya / / DhAla : 27 guralagha nAM adhikAra thI, ehija prazna udaar| pUcha goyama muni taNo, prazna pravara hitakAra / / *goyama vIra nai vInavai [dhrupadaM] 2. he prabhu ! alpa upadhipaNu, alpa-abhilASA annAdika dhAra ke| amucchI upadhi-rakSaNa virSa, anAsakti bhogavatAM AhAra ke|| vIra prabhu ima baagr| [dhrupadaM] 3. asneha svajanAdika viSa, zramaNa nigraMtha naiM e bhalA paMca ? jina kahai-haMtA goyamA ! muni nai eha prazasta susaMca / / 4. he prabhu ! akrodhapaNuM vale, amAnapaNuM amAyApaNu joy| alobhapaNaM muni nai bhalo? jina kahai haMtA imahija hoya / / 2. se naNaM bhaMte! lApaviyaM appicchA amucchA agehI lAghavikam-alpopadhikam 'appiccha' tti alpo'bhilASa AhArAdiSu 'amuccha' tti upadhAvasaMrakSaNAnubandhaH 'agehi' tti bhojanAdiSu pribhogkaale'naasktiH| (vR0-pa067) 3. apaDibaddhayA samaNANaM niggaMthANaM pasatthaM ? haMtA goyamA ! lApaviyaM jAva pasatthaM (za011417) apratibaddhatA-svajanAdiSu snehAbhAva ityetatpaJcakamiti gamyaM / (vR0-pa067) 4. se naNaM bhaMte ! akohattaM amANataM amAyattaM alobhattaM samaNANaM niggaMthANaM pasatthaM? haMtA goyamA ! akohattaM amANattaM jAva pasatthaM / (za0 11418) *laya-hUM balihArI ho jAdavAM za01, u06, DhA026,27 175 Jain Education Intemational Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. krodhAdi-doSa abhAva te, kAMkSa-doSa kSaya karivA artha / prazna hiba goyama karai, karma kATaNa te saMta samartha / / 6. prabhu ! rAga-dveSa anya mata Agraha, e kAMkSa-pradoSa muni kSaya kIdha / te aMta karai karmA taNo? tathA ha carama-zarIrI prasIdha / / 7. pahilA baha moha viSa rahI, pachai Athava rUMdhI karai kAla / sIjhai jAva dukha aMta karai? jina kahai-haMtA imahija nhAla / / 8. svadarzaNa nI kahI vAratA, hiva anya darzaNa - prazna pichANa / ___ anyatIrthI ! prabhu ima kahai, bhASe pannava parUpai jANa // 6. AikkhaMti sAmAnya thI, bhAsaMti pATha vizeSa thI joy| pannaveti te upapatti karI, parUpai bheda kathana thI hoya / / 5. kodhAdidoSAbhAvAvinAbhUtakAMkSApradoSakSayakAryAbhidhAnArtham / (vR0-067) 6. se nUrNa bhate ! khApadose khINe samaNe niggaMthe atakare bhavati, aMtimasarIrie vA? kAMkSA-darzanAntaragraho gRddhirvA saiva prakRSTo doSaH kaaNkssaaprdossH| (va0pa067) 7. bahumohe vi ya NaM pubdhi viharittA aha pacchA saMvuDe kAlaM karei tato pacchA sijjhati jAva aMtaM kareti ? hatA goyamA ! kaMkhApadose khINe jAva aMtaM kareti / (za0 11416) 8. aNNa utthiyA Na bhate ! evamAikkhaMti, evaM bhAsaMti, evaM paNa veti, evaM parUveti6. AkhyAnti sAmAnyataH bhAsaMti' ti vizeSataH 'paNNaveti' ti upapattibhiH 'parUvati' ti bhedakathanataH / (vR0-pa068) 10. evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM do AuyAI pakareti, taM jahA-ihabhaviyAuyaM ca, parabhaviyAuyaM ca / 11. ja samayaM ihabhavivAuyaM pakareti, taM samayaM parabhaviyAuyaM pakareti / jaM samayaM parabhaviyA uyaM pakareti, taM samayaM ihabhaviyAuyaM pakareti / 12. ihabhaviyAuyassa pakaraNayAe parabhaviyAuyaM pakareti / 10. ima ika jIva ika samaya meM, AukhA doya bhaNI pkrNt| iha bhava nA Ayu prataM, athavA parabhava noM vAMdhata / / 11. je samaya iha bhava - Ayu karai, te samaya parabhava no Ayu pakaraMta / je samaya parabhava noM Ayu karai, te samaya ihabhava no Ayu bAMdhata / / 12. ihabhavAyu karivA taNA, adhyavasAya karIne soy| parabhava noM je Aukho, pakarai bAMdhai chai avaloya // 13. parabhavAyu karivA taNA, adhyavasAya karIne soy| ihabhava noM je Aukho, pakarai bAMdha chai te joya / / 14. te kima kahiyai e prabhu ! jina kahai-e anyatIrthI nI vaay| ihabhava bai Ayu karai, te mithyA-jhUTha kahIjai tAya / / 15. haM piNa ima kahUM chU iso, eka jIva ika samaya mjhaar| Aukho eka bAMdhai acha, ihabhava vA parabhava na vicAra / / 13. para bhaviyAuyassa pakaraNayAe ihabhaviyAuyaM pakareti / (za0 11420) 14. se kahameyaM bhaMte ! evaM? goyamA ! jaNNaM te aNNautthiyA ebamAikkhaMti jAba evaM khalu ege jIye egeNaM samaeNaM do AuyAI pakareti, taM jahA-ihabhaviyAuyaM ca, parabhaviyAuyaM c| je te evamAhaMsu micchaM te evmaahNsu|| 15. ahaM puNa goyamA ! ebamAikkhAmi, jAva parUvemi---evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM ega AuyaM pakareti, taM jahA---ihabhaviyAuyaM vA, parabhaviyAuyaM vA / 16. jaM samayaM ihabhaviyAuyaM pakareti, NotaM samayaM parabhaviyAuyaM pakareti / jaM samayaM parabhaviyAuyaM pakareti, gotaM samayaM ihabhaviyAuyaM pakareti / 17. ihabhaviyAuyassa pakaraNatAe No parabhaviyAuyaM pkreti| parabhaviyAuyassa pakaraNatAe No ihabhaviyAuyaM pkreti| 16. je samaya ihabhava - Ayu kare, te samaya parabhava noM Ayu karai nAya / je samaya parabhava na Ayu kare, te samaya ihabhava nuM Ayu na karAya / / 17. ihabhava - Ayu kariva karI, parabhava na AyU karai naaNy| parabhavAyu kariva karI, ihabhava nuM AyU na kraay|| 176 bhagavatI-jor3a Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. ima khalu ika jIva ika samaya, eka AukhA bhaNI pkrNt| 18. evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM egaM AuyaM pakareti, taM teha ihabhava vA parabhava taNu, sevaM bhaMte ! jAba vicaraMta / / jahA-ihabhaviyAuyaM vA, parabhaviyAuyaM vaa| (za0 1 / 421) sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti bhagavaM goyame jAba viharati / jaya jaya jJAna jinendra no| (dhrupadaM) (za0 11422) 16. anyayUthika prastAva thI, anya tIrthakara ziSya saMtAna / tAsa vistAra kahai hivai, sAMbhalajo zrotA dhara kAna / / 20. tiNa kAla nai tiNa samaya, pAva jina ziSya nAM siis| 20. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAsAvaccijje kAlAsavesiyakAlAsavesI-putra te, iNa nAmeM aNagAra jgiis|| putte NAmaM aNagAre 'pAsAvaccijje' ti pApityAnAM-pArzvajina ziSyANAmayaM paarkhaaptyiiyH| (vR0-50 100) 21. jihAM vIra sthavira zruta-vRddha hu~tA, te sthavira bhagavaMta ne kahai ima aay| 21. jeNeva therA bhagavaMto teNeva uvAgacchati, uvAgacchittA sthavira sAmAyaka na jANatA, samabhAva rUpa sUkSma chai tAya / / there bhagavate evaM vayAsI-therA sAmAiyaM na yANaMti, 'there' ti zrImanmahAvIrajinaziSyAH zrutavRddhA: 'sAmAiyaM' ti samabhAvarUpaM 'na yANaMti' tti na jAnanti, suukssmtvaattsy| (vR0-pa0 100) 22. sthavira sAmAyaka artha na jANatA, artha prayojana kama nirodh| 22. therA sAmAiyassa aTuM na yANaMti / therA paccakkhANaM na sthavira pacakhANa na jANatA, pacakhANa artha na jANatA sodha / / yANaMti, therA paccakkhANassa aTuM na yANaMti / 'sAmAiyassa aTTha' ti prayojanaM karmAnupAdAnanirjaraNarUpaM / (vR0-pa0 100) 23. sthavira saMyama nahIM jANatA, saMjama pRthavyAdi rakSaNa tAma / 23. therA saMjamaM na yANaMti, therA saMjamassa aTuM na yANaMti / sthavira saMyama artha na jANatA, e artha anAzravapaNuM amAma / / 'saMjama' ti pRthivyAdisaMrakSaNalakSaNaM, tadarthaM ca--- anaashrvtvN| (vR-pa0100) 24. sthavira saMvara nahIM jANatA, iMdriya noiMdriya vasa karaNa / 24. therA saMvaraM na yANaMti, therA saMvarassa aTThana yANaMti / sthavira saMvara artha na jANatA, artha anAzravapaNuM bhava taraNa / / 'saMvaraM' ti indri yanoindriyanivartanaM, tadartha tu-anAtha vatvameva / (vR0-50 100) 25. sthavira vivega na jANatA, viziSTa bodha vivega khaay| 25. therA vivegaM na yANaMti, therA vivegassa aTuMNa yANaMti / sthavira viveka artha na jANatA, tajavA yogya tyAgAdika tAya / / 'vivegaM' ti viziSTabodhaM, tadartha ca-tyAjyatyAgAdikaM / (vR0-50 100) 26. sthavira biusagga nahIM jANatA, dhyAna karI kAyA bosiraay| 26. therA viussagaM na yANaMti, therA viussangassa aTTha na sthavira viusagga artha na jANatA, nispRhapaNuM nirvachA tAya / / / yaannNti| (za011423) 'viussangaM' ti vyutsarga kAyAdInAM, tadartha caanbhissvnggtaam| (vR0-pa0 100) 27. sthavira bhagavaMta tiNa avasarai, kAlAsavesI pUtra ne kahai em| 27. tae NaM therA bhagavaMto kAlAsavesiyaputtaM aNagAraM evaM he Arya! sAmAyaka jANAM amhe, jAva jANAM viusagga nA artha jema / / vadAsI-jANAmo NaM ajjo ! sAmAiyaM, jANAmo NaM ajjo! sAmAiyassa aTTha jAva jANAmo NaM ajjo! viussaggassa atttth| (za0 11424) 28. kAlAsavesI-putra muni tiko, sthavira bhagavaMta pratai kahai vaay| 28. tate NaM se kAlAsavesiyaputte aNagAre te there bhagavaMte evaM jo Arya! sAmAyaka jANo tumhe, jAba viusagga artha jANo sukhadAya / / vayAsI-jai NaM ajjo! tubbhe jANaha sAmAiyaM, tubhe jANaha sAmAiyassa aTTha jAva jai NaM ajjo! tubbhe jANaha viussagaM, tubbhe jANaha viussaggassa atttth| za01, u06, DhA027 177 Jain Education Intemational Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. he Arya ! tumhAre sAmAyaka kavaNa ? kavaNa sAmAyaka noM thArai arth| jAvat viusagga noM aratha, kavaNa tumhArai achai samartha? || 30. sthavira bhagavaMta tiNa avasare, kAlAsavesI putra nai kahai em| Arya ! aho amhArai mate, Atama sAmAyaka chai vara khema / / 31. vRttikAra isar3o kahya, guNapratipanna jIva nai taay| dravyAthika naya nai mate, sAmAyaka kahiyai sukhadAya / / 32.he Arya ! sAmAyaka noM artha, amhArai mata AtmA jANa / jAva viusagga noM artha, te piNa Atama hIja pichANa / / 33. kahyo vRttikAra sAmAyaka artha, jIvaIja karma annupaadaan| jIva nA guNa chai te bhaNI, jIva thakI jadA ma pichAna / / 34. kAlAsavesI-suta tiNa samaiM, sthavira bhagavaMta pratai kahai vaay| jo AtmA sAmAyaka tujha matai, jAva AtmA viusagga artha kahAya / / 35. to krodhAdika ciuM tajI, AtmA kiNa arthe garyo em| niMdAmi garihAbhi kima kaho, appANaM vosirAmi kaho kema? 26. ke bhe ajjo ! sAmAie ? ke bhe ajjo ! sAmAiyassa aTThe ? jAva ke bhe ajjo ! viussagge ? ke bhe ajjo ! vi ussaggassa aTThe? (za0 11425) 30. tae NaM therA bhagavaMto kAlAsavesiyaputtaM aNagAraM evaM vayAsI-AyA Ne ajjo ! sAmAie, 31. 'jIvo guNapaDivaNNo nayassa dabaTThiyassa saamiyN'| (vR0-50 100) 32. AyA Ne ajjo! sAmAiyassa aTTe jAva viussaggassa atthe| (za0 11426) 33. sAmAyikArtho'pi jIva eva, karmAnupAdAnAdInAM jIva guNatvAt jiivaavytirikttvaacc| vR0-pa0 100) 34. tae NaM se kAlAsavesiyaputte aNagAre there bhagavate evaM vadAsI-jai bhe ajjo! AyA sAmAie, AyA sAmA iyassa aTThe jAva AyA viussaggassa aTTe35. avahaTTa koha-mANa-mAyA-lobhe kimaLaM ajjo ! garahaha? 'avahaTTu' tti apahRtya tyaktvA krodhAdIn kimartha garhadhye ? 'niMdAmi garihAmi appANaM bosi rAmi' iti vacanAt / (va0-pa0 100) 36. yaH sAmAyikavAn tyaktakrodhAdizca sa kathaM kimapi nindati ?nindA hi kila dveSasambhaveti |(vR0-50100) 37. kAlAsA ! sNjmtthtthyaae| (za0 11427) saMyamArthamiti, avaghe garhite saMyamo bhavati, avadyAnumatervyavacchedanAt, tathA gardA saMyamaH, tddhetutvaat| (vR0-50100), 38. se bhaMte ! ki garahA saMjame ? agarahA saMja me ? kAlAsA ! garahA saMjame, No agarahA sNjme| 36. garahA vi ya NaM savvaM dosaM paviNeti, savvaM bAliyaM prinnaae| doSa -rAgAdikaM pUrvakRtaM pApaM vA dveSaM vaa| bAlyaM--bAlatAM mithyAtvamavirati ca / 36. vRttikAra kahyo abhiprAya e, tyakta-krodhAdi saamaayikvaan| te kaho kima niMdA karai? niMdA meM dveSa saMbhava pahichAna // 37. sthavira kahai kAlA! suNo, saMyama arthe gahA~ taam| sAvajja nidyAM saMyama huvai, te gardA saMyama - hetu guNadhAma / / 38. kAlAsavesI kahai syaM prabhu ! gardA saMyama kai agardA hoy| kAlA! gardA saMjama kahyo, agahI saMyama nahiM koya / / 36. gardA karI sahu doSa nai, rAgAdika pUrva kRta pApa khapAvai, mithyA avrata tajI, e bAlapaNoM sarva chAMDai Apa // 40, 41. evaM khuNe AyA saMjame uvahite bhavati / evaM khuNe AyA saMjame uvacie bhvti| evaM khuNe AyA saMjame uvaTThite bhvti| (za0 11428) 40. ima nizca tujha AtamA, saMyama nai viSa sthApita hoy| ima nizcai tujha AtamA, saMyama viSa puSTa avaloya / / 41. ima nizcai tujha AtamA, saMyama viSaya adhika sAvadhAna / kAlAsavesI sAMbhalI, pratibodhyo samajhyo gaNakhAna / / 42. sthavira bhagavaMta ne vaMdanai, namaskAra kari bolyo vAya / he bhaMte ! pada pUrve kahyA, ajANapaNa kari maiM navi pAya / / 42. ettha NaM se kAlAsavesiyaputte aNagAre saMbuddhe there bhagavate vaMdati namasati, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-eesi NaM bhaMte ! payANaM pubdhi aNNANayAe 178 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ `43. asavaNayAe--asuNavai karI, avohIe - mahAvIra jina dharma | teha ta aNapAma, tathA na pAyo buddhi kari marma / / 44. aNabhigameNaM vistAra adiTThANaM te sAkSAta 46. ayokaDANaM vizeSa aNNA vipakSa 45. assuyANaM - anya pe nahIM suNyA, amuyANaM - smRta dhyAyA nAMya / aviNAyANaM no aratha, viziSTa bodha jANapaNe na Aya // thI, bodha abhAva karI nahIM thI, svayameva nahiM lAdho e pAya / nyAya / / 47. aNijjUDANaM mahAgraMtha thI, mukhaM samajavA artha vicAra anugraha guru mujha para karI, saMkSepa kari nahi kahyA udAra / / 55. ahA suhaM kAlAsavesI thI, mujha prati suguru nahIM AkhyAta | bhI bhinna karI na batAyA sAkSAta || 48. aNuvadhAriyANa araNa, iNa kAraNa pAnAMhi prIta karI na pratItiyA, e pada mujha ruciyA nahIM tAhi // 42. he bhayaMta ! e pada prahiye jANave sAMbhala kara soy| dodha karI vistAra kari dekhyA suciyA dhyAyA joya // 20. vizeSapaNa jANyA hive, vizeSa thI tuma AkhI bAta saMdeha miTiyo mAMharo, mahAgraMtha thI saMkSepa zravaNAta || 51. iNa kAraNa dhArayA amhe e artha saradhuM pratItuM svAma | rocaM e imahija cha, je tumhe vacana kahyA abhirAma // 52. sthavira bhagavaMta tiNa avasara, kAlAsabesI-va ne he Arya! zraddha pratIta kara, rocava tUM je amhe kahai ema / kahAM tema || 53. kAlAvesI sthavi bhaNI, baMdI namasI kaI para tujha kanhai vAMchU cau yAma thI, paMca yAma paDikamaNa 54. vaha dharma teha pratai AdarI, vaMchU chU vicaravo e kAlAsavesI noMvaca suNI, sthavira vadaM vacanAmRta Ama // svAma / prIta sahIta // | devAppiyA ! mA paDibaMdha ma kara aMtarAya / paMdane paMca mahAvrata dhAryA tAya || tatra 43. vahIe avadhi: jinadharmAnavAptiH, iha tu prakramAnmahAvIrajinadharmAnavAptistayA, athavautpattikyAdibuddhyabhAvena / ( vR0 pa0 100) 44. aNabhigameNaM adiTThANaM 'abhigame ta vistarodhAbhAvena hetunA 'adRSTAnA' sAkSAtsvayamanupalabdhAnAm / (TOUTO 100) 45. assuyANaM amuyANaM aviNNAyANaM 'abhUtAnAm' anyato'nAkaNitAnAm asmRtAnAm darzanAnAbhAvenAnanudhyAtAnAm, 'avijJAtAnAm' viSTodhAviSayakRtAnAm / ( vR0-50 100) 46. avvokaDANaM avvocchiNNANaM avyAkRtAnAM vizeSato gurubhiranAkhyAtAnAm, 'abbocchiNNANaM' ti vipakSAdavyavaccheditAnAm / ( vR0 pa0 100 ) 47. aNijjUDhA mahato granthAtsukhAvabodhAya saMkSepanimittamanugrahaparagurubhiranuddhRtAnAm / ( vR0 pa0 100, 101 ) 48. aNuvadhAriyANaM eyamaTThe no saddahie no pattiie no roie / 46. idANi bhaMte ! etesi payANaM jANayAe savaNayAe bohIe abhigame vidvANaM yAcaM pA 50. viSNAyANaM vogaDANaM vocchiSNANaM NijjUDhANaM uvadhAriyANaM tubhevadaha 51. ema sahAmi pattiyAmi roema evameva se jahe (20 12429) 52. bhagavato kAlAyitaM amagAra evaM bayAsI sAhibo patiyAhi aglo rohi ajjo ! se jaheyaM amhe vadAmo / ( za0 14430 ) 5254.kAlAdesiya agavAre mere bhagavate vaMdai namasai, vaMdittA namasittA evaM vadAsI - icchAmi NaM bhaMte! tubbhaM aMtie cAujjAmAo dhammAo paMcamahatvaiyaM sapaDikkamaNaM dhammaM uvasaMpajjittA gaM hirie| 55. ahAhaM devApiyA mA paribaMdha (20 20431) tase kAlAsiyate aNagAre mere bhagavate baMda namasai, vaMdittA namasittA cAujjAmAo dhammAo paMcamahatvaiyaM sapaDikkamaNaM dhammaM uvasaMpajjittA gaM viharati / (014432) za0 1, u0 6, DhA0 27 176 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56. kAlAsavesI bahu varasa lagai, cAritra paryAya pAlI jaan| jiNa artha nagna bhAva AdarayaM, maMDapaNa dikhyA aru asnAna / / 56. tae NaM se kAlAsavesiyaputte aNagAre bahUNi vAsANi sAmaNNapariyAgaM pAuNai, pAuNittA jassachAe kIrai nangabhAve muMDabhAve aNhANayaM 57. adaMtavaNayaM acchattayaM aNovAhaNayaM bhUmisejjA phalaha sejjA kaTusejjA kesaloo baMbhaceravAso 58. paragharappaveso laddhAvaladdhI uccAvayA gAmakaMTagA 57. adaMta - dhovaNa chatra nahi, pAnahI nahIM, phiravo aluuyaann| bhUmi-phalaga-kASThe zayana, keza-loca brahmacarya pichANa / / 58. gocarI para ghara jAyavo, lAdhai aNalAdhai smbhaav| anukala pratikula sama cite, iMdriya-kaMTaka sahai taja tAva / / 59. bAvIsa parisaha ne balI, uvasagga khamaNa dhAr2yA siva kaaj| te artha mokSa ArAdhane, carama niHzvAsa karI zivarAja / / 60. siddha buddha tatva-jJAtA thai, karma rahita ne shiitliibhaav| sarva duHkha naiM kSaya kiyA, e kAlAsavesIsUta prastAva / / 61. dhura zata deza navamA taNoM, saptavIsamI AkhI DhAla / bhikkhu bhArImAla RSarAya thI, 'jaya-jaza' sukha saMpati suvizAla / / 56. bAvIsaM parisahovasaggA ahiyAsijjati, tamaTTha ArA hei, ArAhettA caramehi ussAsa-nIsAsehi 60. siddhe buddhe mukke parinibbuDe svvdukkhpphiinne| (za0 11433) DhAla : 28 dUhA kAlAsavesIputra ziva, pacakhANe kari pAya / hiva teha viparIta je, apacakhANa kahivAya / / 1. kAlAsyavaizikaputraH pratyAkhyAnakriyayA siddha iti tadviparyayabhUtApratyAkhyAnakriyAnirUpaNasUtram (vR0-50 101) 2. bhaMte ti ! bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdara namasai, vaMdittA namaMsittA evaM vadAsI he bhadaMta ! ima AmaMtrI, bhagavaMta gotama svaam| vIra prate vaMdana karI, ima bole sira nAma / / *rUDA bhajala rejinraaj|(dhrupdN)| seTha anai daridrI naiM prabhu ! raMka rAya nai jANa / apacakhANa nI kriyA barobara? haMtA e jina vANa / / 3. se nUrNa bhaMte ! seTThiyassa ya taNuyassa ya kivaNassa ya khattiyassa ya samA ceva apaccakkhANakiriyA kajjai ? hatA goyamA ! seTThiyassa jAva apaccakkhANakiriyA kjji| (za0 11434) 'taNuyassa' tti daridrasya 'kivaNassa' tti raGkasya 'khattiyassa' tti raajnyH| (vR0-pa0101) 4. se keNaTheNaM bhaMte ! evaM vuccai.--goyamA ! avirati pdducc| (za0 11435) apratyAkhyAnakriyAyAH prastAvAdidamAha (vR0-pa0 101) kiNa artha ? tava zrI jina bhAkhai, avirati AzrI joy| kriyA taNAM adhikAra thakI, vali prazna kriyA noM hoya / / 1.naMge paaNv| *laya--sItA Avai re dhara rAga 180 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational For Private & Personal use only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. AdhAramA AdhAkamI bhogavato muni syUM bAMdhe ? pakaraMta ? ciNe ? upaciNa? prakRti, sthiti, anubhAva, pradeza baMdhata ? 6. jina kahai-AdhAkarmI bhogavatAM, Ayu varajI saat| __ karma prakRti DhIlI baMdhI te, dRr3ha baMdhana baMdhAta // 7. yAvat kAla anaMta bhamai te, kiNa arthe ? bhagavaMta! jina kahai-AdhAkarmI bhogavatAM, caraNa dharma lopaMta / / cAritra dharma prate atikramato, pRthvIkAya nI tAya / dayA nahIM tehanA ghaTa mAMhai, ima jAvat trasakAya / / je jaMtU nA tana noM AhAra, karai tehanIM piNa jaann| dayA nahIM tehanai tiNa arthe, jAva bhramaNa kahivANa / / AdhAkarma-vipakSa sUjhato, tehanaM prazna akhinn| acita sUjhato muni bhogavato syUM baMdha ? jAva upacinna ? // 11. jina bhAkha muni acita sUjhato, bhogavato karma saat| dRr3ha baMdhyA te DhIlA pADai, jima saMvuDa avadAta / / 5. AhAkamma NaM bhuMjamANe samaNe nigaMthe ki baMdhai ? ki pakarei ? ki ciNAi? ki uvaciNAi? baMdhai-prakRtibaMdhamAzritya, pakarei--sthitibaMdhApekSayA, ciNAi-anubhAgabaMdhApekSayA, uvcinnaai-prdeshbNdhaapekssyaa| (vR0-50 102) 6,7. goyamA ! ahAkammaM NaM bhujamANe AuyavajjAo satta kammappagaDIo siDhilabaMdhaNabaddhAo dhaNiyabaMdhaNabaddhAo pakarei jAva annupriytttti| (za0 11436) se keNaTheNaM bhaMte ! evaM buccai-goyamA ! AhAkamma NaM bhuMjamANe AyAe dhamma aikkamai, 8. AyAe dhamma aikkamamANe puDhavikAyaM NAvakaMkhai jAva tasakAyaM NAvakhai, 6. jesi pi ya NaM jIvANaM sarIrAI AhAramAhArei te bi jIve NAvakakhai / se teNaTTeNaM goyamA ! . . 'jAba cAuraMta saMsArakaMtAraM annupriytttti| (za. 11437) 10. AdhAkarmavipakSazca prAsukaiSaNIyamiti praasukaissnniiysuutrm| (vR0-pa0102) phAsu-esaNijja NaM bhaMte ! bhujamANe samaNe niggaMthe ki baMdhai ? ki pakarei ? kiM ciNAi ? ki uvaciNAi? 11. goyamA ! phAsu-esaNijja NaM bhuMjamANe AuyavajjAo satta kammapayaDIo dhaNiyabaMdhaNabaddhAo siDhilabaMdhaNa baddhAo pakarei jahA saMvuDe, 12. navaraM AuyaM ca NaM kammaM siya baMdhai, siya No baMdhai, sesaM taheva jAva viiiivyi| (za0 11438) 13. se keNaTheNaM bhaMte ! evaM vRccai--jAva cAurataM saMsAra katAraM vIIvayai? goyamA ! phAsu-esaNijja NaM bhuMjamANe samaNe nimnathe AyAe dhamma nAikkamai, 14. AyAe dhamma aNaikkamamANe puDhavikAyaM avakakhai jAva tasakArya avakaMkhai, 15. jesi pi ya NaM jIvANaM sarIrAI AhArei te vi jIve avkNkhi|se teNaTheNaM goyamA ! jAva cAuraMtaM saMsArakaMtAraM viiiivyi| (za0 11436) 16. anantarasUtra saMsAravyativrajanamuktaM, tacca karmaNo'sthiratayA praloTane sati bhavatItyasthirasUtram (vR0-50 102) 17. se nUNaM bhate ! athire paloTTai, no thire paloTTai? athire bhajjai, no thire bhajjai? 18. sAsae bAlae, bAliyattaM asAsayaM? sAsae paMDie, paMDiyattaM asAsayaM? NavaraM Ayu karma kadAcita baMdhe kadA abaMdha / zeSa saMvaDA nI para kahivo, yAvat ziva-pada saMdha / / kiNa arthe jAvata ziva pAmai? jina kahai ehana nyAya / acita sajhato bhogavato muni-dharma nahi lopAya / / 12. 14. cAritra dharma nai aNaatikramato, pRthvIkAya nI tAya / dayA achai tehanAM ghaTa mAMhai, ima jAvat trskaay|| je jaMtu nAM tana noM AhAra karai tehanI piNa jaann| dayA tAsa ghaTa meM tiNa arthe jAva lahai nirvANa / / 16. kahya saMsAra taNaM atikramava, te karma palaTave hoya / karma svayaM asthira tiNa sva, hiva asthira satara joya / / 17. he bhadaMta ! je asthira palaTai, sthira te palaTai naaNhi| asthira vastu ha te bhAjai, sthira nahiM bhAje tAhi ? bAla sAsataM bAlapaNU te asAsata pahichANa / paMDita sAsatUM paMDitapaNa te asAsataM ? ima jANa? 18. za01, u06, DhA028 181 Jain Education Intemational Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jina kahai-haMtA, asthira palaTai, pASANAdika taay| asthira-UMdhA-suMdhA hovai, ema palaTavU thAya / / adhyAtma citavana viSai to, asthira kama pichaann| jIva-pradeza thakIja calyaM te, nirjarivU plttaann|| sthira je zilA pramukha nahi palaTa, adhyAtme sthira jIva / karma kSaye piNa jIvapaNu nahiM palaTa eha sadIva / / asthira-bhaMgura svabhAva tRNAdi bhAjai be dala thAya / adhyAtme asthira karma bhAje, calyo thako jhar3a jAya / / 16. haMtA goyamA! athire palodRi, 'athire' ti asthAsnu dravyaM loSTAdi 'praloTati' privrtte| (vR0-pa0102) 20. adhyAtmacintAyAmasthiraM karma tasya jIvapradezebhyaH prati samayacalanenAsthiratvAt 'praloTayati' bandhodayanirjaraNAdipariNAmaiH parivartate / (vR0-50102) 21. no thire plotttti| 'sthiraM' zilAdi na praloTayati, adhyAtmacintAyAM tu sthiro jIvaH, karmakSaye'pi tasyAvasthitatvAt, nAsI 'praloTayati' upayogalakSaNasvabhAvAnna privrtte| (vR0-50 102) 22. athire bhajjai, 'asthira' bhaMgurasvabhAvaM tRNAdi bhajyate' vidalayati, adhyAtmacintAyAmasthira karma tad 'bhajyate vyapaiti / (vR0-pa0 102) 23. no thire bhjji| 'sthiram' abhaMguramaya:-zalAkAdi na bhajyate, adhyAtmacintAyAM sthiro jIvaH sa ca na bhajyate zAzvatatvAditi / (va-pa0102) 24. sAsae bAlae, bAliyattaM asAsayaM / / 'sAsae bAlae'tti bAlako vyavahArataH zizunizcayato'saMyato jIvaH sa ca zAzvato dravyatvAta, 'bAliyattaM' ti vyavahArataH zizutvaM nizcayatastvasaMyatatvaM taccAzAzvataM pryaaytvaaditi| (vR0-50102) 25. sAsae paMDie, paMDiyattaM asaasyN| (za011440) evaM paMDitasUtramapi, navaraM paMDito vyavahAreNa zAstrajJo jIvaH, nizcayatastu saMyata iti| (vR0-50 102) sthira te loha--zalAkA pramukha, abhaMgura nahi bhNjaay| adhyAtme sthira jIva na bhAjai, dravya jIva pekSAya / / 24. bAla sAsata asajatI nAM, dravya jIva apekSAya / bAlapaNuM to asAsatUM chai, kade paMDita ko thAya / / 25. paMDita sAsatUM saMjati nu, dravya jIva apekSA jodd'| paMDitapaNuM asAsato kahiya, deza UNo pubba koDa / / itale dravya jIva te sAsata, dravya taNI paryAya / Avai jAvai bhAva jIva te, asAsatUM iNa nyAya // 27. sevaM bhaMte aMka gunosama, aSTavIsamI ddhaal| bhivakhu bhArImAla RparAya prasAda, 'jaya-jaza' saMpati mAla / / prathamazate navamoddezakArthaH / / 1 / 6 / / 27. sevaM bhaMte ! sevaM bhate ! ti jAva vihri| (za0 11441) DhAla : 26 1. anantaroddezake'sthiraM karmatyuktaM, karmAdiSu ca kutIthikA vipratipadyante atastadvipratipattinirAsapratipAdanArthaH / / (vR0 10 102) dUhA navama udezaka aMta meM, asthira karma vicAra / karma virSa anyatIrthI tehana prazna prakAra / / bhUche goyama gaNaharU (dhrupadaM) 2. anyatIrthI prabhu ! ima kahai, calivA lAgo calyUM nahIM kahiNo re| jAva nirjarivA lAgo tama, anirjarayo kahai vayaNo re|| *laya-iMdra kahai namirarAya ne 2. aNNautthiyA NaM bhaMte ! evamAikkhaMti jAva parUveMti-- evaM khalu calamANe acalie jAva nijjarijjamANe annijjinnnne| 182 bhagavatI-jor3a Jain Education Interational Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. be paramANu ekaThA nahiM mile, kima kAraNa mile nAhIM? 3. do paramANugoggalA egayao na sAhaNNaMti, ati sUkSma tiNa kAraNa, nahIM snehakAya tiNa mAhI / / kamhA do paramANupoggalA egayao na sAhaNNaMti ? dohaM paramANupoggalANaM natthi siNehakAe, tamhA do paramANupoggalA egayao na sAhaNNaMti / 4. triNa paramANu bhelA mile, snehakAya tiNa maahii| 4. tiSNi paramANupoggalA egayao sAhaNaMti, te bhedyAM dvividha trividhe, be triNa bhAgaja thaaii|| kamhA tiSNi paramANupoggalA egayao sAhaNaMti ? tiNhaM paramANupoggalANaM atthi siNehakAe, tamhA tiNNi paramANupoggalA egayao sAhaNNaMti / te bhijjamANA duhA vi, tihA vi kati / 5. be bhAge karatAM chatAM, dor3ha-dor3ha ima hoyo| 5. duhA kajjamANA egayao divaDDhe paramANupoggale bhavaitriNa bhAge karatAM thakAM, tIi jU-jUA joyo|| egayao vi divaDDhe paramANupoggale bhavai / tihA kajjamANA tiSNi paramANupoggalA bhavati / 6. ima jAvat paramANuyA, cyAra paMca mila taahyo| 6, 7. evaM cttaari| paMca paramANupoggalA egayao sAha te khaMdha rUpa huvai acha, te bali khaMdha khaayo|| NNaMti, egayao sAhaNittA dukkhattAe kajjati / dukkhe dukha hetu karmapaNa huvai, dukha piNa sAsvato tehii| vi ya NaM se sAsae sayA samitaM uvacijjai ya, ava sadA parimANa sahita te, caya upacaya huvai jehii|| cijjai y| 8. bonyAM pahilI bhASA kahai, bolatA na kahai bhaasaa|| 8. pubbi bhAsA bhaasaa| bhAsijjamANI bhAsA bolyAM pachai bhASA kahai, e tasaM mata nI aasaa|| abhAsA / bhAsAsamayavitikkataM ca NaM bhAsiyA bhaasaa| hai. je bolyAM pahilI bhASA kahai, bolatAM bhASA na Akhai / 6, 10. jA sA puvi bhAsA bhaasaa| bhAsijjamANI bhAsA bolyAM pachai bhASA kahai, prazna doya hiva dAkhai / / abhAsA / bhAsAsamayavitikkataM ca NaM bhAsiyA bhaasaa| 10. bhAsaka taNI bhASA acha, ke abhAsaka nI bhApA kahiye ? sA ki bhAsao bhAsA? abhAsao bhAsA? abhAsao NaM abhAsaka nI bhASA kahai, bhAsaka nI bhASA na lahiye / / sA bhAsA / no khalu sA bhaasobhaasaa| kriyA karI, kIdhA pahilA dukha hetuu| 11. pubvi kiriyA dukkhA / kajjamANI kiriyA adukkhA / vartamAna kriyA dukha hetu nahIM, kriyA samaya gayAM dukha ketU // kiriyAsamayavitikkaMtaM ca NaM kaDA kiriyA dukkhaa| 12. je kriyA kIdhA pahilAM dukha kahai, kriyA karatAM dukha hetu naaNhii| 12, 13. jA sA puvi kiriyA dukkhA / kajjamANI kiriyA kriyA kIdhAM pachai dukha hetu kahai, prazna doya hiva tyAhI / / adukkhaa| kiriyAsamayavitikkataM ca NaM kaDA kiriyA, 13. kriyA karaNa thakI syUM dukha huvai ? ke aNakarivA thI dukha la hiye / dukkhA / sA ki karaNao dukkhA? akaraNao dukkhA? akaraNao NaM sA dukkhA / no khalu sA karaNao dukkhAaNakarivA thI dukha kahai, kariyA thI dukha nahIM gahiyai // sevaM vattavvaM siyaa| 14. aNakIdho dukha kAraNa karma te, e AgAmi kAla pekssaayo| 14. akiccaM dukkhaM, aphusaM dukkhaM, ___ aNakarivA mATe aNaphaziyo, dukha kAraNa khivaayo|| 'akRtyam' anAgatakAlApekSayA'nirvartanIyaM jIvairiti... tathA'kRtatvAdevAspRzyam-abandhanIyam / (vR0-50 104) 15. dUkha noM kAraNa karma te, na karai vartamAna kaalo| 15. akajjamANakaDaM dukkhaM, ___gaye kAle kIdho nahIM, te dukha hetu nhaalo||| kriyamANaM vartamAnakAle kRtaM cAtItakAle tanniSedhAda kriyamANakRtam (vR0-50 104) 16. prANa bhUta jIva satva te, aNakodhA punya paapo| 16. akaTu-akaTu pANa-bhUya-jIva-sattA vedaNaM vedetisarva jIva bhogavai acha, e paMcama prazna nI thaapo|| iti vattavvaM siyaa| (za0 11442) za01, u010, DhA026 183 Jain Education Intemational Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. he prabhu ! e kima vAratA?, taba bhAkhai jinraayo| 17. se kahameyaM bhaMte ! evaM? e anyatIthi - parUpaNA, mithyA-jhUTha khivaayo|| goyamA ! jaNNaM te aNNautthiyA evamAikkhaMti jAva vedaNaM vedeti-iti vattabbaM siyaa| je te ebamAsu, micchA te evmaahNsu| 18. hUM piNa goyama ! ima kahUM, calivA lAgU te cliyuuN| 18. ahaM puNa goyamA ! evamAikkhAmi, evaM bhAsemi, evaM jAva nirjarivA lAgo tasaM, kahiva tAsa nirjariyaM / / paNNavemi, evaM parUdemi-evaM khalu calamANe clie| jAva nijarijjamANe nijjinnnne| 16. paramANa be mila ekaThA, jyAre snehakAya baMdha paayo| 16. do paramANupo galA egayao sAhaNaMti, te behu~ bhedaja pAmatA, ika ika paramANu thAyo / / kamhA do paramANupoggalA egayao sAhaNaMti? doNhaM paramANupoggalANaM atthi siNehakAe, tamhA do paramANupoggalA egayao sAhaNaMti / te bhijjamANA duhA kjjNti| duhA kajja mAgA egayao paramANupoggale egayao paramANupoggale bhavati / 20. paramANa triNa mila ekaTA, chai sneha paryAya nI raaso| 20. tiNNi paramANupoggalA egayao sAhaNaMti, kamhA bheda pAmatA te havai, dvividha vividha taaso|| tiNNi paramANupoggalA egayao sAhaNNaMti? tiNhaM paramANupoggalANaM atthi siNehakAe, tamhA tiSNi paramANupoggalA egayao saahnnNti| te bhijjamANA duhA vi, tihA vi kjjti| 21. dvividha eka paramANuyo, dvipradezI khaMdha eko| 21. duhA kajjamANA egayao paramANupoggale, egayao dupaeje bheda pAmyAM trividha havai, to tIna paramANu vishekho|| sie khaMdhe bhavati / tihA kajjamANA tiSNi paramANu poggalA bhvNti| 22. ima yAvat paMca paramANuyA, ekaThA mila khaMdha hoyo| 22. evaM cattAri / paMca paramANapoggalA egayao sAhaNaMti / khaMdha piNa teha asAsato, sadA puSTa hIna joyo|| egayao sAhaNittA khaMdhattAe kti| khaMdhe vi ya NaM se asAsae sayA samitaM uvacijjai ya, avacijjai ya / vAla-pAMca paramANuyA ekaThA milI,karmapaNa huI te piNa mithyaa| je bhaNI te paMca vA0-paJca pudgalAH saMhatAH karmatayA bhavanti, tadapyaparamANuyA nA khaMdha mAtra thai sake, piNa karmapaNuM nhiiN| karma noM to anaMta paramANumaya saMgata, karmaNo'nantaparamANutayA'nantaskaMdharUpatvAta, anaMta pradezI khaMdha rUpapaNoM ch| tathA valI karma noM jIva nai AvaravA no svabhAva paJcANu kasya ca skandhamAnatvAt, tathA karma jiivaavrnnch| te paMca paramANu skaMdhamAtra chato asaMkhyAta jIva nAM pradeza naiM kima Avara? te svabhAvamiSyate, tacca kathaM paJcaparamANaskandhamAtrarUpaM bhaNI tehanoM kathana mithyaa| sadasaGkhaghAtapradezAtmaka jiivmaavRnnuyaaditi| (vR0-pa0 105) 23. volyAM pahilI bhASA nahIM, bolavA mAMDI te bhaasaa| 23. puyi bhAsA abhAsA, bhAsijjamANI bhAsA bhAsA, bhASA samaya ulaMdhyAM pachai, bhAsA na kahiye tAsA / / bhAsAsamayavitikkaMtaM ca NaM bhAsiyA bhAsA abhaasaa| 24. je bolyAM pahilI bhASA nahIM, bhAsijjamANI bhASA kahiyai / 24, 25. jA sA pubbi bhAsA abhAsA / bhAsijjamANI bhAsA bhASA samaya ulaMdhyAM bhASA nahIM, prazna doya hiva lhiye| bhAsA, bhAsAsamayavitikkataM ca NaM bhAsiyA bhAsA 25. te syUM bhAsaka thI bhASA acha, ke abhApaka tho bhASA hoyo? abhAsA / sA ki bhAsao bhAsA? abhAsao bhAsA? bhASaka thI bhASA huvai, abhASaka thI bhASA na koyo|| bhAsao NaM bhAsA, no khalu sA abhAsao bhaasaa| 26. kriyA pahilA dukha hetu nahIM, kriyA karatA dukha hetu kahiye / 26, 27. pubvi kiriyA adukkhA, jahA bhAsA tahA bhANi kriyA samaya gayAM dukha hetu nahIM, jima bhASA tima kriyA ucariya / / yavvA kiriyA vi jAva karaNao NaM sA dukkhaa| no 27. jAva kiyA kiyAM thI dukha huvai, aNakIdhA dukha naahii| khalu sA akaraNao dukkhA--sevaM vattabvaM siyaa| te ima kahi chai sahI, cauthA prazna rai maaNhii|| 184 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Education International Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. kiccaM dukkhaM, phusaM dukkhaM, 28. kIdho dukha kAraNa karma te, e AgAmi kAla apekssaayo| karivA mATai pharyo chato, dukha kAraNa khivaayo|| 26. dukha noM kAraNa karma te, karai vartamAna kaalo| gaye kAle kodho acha, te dukha hetu nhaalo| 26. kajjamANakaDaM dukkhaM, 30. kaTu-kaTu pANa-bhUya-jIva-sattA vedaNaM vedeti-iti vattavvaM siyaa| (za0 11443) 31, 32. aNNautthiyA NaM bhaMte ! evamAikkhaMti jAva evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM do kiriyAo pakareti, taM jahA-iriyAvahiyaM ca, saMparAiyaM ca / 30. prANa bhUta jIva satva te, zubha azubha karma taahyo| kIdhA tike bhogavai acha, e paMcamo prazna khaayo|| 31. bali anyatIthika mata taNo, prazna goyama puuchtaa| he prabhu ! ima anyatIrthI, vayaNa bhAkhai parUpaMtA / / 32. eka jIva ika samaya meM, ve kriyA noM baMdha karai taahyo| iriyAvahi akapAi taNe, sakaSAi rai sNpraayo|| vA0-iriyAvahi kriyA akaSAi nai huvai anai sAMparAyikI sakaSAi nai hudai / ehavI iriyAvahi anai saMparAya noM eka jIva rai eka samaiM baMdha huvai| ehavo anyatIrthI kahai ch| 33. je samaya iriyAvahi karai, te samaya baMdhai sNpraayo| je samaya bAMdhe saMparAya naiM, te samaya iriyAvahi thaayo| 34. iriyAvahi baMdhavai karI, saMparAya bNdhaayo| saMparAya baMdhavai karI, baMdha iriyAvahi nuM thaayo|| 35. ima ika jIva nizcai karI, ika samaya ve kriyA bNdhaayo| iriyAvahi saMparAyakI, he prabhu ! e kima vAyo? 33. jaM samayaM iriyAvahiyaM pakarei, taM samayaM saMparAiyaM pkrei| jaM samayaM saMparAiyaM pakarei, taM samayaM iriyAvahiyaM pakarei / / 34. iriyAvahiyAe pakaraNayAe saMparAiyaM pakarei / saMparA iyAe pakaraNayAe iriyAvahiyaM pakarei / 35. evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM do kiriyAo pakareti, taM jahA-iriyAvahiyaM ca, saMparAiyaM ca |(sh011444) se kahameyaM bhaMte ! evaM? 36. goyamA ! jaNaM te aNNa utthiyA evamAikkhaMti...evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM do kiriyAo pakareti, jAva iriyAvahiyaM ca, saMparAiyaM c| je te evamAhaMsu / micchA te evamAsu / 37. ahaM puNa goyamA ! evamAikkhAmi...evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM ekkaM kiriyaM pakarei, taM jahA--iriyAvahiyaM vA, saMparAiyaM vaa| (za0 11445) 36. jina bhAkhai-kahai anyatIrthI, eka samaya be kriyA bNdhaayo| iriyAvahi saMparAyakI, te jhUTha-mithyA tasaM vaayo| 37. haM piNa goyama ! ima kaha, eka iriyAvahi tathA saMparAyakI, kriyA samaya ika jiivo| eka khiivo|| 38. paratIrthI nI vAratA, ika samaya baMdhai kriyA doyo| te svasamaya kari kahivo ihAM, ika samaya kriyA ika hoyo / / 36. anaMtara sUtre kriyA kahI, kriyAvaMta ne ha utpaado| hiva utpatti-viraha parUpaNA, kahiye dhara ahlaado|| 40. he bhadaMta ! narakagati viSai, kito UpajavAnoM viraha dRsstto| jina kahai samaya ika jaghanya thI, vArai muhUrta utkRsstto|| 36. anantaraM kriyoktA, kriyAvatAM cotpAdo bhavatItyutpAdavirahaprarUpaNAyAha (vR0-pa0 107) 40. nirayagaI NaM bhaMte ! kevatiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM paNNatA? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM bArasa muhttaa| (za0 11446) za01, u010, DhA0 26 185 Jain Education Intemational Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41. pada cha? kahyo tima ihAM, utpatti-viraha gati cyaaro| jaghanya thakI ika samaya cha, utkRSTa muhUrta baaro|| 42. mahattaM cauvIsa, dina-niza sAta naM, pakSa mAsa be cyAra cha maaso| krama utkRSTa sAtuM taNo, viraha upajavAna taaso|| 43. imahija nIkalavA taNo, viraha kahyo jinraayo| upajavA nIkalavA taNo, jaghanya samaya ika thAyo / / 44. ika doya triNa jaghanya thI, saMkha eka samaya meM neraiyA, upaje asaMkha utkRsstto| nikalai anisstto| 45. aMtaramuhUrtta vikaleMdrI taNoM, timaja saMmUcchima jaannii| ubhaya viraha utkRSTa thI, jaghanya samaya ika ThANI / / 46. bArai muharta garbhaja noM, ubhaya utkRSTo tyaaNhii| jaghanya thakI ika samaya cha, viraha ekeMdrI rai nAMhI / / 47. bArai muharta garbheja noM, saMmUcchima cubiiso| ubhaya viraha utkRSTa thI, jaghanya samaya ika diiso|| 41. evaM vakkatIpayaM bhANiyabvaM nirvses| (za0 11447) vyutkrAntiH--jIvAnAmutpAdastadartha padaM--prakaraNaM vyutkrAntipadaM tacca prajJApanAyAM SaSThaM, taccArthalezata evaM draSTavyaM-paJcendriyatiryaggatau manuSyagatau devagatau cotkarSato dvAdaza muhartAH jaghanyatastvekasamaya utpAdaviraha iti| (vR0-pa0 107) 42, 43. cauvIsaI mahattA 1 satta ahoratta 2 taha ya paNNa rasa 3 / mAso ya 4 do ya 5 cauro6 chammAsA 7 virahakAlo u|| ukkoso rayaNAisu savvAsu jahaNNao bhave smo| emeva ya ubvaTTaNa saMkhA puNa suravarA tullA // (vR0-50107) 44. ego ya do ya tiNi ya saMkhamasaMkhA va egasamaeNaM / uvavajjaMtevaiyA ubbaTuMtAvi emeva // (vR0-50 107) 45, 46. tiryagatau ca virahakAlo yathA--- bhinnamuhutto virgAladiyANa saMmucchimANa ya taheva / vArasa muhutta gambhe ukkosa jahannao samao / / ekendriyANAM tu viraha eva naasti| (vR0-pa0 107) 47. manuSya gatau tu bArasa muhutta gabbhe muhutta saMmucchime cauvvIsaM / ukkosa virahakAlo dosu vi ya jahannao smo| 48. devagatau tu (vR0-50 107) bhavaNavaNajoisohammIsANe cauvIsai muhuttA u / ukkosavirahakAlo paMcasu bi jahannao samao / / (vR0-pa0 107) 46-54. NavadiNa vIsa muhuttA vArasa dasa ceva dinnmuhuttaao| bAvIsA addhaM ciya paNayAlaasIidivasasayaM / / saMkhejjA mAsA ANayapANaesu taha AraNaccue vAsA / saMkhejjA binneyA gevejjesa ao bocchN|| heTThima vAsasayAI majjJi sahassAi uvarime lakkhA / saMkhejjA binneyA jaha saMkhejja tu tIsupi / / paliyA asaMkhabhAgo ukkoso hoi virahakAlo u / vijayAisu niddiTTho sabvesu jahaNNao smo|| (vR0-50 107, 108) 48. bhavanapati vyaMtara jotiSI, saudharma naiM iishaanno| utkRSTa caubIsa muharta noM, jaghanya samaya ika jaanno|| 46. utkRSTa sanatakumAra meM, nava dina muhUrta boso| mahendra divasa bArai taNoM, muhUrta daza bali diiso|| 50. dina sADhA bAvIsa noM, paMcama kalpa pichaannii| dina paitAlIsa taNoM kahyo, laMtaka kalpai jaannii|| 51. asI divasa rAtri sAtamai, sau dina ATamai jaaso| navamai dazamai saMkhya mAsa noM, AraNa acca saMkhya vaaso|| 52. saMkhyAtA sau varSa noM, heThima trika vicaaro| ___ saMkhyAtA sahasra varSa taNoM, majhima trika majhAro / / 53. saMkhyAtA lakSa varSa noM, uvarima trika meM paayo| palya noM bhAga asaMkhyAtamoM, cyAra anuttara mAhyo / / 54. palya noM bhAga saMkhyAtamoM, sarvArthasiddha maahyo| saha ThAmai viraha utkRSTa e, jaghanya samaya ika thaayo|| 186 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational ducation Intermational Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55. e UpajavA noM viraha cha, sarva imahija nikalavA taNo, utkRSTa deva nai soyo| jaghanya sujoyo / / 56. jaghanya thakI eka samaya noM, hai utkRSTa cha maaso| viraha siddha gati noM kahyo, piNa nikalavA nuM na taaso|| 55. uvavAyavirahakAlo iya eso vaNNio u devesu / uvvaTTaNAvi evaM savvesu hoi viNNeyA / _ (vR0-50 108) 56. jahaNNeNa egasamao ukkoseNaM tu hoti chmmaasaa| viraho siddhi gaIe ubvaTTaNavajjiyA niymaa| (vR0-pa0 108) 58. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte tti jAva vihri| (za0 11448) 57. pannavaNa pada chaTA viSai, Akhyo chai adhikaaro| te anusAre Akhiyo, vArU e vistaaro|| 58. sevaM bhaMte ! ima kahi, jAva gotama vicrto| prathama zataka na paravaDo, dazama udeza sohNto|| 56. e prathama zataka artha Akhiyo, saMvat ugaNIsa ugnniiso| mRgasira sudi pUnama dine, lADaNU sahara jgiiso|| 60. DhAla bhalI guNatIsamI, bhivakha bhArImAla Rssraayo| 'jaya-jaza' saMpati sAhibI, gaNa-vRddhi svAma psaayo| prathamazate dasamoddezakArthaH / / 1 / 10 // gItaka-chaMda iti paMcamAGga-samudra guru-gama-bhaMga saMga prasaMga thI, vara prathama zataka padArthamaya-Avartagarta umaMga thii| ullaMghiyo yugapota-vRtti sucUNi rUpa lahI bhalI, maiM pragaTa upacita-jADya laghumati vRttikAra ka hyo balI / / gurudeva gura kRpayA atula bhala aMga paMcama udadhi no, vara prathama zataka padArtha rUpaja bhramara laMdhyo shubhmno| vara vividha vivaraNa samaya-pravahaNa jor3amaya raca pAjahI, ati sugama nigama sudhAra para-upakAra hita sukha sAja hii| 1. iti gurugamabhaMgaiH sAgarasyAhamasya, sphuTamupacitajADyaH paJcamAMgasya sadyaH / prathamazatapadArthAvartagartavyatIto, vivaraNavarapoto prApya saddhIvarANAm / / (vR0-50 108) za01, u010, DhA026 187 Jain Education Intemational Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Intemational Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. 2. 3. 4. 7. 8. DhAla : 30 gItaka-chaMda dhura zataka dasamoddezakAnte viraha jIvotpAda mau iha zataka prAraMbha ucchvAsAdi cintana tehanoM / iNa pare saMbaMdha s AyAta Amukha rUpa je, eka gAthA kahI AgamakAra sahaja sarUpa je // dvitIya zataka ihA dvitiya taka uddeza daza, prathama uddezA mAMya dhura uzvAsa baMdhaka bali samuddhAta dvitiyAya // pRthvI 'iMdriya 'anna utthiya, 'bhASA 'devA jANa / 'camaracacA ne 'samayakhitta, "astikAya pichANa // yadyapi zraddhAgamya zubha, ekendriya meM joya / Agama Adi pramANa thI, jIvapaNaM avaloya // usvAsAdI tehaneM, pratyakSa dIsaM nAMya / te saMkA TAlaNa bhaNI, prasiddha Agama vAya // tiNa kAla ne tiNa samai, nagara rAjagRha tAya / svAmI tihAM samavasa parapada vaMde Aya // deva jinendre dAkhiyo, dharma amolaka ANa / parapada suNa vaMdI karI, pahuMtI nija nija ThANa // ti kAle ne ti same bar3A sIsa suvinIta | jAya karI paryupAsanA pUche prazna punIta // 1 , * prazna goyama prabhujI ne pUche // dhrupadaM // 2. ve te caridrI paMceMdrI meve, ANapANa usAsa niHsvAso re / te to ahe jANo ho svAmI! dekhAM hAM piNa tAso re / / *laya - thirathira re cetana saMjama 1. prathama zatAntimoddezakAnte jIvAnAmutpAdaviraho'bhihitaH, iha tu teSAmevocchvAsAdi cintyata ityevaM sambandhasyAspadagupodghAtavAnantaramUtram / ( vR0 pa0 109) 2, 3. 1 UsAsa khaMdae viya, 2 samugdhAya 3, 4 puDhavidiya 5 aNNautthi 6 bhAsA ya 7 devAya 8 camaracaMcA, 6, 10 samaya kkhittatthikAya vIyasae || (21 saMgahI mahA 4, 5. yadyapyekendriyANAmAgamAdipramANAjjIvatvaM pratIyate tathApi taducchvAsAdInAM sAkSAdanupalambhAjIyazarIrasya ca nirunchvAsAderapi kadAcidarzanAt pRthi vyAdiSvAsAdiviSayA yA svAditi tannirAsAya tepAmucchvAsAdikamastItyetasyAgamapramANaprasiddhasva pradarzanaparamidaM sUtramavagantavyam / ( vR00 109) 6, 7. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe NAmaM nayare hotthA -vnnnno| sAmI samosaDhe / parisA niggayA / dhammo kahio / paDigayA parisA / (za0 21) 8. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa vAsI jAya paravAsamA evaM vadAsI je 1. je imaM diyA diyA baradiyA paMcidiyA jIvA, eesi NaM ANAmaM vA pANAmaM vA ussAsaM vA nissAsaM vA jANAmo pAsAmo 1 za0 2, u0 1, DhA0 30 186 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. timahija pRthivyAdika ekeMdrI' leve usvAsa niHsvAso / pragaTa ahe nahi jANo ne dekhA, syUM te paNa sabai usvAso ? jayavaMtA jina uttara Apai // dhrupadaM // 11. jina kahai - haMtA, jIva ekeMdrI, liyai ussAsa nissAso / goyama pUche kaihavA dravya ro ? hiva jina kahai - guNa - rAso || 12. zrI anaMta pradezika yo kSetra kI hiva kahie / asaMkha pradeza avagAhI pudgala, kAla thakI anyatara sthiti lahie / / 13. bhAva thI varNAdika sahIta noM, jIva ekeMdrI jANI / ussAsa ana nissAsa leve che bali govama kahe vANI // 1 14. jo bhAva thI varNAdika sahita noM, te syUM eka varNa dravya hoyo ? AhAragamo pannavaNa aThavIsamai, tima jAva paMcadizi joyo / 15. nAraka prabhujI ! usAsAdika le ? AhAra-pade jAvat niyamA paTa dizi thI lai, ussAsa 16. jIva ekeMdrI vyAghAta nirvyApAta paTa dizi 17. * ussAsa ekedriyAdika vAyu nA ussAsa noM AthI, tri cau noM se vana cha 1 --- tima tima jANI ? nissAsa pichANI // 160 bhagavatI jor3a 18. hi bhadaMta ! je 'vAyukAya che, vAkAya ussAsa ane niHsAsa se cha? haMtA jina paMca dizi tAhyo / dizi kahiyAyo || ne teha vAyu hiva, pravara prazna hai / anUpa hai / * laya -pUja moTA bhAMja ToTA +laya - thira-thira re cetana ! saMjama 1. vRttikAra ne vAyukAya ke sandarbha meM zvAsocchvAsa kA eka mahattvapUrNa prazna upasthita kiyA hai| jayAcArya kI sUkSmagrAhI medhA ne isa prazna kA sparza kaise nahIM kiyA, yaha Azcarya kI bAta hai / vi0 saM0 1994 meM bhagavatI sUtra aura jor3a kA sAmUhika (zeSa agrima pRSTha para rUpa ne joyo| varSa hoyo / 10. je ime puDhavikAiyA jAva vaNapphaikAiyA - egiMdiyA jIvA, eesi NaM ANAmaM vA pANAmaM vA ustAsaM vA nissAsaM vA na yANAmo na paasaamo| ee NaM bhaMte ! jIvA ANamaMti vA? pANamaMti vA? UsasaMti vA? nIsasaMti vA ? 11-13. haMtA goyamA ! ee vi NaM jIvA ANamaMti vA, pANamaMti vA, UsasaMti vA, nIsasaMti vA / ( 0 202) kiNNaM bhaMte ! ete jIvA ANamaMti vA ? pANamati vA ? UsasaMti vA ? nIsasaMti vA ? goyamA ! davvao aNatapaesiyAI davvAI, khettao asaMkhejja esogADhAI, kAlao aNNaya raThitiyAI, bhAvao vaNNamaMtAI gaMdhamaMtAI rasamaMtAI phAsamaMtAI ANamaMti vA, pANamaMti vA, UsasaMti vA, nIsasaMti vA / (022) 14. jAI bhAvao vaNNamaMtAI ANamaMti vA, pANamaMti vA, UsasaMti thA, nIsasaMti vA tAI kiM egavaNNAI ? AhAragamo neyabbo jAva paMcadisaM / ( 0 204, 4) 15. kiNaM bhaMte! neraiyA ANamaMti vA? pANamaMti nA ? UsasaMti vA? nIsasaMti vA? taM cetra jAva niyamA chaddisi ANamaMti vA, pANamaMti vA, UsasaMti vA, nIsasaMti vA / (0246) 16. jIva-egiMdiyA vAghAya nivvAghAyA ca bhANiyavvA / sesA I niyamA chasi / (za0 217 ) tatra nirvyAghAtena padizaM paD dizo yatrAnamanAdau tattathA, vyAghAtaM pratItyasyAstridizaM syAccaturdizaM syAtpaJcadizamAnamanti 4 sesA niyamA chaddisi' ti zeSA narakAdisApadizamAnamati / ( vR0 pa0 110 ) 17. athaikendriyANAmucchvAsAdibhAvAducchvAsAdezca vAyurUpatvAt kiM vAyukAyikAnAmapyucchvAsAdinA vAyunaiva bhavitavyatAnyena kenApi vivyAdInAmitra vila kSaNena ? (r0 110) 18. vAuyAe NaM bhaMte ! vAjyAe cetra AgamaMti vA ? pANamaMti vA ? UsasaMti vA ? nIsasaMti vA? haMtA goyamA ! vAuyAe NaM vAuyAe ceva ANamaMti vA, pANamaMti vA, UsasaMti vA, nIsasaMti vA / (za0 218) Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. he prabhu ! vAUkAya vAyu meM, aneka sayasahasra vaaro| 16. vAuyAe NaM bhaMte ! vAuyAe ceva aNegasayasahassakhutto mari-mari bali-bali tihAMja upajai? haMtA jina vaca saaro|| uddAittA-uddAittA tattheva bhujjo-bhujjo paccAyAti? haMtA goyamA ! (sh0|6) 20. te prabhu ! syaM marai zastre phA, ke aNaphaya~ mrNtaa| 20. se bhaMte ! ki puDhe uddAti ? apuDhe uddAti? jina kahai-te phazya ja marai cha, aNaphayaM na cavaMtA / / goyamA ! puTTai uddAti, no apuDhe uddaati| (za0 2010) 21. te prabhujI ! syUM nija kAyA thI, nikala zarIra shiito| 21, 22. se bhaMte ! ki sasarIrI nikkhamai? asarIrI athavA zarIra rahita nikale chai? hiva jina uttara vdiito|| nikkhamai? 22. kiNa hi prakAre nija kAyA thI, nikale sarIra shiito| goyamA ! siya sasarIrI nikkhamai, siya asarIrI kiNa hi prakAre nija kAyA thI, nikala zarIra rhiito| nikkhmi| (za0 2011) 23. he prabhu ! te kiNa arthe kahiya? taba bhAkhai jinraayo| 23, 24. se keNaDheNaM bhaMte ! evaM vuccai-siya sasarIrI bAukAya meM cyAra zarIra cha, AhAraka varjI taahyo|| nikkhamai, siya asarIrI nikkhamai ? goyamA ! vAuyA24. audArika baikiya chAMDI ne, nikala vaauukaayo| yassa NaM cattAri sarIrayA paNNattA,taM jahA-orAlie, tejasa kAmaNa sAtha leI nai, parabhava mAMhI jaayo|| veumbie, tethae, kmme| orAliya-vauviyAI viSpa jahAya teyaya-kammaehi nikkhmi| (za02112) svAdhyAya cala rahA thaa| taba muni hemarAjajI ne jo Agama ke vizeSajJa the, parAmarza diyA ki vRtti kA yaha aMza bahuta mahattvapUrNa hai, isalie ise saMgrahIta kara lenA caahie| taba maiMne pUraka vyAkhyA ke rUpa meM cAra padya banAe, ve isa prakAra haiM 1. kahI vRtti meM bAta, ucchvAsAdika vAyu nAM / vAyu rUpa vikhyAta, anya rUpa athavA huvai ? 2. jadi hai vAyU rUpa, zvAsa-vAyu piNa zvAsa lai / anya vAyu tadrUpa, ima anavasthA Avasya ? 3. samAdhAna hai khAsa, zvAsa-vAyu cetana nhiiN| lahai na zvAsocchvAsa, to anavasthA kyUM huvai ? 4. jIva mAtra je joya, Ana-prANa lai vAyu no| te ati sUkSama hoya, vAyukAyika zarIra thii|| yahAM vRttikAra ne, yaha jijJAsA vyakta kI hai-jisa prakAra pRthvIkAyika, apkAyika, tejaskAyika, vanaspatikAyika Adi jIva vAyu kA zvAsocchvAsa lete haiM, vaise hI vAyukAyika jIva bhI apane se vilakSaNa dravya kA zvAsocchvAsa lete haiM yA vAyu kA hI lete haiM ? yadi vAyukAyika jIva bhI vAyu kA hI zvAsocchvAsa leM to zvAsa-vAyu ke jIvoM ko bhI zvAsocchvAsa ke lie anya vAyu kI apekSA hogii| isa prakAra zRMkhalA Age bar3hatI rahI to kyA anavasthA doSa utpanna nahIM ho jAegA? isa prazna ke samAdhAna meM svayaM vRttikAra ne likhA hai--zvAsa-vAyu vAyu hone para bhI sajIva nahIM hotI-vAyukAyika jIvoM ke audArika, vaikriya zarIra rUpa nahIM hotii| kyoMki zvAsocchvAsa ke pudgaloM kA nAma hai 'aanpraann'| AnaprANa ke pudgala audArika aura vaikriya zarIra ke pudgaloM ke anantaguNa pradeza vAle aura atyanta sUkSma hote haiM / vAyukAyika jIvoM ke zarIra se atyanta sUkSma aura nirjIva hone ke kAraNa zvAsa-vAyu ke zvAsocchvAsa lene kA prasaMga hI upasthita nahIM hotaa| isa dRSTi se anavasthA doSa kI saMbhAvanA nirmala hai| za0 2, u01, DhA0 30 161 Jain Education Intemational Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *vAyu bali bali vAyu meM upaja, kA tehathI hivai| 25. vAyukAyasya punaH punastatraivotpattirbhavatItyuktam, atha bhava-cakra bhamavo koika muni noM, prazna goyama pUchave ? kasyacinmunerapi saMsAracakrApekSayA puna: punastatraivo tpattiH syAditi darzayannAha- (vR0-50 111) 26. +he prabhu ! 'prAsuka-bhojI nigraMtha, caramazarIrI naaNhyo| 26. maDAI NaM bhaMte ! niyaMThe no niruddhabhave, no niruddhabhavabhava nu vistAra rudhyo nahIM, jeNe saMsAra hINa na paayo|| pavaMce, no pahINasaMsAre, 27. saMsAra bhogavavA yogya karma naM, tAto na tuTo taaso| 27. no pahINasaMsArabeyaNijje, no vocchiNNasaMsAre, bAra-bAra bhava-bhava meM bhabhiva, viccheda huvo nahiM jaaso|| 28. bhava-bhava vedavA yogya karma noM, piNa na huvo vicchedo| 28.no vocchiNNasaMsAraveyaNijje, no niTThiyaThe, no niTThi nITho nahIM prayojana, bali karaNIya kArya sNvedo|| yaThaka raNijje 26. itthatthaM kahitAM e bhava-bhramaNa, vali saMsAra meM pAvai ? 26. puNaravi itthatthaM habbamAgacchada? 'itthatta' pAThAMtara eNe prakAre, manuSya pramukha gati Avai / / 'itthatthaM' ti 'ityartham' enamartham--anekazastiryaGnara nAkinArakagatigamanalakSaNam / 'itthatta' miti pAThAntaraM tatrAnena prakAreNetthaM tadbhAva itthatvaM manuSyAditvamiti bhaavH| (vR0-pa0111) 30. vattikAra ka hya kaSAya udaya thI, e cAritra nAM pddivaaii| 30. kapAyodayAtpratipatitaca raNAnAM cAritravatAM saMsAraupazAMta kaSAI chaTTha AvI, bhraSTa hoya nigoda meM jAI / / sAgaraparibhramaNaM, yadAhajai uvasaMtakasAo lahai aNaMtaM puNovi paDivAyaM / (vR0-pa0 111) 31. tiNa saM gotama pUchayo prAsuka-bhoji rUlai saMsAra majhAro? 31.haMtA goyamA ! maDAI NaM niyaMThe...puNaravi itthatthaM habvajina kahai hatA maDAI-nigraMtha, bhramaNa karai sNsaaro|| maagcchaa| (sh02|13) 32. *saMsAra-cakra avApta je muni, jIva chai syUM e bhnnii| 32, 33. sa ca saMsAracakragato munijIvaH prANAdinA nAmaprANa pramukha SaT nAma kari, bolAviya ima saMthuNI / / SaTkena kAlabhedena yugapacca vAcyaH syAditi bibhaNiSuH praznayannAhakAla nai bhede karI, athavA chahaM samakAla hii| (vR0-50 111) bolAviyai hiva prazna ehavA, sAMbhalo suvizAla hI / / *laya--pUja moTA bhAMja ToTA 'laya-thira-thira re cetana saMjama 1. vRttikAra ne maDAI kA saMskRta rUpa mRtAdI kiyA hai| jayAcArya ne apanI vyAkhyA meM usI ko AdhAra mAnA hai| muni sacitta bhojana kA parihAra karatA hai-vaha acitta-bhojI hotA hai| usa acitta zabda ko dhyAna meM rakhakara hI vRttikAra ne matAdI kA artha prAsuka-bhojI kiyA hai, kiMtu paMDita becaradAsajI dozI ne isa zabda kA eka nayA artha prastuta kiyA hai| vaha bahuta mahattvapUrNa aura vimarza yogya hai| unake anusAra mRtAdI kA artha hai yaacit-bhojii| saMskRta meM mRta aura yAcita donoM zabda ekArthaka haiN| mRtaM tu yAcitaM [dekheM abhidhAna cintAmaNi 31530] uttarAdhyayana se bhI isa artha kI puSTi hotI hai| vahAM muni dvArA grAhya vastuoM kI carcA karate hue kahA gayA hai-savvaM se jAiyaM hoi natthi kiMci ajAiyaM (u0 2 / 28) mRtAdI kA yAcita-bhojI artha saMgata bhI hai aura samucita bhI, isa dRSTi se paMDita becaradAsajI kI prastuti ko svAbhAvika aura artha ke adhika nikaTa mAnA jA sakatA hai| 162 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34,35. se NaM bhaMte ! kiM ti vattavvaM siyA ? goyamA! pANe tti vattavvaM siyaa| bhUe tti vattavvaM siyaa| jIve tti battabvaM siyA / satte tti vattavvaM siyaa| viNNu tti battabbaM siyA / vede tti vattavvaM siyaa| m 34. 'he prabhu ! te nigraMtha jIva neM, kima kahi volAvIjai? jina kahai-prANa kahI bolAviyai, bali tasaM bhUta kahIjai / 35. jIva iso kahina volAviye, bali tasaM satta kahIjai / vijJa kahI bolAviyai tehana, vali tasaM veda vadIjai / / ika-ika nAma jUi jUi pUchA, pUrve pUchI eho| chahaM nAme samakAla bolAviya, prazna hivai te jeho|| 37. prANa bhUta jIva satta vijJa veda, bolAviyai smkaalo| ussAsAdika rAhuM dharma kari, yugapata vAMchA nhAlo / / tiNa kAle prANa bhUta pramukha je, bAMchayo nahiM ima eko| sarva dharma samakAle vAMchA, tiNa saMjao prazna suvishekho| 37. pANe bhUe jIve satte viSNU vede tti vattavvaM siyaa| (sh02|14) 38. yadA tUcchvAsAdidhamaryugapadasau vivakSyate tadA prANo bhUto jIva: sattvo vijJo vedayitetyetattaM prati vAcyaM syaat| (vR0-50112) 36, 40. athavA nigamanavAkyamevedamato na yugapatpakSavyAkhyA kaaryeti| (vR0-50 112) 36. athavA e chahuM phera kahyA te, nigamana vAkya khaayo| sagalAM rI phira coTI bAMdha kari, nAma chahaM phira Ayo / / 40. piNa yugapata pakSa karI nahi kahivA, e chahaM nAma pichaannii| e vihaM artha kahyA TIkA meM, tiNa anusAre jANI / / kiNa artha prANa jAva veda ? jina kahai-ANa ru praanno| ussAsa ne nissAsa liye chai, te bhaNo prANa pichaanno|| 42. je bhaNI huvo huvai nai hosyai, te bhaNI bhUta thuunniijai| prANa dharai Aya karma bhogavai, te bhaNI jIva bhaNIjai / / 43. sakta-Asakta zubhAzubha karma, satta kahIjai taahyo| tathA saMdara - asuMdara ceSTA-sakta samartha te maaNhyo| 44. athavA zubhAzubha karma karI nai, sakta saMbaddha khaayo| iNa nyAya sakta kahIjai tehana, artha trihaM vatti maahyo|| 41. se keNaTheNaM pANe tti vattavvaM siyA jAva bede tti vattavvaM siyA? goyamA ! jamhA ANamai vA, pANamai bA, ussasai vA, nIsasa i vA tamhA pANe tti vattavvaM siyaa| 42. jamhA bhUte bhavati bhavissati ya tamhA bhae tti vattavvaM siyaa| jamhA jIve jIvati, jIvattaM AuyaM ca kamma uvajIvati tamhA jIve tti vattavvaM siyaa| 43, 44. jamhA satte subhAsubhehiM kammehi tamhA satte tti vattabbaM siyaa| saktaH--AsaktaH zakto vA-samarthaH sundarAsundarAsu ceSTAsu, athavA saktaH-saMbaddhaH zubhAzubhaiH karmabhiriti / (vR0-pa0 112) 45. jamhA tittakaDukasAyaMbilamahure rase jANai tamhA viSNu tti vattavvaM siyA / jamhA vedeti ya suha-dukkhaM tamhA vede tti vattavyaM siyaa| se teNaTTeNaM pANe tti vattavvaM siyA jAva vede tti vattavaM siyaa| (za0 2015) 46. anantaroktasyaivArthasya viparyayamAha- (vR0-50 112) rasa pAMcaM jANyA te mATa, vijJa nAma ima thuNiyai / sukha-dukha vedai veda ka hyo tasaM, tiNa arthe prANAdika bhaNiya / / 46. *kahA pUrve bhraSTa saMyata, vRddhi tasu saMsAra niiN| tehathI viparIta pRcchA, hiva suNo aNagAra niiN|| 47. 'he prabhu ! prAsukabhojI nigraMtha, raMdhyo bhava na vistaaro| jAva niThADyo bhava nuM karivaM, te bali nAvai saMsAro? + laya-thira-thira re cetana saMjama *laya--pUja moTA bhAMja ToTA 47. maDAI NaM bhaMte ! niyaMThe niruddha bhave, niruddha bhavapavaMce jAva niTThiyaTThakaraNijje no puNaravi itthatthaM habvamAgacchada? za02, u01, DhA030 163 Jain Education Intemational Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48. haMtA jina kahyAM goyama pUcha, syUM kahi bolAvIjai ? jina kahai-siddha kahI bolAviya, buddha tatva-jANa kahIjai / mukta karma thI mUkANo kahiye, pAmyo bhavadhi paaro| hoNahAra te huA sarIkho, upacAra thI ima dhaaro|| 46. 50. paraMparA kara bhavadadhi kerUM, pAra pAmyaM tasuM khiijai| siddha buddha mukta nivRtta aMtakRta, sahu-dukha-kSINa badIjai / / 48, 46. haMtA goyamA ! maDAI NaM niyaMThe jAva no puNaravi itthatthaM hvvmaagcchd| (0216) se NaM bhaMte ! ki ti vattavvaM siyA? goyamA ! siddhe tti vattavvaM siyaa| buddhe tti vattavvaM siyaa| mutte tti vattavvaM siyaa| pAragae ti battavvaM siyaa| 46. 'pAragae' ti pAragata: saMsArasAgarasya bhAvini bhUta vadityupacArAt / 50. paraMparagae tti vattavvaM siyA ! siddhe buddhe mutte pariNibuDe aMtakaDe savvadukkhappahINe tti vattavvaM siyaa| (za0 2017) pAramparyeNa gato bhavAmbhodhipAraM prAptaH paramparAgataH / (vR0-pa0112) 51. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! ti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati namasati, vaMdittA namaMsinA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe vihrti| (0 2018) 52. tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre rAya gihAo nagarAo guNa silAo ceiAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM vihri| (za0 2 / 16) 53, 54. ihAnantaraM saMyatasya saMsAravRddhihAnI ukte siddhatvaM ceti, adhunA tu teSAmanyeSAM cArthAnAM vyutpAdanArtha skandakacaritaM vivakSuridamAha- (vR0-50 112) 51. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! ima kahi gotama svaamii| vIra vaMdI nai vicarai, saMjama tapa kara Atama dhAmI / / zramaNa bhagavaMta mahAvIra tivAra, rAjagaha guNasila setIvihAra karI vicare janapada meM, munijanavaMda smetii|| 53. *eha anaMtara saMjatI nai, hAni vRddhi bhava nI khii| siddhapaNaM bali Akhiyo cha, pUrva pATha viSa shii|| 54. hivai tehija artha bali, anya artha vyutpAdana bhnnii| caritra khaMdhaka muni taNoM kahu~, sarasa bAta suhAmaNI / / 55. aMka ikavIsa nuM deza kahya, e tIsamI DhAla rsaalo| bhikSu bhArImAla RSarAya prasAde,'jaya-jaza'saMpati maalo|| DhAla : 31 dUhA tiNa kAlai nai tiNa samai, kayaMgalA abhidhaan| nagarI huMtI suhAmaNI, varNana bahuvidha jAna / / tiNa kayaMgalA rai bAhirai, IzANakaNa rai maay| chatrapalAsa udyAna tho, varNana tasaM adhikAya / / 1. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM kayaMgalA nAma nagarI hotthaavnnnno| (za0 2 / 20) 2. tIse NaM kayaMgalAe nayarIe bahiyA uttarapurathime disIbhAe chattapalAsae nAmaM ceie hotthaa---vnnnno| (sh0|21) *laya-pUja moTA bhAMjai ToTA + laya-thira-thira re cetana saMjama 164 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, 4. tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre uppannanANadaMsaNadhare jAva samosa raNaM / parisA niggcchi| (za0 2 / 22) tiNa avasara tapasvI zramaNa, bhagavaMta zrI mhaaviir| utpanna pUrNa jJAna phuna, darzaNadhara guNa-hIra / / yAvat samavasaracA prabhu, paraSada nikalI tAya / jAva zabda meM pATha cha, tApta artha hiva Aya / / arahA jinavara kevalI, jANyA sahu jiivaadi| sarvabhAvadarzI prabhu, aMbaragata chatrAdi / / kayaMgalA nagarI thakI, nahi ati dUra najIka / nagarI nAmai sAvatthI, tasaM varNana tahatIka / / sAvatthI nagarI viSa, gahabhAli ziSya taam| kAtyAyanagotrI khaMdhaka, vasa parivrAjaka Ama / / Rgveda yajarvalI, sAma atharvaNa ved| itihAsa e paMcamo, purANa jANa umeda / / nAma kosa noM jANa te, nighaMTu chaTTo eth| cyArUM veda kahyA tika, aMga - upaMga sameta / / aMga kahyA zikSAdi paDa, tad vistAra upaaNg| teha ubhaya kara sahita je, sAbhiprAya sarvAMga / / 6. tIse NaM kayaMgalAe nayarIe adUrasAmaMte sAvatthI nAmaM nayarI hotthaa-vnnnno| (za0 2 / 23) 7. tattha NaM sAvatthIe nayarIe gaddabhAlassa aMtevAsI khaMdae nAma kaccAyaNasagotaM parivbAyage parivasai-- 8. ribveda-jajubveda-sAmaveda-ahavvaNaveda-itihAsa-paMcamANaM 6. nighaMTuchaTThANaM cauNhaM vedANaM saMgovaMgANaM nighaNTu naamkoshH| (vR0-50 114) 10. sarahassANaM aGgAni-zikSAdIni SaD, upAMgAni-taduktaprapaJcanaparAH prabandhAH 'sarahassANaM' aidNpryyuktaanaam|| (vR0-pa0 114) 11,12. sArae sArako'dhyApanadvAreNa pravartakaH, smArako vA'nyeSAM vismRtasya sUtrAdeH smaarnnaat| (vR0-pa0 114) vizada veda-vidyA taNo, sArae kahitAM soya / adhyApana dvAre karI, tAsa pravartaka joya / / athavA dujo artha tasaM, vIsariyo suutraadi| teha taNAM smAraNa thakI, smAraka te avivAdi / / azuddha paDhe hai tehana, vAraNa karai niSedha / kihAM dhArae pATha hai, dhAraka cyArUM veda / / pArae.--pAragAmI kahyo, paDaMgavettA jaann| parikara e cha veda muM, tiNa kAraNa phuna aann|| athavA SaDaMgavida kahya, vid vicAraNe dhaatu| tAsa vicArapaNuM grA, punarukta doSa na thAtu / / 13. dhArae vArako'zuddha pAThaniSedhAt 'dhArae' ti kvacitpAThaH tatra dhArako'dhItAnAmeSAM dhaarnnaat| (vR0-10 114) 14. pArae saDaMgavI pAragAmI paDaGgavidi' ti SaDaMgAni-zikSAdIni vakSyamANAni, sAMgopAMgAnAmiti yaduktaM tdvedprikrjnyaapnaarthm| (vR0-pa0 114) 15. athavA SaDaMgavidityatra tadvicArakatvaM gRhItaM 'vida vicAraNe' iti vacanAditi na punrukttvmiti| (vR0-50 114) 16. satiMtavisArae, saMkhANe sikkhA-kappe 'saMkhANe' ti gnnitskndhe| (vR0-50 114) 27. 'sikkhAkappe' tti zikSA-akSarasvarUpanirUpakaM zAstraM kalpazca-tathAvidhasamAcAranirUpakaM zAstrameva / (vR0-50 114) sATataMtra zAstre nipUNa, gaNita zAstra naM jANa / zikSA kalpa taNoM bali, adhika jANa pahichANa / / varNa - svarUpa-nirUpakaH, zikSA tAsa kahAya / AcAra-nirUpaka zAstra nai, kalpa kahIje tAya / / za02, u01, DhA0 31 165 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. zabda zAstra vyAkaraNa te, chaMda zAstra noM jANa / nirukta vyutpattikArakaH, zAstra teha pahichANa / / jotiSa na piNa jANa te, apara bahU vali jANa / brAhmaNa parivrAjaka taNAM, naya meM nipuNa vakhANa / / 18. vAgaraNe chaMde nirutte 'vAgaraNa' ti zabdazAstra 'chaMde' ti padya lakSaNazAstra 'nirutte' tti zabdavyutpattikArakazAstra / (vR0-50114) 16. jotisAmayaNe aNNesu ya bahUsu baMbhaNNaemu parivvAyaesu ya nayesu supariniTThie yA vi hotthaa| (za0 2024) 'jotisAmayaNe' tti jyotiH-zAstre 'vaMbhaNNaesu' tti brAhmaNasaMbaMdhiSu 'paribdhAyaesu yati parivrAjakasatkeSu / (vR0-50 114) ___ *khaMdhaka buddhivNto| (dhrupadaM) tiNa sAvatthI nagarI mAMhi vasaMto, piMgala nAmaiM nigraMtho re| baisAlika zrAvaka sukhadAyo, suNe jinavaca rasika sabAyo re // 20. tattha NaM sAvatthIe nayarIe piMgalae nAma niyaMThe besAliyasAvae privsi| (za0 2 / 25) 21. 21. 'niyaMThe' ti nimranthaH shrmnnH| (vR0-50 114) soraThA vRttikAra iNa ThAma, artha kiyo nigraMtha geN| nigraMtha zramaNaja tAma, piMgala vyAkhyA nahi krii|| vizAla - kula utpanna, mAtA zrI mahAvIra niiN| teha vizAlA manna, tAsa putra vardhamAna jina / / 23. vaizAlika bhagavAna, tehanA vaca zravaNe krii| tad vacanAmata pAna, vaizAlika thAvaka khyo|| 24. *vattikAra kahai piMgala nAmaiM saMta, vaisAlika mahAvIra bhdNt| zrAvaka kahyo tasu vaca suNa lIna, te piMgala zramaNa pravIna / / 25. kei kahai piMgala thamaNa chai eka, dUjo vaisAlika zrAvaka dekh| iha vidha sAdhu zrAvaka vihaM mANa, tatva kevalajJAnI jANa / / 26. piMgala nigraMtha vesAliyathAvaka tivAra, anya divasa kadAcit dhaar| jihAM khaMdhaka kAtyAyanagotrI tyAM Aya, pUcha iha vidha prazna sobhAya / / 22, 23. 'vesAliyasAvae' tti vizAlA-mahAvIrajananI tasyA apatyamiti vaizAlika:-bhagavAstasya vacanaM zRNoti tadrasikatvAditi vaizAlikathAvakaH, tdvcnaamRtpaannirtH| (vR0-pa0 114) 24, 25. piMgalanAma niyaMThe so'vi vesaali-saavo| saMjaya-sAvayassAvi tatthaM jANaMti arihNtaa|| 27. he mAgadha ! magadha deza nAM vAsI, syaM saaMta loka vimAsI? ke anaMta loka kahIje tAya ? te aMta-rahita kahivAya / 28. saaMta jIva te aMta sahIta, kai jIva aMta rahIta ? siddhI te mukti-silA hai saaMtA, ke aMta-rahita siddhI matA? 26. aMta sahita chai siddha bhagavAna, ke aMta-rahita siddha jAna? kisA maraNa thI saMsAra vadhAva, kiNa maraNe saMsAra ghaTAvai ? 30. e prazna noM uttara dai amana, mhai prazna pUchyA tumanai / yA praznAM ro uttara dIdhA phera, bali prazna pUchasU hera / / 31. ima pUchyai thakai khaMdhaka mana mAMhyo, zaMkA kaMkhA vitigicchA paayo| zaMkA te ihAM uttara e hoya, athavA na ha ? avloy|| 26. tae NaM se piMgalae nAmaM niyaMThe vesAliyasAvae aNNayA kayAi jeNeva khaMdae kaccAyaNasagotte teNeva uvAgacchada, uvAgacchittA khaMdagaM kaccAyaNasagottaM iNamakkheva pucche27. mAgahA ! 'mAgaha' ti magadhajanapadajAtatvAnmAgadhastasyAmantraNaM he mAgadha ! (vR0-50 118) 27-30. ki sate loe? agate loe? sate jIye? aNaMte jIve? saaMtA siddhI? arNatA siddhI? saaMte siddhe? agaMte siddhe ? keNa vA maraNeNaM maramANe jIve vaDDhati vA, hAyati vA?-etAvatAva AikkhAhi vuccamANe evN| (za0 2 / 26) 31. tae NaM se khaMdae kaccAyaNasagote piMgalaeNaM niyaMTheNaM vesAliyasAvaeNaM iNamakkhevaM pucchie samANe saMkie 'saMkie' kimidamihotaramidaM vA? iti sNjaatshngkH| (bR0-50114) *laya--samajU nara viralA 166 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. e uttara bhalo na, e piNa bhalo nAhI, to kima uttara thAI ? uttara nI vaMchA mana mAMhI, kaMkhA te kahivAI / / 32. kaMkhie idamihottaraM sAdhu idaM ca na sAdhu ataH kathamatrottaraM lapsye? ityuttaralAbhAkAGkSAvAn kAzitaH / 33. e uttara dIdhAM mAnasI ke nAya? e vitigicchA khivaay| bheda-samApanna mati-bhaMga pAyo, syaM hiva kahi tAho? 33. vitigicchie bhedasamAvanne asminnuttare datte kimasya pratItirutpatsyate na vA? ityevaM vicikitsitH| 'bhedasamAvanne' matebhaMgaM kikartabbatAvyAkulatAlakSaNamApannaH / (va0pa0 114) 34. kalupa-bhAva hUM jANU nAM kAMI, ima kalupapaNo mana maahii| piMgala nigraMtha vaizAlika zrAvaka nai, kiMcita mAtra piNa tiNa nai / / 35. uttara devA samartha nAMhyo, jada rahyo abolyo taahyo| jada piMgala nigraMtha vaisAlika zrAvaka, jina-dharma meM paripakka / / 36. be triNa vAra e prazna pUchato, he mAgadha ! syUM loka saaMto? jAva kisa maraNeja maraMto, vRddhi hAni saMsAra karato? 37. e prazna pUchyA noM uttara dai amana, ima prazna pUchyA mhai tumneN| khaMdhaka kAtyAyanagotrI tivAra, e prazna suNInai jivaarai|| 38. piMgala nigraMtha vaizAlika zrAvaka, pUchyai be viNa vArA pratyakha / zaMkA kaMkhA vitigicchA pAyo, bheda kaluSa mana thAyo / / 'kaluSamApanna: nAhamiha kiJcijjAnAmItyevaM svaviSayaM kAlupyaM samApannaH / (va0-pa0 114) 35, 36. No saMcAei piMgalayassa niyaMThassa vesAliyasAvayasa kivi vi pamokkhamakkhAiuM, tusiNIe saMciTThai / (za0 rA27) tae NaM se piMgalae niyaMThe besAliyasAvae khaMdayaM kaccAyaNasagottaM doccaM pi tacca pi iNamakkhevaM pUcche-mAgahA! ki sate loe ? jAva keNa vA maraNaNaM maramANe jIve baDDati vA, hAyati vA? 37, 38. etAvatAva AikkhAhi vuccamANe evN| (sh02|28) tae NaM se khaMdae kaccAyaNamagotte piMgalaeNaM niyaMTheNaM thesAliyasAvaeNaM docca pi tacca pi iNamakkhevaM pucchie samANe saMkie kaMkhie vitigicchie bhedasamAvanne kalusasamAvanne 36. No saMcAei piMgalassa niyaMThassa vesAliyasAvayassa kici vi pamokkhamakkhAiu tusiNIe sNcitttthi| (za0 2126) 40. tae NaM sAvatthIe nayarIe siMghADaga-tiga-caukkaH caccara-caummuha-mahApaha-pahesu mahyA jaNasaMmadde i vA 41. tatra bahujano'nyo'nyasyaivamAkhyAtIti vaakyaarthH| tatra janasaMmardaH uronisspepH| (va0pa0115) 42. iti upapradarzane 'vA' smuccye| (vR0-50 115) 36. piMgala nigraMtha vaizAlika zrAvaka nai, kicita mAtra piNa tiNa naiN| jAva devA nai samartha nAhI, jaba mauna rahyo manamAhI / / 40. tiNa sAvatthI nagarI meM tiNa vAre, siMghADaga tika cauka mjhaare| mahAjana saMmati vA jANo, utsuka janatA bhIr3a bharANI / / 41. bahujana ema badai mAhomAMya, Agala e sambandha jdd'aay| tihAM jana-saMmada uro-ni:pepa, uru saM ura aDI mUvizepa // 42. iti zabda artha chai eha, upapradarzane jeh| vA zabda samuccaya artha kahAya, anya zabda taNo apekSAya / / 43. mahAjana saddeti vA kahivAya, pAThAMtare vatti mAya / zabda bahu jana noM tihAM suNiya, jana-vyaha noM artha hiva bhaNiya / / 44. jana-vyaha teha cakrAdi AkAra, jana - samudAya vicaar| pariSada vaMdana nikalI pekha, sUtra viSa e lekha / / 43. pAThAntare zabda iti vaa| (vRkSa-10 115) 44. jaNavUhe i vA janavyUhaH-cakrAdyAkArojanasamudAyaH / (vR0-pa0 115) za02, u01, DhA0 31 167 Jain Education Intemational Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45. gItaka-caMda 46. jana-bola je apragaTa akSara, sAMbhale dhvani rava chato / jana-kalakale hoja dhvani piNa, vaca vibhAga lahojato // - soraThA jana bole i Ada, aMta sAvatthI madhya thai / nikala jana ahalAda, vRtti viSe sUtrArtha ima // 47. janaumi' ehanoM artha, jana kallola ne AkAra ho| samudAya jana no evo e prathama artha vicAra ho / 48. athavA tihAM bahu loka noM, samudAya jana Uparopari mile bahu, e dvitIya 46. jaNa ukka liyA ati hI laghu samudAya saMkIraNa ghaNuM / artha suhAmaNuM || hIja kahIjiye / bahu ehavA sthAnaka ache, tihAM loka rava salahIjiye // 50. jana apara aparaja sthAna thI, ekatra Aya mile jihAM | je isA sthAnaka tehaneM, jana- tannipAta kA ihAM // 51. prabhu kabaMgalA vana AviyA, tasuM kAratA saba kara rhaa| hi harava adhika hulAsa ghana mana sAvatyI jana mahagA / 54. yatanI 53. vacana 52. bahujana mAMhoma ima AyeM, AsAmAnya thI dAkha bhAsai kahitAM je bhAtike vizeSa kI abhilA / / pUrve artha kahyA je doya, Aivakhai bhAsai soya / tehija ve pada karahi kahiye nave pave sahiye // tathA Aikkhai sAmAnya tho Akhai, bhAsai te vizeSa thI bhAkhe / panaveda paryAya, kahai pragaTa dharma phala tAya // 55. parUye kahitAM papeka hetu kAraNa kari jeha sunavA vAlA raihiye aNAve, dRSTAMta deha isa miz] devAnupriyA ! jANa, zramaNa bhagavaMta vIra dharma-Adi-kartA guNa-dhAmI, jAva mukti jAvA nAM krama pUrvAnupUrva nagarI kabaMgalA dartA | 56. 57. mAna 1 kAmI // vicaraMtA / meha, cetya upalAsa viSe // cAlatA, gAmAnusA 1. TIkAkAra ne jaNummi jana Urmi zabda ke do artha kie haiM-jana- sambAdha aura kallolAkAra jana-samudAya AnupUrvI ke krama se pahale sambAdha zabda kA grahaNa honA cAhie thA, para jayAcArya ne apanI joDa meM 'kallolAkAra jana-samudAya' isa artha ko prAthamikatA dI hai aura dUsare artha meM 'jana sambAdha' ko vyAkhyAta kiyA hai| 168 bhagavatI jor3a 45. jagavole i vA 46. jaNa kalakale i vA bola: avyaktavarNI dhvaniH, labhyamAnavacanavibhAgaH / 47. jaNummI ivA 47, 45. UrmiH saMvAdha: kallolAkAro vA janasamudAyaH / ( vR0 pa0 115) 41. vA kalakalaH-- sa evopa ( vR010 115) utkalikA - samudAya eva laghutaraH / ( vR0 pa0 115) 50. jaNaNivAe ivA janasannipAta: aparAparasthAnebhyo janAnAM mIlanaM / (0-10 112) 52, 53. bahujaNo aNNamaNNassa evamAikkhai evaM bhAsei, evaM paNa, evaM parUber3a 5657. evaM devAciyA sama bhagavaM mahAvIre Ai gare jAva siddhigatinAmadheyaM ThANaM saMpAvijakAme pubbANupubvi caramANe gAmANugAmaM duijjamANe ihamAgae ihapohe lAe nae bahiyA chatta palAsae ceie Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58, 56. ahApaDirUvaM oggahaM ogiNhittA saMjameNaM tabasA appANaM bhAvemANe vihri| 60.taM mahapphalaM khalu bho devANuppiyA ! tahArUvANaM araha tANaM bhagavaMtANaM nAma-goyassavi savaNayAe 61, 62. kimaMga puNa abhigamaNa-vaMdaNa-namaMsaNa-paDipucchaNa pajjuvAsaNayAe? 63. egassavi Ariyasa dhammiyassa suyayaNarasa savaNayAe, kimaMga puNa viulassa aTThassa gahaNayAe ? 58. yathApratirUpa jogya jANa, sAdha naiM kalpai te pichaann| avagraha te AjJA suvicAra, grahI mAMgI se jyA nI udAra / / 56. saMjama tapa kara Atma bhAvaMtA, vicarai jinajI jyvNtaa| prabhu kayaMgalA vana AyA, ciuM tIrtha mAMhi sobhAyA / / 60. te mATai nizcai mahAphala sAra, aho devAnupriyA! vicaar| tathArUpa arihaMta bhagavaMta, tasaM nAma gotra suNyA huMta // to syUM bali kahita tAya, prabhu sammukha gamana sahAya / vaMdaNa vaca stuti - kahivAya, namaskAra paMcAMga namAya / / prazna pUchaNa noM phuna pekha, sevA karavA - mahAphala lekha / sanmukha gamana Adi subha joga, sarva jayaNAM syU kArya prayoga / / ika piNa Arya dharmamaya soya, bhala baca suNyA mahAphala hoya / to kisu kahiva balo je adaMbha, vistIrNa artha grahaNa na labha / / *suguNa jana saMcarai re, bIra vaMdana nai het| janama saphalo karai re, kayaMgalA nai caita / / (dhrupadaM) 64. te mATai jAvAM amhai re, devAnupriya ! saar| zramaNa bhagavaMta mahAvIra nai, karAM vaMdanA nai namaskAra / / 65. satkAra te Adara karAM, sanmAna kahiyai soy| yogya bhakti aMgIkarI, hiba prabhu kehavA joya / / 66. 'kalyANakAritvAt, svAma kalyANIko, vighna - upazama hetupaNAt, prabhujI maMgalIko, maMgalIko jaza jinajI ko, devayaM-triNa loka adhipa niiko| mhai to jAsAM jAsAM vaMdana vIra, tribhuvana-tilaka ttiiko|| 67. caitya-atyaMta prazasta mano hetu svAmI, e cihuM pada noM taMta, artha kIdho dhAmI, kIdho dhAmI prabhu hitakAmI, vRtti rAyaprazreNI thI paamii| mhai to jAsAM jAsAM vaMdana vIra, prabhU aMtarajAmI / / *dharma nA dhorI jI, goyama jina jor3I jii| hojI eto kayaMgalA nai bAga, jinezvara AyA jii| suguNa hulasAyA jii||(dhrpdN) 68. prabhujI nI sevA karAM kAMi, eha amhArai maan| parabhava mAMhai hita bhaNI kAMi, pathya anna nI para jAna / / 64. taM gacchAmo NaM devANuppiyA ! samaNaM bhagavaM mahAvIra vaMdAmo namasAmo 65. sakkAremo sammANemo 'satkArayAmaH' AdaraM kurmaH 'sanmAnayAma' ucitapratipattibhiH, kimbhUtam ? (vR0pa0115) 66. kallANaM maMgala devayaM kalyANaM-kalyANakAritvAt maMgala-duritopazamakAritvAt devatAM-devaM trailokyAdhipatitvAt / (rAya0 vR0-50 52) 67. ceiyaM caityaM suprshstmnohetutvaat| (rAyaH vR0-50 52) 68. pjjuvaasaamo| evaM Ne peccabhave ihabhave ya hiyAe 'pretyabhave' janmAntare, "hitAya' pathyAnnavat / (vR0-pa0 115) *laya-koDI cAlI sAsarai re * laya-dhina-dhina bhikkhU svAma dIpAI dAna dayA 'laya-pAyala vAlI padamaNI za02, u0 1, DhA0 31 166 Jain Education Intemational Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +vIra virAja rhyaa| samavasaraNa vica gAja rahyA, kayaMgalA-bana chAja rhyaa| sura nara va daja Aya rahyA zrI jinavANa suNAya ra hyaa| suNa-suNa jana harapAya rahyA / nagarI sAvatthI nA jana bhaNe, cAlo prabhujI vaMdana kAja / / (dhrupadaM) sukha arthe eha cha, kAMi phana kSama arthe eh| sahu vaMchita vastu jikA, kAMi milabA samarthapaNeha / / *balI mokSa nai artha e paraMparAI hada / zubhAnubaMdhaja sukha bhaNI hosya jina nI seva / / 'ima kaho e kAraNa thakI, bahu ugrakule utpanna / RSabhadevajI sthApiyA, koTavAla vaMza janna / / *ugra-putra tehija kahyA, daya kumAra vikhyAta / ima bhogA AdIzvare sthApita guruvaMza-jAta / / 'rAjanya kula nAM UpanAM bhagavaMta nA je mitta / tAsa vaMza meM UpanAM phuna tasuM putra pavitta / / *kSatriya kula nAM UpanAM sAmAnya rAjakulIna / balI kSatrI nAM suta bahu jina vaMdana lahalIna / / * brAhmaNa phuna suta tehanAM bhaTa kahiyai balavaMta / vali tehanA bahu putra hI jina vaMdana mana khaMta / / *jodhA tehija bhaTa thakI ati viziSTa jodhaar| sahasrAdika saM judha karai vali tehanAMja kumaar| 'ema mallikI lecchakI rAja - vizeSa kahAya / jima nava mallai lecchai nRpa ceDA rai sahAya / / 75. 66.suhAe khamAe 'sukhAya' zarmaNe 'kSemAya' saGgatatvAya / (vR0-50 115) 70, nisseyasAe ANugAmiyattAe bhavissai 'niHzreyasAya' mokSAya 'AnugAmikatvAya' paramparA zubhAnubandhasukhAya bhvissyti| (vR0-pa0115) 71. 72, iti kaTu bahave uggA uggaputtA bhogA bhogaputtA itihetobahavaH 'ugrAH' AdidevAvasthApitA''rakSakavaMzajAtA: 'bhogA.' tenaivAvasthApitaguruvaMzajAtAH / (vR0-50 115) 73. rAiNNA 'rAjanyAH' bhgvdysyvNshjaaH| (vR0-pa0115) 74. khattiyA 'kSatriyAH' raajkuliinaaH| (vR0-50 115) 75. mANA bhaDA "bhaTA:' shauryvntH| (vR0-pa0 115) 76. johA pasatthAro 'yodhAH' tebhyo vishisstttraaH| (vR0-pa0 115) 77. mallaI lecchaI lecchaIputtA, mallakino lecchakinazca rAjavizeSAH / (vR0-pa0 115) 78. aNNe ya baDhe rAIsara rAjAnaH nRpAH, IzvarAH yuvarAjAstadanye ca mahaddhikAH / (vR0-pa0 115) 76. talavara 'talavarAH' pratuSTanarapativitIrNapaTTabandhavibhUSitA raajsthaaniiyaaH| (vR0-50 115) 80. mADaMbiya-koDuMbiya 'mADaMbikAH' saMnivezavizeSanAyakAH 'kauTumbikAH' katipayakuTumbaprabhavo raajsevkaaH| (vR0-50 115) *phuna anya bahu rAjAna hI Izvara te cuvraaj| dvitiya artha Izvara taNo mahaddhika anya smaaj|| +ati tuSTamAna thai nRpa diyo paTTa-baMdha vibhUSita aMga / rAjasthAnIyA jANavA talavara teha sucaga / / 80. *sannivezAdhipa mADaMbikA phuna koDaMbika tAya / katipaya kuTuMva-nAyaka sahI nRpa-sevaka kahivAya / / *laya-gUjarI pANyUM nosarI *laya-pAyala vAlI padamaNI 200 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *je dravya saMcaya nai viSa, mahAgaja nahiM dIsata / gaja pramANa dravya Dhiga, jasu Ibha tiko dhanavaMta / / *jehanAM mastaka nai viSe, zrI devI no soya / suvarNa-paTTa sobhe rahyo, nagara-seTThi e joya / / 2. 'caturaMga - senA - nAyakA, senApati sArtha noM nAyaka tiko, sArthavAha sukhadAya / kahivAya / / 84. *e pUrva kahyA te Adi de. jAvat hI utkiSTa / adhika AnaMda nI mahAdhvani, siMhanAda raba iSTa / / 'akSara pragaTa rahIta je, moTo zabdaja hoya / bola kahIjai tehaneM, e mahAdhvani avalopa / / ibhyaH yadravyanicayAcchanno mahebho na dRzyate / (rAya0 vR0-5040) 82. sechi zreSThI zrI devatAmudrAyuktasuvarNapaTTavibhUSitottamAGgaH / (rAya0 vR0-pa040) 83. seNAvai-satthavAha senApatiH nRptiniyuktshcturnggsenaaptiH| sArthavAhaH saarthnaaykH| (rAya0 vR0-50 40) 84. pabhitao jAva mahayA ukkiTThasIhanAya utkRssttishc--aanndmhaadhvniH| (vR0-50 115) 85. bola bolazca-varNavyaktivajito mahAdhvaniH / (vR0-pa0 115) 86, 87. kalakalaraveNaM pakkhubhiyamahAsamuddaravabhUyaM piva karemANA kalakalazca-avyaktavacanaH sa evaitallakSaNo yo ravastena samudraravabhUtamibajaladhizabdaprAptamiva / (vR0-pa0 115) 88. sAvatthIe nayarIe majjhamajjhaNaM niggcchti| (za0 2 / 30) 86. *kala kala apragaTa vacana, ka aa tehija lakSaNa vyApta / ehavo je rava tiNa karI, udadhi zabda jima prApta / / 'jana nAM bahulapaNAM thakI udadhi taNA abhirAma / garjArava nai sArikhA zabda karatA tAma / / *je sAvatthI nagarI taNe madhya-madhya thai janna / nikalai pATha ihAM lage, vatti viSa suvacanna / / 86. 86. etasyArthasya saMkSepaM kurvannAha-'parisA niggacchati' (vR0-50 115) dUhA eha artha saMkSepa ho, karato hiva kahivAya / pariSada vaMdana nIkalI, itarA meM sahu Aya / / 60. 'khaMdhaka kAtyAyana gotrI tivAra, vahu jana kanai suNa samAcAra / hivar3A meM dhAra vicAraNa lAgo, ima jajaA pATha vibhaago|| 61. ayaM kahitAM pratyakSa chai eha, Agala kahisya teha / khaMdhaka kAtyAyanagotrI nAM dhAra, upajatA mana nA vicAra / / 60.tae NaM tassa khaMdayassa kaccAyaNasagottassa bahujaNassa aMtie eyamalaiM soccA nisamma / 61-63. imeyArUve ayaM vakSyamANatayA pratyakSaH sa ca kavinocyamAno nyUnAdhiko'pi bhavatItyata Aha- (vR0-pa0115) soraThA phUna vicAraNA tAya, jeha kavI kahito chto| nyUna adhika piNa thAya, tiNa sU hiva Agala kahai / / 63. *eyArUve kahitAM avaloya, ehija rUpa jasuM hoya / nyUna adhika ihAM kahiya nAMya, huvai jisA adhyavasAya / / + laya-gUjarI pANyU nIsarI *laya--pAyala vAlI padamaNI 'laya--samajU nara viralA za02, u01, DhA0 31 201 Jain Education Intemational Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64. ajjhathie kahitAM avadhAra, Atma viSaya vicAra / 14. ajjhathie citie patthie citie kahitAM smaraNa rUpa, patthie abhilASa tadrUpa / / 'ajjhathie' ti AdhyAtmika AtmaviSayaH citie' tti smaraNarUpaH 'patithae' tti praathitH--abhilaassaatmkH| (vR0-pa0 115) 65. manogata mana meMja rahya je na bAra, saMkalpa tAsa vicaar| 65. maNogae saMkappe vacana karInai prakAsI nAhI, teha vicAraNA tyaaNhii|| 'maNogae' ti manasyeva yo gato na bahiH bacanenAprakAza nAtsa tathA 'saMkalpaH' viklpH| (vR0-10 116) samuppajjitthA UpanI tAya, te vicAraNA hiva aay| 66, 67. samuppajjitthA evaM khalu samaNe bhagavaM mahAvIre ima nizca zramaNa tapasvI sadhIra, bhagavaMta zrI mahAvIra / / kayaMgalAe nayarIe bahiyA chatrapalAsae ceie saMjameNaM 67. kayaMgalA nagarI rai bAra, caitya chatrapalAsa mjhaar| tabasA appANaM bhAvemANe vihri| saMyama tapa kara Atma bhAvaMtA, vicarai jinajI jayavaMtA / / 18. to hU~ jAU vaMdU zrI mahAvIra, karUM namaskAra gunnhiir| 18-100. taM gacchAmi NaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadAmi namazreya mujha naiM nizcai kari eha, vIra vaMdI stuti kareha / / sAmi / seyaM khalu me samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdittA, kAya joge karInai namaskAra, satkArI sanmAnI sAra / namaMsittA sakkArettA sammANettA kallANaM maMgalaM devayaM kalyANakArI prabha kalyANIka, duritopazama het maMgalIka / / ceiyaM 100. tIna loka nAM adhipa kaheva, tiNa saM devayaM devAdhideva / suprazasta mana nAM hetu svAma, tiNa saM caitya prabhujI ro nAma / / 101. ehavA prabhu nI sevA kari sAra, e etArUpa artha udaar| 101. pajjuvAsittA imAiM ca NaM eyArUvAI aTThAI heUI hetu prazna kAraNa vyAkaraNa soya, mujha nai pUchavA zreya sajoya / / pasiNAI kAraNAI vAgaraNAI pucchittae vA...-imAiM ca NaM etArUvAiM ityAdi pATha noM artha-imAiM ca NaM ti prAkRta bA0-'imAI ca NaM' ti prAkRtatvAd imAn anantaroktapaNAM thkii| imA kahitAM e anaMtaroktapaNa karI pratyakSa najIka thI, ca zabda thakI svena pratyakSAsannAn ca zabdAdanyAMzca 'eyArUvAI' ti anya piNa / eyArUvAI kahitAM etatrUpa kahyA je svarUpa thI athavA e pUrve kahyA etadrapAna uktasvarUpAn, athavaiteSAmevAnantaroktAjisA artha nai etatrUpa kahiye, prazna nAM sarIkhApaNAM thakI te tathA aThAI kahitAM nAmarthAnAM rUpaM yeSAM praSTavyatAsAdhAttattathA tAn te artha kahiyai loka saaMtapaNAdi bhAva pratai vali tehathI anya artha prt| hetuI arthAna bhAvAn lokasAntatvAdIstadanyAMzca 'heUI' ti anvayavyatirekalakSaNahetugamyatvAddhetavo-lokasAnta - kahitA anvaya vyatireka lakSaNa hetu nA jANavA jogyapaNA thkii| hetu, loka svAdaya eva tadanye cAtastAna 'pasiNAI' ti praznasaaMta paNAdika hIja valI tehathI te anerA hetu pratai / pasiNAI kahitAM prazna ehIja viSayatvAt praznA eta eva tadanye vAtastAn loka-sAMtapaNAdi tathA tehathI anya prazna prt| kAraNAI kahitAM kAraNa te yukti 'kAraNAI' ti kAraNam-upapattimAtraM tadviSayatvAmAtra te loka-sAMtapaNAdi viSayapaNA tho kAraNa ehIja athavA anya kAraNa tkAraNAni eta eva tadanye vA'tastAni 'vAgaraNAI' pratai / vAgaraNAI kahilAM vyAkhyAyamAnapaNA thI vyAkaraNa e loka-sAMtapaNAdika ti vyAkriyamANatvAdvayAkaraNAni eta eva tadanye hIja athavA anerA byAkaraNa prtai| pucchittae tti kaTu kahitA pUchivU zreya ima vAlaslAni 'pucchittae' tti praSTuM 'tikaTTa' itikriin| kRtvA / (vR0-pa0116) 102. ima karI ima mana mAMhi vicArI, jihAM parivrAjaka noM maTha dhaarii| 102. iti kaTu evaM saMpehei, saMpehetA jeNeva parivvAyagAvatihAM Avai tihAM AvI nai teha, vidaMDAdi grahaNa kareha / / sahe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA-- 103. 'tridaDaka kamaMDalu rudrAkSamAla, vali mATInoM 'bhAjana nhAlA 103-105. tidaMDaM ca kuMDiyaM ca kaMcaNiyaM ca karoDiyaM ca bhisiyaM kahitAM "Asana-vizeSa, pUjaNa arthe 'cIvara-khaMDa pekha / / bhisiyaM ca kesariyaM ca chaNNAlayaM ca aMkasayaM ca pavi tayaM ca gaNettiyaM ca chattayaM ca vAhaNAo ya pAuyAo 104. pannAlakA te vikASThikI jANo, ya dhAurattAo ya gehai, geNhittA parivvAyAvasahAo ___"aMkusa tarupallava grahivA pichaanno| paDinikkhamai, paDinikkhamittA tidaMDa-Diya-kaMcaNiyapavitrakA te 'vIMTI aMgulI nI, "gaNetrikA AbharaNa ciinii|| karoDiya - bhisiya - kesariya - chaNNAlaya - aMkusaya 202 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105. chatra pAnahI pAvaDI sujoI, gerU raMgyA vastra grahai soI / parivrAjaka nAM maTha thI nikaliyA prasIdhA, tridaMDAdi daza kara lIdhA // 106. cha pAnahI saMyukta pichANI, pahiryA gerU raMgyA varatra jANI / sAvatthI madhya-madhya thai soya, nIkaliyo avaloya || 107. jihAM phagalA nagarI jAna, jihA chatra palAsa jihAM bhagavaMta virAje bhAve, saMdhaka tihAM cala 108 aMka ikavIsa va 1. 4. 5. deza nhAla e kahIM bhikSu bhArImAla RparAya prasAdai, 'jaya jaza' 6. 7. 8. * jazadhArI zIsa ! sayANA lAla, goyamA ! ( dhrupadaM ) 2. vIra hai tUM dekhisa lAla, goyamA mitra pUrva saMgatika pekhisa ho / 3. he bhagavaMta ! te kuNa tAmo lAla, svAmajI ! jina bhAkhe khaMdhaka nAmo ho / DhAla : 32 soraThA gotama! iti sAhlAda, indrabhUti no nAma le / bhagavaMta vIra susAdha, prabhaNe ima gotama pratai // udyAna / Avai / / ikatIsamI sukha ahalAdai // goyama pUcheM ki belA hoisa te mitra sumelA / / sAkSAt darzaNa kari dekhisa ke zravaNa kI tasa pekhisa || lAla, svAmajI / jaga tAraka Apa prakAzo laya-sukhapAla hiva kitA kAla thI jANI, milasyai puvva mitra pichANI || e tIna prazna pUchatA, hiva bhAkhe jina jayavaMtA // isa nizcai goyama ! jANI, te kAla samaya pahichANI || haMtI sAvatthI nAmo, nagarI varNaka abhirAmI // siMghAsaNa lAyajo rAja pavitrAyagattivatva gae, rudrAkSakRtA 'kuNDikA' kamaNDalu 'kAJcanikA' 'karoTikA' mRdbhAjanavizeSa 'bhUtikA' AsanavizeSaH 'kezarikA' pramArjanArthaM cIvara khaNDaM 'SaDnAlaka' triritvagrahaNAkRtiH 'pavitrakam' aMgulIyakaM 'gaNetrikA' kalAcikA''bharaNavizeSa: 'dhAurattAo' tti sATikA iti vizeSa:, 'tidaMDe' tyAdi tridaNDakAdIni daza haste gatAnisthitAni yasya sa tathA / ( vR00 116) 106 107. tANatte dhAttatvaparihie sAthavIe nae mamajhegaM nimgaccha, nimbacchitA jeNeva kayaMgalA nagarI, jeNeva chattapalAsae ceie, jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre, teNeva pahArettha gamaNAe / (0231) 1. goyamAi ! samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyamaM evaM vayAsI 2. dacchisi NaM goyamA ! pubvasaMgaiyaM / 3. kaM bhaMte ! khaMdayaM nAma / 4. se kAhe vA ? kasyAM velAyAmityarthaH / 5. kiha vA ? kena vA prakAreNa ? sAkSAddarzanataH zravaNato vA / 6. kevaccireNa vA ? (100 116) ? (2020 116) (0232) (bu0yA0 116) 86. evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sAvatthI nAma nagarI hotthA - vaNNao / za02, 301, DhA0 31, 32 203 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 16. 20. vA0 - 'sAvatthI nAmaM nagarI hotthAM', ihAM hotthA zabda kima kahyo ? vibhakti nA pariNAma thakI / hotthA kahitAM asti, asti kahitAM chai / athavA kAla nai avasappiNI paNA thakI prasiddha guNa hai je sAvatthI nagarI nAM, tikA nagarI jehavI gaye kAle hutI tehavI hivar3AM nathI te bhaNI hotthA kahitAM hutI / tihAM gabhAlI-sIsa subhadraka, kAtyAyanagotrI khaMdhaka || parivrAjaka tihAM vasaMto, jinako sahavirato / / jAvat ihAM AvaNa sArI, saMkalpita mana meM dhArI // e dUra nahIM che tAhyo, ima kahivai najIka Ayo || vA0 -vale te adUra avadhi-sthAna nIM apekSAya karikaM piNa huvai athavA atihI dUra mArga nI apekSA karikai kozAdika piNa adUra huvai iNa kAraNa thI hi kahai chai / vaMcchita sthAnaka thI tAhyo, alpa mArga rahyo bahu Ayo / soraThA te phana vIsAmAdi kAraNa vAga pramukha vipaM / baiTho huvai saMvAdi, iNa kAraNa thI hiva kahai || "mAraga parivanno pAle va che paMdha 21. 22. 23. 24. , hivaDAM ija dekhisa naiNo, ima bhAkhyA prabhujI vaiNo // vA0 -hUM kima dekha sUM ? zravaNa thakI ke sAkSAta thakI ? e dUjo prazna pUchyo tehanoM uttara - adUrAgae kahitAM khaMdhaka najIka Avai cha~ ima kahivai sAkSAtahIja dekhavUM huve ? tathA hUM kitA kAla sUM dekhasUM e tIjo prazna tehanoM uttara ajjevaNaM dacchasi hivaDAIja dekhasI / anaiM kisI velA dekhasUM e prathama prazna tehanoM uttara samarthapaNA thakI jANavo je kAraNa thakI jadi bhagavAna madhyAhna samaye e vArtA tivAre madhyAhna prahara naiM Upara muharttAdi jikA velA huvai te velA nai viSe dekhisi ima samarthapaNA thakI kA je bhaNI adUra AgatAdi vizeSaNa naiM te deza prApti nai viSe muhurtAdika hIja kAla huvai piNa ati bahu kAla na huvai| he bhadaMta ! ima yaca dhAmI, jina baMdI va siranAmI // gotamajI ema vadaMtA prabhu ne ima prazna pUchatA he prabhujI ! baMdhaka tA devAnupriya muMDa thaI sukhakAro para zrI nIkala aNagArapaNAM prati levA, e samartha chai taba bhAvaM zrI jinarAyA, haMtA samartha sukhadAyA || ima jina ziSya naiM upadeza, itai Ayo khaMdhaka te deze / / pAyo / ihavAro / / svayamevA || * laya-sukhapAla 204 bhagavatI-jor3a siMghAsaNa lAyajo rAja vicAle || vA0-- 'sAvatthI nAmaM nayarI hottha' ttivibhaktipariNAmAdastItyarthaH athavA kAlasyAvasappiNItvAtprasiddhaguNAH kAlAntara evAbhavannedAnImiti / ( vR0 116) 10-12. tattha NaM sAvatthIe navarIe gaddabhAlassa aMtevAsI khaMdae nAmaM kaccAyaNasagote parivvAyae parivasai / taM caiva jAva jeNeva mamaM aMtie, teNeva pahArettha gamaNAe / 13. se adUrAga vA0 -sa cAvadhisthAnApekSayA'pi syAt athavA dUrataramArgApekSayA kozAdikamapyadUraM syAdata ucyate / ( vR0 pa0 116) 14. ISadUnasaMprApto bahusaMprAptaH / (10-10 116) 15. sa ca vizrAmAdihetorArAmAdigato'pi syAdata ucyate / ( vR0 pa0 116) 16. advANapaDivaNNe aMtarA pahe vtttti| mArgapratipannaH kimuktaM bhavati ? 'aMtarApahe vaTTai' tti vivakSitasthAnayorantarAlamArge varttata iti / 17. ajjeva NaM dacchisi goyamA ! (100 116) ( 0 2033) bAka ? tarAtAdivizeSaNasya sAkSAdeva darzanaM saMbhavati, tathA 'ajjeva gaM dacchisi' ityanena kiyaccirAdityasyottaramuktaM, 'kAhe' ityasya cottaraM sAmarthyagamyaM yato yadi bhagavatA madhyA vArttA'bhihitA tadA madhyAhnasyopari muhUrttAdyatikramaNe yA velA bhavati tasyAM drakSyasIti sAmarthyAduktam, adUrAgatAdivizeSaNasya hi taddezaprAptI muhUrttAdireva kAlaH saMbhavati na bahutara iti / ( vR0 pa0 116) 18, 19. bhaMteti ! bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namasittA evaM vadAsI 20-23. pahU NaM bhaMte ! khaMdae kaccAyaNasagotte devANuppiyANaM aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaittae ? haMtA pabhU / (2034) 24. jAvaM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavao goyamassa eyamaTTha parikahei, tAvaM ca gaM se khaMdae kaccAyaNasagotte taM desaM havamAgae / (za0 2135) Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. 26. 27. 28. 26. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. soraThA mahAvIra bhagavAna, mahAkalyANa nidhi noMja tujha 1 milavo kalyANa-nidAna, teha thI zobhana Agamana || * atisaya kari sobhana AyA, ati bhale prakAra suhAyA || soraThA athavA kihi prakAra, zobhana ati zobhana bali / ekArthaka avadhAra, ehiM zabda uccAraye / / 36. saMbhrama nimittapaNe ubhayavAra kahatA thaa| have adUSita eha, punarukta doSa na jANavo // * anurUpa Agamane AyA, jina darzana adhyavasAyA || zabda kahAyA // zobhana anurUpe AyA, vahAM do 40. gotama gaNadhara guNakhANI, khaMdhaka naiM najIka jANI || [gAMyamatrI preme bhInA lAla ] zIghra UThI UbhA yAve, UbhA va sAhamA jAve || sAmAja govama bhAva, jihAM baMdhaka tihAM Aye / dahAM vRttikArako ebho, te sAMbhalajyo ghara premo // 41. hA asaMjatI sAhamA gayA, gotamajI kiNa Asa ? hoNahAra saMjamI taNa, pakSapAta thI tAsa // akSINa rAgapaNe vali, tathA kahI jina bAta / baMdhanAM je mana to te kahiyA avadAta || te kahiye bhagavaMta na atizaya kevalajJAna | prakAzavai kari Upajai, vIra viSai bahumAna || iha kAraNa karine gayA baMdhaka sAhamA yena / TIkAkAra ko iso, sUri abhayadevena // *dhaka gotama miliyA lAla, svAmajI ! jihAM baMdhaka tihAM AyI ima vacana vade lasAvI || tasuM nAma lei batalAyA, pUche goyama RSarAyA || tumha bhale prakAre AyA, sobhana Agamana kahAyA // * laya-sukhapAla siMghAsaNa lAyajo rAja 25-27. tae gaM bhagavaM goyame khaMdayaM kacvAyaNasagotaM adUrAgataM jANitA khippAmeva abbhuTTheti abbhuTThettA khippAmeva paccuvagacchi, jeNeva khaMdae kaccAyaNasagotte teNeva uvAgacchai / 26. yacca bhagavato gautamasyAsaMyataM pratyabhyutthAnaM tadbhAvi - saMyatatvena tasya pakSapAta (00 116) 30. gotamasya cAkSINarAgatvAt tathA bhagavadAviSkRtatadIyavikalpasya tstaat| (2000 116) 31. bhagavajjJAnAtizayaprakAzanena bhagavatyatIvabahumAnotpAdanasya cikIrSitatvAditi / ( vR0 pa0 116) 33. uvAgacchittA khaMdayaM kaccAyaNasagottaM evaM vayAsI34. he khaMdayA ! 35. sAgayaM khaMdayA ! 'svAgata' zobhanamAgamanaM tava skandaka ! ( vR0 pa0 116) 36. mahAkalyANanibhaMgavato mahAvIrasya saMparka taya, kalyANanibandhanatvAttasya / (10050 136) 37. susAgayaM khaMdayA ! 'susAgayaM' ti atizayena svAgataM / (10-10 116) 38, 36. kathaJcidekArthI vA zabdAvetau, ekArthazabdoccAraNaM ca kriyamANaM na duSTaM saMbhramanimittatvAdasyeti / (bu00 116) 40. aNurAgayaM khaMdayA ! 'anvAgatam' anurUpamAgamanaM / 41. sAgayamaNurAgayaM khaMdayA ! ( vR0 pa0 110) za0 2. u0 1, hA0 32 205. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soraThA 42. zobhanatvAnurUpatvalakSaNadharmadvayopetaM tavAgamanamityarthaH / (vR0-50 517) 9 42. zobhana zabda saMgIta, phuna anurUpapaNuM pravara / e bihu dharma sahIta, tujha Agamana thayo ihAM / / 43. *ima prazna rUpa batalAyA, pachayAM doSaNa nahiM paayaa| khaMdhakajI! nisuNo vANo lAla, khadhayA! 44. he khaMdhaka ! tujhanai tAhyo, iNa nagarI sAvatthI maahyo|| 45. piMgala nirgrantha pich| No, vaisAlika zrAvaka jaannii|| 46. e prazna pUchyA buddhivaMte, mAgadha ! syU loka saaMte / / kai loka aNata kahAyo, ima timahija sarva suNAyo / / 48. jeNeva kahatA jANI, je dizA viSai phichaannii|| 6. ihaM kahitAM avaloI, jina samavasaraNa e hoI / / 50. teNeva kahitAM tiNa diza, jhaTa AyA choDI amarasa / / 51. he khaMdhaka ! te nizcai kara, samartha e artha barAbara // vA0--'atthesamatthe" ehanoM artha-atthi kahitAM asti--cha / esa kahitAM e pUrve kahyo te, atthe kahitA arth| ache samaThetti paatthaaNtrN| kAku pATha thI kahivo, artha syUM samartha-sAco chai? iti prazna / 52. taba bolai khaMdhaka vAco, haMtA atthi e saaco|| goyamajI! tujha kiNa bhAkhI lAla goyamA!] 53. khaMdhaka gotama prati sAro, bolai taba vacana tivaaro| kuNa tathArUpa bara jJAnI, tiNa jJAna bale kari jaanii|| 55. kuNa acha iso tapa dhyAnI, tapa bala sura sannidhi jaanii|| 44-47. se naNaM tuma khaMdayA ! sAvatthIe nayarIe piMgalaeNaM niyaMTheNaM vesAliyasAvaeNaM iNamakkhevaM pucchiemAgahA ! ki sote loge? aNate loge? evaM taM ceva jAva 48, 46. jeNeva iha, yasyAmeva dizIda bhgvtsmvsrnnN| (va0pa0117) 50. teNeva hbvmaage| tasyAmeva dishi| (vR0-pa0 117) 51. se nUNaM khaMdayA ! 'ache samaThe' ? vA0-- 'atthesamatthe' ti astyeSo'rthaH ? 'aTThe samaThe' ti pAThAntaraM, kAkvA cedamadhyeyaM, tatazcArthaH ki 'samarthaH' saMgataH ? iti praznaH syaat| (vR0-50 117) 52. haMtA atthi| (za0 2 / 36) 54. kaNa 56. mujha hRdaya-vAratA chAnI, kiNa pragaTa karI? te jaanii|| gotama kahai dharmAcAraja, mujha dharmopadezaka Araja / / zramaNa tapasvI dhIraM, bhagavata zrI mahAvIraM / / utpanna-jJAna * darzana - dhara, e kSAyika bhAve jinavara / / 60. baMdanAdi jogya vadItA, jina rAgadveSa ne jiitaa| 53, 54. tae NaM se khaMdae kaccAyaNasagotte bhagavaM goyamaM evaM vayAsI-se kesa Na goyamA ! tahArUve nANI vA 55. tavassI vA, tapasvI ca tapaH saamrthyaaddevtaasaannidhyaajjaanaatiiti| (vR0-pa0 117) 56. jeNaM tava esa aTThe mama tAba rahassakaDe havvamakkhAe, jao NaM tuma jANasi? (za0.2237) 57-56. tae NaM se bhagavaM goyame khaMdayaM kaccAyaNasagotaM evaM vayAsI-evaM khalu khaMdayA ! mamaM dhammAyarie dhammova desae samaNe bhagavaM mahAvIre uppaNNanANadaMsaNadhare 60. arahA jiNe arhadvandanAdyarhatvAt, jino raagaadijetRtvaat| (vR0-pa0 118) 61, 62. kevalI tIyapaccuppannamaNAgayaviyANae kevalI asahAyajJAnatvAt, ata evaatiitprtyutpnnaanaagtvijnyaaykH| (vR0-50 118) 61. asahAya jJAna cha jehana, tiNa sa ka hyA kevalI tehane / / 62. vihaM kAla vijAnaka dhyAnI, tyAMsa bAta nahIM koi chAnI / / *laya-sukhapAla siMghAsaNa lAyajo rAja 1. bhagavatI za0 2 / 36 meM 'se naNaM khaMdayA! ache samaThe' pATha hai| isI pATha ke AdhAra para jor3a kI gaI hai| usase Age-vAtikA meM 'atthemamatthe' pATha dekara 'astyeSo'rthaH' yaha rUpAntaraNa kiyA hai aura 'ache samaThe' pATha ko pAThAntara ke rUpa meM svIkRta kiyA hai| 206 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63. 64. 65, 67. 1. 3. 4. 5. soraThA tIna kAla rA jANa, deza thakI piNa iha kAraNa thI mANa, Agala kahiyai chai * sarvajJa sarva jANaMtA, vali sarva bhAva e artha jiNe mukha AkhyA, tujha rahsa prathama jhaTa dAkhyA || hUM jANU tAsa pasAyo, e DhAla batIsamI tAhyo / bhikkhu bhArImAla RSarAyo 'jaga-jaza' sukha saMpati pAyo / vara carita khaMdhaka nuM suNiyai lAla, suguNajI // DhAla : 33 dUhA taba saMpakaka gotama prate cAlo gotama tAma thArA dharmAcArya na dharmopadezaka svAma // zramaNa bhagavaMta mahAvIra meM baMdAMte stuti tAma / namaskAra sira nAmiye, jAvakarAM paryupAsa || ahAsuhaM devANuppiyA ! mA pratibaMdha kareha | aura bhaNI vaMdana taNI, gotama AjJA deha // bhagavaMta gotama tiha samaya khaMdhaka sAtha prasiddha / zramaNa bhagavaMta mahAvIra tyAM, padhAravA mana kiddha || kadA | hivai // dekhatA // + zAsaNa sira seharA prabhu pyArA re / tiNa kAle tiNa samaya sohaMto re, mahAvIra zramaNa bhagavaMto re / vipaTTabho nitya AhAra karato || mono artha vadIto, dolatarAmajI kiyo iNa rIto / nivartyA bhoga thI dhara prIto // 7. vIra - zarIra pradhAna udAro, zRMgAra taNI para sAro / opama vAcI zabda avadhAro // *laya -- sukhapAla siMghAsaNa lAyajo rAja -naminAtha anAthAM rA nAtho re laya 63. sa ca dezajJo'pi syAdityAha (50-50 110) 64. savvaSNU savvadarisI 65, 66. jeNaM mama esa aTThe tava tAva rahassakaDe havvamakkhAe, jao NaM ahaM jANAmi khaMdayA ! (0236) 1, 2. tae NaM se khaMdae kaccAyaNasagote bhagavaM goyama evaM vayAsI -- gacchAmo NaM goyamA ! tava dhammAyariyaM dhammovadesayaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmo namasAmo jAva pavAsAmo 2. hA devANiyA! mA pabiMdha ( za0 239 ) 4. tae NaM se bhagavaM goyame khaMdaeNaM kaccAyaNasagotteNaM saddhi jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre, teNeva pahArettha gamaNAe / ( za0 2/40 ) 5. teNaM kAle teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre viyaTTabhoI yAvi hotthA | (02141) 'viyaTTabhoi' tti vyAvRtte vyAvRtte sUrye bhuMkte ityevaMzIlo vyAvRttabhojI pratidina bhojItyarthaH / (10-10 110) 7. tae NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa viyaTTabhoissa sarIrayaM orAlaM siMgAraM orAlaM ti pradhAnaM zRMgAramiva zRMgAram / (000 110, 119) za0 1, u0 1, DhA0 33 207 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8, 6. kallANaM sivaM dhannaM 'kalyANaM' zreyaH 'zivam' anupadravamanupadravaheturvA 'dhanya' dharmadhanalabdhR tatra vA sAdhu tadvA'rhati / (vR0-50 116) 8. zreya kalyANakArI sobhAyo, ziva-anupadrava hetu taahyo| dharma-dhana lahI dhanya khaayo|| 6. athavA dharma-dhane sobhAyo, tathA dharma-dhana jogya taahyo| ehavA vora prabhu jinraayo|| 10. hita-artha-prApaka maMgalIko, arihaMtA maMgala thtiiko| sAdhu maMgala zivapada ttiiko|| 11. alaMkRta mukuTAdi rahIto, nahi vastra vibhUpA prtiito| lakSaNa vyaMjana guNa kari shiito|| 10. maMgallaM maGgale-hitArthaprApake sAdhu mAMgalyam |(vR0-50116) 11. aNalaMkiyavibhUsiyaM lakkhaNa-baMjaNa-guNovaveyaM alaMkRtaM mukuTAdibhiH vibhuussitN--vstraadibhistnnissedhaadnlNkRtvibhuussitN| (vR0-pa0 116) 12. lakSaNaM-mAnonmAnAdi vyaJjanaM-maSatilakAdikam gunnaa:--saubhaagyaadyH| (vR0-50 116) 12. lakSaNa mAna unmAna pramANo, vyaMjana masa tila pramukha pichaanno| guNa saubhAgya audArAdi jaanno|| soraThA lakSaNa kahiye mAna, phuna unmAnAdika bhnnii| tAsa artha pahichANa, kahiyai che te saaNbhlo|| 14. jala-bhRta kuMDI mAMhi, puruSa praveza karai tihAM / 14, 15. tatra mAnaM-jaladroNamAnatA, jalabhRtakuNDikAyAM praveza kIdhai tAhi, tehathI te jala nIkale / / hi mAtavyaH puruSaH pravezyate tatpraveze ca yajjalaM tato te jala jo mApeha, droNa pramANa huve jdaa| nissarati tadyadi droNamAnaM bhavati tadA'sau mAnopeta tadA puruSa cha teha, mAna-sahIta kahIjiye / / ucyte| (vR0-50 116) vAla-jala bharI kuMDI mAMhi puruSa paiThAM je jala nIkala, te jala droNa pramANa huvai, te puruSa nai mAnopeta khiye| tivArai koi pUche droNa kiNanai kahiya tehanoM uttara-doya khobhale eka pusalI, doya pusalI nai eka sei anai cyAra sei noM eka kuDaba, cyAra kuDaba no eka pAttho te pAyalI ana cyAra pAtthA noM eka Ar3ho anai cyAra AhA noM eka droNa, e droNamAna / 16. mApaNa jogya pichANa, puruSa tulA ropita huve| 16. unmAnaM tvarddhabhAramAnatA, mAtavyaH puruSo hi tulAropito arddha bhAra pramANa, nara unmAna sahIta te / / yadyarddhabhAramAno bhavati tdonmaanopeto'saabucyte| (vR0-10 116) vA0-tulA te tAkar3I nai viSe tolyAM thakAM je puruSa arddha bhAra mAna jo huvai te vA0-syAt gujA paJcamASaka: puruSa unmAna sahIta khiyai| te tu SoDaza karSo'kSa: palaM karSacatuSTayam koI pUcha bhAra kiNa nai kahiya ? tehanoM uttara 5 ciramI no 1 mAso, 16 vistaH suvarNo hemno'kSe kuruvistastu tatpale mAsA no 1 sonaiyo, ana 4 sonaiyAM no 1 pala, anai 100 pala nI tulA te tulA palazataM tAsAM vizatyA bhAra AcitaH tAkar3I, anai 20 tulA no 1 bhAra / (abhidhAna cintAmaNi 547-546) 17. nija AMgula kari jeha, ika so apTAMgula puruSa / 17. pramANaM punaH svaaNgulenaassttottrshtaaNgulocchytaa| UcapaNe ha teha, pramANa sahita kahIjiye / / (vR0-50 116) vA0-vyaMjana-masa tilakAdi, athavA lakSaNa te janma thakI cihna, anai pachai thayo je vAla-vyaJjana --maSatilakAdikamathavA sahaja lakSaNaM cihna te vyNjn| pazcAdbhavaM vyaJjanam / (vRta-pa0 116) 18. *lakSmI sobhA kari suvidhAno, ghaNa ghaNa sobhAyaja maano| 18. sirIe atIva-atIva ubasobhemANaM citttthd|| tItha mahimA sahita suprdhaano|| (za0 2 / 42) *laya-naminAtha anAthAM rA nAtho re 208 bhagavatI-joDa Jain Education Intemational Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. khaMdhaka kAtyAyana gotrI tivArI, tana vIra nuM dekhI udaaro| haraSa saMtoSa citta mjhaaro|| 16. tae NaM se khaMdae kaccAyaNasagotte samaNassa bhagavao mahAvIrassa viyaTTabhoissa sarIrayaM orAlaM jAva atIvaatIva uvasobhemANaM pAsai, soraThA 20. huSTa tupTa tasaM citta, atizaya karika tuSTa mn| tathA hRpTa vismitta, tuSTa tiko saMtoSa mana / / 21. *AnaMdie thayo Anado. NaMdie mana prIti paabNdo| parama sumana samana sukha kNdo|| 20. pAsittA haTThatuTThacitta hRSTatuSTamatyartha tuSTaM hRSTaM vA-vismitaM tuSTaM ca santoSavaccittaM-mano yatra tttthaa| (vR0-pa0 116) 21. ANadie Nadie pIimaNe paramasomaNassie 22. 'AnanditaH' ISanmukhasaumyatAdibhAvaiH samRddhi mupagataH / (vR0-50 116) 23. nanditastaireva smRddhtrtaamupgtH| (vR0-50 116) soraThA 22. A ISat kahivAya, mukha saumyapaNAdika bhAva kri| samRddhi pAmyaM tAya, AnaMdita noM artha e| 23. phuna tadanaMtara jeha, tehija jina darzaNa krii| ati samRddhi pAveha, nadita pada na artha e| 24. prIti tRpti atyaMta, pAmyaM jehanA mana vissai| pIimaNe pada hRta, tAsa artha e Akhiyo / 25. thayo parama utkRSTa, sumanaspaNu mana jehanai / atahI bhalUMja ipTa, paramasomaNa sie nuM artha e|| 26. *harSa nai vaza kari kAyo, hiyo vistAra pAmato taahyo| harSa sU hivar3o hulsaayo|| 24. prItiH-prINanamApyAyanaM manasi yasya sa tthaa| (vR0-pa0 116) 25. paramaM saumanasyaM sumanaskatA saMjAtaM yasya sa paramasaumanasthitastadvA'syAstIti prmsaumnsyikH| (vR0-60116) 26. harisavasavisappamANahiyae harSavazena visarpad-vistAraM vrajad hRdayaM yasya sa tathA / soraThA 27. tathA AnaMdita Adi, ekArthaka e pada saha / pada jujuA saMvAdi, atihi pramoda jnnaayvaa|| 28. *jihAM zramaNa tapasvI sadhIro, ehavA bhagavana zrI mhaaviiro| tihAM Avai, AvI gunn-dhiiro|| 26. vIra prabhu bhaNI sukhakAro, jomaNA pAsA thI suvicaaro| devai pradakSiNA triNa vaaro|| 30. yAvat seva karI hulasAvai, aho khaMdhaka jina btlaavai| tiNa nai AgUca bAta sunnaav|| 31. DhAla tetIsamI sukhadAyo, bhikkhu bhArImAla Rssraayo| sukha 'jaya-jaza' saMpati pAyo / 27. ekAthikAni vaitAni pramodaprakarSapratipAdanArthAnIti / (0-pa0 116) 28. jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvA gcchittaa| 26, 30. samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNa payAhiNaM karei jAva pjjuvaasi| (za0 2 / 43) * laya-naminAtha anAthAM rA nAtho re za02, u01,DhA033 206 Jain Education Intemational Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla : 34 dUhA he khaMdhaka ! je sAvatthi meM, piMgala nAma nigraMtha / vaisAlika thAvaka tujhe, prazna pUchayA dhara khaMta / / mAgadha ! loka saaMta syU, tathA anaMta kahAya ? ima timahija jAvat jihAM, mujha pai tihAM jhaTa Aya / / 1, 2. khaMdayAti ! samaNe bhagavaM mahAvIre khaMdayaM kaccAyaNa sagottaM evaM vayAsI-se naNaM tuma khaMdayA ! sAvatthIe nayarIe piMgalaeNaM niyaMTheNaM vesAliyasAvaeNaM iNamakkhevaM pucchie-mAgahA ! ki sate loe? aNate loe? evaM taM ceva jAba jeNeva mamaM aMtie teNeva hvvmaage| 3. se nUNaM khaMdayA ! aDhe samaThe? haMtA asthi / (za0 2 / 44) 4, 5. je vi ya te khaMdayA ! ayameyArUbe ajjhasthie citie pasthie maNogae saMkappe samuppajjitthA-ki saaMte loe ? aNate loe?-tassa vi ya NaM ayamaThe-evaM khalu mae khaMdayA ! caubihe loe paNNatte, taM jahAdavvao, khetao, kAlao, bhaavo| khaMdhaka ! artha samartha e? haMtA asthi svAma! artha anupama tehanoM, bhAkhai jina guNa-dhAma / / je piNa khaMdhaka tujha iso, Atma viSai e jnn| citita prAthita mana rahya, vicAra je utpanna / / *vadai vara vIra vimala vAnI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina-chaTA jabara jAnI / (dhrupadaM) khaMdhaka te cityU mana mAhyo, vali manamAMhi vicAra UpanoM loka sAMta tAhyo ? tathA syUM loka anaMta kahiye, tehana piNa e artha ema nizcai khaMdhaka lahiye / loka e cauvidha maiM bhAkhyo, dravya, khetra nai kAla, bhAva thI jao jao Akhyo, __ tAsa hiva bheda kahUM chANI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina-chaTA jabara jAnI / / dravya thI loka eka jANI, tiNa kAraNa e aMta-sahita chai nyAya hiya ANI, khetra thI loka ito bahulo, asaMkhejja koDAkoDI jojana lAMbo phlo| paridhi hiva loka taNI suNiya, asaMkhyAta koDA-koDI je jojana nI giNiya, tiko piNa aMta sahita ThAnI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina-chaTA jabara jAnI / / loka e kAla thakI joI, kadApi na huvo, nahi hai, na husI ima nahi chai koI, hUo e kAla atIta mahI, vartamAna kAle piNa chai e husai anAgata hii| 6. davaoNaM ege loe saNte| khettao NaM loe asaMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo AyAma-vikkhaMbheNaM, asaMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo parikkheveNaM paNNatte, atthi puNa se aNte| 7. kAlao NaM loe na kayAi na AsI, na kayAi na bhavai, na kayAi na bhavissai-bhavisa ya, bhavati ya, bhavissai ya-dhuve niyae sAsae akkhae abbae avaTThie nicce, natthi puNa se aNte| ___ *laya--suguru kI sIkha hiya dharanA re 210 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acala bhAve kari dhruva ehI, eka svarUpapaNAM thI lokaja niyata kA jehI, sAsvato khiNa-khiNa sadbhAvai, akSaya kahitAM avinAzI chai nAsa nahIM thAvai / avasthita kahitAM tasaM kahiyai, anaMta paryAyapaNe karine chai nitya ema lahiye, tAsa phuna aMta nahIM jAnI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina-chaTA jabara jAnI / / 8. dhruvo'calatvAt sa cAniyatarUpo'pi syAdata Aha (vR0-pa0 119) 6. niyata ekasvarUpatvAt / (vR0-pa0 116) gItaka-chanda dhruva zabda acalapaNAM thakI, e loka nai dhrava dAkhiyai / phUna teha aniyata rUpa piNa ha, iha thakI hiva Akhiyai / / kahya' Nitae loka nai, tama artha niyata pichaanniye| ika hI svarUpapaNAM thakI, e niyatarUpaja jANiya / / phUna niyata teha kadAci piNahU, iha thakI Agala khai| sAsae khiNa-khiNa taNA sadbhAva thI zAsvata rahai / / phUna sAsvato te niyata kAla apekSayA piNa hUM tiko| iha kAraNe hiva akkhae, avinAzi thI akSaya jiko / / phuna teha akSaya dravya kari piNa hratiko syUM lIjiye / iha kAraNe hiva Agalai, avaTThie pATha ahIjiye / / avaTTie rava noM artha je paryAya anaMtapaNe krii| avasthitapaNA thI loka nai, phUna avasthita AkhyU phirI / / 10. niyatarUpaH kAdAcitko'pi syAdata Aha-zAzvata: pratikSaNaM sdbhaavaat| (vR0-10 116) 11. sa ca niyatakAlApekSayA'pi syAdityata Aha-akSayo'vinAzitvAt / (vR0-50 116) 12. ayaM ca dravyatayA'pi syAdityAha- (vR0-pa0 116) 12. 13. avasthitaH paryAyANAmanantatayA'vasthitatvAta / (vR00pa0116) 14. 14. kimuktaM bhavati ? nitya iti| (vR0-50 116) 15. soraThA niSkarSa rUpa meM joya, nicce pATha chai Agalai / loka nitya avaloya, aMta rahita ima kAla thii| *bhAva thI loka taNu niraj, varNa gaMdha rasa pharza taNAM e pajaba anaMta bhaNu, bali saMThANa anaMta pajavA, guru-laghu bAdara khaMdha taNAM piNa pajava anaMta bhvaa| agurulaghu pajava anaMtA hI, tasaM phUna aMta nahIM he khaMdhaka ! ima cauvidha thAI, vardai prabhujI pUraNajJAnI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina-chaTA jabara jAnI / / 15. bhAvaoNaM loe aNaMtA vaNNapajjavA, aNaMtA gaMdhapajjavA, aNaMtA rasapajjavA, aNaMtA phAsapajjavA, aNaMtA saMThANapajjavA, aNatA garuyalahuyapajjavA, aNaMtA agaruyalahuyapajjavA, natthi puNa se aNte| *laya-suguru kI sIkha hiya dharanA re za02, u01, DhA034 211 Jain Education Intemational cation Intermational For Private & Personal Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. 17. 18. 19. 20. tiNa kAraNa e aMta-sahita etale dravya thakI bhAlI, aMta sahita e loka kahIje nimala nyAya nhAlI, kSetra kI aMta sahita ehI. kAla kI eloka ase aMta-rahita jehii| bhAva vI aMta-rahita kahiye, varNAdika nAM jaya anaMtA eha ihAM gahiyeM, prathama praznottara e jAnI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina chaTA jabara jAnI // jike pikataM temI, jAva sAMta ke anaMta jIva tAsa artha emo jIva cavidha kari maiM bhAgyo, dravya kSetra ne kAla bhAva thI jUo jUo Akhyo / dravya thI eha jIva eko, parama nyAya pekho hivai suNa Agala vara vANI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina chaTA jabara jAnI // kSetra thI jIva to kahiye, asaMkhyAta pradeza ache se jina yaca sNlhiye| tike AkAza taNAM jehI, asaMkhyAta pradeza ogAhyA aMta-sahita ehii| kAla thI jIva eha jyAhI, kadAcit nahi huo isI vidha kahiyo tamu nAhI jAva nitya pUrva pATha bhaNavA, teha taNuM phuna aMta nahIM chaM thira cita sUM thuNavA / sudhA jina vANI sukhadAnI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina chaTA jabara jAnI // bhAva thI jIva prabhU bhA jJAna taNAM paryAya anaMtA isa darzaNa Akhe / anaMtA carita pajavadhArI, gurulaghu nAM piNa pajava anaMtA e tanu sahacArI | agurulaghu pajava anaMtA hI, teha taNaM phuna aMta nahIM hai jina vaca sukhadAI, adala vara nyAya hiyai jAnI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina chaTA jabara jAnI // audArikAdi vRtti madhye ima 212 bhagavatI-jor3a soraThA jANa, te AdhI murulaghu kthaa| vANa, jIva arUpI te bhaNI // 16. settaM khaMdagA ! davvao loe saaMte, khettao loe saaMte, kAlao loe aNate, bhAvao loe aNate / (za0 2245) 17. je vi ya te khaMdayA ! jAva ki saaMte jIve ? aNate jIve ? tassa vi ya NaM ayamaTThe evaM khalu mae khaMdayA ! cauvihe jIve paNNatte, taM jahA- davvao, khettao, kAlao, bhAvao / davva NaM ege jIve saaMte / EUROHIT 10. jIva apaesae, aMga atthi puNa aMte / kAlao gaM jIve na kayAi na AsI jAva nicce, natthi puNa se aMte / 16. bhAvao gaM jIve aNaMtA nANapajjavA, anaMtA daMsaNapajjavA, anaMtA caritapajjavA, anaMtA garuyala huya pajjavA, aNatA agaruyala huyapajjavA, natthi puNa se aMte / 20. anantA gurulaghuparyAyA audArikAdizarIrANyAzritya / ( vR0 pa0 119 ) Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. 22. 'dharmAdharma AkAza, jIvAsti naiM kAla e| agurulaghu suvimAsa, prathama zataka navameM khyo|| bali jIvAstikAya, teha arUpI bhgvtii| varNAdika nahiM pAya, dvitiya zataka dazameM kahyo / / tiNa kAraNa pahichANa, jIva pratai gurulaghu khyo| audArikAdika jANa, cyAra zarIra apekSayA' / / (ja0 sa0) 23. 24. settaM khaMdagA ! davvao jIve saaMte, khettao jIve sate, kAlao jIve aNate, bhAvao jIve aNaMte / (za0 2 / 46) *etale dravya thakI vArU, aMta sahita e jIva kahIjai ika vacane cArU / kSetra thI aMta-sahita kahiye, kAla thakI e. aMta-rahita chai pravara nyAya lahiye / bhAva thI aMta-rahita jovo, e cihavidha kari jIva kahyo prabha vimala jJAna diivo| dvitiya praznottara e jAnI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina-chaTA jabara jaanii|| jike piNa khaMdhaka tava pRcchA, aMta-sahita e siddhI chai ke aMta-rahita ? icchaa| __ tAsa piNa eha artha thAI, mhaiM cihaM vidhA parUpI siddhI sAMbhala cita lyaaii| dravya thI eka siddhi thuNijai, aMta sahita chai siddha-zilA hiva kSetra thakI sunnijai| paitAlisa lakha jojana tAjI, lAMbI caur3I mukti-zilA chai triguNi paridhi jaajhii| ___ mAna tasu Agala kahivA nI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina-chaTA jabara jaanii|| koDa ika baMyAlIsa lAkha, tIsa mahaMsa be saya guNapaccA jojana zrata sAkhaM / paridhi kiMcita adhikI lekho, kSetra thakI phUna chai tasaM ataja vimala nayaNa dekho| kAla aru bhAva thakI guNavI, loka taNo vistAra kahyo tima aMta-rahita bhnnvo| badai jagatAraka jina vAnI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina-chaTA jabara jaanii|| 25, 26. je vi ya te khaMdayA ! pucchA ki saaMtA siddhI? aNaMtA siddhI? tassa vi ya NaM aymtthe| evaM khalu mae khaMdayA ! caubihA siddhI paNNattA, taM jahA--davbao, khettao, kAlao, bhaavo| davvao NaM egA siddhI saNtaa| khettao NaM siddhI paNayAlIsa joyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM, egA joyaNakoDI...bAyAlIsaM ca sayasaha sAiM tIsaM ca sahassAiM doNNi ya auNApannajoyaNasae kici visesAhie parikkhevaNaM paNNatA, atthi puNa se ate| kAlao ya bhAvao ya jahA loyassa tahA bhANiyabbA / natthi puNa sA aNtaa| *laya-suguru kI sIkha hiya dharanA re za02, u01, DhA034 213. Jain Education Intemational Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. 28. 21. 30. dravya thI aMta sahita siddhI, kSetra kI piga aMta sahita che nabha pradeza likhI / kAla thI aMta-rahita AvI, bhAva kI paNa aMta-rahita je siddha zilA bhaakhii| ema e cihuvidha kari lahiyai, siddha kSetra tamu najIka mArTa siddhI tasuM kahiye, tRtIya praznottara e jAnI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina chaTA javara jAnI / / jike pi khaMdhaka tujha pito, jAvat kisa aNate siddhe timaja jAva saMto / dravya thI eka siddha saMto kSetra kI siddha asaM pradezika ati guNavaMto tike AkAza taNA huMto, asaMkhyAta pradeza ogAhyA ta phula che aMto tAsa olakhiye guNavAnI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina chaTA jabara jAno || kAla kI siMgha ika vacanaMtI Adi sahita ru aMta-rahita chai tasuM phuna nahi aMto / bhAva thI siddha bhaNI kahiyai, jJAna taNA che pajava anaMtA ima darzana lahiyai / jAna bali agurulaghu AchA, pajava anaMtA amala anopama kSaya niSpana jAcA / tAsa phuna aMta nahIM jAnI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina chaTA jabara jAnI // soraThA 'ihAM jAva' zabda re mAMhi, cAritra nA pajjava kahyA / te siddhAM meM nAhi, pAMcU cAritra mAMhilo || 1. jayAcArya ke sAmane jo Adarza thA usameM sUtra pATha isa prakAra thA - 'bhAvao NaM siddhe aNaMtA nAgapajjavA, anaMtA daMsaNapajjavA jAva anaMtA agaruyala huya pajjavA / ' isa jAva pada ke dvArA stavaka meM do pATha gRhIta haiM--'anaMtA carittapajjavA, anaMtA garuyala huyapajjavA / ' kintu ye donoM pATha prAsaMgika nahIM haiN| kyoMki siddhoM meM na to cAritra hai aura na gurulaghuparyAya hai| jayAcArya ko jAva pada rahita Adarza upalabdha nahIM thA / isalie unhoMne jAva zabda vAle pATha ko azuddha nahIM batalAyA / apekSA dRSTi se usa pATha meM saMgati biThAne ke lie tevIsa soraThoM meM eka lambI carcA karate hue unhoMne likhA hai-- siddhoM meM cAritra mohakarma kA kSAyika bhAva hai, usa apekSA se yahAM cAritra ke patroM kA grahaNa kiyA hai| siddhoM meM gurulaghuparvana kA ullekha hai, (zeSa agrima pRSTha para 214 bhagavatI jor3a 27. settaM khaMdayA ! davvao siddhI saaMtA, khettao siddhI aMtA, kAlao siddhI anaMtA, bhAvao siddhI anaMtA / ( za0 2/47 ) 28, 26. je viya te khaMdayA ! jAva ki aNate siddhe ? taM cetra jAva davvao NaM ege siddhe saaMte / o siddhe asasejjaesie, asavejapA asthi puNa se aMte / kAlao NaM siddhe sAdIe, apajjavasie, natthi puNa se aMte / bhAvao NaM siddhe anaMtA nANapajjavA, anaMtA daMsaNapajjavA, anaMtA agaruyalahuya pajjavA, natthi puNa se aMte / Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 cAritrAvarNI karma, khAyaka-niSpanna tyAM ach| nahi agha rokaNa dharma, piNa sthiratA guNa to shii|| 32. cAritrAvarNI karma, khAyaka-nipanna nAM gyo| tiNa sU e guNa parma, lAdhai chai siddhAM mjhe|| vali jAva zabda rai mAMhi, gurulaghu nA pajavA khyaa| e siddhAM meM nAhi, zarIra rahita chai te bhaNI / / 34. gurulaghu pajabA tAya, jAva zabda meM aaviyaa| saMlagna pATha jaNAya, piNa lAbha te lIjiye / / saMlagna zabda aneka, dekhI nyAya milAviyai / lAbha te chai lekha, nahiM lAbha te TAliye / / tathA ajogI ThANa, tAsa carama samaya virSa / kSAyika cAritra jANa, vali tanu tIna achai tihAM / / 37. hoNahAra e siddha, huvA jiso upacAra thii| te ihAM siddha samRddha, kahyo najIkapaNA thkii|| kSAyika cAritra tAsa, te cAritra nA paryava tihaaN| gurulaghu paryava vimAsa, audArika taijasa tnnaa|| jima anuyogajadvAra, jANaka-bhavika-zarIra thii| vyatirikta te suvicAra, dravya zaMkha triNavidha khyo|| eka-bhavika dhura bheda, zaMkha thakI je prathama bhava / dvitiya baddhAyu veda, zaMkhAyU baMdhyAM pache / / abhimukhanAmaja gota, jaghanya samaya ika aMta je| utkRSTo ima hota, aMtarmahata carama je // 40. vaha yA to pATha kI saMlagnatA ke kAraNa hai athavA caudahaveM gaNasthAna ke jIvoM ko siddha mAnA gayA hai| kyoMki ve tatkAla siddha hone vAle haiN| caudahaveM guNasthAna meM jIva sazarIrI hotA hai, ataH vahAM cAritra aura gurulaghutva donoM ghaTita ho jAte haiN| maiMne jaba pahalI bAra bhagavatI kI jor3a par3hI, taba mere pAsa jo bhagavatI sUtra ke mUla pATha kI prati thI, usameM jAva pada nahIM thaa|(dekheN aMgasuttANi bhAga 2, sh02|48) bhagavatI kI jor3a ke sAmUhika svAdhyAya meM maMtrI muni maganalAlajI bhI upasthita the| unhoMne kahA- yadi jayAcArya ko yaha prati upalabdha hotI to unheM ye tevIsa soraThe nahIM likhane pdd'te| aba hamAre sAmane yaha prati hai, isalie Apako isa viSaya para eka TippaNI kara denI caahie| maMtrI muni kA kathana svIkAra kara maiMne do soraThoM meM ukta viSaya para TippaNI kI kiNa hI pratI majhAra, jAba zabda lAbha nhiiN| jJAna, darzana, avadhAra, agurulaghu pajavA kahyA // 1 // kiNa hI pratI majhAra, jAva zabda hai tehthii| nyAya nimala niradhAra, jayagaNapati ima melavyU // 2 // yaha ghaTanA saM0 1964, bIkAnera kI hai| za02, u01, DhA0 34, 215 Jain Education Intemational Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // baddhAya prati naigama saMgraha soya, bali vyavahAra taNo dhaNI / vividha zaMkha avalIya chai tInaM bhaNI // 43. RjumUtra suvicAra, vachai dvividha zaMkha nai / dhAra, abhimukha-nAmaja-gotra bali // tIna zabda naya bhAva, abhimukhanAmaja gotra prati vache che dhara nyAva, ehavUM Akhyo vRtti viSai ima vAya, yadyapi e triNa dravya na vache tAya, to e kima pATha meM // kArya zaMkha taNeha, prathama kAla e DhukaDuM / kAraNa rUpa kaheha, tiNa sUM abhimukha mAniyo / tima cavadama guNaThANa, aMta samaya tehane viSai / siddha ko jANa, te piNa jANai kevalI // dvitIya zataka udaMta, prathama uddezaka naiM vipaM / prAsukabhojI saMta, saMdhyA bhava-vistAra jiNa / / siddha kahIje tAsa, buddha mukta kahIje tasuM saha dukha kSINa vimAsa pa kahIje hoNahAra e siddha, huA sarIkho naya upacAra prasiddha tema dahA Apo bhRgUputra guNa-rayaNa, mUnI kA tena // tike // cavadama uttarakSayaNa hoNahAra munivara damIzvara tenaiM / adhikAra ko majhAra, e hoNahAra moTo muni / / uttarajjhayaNa ima epiNa avaloya, carama samaya cavadama guNe / cArita gurulaghu joya, te pijA kevalI // ' (ja0sa0 ) 42. 44. 45. 46. 47. 48. 46. 50. 51. 52. mRgAputra 53. 54. 3 1. guNasthAna meM * laya- suguru kI sIkha hiyaM dharanA re 216 bhagavatI jor3a bhAva naya / mAnyo iNe || lekhavI / vai // *etale dravya thakI joI, aMta sahita e siddha kahIjai ika vacane hoI / kSetra zrI aMta-sahita khyAtaM kAla thakI je aMta-rahita chai vasudhA avadAtaM / bhAva thI aMta-rahita bhArI, timahi yAvat siddha aMta nahi Akhe jgtaarii| tuyaM praznottara e jAnI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina chaTA jaba rajAnI // tehneN| 54. settaM khaMdayA ! davvao siddhe saaMte, khettao siddhe saaMte, kAlao siddhe aNate, bhAvao siddhe aNate / (ma0 2048 ) Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55. loka aru jIva taNoM bhAkhyo, mukti-zilA nai siddha taNoM cihuM uttara jina aakhyo| hiva be prazna taNe niraNa, kisa maraNa saMsAra vadhAvai hANi kisa maraNa / DhAla cautIsamI e dhAmI, bhikSa bhArImAla RparAya prazAda saMpati 'jaya' paamii| sujaza gaNa-vRddhi haraSa jAnI, jJAna-ghaTA umaTI, pragaTI jina-chaTA jabara jaanii|| DhAla:35 dahA 1.je vi ya te khaMdayA! imeyArUve ajjhasthie citie jAva samuppajjitthA 2. keNa vA maraNeNaM maramANe jIve vaDDhati vA, hAyati vA? je piNa khaMdhaka tujha iso, etatrUpa sujanna / Atma viSai citita vali, jAvat hi utpanna / / kisa maraNa marato chato, vRddhi huvai saMsAra / tathA hAni saMsAra nI, kiNa maraNa hasAra? tehanoM piNa e artha ima, nizca khaMdhaka ! dhaar| doya prakAre maraNa mhai, Akhyo tasaM adhikAra / / bAla-maraNa dhura jANavU, paMDita-maraNa pichANa / se ki taM ? atha syUM tiko, bAla-maraNa dukha-khAna / / bAla-maraNa dhura chai tiko, Akhyo vAra prakAra / te jima chai tima Agalai, kahiyai chai adhikAra / / ___ *khaMdhaka gnnrsiyo| vIra vacana suvizAla jehana mana vasiyo / / (dhrupada) 6. bhUkha tRSA kari pIDiyo re, mUrijana ! marai karato vilaapaat| tathA saMjama chAMDI marai re, sUrijana ! te valaya-maraNa vikhyAta / / 3, 4. tassa vi ya NaM ayamaThe-evaM khalu khaMdayA ! mae duvihe maraNe paNNatte, taM jahA--bAlamaraNe ya, paMDiyamaraNe y| se ki taM bAlamaraNe? 5. bAlamaraNe duvAlasavihe paNNatte, taM jahA 7. iMdriyavaza pIr3ayo marai re, bhavijana! kAma basa maatNg| ima anya iMdriya basa mara re, bhavijana ! vasaTa - maraNa prsNg| (prANI guNa rasiyo) 8. tomarAdika dravya zalya thI, bhAva zalya aticaar| teha AloyAM viNa marai, antosalla avadhAra / / 6. valayamaraNe valato-bubhukSAparigatatvena balavalAyamAnasya--saMyamAdA bhrasyato yanmaraNaM tdvlnmrnnN| (vR0-60 120) 7. vsttttmrnne| vazena-iMdriyavazena Rtasya-pIDitasya / (vR0-50 120) 8. atosallamaraNe antaHzalyasya dravyato'nuddhatatomarAdeH bhAvataH sAticArasya yanmaraNaM tadantaH shlymrnnN| (vR0-pa0 120) *laya-paMkhI guNarasiyo za02,u01, DhA035 217 Jain Education Interational Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 6. manuSya marI ne manuSya havaM tiryaca marIne tica kahyo tasuM karma nidAne saMca // tadbhava-maraNa 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. soraThA tadbhava maraNa sujoya, tirikkha manuSya naiM ija huve / anya gati meM nahi hoya, nyAya vicArI lIjiye // kaSAya se giri thI mare, vRkSa thI par3I pANI mAhe pesI mare, agni praveza kaSAya thI viSa khAya naiM, mare zastre kari tAya / cokahI basa pAsI liye giddha paMkhI meM savAya // bharata / karata // soraThA gRdhra-spRSTa AyAta pakSI vizeSa gRdha / tathA guddha phuna jAta, maMga-sudhasthAlAdi kari / / spRSTa-vidArita deha, gaja khara karanAdika ta tanu aMtara se gRdha-spRSTaja maraNa te / dvAdazavidha ekhyAta, upalakSaNa thI anya kara / marekarI nija ghAta, dvAdaza aMtara te piNa / / mukhya thakI e bAra, vAla-maraNa AkhyA acche / pUraNa Adi vicAra, tehanoM kathana nahIM rhaa| *e dvAdazavidha bAlamaraNa chai tiNa kara marato jaMta / bhava anaMta nArakI taNAM Atma saMghAta joData // tiryaca manu sura bhava bali jeha anAdi anaMta | cihuM gati rUpa saMsAra meM te araNya viSai bhamaMta || vA0 - ihAM kahyo e bAre prakAra nAM bAla-maraNa karikai nArakI nAM anaMtA bhavagrahaNa Atma saMghAta jor3e, ana tiryaMca, manuSya, deva cihuM gati rUpa saMsAra- kAMtAra meM bha / je satya sahita agni jalAdika meM pesI mare, e sAvajja kArya thI subhamanuSyAyu nai devAyue punya prakRti baMdhe nahIM, te sAvajja kArya syUM to pApaIja baMdhai / ana ihAM kahyo - anAdi anaMta vyAra gatirUpa saMsAra kAMtAra meM bhama, te bhramaNa nIM apekSAya cyAra gati kahI / 218 bhagavatI jor3a ihAM koi kahai te cyAra gati meM to zubha manuSyAyu, devAyu piNa Ayo, je agnyAdika meM paisI mare te sAvajja kArya thakI zubha Aukho baMdha, ima kahai tehanoM uttaraje agnyAdika meM paisI mare te eka bhava meM to eka gati no Ija Aukho baMdhe, piNa eka bhava meM cyAra gati no Aukho baMdhe nahIM / ane ihAM saMsAra kAMtAra nAM varNana "lapaMkhI guNarasiyo 6. tabbhavamaraNe tasmai bhavAya manuSyAdeH mato manuSyAdAveva vApuSo ( vR0 pa0 120 ) yanmaraNaM tattadbhavamaraNam / 10. idaM ca naratirazcAmeveti / 12. paThThe ( 10-10 120 ) 11. giripaDaNe tarupaDaNe jalappavese jalaNappavese / 12. 14. pani gAlAdibhiH spRSTasya vidAritasya karikara bharAsabhAdivarIrAntargatatvena vanmaraNaM tadvA pRSTha aa gRdhairvA bhakSitasya -- spRSTasya yattadgRdhraspRSTam / ( vR00 120 ) 15. 'duvAlasaviNaM bAlamaraNeNaM' ti upalakSaNatvAdasyAnyenApi bAlamaraNAntaHpAtinA maraNena mriyamANa iti / ( vR0 pa0 120 ) 17, 18. icceteNaM dayA ! duvAlasaviNaM bAlamaraNeNaM maramANe jIye aNatehi naraiyabhavaragahaNehi appANaM saMjoei, ahi tarihi appA joDa i maNubhayaharNehi bhayANa satroDa, ahi grahaNehi appANaM saMjoei, aNAiyaM ca NaM aNavadaggaM cAurataM saMsArakaMtAraM aNupariyadRi / Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM anAdi anaMta cyA gati no nAma kA te mATai bhramaNa nIM apekSAya jANavo / ana aticAra zalya sahita marI koyaka devatA huvai, te aticAra doSa-rUpa zalya thI devatA na huvai aura guNA sUM devatA huvai / tima agni jalAdika meM paiMsI marai te piNa aura zIlAdika guNa sUM devatA huvai, piNa te sAvajja kArya sUM devatA na huvai / koi kahai agni Adika meM paisI maraM te kaSTa thI devatA huvai| tehnoM uttarate to AgalA bhava meM azubha karma bAMdhyA te udai AyA bhogave che, piNa e jIva rI hiMsA rUpa sAvajja kArya te nirjarArI karaNI nahIM / ehathI punya piNa baMdhe nahIM / ima sAvajja kArya nAM kaSTa thI punya baMdhe to nIlo ghAsa kATatAM kaSTa huvai| saMgrAma meM minakhAM nai khaDgAdika thI bhAratAM hAtha ThaMTha huvai, kaSTa huvai| moTA aNAcAra sevatAM, zItakAla meM prabhAte snAna karatAM piNa kaSTa huvai, tiNa raiM lekha eha thI piNa punya baMdhe te mATai e sAvajja karaNI thI punya baMdhe nahIM / anaiM je jIva - hiMsA rahita kArya - zItakAla meM zIta khamaiM, uSNakAla meM sUrya nIM AtApanA leveM, bhUkha tRSAdikakhamaiM, nirjarA artha te sakAma nirjarA cha, tiNa rI kevalI AjJA devai, tehathI punya baMdhe / anai binA mana bhUkha tRpA zIta tAvar3Adi khama, binA mana brahmacarya pAla, te nirjarA rA pariNAma binA tapasyAdika kareM, te piNa akAma nirjarA AjJA mAMhi hai / tathA pUjA zlAghA ra artha tapasyAdika kareM te piNa akAma nirjarA chai| e pUjA zlAghA nI vaMchA AjJA mAMhi nathI, nirjarA piNa nahIM huvai te vAMchA thI, punya piNa nahIM bNdhe| ane je tapasyA kareM, bhUkha tRSA khamaiM iNa meM jIva rI ghAta nathI te mATai e tapasyA AjJA mAMhi hai| nirjarA ro arthI thako na kareM tiNa saM akAma nirjarA hai / eha thakI piNa punya baMdhe chai / piNa AjJA bAralA kArya thI punya baMdhe nathI / (ja0 sa0 ) 16. 21. 22. vA0-- bhRzaM te atihi badhAva ihAM sUtre 'vaDDhatI vaDDhatI' ve vAra kahyo te ati hI vRddhi nai artha 20. 23. e maraNe marato to saMsAra vRddhi kare ghaNI 24. batI baDhatI khyAta / tiNa sUM dvivaca Ata / / bAla-maraNa e Akhiyo atihi badhAre saMsAra / te mATe mukhya jANavA bAla-maraNa e bAra || se kiM taM ? artha ehanU se kahitAM atha jANa / kiM kahitAM syUtaM tika paMDita maraNa pichANa / / paMDita maraNa dvividha kA pAovagamana udAra dUjo bhattapacakhANa che e bihuM aNasaNa sAra / / atha pAvovagamana te kavaNa chai ? tehanA doya prakAra / nihArima kareM brAma meM anihArimate ujAra / / niyamA apanikamma kina kahanI sAra tyAga cyAkhaMDa AhAra nA pAovagamana majhAra // - 16. settaM maramANe vaDDhai-vaDDhai / 'vaDDhai vaDDhai' tti saMsAravarddhanena bhRzaM varddhate jIvaH, idaM hi dvirvacanaM bhRzArthe iti / ( vR0 pa0 120 ) 20. settaM bAlamaraNe / 21. se kiM taM paMDiyamaraNe ? (ma0 2449) " 22. paMDimaraNe dravihe paNa taM jahA pa bhattapaccakkhANe ya / 23. se kiM taM pAovagamaNe ? pAovagamaNe duvihe paNNatte, taM jahA-nIhArimeya anIhArimeya / 24. niyamA appasikamme / settaM pAovagamaNe / idaM ca catuvidhAhAraparihAraniSyannameva bhavati / (1000 120 ) 02, u0 1, DhA0 35 216 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. atha bhatapacakhANa te kavaNa ? tehanAM doya prakAra / nihArima grAmAdika viSai anihArima karai ujAra / / vAo----niharaNa te nikAsavai karI nIpano je maraNa te nihArima kahiye / grAmAdika nai viSe je marai teha. e kalevara nAM nikAsavA thakI, ana je aTavI nai viSa marai te anihArima khiye| niyamA sappaDikamma chai tiko tanu nI sAra krt| bhatapacakhANa maraNa taNo Akhyo e virataMta / / 25. se ki taM bhattapaccakkhANe? bhattapaccakkhANe dubihe paNNatte, taM jahA--nIhArime ya, anIhArime y| vA0--nirhAreNa nirvRttaM yattannirhArimaM pratizraye yo mriyate tasyatat, tatkaDevarasya niriNAt / anierima tu yo'TavyAM mriyate iti| (vR0-50 120) 26. niyamA spddikmme| settaM bhttpcckkhaanne| soraThA 27. anya sUtra rai mAya, paMDita - maraNaja trividhe| pAovagamana suhAya, iMgita bhatapacakhANa phuna / / iMgita - maraNaja teha, vizeSa bhatapacakhANa noN| tiNa kAraNa thI jeha, tRtiya bheda na kahyo ihAM / / 28. 28. yaccAnyatraha sthAne iMgitamaraNamabhidhIyate tadbhaktapratyAkhyAnasyaiva vizeSa iti neha bhedena dazitamiti / (vR0-pa0 120) 26. mukhya thakI e khyAta, dvi prakAra paMDita-maraNa / aNa saNa viNa muni jAta, marai tiko na kahya ihAM / / 30. sarvAnubhUti sAdha, sunakSatra munivara bali / pAmyA pada ArAdha, aNasaNa viNa paMDita-maraNa / / 31. valI anya munirAya, saMthArA viNa je mrai| te paMDita - maraNa suhAya, tehanoM kathana ihAM nathI / / (ja0 sa0) 32. *e dvividha paMDita-maraNa karI marato jIva snuur| anaMta naraka nAM bhava thakI karai Atma nai dUra / / jAva saMsAra atikramai e maraNa marato thako jIva / saMsAra ghaTAva te Akhiyo e paMDita-maraNa kahIva / / 34. he khaMdhaka ! e dvividha karI, marato thako jIva jANa / vaddhi kara saMsAra nI bale karai saMsAra nI hANa / / khaMdhaka sUNa pratibodhiyo kari vaMdaNA namaskAra / zramaNa bhagavaMta mahAvIra nai ema kahai suvicAra / / 36. suNavo vAMchaM tujha pai prabhu jina-bhASita dharma jeh| ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdha kareha / / 32, 33. icceteNaM khaMdayA ! duviheNaM paMDiyamaraNeNaM maramANe jIve aNatehi neraiyabhavaggahaNehi appANaM visaMjoei jAva viiiivyi| settaM maramANa haay-haayi| settaM pNddiymrnne| 34. icceeNaM khaMdayA ! duviheNaM maraNeNaM maramANe jIve vaDDhai vA, hAyai vaa| (za0 2 / 46) 35. ettha NaM se khaMdae kaccAyaNasagotte saMbuddhe samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA eyaM vayAsI36. icchAmi NaM bhNte| tubhaM aMtie kevalipaNNa dhamma nisaamitte| ahAsuhaM devaannuppiyaa| mA pddibNdh| (za0 2 / 50) 37. tae NaM samaNe bhagavaM mahAbIre khaMdayassa kaccAyaNasago ttassa, tIse ya mahaimahAliyAe parisAe dhamma parika A 37. zramaNa bhagavaMta mahAvIra jI khaMdhaka nai tiNavAra / mahA moTI paraSada viSai dharma kahai hitakAra / / laya-paMkhI guNarasiyo 220 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Education Intemational Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38. dhammakahA bhaanniyvvaa| (za0 2 / 51) 38. dharma kathA bhaNavI ihAM ubavAI rai maay| eha taNo vistAra cha tema ihAM kahivAya / / 36. *devai zrI jina dezanA, amRtavANI aina, sayANA! Arya anAraja sAMbhalI, cita me pAmeM caina, sayANA! 40. gItaka-chaMda cita mAMhi caina atyaMta pAmaiM, zarada nava ghana saarkho| gabhIra madhura koMca duMdubhi, pavara rava svara paarkho|| bhASA bhalI adhamAgadhI, phuna vANi yojana gaaminii| paNatIsa guNa kari paravarI, bhavya sarva nai hit-kaaminii|| 42-47. jaha jIvA bajhaMtI muccatI jaha ya sNkilissNtii| jaha dukkhANaM aMtaM kareMti keI apddibddhaa|| aTTaniyaTTiyacittA jaha jIvA dukkhasAgaramuveMti / jaha veraggamuvagayA kammasamuggaM vihADiti // (vR0-50 121) yatanI 42. hitakAra sarva nai hoya, jina vANa parUpI joya / jima karma thI jIva baMdhAvai, tikai kAraNa prati olakhAvai / / 43. bali jeha upAya kareha, jIva karma thakI mUkAveha / tasu kAraNa Apa batAva, bhina bhina karine darzAvai / / 44. eha jIva saMsAra rai mAya, jima kleza duHkha ati pAya / tikA sAvaja karaNI asAra, jikA olakhAvai jagatAra / / jima sarva duHkha no aMta, kei jIva karai mativaMta / jikA dUra kiyA moha-jAla, cita AtadhyAna thI TAlai / / 46. je AtadhyAna thI nahi nivartata, Atta-anugata cita ati huNt| bhava-sAgara jema bhamaMta, teha kAraNa kahai bhagavaMta / / 47. jima vairAgya bhAvaja pAyA, rAga-dveSa nI laira mittaayaa| tike karma DAbaDo ughADai, jhaTa karma AThaMDa jhADai / / 48. paMca mahAvrata sAdhu nAM sAra, bali zrAvaka nAM vrata baar| e dvividha dharma udAra, ArAdhyAM sudha gati sukhakAra / / 46. .ityAdika upadeza diyo jina jI jAnI, sarasa saMvega vizeSa parama pada nI saanii| nI sAnI jI, ucaraMga AnI, suNa hiya pariSadA hulasAnI, ai to jayavaMtA jinarAja prabhU nI vara bAnI / / 'khaMdhaka taba prabhujI kanai dhama suNI hiya dhaar| harapa saMtoSa jAvat balI vikasita hRdaya udAra / / 50. tae NaM se khaMdae kaccAyaNasagotte samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhamma soccA nisamma haTThatuThe jAva hiye| *laya-tArA ho pratyakSa *laya--dhina-dhina bhikSu svAma 'laya-paMkhI guNarasiyo za02, u01, DhA035 221 Jain Education Intemational Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla bhalI paiMtIsamI bhikSa bhArImAla Rpraay| 'jaya-jaza' saMpati sAhivI AnaMda tAsa pasAya / / DhAla : 36 dUhA hiva khaMdhaka UThI karI, vIra prate tiNavAra / dakSiNa kare pradakSiNA, dai vaca vadai udAra / / nigraMtha-pravacana he prabha ! zradhyA' mhaiM sukhkaar| pratItiyA mhai prIti kari, pratyaya vA satya sAra / nigraMtha pravacana bali rucyA, hUM karasaM aNgiikaar| evameyaM imahIja e, sAmAnya thI suvicAra / / 1. uTThAe uThei, uThettA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNa-payAhiNaM karei, karettA vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI2. sahAmi NaM bhaMte ! nigaMthaM pAvayaNaM, pattiyAmi NaM bhaMte ! niggathaM pAvayaNaM, prIti pratyayaM vA satyamidamityevaM rUpaM tatra karomItyarthaH / (vR0-pa0 121) 3. roemi NaM bhaMte ! niggaMthaM pAvayaNaM, abbhuThemi NaM bhaMte ! niggaMthaM pAvayaNaM / evameyaM bhaMte ! evametannairgranthaM pravacanaM saamaanytH| (vR0-50121) 4. tahameyaM bhaMte ! avitahameyaM bhaMte ! 'tahameyaM' ti tathaiva tadvizeSataH 'avitahameyaM' stymetdityrthH| (vR0-pa0121) 5. asaMdiddhameyaM bhaMte ! icchiyameyaM bhaMte ! paDicchiyameyaM bhaMte! 'asaMdiddhameyaM' ti sandehajitametat 'icchiyameyaM' ti iSTametat 'paDicchiyameyaM ti pratIpsitaM prAptamiSTam / (vR0-pa0 121) 6. icchiya-paDicchiyameyaM bhaMte ! yugpdicchaaprtiipsaavissytvaat| (vR0-10 121) tahameyaM timahija e, vizeSa thI kahivAya / avitaha-te satya e, pravacana sUtra suhAya / / asaMdiddha saMzaya-rahita, he prabhu ! e tujha vAya / icchiya vAMcha paDicchiyaM-pAmavaM vAMchU tAya / / icchiya-paDicchiyaM tasu artha e yugapat smkaal| icchA bali pAmaNa taNI vAMchA viSaya nihAla / / 1. bhagavatI 2 / 52 kA pATha hai saddahAmi NaM bhaMte ! niggaMthaM pAvayaNaM pattiyAmi NaM bhaMte ! niggaMthaM pAvayaNaM roemi NaM bhaMte ! niggathaM pAvayaNaM vyAkaraNa kI dRSTi se ye vartamAna kAla ke uttama puruSa meM eka vacana ke rUpa haiN| TIkAkAra ne bhI vartamAna kAla ke AdhAra para hI TIkA kI hai| jayAcArya ne apanI jor3a meM yahAM bhUtakAla kA prayoga kiyA hai| mUla ke sAtha yaha visaMgati-sI pratIta hotI hai, kintu vyAkaraNa-zAstra ke anusAra vartamAna kAla meM AsannabhUta kA aura AsannabhUta meM vartamAna kA prayoga asammata nahIM hai| jayAcArya ne yahAM vartamAna meM AsannabhUta kA prayoga kiyA hai| 222 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je tuma bhASI vAratA, mhai dhArI ochAhi / evameya ityAdi vA, ekArthe vRtti mAMhi / / ima kahi jina vado karI, namaskAra kara tNt| jai IzANe nija upadhi, tridaMDa Adi tajaMta / / 7. se jaheyaM tubbhe vadaha tti kttu| 'evameyaM bhaMte !' ityAdIni padAni yathAyogamekArthAni / (vR0-pa0 121) 8. samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA uttarapurasthimaM disIbhAyaM avakkamai, avakkamittA tidaMDaM ca kaMDiyaM ca jAva dhAurattAo ya egate eDei, 6. jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvA gacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei, karettA jAva namaMsittA evaM vayAsI (za0 2 / 52) vIra samIpa Aya nai, pradakSiNA triNa vAra / namaskAra vanaNA karI, ima dolyo guNadhAra / / *prabhu ! araja karUM chU biintii| (dhrupadaM) 10. prabhu ! AlittaNa abhividhi karI, e to jala rahyA jIva-loya / prabha ! paliteNaM atihi jalai, bali Alitta palitta joya / / 11. jarA ana maraNe karI, jIva loka jalai jaga taahi| jima dRSTAMta koi gAthApatI, tiNa rai agni lAgI ghara mAMhi / / 12. ghara meM bhaMDa vastu huvai, alpa nhAnI tikA chai saar| bastu bahumolI grahI AtmanA, jAvai ekAMta sthAna tivAra / / 13. e mujha vastu kADhyai chatai, pacchA purA hiyAe hoya / ihaloka mAhai hovai hita bhaNI, peccA pATha kahyo nahiM koya / / 14. suhAe te sukha arthe huvai, khamAe kSama samartha kAja / sukha jatha huva, khamAe kSama samatha kaaj| nissesAe kalyANa arthe huve, dAlidra mukAyava saaj|| 15. jihAM jAvaM tyAM AvaNahArI husai, te piNa iha bhava AzrI joy| vivakSita kAla thI pacchA-purA iha bhava meM sarvadA hoya / / 10. Alitte NaM bhaMte ! loe, palitte NaM bhaMte ! loe, Alitta palite NaM bhaMte ! loe| 'AlittaNaM' ti abhividhinA jvalitaH 'loe' tti jIva lokaH 'palittaNaM' ti prakarSeNa jvalitaH / 11, 12. jarAe maraNeNa y| se jahAnAmae keI gAhAvaI agAraMsi jhiyAyamANaMsi je se tattha bhaMDe bhavai appabhAre mollagarue, taM gahAya AyAe egaMtamaMtaM avkkmi| 13. esa me nitthArie samANe pacchA purA ya hiyaae| 14. suhAe khamAe nisseysaae| 15. ANugAmiyattAe bhavissai / 'pacchApurA ya' tti vivakSitakAlasya pazcAt pUrva ca srvdaivetyrthH| (vR0-50 122) 16. evAmeva devANuppiyA ! majjha vi AyA ege bhaMDe i8 kte| 17. pie maNuNNe maNAme 16. iNa dRSTAMte he devAnupriyA ! mujha Atma tiko ika bhNdd| iThe te iSTa vallabha acha, kate abhilASa jogya akhaMDa / / 17. sadA preyaviSayapaNA thI balI, priya chai mujha Atama eh| manojJa managamatI bhalI, maNAme ati gamatI kaheha / / 18. thegje-sthairya-dharma yoga thI, tathA uvavAI nI vRtti maahi| asthira AtmA piNa mur3ha je sthira bhAva jANai chai tAhi // 16. vessAsie kahitA bali, vizvAsa prayojana taas| bahulapaNe karI para-tanu tiko, avizvAsa hetu vimAsa / / 20. saMmae tatkRta kArya nA, saMmatapaNA thI eh| bahuvAra bahujana mAnya hva, tiNa bahumata kahie teha / / 18. thejje sthairyadharmayogAt sthairyaH / (vR0-50122) 16. vessAsie vaizvAsiko vishvaaspryojntvaat| (va0pa0122) 20. sammae bahumae saMmatastatkRtakAryANAM saMmatatvAt 'bahamataH' bahuzo bahubhyo vA'nyebhyaH sakAzAdvariti vA mato bahumataH / (vR0-pa0 122) *laya--merI taMbI devonI ho seThajI za02, u01, DhA036 223 Jain Education Intemational Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. pote aniSTa kArya kIdho to piNa, pachai mata-sammata mAneha | nija Atma prati vosirAve nahIM, aNumae no artha chai eha // 22. bhaMDa karaMDa sama valI, AbharaNa karaMDiyA samAna / AdaravA jogya paNA thakI, mujha AtmA e suvidhAna || 23. 'mANaM sIyaM" rakhe pharzo zIta ne, NaM zabda athavA mAnaM Atma pratai pharza, zIta noM vAkyAlaMkAra / kaSTa apAra || 24. ra uSNa kSudhA tirakhA bali rakhe cora sarpa 1 daMsa masaka vAtika paitika zleSmika sAnnipAtika 25. vividha roga dIrghakAlikA jikA zIghraghAtI roga parisaha upasarga huvai hubai rakheM ima pAlI Atama pharzata | hovaMta || AtaMka | avaMka] // 26. bhAve lAya thakI mujha AtamA, bAre kAya~ chatai hita sukha khama mokSa kalyANa hai, phala sAthai AsI 27. tiNa sUM vA chU devAnupriyA ! svayameva pravrajyA rajoharaNAdi vesa devaM karI, muMDa svayameva loca kareha // paraloga | prayoga || deha | 28. sehAviyaM paDilehaNAdika kriyA, svayameva karAvo grahaNa | suvArtha svayameva sIkhAviyai, ima bolai khadhaka vayaNa || 26. svayameva AcAra sIkhAvirya zruta jJAnAdi viSaya anuSThAna | kAle bhaNavI ityAdi sIkho, gocara-bhikSA aTana rUpa jAna || 30. tathA vinaya rUpa je dharma ne vinayaphala te karma kSaya hoya / caraNa paMca mahAvrata Adi de, karaNa uttara guNa avaloya // 31. jAyA kahila jAtrA saMjama tI mAtrA ti artha le AhAra | vinayAdika meM viSe vartavo, suNayo vA te dharmaudAra // 1. 'mANaM zItaM spRzatu' isa pATha kI TIkAkAra ne do prakAra se vyAkhyA kI hai| dUsarI prakAra se vyAkhyA karate hue unhoMne likhA hai-mA enaM AtmAnaM zItaM spRzatu / jayAcArya ne donoM vyAkhyAoM ke AdhAra para jor3a kI racanA kI hai / 224 bhagavatI jor3a 21. aNumae 'anumataH anuvipriyakaraNasya pazcAdapi mato'nu( vR00 122) mataH / 22. bhaMDakaraMDagasamANe bhANDakaraNDakam - AbharaNabhAjana tatsamAna AdeyatvAditi / (100 122) 23. mA NaM sIyaM mAzabdo niSedhArthaH Namiti vAkyAlaGkArArthaH iha ca spRzatviti yathAyogaM yojanIyam, athavA mA enamAtmAnamiti vyAkhyeyaM / ( vR00 122) 24, 25. mANaM unhaM, mA NaM khuhA, mANaM pivAsA, mANaM corA, mANaM vAlA, mA NaM daMsA, mANaM masayA, mANaM vAiya-pattiya-seMbhiya-sannivAiya vivihA rogAyaMkA pahovA tu ki rogA:- kAlasahA vyAdhayaH AtaGkAsta eva sadyo ghA tinaH / ( vR0 pa0 122) 26. esa me nitthArie samANe paraloyassa hiyAe suhAe khamAe nIsesA ANugAmitA bhavisa 27. taM icchAmi NaM devANuppiyA ! sayameva pavvAviya, sayametra muMDAviyaM, svayameva bhagavatyarthaH vAjitaM roharaNAdivAne nAtmAnamiti gamyate mui 7 (1000 122) 28. sayameva sehAviyaM sayameva sikkhAviyaM, meti sUtrArthagrAhaNataH / 26. sayameva AyAra-goyaraM pratyupekSaNAvinikSitaM ( vR0 pa0 122) tathA''cAraH zrutajJAnAdiviSayamanuSThAnaM kAlAdhyayanAdi, gocaro - bhikSATanam / 30. viSaya veNaiya caraNa karaNa ( vR000 122) vinayaH pratIto vainayikaM tatphalaM karmakSayAdi, caraNaM-vratAdi, karaNaM-piNDavizuddhayAdi / ( vR0 pa0 122) 31. jAyAmAyAvattiyaM dhammasAikkhiyaM / (za0 2152) yAtrA - saMyamayAtrA mAthA tadarthamevAhAramAtrA, tatazca vinayAdInAM vRttiH - varttanaM yatrAsau vinayavanavikacaraNakaraNayAtrAmAtrAvRttiko'tastaM dharmam / ( vR0 pa0 122) Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra prabhu khaMdhaka prati siikhvai| (dhrupadaM) 32. jaba vIra prabha khaMdhaka bhaNI, svayameva pravrajyA diddh| jAva dharma kahai rUr3I rIta sUM, prabhu vacana badai suprasiddha / / 33. ima cAlavU he devAnupriyA ! yuga mAtra bhUmi dRSTi thaap| te piNa jayaNA sahita rur3I rItasaM, ima kahai jinezvara Apa / / 34. nikkhamaNa pravezAdi rahita sthAnake, pekhI pUjI rUr3I riit| saMjama, Atma, pravacana bAdhA nahiM huvai, ima Ubho rahivU jayaNAM sahIta / / 32. tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre khaMdayaM kaccAyaNasagotaM sayameva pabvAvei jAva dhammamAikkhai33. evaM devANuppiyA ! gaMtavvaM, 35. pahilA cakSu thakI mahI dekhane, kara naiM saMDAsai kara taay|| yA sAvadhAnapaNe pramArjana karI, ima vesavU tujha munirAya ! 36. ima jayaNAM sahIta bali sUyavaM, ima bhogavi taja svaad| doSa dhumra aMgArAdi TAlana, ima bolavaM mita madhurAda / / / 34. evaM ciThyivvaM, niSkramaNapravezAdivajite sthAne saMyamAtmapravacanabAdhA parihAreNordhvasthAnena sthaatvym| (vR0-50 122) 35. evaM nisIiyavaM, upaveSTavyaM saMdaMzakabhUmipramArjanAdinyAyenetyarthaH / (vR0-50 122) 36. evaM tuTTiyabvaM, evaM bhuMjiyavvaM, evaM bhAsiyavvaM, 'evaM bhuMjiyavvaM' ti dhUmAMgArAdidoSavarjanataH 'evaM bhAsiyavaM' ti mdhuraadivishessnnoppnntyeti| (vR0-pa0122) 37. evaM uTThAya-uTThAya pAhi bhaehi jIvehi sattehi saMjameNaM saMjamiyabvaM, pramAdanidrAvyapohena vibuddhya-vibuddhya prANAdiSu viSaye yaH saMyamo-rakSA tena saMyaMtavyaM--yatitavyaM / (vR0-pa0 122) 38, assiM ca NaM aTThe No kici vi pamAiyavvaM / (za0 2 / 53) 37. ima pramAda nidrA chAMDana, vibudhya-vibudhya jAgI-jAgI taay| prANa bhUta jIva sattva nai vipai, saMjama kari yatna kariva savAya / / 35. eha artha saMjama teha. vipa, kicit samaya mAtra piNa taay| pramAda na kara sarvathA, ima bhASai zrI jina rAya / / dhanya-dhanya khaMdhaka moTo muni / (dhrupadaM) 36. khaMdhaka kAtyAyanagotrI tadA, zramaNa bhagavaMta mahAvIra paahi| ima pUrvokta dharma upadeza nai, samyak paDiva ANI ochaahi|| 40. vIra AjJA karInai cAlato, Ubho rahai vesai sUrva ANa / bali bhojana AjJA sU karai, AjJA s vole niravada vANa // 41. tima pramAda rUpa nidrA tajI, vibudhya-vibudhya jAgI-jAgI taay| prANa bhUta jIva sattva nai viSa, saMjama kari karai yatna savAya / / 36. tae NaM se khadae kaccAyaNasagotte samaNassa bhagavao mahAvIrassa imaM eyArUvaM dhammiyaM uvaesa sammaM saMpaDi vajjai40. tamANAe taha gacchai, taha ciTThai, taha nisIyai, taha tuyaTTai, taha bhuMjai, taha bhAsai, 41. taha uTThAya-uTThAya pANehi bhUehi jIvehi sattehi saMjameNaM saMjamei, assiM ca NaM aTThe No pmaayi| (za0 2 / 54) 42. DhAla bhalI chatIsamI, khaMdhaka lIdho caraNa skhadAya / bhivakha bhArImAla RparAya thI, sukha-saMpati 'jaya-jaza' paay|| za02, u01, DhA036 225 Jain Education Intemational Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla : 37 dUhA kAtyAyanagotrI khaMdhaka thayo tadA aNagAra / paMca-samita mana-vaca-tanu-samita gupti nihu sAra / / 1. nae NaM se khaMdae kaccAyaNasagotte aNagAre jAte.--- iriyAsamie bhAsAsamie esaNAsamie AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamie uccAra-pAsavaNa-khela-siMdhANajalla-pAriTThAvaNiyAsamie maNasamie vaisamie kAya samie maNa gute vaigutte kAyagutte 2. IryAyAM---gamana samitaH, samyakpravRttatvarUpaM hi smittvm| (vR0-50 122) IryA-gamana viSa muni, sam samyak prakAra / ita kahitAM je pravata, IryA-samita udAra / / bhASA-samita vicAra nai, vadai vacana sukhadAya / bali epaNA nai viSe, samyak pravRtti tAya / / AdAna grahaNa karI sahita, bhaMDa mAtra e maMta / upakaraNaja-paricchada bhaNI, nivakhevaNA mUkaMta / / teha virSa zudha pravata, kahiyai e AdAna / bhaMDamattanikSepaNA , samiti caturthI jAna / / 4, 5. AdAnena --grahaNena saha bhANDamAtrAyA-upakaraNaparicchadasya yA nikSepaNA-nyAsastasyAM samito yaH sa (vR0-50 122) tthaa| gItaka chaMda bar3i nIta nai lagha nIta phuna je, khela-valakho mukha tnno| saMghANa zleSama nAka naM, jalla-maila e tanU no giNo / / uccAra nai pAsavaNa phuna je, khela naiM saMghANa hii| jalla pariThavA meM sudha pravRtti, samita teha sujANa hI / / 6. 'khela' tti kaNThamukha zleSmA siMghAnakaM c-naasikaaelessmaa| (vR0-50 122) 8. maNasamie' ti saMgatamanaH pravRttikaH / (vR0-50 122) 6. maNagutte' ni manonirodhavAn / (vR0-pa0 122) zuddha mana jasu pravartaM, te mana-samita pichAna / nipApa vacanaja vAgare, vacana-samita te jAna / / nipApa kAyA pravata, kAya-samita kahivAya / azubhaja mana prati gopava, manogupta sukhadAya / / azubha vacana prati gopavai, vacana-gupta vikhyAta / azubha kAya prati gopave, kAya-gapta akhiyAta / / manogaptatvAdika taNoM, nigamana vaca hiva Aya / gatte kahitAM gupta hai, vihaM gupta iha mAya / / ehija vizeSaNa artha hiva, Agala kahiye jeh| gattidie-iMdriya taNI, vipaya gopavI teha / / gapta baMbhayAro vali, guptiyukta brahma saar| teha pratai muni Acarai, khaMdhaka guNa-bhaMDAra / / 11. gutte manoguptatvAdInAM nigmnm| 12. guttidie (vR0-50 122) 13. guttabaMbhayArI guptaM -brahmAguptiyuktaM brahma carati yaH sa tthaa| (vR0-pa0 122) 226 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItaka-chaMda 14. phUna saMga nai tajavai karI, muni pavara tyAgI chai shii| riSi lajju saMyamavAn athavA, rajju jema avaka hii| 15. dara dharma dhana pAmI karI, jaga mAMhi dhanya khaavhii| vaca khamaiM je kSamatA karI, piNa na tu asamattha-bhAva hI / / 14. cAI lajjU 'cAi' tti saMgatyAgavAn 'lajju' tti saMyamavAn, rajjuriva vA rjjuH-avkrvyvhaarH| (vR0-pa0 122) 15. dhanne khaMtikhame dhanyo-dharmadhanalabdhetyarthaH, kSAntyA kSamate na tvasamarthatayA yo'sau kssaantikssmH| (vR0-50 122) jiteMdriya iMdriya taNAM, vikAra taNu abhAva / nahIM vikAra iMdriya taNu, e uttama guNa sAva / / pUrve gupteMdriya kA, iMdriya - janya vikaar| gopana mAtra thako huve, e avikAra vicAra / / 16. jiiMdie 'jitendriyaH' indriyvikaaraabhaavaat| (vR0-50 122) 17. yacca prAgguptendriya ityuktaM tadindriyavikAragopanamAtre NApi syAditi vishessH| (vR0-pa0 122) gItaka-chaMda 18. rava sohie tasaM artha triNa, zobhito zobhAvAna hii| aticAra maiM tajava karI, vA zodhito guNakhAna hii|| 16. phuna sarva prANI viSai maitrI, vara sakhara samabhAva hii| tasuM yoga thI sauhRda karA, e tRtiya artha kahAva hii| 20. aniyANa-teha nidAna pudgala-sUkha taNI vAMchA nhiiN| phuna alpa utsuka te utAvalapaNAM rahita munI shii|| 21. phuna caraNa thI nahi bahilezyA-manovRtti munI tnnii| sUdha zramaNabhAve rakta vA ati rakta caraNa ruci ghaNI / / 18, 16. sohie zobhitaH zobhAvAn zodhito vA nirAkRtAticAratvAt sauhRdaM-maitrI sarvaprANiSu tadyogAtsauhRdo vaa| (vR0-50 122, 123) 20. aniyANe appussue 'aNiyANa' tti prArthanArahitaH 'appussue' tti 'alpautsukyaH' tvraarhitH| (vR0-50 123)) 21. abahillese susAmaNNarae avidyamAnA bahiH-saMyamAdbahistAllezyA-manovattiryasyAsAvabahirlezyaH, zobhane thamaNatve rato'tizayena vA zrAmaNye rtH| (vR0-50 123) 22. daMte dAntaH krodhAdidamanAt, dRyanto vA rAgadveSayorantArtha prvRtttvaat| (vR0-pa0 123) 23. iNameva niggaMthaM pAvayaNaM purao kAuM vihri| (za0 2 / 55) 22. rava daMta nA be artha-krodhAdika damana thI daMta hii| atha rAga-dvapa yAnta-karaNa-pravRtta kahiye dvacanta ho| 23. sudha eha vara nigraMtha pravacana, teha prati Agala krii| vicarai bhUnI guNa-sAgarU, saMvega ati cita AdarI / / 24. 25. dahA mahAvIra bhagavan zramaNa, kayaMgalA thI taam| chatrapalAsa udyAna thI nikale nikalI svAma / / bAhira janapada deza meM, vihAra karI vicrNt| hiva khaMdhaka aNagAra te, sIkha sUtra - siddhata / / tathArUpa je vIra nAM, sthavira samIpa sAra / sAmAyika naiM Adi de, bhaNiyA aMga igyAra / / 24-26. tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kayaMgalAo nayarIo chattapalAsAo ceiyAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM vihri| (za0 2056) tae NaM se khadae aNagAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI ahijjai, 26. za02, u01, DhA037 227 Jain Education Intemational Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. 28. 26 30. 31. 32. 33. 34. vA0 sUtre kA igyAre aMga bhaNyA, ihAM koi kahai igyAra aMga bhaNyA iNa vacane karI khaMdhaka caritra pahilAhIja igyAraM aMga nI niSpatti saMbhAviyai chai / paMcamA aMga aMtarbhUta ebaMdhaka carita huve isa kisa prakAra karake virodha nathI? ehanoM uttara kahai chai - zrIman mahAvIra svAmI nA tIrtha naiM viSe 11 gaNadhara nI nava vAcanA / sAtamA AThamA gaNadhara nI eka vaacnaa| navamA dazamA gaNadhara nI eka vAcanA / ana te sarva vAcanA naiM viSai khaMdhaka carita thakI pUrva kAla neM viSai baMdhaka carita nai viSa kahyA je artha, tike artha anya muni nA nAma karikai parUpiyai / ana baMdhaka caritra nI utpatti huyAM pachai sudharmaM svAmI jaMbU nAmai sva ziSya prata aMgIkAra karIna e adhikRta vAcanA nai viSai baMdhaka carita nai hIja AzrayI nai te artha nI parUpaNA kIdhI, ima virodha nathI / athavA aura prakAra karikai huvai te piNa jJAnI jANa / 228 hA gyArA aMga bhaNI karI, jyAM prabhu chai tyAM Aya / namaskAra vaMdana karI, bole ehavI vAya || * dhina dhina dhaka mahAmuni jI kAMi, zramaNa- siromaNa sAra // dhrupadaM / eka mAsa nI bhikkhU paDimA prata jI, prabhu tuma AjJA thI sAra / aMgIkAra karIneM vicaravo jI kAMi, hUM vaMchU ihavAra jI kAMi // ahAsuha devAnupriyA pratibaMdha ma karo ligAra / vIra taNI AjJA havAM, harapa sahita aMgIkAra || baMdhaka muni tiga avasare, bhikSu-paDimA sAmAnyapaNeM sUtre kahI, aNatikramavai eka dAta lai AhAra nIM, pANI nIM ika AcAra hai jinakalpI jiso damAta paDimA nAM kalpa AcAra naiM aNatikramavai tathA pratimA kalpa vastu prataM aNatikramavai " tatva aNaatikrama zabdArtha *laya mhAMrI sAjI pAMca putra bhagavatI joDa mAsIka saMdhIka || sAra / jJAnAdi mokSa mArga prataM aNaatikrama athavA kSayopazama bhAva meM, aNaatikramavai vicAra || dAta | AyAta // jANa / pichANa || karI, tasuM bhikSu-paDimA mAsIka / aNaatikramavaM tattva artha tahatIka // / 'ekkArasagAI ani ti iha kazcidAgamba nena skandakacaritAtprAgevaikAdazAMganiSpattiravasIyate, gandaramidamupalabhyate iti kathaM na virodhaH ? ucyate, zrImanmahAvIratIrthe kila nava vAcanAta sarvavAcanAsu skandakaritAtpUrvakA ye skandhakAritAbhidheyA asti caritAntaradvAreNa prajJApyante, skandakacaritotpattau ca sudharmasvAminA jambUnAmAnaM spaSyakRtyAdhitAnAyAmasyAM da kacaritamevAzritya tadarthaprarUpaNA kRteti na virodhaH / (10-10 124) 27. ahijjittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namasittA evaM badAsI 2. guNa samANe mAsiya bhikkhupaDimaM uvasaMpajjittA NaM vittie / 26. ahAsuhaM devAppiyA ! mA paDibaMdhaM / (02127) tae NaM se khaMdae aNagAre samaNeNa bhagavayA mahAvIreNaM aNNAe samANe haTThe jAva namasittA mAsiya bhikyupaDima upasaMpatti viraha (02358) 30. tae NaM se khaMdae aNagAre mAsiya bhikkhupaDimaM ahAsutaM 'ahAsutaM ' ti sAmAnyasUtrAnatikrameNa / ( vR0 pa0 124) 32. ahAkampa pratimAkalpAnatikrameNa tatkalpavastvanatikrameNa vA / (1000 124) jJAnAdimokSamArgAnatikrameNa kSAyopazamikabhAvAnatikrameNa vA / (10-10 124) 34. ahAtacca yathAtatvaM tattvAnatikrameNa mAsiko bhikSupratimeti zabdArthAnatilaghanenetyarthaH / (9010 124) 33. ahAmagaM Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahAsamma samabhAva nai, aNaatikramavai joya / kAya kari pharza muni, piNa manoratha mAtra na hoya / / 36. pAleda kahitAM jANavo jI, bAra - bAra upyog| teNe karInai sahita cha, pAla sAvadhAna suprayoga / / 37. sobheda sobhAva pAraNa, kara garvAdika datta AhAra / tathA sodhai aticAra-paMka nai, prakSAlana thI sAra / / 38. tIrei samApti artha meM, tIra zabda suvicAra / pUraNa chatai tasu avadhi meM, alpa kAla rahai sAra / / 36. pUraNa chata piNa mahAmuni, pratimA nI avadhi visseh| tasaM kArya parimANa pUraNa thakI, pATha pUrei kaheha / / kiTreDa kahitAM mhai kiyo, paDimA kArya eh| athavA e kodho balI, ima pAraNaka-dina kIrteha / / 35. ahAsamma samma kAeNa phAsei yathAsAmyaM samabhAvAnatikrameNa 'kAeNaM' ti na manorathamAtraNa (vR0-50 124) 36. pAlei asakRdupayogena prtijaagrnnaat| (vR0-50 124) 37. sobhei zobhayati pAraNakadine gurvAdidattazeSabhojanakaraNAt zodhayati vaa'ticaarpngkkssaalnaat| (vR0-50 124) 38. tIrei pUrNe'pi tadavadhau stokakAlAvasthAnAt / (va0-50 124) 36. pUrei pUrNe'pi tadavadhau tatkRtyaparimANapUraNAt / (vR0-pa0 124, 125) 40. kiTTei kIrtayati pAraNakadine idaM cedaM caitasyAH kRtyaM tacca mayA kRtamityevaM kiirtnaat| (vR0-50 125) 41. aNupAlei ANAe ArAhei, 'aNupAlei' tti tatsamAptau tadanumodanAt / (vR0-pa0 125) 42. sammaM kAeNa phAsettA jAva ArAhettA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, 43. uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI44. icchAmi NaM bhaMte ! tubbhehi abbhaNuNNAe samANe domA siyaM bhikkhupaDima uvasaMpajjittA NaM vihritte| 45. ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdhaM / taM ceva / (za0 2 / 56) 46. evaM temAsiyaM, caummAsiyaM, paMcamAsiyaM, chammAsiyaM, satta mAsiyaM, 47. paDhamasattarAtidiyaM, doccasattarAtidiyaM, taccasattarAti aNapAle paripUraNa karI, anumodai zrI jina nI AjJA karI, ArAdhai munirAya / sukhadAya // 42. samyak kAyA kara pharasaNe, jAva ArAdhI eh| jihAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra cha, tihA~ Avai guNageha / / 43. Avai zramaNa bhagavaMta pai, AvI nai muniraay| jAda paMcAMga namAya nai, bole iha vidha vAya / / 44. doya mAsa nI bhikkhU paDimA pratai, tuma AjJA thI saar| aMgIkAra karI nai vicaravo, hUM bacha guNadhAra / / ahAhaM devANappiyA ! pratibaMdha ma karo ligaar| tiNahija vidha ArAdhana, pahuMcAvI muni pAra / / ima traimAsika caumAsikI, paMca mAsa, cha mAsa nI saar| sAta mAsa nI sAtamI, ika - ika dAta vadhAra / / ATamI sAta ahorAtra nI, navamIM sapta dina-rAta / dazamI sapta ahorAtri nIM, e tIna AkhyAta / / diyaM, 48. etAstisro'pi caturthabhaktenApAnakeneti, uttAnakAdisthAnakRtastu vizeSaH / (vR0-50 125) soraThA 48. e trihaM pratimA mAMhi, udaka rahita ekAMta / uttAnakAdi tAhi, AsaNa vizeSa jANavU / / 1. aMgasuttANi bhAga 2 za0 2056 meM ahAsamma aura sammaM do pATha haiM aura usake pAdaTippaNa meM likhA hai-kucha pratiyoM meM samma pATha nahIM hai| jayAcArya ne aisI hI kisI prati ke AdhAra para joDa kI racanA kI, isalie sammaM pATha kI joDa upalabdha nahIM hotii| za02, u01,DA0 37 226 Jain Education Intemational Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46. huM 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 56. *ahorAvinIM ivAramI, chaTha bhakta cauvihAra eka rAtri nIM vAramI, aSTama bhakta udAra // 230 bhikSu-paDimA nIM vidhi kahI, dazAzrutabaMdha majhAra / jima sUtre kahI tiNa vidhe, jAva ArAdhI sAra // soraThA aMga dhAra, khaMdhaka prati ima Akhiyo / bAra te paNa tiNa aMgIkarI / / zrutavAna, pratimA te aMgIkarai / te jAna, navama pUrva tRtIya vatthu // avasoya, asaMpUrNa daza pUrvadhara / hoya, to saMpaka kima AdarI apekSAya, pUrva zruta no niyama e / tAya, dhArayAM doSa nahIM ihIM' || ( ja0 sa0 ) *ima vAraM bhikSu-padimA vahIM, jahAM prabhu tihAM Aya namaskAra vaMdanA karI, vo chai havI vAya || 'ekAdaza bhikSu parimA phuna vizeSa jaghanya thakI utkRSTo pratimA dhAraka anya puruSa jina AjJA kara - guNaratna saMcchara tapa bhalo tuma AjJA thI sAra aMgIkAra karIne vica hUM vAMchU jagatAra ! ahAha devAnupriyA ! makaro vilaMba liMgAra ima prabhu dIdhI AganyA, khaMdhaka nai tiNavAra // baMdhaka muni ti avasare, jina AjJA thayAM sAra / jAva paMcAMga namAya naM guNaratna saMcchara dhAra vA0- guNaratna- saMvacchara nuM artha kahai chai - guNa - nirjarA - vizeSa teha nauM racikarivu, tIjA bhAga sahita saMvacchara karikai je tapa nai viSa te guNa-racana-saMvacchara kahiye / athavA guNa hIja ratna jehana viSe te guNa ratna, guNa-ratna-saMvacchara je tapa naiM viSai te guNa- ratna saMvacchara tapa, e guNaratnasaMvatsara tapa rUpa karma nai svIkAra karI meM vicarA ho| prathama mAsa ekAMtare, aMtara rahita udAra / uttha utya sukhe kA tapa kari kari sAra // * laya- mhAMrI sAsUjI re pAMca putra / bhagavatI-jor3a 46. rAtidiyaM, egarAtiyaM / ( za0 2260 ) 'rAidiya' ti rAtrindivA ekAdazI ahorApari mANA evaM paSThabhaktena egarAiya' ti ekarAtrikI, iyaM cASTamena bhavatIti / ( vR0 pa0 125 ) 50. tae NaM se baMdae aNagAre egarAtiyaM bhikkhupaDimaM ahAsutaM jAva 55. ArAhettA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM baMdai namasai, vaMdittA namasittA evaM vayAsI raya 56. icchAmi bhaMte! tumehi annaguNAe samANe guNaNasaMbaccharaM tavokammaM uvasaMpajjittA NaM viharitae / 57. ahAsuhaM devAppiyA ! mA paDibaMdhaM / (za0 2261) 58. tae NaM se baMdae aNagAre samaNeNa bhagavayA mahAvIreNaM abbhaNuSNAe samANe haTTha-tuTThe jAva namasittA guNarathasaMvaccharaM tavokamma uvasaMpajjittA gaM viharati / vA0---'guNa rayaNasaMyacchara' ni guNAnAM nirjarAvizeSANAM racanaM karaNaM saMvatsareNa satribhAgavarSeNa yasmiMstapasi tad guNaracanasaMvatsaraM guNA eva vA ratnAni yatra sa tathA guNaratnaH saMvatsaro yatra tadguNaratnasaMvatsaraM (100 125) 56. paDhamaM mAsaM cautthaMca uttheNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM - tapaH / Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 66. 70. 71. 72. 73. soraThA caturtha eha vicAra, nAma kA upavAsa nuM / ima chaTha Adi udAra, belAdika nuM nAma chai // thApa / 7 * divasa ukaDU AsaNaM, sUrya sanamukha AtApana-bhUmI viSai AtApana la Apa || rAtrI bIrANa kareM, vastra rahita suvicaar| chaTha-chaTha vIjA mAsa meM, pUravavat suprakAra | ihA mipAsaNa ne Upara, baisI ne nara piga dharatI ne diye zakhaM parcha viSANa tala kI paraho timahija te baiTho rahai, vIrAsaNa * laya- mhAMrI sAsUjI re pAMca putra jeha / veseha // tAya / kahivAya || udAra / evaM gIjA pAsa meM, aTTama aThama cauthA mAsa viSai muni, dazama, dazama tapa dhAra // paMcama mA muni kiyo, paMca paca tapa pekha / chaTThe mAse mahAmuni, paT, SaT tapa suvizekha || sAtamA mAsa viSai valI, sAta, sAta upavAsa / AThamA mAsa viSai valI, aTha, aTha tapa guNa-rAza || navamaiM mAse nirmalA, vara nava nava upavAsa / dasameM mAsa dIpatA, daza, daza dina tapa tAsa // ekAdazamA mAsa meM, tapa dina gyAra, igyAra / vAzma mAse mahAmuni, vAra, vAra tapa sAra // taMta teramA mAsa meM, tera, tera upavAsa / cavadama mAsa cUMpa sUM, cavada, cavada dina jAsa || panarama mAse paravarA, panara, panara tapa dinna / sola, sola tapa solamaiM, aMtara-rahita sujanna // divasa UkaDU AsaNaM, ravi sAhamI AtApa / rAtri vINa munirahita mukhyA tapa dina mAsa terai sahI, Upara dina daza sAta / divasa tihottara pAraNA, mAsa solai ima thAta || jima kA 60. caturthabhAktaM svayate taccaturtham iyaM copavAsasya saMjJA, evaM SaSThAdikamupavAsadvayAderiti / ( vR0yA0 125) sUrAbhimu AyANabhUmIe 6162. ApAvemA ratiM vIrAsa avAuDega pa doccaM mAsaM chaTThachaTTheNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM diyA ThANukkuDue sUrAbhimudde AyAvaNabhUmIe AyAvemANe, rati vIrAsaNeNaM avAuDeNa ya / , 63, 64. 'vIrAsaNeNaM' ti siMhAsanopaviSTasya bhUnyastapAdasthApanItasiMhAsanasyeva yadavasthAnaM tadvIrAsanaM / ( vR0000 125) 65. evaM taccaM mAsaM aTThamaMaTThameNaM / cautthaM mAsaM dasamaMdasa meNaM / 66. paMcamaM mAsaM bArasamaMbArasameNaM / chaTTha mAsaM cauddasamaMmeNaM / 67. sattamaM mAsaM solasamaMsolasameNaM / aTThamaM mAsaM aTThArasamaMaTThArasa meNaM / 68. navamaM mAsaM vIsa imaMvIsaimeNaM / dasamaM mAsaM bAvIsaimaM bAvIsa imeNaM / 66. ekkArasamaM mAsaM cauvIsaimaMcauvIsaimeNaM / vArasamaM mAsaM chabbIsa imaMchavIsaimeNaM / 70. terasamaM mAsaM aTThAvIsa imaM aTThAvIsaimeNaM caudasamaM mAsaM tisaimaMtisaimeNaM / 71. paNa rasamaM mAsaM battIsaimaMbattIsaimeNaM / solasa mAsaM bolI mahamotImahame aNi tokamme 72. diyA ThANukkuDue sUrAbhimuhe AyAvaNabhUmIe AyAvemANe, rati vIrAsaNeNaM avAuDeNa ya / (za0 2062) 73. iha ca trayodaza mAsAH saptadazadinAdhikAstapaH kAlaH, visaptatizca dinAni pAraNakakAla iti / ( vR00 125) za0 2, u0 1, dA0 37 231 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItaka-chaMda 74. tapa divasa para prathama mAse, bIsa bIjeM pravara hI / cavIsa tapa vina mAsa tIjaM caturthe cavIsa hI // 75. paNavIsa paMcama mAsa tapa, cauvosa chaTThe mAsa e ikavIsa tapa dina mAsa saptama, cauvIsa aSTama tAsa e / / 76. navameja mAse saptacIsaja, dazana mAsaM tIta hI / tetIsa tapa dina mAsa gyArama, vAmaM cauvIsa ho / 77. padavIsa terama mAsa tapa dina aSTavIrAja pdme| kuna tIsa tapa dina mAsa panarama dina batIrAja solame // 78. hiva pAraNA dina prathama mArsa, para dina pahilA Niye / bali pAraNA daza mAsa bIje, ATha tIje ANiye / / 76. vara pAraNA paTa mAsa cauthai, paMca pAraNa paMcamai / phula pAraNA va mAsa cha, jANiya e anukrame // 80. bali mAsa saptama aSTamai, navameja mAsa sucIna e / vali dazama gyArama mAsa meM, chai pAraNA tiNa-tIna e / / 1. vara vAra ne teramaM cavadarbha panarama mAsa e / solame mArga pAraNA je, doya-doyaja tAsa e // 62. e bAta AdhI vRtti mAMhe, tehI dAbI rhaa| kei AgalA pAlA dina, mela jA jo jihAM // *baMdhaka mahAmunivara tadA guNaratna-saMvara dhAra sUtre ko jiNa vidhakarI, jAya ArAdhI sAra / jihAM prabhu tihAM Apane kara vaMdanA namaskAra / uttha chaTTha aTTama ghaNAM, dasama duvAlasa sAra / / mAsaddha mAsakhamaNa karI, tapa vicitra prakAre tAya / vicare Atama bhAvatA, baMdhaka mahAmunirAya // 84. 85. 86. 1. DAla bhalI saiMtIsamI, bhikSu bhArImAta RSirAya / 'jaya jaya' saMpati sAhibI, gaNa-vRddhi harapa savAya || DhAla : 38 dahA tiNa avasara khaMdhaka muni, te tapa karI udAra / udAra vAMchA- rahita vara, pradhAna tapa kari sAra || *laya -- mhArI sAsUjI raM pAMca putra / 222 bhagavatI-joDa 74-77. paNNarasavIsacauvvIsa ceva caDavIsa paNNavIsA ya / caDavIsa ekkavIsA caDavIsA sattavIsA ya // tIsA tettIsAvi ya cauvvIsa chavIsa aTThavIsA ya / tIsA battIsAvi va solamA tadivasA || ( vR00 125) 7881. paNNa ra sadasaTThachappaMcacaurapaMcasu yatiNi tiSNitti / paMcama do do va sahA sopArA // ( vR0 pa0 125 ) tase khaMdae aNagAre guNavagavaccaraM tavoham ahAsutaM mahAkappaMjAba vArAhenA 84 85. jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, vAgacchattA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namasitA vaha usase mAsamAsakhamaNehiM vicitehi tavokammehi appANaM bhAvemANe viharai | (802063) 1. tae NaM se khaMdae aNagAre teNa orAleNa 'orAlena' AzaMsA rahitatayA pradhAnena / ( vR0 pa0 125 ) Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soraThA phuna pradhAna tapa jeha, alpa divasa noM piNa huvai| te kAraNa thI eha, vipula ghaNAM dina na pravara / / vistIrNa tapa jeha, guru-AjJA viNa piNa huvai / tathA aprayatneha, iha kAraNa thI hiva kahai / / 2. viuleNaM pradhAnaM cAlpamapi syAdityAha-'vipUlena' vistIrNena bahudinatvAt / (vR0-pa0 125) 3. payatteNaM vipulaM ca gurubhirananujJAtamapi syAdaprayatnakRtaM vA syAdata Aha (vR0-60 125) yatanI payatteNaM pATha pahichAna, pradatta guru ANA thI jaan| athavA prayatnavAna kaheha, pramAda-rahita kari jeha / / 4. 'payatteNa' ti pradattenAnujJAtena gurubhiH prayatena vA prayatna btaa-prmaadrhitenetyrthH| (vR0-50 125) soraThA ehavaM tapa piNa tAya, sAmAnya thI pratipana hvai| tehathI hiva kahivAya, paggahie bahumAna kari / / 5. pagahieNaM evaMvidhamapi sAmAnyataH pratipannaM syAdityAha-'pragRhItena' bhumaanprkrssaadaashriten| (vR0-50 125) yatanI 6. kallANeNaM kahitAM kalyANeha, nirogatA kAraNa eh| ziva mokSa no hetu bakhANa, tiNa tUM khaMdhaka tapa siva jANa / / 6. kallANeNaM siveNaM 'kalyANena' nIrogatAkAraNena 'zivena' shivhetunaa| (vR0-pa0 125) dUhA dharma dhanya sobhana karI, kahya tAsa tapa dhanya / vidhanaharaNa sobhana karI, maMgalIka tapa manya / / 7. dhanneNaM maMgalleNaM 'dhanyena' dharmadhanasAdhunA 'mAGgalyena' duritopshmsaadhunaa| (vR0-50 125) yatanI 8. sassirIe kahitAM sobhA sahIta, sudha pAlavA thI supratIta / jima kIdho tapa aMgIkAra, tima hija UtAryo pAra / / 8. sassirIeNaM samyakpAlanAtsazobhena / (vR0-pa0 125) dUhA udaggeNaM no artha e, unnata pryvsaan| uttarottara varddhamAna e, chehar3e ucca pichAna / 9. udaggeNaM unnataparyavasAnena uttarottaraM vRddhimatetyarthaH / (vR0-pa0 125) 10. yatanI udatteNaM kahitAM avaloya, unnata car3hate bhAva kari joya / tapa kIdho munivara tAya, tiNa kari thaI durbala kAya / / 10. udatteNaM unntbhaavvtaa| (vR0-pa0 125) uttama jJAna-sahIta chai, tama-ajJAna thakIja / Urdhva kahatAM dUra e, tathA uttama sevIja / / 11. uttameNaM UdhvaM tamasaH-ajJAnAdyattattathA tena jJAnayuktenetyarthaH / (vR0-50 125) za02, u01, DhA0 38 233 Jain Education Intemational Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatanI 12. 12. udAreNaM mahANubhAgeNaM 'udAreNa' audAryavatA niHspRhatvAtirekAt 'mahAnubhAgena' mhaaprbhaavenn| (vR0-50 125) udAreNaM kahitAM avadhAra, ati nispRhapaNe vicAra / sUtra mahANubhAgeNaM jeha, artha mahA prabhAva jaNeha / / *mahimA thArI mulaka meM tapasI jii| (dhrupadaM) 13. ehavai tapa karavaM karI tapasIjo, khaMdhaka muni no tanna ho, guNa giruaa| sUko nirasapaNAM thakI tapasIjI, sukke pATha kathanna ho, guNa giruaa| 13. tavokammeNaM sakke zuSko nIrasazarIratvAt / (vR0-50 125) dUhA 14. lukkhe pATha kA bali, lUkho bhUkha bazena / rUkSIbhUtapaNA thakI, tanu thayo vikaTa tapena // nirmasa mAMsa-rahita tana, asthI hADa kahAya / carama cAmaDiyai karI, bITayA tasu adhikAya / / 15. bhanamatamA 14. lukkhe bubhukSAvazena ruukssiibhuuttvaat| (vR0-50 125) 15. nimmaMse aTThi-cammAvaNaddhe asthIni carmAvanaddhAni yasya so'sthicarmAvanaddhaH / (vR0-pa0 125) nirmasa asthi saMbaMdhi karI, uThata baisata soy| kiDi-kiDi zabda vizeSa prati bhUta-prApta je hoya / / 16. kiDikiDiyAbhUe kiTikiTikA-nirmAsAsthisambandhyupavezanAdikriyAsamutthaH zabdavizeSastAM bhUta:-prApto yaH sa kittikittikaabhuutH| (vR0-pa0 125, 126) 17. kise dhamaNisaMtae jAva yAvi hotthaa| 'kRzaH' durbalaH 'dhamanIsantato' nADIvyApto mAMsakSayeNa dRshymaannaaddiiktvaat| (vR0-pa0 126) 17. "kRza durbala tanu muni taNo, nADI vyAptaja taay| nirmasa nADyAM dIsatI, iso thayo munirAya / / dahA 18. cAlai jIva-bale karI, piNa tanu-bala kari nAMhi / jIva-bale kara nai bali, Ubho rahaija tAhi / / 16. *bolyAM pachai kilAmanA, bolata hoya gilAna / bolaNa nI mana UpanAM, kheda lahai guNakhAna / / vA0 se jahAnAmae-se kahitAM jima, jahA zabde dRSTAMta nai arthe, nAma zabda saMbhAvanA nai virSa, e zabda vaakyaalNkaare| 18. jIvaMjIveNaM gacchai, jIvaMjIveNaM ciTThai, jIvabalena gacchati na zarIrabalenetyarthaH / (vR0-50 126) 16. bhAsaM bhAsittA vi gilAi, bhAsaM bhAsamANe gilAi, bhAsaM bhAsissAmIti gilaai| 'se jahAnAmae' se' ti yathArtha yatheti: dRSTAntArthaH nAmeti sambhAvanAyAm 'iti' vaakyaalngkaare| (vR0-50 126) dUhA yathA dRSTAMtaja-kASTha kari, bharI gADalI jANa / patra palAzAdika taNAM, tiNa kari bharI pichANa / / 20. se jahAnAmae kaTThasagaDiyA i vA, pattasagaDiyA ivA, *patra yukta tila suM bali, mATI nA suvizekha / bhaMDa bhAjane kari bharI, jeha gADalI pekha / / 21. patta-tila-bhaMDaga-sagaDiyA i vA, patrayuktatilAnAM bhANDakAnAM ca-mRnmayabhAjanAnAM bhRtA gantrItyarthaH / (vR0-50 126) ___*laya-zItala jina shivdaaykaa| 234 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 26. 30. 31. hA eraMDa kASTha nIpanI, je athavA eraMDa kASTha kari, bharI eraMDa kASTha taNo dahAM grahaNa tAsa zakaTikA gAulI, sUkI thakIja * uSNa vidadhA chatAM zabda sahita cAtikA gADalI gADalI jeha // * teha gamana Adika viSai, atisaya kari adhikAya / zabda sahita gADI, vAje adhika savAya // hoya / soya / / dUhA bani aMgArA koyalA, teha thakI pahilAna jeha zakaTikA gADI bharI thakI phuna jANa / / asAravaNeha 'laya zItala jina zivadAyakA / ihA kASThAdika AlA taNA, eha vizeSaNa doya / yathA saMbhava tima ihAM, saMyojavu avaloya // *ima khaMdhaka aNagAra piNa, zabda sahita cAlata / zabda sahita Ubho rahai, ima durbala tanu huMta // sUkAM chatAM atyaMta zabda sahita tiSThata // dUhA upacita-puSTa tape karI, maMsa lohI kari jeha apacita- kSINa thayo tanu, mahAmunI guNageha || * agni bhasma rAse karI, DhAMkI tima tanu kiddha / tapa lakSaNa teje karI, RSi guNa karI samRddha // vA0 - ihAM e abhiprAya jima rAkhe karI DhAMkI agni bAhira teja rahita huvai, aMtaravatta dIpa, ima khaMdhaka piNa sarIra naiM viSai mAMsa lohI kSINapaNAM thakI bAhira sarIra teja rahita anaiM mAhe subha dhyAna tapa rUpa agni ghaNuM ghaNuM dIpaM kA, tehija artha vali kahai chai / cUhA tAya / upa teje sobhA karI, atIva atIva zobhAyamAna paj-ghaNaM, rahe baMdhaka RSirAya / / 22. eraMDA thA, 23, 24. eraNDakASThamayI eraNDakASThabhRtA vA zakaTikA, eraNDakASThagrahaNaM ca teSAmasAratvena tacchakaTikAyAH zuSkAyA: satyA atizayena gamanAdau sazabdatvaM syAditi / ( vR0 pa0 126 ) 25. iMgAlasagaDiyA i vA--- 26. unhe diNNA sukkA samANI sasaddaM gacchai, sasaddaM ciTThai, 27. 'unhe diNNA sukkA samANI' tti vizeSaNadvayaM kASThAdInAmArdrANAmeva saMbhavatIti yathAsambhavamAyojyamiti 1 ( vR0 pa0 126) 28. evamevacaMda agavAre sa ga sa ciTTha 29. uvacie taveNaM avacie maMsa-soNieNaM, 30. saciva sarAsipaDhinchaSNe tavegaM teena, 1 'tavegaM te ti tapolakSaNena tejasA (40-50 126) vA0 - ayamabhiprAyaH vA bharamacchoniyA tejorahitoya tu jvanati evaM skandako'pi apacitamAMsazoNitatvAdvahinile antastu dhyAnatapasA jvalatIti / uktamevArthamAha- ( vR0 pa0 126) 31. atIva atIva upasonemANe-usobhemANe ciTTha (0264) za0 2, u0 1, DA0 38 235 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. tiNa kAle naiM tiNa samaya re, rAjagraha nagara sujaan| tihAM zrI vIra samosar2yA re, jAva parapada gaI sthAna || 33. baMdhaka munivara nAM tadA anya divasa kiga vAra puvvarattAvarattakAla samaye, dharma jAgaraNA karatAM sAra // 35. 36. 37 36. 40. * dhina munirAja khaMdhaka sAra / RSirAja khaMdhaka pAja bhavadadhi, lAja ubhaya udAra / ( dhrupadaM ) 41. vA0 - pubvarattAvararattakAlasamayaMsi ihAM iNa pATha Upara TIkAkAra no vivecana mananIya cha- rAtri no pUrva bhAga te pUrvarAtra kahiye / vali apararAtra te apakRSTa rAtri, rAtri nu pazcima bhAga / pUrva rAtri anaiM pazcima rAtri e bihuM lakSaNa je kAla rUpa samaya tehane kahiya~ puvvarattAvarattakAla samaya / etalaM madhya rAtri naiM viSepUrva rAtri nuM chehaluM bhAga ana pazcima rAtri nuM pahilaM bhAga, e bihuM bhAga rAtri nA te velA arddha rAtri huI, te arddha rAtri naiM visse|' athavA pUrva rAtri apararAtri kAla samaya ihAM repha rA lopa thakI puvvarattAvarata kAla samayaMsi ima pATha huI / * rUpa AtmavidaM mana viSeza vicAra ima e udAra tape cAlUM jova-bale karI, jIva- zakti citita prAcita pekha upanoM tAma vizekha // iNa yAvat pAmU kilAmanA, yAvat dRSTaMta | zabda sahita hUM pAlato, zabda sahita tiSThata / / te ima piNa chai tihAM laga, mhAre uThANa kamma bala jAna / vIrya nai phuna puraskAra, vali parAkrama mAna // evaM karI, hUM jAvata nAr3I dIsaMta | niSThata // soraThA itase Aja sageha, uTTAgAdi kSINa thayA nahi eha zakti kahi " mArTa jihAM lage mahAraM chaM uTA kamma vala vIrya zakti * laya- kapi re priyA saMdezo kahai 226 bhagavatI-joha dhIra / vali jihAM laga mAMharA, dharmAcAraja dharma taNAM upadezadAtA bhagavaMta zrI mahAvIra // rAgadveSa jityA jiNaM, bhavika zubhArthI svAma purasavara-gaMdha-hastI vica abhirAma // tathA sarvathA / mAvaja rahI / , bhAsA mAtraja eha / puraskAra parAkrama jeha || 32. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nagare samosaraNaM jAva parisA pddigyaa| (za0 2265) 33. tae NaM tassa khaMdayassa aNagArassa aNNayA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayasi dhammajAgariyaM jAgaramANassa (02466) bA0] [puvaratAvara kAlasamani ti pUrvarAgAca rAtraH pUrvo bhAgaH apararAtrazca - apakRSTA rAtriH pazcimatadbhAga ityarthaH, tallakSaNo yaH kAlasamaya: kAlAtmakaH samayaH sa tathA tatra, athavA pUrvarAtrApararAtrakAlasamaya ityatra rephalopAt 'puvvarattAvarattakAlasama yaMsi' tti syAd / ( vR0 pa0 120) 34. imeyArUve ajjhathie citie patthie maNogae saMkappe samuppajjitthA - 35. evaM khalu ahaM imeNaM eyArUveNaM orAleNaM jAva dhamaNisaMtae jaae| jIvaMjIveNaM gacchAmi, jIvajIveNa citttthaami| 26. jAlima evameva samacchAmi sasaddaM ciTThAmi / 37. ati udyAne kamme bane vIrie purisakkAraparakkame / 38. utthAnAdi na sarvathA kSINamiti bhAvaH / ( vR0 pa0 127 ) 36. taM jAvatA me atthi uTThANe kamme bale vIrie purisakAra-parakkame 40. jAva ya me dhammAyarie dhammovadesae samaNe bhagavaM mahAvIre jiNe suhatthI viharai, 41. 'suhatthi' tti zubhArthI bhavyAn prati suhastI vA purussvrgndhhstii| (1000 127) Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soraThA aNasaNa karivo moya, phuna te prabhu sAkhe krii| tiNa saM mahAphala hoya, ima abhiprAya karI ihAM / / prabha nirvANa joya, zokarUpa dukha na rkhe| bhAjana huvaija moya, e abhiprAyaja duusro|| *tyAM laga muja naiM zreya acha, kAla prabhAte jaas| prakAza prabhA rajanI viSa, pragaTya gagana ujAsa / / dala utpala paMkaja taNAM, kamala kahitAM mRganena / e bihaM mRdU miliyA tikai, thayA vikasita ravi udyen|| 42, 43. etacca bhagavatsAkSiko'nazanavidhimahAphalo bhavatItyabhiprAyeNa bhagavannirvANe zokaduHkhabhAjanaM mA bhUvamaham ityabhiprAyeNa vA cintitamaneneti / (vR0-50 127) 44. tAvatA me seyaM kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe, prakAzaprabhAtAyAM rjnyaaN| (vRkSa-pa0127) 45. phulluppalakamalakomalummiliyammi phullaM-vikasitaM tacca tadutpalaM ca phullotpalaM tacca kamalazca -hariNavizeSaH phUllotpalakamalI tayoH komalam-akaThoramunmIlita-dalAnAM nayanayozco nmIlanaM yasmistattathA tsmin| (vR0-50 127) 46, 47. ahapaMDure pabhAe, rattAsoyappakAse, kisuya-suyamuha gaMjaddha rAgasarise, kmlaagrsNddbohe| 48. rAtri gayAM prabhAta samaya, ravi Ugai AkAza / rakta azoka prakAza karika, phUla kesU noM jAsa / / zuka mukha arddha guMjA jiso, lAla sUrya supramoda / kamalAgara drahAdika nai viSai, karai naliniSaMDa noM bodha / / sahasra-kiraNa dinakara iso, teja karI naiM jaan| jAjvalamAna sudIpato, udaya chatai asamAna / / zramaNa bhagavaMta mahAvIra naiM, kari baMdaNA namaskAra / yAvat kari paryupAsanA, vIra AjJA le sAra / / 48. uThThiyammi sUre sahassarassimmi diNayare teyasA jlNte| svayameva paMca mahAvrata nai, ucarI bIjI vaar| saMta - satyAM - khamAya nai, tathArUpa sthavira saMga sAra / / kIdhA abhyAsa paDilehaNAdika, Adi zabda thI vikhyAta / priya dar3hadharmI ehavA, kaDAi sthavira saMghAta / / 46. samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdittA namaMsittA jAba pajju vAsittA samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM abbhaNuNNAe mmaanne| 50. sayameva paMca mahavvayANi ArovettA, samaNA ya samaNIo ya khAmettA tahArUvehi therehi| 51. kaDAIhi saddhi AdizabdAt priyadharmANo dRr3hadharmANa ityAdi gRhyte| (vR0-50 127) soraThA 52. pATha mAMhi kaDa haMta, te pada nA ika deza thii| pada samudAya dosaMta, ehabU Akhyo vRtti meM / / 53. kIdhA abhyAsa sAra, yoga tikai vyApAra jyAM / paDilehaNAdi udAra, te kRta-yogA pada isa / / 54. *vipula nAme parvata Upara, dhIre - dhIrai car3ha taam| pUDhavI-zilApaTa megha sarIkhI, sajala - ghaTA sama zyAma / / 52, 53. 'kaDAIhi' ti, iha padaikadezAtpadasamudAyo dRzya stataH kRtayogyAdibhiriti syAt, tatra kRtA yogA:pratyupekSaNAdivyApArA yeSAM saMti te kRtayoginaH / (vR0-50 127) 54. vipulaM pavvayaM saNiyaM-saNiyaM-duruhittA mehaghaNa saMnigAsaM vipulaM vipulAbhidhAnaM, 'meghadhaNasaMnigAsaM' ti ghanamedhasadazaMsAndrajaladasamAna kAlakamityarthaH / (vR0-50 127) *laya-kapi re priyA saMdezo khai| za02, u01,DhA038 237 Jain Education Intemational Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55. ati ramaNIkapaNAM thakI, sura Agama te ThAma / Asana vizeSa pRthvI-zilA, piNa kASTha-zilA nahi tAma / / 56. pRthvI - silA paDile hine, pAtharI DAbha sNthaar| te Upara baisI karI, saMlekhaNA sukhakAra / / kRza kIjai karma-deha jiNa kari, te salekhaNA tapa sAha / asaNA sevA tiNa karI, sevava ANa ochAha / / 55. devasannivAtaM puDhavIsilApaTTayaM devAnAM saMnipAtaH-samAgamo ramaNIyatvAd yatra sa tathA taM puDhavisilApaTTayaMti pRthivIzilArUpaH paTTaka:--AsanavizeSaH pRthivIzilApaTTakaH, kASThazilA'pi zilA syAdatastadvayavacchedAya pRthiviigrhnnN| (vR0-50 127) 56. paDile hittA, dabbhasaMthAragaM saMtharittA dabbhasaMthArovaga yassa salehaNAjhUsaNAjhUsiyassa 57. saMlikhyate--kRzokriyate'nayeti saMlekhanA--tapastasyA joSaNA-sevA tayA juSTaH-sevito jUSito vA kSayito yaH sa tthaa| (vR0-pa0 127) 58. bhattapANapaDiyAikkhiyassa pAovagayassa kAlaM aNavakaMkha mANassa viharittae 56, 60. tti kaTu evaM saMpehei, saMpehettA kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva'' 'jalate jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre jAva pjjuvaasi| (za0 2166) 61. khaMdayA! samaNe bhagavaM mahAvIre khaMdayaM aNagAraM evaM bayAsI62. se nUNaM tava khaMdayA ! punvarattAvarattakAlasamayaMsi dhamma jAgariyaM jAgaramANassa 63, 64. imeyArUve ajjhathie jAva samupajjitthA evaM khalu ahaM imeNaM eyArU veNaM taveNaM orAleNaM viuleNaM taM ceva jAva kAlaM aNavakakhamANassa viharittae tti kaTu bhAta-pANI pacakhI karI, pAovagamana sNthaar| maraNa prate aNavaMchato, zreya vicaravU sAra / / 56. ema karInai mahAmuni, pUrava AkhyaM tem| mana mAhai karI vicAraNA, aNasaNa karavA prem|| kAle prakAza prabhA rajanI viSai, jAva jalate jaas| jihAMthamaNa bhagavaMta mahAvIra cha, jAva karai paryapAsa / / he khaMdhaka ! iha vidha kahI, zramaNa tapasvI tAya / bhagavaMta zrI mahAvIrajI, kahai khaMdhaka prati ima vAya / / te nizcai tUja khaMdhakA, puvvarattAvaratta kAla / jAva dharma citA prate, karatAM chatAM suvizAla / / 63. ima etatrUpa Atama viSai, jAva vicAra upanna / nizcai hUM ima ehavai, udAra tapa kara janna / / 64. vistIrNa tapa timaja yAvat, kAla avAMchita joya / mujha nai zreya chai vicarabu, ema karI. soya / / 65. ima mana mAMhi vicAra nai, kAla prabhA pragaTeha / jAvat jAjvalyamAna sUrya, udaya thayo gaganeha / / 66. jihAM mhArai samIpa chai, tihAM Ayo jhaTa cAla / te nizcai kari khaMdhakA ! samartha artha vizAla ? khaMdhaka bhAkhai haMtA atthi, tAma prabhujI vadeha / ahAsuhaM devAnupriyA ! mA pratibaMdha kareha / / tiNa avasara khaMdhaka RSI, vIra prabhu nI taay| ANa thayAM muni haraSiyo, tuSTa jAva vikasAya / / UTha, UThInai parcha, zramaNa bhagavaMta nai saar| dakSiNa kara thI prAraMbha nai, de pradakSiNA triNa vAra / / 70. jAva paMcAMga namAya nai, poteija svayameva / paca mahAvrata uccarai, ucarI nai tatakheva / / 65, 66. evaM saMpehesi, saMpehettA kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva uThThiyammi sUre sahassarassimmi diNayare teyasA jalate jeNeva mamaM aMtie teNeva hbbmaage| se nUrNa khaMdayA! aThe samaThe? 67. haMtA asthi ahAsuhaM devANuppiyA ! mA pddibNdh| (za0 2 / 67) 68. tae NaM se khaMdae aNagAre samaNeNaM bhagavayA mahAbIreNaM abbhaNuNNAe-samANe haTTha-tuDhe jAva hiye| 66. uTThAe u8i, uThettA samaNaM bhagavaM mahAvIra tikkhutto AyAhiNa-payAhiNaM karei, 70. jAba namaMsittA sayameva paMca mahabbayAI Aruhei, Aru hettA 238 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71. saMta - satyA nai khamAya naiM, tathArUpa sthavira naiM sAtha / dhIre-dhIrai giri vipula Uparai, caDhe mani savikhyAta / / 72. sajala meghaja sArakhI, amara samAgama tetha / ehavI pRthvI-zilapaTTa prate, paDilehI dhara ceta / / uccAra - pAsavaNa - bhUmikA, paDilehai paDilehI tAya / DAbha sathAro saMtharai, saMtharI munirAya / / 74. pUrva dizi naiM sAhamo, baisa paryakAsanna / karatala jor3I nakha dasU, sirasAvattaM janna / / 71. samaNA ya samaNIo ya khAmei, khAmettA tahArUvehi therehi kaDAIhiM saddhi vipulaM pavvayaM saNiyaM-saNiyaM druhai, duhitA 72. mehadhaNasannigAsaM devasannivAtaM puDhavisilApaTTayaM paDile hei, paDilehettA 73. uccArapAsavaNabhUmi paDilehei, paDilehettA dabbhasaMthAragaM saMtharai, saMtharittA 74. puratthAbhimuhe saMpaliyaMkanisaNNe karayalapariggahiyaM dasanaha sirasAvattaM 75. saMpaliyaMkanisaNNetti padmAsanopaviSTaH / (vR0-pa0 128) 76. sirasAvattaMti zirasA'prAptam aspRSTam, athavA zirasi AvartaH ysyaasau| (vR0-10 128) 77. matthae aMjali kaTu evaM vayAsI-namotthu NaM arahatANaM bhagavaMtANaM jAva siddhigatinAmadheyaM ThANaM saMpattANaM / namotthA soraThA 75. paryakAsana pekha, padmAsana kahya vRtti meN| kei kahai subizekha, namotthaNaM guNa te AsaNe / / sirasAvattaM soya, zira kari ke aprApta kr| athavA Avarta joya, te zira viSai kiyo mUni / / *aMjali kara mastaka viSai, bolyo ehavI vAna / namotthaNaM arihata ne, jAva pahuMtA ziva-sthAna / / 78. namotthaNaM zramaNa bhagavaMta nai, mahAvIra nai joy| jAva kAmo ziva-sthAna nAM, e arihaMta nai hoya / / 79. te samavasaraNa baiThA acha, bhagavaMta zrI varddhamAna / te prate ha vaMdaNA karUM, ihAM rahyo chato jAna / / 80. mujhane ihAM rahyA prate, samavasaraNa rahyA svaam| dekha rahyA cho ima karI, ima kahai vaMdI sira nAma / / 81. pUrve piNa mhai prabhu samIpe, sarva hiMsA pckhaann| jAva tyAga mithyAdasaNa taNAM, jAvajIva laga jANa / / 78. namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAba siddhi gatinAmadheyaM ThANaM sNpaaviukaamss| 76, 80. vaMdAmi NaM bhagavaMtaM tatthagayaM ihagae, pAsau me bhagavaM tatthagae ihagayaM ti kaTu vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI 82. hivar3A piNa prabha vIra samIpe, sarva hiMsA pckhaann| jAva tyAga mithyAdarzaNa taNA, jAvajIva laga jANa // 81. pubi pi mae samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie sabve pANAivAe paccakkhAe jAvajjIvAe jAva micchAdaMsa Nasalle paccakkhAe jaavjjiivaae| 82. imANi pi ya NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie savvaM pANAivAyaM paccakkhAmi jAvajjIvAe jAva micchAdasaNasallaM paccakkhAmi jaavjjiivaae| 83. savvaM asaNa-pANa-khAima-sAima-caubvihaM pi AhAraM paccakkhAmi jaavjjiivaae| 84. jaM pi ya imaM sarIraM iTTha kaMtaM piyaM jAva mA NaM phusaMtu tti kttu| 85. eyaM pi NaM carimehi ussAsa-nIsAsehi vosirAmi tti kaTu 83. sarva azana pANI taNAM, khAdima svAdima jANa / cauvidha piNa je Ara nAM, mujha jAvajIva pacakhANa / / je piNa phUna e tanu acha, iSTa kAMta priya pekh| jAva zItAdika rakhe pharza, ema karI suvizekha / / 85. e piNa tanu chai tehaneM, carama ussAsa kreh| chehale nizvAse karI, vosirAva chU eha // 84. *laya--kapi re priyA saMdezo kahai / za02, u01, DhA038 236 Jain Education Intemational Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86. saMlehaNAjhUsaNAjhUsie 86. ema karInai saMlekhaNA, jhUsaNA sevA tAsa / teha sahita thaI karI, ANI mana hullAsa / / bhAta pANI pacakhI karI, rahI pAovagamana saMthAra / maraNa prate aNavaMchato, vicarai muni guNadhAra / / 88. khaMdhaka mani taba vIra nAM, tathArUpa sthavira nai pAsa / sAmAyika Ade karo, aMga igyAra abhyAsa / / 87. bhattapANapaDiyAikkhie pAobagae kAlaM aNabakakhamANe vihri| (za0 2 / 68) 88.tae NaM se khaMdae aNagAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAiM ekkArasa aMgAI ahijjittA, 86. bahupaDipuNNAI duvAlasavAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAu NittA mAsiyAe salehaNAe attANa jhUsittA, 60. saTThi bhattAI aNasaNAe chedettA Aloiya-paDikkate / vaha pratipUrNa bAra varSe, pAlI cAritta paryAya / mAsa saMlekhaNAI karI, Atma pratisevI tAya / / 60. sATha bhakta nAM aNasaNa karika, chedI tajI cihuM A'ra / Aloi phuna paDikkamI, nisalla thayA gaNadhAra / / AlovaNa na karUM soraThA avadhAra, ati cAra kahai guru knai| dUjI bAra, paDikkate ima dhAraNA / / 62. tathA AlovaNa sAra, guru Agai Akhai tikaa| paDikkate suvicAra, micchAmi dukkaDaM pramukha / / 61. Alocita-gurUNAM niveditaM yadaticArajAtaM tat prati krAntam---akaraNaviSayIkRtaM yenAsAvAlocitapratikrAntaH / (vR0-pa0 128) 62. athavA''locitazcAsAvAlocanAdAnAt pratikrAntazca mithyAduSkRtadAnAdAlocitapratikrAntaH / (vR0-50 128, 126) 63. samAhipatte ANupuvIe kaalge| (za0 2 / 66) 63. *samAdhi pAmyo mahAmuni, mAnasI - pIDa rahIta / kAla anukrama pAmiyo, paMDita - maraNa punIta / / 64. sthavira bhagavaMta tiNa avasare, jANyo khaMdhaka kAla / parinirvANa te maraNa no, karai kAussaga nhAla / / maraNa havai chatai tanu taNoM, pariThava piNa nirvANa / tehija pratyaya hetu jehanoM, te parinivvANavattiyaM jANa / / vastra pAtra grahI karI, dhorai - dhIrai munirAya / vipula giri thI UtarI, jihAM prabhU tihAM Aya / / 14. tae NaM te therA bhagavaMto khaMdayaM aNagAraM kAlagayaM jANittA parinivvANavattiyaM kAusamga kareMti, karettA (za0 2070) 15. parinirvANaM-maraNaM tatra yaccharIrasya pariNThApanaM tadapi parinirvANameva tadeva pratyayo-heturyasya sa parinirvANapratyayaH / (vR0-pa0 126) 66. patta-cIvarANi geNhaMti, geNhittA vipulAo pavvayAo saNiyaM-saNiyaM paccoruhaMti paccoruhittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti, 17. uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadaMti namasaMti, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI98, 66. evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI khaMdae nAma aNagAre pagaibhaddae pagaiuvasate pagaipayaNukohamANamAyAlobhe miumaddavasaMpanne allINe vinniie| se NaM devANuppiehi abbhaNuNNAe samANe 17. thamaNa bhagavaMta mahAvIra nai, vAMdai praNamai pAya / vAMdI paga praNamI karI, volai ehavI vAya / / 18. ima ziSya devANa ppiyA taNo, khadhaka nAmai munirAya / bhadra upazAMta svabhAva thI, svabhAve pratanu kaSAya / / komala nirahaMkAra-saMpanna, idriya jIpa vikaar| bhadra vinItaja AparI, AjJA lei udAra / / ___ *laya-kapi re priyA saMdezo kahai 240 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100. svayameva paMca mahAvrata AropI, saMta satyAM naiM khamAya / mujha saMghAte vipula giri car3ha, taM ceva sarva kahAya / / 101. jAva anukrama kAla kIdho, AcAra pAlaNa nAM eha / bhaMDa-upagaraNa muni taNAM, dekhADai guNageha / / 102. he bhagavaMta ! AmaMtra iha vidha, vIra prabhu nai tAya / namaskAra vaMdanA karI, gautama bola vAya / / 103. ima ziSya devAnupriyA taNoM, khaMdhaka nAmai shrmnnnn| kAla mAse kAla karine, kihAM gayo ? kihAM uppaNNa? 100. sayameva paMca mahabvayANi AruhettA, samaNA ya samaNIo ya khAmettA, amhehi saddhi vipulaM pavvayaM saNiyaM-saNiyaM duhitA 101. jAva ANupuvIe kAlagae / ime ya se AyArabhaMDae / (za0 2070) 102. bhaMteti ! bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA evaM bayAsI103. evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI khaMdae nAma aNagAre kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gae? kahiM ubavaNNe? 105. 104. 'kahiMgae' tti kasyAM gatau 'kahiM ubavaNe' tti kva devalokAdau? (vR0-pa0 126) 105. goyamAi! samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyama evaM badAsI-evaM khalu goyamA ! mama aMtevAsI khaMdae nAmaM aNagAre 106. pagaibhaddae jAva se NaM mae abbhaNuNNAe samANe sayameva paMca mahabvayAI AruhettA / 107. jAva Aloiya-paDikkate samAhipatte 107. soraThA kihAM gayo kahivAya, teha kisI gati nai vissai| kihAM Upano tAya, kisa devalokAdike ? *he gotama ! AmaMtra iha vidha, goyama ne kahai viir| ima nizcai ziSya mAharo, khaMdhaka muni guNahIra / / prakRti-bhadraka jAva te muni, mhai AjJA dIdhe saar| svayameva pavara sUpaMca mahAvrata, thApa thApI nai udAra / / timahija sarva vizeSa rahitaja, kahivU jeha vRtaMta / jAva Aloi paDikkamI, samAdhi pAmyo saMta / / kAla mAsai maraNa avasara, kAla karInai tAya / acyuta - kalpai UpanoM, khaMdhaka mahA munirAya / / tihAM kitAyaka sura taNI, bAvIsa sAgara jaann| AUkhA nI sthiti kahI, utkRSTI pahichANa / / tihAM khaMdhaka piNa sura taNI, pavara sAgara bAvIsa / AUkhA nI sthiti kahI, sAMbhala goyama zIsa ! te prabhu ! khaMdhaka devatA, Ayu-kSaya kari taam| phuna te bhava nuM kSaya karI, vali sthiti-kSaya kari svAma / / 106. 108. kAla mAse kAlaM kiccA accue kappe devattAe ubvnnnne| (za0 2171) 106. tattha NaM atthegaiyANaM devANaM bAvIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA 110. tattha NaM khaMdayassa vi devassa bAbIsaM sAgarobamAI ThiI pnnnnttaa| (za0 272) 111. se NaM bhate ! khaMdae deve tAo devaloyAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM 110. 111. 112. soraThA Ayu karma chai jeha, teha taNAM je dalika prati / nirjariva kari eha, AyuSa - kSaya Akhyo ihAM / / sura saMbaMdhI soya, karma gatyAdika jehana / nirjariva kari joya, bhava-kSaya kahiye tehanai / / Ayu: karma pichANa, teha taNI je sthiti prte| bhogavivai kari jANa, sthiti-kSaya kara khaMdhaka amara / / 112. 'AukkhaeNaM' ti AyuSkakarmadalikanirjaraNena / (vR0-pa0 126) 113. 'bhavakkhaeNaM' ti devabhavanibandhanabhUtakarmaNAM gatyAdInAM nirjrnnen| (vR0-pa0 126) 114. 'ThitikkhaeNaM' ti AyuSkakarmaNaH sthitervedanena / (vR0-50 126) 114. *laya-kapi re priyA saMdezo kahai za02, u01, DhA038 241 Jain Education Intemational Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115. *aMtara - rahita tihAM thakI, cayaM caittA tAma / kihAM jAsya kihAM upajasya ? khaMdhaka sUravara svAma ! 115. aNaMtaraM cayaM caittA kahi gacchihiti? kahiM uvavajji hiti? soraThA 116. aNaMtaraM avaloya, surabhava taNaM jeha chai| 116, 117. 'aNaMtara' ti devabhavasambandhinaM 'cayaM ti zarIra cayaM zarIra sujoya, teha caittA tyaja karI / / 'caitta' tti tyaktvA, athavA 'cayaM' ti cyavaM-cyavanaM 117. tathA cayaM te cyavana, caittA teha prate krii| 'caitta' ti cyutvA kRtvA'nantaraM kva gamiSyati? aMtara rahita gamana, karasya kihAM jAsyai kihAM? (vR0-pa0 126) vA0-aNaMtaraM cayaM caittA kahiM gamihiMti--anaMtaraM kahitAM te deva bhava taNaM, cayaM kahitAM zarIra, te pratai caittA kahitAM chAMDI nai, kahiM gamihiti kahitAM kihAM jAsya ? athavA cayaM kahitAM cyavana, caittA kahitAM te prata cavI nai etalai karI nai, anaMtara kahitAM aMtara rahita, kahiM gamihiti kihAM jAsyai ? e kriyA pada thI saMbaMdha krivo| ____+vIra prabhu ima vadai goyamajI ! (dhrupadaM) 118. jina bhAkha saNa goyamA ! goyamajI, mahAvideha khitta mAMya / 118, 116. goyamA! mahAvidehe vAse sijjhihiti bujjhi ho guNa ghiraa| hiti muccihiti pariNivAhiti sabbadukkhANaM aMtaM niSThita-arthA sIjhasya goyamajI, bujhasyai kevala paay| karehiti / (za0 2173) ho guNa ghiraa|| 116. karma thakI mUkAvasyai, thAsya zItalIbhUta / aMta karisya sarva dukkha noM, khaMdhaka muni zubha sUta / / 120. AMka thayo ikavIsamoM, e aDatIsamI DhAla / bhikkhu bhArImAla RSarAya thI, 'jaya-jaza' gaNa gaNamAla / / dvitIyazate prathamoddezakArthaH / / 2 / 1 / / ha DhAla : 33 dUhA prathama uddeze maraNa kari, vadhai ghaTai saMsAra / iha vidha pUrva maraNa prati, Akhyo kara vistAra / / samudghAta maraNAMtikI, karai tAsa mRtyu hoya / samudghAta kari rahita ne, maraNa havai phUna sopa / / iha saMbaMdha thakI ihAM, dvitiya uddezaka mAya / samudghAta je sapta hai, tAsa sarUpa kahAya / / *laya--kapi re priyA saMdezo kahai * laya--zItala jina zivadAyakA sAhibajI ! 1. 'keNa vA maraNeNa maramANe jIve vaDDai' tti prAguktaM / (vRta-pa0 126) 2, 3. maraNaM ca mAraNAntikasamudghAtena samavahatasyAnyathA ca bhavatIti samudghAtasvarUpamihocyate, ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram (vR0-pa0 126) 242 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * badhivaMta jJAna nayana kari dekho| (dhrupadaM) 4. kitA prabhu ! samudghAta parUpyA? zrI jina bhAkhai sAto jii| vedanA - samudghAta dhura kahiyai, pada samudghAta vikhyAto jii|| 4. kai NaM bhaMte ! samugghAyA paNNatA? goyamA! satta samugdhAyA paNNattA, taM jahA-1. vedaNAsamugdhAe 2. kasAyasamugdhAe 3. mAraNaMtiyasamugghAe 4. veubviyasamugghAe 5. tejasasamugdhAe 6. AhAragasamugghAe 7. kevliysmugghaae| vA0--'samugghAe' tyAdi, hananAni-ghAtAH sam - ekIbhAve ut-prAbalyena tatazcakIbhAvena prAbalyena ca ghAtAH samudghAtAH, atha kena sahakIbhAvaH ? ucyate, yadA''tmA vedanAdisamudghAtagato bhavati tadA vedanAdyanubhavajJAnapariNata eva bhavatIti vedanAdyanubhavajJAnena sahaikIbhAvaH, atha prAbalyena ghAtAH katham ? ucyate, yasmAdvedanAdisamudghAtapariNato bahUn vedanIyAdikarmapradezAn kAlAntarAnubhavayogyAnudIraNAkaraNenAkRSya udaye prakSipyAnubhUya nirjarayati, AtmapradezaH saha zliSTAn zAtayatItyarthaH, ataH prAbalyena pAtA iti| (vR0-pa0126) vA0-samudghAta zabda noM artha kahai chai-sama-ekIbhAva ut-prabalatA anai ghAta-hanana arthAt ekameka thavA pUrvaka prabalatA bar3e hanana te samudghAta / teharnu savistAra vivecana A chai-jema koi eka jIva bedanA-samudghAta vAlo hoya tote vedanA nAM anubhava jJAna nI sAthe ekameka thai jAya cha, tema thayA sivAya te vedanAsamudghAta vAlo banI zakato nthii| ekameka thayAM pachI AtmA sAthe saMbaddha thayelA vedanIya karma nAM pudgalo Upara te jIva prabalatApUrvaka prahAra karai cha, mAra hanana calAvai cha, arthAt je vedanIya karma kAlAMtare vedavA yogya chai tehanai udIraNA-karaNa dvArA kheMcI udaya mAM nhAkhI tenai AtmA thI sarvathA judaM karI nhAkhai chai| A prakAra nuM svarUpa vedanI-samudghAta bAlA D ke vedanIya samudghAta - hoya cha / eja rIte bIjA samudghAto mATai piNa jANavU / tAtparya e ke je samudghAta mAM AtamA vartato hoya tenAM anubhava-jJAna sAthe ekameka thai te saMbaMdhI ko nai AtmA thI sarvathA judA karai cha, e svarUpa sAmAnya samudghAta no huvai| sthUla dRSTie jema koi eka pakSI hoya ana tehanI pAMkho Upare khUba dhUla car3hI gai hoya, tyAre te pakSI potA nI pAMkho naiM paholI karI tehanAM UparalI dhUla khaMkherI nhAkhai chai / tema AtmA potA Upara caDhela karma nAM aNuo nai khakheravA A samudghAta nAma nI kiriyA karai ch| 5. chadmastha meM samudghAta kahI chai, pannavaNA sUtra mjhaaro| teha pATha varjI nai bhaNavo, paTa-tIsama pada saaro|| vA0--'kai NaM bhaMte chAumatthiyA samUgdhAyA paNNattA?' ityAdi sUtra varjI nai 'samugghAyapayaMti' pannavaNA noM chattIsamo samudghAta-pada jANavo kahivo, te leza thI dekhADai cha / kai NaM bhate samugghAyA paNattA? goyamA ! satta samugdhAyA pnnttaa| taM jahA--veyaNAsamugdhAe ityAdi iha saMgrahaNI veyaNa kasAya maraNe ve ubviya teyae ya AhAre / kevalie ceva bhave jIvamaNussANa satteva / / jIva-pada nai virSa anai manuSya-pada nai viSa sAtUMi samudghAta khivii| nArakAdika nai viSa yathAyogya khivii| tihAM vedanA-samuddhAte karI jIva vedanIya karma-pudgala noM zAtana karai-alagA krai| kaSAya samudghAte karI kaSAya-pudgala noM zAtana krai| mAraNAMtika-samudghAte karI Ayu-karma-pudgala nauM zAtana krai| vaikriya-samudghAte karI jIva pradezAM pratai zarIra thakI bAhira kADhI zarIra-viSkaMbha 5. chAumatthiyasamugghAyavajja samugdhAyapadaM neyabbaM / (za0 2174) jIvapade manuSyapade ca sapta vAcyAH, nArakAdiSu tu yathAyogamityarthaH, tatra vedanAsamudghAtena samuddhata AtmA vedanIyakarmapudgalAnAM zAtaM karoti, kaSAyasamudghAtena kaSAyapudgalAnAM mAraNAntikasamudghAtenAyuHkarmapudgalAnAM vaikurvikasamudghAtena samuddhato jIvaH pradezAn * laya- dayA bhagotI chai sukhadAI 1. aMgasuttANi bhAga 2 za0 2174 meM "chAumatthiyasamugdhAyavajja samugghAyapadaM neyabvaM' itanA pATha hai| isa sUtra ke pAda-TippaNa meM anya AdarzoM meM upalabdha pATha ko uddhRta kiyA gayA hai, para use mUla meM nahIM rakhA gayA hai| jayAcArya ne usa pATha ke AdhAra para joDa kI hai, isalie joDa ke samAnAntara vaha pAThAntara uddhRta kiyA gayA hai / za02, u02, DhA0 36 243 Jain Education Intemational Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhalya mAtra etale zarIra pramANe cor3o anai jADo anai AyAma te lAMbapaNa saMkhyeya yojana daMDa pratai racai, racI nai yathAsthUla vaikriya zarIra nAM pudgala pUrve yahyA te zAtana karai, yathAsUkSma pudgala pratai grahai yathoktam-veubviyasamugdhAeNaM samohaNai, samohaNittA saMkhejjAiM joyaNAI daMDaM nisirai nisirittA ahAbAyare poggale parisADei, ahAsuhame poggale Aiyatti / / ima tejasa, AhAraka samudghAta piNa vkhaannvaa| kevalI-samuddhAte kari kevalI vedanIyAdi karma pudgala pratai zAtana kr| e sarva samudghAta naiM viSa zarIra nai viSa thakI jIva pradezA noM nirgama huvai| sarva no mAna aMtarmuharta no ch| NavaraM etalo vizeSa chai---kevalI samudghAta ATha samaya pramANa ch| e samudghAta ekeMdriya vikaleMdriya nai pahilI tIna huvai| vAyukAya nArakI nai pahilI cyAra huvai| deva anai paMceMdrI tiryaca nai paMca huvai| manuSya sannI anai jIva pade sAta samuddhAta huvai| 6. jAvat vemAnika naiM bhaNa, kapAya je smudghaato| alpabahutva kahI chattIsamapada, tyAM laga kahi vikhyaato|| 7. he prabhu ! aNagAra bhAvitaAtmA, je kevalI smudghaato| jAvat zAzvata kAla anAgata, ziva sakha rahai vikhyaato|| 8. samuddhAta pada ihAM bhalAvyo, bIjA zataka noM eho| samudghAta noM uddezo e vIjo, dAkhyo jina-vacane ho / / dvitIyazate dvitIyoddezakArthaH / / 2 / 2 / / zarIrAbahiniSkAzya zarIraviSkambhabAhalyamAtramAyA matazca saMkhyeyayojanAni daNDaM nisRjati nisRjya ca yathA. sthUlAn vaikriyazarIranAmakarmapudgalAn prAgbaddhAn zAtayati ythaasuukssmaaNshcaadtte| (vR0-pa0 126, 130) evaM taijasAhArakasamudghAtAvapi vyAkhyeyau, kevalisamadghAtena tu samuddhataH kevalI vedanIyAdikarmapudgalAn zAtayatIti, eteSu ca sarveSvapi samudghAteSu zarIrAjjIvapradezanirgamo'sti, sarve caite'ntarmuhUrttamAnAH, navaraM kevaliko'STasAmayikaH ete caikendriyavikalendriyANAmAditastrayo, vAyunArakANAM catvAraH, devAnAM paJcendriyatirazcAM ca paJca, manuSyANAM tu spteti| (30-pa0130) 6. jAva-vemANiyANaM / kasAyasamugghAyA, appAbahuyaM / 7. aNagArassa NaM bhaMte ! bhAviyappaNo kevalIsamugdhAe jAva-mAsataM aNAgayaddhaM ciTThati? (za0 2074) soraThA dvitIya uddeza pichANa, samudghAta varNana kaa| te samudghAta meM jANa, mAraNAMtika samudghAta chai / / e samavahata joya, kei pRthvI meM uupjai| pRthvI noM avaloya, uddezaka tIjo hivai|| 11. he prabhu ! ketalI pRthvI parUpI, jima jIvAbhigama mjhaaro| nAraka noM uddezaka bIjo, jANavaM te adhikaaro|| 6, 10. dvitIyoddezake samudghAtA: prarUpitAH, teSu ca mAraNAntikasamudghAtaH, tena ca samavahatAH kecitpRthivIpUtpadyanta itIha pRthivyaH pratipAdyante / (vR0-50 130) 10. 11. kai NaM bhaMte ! puDhavIo paNNattAo? goyamA! satta puDavIo paSNattAo, taM jahA-rayaNappabhA sakkarappabhA bAluyappabhA paMkappabhA dhUmappabhA tamappabhA tmtmaa| jIvAbhigame nera iyANaM jo bitio uddeso so neyvyo| 12, 13. puDhavI oggAhittA, nirayA saMThANameva bAhallaM / vikkhaMbha parikkhevo, vaNNo gaMdho ya phAso ya / / (saMgahaNI-gAhA vR0-pa0 130) 12. puDhavI kahitAM kitarI pRthivI prarUpI? prathama prazna e jaanno| pRthavI avagAhI - narakAvAsA, ketalI dUra pichANo / / narakAbAsA noM saMsthAna bali syUM? naraka jADapaNuM jANI? narakAvAsA no vikaMbha paridhi, phUna varNAdika pahichANI / / *laya-dayA bhagotI chai sukhadAI 1. kucha AdarzoM meM jIvAbhigama ke nAraka nAmaka dvitIya uddezaka kI artha-sUcaka saMgraha gAthA dI hai / jayAcArya ne usI Adarza ke AdhAra para jor3a kI hai| 244 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Education International Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! yA0 tatra puDhavI kahitAM pRthvItalI he bhagavAn pRthivI kahI ? gotama ! sAta pRthvI kahI / te kehI ? ratnaprabhA ityAdi / 16. 'ogA hittA nirayA' iti pRthvI avagAhI ketalI dUra narakAvAsA cha ? tihAM e ratnaprabhA pRthvI naiM viSai eka lAkha asI hajAra yojana noM piMDa chai / te mAMhai Upara eka sahasra yojana avagAhIje nIce eka sahasra yojana mUkI naiM te bIca meM trIsa lAkha narakAvAsA chai / ima zarkaraprabhAdika pRthvI nai viSai yathAyoga kahivA / 'saMThANameva' tti naraka no saMThANa kahivo tihAM je AvalikA- praviSTa narakAvAsA chai, te vartula tryaMsa cauraMsa chai, anaiM AvalikA-baddha thI anerA narakAvAsA puSpAvakIrNa bikhar2yA phUla naiM AkAre, te nAnA prakAra saMsthAna chai / bAhalya te naraka noM jADapaNo kahivo / triNa sahasra yojana cha~, te kima ? nIca eka sahasra jojana ghana chai, madhya eka sahasra yojana susira chai, upari eka sahasra yojana saMkoca cha~ / tathA vikkhaMbha- parikkhevo - viSkaMbha anai paridhi kahiyA / tihAM saMkhyAta yojana vistAra vAlA noM saMkhyAta yojana AyAma, viSkaMbha ana paridhi hai / a bIjA asaMkhyAta yojana nAM vistAra vAlA no AyAma, viSkaMbha ana paridhi asaMkhyAta yojana nIM jANavI / 14. tathA varNAdika kahivA / te atyaMta aniSTa ityAdi ghaNo vaktavya cha / jAya jahAM uddeza tahakA ka jAva sarva prANa syUM pUrva UpanA ? tIsa lakkha narakAvAsA majhAro / hatA aneka vAra te UpanAM, athavA anaMtI baaro|| 15. kaI kaI avyavahAra rAzi bhI apanA te apekssaayo| aneka vAra tathA anaMta bAra kahya tatva jANai jinarAyo || vA0 - asakRt te aneka bAra Upano, te aneka bAra to be Adi velA piNa huI iNa kAraNa thakI atyaMta bahulapaNAnAM aMgIkAra naiM artha kahai chai / aduvA anaMtakhutto athavA anaMtI bAra Upano ima vRttikAra kahai / dvitIyamate tRtIyodezakAryaH || 2|3|| soraThA tRtIya uddeza viSeha, kahyA naraka nAM neriyA / paMceMdriya chai teha, iMdriya parUpaNA hivai // 1 17. he prabhu! iMdriya kelI parupI ? jina kahai iMdriya paMco iMdriyoddezaka prathama jAga panarama padanoM saMbo vA0 - ihAM sUtra pustaka naiM viSe dvAra triNahIja likhyA chai ane zeSa te artha jAva zabda karikai jANavA / * laya-dayA bhagotI cha~ sukhadAI vA0 -kai NaM bhaMte! puDhavIo paNNattAo ? goyamA ! satta, taM jahA - rayaNappabhetyAdi / 'ogAhittA niraya'tti pRthivImavagAhya kiyaddUre narakAH ? iti vAcyaM tatrAsyAM ratnaprabhAyAmazItisahasrottarayojanalakSabAhalyAyAmupaya~ka yojanasahasramavagAhyAdhopyekaM varjapitvAvizannarakalakSANi bhayaMti evaM zarkarAbhAdiSu yathAyogaM vAcyam, 'saMThANameva' tti narakasaMsthAnaM vAcyaM tatra ye AvalikApraviSTAste vRttAstryastrAzcaturasrAzca, itare tu nAnAsaMsthAnA:, 'bAhalle 'ti narakANAM bAhulyaM vAcyaM namasyANi katham ? adha eka madhye ca saMkoca' ekamiti / 'pati etI vA tAtavistRtAnAM saMkhyAtayojana AyAmo viSkambhaH parikSepazca itareSAM tvanyatheti / tacca trINi yojarimekam upari tathA varNAdayo vAcyAH, te cAtyantamaniSTA ityAdi bahu vaktavyaM yAvadayamukA (100 120) 14. jAva kiM savye pANA uvavaNNapubvA ? haMtA govamA ! asaI aduvA aNaMtakhutto / ( za0 2475, 76 ) bA0 - asakRd - anekazaH, idaM ca velAdvayAdAvapi spAyato'ntatipAdanAvAha'a' tti athavA 'atakhutto' tti anantakRtvaH' anantavArAniti / ( vR0-50 130 ) 16. tRtIyodezake nArakA uktAH te ca paJcendriyA itIndrayaprarUpaNAya caturthoddezakaH / ( vR0 pa0 131) 17. kai NaM bhaMte! iMdiyA paNNattA ? goyamA ! paMca iMdiyA paNNattA, paDhamillo iMdiyauddesao neyavvo, (ma0 2007) vA0 - iha ca sUtra pustakeSu dvAratrayameva likhitaM, zeSAstu tadarthA yAvacchabdena sUcitAH / (2010 131) 1. upari saMkucitA zikharAkRtyA saMkocamupagatA yojanasahasram / (jIvAbhigama 0 50 106) za02, u0 3, 4, DhA0 36 245 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. saMsthAna iMdriya paMca taNoM dhura, vAilya jADApaNaM jeho| 18. saMThANaM bAhallaM pohattaM jAva aloge| (za02277) pohala coDApaNa tAsa jANava, jAva aloka la geho|| vA...-tihAM saMsthAna zrotrAdi iMdri ya na kahi / te ima-zroteMdrI na saMsthAna vA0-tatra saMsthAna thotrAdIndriyANAM vAcyaM, taccedakadaMba vanaspatI nAM phUla nai AkAre / cakSu iMdriya nu sasthAna masUraka candra nai AkAre thotrendriyaM kadambapuSpasaMsthita, cakSurindriyaM masUrakacandracha.-masUra te Asana vizeSa (gAla masUrIyo iti loka bhASA) candra kahitA saMsthita, masUrakam-AsanavizeSazcandraH- zazI, candramA / athavA masUracandra te dhAnya vizeSa, tehanA arddha etale masUra nI dAla nai athavA masUrakacandro-dhAnyavizeSadalaM, ghrANendriyamatiAkAra vRtta-gola / ghrANeMdriya nuM saMsthAna atimuktaka caMdra te phUla-vizeSa no dala, muktakacandra kasaMsthitam, atimuktacandra ka:-puSpavitehana AkAre anai pannavaNA nA artha meM kA te atimuktaka vRkSa nAM phUla nai tathA zeSadalaM, rasanendriyaM kSuraprasaMsthitaM sparzanendriyaM nAnAcandramA nai saMsthAna saMsthita cha / rasaneMdriya na saMsthAna kSurapra te pAchaNA nai aakaare| kAram / sparzaneMdriya nuM saMsthAna nAnA AkAra te aneka aakaare| ____ 'bAhalla' kahitA iMdriya nu bAhalya te jADapaNuM kahi / sarva iMdriya noM aMgula 'bAhallaM' ti indriyANAM vAhalyaM vAcyaM, taccedaM--sarvAnoM asaMkhyAtamo bhAga bAhalya ch| nnyNgulaasNkhyeybhaagbaahlyaani| jo sparzana iMdriya nu jADapaNu aMgula nai asaMkhyAtameM bhAga chai, to khaDga, chUrI Adi karikai haNiya chate zarIra nai aMtara-mAMhi kima vedanA bhogavai ? tehanoM uttara-sparza iMdriya noM viSaya zIta Adi sparza huI, jima cakSu iMdriya noM viSaya rUpa, ghrANeMdriya noM viSaya gaMdha, jihvA-iMdriya noM viSaya rasa, thotraMdriya noM viSaya zabda anai churI Adi kari haNiya chate aMtaH zarIra nai virSa zItAdi sparza noM anubhava nahIM huve / kevala dukha rUpa vedana noM hIja anubhava huve| anai te dukha rUpa vedanA no anubhava to AtmA samasta zarIra karike karai, kevala spazeMdriya thIja nahIM karai jvarAdi vedanavat / te mArTa spazeMdrI nI nAnhI avagAhaNA chai te doSa nhiiN| atha zItala pANI Adi pIdhe chate antara-mAMhi zIta Adi sparza piNa bhogaviya, te kAraNa thakI kima sparza iMdriya neM aMgula nai asaMkhyAtame bhAga jADapaNo milai ? tehana piNa uttara-ihAM sparza iMdriya sarva zarIra meM viSai piNa pradeza paryaMtatti chai / abhyaMtara piNa zuzira-polADa nai Uri sparza iMdriya nAM bhAva thI doSa nthii|' (ja0sa0) - 'pohattaM' kahitA pohalapaNoM te coDApaNoM / ima zrotra, cakSu, ghrANa noM aMgula noM asaMkhyAtamo bhAga pohlpnno| jihvedriya nuM pratyeka aMgula na pohalapaNoM / te 'pohattaM' ti pRthutvaM, taccedaM-thotracakSurghANAnAmaMguAtmAMgule jANava / sparzana iMdriya zarIra pramANa pohalapaNuM / tehanoM mAna utse lAsaMkhyeyabhAgo, jihvendriyasyAMgulapRthaktvaM sparzanendri yasya ca shriirmaanm| dhAMgula krik| 'kaipaesa' kahitA iMdriya ketale pradeze nIpanI? pAMcaMi iMdriya anaMta pradeza 'kaipaesa' tti anantapradezaniSpannAni paJcApi / karI nIpanI ch| 1. aMgasuttANi bhAga 2 za0 2177veM sUtra ke anta meM 'paddhamillo iMdiya uddeso neyavo jAva' kahakara agale sUtra meM aloka sambandhita prazna upasthita kiyA hai| bhagavatI kI jor3a meM indriyoM ke saMsthAna Adi kI sUcanA dekara jAva zabda ke dvArA aloka sambandhI prasaga kI sUcanA dI gaI hai| usake bAda vAtikA meM pUrva sUcita saba pahaluoM ko vistAra se batAkara 'aloge NaM bhate kiNNA phuDe ? katihi vA kAehi phuDe ?' pATha diyA hai, kintu usa para jor3a nahIM likhI gaI hai / isalie za0 2178veM sUtra kI joDa upalabdha nahIM hotii| za0 2 / 77 ke pAda-TippaNa meM likhA hai ki 'ato'gre sarvAdarzeSu saMThANaM bAhallaM pohattaM jAva aloge iti pATho'sti' jayAcArya ne isI pATha ke AdhAra para jor3a likhakara yAvat zabda se saMgrAhya zeSa arthoM ko vAttikA meM nibaddha kiyA hai| 246 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ogADhe' tti asaMkhyeyapradezAvagADhAni / 'appAbahu' tti sarvastokaM cakSuravagAhatastataH zrotraghrANendriye kameNa saMkhyAtaguNe tato rasanendriyaM asaMkhyaguNaM tataH sparzanaM saMkhyeyaguNam / 'puTThapaviTTha' tti zrotrAdIni cakSUrahitAni spRSTamartha praviSTaM ca gRha nnnti| 'ogAr3he' kahitAM ketalA AgAsatthikAya nAM pradeza nai avagAhyA chai? pAMcUMi iMdriyAM AkAzAstikAya nA asaMkhyAtA pradeza avagAhyA cha / ___'appAbahu' kahitAM pAMcU iMdriyAM AkAza-pradeza avagAhyA tehanI alpa bahutva, te ima-ihAM vRttikAra kA - sarva thor3A AkAza pradeza avagAhI nai cakSu iMdriya rhii| tehathI dhotrendriya ghrANeMdriya anukrame karika saMkhyAta guNA avagAhyA / tehathI rasaneMdriya asaMkhyAta guNA avagAhyA / teha thakI pharzaneMdriya saMkhyAta guNA avagAhyA, ityAdi je pannavaNA meM kahya te khruuN| spRSTa artha prata anaiM praviSTa artha pratai grahaNa karai, te ima-zrotraMdriya phA zabda prata suNa piNa aphA na sunn| anaiM cakSuridriya phA rUpa prata na dekheM, aNaphA pratai dekhe / ana ghrANeMdriya phA gaMdha prata suudhai| rasaneMdriya pharSyA rasa pratai aasvaad| sparzana iMdriya phA sparza pratai vedai piNa aNaphA pratai na saMgha, na AsvAdai, na vedai / ima thotrAdika vivara nai viSa paiThA pudgala piNa khivaa|| viSaya kahitA iMdriya nI viSaya, ihAM vRttikAra kahya--pAMca iMdriya nI viSaya jaghanya aMgala nai asaMkhyAtame bhAga khii| anai pannavaNA 15 pade keyaka parata meM pAMcU iMdriya nI viSaya jaghanya AMgula nai asaMkhyAtamai bhAga kahI, anai keyaka parata meM cakSu indriya nI viSaya jaghanya AMgula nai saMkhyAtamai bhAga kahI, te ghaNI paratAM dekha nirNaya kiijo'| utkRSTa thI zrotra noM bAra yojana viSaya, cakSu noM sAdhika lakSa yojana viSaya, zeSa saba indriyAM no no yojn| 'visaya' tti sarveSAM jaghanyato'GgalasyAsaMkhyeyabhAgo viSayaH / utkarSatastu thotrasya dvAdaza yojanAni, cakSuSaH sAtirekaM lakSaM, zeSANAM ca nava yojanAnIti / 1. bhagavatI kI vRtti meM pAMcoM indriyoM ke viSaya jaghanyataH aMgula kA asaMkhyeya bhAga batalAyA gayA hai| jayAcArya ne isa viSaya kI samIkSA karate hue likhA hai--- prajJApanA (pada 15) ke kucha AdarzoM meM bhI pAMcoM indriyoM kA viSaya jaghanyataH aMgula kA asaMkhyeya bhAga batalAyA gayA hai, kintu isakA nirNaya aneka pratiyAM dekhakara kiyA jaae| jayAcArya dvArA pradatta isa sUcanA ke AdhAra para yaha pATha samIkSaNIya hai| hamane prajJApanA ke pATha-zodhana meM jina AdarzoM kA prayoga kiyA, una saba meM cakSu kA jaghanya viSaya aMgula kA saMkhyeya bhAga aura zepa indriyoM kA asaMkhyeya bhAga upalabdha hai----"cakkhiMdiyassa NaM bhaMte ! kevatie visae paNNatte ? goyamA ! jahaNNaNaM aMgulassa saMkhejjati bhaago|" muni puNyavijayajI ne bhI yahI pATha svIkAra kiyA hai| unheM kucha AdarzoM meM 'asaMkhejjati' pATha bhI milA hai| yaha samyak nahIM hai| isa TippaNI ke sAtha vaha pAda-TippaNI meM uddhRta hai| Avazyaka niyukti ke vivaraNa meM malayagiri ne bhI prajJApanA ke pATha kA anusaraNa kiyA haicakSurindriyamapi jaghanyato'Gga lasaMkhyeyabhAgamAtrAvasthitaM pazyati (Avazyaka-niyukti patra 26) unhoMne apane pratipAdya kI puSTi meM vizeSAvazyaka bhASya ko bhI uddhRta kiyA hai avaramasaMkhejaMgalabhAgAto nayaNavajjANaM // saMkhejjaibhAgAto nayaNassa maNassa na visayaparimANaM / poggalamittanibaMdhAbhAvAto kevalasseva / / (vizeSAvazyaka bhASya 346, 350) inake AdhAra para yaha niSkarSa nikalatA hai ki bhagavatI kI vRtti meM pAMcoM indriyoM kA jaghanya viSaya aMgula kA asaMkhyeya bhAga batalAyA gayA hai, vaha sammata nahIM hai| 1. bhagavatI kI vRtti kA mudrita pATha zuddha pratIta nahIM hotaa| jayAcArya ne vRtti ke pATha ko prAmANika batAyA hai aura usakI puSTi prajJApanA ke (51 / 13) pATha se kI jayAcArya ne bhagavatI vRtti ke jisa pATha kA anuvAda kiyA hai, prajJApanA meM usakA saMvAdI pATha milatA hai| isase sahaja hI isa niSkarSa para pahuMca jAte haiM ki mudrita pATha zuddha nahIM hai| prastuta pATha isa prakAra honA cAhiesarvastoka cakSuravagAhatastataH thotraghrANendriye krameNa saMkhyAtaguNe tato rasanendriyaM asaMkhyeyaguNaM tataH sparzana sNkhyeygunnm| hamane vRtti kA yahI pATha anuvAda ke sandarbha meM uddhRta kiyA hai| za02, u04, DhA036 247 Jain Education Intemational Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ihAM pannavaNA nAM artha meM kahyo te likhiye cha---ihAM koi kahai je AgamAMtare cakSu viSaya dhaNoM dIsai chai| je bhaNI puSkarAddha dvIpa nAM mAnuSottara samIpavartI manuSya utkRSTa divasaI ekavIsa lAkha cauttIsa hajAra pAMca sau saitIsa pramANAMgule niSpanna yojana thakI surya Ugato Athamato dekhai ch| te mATe ihAM sAdhika lakSa yojana noM cakSu viSaya kahyo te kima ghaTai ? tatrottaraM-eha sUrya atiprakAzya thAI te mArTa adhika viSaya dIsa cha, piNa aprakAzya vastu te lakSa yojana uparAMta na diis| ihAM aprakAzya vastu AzrayI nai viSaya kahyo ch| anai prakAzya vastu noM viSaya to adhika piNa hoi tehanoM doSa nhiiN| ihAM eha iMdriya viSaya pramANa AtmAMgule jANavU, piNa utsedhAMgule na kahivU / ihAM koi kahai cha je jo zarIrapramANa utsedhAMgula ko cha to zarIra pratibaddha je iMdriya tehanoM viSaya utsedhAMgule ja kahII, piNa AtmAMgulai na kahiiM? tatrottaraM-zarIra je utsedhAMgule kahyA cha piNa iMdriya-viSaya na jaannvo| jo utsedhAMgula iMdriya-viSaya kahIiM to pAMca sau dhanuSa nA manuSya nai viSaya vyavahAra na pohaca, yathA je bharata cakravartI ne AtmAMgula te pramANAMgula khy| te pramANAMgula e kA, te pramANAMgula eka sahasra utsedhAMgula thaai| tihAM bharata nI ayodhyA nagarI tathA skaMdhAvAra te AtmAMgula bAra yojana pramANa kahyA te utsedhAMgule to aneka sahasra gama yojana thaai| tihAM vijaya DhakkA bherI pramukha noM zabda sarva naiI kima saMbhalAi ? ana te zabda to samagra nagara tathA samagra skaMdhAvAra vyApI siddhAMta kahya cha, te vyavahAra na pohacai te mATa ihAM iMdriya noM viSaya te AtmAMgulaja jaannvo| 'aNagAre' kahitAM he bhagavaMta ! bhAvitAtma aNagAra mAraNAMtika samudghAta samavahata nAM je chahalA zailezI kAla nAM aMtya samaya nAM je nirjA pudgala ati sUkSma te pudgala sarva loka pratai avagAhI nai byApI nai rahyA ch| chadmastha-kevalajJAna-rahita tathA viziSTa avadhi jJAnAdi piNa rahita te / he bhagavan ! te nirjar2yA pudgala nu anyatva paraspara bhinnapaNuM arthAt e pudgala ehanA ana e pudgala anairA nAM ima jANa ? dekhai ? he gotama ! e artha samartha nhiiN| ihAM maraNa nai aMta havaM te mATai mAraNAMtika kahI, piNa e kevalI samudghAta jANavI / kevalI nai mAraNAMtika samudghAta na huvai, mAraNAMtika samudghAta chadmastha nai Ija huve te mATe / AhAre kahitAM te carama nirjar2yA pudgala pratai narakAdika na jANa na dekhai anai Aharai to cha, ityAdi ghaNoM vistAra ch| hivai ketalA lagai e uddezo kahivo te kahai cha-jAva aloko kahitAM yAvat aloka sUtra no aMta te ima-alogeNaM bhaMte kiNNA phuDe kAhi kAehi phuDe ? goyamA ! no dhammatthikAeNaM phuDe jAva no AgAsasthikAeNaM phuDe AgAsatthikAyassa deseNaM phuDe, AgAsatthikAyassa paesehi phuDe, no puDhavikAieNaM phuDe jAva no addhA samaeNaM phudde| ege ajIvadavvadese agurulahue aNaMtehi agurulahuyaguNehi saMjutte savvAgAse annNtbhaagnneti|| aloka chai tiko dharmAstikAyAdi aloka meM nahIM, te maatt| je alokAMta nai lokAMta phaja cha te pharzavU ihAM na lekhavyU, ihAM pharzavU nAma vyAptapaNAM noM chai| je aloka dharmAstikAyAdike karI vyApta nathI te mATai ihAM spRSTa nAma vyAptapaNAM no ch| anai AkAzAstikAya kAya nAM deza pradeza karI spRSTa kahitAM vyApta chai, te AkAzAstikAya nAM deza pradeza aloka nai viSa chai te maatt| anai eka ajIva dravya noM deza te AkAzAstikAya dravya nAM dezapaNAM thakI te aloka nai spRSTavyApta ch| 'aNagAre' ti anagArasya samudghAtagatasya ye nirjarApudgalAstAnna chadmastho manuSyaH pshytiiti| 'AhAre' ti nirjarApudgalAnnArakAdayo na jAnanti na pazyanti AhArayanti cetyevamAdi bahu vAcyam / atha kimanto'yamuddezakaH? ityAha-yAvadalokaH' alokasUtrAntaH, taccedam - nAloko dharmAstikAyAdinA pRthivyAdikAryaH samayena ca spRSTo--vyAptaH, teSAM tatrAsattvAt, AkAzAstikAyadezAdibhizca spRSTaH, teSAM tatra sattvAt, ekazcAsAvajIva dravyadezaH, AkAzadravyadezatvAttasyeti / (vR0-50 131) 248 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. *saMThANa bAhalya pRthak pohalapaNa, jAva kiNa kari pharyo alogo| artha e dUjA zataka noM cautho iMdriyoisaka ' mA zAsaka suuyogaa| ||dvitiiyshte caturthoddezakArthaH / / 2 / 4 / / bhukt| soraThA 20. iMdriya noM adhikAra, cauthai uddezai khyo| 20, anantaramindriyANyuktAni, tadvazAcca paricAraNA syAte basa thI paricAra, tAsa nirUpaNa paMcame / / diti tannirUpaNAya paJcamoddezakasyedamAdisUtram / (vR0-pa0 131) 21. *he prabhu ! anyatIrthI ima Akhai, ima nizcai nigrNtho| 21,22. aNNa utthiyA NaM bhaMte ! ebamAikkhaMti bhAsaMti kAla kiye chatai deva thaI naiM, nija Atama kari mNto|| paNNavaMti paraveti-evaM khalu niyaMThe kAlagae samANe 22. te nigraMtha nuM jIva devatA, anya deva prati tyaaNhii| devabbhUeNaM appANeNaM se NaM tattha no aNNe deve, no aNNesi ___ anya deva nI devI prati vaza kari, AliMgI bhogavai nAMhI / / devANaM devIo abhimuMjiya-abhimuMjiya pariyArei, 'abhiyujya' vazIkRtya AzliSya vA 'paricArayati pari (vR0-pa0132) 23. Atma saMbaMdhi potA nI devI, teha prata piNa tyaaNhii| 23. no appaNicciyAo devIo abhijujiya-abhimuMjiya vaza kari-kari AliMgi-Aligi, te sura bhogavai nAMhI / / pariyArei, 24. nija Atama kari te sura pote, strI puruSa ruuppnneho| 24. appaNAmeva appANaM viuvviya-viubbiya pariyArei / _ vikUrvI - vikurvI bhoga bhogave, nigraMtha sura thayu teho|| 25. ika piNa jIvaja eka samaya meM, doya veda vedNto| 25. ege vi ya NaM jIve egeNaM samaeNaM do vede vedei, taM jahAitthi-veda phuna puruSa-veda prata, ima tasaM vedavU huto|| itthivedaM ca, purisavedaM ca / 26. ima parautthika taNI vAratA, sarva jANavI soyo| 26. evaM parautthiyavattavvayA NeyabbA jAva itthivedaM ca, jAvat itthi-veda pratai phuna, puruSa-veda prati joyo|| purisavedaM c| (za0 2 / 76) 27. te kima? e prabhu ! goyama pUcha, taba bhAkhai jinraayo| 27, 28. se kahameyaM bhaMte ! evaM? je mATai te anyatIthikA, ema kahai chai taahyo| goyamA ! jaM NaM te aNNautthiyA evamAikkhaMti jAva 28. jAva strI-veda veda pratai, phUna e bihaM veda khaayo| itthivedaM ca, purisavedaM c| iNa prakAra kara eka jIva te, vedai samaya ika maaNhyo|| 26. je pAkhaMDI te ima bhAkhai, he gotama ! sunnvaayo| 26. je te evamAhaMsu, micchaM te evamAhaMsu / te anyatIrthI mithyA-khoTaM, ima vacana vadai chai taahyo| vA0--anyatIrthI noM mithyApaNo te ima-puruSa cha tiko strI rUpa kIdhe chate vA...mithyAtvaM caiSAmevaM-strIrUpakaraNe'pi tasya piNa te deva nai puruSapaNAM mArI puruSa veda noM hIja eka samaya meM viSa udaya cha, piNa devasya puruSatvAt puruSavedasyaivaikatra samaye udayo na strIstrI-veda noM udaya nathI / athavA veda palaTya chate etale strI, puruSa noM rUpa kIdhe chate vedasya, strIvedaparivRttyA vA strIvedasyaiva na puruSastrI-veda noM hIja udaya chai piNa puruSa-veda noM udaya nathI, mAhomAhi viruddha vedodayaH, prsprviruddhtvaaditi| (vR0-pa0 132) bhAva thii| 30.hUM piNa gotama ! ema kahUM chu, sAmAnya thI suvicaaro| 30, 31. ahaM puNa goyamA ! evamAikkhAmi bhAsAmi paNNa bali vizeSa thakI ima bhAkhU, pannavU hetu kari saaro|| vemi parUvemi-evaM khalu NiyaMThe kAlagae samANe aNNa31. ema parUpU bheda kahivA thI, ima nizcai nigraMtho / yaresu devaloesu devattAe uvavattAro bhavaMti-- kAla kiye ika devaloka meM, devapaNe upaja hNto|| *laya--dayA bhagotI cha sukhadAI za02, u05, DhA036 246 Jain Education Intemational Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. mahiDDhiesu jAva mahANubhogesu 33. dUragatIsu cirtthitiiesu| vA0-devaloesu devattAe ubavattAro bhvNti| devaloka te devajana madhye devapaNa Upajai / te devaloka kahitAM devajana kehavA cha ? ihAM prathama devajana nuM vizeSaNa kahai ch| 32. mahiDDhiesa mahARddhivaMtA, jasaM parivArAdi riddho| jAvat mahA anubhAga amara-jana, mahA zaktavaMta smddho|| 33. dUraMgatisu Urdhva deva gati, cira sthitivaMtA teho| ehavA amara-jana devaloka cha, teha viSa upjeho|| ehavA amara-jana devaloka cha, teha virSe suuvicaarii| te nigraMtha - jIva kAla kari, deva huvai ati bhArI / / 35. mahiDhie kahitAM mahA Rddhivato, jasaM parivArAdi Rddho| jAva dazaM diza udyota karato, te sura adhika smddho|| 34. se NaM tattha deve bhavai 35. mahiDDhie jAva dasa disAo ujjoemANe soraThA ihAM jAva zabda rai mAya, pATha kahyA tasaM artha im| mahAdyuti kAMti suhAya, mahAbala mahAyaza mhaasukhii| 37. mahAanubhAga suzakta, sobhita hAra hiyA vissai| kaDA bahirakhA yukta, tiNa kari staMbhita ubhaya bhuja / / 38. aMgada kahitAM dekha, vAha nAM AbharaNa noN| Akhyo eha vizekha, kaMDala AbharaNa kAna nAM / / kaMDala karika mRSTa, gala-sthale rekhA paDai / karNapITha dhara zriSTha, karNAbharaNaja eha phUna / / 36. 'mahiDDhie' ityatra yAvatkaraNAdidaM dRzyam-mahajjuie mahAbale mahAyase mhaasokkhe| (vR0-50 132) 37. mahANubhAge hAravirAiyavacche kaDayatuDiyathaMbhiyabhue truttikaa-baahurkssikaa| (vR0-50 132) 38. aMgadAni--bAhvAbharaNa vizeSAn kuNDalAni-karNAbharaNavizeSAn / (vR0-pa0 132) 36. mRSTagaNDAni-ullikhitakapolAni, karNapIThAnikarNAbharaNavizeSAn dhArayatItyevaMzIlo yaH sa tthaa| (vR0-pa0132) 40. 'vicittahatthAbharaNe vicittamAlAmaulimauDe' (vR0-pa0132) 36. 40. hastAbharaNa vicitta, vicitra mAlA puSpa nii| mastaka viSa pavitta, mukuTa virAjai jehane / / 41. kalyANakArI mAna, mAlya pravara uttama bhlii| bali vilepana jAna, dharaNahAra chai tehno|| dedIpyamAna zarIra, phUna pralaMba vanamAla dhara / divya varNa kari hIra, karai udyotaja daza dizA / / divya gaMdha kari dekha, divya rasa divya pharza kri| divya saMghayaNa vizekha, pudgala zaktI rUpa e|| divya saMsthAna kareha, divya Rddhi parivAra kari / divya yuti kari jeha, vaMchita-artha-saMyoga e|| divya prabhA dIpaMta, te yAnAdi vimAna kri| phuna divya chAyA huMta, e uttama zobhA krii|| divya aci suvizAla, ratnAdika tana meM rhaa| tAsa teja je jvAla, tiNa karinai udyota ati / / 47. divya teja kari teha, eha kiraNa tanu nI khii| divya leza phuna jeha, zarIra nai varNe krii|| 44. Rddhi:-parivArAdikA, yutiH-iSTArthasaMyogaH / (vR0-pa0 132) 45. prabhA-yAnAdidIptiH, chaayaa-shobhaa| (vR0-50 132) 46. acci:-zarIrastharatnAditejojvAlA, tejaH-zarIrAciH / (vR0-pa0 132) 47. leshyaa-dehvrnnH| (vR0-pa0 132) 250 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48. ekArthA vaite| 48. juo - juoM artha eha, pUrve bhAkhyA zabda noN| vali ekArthapaNeha, jAva zabda meM e khyaa|| (vR0-60 132) 46, 50. dasa disAo ujjoemANe pabhAsemANe pAsAie darisaNijje abhiruve pddiruve| vA0-'pAsAie' draSTraNAM cittaprasAdajanaka: 'darisaNijje' yaM pazyaccakSurna thAmyati 'abhirUbe' manojJarUpa: 'paDirUve' tti draSTAraM draSTAraM prati rUpaM yasya sa tatheti / (vR0-pa0 132, 133) 51. se NaM tattha aNNe deve, aNNesi devANaM devIo abhi juMjiya-abhimuMjiya pariyArei, vA0-'se NaM' ti asau nigraMthadevaH 'tatra' devaloke 'no' naiva 'aNNe' ti anyAn AtmavyatiriktAn 'devAn' surAn / tathA no anyeSAM devAnAM sambandhinIrdevIH 'abhijuMjiya' tti 'abhiyujya' vazIkRtya AzliSya vA 'paricArayati' pribhukte| (vR0-50 132) 46. *dasa diza meM udyota karato, udyota teha prkaasho| bali dasa diza meM zobha rahyo sura, e nigraMtha jIva vimaaso|| 50. jAva paDirUve pratirUpa sura, jAva zabda meM jaannii| pAsAie darisaNijje kahyo chai, phuna abhirUpa pichANI / / vAo.-pAsAie--dekhaNahAra noM citta prasanna karaNahAra, darisaNijje-je prata dekhatA chatAM cakSu kheda na pAmai, abhirUve-manojJa rUpa cha, paDirUve-dekhaNahAra dekhaNahAra pratirUpa chai jehana, etala joivA jogya chai| 51. teha nigraMtha tihAM anya deve, anya sura nI devI prati tyaaNhii| AligI-AliMgI vaza kari-kari, paricAraNA kari jyaaNhii|| vA.....'seNaM tattha kahitAM' te tihAM aNNe deve kahitAM anya deva pratai, aNNesi devANaM devIo kahitA anairA deva nI devI pratai, abhijujiya-abhijujiya kahitAM vaza karI-karI tathA AliMgI-AliMgI, paricAraNA karai-bhogavai e prathama artha / ___ihAM anairA deva prati bhogavaM ehabU artha kIdha keI kahai--e pazcima dvArIparyu huvai / piNa e nigraMtha na jIva iso mahaddhika devatA ehavaM karivA ayogya kArya kima karai? te mATai anya deva thI pazcimadvArI binA mukhAdika nI kuceSTA rUpa paricAraNA kara, ima huvai te piNa jJAnI jANa / athavA 'seNaM--te nigraMtha na jIva tehija 'tattha'--tihAM devaloka nai viSa 'aNNe deve'-anya deva cha tiko 'aNNe devANaM devIo'-anerA deva nI devI prata baza karI tathA AliMgI bhogavai e dUjo artha / jada koI pUchai nigraMtha nA jIva nai anya deva kima kahyo? tehanoM uttara-je anerA deva nI devI prati bhogava te devatA nI apekSAya e nigraMtha nuM jIva anya deva cha / te anerA devatA nI devI pratai bhogabai, ehavU artha huve te piNa jJAnI jANa / nija potAnI devI prata piNa, AligI-AliMgI teho| vaza karI-karI bhogave, jIva nigraMtha na jeho|| 53. ApaNapaija nijAtma pratai te, itthi puruSa noM ruupo| vikurvI-vikurvI bhogavai nAMhI, sura vara teha anuupo|| vAla-atha yahAM kahyo Apako rUpa vikurvI ne Apa paricAraNA nahIM kara-ehanoM e paramArtha-eka samaya be veda nahIM vedai, tiNa AdhI kahyo chai bAkI to Apako rUpa vikurvI nai paricAraNA kara ch| ika piNa jIva je eka samaya meM, ekaja veda vedNto| itthi-veda pratai athavA te, parisa veda - prati mNto|| jeha samaya viSa itthi-veda prati, vedai bhogavai jyaaNhii| teha samaya virSa puruSa-veda prati, vedai bhogavai nAMhI / / jeha sabhaya viSa puruSa-veda prati, vedai bhogavaM jeho| teha samaya vipa itthi-veda prati, vedai bhogavai na teho|| *laya-dayA bhagotI cha sukhadAI bha 52, 53. appaNicciyAo devIo abhijujiya-abhimuMjiya pariyArei, no appaNAmeva appANaM viubbiya-viubviya priyaarei| 54. ege vi ya NaM jIve egeNaM samaeNaM egaM vedaM vedei, taM jahA-itthivedaM vA, purisavedaM vaa| 55, 56. jaM samayaM itthivedaM vedei no taM samayaM purisavedaM vedei| jaM samayaM purisaveda vedei no taM samayaM itthivedaM vedei| za02, u05, DhA036 251 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57. 58. ACC itthi-veda nA udaya karI naiM, paMveda bhogavai naaNhii| puruSa-veda nA udaya karI ne, na bhogavai strI-veda tyAMhI / / ima nizca kari naiM ika jaMtU, eka samaya rai maaNhyo| eka veda pratai vede acha, te strI tathA purisa kahAyo / strI chai te strI-veda udaya thayAM thI, puruSa prata vaaNchNto| puruSa chai te puruSa-veda udaya thayAM, strI taNI vAMchA krto| e bihuM mAMho mAMhai ima vAMcha, strI puruSa pratai jaannii| athavA purisa vAMche itthi prati, e jina vayaNa pichANI / / deza pacIsamAM aMka taNo e, guNacAlIsamI ddhaalo| bhikSa bhArImAla RSirAya prasAde, 'jaya-jaza' saMpati maalo|| 57. itthivedassa udaeNaM no purisavedaM vedei, purisavedassa udaeNaM no itthivedaM vedei / 58. evaM khalu ege jIve egeNaM samaeNaM egaM vedaM vedei, taM jahA-itthivedaM vA, purisabedaM vaa| 56. itthI ithivedeNaM udiNNaNaM purisaM patthei / puriso purisabedeNaM udiNNaNaM itthi ptthei| 60. do vi te aNNamaNNaM pattheti, taM jahA--itthI vA purisaM, purise vA itthi| (za0 280) DhAla : 40 pUrve paricAraNa kahI, paricAraNa thI jANa / garbha huvai manu tiri taNe, garbha prazna hiva ANa / / udaka garbha bhagavaMta jI ! kAlAntara kari tAma / jala varSaNa hetu jiko, padgala no pariNAma / / te udaka-garbha ima kAla thI, kito kAla hjaas| jina kahai ika samayo jaghana, utkRSTo SaT mAsa / / 1. paricAraNAyAM kila garbhaH syAditi garbhaprakaraNam / (vR0-50 133) 2, 3. udagambhe NaM bhaMte ! udagabbhe tti kAlao kevaccira hoi? goyamA ! jahaNaNaM eka samayaM, ukkoseNaM chmmaasaa|| (za081) 2. tatrodakagarbha:-kAlAntareNa jalapravarSaNahetuH pudgalapariNAmaH / (vR0-pa0 133) 4. ayaM ca mArgazIrSapauSAdiSu vaizAkhAnteSu sandhyArAgameghotpAdAdiliMgo bhvti| (vR0-pa0 133) vattikAra kahyo magasire, poSa pramukha rai maaNhi| aMta vaizAkha viSai huvai, saMdhyA-rAgAdi tAhi / / *sUrijana ! thI jina-vaca sukhdaaii| (dhrupadaM) 5. tiryaMcaNI garbha he bhagavaMta jI ! tiryaMcaNI garbhapaNeha / kAla thakI kito kAla huvai e, garbha viSa rahai eha re / / zrI jina bhAkhai jaghanya thakI e, aMtarmuharta khaai| utkRSTo te ATha varSa laga, rahai garbha rai mAMhi // garbha manuSyaNI noM he bhagavaMta jI!, maNussI garbhapaNeha / kAla thakI e kitA kAla laga, garbha viSa rahai jeha ? zrI jina bhAkhai jaghanya thakI e, aMtarmuharta kahAya / utkRSTo te bAra varSa laga, garbha viSai rahivAya / / 5.tirikkhajoNiyagambhe NaM bhaMte ! tirikkhajoNiyagabbhe tti kAlao kevaccira hoi? 6. goyamA ! jahaNaNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM aTTha sNvcchraaii| (za0 2082) 7. maNussIgabhe NaM bhaMte ! maNussIgabbhe tti kAlao kebaccira hoi? 8. goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM bArasa sNvcchraaiN| (za0 2 / 83) *laya-AdhAkarmI thAnaka maiM sAdhu rahai 252 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Education international Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. kAya - bhavastha he bhagavaMtajI ! kAya - bhvsthpnnehe| kAla thakI kitA kAla lagai e rahai, garbha nAM tanu nai viSehe / / vA0-kAya-bhavastha kiNa nai kahiya ? kAya te mAtA nA udara nai viSe rahyo je nija zarIra, bhava kahitAM janma te kAya-bhava / tehanai viSai rahai kAyabhavastha / te kAya bhavastha ima eNe paryAye krii| etalai mAtA nAM udara nai viSai garbha no zarIra tehanai viSa jIva kito kAla rahai ? 10. zrI jina bhAkhai jaghanya thakI e, aMtamahataM kahIva / utkRSTo je varSa cauvIsaja rahai, garbha nAM tanu viSai jIva / / 6. kAyabhavatthe NaM bhaMte ! kAyabhavatthe tti kAlao kevaccira hoi? vA....kAye-jananyudaramadhyavyavasthitanijadeha eva yo bhavo-janma sa kAyabhavastatra tiSThati yaH sa kAyabhavasthaH, sa ca kAyabhavastha iti, etena paryAyeNetyarthaH / (vR0-pa0 133) 10. goyamA ! jahaNaNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM cauvIsa sNvcchraaii| (za0 2084) 11. 12. 11, 12. strIkAye dvAdaza varSANi sthitvA punarmRtvA tasmi nevAtmazarIre utpadyate dvAdazavarSasthitikatayA, ityevaM caturvizativarSANi bhavanti / (vR0-pa0 133) ima soraThA strI nAM udara viSeha, garbha viSa varSa bAra rhii| mari nija tanu upajeha, bAra varSa bale te rahai / / ima caubIsaja vAsa, je mAtA nAM udara meN| garbha zarIre jAsa, jIva rahai utkRSTa thkii|| kei kahai varSa vAra, rahI valI anya bIja kri| tehija zarIra majhAra, upajI dvAdaza varSa sthiti / / 14. *manuSya paMceMdriya tiryaMca nai prabhu, bIja te vIrya kahAya / aNaviNaTho je yoni virSa cha, te kito kAla rahivAya? 15. jina kahai aMtarmahataM jaghanya thI, utkRSTa muharta baar| tihAM laga sannI manu tiri upaje, pachai sannI na Upajai ligAra / / 16. eka jIva prabha! ika bhava mAMhai, ketalA no kahivAya / patrapaNe zIghra AvI upajai, kitA pitA taNo putra thAya ? 17. zrI jina bhAkhai jaghanya eka noM, tathA be triNa no suta thaay| utkRSTa pRthak-sau noM suta hai, etale janaka pRthak-sau tAya / / 13. kecidAhu:--dvAdaza varSANi sthitvA punastatraivAnyabIjena taccharIre utpadyate, dvAdazavarSasthitiriti / (vR0-50 133) 14. maNussa-paMceMdiyatirikkhajoNiyabIe NaM bhaMte ! joNi bhUe kevatiyaM kAlaM saMciTThai ? 15. goyamA ! jahaNNaNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bArasa muhuttaa| (sh02|85) 16. egajIve NaM bhaMte ! egabhavaggahaNeNaM kevaiyANaM puttattAe havvamAgacchai? 17. goyamA ! jahaNNeNaM ikkassa vA doNha vA tiNha vA, ukkoseNaM sayapuhattassa jIvA NaM puttattAe havvamA. gcchNti| (za0 2 / 86) 18. soraThA manuSya anai tiryaca, tasaM vIrya te bIja chai| bAra muhataM laga saMca, yonibhUta rahya yoni meM / / pRthaka - sau noM jeha, bIja hIja vIraja tiko| gAya pramukha nI teha, yoni viSa pailu rahya / / te bIja-samudAye tAya, eka jIva koi uupjai| teha jIva kahivAya, sarva taNo suta hatiko / / te mATe ima khyAta, utkRSTa pRthak-sI tnno| putra teha vikhyAta, pitA pRthak-sau ima huvai / / 20. 18. manuSyANAM tirazcAM ca bIjaM dvAdaza muhUrtAn yAvadyonibhUtaM bhavati / (vR0-pa0 134) 16. tatazca gavAdInAM zatapRthaktvasyApi bIjaM gavAdiyonipraviSTaM biijmev| (vR0-10 134) 20. tatra ca bIjasamudAye eko jIva utpadyate, sa ca teSAM ___ bIjasvAminAM sarveSAM putro bhvti| (vR0-50 134) 21. ata uktam-ukkoseNaM 'sayapuhattasse' tyaadi| (vR0-pa0134) . *laya-AdhAkarmo thAnaka meM sAdhu rahai za02,u05,DhA040 253 Jain Education Intemational Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA0-be thI mAMDI nava tAMi pRthak (pratyeka) saMjJA chai| tiNa kAraNa be sau thI lei nava sau nai pRthak-sau kahiye / iNa nyAya nava sau noM piNa putra sNbhv| __eka jIva nava sau noM putra kima hui? te kahai chai-nava sau sAMDa pramukha noM vIrya chai te eka gAya pramukha nI yoni mAMhi percha, etalai navasau tiryaca bhogavI tehageM bIja ekaLU thayu / tiNa mAMhi eka jIva UpanoM, te jIva nava sau no putra thayo, nava sau nAM bIja meM UpanAM maarii| *eka jIva - he bhagavaMtajI ! ekaNa bhava rai mAya / jIva ketalA putrapaNa je, zIghra Upajai Aya? 23. zrI jina bhAkhai jaghanya eka vA, be tathA triNa suta thAya / utkRSTA pRthak-lakSa jIvA, zIghra sutapaNe Upaje Aya / / 22. 22. egajIvassa NaM bhaMte ! egabhavaggahaNeNaM kevaiyA jIvA puttattAe habbamAgacchati? 23. goyamA ! jahaNaNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM sayasahassapuhattaM jIvA NaM puttattAe habvamAgacchati / (za0 2 / 87) 24, 25. matsyAdInAmekasaMyoge'pi zatasahasrapRthaktvaM garbha utpadyate niSpadyate cetyekasyaika bhavagrahaNe lakSapRthaktvaM putrANAM bhvtiiti| (vR0-50 134) soraThA matsyAdika nai jeha, eka saMyoge piNa jike| machalI yoni viSaha, teha taNAM je garbha meM / / pRthak - lakSa upajeha, nipajai janama piNa blii| tiNa sU eka bhaveha, ika ne pRthak-lakSa suta / / phuna manu yoni viSeha, eka saMyoge piNa jike| pRthak-lakSa upajeha, piNa nipajai janamai nahiM bahu / / 27. *te kiNa arthe ? ima kahiye prabhu, jAva zIghra upjeh| garbha viSa pRthak lakSa jIvA?, e goyama prazna kareha / / 28. jina kahai-strI nai bali puruSa nai, karma kRtA yoni mAMhI / / mithunavattie nAma saMyoga upajai, bihu no rudhira zukra rahai tyaaNhii| 26. manuSyayonau punarutpannA api bahvo na niSpadyanta iti / (vR0-pa0 134) 27. se keNaTheNaM bhaMte ! evaM vuccai jAva havvamAgacchaMti ? 26. tihAM jaghanya eka tathA be, athavA triNa jIva Upajai aay| utkRSTA pRthak-lakSa jIvA, zIghra sutapaNe upajAya / / vA0-strI puruSa nai kammakaDA nAma karma-nivattita yoni nai viSa, athavA karmamadanoddIpaka vyApAra kIdho jehanai viSa tikA karma-kRtA yoni mithuna nI pravRtti chai jehanai viya te mithuna-vRtti kahiI athavA mithuna pratyaya-hetu chai jehanai viSa te maithunapratyayika saMjoe---saMjoga, saMparka te strI puruSa bihu thakI sneha----zukra, rudhira lakSaNa teha prata, tiNe ekatra tihAM saMbaMdha thayA nai viSai jaghanya thakI eka athavA doya athavA tIna jIva putrapaNe garbha mAMhai upj| utkRSTa thI nava sata-sahasra pRthak saMjJA cha / te nava lAkha jIva putrapaNe upajai ityarthaH / 30. te iNa arthe karine he gotama, jAva zIghra hI Aya / putrapaNe nava lakSa Upaja, e sannI taNo apekSAya / / vA....ihAM koI pUcha bharata nai savA koDa putra thayA te kima? uttara-rudhira, zukra bihaM milyA tehanai viSa utkRSTa nava lakSa jIva garbhe Upaja te eka mAtA nI apekSAya nava lakSa saMbhavai, valI bahuzruta kahai te satya / *laya-AdhAkarmI thAnaka meM sAdhu rahai 28. goyamA ! itthIe purisassa ya kammakaDAe joNIe mehuNavattie nAmaM saMjoe samuppajjai / te duhao siNehaM ciNaMti, ciNittA 26. tattha NaM jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM sayasahassapuhattaM jIvA NaM puttattAe hvvmaagcchNti| vA---'kammakaDAe joNIe' ti nAmakarmanivatitAyAM yonau, athavA karma-madanoddIpako vyApArastat kRtaM yasyAM sA karmakRtA'tastasyAM maithunasya vRttiH-pravRttiryasminnasau maithunavRttiko maithuna vA pratyayo-heturyasminnasau maithunapratyayika:..."saMyogaH' saMparkaH, 'te' iti strIpuruSI 'duhao' ti ubhayataH 'sneha' retaH zoNitalakSaNaM 'saMcinutaH' sambandhayataH iti| (vR0-pa0 134) 30. se teNaTheNaM jAva hbvmaagcchti| (za0 2 / 88) 254 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soraThA pUrve mithunaja khyAta, teha mithuna prati sevaaN| kiso asaMyama thAta, teha parUpaNa hiva kahai / / *mithuna sevatAM thakAM prabhujI, kehavo asaMyama karaMta ? taba bhagavaMta kahai he gotama ! yathAnAma dRSTaMta / / koI puruSa vaMza taNI bhaMgalI, bharI rUI sUM teh| athavA bUra vanaspati avayava, teha thakI bharI jeh| 31. 'mehuNavattie nAmaM saMjoe' ti prAguktaM, atha maithunasyaivA. saMyamahetutAprarUpaNasUtram32. mehaNaNaM bhaMte ! sevamANassa kerisae asaMjame kajjai? goyamA ! se jahAnAmae 33. kei purise rUyanAliyaM vA buranAliyaM vA rUta-kAsavikArastabhRtA nAlikA- zuSiravaMzAdirUpA rUtanAlikA tAm, evaM bUranAlikAmapi, navaraM buurN-vnsptivishessaavyvvishessH| (vR0-pa0 134) 34. tatteNaM kaNaeNaM samabhiddhaMsejjA, tapta jAjvalamAna agni tapAvI, loha-zalAkA tAya / teha bhaMgalI mAhai cAMpai te, rUI bUra vidhvaMsaja thAya / / ima ehavo he gotama ! mithuna sevatAM karai asaMyama teh| yoni virSa je jIva rahyAM prati haNe puruSa-liMgeha / / 35. erisaeNaM goyamA ! mehuNaM sevamANassa asaMjame kjji| (sh02|86) evaM maithuna sevamAno yonigatasattvAn mehnenaabhidhvNsyet| (va0-pa0134) 36. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! jAva vihri| (za0 260) tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre 37. rAyagihAo nagarAo guNasilAo ceiyAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM vihri| (za0 2 / 61) sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! jAva gotama vicrNt| tiNa avasara prabhu zramaNa tapasvI mahAvIra bhagavaMta / / nagara rAjagaha guNasila bAga thI nikale nikalI teh| bAhira janapada deza viSai prabhu, vihAra karI vicareha / / aMka pacIsa na deza ka hyo e, DhAla cAlIsamI taajii| bhikSu bhArImAla RSarAya prasAde, 'jaya-jaza' saMpati jaajhii|| 37. DhAla : 41 pUrva tiryaca manuSya nI, utpatti taNo vicAra / hivai utpatti deva nI, vicAraNA adhikAra / / tiNa kAlai nai tiNa samaya, pavara tuMgiyA nAma / nagarI huMtI varNaka tasaM, uvavAI thI tAma / / te taMgiyA nagarI bAhire, IzANa kUNa rai mAya / nAma pUSpavati caitya tho, varNaka tasaM adhikAya / / 1. pUrva tiryamanuSyotpattirvicAritA, atha devotpatti vicAraNAyAH prastAvanAyedamAha- (vR0-pa0 134) 2. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM tuMgiyA nAma nayarI hotthaavnnnno| (za0 2 / 62) 3. tIse NaM tuMgiyAe nayarIe bahiyA uttarapurasthime disIbhAge pupphavatie nAmaM ceie hotthaa---vnnnno| (za0 2 / 63) 4. tattha NaM tuMgiyAe nayarIe bahabe samaNovAsayA parivasati -aDDhA , 'aDDha' tti ADhyA dhanadhAnyAdibhiH paripUrNAH / (vR0-10 134) te taMgiyA nagarI virSa, zrAvaka ghaNAM vseh| ADhayA paripUrNA acha, dhanya dhAnyAdi kareha / / *laya-AdhAkarmI thAnaka meM sAdhu rahai za02, u0 5, DhA040,41 255 Jain Education Intemational Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dittA dIpta prasiddha hai, darpavaMta vA dekha / vistIrNA vistAravaMta, baha ghara bhavana vizekha / / 5. dittA vitthiNNavipulabhavaNa dIptA:-prasiddhA: daptA bA--daSpitA:''vistIrNAni -vistAravanti vipulAni-pracurANi bhavanAni gRhANi / (vR0-50 134, 135) 6. sayaNAsaNa-jANavAhaNAiNNA zayana palyaMkAdika bali, Asana bAjoTAdi / yAna vAhana ratha haya pramukha, tiNa AkIrNa suvAdi / / tathA vipula Asana zayana aura bhavana vistIrNa / yAna anai vAhana vividha upakaraNe AkIrNa / / bahu dhana gaNimAdika tasu, valI ghaNa ghara mAya / jAtarUpa suvaraNa varaNa, rajata rUpya adhikAya / / duguNAdika karavA bhaNI, dhana dai te aayog| prayoga vyApArAdi phuna, tiNa kari sahita suyoga / / vividha prakAra nhAkhIjato, vipula ghaNo ana pAna / baha loka jImaNa thakI, zeSa vadhai ati jAna / / 8. bahudhaNa-bahujAyarUva-rayayA bahu-prabhUtaM dhanaM-gaNimAdika tathA bahu eva jAtarUpaM --suvarNa rajataM ca--rUpyaM yeSAM te tathA / (vR0-50 135) 6. Ayoga-payogasaMpauttA Ayogo....dviguNAdivRddhayA'rthapradAnaM prayogazca----- kalAntaraM tau saMprayuktau-vyApAritau yaste tthaa| (vR0-50 135) 10. vicchaDDiyavipulabhattapANA viditaM--vividhamujjhitaM bahulokabhojanata ucchiSTA vazeSasambhavAt viditam / (vR0-pa0 135) 11. bahudAsI-dAsa-go-mahisa-gavelayappabhUyA gvelkaa-urbhraaH| (vR0-50 135) 12. bahujaNassa aparibhUyA bhorloksyaapribhvniiyaaH| (vR0-pa0 135) 13. abhigayajIvAjIbA ubaladdhapuNNa-pAvA Asava-saMvara nijjara vaha dAsI nai dAsa phuna, bali vaSabha nai gAya / mahiSa gavelaka aja ajA, gADara piNa bahu tAya / / ati dhanavaMtapaNAM thakI, ghaNAM loka nai tAya / parAbhavyA jAvai nahIM-jItyA te nahiM jAya / / *jIva-ajIva nai jANiyA, olakhiyA punya paap| Azrava saMvara nirjarA, sthira cita setI thApa / / kAiyAdika kriyA kahI, phUna adhikaraNa yaMtrAdi / / baMdha mokSa - jANavai, ati nipuNa agAdhi / asahejja pATha taNo ihAM, artha TIkA maay| iNa rIte kIdho acha, te suNajyo cita lyAya / / 14. kiriyAhika raNabaMdha-pamokkhakusalA kriyA:-kAyikyAdikA: adhikaraNaM gantrIyantrakAdi / (vR0-50 135) 15. asahejjA 16. Apadyapi devA disaaykaanpekssaaH| (vR0-pa0135) soraThA asahejja pATha nA jANa, artha doya hai vatti meN| Apada par3ayaM sujANa, shAja na vaMcha deva noN| pote kIdhA pApa, te poteija bhogvai| adIna manovRtti sthApa, eka artha to ima kiyo / / bali pAkhaMDI Aya, cAlai samakita Adi thii| to nahi vaMcha shAya, samartha svayam haTAyavA / / vali jina-zAsana mAMya, atyaMta bhAvita aasthaa| te mATai asahAya, artha dUjo ima vRtti meM / *laya-prabhavo mana meM citavaM 17. svayaM kRtaM karma svayameva bhoktavyamityadInamanovRttaya ityarthaH / (vR0-50 135) 18, 16. pASaNDibhiH prArabdhA: samyaktvAvicalanaM prati na parasAhAyya mapekSante, svayameva ttprtighaatsmrthtvaajjinshaasnaatyntbhaavittvaacceti| (vR0-50 135) 256 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. 'tuMgiyA nai adhikAra, ubhaya artha e aakhiyaa| tAsa nyAya suvicAra, citta lagAI sAMbhalo / / dUjo artha pichANa, samyaktva vrata seNtthaapnno| pravara mUla guNa jANa, e avazya guNa cAhijai / / e guNa khaMDita thAya, to hoya virAdhaka pAMta meN| zuddha huAM sUM tAya, ArAdhaka pada Akhiyo / jo pAkhaMDI nai jeha, jAba devA samaratha nhiiN| para sahAya biNa teha, tAsa calAyo nAM calai / / to piNa mUla guNa tAsa, tehanoM na gayo srvthaa| samyaktva vrata nI rAza, akhaMDapaNe rAkhI tiNe / / Apada paDiyAM Aya, sura sahAya vAMchai nhiiN| e dhura artha kahAya, uttara-guNa te jANavU / / muni dhura pahara sajhAya, dvitiya pahara meM dhyAna vr| tRtiya gocarI jAya, cauthai pahara sajhAya phuna / / uttara-guNa e cyAra, kahyA vicakSaNa muni taNa / jo na karai aNagAra, to saMjama meM bhaMga nahiM / / tima zrAvaka rai eha, uttara guNa ashaaytaa| sura sahAya vacheha, to samyaktva viSai na bhaMga tasa / / AnaMdAdika sAra, 'asahejja' pATha kahyo tihaaN| chaha chaMDI AgAra, devAbhioge pATha meN|| anyatIrthI naiM dhAra, tathA deva je tehanAM / zraddhA-bhraSTa aNagAra, AnaMda kA e trihuM bhnnii|| na karUM vaMdana tAhi, namaskAra piNa nAM kruuN| pahilA bolU nAMhi, asaNAdika devU nhiiN|| abhigraha eha vizeSa, cha chaMDI AgAra tyaaN| rAjA nai Adeza, tathA kuTaMba Adeza thii| balavaMta taNe prayoga, deva taNe paravasapaNe / kuTaMba bar3A nai joga, aTavI viSeja kAraNa / / e SaT taNe prakAra, anyatIrthAdika vihaM bhnnii| vaMde kari namaskAra, asaNAdika dai tehaneM / / jANa sAvaja tAsa, piNa samyaktva vrata nAM gyaa| sura AgAra vimAsa, asahejjA piNa pATha tyaaN|| Apada upajai Aya, athavA tehanAM bhaya thkii| vAMchai deva - sahAya, jANa sAvaja tehaneM / / tasaM samyaktva kima jAya, samyaktva to zraddhA ach| hiye vicAro nyAya, zraddhA kAraja juA / / 30. 3 h mr ` h 3 my za02, u05, DhA041 257 Jain Education Intemational Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38. 36. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 46. 50. 51. 52 53. 54. 55. tyAga, e piNa guNa adhikAra hai| bairAga, vrata sAMkar3A jehanA // bhagavatI // ika trasa nAM pacakhANa, kIdhAM sU zrAvaka huvai| zataka sataramaiM jANa, dvitiya uddeze anarthadaMDa parihAra, eha AThamoM vrata kahyo / artha taNo AgAra nyAya hi tehanoM suNo // meM eha, ATha AgAraja AkhiyA / sugaDAMge, dvitiya adhyayane dekha lo | para tetha, parivAra ne miva kAraNe / mitra heta, hiMsAdika AraMbha kareM // AkhiyA arthadaMDa viliya Atma jJAta nAga, bhUta, yakSa artha - daMDa Rs nAga, bhUta, mAMhi, e Ai yakSa tAhi, zrAvaka rai dhAraNI noM tihavAra, akAla dhana delo abhayakumAra, jJAtA sura kRSNe piNa suvizekha, laghu baMdhava deva ArAdhyo dekha, aMtagaTa susoya, devI deva joya, aTTama kara bANa, namaskAra sura naiM cakrI bharata jaMbUdvIpapannattI bali mUkyA chai e pratyakSa hI pahichANa, vaMchyo sahAya deva bali cakrI svAratha bharateza cakra taNI pUjA imahija sura saMpekha, pUrva zAMtikuMbhu ara jANa, patra ratna pugyo kanAM ? paTa khaMDa sAdhata pANa, adruma tera kiyA ka nAM? lavaNasuTTiyo deva, kRSNe piNa ArAdhiyo / jJAtA solama bheva, sura sahAya vAMchyA ti // pUrvokta pahichANa, deva samyag dRSTI jANa, sAvaja cha chaMDI viNa adhikero 258 bhagavatI jor3a AgAra hai || dohanA aratha / ArAdhiyo || kaarnn| kahyo / bhaNI tirNe / ArAdhiyA // re mahe likhyo / no // karI kAraNaM // samyaktva tAsa na jAya, navi jAvaM jo sura pUje nAMva, to guNa nArada kerA nathI / e guNa pAya, drupada-sutA adhikAya, piNa paMDu karI // nArada bhaNI / jAva zabda re mAMhi, kRSNe piNa praNamana kIdhI tAhi, piNata samakita navi gaI / / pratyakSa hI hI pahicAna, samadRSTi dhAvaka tikai / zIsa namAve jANa, mlecchAM nAM rAjA prataM // / sahAyaja vaaNch| laukika kRtya kareM / / adhikero praNamyA praNamana bhAvarUpaNo / garcha / Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ timahija DaratA tAya, athavA svAratha kaarnn| praNamaiM sura nAM pAya, te mAraga laukIka chai / / te mATe pahichANa, pAkhaMDI thI nahiM cle| dRr3ha AsathA jANa, mUla artha asahejja noN| sUtra uvavAI mAMhi, ammaDa nai adhikAra piNa / jAva zabda meM tAhi, asahejjA e pATha hai| tAsa artha vRtti mAMya, eka Ija kIdho ach| Apada sura asahAya, eha artha kIdho nthii|| kutIthika preritta, samyaktva sU aviclpnno| para sahAya navi citta, uvavAi-vRtti meM khyo|| rAyapraNi vRtta, asahejjA noM arth| kIdho adhika pavitta, citta lagAI saaNbhlo| kutIrthika preritta, samyaktva thI aviclpnno| para sahAya nahiM citta, e artha ika Ija tyaaN|| Apada sura asahAya, eha artha kIdho nthii| kutIthika thI tAya, na calai ehija artha tyAM / / tugiyA nagara pichANa, zrAvaka nAM varNana mjhe| asahejjA nAM jANa, doya artha hai vRtti meM / / uvavAI nI vRtta, rAyapraveNi vRtti meN| asahejjA noM pavitta, artha eka kIdho achai / / e be sAkha vicAra, tuMgiyA nAM zrAvaka guNe / asahejjA noM dhAra, dvitiya artha to avazya h|| Apada sura asahAya, e guNa va athavA na hai| kAraNa tiNa noM nAMya, bihaM upaMga-vRtti dekhatAM / / bali je kahai ima vANa, sura sahAya nahi vaaNchnno| to cauvIsa jina nAM jANa, cauvIsa yakSa yakSaNI kahai / / sAsaNa - deva sahAya, tasaM thui paDikamaNe paDhe / bali sevaje tAya, pUje kema cakrezvarI? jatI thakA pratyakSa, gorA kAlA bhairvai| mANabhadrAdi yakSa, ArAdhai rakSA bhnnii|| e lekhai to joya, sahAya deva noM vaaNchvai| nija zraddhA avaloya, tuma guru piNa nahiM samakatI / / pUjai bhairU Ada, zrAvaka paraNIje tdaa| zItalAdi ahalAda, tujha lekhai nahiM zrAvakapaNo / / tiNa sU ihAM asahAya, samyaktva noM setthaapnno| zrAvaka taMgiyA mAya, niyama nahIM guNa adhika noM / / (ja0 sa0) za02, u05, DhA041 256 Jain Education Intemational For Private & Personal use only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74. *deva vaimAnika jANiya, asura naagkumaar| suvarNa kahiye jotiSI, yakSa rAkSasa dhAra / / kinara kiMpuruSa vyaMtara kahyA, garuDa-dhvaja te suvanna / bhavanapati noM vizeSa e, gaMdharva mahoraga janna / / 75. 74, 75. devAsuranAgasuvaNNa jakkha rakkhassa kinnarakiMpurisa garulagaMdhavvamahoraga devA-vaimAnikAH,... suvaNNa' tti sadvarNAH jyotiSkAH, yakSa rAkSasakinarakiMpuruSA:-vyantaravizeSAH, 'garula' tti garuDadhvajAH suparNakumArA:-bhavanapativizeSAH, gandharvA mahoragAzca-vyanta rvishessaaH| (vR0-pa0 135) 76. AdiehiM devagaNehi niggaMthAo pAvayaNAo aNatikka maNijjA, 76. Adi deI sura-gaNa tika, nigraMtha tehathI calAvI sakai nahIM, rakta prvcnn| jina-zAsanna / / soraThA 77. 'asahejja' pATha pavitta, manuSya calAvI nA ske| ihAM sura kari acalitta, bihuM pada samyaktva dRr3hapaNuM / / *nigraMtha nA pravacana naiM, saMkA rahita suteha / anya darzana vaMchA nahIM, dharma phale nisaMdeha / / laddhadA artha lAdhA jiNe, sAMbhalavA thI soya / gahiyaTTA artha grahyA bali, hiya dhAraNa thI joya / / 78. niggaMthe pAvayaNe nissaMkiyA nikkaMkhiyA niviti gicchA, nnaat| 80. pucchiyaTTA artha pUchiyA, saMzaya Upane jeh| pUchyA artha jANavA thakI, abhigahiyaTThA kaheha / / viNicchiyaTTA artha nai, nizcaya kIdhA vizekha / artha taNAM paryAya nai, jANavA thI saMpekha / / 82. hADa mIjA raMgI tehanIM, jina pravacana maay| prema prIti kasUbAdi kari, raMgyA jima kahivAya / / 76. laTThA gahiyaTThA 'laddhaTTha' ti arthazravaNAt 'gahiyaTTha' tti arthAvadhAra (vR0-pa0 135) 80. pucchyiTThA abhigayaTThA 'pucchiyaTTha' tti sAMzayikArthapraznakaraNAt 'abhigahiyadra' tti prshnitaarthsyaabhigmnaat| (vR0-pa0 135) 81. viNicchiyaTThA 'viNicchiyaTTha' tti aidamparyArthasyopalambhAd / (vR0-pa0 135) 82. alimijapemmANurAgarattA premAnurAgeNa-sarvajJapravacanaprItirUpakusumbhAdirAgeNa / (vR0-50 135) vA0--'aTThimijapemmANurAgarattA' asthIni cakIkasAni mijA ca-tanmadhyavartI dhAturasthimijAstAH premAnurAgeNa-sarvajJapravacanaprItirUpakusumbhAdirAgeNa raktA iva raktA yeSAM te tathA, athavA'sthimijAsu jinazAsanagatapremAnurAgeNa raktA ye te tthaa| (vR0-50 135) 83. ayamAuso ! niggaMthe pAvayaNe aDhe ayaM paramaThe AyuSmanniti putraaderaamntrnnN| (vR0-50135) 84. sese aNaThe, zeSa-nirgranthapravacanavyatiriktaM dhanadhAnyaputrakalatramitrakupravacanAdikamiti / (vR0-pa0 135) vA0-'alimijapemmANurAgarattA'-hADa-mijA te hADa madhyavartI dhAtu sarvajJavacana prItirUpa kusuMbAdi rAge karI raMgavA nI parai raMgyA chai jehanA, athavA asthi, mijA nai viSa jinazAsana-gata premAnurAgarakta chai jike, athavA aTThi asaMkhyAtA pradeza anai mijA kahitAM tehana madhyavartI aSTa rucaka pradeza te sarvajJa vacana-prIta rUpa kasUbhAdi rAge karI raMgavA nI parai raMgyA ch| 83. putrAdika nai ima kahai, aho AukhAvaMta / eha nigraMtha pravacana te, artha parama-artha tNt|| 84. e nigraMtha pravacana binA, dhana dhAnya suta mitta / kalane anai pAkhaMDikA, te anartha apavitta / / *laya-prabhavo mana meM citavai 260 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Education International Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85. usihaphalihA nuM artha e, unnata adhika sphaTika taNau para tehanA, nirmala ati 86. 87. 55. 86. 60. 13 2.1. 63. 64. mInIMdra pravacana se viSe mana vRddha vyAkhyA nuM artha e, jina-dharma anya AcAraja ima kahai, UMcI ghara nAM dvAra jar3e nahIM, bhikSu 65 avaguyadvArA ghara atihi kalA, kapATAdi dvAra jar3e nahIM, rAkhe anya AcAraja ima kahai, bhikSu ghara nAM dvAra jar3e nahIM, atihi soraThA viSe iso // varddhamAna bali thakI // 'dvitiya sUyagaDAMga mAMhi dUjA adhyayana naiM e bihuM pada noM tAhi, artha dIpikA meM 22. usiyaphalihA tAma, ucca sphaTika citra jehanA / pariNAma, ekahIja e artha tyAM // avaguyadvAra para no dvAra jar3e nhiiN| pAmyA sudha maga sAra, na karai bhaya kiNahI isa ika artha udAra, viNa bhikSu praveza noM na kiyo tihAM ligAra, nirNaya kojyo catura saptama adhyayana mAMhi, kiyo dIpikA meM aratha / usihaphaliha tAhi nirmala sphaTika taNI paraM // vali avagupadvAra, ghara no dvAra paratIrthika piNa dhAra tamu ghara vaisI aratha / nara / 66. 67. tanuM parijana piNa jeha, samyaktva thakI calAyavA / samartha nahIM hai teha tasaM urato dvAra jar3e nahIM // 18. bipada na pahichANa, artha kiyo iNa rIta sUM jANa, nAma tihAM Asyo nathI / sIsa, harSa kuzala kRta dIpikA / sujagIsa, artha kiyo tima Akhiyo || piNa bhikSU na 26. sari tapAgaccha saMtuSTa | mAMhai puSTa || kIdha / prasIdha / Agala arthe pavitta / citta // zuddha samyaktva lAbha karI, kihi pAkhaMDI saM jeha DaratA kiMvAr3a jar3e nahIM, vRddha vyAkhyA artha eha // kareha | upAr3A jeha // pravezana kAja / udAra samAja // I jar3e nahIM / dharma kahai / 85. UsiyaphalihA ucchritam -- unnataM sphaTikamiva sphaTikaM cittaM yeSAM te ucchritasphaTikA | (bR020 135) 6. maunIndravacanAvAdA parituSTamAnasA ityartha iti vRddhavyAkhyA / ( 10-10 135) argalAsthAnAdapanIyo yetyA kRtaH... parighaH - argalA yeSAM te ucchritaparighAH, athavocchrito- gRhadvArAdapagataH parigho yeSAM te ucchritapariSA odAryAtizayAditvena bhikSukANa gRhapravezanArthamanargatadvArA ityarthaH / ( 10-10 135) aduvArA aprAvRtadvArA: kapATAdibhirasthatigRhadvArA ityarthaH / ( vR0-10-135) 8. saddarzanalAbhena na kuto'pi pASaNDikAdvibhyati, zobhanamArgaparigraheNodghATazirasastiSThantIti bhAva iti vRddhavyAkhyA / (010 125) 10. anye tvAhu: - bhikSuka pravezArtha maudAryAdasthagitagRhadvArA ityarthaH / (10-10 125) za0 2, u0 5 DhA0 41 261 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100. athavA vRtti majhAra, dvitIya adhyayana artha ima / usihaphalihA sAra, sphaTika jema aMta:karaNa / / 101. ihAM kA cha eha, maunIMdra darzaNa pAmavai / ati hI tuSTapaNeha, mana chai te zrAvaka taNAM / / 102. bali avaguyadvAra, ghara nAM dvAra jar3e nhiiN| rahai ughAr3e dvAra, tasa kAraNa Agala kahai / / 103. samyag darzaNa pAya, Darai nahIM kiNahI thkii| zobhana mAraga tAya, te prati Adara krii|| 104. balI sAtameM jhayaNa, jAva zabda meM pATha e| usihaphalihA vayaNa, sphaTika taNI para nimala jaza / / 105. tathA avaMguyadvAra, ghara noM dvAra jar3e nhiiN| paratIthika piNa dhAra, tasa ghara meM paisI krii|| 106. jo koi bhAkha jeha, tasaM parijana piNa chai tikai| samyaktva thakIja teha, calAyavA samaratha nahIM / / 107. zIlaMkAcArya tAma, bihu~ pada artha kiyo iso| na kahyo bhikSuka nAma, saMvat sAta sau te thayA / / 108. e cihuM ThAmai sAra, artha ekahija aakhiyo| piNa bhikSuka noM dhAra, dvitiya artha kodho nathI / / 106. bhagavatI - vRtti majhAra, anya AcArya noM kathana / dvitIya artha vistAra, bhikSa - praveza noM kiyo|| 110. muni naiM de cihuM A'ra, aprAsuka aneSaNIka / aSTama zataka majhAra, alpa pApa bahu nirjraa|| 111. tihAM vRtti rai mAya, kAraNa paDiyAM thI khyo| anya AcAraja vAya, kAraNa biNa piNa thaapiyo|| 112. e bihu~ viruddha kahAya, mAnaM kAraNa saM jikai / anya AcAraja vAya, nikAraNa mAnai na kima / / 113. mAna bhikSu praveza, anya AcArya noM kthn| biNa kAraNa dai esa, te pote piNa mAnai nthii| 114. vRtti virSa je vAya, sUtra thakI milato aratha / teha mAnaNo tAya, aNamilato nahiM maannno|| 115. bhikSu muni ne kAja, dvAra ughAr3A raakhvai| e piNa artha samAja, mile nyAya iNa rIta saM / / 116. sahajai khulyA kivAr3a, jar3e nahIM te dvAra prati / munI bhAvanA sAra, bhAve zrAvaka dAna nii|| 117. vali apara bheSadhAra, paTa kholI mAhai dhase / muni nAMve khola kivADa, tiNa saM e kahi bhAvanA / / 262 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118. asaNAdika avaloya, nigraMtha nai prtilaabhtaa| vicarai zrAvaka soya, Agala ehavo pATha chai / / 116. piNa anya bhikSu prateha, vicarai dAna detA chtaa| iso pATha na kaheha, tiNa sU muni nai artha ha / / 120. ANaMda zrAvaka sAra, jAva zabda meM pATha hai| usiha - phalihA dhAra, avaMguyadvArA balI / / 121. anyatIrthI nai dAna, devaNa devAvaNa tnnaa| ANaMda tyAga sujAna, pratyakSa Akhyo pATha meM / / 122. anyatIthi nAM tAhi, bhikSu prati deva nhiiN| balI divAvai nAhi, vicarai muni pratilAbhato / / 123. tiNa saM AnaMda joya, dvAra ughAr3A rAkhavai / e kiNa arthe hoya ?, buddhivaMta nyAya vicArajo / / 124. dvitIya aMga nI tAya, vRtti dIpikA nai vissai| samyaktva dar3ha savAya, artha ekahija aakhiyo|| 125. zIlaMkAcArya soya, artha bihaM pada noM kiyo| ati samyaktva dRDha joya, balI dIpikA ne vissai| 126. anya AcAraja vAya, bAra - bAra mUkha ANatA / piNa zIlAMka sahAya, kahya tiko mAnai na kima / / 127. zrAvaka jaza nai kAja, dAna diyai anya bhikSa prati / piNa dharma punya sukha sAja, tiNa mAhai jANa na te|| 128. *ihAM tuMgiyA adhikAra, usihaphalihA aakhiyaa| bali avaMgayadvAra, tAsa nyAya olakhAviyA' / / (ja0 sa0) 126. protikAraka lokAM bhaNI, pratItikAraka thaay| anta:pura vA ghara viSai, praveza chai adhikAya / / 130. atihi dhArmikapaNe karI, sarva sthAna visseh| gayAM AzaMkA na Upajai, prIti hIja upajeha / / vA0--anya AcArya kahai cha-tehanA ghara mAM koI satpuruSa praveza kara to tehathI tehanai aprIti na huve, kAraNa tehanai IrSyA bhAva nthii| athavA aprItikAriyA aMta:pura anai para-ghara nai viSa praveza choDyo cha jinn| tathA dUjai zrutakhaMdha sUyagaDAMga adhyena sAtavai kI vRtti meM zIlaMkAcArya kahyo te kahai cha-niSedhyo anya jana noM praveza je sthAnaka-bhaMDAra, aMtaHpurAdika, tehanai viSa piNa prasiddha zrAvaka nAM guNa karI askhalita praveza chai jehnoN| 131. parva divasa anuSThAna te, posaha aru upvaas| caudaza nai phuna aSTamI, pUnama amAvasa tAsa / / 126. ciyattaMteuradharappavesA 'ciyatto' ti lokAnAM prItikara evAntaHpure vA gRhe vA pravezo yeSAM te tthaa| (vR0pa0 135) 130. atidhArmikatayA sarvatrAnAzaGkanIyAsta ityarthaH / (va0-50135) vAla-anye tvAhu:---'ciyatto' ti nAprItikaro'ntaH puragRhayo. pravezaH-ziSTajanapravezanaM yeSAM te tathA, anIrSyAlutApratipAdanapara cetthaM vizeSaNamiti, athavA 'ciyatto' tti tyakto'ntaHpuragRhayoH parakIyayoryathA kathaJcitpravezo yaste tthaa| (va0-pa0 135, 136) 131. cAuddasaTTha muddiThapuNNamAsiNIsu pauSadhaM--parvadinAnuSThAnaM tatropavAsa:--avasthAnaM pauSadhopavAsaH... uddiThTha' tti uddissttaa--amaavsyaa| (vR0-pa0 136) *laya-prabhavo mana meM citavai za02, u05, DhA041 263 Jain Education Intemational Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132. pratipUrNa posaha bhalo, AhAra abrahma vyApAra choDavai, pAlatAM tnu-sNskaar| chatAM sAra / / 132. paDipuNNaM posaha samma aNupAlemANA, 'paDipuNNaM posaha' ti AhArAdibhedAccaturvidhamapi sarvataH / (vR0-50 136) 133. samaNe nigaMthe phAsu-esaNijjeNaM asaNa-pANa-khAima sAimeNaM vattha-paDiggaha-kaMbala-pAyapuMchaNeNaM / 134. pIDha-phalaga-sejjA saMthAraeNaM osaha-bhesajjeNaM 133. zramaNa tapasvI nigraMtha nai, phAsu eSaNIka cihuM A'ra / vastra pAtra kAMbalo, rajoharaNa udAra // 134 pIr3ha anai phalaga pATiyo, sejyA sthAnaka udaar| darbhAdika laghu sAtha rai, oSadha bheSaja sAra / / vA0- oSadhi te eka dravya Azraya, bheSajya te dravya-samudAya rUpa / tathA oSadhi te triphalAdi, bheSajya te pthy| 135. ima muni ne pratilAbhatAM, grahyA je ythaajog| te tapa kari Atama bhAvatA, vicarai supryog| 135. paDilAbhamANA... ahApariggahiehiM tavokammehi appANaM bhAvamANA viharati / (za0 2 / 64) 136. aMka paccIsa na deza e, ikacAlIsamI ddhaal| bhikkhu bhArImAla RSarAya thI, 'jaya-jaza' saMpati nhAla / / DhAla : 42 dUhA tuMgiyA nAM thAvaka bhalA, pAlai vrata pacakhANa / kavaNa prakAra thayo tadA, sAMbhalajo suvihANa // _ *Aja AnandA re|(dhrupdN) 2. tiNa kAlai nai tiNa samaya AnaMdA re, pArzvasaMtAniyA jAna ke, Aja AnaMdA re| sthavirA zruta-vRddhA jike AnandA re, bhagavaMta mahimAvAna ke, Aja AnaMdA re|| jAti-saMpannA jANavA, jAti-mAtA noM pakSa / saMpannA uttama yukta hI, kula-pitR-pakSa sudakSa / / bala-saMpannA AkhiyA, rUpa - saMpannA saar| vinaya-saMpannA vimala hI, jJAna-saMpannA udAra / / 2. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAsAbaccijjA therA bhagavaMto 'thera' tti zrutavRddhAH / (vR0-pa0 136) 3. jAtisaMpannA kulasaMpannA 4. balasaMpannA rUvasaMpannA viNayasaMpannA nANasaMpannA soraThA bala saMghayaNa vizekha, teha thakI je uupnoN| prANa jora sapekha, saMpanna tiNa kara yukta hii|| rUpa-saMpannA esa, zobhana je AcAra kri| yukta muni ne vesa, athavA tanu suMdara pnno|| 6. 'rUvasaMpanna' tti iha rUpaM---suvihitanepathyaM zarIrasuMdaratA vA tena sampannAH / *laya-bAr3I phalI ati bhalI mana bhamarA re 264 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. *vinaya, jJAna, darzana bali, caritta-saMpannA smaaj| lajjA-saMpannA prasiddha hI, athavA saMjama lAja / / phuni muni lAghava-saMpannA, dravya thI alpa upddhi| bhAva thI tIna gArava tajyA, chor3I ahaMkAra nI buddhi / / oyaMsI mana-vala yukta hai, teyasI tanu-prabhA janna / vaccasI viziSTa prabhAva hI, athavA viziSTa vacanna / / 7. saNasaMpannA carittasaMpannA lajjAsaMpannA lajjA-prasiddhA saMyamo vaa| (vR0-pa0 136) 8. lAghavasaMpannA lAghavaM-dravyato'lpopadhitvaM bhAvato gauravatyAgaH / (va0-pa0136) 6. oyaMsI teyaMsI vaccaMsI 'ojasvino' mAnasAvaSTambhayUktA: 'tejasvinaH' zarIraprabhAyuktA: 'varcasvinaH' viziSTaprabhAvopetAH 'vacasvino vA' viziSTavacanayuktAH / (vR0-50 136) 10. jasaMsI jiyakohA jiyamANA jiyamAyA jiyalobhA jiyaniddA . 'jasaMsI' ti khyAtimantaH / (vR0-50 136) 11. jiiMdiyA jiyaparIsahA 11. 10. jasaMsI jazavaMta prasiddha hI, jItA krodha jotA mAna / jItA mAyA jItA lobha nai, jItA nidrA jAna / / jItA iMdriya nai muni, jItA parIsaha jeh| krodhAdi udaya AyAM pratai, nirphala kariva jIteha / / jIvaNa rI AzA nahIM, maraNa taNo bhaya naay| jAva kutrikApaNa jisA, mahAmoTA munirAya / / 12. jIviyAsa-maraNa bhayavippamukkA jAva kuttiyAvaNabhUyA 13, 14. iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM-'tavappahANA guNappa hANA' guNAzca saMyamaguNAH, tapaH saMyamagrahaNaM ceha tapaHsaMyamayoH prdhaanmokssaaNgtaabhidhaanaarth| (vR0-pa0 136) 15 soraThA 13. ihAM jAva zabda rai mAMhi, tapasA karI pradhAna hai| guNa saMyama-guNa tAhi, tiNa kara pradhAna te sthavira / / 14. ihAM tapa sayama grahaNa, te bihu pradhAna aakhiyaa| ziva-aMga zrI jina vayaNa, tas phala agha tor3e rukai|| karaNe karI pradhAna, piMDavizuddhayAdika krii| caraNa-pradhAna sujANa, te mahAvratAdika krii|| nigraha-pradhAna jeha, daMDa anyAya karai jasu / anAcAra seveha, tAsa niSedhI daMDa diye / / nizcaya karI pradhAna, avazyameva karivaM jiko| karai munI guNakhAna, tathA tattva-nirNaya pravara / / mArdava karI pradhAna, teha mAna-nigraha krii| Arjava pradhAna jAna, e mAyA-nigraha krii|| jitakrodhAdi paNeha, mArdava Adi gaNAM tnno| pradhAnapaNoM jaNeha, to syU mArdava Adi phuna ? 20. jitakrodhAdi viSaha, krodhAdI upajai kdaa| tathApi teha prateha, karai viphalatA mahAmuni / / 21. mArdava Adi sujAna, pradhAnapaNAM viSa blii| udaya-abhAva pichANa, tiNa saM mArdava Adi phana / / vA0-athavA je bhaNI e krodhAdika jItA chai, iNa kAraNa thakIja kSamAdi pradhAna, ima hetu-hetuvAn bhAva thakI vizeSa ch| *laya-bAr3I phalI ati bhalI mana bhamarA re 15. karaNappahANA caraNappahANA tatra karaNaM-piNDavizuddhadhAdi, caraNaM-vratazramaNa dhrmaadi| (vR0-pa0 136) 16. niggahappahANA nigrahaH-anyAyakAriNAM dnnddH| (vR0-pa0136) 17. nicchayappahANA nizcayaH-avazyaMkaraNAbhyupagamastattvanirNayo vaa| (vR0-pa0 136) 18. 'maddavappahANA ajjavappahANA' 16. nanu jitakrodhAditvAnmAI vAdipradhAnatvamavagamyata eva tatki mArdavetyAdinA? (vR0-pa0 136) 20, 21. ucyate, tatrodayaviphalatoktA mArdavAdipradhAnatve tUdayAbhAva eveti| (vR0-pa0 136) za0 2, u05, DhA042 265 Jain Education Intemational Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. 22. lAghavappahANA khaMtippahANA lAghavaM-kriyAsu dakSatvaM / 23. muttippahANA (vR0-pa0136) 24. vijjAppahANA 25. maMtappahANA 27. veyappahANA baMbhappahANA 28. nayappahANA niyamappahANA 26. saccappahANA soyappahANA lAdhava karI pradhAna, dakSapaNUMja kriyA vissai| kSAMti pradhAna jAna, teha krodha-nigraha krii|| gupti' kara supradhAna, manogupti Adika krii| mukti pradhAna jAna, te nirlobhapaNa krii|| vidyA karI pradhAna, te prajJaptI Adi kari / devI sAdhana jAna, akSara anuke. tikA / / maMtra karI pradhAna, hariNagameSI pramukha hii| adhiSThita savidhAna, teha taNA piNa jANa muni / / athavA vidyA soya, sAdhanA karI sahita je| maMtra jiko avaloya, sAdhanA karI rahita te / / veda karI supradhAna, Agama cihaM vedajJa vaa| brahma pradhAna sujAna, brahma kuzala anuSThAna vA / / phana naya karI pradhAna, naigamAdi vA nItivara / niyama pradhAna pichANa, abhigraha kara uttama pavara / / satya karI supradhAna, samyag vAde kara pvr| zauca pradhAna sujAna, dravya bhAva bhede karI / / dravya zauca guNa eha, vara nirlobhapaNe krii| vA nirlepapaNeha, bhAva zauca AcAra zuddha / / cArU vaNNA hIra, varNa-kItti jehanI bhlii| vA gaurAdi zarIra, athavA prajJA jasuM bhalI / / zuddhi hetu bhAveha, athavA suhRda mitra cha / sarva jIva nai jeha, sohI rava noM artha e|| nirmala bhAve teha, zodhI kahiya tehn| athavA suhRda jeha, mitra sarva jIvAM taNA / / bali niyANA rahIta, vajita utsuka bhAva phuna / saMjama pavara vadIta, tehathI bAhira leza nahiM / / bhalA cAritra meM rakta, prazna anai vyAkaraNa jsN| vaca nirdaSaNa vyakta, tathA virala cheTI nathI / / jAva zabda meM jAna, pATha vRtti meM aakhiyaa| teha thakI pahichAna, eha artha dAkhyA ihAM / / kutrika - ApaNa bhUta, svarga mRtyu' pAtAla bhU / loka vihUM nI sUta, vastU jasu hATai lahai / / 31. cArupaNNA mr 32. sohI - 33. zuddhihetutvena zodhayaH suhRdo vA-mitrANi jIvAnAmiti gmym| (vR0-50 136) 34. aNiyANA appussuyA abahillesA 35. susAmaNNarayA acchiddapasiNavAgaraNA 37. kuttiyAvaNabhUyA kutrika-svargamartyapAtAlalakSaNaM bhUmitrayaM tatsambhavaM vastvapi kutrika tatsaMpAdaka ApaNo--haTTaH kutrikaapnnH| (vR0-50 136) 1. aMgasuttANi bhAga 2 za0 2 / 95 meM 'guttippahANA' pATha nahIM hai| TIkA meM bhI yaha pada vyAkhyAta nahIM hai| jayAcArya ne isa pATha kI jor3a kI hai| saMbhava hai unheM koI aisA Adarza prApta thA, jisameM ukta pATha rahA hai| 2. martya loka 266 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38. tadbhUtAH samIhitArthasampAdanalabdhiyuktatvena sakala guNopetatvena vA tdupmaaH| (vR0-50 136, 137) 38. teha sarIkhA svAma, vaMchita artha pmaaddvaa| labdhi yukta kari tAma, tathA sarva guNa sahita je / / vAla-ku kahitAM bhUmi, trika kahitAM svarga, mRtyu, pAtAla lakSaNa, etalai svarga mRtyu pAtAla etrihuM pRthvI nai viSe je vastu huiM te ihAM lAbha, teha thI te kutrikaapnn| e hATa devAdhiSThita cha te mATai vaMchita vastu mile| te sarIkhA sthavira vaMchita artha pamADavAnI labdhiyukta paNa karI, athavA sakala guNa sahita paNa karI te opmaa| 36. *ghaNAM sUtra nA jANa chai, vali jasaM bahu parivAra / pAMca sau saMta saMghAta hI, parivaracA parikara sAra / / 40. jima anukramaiM cAlatA thakA, gamana karatA grAmAnugrAma / sukhe sUkhe vicaratA thakA, nija icchA kari tAma / / jihAM tuMgiyA nagarI acha, jihAM puSpavatI caitya / tihAM Avai AvI karI, sAdhu nAM vRMda sametya / / yathA jogya avagraha pratai, AjJA leinai jeha / saMjama tapa kari AtamA, bhAvaMtA vicareha / / 43. tuMgiyA nagarI meM tadA, sthAna siMghAr3a aakaar| trika triNa paMtha jihAM mile, caukka mile paMtha cyAra / / 42. 44. caccara' paMtha ghaNA mile, rAjamArga jAva eka dizi sAmane, loka ghaNA mahApaMtha / jAvaMta / / 36. bahussuyA bahuparivArA paMcahi aNagArasaehi saddhi saMpa rivuDA 40. ahANupubvi caramANA gAmANugAmaM dUijjamANA suha suheNaM viharamANA 41. jeNeva tuMgiyA nagarI jeNeva pupphavaie ceie teNeva uvAga cchati, uvAgacchittA 42. ahApaDirUvaM oggahaM ogiNhittA NaM saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA vihrNti| (za0 2065) 43. tae NaM tuMgiyAe nayarIe siMghADaga-tiga-caukka 'siMghADaga' tti zRMgATakaphalAkAraM sthAnaM trika-rathyAtrayamIlanasthAnaM catuSkaM rathyAcatuSkamIlanasthAnam / (vR0-pa0137) 44. caccara-ca ummuha-mahApaha-pahesu jAva egadisAbhimuhA nijjaayNti| (za0 2 / 66) catvaraM-bahutararathyAmIlanasthAnaM mahApatho-rAja maargH| (vR0-pa0137) 45. tae NaM te samaNovAsayA imIse kahAe laddhaTThA samANA haTThatuTTha jAva saddAveti, saddAvettA evaM vayAsI46. evaM khalu devANuppiyA ! pAsAbaccijjA therA bhagavaMto jAtisaMpannA 47. jAva ahApaDirUvaM oggahaM ogiNhittA NaM saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA vihrNti| 48. taM mahAphalaM khalu devANuppiyA ! tahArUvANaM the rANaM bhagavaM tANaM nAmagoyassa vi savaNayAe, 46. kimaMga puNa abhigamaNa-vaMdaNa-namasaNa-paDipucchaNa pajjuvAsaNayAe jAva gahaNayAe? 50. taM gacchAmo NaM devANuppiyA ! there bhagavate vadAmo nama sAmo jAva pjjuvaasaamo| 45. zrAvaka suNa e vAratA, haraSa saMtoSa supAya / jAva mAhomAMhi ter3I karI, bola ehavI vAya / / ima nizcai devAnupriyA ! pAsa - saMtAniyA jANa / sthavira bhagavaMta padhAriyA, jAti-saMpanna guNakhANa / / 47. jAva yathAyogya AjJA grahI, saMjama tapa kari soya / AtmA nai bhAvatA chatA, vicarai chai avaloya / / 48. mahAphala he devAnupriyA ! tathArUpa sthavira bhagavaMta / tAsa nAma gotra sAMbhalyAM, guNa suNa haraSa dharaMta / / 46. to kisa kahivo sAhamo jAyana, vaMdaNA nai namaskAra / prazna pUchaNa sevA taNo, jAva grahivA artha sAra / / te bhaNI he devAnupriyA ! cAlo sthavirAM pAsa / namaskAra vaMdaNA karAM, jAva sevA karAM tAsa / / *laya-bADI phalI ati bhalI mana bhamarA re 1. bahata se AdarzoM meM caccara ke bAda caummUha pATha nahIM hai| aMgasUttANi bhAga 2 sh02|16 meM yaha pATha hai| para jayAcArya ko prApta Adarza meM saMbhavataH yaha pATha nahIM thaa| TIkA meM bhI isakI koI vyAkhyA nahIM hai| isalie isa pATha kI jor3a prApta nahIM hai| za02, u05, DhA042 267 Jain Education Intemational Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51. 52. 53. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 6. 10. 11. isI iha bhava e sevA amha ne jAvata sAthai AvasI, sevA ima kahineM mAMho mAMhi no vacana Apa ApaNA ghara majhe, AyA aMka pacIsa na desa e bayAlIsama bhikkhu bhArImAla RSarAya thI, 'jaya jaza' haraSa vizAla || DhAla / para bhava mAMya sukhadAya // aMgIkAra / sahu tina vAra // 265 bhagavatI-jor3a phala DhAla : 43 vahA snAna kari bali-karma kRta, tAsa artha artha kIdho gRha-devatA, dekho hiye kahe heva / 1 deva kaheva // 'keika ihAM gRha devatA jina pratimA piNa italo jAna nahIM, e kina para no deva // tIrthakara to sahI, tIna loka nAM deva chai te kima jina pratimA bhaNI, ghara nAM jina pratimA jina sArikhI, ima pi vali sthApa ghara - devatA, e kima kadApi kula devI prata, kahiye laukika hete pUjatA, zrAvaka piNa svayameva // kahitA jAya / / milasI nyAya ? ghara nAM deva / bA0--zataka 7 meM u0 9 meM vRtti meM nhAyA 'kayabalikammA' bali-karma te devatA iko, e kisa devatA ? jina-pratimA huvai to jina pratimA kahitA, piNa devatA kahiyA se kAMi prayojana ? karI rANoja vizeSa / zeSa // heta / dUhA bali-karma to artha dharma-sI, snAna koSo bali-karma zabda karI, AyA kAraja jJAtA adhyena dUsare, suta vAMchA neM nAgabhUta yakSa pUjavA gaI subhadrA pokharaNI meM snAna kari, kIdhA bali-karma Ama / deva nIM pratimA pUjI oDhaNo, ehavI chatIja kamala vaha grahI nIkalI, puSkaraNI thI tetha // bAva madhya ki tAma || bhInI sAr3I bahu puSpa gaMdha kAMDe je mUkyA dhUpaNo mAdhya pramukha prathama, teha gRhI naiM pAche nAga ghara Ayane pratimA pujI jAva vesamaNa nI bali pUjI AkhI 1 vRtikAra | vicAra // teha | jeha // avaloya // / soya || Ama / tAma || 51. evaM bhatre jAva ANugAmiyatAe bhavissati 52. iti kaTTu aNNamaNNassa aMtie eyamaTThe paDisurNeti, paDisutA jeNeva savAI-pAI mihAImeva upAgacchati 1. pahAyA kayabalikammA snAnAntaraM kRtaM balikarma yaiH svagRhadevatAnAM te tathA / (10-10 130) Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. bali-karma pokharaNI viSai, kIdho dhura AkhyAta / te puSkaraNI nai viSai, kisA deva nI jAta ? sAra soraThA 13. malli pitA rai pAsa, AvaMtAM nhAyA khyo| jAva zabda meM tAsa, balikammA e pATha chai / / 14. bali malli paTa rAjAna, samajhAvA AvI tdaa| jAva zabda meM jAna, balikammA e pATha chai / / 15. dekho malli bhagavAna, pratimA pUjI kehniiN| adhyena aSTama jAna, Akhyo jJAtA nai viSa / / 16. balikammA noM jANa, artha kahai pUjA tnno| e jina-pratimA nI mANa, ke pUjA kUla-deva nI? 17. jo sthApai jina - biba, to malli tIrthakara chtaa| pUje teha acaMbha, vali pratimA kiNa jina tnnii|| jina-pratimA nI tAya, mallinAtha pUjA krii| to bhAve muni pAya, dekhI praNamaiM ke nahIM ? 16. bali aDhI dvIpa re mAMya, bhAve jina utkRSTa thii| ika so sittara thAya, jaghanya bIsa thI nahiM ghttai|| tihAM dravya-jina ghara mAMya, bhAvai-jina vaMdai ka nahIM? bali tasaM vANa suhAya, tasu lekhai kima nahiM suNa ? 21. mallinAtha ghara mAMhi, jina-pratimA pUjI khai| to dravya-jina piNa tAhi, bhAve-jina vaMdai na kima? jo thApai kula - deva, mallinAtha pUjA krii| sura sahAya svayameva, kima na karai zrAvaka samakatI? 23. snAna taNoja vizeSa, artha karai balikarma noN| to Talyo kleza azeSa, saha ThAma vizeSaNa snAna noN|| 20. 24. bhagavatI navamA zataka meM, tetIsama uddeza / jamAlI majjanaghare, snAna balikarma zeSa / / 25. alaMkAra kara nIkalyo, majjanaghara thI heva / iNa nhAvA nai ghara viSai, keho pUjyo deva ? varNanAga je nattuo, majjana - ghara meM snAna / balikarma karinai nIkalyo, majjana - ghara thI jAna / / zataka sAtamaiM bhagavatI, navama uddezai heva / tiNa nhAvA naiM ghara majhai, keho pUjyo deva ? devAnaMdA brAhmaNI, balikarma majjana geha / tiNa nhAvA nai ghara kiso, pUjyo deva kaheha / / za02, u05, DhA043 269 Jain Education Intemational Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya upaga pradezi nRpa, deva pahilA nhAvA para viye, balikarma jJAtA adhyena solamai, dropadI snAna balikarma kotukA, pradara vastra majjana ghara sUM nIkalI, AdhI itarA sUdhI pATha chai, dekha 32. pahilA to nhAvo kahyo, pache 31 26. 30. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 36. 40. ApAta cilAtI jaMbUdvIpapaNatI pUjavA kIdho majjana parcha vastra pahirayA kahyA hiva strI jAti svabhAve nagna thai, nhAvA tyAM nhAvA ne ghara malai keho dUhA koNaka jina vaMdana gayo, kahyo dalikamaM zabdaja mUlago, natthi vicAroM kahyo jovo jina ghara mAMya jAya / tAya // geha - pUjyo snAna tihAM pahireha || nyAya // balikarma / e baiThI jina pratimA taNI / krima ? mahAyA tihAM soraThA balikarmazabde jeha, pUjA to koNika adhikAreha, jina-vaMdana samaye na bali jaMbUdvIpapaNatI mAMhi bharatezvara koNaka bhI pare tAhi, balikarma zabda na snAna taNo jiNa sthAna, vistara paNe na tihAM balikammA jAna pATha dekha nirNaya jalAMjalI paramukha, snAna karatI je kreN| kuralAdika paratakha, snAna vizeSaNa eha eha cha / mUlago // varNavyo / karo // " te mArTa avaloya, balikammA je pATha nuM / snAna vizeSaNa soya, artha dharmasI ima kiyo // 1. ovAiyaM sU0 63 jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai uvAgacchittA majjaNagharaM aNupavisai aNupavisittA samattajanAunAbhirAme vicittamaNirayakRmitaramabhinnenhANaDavaMsi nANAmaNirayaNabhatticittaMsi NhANapIDhaMsi suNisaNe suhodaehi gaMdhodaehi puphphodaehi suddhodaehi puNo-puNo kallANaga-pavaramajjaNa vihIe majjie tattha kouyamahilA mAvasA gaMdhakAsAsUhiyaMge sarasasu rahigosIsacaMdA guttigataM ahyasumahampasaraNasaMbue buhamAlAvaNNagavileva ya AdikavihAra hA tisarA pataMvamANakaTi sutasome pivejja anilvNgklyikaabhrnne...| 270 bhagavatI joDa marma // heva / soraThA nhAya, kaya balikammA pATha tyAM / mAMya kiso deva tihAM pUjiyo ? , deva ? vistAra | avadhAra' / / Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41. vRttikAra kahyatAhi, balikarma te gRha devtaa| tasaM pUjA kari tAhi, ihAM kula devI saMbhavai / / snAna vizeSaNa soya, vA pUjI gRha devtaa| ubhaya artha avaloya, satya sarvajJa vadai tiko'| (ja0 sa0) 43, 44. kayakouya-maMgala-pAyacchittA kautukAni-maSItilakAdIni, maMgalAni tu-siddhaarthkddhyksstdurvaaNkuraadiini| (vR0-pa0 137) hiva zrAvaka tuMgiyA taNA, snAna balikarma kIdha / bali kotuka kIdhA tiNe, tilakAdi sUprasIdha / / maMgalIka nai artha bali, sarasava dahI aksst| droba aMkUrAdika grahai, vRttikAra e kRta / / 45. jima e maga lokIka hai, sAvajja kAraja jANa / balikamme piNa imaja hai, nyAya hiyA meM ANa / / duHsupanAdika TAlivA, karivA yogya avazya / te kArya maMgalIka karI, lokika maga e rahasya / / vA0--suddhappAvesAiti / suddhappA kahitAM zuddha AtmA te mahAna AtmA, vesAI kahitAM jogya vesa / athavA suddhappAvesAI kahitAM rAjAdika nI sabhA naiM virSa praveza karavA jogya pravara maMgalIka vastra pahiryA / 46. duHsvapnAdivighAtArthamavazyakaraNIyatvAt / (vR0-50 137) vA0--'suddhappAvesAI' tti zuddhAtmanAM vaiSyANiveSocitAni athavA zuddhAni ca tAni pravezyAni carAjAdisabhApravezocitAni zuddhapravezyAni / (vR0-50 137) 47. suddhappAvesAI maMgallAI vatthAI pavaraparihiyA 47. napati pramukha nI je sabhA, praveza yogya' pichANa / zuddha vastra maMgalIka vara, pahiracA uttama jANa / / 48. vastra pavara bahu pahiriyA, e prathama pATha artha pekh| pavara huvai jima pahiriyA, dvitIya pATha artha dekha / / 46. alpa bhAra aru mola bahu, alaMkRta kari deh| nija-nija ghara sUM nIkalyA, thayA ekaThA teha / / paga vihAracArI thakA, tugiyA nai madhya hoya / pupphavatI jihAM caitya hai, tihAM AyA avaloya / / 48. 'vatthAI pavarAI parihiya' ti kvacitdRzyate, kvacicca 'vatthAI pavaraparihiya' ti, tatra prathamapATho vyaktaH, dvitIyastu pravaraM yathAbhavatyevaM parihitAH prvrprihitaaH| (vR-pa0137) 46. appamahagyAbharaNAlaMkiyasarIrA sarahi-saehi gihehito paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA egayao melAyaMti, 50. pAyavihAyacAreNaM tuMgiyAe nayarIe majhamajjheNaM niggacchaMti niggacchittA jeNeva puSphavatie ceie teNeva uvAgacchaMti, 50. *ho mhArA tiraNa tAraNa jina rAja pArzvanA sthavira saMtAniyA saarN| (dhrupadaM) 51. sthavira bhagavaMta - paMca prakAre, abhigamaNa saacvNt| sacita dravya nai alagA melyA, puSpAdi jeha tajaMta / / 51. there bhagavate paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchaMti, taM jahA-saccittANaM davyANaM viosaraNayAe saccittANaM tti pussptaambuulaadiinaaN| (va0-50 137) laya-ho mhArA rAjA rA gurudeva bAbAjI za02, u05, DhA 43 271 Jain Education Intemational Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52. acitta dravya vastrAdika aNatajirva, chatrapAnahI zastrAdi choDe / ika paTa vastre uttarAsaMga kIdho, dekhyai chatai bihu kara jor3e || 53. caMcala mana ne ekasva kIdho sthavira bhagavaMta pe aayaa| jImaNA kara thI prAraMbhI pradakSiNa, kareM tIna bAra hulasAyA || 54. jAva karai trihuM joga thI sevA sthavira bhagavaMta tivAra / te zramaNopAsaka havI moTI parapada meM pyAra yAma dharma kahe sAra // , 55. kesI zramaNa jima vANa prakAsI, jAva pAlI zrAvaka noM dharma / AjJAe karo ArAdhaka hove, jAva dharma kA parma // 56. tiNa avasara te bahulA zrAvaka, te sthavira bhagavaMta re pAhyo / dharma suNI phuna hRdaya dharI ne pAyA haraSa saMtoSa savAyo || 57. jAva hiyo vikasyo che tehanaM tIna suvicAra | dakSiNa kara thI prAraMbhI pradikSaNa, karaM tivAra / / 58. jAva karai trihuM joga thI sevA, avaloya | 1 he bhagavaMta saMjama noM syUM phala ? 56. taba sthavira bhagavaMta kahai zrAvakA ne, navA ima bolyA svAmI! tapano phala syUM hoya ? aho Arya saMjama phala soya / karma aNaupajAya te anAzravapaNo saMvara hoya || , 60. tapanaM phala bodA ko hai, pUrva karma rUpa vana gahana prata je lUNaM 61. athavA jeha pUrvalo tAsa zodhana te alagA bAra karIne kIdho, kacaro karikhUM, Atma avaloya | chedavUM hoya // kRta karma rUpa prati zuddha jeha | kareha || 1. pAMca abhigamoM meM eka hai 'acittANaM aviusaraNAe' TIkAkAra ne isa pATha kI vyAkhyA karate hue likhA hai-- acittANaM ti vastramudrikAdInAm avisaraNapAe tti atyAgena' jayAcArya ne isa vyAkhyA ke anurUpa jor3a karake Age likhA hai-- 'chatra pAnahI zastrAdi choDe' yaha artha na to mUla pATha se nikalatA hai aura na TIkA ke AdhAra para hI saMbhava hai yahAM jayAcArya ne apanI svatantra manISA se yaha rahasya nikAlA hai | Agama- sampAdana ke samaya hamAre sAmane yaha pATha AyA thaa| usa samaya eka cintana AyA ki acitta dravyoM ko nahIM chor3anA abhigama kaise ho sakatA hai ? yadi isa pATha ke sthAna para acittANaM a (ca) viusaraNayAe pATha ho to chatra, jUte, zastra Adi ke chor3ane kI bAta sammata ho sakatI hai| jayAcArya kRta ukta jor3a se bhI yaha tathya puSTa hotA hai| 272 bhagavatI jor3a 52. acittANaM davvANaM aviosaraNayAe, ekasADieNaM uttarAsaMgakaraNeNaM cakkhupphAse aMjalippaggaNaM / 'acittANaM' ti vastramudrikAdInAm aviusaraNayAe ti atyAgena / (20-20 137) 53. maNaso egattIkaraNeNaM jeNeva therA bhagavaMto teNeva uvAgacchati, upAgacchatAvita AyA-pAha kareMti karettA 54. jAva tivihAe pajjuvAsaNAe pajjuvAsaMti / (za0 2267 ) taNaM terA bhagavaMto tesi samaNovAsayANaM tIse mahaimahAliyAe mahatvaparisAe pAunA dhammaM parikati 55. jahA kesisArasa jAna samagovAsivattAe ANAe ArAhae bhavaMti jAva dhammo kahio / ( za0 2118 ) " 56. tae NaM te samaNovAsayA therANaM bhagavatANaM aMtie dhammaM soccA nisamma haTThatuTThA 57. jAva harisavasavisappamANahiyayA tikkhutto AyAhiNapAhi kareti 58. karettA evaM vayAsI saMjameNaM bhaMte ! kiMphale ? tave phile? ( za0 2/69 ) 56. tae NaM te therA bhagavaMto te samaNovAsae evaM vyAsIsaMjameNaM azo! agale 'apha' tti na AzravaH anAzravaH, anAzravo-nava kammanupAdAnaM phalamasyetvanAcaphala- saMyamaH // ( vR0 pa0 138) (020100) 60. tave vodANaphale vyavadA pUrvavanaganasya savanam / ( vR0 pa0 138 ) 61. prAkkRtakarmmakacavarazodhanaM vA phalaM yasya tadvayavadAnaphalaM tapa iti / (bu0-10 120 ) Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62. sthavirAM prata taba zrAvaka bolyA, anAzrava-phala saMjama joy| tapa-phala bodANa to kiNa kAraNa, devaloka upaja hoya? 63. saMyama sU AvatA karma roke, tapa sUM pUrva karma khpaay| svarga taNAM kAraNa nahiM dona, tiNa saM niHkAraNe svarga jAya / / 64. tihAM kAlika-putra sthavira kahai Aryo ! pUrva-tapa sUM svarga mAMhi jaayo| vItarAga - tapa nI apekSAe, pUrva sarAga-tapa khivaayo|| 65. tihAM mehila nAmai sthavira kahai Aryo ! pUrva-saMjama kari sura thaay| vItarAga - saMjama rI apekSA, pUrva sarAga - saMyama Aya / / 66. tihAM ANaMdarakSita nAma sthavira je, zrAvakA naiM kahai ima vaay| he Aryo ! je karmapaNe kari sura ha tathA karma zeSa rahyAM thAya / / 62. tae NaM te samaNovAsayA there bhagavaMte evaM vayAsI-jai NaM bhaMte ! saMjame aNaNhayaphale, tave vodaannphle| kipattiyaM NaM bhaMte ! devA devaloesu uvavajjati ? (za0 2 / 101) 63. niSkAraNameva devA devalokeSutpadyante tapaH saMyamayorukta nItyA tdkaarnntvaaditybhipraayH| (vRta-pa0 138) 64. tattha NaM kAliyaputte nAma there te samaNovAsae evaM vayAsI-pubbataveNaM ajjo !devA devaloesu uvvjjti| pUrvatapa:--sarAgAvasthAbhAvi tapasyA, vItarAgAvasthAspekSayA sarAgAvasthAyAH puurvkaalbhaavitvaat|| (vR0pa0 138) 65. tattha NaM mehile nAma there te samaNovAsae evaM vayAsI---- puvvasaMjameNaM ajjo ! devA devaloesu uvavati / 66. tattha NaM ANaMdarakkhie nAma there te samaNovAsae evaM vayAsI-kammiyAe ajjo! devA devaloesa uvava jjti| 67. tattha NaM kAsave nAma there te samaNovAsae evaM vayAsI saMgiyAe ajjo ! devA devaloesu uvavajjati / 68. puvvataveNaM, puvvasaMjameNaM, kammiyAe, saMgiyAe ajjo! devA devaloesu uvavajjati / 66. sacce NaM esa aTTha, no ceva NaM AyabhAvavattabvayAe / (za0 21102) 70. tae NaM te samaNovAsayA therehiM bhagavatehi imAiM eyArU vAI vAgaraNAI vAgariyA samANA haTThatuTThA 71. there bhagavaMte vaMdaMti namasaMti, pasiNAI pucchaMti, aTThAI uvAdiyaMti, uvAdiettA 72 uThAe uTheti uThettA there bhagavaMte tikkhutto vaMdaMti namasaMti vaMdittA namaMsittA 73. therANaM bhagavaMtANaM aMtiyAo pupphavatiyAo ceiyAo paDiNikkhamaMti / jAmeva disi pAubbhUyA tAmeva disi pddigyaa| (za0 21103) 74. tae NaM te therA aNNayA kayAI tuMgiyAo nayarIo pupphavatiyAo ceiyAo paDiniggacchaMti, bahiyA jaNavayavihAraM vihrNti| (za0 2 / 104) . 67. kAsava sthavira kahai he AryoM! saMga-bhAva karI sura thaay| saMyama-yukta piNa dravyAdi Upara, saMga karatAM mukti nahiM jAya / / 68. sarAga-tapasA sarAga-saMjama kara, karma karI saMga kara taahyo| devaloka devajana viSa Aryo ! surapaNe Upajai jaayo|| 66. satya artha e cyArUi AkhyA, nija abhiprAya thI kahyA naaNhyo| abhimAna buddhi thakI amhai na kahyA, paramArtha thI kahivAyo / / 70. tiNa avasara te zrAvaka bahulA, sthavira bhagavaMte eho| ehave rUpe vara artha prazna nA, kahyA chatA hrho|| 71. tuSTamAna thai sthavira bhaNI te, vaMdI karI nmskaar| prazna pUche prazna prati pUchI nai, artha grahai artha grahI saar|| 72. UbhA thAyavai karI UTha UThI, sthavira bhagavaMta nai tinnvaar| vaMdai vacana stuti namaskAra kara, vaMdI karI namaskAra / / 73. sthavira bhagavaMta samIpa thakI je, pupphavatI skhdaay| caitya thakI nikalai nikalI ne, AyA jiNa dizi jAya / / ... 74. tAma sthavira anyadA tuMgiyA thI, pupphavati caitya thI jeh| nIkalai nIkalI bAhira janapada, vihAra karI vicareha / / 1. 'uThAe....paDinikkhamati' aMgasuttANi bhAga 2 sh02|103 meM yaha pATha nahIM hai| jayAcArya ne isakI jor3a kI hai| aMgasUttANi meM yaha pAThAntara ke rUpa meM svIkRta kiyA gayA hai| za02, u05, DhA043 273 Jain Education Intemational Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUhA 75. teNaM kAleNaM teNa samaeNaM rAyagihe nAmaM nagare hotthA--- sAmI samosaDhe jAva parisA pddigyaa| (za0 2 / 105) tiNa kAle naiM tiNa samaya, nagara rAjagRha jaan| jAva pariSadA paDigatA, jina vaMdI nija sthAna / / *ho mhArA tiraNa tAraNa mahAvIra prabhu nAM ziSya iMdrabhUtI aNagAraM / / (dhrupadaM) 76. tiNa kAlai tiNa samaya viSai, je vIra taNAM suvishess| jeSTha aMtevAsI indrabhUtI te, jAva saMkhitta-vipula teya-leza / / 77. aMtara-rahita karai tapa chaTha-chaTha, saMjama tapa kari soya / jAvat AtmA bhAvata vicarai, hiva chaThTha pAraNa joya / / 78. pahilI poharasI sajhAya kIdhI, bIjI poharasI dhyAnaja dhyaayaa| tIja pohara kAya mana acapalatA, asaMbhrAMtapaNe muniraayaa|| 79. mukha-vastrikA paDile hai paDilehI, bhAjana vastra pddilehii| bhAjana paMjai bhAjana prati pUMjI, bhAjana grahaNa karehI / / 76. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jeThe aMtevAsI iMdabhUI nAmaM aNagAre jAva saMkhittavi pulateyalesse 77. chaThaMchaTTeNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe vihri| (za0 20106) tae NaM bhagava goyame ! chaTThakkhamaNapAraNagaMsi 78. paDhamAe porimIe sajjhAyaM karei, bIyAe porisIe jhANaM jhiyAi, taiyAe porisIe aturiyamacavalamasaM bhaMte 76. muhapottiyaM paDilehei, paDilehettA bhAyaNavatthAI paDile hei, paDilehettA bhAyaNAI pamajjai, pamajjittA bhAya NAI ungAhei uggAhettA 80. jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAga cchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI81. icchAmi NaM bhaMte ! tubhehi abbhaNuNNAe samANe chaTThakkha maNapAraNagaMsi rAyagihe nagare ucca-nIya-majjhimAI kulAI gharasamudANassa bhikkhAyariyAe additte| 80. jihAM prabhu tihAM Avai, AvI nai svAma pratai sukhdaay| vaMdai vaMdI namaskAra karIna, ima bola munirAya / / 81. vAMchU he pUjya ! tumhArI AjJA thI, chaTha pAraNa rAjagRha mAya / UMca-nIca majjhama kula bahu ghara nI, bhikSAcarI aTana karAya / / 82. soraThA baha ghara bhikSA leha, samudANika bhikSA bhnnii| bhikkhAyariyAe jeha, bhikSA vara Acara karI / / 83. he devAnupriyA ! jima sukha tima kara, jeja na kIjai ligAra / tAma gotama bhagavaMta prabhu nI, AjJA thayai chatai sAra / / 84. zramaNa bhagavaMta mahAvIra kanAM thI, guNasila caitya thI jyaaNhii| nIkalai tvaritapaNoM na kAyA noM, mana nI capalatA naahii| 85. asaMbhrAMta thakA cAlyA gotamajI, jugaMtara jhUsara pramANa / bhUmi prate dekhai dRSTi karI nai, Agala I sodhatA jAna / / 82. gRheSu samudAnaM-bhakSa gRhasamudAna tasmai gRhasamudAnAya 'bhikkhAyariyAe' ti bhikSAsamAcAreNa / (vR0-50 140) 83. ahAsuhaM devANuppiyA! mA pddibNdh| (za0 2 / 107) tae NaM bhagavaM goyame samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM abbhaNu praNAe samANe 84,85. samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyAo guNa silAo ceiyAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA aturiyamacavalamasaMbhaMte jugaMtarapaloyaNAe diTThIe purao riyaM sohamANe-sohemANe 'aturiyaM' ti kAyikatvarArahitam 'acavalaM' ti maanscaaplyrhitm| (vR0-pa0 140) vA0...'jugaMtarapaloyaNAe' tti yuga-yapastatpramANam, antaraM-svadehasya dRSTipAtadezasya ca vyavadhAnaM pralokayati yA sA yugAntarapralokanA tayA dRSTyA / (va0-pa0 140) vA0-'jugaMtara paloyaNAe diTThIe' juga kahitAM jhUsaro teha pramANa, aMtara kahitAM ApaNA deha rUpa deza nai je bhUmikA nai viSa dRSTi par3e te dRSTipAta deza nai vicAla, paloyaNAe kahitAM dekhai ehavI dRSTi kari / laya ho mhArA rAjA rA gurudeva bAbAjI 274 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66. "jihAM rAjagRha nagara tihAM Aye UMca nIca majjhama kula ghara maiM vipai, aTana karatA / mahAmatimatA // nagarI vAra | , 87. rAjagRha nagara vide tava gItama, jAvat ghaNAM manuSya nAM mukha bhI zabda je sAMbhale 88. ima nizce devAnupriyA ! je tuMgiyA pupphavatI ravi pArzva na sthavira bhagavaMta ne sAra / zramaNopAsaka ima ehave rUpe pUchyA prazna nAM artha udAra / he bhagavaMta ! saMjama noM phala syUM ? syUM tapa phala sukhakAra ? 20. tAma sthavira Ayako ne kahA, ima aho Arya ! mRNo vAya / saMjama - phala anAzravapaNuM chai, tapa phala karma khapAya // 61. timahija jAva sarAga tape kari, sarAga saMjama kari soya / zepa karma karo saMga karI ne devaloka visura hoya // 22 satya e artha e nahi abhimAne, kima esthavira nIM vAya gotama bahU jana pAsa muNI e, dhaDA pravartI tAya || 8. 23. yAvat ati hI kotuhala upanoM grahI pUrNa bhikSA samudANaM / nagara thakI jAva IrSyA sodhaMtA, AyA vIra samIpe jANaM || AyI nagara rAjagRha mAMhi // bhikSA arthe phira tAhi / 24. nahIM ati dUra na nikaTa vIra thI, gamanAgamana eSaNIka bahiryo anepaNIka choDyo teha prata 96. UMca nIca majjhima kula phiratA, 1 25. bhAta pANI dekhAvI jina baMdI jAva bolyA ima he prabhu! hUM tujha AjJA leine, nagara rAjagRha pakkime / Aloveha || * laya- ho mhArA rAjA rA gurudeva bAbAjI zabda suNyA bahu jana pAsa / tuMgiyA bAga pArzva sthavirAM ne pUchayA zrAvakAM prazna prakAza / / vAya mAMya // 97. saMjama syUM phala ? syUM phala tapa no ? timaja jAva satya artha e nahi abhimAne, e purajana pe 18. he prabhu! sthavira bhagavaMta samartha che, dhAvako ne ehavA prazna nAM uttara devA ke samartha nahIM hai soya ? sarva jANI / suNI vANI / / avaloya / 86. jeNeva rAyagihe nagare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA rAyana nagare ucca-nImA kulAI gharama dANassa bhikkhAyariyaM aDai / (0 2010) 87. tae NaM bhagavaM goyame rAyagihe nagare jAva aDamANe bahujagasa nisAmeza 88. evaM devA tuniyAe namarIe bahiyA puSpavaie ceie pAsAvaccijjA therA bhagavaMto 86. samaNovAsaehiM imAI eyAkhvAiM vAgaraNAI pucchiyAsaMjame NaM bhaMte! kiMphale ? tave kiMphale ? 60. tae NaM te therA bhagavaMto te samaNovAsae evaM vayAsIsaMjame paMjI ! aphale ta bodArale 11. jANaM pRthasaMgame kammavAe, saMdi pAe vo devA devalo upati / 62. sacce NaM esa maTThe, no ceva NaM AyabhAvavattanvayAe / se hame manne evaM (021102) taNaM bhagavaM goyame imIse kahAe laTThe samANe jAyasahade 63. jAva samuppanna kouhalle ahApajjattaM samudANaM gevhai, hittA rAyagihAo nayarAo paDinikkhamai aturiya jAtra sohemANe sohemANe jeNeva guNasilae ceie, jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, 64. uvAgacchittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte gamanAgamaNAe paDikkamai, paDikkamittA esaNamaNesa AloeDa. 65. bhattapANaM paDidaMsei, paDidaMsettA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai jAva evaM vadAsI - evaM khalu bhaMte! ahaM tumbhehi amAe samANe rAmanare 66. ucca-nIya majjhimANi kulANi gharasamudANarasa bhariyA adamAsa nisAmi evaM dhanu devAniyA! tuniyA navarI bahiyA pulAie ceie pAsAvaccijjA therA bhagavaMto samaNovAsaehiM imAI eyArUbAI vAgaraNAI pucchiyA 67. saMjame NaM bhaMte! kiMphale ? tave kiMphale ? taM caiva jAva sacce NaM esa maTThe, no ceva NaM AyabhAvavattavtrayAe / 68. taM pabhU NaM bhaMte ! te therA bhagavaMto tesi samaNovAsayANaM imAI eyArUvAI vAgaraNAI vAgarettae ? udAhu appabhU ? za0 2, u0 5 DhA0 43 275 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66. samyak he prabhu ! sthavira bhagavaMta e, zrAvakAM ne avdhaar| ima e prazna nAM uttara devA, athavA asamyak uccAra? vA0-samiyANaM kahitAM samyag zabda prazaMsA vAcI nipAta hai| tiNa karike samyakapaNAM nai viSa sthavire prazna nA artha uttara devU vatta / aviparyAsa te bhrAMti rahita athavA samaMcaMtIti sammaMcae-aMca dhAtu gati artha nai viSai, gati artha te jJAnArthe samyak prakAre jJAnavaMta athavA samitA te samyak pravRtti, athavA zramitA te bhalIbhAMta abhyaasvNt| 100.he prabha ! upayogavaMta jANa cha, pArzva sthavira bhgvNt| zrAvakAM nai jAva devai ehavA, athavA aNa upayogavaMta? 66. samiyA NaM bhaMte ! te therA bhagavaMto tesi samaNovAsayANaM imAI eyArUvAI vAgaraNAI vAgarettae? udAhu asamiyA? vA..... 'samiyA NaM' ti samyagiti prazaMsAoM nipAtastena samyak te vyAkatu vartante aviparyAsAsta ityarthaH samaJcantIti vA samyaMcaH samitA vA-samyakpravRttayaH, dhamitA vaa-abhyaasvntH| (va0-pa0140) 101. prabhu! samasta prakAre upayogavaMta cha, sthavira bhagavaMtaja jyaaNhii| zrAvakA nai jAba devai ehavA, athavA sarvathA jANeM nAhI? 102. sarAga-tapa-saMjama karma saMga kari, devaloka meM jAya / satya artha piNa nahi abhimAne, ehavA jAba diyA vara nyAya / / 103. jina kahai sthavira bhagavaMta samartha chai, tehavA zrAvaka nai soya / ima e prazna nAM uttara devA, asamartha nahIM chai koya / / 100, AujjiyA NaM bhaMte ! te therA bhagavaMto tesi samaNo vAsayANaM imAI eyArUvAI vAgaraNAI vAgarettae? udAhu aNAujjiyA? 101. pali ujjiyA NaM bhate ! te therA bhagavato tesi samaNo vAsayArNa imAI eyArUvAI vAgaraNAI vAgarettae? udAhu apaliujjiyA? 102. punvataveNaM ajjo! devA devaloesu ubavajjati / puvva sajameNaM, kammiyAe, saMgiyAe, ajjo! devA devaloemu uvvjjNti| sacce NaM esa maThe, no ceva NaM aaybhaavvttvvyaae| 103. pabhU NaM goyamA ! te therA bhagavaMto tesi samaNovAsayANaM imAI eyArUvAI vAgaraNAI vAgarettae, no ceva NaM appbhuu| 104. taha ceva neyavvaM avisesiyaM jAva pabhU samiyaM Aujjiya paliujjiya jAva sacce NaM esa maThe, no ceva NaM Aya bhaavvttvvyaae| 105. ahaM pi NaM goyamA ! evamAikkhAmi, bhAsAmi, paNNa vemi, parUvemi-puvvataveNaM devA devaloesu uva vjjti| 106. pubvasaMjameNaM devA devaloesa uvavajjaMti / kammiyAe devA devaloesa uvavajjati / saMgiyAe devA devaloesu uvavajjati / 'sacce NaM esa maThe, no ceva NaM aaybhaavvttvbyaae| (za0 2 / 110) 104. timija jANavU sarva thAkatuM', jAva samartha samyak jaan| upayogI ati upayogavaMtA, jAva satyArtha nahIM abhimAna / / 105.1 piNa gotama ! ima kahUM bhAkhU, pannavU pUrva - tapa kara devaloka meM, deva parUpU huvai chai em| tem|| 106. pUrva - saMjama kari sura ba, phuna zeSa karma thI jAnaM / saMga karI sura ha devaloke, e satya artha, nahi mAnaM / / 107. aMka pacIsa noM deza artha e, tIna cAlIsamI ddhaalN| bhikSu bhArImAla RSirAya prasAde, 'jaya-jaza' haraSa vizAlaM / / 1. avazeSa 276 bhagavatI-jor3a Jain Education Intermational Jain Education Intemational Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla : 44 1. anantaraM zramaNaparyupAsanAsaMvidhAnakamuktama, atha sA yatphalA taddarzanArthamAha- (vR0-50 140) 2. tahArUvaM NaM bhaMte ! samaNaM vA mAhaNaM vA pajjuvAsamA Nassa kiMphalA pajjuvAsaNA? vA0 --'tathArUpam' ucitasvabhAva kaMcana puruSaM zramaNaM vA tapoyuktam, 'upalakSaNatvAdasyottaraguNavantamityarthaH, 'mAhanaM vA' svayaM hanananivRttatvAtparaM prati mA hanetivAdinam, upalakSaNatvAdeva mUlaguNayuktamiti bhAvaH, vAzabdo samuccaye, athavA 'thamaNaH' sAdhuH 'mAhanaH' zrAvakaH |(v0-p0141) dUhA samaNa taNI paryapAsanA, kahya vidhAnaka tAsa / hiva sevA nAM phala taNoM, goyama prazna prakAza / / tathArUpa je zramaNa prati, vA mAhaNa prati jAna / sevaMtAM nai he prabhu! syUM phala paryavasAna ? vAla-tathArUpa je yogya svabhAbavaMta, zramaNaM vA kahitAM tp-yukt| upalakSaNa paNAM thakI e zramaNa uttara gunnvNt| mAhaNaM vA kahitAM mAhana, pote haNavA nA nivRtapaNA thakI, anya prati kahai mata hnno| upalakSaNapaNA thakIja mUla guNa yukta / be ThikANa vA zabda te samuccaya artha nai viSa, ima vRtti meM prathama artha kiyo / te zuddha chai / pachai dUjo artha kiyo te kahai chai--athavA zramaNa-sAdhu, mAhaNa-zrAvaka e dUjo artha ashuddh| 'paryapAsana sAdhu taNI, sUtara meM vaha tthaam| zrAvaka nI paryupAsanA, kihAMI na calI tAma / / kallANaM maMgalaM devayaM, caitya nAma ciuM jaas| jina nA vA muni nA kahyA, tAsa kahI paryupAsa / / ThAma-ThAma sUtra kahyA, jina muni nA e nAma / paryupAsanA piNa tasaM, AkhI chai bahu ThAma / / e cihuM nAma thAvaka taNA, kiNahi sUtre nAMhi / paryapAsanA piNa tasaM, kihAMI na kahI tAhi / / jina muni nA cihuM nAma tyAM, pATha kahyo paryupAsa / piNa zramaNopAsaka taNI, paryapAsa nahiM tAsa / / kallANaM maMgalaM devayaM, ceiyaM nai pajuvAsa / dUje zataka udeza dhura, ihAM jina seva hulAsa / / kallANaM maMgala devayaM, ceyaM nai paja vAsa / taMgiyA ne adhikAra piNa, seva sthavira nI tAsa / / kallANa maMgala devaya, ceiyaM nai pjvaas| nirAvaliyA pahile jhayaNa, jAva zabda meM tAsa / / kallANa magala devayaM, ceyaM nai pjvaas| jina sevA navame zataka, jAva zabda meM tAsa / / kallANa maMgala devayaM, ceiyaM nai pjuvaas| sUyagaDAMga tevIsa meM, tyAM zramaNa mAhaNa muni tAsa / / kallANaM maMgala devaya, ceiyaM nai pajuvAsa / paMcama zataka uddeza chaTha, tyAM zramaNa mAhaNa muni tAsa / / kallANaM maMgalaM devayaM, ceiya nai pjuvaas| zramaNa mANa nai tyAM kahyo, zataka panarame jAma / / 14. za02, u05, DhA044 277 Jain Education Intemational Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ityAdika baha sUtra meM, e pAMcUM pada jAma / jina muni ne sthAnaka kahyA, zrAvaka nai nahi tAma / / pratimA tathA kuTuMba meM, baDo purupa khivaay| te sthAnaka e paMca pada, laukika khAte Aya / / mAhaNa nAma munI taNo, hiMsA choDI aap| anya bhaNI kahai mata haNo, Agama sAkha milApa / / tiNa saM zramaNa mAhaNa taNI, paryupAsanA seva / e sevA jina muni taNI, piNa zrAvaka noM nahi bheva / / tathArUpa thamaNa mAhaNa bhaNI, de sacitta asUjhatuM aahaar| alpa Au paMcama zataka, chaThA uddeza majhAra / / jo mAhaNa kahai zrAvaka bhaNI, de sacitta asajhatuM aahaar| tasaM lekhai alpa Aukho, baMdha nigoda apAra / / jo sura alpAyu kahai, to sevai hiMsA jhuutth| tasuM piNa alpAyU kahyo, tasuM zraddhA gai uutth|| muni nA cavadai nAma meM, mAhaNa muni noM nAma / zruta-khaMdha dUjai suyagaDAMga, prathama uddezai tAma / / sarva pApa sU nivo, mAhaNa kahiye tAsa / sayagaDAMga solama jhayaNa, mAhaNa saMta vimAsa / / zramaNa mAhaNa nai ApaNI, Rddhi dikhAvA jeha / ThANAMga tIjai kahyo, sura tArArUpa kareha / / zramaNa mAhaNa zruta parama tasuM, triNa cakSu khivaay| tRtiya ThANa uddeza turya, pUravadhara muniraay|| parama avadhivata nai kahyA, zramaNa mAhaNa tthaannNg| tRtiya ThANa uddeza turya, mAhaNa saMta sucNg|| zramaNa mAhaNa pe ika vacana, dhArayAM thI sura hoya / te dharmAcAraja thakI UraNa kiNa vidha joya? durbhikSa roga araNya dukha, meTyAM UraNa nAMhi / UraNa dharma pamAya phira, ThANAMga tIjA mAMhi / / kalA-zilpa-dharma - AyariyA, rAyaprazreNI mAMhi / tiNa saM dharmAcArya naiM, ihAM mAhaNa kahyA tAhi // jJAti saMga baMdhava tajyA, Azrava paMca tajeNa / triNa joge brahma mAhaNa te, paNavIsama uttarajjheNa / / jJAti pejja baMdha nA miTyo, paDimA gyAramI mAMhi / dazAzrutakhaMdha chaThe kA, tiNa sU zrAvaka mAhaNa nAMhi / / gautama udaka pratai kahyo, aho udaka AukhAvaMta ! je zramaNa mAhaNa trasabhUta ima, kahi pacakhANa karaMta / / 278 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmmmm m 10 nizcai amha nai nahi ruce, te samaNA vA nigraMtha / azuddha bhASA kahiyai tasaM, para anutApa karaMta / / suyagaDAMga tevIsa meM, mAhaNa zabda nai ThAma / nigraMtha zabda kahyo acha, tiNa tUM mAhaNa nigraMtha nu nAma / / siloga nAma zlAghanIka te, samaNa mAhaNa kahivAya / sarva atithi taNo kahyo anuyogadvAra re mAMya / / te mATai anya mata taNA, zramaNAdika kht| mAhaNa brAhmaNa naiM kA, jaga meM guru vAjata / / he zrAvaka ! he dharmapriya ! he upAsaka ! dhAmika ! AcAraga dUje kahyo, piNa mAhaNa na kathika / / tiNa kAraNa zrAvaka bhaNI, mAhaNa kahijai nAya / mAhaNa munivara tehanI, sevA phala sukhadAya / / zramaNa mAhaNa nai dukha diyai, kopyo mUkai tej| tathA teja sura mUkato, tathA ubhaya mukeja / / ThANAMga dazamai ThANa e, samaNa mAhaNa muni ek| bIjo sUra e bihuM kahyA, piNa zrAvaka na kahyo pekha / / vizeSaNa samuccaya artha e, vA zabda kA vicaar| zramaNa vizeSya pada acha, mAhaNa vizeSaNa sAra / / 42. zramaNa mAhaNa vItarAga rai, Upara mUkai teya / mukaNa vAlA meM dhasai, dazamai ThANa kaheya / / 43. ityAdika bahu sthAna ke, zramaNa mAhaNa muni nAma / vA rava samuccaya artha hai, joya vicAro tAma / / 44. zramaNa mAhaNa nI seva nu, siddha gamana phala aMta / te sevA muninIja hai, jovo sUtra siddhaMta' / / vA0--pUrve samaNa mAhaNa nA cyAra nAma ana tehanI paryupAsanA anai sAdhu noM samaNa mAhaNa nAma saMkSepe kari kA, hivai tehija sUtrArthe kari kahai cha jJAtA adhyena 16 meM kahyo meghakumAra bhagavaMta nai dekhI paMca abhigamana sAcava al 0 AK 1. samaNaM vA mAhaNaM vA' ye donoM zabda paryAyavAcI haiM, muni ke vAcaka haiM kintu TIkA kAra ne isakA eka artha yaha bhI kiyA hai--samaNa-sAdhU, mAhaNa-zrAvaka / kUcha sampradAyoM ne isa artha ko mAnyatA de dii| jayAcArya ne isa abhimata se apanI asahamati vyakta karane ke lie bahuta gaMbhIra samIkSA kI hai| bhagavatI ke prathama zataka DhAla 22 gAthA 28-116 taka 86 padyoM meM 'samaNaM vA mAhaNaM vA' para samIkSA likhane para bhI unheM saMtoSa nahIM huaa| unhoMne sh02|111 para lambI samIkSA karate hue pahale 42 padyoM meM (DhAla 44 gAthA 3-45) aura usake bAda eka vistRta vAtikA meM Agama ke pacIsoM pramANa dekara isa tathya ko siddha kiyA hai ki mAhaNa nAma zrAvaka kA nahIM, sAdhu kA hai| ise par3hane se jayAcArya ke Agama-sambandhI agAdha aura talasparzI adhyayana tathA AgamoM ke prati pragAr3ha AsthA kA paricaya prApta hotA Jain Education Intemational Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdanA namaskAra karI havI pATha ko-janAvanne nAiDure sussusamAne namasamANe aMjaliuDe abhimuhe viNaeNaM pajjuvAsati / ihAM piNa tIrthaMkara nI paryupAsanA-sevA kahI 1 / tathA jJAtA adhyena 5 / 17 kRSNa ariSTanemi kanai AyA tihAM ehavo pATha'jAva pajjuvAsai' / ariSTanemi nI paryupAsanA - sevA kahI 2 / tathA jJAtA adhyena 13|10 meM naMdaNa bhagavAna kanai Ayo tihAM ehavo pATha kojA pajjuvAsaha ihAM mahAvIra svAmInI papAsanA-sevA kahI hai| tathA chaTThe aMge je zrutabaMdhe a0] 1212 rAjagRha mahAvIra svAmI padhAtiha kahyo - " parisA niggayA jAva parisA pajjuvAsai / ihAM piNa mahAvIra svAmI nIpapAsAvA kahI 4 tathA chaTThe aMge zru.2 varga ? adhyena 1116 pArzvanAtha bhagavaMta padhAryA parisA niggayA jAva pajjuvAsai / ima dharmakathA meM ghaNI jAgAM parisA niggayA jAva pajjuvAsai pATha kahyo 5 / tathA aMtagaDa 1 / 3 meM kahyo-Arya sudharma svAmI samavasar2yA 'ajja jaMbU jAva pajjuvAsati' 6 / tathA aNuttarovavAi 111 meM kahyo- 'ajja suhammassa samosaraNaM jAva jaMbU pajjuvAsai' 7 / tathA vindisA sU0 16 meM kahyo ariSTa nemanAtha padhAryA kRSNa vAsudeva 'jAva pajjuvAsai' 8 / - tathA upAsaga-dasA adhyena 2 / 43 meM kahyo - mahAvIra svAmI padhAryA kAmadeva zrAvaka 'jahA saMkhe jAva pajjuvAsai' 6 / tathA niriyAvaliyA adhyena 114 meM kahyo- sudharma svAmI padhAryA tivAra bhagavaMta jaMbU nai UpanI prazna pUchavAnI zraddhA 'jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsI' 10 / tathA bhagavatI zataka 1 u0 6 sU0 286 meM kahyo- rohA aNagAra naiM UpanI zraddhA 'jAva pajjuvAsamANe evaM vadAsI' 11 / tathA bhagavatI zataka 12 meM u0 1 sU0 2 meM kahyo- sAvatthI nagarI bhagavaMta mahAvIra svAmI padhAryA 'parisA jAva pajjuvAsaI', tivAre te saMkha Adi zrAvaka evArtA suyAM jahA AbhiyAe jAya pajjuvAsaMti' 12 / tathA bhagavatI 111 rAjIva gautama svAmI jAya paryupAsanA karatA ima bolyA 13 / tathA bhagavatI zataka 12 u0 2 sU0 36 kosaMbI nagarI bhagavaMta mahAvIra svAmI padhAryA, tivAre mRgAvatI jayaMti zrAvikA jima devAnaMdA jAva baMdI namaskAra karI udAI rAjA ne Agala karI nai 'ThiyA ceva jAva pajjuvAsai' 14 / tathA bhagavatI zataka 110 11 sU0 115, 116 meM vANiyA grAma mahAvIra svAmI padhAr2yA 'jAva parisA pajjuvAsai', tivAraM sudarzaNa seTha piNa vIra pa~ AvI paMca abhigamana sAcavI 'tivihAe pajjuvAsaNAe pajjuvAsai' 15 / tathA bhagavatI zataka 2 u0 1 sU0 36 baMdhaka vicAryA zreya naiM zramaNa mujha bhagavaMta mahAvIra ne vaMdanA namaskAra karI satkArI sanamAnI kalyANIka maMgalIka daivata caitya ehavA bhagavaMta nIM paryupAsanA sevA karie prazna puucheN| ihAM mahAvIra svAmInI paryupAsanA kahI te tIrthakara nA e cyAra nAma kahyA vali khaMdhaka gautama na kahyo cAlo gautama ! thArA dharmAcArya dharma-upadezaka naiM vaMdaNA namaskAra karAM jAva paryupAsanA sevA karAM / ihAM tIrthakara nIM sevA kahI 16 / 20 bhagavatI joDa Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA upAsagadasA adhyena za20 bhagavAna bAga AyAM saM ANaMda vicAryotathArUpa arihaMta bhagavaMta no nAma gotra suNyAM piNa mahAphala hai to kisu kahivaM sanmukha jai vaMdaNA namaskAra karavA no, prazna pUchavA noM---paryupAsanA, sevA karavA noM, vistIrNa artha grahaNa noM, to hUM jAvU jAva paryupAsanA-sevA bhagavaMta nI karUM / ihAM piNa bhagavaMta nI paryupAsanA-sevA kahI, te sevA no moTo phala kahyo 17 / tathA upAsagadasA a0 7.10 meM kahyo sakaDAla-putra nai devatA kahyo-kAle mahAmAhaNa puruSa utpanna-kevalajJAna-darzanadhara tIna kAla nA jANa ityAdika guNa karI kahyo, devatA manuSya nai accaNijje pUyaNijje vaMdaNijje NamaMsaNijje sakkAraNijje sammANaNijje kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjavAsaNijje taccakammasaMpayAsaMpautte taMNaM tamaM vaMdejjAhi jAva pajjUvAsejjAhi'--ihAM kahyo devatA manuSya nai accivA jogya, bAMdavA jogya, pUjivA jogya, satkAravA jogya, sanamAna devA jogya, killANIka, maMgalIka, daivata, caitya ehavA bhagavaMta nI sevA karivA jogya chai te mATa tUM vaMdajai jAva paryupAsanA-sevA kiijai| ihAM bhagavAna nA cyAra nAma kahyA tehanI paryupAsanA-sevA kahI 18 / tathA suyagaDAMga dvitIya zrutakhaMdhe uddezai 7 / 33 meM gautama udaka peDhAla-putra nai kahyo te pATha-"AusaMto! udagA! je khalu tahArUvassa samaNassa vA mANassa vA aMtie egamavi AriyaM dhammiyaM suvayaNaM soccA Nisamma appaNo ceva suhamAe pADelehAe aNuttaraM jogakhemapayaM laMbhie samANe so vi tAva taM ADhAi paDijANei vaMdai namasai sakkAre i sammANei kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pjjuuvaasi| ihAM gautama kahyo e AukhAvaMta udaka ! je nizcai tathArUpa zramaNa mAhaNa kanai eka piNa Arya dharmamaya bhalo vacana sAMbhalI hiya dhArI AtmAI sUkSma buddhi karI AlocI nai pradhAna-rUDo mukti sAdhana joga kSema pada lAbhe chatai, te piNa te zramaNa mAhaNa prata Adara devai, bhalaM jANa vaMdaNA-namaskAra karai, satkAra diye, sanmAna diye, kalyANakArI te kalyANa, vighana upasama nA hetupaNAM thakI-maMgalIka, e dharmadeva te mATai devayaM citta prasannatA noM hetu e sAdhu te caitya, isu jANI 'pajjuvAsaI' paryupAsanAsevA krai| ihAM piNa kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM e 4 nAma zramaNa mAhaNa nA kahyA / ana tehanI paryupAsanA-sevA kahI 16 / tathA bhagavatI zataka 15 sU0104 meM sarvAnubhUti gosAlA naiM kahyo te pATha-je vi tAva gosAlA! tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA aMtiyaM egamavi AriyaM dhammiyaM suvayaNaM nisAmeti, se vi tAva vaMdati namaMsati jAva kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsati / ihAM kahyo-je piNa he gosAlA ! tathArUpa zramaNa mAhaNa kanai eka piNa Arya dharmamaya bhalo vacana suNI dhArai te piNa te prata vaMdai, namaskAra karai, jAva kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM ehavA zramaNa mAhaNa nI sevA karai / ihAM piNa e 4 nAma zramaNa mAhaNa nAM kahyA, tehanI sevA kahI 20 / tathA bhagavatI zataka 5 u06 sU0 127 meM ehavU pATha-kahANaM bhaMte ? jIvA subhadIhAuyattAe kammaM pakareMti? goyamA ! no pANe aivAettA no musaM vaittA tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA vaMdittA namaMsittA jAva pajjuvAsittA "aNNayareNaM maNuNNaNaM, pItikAraeNaM asaNa-pANa-khAima-sAimeNaM paDilAbhettA---evaM khalu jIvA subhadIhAuyattAe kamma pakareMti / ihAM kahyo-jova na haNe, jhUTha na bole, tathArUpa zramaNa mAhaNa prati vaMdI nai jAva paryupAsanA karI nai anero managamato prItikAriyo asaNAdika 4 prati lAbhI na, ima tIna prakArai zubha dIrgha Aukho bAMdhe / ihAM za02, u05, DhA044 281 Jain Education Intemational Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNa jAva zabda meM kallANaM Adi 4 nAma zramaNa mAhaNa nA kahyA ana tehanI paryupAsanA sevA kahI,tehanai asaNAdika pratilAbhyAM zubha dIrgha Aukho bAMdha kahyo 21 / tathA rAyaprazreNI sU06 (pAThAntara) meM kahyo-AmalakappA nagarI nA bAga meM bhagavAna padhAr2yA, suriyAbha vicAryo te pATha----taM mahAphalaM khalu tahArUvANaM arahatANaM NAmagoyassa vi savaNayAe kimaMga puNa abhigamaNa-vaMdaNa-NamaMsaNapaDipucchaNa-pajjuvAsaNAe ? egassa vi Ariyassa dhammiyassa suvayaNassa savaNayAe, kimaMga puNa viulassa adussa gahaNayAe? taM gacchAmi NaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM 'vaMdAmi NamaMsAmi sakkAremi sammANemi kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pjjuvaasaami'| eyaM me peccA hiyAe suhAe khamAe NisseyasAe ANugAmiyattAe bhvissti| ihAM kahyo---te moTo phala arihaMta bhagavaMta no nAma gotra suNavaM karI, to kisu kahi sanmukha jai vaMdaNA namaskAra karavA no, prazna pUchavA no, anaiM paryupAsanA--- sevA karavA no, eka piNa Arya dharmamaya bhalaM vacana suNa vA no moTo phala, to kisuM kahivo vistIrNa artha grahadai karI? to hUM jAvU zramaNa bhagavaMta mahAvIra prate vaMdaNA namaskAra karUM / kalyANakArI mATai bhagavAna nai kallANaM kahyA / vighna upazama hetu paNA thakI bhagavaMta nai maMgala khyaa| tIna loka nA adhipatipaNA thakI bhagavaMta nai devayaM kahyA / ati suprasanna mana nA hetupaNA thakI bhagavaMta nai caitya kA / ehavA bhagavaMta nI hUM paryupAsanA-sevA karUM e sevA mhArai paraloka nai hita nai arthe, sukha nai arthe, kSama-samarthapaNA nai arthe, mokSa nai arthe, anaiM paraloka meM sevA nA phala sAthe AsI ima suriyAbhe kA 22 / uvavAI sU0 52 meM kahyo-taM mahapphalaM khalu bho devANuppiyA ! tahArUvANaM arahatANaM bhagavaMtANaM NAmagoyassa vi savaNayAe kimaMga puNa abhigamaNa-baMdaNaNamaMsaNa-paDipucchaNa-pajjuvAsaNayAe ? egassa vi Ariyassa dhammiyassa suvayaNassa savaNayAe, kimaMga puNa viulassa aTThassa gahaNayAe? taM gacchAmo NaM devANuppiyA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmo NamaMsAmo sakkAremo sammANemo kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pjjuvaasaamo| eyaM Ne peccabhave ihabhave ya hiyAe khamAe nisseyasAe aNugAmiyattAe bhvissi|" ihAM piNa mahAvIra svAmI nI paryupAsanA-sevA no moTo phala khyo| anai bhagavaMta nA kallANaM Adi 4 nAma khyaa| anaM je bhagavaMta nI paryupAsanA--sevA parabhave ihabhava naiM viSa hita, sukha, kSama, mokSa nai arthe bhava anai nI paraMparAI zubha anubaMdha bhaNI husya ima bahu jana naiM kA 23 / bhagavatI zataka 6 uddeze 33 sU0 136 meM kahyo-taM mahapphalaM khalu devANuppie ! tahArUvANaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM NAmagoyassa vi savaNayAe kimaMga puNa abhigamaNa-vaMdaNa-NamasaNa-paDipucchaNa-pajjuvAsaNayAe ? egassa vi Ariyassa dhammiyassa suvayaNassa savaNayAe kimaMga puNa vipulassa aTThassa gahaNayAe? taM gacchAmo NaM devANuppie ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmo jAva pajjuvAsAmo / eyaM Ne ihabhave ya parabhave ya hiyAe suhAe khamAe nissesAe ANugAmiyattAe bhavissai / ihAM piNa mahAvIra svAmI nI paryupAsanA-sevA noM moTo phala khyo| anai bhagavaMta nA kallANaM Adi 4 nAma jAva zabda meM kahyA / ana bhagavaMta nI paryapAsanA-sevA ihabhava, parabhava nai virSa hita, sukha, kSama ane bhava nI paraMparAI zubha anubaMdha bhaNI husya ima RSabhadatta devAnaMdA nai kahya 24 / tathA bhagavatI zataka 2 uddeze 5 sU067 meM kahyo te pATha---taM mahAphalaM khalu devANuppiyA ! tahArUvANaM therANaM bhagavaMtANaM nAmagoyassa vi savaNayAe, kimaMga 282 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNa abhigamaNa-baMdaNa-NamaMsaNa-paDipucchaNa-pajjubAsaNayAe jAva gahaNayAe ? taM gacchAmo NaM devANuppiyA ! there bhagavaMte vaMdAmo NamasAmo jAva pjjuvaasaamo| eyaM Ne ihabhave vA parabhave vA ANugAmiyattAe jAva bhavissati / ihAM piNa sthavirAMnI paryupAsanA-sevA no moTo phala khyo| anai sthavirA nA kallANaM Adi 4 nAma jAva zabda meM kahyA / ana je sthavirAMnI sevA noM phala ihabhava, parabhava nai viSa tathA ANugAmiyattAe-bhava nI paraMparAiM zubha anubaMdha bhaNI husyai / ima tuMgiyA nagarI nAM zrAvakA kahya 25 / ima aneka ThAMme tIrthakara nI tathA sthavirAM nI tathA samaNa mAhaNa nI paryupAsanAsevA kahI / ana tehanI sevA no moTo phala kahya / ihabhava parabhava nai viSa hiyAe Adi mokSa nai arthe, ana ANugAmiyattAe kahyo / ihabhave mokSa te daladra no mukAyavo, te daladra nI mokSa ihabhava nai viSa hii| anai parabhava nai viSa karma noM mukAyavo, te karma nI mokSa e sevA no phala huii| anai tIrthakara sthavira samaNa mAhaNa nA kallANaM Adi 4 nAma ThAma-ThAma kahyA piNa zrAvaka nA e 4 nAma na khyaa| ana zrAvaka nI paryupAsanA piNa na khii| anai zrAvaka rI paryupAsanA noM mahAphala tathA ihabhava, parabhava nai viSa hiyAe Adi, mokSa arthe anai ANugAmiyattAe nathI khyo| anaiM ihAM bIja zataka paMcame uddeze piNa gautama pUchyU-tathArUpa samaNamAhaNa sAdhu nI paryupAsanA--sevA kiyAM chehar3e syUM phala huI?tivAre bhagavAna kahaisuNavo pAma, pacha jJAna-vijJAnAdika chehaDai 'siddhipajjavasANaphalA paNNattA' ehavaM pATha kahya / siddhigamana-paryavasAna te chehaDai e phala kA / ihAM zramaNa mAhaNa nI sevA noM mokSa rUpa phala kahyate mATai samaNa mAhaNa sAdhu cha, piNa zrAvaka nhiiN| sUtra meM ghaNe ThikANe mAhaNa nAma sAdhu ro kahyo , te ketalA eka pATha likhiye chaiki nAme? ki gote ? kassAe va mAhaNe? (utt018|21) ihAM piNa kSatriya rAjaRSi saMjatI nai pUchyo--syU nAma ? syU gotra ? kiNa arthe mAhaNa--sAdha tUM thayo? ihAM piNa mAhaNa nAma sAdhu nuM kahyo ch| tayasaM va jahAi se rayaM, ii saMkhAya muNI na mjji| goyaNatareNa mAhaNe, aha'seyakarI aNNesi iNkhinnii|| (sUyagaDo0 zru0 1 / 2 / 23) ihAM kahyo--jima sarpa ApaNI tvacA---kAMcalI chAMDai tima sAdhu karma-raja chAMDa / vale mada karIna mAcai-gotrAdika no mada na karai te mAhaNa khyo| ihAM zIlAGkAcArya kRta TIkA meM mAhaNa noM artha sAdhu kiyo| anai TabbA meM brAhmaNa kiyo| dUra aNupassiyA muNI, tIya dhammamaNAgayaM tahA / puDhe pharasehi mAhaNa, avi haNNU samayasi rIyai / / (sUyagaDo 1 / 2 / 27) ihAM kahyo-dharma binA mokSa dUra, atIta kAle rulavA ro sabhAva, tima tima anAgata kAle je jIva svarUpa jANI nai lajyAvaMta mada na karai, kaThora parisaha pharasyai krodha na karai te mANa khyo| za02, u05, DhA044 283 Jain Education Interational Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNNasamatte sayA jae, samatA dhammamudAhare munnii| suhame u sadA alsae, go kujjhe No mANi pAhaNa / / (sUyagaDo 112 / 28) ihAM kahyo-prajJAvaMta paMca samite karI saMpUrNa, sadA yatnavata, kaSAya rahita samabhAva karI ahiMsAdika dharma kahai / muni saMjama nA pAlaka, sadA avirAdhaka krodha na karai, mAna na karai, ehavA guNAM sahita naiM mANa khyo| bhagavatI zataka 5 uddezo 6 sUtra 124 meM alpa AukhA nai adhikAre kahyo te pATha---- kahaNNaM bhaMte ! jovA appAuyattAe kammaM pakareMti ? goyamA ! pANe aivAittA, musaM vaittA, tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA aphAsueNaM aNesaNijjeNaM asaNa-pANa-khAima-sAimeNa paDilAbhettA-evaM khalu jIvA appAuyattAe kamma pakareMti / (bhaga0 5 / 124) ihAM kahyo-jIva haNa, jhUTha bola, tathArUpa zramaNa mAhaNa nai aprAsuka-aneSaNIka pratilAbha to alpa Aukho baaNdhe| je mAhaNa zabda noM artha zrAvaka karai tehana lekhai to zrAvaka nai aprAsuka-aneSaNIka pratilAbhyAM alpAyu nigoda noM baMdhai / jIva haNe, jhUTha bola tehana jor3e zramaNa mAhaNa nai aprAsuka-aneSaNIka pratilAbha ehavaM kahya / te bhaNI e trihuM bole karI azubha alpAyu baMdhai piNa zubha alpAyu na bNdhai| bali ihAM zramaNa mAhaNa noM artha vRttikAra karyu te vRtti likhiye ch| samaNaM ba'tti zrAmyate-tapasyatIti zramaNo'tasta, mAhaNaM ba'tti mA hanetyevaM yo'nyaM prati vakti svayaM hanananivataH sanna' sau mAhanaH, brahma vA brahmacarya kuzalAnuSThAna vA'syA'stIti brAhmaNo'tarata vA zabdo smuccye| (byAkhyA-pra0 vR0-50 226) ihAM samaNa mAhaNa behuM zabde sAdhu naiM phalAvyA / zramaNa te tapa sahita, tapa te uttara-guNa jaannvo| anai mAhana te anya prati kahai 'ma haNo' anai pote hiMsA thakI nivayo e mUla-guNa jANavo, te bhaNI vA zabda khyo| tathA sUyagaDAMga zrutakhaMdha 2 uddeza 7 meM gotama svAmI udaka peDhAla-putra nai kahyo-tathArUpa zramaNa mAhaNa kanai eka vacana hI dhArai tiNa nai sUkSma dRSTi karI parama upagArI jANI vaMdanA-namaskAra karai,satkAra-sanamAna deva, kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsati ehavA pATha khyaa| tihAM mAhaNa ro artha TIkAkAra zIlAGkAcArya ima kiyo-tathAbhUtathamaNasya brAhmaNasya caaNtike| ihAM mAhaNa noM artha brAhmaNa kiyo, piNa sthUla prANAtipAta thakI nivauM na kahyo tathA parama gItArtha zrAvaka nai na khyo| iNa lekhai mAhaNa noM artha zrAvaka kahai te viruddha / ___ vali sUyagaDAMga zrutakhaMdha 2 udezai 7 sU0 31 meM gotama udaka ne kahyo---je khalu samaNaM vA mAhaNaM vA paribhAsai--je samaNa mAhaNa nai nidai, anairA jIvAM saM mitrIpaNo mAna, jJAna-darzaNa-cAritriyo ghaNo guNavaMta piNa samaNa mAhaNa nai niMdavA thI paraloka no tathA saMjama no virAdhaka thAya / ana je jJAna-darzaNa-cAritravaMta ghaNo guNavaMta chai te zramaNa mAhaNa nai na nidai to paraloka no tathA saMjama no ArAdhaka thAya / ihAM zIlAGkAcArya TIkA meM zramaNa mAhaNa ro artha ima kiyo-zramaNaM te 284 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yathokta kriyA nA karaNahAra, mAhaNa te bhalA brahmacarya sahita, imahIja artha dIpakA me kiyo, piNa mAhaNa noM artha zrAvaka nathI kiyo / te bhaNI mAhaNa noM artha zrAvaka kahai te viruddha ch| tivAre koI kahai prANAtipAta thI pote nivayo te mAhaNa athavA deza thakI brahmacaryavaMta te brAhmaNa, dezaviratI e mAhaNa zabda noM artha cha, ima maror3I artha karai te viruddha cha / sUtra meM sarva prANAtipAtAdika thakI nivoM tathA sarva thakI brahmacaryavaMta te mAhaNa-brAhmaNa / e mAhaNa zabda noM artha sUtra kahA chai te likhiyai chauttarAdhyayana a0 25 meM jayaghoSa muni vijayaghoSa ne kahyate pATha--- tase pANe viyANettA, saMgaheNa ya thAvare / jo na hisai tiviheNaM, taM vayaM bUma mAhaNaM / / (uttara0 25 / 22) atha ihAM kahyo-trasa thAvara jIva nai vividhe-trividhe na haNe, tehanai amhai mANa-brAhmaNa kahUM dhuuN| kohA vA jaivA hAsA, lohA vA jai vA bhyaa| musaM na vayaI jo u, taM vayaM bUma mAhaNaM / / (uttara0 25523) atha ihAM kahyo-krodha thakI hAsa thakI lobha thakI bhaya thakI maSA na bola, tehanai amhai mAhaNa-brAhmaNa kahUM chu / cittamaMtamacitta vA, appaM vA jai vA baha / na geNhai adatta jo, taM vayaM bUma mAhaNaM / / (uttr02|24) atha ihAM kahyo-sacitta athavA acitta alpa athavA bahu vastu aNadIdhAM na liya, tehanai amhai mAhaNa-brAhmaNa kahUM dhUM / divvamANusatericchaM, jo na sevai mehuNaM / maNasA kAyavakkeNaM, taM vayaM bUma mAhaNaM / / (uttara0 25 / 25) atha ihAM kahyo--deva manuSya tithaMca saMbaMdhiyA mithuna mana vacana kAyAI karI na seve, tehanai amhai mAhaNa--brAhmaNa kahUM chu| jahA poma jale jAyaM, novalippai vaarinnaa| evaM alitto kAmehi. taM vayaM bUma mAhaNaM / / (uttr025|26) atha ihAM kahyo--jima kamala jala nai viSa UpanoM piNa pANI karakai lipAvai nhiiN| ima kAmabhoge karI alipta, tehanai amhai mAhaNa-brAhmaNa kahUM dhUM / aloluyaM muhAjIbI, aNagAraM akiNcnnN| asaMsattaM gihatthesu, taM vayaM bUma mAhaNaM / / (uttara0 2 / 27) atha ihAM kahyo-lolapaNA-rahita ajJAta kula nI gocarI krai| ghara-rahita parigraha-rahita grahastha sU saMsarga-rahita aNagAra, teha. amhai mAhaNa--brAhmaNa kahUM chu / iNa vacane paDimAdhArI zrAvaka nai piNa mAhaNa-brAhmaNa na khiye| za02, u05, DhA044 285 Jain Education Intemational Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahittA putra saMjogaM, nAisaMge ya baMdhave / jo na sajjai eehi, taM vayaM bUma mAhaNaM // ( uttara0 25 / 27 ke bAda ) atha ihAM kahyo- pUrva saMjoga jJAtI saMjoga baMdhavAdika tajI nai kAma bhoga naiM viSaM gRddhapaNo na karai tehaneM amhai mAhaNa-brAhmaNa kahUM chU / ima aneka prakAre karI mANa brAhmaNa nAma sAdhu noM khyo| e to pratyakSa pATha me sAdhu na mAhaNa-brAhmaNa kahyA, piNa zrAvaka naiM na kahyA ana zIlAMkAcArya mA no artha brAhmaNakiyo te bhaNI mAhaNa nAmasAdhu no cha~ piNa zrAvaka no nathI / ihAM paMca mahAvratadhArI naiM mAhaNa ko te mArTa paDimAdhArI zrAvaka naiM piNa mAhaNa na kahivo / iNa lekha sthUla prANAtipAta thakI nivatya tathA deza thakI brahmacaryavaMta e mAhaNa zabda noM artha kareM te viruddha chai / vali koi kahai--samaNaM vA mAhaNaM vA e bihu zabde sAdhu che to vA zabda kyUM kahyo ? tenoM uttara- e sAdhu noM bIjo nAma, tehanI apekSA vA zabda kA cha, ehavA pATha gharNaM ThikANa kA hai| tathA sUyagaDAMga zrutabaMdha ? adhyena 16 meM kahyo te pAThaahAha bhagavaM - evaM se daMte davie vosakAe tti baccemAhaNeti vA samaNeti vA 2 bhikkhU tivA 3 niyeti vA 4 pUrvokta panaramA adhyena naiM viSa~ je anuSThAna bhAkhyo cha~ tehanoM karaNahAra nigraMtha kahiya~ / ima bhagavaMte kahye hute ziSya bolyo - bhagavan ! kima dAMta - vosarAva je kAya-vinayogya ima kahiyo ? 3 - 1 - - - 1 paDiA bhaMte! kahaM dete davie bosakAe tti bacce-mAne ti vA? samati vA? 2 bhikkhU zivA ? 3 nignayeti vA ? 4 vaM No brUhi mahAmuNI ! itiviratasavvapAvakamme pejja- dosa- kalahaabhayANa peNa paraparivAda aratirati mAyAmosa micchAdaMsaNasalle virate samie sahie sayAjae, No kujjhe No mANI 'mAhaNe' tti bacce | - ( sUyagaDo 1 / 16 / 1-3 ) atha ihAM mAhaNeti vA samaNeti vA bhikkhUti vA niggaMtheti vA e nAma sAdhu nAM kahyA / tihAM cyArUM ThikANa anya nAma nIM apekSAe vA zabda kahyo / anai nivartyo sarva pApa thakI rAga dveSa kalaha abhyAkhyana paizunya paraparivAda arati rati mAyAmoso mithyAdarzaNasalla yAM thakI nivartyo, paMca sumativaMta, jJAna darzaNa cAritra sahita, sadA saMjama nA yatnavaMta, krodha na kareM, mAna na kareM tehane mAhaNa pratyakSa pATha meM kahyo / te bhaNI sthUla prANAtipAtAdika nA tyAgI naiM tathA deza thakI brahmacaryavaMta mANa kahai te artha viruddha chai / tathA sUyagaDAMge sAdhu rA cavadai nAma kahyA te pATha likhiye chai- evaM se bhikkhU pariNNAyakamme pariNNAyasaMge pariNNAyagehavAse uvasaMte samie sahie samAja se ema vaNijje taM jahA-samati vA 1 mAhaNeti vA 2 khateti vA 3 daMteti vA 4 gutteti vA 5 muttaM tivA 6 isI tivA 7 mRNIti vAkatIti vA vidUti vA 10 bhikkhU ti vA 11 lUheti vA 12 toraTThIti vA 13 caraNa karaNa pAraviu tti 14 bemi / ( sUyagaDo zru0 2 / 1 / 72 ) 286 bhagavatI-jor3a Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ihAM kahyo-grahasthAvAsa choDyo, iMdriya noM damaNahAra, paMca sumativaMta, tIna guptivaMta, jJAna darzaNa cAritra sahita ehavA sAdhu tehanai etale nAmai karI bolaaviye| tiNa meM mAhaNa nAma sAdhu noM Ayo te bhaNI mAhaNa nAma zrAvaka no nthii| anai ihAM bIca meM sarva ThikANa anya nAma nI apekSAe vA zabda ko jima ca zabda kihAMka to anya vastu nI apekSAya anai kihAMka ca zabda eka vastu noM dUjo nAma cha / te nAmaMtara nI apekSAya navamA tIrthakara nA be nAma chai--sUvidha anai puSpadaMta, logassa meM ehavU pATha chai___ 'suvihaM ca puSpadaMta' nabamA suvidha ca punaH vali dUjo nAma pupphadaMta / ihAM eka tIrthakara nA dUjA nAma nI apekSAya ca zabda kA / tivAre koi kahai--puSpa jisA dAMta te mATai puSphadaMta kahyA, piNa suvidha no puSpadaMta bIjo nAma nthii| tehanoM uttara-ThANAMga ThANe 2 u04 doya tIrthakara no zveta varNa kahyo-caMdraprabha anai puSpadaMta / ihAM suvidha no nAma puSpadaMta khyo| tathA bhagavatI zataka 20 udezai 8 sU067 meM kahyo te pATha...imIse osappiNIe kati titthagarA paNNattA? goyamA ! cauvIsaM titthagarA paNNattA taM jahA-- usabha 1 ajiya 2 saMbhava 3 abhinaMdaNa 4 sumati 5 suppabha 6 supAsa 7 sasi 8 puSpadaMtahasIyala 10 sejasa 11 vAsupUjja 12 vimala 13 aNaMta 14 dhamma 15 saMti 16 kuMthu 17 ara 18 malli 16 muNisubvaya 20 nami 21 nemi 22 pAsa 23 baddhamANA 24 / atha ihAM caubIsa tIthaMkarAMnA caubIsa nAma kahyA / tihAM navamAM tIrthakara no puSpadaMta nAma khyo| jima tevIsa tIrthakara nA 23 nAma tima navamAM tIrthakara no puSpadaMta nAma jANavo / tathA hemI nAmamAlA prathama kAMDe navamA tIrthakara nA be nAma kahyA / suvidhistu pusspdNto| ihAM prathama suvidhi nAma anai puSpadaMta bIjo nAma kahyo / jima caMdramA nI para prabhA-saumya lezyA jehanI te caMdraprabha AThamA tIrthakara no guNa-nippanna nAma, tima puppha nI kalI nI parai manohara dAMta jehanA te puSpadaMta, e piNa navamA tIrthaMkara nuM guNa-nippanna bIjU nAma jANavU / te mATai logassa meM suvihi ca pupphadaMta e navamA tIrthakara nA be nAma khyaa| anai bIjA nAma nI apekSAya ca zabda khyo| timahija samaNaM vA mAhaNaM vA sAdhu rA e be nAma ghaNe ThikANa kahyA ch| anai bIjA nAma nI apekSAya samuccaya artha nai viSa vA zabda jaannvo| tathA bhagavatI zataka 20 u02 meM jIva rA 23 nAma kahyA cha, tihAM sarva ThikANa anya nAma nI apekSAya vA zabda kahyo chai| tathA tIna prakAre UraNa huvai ThANAMga ThANe 3 u01 meM ka hyo, tihAM tIjA bola noM ehavo pATha kahyo chaketi tahArU vassa samaNassa vA mAhaNassa vA aMtiyaM egamavi Ariya dhammiyaM suvayaNa soccA Nisamma kAlamAse kAla kiccA annaya resa devaloema devattAe ubavaNNe / tae Na se deve ta dhammAyariyaM dubhikkhAo vA desAA subhikkhaM desaM sAha rejjA, kaMtArAo vA NikatAra karejjA, dohakAlieNa vA rogAtakeNa abhibhUtaM samANaM vimoejjA teNAvi tassa dhammAyariyassa duppaDiyAraM bhavati / (ThANaM 3 / 187) atha ihAM kahmo-tathArUpa zramaNa mAhaNa kanai dharmamaya eka piNa suvacana suNI dhArI devatA thaI te dharmAcArya ro kaSTa meTa to piNa UraNa nahIM hvai| ihAM mAhaNa zabda noM artha TabbA meM brAhmaNa kiyo ana uttarAdhyeyana a025 meM paMca mahAvrata za02,u0 5, DhA044 287 Jain Education Intemational Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 dhArI ne brAhmaNa kahyo te mATe e mAhNa zabde sAdhu chai / vali ihAM zramaNa mANa dharmAcArya piNa kahyA / e dharmAcArya paMca pada me cha~ / dharmAcArya to lakSaNa rAyaprazreNI meM kahyo te pATha jattheva dhammAriyaM pAsijjA tatveva vaMdejjA NamasejjA sakkArejjA sammAjjAkallANaM madalaM devayaM ceiyaM paJjavAsejjA phAsaNa jjeNaM asaNa- pANa- khAIma - sAimeNaM paDilAbhejjA pADihArieNaM pIDhaphalaga sejjA-saMcAra evaM uvanimaMtejjA, (rAyapaseNaiya sU0 776) ihAM kallA Adi 4 nAma e dharmAcArya nAM kahyA / vali tehanI paryupAsanA kahI, vali prAsuka- eSaNIka pratilAbha kahyo, vali te dharmAcArya naiM pADihArA pIDha phalaga sejyA saMthAro nimaMtra / e prAsuka eSaNIka AhAra nA bhojI anai pADihArA pIDhAdika nA bhogavaNahAra dharmAcArya sAdhu jANavA, te mATai zramaNa mAhaNa naiM dharmAcArya kahyA / te zramaNa mAhaNa sAdhu jANavA / ihAM piNa vA zabda anya nAma nIM apekSAya cha~ / tathA ThANAMga ThANa 3 u01 meM tIna prakAra devatA vijjutArA rUpa kreN| vekriya karato chato 1 paricAraNA karato chato 2 tathArUpa zramaNa mAhaNa naiM Rddhi dyuti jaza bala vIrya puruSAkAra prAkrama dekhAr3ato chato ihAM zramaNa mAhaNa te sAdhu jANavA / 1 tathA suyagaDAMge gotama udaka peDhAla - putra naiM kahyo te pAThaAusaMto! udagA! Nobalu amhaM evaM evaM zeya je te samA yA mAhaNA vA emAikvaMti jAna parUveti / yo khalu te samaNA vA NigaMdA vA bhAsaM bhAti aNutAviyaM khalu bhAsaM bhAsati / 'te (yagaDa 2011) ihAM kahyo -- je zramaNa athavA mAhaNa bhUta zabda ghAlI trasa jIva noM pacakhANa kIjai, ima parUpai te zramaNa nigraMtha zuddha bhASA na bhAkha, upatApa nIM bhASA bhAkhe / ihAM pahilA to zramaNa mAhaNa kahyo pacha~ zramaNa nigraMtha kahyo / mAhaNa naiM ThikANa nigraMtha zabda Ayo e to pratyakSa mAhaNa nAma sAdhu no Thaharyo / sAdhu nA aneka nAma cha~ samaNaM vA mAhaNaM vA sAdhu nA bIjA nAma nI apekSAya vA zabda kahyo / samaNA vA NiggaMthA vA ihAM piNa vA zabda kahyo cha~ / tima samaNaM vA mAhaNaM vA aneka ThikANai vA zabda kahyo te jANavo / tathA kriyA re ThikANa evaM kA te pAThaiccelAI duvAla kiriyADANAI davieNaM samaNeNaM vA mAhaNeNaM vA samma suparijANivA bhvti| ( sUyagaDo 2 / 2 / 15) atha ihAM bAra kriyA nA sthAnaka mukti gamana yogya saMjamavaMta tapasvI sAdha mAhaNo ehavI pravRtti 6 jehanI te samya prakAre saMsAra nA kAraNa jAgI ne pratyAkhyAna- parijJAI pariharavA huii| ihAM piNa samaNa mAhaNa sAdhu nai kahyA / zIlAGkAcArya piNa TIkA meM samaNa mAhaNa sAdhu nai phalAvyA / ihAM piNa vA zabda kahyo / bhagavatI jor3a Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA ThANAMga ThANa dasameM kahyo te pAThadasahi ThANehi saha teyasA bhAsaM kujjA, taM jahA-kei tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAtejjA se ya accAsAtite samANe parikuvite tassa teyaM nnisirejjaa| se taM paritAveti se taM paritAvettA tAmeva saha teyasA bhAsaM kujjaa| (ThANaM 10 / 156) ihAM kahyo-zramaNa mAhaNa nI asAtanA kIdhA te zramaNa mAhaNa kopyo chato teja lesyA kADhe tehanai paritApanA upajAvI tiNa nai tez2a karake bhasma krai| ihAM samaNa mAhaNa noM artha vRtti kAra kiyo. te TIkA likhiyai chai-. ke iti kazcidanAryakarmakArI pApAtmA tathArUpaM tejovaddhiprAptaM zramaNa tapoyuktaM mAhanaM mA vinAza yetyevaMprarUpaNAkAriNaM vA zabdo vizeSaNasamuccayArthAvatyAzAtayedAtyaMtikImAzAtanAM tasya kuryAt / ihAM vA zabda kahyo samaNa te tapoyukta ana mAhaNa te mata viNAsa ehavI parUpaNA noM karaNahAra be ThikANa vA zabda te vizeSaNa-samuccaya nai artha kaa| tathA anuyogadvAra meM ehavo kahyo te pATha likhiyai chase ki taM siloganAme ? samaNe mAhaNe svvaatihii| (aNuogadArAI sU0 361) atha ihAM zramaNa mAhaNa sarva-atithi no nAma kahyo piNa zrAvaka noM nAma zramaNa mAhaNa na khyo| je jaina meM guru tehanoM nAma samaNa mAhaNa tathA anya mata meM je guru samaNa sAkyAdika, mAhaNa brAhmaNa te piNa guru bAjai, te mATai sarva atithi nai samaNa mAhaNa kahyA / piNa zrAvaka nai mAhaNa kahyA nthii| tathA AcAraMga zruta0 2 a0 4 u0 1 meM kahyo te pATha--- se bhikkha vA bhikkhuNI vA pumaM AmaMtemANe AmaMtite vA apaDisuNemANe evaM vaejjA amuge ti vA Auso ti vA AusaMto ti vA sAvage ti vA upAsage ti vA dhammie ti vA dhammapiye ti vA-eyappagAra bhAsaM asAvaja jAba abhUtovaghAiyaM abhikakha bhaasejjaa| (AyAra cUlA 4113) atha ihAM etalai nAme karI bolAvaNo kahyo tiNa meM nAma lei bolAvaNo tathA he zrAvaka ! he upAsaka ! he dhArmika ! he dharmapriya ! e nAma khyaa| piNa he mAhaNa iso zrAvaka ro nAma na khyo| tathA ThANAMga ThANe 3 uddeza 4 meM kahyA te pAThatividha abhisamAgame paNa te taM jahA-ur3aDhaM ahaM tiriyaM / jayA Na tahA rUvasma vA samaNassa vA mAhaNassa vA atisese NANa-dasaNa samupajjati se Na tappaDhamatAe uDDhamabhisameti tato tiriya tato pacchA ahe / ahologe NaM durabhigame paNNatte samaNAuso ! (ThANaM 3 / 500) ihAM piNa parama avadhivaMta ne zramaNa mAhaNa kahyo tihAM vA zabda anya nAma nI apekSAiM kahyo ityAdika aneka ThAme sUtra meM mAhaNa zabde sAdhu nai kA, piNa zrAvaka nai mAhaNa nathI khyo| te mATai sAdhu nI sevA no ihAM bhagavatI za02 u05 za02, u05, DhA044 281 Jain Education Intemational Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM chahar3e mokSa no phala kahyo ch| tehanoM artha 'dariyApurI dharmasI kRta bhagavatI' no yaMtra, te madhye piNa sAdhuhija phalAyo chai| tathA lUkAM rI sUtrAM rI 58 bolAM rI huMDI te madhye je samaNaM vA mAhaNaM vA eka sAdhu nai bihu~ nAme karI ka hyaa| tathA vA zabda piNa kA ehavU kahya / tihAM sUyagaDAMga 17 adhyayana nI sAkha dIdhI ch| samaNe ti vA mAhaNe ti vA ityAdika sAdhu rA nAma kahyA tihAM terai ThikANa vA zabda kA chai| ehavaM te huNDI madhye piNa kahya ch| ima aneka ThAme sUtra nai viSe samaNaM vA mAhaNaM vA sAdhu nai kahyA ch| anai tehanI sevA no mokSa nuM phala kahyo ch| tathA anyatIrthI nA ebe nAma kahyA chai piNa zrAvaka nA nathI khyaa| vivekalocana karI vicArI joijyo| ___anai vRtti meM ihAM dUjo artha mAhaNa zabde zrAvaka kahya tathA bhagavatI za01 u07 meM sAMbhalavA nai adhikAre sthUla prANAtipAtAdika thakI nivo ta zrAvaka nai mAhaNa khyo| tathA rAyaprazreNI nI vRtti meM parama gItArtha zrAvaka nai mAhaNa khyo| anai uttarAdhyayana adhyena 25 meM sarvathA prakAre paMca Athava tyAgyA, paMca mahAvratadhArI, nyAtI-saMga pUrva-saMjoga choDyA, tehanai mAhaNa khyo| tathA sUyagaDAMga adhyena 16 meM sarva pApa thI nivayo tehanai mAhaNa khyo| ima aneka ThAmai sUtra mAhaga sAdhu kahyA te pATha dekhatAM vRtti meM mAhaNa zabde zrAvaka kahyo te viruddha / vRtti cUNi meM to aneka vAratA viruddha kahI ch| te ketalAeka bola likhiye ch| AcAraMga zru02 a01 u01 kAraNe AdhAkarmIAdi leNo vRtti meM kahyo te kahai chaitathAprakAramevaMjAtIyama'zuddhamazanAdi caturvidhama'pyAhAraM parahaste dAtahaste parapAtre vA sthitaM aprAsukaM sacittam aneSaNIyam AdhAkarmAdi doSaduSTam iti evaM manyamAnaH sa bhAvabhikSuH satyapi lAbhe na pratigRhNIyAdityutsargata: apavAdastu dravyAdi jJAtvA pratigRhNIyAdapi, tatra dravyaM durlabhadravyaM, kSetraM sAdhAraNadravyalAbharahitaM sarajaskAdibhAvita vA, kAlo bhikSAdi, bhAvo glAnatAdiH ityAdibhi: kAraNarupasthitairalpavahatvaM paryAlocya gItArtho gliiyaaditi|| (AcArAMga-vRtti patra 321) ima zIlAMkAcArya TIkA meM nIlaNa-phUlaNa tasa-jIva sahita utsarga mArge na leNo anai kAraNa paDiyAM leNo khyo| AdhAkarmI pramukha doSa duSTa utsarga mArge na leNo anai kAraNa paDiyAM dravya kSetra kAla bhAva, thor3o ghaNo ToTo AlocI gItArtha grahai, ima kahya te pratyakSa viruddha ch| bhagavatI zataka 18 uddeze 10 somala nai mahAvIra svAmI sacitta nai asUjhato AhAra sAdhu nai abhakSa kahya / tathA puphiyA upaMge piNa somala nai pArzvanAtha sacitta anai asUjhato AhAra sAdhu nai abhakSa kA / tathA thAvaracA-putre piNa sukhadeva nai sacitta nai asUjhato AhAra sAdhu nai abhakSa kaa| ehavo AhAra sAdhu kAraNa paDiyAM kima leve ? anai zrAvaka sacitta asUjhato sAdhu rai kAraNa jANI kima bahirAvai ? __ubavAI, rAyaprazreNI, bhagavatI, upAsagadazA pramukha sUtre zrAvaka sAdhu naiM prAsuka eSaNIka bahirAvaM eha kahya, piNa kAraNa paDiyAM aprAsuka aneSaNIka deva ehavo nathI kA / 260 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA bhagavatI zataka 5 uddeze 6 AdhAkarmI pramukha e nirvadya chai ima mana meM sAdhu dhAra to virAdhaka kahya / te bhaNI sacitta asUjhato tathA AdhAkarmI kAraNa leNo thApyo te TIkA viruddha chai| AcArAMga zrutakhaMdha 1 adhyena 6 uddeze 4 kahyo--hINa-AcArI te ima kahai--jeNe gilANapaNo pAmai, jehana TAlavA bhaNI AdhAkarmI Adika AhAra piNa lai, e piNa karivo ityAdika viparItapaNe pahuMce ima bar3A TabbA meM khyo| tathA TIkAkAra piNa imahija kahyo yo yena glAyati tasya tadapanayanArthamAdhAkarmAdyapi kArya, syAdetat--ki teSAM nAkhyAtAH kuzIlAnAM pratyapAyAH yathAzAtanAbahulAnAM dIrghaH saMsAra iti / (AcArAMga vRtti-patra 346) glAyate kahitAM gilAnapaNo pAmai / tasya kahitAM te sAdhu nai, tadapanayanArtha kahitAM te gilAnapaNo TAlivA nai arthe, AdhAkarmAdi kahitAM AdhAkarmI Adi piNa lai / kArya syAt kahitA e piNa krivo| te kuzIliyA nai AsAtanA-bahula nai dIrgha saMsAra hudai, ehavaM zIlAMkAcArya kRta 'TIkA meM khyo| teNe lekhai piNa ihAM AdhAkarmI kAraNe leNo kahya te viruddh| tathA bhagavatI zataka 15 sU0 152 meM kohalA pAka bhagavAna nai arthe kiyo te levA nI bhagavAna AjJA na diidhii| tihAM ehavo pATha kahyo tattha NaM revatIe gAhAvatiNIe mamaM aTThAe duve kavoya-sarIrA uvakkhaDiyA, tehiM no attttho| ihAM kahyo-revatI gAthApataNI mhArai arthe doya kapota-zarIra kohalA nA phala te rAMdhyA tehathI artha nhiiN| tihAM TIkAkAra ima kahya tehi no aTThotti bahupApatvAt / ihAM bhagavaMta nai iso moTo kAraNa tyAMre arthe kIdho tiNa meM mahApApa khyo| anaiM bhagabAna levA nI AjJA dIdhI nahIM / te bhaNI aprAsuka-aneSaNIka AdhAkarmI Adika kAraNe leNo kahai te viruddha jaannvo| tathA vyavahAra sUtre navamai uddezake malayagiri kRta TIkA tehanoM sAroddhAra tehanai viSa ima kahyate kahai chai___ sAdhUnAmAmrANi sacittatvAt na kalpante, sUrirAha--teSAmAmraphalAnAM glAnatve adhvani zeSabhikSAyA alAbhe avamaudarye ca grahaNaM darzitaM kathitaM maharSibhiH / ihAM kahyo---AMbA sacittapaNA thakI sAdhu naiM na kalpai / sUri kahai chai-te glAnapaNo pAmai chatai, mArga nai virSa, zeSa bhikSA nA alAbha chata valI UNodarI chata AMbA nA phala noM grahaNa karivU / ehavaM mahARSi kahya / e malayagiri vyavahAra nIM TIkA nA sAroddhAra madhye sacitta AMbA no phala kAraNe leNo thApyo te pratyakSa viruddha ch| tathA jinadAsa gaNi kRta nizItha nI cUNi aThAvIsahajArI tehanai viSa uddeze 15 meM ima kahya te kahai cha'je bhikkha sacittaM aMbaM bhaMjai' ityAdi sacitte sacittapati die ya dos vi suttesu imo avavAto-vitiyapada gAhA-4665 khettAdigo aNappajjho vA bhujati, seho avikoviyattaNao ajANato, rogovasamaNimittaM vejjavadesito gilANo vA bhuje, addhANo mesu vA asaMtharaMtA bhuMjatA visuddhaa| (4695 kI cUNi) za0 2, u0 5, DhA0 44 261 Jain Education Intemational cation International Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ihAM piNa sacitta AMbo ziSya apaMDita athavA roga-nimitta glAna vaidya upadeza thakI bhogvN| athavA mArga nai viSai UNodarI chatai aNasarata bhogavai to vizuddha / ima sacitta AMbo bhogavaNo thApyo te sUtra thakI viruddha 3 / tathA vabahAra nI TIkA nA sAroddhAre navamai uddezai ima kahya te kahai cha--- 'daMDako dIrghaH sthavirazca tatastaM durge vyAghrAdiparivAraNa nimittaM parivahati' ihAM kahyo dIrgha dAMDo sthavira rAkhai viSama jAyagAM vyAghrAdika nai nivAraNa arthe / te viruddha 4 / __ tathA bRhatkalpa nI vRtti meM athavA cUNi meM rAtri bhojana karavo kahyo te likhiye chaidANi kappayA bhaNa i aNAbhoge dAra-gAhA-aNAbhogeNaM vA rAibhattaM bhaMjejja gilANa kAraNeNa vA addhApaDisevaNaM vA dullaha davva vano vA 1 uttamaTTapa DivaNNo rAyA bhaNai rAyAbhattaM bhujejjA ya sa kAlami gacchAnu kapiyAe vA rAyAbhattANaNNA sutatthavisArae vA rAyabhattAguNNA esa sNkhevttho| ihAM bahatkalpa nI cUNi tathA nizItha nI cUNi nai viSa khyo| rogAdika kAraNa rAtribhojana karaNo anai bRhatkalpa uddeze 5 meM sAdhu niroga zarIra noM dhaNI samarthavaMta nai tathA roge karI sahita ehavA asamarthavaMta nai piNa sUrya UgAM thI AhAra levA nI vRtti khii| Athamyo nahIM taThA tAI bhogavaNo khyo| AhAra bahiryA pachai jANyo sUrya na Ugo tathA mUhaDhA meM ghAlyA pachai Athamyo jANyo to mahaDhA mAMhi huI tathA hAtha nai viSa tathA pAtrA mAMhi huI te paraThaNo kahya / bhogava to comAsI prAyazcita khyo| e to pratyakSa asamarthavata nai piNa rAtri-bhojana vayo / te mATai cUNi madhye rAtri-bhojana thApyo te viruddha ch| tathA vali te cUNi madhye anaMtakAya no dAMDo sAdhu nai grahaNa karivU kA te likhiye chai--- gilANo bAlo uvahI palaM bANi vA addhANe va jhaMti sAvayabhae Ni vAraNA gheppati,uvahiM sarIrANa vahaNaTThA teNagapaDiNIya sANa mAdINa Ni vAraNA puvva acitta pacchA mosaM sesA parittANatA puvvaM paritta jAva pacchA anaMtaM / (ni0 bhA0 gA0 2000) ihAM kahyo--mArge svApada nA bhaya nivAraNa arthe, upadhi zarIra vahaNa nai arthe cora, pratyanIka, zvAna Adi nai nivAraNa artha prathama acitta, te na mile to pacha mitha parita kAya no, te na mile to pachai anaMtakAya no dAMDo dhAraNa karai, eha madhya vArtA kahI te pratyakSa viruddha / te nyAyavAdI kima mAnai 6 / tathA nizItha uddeza 6 cUNi madhya rAjA nai abhiyoge karI karivo kahyo te pATha artha likhiyai cha hivai abhiyogadvAra kahai chaiiyANi 'abhioge' tti dAraM kula vasammi-bhA0 gAhA (2242) abhiyoge Na pddisevejjaa| tatthimaM uyAharaNa-koi aputto rAyA amaccehi bhaNio aputtassa tujjha kula vaMse pahINa akumArassa ya paro pellehiti rajja, ki kajjau, bhaNaha-"tujjha buddhIe pAhaNNaM vaTTati" / 262 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational lucation international Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtIhi bhaNiyaM-aMtapure koi khippau, tuha khettajjAyayA tuha te puttaa| rAyA bhaNai-ayaso me bhavissati / te bhaNaMti "jahA ayaso Na bhavati tahA kajjati / ime samaNA NiggaMthA Na kassati kahaMti, ete pakkhippaMtu / evaM kIrau / tAhe je taruNasaMjatA te gahiyA ekkammi pAsAe chuDhA / taraNoNa-gAhA (2243) / suThullasitegAhA (2244) eva tA ahiogeNa paDiseMvatassa jayaNA bhnniyaa| (ni0 bhA0 gA0 2242-2244) ihAM rAjA nai abhiyoge karI kuzIla sevai tehanai jayaNA kahI piNa aNAcAra na khyo| ehavA pratyakSa viruddha vacana aNAcAryA nA kahyA te kima mAniye ? je kahai amhArai paMcAMgI pramANa chai te paMcAMgI nai virSa cUNi madhye ehavA viruddha vacana kahyA te kima mAniye ? anai pacAMgI nai viSa vRtti piNa, te AcArAMga nI vRtti meM aprAsUka-sacitta AdhAkarmI Adika doSa-duSTa kAraNe leNo khyo| vale vRtti caNi madhye kAraNe sacitta aMba phala khANo anaiM rAtri bhojana karavo khyo| ityAdika aneka viruddha bAtAM kahI te mATai e paMcAMgI nA bola pramANa kima kiijai| viveka locane vicArI joijyo| tathA samavAyAMga meM kahyo---RSabha, bharata, bAhubala, brAhmI, suMdarI e 5 no sarIkho Aukho 88 lAkha pUrva no ch| anai Avazyaka-niyukti madhye kahyo--- RSabha 66 putra sahita eka bharata TAlI nai anai bharata nA ATha putra e 108 utkRSTI avagAhanAvaMta eka samai siddhA, te gAthA usaho usahasuyA, bharaheNa vivajjiyA navanavai / bharahassa aTTa suyA, siddhA egaMmi samayaMmi / / tathA RSimaMDala meM piNa khyo| ninANuM RSabha nA putra ATha bharata nA putra saMyukta RSabhadeva sahita---108 eka samaya maiM siddha kahyA, te gAthA ninnANa risahasUyaM, aTTha bharahassa putta-saMjuttaM / egamamAeNaM siddha, risahajayaM taM ca paNamAmi / / 1 / / ihAM RSabha anai bAhubala sarIkhA AukhA nA dhaNI sAthe siddhA kahyA e viruddha, tathA ThANAMga ThANe 4 bharata cakravartI gajasukhamAla, sanatakumAra cakravartI, marudevI mAtA nai aMtakriyA kahI ana Avazyaka-niyukti meM tathA ThANAMga nI TIkA meM tIja devaloka kahai ch| e sUtra viruddha / uvavAi, bhagavatI, pannavaNA meM kahyo pAMca sau dhanuSya uparaMta na sIjai, uparata yugaliyo kahiye / ana Avazyakaniyukti meM kahyo je marudevI mAtA nI avagAhanA savA pAMca sau dhanuSa nI, te siddhA kahai, e viruddha' / (ja0sa0) 45. zramaNa mAhaNa sAdhU taNI, sevA kIdhAM soya / syUM phala ha?taba jina kahai, sAMbhalajo avaloya / / *zrI jinavara bhaNe (dhrupadaM) jina bhAkhai goyama ! sevA thI soyo re| zravaNa siddhAMta no, dhura phala e joyo re / / w: 46. goyamA ! savaNaphalA / siddhaantshrvnnphlaa| (vRkSa-pa0 141) *laya-bhAvai bhAvanA pA02, u0 5, DhA044 263 Jain Education Intemational Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suNavA no syU phala? taba bhAkhai svaamo| suNa vA thI lahai, vara jJAna amaamo|| prabhu jJAna noM syU phala ? jina kahai vijnyaano| pAmai jJAna thI, heyopAdeya jaano| 48. vijJAna no syU phala ? jina kahai pacakhANo / viziSTa jJAna thI, agha tyAga pichaanno|| pacakhANa noM sya phala ? jina kahai saMjammo / tyAga kiye chatai, huvai sNjm-dhmmo|| saMyama noM syUM phala ? anAzrava sNdho| je saMyama thakI, navaM karma abNdho|| anAthava noM sya phala ? tapa phala jina bhAkhai / AvatA rUdhiyAM, tapa - abhilAkhai / / 47. se NaM bhaMte ! savaNe kiMphale ? naannphle| zravaNAddhi shrutjnyaanmvaapyte| (vR0-50 141) 48. se Na bhaMte ! nANe kiphale? vinnnnaannphle| zrutajJAnAddhi heyopAdeyavivekakAri vijJAnamutpadyata eva / (vR0-pa0 141) 46. se NaM bhaMte viSNANe kiMphale? pcckkhaannphle| viziSTajJAno hi pApaM prtyaakhyaati| (vR0-50141) 50 se NaM bhaMte ! paccakkhANe kiMphale? sNjmphle| kRtapratyAkhyAnasya hi saMyamo bhavatyeva / (vR0-50 141) 51. se NaM bhaMte ! saMjame kiMphale ? aNaNhayaphale / saMyamavAn kila navaM karma nopaadtte| (vR0-pa0 141) 52. se NaM bhaMte ! aNaNhae kiphale? tavaphale / anAthavo hi laghukarmatvAt tpsytiiti| (vRta-pa0 141) 53. se NaM bhaMte ! taye kiMphale? vodANaphale / tapasA hi purAtanaM karma nirjryti| (va0pa0 141) 54. se NaM bhaMte vodANe kiMphale? akiriyaaphle| karmanirjarAto hi yoganirodhaM kurute| (vR0-50 141) 55. sA NaM bhaMte ! akiriyA kiMphalA ? siddhipajjavasANa phalA---paNNattA goyamA ! sakalaphalaparyantatti phalaM yasyAM sA tathA / (vR0-50 141) syUM phala hai tapa no? jina , kahai bodANaM / tapa kIdhai chatai, nirjarai parANaM / / nirjarA na syU phala? jina kahai akiriyaa| yoga - nirodha te, vara phala anucariyA / / akiriyA no syaM phala ? siddhi lakSaNa saaro| chehaDai eha te, phala kahyo udaaro|| soraThA zravaNa jJAna vijJAna, pacakkhANa saMjama blii| anAthava tapa vodANa, puna: akiriyA nai siddhi / / 56. savaNe NANe ya viNNANe, paccakkhANe ya sNjme| aNaNhae tave ceva, vodANe akiriyA siddhii|| (2 / 111 saMgahaNI-gAhA) 57. tathArUpasyaiba zramaNAde: paryupAsanA yathoktaphalA bhavati, naatthaaruupsy| (vR0-50 141) tathArUpa munirAya, tasu sevA nA phala khyaa| atathArUpa nI tAya, sevA kIdhAM phala nahIM / / tathArUpa vara rota, zramaNa mANa nI seva na / Akhyo phala saMgIta, paryavasAna siddhI-gamana / / asatyabhApI jeha, tasU sevA na phala nhiiN| anyayathika chai teha, kahiyai tAsa parUpaNA / / *prabhu anyatIthika, bhAkhai ima vaannii| rAjagaha bAhirai, giri vebhAra jaannii|| tiNa parva heThe, ika moTo taamo| harae draha acha, 'agha' tasu naamo|| 56. asamyagbhASitvAditi asamyagbhASitAmeva keSAcit darzayannAha _ (vR0-pa0 141) 60, 61. anna utthiyA NaM bhaMte ! evamAikkhaMti, bhAsaMti, paNNaveti, parUveti--evaM khalu rAyagihassa nayarassa bahiyA vebhArassa pavvayassa ahe, ettha NaM mahaM ege harae aghe paNNate---- *laya-bhAva bhAvanA 264 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62. 63. 64. 65. 67. 68. 66. 70. 71. 72. 73. 74. 75. vali kihAMika harae, e artha iNa sthAnake, appe appe taNuMja kahiye appa saMseyaMti saMmucchati *tihAM meha adhikapaNAM pATha rava na "vaha yojana lAbo, coTo nAnA taru kari, maMDita siri sobha sahita se, jAyat jobA jogya e, ramaNIka tihAM bahU vistIrNa, meha bAdala taNe, sanmukha phuna upajavA soraThA kaheha, upajavA sanmukha thayo / upajeha, vAsaMte rakhe udaka // rakheM che, draha pUraNa paanii| thakI, sadA samita pichANI // uSNa te, nIsarato anyatIcika isI bhA apa uSNa te kima e vaca prabhu ! hiva anyatIthika taNI, mithyA soraThA midhyApaNaja tAsa, gira tala bahu jojana valI / viruddha // karikai tehnaa| anyathA jANavA || tenuM kathana vimAsa, sarvajJa vaca thI phuna vyavahArika jAna, pratyakSa bahulapaNa pahichANa, vacana * piNa ima kahUM chU, bhA pannavUM chU bali, parUpU nizvaM karine, rAjagRha giri vaibhAra chaM, tehathI ati dUra nahIM ettha NaM te ima phuna, ati ihAM, jina soraThA artha, apanI utpatti chai tihAM / tadartha, draha Ija e jANavUM || chai bhAkhe e dorsa | hrIM // suvizeSo / tasuM dezo // pratirUpo / anUpa // nipajai / upajai // kathane jANI / vANI // nANI / vANI // najIka sAmAno / jAno / vAro / suvicAro // nAMhI / jyAhI // caupAI 76. mahAtapopatIra prabhava iha nAma prazravaNa jharaNo moTo tAma mahAtapa ne upatIre joya, prabhava se utpatti jihAM hoya // * laya-bhAva bhAvanA 62. kvacittu 'harati na dRzyate, acetyasya ca sthAne'' tti dRzyate / (010 141) 63. tatra cApyaH - apAM prabhavo hada eveti / ( vR0 pa0 141 ) 64. aNegAI joyaNAI AyAma vikkhabheNaM, nANAmasaMDa uddese, 65. sassirIe jAva paDirUve / 66. tattha NaM bahave orAlA balAhyA saMyaMti saMmuccheti vAsaMti / 67. 'saMseyaMti' 'saMsvidyanti' utpAdAbhimukhIbhavanti 'saMmucchaMti' ti 'saMmucchanti' utpadyante / ( vR0-10 141) 68, 66. tavvairite ya NaM sayA samiyaM usiNe-usiNe AukAe abhinissavai / (za0 20112) 70. se kahameyaM bhaMte! evaM ? goyamA ! jaM NaM te aNNautthiyA evamAjAne te evamAdati mi te evamAikkhati / 71. mithyAtvaM caitadAkhyAnasya vibhaMgajJAnapUrvakatvAt prAyaH sarvajJavacanaviruddhatvAt / (0.00 142) 72. vyAvahArika pratyakSeNa prAyo'nyathopalambhAccAvagantavyam / ( vR00 142) 72. ahaM puNa govamA ! evamAzyAmi bhAtAmi, paNNavemi pakhtremi 74, 75. evaM khalu rAyagihassa nayarassa bahiyA vebhArassa pavvayassa adUrasAmaMte, ettha NaM 76. mahAtavovatI rappabhave nAmaM pAsavaNe paNNatte- za02, u0 5 DhA0 44 265. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA0-Atapa nI para Atapa-uSNatA, mahA iso Atapa te mahAAtapa / mahAtapa nai upatIra te tIra samIpa, prabhava kahitAM utpAda je parvata nai viSe tiko mahAtapopatIra prabhava nAmai prazravaNa jharaNo pruupyo| vA0--Atapa ibAtapa:-uSNatA mahAMzcAsAvAtapazceti mahAtapaH mahAtapasyopatIraM---tIrasamIpe prabhavautpAdo yatrAsau mahAtapopatIraprabhavaH, prazravati-kSara tIti prazravaNaH prasyandana ityrthH| (vR0-pa0142) 77. paMca dhaNusayAI AyAma-vikkhaMbheNaM, nANAdumasaMDamaMDiuddese 78. sassirIe pAsAdIe darisaNijje abhirUve 76, 80. paDirUve / tattha NaM bahara usiNajoNiyA jIvA ya poggalA ya udagattAe vakkamati viukkamaMti 81. cayaMti uvavajjati / *te dhanuSa pAMca sau, laMba coDa vishesso| nAnA taru karI, maMDita tasu desho|| sobhAyamAna te, cita thAya prsnno| jovA jogya cha, manohara janno / / pratirUpa dekhatAM, tRpti nahi thaayo| tyAM baha Upajai, udakapaNe aayo|| bahu uSNayoniyA, pudgala naiM jiivaa| upaje nai viNasiya, jalapaNe atIvA / / ehIja artha hiva, viparyaya kajiye / teha cavai acha, phuna Upajiye / / tihAM jala adhiko huvai, uSNa apkaayo| sadA zravai jhare, suNa goyama ! vaayo| mahAtapopatIraja, prabhava paasvnno| tehanoM artha e, bhAkhyo chai nirnno|| sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! suvicaaro| gotama vIra nai, vaMdai nmskaaro|| e dUjA zata nai, paMcama uddeshe| Akhyo artha e, vArU suvizeSe / / DhAla comAlIsamI, bhikkha bhaariimaalo| RSarAya prasAda thI, 'jaya-jaza' svishaalo|| dvitIyazate paMcamAddezakArthaH / / 2 / 5 / / 82, 83. tabbairitte vi ya NaM sayA samiyaM usiNe-usiNe AuyAe abhinissvi| esa NaM goyamA ! mahAtavovatIrappabhave paasvnne| esa NaM goyamA ! mahAtabovatIra ppabhavassa pAsavaNassa aTThe pnnnntte| (sh02|113) 84. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! ti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai nmsi| (za02114) 1. paJcamodda zakasyAnte'nyayUthikA mithyAbhASiNa uktAH, atha paSThe bhaassaasvruupmucyte| (vR0-50 142) DhAla : 45 soraThA paMca mudeze aMta, mithyAbhASI anyayudha / hiva cha? pabhaNata, bhASA svarUpaja sAMbhalo / / +prabhu vaca vArU jI, he deva ! jinendra ! dayAla janma sudhArU jI (dhrupadaM) ___ goyama prazna diyai jina uttara' / / (dhrupadaM) *laya-bhAvai bhAvanA *layasAca bolojI tathA prabhavo cora coroM ne samajhAva 1.paitAlIsavIM DhAla kI laya do prakAra kI dI gaI hai, isIlie vahAM 'dhrupada' bhI do prakAra kA hai, prathama pada pahalI laya ke anusAra liyA jAtA hai aura dUsarA pada dUsarI laya ke anusaar| 266 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se naNaM bhaMte ! tasaM arthaja, se kahitAM atha jANI jii| atha zabda te vAkya taNAM je upanyAse pahichANI jii| upamAna avadhAraNa tarke, prazna hetu meM joyo| nanaM zabda eNa arthe chai, ihAM avadhAraNa hoyo / / 4. he bhadaMta ! e zabda kahya je, guru AmantraNa kaajo| iha vidha vinaya karInai pUcha, bhASA prazna smaajo|| 2. se nUNaM bhaMte ! sezabdo'thazabdArthe sa ca bAkyopanyAse / (vR0-50 142) 3. 'nUnam' 'upamAnAvadhAraNatarkapraznahetuSu' iha avadhAraNe / (vR0-50 142) 4. 'bhadanta' iti gurvaamntrnne| (vR0-50 142) soraThA 5. pUrava je AkhyAta, pada nuM artha kA tiko| vAkya artha vikhyAta, kahiyai chai hiva Agalai // 6. *atha bhadaMta ! hUM ima mAnUM chu, ima jANUM chU jeho| eha avazya avadhAriNI bhASA, avabodha-vIjabhUta teho|| 6. mannAmI ti ohAriNI bhAsA? 'manye' avabudhye iti, evamavadhAryate--avagamyate'nayetyavadhAraNI, avbodhbiijbhuutetyrthH| (vR0-50 142) vA0-ihAM ziSya pUcha e jIva ajIvAdika padArtha hUM ima mAnUM chu / hUM ima jANU cha / e padArtha jANavA nI bhASA avabodha bIjabhUta kahiyai / avabodha te jJAna cha, tehija bIjabhUta mATai avabodha bIjabhUta jaannvii| 7. sUtra pannavaNA na bhASA pada, ekAdazamo aakhyo| ___ dravya kSetra kAla bhAva pramukha kari, te ihAM saha abhilaakhyo|| 7. evaM bhAsApadaM bhANiyavvaM / (sh02|115) evamamunA sUtrakrameNa bhASApadaM prajJApanAyAmekAdazaM bhaNitavyamiha sthAne, iha ca bhASA dravyakSetrakAlabhAvaiH satyAdibhizca bhedairanyaizca bahubhiH paryAyavicAryate / / (vR0-50 142) 8. bhASAvizuddherdevatvaM bhavatIti devoddezaka: saptamaH smaarbhyte| (vR0-pa0 142) 8. bIjA zataka noM chaTho udezo, bhASA no vistaaro| te bhASA-vizuddhi thI devapaNo hai,tiNa sU saptama sura adhikaaro|| dvitIyazate SaSThoddezakArthaH / / 2 / 6 / / 6. he prabhu ! devA kitai prakAre? jina kahai cauvidha devaa| bhavanapati, vANavyaMtara, jotiSI, vaimAnika piNa levaa|| 10. kihAM prabhu ! bhavanapati nA sthAnaka, sthAna-pade je biijai| deva vistAra saha ihAM bhaNavo, NavaraM bhavaNa bhaNoja / / 6. kati NaM bhaMte ! devA paNNattA? goyamA! caubbihA devA paNNattA, taM jahA-bhavaNavai vaannmNtr-jois-vemaanniyaa| (za0 2 / 116) 10. kahi NaM bhaMte ! bhavaNavAsINaM devANaM ThANA paNNattA? goyamA ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe jahA ThANapade devANaM vattavvayA sA bhaanniyvvaa| 11. uvavAeNaM loyassa asaMkhejjaibhAge evaM savvaM bhANi yavvaM, jAva siddhagaMDiyA smttaa| 12. navaraM 'bhavaNA paNNatta' tti kvacid dRzyate, tasya ca phalaM na smygvgmyte| (vR0-pa0 142) 11. Upaja kari loka taNo je, asaMkhyAtamai bhaag| evaM sarva bhaNoja yAvata, siddhi-gaMDikA sAga / / 12. vRttikAra kahai NavaraM bhaNavA, e pada dIsai tyaaNhii| tehanA phala samyak prakAra, mhai navi jANiya jyaaNhii| *laya--sAcU bolojI za02, u06, 7, DhA045 267 Jain Education Intemational Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. 14. " sarva kalpa kehanaiM AdhAre, vimAna noM mahi-piMDo / jADapaNa tasaM UMcapaNo je bali saMThANa sumaMDo // jIvAbhigama viSai yAvat, vaimANika te ihAM sagaloi kahivo, vArU rIta 15. 16. 17. 18. 16. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. / soraThA sthAna toM adhikAra, pUrava je Ayo ache Agala vali avadhAra, apara sthAna piNa Akhiye || 28. soraThA te iha vidha suvicAra, vimAna be dhura kalpanAM / ghanodadhi AdhAra, vali Agala ima Akhiye || ghana vAyU AdhAra, tIjo cotho paMcamo / ubhaya AdhAra vicAra, paSThama saptama aSTamo || Upara svarga aThAra ANata thako anuttarA / sahU AkAza AdhAra, mahi-paDa jANo hi // saudharma ne IzANa, kalpa vimAna nI pRthvI / sattAvIsau jANa, yojana jApa kahI // tRtIya turya mahi-piMDa, chabbIsau yojana bAhulya / paMcama SaSThama maMDa, paNavIsau yojana tabhI / / mahAzukra sahasAra, cauvIsau yojana bAhulya Upara kalpaja cyAra, tevIsau yojana taNI // graiveyaka mahi piMDa, bAvIsau yojana bAhulya / paMca anuttara maMDa, ekavIsau yojana mahI // UMcapaNo hiva jANa, saudharma ne IzANa noM paMca sayA parimANa, UMcA mahila suhAmaNAM // sanatakumAra mahiMda chaha sau yojana mahila chai / brahma laMtaka sukha-kaMda, UMcA yojana sAta sau // mahAzuka sahasrAra, UMcA yojana ATha sau / Upara kalpaja cyAra, nava sau yojana mahila tasuM // nava graiveyaka dhAra, UMcA yojana sahasra nAM / paMca anuttara sAra, myArA sI jojana mahila // hiva vimAna saMsthAna, saudharma ne IzANa meM / je AvalikAbaDha jAna, vaha taMsa cauraMsa te // je AvalikA vAra se nAnA saMThANa hai| evaM jAva vicAra, vimANa graiveyaka taNAM // * laya - sAcU bolo jI 268 bhagavatI jor3a uddeze / vizeSe / / 13. iha ca devasthAnAdhikAre yatsiddha gaNDikAbhidhAnaM tatsthAnAdhikAravalAdityavaseyaM tathedamaparamapi jIvAbhigamaprasiddhaM vAcyaM / (20-40 882) 14. kappANa paTThANaM, bAhulluccattameva saMThANaM / , 15. jIvAbhigame jo vemANiuddeso so bhANiyavvo savvo / (02110) 1617.dvASA surabhavA hoti do kappe / tisu vAupaDANA tadubhayasupaiTThiyA tisu ya // (100 143) 18. teNa paraM uvarimagA AgAsaMtarapaiTThiyA sabve / tathA 'bAhalla' tti vimAna pRthivyAH piNDo vAcyaH / ( vR000 143) 16-21. sattAvIsa sayAI Aimakappesu pur3havIbAhallaM / eksikahANi sesedu duge pa duge caunake va // ( vR0 pa0 143) 1 22. graiveyakeSu dvAviMzatiryojanAnAM zatAni anuttareSu tvekaviMzatiriti / (10-20 143) 23-25. paMca Ahota vimANA / ekseksabuDa sene duge va duge cakke ya / / (10-10 143) 26. graiveyakeSu daza yojanazatAni anuttareSu tvekAdazeti / ( vR0 pa0 143) 27, 28. vimAnasthAnaM vAcyaM tacaivam-- 'mohammIsAsu NaM bhaMte! kappesu vimANA kiMsaMThiyA paNNattA ? goyamA ! je AvaliyApaviTThA, te baTTA taMsA cauraMsA, je AvaliyAbAhirA te nANAsaMThiya' tti ! ( vR0 pa0 143) Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. anuttare AkhyAta, AvalikAbaddha Ija chai / phUla bikhariyA thAta, tiNa AkArai chai nhiiN| 30 AvalikAbaddha jANa, dvividha teha anuttraa| va taMsa saMThANa, piNa cauraMsa tihAM nthii| 31. vimANa taNoM pramANa, varNa prabhA gaMdhAdi je| ityAdika pahichANa, jIvAbhigama viSai timija // 32. *dUjA zataka noM saptamudde zo, artha thakI e aakhyo| pannavaNa jIvAbhigama bhalAvaNa, ati hitakara abhilAkhyo / / dvitIyazate saptamoddezakArthaH / / 2 / 7 / / 31. jIvAbhigametyAdi, sa ca vimAnAnAM pramANavarNaprabhA gandhAdipratipAdanArthaH / (vR0-50 143) soraThA kahyA deva nAM sthAna, teha taNA adhikAra thii| camaracaMcA abhidhAna, sura sthAnAdika aSTame / / 34. *kihAM prabhu ! camara asura nAM iMdra nIM, asura taNAM rAjA niiN| sabhA sudharmA Apa prarUpI, anya jina piNa aakhyaanii|| 33. atha devasthAnAdhikArAccamaracaJcAbhidhAnadevasthAnA diprtipaadnaayaassttmoddeshkH| (vR0-50 143) 34. kahiNaM bhaMte ! camarassa asuridassa asurakumAraraNo sabhA suhammA paNNattA? 35. asurendrasya, sa cezvaratAmAtreNApi syAdityAha-asura rAjasya, vazavaya'suranikAyasyetyarthaH / (vR0-pa0 144) 36. goyamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNe NaM soraThA kahyo ihAM asuriMda, huvai IzvaratA mAtra piNa / asurarAja Akhida, basa chai asura nikAya jasu / / 36. *zrI jina bhAkhai sAMbhala goyama! jaMbudvIpa e naamo| teha dvIpa nA maMdaragira thI, dakSiNa diza meM taamo|| 37. tirachA dvIpa samudra asaMkha je, atikramI naiM soyo| dvIpa aruNavara nI bAhiralI, vedikA ata thI joyo|| 38. aruNodaya samudra pratai je, yojana sahasra byaalii| avagAhI ne ihAM camara nu, tigiccha kUTa suvishaalii| 36. tigiccha kUTa utpAta-parvata te, tiracho AvA kaajo| tihAM AvI - Agala jaiya, tiNa saM giri utpAta smaajo|| 37. tiriyamasaMkhejje dIvasamudde vIIvaittA aruNavarassa dIvassa bAhirillAo veiyaMtAo 38. aruNodayaM samudaM bAyAlIsaM joyaNasayasahassAI ogA hittA, ettha NaM camarassa asuridassa asurakumAraraNNo tigichikUDe nAmaM 36. uppAyapavvae paNNatte tiryaglokagamanAya yatrAgatyotpatati sa utpAtaparvata iti| (vR0-50 144) 40. sattarasaekkavIse joyaNasae uDDhaM uccatteNaM cattAri tIse joyaNasae kosaM ca ubveheNaM 41. mUle dasabAvIse joyaNasae vikkhaMbheNaM, majjhe cattAri cauvIse joyaNasae vikkhaMbheNaM, uri sattatevIse joyaNasae vikkhaMbheNaM, 40. satarai sau ikavIsa yojana noM, UMcapaNe giri jaannii| cyAra sau tIsa yojana nai kosa ika, bhUmi virSa pahichANI / / 41. mUla viSa daza saya nai bAvIsa, jojana coDo girvr| madhya cyAra sau cauvIsa yojana, sAta sau tevIsa Upara / / *laya--sAcU bolojI za02, u07,8.DhA045 266 Jain Education Intemational Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42. mUle tiNNi joyaNasahassAI, doNNi ya battIsuttare joyaNa___sae kiMci visesUNe parikkheveNaM, 43. majjhe egaM joyaNasahassaM tiNNi ya igayAle joyaNasae kici visesUNe parikkhe veNaM, 44. uri doSNi ya joyaNasahassAI, doNNi ya chalasIe joyaNasae kiMci visemAhie parikkhevaNaM, 47. mUle vitthaDe, majjhe saMkhitte, uppi visAle / 42. mUla viSa tIna sahasra yojana nI, doya sau nai battIsa / kAika UNI paridhi kahIjai, hiva madhya paridhi jagIsaM / / 43. madhya viSa ika sahasra tIna saya, jojana vali iktaalii| kAMika vizeSaja UNI paridhija, vArU nyAya vizAlI / / 44. Upara doya sahasra naiM ve saya, yojana phara chyaasii| kiMcit vizeSa adhika jina AkhI, paridhipaNe suvimAsI / / 45. vatti viSai bhArUSo iNa rote, pustakAMtare taahyo| e sagalo vistAra kahyo chai, kihAMi gostubha bhalAyo / / 46. gostubha lavaNa-samudra madhya cha, pUrva dizi rai maaNhyo| nAga - rAjA noM AvAsa parvata, teha pramANa khivaayo|| 47. NavaraM je pramANa Uparalo, te ihAM madhya bhnniij| jAva mUla coDo madhya sAMkaDu, Upara vizAla guNIjai / / vA0--gothUbhassa ityAdi-tihAM gostubha lavaNa-samudra madhye pUrva dizi nai virSa nAga rAjA noM AvAsa parvata, tehanoM Adi madhya aMta nai viSa viSkaMbha pramANa imaviSkaMbha te gostubha parvata eka hajAra bAvIsa jojana Adi ne viSe cor3o, cAra sau cobIsa jojana madhya viSai coDo, sAta sau tebIsa yojana Upara coddo| e gostubha parvata no viSkaMbhapaNo khyo| ana ihAM e tigiccha-kUTa utpAta-parvata noM vizeSa kahai chai-navaraM ityAdi gostubha parvata noM Uparalo vikkhaMbha parimANa te tigiccha-kUTa utpAta-parvata nA madhya nai viSa viSkaMbha parimANa khivo| jAva mUla nai viSe vistAra, madhya nai viSa sAMkar3o, Upare vizAla, teha thakI viSkaMbha parimANa ima paamyo| mUla nai virSa eka hajAra bAvIsa jojana viSkaMbha, madhya nai virSa cyAra sau cobIsa yojana viSkabha, Upare sAta sau tevIsa yojana viSkaMbha, e tigiccha-kUTa utpAta-parvata nuM viSkaMbhapaNuM kahya / hi ehanI paridhi kahai chai--mUla nai viSa tIna hajAra doya sau batIsa yojana kiMcit vizeSa UNI paridhi, madhya nai viSe eka hajAra tIna sau ikatAlIsa jojana kiMcit vizeSa UNI paridhi, Upara doya hajAra doya sau chayAlIsa jojana kiMcit vizeSAdhika paridhi, ana pustakAMtara nai virSa e sarva cha hiij| vAla-tatra gostubho lavaNasamudra madhye pUrvasyAM dizi nAgarAjAvAsaparvatastasya cAdimadhyAnteSu viSkambhapramANamidam---- mUle dasabAbIse joyaNasae vikkhaMbheNaM / majjhe cattAri cauvIse uri sattatevIse // 48. vara vajra AkAre madhya kRza chai, moTA mukaMda sNtthaanno| sarva ratnamaya accha nirmala yAvat, pratirUpa pichANo / / vA0-ihAM jAva zabda thakI ima jANavU-saNhe-zlakSaNa komala pudgala nirvRttapaNAM thkii| laNhe-masRNa ghaTTe-ghRSTa nI para ghRSTa, kharazANa kahitAM tIkSNa zANa karI ghasI pratimA nI pr| maTThe maThAr2yA nI parai maThAryo-sukumAra suhAlI zANa karI ghasI pratimA nI prai| athavA pUjaNI karika pramArjana karai tehanI parai zodhita, iNa kAraNa thakI hIja nIrae-raja rahita / nimmala-kaThina mala rhit| nippaMka--AlA mala rahita / nikkakaDacchAe-nirAvaraNa diipti| sappabhebhalI prbhaa| samariIe-kiraNa shit| saujjoe--najIka vastu naiM udyotaka / paasaadiie4| 'mUle tiNNi joyaNasahassAiM doNNi ya battIsuttare joyaNasae kiMci visemaNe parikkhevaNaM, majjhe egaM joyaNasahassaM tiNNi ya iguyAle joyaNasae kicivisesaNe parikkheveNaM, uri doSNi ya joyaNasahassAI doNNi ya chalasIe joyaNasae kicivisesAhie parikkheveNaM' pusta kAntare tvetatsakalamastyeveti / (vR0-pa0144, 145) 48. varavaraviggahie mahAmauMdasaMThANasaMThie sabbarayaNAmae acche jAva pddiruu| bA0-- 'saNhe' zlakSNaH zlakSNapudgalanivRttatvAt, 'laNhe' masRNa: 'ghaTTe' ghRSTa iva ghRSTa: kharazAnayA pratimeva 'maDhe' mRSTa iba mRSTaH sukumArazAnayA pratimeva, pramArjanikayeva vA zodhitaH ataH eva 'nIrae' nIrajA rajorahita: nimmale' kaThinamala rahitaH 'nippake' Ardramala rahitaH nikkaMkaDacchAe' nirAva raNadIptiH 'sappabhe' satprabhAvaH 'samariIe' sakiraNa : 'saujjoe' pratyAsannavastUdyotakaH pAsAIe 4 / (vR0-50 145) 300 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational ducation Intermational Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46. te ika padmavara-vedikA karake, ika vanakhaMDa kari jaannyo| sarva prakAre sagalai vITyo, varNaka bihaM no bkhaannyo| 46. se NaM egAe paumavaraveiyAe, vaNasaMDeNa ya savvao samaMtA sNprikkhitte| paumavaraveiyAe vaNasaMDassa ya vnnnno| (za0 20118) vAla..padmavara-vedikA noM anai vanakhaMDa no varNaka jaannvo| tihAM vedikA no varNaka ima sA NaM paumavaraveiyA addhaM joyaNaM uDDhe uccatteNaM paMca dhaNusayAI vikkhaMbheNaM sabvarayaNAmaI tigicchikUDa uvaritalaparikkhevasamA parikkheveNaM, tigiccha kUTa nA UparalA talA nI paridhi nI para bITI rahI ch| te padmavara-vedikA kehavI cha-tIse NaM paumavaraveiyAe imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, varNakavyAsa te varNakabistara / vairAmayA nemA--bajramaya nemA te thAMbhA nAM mUla paayaa| parikkheveNaM ityAdi / anai banakhaMDa noM varNaka te ima-se NaM vaNasaMDe ityaadi| kiNhA kahitAM kRSNa varNa, kiNhAbhAse kahitAM kRSNa varNa dyuti ityAdi / 50. te tigiccha-kaTa utpAta-parvata re, Upara baha sama jaannii| atyaMta - sama - ramaNIka - bhUmibhAga, varNaka tAsa pichaannii|| 50. tassa NaM tigichikUDassa uppAyapabvayassa uppi bahusamaramaNijje bhUmibhAge pnnnntte-vnnnno| (za0 2 / 119) vA0-mRdaMga jo je mukha te sarikhe vA bhUmibhAga kA varNaka-se jahA nAmae 'AliMgapukkharei vA' muraja vAjaMtra vizeSa tehano je mukha te sarikho, 'muyaMgapukkharei bA' 'saratalei vA' pANI sU bharyo talAba noM talo te sarIkho, 'karatalei vA' hAtha nA talA sarIkho, 'AyasamaMDalei vA' ArIsA nAM maMDala sarIkho, 'caMdamaMDalei vA' caMdramaMDala sarIkho, ityaadi| 51. te baha-sama-ramaNIya bhUmibhAga nai, baha madhya deza bhAge ho| prAsAda-avataMsaka ika moTo, mukuTa sarIkho teho / / 52. aDhA tApa aDhI sau yojana UMca paNa te, savA sau jojana codd'o| prAsAda-varNaka, ulloka-varNaka, bali bhUmi noM varNaka jodd'o|| 51. tassa NaM bahusama-ramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesa bhAge, ettha NaM mahaM ege pAsAyava.sae paNNate52. aDDhAijjAI joyaNasayAI uDDhe uccatteNaM, paNuvIsa joyaNasayaM vikkhaMbheNaM / paasaayvnnnno| ulloybhuumivnnnno| soraThA ati hI UMco prApta, prakarSa hasita taNI prai| prabhA-paTala parivyApta, tiNa karika prahasita achai / / t athavA prabhA kareha, sita te zukla khiijiye| athavA saMbaddha eha, pATha pahasie artha triNa / / maNI caMdrakAMtAdi, sUvarNa ratna taNIM bli| bhAMti karI prAsAdi, citra ityAdi suvarNaka / / te prAsAdavataMsa, tasaM UparalA bhAga na / varNaka iso prasaMsa, prabhU parUpyo te sunno|| padma-latA nI bhAMti, tiNa kari citrita jAva shu| tavaNijjamae sukAMti, accha jAva pratirUpa je / / te prAsAdavataMsa, tehana bahu-sama-ramaNIya / bhUmibhAga suprasaMsa, Akhyo ? te saaNbhlo|| 53. abhyudgatazcAsAvucchritazcetyabhyudgatocchritaH, atyartha mucca ityarthaH, tathA prahasita iva prabhApaTalaparigatatayA prahasitaH / (va0-pa0145) 54. prabhayA vA sita:-zuklaH saMbaddho vA prabhAsita iti| (vR0-50 145) 55. maNikanakaratnAnAM bhaktibhiH --vicchittibhizcitro vicitro yaH sa tthaa| (vR0-50 145) 56. ullocavarNakaH prAsAdaspoparibhAgavarNakaH, sa caivam (vR0-50 145) 57. paumalayabhatticitte jAva sabbatavaNijjamae acche jAva pddiruuve| (vR0-50 145) 58. tassa NaM pAsAyaDisayassa bahasamaramaNijje bhUmibhAge pnnnnte| (vR0-50 145) za02, u08, DhA045 301 Jain Education Intemational Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56. muraja vAjiva vizekha, tehanuM mukha te sArikhUM / ati hI sama saMpekha, ityAdika varNaka tasuM // 60. * ATha jojana maNi taNI pIThikA, camara sIhAsaNa dhAro / bali tehanA parivAra daNA piNa, bhagavA bhadrAsaNa sAro || vAo -te camara nAM sahAsaNa naiM vAyavyakUNe ana IzANa kuNe camara nAM causaTha hajAra sAmAnika nAM causaTha hajAra bhadrAsaNa parUpyA / ima pUrva dize paMca agramahesI parivAra sahita nAM pAMca bhadrAsaNa parivAra sahita agnikUNe abhitara pariSadA nAM caubIsa hajAra devatA nAM caubIsa hajAra bhadrAsaNa, ima dakSiNa dize majjhima pariSadAnAM aTThAIsa hajAra devatA nAM aThThAIsa hajAra bhadrAsaNa, naiRtya kUNa bAhiralI pariSadA nAM battIsa hajAra devatA nAM battIsa hajAra bhadrAsaNa, pazcima dize sAta anIkAdhipati nAM sAta bhadrAsaNa, cihuM dizi naiM viSaM doya lAkha chappana hajAra AtmarakSaka devatA nAM doya lAkha chappana hajAra bhadrAsaNa / tiNa meM ekekI dizi cosaTha cosaTha hajAra AtmarakSaka devatA nAM cosaTha-cosaTha hajAra bhadrAsaNa kayA / ' tettIsa bhoma tti vAcanAMtare dRzyate' tihAM tetIsa bhoma te viziSTa sthAna ana anya AcArya kahai nagara nai AkAra chaM / 61. te gacchakUTa sUM dakSiNa dizi meM, jojana pacapana koDa paiMtIsa ladA bali, sahasra 62. aruNodaya samudra meM tiracho, atikramI ne pAMhI heThe ratnaprabhA pRthvI neM cAlIsa sahasra yojana avagAhI || 63. ihAM camara asurendra taNI chai, camaracaMcA rAjadhAnI ima lakha yojana cor3I, jaMbUdvIpa pramANa jAnI // lAMbI cha saya kor3o / pacAsa gujor3o || 3 64. prAkAra uMcapaNaM dosau yojana mule pacAsa jojana vistAro Upara sADhA bArA jojana, vivakhaMbha vistAra vicAro || 65. kosIsA' arddha jojana lAMbA, koza eka vibho| desUNa arddha jojana UMcA, pekhata pA 66. ika-eka pAsa paMca paMca sau daravAjA mukha / aDhosau jojana UMcapaNe te savAso yojana vibho / / 67. upakArikA-layaNa sola sahasra yojana, laMba vikkhaMbha pacAsa saha patra so sattANaM kicit UbhI * laya - sAcU bolojI 1. kapizIrSa - prAkAra ke Upara kA bhAga / 302 bhagavatI jor3a acaMbho // raMgo suRddho / pariddhI // 56. AliMgapukkhare ivetyAdi / ( vR0-50 145) 60. aTThajoyaNAI maNipeDhiyA / camarassa sIhAsaNaM saparivAraM bhANiyavvaM / ( 0 20120 ) vA0 - tassa NaM siMhAsaNassa avaruttareNaM uttareNaM uttarapuracchimeNaM ettha gaM camarassa causaTThIe sAmANiyasAhassI sIe bhahANasAhasIo paSNatAo, evaM purame paMca annamahisIya saparivArA va bhaTTAlAI saparivArAI dAhiNapuraThimeNa asmita riyAe parisAe cabbIsAe devasAhassINaM cauvvIsa bhaddAsa sAhasIo evaM dAhiNeyaM majjhimAe aA vo mahANasAhasIo hame bAhiri yAe battIsa bhaTrAyasAhasI paJcarameNaM sata aNiyAhivaINa satta bhaddAsaNAI cauddisi Aya rakkhadevA cAri bhAsaNa sahasaca uDIo' ti tettIsa bhoma' tti vAcanAntare dRzyate, tatra bhaumAni - viziSTasthAnAni, nagarAkArANItyanye / ( vR0 pa0 145, 146 ) 69. tara tinichissa dAha meM unakosie janna ca koDIo paNatIsaM ca sayasahassAI paNNAsaM ca sahassAI 7 62. aruNoda samudde tiriyaM nItA ahe ramaNabhAe puDhavIe cattAlIsa joyaNasahassAI ogAhittA, 63. ettha NaM camarassa asuridassa asurakumAra raNNo camaracaMcA nAma rAyahANI paNNattA evaM joyaNasayasa hastaM AyAma vikyaMbheNaM dIpyamANA / 67. ovAriyaleNaM solasajoyaNasahassAI AyAma - vikkhabheNaM, paNNAsaM joyaNasahassAI paMca ya sattANaue joyaNasae kici vizeSe parive Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68. 'uvayAriyaleNaM' ti gRhasya pIThabandhakalpaM / (vR0-50 146) soraThA camara-prAsAda amUlya, teha pramukha nI piitthikaa| gRha-pIThi baMdha tulya, te upakArika-layana chai / / vA0-te bahu sama ramaNIka bhUmibhAga nA bahu madhya deza bhAga nai viSai ihAM atihi moTo upakArikA-layana parUpyo / te camara asurendra saMbaMdhI prasAdAvataMsakAdika nIM pIThikA anai anya sthAnake e upakArya upakArikA iti prsiddhaa| 66. *vaimAnika nAM vimAna gaDha no, prAmAda sabhAdi prmaanno| teha thI ardha pramANa kahyo cha, rAjadhAnI meM jaaNnno|| vAla-saudharma vaimAnika nAM vimAna noM prAkAra-gar3ha tIna sau jojana UMcapaNa ana e camara nI rAjadhAnI noM prAkAra--gar3ha dor3ha sau jojana UMcapaNa / tathA saudharma vaimAnika noM mUla prAsAda pAMca sau jojana UMcApaNa / te mUla prAsAda nai cauphera cyAra prAsAda aDhAI sau yojana UMcapaNa / tehana cauphera sola prAsAda savA sau yojana UMcapaNa / tehanai cauphera causaTha prAsAda sAr3hA bAsaTha jojana uuNcpnn| tehanai cauphera doya sau chappanna prAsAda savA ikatIsa jojana UMcapaNa / e sudharma devaloka nA vimAna nI cyA ra parapATI khii| ihAM camara nI rAjadhAnI meM upakArikAlayana te pIThikA - viSa camara noM mUla prAsAda aDhI sau jojana UMcapaNa, tehanai cauphera cyAra prAsAda savA sau yojana UMcapaNa, tehanai ca uphera 16 prAsAda 62 // yojana UMcapaNa, tehanai cauphera 64 prAsAda savA ikatIsa yojana UMcapaNa, tehanai ca uphera 256 prAsAda 15 yojana, eka jojana nA 8 bhAga kIja te mAhilA 5 bhAga etalo UMcaparNa / ehija vAcanAMtare kahya-cattAri parivADIo pAsAyavaDaMsagANaM addhadahINAoM' e cyAra paripATI nai viSe 340 prAsAda ana eka mala prAsAdAvataMsaka e 341 huve / e prAsAda thakI IzANa kUNe sudharmA-sabhA, siddhAyatana, upapAta-sabhA, draha, abhiSeka-sabhA, alaMkAra-sabhA, vyavasAya-sabhA te pustaka-sabhA, e camara nIM saudharma sabhAdika chai| te saudharma vaimAnika sabhAdika pramANa thakI arddha pramANa ch| te bhaNI ihAM e camara saMbaMdhI sabhAdi UMcapaNe 36 yojana, lAMbapaNa 50 jojana, cor3apaNe 25 jojana ch| 66. savvappamANaM bemANiyappamANassa addhaM neyabvaM / (sh02|121) vA0-saudharmavaimAnikAnAM vimAnaprAkAro yojanAnAM trINi zatAnyuccatvena, etasyAstu sArddha zataM, tathA saudharmavaimAnikAnAM mUlaprAsAdaH paJca yojanAnAM zatAni tadanye catvA rastatparivArabhUtAH sADhe dve zate 4, pratyekaM ca teSAM caturNAmapyanye parivArabhUtAzcatvAraH sapAdazatam 16, evamanye tatparivArabhUtAH sArdA dviSaSTiH 64, evamanye sapAdaikatriMzat 256, iha tu mUlaprAsAdAH sAr3he dve yojanazate evamaddhihInAstadapare yAvadantimAH paJcadaza yojanAni paJca ca yojanasyASTAMzAH / etadeva vAcanAntare uktam-cattAri parivADIo pAsAyavaDeMsagANaM addhaddhahINAo tti eteSAM ca prAsAdAnAM cataSvapi paripATISu trINi zatAnyekacatvAriMzadadhikAni bhavanti, etebhyaH prAsAdebhyaH uttarapUrvasyAM dizi sabhA sudharmA siddhAyatanamupapAtasabhA hrado'bhiSakasabhA'laGkArasabhA vyavasAyasabhAceti, etAni ca sudharmasabhAdIni saudharmavaimAnikasabhAdibhyaH pramANato'rddhapramANAni, tatazcocchya ihaiSAM SaTtriMzatyojanAni paJcAzadAyAmo viSkambhazca pNcviNshtiriti| (vR0-50 146) 70. 'sabhA sudharmA thI IzANa, jiNa-ghara tihAM khivaayo| bali upapAta sabhA piNa kahivI, bali draha varNana Ayo / / bali abhiSeka sabhA piNa tyAM chai, rAjA besa tihAM aavii| bali alaMkAra sabhA piNa tyAM che, alaMkAra tanu bhaavii|| jima vijaya sara noM Upajavo, jIvAbhigama mjhaaro| Akhyo chai vistAra timija te, ihAM kahivaM adhikaaro|| upapAta sabhA meM navo UpanoM, citaviyo mana maahyo| pahilA pachai mujha nai syUM karivU ? rAja taNI vidha taahyo| *laya-prabhavo cora corAM ne 'laya--sAcU bolojI 72. sarva ca jIvAbhigamoktaM vijayadevasambandhi camarasya vAcyaM / (vR0-pa0 146) 73. upapAtasabhAyAM saGkalpazcAbhinavotpannasya ki mama pUrva pazcAdvA kartuM zreyaH? (va0-pa0146) za02, u08, DhA045 303 Jain Education Intemational Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRtH| 75. abhiSekazcAbhiSekasabhAyAM mahaddharyA sAmAnikAdideva (vR0-pa0 146) 76. vibhUSaNA ca vastrAlaMkArakRtA'laMkArasabhAyAM / __ (vR0-50 146) 77. vyavasAyazca vyavasAyasabhAyAM pustakavAcanataH / (vR0-50 146) 78. 74. navo UpanoM teha sthAna nIM, vidha nI khabara na kaayo| tAsa sAmAnika pariSadA nA sura, kArya sarva btaayo| tAma UTha draha snAna karIna, sabhA abhiSekaja aayo| maha Rddhi kari sAmAnika pramukha, rAja-abhiSeka karAyo / / alaMkAra sabhA meM AvI nai, kiyA sarva alNkaaro| vastrAdi karI adhika vibhUSita, pekhata pAmai pyaaro|| 77. vali vyavasAya sabhA meM AvI, pustaka vAMce taahyo| dhammiyaM je vyavasAya kahyA cha, te kula-dharma khaayo|| 'dazameM ThANe dharma kahyA daza, tyAM kUla-dharma khaayo| Arya nava kahyA pannavaNa dhura pada, piNa dharma nahIM sahu mAMhyo / / 76. karma Arya vastra nA vyApArI, sUta kapAsa vyaapaarii| tAsa kArya karivA nai DAhA, te karma-Arya adhikArI / / zilpa Arya vastra nai tUNa, DAhA vastra bnnevaa| lepa, citra likhavA nai DAhA, e zilpa Arya meM levaa|| tima dhammiyaM vyavasAya kahyA te, kUla dharma khivaayo| jJAna darzaNa cAritra Arya te, sUtra cAritra dharma mAMhyo' / / (ja0 sa0) siddhAyatana siddha zAzvatI pratimA pramukha arcana karane / sabhA sudharmA Avai sura-vaMda, ehavI Rddhi camara nai / / 16 vRttikAra kA evamahiDDhie, ityAdi vaca kari taahyo| ihAM na kahyo piNa kahivU ehana, pATha saha sukhdaayo|| anya vAcanA viSa balI e, artha thakI adhikaaro| bahalapaNe kari avalokita cha, vArU nyAya vicaaro|| 85. dvitIya zataka nai aSTamuddeze, paMca cAlIsamI ddhaalo| bhikkhu bhArImAla RparAya prasAde, 'jaya-jaza' haraSa vishaalo|| dvitItazate aSTamoddezakArthaH / / 2 / 8 / / 82. arcanikA ca siddhAyatane siddhapratimAdInAM, sudharmasabhAgamanaM ca sAmAnikAdiparivAropetasya cmrsy| (vR0-pa0 146) 83. RddhimattvaM ca 'evaMmahiD iDhae' ityaadivcnrvaacymsyeti| (vR0-50 146) 84. etad vAcanAntare'rthataH prAyo'valokyata eveti / (vR0-50 146) DhAla : 46 dUhA camaracacA no kSetra kA, aSTa muddezA mAMya / kSetra taNA adhikAra thI, samayakSetra hiva Aya / / 1. camaracaJcAlakSaNaM kSetramaSTamoddezaka uktam, atha kSetrAdhikArAdeva navame samayakSetramucyata ityevaMsambandhasyAsyedaM suutrm| (vR0-50 146) samaya-kAla teNe karI, upalakSita je khet| samayakSetra kahiye tasuM, tAsa prazna hiva etha / / 304 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational ton Intemational Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. kimidaM bhaMte ! samayakhette tti pavuccati ? samayaH-kAlastenopalakSitaM kSetra samayakSetra, kAlo hi dinmaasaadiruupH| (vR0-50 146) *prabhujI jshdhaarii| (dhrupadaM) 3. prabhu ! samayakSetra syUM kahiyai ? samaya kAla bhaNIja saddahiyai ho| te divasa mAsAdika rUpa, Rtu hemaMtAdi tadrUpaM ho| goyama gunndhaarii| (dhrupadaM) 4. jina bhAkhai dvIpa ar3hAI, vali doya samudra dhura aaii| ito samayakSetra e kahiye, addhA divasa mAsAdika lahiye / / 5. ravi gati thI bhUma Upara jAnaM, o to manuSya-kSetra meM mAna / manuSya-kSetra rai vAraM, nahi candra sUrya no cAraM / / tyAM e jaMbadvIpaja nAma, e to dvIpa achai abhiraam| sarva dvIpa samudrAM mAMya, abhitara e kahivAya / / ima jIvAbhigame jANaM, saha vaktavyatA phich| NaM / jAva abhitara pukkha rArddha lahiI, jyotiSi vArtA nahiM khiii|| 4. goyamA ! aDDhAijjA dIvA, do ya samuddA, esa NaM evaie samayakhetteti pvuccti| (za0 2 / 122) 5. sUryagatisamabhivyaGgayo manuSyakSetra eva na parataH, parato hi nAdityAH saMcariSNava iti / (vR0-50 146, 147) 6. tattha NaM ayaM jaMbuddIve dIve savvadIva-samuddANaM savvabbhaM tre| 7. evaM jIvAbhigamavattavvayA neyavvA jAva abhitarapukkharaddhaM joisvihuunnN| (sh02|123) 8. vAcanAntare tu 'joisaaTThavihUNaM' ti ityAdi bahu dRshyte| (vR0-50 147) soraThA 8. anya vAcanA mAMhi, joisaaTThavihUNaM iso| pATha dIsai chai tAhi, ehavaM Akhyo vRtti meN| . jyotiSi te ravi zazi jANaM, tehanI saMkhyA pahichANa / te jIvAbhigama majhAra, te varjI ihAM vicAra / / 10. jina samaya bAdara biju gAja, bAdala nai agni smaaj| Agara nihi nai grahaNa ravi cAraM, nahi ayana aDhI dvIpa bAraM / / 11. bIjA zataka noM navamoM uddeza, kahyo kSetra vistAra sUleza / te astikAya noM deza, hivai astikAya kahesa / / dvitIya zate navamoddezakArthaH / / 2 / 6 / / 10. arahaMta samaya bAyara vijjU, thaNiyA balAhagA agnnii| Agara nihi nai ubarAga niggame vuDDhivayaNaM ca // (vR0-50 147) 11. anantaraM kSetramuktaM taccAstikAyadezarUpamityastikAyAbhidhAnaparasya dazamoddezakasyAdisUtram (vR0-pa0 147) 12. prabhu ! ketalI kahI astikAya ? asti zabde pradeza khaay| tasaM kAya-rAzi chai soya, te astikAyaja hoya / / 12. kati NaM bhaMte ! atthikAyA paNNattA? astizabdena pradezA ucyante'tasteSAM kaayaa-raashyostikaayaaH| (vR0-pa0 148) athavA asti nipAta hai, kahai kAla trihaM tAsa / thayo ache thAsyaija e, kAya pradezaja-rAza / / 13. athavA'stItyayaM nipAtaH kAlatrayAbhidhAyI,tato'stIti santi Asan bhaviSyanti ca ye kAyA:-pradeza rAza yaste'stikAyA iti| (vR0-pa0 148) 14-16. goyamA ! paMca atthikAyA paNNattA, taM jahA dhammatthikAe, adhammatthikAe AgAsatthikAe, jIva 14. *jina kahai paMca astikAya, dharmAstikAya khaay| adharmAstikAya hai bIjI, AgAsatthikAya cha tIjI / / *laya-khaTamala mevAsI za0 2, u06, 10, DhA046 305 Jain Education Intemational cation International Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15. jIvAstikAya dharmAstikAya meM sujANaM, pudgalAstikAya tAsa, kitA varNa gaMdha rasa apharza 16. jina kahai avarNa agaMdha, arasa te sAsvata arUpI ajIba, avasthita loka dravya 17. saMkSepa thI paMca prakAra, dravya thakI kSetra thI kAla thakI bhAva bhI jANaM, bali guNa bhI kIjeM pichANaM / / 18. dravya thI dharmAstikAya, ika dravya kahIje taay| dhAra / kSetra thakI loka pramANaM, piNa aloka meM nahi jANaM || 12. kAlapI vihaM kAla re mAMhi nitya sAmatI kahije tAhi / bhAva thI varNAdi rahitaM, guNa thakI gamana guNa sahitaM // 20. evaM adharmAstikAya Navare guNa ThANa jIva pudgala yuddha samAja, tasuM sthira rahivAnaM sahAja kahAya / 21. evaM lokAloka 22. prabhu ! jIvAstikAya meM tAsa, kitA varNa gaMdha jina kahai - varNa nahIM pAya yAvat arUpI 23. jIva dravya sAsato veda, avasthita paryAya badhavuM ghaTavUM chai nAMya, e dravya jIva 24. te saMkSepa thI paMca prakAra, dravya thI jAva guNa dravya zrI jIvAstikAya, jIva dravya anaMta pichANaM / phAsa ? prabaMdha | kahIva // AgAsatvikAya Navara kSetra kI kahiyAya / anaMta, guNa avagAhaNa hRta // rasa phAsa ? kahAya // na bheda / 25. kSetra loka pramANa nihAla, kAla thakI nitya trihuM kAlaM / thakI varNAdi rahItaM, guNa thI upayoga vadItaM // bhAva 306 bhagavatI jor3a apekSAya || thI dhAra / kahAya // 26. pudgalAstikAya meM tAsa, prabhu ! kitA varSa jAva phAsa ? jina kahai-- varSa rasa paMca, ve gaMdha aTha phAsa viraMca / / 27. rUpI ajIva zAzvato jANI, avasthita loka dravya mANI / te saMkSepa thI paMca prakAra, dravya thI jAva guNa thI dhAra // 28. dravya thakI poggalariyakAya, tasuM dravya anaMtA pAya loka pramANe vitta, kAlI vihaM kAla meM nitta / thikAe, pogalatthikAe / ( 0 20124) dhammatthikAraNaM bhaMte ! kativaNNe ? katigaMdhe ? katirase ? katiphAse ? goyamA ! avaNe, agaMdhe, arase, aphAse avI, asA agada 17. se samAsao paMcavihe paNNatte, taM jahA - davvao, ttao kA bhAva, gunno| 18. davvao NaM dhammatthikAe ege davve / khettao logappamANamettaM, 16. kAlao na kayAina Asi, na kayAi jAva Nicce / bhAvajaya, agaMdhe, arase, aphAne guNao ma guNe / (021125) 20. adhammatthikAe evaM ceva navaraM guNao ThANaguNe / (za0 2 / 126 ) jIvapudgalAnAM sthitipariNatAnAM sthityupaSTambhahetuH / ( vR0 pa0 148 ) 21. AgAsatthikAe vi evaM caiva navaraM khettao NaM AgAsatkAe lopAlopyamANamete apate caiva jAtra guNao avagAhaNAguNe / (sa0] 20127) 22, 23. jIvathikAe NaM bhaMte! kativaNNe ? katigaMdhe ? katirase ? katiphAse ? goyamA ! avaNNe, jAva arUvI, jIve, sAsae, avaTThie logave / 24. se samAsao paMcavihe paNNatte, taM jahA- davvao jAva guNao / davvao NaM jIvatthikAe anaMtAI jIvadavvAI / 25. khettao logappamANamette / kAlao na kayAi na Asi, jAgiye bhAvo bhava, agaMdhe arase aphAse guNa ucoge| 1 7 (za0 21128 ) 26. poggala tthikAe NaM bhaMte ! kativaNNe ? jAva katiphAse ? gomA paMca paMca 27. rUbI, ajIve, sAsae, avaTThie logadabbe / se samAsao paMcavihe paNNatte, taM jahA davvao, khettAo kAlao, bhAvao, guNao / 28. davvao NaM poggalatthikAe anaMtAI davvAI | khettao loyappamANamette / kAlao na kayAi na Asi, jAva Nicce / Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. bhAva kI varNamata kahiye, bali gaMdha pharza rasa lhiye| guNa thakI grahaNa guNa tAhi saMbaMdhana mAhImahi // 30. prabhu! dharmAstikAya nuM joya, ika pradeza ne dharmAstikAya vadoje, jina bhAkhaM 31. be triNa ciuM paMca cha ema, sata aTha nava jAva asaMkha pradeza nai tAya, na kahiye avaloya / nahIM kahIje // daza piNa te ma / dharmAstikAya || 32. eka pradeza UNI bhaMta !, dharmAstikAya taba bhAstre zrI jinarAya, eha artha samartha na 33. prabhu ! kiNa artha e vAya, eka pradeza dharmAsti nAMya / jAva UNI eka pradeza, dharmArita nahIM kaheza || 34. jina zivya meM pUche ava prabhu ! sagala caja kahiye, 35. ima chatra carma daMDa jANaM, vastra Ayudha modaka mANaM / tiNa arthe e ima vAya, baMdha AzrI kahiye nAMya || khaMDa cakra ke galI bapha ? paNa khADo cakra na lahiye / vadaMta ? yAya / / 36. artha kiyo vRtti mAMga e nim nava abhiprAya / ihAM vavahAra naye ika deza, kabhI dharmAsti kasa // 37. khAMDo piNa ghar3o kahIje, chinna- karNo zvAna vadIjai / ika deza vikRta chai jeha, anyavat nahIM chai teha || 38. se kikhAi NaM bhaMte !, se kahitAM khAi te punaH vicAra NaM te 36. bhaMte ! kahitAM bhagavaMta, dharmAstikAya atha e vadate / vAkyAlaMkAra || vadaMta / dharmAstikAya syUM kahiye ? hivai zrI jina uttara dayai || 40. dharmAstikAya azepa, tasaM asaMkhyAta pradeza | sarve te sarva samastu, kasiNA saMpUraNa 41. paDaNA pratipUrNa niravazeSa eka zabda dharmAstikAya, teNe karI te hi gRhIta vastu // nyUna kahAya // | 26. bhAvao vaNNamaMte gaMdhamaMte, rasamaMte, phAsamaMte / guNagahaNaguNe / ( za0 2 / 129 ) grahaNaM paraspareNa sambandhanaM jIvena vA audArikAdibhiH prakAraiH / ( vR00 148) 30. ege maMte ! dhammatvikAyade dhammatkiAeti battanvaM siyA ? goyamA ! No iNaTThe samaTThe / (za0 2 / 130 ) 31. evaM doNNi, tiNi, cattAri, paMca, cha, satta, aTTha, nava, dasa, saMkhejjA, asaMkhejjA / bhaMte! dhammatthikAyapadesA dhammatkiAe tti vattavvaM siyA ? goyamA ! No iNaTThe samaDe (02131) 32. egapadesUNe vi ya NaM bhaMte! dhammatthikAe dhammatthikAe tti vattavvaM siyA ? goyamA jo isa samaTThe / 35. evaM (za0 24132) 33. se keNaTTheNa bhaMte ! evaM buccai - ege dhammatthikAyapade se no dhammatkiAe ti ta siyA jAegapaNe vi yaNaM dhammatthikAe no dhammatthikAe tti vattavvaM siyA ? 34. se nUNaM goyamA ! khaMDe cakke ? sagale cakke ? bhagavaM ! to khaMDe cakke, sagale cakke / camme daMDe se Au modae se goyamA ! evaM vaccai - ege dhammatthikAyapadese no dhammathikAe tti vattavvaM siyA jAva egapadesUNe vi ya NaM dhammatthikAe no dhammatthikAe tti vattavvaM siyA / (za0 2 / 133) 36. evaM dharmAstikAyaH pradezenApyUno na dharmAstikAya iti vaktavyaH syAd, etacca nizcayanayadarzanaM, vyavahAranayamataM tu --- ekadezenonamapi vastu vastveva / (10020 149) 37. yathA khaNDo'pi ghaTo ghaTa eva, chinnakarNo'pi zvA zvaiva, bhajanti ca ekadezavikRtamananyaditi / ( vR0 pa0 146 ) 38. se kikhAi NaM bhaMte ! atha kiM punarityarthaH / 36. dhammatthikAe tti vattavvaM siyA ? ( vR0 pa0 149) 40. goemA ! asaMkhejjA dhammatthikAyapadesA, te sabve kasiNA 41. paDiSNA niravasemA ekA eka grahaNena -- eka zabdena dharmAstikAya ityeva lakSaNena gRhItA / (g00 149) za0 2. u0 10, DhA0 46 307 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42. eka zabda abhidheyA, athavA e ekArthaka jJeyA / e dharmAstikAya kahAya evaM adharmAstikAya || 43. AkAzAsti jIvAstikAya, pogalatthi vihaM ima tAya Navara pradeza anaMtA, timahija zeSa virataMtA // soraThA jIvAM taNAM pradeza pUrva AkhyA chai ihAM / upayoga guNa suvizeSa, pUrve te viNa AkhiyA / / jIva taNo hiva teha, dezabhUta guNa chai jiko / utthAnAdika eha prazna tAsa goyama kareM I! 46. he bhayaMta jIva vicAra, udvANa sahita avadhAra ! karma kArya sahita sujoya, bala sahita tiko avaloya || bali vIrya sahita vadIta puruSAkAra parAkrama sahIta e jIva saMsArI jANa, tiko joga sahita pahicANa / / Atma bhAva karIne teha, utthAna zayana kari jeha / gamana bhojana Adi saMpela, teha Atma-bhAva kari dekha || / 3 44. 45. 47. 48. 46. 50. 51. 52 53. *laya jIvapaNaM cetanapaNaM tAsa dekhAI kare hAM gotama ! jIva uThA yAvat dekhA kiNa arthe e saMpekha ? jIvapaNuM dekhAve vizekha | tasu nyAya kahai bhagavaMta, mati jJAna nA pajjava anaMta || ima pajjavA zrutanA joya, vali avadhi jJAna nA hoya / mana- pajjava kevala kerA, paryAya anaMta ghaNerA // vihaM ajJAna ciDaM darzaNa nA paryAya anaMta jIva uTTANAdi viSeha, upayoga prata upayoga cetanA vizekha, te prati upayoga lakSaNa kari jeha, jIvapaNoM - khaTamala mevAsI 308 bhagavatI jor3a prakAza ? jANa // upakaraNA / pAmeha || pAmai saMpekha | dikhAr3e teha || 42. esa NaM goyamA ! dhammatthikAe tti vattavvaM siyA / (za0 11134 ) evaM adhammatthikAe vi / eka zabdAbhidheyA ityarthaH, ekArthA vaite zabdAH / ( vR0 pa0 149 ) 43. AgAsatthikAya jIvatthikAya-poggalatthikAyA vi evaM caitra navaraM tiSTaM pi padesA anaMtA bhANiyavvA / sesaM taM caiva / (za0 2 / 135) 44. upayogaguNo jIvAstikAyaH prAgdarzitaH / ( vR0 pa0 149) 45. azI utthAnAdiguNa iti darzayannAha( vR0 pa0 149 ) 46, 47. jIva NaM bhaMte! sauTThANe sakamme sabale savIrie sarakAra-paravakame 48. AyabhAveNaM AtmabhAvena utthAnazayana gamanabhojanAdirUpeNAtmapariNAmavizeSeNa / ( vR0 pa0 149) 46. jIvabhAva uvadaMsetIti vattavvaM siyA ? haMtA goyamA ! jIve NaM sauTThANe jAda uvadaMsetoti vattavvaM siyA / (02136) 'jIvabhAva 'ti jIvatvaM caitanyam upadarzayati prakAzayatIti / (20-10 146) 50, 51. se keNaTTheNaM jAva vattavvaM siyA ? goyamA ! jIveNaM anaMtANaM AbhiNiboyinANapajjavANaM, anaMtANaM suyanANapatravANaM anaMtAnaM ohinANaparavANaM, atANaM maNapajjavanANapajjavANaM, aNaMtANaM kevalanANapajjavANaM, 52. anaMtANaM maiaNNANapajjavANaM anaMtANaM suyaaNNANapajjavANaM, aNaMtANaM vibhaMganANapajjavANaM, anaMtANaM paNaparavANaM agatA avaspajavANa anaMtANaM ohidaMsaNapajjavANaM, anaMtANaM kevaladaMsaNapajjavANaM uvaogaM gacchai / 53. uvaogalakkhaNe NaM jIve / Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA0-'uvaoge' tyAdi, ata upayogalakSaNaM jIvabhAvamutthAnAdyAtmabhAvenopadarzayatIti vaktavyaM syAdeveti / (vR0-pa0 146) vAo-atha jo utthAnAdika Atma-bhAva viSa varttato thako jIva mati jJAnAdika upayoga prata prApta huvai, te syUM etalA mAtra thIja jIva bhAva prata dikhAI iso kahivU joie? isI AzaMkA karai, tivAre bhagavAna kahai-'uvaogalakkhaNe NaM jIve' jIva noM lakSaNa upayoga chai, iNa kAraNa thakI upayoga-rUpa jIvatve utthA nAdika Atma-bhAva karikai dekhAI, ima kahivU joiej| 54. tiNa artha uTTANAdi sahIta, jAva jIvapaNoja kahIta / kahya jIva sUtra suvimAsa, hivai tasaM AdhAra AkAza / / 55. prabhu ! katividha kahya AkAza ? jina bhAkhai dvividha tAsa / lokAkAza te loka-majhAra, alokAkAza loka nai bAra / / 54. se eeNaDheNaM evaM vuccai--goyamA ! jIve NaM sauTThANe jAva...jIvabhAva uvadaMsetIti battavaM siyaa| (sh02|137) anantaraM jIvacintAsUtra muktam, atha tadAdhAratvenAkAzacintAsUtrANi / (vR0-50 146) 55. kativihe NaM bhaMte ! AgAse paNNate ? goyamA ! duvihe AgAse paNNatte, taM jahA--loyAgAse ya aloyAgAse y| (sh02|138) 56. loyAgAse NaM bhaMte ! ki jIvA? jIvadesA? jIvappa desA? 57. ajIvA ? ajIvadesA? ajIvappadesA? 58. 56. prabhu ! lokAkAze jIvA, syUM khaMdha rUpa kahIvA ? ke jIva taNA chai deza? vali jIva nA baha pradeza ? 57. ke ajIva, ajIva nA deza, ke ajIva nA bahu pradeza ? e paTa prazna pachaMta, hiva jina bhAkhai sUNa saMta / / loka vipa jIva khaMdha jANa, jIva deza-pradeza pich|nn / ajIva ajIva nA deza, chai ajIva nA pradeza / / 56. je jIvA te niyamA egidiyA, beiMdiyA nai teiNdiyaa| caridiyA nai paMceMdiyA, vali siddha pramukha aNi diyaa|| 60. je jIva-dezA suvizeSA, te niyamA egidiy-deshaa| jAva aNidiya - dezA, e siddha pramukhaja kahesA / / 58. goyamA ! jIvA vi, jIvadesA vi, jIvappadesA vi; ajIvA vi ajIvadesA vi, ajIvappadesA vi| 56. je jIvA te niyamA egidiyA, beiMdiyA, teiMdiyA, caridiyA, paMcidiyA annidiyaa| 60. je jIvadesA te niyamA egidiyadesA jAva aNidiya desaa| 61. jIvasyaiva buddhiparikalpitA dyAdayo vibhAgAH / (vR0-50 150) 62. soraThA 61. jIva taNAja saMvAda, buddhi parikalpita ach| vibhAga je be Ada, jIva taNAM bahu deza te / / dharmAstikAyAdi dravya eka, tehanAM deza kahyA nthii| anaMta jIva dravya pekha, buddhi parikalpita deza tasaM / / 63. *je jIva taNA paradezA, te niyamA ekendrI pesaa| jAva aNidiya pradezA, e siddhi pramukha gaNezA / / 64. je ajIva te be prakArA, rUpo nai arUpI saaraa| rUpI ciuM vidha khaMdha dezA, pradeza paramANu vizeSA / / 63. je jIvApademA te niyamA egidiyapadesA jAva aNi diypdesaa| 64. je ajIvA te duvihA paNNattA, taM jahA--rUvI ya arUbI y| je rUvI te caubvihA paNNatA, taM jahA-khaMdhA, khaMdhadesA, khaMdhapadesA, prmaannupogglaa| 65. je arUbI te paMcavihA paNNattA, taM jahA-dhammatthikAe, no dhammatthikAyassa dese, dhammatthikAyassa padesA, 65. arUpI paMcavidha tAya, khaMdha AzrI dharmAstikAya / dharmAsti no nahIM deza, dharmAsti nAM bahu pradeza / / *laya-khaTamala mevAsI za02, u010, DhA046 306 Jain Education Intemational Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66. adhammatthikAe, no adhammatthikAyassa dese, adhamma tthikAyassa padesA, addhaasme| (za0 2 / 136) 67. aloyAgAse NaM bhaMte ! kiM jIvA ? pucchA taha cev| goyamA ! no jIvA jAva no ajIvappadesA; 68. ege ajIvadabadese agaruyalahue 66. aNatehi agaruyalahuyaguNehi saMjutte sabbAgAse annNtbhaagnne| (za0 2 / 140) khadha AzrI adharmAstikAya, adharmAsti noM deza naaNy| adharmAsti nAM pradezA, addhA samaya kAla sUvizeSA / / aloka AkAza meM jema, syaM jIvA? pUchA tem| jina bhAkha jIva na kahevA, jAva ajIva pradeza na levA / / eka ajIva dravya AkAza, tasa deza agarulaghu jaas| sva - paryAya para - paryAya, guNa agurulaghu kahivAya / / ehavA agurulaghu guNa anaMtA, tiNa guNa saMyukta khtaa| sarva AkAza pichANaM, UNo bhAga anaMtamo jANaM / / lokAkAzeNaM he bhagavata ! kitA varNa? goyama puucht| avarNa jAva apharza kahAya, ika ajIva dravya deza thAya / / eka ajIva dravya AkAza, tasaM deza agurulaghu jAsa / sva - paryAya para - paryAya, guNa agurulaghu kahivAya / / ehavA agurulaghu guNa anaMtA, vina guNa saMyukta khtaa| sarva AkAza pichANa, tiNa saM bhAga anaMtamo jANa' / / dharmAstikAyAdika jANa, pUrva AkhyA pahichANa / tehija pramANa thI joya, hiva prazna tAsa avaloya / / he prabhu ! dharmAstikAya kitalI moTI kahivAya / jina bhAkhai loka majhAra, te loka pramANa vicAra / / 75. loka pharyo nija pradeza, loka pharazI rahai vishess| evaM adharmAstikAya, ima lokAkAza jaNAya / / jIvAsti poggala tthikAya, ima paMca AlAvA kahivAya / pharzana adhikAra te sAdhI, hiva pharzana adholokAdI / / 73. anantaroktAn dharmAstikAyAdIn pramANato nirUpayannAha-- (vR0-50 151) 74. dhammatthikAe NaM bhaMte ! kemahAlae paNNatte ? goyamA ! loe loya mette loyappamANe 75, 76. loyaphur3e loyaM ceva phusittA NaM citttthaa| (za0 2 / 141) . evaM adhammatthikAe loyAkAse jIvasthikAe poggalatthikAe paMca vi ekkAbhilAvA / (za0 2 / 142-145) sparzanA'dhikArAdadholokAdInAM dharmAstikAyAdigatA sparzanAM darzayannidamAha- (vR0pa0 151) 77. aholoe NaM bhate ! dhammatthikAyassa kevaiyaM phusati ? goyamA ! sAtiregaM addhaM phusti| (za0 21146) 78. tiriyaloe NaM bhaMte ! dhammatthikAyassa kevaiyaM phusati ? goyamA ! asaMkhejjaibhAgaM phusti| (za0 2 / 147) 76. uDDhaloe NaM bhaMte ! dhammatthikAyassa kevaiyaM phUsati ? goyamA ! desUNaM addha phusti| (za0 21148) dezonasaptarajjupramANatvAdUrdhvalokasyeti / (vR0-50 152) 80. imA NaM bhaMte ! rayaNappabhApuDhavI dhammatthikAyassa ki saMkhejjaibhAgaM phusati ? asaMkhejjaibhAgaM phusati ? 78. adholoka aho bhagavAna ! dharmAstikAya pichAna / kitala pharza te kahiye ? jina ka hai sAdhika ardha lahiyai / / prazna tirachA loka na kI, taba jina uttara ima dii*| loka taNo suvicAra, bhAga asaMkhyAtamo dhAra / / prazna ardhva loka no jeha, tasaM jina uttara ima deh| pharza desUNa addha loya, sAta rAja maThero hoya / / / 80. prabhu ! ratnaprabhA pRthvI tAya, pharza dharmAstikAya / sya saMkhyAtamo bhAga kahiye, ke asaMkhyAtamo lahiye / / 1. 46vIM DhAla meM 70-72 taka padyoM kA AdhArabhUta pATha vartamAna AdarzoM meM upalabdha nahIM hai| saMbhava hai, jayAcArya ke pAsa jo Adarza thA, usameM yaha pATha rahA hogA athavA isa sandarbha meM ina padyoM ko likhane kA aura bhI koI kAraNa ho sakatA hai| hamane jor3a ke tInoM padyoM ko usI rUpa meM prastuta kiyA hai| 2. rajju 310 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational ucation International Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81. ke ghaNA saMkhyAtA bhAga, ke ghaNA asaMkhyAtA laag| ke sarva loka pharzAya ? hiva uttara de jinarAya / / ratnaprabhA pRthvI tAya, pharza dhrmaastikaay| bhAga asaMkhyAtamo hRta, cihaM prazne nahi pharzata / / prabhu! ratnaprabhA pahichANaM, teha taNo dhanodadhi jANaM / pharza dharmAstikAya? tasa paMca prazna pUchAya / / kahya ratnaprabhA ne jeha, tima ghanodadhi piNa eh| imahija kahiye ghanavAya, tanavAya timaja chai tAya / / prabha ! ratnaprabhA noM jANa, AkAzAMtara pahichANa / pharza dharmAstikAya, tasaM prazna paMca pUchAya / / 85. 81. saMkhejje bhAge phusati? asaMkhejje bhAge phusati ? savvaM phusati? 82. goyamA ! No saMkhejjaibhAgaM phusati, asaMkhejjaibhAgaM phusati, No saMkhejjebhAge phusati, No asaMkhejje bhAge phusati, No savvaM phusti| (za0 2 / 146) 83. imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe ghaNodahI dhammatthi kAyassa ki saMkhejjaibhAgaM phusati ? asaMkhejjaibhAgaM phusati ? saMkhejje bhAge phusati ? asaMkhejje bhAge phusati ? savvaM phusati? 84. jahA rayaNappabhA tahA ghaNodahI-ghaNavAya-taNuvAyA vi| (za0 2 / 150) 85. imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe ovAsaMtare dhamma tthikAyassa ki saMkhejjaibhAgaM phusati ? asaMkhejjai bhAgaM phusati ? saMkhejje bhAge phusati ? asaMkhejje bhAge phusati? savvaM phusati? 86. goyamA ! saMkhejjaibhAgaM phusati, no asaMkhejjada bhArga phusati, no saMkhejje bhAge phusati, no asaMkhejjebhAge phusati, no savvaM phusti| 87. ovAsaMtarAI sbvaaii| (za0 21151) jahA rayaNappabhAe puDhavIe battavvayA bhaNiyA evaM jAva ahesttmaae| 88. jaMbuddIvAiyA dIvasamuddA evaM sohamme kappe jAva isI padabhArA puDhavI86. ete savve vi asaMkhejjaibhAgaM phusNti| sesA paDisehiyabvA / (za0 2 / 152) 10. evaM adhammatthikAe, evaM loyAkAse vi| 86. jina kahai saMkhyAta mo bhAga, pharza chai e ima laag| ciuM prazne navi pharzata, tasaM nyAya jANai buddhivaMta / / jima ratnaprabhA no AkAza, ima saha AkAza vimAsa / ima jAva sAtamI kerA, pUrvavat nyAya smeraa|| 88. jaMbUdvIpa Adi de jANa, sahu dvIpa-samudra pichANa / iha vidha sudhamaM sura loga, jAva mukti-zilA laga yoga / / 86. sahu asaMkhyAtamai bhAga, pharza dharmAsti laag| ciuM zeSa prazna ra hyA soya, nahi pharza te avaloya / / 10. evaM adharmAstikAya, ima lokAkAza kahAya / ihAM saMgraha - gAthA AkhI, puDhavodahI Adi subhAkhI / / pRthvI ghanodadhi ghana vAya, tanavAya bAra kalpa tAya / nava greveyaka suvicArA, paMca anuttara isipbbhaaraa|| ehanA AkAzAMtara tAya, saMkhyAtamo bhAga phrshaay| zepa asaMkhyAtamai bhAga, e akSarArtha no vibhaag| 'anuttara-vimAna suM dhAra, siddha-zilA yojana baar| te aMtara dharmAsti nu tAya, asaMkhyAtamo bhAga pharzAya / / ihAM sUtra gAthA meM sumAga, aMtara saMkhyAtamai bhaag| te anya antara apekSAya, piNa siddha-zilA no nAMya / / pRthvI' ghanodadhi' ghanavAya', tanuvAya' kahIje tAya / sAtaM pRzvI sahita cyAra cyAra, e aThAvIsa avdhaar| 61, 12. puDhavodahI ghaNa-taNU, kappA gevejjaNuttarA siddhii| saMkhejjaibhAgaM aMtaresu sesA asNkhejjaa| (za0 2 / 153 saMgahaNI-gAhA) 4. za02, u010, DhA046 311 Jain Education Intemational Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66. jaMbudvIpAdi dvIpa asaMkha", lavaNAdi samudra avaMka" / saudharmAdi kalpa bAra", triNa graiveyaka trika dhAra / / 67. paMca anuttara jeha", siddhasilA ekAvana" eh| e dharmAstikAya no tAya, asaMkhyAtamo bhAga pharzAya / / 18. sAtaM naraka nA aMtara sAta, bArai kalpanA ATha vikhyaat"| e panarai aMtara sucIna, viNa trika nA aMtara tIna" / / EE. veyaka thI paMca anuttara, vicalo eka AkAzAMtara / e dharmAstikAya naM tAya, saMkhyAtamu bhAga pharzAya / / 100. anuttara siddhasilA vicAla, dvAdaza yojana aNtraalai| te dharmAstikAya na tAya, asaMkhyAtama bhAga pharzAya' / (ja0 sa0) 101. bIjA zataka no dazamoM uddeza, chayAlIsamI DhAla ashess| bhivakhu bhArImAla RSirAya, 'jaya-jaza' saMpati sukha pAya / / gItaka chaMda zrI paMcamAMga viSa rahyA bahu zataka sarasa suhaamnnaa| mahAsUtra piDa achai jihAM te adhika hI raliyAmaNA / / 2. sadguru prasAda sUtrArtha jJAtA vacana anusAre krii| ___ zata dvitIya artha vicAriyo mhai jor3a rUpaja cita dharI / / dvitIyazate dazamoddezakArthaH / / 2 / 10 / / 1, 2. zrIpaJcamAGge gurusUtrapiNDe, zataM sthitAnekazate dvitIyam / anaipuNenApi mayA vyacAri, sUtraprayogajJavaco'nuvRttyA // (vR0-pa0 152) 312 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P. 2. 3. 4. 5. 6. 7. ha. 10. DhAla : 47 soraThA dUjA zataka majhAra, AkhI astikAya nN| tasuM vizeSa hiva dhAra, vividha dharma jIvAsti nuM // tRtIya zataka hA camara vikuvaMga zakti dhura motyAta pichAna kriyA kAiyAdI tRtIya, muni jANe sura yAna // striyAdi vikurve muni, rAjagRhe vikurvata / lokapAla ciraM nAM varNana, sura-adhipatI udaMta // navamaM iMdriya viSaya naM parapada dazama vizeSa / tRtIya zata uddeza daza hiva pahilaM uddeza // tiNa kAle naiM tiNa samaya, moyA nagarI jAna / pura bAhira IzAna meM naMdaNa caitya udyAna // , 1 tiNa kAlai naiM tiNa samaya, samavasar2yA varddhamAna / paraSada vaMdana nIkalI, vaca suNa AvI sthAna || *bhava jIvAM re, rUDA lAge svAma vaca sAra / bhava jIvAM re, rUDA lAge goyama gaNadhAra || ( dhrupadaM ) tiNa kAle ne tiNa samaya re lAla, bhagavaMta zrI tasuM aMtevAsI dUsaro relAla, agnibhUti goyama nAma gotre karI, sapta hasta jAva seva karatA chatA, ima bole guNasthAna || camara prabhu ! asureMdra se asura taNo je rAya kehavo mahAdivata hai, kehavo kAMti kahAya ? kehavo mahAbala na ghaNI ke mahAyaza mahAsukkha kehavo mahAjanubhAga se dakSiNa asura pramukha | * laya-bhavi jIvAM re rUDo lAge jIta muniMda mahAvIra / guNa-hIra // dehamAna / 1. anantaramate'stikAyA uktAH iha tu tadvizeSabhUtasya jIvAstikAyasya vividhadharmA ucyante / (0-0 153) 24. 1. kerisaviuvvaNA 2. camara 3. kiriya 4, 5. jANitthi 6. nagara 7. pAlA ya 8. ahivai 6. iMdiya 10. parisA, tatiyammi sae dasuddesA // ( za0 31 saMgahaNI -gAhA ) 5. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM moyA nAmaM nayarI hotthaavnnnno| ( za0 3|1) tIse NaM moyAe nayarIe bahiyA uttarapuratthime disIbhAge--naMdaNe nAmaM ceie hotthA vnnnno| (za0 3 / 2) 6. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sAmI samosaDhe / parisA niragacchas, paDigayA parisA / (022) 7. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa docce aMtevAsI agbhUiI nAma aNagAre 8. goya goNaM sattussehe jAva pajjuvAsamANe evaM vadAsi 6. camare bhate aride asurarAyA kemahiddhIe ? mahajjutIe ? 10. kemahAle ? kemahAyase ? mahAsole ? mahANubhAge ? za03, u0 1, DhA0 47 313 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kisU sAmartha vikurvavA? hiva bhAkhai jinarAya / camara asura no iMdra te, mahARddhivAna kahAya / / jAvat mahAnubhAva cha, bhavana lAkha cutiis| causaTha sahasra sAmAnikA, maMtrIsvara tetIsa / / 11, 12. kevaiyaM ca Na pa vikubittae? goyamA ! camare NaM asuride asurarAyA mahiDDhIe jAva mhaannubhaage| me gaM tattha cottIsAe bhavaNAvAsasayasahasmANaM, ca umaTThIe sAmANiyasAhassINaM, tAyattIsAe tAvattIsagANaM, 12. 'tAyattImagANaM' ti mNtriklpaanaam| (va0-50 154) 13. jAva viharai / emahiDDhIe jAva emhaannubhaage| jAvat vicarai vilasato, ehavo mahaddhika jaav| ehavo mahAnubhAva chai, prabhAva sahita kahAva / / hiva itarI vikurvaNA, karavA samartha jeh| te kehavI vikurvaNA, sAMbhalajyo guNa-geha / / yathA dRSTAMte strI pratai, haste karI yuvAna / hasta grahe kAma vasa thakI, hastAMgula kari jAna / / 14. evatiyaM ca NaM pabhU bikubvitte| athavA nAbhI cakra nI, Are karI sahIta / tima baha deva devI karI, jaMbU dvIpa bharai iNa rIta / / vRddha-vyAkhyA yAtrA viSai, yuvatI yuvAna tAya / haste pratibaddhA chatA, ucita pradeze jAya / / ima bahu rUpa vikurvatA, ika kartari pratibaddha / cakra nAbhi ika bahu arA, yathA havai saMbaddha / / iNa dRSTAMte goyamA! camara asUra-iMda saar| samudghAta vaikriya karI, nija pradeza vistAra / / 15. se jahAnAmae---juvatI juvANe hattheNaM hatthe geNhejjA, kAmavazAdgADhataragrahaNato nirantarahastAMgulitayetyarthaH / (vR0-50 154) 16. cakkassa vA nAbhI aragAuttA siyA, 'evameva' ti...prabhurjambudvIpaM bahubhirdevAdibhirAkIrNa kartumiti yogH| (vR0-pa0 154) 17. vRddhastu vyAkhyAtaM yathA yAtrAdiSu yuvatiyUno haste lagnA-pratibaddhA gacchati bahulokapracite deshe| (vR0-50 154) 18. evaM yAni rUpANi vikubbitAni tAnyekasmin kartari pratibaddhAni, yathA vA cakrasya nAbhirekA bahubhirarakaiH pratibaddhA ghanA nishchidraa| (vR0-50 154) 16. evAmeva goyamA ! camare asuriMde asurarAyA veuvviya samugdhAeNaM samohaNNai, samupahanti-pradezAn vikssipti| (vR0-50 154) 20. evamAtmazarIrapratibaddharasuradevairdevIbhizca pUrayediti / (vR0-50 154) 21. saMkhejjAI joyaNAI daMDa nisirai, zarIrabAhalyo jIvapradezakarmapudgalasamUhaH / (vR0-50 154) 22. taM jahA-rayaNANaM jAva riTThANaM ahAbAyare poggale parisADei, parimADetA ahAsuhame poggale pariyAyai, 23. iha ca yadyapi ratnAdipudgalA audArikA vaikriyasamud ghAte ca vaikriyA eva grAhyA bhavanti / (vR0-50 154) 24. tathA'pIha teSAM ratnAdipudgalAnAmiva sAratApratipAda nAya rtnaanaamityaadyukt| (vR0-pa0 154) 25. anye tvAH-audArikA api te gRhItAH santo vaikiyatayA prinnmntiiti| (vR0-pa0154) ima nija tana pratibaddha karI, deva devI kari teh| pUre saMkSepe kahyo, hiva vistAra kareha / / saMkhyAtA yojana taNoM, Urdhva daMDa nisaraMta / bAhalya zarIra pramANa te, jIva pradeza kADhaMta / / solai jAti nAM ratna teM, bAdara taje asAra / sUkSma pudgala sAra te, karai tAsa aMgIkAra / / vattikAra kahai ratna nAM, padgala audArIka / samudghAta vaikriya viSai, vaikriya grahivA ThIka / / to piNa pudgala ratna nAM, tehanI para je saar| ima tasaM upamAye karI, kahyo ratna adhikAra / / anya AcArya ima kahai, audArika piNa rIta / grahyA chatA vaikriyapaNe, pariNamai cha dhara prIta / / 314 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI vAra vali vaikriya-samudghAta kari soy| rUpa nipAvA kAraNa, camara asura-iMda joya / / kevala-kalpa jaMbudvIpa nai, kevala te paDipuNNa / kalpa-svakArya karaNa naiM samartha sahita sujanna / / athavA kebala-kalpa te, kevalajJAna sarIsa / te paripUrNapaNe karI, sarIkhApaNoM kahIsa / / athavA kevala-kalpa te, saMpUraNa no tAma / paryAyavAcI nAma hai, anya nAma te paryAya nAma / / kevala-kalpa jaMbUDhIpa ne, bahulA asurkumaar| devatA nai devI karI, kaDokar3a bharai tiha vAra / / AiNNaM AkIrNa te, vitikiNNaM ityaadi| ekArtha e zabda chai, ativyApti dekhADaNa sAdhi / / 26. doccaM pi veubviyasamugghAeNaM samohaNNati / cikiirssitruupnirmaannaarthm| (vR0-50 155) 27. 'kevalakappaM' ti kevalaH-paripUrNaH kalpata iti kalpaH svkaarykrnnsaamopetH| (vR0-50 155) 28. athavA 'kebalakalpaH' kevalajJAnasadRzaH paripUrNatAsAdhAt / (vR0-50 155) 26. sampUrNaparyAyo vA kevalakalpa iti zabdaH |(vR0-p0155) U asaMkhyAta viSayamAtra dvIpa-samUdra te, vaha deva devI karisoya / vikuvivA, kriyA-zUnya avaloya / / 3 m gae kAla e saMpadA, vikurvI nahIM taahi| vartamAna nahIM vikubai, vikurvase piNa nAMhi / / prabhu ! camara asureMdra te, iso mahARddhivAna / yAvat iti vikurvaNA, karavA samartha jAna / / to sAmAnika camara nAM, kehavA prabhu RddhivAna / jAvata vaikriya karaNa nai, samartha kisA sujAna ? mr 30. pabhU NaM goyamA! camare asuride asurarAyA kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM bahUhi asurakumArehi dehi devIhi ya 31. AiNNaM vitikiNaM uvatthaDaM saMthaDaM phuDaM abagADhAvagADhaM krette| 'Ainna' mityAdaya ekArthA atyntvyaaptidrshnaayoktaaH| (vR0-pa0155) 32. ...tiriyamasaMkhejje dIva-samudde bahuhi asurakumArehi devehi devIhi ya AipaNe...esa NaM goyamA !camarassa asuridassa asuraraNNo ayameyArUve visae visayamette buie, 'visayamette' tti viSaya evaviSayamAtra-kriyAzUnyam / (vR0-50 155) 33. No ceva NaM saMpattIe vikubbisu vA vikubvati vA vikuvvissati vaa| (za0 3 / 4) 34. jai NaM bhaMte ! camare asuriMde asurarAyA emahiDDhIe jAva evaiyaM ca NaM pabhU vikuvittae, 35. camarassa NaM bhaMte! asuriMdassa asuraraNo sAmANiyA devA kemahiDDhIyA ? jAva kevaiyaM ca NaM pabhU viku bvittae? 36. goyamA ! camarassa asuridassa asura raNNo sAmANiyA devA mahiDDhIyA jAva mhaannubhaagaa| 37. te NaM tattha sANaM-sANaM bhavaNANaM, sANaM-sANaM sAmANi yANaM, sANaM-sANaM aggamahisINaM 38. jAva dibvAiM bhogabhogAI bhuMjamANA viharaMti / emahi DDhIyA 36. jAva evaiyaM ca NaM pabhU vikubbittae / se jahAnAmae. juvatI juvANe hattheNaM hatthe geNhejjA, 40. cakkassa vA nAbhI aragAuttA siyA, evAmeva goyamA ! cama rassa asuriMdassa asuraraNNo egamege sAmANiyadeve veubviyasamugghAeNaM samohaNNai 41. jAva doccaM pi veubviyasamugdhAeNaM smohnnnni| pabhU NaM goyamA ! jina bhAkhai je camara nAM, sAmAnika sura sAva / mahARddhivAna achai ghaNA, jAvat mahAnubhAva / / apaNAM-apaNAM bhavana meM, nija-nija sAmAnIka / nija-nija agramaheSiya, teha saMghAta sadhIka / / yAvat deva saMbaMdhiyA, bhoga bhogavA joga / bhogavatA vicarai tihAM, mahaddhika isA prayoga / / jAva samartha vaikriya iti, yathA dRSTAMte khyAta / yuvAna te yuvatI pratai, haste karI grahai hAtha / / cakra nAbhi Are karI, chidra na dIse yena / sAmAnika je camara nAM, vaikriya samudghAtena / / jAvat bIjI vAra te, kari vaikriya samudghAta / rUpa karaNa samartha acha, saNa goyama ! avadAta / / zA0 3, u0 1, DhA0 47 315 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42, 43. camarassa asuridassa asuraraNNo egamege sAmANiya deve kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM bahUhi asurakumArehi debehi devIhi ya AiNNaM vitikinnnnN...krette| camara asura nAM iMdra noM, sAmAnika ika eka / jaMbUdvIpa prata tiko, saMpUrNa suvizekha / / ghaNAM asura deve karI, devI kari Ainna / vitikinnAdi pATha je, ekArtheja sacinna / / vaikriya deva devI karI, jaMbUdvIpa bharata / hive bIjo samarthapaNoM, sAmAnika noM kahaMta / / asaMkhyAta dvIpa-samudra ne, bharavA nI samarthAya / bharayA bharai bharasI nahIM, tIna kAla rai mAya / / prabhu ! camara asUrida nAM, sAmAnika sura tAya / mahaddhika ima yAvat tasa, iti vaikriya samarthAya / / tAvatIsaka prabhu camara nAM, kehavA mahaddhika deva / jima sAmAnika AkhiyA, tima tAvatIsaka piNa bheva / / lokapAla timahija acha, navaraM je sNkhyaat| dvIpa samadra bharavA taNI, vaikriyakaraNa vikhyAta / / lokapAla prabhu ! camara nAM, ehavA mahaddhika jaav| vali karavA vikurvaNA, samartha isA kahAva / / 44. evatiyaM ca NaM pabhU viubvittae jAva kevalakappaM jNbudiivN| __ (vR0-50 158) 45. ...tiriyamasaMkhejje dIva-samudde bahUhi asurakumArehi devehi devIhi ya aainnnne...krette| ...no ceva NaM saMpattIe vikuvvisu vA vikubvaMti vA, vikuvvissaMti vaa| (za0 315) 46. jaiNaM bhate ! camarassa asuriMdassa asuraraNo sAmANiya devA emahiDDhIyA jAva evatiyaM ca NaM pabhU viku vittae, 47. camarassa NaM bhaMte ! amuridassa asuraraNNo tAvattIsayA devA kemahiDDhIyA? tAvattIsayA jahA sAmANiyA tahA neyvvaa| 48. loyapAlA taheva, navaraM---saMkhejjA dIva-samuddA bhaanniyvaa| (sh03|6) 46. jai NaM bhaMte ! camarassa asuridassa asuraraNNo loga pAlA devA emahiDDIyA jAva evatiyaM ca NaM pabhU vikuvittae, 50. camarassa NaM asuridassa asuraraNNo aggamahisIo devIo kemahiDDhiyAo jAva kevaiyaM ca NaM pabhU vikuvittae? 51. goyamA ! camarassa NaM asuridassa asuraraNNo aggama hisIo devIo mahiDDhiyAo jAva mhaannubhaagaao| tAo NaM tattha sANaM-sANaM bhavaNANaM, 52. sANaM-sANaM sAmANiyasAhassINaM, sAtha-sANaM mahattari yANaM, sAtha-sANaM parisANaM jAva emhiddddhiiyaao| 53. aNNaM jahA logapAlANaM aprisesN| (za0 317) to agramaheSI camara nIM, kehavo mahARdhavaMta / jAva kitI vikurvaNA, karavA samartha huMta? jina kahai agramaheSiyAM, mahARddhivAna kahAya / jAvat mahAnubhAva cha, nija-nija bhavanai tAya / / AC nija-nija sahasra sAmAnikA, nija nija mahattarikAya / nija-nija paraSada jAva ima, mahaddhika isI kahAya / / anya sahu vistAra te, lokapAla jima jANa / saMpUrNa kahivo ihAM, agramaheSI ANa / / sevaM bhaMte ! kahI vIra ne, kara vaMdanA-namaskAra / vAyubhUti gotama kanhai, AyA agnibhUti aNagAra / / 54. sevaM bhaMte ! sevaM bhate ! ti bhagavaM docce goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA jeNeva tacce goyame vAyubhUtI aNagAre teNeva uvAgacchai, aMka ikatIsa naM deza e, saiMtAlIsamI DhAla / bhikSu bhArImAla RSirAya thI, 'jaya-jaza' saMpati mAla / 316 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla : 48 agnibhUti tiNa avasarai, kahai vAyubhUti nai vaay| camara mahARddhivaMta cha, timaja sarva kahI tAya / / aNapUchayAM sahu vAratA, dodhI tAsa sunnaay| jAva agra mahiSI taNI, vivarA sudha batAya / / vAyubhUti tiNa avasara, vacana na saradhyo tAsa / pratItiyo ruciyo nahIM, Ayo prabhu re pAsa / / jAva seva kari ima kahai, ima nizcai bhagavAna / agnibhUti mujha nai kahai, camara mahARddhivAna / / 1, 2. tacca goyamaM vAyubhUti aNagAraM evaM vadAsi-evaM khalu goyamA / camare asuriMde asurarAyA emahiDDhIe taM ceva evaM sabvaM apuTThavAgaraNaM neyavvaM aparisesiyaM jAva aggamahisINaM vattabvayA smttaa| (za0 3 / 8) 3. teNaM se tacce goyame vAyubhUtI aNagAre doccassa goya massa aggibhUtissa aNagArassa evamAikkhamANassa... eyamaDheM no saddahai no pattiyai no roei, eyamaTTha asaddahamANe apattiyamANe aroemANe uTThAe uThei, uThettA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchA 4. jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsI-evaM khalu bhaMte ! docce goyame aggibhUI aNagAre mamaM evamAikkhai bhAsai paNNavei parUvei-evaM khalu goyamA ! camare asuriMde asurarAyA mahiDDhIe 5. jAva mhaannubhaage| se NaM tattha cottIsAe bhavaNAvAsasayasahassANaM taM ceva savvaM aparisesaM bhANiyavvaM jAva agamahisINaM battavyayA smttaa| (za0 316) se kahameyaM bhaMte! evaM? 6. goyamAdi ! samaNe bhagavaM mahAvIre taccaM goyamaM vAyubhUti aNagAra evaM vayAsI timaja sarva jAvat kahI, agramahiSI laga vaat| te kima chai bhagavaMta e? taba bolyA jaganAtha / / he gotama ! ima Adi de, bhagavaMta zrI mhaaviir| tIjA gotama maiM kahai, suNajyo sAhasa dhIra / / _ *vIra kahai suNa goyamA re| (dhrupadaM) dUjA gotama tujha nai kahI re, agnibhUti aNagAro re| he goyama ! camara mahaRddhika cha re, jAva agra mahiSi laga sAro re|| 7. jAgo 8. eha artha sAco sahu, hUM piNa kahUM iNa riito| camara mahaddhika timahija saha, bIjo AlAvo vdiito|| yAvat agramaheSo lagai, sarva artha e saaco| be vAra sevaM bhate ! kahI, prabhu bAMdai vAyubhUti jaaco|| 7. jaMNaM goyamA ! tava docce goyame aggibhUI aNagAre evamAikkhai...evaM khalu goyamA! camare asuride asurarAyA mahiDDhIe taM ceva savvaM jAva aggmhisiio| 8. sacce NaM esmjheN| ahaM pi NaM goyamA ! evamAikkhAmi...evaM khalu goyamA ! camare asuriMde asura rAyA mahiDDhIe taM ceva 6. jAva aggmhisiio| sacce NaM esamaThe (sh03|10) sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti tacce goyame vAyubhUI aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIra vaMdai namasai, 10. jeNeva docce goyame aggibhaI aNagAre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA doccaM goyamaM aggibhUI aNagAraM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA eyamanai samma viNaeNaM bhujjo bhujjo khaamei| (za0 3 / 11) 11. tae NaM se tacce goyame vAyubhUti aNagAre docce NaM goya meNaM aggibhUtiNA aNagAreNaM saddhi jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai jAva pajjuvAsamANe 10. dUjA goyama pAsa Aya nai, karai vaMdanA nai nmskaaro| e artha samyakapaNe sahI, khAmai vinaya karI vaarNvaaro|| 11. tIjA gotama tiNa avasarai, agnibhUtI nai sNghaato| vIra prabhu pai Aya nai, jAva sevA karai joDI haatho|| *laya--rAjA dazaratha dIpato re za03, u01, hA0 48 317 Jain Education Intemational Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. vAyubhUti pUche bhagavAna naiM, jo camara iso RddhivAno / jAva ehavI vikurvaNA, karivA samartha bhagavAno / / 13. to prabhu ! dakSiNa nAM asura thI, viziSTa rocana diipNdo| uttara dizi nAM asUra noM, balI vairocana - iNdo|| 12. evaM vayAsI-jai NaM bhaMte ! camare asuriMde asurarAyA emahiDDhIe jAba evatiyaM ca NaM pabhU vikuvittae, 13. balI NaM bhaMte ! vairoyaNide vairoyaNarAyA 'vairoyaNide' tti dAkSiNAtyAsurakumArebhyaH sakAzAd viziSTaM rocanaM-dIpanaM yeSAmasti te vairocanAaudIcyAsurAsteSu madhye indraH-paramezvaro vairocnendrH| (vR0-50 157) 14. kemahiDDhIe ? jAba kevaiyaM ca NaM pabhU vikuvittae? 14. kehavo mahA RddhivAna chai, yAvat kehavI jaannii| vikUrvaNA karivA taNI, samarthAi pahichANI? 15. jina bhAkhai balI nAma chai, verocana noM raajaa| mahaddhika jAva bhavana tasuM, tIsa lAkha hai tAjA / / 16. sATha sahasra sAmAnikA, zeSa camara jima lekho| tima balI nai piNa jANiya, Navara italo vishekho|| 17. jAjho bUdvIpa nai, zeSa timaja sarva taahyo| Navara bhavaNa sAmAnikA, nAnApaNoM kahivAyo / / 18. be vAra seva bhaMte ! kahI, tIjA gotama tiNa vaaro| vAyabhati tiNa avasare, jAvata vicarai saaro|| bIjA gotama tiNa avasare, agnibhati anngaaro| vIra pratai vAMdI karI, bolai karI nmskaaro|| jo valI vairocana iMdra te, ehavo mhaaRddhivaano| jAva ito vivivA, samartha chai bhgvaano| 28. to prabhu dharaNa dakSiNa dizai, nAgakumAra no raayo| kehavo mahARddhivAna chai, jAva vaikriya samarthAyo? jina kahai dharaNa nAgeMdra te, ehavo mhaaRddhivNto| jAva bhavana tehanA tihAM, lAkha cammAlIsa tNto|| 15. goyamA! balI NaM bairoNide vairoyaNarAyA mahiD DhIe jAva mhaannubhaage| se NaM tattha tIsAe bhvnnaavaassyshssaannN| (vR0-pa0 156) 16. saTThIe sAmANiyasAhassINaM sesN| (vR0-50 156) jahA camarassa tahA balissa vi neyabvaM, navaraM-. 17. sAtiregaM kevalakappaM jaMbuddovaM dIvaM bhANiyabvaM, sesaM taM ceva niravasesaM neyavaM, navaraMnANataM jANiyavvaM bhavaNehi sAmANiehi y| (za0 3 / 12) 18. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! ti tacce goyame vAyubhaI aNagAre jAva pjjuvaasi| (sh03|13) 16. tate NaM se docce goyame aggibhUI aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI---- 20. jai Na bhaMte ! balI vairoNide vairoyaNarAyA emahi DDhIe jAva evatiyaM ca NaM pabhU vikuvittae, 21. dharaNe NaM bhaMte ! nAgakumAride nAgakumAra rAyA kemahiD DhIe ? jAva kevaiyaM ca NaM pabhU vikuvittae? 22. goyamA ! dharaNe NaM nAgakumAride nAgakumArarAyA mahi DDhIe jAva mhaannubhaage| se NaM tattha coyAlIsAe bhavaNAvAsasayasahassANaM, 23. chahaM sAmANiyasAhassINaM, tAyattIsAe tAvattIsagANaM, cauNhaM logapAlANaM, chaNhaM aggamahisINaM, 24. saparivArANaM, tiNhaM parisANaM, sattaNhaM aNiyANaM, sattaNhaM aNiyAhivaINaM, 25. cauvvIsAe Ayarakkha devasAhassINa aNNa si, ca jAva vihri| 26. evatiyaM ca NaM pabhU viumbitte| se jahAnAmae juvatI nuvANe 23. sAmAnika SaTa sahasra chai, tAvatIsaka tetiiso| lokapAla ciuM tehane, cha agrahipi jgiiso|| 24. saparivAra mahiSiyAM, paraSada tIna vikhyaato| aNIkaTaka' tasaM sAta cha, sapta aNika nAM nAtho / / 25. AtmarakSaka devatA, cauvIsa sahasra udaaro| anya sura bahu noM adhipati, yAvat bicarai saaro|| vivivA samartha isU, yathA dRSTAMta khaato| yuvAna puruSa yuvatI prata, grahai hasta kari hAtho / / 6 . 1. senaa| 318 bhagavatI-jor3a dain Education Intermational Jain Education Intemational Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. jAva bharai jaMbadvIpa nai, tirachA dIpa-samudra sNkhejjo| viSaya kahI bharavA taNI, piNa vihaM kAla na kahejjo / / 28. sAmAnikatAvatIsagA, agramahipi lokpaalo| camara nAM jema dharaNa taNAM, ehavA mahaddhika nhAlo / / NavaraM italo vizeSa chai. dIpa-samudra saMkhyAtA bhnnvaa| ima jAva thaNiya kUmAra ne,vyaMtara jotiSI piNa ima thuNavA / / 30. NavaraM dakSiNa dizi taNAM, agnibhUti puuchto| uttara dizi nAM sarva noM, pUcha vAyubhUti dhara khNto|| 27. jAva pabhU kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM jAva tiriyaM saMkhejje dIva-samudde bahUhi nAgakumArIhiM jAba vikubbissati vaa| 28. sAmANiyA tAvattIsa-logapAlaggamahisIo ya taheba jahA camarassa, 26. navaraM----saMkhejje dIva-samudde bhaanniybve| (za0 3 / 14) evaM jAva thaNiyakumArA, vANamaMtarA joIsiyA vi, 30. navaraM--dAhiNille sabbe aggibhUI pucchai, uttarille savve vAyubhUI pucchi| (za0 3 / 15) 32. soraThA vyaMtareMdra piNa jANa, kahivA dharaNeMdra nI pre| saparivAra pahichANa, be be iMdraja tehanAM / / te vyaMtara nai nhAla, bali jyotiSi nai piNa na ch| tAvatIsaka lokapAla, tiNa sU te bhaNavA nathI / sAmAnika chai tAsa, cyAra sahasra saMkhyA krii| AtmarakSa vimAsa, sAmAnika thI cihaM guNA / / agramahesI cyAra, e sahu dakSiNa-iMdra noN| vali ravi na vistAra, agnibhUti pUchA karI / / 31. vyantarendrA api dharaNendra vatsaparivArA vAcyAH / (vR0-50 157) 32. eteSAM jyotiSkANAM ca trAyastrizA lokapAlAzca na santIti te na vaacyaaH| (vR0-pa0158) 33. sAmAnikAstu catuHsahasrasaMkhyAH, etccturgnnaashcaatmrkssaaH| (30-pa0 158) 34. agramahiSyazcatasra iti, eteSu ca sarveSvapi dAkSiNAtyAnindrAnAdityaM cAgnibhUtiH pRcchati / (vR0-60 158) 35. udIcyAMzcandraM ca vaayubhutiH| (vR0pa0158) 34. 37. 3 uttara - iMdra udAra, valI caMdra no jANavU / vAyubhUti vicAra, pUchA kIdhI chai ihAM / / e dakSiNa sahu iMda, vali sUrya kevala-kalpa / jabudvIpa bharaMda, ityAdika vistAra je|| uttara nAM sahu iMda, valI caMdra piNa adhika hii| jaMbudvIpa bharaMda, ityAdika kahivo sahu / / ihAM vAcanA mAMhi, pragaTa eha Akhyo nthii| vAcanAMtara thI tAhi, e vistAraja jANavU / / kAla - iMdra na jANa, AlAvo ima Akhiyai / kAla prabhu ! pahichANa, pisAca nuM je iMdra te / / kehavu mahARddhivAna, zaktI kitI vikurvivA? taba bhAkhai bhagavAna, kAla mahA RddhivaMta chai / / nagara asaMkhaja lAkha, sAmAnika cihuM sahasra tasaM / AtmarakSa vara sAkha, sola sahasra chai teh.|| 36. tatra ca dAkSiNAtyeSvAditye ca kevalakalpaM jambudvIpaM sNstRtmityaadi| (vR0-pa0 158) 37. audIcyeSu ca candre ca sAtireka jambUdvIpamityAdi ca vAcyaM / (vR0-50 158) 38. yaccehAdhikRtavAcanAyAmasUcitamapi vyAkhyAtaM tadvA canAntaramupajIvyeti bhAvanIyamiti / (vR0-50 158) 36. tatra kAlendrasUtrAbhilApa evaM-kAle bhaMte pisAiMde pimaayraayaa| (vR0-50 158) 40. kema hiDDIe kevaiyaM ca NaM pabhU viuvittae? goyamA! kAle mhiddddhiie| (vR0-pa0158) 41. se NaM tattha asaMkhejjANaM nagaravAsasayasahassANaM cauNhaM sAmANiyasAhassINaM solasaNhaM AyarakkhadevasAhassINaM / (vR0-50 158) 42. ca upahaM aggamahisINaM saparivArANaM aNNesi ca bahaNaM pisAyANaM devANaM devINa y| (vR0-50 158) 42. agramaheSI cyAra, saparivAra achai tikai| anya bahu adhika udAra, pisAca nAM sura suri tnno|| za0 3, u0 1, DhA0 48 316 Jain Education Intemational Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , adhapatipaNoM karata jAvata vicaraM chaM tiko ehavo che RddhivaMta, mahati pramukha bola paTa / / itI makti hai tAsa, vaikriya nI jAvata khii| kevala kalpa vimAsa jaMbUdvIpa prata bhare // jAvat tirachI jANa, saMkhyAtA dropodadhi / ityAdika pahichANa, vRtti thakI e vAratA // 46. "he bhagavaMta iha vidha kahI, dUjA gautama agnibhUtI / namaskAra vaMdanA karI prazna kare vidhitI // jo prabhu ! iMdra jotiSi taNoM, ehavo mahARddhivAno / jAva iti vikurvaNA, kariyA samartha jAno / / he prabhu ! zaka deveMdra te kevo mahAdviyaMto / jAva kehavI vikurvaNA, kariyA samartha atyaMto || jina kahe eka deveMdra te mahaRddhivAna sujaano| yAvat mahAnubhAga chai, battIsa lAkha vimAno // corAsI lAkha sAmAnikA, jAva coguNA AtmarakSo anya bahu sura noM adhipati, jAvat vicaraM sudakSo / ehavo mahARddhivAna chai, jAva ehavI samarthAi / jema camara tima eha chai, NavaraM do jaMbU bharAi // zakra 43. 44. 45. 47. 48. 46. 50. 51. 52. 53. 1. asaMkhyAtA dvIpa samudra nai bhariyA nI samarthA / na bharacA na bharai bharasI nahIM, e viSaya mAtra kahivAi // aMka ikatIsa noM deza e. ar3atAlIsamI ddaalo| bhikkhu bhArImAla RSarAya thI, 'jaya jaza' haraSa vizAlo / / DhAla : 46 dUhA jo prabhu ! zakra deveMdra te, ehavo mahARddhivAna | jAva iti vikurvaNA, kariyA samartha jAna // isa nizvaM kari Aparo aMtevAsI prakRti-bhadra aNagAra te jAva vinIta soya / sujoya // * laya --- rAjA dazaratha dIpato re 220 bhagavatI-jor3a 43. AhecyA vira evaM mahidIe ( vR0 pa0 148) 44. evatiyaM caNaM pabhU viubvittae jAva kevala kappaM jaMbUddI ( vR0 pa0 150) 45. jAva tiriyaM saMkhejje dIvasa mudde ityAdi / ( vR0 pa0 158) 46. bhaMtetti ! bhagavaM docce goyame aggibhUI aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namasittA evaM vayAsI 47. jai NaM bhaMte! joisiMde joisarAyA emahiDDIe jAva evatiyaM ca pa vikuttie 48. sakke NaM bhaMte! devide devarAyA kemahiDDhIe ? jAva kevatiyaM ca NaM pabhU vikuvvittae ? 46. goyamA ! sakke NaM deviMde devarAyA mahiDDIe jAva mahANubhAne se gaM battIsAra vimANAvAsa sahastANaM, 50. caurAsIe sAmANiyasAhassINaM... ca unheM caurAsINaM, Apa rakkhasAhasI, asi na jAva vihr| 51. emahiDDhIe jAva evatiyaM ca NaM pabhU vikuvvittae, evaM jadeva camarasma tava bhAgavada jaddIne dI 52. avasesaM taM caiva / esa NaM goyamA ! sakkssa deviMdassa devaraNNo imeyArUve visae visayamette buie, no ceva NaM saMpattIe vikuvvisu vA vikubvati vA vikuvvissati vA / ( za0 3 / 16) 1. jai NaM bhaMte ! sakke devide devarAyA emahiDDIe jAva evati bhU vikucitae 2. evaM devavANa avAsI tIsa nAma agA pagaibhaddae jAva viNIe Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. kalpe 4. hojI prabhu ! mAsa taNI jI saMlekhaNA, sATha bhakta aNasaNa cheda / hojI prabhu ! AlovaNA nija mana karI, guru kanai paDikamI saMveda || 5. pAmyA samAdhi munIsvarU, kAla mAse kari kAla / sudharma UpanoM, nija vimANa vijJAna // vidhai, deva sejyA neM anurAga / aMtare, AMgula ne asaMkhyAtamai bhAga / / surarAya moM sAmAnikapaNe upanna / tatakAla noM, paMca paryApti pratipanna // *mhArA prabhujI re, jJAna se pAra pAmai nahIM / ( dhrupadaM ) hojI svAmI! tIsaka nAma mahAmuni, hojI svAmI! chaTha chaTha aMtara rhiit| hojI svAmI! tapa kari Atama bhAvato, hojI svAmI! caraNa varSa aTha prIta | 6. UpajavA nIM sabhA ne deva - duSya 7. zatrU suridra tIsa mura 5. AhAra zarIra naiM iMdriya, sAsa paryAptI paMca, pAmyo bhASA-mana 6. hojI suguNA ! vRti meM kahyo sarva sthAnake, AkhI chai paryApti suhAya / hojI suguNA ! bhASA mana ika sura nai giNI, bahuzruta kiNahika nyAya || 10. hojI svAmI ! sAmAnika paraSada devatA, karatala joDI daza nakkha / hojI svAmI! mastaka Avartana karI jaya vijaya baghAvaM pratakkha // / 11. aMjali kari ne ima kahe AzcaryakArI abhrAMti divya Rddhi devAnupriyA taNI, divya deva nI kAMti || 14. tIsaka , nAmai deva te kevo yAvat kehavI ussAsa paryApta 12. divya pradhAna sudeva noM, lAdho pAmyo anubhAva / sanmukha AyA sukha bhalA, pAmyA hai Apa sAva || 13. jevI Rddhi devAnupriyA taNI tehI Rddhi zatra taNI soya jevI Rddhi zaka iMdranIM tevI Rddhi AparI hoya // ! 1 kahAva / bhAva || +laya - aisI jogaNI rI joga yukti jANa mahAbuddhivAna vikurvaNA, kariyA ne samartha sujAna ? 3. chaTThachaTTheNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM appANaM bhAvemANe pAI asaMvacharAI sAmaNNaparivAra pAuNittA, 7 4. mAsivAe gae atA setA sattAI aNasaNAe chedettA Aloiya-paDikkate 5. samAhipatte kalamAse kAlaM kicyA sohamme kappe sa vimANasi 6. uvavAyasabhAe devasayaNijjaMsi devadUtarie aMgulassa asaMvedabhAgamettIe ogAe 7. sakkara devidassa devaraNNo sAmANiyadevattAe uvaNNe / tIsa deve aNNamesamA paMcavihA pajjattIe pajjattibhAvaM gacchai 8. taM jahA AhArapajjattIe, sarIrapajjattIe, iMdiyapatI ANApApannattIe, bhAsA-maNapajja tIe / 6. sA cAnyatra SoDhoktA, iha tu paMcadhA, bhASAmanaH paryAtyorbahuzrutAbhimatena kenApi kAraNenaikatvavivakSaNAt / ( vR0 pa0 149) 10, 11. etaM tIsa devaM paMcavihAe patI pa tibhAvaM gayaM samANaM sAmANiyaparisovavaNNayA devA karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu eNaM vijaeNaM vaddhAviti vaddhAvittA evaM vayAsI - aho NaM devANuppiehi divvA deviDDhI divvA devajjui 12. bhAla patte annige| 12. jArisiyA gaM devApiehi divyA devidA devajjuI divve devANubhAve laddhe patte abhisamaNNAgae, rasiyA ke videvideSa devarA divyA devI jAva abhisamaNNAgae / jArisiyA NaM sakkeNaM devideNaM devaraNNA divvA deviDDhI jAva abhisamaNNAgae / tArithiyA devApiehi divyA devaDI jAva abhisamaNNA gae / 14. se NaM bhaMte ! tIsae deve kemahiDDIe jAva kevatiyaM ca vikRti? za03, u0 1, DhA0 46 321 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15. hAM re goyama ! vIra kahai suNa goyamA ! tIsaka mahARddhivAna / hAM re goyama ! yAvat mahAnubhAga cha, te tihAM potA nai vimAna / 16. cyAra sahaMsa sAmAnika acha, agramaheSI cyaar| saparivAre sobhatI, paraSada tIna udAra / / 17. sAta aNIka chai jehana, sAta aNIka nAM nAtha / AtmarakSaka devatA, solai sahaMsa AkhyAta / / 18. anya ghaNAM vaimANIka je, deva devI noM naath| ____ adhipatipaNoM karato chato, yAvat vicarai vikhyAta / / 16. ehavo mahARddhivaMta teha cha, jAva ehavI samarthAya / jema yuvAna yuvatI pratai, haste kari hasta grahAya / / 20. jema kahyo chai zaka nai, timahija tIsaka deva / jAva asaMkha dvIpa viSaya cha, kAla vihaM na bhareva / / 15. goyamA ! mahiDhIe jAva mhaannubhaage| se NaM tattha sayassa vimANasma, 16. ca uha~ sAmANiyasAhassINaM, cauNhaM aggamahisINaM saparivArANaM, tihaM parisANaM, 17. sattaNhaM aNiyANaM, sattaNhaM aNiyAhivaINaM, solasaNhaM Aya rakkhadevasAhassINaM, 18. aNNesi ca bahUNaM vemANiyANaM, devANaM devINaM ya jAba vihri| 16. emahiDDhIe jAba evatiyaM ca NaM pabhU vikumvittae / se jahAnAmae juvatI juvANe hattheNa hatthe geNhejjA, 20. jaheva sakkassa taheva jAva esa NaM goyamA ! tIsayassa devassa ayameyArUve visae visayamette buie, No ceva NaM saMpattIe vikurdivasu vA vikubvati vA vikubbissati (za0 3 / 17) 21. jai NaM bhaMte ! tIsae deve mahiDDhIe jAva evaiyaM ca NaM pabhU vikuvittae, sakkassa NaM bhaMte ! deviMdassa devaraNNo avasesA sAmANiyA devA ke mahiDDhIyA ? 22. taheba savvaM jAva esa NaM goyamA ! sakkassa deviMdassa devaraNo egamaMgassa sAmANiyassa devassa imeyArUve visae visayamette buie, No ceva NaM saMpattIe vikubbisu vA vikubvati vA vikubbissati vaa| 23. tAvattIsaya--logapAlaggamahisI Na jaheva camarassa, navaraM----do kevalakappe jaMbuddIve dIve, aNNaM taM ceva / (za0 3 / 18) 24. 'jaheva camarassa' ti, anena lokapAlAmamahiSINAM 'tiriyaM saMkhejje dIvasa mudde ti vAcyamiti sUcitam / (vR0-pa0 156) vaa| 21.hojIsvAmI! mahARddhivAna tIsaka iso, jAva viSaya iti jaan| hojI svAmI ! zeSa sAmAnika zakra nAM, kehavA mahaRddhi zaktimAna ? 22. hAM re goyama ! timaja sarva jAva ehavI, zaka sAmAnika ika ek| hAM re goyama ! viSaya asaMkha dvIpa-samudra nIM, pUrve kahyo jyUM azeSa / / 23. tAvatIsaka lokapAla te, agramaheSI piNa jema camara taNAM tema e, NavaraM jaMbUdvIpa joy| doya / / 24. hojI sugaNA! vRtti viSai kahya camara nAM, lokapAla agramahISa / hojI suguNA! viSaya saMkhyAtA dvIpa-samudra nIM, tima ihAM saMkhyAtA kahIsa / / hojI svAmI ! be vAra sevaM bhaMte ! kahI, dUjA goyama gaNadhAra / hojI svAmI ! jAva vicarai Atama bhAvatA, hiva tIjA goyama prazna sAra / / 26. he bhadaMta ! iha vidha kahI, tIjA goyama bhagavAna / vAyubhUti bhagavaMta nai, jAva vadai ima vAna / / 25. seva bhaMte ! mevaM bhaMte ! ti docce goyame jAva vihara i| (za0 3 / 16) 26. bhaMteti ! bhagavaM tacce goyame vAyubhUI aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA evaM badAsI27. jai NaM bhaMte ! sakke devide devarAyA mahiDDhIe jAva evaiyaM ca NaM pabhU vikuvittae, IsANe NaM bhaMte ! deviMde devarAyA kemahi DDhoe ? evaM taheva, 27. jo zaka yAvat mahaddhika iso, yAvat iti samarathAya / IzANa iMdra mahaddhika kiso? evaM taheba kahAya / / 322 bhagavatI-jor3a dain Education Intermational Jain Education Intemational Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. hAM re goyama ! navaraM je etalo vizeSa chai, adhika jaMbudvIpa doy| hAM re goyama ! avazeSa sarva vistAra te, pUrvalI para joya / / 26.hojI svAmI! IzANa deveMdra mahaddhika iso, jAva ehavI samarthAya / hojI svAmI ! nizcaya aMtevAsI Aparo, kurudatta-pUtra munirAya / / 30. prakRti bhadrika jAva vinIta te, aThama-aThama aMtara-rahIta / pAraNa AyaMbila AdarI, tapa kari Atama lIdhI jIta / / 31. UMcI bAhu ravi sanmukhe, AtApanA piNa tAsa / cha mAsa cAritra pAlana, saMlekhaNA ardha mAsa / / 32. tIsa bhakta aNasaNa cheda nai, AloI paDikamI sjaann| pAya samAdhi kAla karI huo, IzANe nija vimANa / 28. navaraM-sAhie do kevalakappe jaMbuddIve dIve, avasesaM thev| (za0 3 / 20) 26. jai NaM bhaMte ! IsANe devide devarAyA emahiDDhIe jAva evatiyaM ca NaM pabhU vikubbittae, evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI kurudattaputte nAmaM aNagAre 30. pagatibhaddae jAva viNIe aTThamaMaTThameNaM aNikkhitteNaM, pAraNae AyaMbilapariggahieNaM tavokammeNaM 31. uDDhe bAhAo pagijjhiya-pagijjhiya sUrAbhimuhe AyA vaNabhUmIe AyAvemANe bahupaDipuNNe chammAse sAmaNNapariyAgaM pAuNittA addhamAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsettA, 32. tIsaM bhattAI aNasaNAe chedettA Aloiya-paDikkate samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA IsANe kappe sayaMsi vimANaMsi... 33. jA tIsae vattavvayA sacceva aparisesA kurudattaputte vi, navaraM--sAtirege do kevalakappe jaMbuddIve dIve, avasesa taM cev| 34. evaM sAmANiya-tAvattIsaga - logapAla - aggamahi sINaM jAva esa NaM goyamA ! IsANassa devidassa devaraNo egamegAe aggamahisIe devIe 35. ayameyArUve visae visayamette buie, no ceva NaM saMpattIe vikuvisu vA vikuvvati vA vikubbissati vaa| (za0 3 / 21) evaM saNaMkumAre vi, navaraM--cattAri kevalakappe jaMbuddIve 33. hAM re goyama ! tIsaka muni nI je vArtA, kurudatta putra nI tima hiij| goyama! NavaraM jaMbU doya adhika cha, avazeSa timaja kahIja // 34. evaM sAmAnika tAvatIsagA, lokapAla agramahISa / jAva IzANa sura iMdra nIM, ika ika agra mahipI dIsa / / 35. viSaya saMkhyAtA dvIpa-samudra nI, bharai nahIM trihuM kAla / imahija sanatakumAra piNa, NavaraM ciuM jaMbUdvIpa nihAla / / 36. artha aduttaraM pATha no, bIjai prakAra thI joya / 36. aduttaraM ca NaM tiriyamasaMkhejje / tirachA asaMkhya dvIpodadhi, viSaya mAtra avaloya / / 37. evaM sAmAnika jANajo, tAvatIsaka lokapAla / 37. evaM sAmANiya-tAvattIsaga-logapAla-aggamahisINaM / agramahiSI bhoga apekSayA, asaMkhya dvIpodadhi nhAla / asaMkhejje dIva-samudde sabve vikubvaMti, 38. hAM re suguNA! sUtra sAmAnya kahyo ihAM, agramahiSI Aya / hAM re suguNA ! sUtra vizeSa Agala hivai, tihAM agramahiSI kahI nAMya / / 36. upajai be kalpe aparigrahI, te Avai UparalA rai bhoga / tiNa sU agramahiSi kahI sanata nai, viSaya saMkhejja dIsai joga / / 40. samayAdhika palya thI daza palya lagai, sUdharma nI aparigrahI soya / 40. samayAdhikapalyopamAdidazapalyopamAntasthitayo'paribhoga Avai tIjA taNa, vRtti mAhai avaloya / / gRhItadevyastAH sanatkumAradevAnAM bhogAya sNpdynte| (vR0-50 160) 41. hAM re goyama! sanatakumAra thI Adi de, UparalA lokpaal| 41. saNaMkumArAo AraddhA uvarillA logapAlA save vi hAM re goyama ! asaMkha dvIpodadhi viSaya chai, ihAM agramahiSI dIdhI TAla / / asaMkhejje dIva-samudde vikubvNti| (za0 3 / 22) za03, u01, DhA 46 323 Jain Education Intemational nal Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42. evaM mAhide NavaraM etala, jAjhA jaMbUdvIpa cyAra / brahmaloka piNa imaja cha, NavaraM aTha jaMbudvIpa udAra / / 43. imahija laMtaka NavaraM etala, jAjhA aTha jaMbU vicAra / sola jaMbU mahAzukra cha, jAjhA solai sahassAra / / 42. evaM mAhide vi, navaraM--sAtirege cattAri kevalakappe jaMbuddIve biiye| evaM baMbhaloe vi, navaraM--aThTha kevlkppe| 43. evaM laMtae vi, navaraM-sAtirege aTTha kevalakappe / mahAsukke solasa kevlkppe| sahassAre sAtirege sols| 44. evaM pANae vi, navaraM-battIsa kevalakappe / evaM accue vi, navaraM--sAtirege battIsa kevalakappe jaMbuddIve diiye| 45. aNNaM taM cev| (za0 3 / 23) 44. evaM pANata NavaraM ito, kevala jaMbU bttiis| evaM acca NavaraM ito, jAjhA battIsa jagIsa / / 45. timahija anya vistAra cha, vimAna sAmAnika meM pher| dakSiNa dUjA gotama pUchiyA, uttara vAyubhUtI hera / / 46. hojI svAmI ! be vAra sevaM bhaMte ! kahI, vAyubhUti anngaar| hojI svAmI ! vIra pratai vaMdI namI, yAvat vicarai dhyAna majhAra / / 46. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti tacce goyame vAyubhUI aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM baMdai namasai jAva vihri| (za0 3 / 24) 47. tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre aNNayA kayAi moyAo nayarIo naMdaNAo ceiyAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM vihri| (sh03|25) 47. hAM re suguNA ! bhagavaMta zrI mahAvIra jI, anya divasa tiNavAra / hAM re suguNA ! moyA nA naMdanavana thI tadA, janapada deza vihAra / / 48. aMka ikatIsa noM deza e, guNapacAsamI e DhAla / bhivakha bhArImAla RSirAya thI, 'jaya-jaza' haraSa vizAla / / DhAla : 50 1. iMdrAM nI vaikriya zakti, AkhI pUrva IzAneMdra vaikriya hivai, tejU lesa taay| kahAya / / 2. tiNa kAlai nai tiNa samaya, rAjagRha mahAvIra / jAva paraSadA vIra nI, seva karai guNahIra / / tiNa kAlai nai tiNa samaya, kalpa izANe Iza / sUlapANI vAhana vRSabha, uttaraDha loka-adhoza / / 4. lakha aThavIsa vimANapati, vastra nimala rj-rhit| yathAsthAnake opatA, mAlA mukuTa sahita / / suvarNa navo manohara, vali citrAma sahIta / capala isA kuMDala taNI, rekha galasthala rIta / / yAvat dasa dizi nai viSai, ati udyota karaMta / prabhA teja kari dIpato, kalpa IzANa haMta / / IzANa avataMsaka bhalo, pravara vimANe nhAla / rAyaprazreNI mAMhi jima, tima kahivo suvizAla / / 1. indrANAM vaikriyazaktiprarUpaNaprakramAdIzAnendreNa prakAzitasyAtmIyasya vaikriyarUpakaraNasAmarthyasya tejolezyA sAmarthyasya copadarzanAyedamAha- (vR0-50 160) 2. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nAmaM nagare hotthA vaSNao jAva parisA pjjuvaasi| (za0 3 / 26) 3. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM IsANe deviMde devarAyA sUla pANI vasabhavAhaNe uttaraDDhalogAhivaI 4. aTThAvIsavimANAvAsasayasahassAhivaI arayaMbaravatthadhare AlaiyamAlama uDe 5. navahemacArucittacaMcalakuMDalavilihijjamANagaMDe 6. jAba dasa disAo ujjovemANe pabhAsemANe IsANe kappe 7. IsANavaDeMsae vimANe jaheba rAyappaseNaijje 324 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. jAva prabhu pai Ayanai, nATaka pAiyo tAya / jAva Ayo jiha dizi thakI, tiNahija dizi prati jaay|| 6. he bhadaMta ! ima vaca kahI, vIra prabhu nai taam| namaskAra vaMdanA karo, pUcha gotama svAma / / 10. *aho Azcarya he bhagavAna ! mahaddhika IzANa sura rAjAna / prabhujI ! tehanI divya Rddhi, kihAM gaI kyAM paiThI samRddhi ? 8. jAva...divvaM battIsaibaddhaM naTTavihi uvadaMsittA jAva jAmeva disi pAubbhUe, tAmeva disi pddige| (sh03|27) 6. bhaMteti ! bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai nama sai, vaMdittA namaMsittA evaM vadAsI10. aho NaM bhaMte ! IsANe devide devarAyA mahiDDhIe jAva mhaannubhaage| IsANassa NaM bhaMte ! sA divvA deviDDhI divvA devajjutI divve devANubhAge kahiM gate? kahi aNupaviThe? 11. goyamA ! sarIraM gate, sarIraM annupvitthe| (za0 3 / 28) se keNaTheNaM bhaMte ! evaM buccai-sarIraM gate? sarIraM aNupaviThe? 12. goyamA ! se jahAnAmae kUDAgArasAlA siyA kuTAkAreNa-zikharAkRtyopalakSitA (va0pa0 163) 13. duhao littA guttA guttaduvArA NivAyA nnivaaygNbhiiraa| 11. jina bhAkhai zarIra majhAra, praveza karatI saar| kiNa arthe prabhu ima kahiye, tanu mAMhi pravezaja lahiye ? 12. taba bhAkhai zrI jina rAya, yathAnAma dRSTAMta kahAya / zikhara ne AkAra je zAla, kuTAkAra te nhAla / / 13. bihuM dizi lipta te chohai, gupta dvAra tasu sohai| atahI vAyu karanaiM rahIta, niravAta gaMbhIra saMgIta / / 14 te kUTa AkAre zAla, ihAM jAva zabda hai vicAla / kuTAkAra zAla noM dRSTaMta, bhaNavo kahivo mativaMta / / 15. hivai gotamajI dhara khaMta, iNa ro pAchala bhava puucht| prabha ! IzANa deveMdra jANa, devatA noM rAjA pichANa / / 16. tikA divya deva taNI Rddhi, divya sUra dhati kAMti samRddhi / divya deva taNoM je prabhAva, kiNa hetu karI lAdho sAva ? 17. kima pAmyo e Rddhi kima AvI, kuNa hu~to pUrva bhava bhAvI ? athavA huMto ehano syUM nAma , syUM gotra hu~to abhirAma ? 18. kuNa grAma nagara viSa vAsa, yAvat sannivesa viSa tAsa? kisU dodho supAtra dAna ? asaNAdika ciuMvidha jAna? 14. tIse NaM kUDAgArasAladiLeMto bhaanniyvvo| (za0 3 / 26) 15, 16, IsANeNaM bhaMte ! devideNaM devaraNNA sA divyA deviDDhI divvA devajjutI dibve devANubhAge kiNNA laddhe? 17. kiNNA patte? kiNNA abhisamaNNAgae ? ke vA esa Asi puvvabhave ? kinAmae vA? kiMgotte vA? 18. kayaraMsi vA gAmaMsi vA nagaraMsi vA jAva saNNivesaMsi vA? kiM vA daccA? dattvA'zanAdi (vR0-50 163) 16. ki vA bhoccA ? kiM vA kiccA ? kiM vA samAyarittA? bhuktvA'ntaprAntAdi, kRtvA tapaH zubhadhyAnAdi, samAcarya ca-pratyupekSApramArjanAdi 20. kasma vA tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA aMtie 16. kisa bhogaviyo aMta-prAMta ? kIdho tapa zabha dhyAnAdi zAMta / kis samAcarayo jina rAja, jIva nI jayaNAdika mhAja? 20. kuNa tathArUpa je jogya, zramaNa tapasvI uttara guNa prayogya / mAhaNa te mUla guNa kari sahIta, ehavA muni nai samIpa murIta / / AcarivA jogya iNa piNa sAra, dharma-vacana sAMbhala hiya dhaar| jehathI IzANa deveMdra jAna, pAyo deva nI Rddhi pradhAna ? 21. egamabi AriyaM dhammiyaM suvayaNaM soccA nisamma ? ja NaM IsANeNaM devideNaM devaraNNA sA dibbA deviDDI... laddhe...? (za0 3 / 30) 22. evaM khalU goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM 22. taba bhAkha thI jinarAya, pUrva bhava IzANaMdra na tAya / ima nizcai goyama ! sAra, tiNa kAle tiNa samaya vicAra / / *laya-ekaNa rai de re capeTI za03, u01, DhA0 50 325 Jain Education Intemational Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. ehija jaMbadvIpa bharatakheta, tAmalipti nagarI suhet| tAmalI nAmai morija - pUta, gAthApati hRto vara sUta / / 24. RddhivaMta dIptavaMta dekha, yAvat bahu jana nai suvizekha / koi parAbhavI sakai nAMya, ghaNaM RddhivaMta mATai kahivAya / / 25. te tAmalI morija-putra naiM soya, ekadA madhya-rAtri meM joya / kuTaMba citavaNA karatAM tAya, UpanAM ehavA adhyavasAya / / 23. iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse tAmalittI nAma nayarI hotthaa-vnnnno| (za0 3 / 31) tattha NaM tAmalittIe nayarIe tAmalI nAma moriyaputte gAhAvaI hotthA24. aDDhe ditte jAva bahujaNassa aparibhUe yAvi hotthaa| (za0 3 / 32) 25. tae NaM tassa moriyaputtassa tAmalissa gAhAvaissa aNNayA kayAi puvarattAbarattakAlasamayaMsi kuTuMbajAgariyaM jAgaramANassa imeyArUye ajjhathie jAva samuppajjitthA26. atthi tA me purA porANANaM suciNNANaM suparakkaMtANaM subhANaM kallANANaM 'suciNNANaM' ti dAnAdisucarita rUpANAM, suparakkaMtANaM' ti suSThu parAkrAnta...subhAnAmarthAvahatvena kalyANA nAmanarthopazamahetutveneti (vR0-50 163) 27. kaDANaM kammANaM kallANaphalavittivisese, jeNAha 26. mhArai chai pUrva bhava meM kIdhA, purANA dAnAdika prsiidhaa| bhalA parAkrama zubha jANa, anartha-upazama hetu kalyANa / / 27. ehavA kIdhA karma punya hetU, tehanAM kalyANa phala hUM lbhetu| jeNe dAnAdika kari joya, haM to hao RddhivaMta soya / / 28. aNaghaDiyA suvarNa kara tAya, hUM to bAdhyo adhika savAya / badhyo ghaTa te suvarNa kari zeSa, dhana dhAnya karI badhyo dekha / / 26. pUtra karI badhyo adhikAya, paza gAya pramukha kari tAya / pUrva kahyo tehija artha lahiye, suvizeSa thakI hiva kahiye / / 30. vistIrNa dhana gaNimAdi jANa, kanaka savarNa te pahichANa / ratna katanAdika joya, maNi caMdrakAMtAdi hoya / / 28. hiraNNeNaM vaDDhAmi suvaNNeNaM vaDDhAmi, dhaNeNaM baDDhAmi, dhaNNaNaM vaDDhAmi, 26. puttehi vaDDhAmi, pasUhi vaDDhAmi, 31. muktAphala dakSiNAvarta - zaMkha, zilA pravAla te vidrumaMka / anya kahai zilA rAjapaTTa, pravAla vidrama suvaTTa / / 32. rakta-ratna te padmarAgAdi, vidyamAna sAra dravya sAdhi / teNe karI ghaNa ghaNu tAya, hUM to badhyo achU adhikAya / / 30. vipuladhaNa-kaNaga-rayaNa-maNi iha dhanaM-gaNimAdi ratnAni-katanAdIni maNayaH -candrakAntAdyAH / (vR0-pa0 163) 31. mottiya-saMkha-sila-ppavAla zilApravAlAni-vidrumANi, anyetvAhuH--zilA rAjapaTTAdirUpAH prvaal-vidrumm| (vR0-50 163) 32. rattarayaNa-saMtasArasAvaejjeNaM atIva-atIva abhi vaDDhAmi, rakta ratnAni-padmarAgAdIni, etadrUpaM yat 'saMta' tti vidyamAnaM saarN-prdhaanN| (vR0-pa0 163) 33. taM ki NaM ahaM purA porANANaM suciNNANaM jAva kaDANaM kammANaM egaMtaso khayaM uvehamANe viharAmi? navAnAM shubhkrmnnaamnupaarjnen| (vR0-50 163) 34. taM jAvatAva ahaM hiraNNaNaM vaDDhAmi jAva atIva-atIva abhivaDDhAmi, 35. jAvaM ca me mitta-nAti-niyaga-sayaNa-saMbaMdhi tatra mitrANi-suhRdo jJAtayaH--sajAtIyAH nijakAgotrajA: smbndhino-maatRpkssiiyaaH| (vR0-pa0163) 33. te I purA purANa sucaritta, jAva karacA karma prinnitt| vicarUM chaM ekAMte kSaya karato, navA zubha karma aNaAdarato / / 34. jihAM lagai suvarNa kari soya, vaddhi pAmyo chU avaloya / jAva pUrve kahI vastu tAya, tiNa sUM ghaNu ghaNuM vRddhi pAya / / 35. mujha naiM jyAM laga mitra sakhAI, nyAtI sajAtiyA khivaaii| niyaga te ika gotra nAM tAya, saMbaMdhi mAta-pakSa kahivAya / / 326 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. athavA saMbaMdhI zvasura kulIna, parijana te dAsAdisva AdhIna / sahu Adara de adhikAya, svAmIpaNa jANai chai tAya // 37. devai satkAra nai sanamAna kalyANakArI maMgalIka jAna / devatA bhI pare mujha mAna, vArU vinaya karI suvihAna 38. citta ahalAdakArI vicAra, mhArI seva kareM ihavAra / mujha naiM tyAM laga zreya chai soya, kAle pragaTa prabhAta suhoya / / 36. jAva jAjvalamAna samAja, ravi jagate karibU e kAja svayameva poteIja soya, kASTha noM pAlo karine joya || 40. vistIrNa ciu~ AhAra raMdhAya mitra vyAtI nijaga kahiyAya / svajana saMbaMdhI parijana tAya, yAM sagalA ne bolAya || 41. te mAtI pramukha parijana ne vistIrNa ci AhAraja karane vastra gaMdha mAlA alaMkAra, satkAra sanmAna ne sAra || 42. mitra nyAtI pramukha Age sAra, jeSTha suta nai sthApI ghara bhAra / tyAM ne pUchI kASThapAla, vali mastaka muMDa kareya / / 43. pravrajyA prANAma suhAya, mujha AdaravI zreya tAya / Adariye chataM te pavajjA karibU evaM abhigraha skaa| 44. kalpai jAvajIba laga joya, chaTha chaTha niraMtara soya / sUrya sAhamI UMcI bAhu sthApa, AtApana - bhUmi 45. chaTha pAraNe haya dharI ne AtApana bhUmikA thI valI ne kASThapAva grahI ne tAhi, tAmaliptI nagarI mAMhi // AtApa || - 46. UMca nIca majhama kula mAMya, bahu ghara bhikhyA aTana karAya / zuddha udana kUra ika anna, levU piNa zAkAdika tajanna || 47. te kUra prataM ekavIsa vAra, pANI kari pakhAlI te AhAra / taThA parcha AhAra kariM moya, ima citavaNA karI soca / / 48 dUjai dina pragaTI prabhA jAna, jAva sUrya udaya pichAna / pote kASThapAtra karI tAya, vistIrNa asaNAdika raMdhAya // 49. kIdhA snAna ane balikarma kIdhA kotuka tilakAdi marma / e to laukika hete pichAna, tima anya sthAna piNa jAna // 50. dahI drova akSata maMgalIka duHsvapna TAlaNa tahatIka / yati parighA vastra pradhAna, mola havA ne halakA jAna || 51. ehavA AbharaNa karI amIra, alaMkRta kiyo hai zarIra / bhojana-maMDa baiThA samelA // bhojana delA, sukha-Asana 36. pariyaNo ADhAti pariyANAi zvasurakulInA vA parijano-- dAsAdiH / 'parijAnai' tti parijAnAti svAmitayA / ( vR020163) 37. sakArei sammANei kallANaM maMgalaM devayaM viNaeNaM 38. ceiyaM pajjuvAsai, tAvatA me seyaM kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe 36. jAva uTThiyammi sUre sahassarassimmi diNayare teyasA jalate sayameva dArumayaM paDiggahagaM karettA 40. viulaM asaNa- pANa- khAima sAimaM uvakkhaDAvettA, mittanAi niyaga-sayaNa saMbaMdhi pariyaNaM AmaMtettA, 41. taM mitta-nAi niyaga-sayaNa saMbaMdhi-pariyaNaM viuleNaM asaNa- pANa- khAima sAimeNaM vattha-gaMdha-mallAlaMkAreNa ya gahare sammAtA 42. svamita-nAinidhi-parivAra pura jeThaputta kuTuMbe ThAvetA milanA-niyana-saya-saMbaMdhi ---parivarNa jeThaputta AcchitA, sadameva dAmapaM DigaM gahAya muMDe bhavittA, 43. pANAmAe pavvajjAe pabvaittae / pabvaie vi ya NaM samANe imaM eyArUvaM abhiggahaM abhigihissAmi 44. kappai me jAvajjIvAe chaTThachaTTheNaM aNikkhitteNaM tavokammeNa uDDhaM bAhAo parijjhiya parijjhiya surAbhimuhassa AyAvaNabhUmIe AyAvemANassa biharitae, 45. ghaTTa viNaM pANayati ApaNabhUmIopa bhittA sayameva dArumayaM paDiggahagaM gahAya tAmalittIe naparIe 46. ucca-nIya majjhimAI kulAI gharasamudANassa bhikkhAyariyAe aDittA suddhodaNaM paDiggAttA 47. taM tisattakkhutto udaeNaM pakkhAlettA tao pacchA AhAraM AhAritae tti kaTTu evaM saMpehei, 48. kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva uTThiyammi sure sahasrastimmi diNayare teyasA jalate sayameya dArumayaM paDiggahaga karei, karettA viulaM asaNa pANa- khAimasAimaM vakkhaDAve, 46. tato pacchA pahAe kayavalikamme kayakouya 50. 51. maMgala - pAyacchitte suddhappAvesAI maMgalalAI vatthAI pavara parihie appamahanyAbharaNAlaMkiyasarIre bhoyaNabelAe bhoyaNamaMDavaMsi suhAsaNavaragae 03, u0 1, DA0 50 327 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52. mitra nyAtI nijaka nai svajanna, saMbaMdhI parijana sumnn| teha sAtha vipula asaNAdi, AsvAdato ISat svAdi / / 53. visAdemANe svAda vizekha, paribhAe te devo pekha / paribhajemANe bhogavato. eha rIta karI nai vicrto|| 54 ima jImI nai tapti hoya, cala karI cokho thayo soy| parama zucibhUta ima thAya, mitra jAva parijana ne tAya / / 55. vistIraNa puSpa vastra sugaMdha, malla alaMkAra kari saMdha / ima sarva bhaNI satkAra, vali sanmAnI nai saar|| 56. teja mitra nyAtIlA jANa, jAva parijana Agai pichaann| jeSTha-putra pratai tiNavAra, thApa kuTaMba viSai tasu bhAra / / 57. mitra nyAtI jAva parijana naiM, vastra gaMdha mAlA alaMkara nai| dei sanmAna nai satkAra, jeSTha-mRta thApI kUTava adhikAra / / 58. mitra nyAtI jAva parijana ne, vali pUchI jeSTha-sutana ne| muMDa thai pravrajyA prANAma levai ehavo abhigraha tAma / / 52. teNaM mitta-nAi-niyaga-sayaNa-saMbaMdhi-parijaNeNaM saddhi taM viulaM asaNa-pANa-khAima-sAimaM AsAdemANe 'AsAemANe' tti ISatsvAdayan / (vR0-50 163) 53. vIsAdemANe paribhAemANe paribhujemANe vihri| 'vIsAemANe' tti vizeSeNa svAdayan svAdyavizeSa paribhAvemANe' tti dadat / (vR0-pa0 163) 54. jimiyabhuttuttarAgae vi ya NaM samANe Ayate cokkhe parama suinbhUe taM mitta jAba pariyaNaM 55. viuleNaM asaNa-pANa-khAima-sAimeNaM vattha-gaMdhamallAla kAreNa ya sakkArei sammANei, 56. tasseva mitta-nAi jAva pariyaNassa purao jeTTaputtaM kuTuMbe ThAvei, 58. taM mitta-nAi jAva pariyaNaM jeTTaputtaM ca Apucchai, ApucchittA muMDe bhavittA pANAmAe pabbajjAe pbvie| pavaie vi ya NaM samANe imaM eyArUvaM abhiggahaM abhi giNhai-- 56. kappai me jAvajjIvAe chaThaichaTTaiNaM jAba AhArittae 56. kalpai jAvajIva mujha soya, chaTha-chaTha niraMtara joya / jAva zuddhodana ikavIsa vAra, jala saM dhoI kariva AhAra / / 60. ehavo abhigraha jAvajIva dhAra, chaTha-chaTha niraMtara saar| dona bAhU pratai UMcI thApa, levai sUrya sAhamI AtApa / / 61. chaTha pAraNA nai viSa tAya, AtApana-bhUmi thI pAcho Aya / kASThapAtra grahI saMcarato, tAmaliptI nihuM kula phirto|| 60. imaM eyArUvaM abhingahaM abhigiNhittA jAvajjIvAe chaThaMchaTheNaM abhikkhitteNaM tavokammeNaM uDDhaM bAhAo pagijjhiya-pagijjhiya sUrAbhimuhe AyAvaNabhUmIe AyA vemANe vihri| 61, 62. chaThThassa vi ya NaM pAraNayaMsi AyAvaNabhUmIo paccorubhai, paccorubhittA sayameya dArumayaM paDiggahagaM gahAya tAmalittIe nayarIe ucca-nIya-majjhimAI kulAI gharasamudANassa bhikkhAyariyAe aDai, aDittA suddhoyaNaM paDiggAhei, paDiggAhettA tisattakkhutto udaeNaM pakkhAlei, pakkhAlettA tao pacchA AhAraM aahaarei| 'suddhoyaNaM' ti sUpazAkAdivajitaM kUraM 'tisattakhutto' tti trisaptakRtvaH ekaviMzatibArAnityarthaH / (vR0-50 163) 62. ghaNAM ghara nI bhikSA sudha anna, kara grahai zAkAdi tjnn| dhoI udaka saM ikavIsa vAra, taThA pachai bhogavai te AhAra / / 63. tIje zataka pahilA no deza, DhAla pacAsamI suvizeSa / __ bhikSu bhArImAla RSirAya, 'jaya' saMpati tAsa pasAya / / 328 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. 3. 5. 6. DhAla : 51 dUhA kiNa artha prabhu ! ima kahyo, pravrajyA dIkSA prANAma | jina kahai prANAma prabrajyA te sIdhe chateja tAma || rudra je kAle je deza meM, iMdra baMdhaka te kArtika acche s vyaMtara vizeSa ziva prataM tathA tehaneM ziva kahivUM ihAM, valI 7. dekha tiko prazAMta rUpe caMDikA, AryA raudra rUpa rUpa je caMDikA, koTTakriyA svayameva / mahAdeva / / || rudra besamaNa *laya para nArI no saMga na kIja kahiye sAkAra / sAra // tAya / kahivAya // rAjA yAvat sArthavAha, kAka svAna caMDAla | ucca pUjya prati dekha naiM adhika praNAma vizAla || / , nIca apUjya nihAla meM anya praNAma karata je jima dekhe tima tasuM kareM praNAma namaMta // tiNa artha kari gopamA ! hama kahiye prANAma | ehabu, artha pATha noM tAma // jAva pravrajyA * deva jineMdra kahai goyama neM / ( dhrupadaM ) 8. tAmalI moryaputra tiga avasara tapa vAMchA rahita udAra | vistIrNa bahu divasa te mATai, prayatna guru AjJA dhAra // ha. bahumAne kari naiM te saMgrahy, ehavA vAla tape kari tAmo / nirasapaNAM thI te tana sUko, bhUkha taNeM vasa Amo // 10. jAya nAr3I noM samUha vyApta te, ehabo durbala bhayo so tAmalI bAla-tapasvI ne anyadA, madhya rAte avasoyo / 11. zarIrAdika nuM anitya cita te anitya viNA karatAM / ehavA adhyavasAya jAva UpanAM, mana meM vicAraNA dharatAM // 12. e haiM udAra vistIrNa tapa kari jAna dina-dina tapa vRddhi / caDhate pariNAma tapa uttama, mahAnubhAva kari siddhi // 1. se keNaTTheNa bhaMte ! evaM buccai - pANAmA pavvajjA ? goyamA ! pANAmAe NaM pavvajjAe pavvaie samANe 2. jaM jattha pAsai iMdaM vA khaMdaM vA rudaM vA skandaM vA kAttikeya' vA mahAdeva (010164) 3. sivaM vA vesamaNaM vA 'siva' tiyantaravizeSa AkAravizeSadharaM rudrameva / AkAravizeSo dRSya, ( vR0 pa0 154) 4. koriyaM vA AryA prazAnta kAmeva raudrarUpAM / 'koriyaM va' ti naSTi ( vR0 pa0 164 ) 5. rAyaM vA jAva satthavAhaM vA kAkaM vA sANaM vA pANaM vAucca pAsai ucca paNAmaM karei, 'ucca' ti pUjyaM 'uccaM paNamati' atizayena praNamatItyarthaH / (70-70 ?88) 6. nIyaM pAsai nIyaM paNAmaM karei, jaM jahA pAsai tassa tahA paNAmaM karei / 'nIyaM' ti apUjyaM 'nIyaM paNamati' anatyarthaM praNamatItyarthaH / (20-10 164) 7. se teNaTTheNaM goyamA ! evaM buccai pANAmA pavvajjA / (sa0 2024) 8. tae NaM se tAmalI moriyaputte te orAleNaM vipuleNaM payatteNaM 6. pahila 10. jAva dhamaNisaMtae jAe yAvi hotthA / (za0 2035) tae NaM tassa tAmalissa bAlatavassissa aNNayA kayAi puvvaratAva rattakAlasamayaMsi 11. aNiccajAgariyaM jAgaramANassa imeyArUve ajjhatthie jAna samupyajjitthA 12. evaM khalu ahaM imeNaM orAlegaM vipuleNaM jAva udaggeNaM udanteSa uttamegaM mahANubhAgeNaM za03, u05, DhA0 51 326 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. ehavA tapa kari sUkho bhUkho, jAva carma bITayAM naaddo| chai mujha uThANa kamma bala vIrya, yAvat parAkrama purussaakaaro|| 14. tAvata zreya achai mujha kalpe, jAva jvalaMta sUrya udyeho| tAmalipta nagarI rai mAMhi, dekhI bolAvyA teho|| 15. athavA pAkhaNDa mAMhi rahyA je, gRha meM athavA rhaayo| gRhastha thakA huMtA mujha mitra, dIkSA liyAM pachai huvA taahyo|| 16. dIkSA nA paryAya karI sarikhA, sAtha bhaNyA sukhdaayo| te sahu nai pUchI prabhAte, tAmalI bIcai thai tAhyo / / 17. pAdukA kuMDikA pramukha upakaraNa, kASThapAtra bali jaanno| e sahu nai ekAMta nhAkhI nai, tAmalipti thI IzANo / / 13. tavokammeNaM sukke lukkhe jAva dhamaNisaMtae jAe, taM atthi jA me uTThANe kamme bale vIrie purisakkAra parakkame 14. tAvatA me seyaM kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva uThThi yammi sUre sahassarassimmi diNayare teyasA jalate tAmalittIe nagarIe diTThAbhaTThe ya 'diTThA bhaTTe ya' tti dRSTAbhASitAn / (va0-pa0 167) 15. pAsaMDatthe ya gihatthe ya puvvasaMgatie ya pariyAya saMgatie ya 'puvvasaMgatie' tti pUrvasaMgatikAn gRhasthatve paricitAn / (vR0-pa0167) 16. ApucchittA tAmalittIe nagarIe majhamajjheNaM niggacchittA 17. pAduga-kuMDiya-mAdIyaM uvagaraNaM dArumayaM ca paDiggahagaM egate eDittA tAmalittIe nagarIe uttarapurasthime disibhAe 18. NiyattaNiya-maMDalaM AlihittA salehaNAjhUsaNA jhUsi yassa bhattapANapaDiyAikkhiyassa nivartana-kSetramAnavizeSastatparimANaM nivartanika, nijtnuprmaannmitynye| 16. pAovagayassa kAlaM aNavakaMkhamANassa viharittae tti kaTu evaM saMpehei, 20. saMpehettA kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva uThThiyammi sUre sahassa rassimmi diNayare teyasA jalate jAva Apucchai ApucchittA tAmalittIe egate eDei jAva bhattapANapaDiyAikkhie pAovagamaNaM niSaNNe / (sh03|36) 18. nivartana kSetra-mAna-vizeSe, tathA nija zarIra prmaanno| maMDala AlekhI karavI saMlekhanA, bhAta-pANI noM pckhaanno| 16. aNasaNa pAopagamana karIna, maraNa vAMchA annkrto| mujha nai vicarivU zreya isI vidha, rAtri citavaNA dhrto|| 20. ehavo vicAra karI prabhAte, jAva sahu naiM pUchI naiN| sahu upakaraNa ekAMta nhAkhI nai, jAva pAdopagamana karInai / / 21. aMka igatIsa na deza ko e, ekAvanamI ddhaalo| bhikkhu bhArImAla RSarAya prasAde, 'jaya-jaza' harapa vishaalo| DhAla : 52 tiNa kAle nai tiNa samaya, balicacA rajadhAni / thai iMdra-rahita purohita-rahita, nahi zAMti karmakara jAni / / 1. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM balicaMcA rAyahANI ajiMdA apurohiyA yA bi hotthaa| (za0 3 / 37) 'apurohiya'tti zAMtikarmakArirahitA (vR0-60 167) 2. tae NaM te balicaMcArAyahANivatthabbayA bahave asUrakumArA devA ya devIo ya tAmali bAlatavassiM ohiNA AbhoeMti, balicaMcA nAM tiha samaya, vasivA vAlA soy| asura deva devI ghaNAM, avadhe tAmalI joya / / 330 bhagavatI-jor3a dain Education Intermational Jain Education Intemational Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNNamaNNa teDI ima kahai, ima nizcai sNgiit| valicaMcA rajadhAna te, iMdra purohita rahIta / / 3. aNNamaNNaM saddAveMti, saddAvettA evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA ! balicaMcA rAyahANI ajiMdA apuro hiyA, amhai devAnupriyA ! achAM, iMdra taNe vasa saaj| iMdra taNaja adhiSThitA, iMdra taNe vasa kAja / / te bhaNI devAnupriyA! eha tAmalI bAla / tAmalipti rai bAhirai, IzANa-kUNa vicAla / / sva tanu pramANa maMDalo, AlekhI nai sAra / bhakta-pANa pacakhI karI, pAdopagamana udAra / / te kAraNa zreya amha bhaNI, tAmalI prata vicAra / nidAna balicaMcA taNo, karAviya iha vAra / / anyo'nya e artha pratai, aMgIkAra karI bhev| balicaMcA madhya - madhya thai, nIkaliyA te deva / / rucakeMdra utpAta - giri, tiryaga loka maga khyAta / tihAM Avai AvI karI, kari vaikriya samudghAta / / jAva uttara - ve karI, vikurve anya ruup| utkRSTa utkarSa gati karI, Akula tvarita tadrUpa / / 4. amhe ya NaM devANuppiyA ! iMdAhINA, iMdAhiTThiyA, iMdAhINakajjA 5. ayaM ca NaM devANuppiyA! tAmalI bAlatavassI tAmali ttIe nagarIe bahiyA uttarapurathime disibhAge 6. niyattaNiya-maMDalaM AlihittA saMlehaNAjhUsaNAjhUsie bhattapANapaDiyAikkhie pAovagamaNaM nivaNe, 7. ta seyaM khalu devANuppiyA ! amhaM tAmaliM bAlatavassi balicaMcAe rAyahANIe ThitipakappaM pakarAvettae tti kaTu 8. aNNamaNNassa aMtie eyamaDheM paDisuNeti, paDisuNettA balicaMcAe rAyahANIe majjhamajheNaM niggacchaMti, 6. jeNeva ruyagide uppAyapavvae teNeva uvAgacchaMti, uvA gacchittA veubbiyasamugghAeNaM samohaNaMti, 10. jAba uttarabeubviyAI rUvAI vikuvaMti, vikuvittA tAe ukkiTThAe turiyAe tvaritayA' aakultyaa| (vR0-50 167) 11. cavalAe caMDAe jaiNAe cheyAe 'capalayA' kAyacApalopetayA 'caNDayA' raudrayA tathAvidhotkarSayogena 'jayinyA' gatyantarajetRtvAt 'chakayA' nipuNayA upaayprvRttitH| (vR0-50 167) 12. sIhAe sigghAe uddhyAe divvAe devagaie 'siMhayA' siMhagatisamAnayA zramAbhAvena 'zIghrayA' vegavatyA 'divyayA' pradhAnayA uddhatayA vA sdrpyaa| kAyA capala capalA kahI, caMDa rodra gati jANa / jayaNA anya gati jIpavai, cheka nipuNa gati ANa / / sIha gati sama aru gati uddhatayA darpa-sahIta / divya pradhAna gatI karI, Avai tana mana prIta / / tirachA dvIpa samRdra te, asaMkhyAta madhya hoya / jaMbUdvIpa jihAM acha, jihAM bharata avaloya / / 13. tiriyaM asaMkhejjANaM dIvasamudANaM majjhaMmajjheNaM vIIva yamANA-vIIvayamANA jeNeva jaMbuddIve dIve jeNeva bhArahe vAse 14. jeNeva tAmalittI nagarI jeNeva tAmalI moriyaputte teNeva uvAgacchaMti, jihAM tAmaliptI acha, jihAM tAmalI jeha / morijaputra tihAM sahu, AvyA chai dhara neha / / 1. agaMsuttANi bhAga 2 za0 3 / 38 meM devoM kI gati ke sAtha aneka vizeSaNa pada haiN| unameM eka pada hai udbhUyAe / vRttikAra abhayadeva sUri ne isa pada kI vyAkhyA karate hue likhA hai----'uddhRtayA' vastrAdInAmudbhUtatvena, uddhatayA vA sdrpyaa| (vR0 50 167) jayAcArya ne bhagavatI kI jor3a meM vaikalpika pATha ko svIkAra kara usI kA prayoga kiyA hai| saMbhava hai, unake pAsa jo Adarza thA usameM kevala 'uddhayAe' pATha rahA hogaa| za03, u01, DhA052 331 Jain Education Intemational Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *aho tApasa svAmI ! mhArI araja suNo aMtarajAmI ! (dhrupadaM) 15. tAmalI bAla tapasvI re jAno, rahyA Upare ciuM dizi sthaano| divya sura Rddhi divya sura kAMti, divya sura anubhAva suzAMti / / 15. tAmalissa bAlatavassissa uppi sapakkhi sapaDidisi ThiccA divvaM deviDDhiM divvaM devajjuti divva devANubhAgaM 'sapakkhi' ti samAH sarve pakSA:-pArvAH pUrvAparadakSi NottarA yatra sthAne ttspkssm| (vR0-50 167) 16. divvaM battIsativihaM naTTavihi uvadaMseMti, 16. divya manahara vara pradhAno, nATaka battIsa vidha phichaano| kahyA rAyaprazreNI majhAro, tima dekhA. vividha prkaaro|| 17. tAmalI bAla-tapasvI ne tehI, tIna vAra pradakSiNa deii| karI vaMdanA nai namaskAro, vinaya sahita bolai tinnvaaro|| 17. tAli bAlatassi tikkhutto AyAhiNa-payAhiNa kareMti, karettA vadaMti namasaMti, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI18. evaM khalu devANuppiyA! amhe balicaMcArAyahANI vatthavvayA bahave asurakumArA devA ya devIo ya 16. devANuppiyaM baMdAmo namasAmo jAva pajjavAsAmo / 20. amhaNNaM devANu ppiyA ! balicaMcA rAyahANI ajiMdA apurohiyA, 21, 22. amhe ya NaM devANuppiyA ! iMdAhINA iMdAhiTThiyA iMdAhINakajjA, 23. taM tubbhe NaM devANuppiyA ! balicaMcaM rAyahANi ADhAha, 18. aho devAnupriyA ! suNa pyArA, amhe balicaMcA nAM rhinnhaaraa| dhaNAM asurakumAra sujANI, e to deva devI phichaannii|| 16. aho devAnupriya ! tujha tAmo, mhai to vaMdAM karAM gunngraamo| namaskAra karAM sira nAmI, jAva seva karAM sukh-dhaamii|| 20. aho devAnapriyA! amhArI, rAjadhAnI balicaMcA saarii| thai iMdra-rahita ihavArI, nahIM purohita shaaNti-krmkaarii| 21. mhAro iMdra haMto te cavyo tAso, tiNa sUM huA atyaMta udaaso| amhai iMdra taNAM chAM adhIno, vali iMdra adhiSThita cIno / / 22. e to iMdra adhiSThita sArA, svAmI sarva kArya chai mhaaraa| te iMdra vinA karAM kemo, tiNa sU sarva dukhI thayA emo / / 23. tiNa arja karAM mhai tumhane, Apa Adara dIjai amha naiN| balicaMcA rAjadhAnI, karo aMgIkAra dila aanii|| 24. balai svAmIpaNa the jANo, mana mAhai samaraNa aanno| prayojana nizcaya kIjai, mhArI vInataDI mAnIjai / / 25. vali kIjai Apa niyANo, prArthanA vizeSa sujaanno| rAjadhAnI balicaMcA Upara, sthiti-saMkalpa kari mana meM dhara / / 26. kRpAnidhi ! kRpA kIjai, yA to arja mhArI maaniijai| ehavo niyANo cita dharI nai, kAla avasara kAla karI naiM / / 27. balicaMcA rAjadhAnI, tihAM Upaja-syo gunnkhaanii| tumhai thAso iMdra amhArA, aho prANavalabha suNa pyaaraa|| 28. jaba Apa amhAre saMghAto, deva saMbaMdhiyA vikhyaato| bhogavivA yogya subhogo, bhogavatA vicarasyo sujogo|| 26. tAmalI bAla-tapamvI tivArai, ehavA vacana suNI naiM jivaar| eha artha Adarai nAMhI, svAmIpaNoM na jANe kAI / / 24. pariyANaha, sumaraha, aTTha baMdhaha, 25. nidANaM pakareha, ThitipakappaM pakareha, 26. tae NaM tubbhe kAlamAse kAlaM kiccA 27. balicaMcAe rAyahANIe uvavajjissaha, tae NaM tabbhe amha iMdA bhavissaha, 28. tae NaM tubbhe amhehi saddhi divvAI bhogabhogAI bhujamANA viharissaha / (za0 3 / 38) 26. tae NaM se tAmalI bAlatavassI tehi balicaMcArAyahANivatthavvaehiM bahUhi asurakumArehiM devehi devIhi ya evaM vutte samANe eyamaDheM no ADhAi, no pariyANei, *laya-suNa ciratAlI 332 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. mauna dharI meM vale balicaMcA nA 31. tAmalI moriyaputra prataM pAro bane dojI vAra tojI vaaro| jImaNAM pAsA zrI leve tIna bAra pradakSiNA devaM / 32. jAva amhai devAnupriyA jAnI, A to valicaMcA rAjadhAnI / Ato iMdra viNI kahIje, jAva sthiti to prakalpa karIje // 33. jAvabIjI vAra tIjI vAro ima kahai parka suvicAro / aNabolyo, o to tAmalI mUla na Dolyo / jAva ra 34. tAmalI aNaAdara dIrgha, yAM se vAMchita kArya aNasIdhe bahu asura deva devI tAhyo, eto AyA jiNa dizi jAyo || rahIyo, iNa to niyANo mUla na kIyo / vasavAna, ghaNAM asura surA surI jAna / / 35. tAmalI vAla tapasvI re jANo isa re AI adhika rasANo tapa setI karma vaha toDyA, chehaDai pariNAma adhikA joDyA | 36. aMka ikatIsamAM nuM dezo, DhAla bAvanamI suvizeSo / bhikkhu bhArImAla RSarAyo, 'jaya' saMpati tAsa pasAyo / 3. 5. DhAla : 53 hA kalpa tiNa kAla ne tiNa samaya, dUjo thayo iMdra kari rahita taba, apurohita piNa tiNa avasara te tAmalI, bAla-tapasvI sATha sahasra varSa pratipUrNa, pAlI saMlekhaNA ve mAsa nIM, bhakta aNasaNa naiM chedI karI, kAla kiyo sujagIsa // IzANa kalpa IzANAvataMsaka pravara vimANa eka sau bIsa / viSaM deva sejyA meM jANa // 7 naM upajavAnI sabhA devadUSa nai aMtare, AMgula naiM asaMkhyAtamAM bhAga nIM, avagAhana IzANa sureMdra no viraha, kAla samaya IzANa sureMdrapaNe sahI, Upajiyo IzANa sureMdra titha avasare, upajiyo paMca IzANa / jANa / / tAya / paryAya / / pahichANa / deha mANa / / tiha vela / raMgarela || tatkAla / pajjattIe lahagho, pajjattibhAva vizAla // 30. tusiNIe saMciTThai / (za0 2029) tae NaM te valicaMcArAyahANivatthavvayA bahave asurakumArA devA ya devIo ya 31. tAmali moriyaputtaM doccaM pi tacca pi tikkhutto AyA hi-payAhiNaM kareMti 32. jAya ahaM devAguppiyA! banicaMcA rAhANI aNidA jAva ThitipakappaM pakareha 33. jAtra doccaM pi tacca pi evaM vRtte samANe eyamaTTha no DAinoriyA, siNIe saMci ( 0 2040) 34. tae NaM te balicaMcArAyahANivatthavvayA bahave asurakumArA devA ya devIo ya tAmaliNA bAlatavassiNA aNADhAijjamANA apariyANijjamANA jAmeva disi pAubbhUyA tAmeva disi paDigayA / (02141) 1. te kAle te samae IsA kappe agi apurohie yA vihotthA / 2. (02142) se tAmalI vAlatavastI bahuparipuNAI si vAsasahassAiM pariyAgaM pAuNittA, 3. domAyA gAe attANaM mitA savI bhakta sayaM aNasaNAe chedittA kAlamAse kAlaM kiccA 4. IsAIsA vimA udAsabhAe devapaNisi 5. devadUtarie aMgulassa asaMkhejjaibhAgamettIe ogAhaNAe 6. IsApAsamapati uvavaNNe | 7. nae paM se IsA devide devarAyA agoda vipattIe patibhA IsANadevidattAe (2043) (0 3 / 44) 333 za0 3, u0 1, DA0 52, 53 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. e. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. * catura nara ! kaDuA krodha vipAka / ( dhrupadaM ) iNa avasara balicaMcA taNA re, rahiNa bAlA devI deva / tAmalI bAla-tapasvI prataM re kAla gayo jANI svayameva // IzANa kalpa Upano, iMdrapaNa avaloya / mahA zIghra kopa krodha udaya thI, rudra rUpa pragaTa hI joya // dedIpyamAna krodha agni thI, balicaMcA vica hoya / utkRSTI gati kara AviyA, jAva bharatakSetra jihAM joya / / tAmalipti nagarI jihAM tAmalI taNoM tihAM Aye dAvA paga varNa, doraDI bAMdha mAya tIna bAra ke mukha meM viSaM nAmalI nagarI siMghoDA naiM AkAre sthAna chai, trika cauka caccara kahivAya / / comukha mahApatha paMtha meM, uraho paraho ghIMsAla / morTa moTa zabde karI, kare udaghoSaNA viNakAla || aho loko ! ekuNa kiso, pote liMga grahmo apacaMda tAmalI pravrajyA guru vinA, kiso IzANa sura-iMda? ima kahI tAmalI nAM tanu bhaNI jAtyAdi doSa nirda tAsa manai zarIra / bhIra // hIlaMta / karI, vaca svasAye khisaMta // garahA loka sAkhe karI, karai avajJA apamAnaMta / tajeM aMgulI kari zira bhaNI, hastAdi karitAta / / kareM sarva zrI kadarthanA, atihI vyathA upajAya pIsI ekAMta mhAkhI karI AyA jiga dizi jAya / / * laya -- bhavika jana ! lobha buro saMsAra 334 bhagavatI-jor3a 8. cArAgAhane ara kumArA devAya devIo ya tAmali bAlatavassi kAlagataM jANittA, 6. IsANe ya kappe devidattAe uvavaNNaM pAsittA AsuruttA rAkRviyA DikiyA 'AsuruttA: ' zIghra kopavimUDhabuddhayaH, 'kuviya' tti jAtakopodayAH 'caMDakkiya' tti prakaTitaraudrarUpAH / (010167) 10. misimisemA banibaMcAe rAyahAgIra majmaNa niggacchaMti, nimgacchittA tAe ukkiTThAe jAva jeNeva bhArahe vAse 'misimisemANe' tti dedIpyamAnAH krodhajvalaneneti / (100 167) 11. jeNeva tAmalittI nayarI jeNeva tAmalissa bAlatava ssissa sarIrae teNeva uvAgacchaMti, vAme pAe suMbeNa baMdhati, 12, 13. tikkhutto muhe nihaMti, tAmalittIe nagarIe siMghADaga-tiga- caukka-caccara- caummuha mahApaha pahesu kavi karemANA mahavA-mahavA sa ugghosemANA ugghosemANA evaM vayAsI 14. kesa NaM bho ! se tAmalI bAlatavassI sayaMga hiyaliMge pANAmAe pavvajjA e pavvaie ? kesa NaM se IsANe kappe IsANe devide devarAyA ? 15. iti 'kaTTu tAmalisma bAlatavassissa sarIrayaM hIlaMti nidati khisaMti 'holeMti' tti jAtyAdyudghATanataH kutsanti, 'nidati' tti cetasA kutsanti 'khisaMti' tti svasamakSaM vacanaiH kutsaMti / ( vR0 pa0 167) 16. garati avamaNNaMti tajjeti tAleti 'gati' silokasamakSaM kutsatva 'avamanyati' ti avamanyante - avajJA''spadaM manyante, 'tajjiti' tti aMgulIzirazcAlanena 'tAleti' tADayanti hastAdinA / ( vR0 pa0 167) kareMti hotA jAva AkaDDha vikaDiM karettA egate eDaMti, eDettA jAmeva disi pAunbhUyA tAmeva disi pddigyaa| 10. pati ADavika (180212) parivati'ti sarvatodayanti pati' tti pravyathante prakRSTavyathA mivotpAdayanti 1 (200160) Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. tiNa avasara IzANa nAM, baha deva devI tiNavAra / ehavo virataMta dekhanai, kopyA zIghra apAra / / 16. IzANa deviMdra pai Ayana, be kara jor3a tivaar| daza nakha zira Avarta nai, kari aMjalI namaskAra / / jaya vijaya ehavA zabda thI, vadhAvI . bolt| he svAmI! balicaMcA taNAM, baha deva devI mati-bhrata / / 21. kAla gayA jANI Apane, IzANedrapaNe pekha / kopyA zIghra UMtAvalA, jAva ekAMte nhAkhI vizekha / / 22. karI zarIra kadarthanA, AyA jiNa dizi jaay| IzANa-iMdra sUNa kopiyo, jAva misamise thAya / / 18. tae NaM te IsANakappavAsI bahave vemANiyA devA ya devIo ya balicaMcArAyahANi vatthavvaehi bahuhiM asurakumArehi devehi devIhi ya tAmalissa bAlatavassissa sarIrayaM hIlijjamANaM nidijjamANaM jAva Akar3ha vikaDDhei kIramANaM pAsaMti pAsittA AsuruttA 16. ...jeNeva IsANe devide devarAyA teNeva uvAgacchati uvAgacchittA karayalapariggahiyaM dasanaha sirasAvattaM matthae aMjali kaTTa 20. jaeNaM vijaeNaM vaddhAveMti vaddhAvettA evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA ! balicaMcA rAyahANivatthavvayA bahave asurakumArA devA ya devIo ya 21. devANuppie kAlagae jANittA IsANe ya kappe iMdattAe uvavaNNe pAsettA AsuruttA jAva egaMte eDeMti, eDetA 22. jAmeva disi pAunbhUyA tAmeva disi pddigyaa| (za0 3 / 46) tae NaM IsANe devide...evamaTThe soccA nisamma Asu rutte jAva misimisemANe 23. tattheva sayaNijjavaragae tivaliyaM bhiDi niDAle sAhaTu balicaMcArAyahANi ahe sapakkhiM sapaDidisi smbhiloei| (za0 3147) 24. tae NaM sA balicaMcA rAyahANI...divbappabhAveNaM iMgA labbhUyA mummurabbhUyA chAriyabhUyA tattakavellakabbhUyA tattA samajoinbhUyA jAyA yAvi hotthaa| (za0 3 / 48) 23. te sejyA Upara beThau thako, vivali bhRkuTI nilaadd| balicaMcA rAjadhAnI prata, cauphera jovai tivAra / / 24. balicaMcA tiNa avasare, thai aMgAra smaan| agni nAM kaNiyA sArikhI, bhobhara sarikhI jAna / / 25. tapta kavelu sArikhI, ati tAtI agni sarIsa / ehavI balicacA thaI, deva prabhAve jagIsa / / aMka ikatIsa na deza e, e tepanamIM DhAla / bhikkha bhArImAla RSarAya thI, 'jaya-jaza' haraSa vizAla / / 26. DhAla:54 dahA 1. bahu deva devI valicaMcA taNAM, agni sarIkhI jaan| balicaMcA nai dekhanaiM, bhaya pAyA asamAna / / kaMpaNa lAgyA bhaya karI, AnaMda rasa sopNt| mana udvega lahya ghaNaM, atihI bhaya upajaMta / / 1. tae NaM te balicacArAyahANivatthabbayA bahave asurakumArA devA ya devIo ya taM balicaMca rAyahANi iMgAlabbhUya jAva samajoibbhUyaM pAsaMti, pAsittA bhIA 2. tatthA tasiA ubbiggA saMjAyabhayA 'uttrastAH' bhayAjjAtotkampAdibhayabhAvAH 'musiya' tti shussitaa''nndrsaaH| (vR0-pa0 167) za03, u01, dA053, 54 335 Jain Education Intemational Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. 4. 5. 6. 7. 8. E. 10. 11. 14. 15. 16. , "mahArAjA! Apa cho dukha bhaMjanA jI, hojI dhArI mahimA mahi para bhArI / mahArAjA ! Apa dukha bhaya bhaMjaNAjI / ( dhrupadaM ) AzcaryakArI Rddhi tihArI, hojI A to divya deva Rddhi bhaaro| divya deva kAMti adhika udArI hotI Ato divyAnubhAva vicArI // ehavI Rddhi kAMti lAvI ne pAMmI, sanamukha thaI amAmI / dekhoM divyaddhi devANiyArI, jAya sanamukha va sArI // Apa taNAM jaza DaMkA bAje, thAMrA nAma thakI ari bhAjai / ehavI Rddhi kAMti te nahi chAnI, nizcaya kari mhai jAnI // Apa taNI jina para kumayA thAve nizcaya sajA te pArva kopa huvai jiNa setI tumhAro, tAsa na koI AdhAro // 12. mhaiM kIdhA jisA phala pAyA svAmI ! moTI paDI mhAma khAmI / e aparAdha khamAvAM chAM tumha ne gunahI bagasIje amhane / / he devAnupriyA ! khamo tumhai sAro, kIdho aparAdha apAro / khamavA naiM yogya tumheM guNa hIrA, Apa guNakara gaihara gaMbhIrA // kAma isa amhe kadeyana karisyAM nitya prati DaratA rahisyAM / Apa taNa mubha nijara mhe cAya, tujha saraNa pakI sukha pAvA / / cAvAM, ema kahI deva devI tivArA, balicacA ne rahiNahArA eha prayojana bhane prakAra, khAmaiM vinaya karI vAraMvAra // svAma IzANa deveMdra prasiddhI, jAva tejU lesyA khAMca lIdhI / te dina bhI javAnAM vAsI bahu deva devI suvimAsI // 13. * laya 336 sarva vidizi dizi ne viye, doDe anyo'nya sarva sarva kAyA majhe kareM praveza baliyAvAsI tadA deva devI bahu tAma / IzANa- sura- iMdra kopiyo, jANa liyo tiNa ThAma // IzANa - sura- iMdranIM tadA, divya deva Rddhi kaMta / deva prabhAva pradhAna vali, tejU le sa sarva vidizi dizi meM rahI, karatala daza nakha sira AvartanaM, mastaka viSai aMjalI prata karane bali, jaya-vijaya karI adhika vinaya ima sAthavI bolaM ehavI prakAra / tivAra // -Aja aMbAjI rai nopata bAje bhagavatI-jor3a asahaMta // joDI teha | kareha || vaSAya vAya // 3. savvao samaMtA AdhAveMti paridhAveMti, AdhAvettA paridhAvettA aNamaNasa kArya samaturayamANA samatuNemANA ciTTheti / (za0 3049) 'samaturaMgamANa' ti samAnapyantaH anyonyamanupravizanta iti vRddhAH / ( vR0 pa0 167 ) 4. ciMcArAmahAviyA vaha amurAkumArA devAya devIo ya IsANaM devidaM devarAyaM parikuviyaM jANittA 2. sArasa devarasa devaraNotaM divvaM devi divvaM devajjuI divvaM devANubhAgaM divvaM teyalessaM asahamANA 6. savve sakkhi paDidisi ThiccA karayala pariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae 7. aMjali kaTTu eNaM vijaeNaM vaddhAveti vaddhAvettA evaM vayAsI P 8. aho ! NaM devANuppiehiM divvA deviDDhI divvA devajjuI divANubhA abhiyAgae, taM ciTThA devAi divyA devi nAva abhimanyArAe 12.piyA ! 13. maMtu devArNiyA! tumahiti devAguNiyA ! 14. NAi bhujjo evaM karaNayAe naiva bhUya evaMkaraNAya saMpatsyAmahe / ( vR010 160) 15. iti kaTTu eyama sammaM viNaeNaM khAmeti / bhujjo - bhujjo (za0 2050) 16. tae gaM se IsANe devide devarAyA... jAva teyalessaM paDisAharai / tappabhiti ca NaM goyamA ! te balicaMcA rAyahANivatthantrayA bahave asurakumArA devA ya devIo ya Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. Adara IzANa devedra nai deva, jAvat tiNanai sevai / IzANa deva deveMdra rAjA nI, AjJA mAnai cita AnI / / 18. e tujha kArya karivU e ANA, upapAta te seva sujaannaa| vacana abhiyoga-pUrvaka Adeza, kArya bhalAvai azeSa / / 16. nirdeza pUchayAM noM uttara devo, AjJAdika ne viSa rhevo| IzANa deveMdra ima Rddhi pAmI, goyama ne kahai svaamii|| 17. IsANaM devidaM devarAyaM ADhati jAba pajjuvAsaMti, IsA Nassa ya devidassa devaraNNo 18. AjJA-karttavyamevedamityAdyAdezaH upapAta:--sevA vacanaM--abhiyogapUrvaka aadeshH|| (vR0-50 167, 168) 16. nirdeza:-praznite kArye niytaarthmuttrN| (vR0-50 168) ANA-uvavAya-vayaNa- nise ciTThati / evaM khalu goyamA ! IsANeNaM devideNaM deva raNNA sA divA deviDDhI jAva abhismnnnnaage| (za0 3151) 20. IsANassa bhaMte ! devidassa devaraNo kevatiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! sAtiregAI do sAgarobamAI ThiI pnnnnttaa| (za03352) 21. IsANe NaM bhaMte ! devide devarAyA tAo devalogAo AukkhaeNaM jAva kahi gacchihiti? kahi uvavajji hiti? 22. goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihiti jAva aMtaM kAhiti / (za0 3153) prabhajI ! Apa bhava dukha-bhaMjanA jii| (dhrupadaM) 20. he prabhu ! IzANa deva-rAjA nI, hojI prabhu ! ketalI sthiti kahAnI ? uttara vIra diye ima herI, sAgara doya jaajherii|| IzANa deveMdra he bhagavAna ! devaloka thI jaan| Au-kSaya jAvat pahichAna, upajasI kiNa sthAna ? 22. vIra kahai suNa goyama ! vAnI, khetra videha sujaanii| cArita leineM sIjesya, yAvat aMta karesyai / / 23. aMka ikatIsa na Akhyo e deza, DhAla copanamIM kahesa / bhikkhu bhArImAla RSarAya pasAyo,sukha 'jaya-jaza'haraSa svaayo|| DhAla : 55 dUhA IzANedra nI vAratA, kahI hivai piNa teha / jAva uddezaka aMta laga, sUtra - samUha kheh|| he prabhu ! zakra-vimANa thI, ISat ucca pramANaguNa kari kAyaka unnata te, IzANedra vimANa? 1. IzAnendravaktavyatAprastAvAttadvaktavyatAsaMbaddhamevoddezaka - samApti yAvat sUtravRndamAha- (vR0-pa0 168) 2. sakkassa NaM bhaMte ! devidassa devaraNo vimANehito IsA Nassa deviMdassa devaraNNo vimANA Isi uccatarA ceva Isi unnayatarA ceva ? uccatvaM pramANata: unnatatvaM guNataH, athavA uccatvaM prAsAdApekSam / (vR0-50 166) 3. IsANassa vA devidassa devaraNo vimANehito sakkassa devidassa devaraNNo vimANA Isi NIyatarA ceva Isi niNNatarA ceva ? 4. haMtA goyamA ! sakkassa taM ceva savaM neyavyaM / (za0 3 / 54) se keNaDheNaM bhaMte ! evaM vuccai tathA IzANa deveMdra nAM, vimANa thI pahichANa / ISat nIco nimnatara, zaka deveMdra vimANa? 4. prabhu kahai haMtA goyamA ! vali ziSya pUchai vAya / kiNa arthe Akhyo prabhu ! dIjai moya batAya / / za03, u01, DhA0 54, 55 337 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. * parama jJAna AgalA prabhujI ( dhrupadaM ) 6. he prabhu ! zakra deveMdra te, jinavarajI ! IzANeMdra ne pAsa ho, nisnehI / AvivA nai samartha ache, sAhibajI ! jina kahai haMtA tAsa ho, nisnehI / / 7. 8. ha. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 1 jina kahai hastatalA viSai deza ucca unnatta / deza nIca nimnatara tiNa arthe e vatta // 17. 1 prabhu ! syUM samartha a, Adara de bolAya / athavA te aNatrolAviyAM samartha zakra kahivAya? prabhu bhA Adara diyA, samartha saka-iMda aNadolAyAM samartha nahIM, hama bhAkhaM jina caMda // prabhu ! IzANa sureMdra te zakra deveMdra ne pAsa AvivA nai samartha ache ? jina kahai haMtA tAsa // he prabhu ! syUM teDAviyA ke agateDayA Aya ? jina kahe samartha teDiyA, aNatecA piNa jAya / / T he prabhu ciraM dizi tinai joyavA, samartha chai avaloya ? jima AvA nAM akhiyA, zakra IzANa nAM soya / timahija avalokana taNAM kahiye AlAvA doya || he prabhu ! zakra deveMdra te, IzANa iMdra ne sAtha / eka bAra bAra-bAra te, samartha kariyA bAta ? jina bhArI samartha ache jima AvA no doSa AlAvA je AkhiyA, timaja saMbhASaNa joya || , ! zaka deveMdra te IzAjeMdra ne soya / 1 chai " prabhu ! zaka IzANa naiM kRtya prayojana jANa / kArya kariyA yogya te ? haMtA kahai jina bhASaNa || atha kima te kArya kareM ? jina kahai zakra surarAya / Ave IzANa iMdra pe IzAdraka Aya / / e kArya bho AmaMtraNe, zakeMdra ! surarAya ! dakSiNArddha loka nAM adhipati ! IzANeMdra varda vAya // *laya zItala jina zivadAyakA 338 bhagavatI - jor3a 5. goyamA ! se jahAnAmae karayale siyA - dese ucce, dese unnae / deseNIe, dese niSNe / se teNaTTheNaM goyamA ! sakkarasa deviMdassa devaraNNo jAva Isi niNNatarA ceva / ( 0 2015) 6. pabhUNaM bhaMte! sakke devide devarAyA IsANassa deviMdassa devaSNo aMti pAubhaktti haMtA pa (10 3 / 26) 7. se bhate ! ki ADhAmANe pabhU ? aNADhAmANe pabhU ? 8. goyamA ! AThAmANe pabhU, no aNADhAmANe pabhU I (za0 2027) 6. pabhU NaM bhaMte ! IsANe devide devarAyA sakkssa deviMdassa devI aMti pA ummavie ? tApa (02 / 20 ) 10. se ki AdAmA pabhU? agAdAmANe pabhU ? goyamA ! ADhAmANe vipabhU, aNADhAmANe vi pabhU / (02059) 11. pabhU NaM bhaMte ! sakke devide devarAyA IsANaM devidaM devarAyaM pakkhi paDidisi samabhiloittae ? 12 jahA pAdubbhavaNA tahA do vi AlAvagA NeyavvA / (za0 3160-63) 13. pabhU NaM bhaMte! sakke devide devarAyA IsANeNaM devideNaM devaraNNA saddhi AlAvaM vA saMlAvaM vA karettae ? 14. haMtA pabhU / (202064) jahA pAdubbhavaNA tahA do vi AlAvagA NeyavvA / (40 2162-67) 15. asthi NaM bhaMte ! tesi sakkIsANANaM devidANaM devarAINaM kiccAI kara NijjAI samuppajjaMti ? haMtA atthi / (ma0 2068) 'kiccAI' ti prayojanAni 'karaNijjAI' ti vidheyAni / ( vR0 pa0 169 ) 16. se kahamidANi pakareMti ? goyamA ! tAhe ceva NaM se sakke devide devarAyA IsANassa deviMdassa devaraNNo aMtiyaM pAubbhavati, IsANe vA deviMde devarAyA sakkarasa deviMdassa devaraNNo aMtiyaM pAubbhavati 17. iti bho ! sakkA ! deviMdA ! devarAyA ! daahinnddddhlogaa| Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. 16. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 26. 30. 31. 32. 33. e kArya bho AmaMtraNe, IzANeMdra ! uttarArdha loka no adhipati ! zaka va bho iti AmaMtraNa kahI prayojane kArya kariyA yogya te karatA he prabhu! ma ImANa naM, devarAjA vivAda mAhomAM hai Upajai ? jina kahai te kima vivAda kA kareM jina ka sureMdra sanatakumAra sanatakumAra nai mana meM zaka IzANa sureMdra te sanatakumAra deveMdra te surarAya ! ima vAya // mAMhomAya / rAya // vicarai Yong haMtA za dhAraM tAya / thAya // IzANa / jANa // tAya / manasA kIdhai ubhaya kane te, ubhaya kanai jhaTa Aya || suvihAna / - P AjJA upapAta vacana te, nirdeza bhAva te vi rakhA, ubhaya iMdra he prabhu! sanatakumAra te, devarAjA te syUM chai bhavasiddhiyo ke abhavasiddhiyo jAna ? samadRSTI ke micchaTTiI parita anaMta-saMsAra sulabha durlabha yodhi ache ArAdhaka virAdhaka dhAra ? narima ke aparima, pUchA dvAdaza eha vartamAna kAla nIM pUchA kIdhI jina kahai sanatakumAra te, bhavasiddhiyo chai nahIM hai te abhayasiddhiyo, ma samadRSTI parita saMsArI te artha, sulabha sulabha - bodhI ArAdhaka carima surabhave, prazasta bola SaTa bola / sanatakumAra / tiNavAra || amola || soya / joya || teha eha // tAya / for arthe prabhu ! eka hyA bola bhalA paTa jina kahai sanatakumAra te, deveMdra deva no rAya / / bahu samaNa anaM samaNI taNoM, daha dhAvaka dhAvakono tAya hita sukha prati vaMche ache, sanatakumAra sura- rAya // patthakAmae pATha e, dukkha trANa artha vRtti mAMhi / dukha na hetu karma che se TalavA bAMche tAhi / / ANukaMpie kRpAvAna hai, niHzreyasa mokSa kahAya teha vidhai niyukta nIM pare, jinsesi kA tAya / / hita je sukha dukha kA te sarva noM chaNahAra / sanatakumAra sureMdra te, ehavu che adhika udAra / / 18. iti bho ! IsANA ! deviMdA ! devarAyA ! uttaraDhalogAvi 16. iti bho ! iti bho ! tti te aNNamaNNassa kiccAI karaNijjAI paccaNubbhavamANA viharaMti / (03066) 20. atthi NaM bhaMte ! tesi sakkIsANANaM devidANaM devarAINaM vivAdasamupajjati ? hA ai (sa0 2400 ) 21. se kahamidANi pakareMti ? gomA ! tAhe ceva NaM te sakkIsANA deviMdA devarAyANo sakumAraM devidaM devarAyaM maNasIkareMti / 22. tae se kumAre devi devarAyA tehi saha devidehi devarAIhi maNasIkae samANe khippAmeva sakkIsANANaM devidANaM devarAINaM aMtiyaM pAunbhavati, 23. jaM se vadai tassa ANA uvavAya vayaNa niddese ciTThati / (023271) 24. kumAreNaM te devide devarAyA ki bhavasiddhie? abhavasiddhie ? 25 26 samma ? minaviTTI paritasaMsArie ? anaMtasaMsArie ? mulavohie? dullavohie? ArAvirAha? carime ? acarime? 27. goyamA ! saNakumAre NaM deviMde devarAyA bhavasiddhie, no abhavasiddhie sammIimo macchI 1 28. paritArie no anNtsNsaarie| sulabhabohie, no dullbhvohie| varAhae no viraahe| parime, mo acarime / ( za0 3 / 72 ) 21. se bhI ! - goyamA ! saNakumAre NaM devide devarAyA 30. samAgamaNI bahU sAvayA bahU sAvidhAyikAmae mukAma 31. patthakAmae pathyaM - duHkhatrANaM / 32. Apa niyasie 'ANukaMpie' tti kRpAvAn, niyukta iva naiHzreyasikaH / (10-10 169) nizreyasaM mokSastatra (20-50 166) 33. hiya-suha- nissesakAmae / him aduHkhAnubandhamityarthaH tanniH zeSANAM-sarveSAM kAmayate - vAMchati yaH saH / (10-10 169) za0 3, u0 1, DhA0 55 336 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. soraThA cyAra tIrtha nai sAra, vaMcha hita sukha pathya ziva / lakSaNa eha udAra, viziSTa samadRSTI taNAM / / *tiNa arthe kari goyamA ! sanatakumAra surarAya / bhavasiddhiyo jAva carima chai, acarima kahiye nAMya / / 35. 'tiNa arthe kari goyamA ! sanatakumAra surraay| 35. se tepaTTeNaM goyamA ! maNakumAre devide devarAyA 35. se teNaTTeNaM goyamA ! saNaMkUmAre NaM devide devarAyA bhavasiddhie jAba carime no acrime| (za0 3 / 73) 42. soraThA 'sanatakumAra surarAya, devabhave ciuM tIrtha noN| hita pramukha kahivAya, vAMcha chai ihAM ima kahyo / / kei ajJAnI dhAra, kahai pAchala bhava naiM vissai| cyAra tIrtha naiM Ara-pokhyA tiNa sU iMdra huo|| ihAM Akhyo vartamAna, sura bhava kerI vaartaa| piNa pAchila bhava nI jAna, na kahI sanatakumAra niiN| pAchila bhava nI jANa, pUchA IzANa-iMdra nii| tIje zataka pichANa, prathama uddeza pATha' e|| kiNNAladdhe Ada, pATha kahyA chai sUtra meN| kiNa karaNI Rddhi lAdha, pUrvabhava meM kuNa to|| kavaNa nAma kuNa gota, kavaNa grAma nagare huNto| jAba sannivese hota, ehavI pUchA chai tihAM / / tIje zataka pichANa, dUjai uddezai blii| camara pUrvabhava jANa, tyAM piNa ehavA pATha chai / / aThAramai zataka sohaMda, dUje uddeza vlii| pUravabhava saka iMda, tyAM piNa ehavA pATha chai / / subAhu mRgApUta, vipAka mAhai vaartaa| prazna pUrvabhava sUta, tyAM piNa ehavA pATha hai / / zukra caMdramA sUra, pUravabhava bhuputtiyaa| puphiyA upaMga paMDara, jAva zabda meM pATha e|| ityAdika bahu ThAma, pUrvabhava nAM pATha te| ihAM nahi AkhyA nAma, dekho jJAna dRSTe krii|| sanatakumAra adhikAra, ehavA pATha kahyA nhiiN| tiNa sUM pUrvabhava vistAra, nahIM chai sanatakumAra noN|| e vartamAna-bhava bAta, pattha-kAma dukha-trANa e| hita vizeSa AkhyAta, piNa ihAM pattha te AhAra nahi / / *laya-zItala jina zivadAyakA 1. IsANeNaM bhaMte ! devideNaM...kiNNA laddhe? kiNNA patte? kiNNA abhisamaNNAgae ? ke vA esa Asi pubvabhave ? kinAmae vA? kiMgotte vA ? kayaraMsi vA gAmaMsi vA nagaraMsi vA jAva saNNivesaMsi vA?... (za0 3 / 30) 340 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46. cavadama uttarAjheNa, gAthA addtaaliismii| pattha te hita artheNa, piNa artha AhAra noM tyAM nahIM / / bhagavatI panaramai pekha, patthakAmae noM arth| AnaMda kAraNa dekha, pattha iva pattha ka hyo tihaaN|| tima ihAM piNa avaloya, patthakAmae noM aratha / duHkha-trANa Akhyo soya,piNa ihAM AhAra kahyo nhiiN|| sanatakumAra deveMda, bAMchai chai hita mukha prmukh| ehavo pATha amaMda, iha vidha Akhyo iMdra naiM / / tiNa saM vAMchA eha, iMdra taNAM bhava nIja chai| vali SaTa bola kaheha, te piNa iMdra taNa bhvai|| pUrvabhava kahyo nAya, vartamAna bhava e khyo| hiva nisaNo sukhadAya, bhava-sthiti aru AgAmike' / / (ja0sa0) 55. *sanatakumAra deveMdra nI, kitA kAla nI sthitta ? jina kahai sAta sAgara taNI, parama Aukho pavitta / / 56. prabhu ! Ayu-bhava-sthiti kSaya karI, cava jAsI kiNa ThAma ? jina kahai mahAvideha sIjhasI, sevaM bhaMte ! svAma / / 55. saNakUmA rassa NaM bhaMte ! devidassa devaraNo kevaiyaM kAlaM ThitI paNNatA? goyamA ! satta sAgarovamANi ThitI pnnnnttaa| (za0 3 / 74) 56. se NaM bhaMte ! tAo devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM ataraM cayaM caittA kahi gacchihii ? kahi uvavajjihii ? goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihiti jAva aMtaM krehiti| (za0 3175) sevaM bhate ! sevaM bhaMte ! (za0376) 57. chTTa mAso addhamAso vAsAiM adu chmmaasaa| tIsaga-kurudattANaM, tava-bhattapariNNa-pariyAo / / 58. uccatta vimANANaM, pAubbhava pecchaNA ya sNlaave| kicca vivAduppattI, saNaMkumAre ya bhaviyattaM / / (za0 3 / 76 saMgahaNI-gAhA) 57. chaTha aThama mAsa arddhamAsa noM, ATha varSa paTa mAsa / tIsaka, kurudatta-patra na, tapa aNasaNa dIkSA tAsa / / vimAna na UMcApaNaM, pragaTa thAyavo tasaM pekha / saMbhASaNa kArya vivAda e, sanatakumAra bhavya dekha / / 56. artha aMka ikatIsa naM, paccAvanamIM ddhaal| bhikkhu bhArImAla RparAya thI, 'jaya-jaza' saMpati mAla / / tRtIyazate prathamoddezakArthaH / / 3 / 1 / / DhAla : 56 dahA paDhamuddeza sara-vikurvaNa, dvitIye tAsa vizekha / asara taNIM gati-zakti nIM, jeha parUpaNA dekha / / 1. prathamoddezake devAnAM vikurvaNoktA, dvitIye tu tavizeSANAmevAsurakumArANAM gatizaktiprarUpaNAyedamAha (vR0-50 166) *laya-zItala jina zivadAyakA za03, u01, 2, dA055, 56 341 Jain Education Intemational Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. 4. 5. tiNa kAla ne tiNa samaya, nagara rAjagRha nAma jAvata parapada vIra nIM seva kare guNa-dhAma // lie kAle ne ti samaya, camara asUra daMdra jAna camaracacA rajadhAnIe sabhA sudharmA mAna / / camara ghANa ne diye, usa sahasra saamaan'| jAva nATaka dekhAla naiM gayo ApaNa sthAna || he bhadaMta ! iha vidha kahI, kara vaMdanA namaskAra / bhagavaMta gotama vIra ne, ima bolyA guNadhAra // * prabhujI ! thAMrI vacanAmRta jharI pyArI, vacanAmRta zarI pyArI bhavika guNa, 6. chai prabhu ! ratnaprabhA pRthvItala asura vase sukha bheTa ? vIra kahe artha samartha nAhI, ima jAva tamatamA heTha ho / 7. sudharma - kalpa heTha ima yAvat, siddha- zilA tala jANI ? jina kahai artha samartha nahIM e, ihAM asurakumAra na ThANI // tana mana haraSa apArI // ( dhrupadaM ) ! 8. he bhagavan! ! atha pani kiho prabhu jina kar3e ika lakSa asI sahasa, mahI C. ika sahasra yojana Upara tala, mUkI vica tasuM vAsaM / ema asura nIM vaktavyatA te jAva vicarai karata vilAsaM // 10. prabhu! asura noM adhogati viSaya ? jina kahai haMtA jANI / he prabhu! kitaro asura tanoM tala-gamana viSaya pahichANI ? 11. jina kahai ratnaprabhA thI mAMDI, viSaya tIjI mahI laga pUrve gayA chai, jAsyai 12. kisa kAraNa prabhu tIjI mahilaga, asura jina kahai pUrvabhava ari-nAraka, devA tasuM gayA asurakumAra basAI ? yojana ratnaprabhAI // 1. sAmAnika deva *laya asavArI nIM 13. athavA koika jIva pUrvabhava, mitra-naraka bedana 342 bhagavatI-jor3a sAtamI anAgata tAMI / jyAMhI // jAsI ? dukha-rAsI // dukha-rAsI / tAsa miTAvA arce, tRtiya gayA ne jAsI // maiM 2. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nAma nagare hotyA jAva parisA pajjuvAsai / (80 1200) 3. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM camare asuride asurarAyA camaracaMcAe rAyahANIe, sabhAe summAe, 4. camaraMsi sahAyasi caTThIe sAmAi jAya naTavihi upAjAmeva disi pAue tAmeva disi paDigae / (za0 3 / 78) 5. bhaMteti ! bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namasittA evaM vyAsI 6. asthi NaM bhaMte! imIse rayaNappabhAe puDhavIe ahe asurakumArA devA parivasaMti ? goyamA ! No iTThe samaTThe / (02479) evaM jAya asattamAe DIe 7. sohammassa kappassa ahe jAva atthi NaM bhaMte ! IsippabhArA puDhavIe ahe asurakusArA devA parivasaMti ? iTThe samaTThe / (za0 3180) 8. se kahi khAi NaM bhaMte ? asurakumArA devA parivasaMti ? gopamA imIgaNabhAvIe asIta roSaNa sayasahassabAhallAe 1. evaM asurakumAradevavatavyA jAya dilAI bhogabhogAI bhuMjamANA viharati / (023281) 10. atthi NaM bhaMte ! asurakumArANaM devANaM Ahe gativisae ? haMtA asthi / (za0 3182) kevatiyaNNaM bhaMte! asurakumArANaM devANaM Ahe gativisae paNNatte ? 11. mAjA asattamA vIesa puravi gayAya gamissaMti ya / (10 2003) 12. kiM pattiyaNNaM bhaMte ! asurakumArA devA taccaM puDhavi gayA ya gamissaMti ya ? goyamA ! puvvaveriyassa vA vedaNaudIraNayAe, 13. puNyasaMgatiyarasa vA vedaNa uvasAmagavAe eva tu asurakumArA devA taccaM puDhavi gayA ya gamissaMti ya / (02204) Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. chai prabhu ! tiracho gamana-viSaya tasaM ? jina kahai haMtA jaannii| he prabhu ! kitaro asura taNo, tiriccha-gati-viSaya pichANI? 14. atthi NaM bhaMte ! asurakumArANaM devANaM tiriya gati visae paNNatte? haMtA atthi| (za0 385) kevatiyaNNaM bhaMte ! asurakumArANaM devANaM tiriyaM gati visae paNNatte? 15. goyamA ! jAva asaMkhejjA dIva-samuddA, naMdissaravaraM puNa dIvaM gayA ya gamissaMti ya / (za0 386) 15. jina kahai jAva asaMkha dvIpodadhi, viSaya - mAtra e jaannii| dvIpa naMdIsvara gayA jAyasyai, hiva tasaM nyAya pichANI / / 16. asara dakSiNa nAM uttara kAnI, dvIpa naMdIsvara jaavai| uttara nAM piNa dakSiNa kAnI, naMdIsvara laga dhAvai / / 17. kiNa kAraNa prabhu ! asura naMdIsvara, dvIpa gayA nai jAsI? jina kahai arihaMta bhagavaMta kerA, janma - mahotsava rAsI / / 18. dIkSA-mahotsava kevala-mahotsava, mahimA vali niravANaM / asura naMdIsvara gayA jAyasyai, ima nizcai kara jANaM / / 16.chai prabhu ! Urdhva gati-viSaya tehanoM? jina kahai haMtA jaannii| he prabhu ! kitaro asura deva noM, Urdhva-gati-viSaya ThANI ? 20. jina kahai yAvat acU-kalpa laga, sudharma gayA ru jaasii| kisa kAraNa prabhu ! gayA sadharme, bali jAsyai sakharAsI? 21. jina kahai asura vaimAnika sura rai, bhava - pratyaya je vairo| krodha karI mahArUpa vikurve, tAsa DarAvaNa kero|| 22. tathA bhoga para - devI saMge, Atma - rakSaka nai tpaavai| ratna lagha le ekAMte jAvai, moTA ratna gopavaNI nAvai / / 17. ki pattiyaNNaM bhaMte ! asurakumArA devA naMdissaravara dIvaM gayA ya gamissaMti ya? goyamA ! je ime arahaMtA bhagavaMto, eesi NaM jammaNa mahesu vA, 18. nikkhamaNamahesu vA, nANuppAyamahimAsu vA, parinivvA NamahimAsu vA-evaM khalu asurakumArA devA naMdissa ravara dIvaM gayA ya gamissaMti y| (za0 387) 16. atthi NaM bhaMte ! asurakumArANaM devANaM uDDhe gativisae? haMtA atthi| (za0388) kevatiyaNNaM bhaMte ! asurakumArANaM devANaM uDDhaM gati visae? 20. goyamA ! jAva accuto kappo, sohamma puNa kappaM gayA ya gamissaMti y| (za036) ki pattiyaNaM bhaMte ! asurakumArA devA sohammaM kappaM gayA ya gamissaMti ya? 21, 22. goyamA! tesi NaM devANaM bhavapaccaie berANubaMdhe, te Na devA vikUdhamANA pariyAremANA vA Ayarakkhe deo vittAseMti ahAlahusagAI rayaNAI gahAya AyAe egaMtamaMtaM avkkmNti| (sh03|60) 'viuvvemANA 'va' ti saMrambheNa mahakriyazarIraM kurvantaH pariyAremANA va'tti paricArayantaH parakIya devInAM bhoga kartukAmA ityrthH| (vR0-50 174) 23. asthi NaM bhaMte! tesi devANaM ahAlahasagAI rayaNAI? haMtA atthi| (za0 3 / 61) 24. se kahamidANi pakareMti ? atha kimidAnI ratnagrahaNAnantaramekAntApakramaNakAle prakurvanti vaimAnikA ratnAdAtaNAmiti / (vRta-pa0 174) 25. tao se pacchA kArya pvvhNti| (za0 3 / 62) teSAM ca pravyathitAnAM vedanA bhavati jaghanyenAntarmahatamutkRSTataH SaNmAsAn yaavt| (vRta-pa0174) 23. chai prabha te vaimAnika mara nai, nAnhA ratna sayogya ? zrI jina bhAkhai haMtA atthi, chai laghu ratna prayogya / / 24. ratna lei ekAMta gayA pachai, vaimAnika sura soy| ratna taNAM je leNahAra ne, kavaNa karai avaloya ? 25. jina kahai teha asura nAM tanu nai, haNa jaghanya aMtarmuhUttaM utkRSTo, cha pIDa upjaavai| mAse dukha pAvai / / za03, u02, DhA056 343 Jain Education Intemational Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. teha asara suraloka rahyo chato, te apachara sAthai jyaaNhii| bhoga bhogavivA samartha chai prabhu ! jina kahai samartha nAhI / / 27. nija bhavane lyAvai apachara nai, apachara Adara to tiNa setI bhoga bhogavivA samartha mithunaja devai| sevai|| 28. devI asura naiM Adara na diye, svAmIpaNe na jANeM / apachara sAthe bhoga bhogavivA, samartha nahIM te TANe / / 26. asura mudharma gayA jAsya ima, bali ziSya prazna vimaasii| kAla kitai prabhu UMco yAvat, sudharma gayA ru jAsI? 30. zrI jina bhAkhai kAla ito thayAM, ava-utsarpiNI AzcaryabhUta accheraga jaga meM, asura sudharma anNtii| jtii|| 26. pabhU NaM bhaMte ! asurakumArA devA tattha gayA ceva samANA tAhi accharAhi saddhi divvAI bhogabhogAI bhuMjamANA viharittae? No iNaThe smjheN| 27. te NaM tato paDiniyattaMti, tato paDiniyattittA ihamAga cchaMti / jai NaM tAo accharAo ADhAyaMti pariyAgaMti, pabhU NaM te asurakumArA devA tAhi accharAhi saddhi divvAI bhogabhogAI bhuMjamANA vihritte| 28. aha NaM tAo accharAo no Adati, no pariyANaMti, no NaM pabhU te asurakumArA devA tAhi accharAhi saddhi dibvAI bhogabhogAiM bhuMjamANA vihritte| 26. evaM khalu goyamA ! asurakumArA devA sohammaM kappaM gayA ya gamissaMti y| (za0 3 / 63) kevaiyakAlassa NaM bhaMte ! asurakumArA devA uDDhaM uppa yati jAva sohammaM kappaM gayA ya gamissaMti ya? 30. goyamA ! aNaMtAhiM osappiNIhi, aNaMtAhi ussappi NIhi samatikkaMtAhi atthi NaM esa bhAbe loyaccherayabhUe samuppajjai, ja NaM asurakumArA devA uDDhaM uppayaMti jAva sohammo kppo| (za0 3 / 64) 31. ki nissAe NaM bhaMte ! asurakumArA devA uDDhe uppayaMti jAva sohammo kappo? goyamA ! se jahAnAmae ihaM sabarA i vA babbarA i vA TaMkaNA i vA cucuyA i vA, palhA i vA puliMdA i vA shbraadyo'naaryvishessaaH| (vR0-pa0174) 32. ega mahaM raNaM vA gaDDhaM vA duggaM vA dari vA visamaM vA pabvayaM vA nIsAe 'gaDDhe va' tti gartA 'duggaM va' tti jldurgaadi| (vR0-50 174) 33. sumahallamavi AsavalaM vA hatthibalaM vA johabalaM vA dhaNubalaM vA AgaleMti, Akalayanti jeSyAma ityadhyavasyantIti / (vR0-10 174) 34, 35. evAmeva asurakumArA vi devA naNNattha arahate vA arahaMtacetiyANi vA aNagAre vA bhAviappaNo nissAe uDDhaM uppayaMti jAva sohammo kappo / (za0 3 / 65) 31. kiNa nezrAye asura sudharma, jina kahai de dRssttNd| sabara babara DhaMkaNa cucu palhava, deza anArya pulida / / 32. eka mahAaTavI meM gartA, durga jale kari tAya / guphA viSama parvata nethAye, te juddha karivA jaay| 33. mahA haya gaya ratha subhaTa dhanurdhara, vala prati hUM jiitetuuN| ima citavanai jAya anArya, bhAgAM tyAM chipa rahesU / / 34. asurakumArA devA piNa je, iNa dRSTAMte taahyo| tIna saraNa biNa anya saraNa thI, svarga sudharma na jaayo| 35. arihaMta athavA arihaMta-caityaja, tathA bhAvitAtma aNagAraM / yAM nethAye UMco jAvai, jAva sudharme sAraM / / soraThA 36. kevalajJAna - sahIta, te arihaMta pahilo saraNa / chAstha - jina saMgIta, caitya sAmAnyajJAnI tiko / / 344 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIje vara aNagAra, bhAvita saMjama tapa krii| e trihuM zaraNa vicAra, asura sudharme gati kahI / / camara gayo sudharma, zake mUkyo vajra taba / pachai vicAraco marma, iha zaraNe Avai camara / / arihaMta, arihaMta-caita, bhAvita-AtmA munivruu| mUkyo vajra suheta, te mATai hovai rkhe| arihaMta nai bhagavaMta, AsAtanA aNagAra nii| caitya ThAma e taMta, Akhyo chai bhaga pATha e|| ihAM bhaga kahiya jJAna, caitya sthAna bhaga pATha hai| tiNa saM artha caitya jAna, jJAna hovai iha kAraNa / / tiNa sU caunANI arihaMta, arihaMta-caityaja jaannvaa| e dUjo zaraNa kahaMta, tIjai zaraNa anya muni / / e vihaM nI nevAya, sUdharma jAye asura je| yAM saraNAMviNa nahi jAya, bali hiva goyama prazna im'|| (ja0 sa0) 44. *saha piNa asurakumArA devA, he prabhu ! UMcA jAI ? jAva saudharma-kalpa tava jina kahai, artha samartha e naaNhii| 45. mahARddhivaMtaja asurakumArA, devA UMcA jaaii| jAva saudharma-kalpa laga jANI, e jina-vANa suhaaii|| 46. e prabhu! camaraja UMco pUrve, jAvat gayo sudharma / zrIjina bhAkhai haMtA goyama! iha bhava AzrI marma / / 44. savve vi NaM bhaMte ! asurakumArA devA uDDhaM uppayaMti jAva sohammo kappo ? goyamA ! No iNaThe smtthe| 45. mahiDDhiyA NaM asurakumArA devA uDDhe uppayaMti jAva sohammo kppo| (za0 3 / 96) 46. esa vi ya NaM bhaMte ! camare asuride asurarAyA uDDhe uppaiyapubve jAva sohammo kappo? haMtA goyamA ! esa vi ya NaM camare asuriMde asurarAyA uDDhaM uppaiyapubve jAva sohammo kppo| (za0 3197) 47. aho NaM bhaMte ! camare asuriMde asurarAyA mahiDDhIe mahajjuIe jAva kahiM aNupaviThe ? kUDAgArasAlAdiLaMto bhaanniyvvo| (za0 3 / 68) 47. AzcaryakArI prabhu ! camara nI, mahARddhi nai mahAkAMta / jAva kihAM paiTThI? taba jina kahai, kuTAgArasAlA no dRSTAMta / / 48. aMka battIsa nuM deza kA e, DhAla chapanamI vArU / bhivakhu bhArImAla RSarAya prasAdai, 'jaya-jaza' saMpati sudhArU / DhAla:57 dahA camara prabhu ! asureMdra te, te sura Rddhi prdhaan| taM ceva timahija kima lahI, kima pAmI bhagavAna ? 1. camareNaM bhate ! asurideNaM asuraraNNA sA dibvA deviDDhI taM ceva kiNNA laddhe ? patte ? abhisamaNNAgae? (za0 3 / 66) *laya-asavArI nIM za03, u02, DhA056,57 345 Jain Education Intemational Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra kahai suNa goyamA ! ima nizcai kari jAna / pAchila bhava kahUM camara noM, suNo sUrata de kAna / / *pUrvabhava kA camara noM re / (dhrupadaM) gotama! tiNa kAla ne tiNa samaiM re, ehija jaMbU bharata suvizeSa re, goyama ! vijagirI mUla nai viSa re, bibhela nAma sannivesa re, goyama ! 4. tihAM pUraNa gAthApati vasa, RddhivaMta dIpti vikhyAta / jema tAmalI nI vAratA, tima pUraNa noM avadAta // 5. NavaraM cihuM puDa chai jehanai viSa, ehavo kASTha pAtra karI tAma / jAva vipula asaNAdi nipAya nai, jAvat teha pAtra grahI Ama / / 3. evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbUdIve dii| bhArahe vAse vijhagiripAyamale bebhele nAma saNivese hotthaa-vssnno| (za0 3 / 100) 6. muMDa thai dAnamaya pravrajyA, timahija jAva aataapn-bhuum| tehathI pAcho valI nai cau-puDo, kASTha-pAtra grahI taja nama / / 7. Avi bibhela nAmaiM sannivesa meM, UMca nIca majhama kUla maaNhi| bahu ghara samudAya bhikSAcarI, aTana karI AhAra grahI tAhi / / 8. pa. paDagAMnA pahilA puDa viSai, te paMthI pathaga - deva AhAra / ___ AhAra paDai dUjA puDa nai viSai, kAga svAna nai devU tivAra / / 6. tIjA puDa meM padArtha pa. tiko, maccha kacchapa naiM devU tAya / cauthA puDa meM paDai te kalpai mujhe, pota AhAra karevU kAya / / 4. tattha NaM bebhele saNNivese pUraNe nAmaM gAhAvaI parivasai aDDhe ditte jahA tAmalissa vattavvayA tahA netavvA, 5. navaraM cauppuDayaM dArumayaM paDiggahayaM karettA, jAva viulaM asaNapANakhAimasAimaM jAba sayameva cauppuDayaM dArumayaM paDiggahagaM gahAya6. muMDe bhavittA dANAmAe pabvajjAe pvvitte| pavvaie viya NaM samANe taM ceva jAva AyAvaNabhUmIo paccoru bhittA sayameva cauppuDayaM dArumayaM paDiggahagaM gahAya 7. bebhele saNNivese ucca-nIya-majjhimAI kulAI gharasamu dANassa bhikkhAyariyAe aDittA / 8. jaM me paDhame puDae paDai, kappai me taM paMthe pahiyANaM dala ittae / jaM me docce puDae paDai, kappai me taM kAga-suNayANaM dala itte| 6. jaM me tacce pUDae paDai kappai, me taM maccha-kacchabhANaM dlitte| jaM me ca utthe puDae paDai kappai me taM appaNA AhAraM AhArettae10. evaM saMpehei, saMpehettA kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe taM ceva niravasesaM jAva jaM se cautthe puDae paDai taM appaNA AhAraM aahaarei| (za0 3 / 101,102) 11. tae NaM se pUraNe bAlatavassI teNaM orAleNaM viuleNaM payatteNaM 12. paggahieNaM bAlatabokammeNaM taM ceva jAva bebhelassa saNNivesassa majhamajheNaM niggacchai 13. pAduga-kuMDiya-mAdIyaM uvagaraNaM cauppuDayaM dArumayaM ca paDiggahagaM egate eDeDa, eDettA 14. bebhelassa saNNivesassa dAhiNapurathime disIbhAge addha niyattaNiyamaMDalaM AlihittA saMlehaNA-jhUsaNAjhUsie 15. bhattapANapaDiyAikkhie pAovagamaNaM nivaNNe / (za0 3 / 103, 104) 10. ima rAtri samai citavI karI, kAle pragaTI prabhA gai raat| timahija sarva cauthe puDa paDai, pote AhAra karai vikhyAta / / 11. pUraNa bAla-tapasvI tadA, te to vAMchA-rahita udaar| vipula divasa ghaNAM nu tapa tiko, guru-AjJA prayatna vicAra / / 12. paga hieNaM bahumAne grahya, bAla-tapa karivai karI teh| timahija jAva bibhela sannivesa meM, madhyomadhya thai nikaleha / / 13. pAdukA kuMDikA Adi de, upadhi kASTha-pAtra avloy| sarva ekAMte nhAkhI karI, hivai aNasaNa dhArai soya / / 14. bibhela nAmai sannivesa thI, o to agnikUNa mAhai jaay| ardha nija tanu mAtra maMDala prata, AlekhI nai saMlekhaNA ThAya / / 15. bhAta-pANI pacakhI karI, o to pAovagamana supekh| aNasaNa dhAra rahai tihAM, iNa rA mana mAMhi haraSa vizekha / / *taya-haMsA nadiya kinAra rUMkhaDo re haMsA 346 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. tiNa kAlai nai tiNa samaya, mhArai hu~to chadmastha kaal| dIkSA liyAM nai varSa gyArai thayA, aMtara-rahita chaTha-chaTha nhaal|| 17. saMjama tapa kari AtamA, bhAvato te vasAvato sAra / pUrvAnupUrve cAlato, grAmAnugrAma karato vihAra / / 18. jihAM suMsumAra pura nAmai nagara chai, jihAM azoka vana khaMDa udyAna / jihAM azoka pravara suvRkSa chai, jihAM pRthvI-silA-paTTa jAna / / 16. tihAM hUM Ayo tiNa avasare, azoka - taru - tala jANa / pRthvI-silA-paTTa naiM viSai, aTThama-bhakta grhiidhrcodhyaan|| 20. jina - mudrAe be paga saMharI, pralaMbita-bhuja lAMbI bAMhi / eka pudgala viSai dRSTi sthApa nai, nAsAgre dRSTi artha mAMhi / / 16. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ahaM goyamA ! chaumatthakAli yAe ekkArasavAsapariyAe chaThaMchaTheNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM 17. saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe puvvANupuci caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe 18. jeNeva suMsumArapure nagare jeNeva asoyasaMDe ujjANe jeNeva asoyabarapAyave jeNeva puDhavIsilAvaTTae 16. teNeva uvAgacchAmi, uvAgacchittA asogavarapAyavassa heTThA puDhavIsilAvaTTayaMsi aTThamabhattaM pagiNhAmi, 20. do vi pAe sAhaTu vagdhAriyapANI egapoggalaniviTTha diTThI 'vagdhAriyapANi' tti prlmbitbhujH| (vR0-50 174) 21. aNimisaNayaNe IsipabbhAra gaeNaM kAeNaM, ahApaNihi ehiM gattehiM, sabidiehi guttehiM 'IsipabbhAragaeNaM' ti prAgbhAraH-agratomukhamavanatatvam / (vR0-50 174) 22. egarAiyaM mahApaDimaM uvasaMpajjettA NaM viharAmi / (za0 3 / 105) 21. cakSu bhaNI aTamakArava, Agala thakI thoDo namyoM sulakSa / gAtra sthApyUM yathAvasthitapaNa, sarva-iMdriya-gupta pratyakSa / / 22. eka rAtri nI mahApaDimA pratai, aMgIkAra karI vicaraMta / bhikkhu-paDimA e bAramo, vArU dharma zukla cita zaMta / / 23. Akhyo aMka battIsa na deza e, vArU sAta pacAsamI DhAla / bhikSu bhArImAla RSarAya thI, sukha saMpati 'jaya-jaza' nhAla / / DhAla : 58 dUhA 1. tiNa kAlai nai tiNa samaya, camaracaMcA abhidhAna / rAjadhAnI hui iMdra biNa, purohita-rahita pichAna / / pUraNa vAla tapasvI tadA, dAna-pravrajyA dekha / bAra varSa pAlI karI, mAsa saMlekhaNa pekha / / sATha-bhakta aNasaNa pratai, chedI nai kari kaal| camaracacA rajadhAnIe, upapAta-sabhA vizAla / / 4. jAva iMdrapaNe UpanoM, adhunotpanna cmrNd| paMca paryApti karI huo, paryApto sukhakaMda / / 1. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM camaracacA rAyahANI aNidA apurohiyA yAvi hotthaa| (sh03|106) 2. tae NaM se pUraNe bAlatavassI bahupaDipuNNAI duvAlasavAsAI pariyAgaM pAuNittA, mAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsettA, 3. saThiM bhattAI aNasaNAe chedettA, kAlamAse kAlaM kiccA camaracaMcAe rAyahANIe uvavAyasabhAe 4. jAva iMdattAe uvvnnnne| (za0 3 / 107) tae NaM se camare asuride asurarAyA ahuNovavaNNe paMcabihAe pajjattIe pajjattibhAvaM gcchi| (za0 3 / 108) za03, u02, DhA057,58 347 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *Avai sudharma asurAdhipa cmriNd| (dhrupadaM) 5. paMca paryApti karI paryApta-bhAva pratai asuriNd| pAmya chata Urdhva sahaja svabhAve, avadhi karI jovida / / 6. jAva sudharma-kalpa avalokai, tihAM zakra sureMdra phichaan| meghamAlI sura chai basa jehana, tiNa sUM nAma maghavAna / / 7. pAka nAmaiM balavaMta ripu je, nirAkarato tAsa / pAkazAsana kahiye iNa kAraNa, ehavo hai zaka prakAsa / / 5. tae NaM se camare amuride asurarAyA paMcavihAe pajja tIe pajjattibhAvaM gae samANe uDDhe vIsasAe ohiNA Abhoei 6. jAva sohammo kappo, pAsai ya tattha sakka devidaM deva rAyaM maghavaM 'maghavaM' ti maghA-mahAmeghAste yasya vaze santyasau mghvaantstN| (vR0-50 174) 7. paaksaasnnN| pAko nAma balavAn ripustaM yaH zAsti-nirAkarotyasau pAkazAsano'tastaM / (vR0-pa0 174) sayakkatuM zataM RtUnA-pratimAnAmabhigrahavizeSANAM zramaNopAsakapaJcamapratimArUpANAM vA kAttikazreSThibhavApekSayA yasyAsau zatakraturatastaM / (vR0-pa0 174) 8. paDimA paMcama bUho sau velA, kAttika bhava tiNa kAraNa zatakratu nAma chai, ehavo zaka apekssaay| mahArAya / / 11. 12. 'vRtti viSai kahya paMcamI, paDimA je sau vAra / kIdhI chai tiha kAraNa, zatakratu nAma udAra / / dhara paDimA darzana viSai, dvitIya bAra vrata dhaar| sAmAyika tIjI viSa, dezAvagAsI sAra / / SaTa posA ika mAsa meM, paDimA turya sujoya / e to cihaM paDimA sadA, huvaija chai avaloya / / tiNa sUM paDimA e cihuM, sau velAMja kareha / ehavo niyama nathI tasaM, nyAya vicArI leha / / vArU paDimA paMcamI, karI vAra sau taay| tiNa suM zatakratu nAma tasuM, iso saMbhavai nyAya' / / (ja0 sa0) *maMtrI paMca saya iMdra taNe mura, sahasra-cakSu chai tAya / iMdra taNe prayojana vata, tiNa sU sahasrAkSa ima vRtti mAMya / / 14 14. sahassakkhaM indrasya kila mantriNAM paMca zatAni saMti, tadIyAnAM cAkSNAmindraprayojanavyApRtatayendrasambandhitvena vivakSaNAttasya sahasrAkSatvamiti / (vR0-pa0174) athavA sahasra-cakSu no teja chai, ehavo teja sliih| iMdra taNIM cakSu no lahiye, ema kahyo dharmasIha / / vajra Ayudha kara chai tiNa kAraNa, vajrapANI kahivAya / asura nAM pura nai vidArai tiNa sU, kahyo puraMdara tAya / / 16. vajjapANi purNdrN| 'puraMdaraM' ti asurAdipurANAM dAraNAt purandarastam / (vR0-pa0 174) 17. jAva dasa disAo ujjovemANaM pabhAsemANaM yAvat iMdra dazU dizi mAMhai, tana AbharaNa nI jaann| kAMti karInai udyota karato, prabhA teja pahichANa / / __*laya-Ava lavaNAMkusa sajha sAjhA 348 bhagavatI-jor3a Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. sudharma nAmA kalpaviSe te sudhamavataMsaka sabhA sudharmA siMghAsaNa, tihAM te 16. jAva pradhAnaja deva saMbaMdhiyA, bhoga ehavo adhyAtma ciMtita mana meM, saMkalpa 20. 22. 21. hINapunya caudasa noM apanoM 23. 24. 25. 26. 27. 28. 26. 30. kuNa re eha apatthiya - patthae, maraNa - vAMchaka duraMta paMta duSTa lakSaNa na ghaNI lajjA lakSmI divya pradhAna je deva taNI Rddhi, jAvat deva taNoM anubhAva lAdho amhai, bali sanmukha bhogaviyA meM puna, te alpa thoDo chai otsukya jehane, bhoga imamitava sAmAnika paraSada nAM, sura eha kavaNa re apattha- patthae, jAva kAlI bUlI amAvasa jAyo / jeha bhaNI mujha e ehavA, ehaveM rUpa kari yukta tAhyo / tAma sAmAnika paraSada nAM sura, camara haraSa saMtoSa pAyA mana adhiko, jAva bhogavato dekha UpanoM vizekha || 1. camarendra ke mana meM saMkalpa utpanna huA / vimAna | sura-rAjAna // taNI hiyo dedIpyakAya va krodhe kari sAmAnika balai paraSada nAM UpanA sura naiM, bole ha aho sAmAnika ! amero eka aho sAmAnika! ache anero, camara divya pradhAna / pAmyo suvidhAna / / mujha Upara eha / bhogavato vicareha || tejI kahivAya bhogavai tAya ? bhoga hAtha joDI daza nakha kara ekaThA, mastaka naiM viSe tAhyo / sira Avartana karI sAcai mana, bali aMjali adhikAyo / jaya-vijaya karInaiM badhAvI, bole he devAnupriyA ! eha / zaka deveMdra deva na rAjA yAvat e vicareh || apAra / tAma camarae vacana suNI naiM, kopyo zIghra rUTho kodhana udaya yo ati rUdra rUpa huA tiNavAra // ne viparIta | rahIta // sureMdra asura suNa vAya / vigasAya || vidha tAya / vAya // surarAya / iMda tAya // 18. sohamme kappe sohammavaDeMsae vimANe sabhAe suhammAe sakkasi sIhAsasi 12. jAdivvAI bhoga bhogAI bhujamAna pAsa pAvitA imeyArUye ajjhathie citie patthie maNogae saMkappe samupajjatthA 20. kesa eharigiri parivajjie 'duraMtapaMtalakkhaNe' tti durantAni - duSTAvasAnAni ata eva prAntAni - amanojJAni lakSaNAni yasya sa tathA / ( vR0 pa0 174) 21. hINapuNNa cAuTa se jaM NaM mamaM imAe eyArUvAe 'hI punnacAudase' tti hInAyAM puNyacaturdazyAM jAto honapuNyacAdezaH kila caturdazI tithiH puSpA janmA zritya bhavati sA ca pUrNA atyantabhAgyavato janmani bhavati ata Akrozatayoktam / ( vR00 174) 2222e jAna dinche devA bhAve la patte abhiyamAga uNi aNussue vivAI bhoga bhogAI bhujamANe viharaha 24. evaM saMpehei saMpettA sAmANiyaparisovavaNNae deve sahAve sAtA evaM bayAsI kesa ema devANaliyA apatyapatyAe vAya divvAI bhogabhogAI jamA bihara ? (10 3 / 106) 25. tae NaM te sAmANiyaparisovavaNNagA devA camareNaM asurideNaM asuraraNNA evaM buttA samANA haTThatuTTha jAvayA 26. kara dasa sirasAvataM matyae aMjali kaTTu 27. jaeNaM vijaeNaM vadbhAveti, vRddhAvettA evaM kyAsI-esa gaM devApiyA ! sakke devi devarAyA va divvAI bhogabhogAI jamANe vihara ( 0 20910) 28. tae se camare asuride asurarAyA tesi sAmAjiyaparisovA devAgaM aMtie emaTThe sonA nisamma Asurute ruTThe kuvie caMDikkie 26. misimisemANe te sAmANiyaparisovavaNNage deve evaM vayAsI 30. aNNe khalu bho ! se sakke devide devarAyA, aNNe khalu bho ! se camare asuride asurarAyA, za 3, u0 2, DhA058 346. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 36. 40. 41. 42. 43. 44. aho sAmAnika ! che mahARddhivaMta, zapha sureMdra surarAya aho sAmAnika ! che alpa RddhivaMta, camara asura iMdra tAya // te bhaNI hUM chaM chU maka nIM, deveMdra deva rAjA nIM / AzAtanA karavI ima kahIneM, thayo uSNa uSNabhUta jAnI // soraThA uSNa kopa saMtApa, tehI je panI uSNa bhAva prati vyApa, svabhAva thI piNa te huvai / / tiNa sUM Agala tAma, uSNabhUta e krodha kari / uSNapaNuM e pAma, svAbhAvika e uSNa nahi // * tAma camara te asura taNo iMdra, avadhi karI avaloya / mujhaneM dekha iso adhyAtama jAyat apanoM soya // zramaNa bhagavaMta mahAvIra nizce ima, jaMbUdvIpa bharata suMsumAra / azoka vana khaMDa azoka taru tala, pRthvI - zilApaTTa sAra / / eka rAtri nIM mahApaDimA prati vicare kara aMgIkAra / theMba mujha vIra nevAya zakra nI, karU AzAtanA iha vAra // ima citava sejyA thI UThI, devadUpya pahiraMta je upapAta -sabhA naiM pUrava-dvAra karI nikalaMta || jihAM sudharmA sabhA bali chai, jihAM cophAla praharaNa koza | e Ayudha nIM zAla ache jihAM Avai dharatI josa || bhogala meM AkAra evaM phaliha ramaNa yahI hAtha sakhAiyA viNa cAlyo ekalo, bIjo ko nahIM sAtha || // soraThA ihAM eka kahivAsa, bahu parivAra virSa api / vaMcita nahIM sahAya, te piNa ika vabahAra thI / athavA Agala eha, bIjo ko nahiM ima kahyo / piMDa mAtra piNa teha, dvitIya taNAja abhAva thI / *parigrahI mahAamarasa dharato, camaracaMcA madhya pada Ayo tigicchakaTe, giri utpAta jAvat dUjI bAra bAra vaikiya, samudghAta tAma camara saMkhyAta jojana noM, daMDa kareM * laya - Ave lavaNAMkusa sajha sAjhA 350 bhagavatI jor3a rAjadhAnI / pichAnI || kari soya / avaloya || 31. mahIe bho se sabar3e devi devarAyA, a DIe khalu bho se mare ai 32. taM icchAmi NaM devANuppiyA ! sakkaM devidaM devarAyaM sayameva accAsAittae tti kaTTu usiNe usiNabbhUe yAvi hotyA / ( 0 3 / 111) 33. 'usiNe' tti uSNaH kopasantApAt kopasantApajaM coSNatvaM kasyacit svabhAvatoyasyAvivAha (2010 105) 34. 'usiNabhUe' tti asvAbhAvika moSNyaM prApta ityarthaH / ( vR0 pa0 175 ) 35. tae NaM se camare asuriMde asurarAyA ohi pauMjai, pauMjilA mamaM ohiNA AbhoeDa, AbhoetA imeyAve ajjhathie jAva samupajjitthA 36. evaM khalu samaNe bhagavaM mahAvIre jaMbUdIve dIve bhArahe vAse susumArapure nayare asogasaMDe ujjANe asogavarapAyavassa Ahe 27. aTTamabhanttaM pariSTitA emarAiyaM mahApaDimaM uvasaMpajjittANaM viharati taM seyaM khalu me samaNaM bhagavaM mahAvIraM NIsAe sakkaM devidaM devarAyaM sayameva accAsAitae 3. iti evaM sa saMpetAsa aTThettA deva paripA 36. jeNeva sabhA suhammA jeNeva coppAle paharaNakose teva ubAgacchai, 40. phaliharayaNaM parAmusai, ege abIe 41, 42. ekatvaM ca bahuparivArabhAve'pi vivakSita sahAyAbhAvAd vyavahArato bhavatItyata Aha- 'abiie' tti advitIya piMDarUpamAtrasyApi dvitIyasyAbhAvAditi / (100 175) 43. phaliharayaNamAyAe mayA amarisaM vahmANe camaraciMcAe rAyahANIe majjhamajjheNaM Niggacchai, NiggacchittA jeNeva tigichikUDe uppAyapavvae teNeva uvAgacchai 44. upAgatA vevyayasamugdhApUrNa samohammada Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45. jAva uttara vaikriya rUpa te, navo vikarve te utkRSTI gati kari yAvat, Ayo mhArai shriir| tIra / / 46. tIna pradakSiNa de mujha vaMdI, namaNa karI kahai vaay| vAMchaM prabhu ! tujha nevAya zaka nI, karavI AzAtana tAya / / 47. ima kahI IzANa kaNa meM jai nai, kari vaikriya - smudghaat| jAva bIjI vAra samudghAta kari, moTI deha racI vikhyAta / / 48. ika mahA ghora DarAvaNa rUpa je, bIhAmaNo bhaya upajAvaNahAra bhIma te, AkAra aakaar| bhayadAtAra / / 46. bhAsura te dedIpyamAna cha, bhaya hetU senya sriis| ulkA sphuliMgAdika senyA, bikharayA avayava dIsa / / yAda AyAM piNa udvega Upaje, amAvasyA adhaM raat| uDada nI rAsa sarIkhI kAyA, yojana lakSa vikhyAta // 45. samohaNittA jAva uttaraveubviyaM rUvaM vikubai, viku vittA tAe ukkiTThAe...jeNeva mamaM aMtie teNeva uvAgacchai, 46. uvAgacchittA mamaM tikkhutto AyAhiNa-payAhiNaM karei jAba namaMsittA evaM vayAsI-icchAmi NaM bhaMte ! tubbha nIsAe sakka devidaM devarAyaM sayameva accAsAittae 47. iti kaTu uttarapurathimaM disIbhAgaM avakkamei, aba kkamettA veuvviyasamugghAeNaM samohaNati, samohaNittA jAva doccaM pi veubviyasamugghAeNaM samohaNNai 48. ega mahaM ghoraM ghorAgAraM bhImaM bhImAgAraM 'ghoraM' ti hiMsrAM, katham ?-yato 'ghorAkArAM hisrAkRti 'bhIma' ti 'bhImAM' vikarAlatvena bhayajanikAM, katham ? -yato 'bhImAkArAM' bhayajanakAkRti / (vR0-50 175) 46. bhAsa bhayANIyaM gaMbhIra 'bhAsuraM' tti bhAsvarAM 'bhayaM bhayahetutvAdanIkaM-tat parivArabhUtamulkAsphuliMgAdi sainyaM yasyAH sA bhayAnIkA, 'gaMbhIra' ti gaMbhIrAM vikIrNAvayavatvAt / (va0-pa0175) 50. uttAsaNayaM kAlaDDharatta-mAsa rAsisaMkAsaM joyaNasaya sAhassIyaM smaraNenA yudvegjnikaaN| (vala-pa0175) 51. mahAboMdi viuvva iviuvvittA, apphoDei 'mahAboMdi' nti mahAprabhAvatanum 'apphoDei' tti karAsphoTaM kroti| (vR0-pa0 175) 52. baggai gajjai, yahesiyaM karei, hatthigulagulAiyaM karei, rahaghaNaghaNAiyaM karei, 53. pAyadadda ragaM karei, bhUmicaveDayaM dalayai, 'pAyadaddaragaM' ti bhUmeH pAdenAsphoTanam |(vR0-50 175) 54. sIhaNAdaM nadai, uccholei paccholei 'uccholei' tti agratomukhAM capeTAM dadAti 'paccholei' tti pRSThatomukhAM capeTAM ddaati| (vR0-pa0175) 55. tivati chida, 'tivaI chidai' ti malla iva raMgabhUmau tripadIccheda kroti| (vR0-pa0 175) 56. vAma bhuyaM Usavei, dAhiNahatthapadesiNIe aMguTThaNaheNa ya vitiricchaM muhaM viDaM vei, 'Usavei' tti ucchRtaM karoti 'viDaMbei' tti vivRtaM kroti| (vRta-pa0175) 57. mahayA-mahayA saddeNa kalakala ravaM karei ege abIe phali harayaNamAyAe uDDhe behAsaM uppaie 51. ehavI moTI deha vikUrvI, kara-AsphoTana krto| donai hAtha bhelA kara pITai, bhUmi AliMgana dhrto|| 52. zabda garjArava karai ghana sarIkho, gaja nI para gulgulaatt| haya nI para hIMsArava karato, ratha nI para ghaNaghaNATa / / page karI pRthvI AsphoTana, karato adhika apaar| bhami capeTA prahAra karIna, vidArai tiNavAra / / sIhanAda rava siMgha taNI para, dai Agala mukha nai cpettaa| pUTha thakI piNa diya capeTA, rUpa vikarAla sudheTA / / 55. raMga-bhamikA viSa malla jima, tripadI cheda krto| vividha prakArai karai kuceSTA, piNa kiNa saM na ddrto|| 56. vAmI bhujA pratai kari UMcI, jImaNA kara noM joy| aMgUThA nAM nakha sUM tiracho, mukha viTaMbai soya / / 57. moTe zabdai kalakala phaliha nAmai ratna karato, ekalo avara na sAtha / leina, gagane caliyo jAta / / za0 3, u02, DhA058 351 Jain Education Intemational Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58. 56. adholoka khobhAvato jANaka, jANa medanItala kNpaato| jana thI AkarSato tirachA-loka nai, sudharma svarge jaato|| jANaka aMbara tala phoDato, kiNahI sthAna gaajto| kiNahI sthAnaka bIjala nI para, camakata nai jhbkNto|| kiNahI sthAnaka meha barasAva, rajo vaSTi kihAM krto| aMdhakAra te tamasakAya prati, kiNahI sthAnake dhrto|| vyaMtara - sura nai trAsa vizeSa, upajAvato hrssaavai| jotiSi be bhAge karato, bIca nikalato jaavai|| AtmarakSaka nai trAsa pamAvata, karato ati tophAna / parigha Ayudha nai AkAzatala meM, ulAlato dyutimAna / / 61. bhASA 62. 63. te utkRSTI gati kara cAlata, jAva tirachA asNkhyaat| dvIpa samudra nai madhya thai nai, ulAMghato thako jAta // 64. jihAM sudharma - kalpa sudharma-avataMsaka bIca e zaka vimaann| jihAM sudharmA zaka sabhA cha, tihAM Ayo dhara mANa / / ika paga padmavedikA Upara, sudharmA-sabhA paga ek| ajANacakaro' AvI Ubho, rUpa vikarAla vizekha / / parigha ratna te Ayudha karikai, moTai moTai rava tAya / pratolI kapATa yuga madhya pratai e, tIna bAra kUTI kahai vAya / / 58. khobhate ceva aheloyaM kaMpemANe va meiNItalaM sAka DDhate va tiriyaloyaM 56. phoDemANe va aMbaratalaM katthai gajjate, katthai vijju yAyaMte, 60. katthai vAsaM vAsamANe, katthai rayugghAyaM pakaremANe, katthai tamukkAyaM pakaremANe, 61. vANamaMtare deve vittAsemANe-vittAsemANe joisie deve duhA vibhayamANe-vibhayamANe, 62. Ayarakkhe deve vipalAyamANe-vipalAyamANe, phaliharayaNaM aMbaratalasi viyaTTamANe-viyaTTamANe, viubbhAemANe viubbhAemANe 63. tAe ukkiTaThAe jAva tiriyamasaMkhejjANaM dIva-samuTTANaM majhamajheNaM vIIvayamANe-boIvayamANe 64. jeNeva sohamme kappe jeNeva sohammavaDeMsae vimANe, jeNeva sabhA suhammA teNeva uvAgacchai 65. egaM pAyaM paumavaraveiyAe karei, egaM pAyaM sabhAe suhammAe karei, 66. phaliharayaNeNaM mahayA-mahayA saddeNaM tikkhutto iMdakIla AuDei AuDetA evaM vayAsI-- 'iMdakIla' tti gopura kapATayugasandhinivezasthAnam / (vR0-50 175) 67. kahi NaM bho ! sakke devide devarAyA ? kahi NaM tAo caurAsIisAmANiyasAhassIo? kahi NaM te tAyattIsa yatAvattIsagA? kahi NaM te cattAri logapAlA? 68. kahi NaM tAo cattAri caurAsIIo AyarakkhadevasA hassIo ? kahi NaM tAo aNegAo accharAkoDIo? 66. ajja haNAmi, ajja mahemi, ajja bahemi, ajja marma avasAo accharAo vasamuvaNamaMtu 70. iti kaTu taM aNiTuM akaMta appiyaM asubhaM amaNuNNaM amaNAmaM pharusa giraM nisiri| (sh03|112) 67. kihAM re zakasura iMda surarAjA,kihAM sAmAnika caurAsI hjaarN| kihAM tAvatetIsaka devatA, lokapAla kihAM cyAraM / / 68. kihAM Atma-rakSaka tIna lAkha aru, Upara chatIsa hjaarN| aneka apacharA koDAMgamaiM te, kihAM gaI ihavAraM / / haNasyU Aja mathU dahI nIM para, vadha karUM hUM aaj| pUrve vasa nahIM jeha apacharA, mujha vasa thai namiyai samAja // 70. ima kahInai aniSTa akAMtaja, apriya asubha agmtaa| mana meM nahIM rucai tehavA kaThaNa vaca, nizaMkapaNe ima vamatA / / 71. aMka battIsa na deza kahya e, aThAvanamIM DhAla / bhikSa bhArImAla RSirAya prasAdai, 'jaya-jaza' maMgalamAla / / 1. acAnaka 352 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla : 56 dUhA zaka deveMdra tiNa avasara, aniSTa zabda apAra / jAvat aNagamatA ghaNAM, cita aNarucatA dhAra / / pUrve kadei nAM suNyA, vacana isA suNa kaan| kopyo zIghra UtAvalo, jAva misamisAyamAna / / 1. tae NaM se sakke devide devarAyA taM aNiThe jAva ama NAma 2. assuyapuvaM pharusaM giraM soccA nisamma Asurutte jAva misimisemANe *prabala krudha anala jala sabala kala zakra noM, zIghra mukha aruNa ati rosa jAnaM / pragaTa hI krodha noM udaya ati dIsata, jAjvalamAna dedIpyamAnaM // 4. tivaliyaM triNa je valaya sala cADhanai, bhakUTI trisUla je dRSTi sthaap| 4. tivaliyaM bhiDi niDAle sAhaTu camaraM asuriMdaM asura teha nilADa nai viSa caDhAya nai, camara asureMdra ne kahai Apa // rAyaM evaM vadAsI5. haMbho camarA! asureMdra ! asurAdhipa ! apatthiyapatthiyA ! maraNakAmI ! 5.haM bho! camarA ! asuridA ! asurarAyA ! apatthiya aMta ati prAMta je lakSaNa nAM dhaNI, lajjA lakSmI-rahita tUM hraamii|| patthayA ! duraMtapaMtalakkhaNA ! hirisiriparivajjiyA ! 6. hINa puNNa caudasi amAvasya jAiyo, Aja tUM nahIM tujha sukkha naahii| 6.hINapuNNacAuddasA ! ajja na bhavasi, nAhi te suha ima kahI teha siMghAsaNa te chatuM, hAtha meM vajra lIdho cha tyaahii|| matthIti kaTu tattheva sIhAsaNavaragae bajja parAmusai, 7. jAjvalamAna te vajra jalato chato, pragaTa hI phUTa-phUTa zabda krto| 7. taM jalataM phuDataM taDataDataM ukkAsahassAI viNimmuyamANaM baTa-traTa zabda bali vajra karato chato, sahasragame ulakapAta jhrto| viNimmuyamANaM, 8. sahasragame hI jvAlA prati maMkato, bakherato sahasragame aNgaaraa| 8. jAlAsahassAI pamuMcamANa-pamuMcamANaM, iMgAlasahassAI phuliMga te agni nAM kaNiyA jvAlA tasaM, mAla paMkti jasuM sahasra dhaaraa|| pavikkhiramANa-pavikkhiramANaM liMgajAlAmAlA sahassehi 6. cakSu-vikSepa bhrama Upajai netra meM, dRSTi-pratighAta darzana abhaavo| 6. cakkhuvikkhevadipiDighAtaM pi pakaremANaM teha prakarSe atihIja karato chato, ehavo vajra ari haNaNa daavo|| cakSurvikSepazca-cakSubhraMma: dRSTipratighAtazca--darzanA bhAvaH ckssuvikssepdRssttiprtighaatN| (vR0-50 175) 10. agni thakI piNa adhika teje karI, dedIpyamAna jayI vegvNt| phUlyA kesUlA noM vRkSa te sArikho, mahAbhaya nuM upajAvaNahAra maMta / / mahabbhayaM 'jaiNavegaM' ti jayI zeSavegavadvegajayI vego yasya / vR0-50 175) 11. bhayaMkara bhaya taNaM eha kartA acha, ehavo vaz2a le zaka haath| 11. bhayaMkaraM camarassa asuriMdassa asura raNo vahAe vajja mUkiyo tAmasa adhika kope karI, camara asureMdra nI karaNa ghAta / / (za0 3 / 113) 'bhayaMkara' bhayakartR / (vR0-pa0 175) 12. tAma asarAdhipa camara asureMdra te, jalat yAvat bhaya krnnhaaraa| 12. tae NaM se camare aride asurarAyA taM jalataM jAva bhayaM ehavA vajra ne sanmukha Avato, dekhI ne karavA lAgo vicaaro|| kara bajjamabhimuhaM AvayamANaM pAsa i, pAsittA 13. jhiyAi e syUM Avai ? ima citavai, pihAi kahitAM abhilASa dhrto| 13. jhiyAi pihAi, Ayudha ehavaM mhArai ha to bhala,tathA svasthAna gamana abhilASa krto|| 'jhiyAi' tti 'dhyAyati' kimetat ? iti cintayati, tathA 'pihAi'tti 'spRhayati' yadyevaMvidhaM praharaNaM mamApi syAdityevaM tadabhilaSati svasthAnagamanaM vA'bhilaSati / *laya-kaDakhA nIM (vR0-pa0 175) za03, u02, DhA056 353 Jain Education Intemational Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. athavA pihAi te AMkha DhAMkai bali, pihAi jhiyAi bali pATha aakhyo| 14. pihAi jhiyAi, pUrve kriyA kahi tehija be bAra hI, adhika AkulapaNoM tAsa daakhyo|| athavA 'pihAi' tti akSiNI pidhatte--nimIlayati, 'pihAi jhiyAi' tti pUrvoktameva kriyAdvayaM vyatyayena karoti anena ca tsyaativyaakultoktaa|(vR0-50175) 15. dhyAvato timaja tatkAla pAcho valyo, bhAgo chai mukuTa-vistAra rcnaa| 15. jhiyAittA pihAittA taheva saMbhaggamauDaviDave sAlaMbahasta nAM AbharaNa hAlatA kara grahai, adhomukha gamana vasathIja lachanA / / hatthAbharaNe 'taheba' ti yathA dhyAtavAMstathaiva tatkSaNa evetyarthaH 'saMbhaggama uDaviDave' tti saMbhagno mukuTaviTapaH zekharakavistAro yasya sa tathA 'sAlaMbahatthAbharaNe' tti sahaAlambena-pralambena vartante sAlambAni tAni hastAbharaNAni yasyAdhomukhagamanavazAdasI saalmbhstaabhrnnH| (vR0-pa0175) 16. Urdhva paga mastaka nIco hai jehanoM, kakSa viSa jyUM praseda aavai| 16. uDDhapAe ahosire kakkhAgayaseyaM piva viNimmuyamANeopama e kahI adhika bhaya thI lahI, sura naiM pasevo to nAMhi bhaavai|| viNimmuyamANe bhayAtirekAt kakSAgataM svedamiva muJcayana, devAnAM kila svedo na bhavatIti saMdarzanArthaH pivshbdH| (vR0-50 175) 17. gati utkRSTa vega kari bhAjato, jAva tirachA asaMkhejja jaanno| 17. tAe ukkiTaThAe jAva tiriyamasaMkhejjANaM dIva-sama dvIpa-samRdra nai madhye-madhye karI, adhika ulAMghato trAsa aannii| hANaM majhamajheNaM vIIvayamANe-bIIbayamANe 18. jihAM jaMbUnAmA dvIpa jihAM bharata cha, jAva azoka taru chai prdhaanN| 18. jeNeva jaMbudIve dIve jAva jeNeva asogavarapAyave jeNeva mujha kanai Aviyo adhika bhaya pAmato, bhaya karI gargara vadata vAnaM / / mamaM aMtie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA bhIe bhayagaggarasare 16. he bhagavaMta ! tujha saraNa mujha nai acha, ema vaca badata asureMdra aapo| 16. bhagavaM saraNaM iti vuyamANe mamaM doNha vi pAyANaM aMtaraMsi mujha paga ubhaya aMtara bicai zIghra thI,vega kari chipa rahya mana sNtaapo|| jhatti vegeNaM smovddie| (za0 3 / 114) 20. zakra deveMdra surarAja tiNa avasarai, cita vicAra ima tAma krto| 20. tae NaM tassa sakkassa devidassa deva raNNo imeyArUve sakta samartha aru viSaya nahIM camara nI, ApaNI nezrAya Aya addto|| ajjhathie jAva samuppajjitthA-no khalu pabhU camare asuride asurarAyA, no khalu samatthe camare asuride asurarAyA, no khannu visae camarassa asuridassa asura raNo apaNo nissAe 21. uDaDhaM uppaittA te UMco AvI karI, jAva saudharma - kalpeja aay| 21. uDaDhaM uppaDattA jAva sohammo kappo, tIna netrAya viNa anya nezrAya thI, camara nI pohaca nahIM chai taahy| 22. arihaMta, arihaMta-caitya, aNagAra nI, nezrAya jAva sudharma aavai| 22. naNNattha arahate vA, arahaMtaceiyANi vA, aNagAre vA mahAdukha arihaMta bhagavaMta aNagAra nI,AsAtana sobha thI bhraMsa thAvai / / sAbhAviappANo nImAe uDDhaM uppayai jAva sohammo kappo, taM mahAdukkhaM khalu tahArUvANaM arahatANaM bhagavaM tANaM aNagArANaya accAsAyaNAe 23. ima kahA avASaajUja mukha dAkhayA, hA hA ekhada vacana khaayaa| 23. iti kaTTa ohi pauMjai, mamaM ohiNA Abhoei, aho ! e Azcarya-vacana zake kahya, haM haNANu chu ima kahinai dhyaayo|| AbhopattAhA! hA ! aho ! to ahamiti kaTa 24. te utkRSTa gati vegavatI karI, jAva divya devagati kari athaayo| 24. tAe ukkiTaThAe jAva divAe devagaIe vajjassa bIhi vajra nAM mArga keDa jAte thake, dvIpodadhi asaMkha madhya thainai taahyo| aNagacchamANe-aNugacchamANe tiriyamasaMkhejjANaM dIva samudANaM majjhamajjheNaM 25. yAvata vakSa azoka ache jihAM, mujha samIpa ima zIghra aayo| 25. jAva jeNeva asogavarapAyave, jeNeva mamaM aMtie teNeva mujha thakI vajra cau AMgula alaga prati, saMharai zaka saudhrm-raayo| uvAgacchada, uvAgacchittA mamaM cauraMgulamasaMpattaM vajja pddisaahri| 354 bhagavatI-jor3a dain Education Intermational Jain Education Intemational Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. aMka battIsa na deza Akhyo ihAM, tosa guNatIsamI DhAla taajii| bhikSa bhArImAla RSarAya prasAda thI, 'jaya-jaza' saMpati sarasa jAjhI / / DhAla : 60 1. aviyAI me goyamA ! muTThivAeNaM kesagge vIitthA / (sh03|115) 3. tae NaM se sakke devide devarAyA bajja paDisAharitA 4. mamaM tikkhutto AyAhiNa-payAhiNaM karei, karettA baMdai ati vege kari goyamA ! vajra grahaNa nai kaaj| muSTi-vAya kari mAharA, kezAgra vIjiyA sAja / / muSTi bAMdhavaM kari tadA, upanoM vAyU tAya / tiNa muSTI-bAye karI, mujha keza agra kaMpAya / / _ *goyama! cita lagAya ne saaNbhlo| (dhrupadaM) zaka deviMdra tiNa abasara, rUDo te surarAya ho, goyama ! zIghra vajra prati saMharI, turata grahI vajra tAya ho, goyama ! mujha tIna vAra tIkhe manai, dakSiNa kara thI dekha / pradakSiNA de prema saM, vaMdai haraSa vizekha // namaskAra cita niramala, vArU kara kahai vAya ho, prabhujI ! ima nizcai bhagavaMta hUM, iNa kAraNa ihAM Aya ho, prabhujI ! [hUM araja karUM chU vInatI) 6. tujha nezrAye camara te, asurida sudharme Aya / ApaNapaija AsAtanA, kIdhI mujha adhikAya / / 7. taba hUM kopyo turata hI, mUkyo vajra mahArAya / camara haNevA cita karI, bhArI dveSa bharAya / / bajra mUkyAM pachai mujha balI, pAmyo saMkalpa pUjya / nahIM zakti e camara noM, yAvat avadhi prayujya / / 5. namasai, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsi--evaM khalu bhaMte ! 6. ahaM tubbhaM nIsAe camareNaM asurideNaM asura raNNA sayameva accaasaaie| 7 tae NaM mae parikuvieNaM samANeNaM camarassa asuriMdassa asuraraNNo vahAe vajje nisaThe / 8. tae NaM mamaM imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA no khalu pabhU camare asuride asurarAyA taheva jAva ohi pauMjAmi, 6. devANuppie ! ohiNA Abhoemi, AbhoettA hA ! hA ! aho ! hato ahamaMsi tti kaTu tAe ukkiTThAe avadhi karI avalokiyA, devAnapriya dekha / hA ! hA! iti khede kaho, yAvat sarva saMpekha / / jAva 10. jeNeva devANuppie teNeva uvAgacchAmi, devANuppiyANaM cauraMgulamasaMpattaM vajja paDisAharAmi, 11. vajjapaDisAharaNaTThayAe NaM ihamAgae 10. he devAnupriyA nai kanai, nizca Ayo hUM Aja / AMgula cyAra aNapAmiyAM, saMhariyo vajra saaj|| vajra pratai grahivA bhaNI, Ayo ihAM claay| INahija tirachA loka meM, avara kAraNa nahi Aya / / 12. e suMsumArapura nagara nai virSa, samosarayo avdhaar| saMprApta thayo svAmajI ! udyAne iha vAra / / 12. iha samosaDhe iha saMpatte *laya-svAmI mhArA rAjA ne dharma za03, u02, DhA060 355 Jain Education Intemational Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 1. 3. 4. duhA pudgala pASANAdi prati, nhAkhI ne nara teha | jAtA pratai vali jhelavA, samartha nahi dIse ha || sura syUM te samartha huvai ? jiNa kAraNa te joya | vajra bane zaka bali, saMhara yoja] soya || tathA vajra tiNa saMharagho, to camarabhaNI tiNavAra / kima na grahyo zakre tadA, e abhiprAya udAra // tehanA e prastAva taiM, praznottara nirguNoM citta lagAya ne vArU artha he bhadaMta ! iNa viSa kahI vIra prabhu namaskAra karane pahichANa | binANa || prati baMda bali, kahai goyama sukhakaMda // * jaya-jaya jJAna jineMdra taNo chai / (dhrupadaM ) 6. he bhagavaMta deva mahARddhivaMta jAvat mahAnubhAva sujoya / ! pahilA pudgala nhAkhI te pudgala naiM pUTha jai grahavA samartha hoya ? -A aNukaMpA jina AjJA meM 356 bhagavatI jor3a 5. ajja pATha noM artha e, Aja divasa avadhAra / athavA Araja ! he muni ! viruA pApa thI bAra // *laya dhAra // aMgIkAra kara Apane, vicarUM hUM iNa vAra / te mATai khamAUM tujhe, devAnupriya ! khamo tumhe devAnupriyA e mhAro aparAdha / khamavA yogya tumhe kharA, sama dama bhAva samAdha // Aja parcha kAma ehayo, ani na karUM dUjI bAra ima kahI mujha nai iMdra te vaMde stuti vicAra // namaskAra kari nai tadA, jai IzANa koNa jivAra / paga DAve pRthvI pratai, vidArai triNa vAra // baliza camara ne ima varda, aho camara! asurida ! mUkyo che tujhanai amhai, svAma prabhAve sohiMda || hivadAM tujhane bhaya nahIM, mujha setI mata lyAya / ema kahI eka daMdra se AyojiNa dizi jAya / / aMka battIsa nuM deza e. e hAla sAThamI hoya / bhikkhu bhArImAla RSarAya thI, 'jaya jaza' saMpati joya // DhAla : 61 13. iheba ajja 'ajje' ti 'adya' asminnahani athavA he Arya ! pApakarma bahirbhUta ! (2010 176) 14. uvasaMpajjittA gaM viharAmi / taM khAmeni NaM devAzupiyA ! 15. maMtu devAliyA ! tumariti gaM devADiyA ! 16. nAi bhujjo evaM karaNayAe tti kaTTu mamaM vaMdai 17. namasai, vaMdittA namasittA uttarapuratthimaM disIbhAgaM avakkama, vAmeNaM pAdegaM tikkhutto bhUmi vidalei, 18. vidalettA camaraM asuridaM asurarAyaM evaM vadAsisukko bhI camarA! amuriyA ! asurarAyA ! samaNassa bhagavao mahAvIrassa pabhAveNaM 16. nAhi te dANi mamAto bhayamatthi tti kaTTu jAmeva disi pAuetAmeva disi paDie / (0 20916) 1. iha leSTvAdikaM pudgalaM kSiptaM gacchantaM kSepakamanuSyastAvadgrahItuM na zaknotIti dRzyate / ( vR0 pa0 176) 2. devastu kiM zaknoti ? yena zakreNa vajra kSiptaM saMhRtaM ca / ( vR0 pa0 176) 3, 4. tathA vajra cedgRhItaM camaraH kasmAnna gRhIta ityabhiprAyataH prastAvanopetaM praznottaramAha ( vR0 pa0 176 ) 5. bhaMteti ! bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai, namasai, vaMdittA namasittA evaM badAsI- 6. devene mahie jAva mahANubhAyAmeva pogatApa tameva aparivaTTittA hittae ? Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7.haMtA jina kahai samartha hovai, kiNa arthe prabhujI ! khivaay| 7. haMtA pabhU / (za0 3 / 117) jina kahai pudagala nhAkhyo thako je, pUrva zIghra havai gati taay|| se keNaTheNaM jAva geNhittae ? goyamA ! poggale NaM khitte samANe 8. pahilA utAvalI cAlI naiM pudgala, halavai halave pachai maMda-gati hAle / 8. puvAmeva sigdhagaI bhavittA tato pacchA maMdagatI bhavati, mahaddhika sara pahilA nai pachai piNa, te zIghra atyaMta zIghra gati cAlai / / deve NaM mahiDDhIe jAva mahANubhAge puvi pi pacchA vi sIhe sIhagati ceva hai. tvarita tvarita-gati mana utsaka te, zIghra tvarita te ekArtha soy| 6. tarie tUriyagatI ceva / se teNaTheNaM jAva pabh genndditte| tiNa arthe kari goyama ! yAvat, samartha pudgala grahaNa sujoya / / (za0 3 / 118) 'tvaritagatiH' maansautsukyprvrtitvegvdgtiriti| (vR0-50 178) 10. jo prabhu ! deveMdra mahaddhika yAvat, pudgala grahaNa karai pUThe jaay| 10. jai NaM bhaMte ! deve mahiDDhIe jAva pabhU tameva aNuparito prabha! zaka sva-hasta karI ne, camara grahaNa kima samartha nAMya ? yaTTittA NaM geNhittae, kamhA NaM bhaMte ! sakkeNaM devideNaM debaraNNA camare asuride asura rAyA no saMcAie sAhitthaM geNhittae? 11. jina kahai asaranoM adhogati-viSaya, zIghra-zIghra tvarita-tvarita vishkh| 11. goyamA ! asurakumArANaM devANaM ahe gaivisae sIhe. Urdhvagati - viSaya alpa-alpa chai, maMda-maMda te atimaMda pekha / / sIhe ceva turie-turie ceva, uDDhaM gaivisae appe-appe ceva maMda-maMde cev| 12. vaimANikanI Urdhvagati-viSaya, zIghra-zIghra tvarita-tvarita vishekh| 12. vemANiyANaM devANaM uDDhe gaivisae sIhe-sIhe cev| adhogati-viSaya alpa-alpa chai, maMda-maMda te adhika maMda pekha / / turie-turie ceva, ahe gaivisae appe-appe ceva maMda-maMde cev| 13. zakra devadra te eka samaya meM, jetalo kheva UMco jAya ciin| 13. jAvatiyaM khetaM sakke devide devarAyA uDaTa uppaya pakke tetalaM kSetra vana be samaye, je vaja be samaya te camara ne tIna / samaeNaM, taM vajje dohiM, jaM vajje dohiM taM camare tihi / 14. sarva thoDo kAla lAgai zaka nai, Urdhva-loka jAtAM kaalkhNdd| 14. savvatthove sakkassa devidassa devaraNNo uDDhaloyakaMDae, ati zIghrapaNAM thakI kAlakhaMDa tasaM, samaya rUpa kahiyai chai sumNdd| 'sarvastoka' svalpaM zakrasya Urvalokagamane khaNDaka kAlakhaNDaM UrdhvalokakaNDaka uurdhvlokgmne'tishiighrtvaattsy| (vR0-50 178) 15. tehathI adholoka jAtA thakAM je, saMkhyAtaguNo duguNo kaalkhNdd| 15. aheloyakaMDae sNkhejjgunne| adholoka gamana viSa zaka na~, maMda-gati cha tehathI e maMDa / / adholokagamane kaNDaka kAlakhaNDamadholokakaNDaka saMkhyAta guNa, UrdhvalokakaNDakApekSayA dviguNamityarthaH adholokagamane zakrasya mNdgtitvaat| (va-pa0 178) 16. camara asureMdra te eka samaya meM, jetalo khetra nIco jAvai ciin| 16. jAvatiyaM khetta camare asuride asurarAyA ahe ovayai ekkeNaM samaeNa, taM sakke dohi, jaM sakke dohi, taM vajje te kSetra zaka ve samaya meM jAve, je zakra ve samaya te vajra ne tIna // tiihi| 17. sarva thoDo kAla lAgai camara naiM, adholoka jAtAM kaalkhNdd| 17. savvatthove camarassa asuridassa asuraraNNo aheloya ati zIghrapaNAM thakI kAlakhaMDa te, samaya rUpa kahiye chai smNdd|| kaMDae, tethI Urvaloka jAtAM camara ne, saMkhyAtaguNo kAlakhaDa saay| 18. uDhaloyakaMDae saMkhejjagaNe adholoka kAlakhaMDa nI apekSA, Urdhvaloka jAtAM duguNo kAla hoya / / 16. ima nizcai goyama zaka deviMdra te, camara asuriMdra asurarAjA ne| 16. evaM khalu goyamA ! sakkeNaM devideNaM devaragaNA camare pote naiM hAthe karI nai pratyakSa, samartha nahIM chai tAsa gRhivA nai / / aride asurarAyA no saMcAie sAhasthiM gennhitte| (za0 3 / 116) za0 3, u02, DhA0 61 357 Jain Education Intemational Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 he prabhu ! zakra deveMdra taNI je, Urdhva adho tiri gti-vissyeh| 20. sakkassa NaM bhaMte ! deviMdassa devaraNNo uDDhaM ahe tiriyaM gati noM viSaya kuNa-kuNa thI alpa chai, kuNa-kuNa thI bahu tulya adhikeha? ca gaivisayassa kayare kayarehito appe vA? bahue vA? tulle vA? visesAhie vA? 21. jina kahai sarva thI thoDo khetra je, eka samaya zaka nIco jaay| 21. goyamA ! savvatthovaM khettaM sakke devide devarAyA ahe gati maMdapaNAM thakI kSetra Azraya, ika samaya nIco thoDo jAvai taay|| ovayai ekkeNaM samaeNaM 22. tehathI tiracho saMkhyAta bhAga jAyai, ihAM kalpanA kari dekhaa.| 22. tiriyaM saMkhejje bhAge gacchai, ika samaye eka yojana nIco jAva, tiracho jAya doDha jojana tivArai / / kalpanayA kilaikena samayena yojanamadho gacchati zakraH, tatra ca yojane dvidhAkRte dvau bhAgau bhavataH, tayozcaikasmin dvibhAge mIlite trayaH saMkhyeyA bhAgA bhavanti atastAn tiryag gacchati, sArddha yojanamityarthaH / (vR0-50 178) 23. UdhvaM saMkhyA te bhAga adhika gati-kalpanA e doya yojana khaay| 23. uDaDhaM saMkhejje bhAge gcchd| (03 / 120) jojana eka nAM bhAga karaNA be, ika-ika bhAga adhika iNa nyAya / / yAn kila kalpanayA trIn dvibhAgAMstiryaggacchati teSu caturthe'nyasmin dvibhAge mIlite catvAro dvibhAgarUpAH saMkhyAtabhAgAH saMbhavanti atastAn UvaM gacchati / (va0-50178) 24.he prabha! camara amariMdra taNI je, UdhvaM adho tiri gti-vissyeh| 24. camarassa NaM bhaMte ! asUridassa asuraraNNo uDDhaM ahe gati-viSaya kuNa-kuNa thI alpa hai, kuNa-kuNa thI bahu tulya adhikeha? tiriyaM ca gaivisayassa kayare kayarehito appe vA? bahue ga? tulle vA? visesAhie vA? 25. jina kahai sarva thI thoDo khetra je, camara Urdhva ika samaye jaay| 25. goyamA ! sabvatthovaM khettaM camare asuride asurarAyA gati maMdapaNAM thakI kSetra Athaye, ika samaye Urdhva alpa jAvai tAya / uDDhaM uppayai ekkeNaM samaeNaM 26 teca thI tiracho bhAga saMkhyAte jAve, nIco saMkhyAtameM bhAga nihaal| 26. tiriya saMkhejje bhAge gacchai, ahe saMkhejje bhAge gacchai / sUtra mAMhi ima samacai bhAkhyo, buddhivaMta nyAya melai suvizAla / / (za0 31121) 27. vajra ne jema zaka ne kahyo tima, NavaraM visesAhie khivaay| 27. vajjaM jahA sakkassa taheva navaraM visesAhiyaM kAyavvaM / vRtti mAMhi kahyo vAcanAMtare, sAkhyAta pATha achai ima taay|| (vR0-pa0 177) 28. he prabhu ! bajra taNoM gati-viSaya, UMco nIco tiracho chai teh| 28. vajjassa NaM bhaMte ! uDDha ahe tiriyaM ca gaivisayassa gati-viSaya kuNa-kuNa thI alpa hai, kuNa-kuNa thI bahu tulya adhikeha? kayare kayarehito appe vA? bahue vA ? tulle vA ? vise sAhie vA? 26. jina kahai sarva thI thoDo kheta je, eka samaya vana nIco jaay| 26. goyamA ! sabvatthova khetaM bajje ahe ovayaha ekkeNaM tiracho vizeSa adhika khetra jAya tehathI, UMco vizeSa adhika khetra tAya / / samaeNaM, tiriyaM visesAhie bhAge gacchai, uDDhe visesAhie bhAge gcchi| (za0 3 / 122) 30. eka yojana nAM bArai bhAga tehavA, eka samaya mAMhai zakra tivaar| UMco to bhAga ca uvIsa jAya cha, tiracho aThArai maiM nIco bAra / / 31. vajra samaya meM bAre bhAga UMco, tiracho dasa nIco ATha jgiis| camara UMco ATha bhAga jAya cha, tiracho solai nIco bhAga cauvIsa / / 32. e bhAga nI bAta artha meM kahI chai, sUtra mAhai to samacai bAya / pATha sU milatI tikA mAna leNI, aNamilatI nahIM mAnaNI tAya / / 358 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Jain Education Intemational Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. kahyo gati-viSaya kSetra noM alpa bahapaNaM, 33. sakkassa NaM bhaMte ! devidassa devaraNNo ovayaNakAlassa hiva alpabahutva gati kAla noM dekh| ya, uppayaNakAlassa ya kayare kayarehito appe vA? bahue prabhu ! zaka nai UMco nai nIco gamanakAla, vA? tulle vA? visesAhie vA? kuNa thI alpa bahu tulya vizeSa? 34. sarva thI thoDo zaka sareMdra ne, UMco jAvA - kAla sujeh| 34. goyamA ! savvatyo sakkassa devidassa devaraNo uppa zakanI UMcI ghaNI gati tiNa sU, nIco AvAnoM kAla saMkhejja guNeha / / yaNakAle, obayaNakAle sNkhejjgunne| (za0 3 / 123) 35. dharmasIha kahyo thoDI belA mAhai, zakra UMco bahu jojana jAya / / jima ika cipaTI' mAMhai covIsa yojana, heTho bArai yojana ika cipaTI meM Aya / / camara - jema zaka naiM kahyo tima, 36. camarassa vi jahA sakkassa, navaraM savvatthove ovayaNaNavaraM sarva thoDo nIco AvA noM kAla / kAle, uppayaNakAle sNkhejjgunne| (sh03|124) nIcI zIghra-gati tiNa tUM kAla thoDo cha, saMkhyAtaguNo UMco jAvA noM nhAla / / 37. vajra nIM pUchA jina diyai uttara, sarva thoDo UMco jAvA noM kaal| 37. vajjassa pucchA nIco AvA noM kAla vizeSAdhika, gati maMda thI addhA adhika nihAla / / goyamA ! sabbatthoye uppayaNakAle, ovayaNakAle vise saahie| (za0 3 / 125) hiva tInai nI alpAbahatva noM prazna, 38. eyarasa NaM bhaMte ! bajjassa, vajjAhivaissa, camarassa ya prabhu ! vajra zaka bali camara naiM pekha / asuridassa asura raNNo ovayaNakAlassa ya, uppayaNanIco AvA nuM UMco jAvA na kAla te, kAlassa ya kayare kayarehito appe vA ? bahue vA ? tulle kuNa thI alpa bahu tulya vizekha? vA? visesAhie vA? 36. jina kahai zaka nai Urdhvagamana-addhA, camara nai heTho UtaravA - kaal| 36. goyamA ! sakkassa ya uppayaNakAle, camarassa ya ovayaNa e vihaM tulA sarva thI thoDo, nija sthAna behuM sama nhAla / / kAle-ee NaM dogiNa vi tullA sabvatthovA / 40. zaka naiM nIco utaravA na addhA, vajra nai UMco jAvA na kaal| 40. sakkassa ya ovayaNakAle, vajjassa ya umpayaNakAle e bihuM tulya chai pUrva kahyA thI, athavA saMkhyAtaguNo saMbhAla / / esa NaM doNha vi tulle saMkhejjaguNe / 41. camara nai UMco jAvA - kAla, vajra naiM nIco UtaravA - kaal| 41. camarassa ya uppayaNakAle, vajjassa ya ovayaNakAle e vihaM tulye vizeSAdhika chai, e alpa bahutva tIna nI nihAla / / esa NaM doNha vi tulle visesaahie| (za0 3 / 126) 42. tIja zataka dUjA uddezA no dezaja, eka na sAThamI DhAla rasAla / bhikkha bhArImAla RSarAya prasAdai, 'jaya-jaza' saMpati maMgalamAla / / DhAla : 62 dUhA asura-iMdra tiNa avasarai, vajra - bhaye vipramukta / adhika zakra apamAniye, tujha mUkyo ima ukta / / 1. eka cuTakI bajAne jitanA kAla 1. tae NaM se camare asuride asura rAyA bajjabhayavippamukke, sakkeNaM devideNaM devaraNNA mahayA avamANeNaM avamANie samANa za03, u02, DhA061, 62 356 Jain Education Intemational Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haNyo da mana camaravaMcA rajadhAnie, sabhA baiTho camara siMghAsaNe, ati cita saMkalpa vicAra je ciMtA soga samudra meM beTho adhomukha karatala viSai sthAyo che ghyAve ArttadhyAna naiM dRSTi bhUmi sAmAnika pariSada murA, apahRta mana camara noM kAM yAvat dhyAvato dekhI, ho lAla / karatala jAva badhAya naiM zira Avartana karI naiM, koi bolyA ema virodhI ho lAla / kiNa kAraNa he devAnupriyA ! mana noM saMkalpa haNANo, jAvata ghyAvI kemo ? asura-draviNa avasare, sAmAnika pariSada nAM saraprataM kahe emo // devAnupriyA ! zakra taNI AzAtana, mhai karI vIra nethAyo / chato mujha vadha kA mukyo, bacca Ayudha adhikAyo / devAnupriyA ! vIra prabhu naiM thAvo, maMgalIka bhadra kalyANaM / ima nizca he tAma zakra kopyo te bhaNI he jehaneM prabhAva Ayo ihAM, nivedana atADita, paritApana rahita pichANaM / / samosaro sthAna pAmiyo, esthAna aMgIkara vicarU, prazasta thai naiM vArU / te bhaNI he devAnupriyA ! ApaNa sagalA jayaM vaMdA bhagavaMta udArU || namaskAra prabhu neM karI, yAvat paryupAsanA, sevA kariya sAcI / ena kahI asureMdra se caurATha sahasra sAmAnika, yAvat sagalI Rddhi jAcI // 11. jarA tihAM jihAM mujha pAsa AvI meM tiNavAre / mujha meM dakSiNa bhI de sona bAra pradakSiNa yAvat nama tivArI // 4. 5. 6. 7. 8. e. 10. * laya-pAtaka chAno nahIM rahe 360 bhagavatI jor3a sudharmA artI 1 12. namaskAra kara ima kahai, ima nizca he prabhujI ! hUM Apa taNI nezrAyo kadhI zaka AzAtanA, jAya devAnupriyA ! tujha bhadra kalyANa subAyo / soya / avaloya || harSAdi / / asamAdhi // tiNavAra / / ikadhAra // 2. namanAe rAhANIe samAe hammAe camaraMsi sIhAsasi 2. tApasAgarasaMpavi 4. karayala palhatthamuhe aTTajjhANovagae bhUmigayadiTThIe jhiyAti / (za0 3 / 127) 5. tae NaM camaraM asuridaM asurarAyaM sAmANiyaparisovaaNayA devA ohamaNa saMkaSpaM jAva jhiyAyamANaM pAsaMti, pAsittA karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjalikaTTU jaNaM vijaeNaM, vaddhAveti vaddhAvettA evaM vayAsI 6. devANupiyA ! paNa jAvAya? (02126) tae NaM se camare asuride asurarAyA te sAmANiyaparisovaNa de evaM bAsI 7. evaM khalu devANuppiyA ! mae samaNaM bhagavaM mahAvIraM bIsAe sakke devide devarAyA sayameva accAsAie / tae NaM teNaM parikuvieNaM samANeNa mamaM vahAe vajje nisaTThe / 8. taM bhaddaNNaM bhavatu devANuppiyA ! samaNassa bhagavao mahAvIrassa jassamhi pabhAveNaM akiTThe avvahie aparilAbie 'akiTThe' tti 'akRSTa:' avilikhitaH akliSTo vAanimiyarthaH / (100 180) 6. ihamAgae iha samosaDhe iha saMpatte iheva ajja uvasaMpajjittANaM viharAmi / 10. devAliyA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmo namasAmo jAva pajjuvAsAmo tti kaTTu causaTThIe sAmANiyasAhassIhi jAva savviDDIe 11. jAva jeNeva asogavarapAyave, jeNeva mamaM aMtie teNeva upAgaccha upAgacchatA mama tikta AvAhana payAhiNaM jAva... 12. namasittA evaM vyAsi evaM khalu bhaMte! mae tubbhaM nIsAe sakke devide devarAyA sayameva accAsAie jAva taM bhaddaNaM bhavatu devANupiyANaM 3 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. jehanai prabhAva karI amhai, nivedana chato vicArI jAvat vicarUM ihvaarii| 13. jassamhi pabhAveNaM akiThe jAva viharAmi / taM khAmemi tiNa sUkhamAU he devAnupriyA! jAvata ema kahInai Ayo IzANa udaarii|| NaM devANuppiyA jAva uttarapurathimaM disIbhAgaM avakkamai, 14. yAvat battIsa prakAra nAM, nATaka-vidhi dekhADe, 14. jAva battIsaiMbaddha naTTavihiM ubadaMsei, uvadaMsettA jAmeba dekhADI naiM tihvaarai| disi pAubbhUe tAmeva disi pddige| (za0 3 / 126) jiNa dizi thI Ayo haMto, tiha dizi sva sthAne, pAcho gayo tivArai / / ima nizcai kari goyamA ! camara asura noM rAjA, 15. evaM khalu goyamA ! camareNaM asurideNaM asuraraNA sA divya deva Rddhi bhaarii| divvA deviDDhI jAva abhismnnnnaage| lAdhI - pAmI bhalI, jAvat sanmukha thai chai, bhogavivA naiM iha vArI / / sthiti eka sAgara taNI, mahAvideha sijhisyai, 16. ThiI sAgarovamaM mahAvidehe vAse sijjhihii jAba aMta yAvat dukha aMta karisya / kaahii| (za0 3 / 130) bhava-pratyaya vera kahyo asura noM, tehanai viSaija hetu, anya kahivA hiva ucarisyai / / he prabhu ! asura kiNa kAraNa, UMco jAyai yAvat 17. kiMpattiyaM NaM bhaMte ! asurakumArA devA uDDhe uppayaMti svarga sudhameM bhaavai| jAva sohammo kappo? goyamA! tesi NaM devANaM ahuNojina kahai tatkAla noM Upano, athavA cavana avasarai, vavaNNANa vA carimabhavatthANa vA imeyArUve ajjhathie tasaM vicAraNA ima Avai / / jAva samuppajjaiaho ! Azcarya arthe, amhai divya deva Rddhi lAdhI, 18. aho ! NaM amhehi divyA deviDDhI jAba abhisamaNNApAmI aashcrykaarii| gae, jAvata bhogavivA bhaNI, sanmukha thai udArI, ehavI Rddhi chai mhaarii|| jehavI mhai divya Rddhi lahI, tehavI zaka sureMdraja, 16. jArisiyA NaM amhehi divvA deviDDhI jAba abhisamadivya deva Rddhi laadhii| praNAgae, tArisiyA NaM sakkeNaM devideNaM devaraNA divvA jehavI zakra divya Rddhi lahI, tehavI mhaiM piNa lAdhI, deviDDhI jAva abhismnnnnaage| jArisiyA Na sakkeNaM devideNaM deva raNNA jAva abhisamaNNAgae, tArisiyA NaM ehavI mana mAMhi sAdhI / / amhehi vi jAva abhismnnnnaage| te mATai jAva amhai, zakra deva-rAjA nai 20. taM gacchAmo NaM sakkassa debidassa devaraNNo aMtiyaM pAusamIpa pragaTa thaauuN| bhavAmo pAsAmo tAva sakkassa deviMdassa devaragaNo divvaM dekhU hUM Rddhi zaka nIM, amhai pAyo Rddhi bhArI, deviDiDha jAva abhisamaNNAgayaM, e zakra bhaNo dekhAUM / / 21. pAsau tAva amha vi sakke devide devarAyA divvaM deviDDhi jANaM haM Rddhi zaka nIM, mhai piNa divya Rddhi pAmI, jAva abhisamagNAgayaM / taM jANAmo tAva sakkassa devite zaka bhaNo jnnaauuN| dassa devaraNNo divvaM deviDhi jAva abhisamaNNAgayaM, ima nizcai kari goyamA ! asura sudharme jAvai, jANau tAva amha vi sakke devide devarAyA divaM deviDDhi jAva abhisamaNNAgayaM / evaM khalu goyamA sevaM bhaMte ! hulsaauuN|| asurakumArA devA uDDhaM uppayaMti jAva sohammo kppo| (za0 33131) sevaM bhaMte ! sevaM bhate ! tti| (za0 3 / 132) 03, u02,DhA062 361 Jain Education Intemational Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. tIjA zataka noM dUjo udezo kahyo, DhAla bAsaThamIM vArU, AkhI adhika udArU / bhikSu bhArImAla RSarAya thI, 'jaya-jaza' maMgala mAla, saMpati saMgha sudhArU / / tRtIyazate dvitIyoddezakArthaH / / 3 / 2 / / DhAla : 63 dUhA dvitIya udeza viSai kahya, camara taNo utpaat| te to kriyAja rUpa hai, tIjai kriyA kahAta / / tiNa kAle nai tiNa samaya, nagara rAjagRha nAma / jAva pariSadA jina bacana, suNa pohatI nija ThAma / / tiNa kAlai naiM tiNa samaya, jAva vIra ziSya jANa / maMDiyaputra nAmaiM muni, prakRti-bhadra pahichANa / / jAba seva karato chato, vIra pratai ima bAya / bolai joDI kara bihu~, sAMbhalajyo sukhadAya / / 5. *kriyA kitI bhagavAna ! jina bhAkhai ima jAna / he maMDiputra ! paMca kriyAparUpI sahI / / 6. kAiyA te kriyA kari huvai jAna, ahika raNiyA azubha anuSThAna / he maMDiputra ! athavA zastra thakI khii| 1. dvitIyoddezake camarotpAta uktaH sa ca kriyArUpo'taH kriyAsvarUpAbhidhAnAya tRtIyoddezakaH / (vR0-50 181) 2. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nAmaM nayare hotthA jAva parisA pddigyaa| (3 / 133) 3. teNaM kAleNaM teNaM mamaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI maMDiaputte nAma aNagAre pagaibhadae 4. jAva pajjuvAmamANe evaM vayAsI-- 5. kai NaM bhaMte ! kiriyAo paNNattAo? maMDiaputtA ! paMca kiriyAo paNNattAo taM jahA 7. pAusiyA te macchara thI vyApa, paritAvaNiyA te paritApa / he maMDiputra ! pANAivAya haNe tasuM / / 6. kAiyA, ahiMgaraNiA adhikaraNaM-anuSThAnavizeSaH bAhyaM vA vastu cakrakhaDgAdi tatra bhavA tena vA nivRttetyaadhikrnnikii| (vR0-pa0 181) 7. pAosiA, pAriyAvaNiA, paannaaibaaykiriyaa| (za0 3 / 134) pradveSo--matmarastatra bhavA tena vA nirvattA sa eva vA praadvessikii| (vR0-pa0 181) 8. e pAMcUI pichANa, jyAMrA bheda juA juA jANa / ___ Ache lAla, maMDiyaputra pUcha isU / / hai. prabha ! kAiyA kitale prakAra, vIra kahai tinnvaar| he maMDiputra! dvividha kAiyA kriyA khii|| 10. avrata sarva thI cothA laga jANa, bali azubha joga nIM pichANa / he maMDiputra ! e chaThA guNaThANa lagai lahI / / 6. kAiyA NaM bhaMte kiriyA kaivihA paNNattA? maMDiaputtA! duvihA paNNattA,taM jahA10. aNuva rayakAyakiriyA ya, duppauttakAyakiriyA ya / (sh03|135) anuparataH- aviratastasya kAyakriyA'nuparatakAyakriyA, iyamaviratasya bhvti| (vR0-50 181) *laya-Ache lAla ro dezI 362 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Education Intermational Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. prabhu ! ahikaraNiyA eha, kitai prakAra kaheha ? he maMDipatra ! dvividha jina ima bhaakhtaa|| 12. pUrva nIpanAM ekaThA karata, teha saMyojavU huNt| __ Ache lAla, bali zastra navA nipjaavtaa| 13. pAusiyA pahichANa, bheda kitA jagabhANa ! Ache lAla, dvividha jina ima vaagrai|| 14. jIva-pAusiyA dekha, jIva Upara karai dhess| he pyAre lAla, ajIva-pAusiyA ajIva Uparai / / 11. ahigaraNiA NaM bhaMte ! kiriyA kaivihA paNNattA? maMDiaputtA ! duvihA paNNatA, taM jahA12. saMjoyaNAhigaraNakiriyA ya, nivattaNAhigaraNakiriyA y| (sh03|136) saMyojana----halagaraviSakUTayantrAdyaGgAnA pUrvanirvattitAnAM mIlanaM tadevAdhikaraNakriyA saMyojanAdhikaraNakriyA, nirvartanaM-asizaktitomarAdInAM niSpAdanaM tadevAdhikaraNa kriyA nirvrtnaadhikrnnkriyaa| (vR0-50 182) 13. pAosiA NaM bhaMte ! kiriyA kaivihA paNNattA? maMDi aputtA ! duvihA paNNattA, taM jahA14. jIvapAosiA ya, ajIvapAosiA ya (sh03|137) jIvasya-AtmaparatadubhayarUpasyopari pradveSAd yA kriyA pradveSakaraNameva vA, ajIvasyopari pradveSAdyA kriyA (vR0-pa0 182) 15. pAriyAvaNiA NaM bhaMte ! kiriyA kaibihA paNNattA? maMDiyaputtA ! duvihA paNNattA, taM jahA--- 16. sahatthapAriyAvaNiA ya svahastena svasya parasya tadubhayasya vA paritApanAdaasAtodIraNAdyA kriyA paritApanAkaraNameva vA sA svhstpaaritaapnikii| (vR0-pa0 182) 17. parahatthapAriyAvaNiA ya / (sh03|138) 15. prabhu ! pAritAvaNiyA pekha, kitai prakAra vizekha ? Ache lAla, dvividha kahai tribhuvana-dhaNI / / 16. sahatthaparitAvaNiyA soya, sva haste kari joy| he maMDiputra ! pIDa karai nija para bhnno|| 17. parahatthaparitAvaNiyA pekha, para haste kari dekh| he nIke lAla, pIDa karai nija para taNe / / 18. ima be bheda pANAivAya, sva kara behuM harNai tAya / Ache lAla, para kara thI nija para haNe // 16. pUrva kriyA AkhyAta, vedana tehathI thaat| he maMDiputra ! e behu adhikAra kahai ach|| 20. pahilA kriyA bhagavAna, pachai vedanA jaan| ___ Ache lAla, kai pahilA vedana kriyA parcha ? 21. jina kahai pahilA kriyA joya, pachai vedana avaloya / he maMDiputra! pahilA vedanA pachai kriyA nhiiN| 22. kriyA-karaNaM te jIva-vyApAra, tehathI UpanA karma tivaar| Ache lAla, tiNa sa karma nai piNa kriyA khii| 23. athavA kriyate kriyA-karma jANa, e kahI TIkA meM vaann| Ache lAla, hivai kriyA nAM svAmI bhnnii|| 24. chai zramaNa nigraMtha nai bhadata ! kriyA thI karma baMdhata ? he maMDipatra ! haMtA atthi kahai tribhuvn-dhnno|| 18. pANAivAyakiriyA NaM bhaMte! kiriyA kaivihA paNNattA? maMDiaputtA ! duvihA paNNattA taM jahA-sahatthapANAivAyakiriyA ya, parahatthapANAivAyakiriyA ya (za0 33136) 16. uktA kriyA, atha tajjanyaM karma tadvedanAM cAdhikRtyAha-- (vR0-50 182) 20. pUvi bhaMte ! kiriyA, pacchA vedaNA? pUbbi vedaNA, pacchA kiriyA? 21. maMDiaputtA ! puvi kiriyA, pacchA vedaNA / No pubvi vedaNA, pacchA kiriyaa| (za0 3 / 140) 22. kriyA-karaNaM tajjanyatvAtkarmApi kriyaa| (vR0-50 182) 23. athavA kriyata iti kriyA karmaiva...kriyAmeva svAmi bhAvato nirUpayannAha- vR0-pa0 182) 24. atthi NaM bhaMte ! samaNANaM niggaMthANaM kiriyA kajjai? haMtA atthi| (za0 3141) za0 3, u0 3, DhA0 63 363 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. prabhu ! zramaNa nirNaya ne soya, kima kriyA-karma-baMdha hoya / he maMDiputra ! jina kahai pramAda joga nimitta sUM // ema, pAMcU kriyA AzrI maMDiya pUchyU~ jAna, sAdhu ne kima lAge tema / 26. ihAM dharmasI kahyo Ache lAla, 27. e pa kriyA azubha seva Ache lAla, jina kahyo pramAde 28. joga nimitta asubha joga jANa, pramAda noM saMghAta Ache lAla, tiNa saMjoga te 29. pramAda naiM azubha joga joya, bola Ache lAla, tiNa meM AjJA 30. muni re azubha joga rI joya, AlovaNA Ache lAla, piNa avrata nahIM sAdhu 31. ima sAdhu re kiyA hoya, aMka tetIsa no deza tesaThamI nIke lAla, DhAla 32. bhikkhu bhArImAla he pyAre lAla, 1. 4. 5. RparAva tAsa 'jaya jaya' sukha ihAM e nahIM kevalI pasAya saMpati *laya - vAlhA vArI re aba laga 364 bhagavatI jor3a isUM / / bhagavAna ? karI // DhAla : 64 hA 1 kriyA taNAM adhikAra thI, kriyA prazna hiva joya / jIve gaM bhaMte! kayo, eka vacana avaloya || vateM je AraMbha meM viye prazna tAsa pahichANa maMDiyaputra pUchayo muni, uttara piNa tasuM jANa / / * guNamehAmuni jana parama nAma khapa kIjiye 3. prabhu ! jIva pramANa sahita sadA kaMpato, bali vividha prakAra kaMpAyo jI eka sthAnaka thI anya sthAnake, jAvai teha calita kahivAyo jI || (dhrupadaM ) udIrati te anya padAratha, prere tAsa athavA anya padArtha prase je aMgIkAra kare pichAna | dharI // doya | taNI // / phaMdati te kicit cale, ghaTati sa dizi meM calAyo / athavA anya padArtha phaoN, khumai pe pRthvI mAMhyo / avaloya / bhaNI // joya e kahI / / savAya / lahI // visheyo| pekho // 25. kaNNaM bhaMte ! samaNANaM niggaMthANaM kiriyA kajjai ? maMDiaputtA ! pamAyapaccayA, joganimittaM ca / 31. evaM khalu samaNANaM niggaMthANaM kiriyA kajjai / 1. kriyAdhikArAdidamAha (10 31942) ( vR0 pa0 182 ) 3. jIve NaM bhaMte! sayA samitaM eyati veyati calati 'samiyaM' ti sapramANaM 'eyai' tti ejate-kampate 'veyai' tti 'vyejate vividhaM kampate 'calaI' tti sthAnAntaraM gacchati / ( vR0 pa0 183) 4. phaMdai ghaTTai khumbhai 'phaMda' tti spandate kiJciccalati 'ghaTTai' tti sarvadikSu calati padArthAntaraM vA spRzati 'khubbhai' ttikSubhyati pRthivIM pravizati / ( vR010 103) 5. udIraha 'udIraha' tti prAbalyena prerayati padArthAntaraM pratipAdayati ( vR0 pa0 183) thaa| Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. zeSakriyAbhedasaMgrahArthamAha (vR0-50 183) hiva zeSa kriyA nAM bheda nai, sagrahaNa nai artha kahoje / taM taM bhAvaM pariNamai, e pATha noM artha suNIjai / / te te bhAva prata pariNamaiM, vaisaNa UThaNa levo devo| saMkocavo nai pasAraNAdika, pariNAma pratai paamevo|| haMtA maMDiyapUtra ! jina bhAkhai, jIva sadA parimANa shiito| kaMpe jAva te te bhAva nai pariNamai chaija vdiito|| he prabhu ! jyAM laga jIva tiko nitya,samita jaavprinnaam| tihAM laga maraNate te syaM, antakriyA nai pAmai ? 7. taM taM bhAvaM pariNamai? utkSepaNAvakSapaNAkuJcanaprasAraNAdikaM pariNAma yaatiityrthH| (vR0-50 183) 8. haMtA maMDiaputtA! jIve NaM sayA samitaM eyati jAva taM taM bhAvaM prinnmi| (za0 33143) 6. jAvaM ca NaM bhaMte ! se jIve sayA samitaM jAva pariNamai, tAvaM ca NaM tassa jIvassa aMte aMtakiriyA bhavai? 'aMte' tti mrnnaante| (vR0-50 183) 10. no iNaThe smtthe| (za0 33144) 'aMtakiriya' ti sklkrmkssyruupaa| (vRta-pa0 183) zrI jina bhAkhai eha artha te, samartha nahIM chai taahyo| vRttikAra kahai 'sakala-karma-kSaya', te aMta-kriyA khivaayo| soraThA 11. 'ThANAMga cauthe ThANa, pahilA uddezA mjhe| aMta-kriyA ciuM jANa, pratyakSa dekho pATha meM / / 12. tyAM cako sanatakumAra, tehanai aMta-kriyA khii| sakala - karma - kSayakAra, iNa lekhe ziva gati lahI / / tihAM kA TIkAkAra, cakrI sanatakumAra ne| gayo tIjA kalpa majhAra, eha artha viparIta chai|| 1. sthAnAMga kI mudrita vRtti meM sanatkumAra kI antakriyA ke sandarbha meM tIsare kalpa kA ullekha nahIM hai| vahAM yahI batalAyA gayA hai ki sanatkumAra cakravartI bhavAntara meM siddha hoNge| vaha pUrA prasaMga isa prakAra hai-yathA'sau sanatkumAra iti caturthacakravartI, sa hi mahAtapA mahAvedanazca sa rogatvAt dIrghataraparyAyeNa siddhaH, tadbhave siddhayabhAvena bhavAntare setsyamAnatvAditi / (sthAnAMga vR0-pa0172) kintu Avazyaka-niyukti meM sanatkumAra cakravartI ke tIsare svarga meM utpanna hone kA ullekha milatA hai--- maghavaM saNaMkumArA saNaMkumAraM gayA kappaM / (Avazyaka-niyukti gA0 423) uttarAdhyayana kI sukhabodhA vRtti meM bhI yahI ullekha milatA hai| (sukhabodhA patra 242) jayAcArya ne isa prasaMga meM samIkSA karate hue likhA hai tihAM kA TIkAkAra, cakrI sanatakumAra ne| gayo tIjA kalpa majhAra, eha artha viparIta hai| isa pada meM tihAM zabda kA prayoga hai| isakA sIdhA artha hotA hai-sthAnAMga kI vRtti meM tIsare kalpa meM jAne kA ullekha hai| kintu sthAnAMga kI mudrita vRtti meM yaha ullekha upalabdha nahIM hai| ho sakatA hai jayAcArya ke sAmane isa ullekha vAlI koI prati rahI ho| dUsarA vikalpa yaha hai ki tihAM kA artha isa prasaMga meM kareM to usake sAtha Avazyaka-niyukti aura sukhabodhA ke mata ko uddhRta kiyA jA sakatA hai| za0 3, u03, dA064 365 Jain Education Intemational Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMta kriyA sUtra mAMya, tRtIya svarga vRttikAra kahai / te navi milato nyAya, pakSa choDa nirNaya karo / / artha aMta kriyA noM anUpa, ihAM piNa ehavo Akhiyo / sakala - karma - kSaya rUpa, tyAM piNa e artha kIjiye' || (ja0 sa0 ) 16. *kiNa arthe prabhujI ! ima kahiye, jihAM laga jIva sadAI | jAva maraNa naiM aMte tehaneM, aMta kriyA nahi thAI // 17. jina bhAkhaM te jIva sadAI, samita jAva pariNamato | kare AraMbha sAraMbha samAraMbha tihAM lage bale tInU viSe vrtNto|| 3 14. 15. 18. + sAraMbha te haNavA taNuM AraMbha te jIvAM harNe, 16. *AraMbha sAraMbha samAraMbha karato, bale varttato tInU mAMhyo / ghaNAM prANabhUta jIva satva nai varte dukha upajAvA tAhyo / 20. dukha te maraNa dukha hetu 21. * soga te dInapaNAM ne 24. mana, samAraMbha paritApanA / sarva vizuddha naya nIM sthApanA || pamAvai, teha sona adhika thI zarIra jIraNatA te 25. soraThA kahAya, iSTaviyogAdika kahivAya, varte teha 22. tippANayA AMsU nhAkhavA vipa, piTTAvaNayAe pahichANo / paritAvaNayAe paritApanA, pamAyA vi va jANo || viSai 23. tiNa artha karI ima kA jihAM laga jIva kaMpAyo / jAva pariNa maiM tyAM lage, aMte aMta-kriyA nahi thAyo || *laya - vAlhA vArI re aba laga +laya-pUja moTA bhAMja ToTA 366 bhagavatI jor3a tathA / pamAyavA / / pahichANI / rAvaNa jAgI // soraThA vRtti mAMhi ima vA kvacit paThyate dukkhaNayAe / ityAdika kahivAya, kilAmaNayAe bali kA // uddavaNavAe jAsa, adhika pATha kahiye vihaM kilAmanA aru vAsa, artha ehanoM jAniye || 16. se keNaTTheNaM bhaMte ! evaM buccai - jAvaM ca NaM se jIve sayA samitaM jAva aMte aMtakiriyA na bhavati ? 17. maMDiaputtA ! jAvaM ca NaM se jIve sayA samitaM jAva pariNamai, tAvaM ca NaM se jIve- -Arabhai sArabhai samArabhai AraMbha baTTai sAraMbhe vaTTai samAraMbha baTTai 18. saMrabhate teSu vinAzasaMkalpaM karoti, samAraMbha' ti 'samArabhate' tAneva paritApayati, Aha casaMkappo saMraMbhI paritiAvakaro bhave samAraMbho 1 AraMbhI udao samvanayAgaM vidvANaM // ( vR0 pa0 102, 104) 16. ArabhamANe sArabhamANe samArabhamANe AraMbha mA sAraMbha baTTamAge samAraMbha baTTamAne bahu pANaNaM bhuvANaM jIvANaM sattANaM dukkhAvaNayAe 20. 'duHkhApanAyAM' maraNalakSaNaduHkhaprApaNAyAm athavA iSTaviyogAdiduHkhahetuprApaNAyAM vartata iti yogaH / (10-10 264) 21. soyAvaNayAe jUrAvaNayAe 'zokApanAyA' dainyaMprApaNAyo 'rAvaNatAeM' ti tirekAccharIrajIrNatAprANAyA ( vR0 pa0 184) 22. pASaNavA pariyANA ba 'tepApanAyAM' zokAtirekAdevAzrulAlAdikSaraNaprApaNAyAM... paritApanAyAM zarIrasantApe varttate / ( vR0 pa0 184) 23. se teNaTTheNaM maMDiaputtA ! evaM buccai jAvaM caNaM se jIve sayA samitaM eyati jAva pariNamai, tAvaM ca NaM tassa jIvassa aMte aMtakiriyA na bhavati / (sh03|145 ) 24, 25. kvacit paThyate 'dukkhaNayAe' ityAdi, tacca vyaktameva yacca tatra kalAmayA uDavaNavAe' ityadhikamabhidhIyate tatra kilAmaNayAe' tti glAninayane 'uddavaNayAe tti' uttrAsane / (r0tA0 164) Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 'e kaMpana kA jANa, artha dharmasI ima AraMbhe vartamAna, te AraMbhI chaTTA thI avadhAra, jIvaThANA teramA hAse aNagAra to svaM AraMbhI paNa cAle subha joga, tiNa sUM AraMbhI asubha joga duHprayoga, tehanIM bAta judI ihAM Ama hai eha, te AyU AraMbhI hAlato piNa jeha, AraMbha meM vartte ache // aNAraMbhI aNagAra, savva jaga jIva- vacchalakarA / mUlago / va te mATe acche || kAraNe , suvicAra, e AraMbhI nahi mulagA // tiNa kAraNa ima joya, muni AzrI e pATha nahIM / artha iso avaloya, dharmasIha kIdho jIve Na pahichANa, eka vacana tiNa cavadama viNa guNaThANa, kaMpa piNa sahu nahiM ihAM / AraMbhe vartamAna, tehija lekhaviyo ihA~ / aNAraMbhe kaMpAna se ihAM lekhAviyo nathI' || ( ja0 sa0 ) ko calana adhikAra tAsa vijaya hiva khuuN| kaMpa nahi aNagAra, prazna tAsa nisuNo sahu // 35. he prabhu! te jIvaDo, sadA samita soto kaMpe nahIM yAvat ni, te te bhAva nahIM pariNamato ? jina kahai haMtA jIva je, sadA shiito| yAvat bhAva na pariNa meM, e ayogI AdhI pratIto // 1 paramANa 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 36. 37. 38. 36. 40. prabhu ! jyAM laga jIva kaMpa nahIM yAvat tyAM laga maraNaMte tasuM, aMta kriyA - laya-vAlhA vArI re aba laga kiyo / mUlago // lge| thayA ? pariNamai syUM nhiiN| ache / / artha kara jina kahai haMta jAvata huvai, kiNa yAvat aMta kriyA have ? hiva uttara de jetale kAlai jIva te sadA samita na yAvat bhAva na pariNamaiM, tihAM laga AraMbhAdi vihuM nahyo / kaMpAyo / naaNhii| thAI ? tI varSa se nahIM, e vi na karato soyo / e tInUM viSai aNavarttato, kiNarI hiMsA na kareM koyo / tAhyo ? jigarAyo / 34. utArthaviparyayamAha- 35. jIve NaM bhaMte ! sayA samitaM no eyati jAva no taM taM bhAvaM pariNamai ? 36. haMtA maMDiaputtA ! jIve NaM sayA samitaM jAva no taM taM bhAvaM pariNamai / (02146) zailezIkaraNe yoganirodhAnno ejata iti / ( vR0 pa0 184) eyati jAva no taM taM bhAvaM jIvassa aMte aMtakiriyA 37. jAvaM ca NaM bhaMte ! se jIve no pariNamai, tAvaM ca NaM tassa bhavai ? (1010 104) 38. haMtA jAva bhavai / (za0 20947) sekeNaTTheNaM jAva bhavai ? 36. maMDiaputtA ! jAvaM ca NaM se jIve sayA samitaM no eyati jAva no taM taM bhAvaM pariNamai, tAvaM ca NaM se jIve no Arabhai no sArabhai no samArabhai, 40. no AraMbhe vaTTai, no sAraMbha baTTai, no samAraMbha vaTTai agArabhamANe asArabhamANe asamArabhamANe, AraMbha aTTamA sAraMbha aTTA samAraMbha avamA za0 3, u0 3, DhA0 64 367. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41. ghaNAM prANa bhUta jIva satva nai, dukha pamA naahii| yAvat paritApana viSa, e vatai nahi kAI / / joga-nirodha zukla-dhyAna saM, sakala - karma - kSaya ruupo| aMta-kriyA hovai tihAM, dRSTata doya anuupo|| 41. bahUNaM pANANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM adukkhAvaNayAe jAba apariyAvaNayAe vtttti| 42. yoganirodhAbhidhAnazukladhyAnena sakalakarmadhvaMsarUpA'ntakriyA bhavati tatra dRSTAntadyamAha (vR0-pa0 184) 43. se jahAnAmae kei purise sukkaM taNahatthayaM jAyateyaMsi pakkhivejjA, se nUNaM maMDiaputtA ! se sukke taNahatthae jAyateyaMsi pakkhitte samANe khippAmeva masamasAvijjai? 44. haMtA ! msmsaavijji| jima koi nara sukA tRNa taNo pUlo prakSepai agni mjhaaro| he maMDiyaputra! agni meM nhAkhai chatai,zIghra dahana huvai tinnvaaro|| 44. ima pUchyai thakai maDiputra kahai, hAM prabhu ! zIghra blNto| valai dUjo dRSTaMta devai karI, prazna karai bhgvNto|| 45. koi aya-tapta kaDAhalai viSa, jala-biMdU prakSepai soyo| he maMDiyaputra ! te prakSepiyAM, zIghna vidhvaMsaja hoyo / / ___ maMDiputra kahai hAM prabhu ! zIdhra vidhvaMsaja thaayo| hivai upanaya thI dekhADiya, sAmarthya joga kahAyo / / 45. se jahAnAmae kei purise tattasi ayakavallaMsi udayabidUM pakkhivejjA, se nUNaM maMDiaputtA ! se udayabiMdU tattaMsi ayakavallasi pavikhatte samANe khippAmeva viddhaMsa mAgacchada? 46. haMtA viddhsmaagcchi| iha ca dRSTAntadvayasyApyupanayArthaH sAmarthyagamyaH / (vR0-pa0184) 47. yathA-ebamejanAdirahitasya zukladhyAnacaturthabhedAnalena karmadAhyadahanaM syaaditi| (vR0-50 184) 48. atha niSkriyasyaivAntakriyA bhavatIti naudRSTAMtenAha (vR0-50 184) 46. se jahAnAmae harae siyA puNNe puNNappamANe volaTTamANe 50. 50. bosaTTamANe samabharaghaDatAe ciTThati / 47. ima kaMpana kara rahita naiM, zukla dhyAna taNoM cotho paayo| teha rUpa agne karo, pulo karma rUpa jala jaayo|| 48. hivai kriyA-rahita nai ija huvai, aMta - kriyA sukhdaayo| nAvA maiM dRSTate karI, bhAkhai chai jiNa raayo|| 46. yathA dRSTAMte draha jiko, pUrNa jalabhRta huNto| pUrNa-pramANa UNo nathI, tala ulasata bela badhato / / vosaTTamANe cihaM dizai, pasarayo jala - vistaaro| jima ghaDo bharayo tima draha bharayo,ima draha tiSTha tivaaro|| atha koi puruSa te draha viSai, ika moTI nAva khaayo| sadA zravatI laghu-mahA-chidra te, melI draha rai maaNhyo| 52. he maMDiputra ! nAvA tikA, Azrava dvAre karInai bhraaii| ligAra mAtra UNI nahIM, vela vRddhi talo hulasAI / / 53. Upara ciuM dizi pasaratI, rahai bharayA ghaDA jima taahyo| 'haMtA ciTThati" iso pATa, kiNahi paData mAMhyo / / 1. jayAcArya ne AgamoM kA padyAnuvAda karate samaya mUla pATha ke sAtha pAThAntara aura vatti kA bhI mukta-mana se upayoga kiyA hai| kucha sthaloM para unakA upayoga mUla pATha ke pravAha meM kiyA gayA hai aura kahIM-kahIM usakI sUcanA bhI dI gaI hai| bhagavatI-joDa kI 64vIM DhAla kI 53vIM gAthA meM pAThAntara kA ullekha karate hae jayAcArya ne likhA hai'haMtA ciTThati' iso pATha kiNahi paData maahyo| (zeSa agrima pRSTha para) 51. ahe NaM kei purise tasi harayasi egaM mahaM nAvaM satAsavaM satacchidaM ogAhejjA, 52. se nUNaM maMDiaputtA ! sA nAbA tehi AsavadArehi ApUramANI-ApUramANI puNNA puNNappamANA volaTTa mANA 53. vosaTTamANA samabharaghaDatAe ciTThati ? haMtA citttthti| 368 bhagavatI-jor3a dain Education Intermational Jain Education Intemational Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54. hivai koi purupa te nAva naiM, sarva thI samasta prkaaro| pANI AvA nAM dvAra naiM, DhAMkI nai tinnvaaro| jala ulIMcavA nAM bhAjana karI, kADhe udaka ulIMcI baaro| te udaka vArai kADhayAM chatai, zIghra UMcI Avai tinnvaaro|| 54. ahe NaM kei purise tIse nAvAe savvao samaMtA Asava dArAI pihei, pihettA 55. nAvA-ussicaNaeNaM udayaM ussicejjA se naNaM maMDiaputtA ! sA nAvA tasi udayaMsi ussittaMsi samANaMsi khippAmeva udAi? 56.haMtA udaai| ima vIra prabhu puchyai thakai, vara maMDiyaputra kahai baayo| haMtA hAM Avai, prabhu ! taba bhAkhai jinarAyo / / 57. iNa dRSTAMte he maMDiyaputra ! muni ! Atma-saMvRta anngaaro| IA-samiti kari sahita chai, jAva gupta - brhmcaaro|| upayoga sahita cAlato thako, saMvata saMta vdiito| upayoga sahita Ubho rahai, vesai sUvai rUDI riito|| 56. vastra pAtra bali kaMbalo, pAyapUchaNo te rajoharaNaM / letAM melatA chatA, upayoga sahita AcaraNaM / / jAva cavakhupamhaNivAyamavi, AMkha TamakAra itaro kaalo| sUkSma iriyAvahI kriyA kahI, te bemAtrAiM nhAlo / / aMtara muhUrta Adi de, deza UNo pUrva koDa thaaii| kriyA kAla nAM vicitrapaNAM thakI, vividha mAtrA bemAtrA khaaii|| 57. evAmeva maMDiaputtA ! attattA-saMvuDassa aNagArassa iriyAsamiyassa jAva guttabaMbhayArissa, 58. AuttaM gacchamANassa ciTThamANassa nisIyamANassa tuyaTTamANassa, 56. AuttaM vattha-paDiggaha-kaMbala-pAyapuMchaNaM gehamANassa nikkhivamANassa 60. jAva cakkhupamhanivAyamavi bemAyA suhumA iriyAvahiyA kiriyA kajjai61. 'vemAya' tti vividhamAtrA, antarmuhartAderdezonapUrvakoTI paryantasya kriyAkAlasya vicitratvAt / (vR0-pa0 184) 60. soraThA 62. vRttau vRddha AkhyAta, stoka - mAtra bemAtra te| cakSu - pamha - nipAta, itai kAla piNa je kriyA / / 63. *kihAM bemAyA pATha nai sthAnake, 'saMpehAe" pATha diisNto| cakkhupamhaNivAya sva icchA karI,para icchA kiMcita na krto|| 62. vRddhAH punarevamAhuH--yAvatA cakSuSo nimeSonmeSamAtrApi kriyA kriyate tAvatA'pi kAlena vimAtrayA stokmaatryaa'pi| (vR0-pa0 184) 63. kvacid vimAtretyasya sthAne 'sapehAe' tti dRzyate tatra ca 'svaprekSayA' svecchayA cakSu pakSmanipAto na tu prkRtH| (vR0-pa0 184) aMgasuttANi 33148 meM 'haMtA ciTThati' aisA pATha hai| jayAcArya ne jisa Adarza ke AdhAra para jor3a kI racanA kI, usase atirikta kisI prati meM unako ciTThati pATha milA hogA athavA kucha AdarzoM meM saMkSipta pATha kI dRSTi se aise sthaloM ko anullikhita hI chor3a diyA jAtA hai| jayAcArya dvArA prayukta Adarza meM yaha pATha na ho aura unheM upalabdha kisI anya Adarza meM ho to usakI sUcanA dene ke lie unhoMne 'hatA ciTThati' pATha uddhRta kiyA ho, kintu lipidoSa ke kAraNa ciTThati para anusvAra laga gayA ho, yaha bhI saMbhava lagatA hai| prastuta prakaraNa kI dRSTi se 'ciTThati' pATha hI zuddha pratIta hotA hai| *laya-vAlhA vArI re aba laga 1. bhagavatI-jor3a kI 64vIM DhAla kI 63vIM gAthA meM jayAcArya ne 'bemAyA' pATha ke pAThAntara kA ullekha karate hue 'saMpehAe' pATha uddhRta kiyA hai| vRttikAra ne isa sthAna para 'sapehAe' pATha likhakara usakA saMskRta rUpAntara kiyA hai-'svprekssyaa'| isa dRSTi se 'sapehAe' pATha hI adhika saMgata pratIta hotA hai| jayAcArya ko upalabdha kisI Adarza meM 'saMpehAe' pATha rahA hogA, yaha unake ukta nirdeza se spaSTa hotA hai| za03, u03, DhA064, 366 Jain Education Intemational Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64. sUkSma - iriyAvahi baMdhai tikA, karma sAtA-vedanI suusNdho| upazAMta-moha kSINa-moha re, sajogI kevalI re bNdho|| 65. e tIna guNaThANa vItarAgapaNe, sakriyapaNAM thI soyo| ___ sAtA - vedanI karma noM, baMdha hoba avaloyo / / 64, 65. 'suhuma' tti sUkSmabandhAdikAlA 'IriyAvahiya' tti IryApatho--gamanamArgastatra bhavA airyApathikI kevalayogapratyayeti bhAvaH 'kiriye' ti karma sAtavedanIyamityarthaH 'kajjai'tti kriyate bhavatItyarthaH, upazAntamohakSINamohasayogikevalilakSaNaguNasthAnakatrayavartI vItarAgo'pi hi sakriyatvAt sAtavedyaM karma badhnAtIti bhaavH| (vR0-pa0184) 66. sA paDhamasamayabaddhapuTThA, vitiyasamayaveiyA, tatiya smynijriyaa| baddhA karmatApAdanAt spRSTA jIvapradezaH sparzanAt / (vR0-50 184) 67. sA baddhA puTThA udIriyA veiyA nijjiNNA seyakAle akamma vAvi bhvti| 66. pahilai samaya baMdha kriyA tikA, jIva - pradeze te phrshaayo| bIjai samaya udaya te vedavU , tIjai nirjara dUra thaayo|| 67. pachai AgamiyA kAla virSa e, karma rahita piNa hoii| ehavI bAta kahI chai sUtre, ihAM vRttikAra kahyo soI / / soraThA taThA pachai avaloya, akarma AgAmika addhaa| iNa vacane kari hoya, akarmatA cothai samaya / / yadyapi tihAMja khyAta, tRtIya samaya agha nirjrai| iNa vacane kari thAta, akarmatA tIjai samaya / / dvitIya samaya rai mAya, bhAva karma ati nikaTa thii| tIjai samaya kahAya, dravya karma suddha dravya naya / / 71. *tiNa artha maMDiyaputra ! ima kahya, jyAM laga jIva sadA sprmaanno| na kaMpe jAva tehanai aMte, aMta-kriyA havai jANo / / 68. tatazca 'seyakAle' tti eSyatkAle 'akammaM vAvi' tti akarmA'pi ca bhvti| (va0-pa0 185) 66, 70. iha ca yadyapi tRtIye'pi samaye karmAkarma bhavati tathA'pi tatkSaNa evAtItabhAvakarmatvena dravyakarmatvAt tRtIye nirjIrNa karmeti vypdishyte| (vR0-50 185) 71. se teNaTheNaM maMDiapattA ! evaM vuccai-jAvaM ca NaM se jIve sayA samitaM no eyati jAva aMte aMtakiriyA bhv| (za0 3 / 148) soraThA 'kahyo ihAM dharmasI ema, jIva jiko hAlai nhiiN| acha ajogI khema, aMta-kriyA tehija karai / / joga madhye be laMbha, subha anaiM bali asubha cha / subha joge aNAraMbha, asubha joge AraMbha chai / / tima hAlatAM nI be jAta, subha joge muni haalto| aNAraMbhI piNa thAta, aMta-kriyA na karai tiko / / asubha joge hAlata, tasaM AraMbhI piNa kaa| aMta-kriyA na karata, e to pratyakSa Ija chai / / suka tRNa agni dahaMta, tapta kaDAhe jala-biMdu / zIghra vidhvaMsaja haMta, bhasma kara ima muni karma / / draha meM sachidra nAva, pANI bhara tala buuddiii| tima mithyAtvAdi bhAva, Azrava dvAraja chidra sm|| 77. *laya--vAlhA vArI re aba laga 370 bhagavatI-joDa Jain Education Intemational Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e saMsAra majhAra, kANI nAvA saarikho| karma-udaka kari bhAra, bhramaNa karai ima bUDiyai / / nAva chidra rUMdhata, udaka uliMcI kADhiyai / nAva nahIM bUData, zIghra Avai jala uuprai|| tima mithyAtvAdi-chidra, samyaktva saMvara Adi de| saMvara paMca akhudra, tehathI Azrava rUMdhiyai / / parva saMcita jeha, AvazyakAdika tapa krii| karma-udaka kADheha, maraNate sahu karma kSaya' / / (jasa) 81. zramaNa taNAM adhikAra te, pramatta - saMjatI nhAla / vali apramatta - muni taNoM, kahiyai chai hiva kAla / / 82. atha yaduktaM zramaNAnAM pramAdapratyayA kriyA bhavatIti, tatra pramAdaparatvaM tadvipakSatvAttaditaratvaM saMyatasya kAlato nirUpayannAha-- (vR0-50 185) 83. pamattasaMjayassa NaM bhaMte ! pamattasaMjame vaTTamANassa sabbA vi ya NaM pamattaddhA kAlao kevaccira hoi? 83. *pramatta-saMjatI he prabhu ! pramatta-saMjama vrtmaano| sahu piNa pramatta addhA tiko, kAla thakI kevacciraM jAno? 84. vani 85. soraThA vatti viSa ima nhAla, pramatta addhA noM arth| pramatta guNasthAnaka kAla, kAla thakI kAla aathyii|| kevaccira vali khyAta, kito kAla jAvat huii| e prazna avadAta, maMDitaputre puuchiyo|| vA0-ihAM e tarka kIdhI-kevaccira eNe kahive karI kAla thakI noM artha prApta thayo / to kAla thakI kahivA noM syUM prayojana ? ehanoM uttara-kSetrataH te kSetra thakI eha bhAva TAlevA nai artha kSetrataH kevacciraM kSetra ketalo kAla iso piNa prazna huI, jima avadhijJAna kSetrataH kevaccira-kSetra thakI ketalo kAla huI, tetIsa sAgaropama anuttara vimAna kSetra nai virSa avadhijJAna huI anai kAla thakI 66 sAgaropama jAjhero huI te mATai ihAM kAla thakI kahina kevacciraM pATha khyo| 86. 'jina bhAkhai maMDiyaputra ! sAMbhale, eka jIva AzrI ima joddo| jaghanyapaNe ika samaya ha, utkRSTa desUNa pUbva - koddo|| 84. 'pramattAddhA' pramattaguNasthAnakakAlaH 'kAlataH pramattA ddhAsamUhalakSaNaM kAlamAzritya / (vR0-pa0 185) 85. 'kiyaccira' kiyantaM kAlaM yAvad bhavatIti praznaH / (vR0-50 185) vA0-natu kAlata iti vAcyaM, kiyacciramityanenaiva gatArthatvAt, naiva, kSetrata ityasya vyavacchedArthatvAt, bhavati hi kSetrataH kiyacciramityapi praznaH, yathA'vadhijJAnaM kSetrataH kicciraM bhavati? trayastrizatsAgaropamANi, kAlatastu sAtirekA ssttpssttiriti| (vR0-50 185) 86. maMDiaputtA ! egaM jIvaM paDucca jahaNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM desUNA puvkoddii| 87. soraThA pramatta-saMjama pAya, samayAnaMtara hIja mati / teha thako kahivAya, jaghana samaya ika ima vRttau / / jaghanya samaya ika nhAla, tAsa nyAya pUrve khyo| hiva utkRSTaja kAla, desUNa pUrava koDa kima? 87. 'ekkaM samayaM' ti, katham ? ucyate, pramattasaMyamapratipatti samayasamanantarameva mrnnaat| (vR0-50 185) 88. *laya-vAlhA vArI re aba laga za0 3, u03, DhA064 371 Jain Education Intemational ate & Personal Use Only Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86. 60. 61. 62. 63. 94. 65. 67. vA0- e apramAdI upazama-zreNi caDha tiko jIva grahivo, jo AThamaiM guNaThANa upazama-zreNi caDhato prathama samaya mare to piNa sAtamaiM guNaThANe apramattapaNe aMtarahyo mA jaghanya aMtarmuhUrta, ihAM upazama-zreNI caDha tiko apramatta grahyo / piNa anya apramatta grahaNa na kiyo / 6. 25. * vRttikAraka pramatta apramatta, behaM guNaThANaM lahai / kahai anya AcArya kAla e saha chaThe guNaThANeja taM // nAnA bahu jIva AzravaM chaThA guNaThANA ro kaalo| sadA kAla rahe sAsato, pyAra niyaMThA nihAlo / apramatta-saMjatI he prabhu! apramatta-saMjame vartamAno / sarva kAla apramatta taNuM rahe ketalaM kAla vichAno ? jina bhAkhe kAla apramatta taNo, ika jIva AzrI joDo / aMtarmuhU jaghanya thI, utkRSTo desUNa puvva-koDo / *hAM vRttikAra kA kAla apramatta, aMtarmuhUrtta rahai shii| aMtarmuhUrta mAMhi na mare, tehathI e jaghanya hI // cUrNikAra mata - pramatta varajI, saMjatI je sarva hii| pramatta-bhAva tihAM nahIM || apramatta kahiyai tiNA naiM 66. myeong uparAma zreNa caDhato muhUrta ne bhItara shii| kAla karato chato pArma japanyakAla itoja hI / / vahA kAla ka apramatta taNuM hi sarvakAla meM jeha bhAvI bhAvAMtara varSA goyama prazna kareha || 100. he bhavaMta! iha vidha kahI, vIra naM goyama bNdii| namaskAra karine bali, isa bolyA AnaMdI // 101. he prabhujI ! kiMNa kAraNe, lavaNodadhi jala rAsI / cavadasa AThama ne viSai amAvasyA pUrNamAsI // 372 kAla utkRSTa apramatta noM, desUNoM pUrva koDa hai / teramai guNaThANa guNiye, vRtti thI e joTa hai / 'apramatta nAnA jIva AsarI, sadA kAma kevalI re nyAyo / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! kahI, maMDiyaputra RSirAyo // vaMdanA namaskAra kari vIra naiM saMjama tapa kara tAhyo / AtmA ne bhAvatA yakA, vicaraM mahAmunirAyo / "laya-pUja moTA bhAMja toTA + laya-vAlhA vArI re aba laga bhagavatI-jor3a kokila pratyekamantarmuhurttapramANe eva pramattA mattaguNasthAnake / (100 105) (02149) 60. nANAjIve paDucca savvaddhA / 61. appamatta saMjayassa NaM bhaMte ! appamattasaMjame vaTTamANassa savvA vi ya NaM appamattaddhA kAlao kevacciraM hoi ? 92. maMDiaputtA ! evaM jIvaM paDucca jahaNeNaM aMtomuhuttaM, koseNaM deNA puthvakoDI 93. 'jahanneNaM aMtomuhuttaM' ti kilApramattAddhAyAM vartamAnasyAntarmuhUrtamadhye mRtyu na bhavatIti / ( vR0 pa0 185 ) 64. cUrNikAramataM tu pramattasaMyatavarjaH sarvo'pi sarvavirato'pramatta ucyate, pramAdAbhAvAt / ( vR00 105) 5. jaghanyakAlo labhyata iti / 66. dezonapUrva koTI tu kevalinamAzrityeti / ( vR0 pa0 185) 97. nANAjIve paDucca sacvaddhaM / (za0 3 / 150) sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte! tti bhagavaM maMDiaputte aNagAre 68. samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namasittA sajameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati / (sa0] 20159) 96. atha sarvAdvAbhAvibhAvAntaraprarUpaNAyAha kAlaM kurvan (10-10 105) ( vR010 105) 100. bhaMteti ! bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namasittA evaM vyAsI ! 10. siNIsu uNNamA Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102. anerI tithi nIM apekSayA, e paTa tithi naiM mAMhyo / jala adhika vardha athavA ghaTe, he prabhu! te kiNanyAyo ? 102. jIvAbhigama mAhe mAMhai kahya, lavaNodadhi vistAro / jAvat loka nI sthiti varga ihAM kahiyU~ adhikAro // 3 104. savadhi madhya bhAga ciraM dizi pAtAla - kalazA ci ache / bhAga liMga tasuM tale vAyu Upara jala vica ubhaya cha / 105. vali laghu kalazA sapta sahasraja, aTha saya caurAsIiM / viNa bhAga ta tala vAyu vica ubhaya, kadhvaM jala ima vAsI / / 106. vAyu nAM vikSobha tI vRddhi aSTamyAdika tithi va hAmI jala tnniiN| loka sthiti thakI bhaNI / / 107. lavaNodadhi meM jala karI e, jaMbU lopAto nathI / pIDa aNaupajAvato, jina pramukha punya prabhAva thI / 100 ika udaka te nija na kareM, loka nuM anubhAva hI / sevaM bhaMte ! kahI goyama, jAva vicaraMtA sahI / / 102. artha 1. aMka tetIsa naM, DhAla bhikkhu bhArImAla RSarAya thI, 'jaya jaza' tRtIyatRtIyakArthaH // 3 // 3 // coTamI bNgii| saMpati suraMgI || DhAla : 65 bUhA pUrva uddeze kahi kahi kriyA, tehnoM Ija vizeSa / vicitrapaNoM dikhAyA kahie uddeza || "he bhadaMta ! aNagAra re, saMjaya tapa krii| bhAvita Atma taNoM paNI e // laya-pUja moTA bhAMjaM ToTA 1. jalamaya na banAnA * laya-vAlhA vArI re aba laga layabe kara joDI tAma re 102. atirege vaDDhai vA ? hAyai vA ? 'atiregaM ti' tithyantarApekSayA adhikataramityarthaH / ( vR00 166) 103. lavaNasamuddavattavvayA neyavvA jAva loyaTThiI, loyAbhAve / (za0 3 / 152) 'lavaNa samuddavattabvayA neyavva' tti jIvAbhigamoktA, kiyaddUrAdityAha jAvotyAdi / kalazAH / ( vR0 pa0 186) 104. lavaNasamudrasya madhyabhAge dikSu catvAro mahApAtAla( vR00 106) 105. tAsakA yojanamapramANAzcatu razIta rASTatAdhikasaptasahA vAyvAdiyuktatribhAgavantaH santi / (10-10 106) 106. tadIyavAtavikSobhavazAjjalavRddhihAnI aSTamyAdiSu syAtAm / (2010 106) 207. mInApati ? dA diprabhAvAllokasthitirveSA iti / ( vR0 pa0 186 ) 10. goda kare lAbha ( vR0-50 186) sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti jAva viharati / (za0 3 / 153) 1. anantarodeza ke kriyoktA, sA ca jJAnavatAM pratyakSeti tadeva kiyAcit vicitra darza devakamAha(10-10 106) 2. aNagAre NaM bhaMte ! zAviappA za0 3, 30 3, 4 0 64, 65 373 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. evaMvidhAnAmanagArANAM hi prAyo'vadhijJAnAdilabdhayo bhavantIti kRtvA bhaavitaatmetyuktN| (vR0-50 186) Akhyo ima vRttikAra, bahulapaNa krii| avadhi jJAnAdika te bhaNI / / dharmasIha kahyo ema, mithyAtvI piNa huvai / niyama nahIM munivara taNoM / / ghara tajavai aNagAra, te nija mata krii| tasaM bhAvita aatmpnno|| zataka cavadamai pekha, prathama uddeshke| bAla-tapasvI naiM kahya / / bhAvitAtma aNagAra, asura meM uupjai| vibhaMga ajJAna tiNe lahya / / sura vaikiya-samuddhAta, teNe kari kiyo| uttara-vaikriya tanu chto|| 8. devaM, beubbiyasamughAeNaM samohayaM 'samohayaM' ti vihitottaravaikriyazarIramityarthaH / zivikAdi AkAra, vimAna besne| kiNahika sthAnaka jaavto|| 6. jANarUveNaM jAmANaM 'jANarUveNaM' ti yAnaprakAreNa zibikAdyAkA ravatA vaikriyavimAnenetyarthaH 'jAyamANaM' ti yAntaM gacchanta / (vR0-50 186) 10. jANai-pAsai? 'jANai' tti jJAnena 'pAsaI'tti darzanena / (vR0-pa0 186) te sura jAtAM prati soya, jANa chai prabhu ! bali dekhe darzana karI? 12. goyamA ! atthegaie devaM pAsai, no jANaM paasi| 13. atthegaie jANaM pAsai, no deva pAsai / 14. atthegaie devaM pi pAsai, jANaM pi pAsaha / taba jina bhAkhai ema, sAMbhala goyamA ! ciuM bhaMge ihAM anusarI / / koiyaka tihAM dekhaMta, deva jAtAM pratai / vimANa naiM dekha nahIM / / koI eka aNagAra, dekhe jAna nai| sura nai nahi dekhai shii|| koi eka vali aNagAra, dekhai deva pratai / ___yAna pratai piNa dekhto|| koi eka vali aNagAra, na dekhai deva naiN| yAna pratai nahiM pekhto|| he bhadaMta ! aNagAra, bhAvita - aatmaa| darzaNa avadhi taNo dhaNI / / uttara - vaikriya rUpa, vimAna besanai / dekheM surI jAtI bhaNo / / evaM e ciuM bhaMga, deva taNAM khyaa| ima devI nAM jANiya / / he bhadaMta ! aNagAra, bhaavit-aatmaa| avadhi sahita pichANiya / / 15. atthegaie no devaM pAsai, no jANaM paasi| (za0 3154) 16. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA 17. devi beubviyasamugghAeNaM samohayaM jANa rUveNaM jAmANi jANa i-pAsai? 18. goyamA ! evaM cev| (sh03|155) 18. 16. 16. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA 374 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. devaM sadevIaM veuvviyasamagghAeNaM samohayaM jANarUveNaM 21. jAmANaM jANa i-pAsai? 22. goyamA ! atthegaie devaM sadevIaM pAsai, no jANaM paas| 23. eteNaM abhilAveNaM cattAri bhNgaa| (sh03|156) 24. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA rukkhassa ki aMto pAsai? 'aMto' ti madhyaM kaasstthsaaraadi| (vR0-50 186) 25. bAhiM pAsai ? cubhNgo| (za0 3157) 'bAhi' ti bahirvati tvakpatrasaMcayAdi / (vR0-pa0 186) 26. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA rukkhassa ki mUlaM pAsada? 27. kaMdaM pAmai? devI sahita deva, kari uttara - vaikriya / vimAna meM baisI jihAM / / jAtAM pratai jivAra, e aNagAra hii| jANa nai dekha tihAM? koiyaka tihAM dekhaMta, deva devI prtai| vimAna ne dekhai nahIM / / iNa AlAvai eha, caubhaMgI ihaaN| kahivI pUrvavat shii|| prabhu ! bhAvitAtma aNagAra, syU dekhai rUMkha noN| madhya kASTha sArAdi maiM / / kai vAhya tvacA patrAdi, te dekhai achai ? caubhaMgI ihAM kahI jine / / ima syUM dekhai mUla? tiracho jAya teN| mUla kahIje tehanai / mUla Uparai jeha, gAMThi acha jikaa| kaMda kahIje tehane / mala e kaMda nI jANa, rUMkha taNI khii| prathama caubhaMgI paravarI / / mUla bhaNo dekhata, dekhe khaMdha nai? e dUjI kahiye kharI / / ima yAvat pahichANa, mUla karI ihaaN| bIja saMghAta piNa lhii| evaM kaMda saMghAta, saMyojana achai / yAvat bIja saMghAta hii| evaM yAvat jANa, puSpa saMghAta hii| vIja saMghAte Akhiyai / / hiva ehanoM vistAra, judo judo khuuN| te zrotA abhilASiyai !! sarva caubhaMgI jANa, paiMtAlIsa cha / ___saMkSepe sUtre lahI / / 'mUla-kaMda nI eka, mUla ru khaMdha nii| te to pUrva kahI sahI / / 'mUla-tvacA nI jANa, 'mUla-zAkhA taNI / ___ "mUla-pravAle paMcamI / / 'mUla-patra pekhaMta, "mUla ru puSpa niiN| "mala ra phala nI assttmii| 28. evaM ki mUlaM pAsaha ? kaMdaM pAsai? cubhNgo| (za0 3 / 158) 26. mUlaM pAsada? khaMdhaM pAsai? cubhNgo| (sh03|156) 30. 30. evaM mUleNaM jAva bIjaM saMjoeyavvaM / (za0 3 / 160) 31. evaM kaMdeNa vi samaM saMjoeyavvaM jAva bIyaM / (za0 3 / 161) 32. evaM jAva puppheNa samaM bIyaM saMjoeyavvaM / (za0 31162) za03, u04,DhA065 375 Jain Education Intemational Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38. 40. 44. 47. 'mUla bIja nI hoya, navamIM cubhNgii| e mala saMghAte nava kahI / / ___ kaMda saMghAte ATha, kaMda ru khaMdha nii| ___ caubhaMgI pahilI sahI / / kaMda-tvacA nI joya, 'kada-zAkhA tnniiN| kaMda-pravAla cauthI lahI / / "kaMda-patra 'kaMda-puSpa, kaMda-phala saatmii| kaMda-bIja aSTamI sahI / / khaMdha saMghAte sAta, 'khaMdha-tvacA tnnii| khaMdha-zAkhAkhaMdha-pravAla niiN|| 'khadha-patra khaMdha-pappa, khaMdha phala nI chtthii| saptamI khaMdha naiM bIja nI / / SaTa hai tvacA saMghAta, tvacA-zAkhA tnnii| dUjI tvacA-pravAla nI / / tvacA-patra 'tvaca-pappa, tvaca-phala nI blii| chaThI tvacA ru bIja nI / / zAkhA saMghAta paMca, zAkha-pravAla nii| zAkha-patra dUjI jmii|| 'zAkhA-puSpa pichANa, zAkhA-phala tnnii| "zAkhA-bIja e paMcamI / / pravAla sAthai cyAra, 'pravAla-patra niiN| pravAla-puSpa taNI valI / / 'pravAla-phala nI pekha, pravAla-bIja niiN| pravAla sUM e ciuM milii| patra saMghAte tIna, 'patra ru puSpa niiN| ___patra-phale patra-bIja rii|| puSpa saMghAte doya, 'puSpa ra phala tnnii| puSpa-bIja nI dUsarI / / phala saMghAte eka, phala nai bIja nii| paMtAlIsa sarva kahI / / nava aTha sata paTa paMca, ciuM triNa dvi ika / ima paiMtAlIsa lahI / / he bhagavata! aNagAra, bhAvita - aatmaa| phala dekhai syUM taru taNu ? kahai dekheM tasaM bIja, ihAM piNa cubhNgii| paitAlIsamI e bhaNuM / / 48. 54. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA rukkhassa ki phalaM pAsai? 55. bIyaM pAsai? ca ubhNgo| (za0 3 / 163) 376 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. mUla kaMda 1. kaMda- skaMdha 2. kaMda-tvacA 3. kaMda - zAkhA 4. kaMda pravAla 5. kaMda-pava 1. skaMdha tvacA 2. skandha zAkhA 3. skandha- pravAla 4. skandha-patra 1. tvacA zAkhA 2. tvacA pravAla 3. tvacA-patra 1. patra-puSpa 2. mUla-skandha 3. mUla - tvacA 4. mUla - zAkhA 5. mUla-pravAla 1. puSpa phala 1. phala-bIja 1. zAkhA- pravAla 2. zAkhA-patra 3. zAkhA- puSpa 4 zAkhA phala 5. zAkhA- bIja 1. pravAla- patra 2. pravAla-puSpa 3 pravAla- phala 4. pravAla- bIja caubhaMgI yaMtra 2. patra phala 2. puSpa-bIja 3. patra- bIja 6. kaMda - puSpa 7. kaMda-phala 5. skandha- puSpa 6. skandha-phala 7. skandha-vIja 4. tvacA - puSpa 5. tvacA - phala 6. mUla-patra 7. mUla-puNya 6. cA-bIja 8. mUla-phala 1. mUla-bIja 8. . kaMda-vIja mUla ke sAtha nau, kandara ke sAtha ATha, skandha ke sAtha sAta, tvacA ke sAtha chaha, zAkhA ke sAtha pAMca, pravAla ke sAtha cAra patra ke sAtha tIna, puSpa ke sAtha do aura phala ke sAtha eka caubhaMgI karane se saba milakara paiMtAlIsa cobhaMgI hotI hai| za0 3, u0 4, DhA0 65 377 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soraThA vaikriya - samudghAta, pUrve deva taNo kahya / Agala bali avadAta, vaikriya vAUkAya nuM / / *he prabhu ! vAUkAya, ika mahAstrI tnno| tathArUpa je puruSa nuM / / athavA gaja noM rUpa, bali gADA tnnoN| yuga gola-deza prasiddha na / / 56. 'viuvviyasamundhAeNaM mamohA ti prAguktamato vaikriyAdhikArAdidamAha--- (vR0-50 187) / 57. pabha NaM bhaMte ! vA ukAe egaM mahaM itthirUvaM vA purisarUvaM 57. 56. gaja aMbAbADI joya, gilli kahiye tsN| haya-palANa thilli akhI / / sivikA kUTa-AkAra, AcchAdita hvai| saMdamANI te paalkhii|| vikurve e rUpa? ima pUchyai chtai| jina kahai artha samartha nahIM / / vAU vaMkriya rUpa, ika moTo tihAM / saMThANa patAkA noM sahI / / 58. hatthirUvaM vA jANarUvaM vA juggarUvaM vA 'jANaM' ti zakaTaM 'juggaM' ti gollaviSayaprasiddhaM / (vR0-pa0 187) 56. gillirU vaM bA thillirUvaM vA 'gelli' ti hastina upari kollararUpA yA mAnuSa gilatIva 'thillI' ti lATAnAM yadazvapalyAnaM tadanya viSayeSu thilliityucyte| (vR0-50 187) 60. sIyarUvaM vA saMdamANiyarUbaM vA 'siya' ti zibikA kuTAkArAcchAdito jampAnavizeSaH 'saMdamANiya' ni puruSapramANAyAmo jampAnavizeSaH / (vR0-pa0 187) 61. viuvittae? goyamA ! No iNaThe smjheN| 62. vAukAe NaM vikuvvamANe egaM mahaM paDAgAsaMThiyaM rUvaM vikubbi| (za0 3 / 164) mahat pUrvapramANApekSayA patAkAsaMsthitaM / (vR0-50 187) 63. svarUpeNava vAyoH patAkAkArazarIratvAd / (vR0-pa0 187) 64. vaikriyAvasthAyAmapi tasya tadAkArasyaiva bhAvAditi / (vR0-50 187) 65, 66. pabhU NaM bhaMte ! bAukAe ega mahaM paDAgAsaMThiyaM rUvaM viubvittA agAI joyaNAI gamittae? haMtA pabhU / (za0 3 / 165) patAkA nai AkAra, vAUkAya noN| mUlapaNeja zarIra chai / / vaikriya huvai tivAra, vAyU nAM tdaa| tehija AkAra huvai pachai / / he prabhu! vAUkAya, ika moTo tihaaN| patAkAkAre vikurvI / / jAvA baha jojana, te samartha chai? haMtA ima jina anubhavI / / te bhagavaMta ! syUM jAya, Atma Rddhi krii| ke para zakte jAiye ? jina bhAkha te jAya, nija zakte krii| para zakte navi dhyAiye / / 67. se bhaMte ! ki AiDDhIe gacchai ? pariDDhIe gacchai ? 68. 68. goyamA ! AiDIe gacchai, no pariDDhIe gcchi| (za0 3 / 166) *laya-be kara joDI tAma re 378 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66. jima Atama Rddhi labdhi, imahija jAiyai / nija Atma-kiriyA krii|| 66. 'AiDDhie' tti 'AtmaryA' AtmazaktyA''tmalabdhyA vaa| (vR0-pa0187) se bhaMte ! ki AyakammuNA gacchai ? parakammuNA gacchai ? goyamA ! AyakammuNA gacchai, no parakammuNA gcchi| (sh03|167) 70. se bhaMte ! ki AyappayogeNa gacchai? parappayogeNa gacchai? goyamA ! AyappayogeNa gacchada, noparappayogeNa gcchd| (sh03|168) 71. se bhaMte ! ki UsiodayaM gacchai? patodayaM gacchada? 70. ima Atma-prayoga, jAvai te shii| nahIM para prayoga anusarI / / 71. te bhagavaMta ! syUM jAya, 'Urdhva-patAka thii| ke paDI-patAkAkAra chai? jina kahai UrdhvapatAka, paDI patAka pinn| gati tasu behuM prakAra chai / / te prabhu ! 'eka-patAka, kai 'behuM-patAka nai| ___AkArai te jAiye / / jina kahai eka-patAka, AkAre gati / behuM patAka na thAiye / / 73. 72. goyamA ! UsiodayaM pi gacchai, patodayaM pi gacchai / (sh03|166) 73. se bhaMte ! ki egaopaDAgaM gacchai? duhaopaDAgaM gacchai? 74. goyamA ! egaopaDAgaM gacchai, no duhaopaDAgaM gcchi| (sh03|170) 74. GG 75. 'egaopaDAgaM' ti ekataH-ekasyAM dizi patAkA yatra tadekataH ptaak| (vR0-50 187,188) 76. 'duhaopaDAga' ti dvidhaaptaak| (vR0-pa0 188) 77. se bhaMte ! ki vAukAe? paDAgA? 77. soraThA eka dize abaloya, dhvajA-patAkA chai jihAM / jima daMDa nai dhvaja joya, teha patAkA eka thii| duhao paDAga dekha, te daMDa ne bihaM dizi vissai| kei karai ima lekha, kei kahai ika dizi behaM / / *te prabhu ! syUM kahivAya, vAUkAya cha / ke patAka kahiyai sahI? taba bhAkhai jinarAja, vAUkAya te| piNa patAka nizcai nhiiN| rUpAMtara kriya jANa, tasa adhikAra thii| prazna megha nuM hiva karai / / 78. 78. goyamA ! vAukAe NaM se, no khalu sA pddaagaa| (za0 3 / 171) 76. ruupaantrkriyaadhikaaraablaahksuutraanni| (vR0-50 188) 76. *laya--be kara joDI re tAma za03, u04, DhA065 376 Jain Education Intemational Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 86. 60. 61. 62. 63. 64. bhaMte ! prabhu - samartha megha, ika mahAstrI taNoM / rUpa pariNamAvI jarai // jAva pAlakhI rUpa pariNamavA bhaNo / samartha svabhAva ehavo ? iso / haMtA samartha hoya, jina bhAve bAdala svabhAva tehavo || bhaMte ! prabhu - samartha megha, ika mahAstrI taNo / rUpa pariNamAvI pachai // jAvA vahu jojanna ? haMtA jina kahai / e svabhAva ghana nuM acche // he bhagavaMta! svaM teha jAve nija Rddhe / kaM para zakate jAiye ? para Rddhe / sura, vAyu thI dhyAiye || jina kahai nahi nija Rddhi, jAvai Atma-zakti kara ema, samartha chai nahIM / jAvaM para-kriyA karI // nahIM Atma-prayoga, nahIM nija para prayoga jAvai Urdhva-patAka AkAra, paDyai-patAka te / jAvai te para zakti thI / udyame / phirI // he prabhu ! syUM te megha, kai te strI ache ? jina kahai meSa piNa strI navI // puruSa rUpa ima jANa, haya gaya rUpa piNa / strI-rUpa tima jAgiye // yAna rUpa hiva joya, tAsa vizeSa cha / te hiva Agala ANiyaM // he bhagavaMta ! e megha, ika moTo tihA sakaTa rUpa paraNamI parcha || bahu jojana laga jANa, jAvA naiM tihAM / megha tiko samartha achai ? 380 bhagavatI jor3a 80 81 pabhU NaM bhaMte ! balAhae evaM mahaM itthirUvaM vA jAva saMdamANiyatvaM vA pariNAmettae ? 82. haMtA pabhU / ( za0 3 / 172 ) 83, 84. pabhU gaM bhaMte ! balAhae evaM mahaM itthirUvaM pariNAmelA amegAI jogAI mila haMtA pabhU / (za0 3 / 173 ) 4. seka AiDIe gariecha ? 86. goyamA ! no AiDIe gacchai, pariDDhIe gacchai / (030174) vAyunA devena vA preritasya tu syAdapi gamanam / ( vR0 pa0 100) se bhaMte! ki AyakammuNA gacchai ? parakammuNA gacchai ? 87. goyamA ! no AyakammuNA gacchai, parakammuNA gacchai / (za0 20175) 8 se bhaMte! ki AyappayogeNaM gacchai ? parappayogeNaM gacchai ? goyamA ! no AyappayogeNaM gacchai, parappayogeNaM gacchai / ( za0 3 / 176) 8. se bhaMte! ki UsiodayaM gacchan ? patodayaM gacchai ? goyamA ! UsiodayaM pi gacchai, patodayaM pi gacchai / (*a 21200) 60. se bhaMte ! kiM balAhae ? itthI ? goyamA ! balAhae NaM se, no khalu sA itthI / (03 / 100) (20 30179) 61. evaM purise, Ase hatthI / " 12.pI (0.10 100) 63, 94. pabhU NaM bhaMte ! balAhae evaM mahaM jANarUvaM pariNAmesA gAjaNAra ? Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65. jima bhAkhyo strI rUpa, bhaNavo tiha vidhe / NavaraM ito vizeSa chai / / cakravAla piNa eka, be cakravAla piNa / e gADA - peDu acha / jaga gilli piNa jANa, thilli sevkaa| saMdamANI te paalkhii| 18. e sarva rUpa pariNamAya, gati bahu jojne| strI rUpa jima e akhii|| 66. artha cotIsa na aMka, tehana deza e| ___DhAla paisaThamI nirmlii| 100. bhikkhu bhArImAla RSarAya, tAsa prasAda thii| 'jaya-jaza' saMpati raMgaralI / / 65. jahA itthirUvaM tahA bhANiyavvaM / (za0 3.180) navaraM 66. egaocakkavAla pi duhaocakkavAlaM pi bhANiyavvaM / (za0 3.181) 67. junga-gilli-thilli-sIyA-saMdamANiyA taheva / (za0 3182) 68. tatazca yugyagillithillizibikAsyandamAnikArUpa sUtrANi striiruupsuutrvddhyeyaani| (vR0-50 188) DhAla : 66 pariNata nAM adhikAra thI, prazna goyama puucht| naraka upajavA yogya prabhu ! kiNa lese upajaMta ? jina kahai je lezyA taNAM, dravya grahaNa kara jeha / bhAve pariNAme marI, te lesye upajeha / / kRSNa nIla kApota e, bihuM mAMhilI ek| leza vipa ija Upaja, narake e triNa pekha / / bhava nAM prathama samaya viSai, lesyA nAMva koy| nAvai carama samaya viSai, sarva jIva nai joya / / 1. pariNAmAdhikArAdidamAha- (vR0-50188) jIve NaM bhaMte ! je bhavie neraiesa uvavajjittae, se NaM bhaMte ! ki lessesu uvavajjai? 2. goyamA ! jallessAI davAI pariyAittA kAlaM karei, tallessesu uvavajjai, 'pariyA itta' tti paryAdAya parigRhya bhAvapariNAmena kAlaM kroti-mriyte| (vR0-pa0188) 3. taM jahA-kaNhalessesu vA, nIlalessesu vA, kAulessesu vaa| 4. lessAhi savvAhi, paDhame samayammi pariNayAhiM tu / na vi kassavi uvavAo, pare bhave atthi jIvassa / / lesAhiM savvAhi, carame samayammi pariNayAhiM tu| na vi kassavi uvavAo, pare bhave atthi jIvassa / / (uttarajjhayaNANi a0 34 gA0 58, 56) 5. antamuhuttammi gae, antamuhuttammi sesae ceva / lesAhiM pariNayAhiM, jIvA gacchaMti paraloyaM / / (uttarajjhayaNANi a0 34 gA060) 5. aMtargata aMtarmuhurta thAkata', lezyA Avai tAya / parabhava aMtamahattaM laga, te lezyA rahivAya / / vA0---kRSNa lezyAvaMta nArakI kRSNa lezyAvaMta nArakI nai viSa tathA paMceMdriya tiryaMce je lezyAvaMta nArakI nuM Ayu bAMdhyo huI tehanai aMtarmuhUrtAyu thAkatai te lesyA 1. zivikA 2. zeSa rahane para za03, u04, DhA065, 66 381 Jain Education Intemational Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNa meM / lesyAvaMta thako tihAM thI marI nai nArakI mAM Upaja te maarii| tathA kRSNa lezyAvaMta thakoja udvarttaI, nArakI naiM bhava paryata eka lesyA huvai anaiM marInai jihAM jAiM tihAM piNa aMtarmuharta lagate lesyA huvai te maatt| paryAptA noM aMtarmuhUrta lahuDo anai lesyA noM aMtarmuhurta moTo jANiva, piNa paryAptAvasthAiM parabhava nI te lesyA saMbhavai / aMtarmuharta nAM asaMkhyAtA bheda chai, ityrthH| dUhA evaM nAraka - sutravat, asurAdika nai jAma / jehanai je lesyA huvai, tasaM te bhaNavI tAma / / jAvat he prabhu ! jIvaDo, jeha jotiSI mAya / upajAvA nai jogya tasaM, lezya prazna pUchAya / / je lezyA nAM dravya grahi, bhAva pariNAma vaseNa / jotiSi nai viSa Upajai, teja virSa suzreNa / / he prabhu ! vaimAnika meM, jIva UpajavA jogya / te kiNa lesse Upajai ? hiva jina kahai prayogya / / je lezyA nAM dravya grahi, bhAve kari mara tAhi / vaimAnika meM Upajai, bhalI leza trihuM mAMhi / / koi kahai evaM kA, havai artha nI siddhi / jotiSa vaimAnika pRthaka kyU karI sUtra nI vRddhi ? carama sUtra dekhADivA, vaimAnika kahivAya / sUtra jotiSI na vali, e kahya kiNa nyAya ? jotiSi nai vaimAnIka nai, lezyA huvai prazasta / te dekhADaNa nai nimitta, sUtra vicitratA svastha / / sura pariNAma adhikAra thI, dravya deva aNagAra / prazna tAsa pUcha hivai, zrI goyama gaNadhAra / / 15. *he prabhujI ! aNagAra, bhAvita-Atama dhaNo, prabhajI ! bAralA pudgala jeha ke, aNalIdhai muNo, prabhujI ! audArika thI anya, pudgala je jANiya, prabhujI ! bAralA pudgala teha, vRtti meM mANiya, prabhujI ! samartha te aNagAra, vebhAra nAmaiM girI, prabhujI ! eka bAra bAra-bAra, ulaMghavai phirI ? prabhajI ! thI jina bhAkhai samartha, nahIM chai artha e, gAyamajI! bAralA pudgala lei, ulaMghaNa samartha e, goyamajI ! *laya-thArAM mahilAM Upara 6. evaM jassa jA lessA sA tassa bhANiyabyA / jAva (sh03|183) 'eva' miti nArakasutrAbhilApenetyarthaH 'jassa' tti asurakumArAderyA lezyA kRSNAdikA sA lezyA tasyAsurakumArAderbhaNitavyeti / (vR0-pa0188) 7. jIye NaM bhaMte ! je bhavie joisiesu uvajjittae, se NaM bhaMte kilessesu uva vajjai? 8. goyamA ! jallesAI dabbAI pariyAittA kAla karei tallessesu ubavajja i, taM jahA--teulessesu / (za0 3 / 184) 6. jIve NaM bhaMte ! je bhavie vemANiesu uvavajjittae, se NaM bhaMte ! kilessesu uvavajjai? 10. goyamA ! jallessAI davAiM pariyAittA kAla karei tallessesu uvavajja i, taM jahA---teulessesu vA, pamha lessesu bA, sukkalese vaa| (sh03|185) 11. nanvetAvataiva vivakSitArthasiddheH kimartha bhedenoktaM / (vR0-50 188) 12. evaM tahi vaimAnikasUtrameva vAcyaM syAnna tu jyotissksuutrmiti| (vR0-50 188) 13. jyotiSkavaimAnikAH prazastalezyA eva bhavantItyasya darzanArtha teSAM bhedenAbhidhAnaM / (va0-50 188, 186) 14. devprinnaamaadhikaaraadngaarruupdrvydevprinnaamsuutraanni| __ (vR0-pa0 186) 15. aNagAre Na bhaMte ! bhAviappA bAhirae poggale apari yAittA 'bAhirae' tti audArikazarIravyatiriktAn vaikriyaanityrthH| (vR0-pa0 186) 16. pabhU vebhAraM pavvayaM ullaMghettae vA ? pallaMghettae vA ? goyamA ! no iNaThe smjhe| (za0 3 / 186) aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA bAhirae poggale pariyAittA pabha vebhAra pavvayaM ullaMghattae vA? pallaMghettae vA? haMtA pbhuu| (za0 3187) 382 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. 18. 16. 20. 21. 22. 23. 24. he prabhu! te aNagAra, pudgala lIdhAM vinA, jitarA rAjavahI meM rUpa, te vikurvI panA / bebhAra-giri meM pesa bhedI sama viSama kareM, , tathA viSama sama karaNa, samarthAI dhare ? jina kahai samartha nAhIM AlAvo dUsaro imahija NavaraM pudgala lei samartha kharo / he prabhu ! mAI kathAI pramAdI vikurve, athavA amAI aNagAra nai vikurvaNA huve ? jina kahai mAI pramAdI kapAI vikurve, mAIti ne to vikurvaNa nahIM hu he prabhu! te kiNa artha kahyo Apa iNa pare ? mAI vikurva amAI vikurvaNA nahIM kare? jina kahai mAI praNIta pANa aru bhojanaM, galata-sneha bhogavI vamana virecanaM / varSa balAdika artha sarasa bhojana karI, punaH balAdika artha vamana recana parI // kArya kara eha svabhAva mAIpaNuM, isa vaikriya karaNa svabhAva piNa chai mAI taNuM / te mAI na sarasa pANI bhojane karI, hADa ra hADa nI mIMjA puSTa ghano kharI | pAtalA lohI nai maMsa huvai cha tehanAM, praNIta rasa thI puSTa mIMjA asthi jehanAM / je paNa yA yogya bAdara pudgala jeha varNa, te paNa pariNa tAsa paMca iMdrIpaNaM // hADa mIMjA keza mUMcha roma bali nakhapaNe, zukra zoNitapaNe pariName dravya sarasa dharma amAI lUkho paNa bhojana kari nahIM varma nirasa bhojana jala karane hADa puSTa nahIM jame || hADa ne hAtha nI mIja, tAsa patalI have maMsa ana vali rudhira bahula tasu anubhava | je piNa yathAyogya bAdara pudgala jeha taNai, te pariNamai mala mUtra jAva zoNitaparNa // 1 17. aNagAre NaM bhaMte! bhAviappA bAhirae pogale apariyAittA jAvaiyAI rAyagihe nagare ruvAI evaiyAI vikulitA bhAra to aNuSyavibhattA pasa vA visamaM vA karettae ? visamaM vA samaM karettae ? 18. goyamA ! no iNaTThe samaTThe / (za0 31188) evaM caiva vitio vi AlAvago navaraM pariyAtiittA pabhU / ( 0 2010) se bhaMte! ki mAI vikuvvai ? amAI vikubvai ? 'mAyI' ti mAyAvAn upalakSaNatvAdasya sakaSAyaH pramatta iti yAvat / ( vR0-50 186) 16. goyamA ! mAI vikubvai, no amAI vikubbai / (0 2010) bhaMte! evaM badamAI vikuba amA viku ? 20. goyamA ! mAI NaM paNIyaM pANa-bhoyaNaM bhoccA-bhoccA vAmeti / praNIta snehameta mana karoti virecanAM vA karoti varNabalAdyartha, yathA praNItabhojanaM tadvamanaM ca / ( vR0-10 209) 21. vikriyAsvabhAvaM mAyitvAd bhavati evaM vaikriyakaraNamapIti tAtparya 'bahalIbhavanti' ghanIbhavanti, praNItasAmarthyAt / ( vR010 102) pAya-bhopamA gaM gaM paNa bahatIbhavati, 22. payaNue maMsasoNie bhavati / je viya se ahAvAyarA poggalA te vi ya se pariNamaMti, taM jahA- soiMdiyattAe jA phAsidi 23. mAvamaM romanAe, mukkatAe soNiyattAe / amAI NaM lUhaM pANa-bhoyaNaM bhoccAbhoccA No vAmei / tassa NaM teNaM lUheNaM pANa-bhoyaNeNaM 24. mAnavati pahale maMsa-sIlie je vi ya se ahAvAyarA pomgalA te vi ya se pariNamaMti, taM jahA- -uccArattAe pAsavaNattAe za03, u0 4, DhA0 66 383 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. soraThA jAva zabda thI jANa, khela saMghANa vamana pit| rAdhapaNe pahichANa, lUkhA bhojanavaMta nai / / uccArAdipaNeha , AhArAdika nAM pogglaa| pariNama iNa rIteha, asAra bhojana te bhnnii|| 25. iha yAvatkaraNAdidaM dRshym| (vR0-50 186) khelattAe siMghANattAe vaMtattAe pittattAe pUyattAe soNiyattAe 26. rUkSabhojina uccArAditayavAhArAdipudgalAH pariNamaMti anyathA zarIrasyAsAratA'nApatteriti / (vR0-pa0 186, 160) 27. se teNaDheNaM bhaMte ! evaM vuccai-mAI vikubbaI, no amAI vikuvvii| (za0 3 / 161) atha mAyyamAyinoH phalamAha- (vR0-50 160) 28. 26. *tiNa arthe kari goyama ! iha vidha dAkhiya, vaikriya mAI karata amAI na aakhiye| atha Agala avaloya mAI amAI taNAM, phala kahiyai chai soya jina-vayaNa suhAmaNA / / mAI te sthAnaka AloyAM paDikamiyAM vinA, kAla kara to nahIM chai tAsa ArAdhanA / bhojana sarasa nai vamana tathA vaikriya taNaM, sthAnaka eha AloyAM viNa virAdhakapaNaM / / pUrve mAIpaNa vaikriya kIdho chai jiNe, athavA praNIta bhojana karinai vamiyo tiNe / pachai karo pichyAtApa daMDa sanmukha huo, amAI sthAnaka teha AloI nai muuo|| sudha thayo te ema chai tAsa ArAdhanA, seva bhate ! sevaM bhaMta ! goyama ziva-sAdhanA, aMka cotIsa nuM artha DhAla chyAMsaThamI bhalI, bhikkhu bhArImAla RSarAya thI 'jy-jsh'rNgrlii|| tRtIyazate caturthoddezakArthaH / / 3 / 4 / / 28. mAI NaM tassa ThANassa aNAloiyapaDikkate kAlaM karei, natthi tassa aaraahnnaa| tasmAtsthAnAdvikurvaNAkaraNalakSaNAtpraNItabhojanalakSaNAd vaa| (vR0-50 160) 26, 30. amAI NaM tassa ThANassa Aloiya-paDikkate kAlaM karei, atthi tassa aaraahnnaa| (za0 3 / 162) sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti| (za0 3 / 163) pUrva mAyitvAdvaikiyaM praNItabhojanaM vA kRtavAn pazcAjjAtAnutApo'mAyI san tasmAtsthAnAdAlocitapratikAntaH san kAlaM karoti yastasyAstyArAdhaneti / (vR0-60 160) DhAla : 67 1. caturthoddezake vikurvaNoktA, paMcame'pi tAmeva vizeSata Aha (vR0-50 160) cauthai uddezai kahya, vikurvaNA - vistAra / paMcama piNa tehija hivai, vizeSa thI avadhAra / / 'suguNA ! svAma-vacana dila grahiye / svAma-vacana vara sAcA jAcA, prIta dharI avadhAra / saradhyAM ziva-sukha pAmai sAra, zaMkA kakhA dUra nivaar|| suguNA ! svAma-vacana cita lahiyai / (dhrupadaM) *laya--thArAM mahilA Upara 'laya-nIkI sIkhaDI relahiya 384 bhagavatI-jor3a Jain Education Intenational Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. bhAvitAtma-aNagAra prabhujI ! bAhya pudgala aNaleya / ika mahAstrI jAva rUpa pAlakhI noM samartha vikurveya ? 2. aNagAre NaM bhaMte !bhAviappA bAhirae poggale apariyA ittA pabhU egaM mahaM itthIrUvaM vA jAva saMdamANiyarUvaM vA viubvittae? 3. no iNaThe smtthe| (za0 3 / 164) 3. jina kahai e artha samartha nAhIM, prathama AlAvai khyaat| dvitIya AlAvai hiva kahaM Agala, sAMbhalajyo avadAta / / 4. bhAvitAtma-aNagAra samartha prabhu ! bAhya pudgala leha / itthI jAva saMdamANI vikurvaNa ? jinavara haMta kaheha / / 5. aNagAra he prabhu ! bhAvita-Atama, ketalA strI nAM ruup| vaikriya karavA te samartha chai? hiva jina kahai tadrUpa / / 6. jima yuvatI prati yuvAna puruSa te, hastai kari grahai hAtha / cakra nI nAbhi arA jima bhariyA, e dUjo dRSTAMta AkhyAta / / 7. iNa dRSTAMte aNagAra piNa je, bhAvita - Atama soya / ve - samudghAta kari goyama ! rUpa vikU joya / / bhAvitAtma - aNagAra achai te, saMpUrNa jaMbUdIpa / baha itthI rUpa karInai AkIrNa vikIrNa atihi samIpa / / 6. jAva viSaya iti te aNa gAra nIM, viSaya-mAtra kahI eh| nizcai karI itA rUpa vikurvaNa, bihu~ kAle na kareha / / 4. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA bAhirae poggale pariyA ittA ega mahaM itthIrUvaM vA jAva saMdamANiyarUvaM vA viuvittae? haMtA pbhuu| (za0 3 / 165) 5. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA kevaiAI pabhU itthirUvAI viuvittae? 6. goyamA ! se jahAnAmae-juvaI juvANe hattheNaM hatthaMsi geNhejjA, cakkassa vA nAbhI aragAuttA siyA, 7. evAmeva aNagAre vi bhAviappA veuvviyasamugdhAeNaM samohaNNai jAva pabhU NaM goyamA ! 8. aNagAre NaM bhAviappA kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM barhi itthirUvehiM AiNNaM vitikiNaM 6. jAva esa NaM goyamA ! aNagArassa bhAviappaNo ayameyArUve visae, visayamette buie, No ceva NaM saMpattIe viuvvisu vA, viuvvati vA, viuvvissati vaa| 10. evaM parivADIe neyavvaM jAva sNdmaanniyaa| (za0 3 / 166) 11. se jahAnAmae kei purise asicammapAyaM gahAya gacchejjA, evAmeva aNagAre vi bhAviappA 12. asicammapAyahatthakiccagaeNaM appANeNaM uDDhe behAsaM uppaejjA? haMtA uppejjaa| (za0 3 / 167) 10. strI-rUpa AkhyU tema puruSa-rUpa, Adi deina tdruup| paripATI anukrameja jANava, jAva saMdamANI rUpa / / 11. yathA dRSTAMte koi puruSa, asi-carma-pAtra grahI jaay| bhAvitAtma-aNagAra sAdhu piNa, iNahija rIte tAya / / asi-carma-pAtra hasta viSa jas, kRtya-kArya gata tAya / Atma karI Urdhva jAya AkAze? jina kahai haMtA jAya / / 13. 14. soraThA asi - carmapAtreha, DhAla bhaNI kahiya acha / tathA asI khaDgeha, carmapAtra te DhAla hai| kRtya-saghAdi-kArya, gata-Azrita te kRtygt| amUka kArya hita Arya, asi-carmapAtra grahi ggngt|| athavA asi-carma-pAya, kRtvA-rUpa karI tiko| hasta vipai kara tAya, svata: gagana meM sNcrai|| *bhAvitAtma aNagAra prabhu ! tikA, asi-carmapAtra haath| kArya Upanai rUpa vikurvaNa samartha? taba kahai nAtha / / 13. asicarmapAtraM- sphurakaH, athavA'sizca-khaDgaH carmapAtraM c-sphurkH| (vR0-pa0 161) 14. tathA kRtyaM-saMghAdiprayojanaM gataH-AzritaH kRtyagataH atstenaatmnaa| (vR0-pa0 161) 15. athavA'sicarmapAtraM kRtvA haste kRtaM yenAsau asicarma paatrhstkRtvaakRtsten| (vR0-50 161) 16. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA kevaiyAI pabhU asicamma pAyahatthakiccagayAI rUvAI viuvittae? 16. * laya-nIkI sIkhaDI re lahiye za03, u05, hA067 385 Jain Education Intemational Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jima yuvatI prati puruSa yuvAnaja, grahai hasta kari haath| taM ceva yAvat trihuM kAla nI, viSaya-mAtra kahI bAta / / 17. goyamA ! se jahAnAmae--jubaI juvANe hattheNaM hatthe geNhejjA, taM ceva jAva biubbisu vA, viuvvati vA, viubbissati vaa| (za0 3.168) 18. se jahAnAmae kei purise egaopaDAgaM kAuM gacchejjA, yathA dRSTaMte koi puruSa bali, eka dize kahivAya / dhvajA-patAkA chai tihAM ehavo, karinai cAlyo jAya / / bhAvitAtma aNagAra isI vidha, eka patAkA hAtha / kArya Upanai jAya AkAze ? jina kahai haMtA jAta // aNagAra he prabhu! bhAvita-Atama, ika dizi patAkA hAtha / rUpa kitA vikUrvaNa samartha ? jAva trihaM kAla bAta / / 16. evAmeva aNagAre vi bhAviappA egaopaDAgAhattha kiccagaeNaM appANeNaM uDDhaM vehAsaM uppaejjA? haMtA uppejjaa| (za0 3 / 166) 20. aNagAre NaM bhaMte bhAviappA kevaiyAI pabhU egaopaDAgA hatthakiccagayAI rUvAI vikuvittae? evaM ceva jAva vikubbisu vA, vikubvati vA, vikuvvissati vA / (za0 3200) 21. evaM duhaopaDAgaM pi| (za0 3 / 201) behaM diza kAnIM patAkA iha vidha, te duhao phichaann| jima daMDa nai dhvaja havai ika diza, tema behuM dizi jANa / / yathA dRSTAMte koi puruSa, eka pAsa janoI tAya / eka janoI sahita rUpa karine, mAraga cAlyo jAya / / ima sAdha piNa bhAvita-Atama, janoI eka paas| kArya AzrI pote jAya gagane ? jina kahai haMtA tAsa / / bhAvitAtma aNagAra prabhu ! kitA janoI ika dizi kRtya / rUpa vikurvaNa samartha timahija, jAva addhA trihuM vRtya / / ima bihaM pAsa janoI kahivI, se jahAnAma dRssttNt| koi puruSa eka pAsa pAlathI, ima kari tihAM rahaMta / / 22. se jahAnAmae kei purise egaojaNNovaitaM kAuM gacchejjA, 23. evAmeva aNagAre vi bhAviappA egaojaNNovaitakicca gaeNaM appANeNaM uDDhaM behAsaM uppaejjA? hatA uppejjaa| (sh03|202) 24. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA kevaiyAI pabhU egao jaNNovaitakiccagayAI ruvAI vikuvittae? ta ceva jAba vikubbisu vA, vikubvati vA, vikuvissati vaa| (sh03|203) 25. evaM duhaojaNNovaiyaM pi| (sh03|204) se jahAnAmae kei purise egaopalhatthiyaM kAuM ciTThajjA, 26. evAmeva aNagAre vi bhAviappA egaopalhatthiyaM kicca gaeNaM appANaNaM uDDhaM vehAsaM uppaejjA? taM ceva jAva vikuvvisu vA vikubvati vA vikubvissati vaa| (sh03|205) evaM duhaopalhatthiyaM pi| (sh03|206) 27. se jahAnAmae kei parise egaopaliyaMka kAuM ciThejjA, evAmeva aNagAre vi bhAviyappA egaopaliyaMkakitcagaeNaM appANeNaM uDDhaM vehAsaM uppaejjA? ta ceva jAva vikuvisu vA, vikubvati vA, vikuvvissati vA / (za0 3 / 207) 28. evaM duhaopaliyaMka pi| (za0 3 / 208) 26. ima sAdhu piNa bhAvita-Atama, taM ceva jAva trikAla / ima behaM dizi thI pAlathI vAlI, besai e piNa nhAla / / se jahAnAmae koi puruSa, eka pAsa palyaMka tissttheh| taM ceva jAva vikurvaNa itarI, kAla trihaM na kareha / / 28. ima bihaM pAsa palyaMka taNoM piNa, kahivo sUtra vicaar| bali muni labdhi phoDavai tehanoM, Agala chai adhikAra / / he prabhu ! aNagAra bhAvita-Atama, labdhidhArI chai jeha / bAhya pudgala aNalIdhai sAdhu, samartha kahiyai teha / / 26. 26. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA bAhirae poggale apari yAittA pabhU 386 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. 31. 32. 33. 34. haya gaja siMgha vyAghra vRka cItaro, accha te rIMcha pichANa / taraccha vizeSa e vyAghra taNo chai, vali aSTApada jANa / / vAcanAMtare zrRgAlAdika, abhijuMjittae tAya / teha meM praveza karI vyAparayuM, te abhiyoga kahAya // vidyAdi samarthapaNAM thI, potaM praveza kareM tiNa mAhi vyApAra karavA samartha chai prabhu ! jina kahai samartha nAMhi // soraThA vidyAdi samarathAya, bAhya pudgala viNa liyai / karaNI nAve tAya, tiNa suM e jina varajiyo / * vAhiralA pudgala grahaNa karIne, azvAdika meM praveza / vidyA samarthapaNAM thI sAdhu, samartha cha~ suvizeSa / / 35. he prabhu! aNagAra bhAvita Atama, azvarUpa anupraveza karIne samartha aneka 36. jina kahe haMtA samartha che te " hai mAMya / yojana jAya ? bali goyama pUchaMta / ke para Rddhi zrI jaMta ? para Rddhi kari nahi jAya / ima AtmA nIM kriyA kari jAvai, para kriyA thI na javAya || syUM jAyai nija samarthAi kari 37. jina kahai Atma Rtu kari jAye 38. AtmA naiM udyame kari jAvai, para udyame na javAya / UrdhvapatAka AkAre jAvai, par3I patAka hI jAya // 36. he prabhu! tehanaiM syUM aNagAra kahiyai, ke haya kahiyai tAsa ? jina bhAvaM tasuM aNagAra kahiye nizca na kahiye Asa / / 1 40. vRtikAra kA tatva kI te nive azvAdika meM praveza karI meM gamana thakI 41. ima jAva aSTApada nAM rUpa laga, sarva kahivo te prabhu! syUM mAI pramatta vikurva ke amAI *layanIkI sIkhaDI re lahiya aNagAra / avadhAra | udaMta vikurvata ? 30. evaM mahaM AsarUvaM vA hatthirUvaM vA sIharUvaM vA viggharUvaM vA vigarUvaM vA dIviyarUvaM vA accharUvaM vA taraccharUvaM vAparAsararUvaM vA 'accha' tti RkSaH 'taraccha' tti vyAghravizeSaH, 'parAsara' tti sarabhaH / ( vR0 pa0 161) 31, 22. ihAnyAnyapi zRgAlAdipadAni vAcanAntare (20161) dRzyante / abhae ? 'abhijita' ti abhiyoktuM vidyAdisAmayatastadanupravezena vyApAravitum yacca svsvaanuprveshnenaabhiyojnm| ( vR0 pa0 191 ) (00 3120EUR) goTThe samaTThe / 22. dvivAdisAcyAtavAn vinA na svAdi tikRtvocyate / (00 121) 34. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA bAhirie poggale pariyA ittA pabhU evaM mahaM AsarUvaM vA thirUvaM vA sIharUvaM vA ararUvaM vA vigarUvaM vA dIviyarUvaM vA accharUvaM vA taraccharUvaM vA parAsararUvaM vA abhijuMjittae ? haMtA pabhU / (020210) 35. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA pabhU evaM mahaM AsarUvaM vA abhAbamA jobanAI gamitae ? 36. haMtA pabhU / (0232211) se bhaMte! ki AiDIe gacchai ? pariDDhIe gacchai ? 37. goyamA ! AiDDhIe gacchai, no pariDDhIe gacchai / ( 20212) evaM AyakammuNA no parakammuNA 38. AyappayogeNa no parappayogeNa ussiodayaM vA gacchai payodayaM vA gacchai / ( 0 2 / 211-215) 36. se NaM bhaMte! ki aNagAre ? Ase ? goyamA ! aNagAre NaM se, no khalu se Ase / ( za0 3 / 216) 40. anagAra evAsau tattvato'nagArasyaivAzvAdyanupravezena vyApriyamANatvAt / (bu00 191) (20 2217) 41. evaM jAva parAsararUvaM vA / se bhaMte! kiM mAyI vikubbai ? amAyI vikuvvai ? za0 3, u0 5 DA0 67 387 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42. jina kahai mAI-pramatta vikuvai, amAI nahIM vikurvata / cha? guNaThANa karai e kArya, Agala nAMhi karaMta / / 43. vRtti viSai mAI abhijujai, pATha iso kahivAya / mAI noM artha kaSAyavAna te, abhijujai abhiyoga karAya / / 44. adhikRta vAcanA viSa dIsai chai, mAI vikUvvai jaann| teha virSa abhiyoga tiko piNa, vikUrvaNA pahichANa / / 45. vividha prakAra taNoM je kriyA, vikriyA tAsa khaay| vikriya - rUpapaNAM thI tehane, vikurvaNA kahivAya / / 46. he prabhu ! je mAI labdhi phoDaNa ro, sthAnaka nAMhi aaloy| binA paDikamiyAM kAla karai te, Abhiyogika sura hoya? 42. goyamA ! mAyI vikubbai, no amAyI vikubvai / (za0 33218) 43. 'mAI abhijujai' tti kaSAyavAnabhiyukta ityarthaH / (vR0-50 161) 44. adhikRtavAcanAyAM 'mAI viubbaI' tti dRzyate, tatra cAbhiyogo'pi vikurvaNeti mantavyaM / (va0-pa0 161) 45. vikriyArUpatvAttasyeti / (vR0-50 161) 47. Abhiyogika te AdezakArI, sevaga - devatA ht| bAramA kalpa laga sevaga meM, eka viSa upajata / / 48. vidyAdika noM prajajavo bali, labdhi phoDavai koya / sevaga - deva thAvA nAM kAraNa, vRtti vizeSa sujoya / / 46. prAyazcitta sanmukha thayAM amAI, AlovI te sthAna / aNAbhiyogika devaloka viSai e, upajai ika meM jAna / / 46. mAyI NaM bhaMte ! tassa ThANassa aNAloiyapaDikkate kAlaM karei, kahiM ubavajjai? goyamA ! aNNayaresu Abhiyogiesa devalogesu devattAe uvvjji| (za0 3 / 216) 47. 'aNNayaresu' tiAbhiyogikadevA acyutAntA bhavantIti kRtvaa'nytressvityuktm| (vR0-50 161) 48. karoti ca vidyAdilabdhyupajIvako'bhiyogabhAvanAm / (vR0-50 161) 46. amAyI NaM bhaMte ! tassa ThANassa Aloiya-paDikkate kAlaM karei, kahiM uvavajjai? goyamA ! aNNayaresu aNAbhiyogiesu devaloesu devattAe uvvjji| (za0 3 / 220) 50. he gotama ! ima zrI jina bhAkhai, chehalA praznaja mAMya / uttara sthAna goyama nAma nAyo, tiNa saM chehaDai Aya' / / 51. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! kahyo chai, zrI goyama gnndhaar| hivai uddezA nI saMgrahaNI gAthA, saMkSepe suvicAra / / 52. itthi asi naiM patAkA janoI, pAlathI anaiM plyNk| abhiyoga vikurvaNa mAI, saMgraha - gAhA suaMka / / 51. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti (za0 3 / 221) 52. itthI asI paDAgA, jaNNovaie ya hoi boddhye| palhasthiya paliyaMke, abhioga vikuvvaNA maayii| (za0 3 / 221 saMgahaNI-gAhA) 53. aMka paitIsamuddeza kahya e, sAta sAThamI DhAla / bhikkha bhArImAla RSarAya prasAdai, 'jaya-jaza' gaNa guNamAla / / tRtIya zate paMcamoddezakArthaH / / 3 / 5 / / 1. aMgasuttANi bhAga 2 za0 3 / 212-220 ke sabhI praznoM ke uttara meM gautama ko sambodhita kara uttara diyA gayA hai| saMbhava hai jayAcArya ko upalabdha Adarza meM 'goyamA' zabda nahIM thA, isIlie unhoMne DhA0 67150 meM saba praznoM ke anta meM 'gautama' zabda ullikhita hone kI sUcanA dI hai| 388 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla : 68 vikurvaNa adhikAra thI, saMbaMdhita saMvAda / chaThTha uddeze kahUM, suNajyo dhara ahalAda / / 2. *he prabha ! ghara tajavai aNagAra, potA nAM Agama anusaar| upazama Adi guNa kari sahitaM, teha thI bhAvita-Atma sakahitaM / / 3. mAI mithyAdaSTI jANa, kahivo anyatIthi phichaann| bIriyalabdhI vaikriya - laddhI, vibhaMga-nANaladdhI sprsiddhii| 1. vikurvaNA'dhikArasaMbaddha eva SaSTha uddezakaH / (vR0-50 161) 2. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA 'aNagAre Na' mityAdi anagAro gRhvAsatyAgAd bhAvi tAtmA svasamayAnusAriprazamAdibhiH / (vR0-pa0 163) 3. mAyI micchadilI vIriyaladdhIe veubdhiyaladdhIe vibhaMganANaladdhIe mithyAdRSTi rnytiithikH| (vR0-60 163) 4. vANA rasiM nagari samohae, samohaNittA rAyagihe nagare rUvAiM jANai-pAsai? rAjagRhe nagare rUpANi pazupuruSaprAsAdaprabhRtIni / (vR0-pa0 163) 4. ve vANArasi nagarI jeha, nagara rAjagaha viSai chai teh| pazu pramukha nAM rUpa vizeSa, vibhaMga avadhi kari jANa dekhai ? soraThA bANArasI rai mAya, rAjagRhI nagarI taNAM / jana bahu AyA tAya, nija kArya pazu pramukha le / / vANArasI pahichANa, nagarI vikUrvato chto| rAjagRhI nAM jANa, rUpa tike piNa vikurve / / jANa dekhai teha, ima gotama pUchyai cht| hiva jina uttara deha, citta lagAI sAMbhalo / / 8. *haMtA goyama ! jANa dekhai, tathAbhAva prati syUM prabhu pekhai ? anyathAbhAva pratai avaloya, jANa dekhai chai te soya? 10. 6. jina kahai tathAbhAva prati tyAMhI, vastU jANe dekha naahii| anyathAbhAva te viparIta jANI, te prati jANa dekhai anaannii|| kiNa arthe prabha ! bhAkhyo eha ? tathAbhAva prati nahIM jANeha / anyathAbhAve jANa dekhe? hiva jina uttara dai sUvizekhai / / te anyatIrthI nai ehavU hoya, mhaiM rAjagaha nagara vikuyo joya / anaiM vANArasI nA rUpa aneka, jANaM dekhU chu suvizekha / / 8.haMtA jaanni-paasi| (za0 3 / 222) se bhaMte ! ki tahAbhAvaM jANai-pAsai? aNNahAbhAva jANai-pAsai? 6. goyamA ! no tahAbhAvaM jANai-pAsai, aNNahAbhAvaM jANai-pAsa i| (sh03|223) 10. se keNaTheNaM bhaMte? evaM vuccai-no tahAbhAva jANai pAsai ? aNNahAbhAva jANai-pAsai? 11. goyamA! tassa NaM evaM bhavai-evaM khalu ahaM rAyagihe nagare samohae. samohaNittA vANArasIe nagarIe rUvAI jaannaami-paasaami| 12. sesa dasaNa-vivaccAse bhavai / se teNaTheNaM goyamA ! evaM buccai-no tahAbhAvaM jANai-pAsai, aNNahAbhAva jaanni-paas| (za0 3 / 224) ima darzaNa nai vi viparIta hoya, koi vibhaMga ajJAnI soya / tiNa arthe jAva anyathAbhAvo, jANa dekhai e prathama AlAvo / / *laya-iNa pura kaMbala koya na lesI za03, u06,DhA068 386 Jain Education Intemational Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soraThA anya rUpa kU jANa, anya bhAva kara vikalpita / dizA-mUDha jima mANa, pUrava nai mAnai pachima / / 14. *se se dasaNe vivarIe vivaccAse, kihAMika ehavaM dIsa jaase| tihAM dekhaNa meM viparIta tAsa, khetra viparajaya kara viprayAsa / / 13. anyadIyarUpANAmanyadIyatayA vikalpitatvAt, dig mohAdiva pUrvAmapi pazcimAM manyamAnasyeti / (vR0-50 163) 14. kvacit 'se se daMsaNe vivarIe vivaccAse' ti dRzyate tatra ca tasya taddarzanaM viparItaM kSetravyatyayenetikRtvA vipryaaso-mithyetyrthH| (vR0-50 163) 15. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA mAyI bhicchadiTThI 15. hiva dujo AlAvo kahiye, citta lagAI ne saaNbhliy| he bhagavaMta ! jiko aNagAra, mAyI mithyAdRSTI dhAra / / 16. jAva rAjagRha vikurvI jeha, vANArasI nai viSa chai teh| pazu pramukha nAM rUpa vizekhai, vibhaMga-avadhi kari jANa dekhai? 17. haMtA jANa dekhe soI, taM ceva jAva tAsa ima hoi| mhaiM vANArasI vikurvI anUpa, jANUM dekhU rAjagRha rUpa // 18. ipa darzaNa naija viSa viparIta, koika vibhaMga ajJAnI sNgiit| tiNa arthe jAva anyathAbhAvo, jANa dekha e dUjo aalaavo|| 13. he prabha ! bhAvita-Atma aNagAra, mAI mithyAdRSTi dhAra / vIriyalabdhI- vaikriya-laddhI, vibhaMga-anANa-laddhI prasiddhI / / 20. vANArasI nagarI prati joya, tathA rAjagRha prati avloy| tathA biha nai vicAlai vizeSa, vikuvai ika mahAjanapada deza / / 21. vANArasI nagarI prati joya, tathA rAjagaha prati avaloya / tathA bihaM bica janapada deza, vihaM jANa dekhai pUchesa ? 22. haMtA goyama ! jANa dekhai, tathAbhAva prati syU prabhu ! pekhe / / anyathAbhAva pratai te joya, jANai dekhai prazna e soya? 16. jAva rAyagihe nagare samohae, samohaNittA vANA rasIe nayarIe rUvAiM jANai-pAsai? 17. haMtA jANai-pAsai / (za0 3 / 225) ta ceva jAva tassa NaM evaM bhavai-evaM khalu ahaM vANArasIe nayarIe samohae, samohaNittA rAyagihe nagare ruuvaaijaannaami-paasaami| 18. sesa dasaNa-vivaccAse bhavati / se teNaTheNaM goyamA ! evaM vuccai-no tahAbhAvaM jANai-pAsai, aNNahAbhAvaM jANa i-paas| (za031226, 227) 16. aNagAre Na bhate ! bhAviyappA mAyI micchadiTThI vIri yaladdhIe veuvviyaladvIe vibhaMganANaladdhIe 20. bANArasiM nari, rAyagiha ca nagara, aMtarA egaM mahaM jaNavayaggaM samohae, 21. samohaNittA vANAsi nagari rAyagihaM ca nagara aMtarA egaM mahaM jaNavayaggaM jANati-pAsati ? 22.haMtA jaannti-paasti| (za0 3 / 228) se bhaMte ! ki tahAbhAva jANa i-pAsai? aNNahAbhAvaM jANa i-pAsai? 23. goyamA ! no tahAbhAva jANai-pAsai, aNNahAbhAvaM jANa i-paasi| (sh03|226) 24. se keNaTheNaM bhaMte ! evaM bucca i--no tahAbhAva jANai pAsai ? aNNa hAbhAva jANa i-pAsai ? 25. goyamA ! tassa khalu evaM bhavati--esa khalu vANArasI nagarI, esa khalu rAyagihe nagare, esa khalu aMtarA ege mahaM jaNavayagge, 26. no khalu esa mahaM vIriyaladdhI ubbiyaladdhI vibhaMganANa laddhI iDDhI 27. jutI jase bale vIrie purisakkAra-parakkame laddhe patte abhisamaNNAgae 23. jina kahai tathAbhAva prati tyAMhI, vastU jANa dekhai naaNhii| anyathAbhAva te viparIta jANI, te prati jANa dekhai anaannii|| 24. kiNa arthe prabha ! bhAkhyo eha, tathAbhAva prati nahi jaannh| anyathA bhAve jANa dekhai ? hiva jina uttara dai suvizekhai / / 25. te anyatIrthI ehavaM mAneha, vANArasI nizcai chai eh| nizcai eha rAjagRha nhAla, ika mahAjanapada eha vicAla / / . lakhAra 26. e vIrya-labdhi nizcai nahi mhArI, nahi mujha vaikriya-labdhi udaarii| vibhaMga-anANa taNI piNa laddhI, te piNa nahiM chai mhArI Rddho / / 27. kAMti anai jaza hetu sAra, bala vIriya nai purussaakaar| prAkrama lAdho pAmyo udAro, sanmukha huo te nahiM mhaaro|| ___ *laya-iNa pura kaMbala koi ya na lesI 360 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational ducation Intemational Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. navA vikurve chai tInei, tInai nai dekhai tehii| piNa te ima jANa mana mAMho, eha vikurvaNa mhai kari nAhI / / 26. svAbhAvika chai ehavaM mAna, dizA-muDha jyUM te piNa jaane| ima darzaNa naija viSai viparIta, koika vibhaMga-ajJAnI saMgIta / / 28. sesa daMsaNa-vivaccAse bhavati / yato'sau vaikriyANyapi tAni manyate svAbhAvIkAnIti / (vR0-50 163) soraThA 'vibhaMga-nANI koya, dizA-mUDha jima te isyuuN| sagalA nai nahi koya, ehavaM ihAM jaNAya chai / / jovo ziva RpirAja, sapta dvIpodadhi dekhiyaa| mogara vibhaMga samAja, dekhyo paMcama kalpa lg| asoccA adhikAra, jANa dekhai vibhaMga kr| utkRSTo avadhAra, asaMkhyAta jojana lge|| jANyA jIba ajIva, vale pAkhaMDI jaanniyaa| khayopazama bhAva atIva, pAchai samyaktva paamiyo|| jo jANa viparIta, to samyaktva e kima lahai ? vArU nyAya vadIta, uttama cita Alociyai / / bhalI vicAraNa tAsa, karatAM chatAMja ehne| tat-AvaraNI jAsa, khayopazama thI vibhaMga hai| bali anuyogaja dvAra, jJAnAvaraNI - karma naaN| kSaya-upazama thI sAra, ciuM jJAna ajJAna ru pUrva zruta / / tiNa kAraNa viparIta, te to anya dIsai ach| kSayopazama bhAva pratIta, te to ujjala jIva chai / / avadhi-jJAna noM sAra, vali vibhaMga - annANa noN| darzaNa avadhi udAra, te viparIta havaija kima? moha-karma udaya thI hoya, udaya-bhAva sAvaja tiko| piNa kSayopazama thI joya, viparItaja hra kiNa vidhai ? darzana vipa vicAra, viprayAsa Akhyo ihaaN| piNa darzaNa avadhi udAra, kSaya-upazama nahi viparyaya / / darzaNa viSaija ora, udaya bhAva chai tehneN| viprayAsa je ghora, te viparItapaNo achai / / sAta karma baMdhAya, nidrA pracalA levatAM / azubha yoga tiNa mAMya, moha - udaya thI baMdha tasuM / / dravya nidrA meM tAya, azubha svapna moha karma thii| tehathI pApa baMdhAya, piNa dravya nidrA thI nahIM / / darzaNAvaraNI - kama, nidrA tAsa udaya thkii| dekho ehanoM marma, pahathI karma baMdhai nthii|| za03, u06, DhA068 361 Jain Education Intemational Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45. 46. 47. 48. 46. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. eto daviyo jIva tehI nahi baMdhe pApa atIva moha karma no yogodI raM mAMya vAsudevI bala thI agha na baMdhAya, bala kSayopazama karma jiko aMtarAya, tehanAM vIrya - laddhI thI pAya, te bala thINodI piNa jANa, darzaNAvaraNI karma baMdha udaya thii| ardha bala / bhAva chai / - kSayopazama thakI / ujjala jIva ima // thI / udaya te tehI paNa pahichANa, karma taNo baMdha hai nayI // thINodI raM mAMya, moha karma nAM udaya sAvaja kirataba dhAya, agha na kartA tima darzana meM dekha karma tagAMja udaya je viparIta vizekha, te AzrayI e cakSU darzana hoya, darzaNAvaraNI karma kSayopazama thI joya, te to ujjala jIva dizA- mUDha avaloya, avalIya pUrava ne jArI udaya bhAva e joya, piNa kSayopazama-bhAva pakSa meM roga, be caMdA dekhe roga prayoga, tima viparIta cakSu roga miTa jAya, taThA parcha dekhe ehiM judA kahA roga ane yala udaya-bhAva chai roga, cakSu kSayopazama e bihuM judA prayoga, tiNa vidha e piNa kSayopazama bhAva, vibhaMga noM darzaNa viparItapaNoM kahAva, udaya-bhAva kahijai te mArTa ihAM ema dAkhyo darzaNa viparItapaNaMja tema piNa e do te ne thI / khe // thii| kathana // nAM / // pachima / nahi // pramukha / jAnavo // tiko neva te / bhAva chai / jANavo // avadhi / tasuM // viSai / jUjuA' / / ( ja0 sa0 ) jANa dekheM | 58. *tiNa arthe yAvat suvizekhe, anyathAbhAve Akhyo tojo eha AlAvo, muni samadRSTi taNo hiva bhAvo // 56. he bhadaMta aNagAra subhAvita, saMjama tapa kari Atma sAbita mAyI- samadRSTi' te joya, amAyI- samadRSTi kahai koya / / * laya- iNa pura kaMbala koi ya na lesI 1. jayAcArya ke sAmane 'mAyI sammadiTThI' pATha mukhya rUpa se rahA aura vaikalpika rUpa meM 'amAyI sammadiTThI' pATha bhI rhaa| unhoMne samyag dRSTi ke tInoM AlApakoM meM 'mAyI' pATha ko svIkAra kiyaa| bhagavatI ke pATha zodhana ke lie prayukta Adarzo meM 'amAyI' pATha hI milA / prastuta Agama ke aneka sthalo meM 'amAyI' sammadiTThI' pATha milatA hai| pUrvApara anusandhAna kI dRSTi se amAvI sammadiTThI' pATha Thauka lagatA hai, kintu prastuta prakaraNa nAnA rUpa-nirmANa (mAyA) se sambaddha hai, isa dRSTi se 'mAyI' pATha kI sambhAvanA ko bhI asvIkAra nahIM kiyA jA sakatA / 362 bhagavatI joDa 58. se teNaTTheNaM goyamA ! evaM buccaino tahAbhAvaM jANai pAsai, aNNahAbhAva jANai-pAsai / (03 / 230) 56. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA amAyI sammadiTThI / Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60. vIriyaladdhIe veubviyaladdhIe ohinANaladdhIe 60. vIrya labdhi kari vaikriya laddhI, avadhi jJAna labdhi kari siddhii| labdhi phoDI nai munivara jeha, vaikriya-samudghAta kari teha / / 61. nagara rAjagaha vikurveha, teNa rUpa vikurvi jeh| vANArasI nagarI nAM rUpa, jANa dekhai adhika anapa? 62. haMtA goyama ! jANa dekheM, tathAbhAva prati syaM prabha pekhai| anyathAbhAva prata avaloya, jANa dekhe chai te soya ? jina kahai tathAbhAva prati jeha, vastu jANaM dekheM teh| anyathAbhAva te viparIta tyAMhI, te prati jANe dekhai naaNhii| 14. kiNa arthe prabha! bhAkhyo eha? tathAbhAva prati te jaannh| anyathAbhAve jANa nAhI, hiva jina uttara bhAkhai tyAMhI / / 65. te munivara nai ehavU hoya, mhaiM rAjagRha vikuryo joy| eNa rUpa vANArasI kerA, rUpa jANUM dekhU chU ghnnraa|| 61. rAyagiha nagaraM samohae, samohaNittA vANArasIe naya rIe rUbAiM jANai-pAsai? 62.haMtA jaanni-paasi| (sh03|231) se bhaMte ! ki tahAbhAvaM jANai-pAsai ? aNNahAbhAvaM jANai-pAsai? 63. goyamA ! tahAbhAvaM jANai-pAsai, no aNNahAbhAvaM jaanni-paasi| (za0 3 / 232) 64. se keNaTheNaM bhaMte ! evaM vuccai-tahAbhAvaM jANai. pAsai, no aNNahAbhAvaM jANai-pAsai? 65. goyamA ! tassa NaM evaM bhavai-evaM khalu ahaM rAyagihe nayare samohae, samohaNittA vANArasIe nayarIe rUvAI jaannaami-paasaami| 66. sesa saNa-aviccAse bhavati / 66. darzaNa virSe te nahIM viparIta, jima chai tima dekheM suvdiit| jathAtathya piNa timahija bhAkhai, tiNa kAraNa te sama abhilAkhe / / 67. tiNa arthe ima kahyo vadIta, tathAbhAva dekhai smriit| viNa nahi chai tehane anyabhAvo, e munivara noM prathama AlAvo / / 68. bIjo AlAvo piNa imahIja, NavaraM vANArasI vikuurviij| __ eNa rUpa vikuvi vizekhai, rUpa rAjagRha nAM jANa dekheN| 66. hiva tIjo AlAvo kahiya, mAyI samadRSTI ima lhiye| bIriya-labdhI vaikriya - laddhI, avadhijJAna labdhi kari siddhii| 70. nagara rAjagaha prati avaloya, tathA bANArasI nagarI joy| tathA bihaM nai vicAla vizepa, vikUva ika mahAjanapada desh|| 71. nagara rAjagRha prataM te soya, bANArasI prata ne avloy| avaloyA tathA vihaM vica janapada deza, trihaM jANa dekhai ? pUchesa / / 72. haMtA goyama ! jANa dekhe, tathAbhAva prati syaM prabha ! peca? anyathAbhAva prata pahichANI, jANaM dekhai te vara nANI? 67. se teNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccai-tahAbhAva jANai pAsai, no aNNahAbhAva jaanni-paasi| 68. bitio vi AlAvago evaM ceva navaraM vANA rasIe samohaNA NeyabdhA / rAyagihe nagare rUvAI jaanni-paasi| (za0 3 / 233-236) 66. aNagAreNaM bhaMte ! bhAviappA amAyI sammadiTThI vIri yaladdhIe ve ubdhiyaladdhIe ohinANaladdhIe 70 rAyagiha nagara, vANArasiM ca nagari, aMtarA ega mahaM jaNavayaggaM samohae, 71. samohaNittA rAyagihaM nagaraM, vANArasi ca nari, aMtarA egaM mahaM jaNavayaggaM jANai-pAsai? 72. haMtA jANai-pAsai? (za031237) se bhaMte ! ki tahAbhAva jANai-pAsai? aNNahAbhAvaM jANai-pAsai? 73. goyamA ! tahAbhAvaM jANa i-pAsai, no aNNahAbhAvaM jaanni-paasi| (za0 3 / 238) 74. se keNaTheNaM bhaMte ! evaM vuccai-tahAbhAvaM jANai pAsai? No aNNahAbhAva jANai-pAsai? 75. goyamA ! tassa NaM evaM bhavati-no khalu esa rAyagihe nagare, no khalu esa vANArasI nagarI, no khalu esa aMtarA ege jaNavayagge, 76. esa khalu mamaM vIriyaladdhI veubbiyaladdhI ohinANaladdhI iDDhI 73. jina kahai tathAbhAva prati jeha, vastU jANa dekhai teh| anyathAbhAva na jANe na dekhe, avadhijJAnI e mani tiNa lekhe / / 74. kiNa arthe prabhu ! kahyo vizaikhai, tathAbhAva prati jANa dekheN| anyathAbhAva na jANe na pekhai ? hiva jina uttara diye azeSe / / 75. te munivara nai ima mAneha, nagara rAjagaha nahi chai eh| vANArasI nagarI nahi esa, nahi bica ika mahAjanapada desh|| 76. e vIriya - labdhI chai mhArI, bali mujha vaikriya-labdhi udaarii| ___ avadhi-jJAna nI piNa mujha laddhI, e sagalI che mhArI Rddhii| za0 3, u06, DhA068 363 Jain Education Intemational Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , 77. kAMti ane jaza hetu prAkrama lAdho pAmyo 78. navA vimukhe piNa te ima jANai mana 76. svabhAvika nahi ehavUM sAra yasa vIriya ne purussaakaar| udAro, sanmukha huo te sahu mhAro / / sIneI sInUI me dekheM tehI / mAMhI, eha vikurvaNa mhai kari tAhi // mAne, dizA- mUDha jyUM te nahiM jaane| te tasuM darzaviSe suvicAra, aviparIta 80. tiNa arthe ima kahiye soya, tathAbhAva durva jANa suvizekhai // anyathAbhAva na jANai dekhe, tIjo AlAvo 81. he bhadaMta ! aNagAraja bhAvita, saMjama tapa kari Atma vasAvita / bAhira pudgala meM nai aNaleI, ika mahA grAma rUpa vikurveI // 82. nagara rUpa yAvat sannivesa jAva zabda meM eha kahesa / nigama rAjadhAnI nA rUpa, beDa kavar3a proNamuha tadrUpa // 83. pATaNa Agara rUpa pichANI, Azrama saMvAhA etA jAva zabda meM kahiye, sannivesa noM 84. e vikurvaNa taNI samarthAI ? jina kahai artha bIjo AlAvo NavaraM ehI, samartha vAhira pudgala leI || rUpa sujANI / rUpa sulahiye // samartha e nAMhIM / aNagAra || avaloya | J 85. he prabhu ! bhAvita Atma aNagAra, ketalA grAma rUpa suvicAra | vikurvaNa karavA samartha ? dRSTAMta de jina kahe sadartha // 86. kAma se jima yuvati yuvAna, hasta karI grahai hasta pichAna / timahija jAya vikurvaNa tAsa, kAla vihaM ne viSaya vimAsa / / viSaya pa / 87. yAvat ima sannivesa nAM rUpa vikurvaNa nI zakti isI paNa kinahI nabhariyA, viSaya mAtra vihaM kAla ucariyA / / 55. thoDA rUpa vikurve soma AloyAM thI Azayaka hoya / eha bAta bahu ThAmaiM AkhI, tiNa anusArai ihAM mhai dAkhI // 8. vikurvaNa nuM kA adhikAra, vikurvaNa samartha sura deva vizeSa parUpaNa artha, pUche goyama prazna 10. he prabhu ! camara asurarAjA nAM, ketalA Atma-rakSaka coTa sahasra coguNAM deva, Atma-rakSaka itA jina sAra | tadartha // 224 bhagavatI-jor3a majhAra / 61. Atma-rakSaka varNana sAra, rAyaprazreNI sUtra sarva iMdra nai sAmAnIka, coguNA Atma-rakSaka kathIka // / kahAnA | bheva / / 2. sevaM bhaMte ! chattIsa nuM aMka, e asamI DhAla subhaMka bhava bhArImAla RparAya prasAda, 'jaya jaza' sukha saMpati ahalAda / tRtIya paSThodekArthaH || 3|6|| 77. jutI jase bale vIrie purisakkAra parakkame laddhe patte abhiyaage| 76. sesa daMsaNa- aviccAse bhavai / 80. se teNaTTeNaM goyamA ! evaM buccai - tahAbhAvaM jANaipAsai, no aNNAbhAvaM jANai-pAsa ( za0 3 / 236) 81. aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA bAhirae poggale apariyAittA pabhU evaM mahaM gAmarUvaM vA 82, 83, nagarakhvaM vA jAva saNNivesarUvaM vA viubvittae ? 'nagararUvaM' vA iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM nigama rUvaM vA rAyahANirUvaM vA kheDarUvaM vA kabbaDarUvaM maMDavarUvaM vA doNamukhvaM vA paTTaNarUvaM vA AgarakhvaM vA Asama rUvaM vA saMvAharUvaM va' tti / 84. no simaDe (5000 123) (40 2240) evaM vigo navaraM bAhirae po pari yAittA pabhU / (03241) 85. aNagAre NaM bhaMte! bhAviappA kevaiyAI pabhU gAmaruvAI vikuvvittae ? 86. goyamA ! se jahAnAmae - juvati juvANe hattheNaM hatthe gehejjA taM caiva jAva vikuvvisu vA vikubvati vA vistathA / (03242) (za0 3 / 243) 87. evaM jAva saNNivesarUvaM vA / 8. vikurvvaNAdhikArAttattatsamarthadeva vizeSa prarUpaNAya sUtrANi - (10-10 123) 60. camarassa NaM bhaMte! asuridassa asuraraNNo kai AyarakkhadevasAhassIo paNNattAo ? goyamA ! cattAri causaTThIo Ayarakkhadeva sAhassIo paNNattAo / 61. te NaM AyarakkhAvaNNao / ( za0 3 / 244 ) evaM savvesi iMdANaM jassa jattiyA AyarakkhA te bhANiyavvA / (za0 3 / 245) 2. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti / ( 0 3 / 246 ) Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla : 66 dUhA chaThe udezai aMta meM, Atma - rakSaka baat| lokapAla hiva iMdra nAM, kahiye tasaM avadAta / / nagara rAjagRha nai vipa, jAva karaMtA seva / bolyA goyama gaNaharU, alago kari ahameva / / he prabhu ! zaka devedra nai, devarAya nai dekh| lokapAla kitalA kahyA, jina kahai ciuM sapekha / / 1. SaSThoddezake indrANAmAtmarakSA uktAH, atha saptamoddezake teSAmeva lokapAlAn darzayitumAha- (vR0-pa0 164) 2. rAyagihe nagare jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsI 3. sakkassa NaM bhaMte ! deviMdassa devaraNNo kati logapAlA paNNattA? goyamA ! cattAri logapAlA paNNattA, taM jahA4. some jame varuNe vesmnne| (za0 3 / 247) eesi NaM bhaMte ! cauNhaM logapAlANaM kati vimANA soma jama tIjo varuNa, balI vaizramaNa sAra / he prabha ! AM cyArA taNe, kitA vimANa udAra? paNNattA? 5. goyamA ! cattAri vimANA paNNattA, taM jahA--saMjhappabhe varasiThe sayaMjale vgguu| (za0 3 / 248) 6. kahi NaM bhaMte ! sakkassa devidassa devaraNNo somassa mahAraNo saMjhappabhe nAma mahAvimANe paNNatte ? 7. goyamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM jina kahai cyAra vimANa chai, saMjhaprabha vrshisstt| punaH sayaMjala nai vaggu, e cyArUMi variSTa / / *jinezvara, deva-jineMdra dAkhaMta, prazna pUcha re goyama zramaNa mahaMta / (dhrupadaM) 6. kihAM prabhu ! zakra deveMdra nAM, devarAjA nAM jANa / soma mahArAjA taNoM, saMjhaprabha re nAmaiM mahA vimANa / / 7. jina kahai jaMbudvIpa nAM, meru - giri thI maann| ___ dakSiNa dizi mAMhai acha, suNiyai re tAsa vakhANa / / 8. ratnaprabhA pRthvI vipai, bhUmibhAga bahu-sama-ramaNIka / te meru nai madhya rahyo, cyArU re dizi vica ThIka / / 1. bhUmi viSa sahasra jojana rahyo, pRthulapaNe pahichAna / tihAM gothaNa AkAre aSTa pradeza nAM, rucaka nAmA re bhUtala sthAna / / 10. teha thakI UMcA acha, ravi zazi graha-samudAya / ___nakSatra tArArUpa nai, bahu jojana re UMco tAya / 11. jAvat paMca vaDisagA, jAva zabda meM eh| pATha kahyA chai etalA, suNiye re zrotA cita deha / / 12. bahu jojana nAM saikaDAM, bahu sahasra jojana jodd| bahu lakSa nai bahu koDa te, jojana re bahu koddaakodd| 8. imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmi bhAgAo 10. uDDhaM caMdima-sUriya-gahagaNa-nakkhatta-tArArUvANaM bahUI joyaNAI 11. jAva iha yAvatkaraNAdidaM dRshym| (vR0-50 165) 12. bahUhi joyaNasayAI bahUI joyaNasahassAI bahUI joyaNa sayasahassAI bahUo joyaNakoDIo bahUo joynnkoddaakoddiio| (vR0-50 165) 13. uDDhaM dUraM vIivaittA ettha NaM sohamme NAmaM kappe paNNatte pAINapaDINAyae udiinndaahinnvicchinne| (vR0-50 165) 13. UvaM dUra itA atikramI, ihAM sudharma devlog| lAMbo pUrava pazcimai, coDo re dakSiNa uttara jog| *laya-rAvaNarAya AzA adhikI athAya za03, u0 7, DhA 66 365 Jain Education Intemational Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. arddha - caMdra saMsthAna te, accimAlI kiraNa nI zreNa / 14. addhacaMdasaMThANasaMThie accimAlibhAsa raasivnnaahe| bhAsa-rAzi teja nAM samUha nIM, AbhA re prabhA suvarNaNa / / (vR0-50 165) 15. asaMkha koDAkoDa jojana taNo, lAMbo pahalo joya / 15. asaMkhejjAo joyaNakoDAkoDIo AyAmavikkhaMbheNaM paridhi asaMkha koDAkoDa jojana taNI,ihAM sudharma re kalpa avloy|| asaMkhejjAo joSaNakoDAkoDIo parikkheveNaM ettha NaM sohammANaM devANaM / (vR0-pa0 165, 166) 16. battIsa lakSa vimANa chai, AkhyA teha vimANa / 16. battIsa vimANAvAsasayasahassAI bhavantIti akkhAyA, sarva ratnamaya chai acchA, yAvat re pratirUpa pichANa / / te NaM vimANA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUbA / 17. te saudharmaja kalpa nai, baha - madhya deza - bhaag| 17. tassa NaM sohammakappassa bhubhjjhdesbhaae| jAva zabda meM etalA, kahiye re pATha sumAga / / (vR0-50 166) 18. vara vimANa tihAM zakra nAM, kahyA paMca avataMsa / 18. paMca baDesayA paNNatA, taM jahA--asogavaDeMsae, satta'azoka saptaparNa 'caMpaka, 'nya madhya re "sudharma avaDaMsa / / baNNava.sae, caMpayavaDeMsae, cyavaDeMsae, majjhe sohmmvddeNse| (za0 3 / 246) 16. sudharmAvataMsaka mahAvimAna nai, pUrva dizi rai mAya / 16. tassa NaM sohammabaDeMsayassa mahAvimANassa purathime NaM sUdharma-kalpa viSai acha, jojana re asaMkha ulaMghAya / / sohamme kappe asaMkhejjAI joyaNAI vIivaittA, 20. ihAM zaka devaMdra nAM, devarAjA nAM jANa / / 20. ettha NaM sakkassa debiMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo mahArAya soma lokapAla noM, saMjhaprabha re mahAvimANa / / saMjhappabhe nAmaM mahAvimANe paNNatte21. sADhA bAra lAkha jojana taNo, lAMbo pahulo jeha / 21. addhaterasajoyaNasayasahassAiM AyAma-vikkhaMbheNaM, triguNI jAjhI paridhi acha, tiNaro vivaro re Agala leha / / 22. guNacAlIsa lakSa yojana bali, bAvana sahasra pichANa / 22. uyAlIsaM joyaNasayasahassAiM bAvannaM ca sahassAiM aTTha ATha sau aDatAlIsa Uparai, kiMcat jAjhI re paridhi pramANa / / ya aDayAle joyaNasae kici visesAhie parikkheveNaM pnnnntte| 23. jikA saryAbha vimANa nI, vaktavyatA kahI pekh| 23. jA sUriyAbhavimANassa vattavvayA sA aparisesA bhANitikA sarva bhaNavI ihAM, jAvata re sabhA abhiSeka / / yavvA jAva abhiseo, 24. NavaraM ito vizeSa cha, soma deva khivaay| 24. navaraM-somo devo| (za0 3 / 250) hivai soma lokapAla nI, rajadhAnI re tirachA loka mAMya / / 25. saMjhaprabha mahAvimAna nai, nIce tiryag loka mAMhi / 25. saMjhappabhassa NaM mahAvimANassa ahe, sapakkhiM, sapaDidisi sapavikha sapaDidisiM, 'asaMkha-lakSa re yojana avagAhi / / asaMkhejjAI joyaNasahassAI ogAhittA, 26. ihAM zaka deveMdra nAM, devarAjA nA tAma / 26. ettha NaM sakkassa devidassa devaraNo somassa mahAraNo soma mahArAjA taNI, rajadhAnI re somA nAma / / somA nAma rAyahANI paNNattA-- 27. eka lakSa jojana taNI, lAMbI pahalI jANa / 27. egaM joyaNasayasahassaM AyAma-vikkhaMbheNaM jaMbuddIvaNa jaMbUdvIpa pramANa chai, vaimAnika sUM re addhaM pramANa / / mANA / bemANiyANaM pamANassa addhaM neyavaM 28. vaimAnika sudharma vimAna na, prAsAda gaDha dvaaraadi| 28. vaimAnikAnAM saudharmavimAnasatkaprAsAdaprAkAradvArAdInAM jasuM pramANa kA tehathI, iNa nagarI noM re adhaM sasAdhi / / pramANasyeha nagaryAmarddha jnyaatvyN| (vR0-50 166) yatanI 26. sudharma vimAna prAkAra, UMco tInasau jojana saar| te mATai ehana avaloya, UMco doDhasau jojana joya / / 1. yahAM agasuttANI bhAga 2 za0 3 / 251 meM 'joyaNasahassAI' pATha hai| usake pAThAntara meM 'joyaNa sayasahassAI' pATha liyA gayA hai| jayAcArya ko prApta Adarza meM yahI pATha rahA hogA, isIlie unhoMne lAkha yojana kA ullekha kiyA hai| 396 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAsAda dvArAdika joya, sodharma vipa avloy| tehathI ardha pramANa prAsAda, dvArAdika nuM saMvAda / / 31. *jAva uvAgariyaleNaM te, jojana sola hjaar| AyAma vikhaMbhapaNe ka hya, kahiya re hiva paridhi prakAra / / 32. jojana sahasra pacAsa te, pAMcasau sattANaM pekh| kAyaka vizeSa UNI kahI, dAkhI re paridhi suvizekha / / prabara teha prAsAda noM, cyAra paripATI zreNa / ihAM mUla eka prAsAda cha, UMco re jojana aDhIsau pavareNa / / mUla prAsAda sudharma taNaM, pAMcasau jojana manna / tehathI ardha UMcApaNe, te mATai re aDhIsau jojanna / / 31. jAva ovAriyaleNaM solasa joyaNasahassAI AyAma vikkhaMbheNaM, 32. paNNAsaM joyaNasahassAI paMca ya sattANa ue joyaNasate kiMci visesUNe parikkhebeNaM paNNattaM / 33. pAsAyANaM cattAri parivADIo neyavAo, 34. 36. 37. yatanI 35. UMcapaNa e mUla prAsAda, aDhAIsau jojana ahalAda / tehathI ardha-ardha hIna hoya, hiva Agala kahiyai soya / / mUla prAsAda nuM suprakAra, parivAra bhUta hai cyAra / te savAsau jojana kahiye, e prathama paripATI lahiya / / bali cyAra taNoM parivAra, sole prAsAda chai sukhakAra / sADhA bAsaTha jojana joya, e vIjI paripATI hoya / / 38. kahya sola na parivArabhUta, prAsAda cosaTha subha sUta / sadAikatIsa jojana sAra, e tIjI paripATI udAra / / 36. cosaTha prAsAda naM parivAra, doyasau chappana savicAra / panarai jojana nai bhAga paMca, jojana nAM AThAM mAMhilA saMca / / 40. e ciuM paripATI nhAla, sarva tInasau naiM iktaal| sudharma thI sahu ardha UMcAsa, anya sUtra thakI kahyA tAsa / / 41. *sudharmAdika sabhA jike, rAjadhAnI meM nAya / te to utpatti sthAnaka hudai, tiNa sUM bhAkhyo re sesA nsthitaay|| 41. sesA ntthi| (za031251) sudharmAdi sabhA iha na santi, utpattisthAneSveva tAsAM bhAvAt / (vR0-50 166) 42, 43. sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNo ime devA ANA-ubavAya-vayaNa-niddese ciTThati, taM jahA 42. zakra deveMdra deva rAjA taNAM, mahArAya soma eh| tasaM AjJAkArI devatA, uvavAya re seva kareha / / 43. vayaNa kahitAM vacana te, aniyoga pUrvaka Adeza / nirdeza uttara pUchayAM taNo, ehaneM viSa re rahai chai vizeSa / / 44. somakAiyA soma nI jAti nAM, soma parivAra udAra / somadevatakAiyA, soma sAmAnika re pramukha parivAra / / 44. somakAiyA ivA, somadevayakAiyA i vA 'somakAiya' tti somasya kAyo-nikAyo yeSAmasti te somakAyikA:-somaparivArabhUtAH 'somadevayakAiya' tti somadevatA:-tatsAmAnikAdayastAsAM kAyo yeSAmasti te somadevatAkAyikAH somasAmAnikAdidevaparivArabhUtA ityarthaH / (vR0-pa0 166) "laya--rAvaNa rAya AzA adhikI athAya za03, u07, DhA066 367 Jain Education Intemational Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45. 46. 47. 48. 46. 51 52. 53. vacana zaka nIM AjJA mAnatA, seva nirdeza | tehane viSai rahe ache pUrva AkhyA re e to deva vizeSa / / 50. jaMbUdvIpa pe maMdara ne dakSiNa dizi I mAMya | e Agala kahisai te, Upajai te to jANeM re soma mahArAya || graha-daMDa graha- musala huvai, graha - garjita vali huvai graha-saMghADagA, graha-apasavya re hivai artha samuddha || * daMDa nIM para vichA lAMbA, zreNi vRddhi samAcaraM / maMgalAvika tIna vinA daMDa graha daMDa uccare / / ciuMnA, graha- yuddha / 54. 55. 56. 57. agnikumAra / bijjukumAra surI surA, imahija imahija vAukumAra chai, caMdra sUrya re graha nakSatra tAra // 58. anya vali tathA prakAra nAM, sagalAi sura soma nAmai lokapAla nI, bhakti re seva prayojana hoya / bale pakSI che tehanA, soma sahAya no kAraka ache soga pakSI re te mATe joya / / soma taNI bhAryyA nIM parai, atyaMta vasa chaM tAsa / tathA nivahai bhAra somanoM, tiNa sUM Akhyo re tabbhAriyA jAsa / / teha | kareha // musala nIM para nIce Upara theni vRddhi smaacreN| maMgalAdika tIna ciDaM nAM, graha mUsala uccare // graha naiM saMcAravAdika, vidhai ghana nuM jANiyai / zavda garjita adhika, grahagajjita ANiye // ika nakSatra viSaija bihuM, dakSiNa diza uttara karI / zreNa sama je rahai tehaneM, graha yuddhaja uccarI // sighoDA nA phala taNa, AkAra je bahu graha rahai / kahiye, jANa tasuM bahuzruta hai || jAvo, nyAya tenuM isa la pAcho, graha apasavya tasuM kahai || * abhra bAdalA je huvai, bAdala s AkAra / saMdhyA phUlaM te sahI, gagane re vyaMtara kRta nagarAkAra / / graha saMghATaka grahoM va gamana kari nai jAya * laya -rAvaNa rAya AzA adhikI athAya +laya-pUja moTA bhAMja ToTA 368 bhagavatI jor3a 45. vijjukumArA, vijjukumArI amikumArA, ani kumArIo bAyakumArA, bAyakumArIbho, caMdrA, sUrA, gahA, NakkhattA, tArArUvA 46. je yAvaNNe tapagArA sabve te tabbhattiyA, 'tambhattiya' ti tatra - some bhaktiH - sevA bahumAno vA yeSAM te tadbhaktikAH / (10-10 125) 47. tappakkhiyA, 'tappakkhiya' tti 'somapAkSikAH somasya prayojaneSu sahAyAH / (bR010 126) 48. tabbhAriyA 'tabbhAriya' tti tadbhAryAH, tasya somasya bhAryA iva bhAva atyantaM pazyatvAtpatvAcceti tadbhAva tadbhAro vA yeSAM voDhavyatayA'sti te tadbhArikAH / 46. sakkssa devidassa devaraNNo somassa utravAya vayaNa nidde se ciTTheti / ( vR0 pa0 196) mahAraNNo ANA(020252) 50. jaMbuddIve dI maMdarassa pavvayassa dAhiNe NaM jAI imAI samunnati taM jahA 51. gahadaMDA i vA gahamusalA ivA, gahagajjiyA ivA, gahajuddhA ivA, gahasiMghADagA ivA, gahAvasavvA ivA, 52. 'gahadaMDa' tti daNDA iva daNDA:-tiyaMgAyatAH zreNayaH grahANAM maMgalAdInAM tricaturAdInAM daNDA grahadaNDAH / (20-0 196) 53. evaM grahamuzalAdIni navaramud vAyatAH zreNayaH / ( vR0ma0 126) garjitAni stani 54. 'gahagajjiya' tti grahasaJcAlAdau tAni grahagajitAni / ( vR00 126) 55. grahayuddhAni' grahyorekatra nakSatre dakSiNottareNa samazreNitayA'vasthAnAni / ( vR0 pa0 116) 56. grasighATakAni grahANAM vighATakalAkAregAvasthAnAni / ( vR0 pa0 196) 57. hApasavyAni grahANAmasamyagamanAni pratIpagamanA nItyarthaH / (bu00 196) 58. abbhA ivA, abbharUkkhA ivA, saMjhA ivA, gaMdhavvanagarA ivA, abhrAtmakA vRkSA abhravRkSAH 'gaMdharvanagarANi' AkAze vyantarakRtAni nagarAkArapratibimbAni / ( vR0 10196 ) Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56. rekhA sahita AkAza nai, tathA udyota shiit| tArAnI para paDivo huI, ula kA re pAta pratIta / 60. dizi dAha kiNahI ika dizi, tala aMdhakAra tamIsa // bali UparI prakAza ha, mahAnagara re balato teha sarIsa // 61. gAja bIja raja vRSTi nai, zukla pakSa rai maay| paDavAdika je dina trihuM, saMdhyA phUla re te yUpa kahAya / / 56. ukkApAyA i vA, 'ulkApAtA:' sarekhA soddyotA vA tArakasyeva pAtAH / (vR0-50 166) 60. disidAhA ivA, 'digdAhAH' anyatamasyAM dizi adho'ndhakArA upari ca prakAzAtmakA dhymaanmhaangrprkaashklpaaH| (vR0-pa0 166) 61. gajjiyA i vA, vijjuyA i vA, paMsuvuTThI i vA, jUve i vA, 'jUvaya' tti zuklapakSe pratipadAdidinatrayaM yAvadyaiH sandhyAchedA Abriyante te yuupkaaH| (vR0-50 166) 62. jakkhAlittae tti vA, dhUmiyA ivA, mahiyA ivA, 'yakSoddIptAni' AkAze vyntrkRtjvlnaani| (vR0-pa0 166) 62. valai AkAza viSa huvai, vyaMtara javakhAlittae teha chai, dhUyara re kIdhI aag| mahiyA mAga / / 63. dhUyara aMtara soraThA dhUsaravAna, sveta varNa mahiyA khii| italo jANa, dhaMyara mahikA meM ihAM / / 64. *raja te cihaM dizi nai viSa, te rajaghAta kahAya / grahaNa caMdra sUrya taNo, te jANe re soma nAmaiM mahArAya / / 65. caMdra sUrya nI pAkhatI, parivesa kuMDAlo bhuur| zazi Upara dUjo candramA, ravi Upara re dIsai dUjo sUra / / iMdradhanuSa gagane huvai, iMdradhanuSa nAM jANa / gagane khaMDa dIsai ghaNAM, tiNanai kahiya re udaka-macha mANa / / bAdala binA UtAvalI, bIjala khivai tivaar| kapihasiya iNa pATha noM, artha kIdho re TIkAkAra / / 63. dhUmikAmahikayorvarNakRto vizeSaH, tatra dhUmikA-dhUmravarNA dhUsarA ityarthaH, mahikA tvApANDureti / / (vR0-50 166) 64. rayugghAe tti vA, caMdovarAgA i vA, sUrovarAgA ivA, 'raugghAya' tti dizAM rajasvalatvAni 'caMdobarAgA sUro varAgA' cndrsuurygrhnnaani| (va-pa0 166) 65. caMdaparivesA ivA, sUraparivesA i vA, paDicaMdA i vA, paDisUrA i vA, 'paDicaMda' tti dvitiiycndraaH| (va0pa0 166) 66. iMdadhaNU i vA, udagamacchA ivA, 'udagamaccha' tti indrdhnuHkhnnddaani| (vR0-pa0 166) 67. kapihasiyA ivA, 'kavihasiya' tti anabhre yA vidyutsahasA tat kpihsitm| (vR0-50 166) 68. anye tvAhuH-kapihasitaM nAma yadAkAze vAnaramukhasada zasya vikRtamukhasya hsnm| (vR0-50 166) 66. amohA i vA, 'amoha' tti amoghA AdityodayAstamayayorAdityakiraNavikArajanitAH 'AtAmrAH' kRSNAH zyAmA vA zaka ToddhisaMsthitA daNDA iti| (vR0-50 166) 70. pAINavAyA i vA, paINavAyA ivA, jAva saMvaTTayavAyA i vA, 'saMvatakavAtAH' tRNAdisaMvartanasvabhAvA iti / (vR0-pa0 166) gagane vAnara mukha jiso, vikRta - mukhe hsNt| kapihasiya iNa pATha noM, anya AcArya re artha ema karaMta / / udaya asta samaya ravi kiraNa thI,utpanna lAla kRSNa joha / gADA nI je odhi nai, saMsthAne re daMDa teha amoha / / 66. 70. purava dizi noM vAyaro, pazcima dizi noM vAva / jAva saMvartaka vAyaro, tRNAdika re saMvartana svabhAva / / *laya-rAvaNa rAya AzA adhikI athAya za03, u07, DhA066 366 Jain Education Intemational Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soraThA jAva zabda meM jANa, pannavaNa sUve dhura pade / pekhyA pATha pichANa, kahiyai tiNa anusAra thii| dakSiNa dizi noM vAya, bali uttara dizi noM khyo| UMcI dizi no tAya, bali nIcI dizi noM pavana / / tirachI dizi noM vAya, vidizi taNo vAyU vali / vAubbhAmA tAya, anavasthita e sthira nhiiN|| vAu-ukkaliyA jeha, ukkali nai par3ato chto| vAja vAyU teha, udadhi utkalikAvat tiko / / vAyamaMDaliyA tAya, maMDala nai AkAra je| phuna ukkraliyA - vAya, rahi rahi nai vAjai tiko / / 72. dAhiNavAyA ivA, udINavAyA ivA, uDDhavAyA ivA, ahovAyA ivA, 73. tiriyavAyA ivA, vidisIvAyA ivA, bAubbhAmA i vA, iha 'vAtodbhrAmAH' anavasthitavAtAH / (vR0-10 166) 74. vAukkaliyA ivA, 'vAtotkalikAH' samudrotkalikAvat / (vR0-50 166) 75. vAyamaMDaliyA i vA, ukkaliyAvAyA ivA, 'vAtamaMDalikA' vAtolyaH' 'utkalikAvAtAH' utkalikAbhirye vaanti| (bR0-50 166) 76. maMDaliyAvAyA ivA, guMjAvAyA ivA, maNDalikAvAtA: maNDalikAbhirye vAnti 'gujayAtAH' guJjantaH sazabda ye bAnti / (vR0-50 166) 77. jhaMjhAvAyA ivA, 'jhaJjhAvAtAH' ashubhnisstthuraaH| (vR0pa0 166) 78. gAmAdAhA i vA, jAva saNi sadAhA ivA, athAnantaroktAnAM grahadaNDAdInAM prAyikaphalAni darzayannAha (vR0-50 166, 167) 76. pANakkhayA, jaNakkhayA, dhaNakkhayA, kulakkhayA, bali maMDalikA - vAya, e vAtolI rUpa je| guMjA - bAya kahAya, karato guMjArava zabada / / jhaMjhAvAyU tAya, aniSTa asubhaja aakraa| e sagalAi vAya, jAva zabda meM AkhiyA / / 78. *grAma jAva sannivesa noM, dAha havai adhikaay| graha daMDAdika je kahyA, tehana re hiva phala kahuM prAya / / prANa kSaya bala kSINa huvai, jaNa dhaNa kula kSaya hoya / manuSya dhana kula kSaya huvai, graha daMDAdika no re e phala joya / / kaSTa bhUta Apada paDai, pApAtmika anaary| tathA Agamana anArya taNo, e sarikhA re bali anya kArya / / 80. 81. e sahu zakra deveMdra nAM, deva rAjAnAM taahi| soma mahArAjA taNe, nahIM chai re e aNajANyA tAhi / / 82. te aNajANyA nahIM tasaM, unmAna taNI apekSAya / aNadekhyA nahIM tehana, pratyakSa nI re apekSAya tAya / / 80. basaNabhUyA maNAriyA ye cAnye etadvyatiriktAstatprakArAH-prANakSayAditulyAH 'vyasanabhUtAH' ApadrUpAH 'anAryAH' pApAtmakAH / (vR0-pa0 197) 81.je yAvaNNe tahappagArA Na te sakkassa deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo aNNAyA 82. adiTThA 'aNNAya' tti anumAnataH 'adiTTha' tti pratyakSApekSayA / (vR0-pa0 197) 83. asuyA amuyA 'asuya' tti paravacanadvAreNa 'amuya' tti asmRtA mano'pekSayA / (0-60 167) 84. aviNNAyA, tesi vA somakAjhyANaM devANaM / (za0 3 / 253) 'aviNNAya' tti avdhypekssyeti| (vR0-pa0197) 3. para vacane dvAre karI, aNasuNiyA nahi koy| asmati asamaraNa kari nahIM, mana nI re apekSAya joya / / 54. AvazAta avijJAtapaNe nahIM soma rai, avadhi taNo apekSAya / tathA soma nI jAti nAM, tehanai re ajANyAdi nAya / / * laya-rAvaNa rAya AzA adhikI athAya 400 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soraThA 85. itale ima kahivAya, graha-daMDAdika pramukha je| jANyA vatai tAya, bali dekhyA suNiyA jasu / / smRtA mana kara nhAla, vijJAtA avadhe krii| zaka soma digpAla, somakAiyA nai bali / / 87. *zaka deva rAjA taNA, mahArAya soma ne soy| 87. sakkassa NaM devidassa devaraNNo somassa mahArapaNo ime e Agala kahisa tika, putra-sthAnaka re vinayavaMta joya // devA ahAvaccA abhiNNAyA hotthA, taM jahA'ahAvacca'--tti yathA'patyAni tathA ye te yathA'patyA devAH putrasthAnIyA ityrthH| (vR0-50 167) 88. aMgAraka vaitAlika, lohitAkSa zani jaan| 88. iMgAlae viyAlae lohiyakkhe saNNiccare caMde sUre sukke caMdra sUrya zukra buddha guru, vali rAhu re e putra nai sthAna / / badre basasaI rASTra (za0 31254) 86. zakra suriMdra surarAya nA, mahArAya sAma nA sthittA 89. sakkassa NaM devidassa devaraNo somassa mahAraNo ika palyatIjo bhAga palyataNoM, ika palyopama re suta-sthAnaka nI tthitt| satibhAgaM paliovamaM ThiI pnnnnttaa| ahAvaccAbhiNNA yANaM devANaM ega paliovamaM ThiI pnnttaa| 60. palya adhikerI sthiti cha, caMdra sUrya nI jANa / ' 60. eteSu ca yadyapi candra sUryayorvarSalakSAdyadhikaM palyopamaM alpa adhika mATai nAM giNI, vRtti mAhai re ehavI vANa / / tathA'pyAdhikyasyAvivakSitatvAdaGgArakAdInAM ca grahatvenapalyopamasyaiva sadbhAvAt palyopamamityuktamiti / (vR0-50 167) 61. ehavo mahARddhivAna chai, yAvat mhaajmaa| 11. emahiDDhIe jAba mahANubhAge some mhaaraayaa| lokapAla pUrva dizi taNoM, soma mahArAjA re tiNaro ati Agha / / (za0 3 / 255) 12. aMka saiMtIsa deza e, guNataramI DhAla / bhikSu bhArImAla RSarAya thI, vArU saMpati re 'jaya-jaza' maMgalamAla / / zukra yuddhaka, lohitAza 6. zakra DhAla : 70 dUhA kihAM prabhu ! zaka suridra nAM, sura rAjA nAM jANa / jama mahArAjA tehanoM, varasiTU mahAvimANa? jina kahai-sohamma vaDasake, mahAvimAna te joya / dakSiNa dizi mAhai acha, sudharma - kalpai soya / / asaMkha sahasra jojana gayAM, zakra sUriMdra nAM jANa / jama mahArAjA noM acha, varasiTTha mahAvimANa / / 1. kahiNaM bhaMte ! sakkassa deviMdassa devaraNNo jamassa mahA raNo varasiThe nAma mahAvimANe paNNatte? 2. goyamA ! sohammavaDeMsayassa mahAvimANassa dAhiNe NaM sohamme kappe 3. asaMkhejjAiM joyaNasahassAI vIIvaittA, ettha NaM sakkassa deviMdassa devaragaNo jamassa mahAragaNo varasiTThe nAmaM mahAvimANe paNNatte4. addhaterasajoyaNasayasahassAI-jahA somassa vimANaM jojana sADhA bAra lakha, soma vimAna nI soya / vaktavyatA kahI tima ihAM, jama nI kahivI joya / / *laya-rAvaNa rAya AzA adhikI athAya tahA za03, u07, DhA066, 70 401 Jain Education Intemational Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAva abhiSeka sthApanA, rAjadhAnI timahIja / jAvat paMktI te ciuM, prAsAda nI jimahIja / / zaka sureMdra surarAya nAM, jama mahAnRpa nI seva / AjJA vaca nirdeza meM, rahai etalA deva / / jamakAiyA jama jAti nAM, jama parivAra susAdhi / jama - devata - kAiyA, jama-sAmAnika aadi| pretakAiyA - vyaMtarA, preta - devtkaay| pretasatka je sura taNAM, saMbaMdhI kahivAya / / 5. jAva abhiseo| rAyahANI taheva jAba paasaaypNtiio| (za0 36256) 6. sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo jamassa mahAraNNo ime devA ANA-uvavAya-vayaNa-niddese ciTThati, taM jahA7. jamakAiyA ivA, jamadevayakAiyA ivA, asura deva devI bali, kaMdarpa krIDAkAra / narakapAla sevaka surA, anya bali tathA prakAra / / te saha bhaktA jamapakSI, vallabha bhAryA jema / jama nI AjJA seva baca nirdeze rahai prema / / 8. petakAiyA i vA petadevayakAiyA i vA, 'peyakAiya' tti 'pretakAyikAH' vyantara vizeSAH 'peyadevatakAiya' tti pretasatkadevatAnAM sambandhinaH / (vR0-50 168) 9. asurakumArA, asurakumArIo, kaMdappA, nirayapAlA, abhiyogA--je yAvaNNe tahappagArA 10. sabve te tabbhattigA, tappakkhiyA tabbhAriyA sakkassa deviMdassa devaraSNo jamassa mahAraNNo ANA-uvavAyavayaNa-niddese citttthti| (za0 3 / 257) *nisaNe goyamA ! jama mahArAjA syUM nahIM chaanaa| bali jamarAya nAM jamakAyikA thakI achAnA / / (dhrupadaM) jaMbudvIpa nAM meru-giri thI, dakSiNa dizi rai maaNhyo| eha Upajai te saha jANe, jama nAmaiM mhaaraayo|| DibA kahitAM vighana Upajai, Damara te ika rAjerAjakumArAdika noM kIdho, upadrava adhika akaaje|| 12. 13. kalaha vacana nI rADi kahIja, bolA artha vicaaraa| avyakta akSara nI dhvani-samUhaja, macchara paraspara khArA / / cakrAdi-vyUha rahita mahAyuddha, vyUha raca mhaasNgraamo| mahAzastra khaDgAdi paDai bali, mahApuruSa kSaya aamo|| 11. jaMbuddIve dIve maMdarassa pabvayassa dAhiNe NaM jAI imAI samuppajjati, taM jahA12. DibA ivA, DamarA i vA, DimbA-vighnAH 'Damara' ti ekarAjya eva raajkumaaraadikRtopdrvaaH| (vR0-pa0 198) 13. kalahA i vA, bolA i vA, khArA ivA, 'kalaha' ti vacanarATayaH 'bola' tti avyaktAkSaradhvani samUhAH 'khAra' tti prmsprmtsraaH| (vR0-pa0 168) 14. mahAjuddhA ivA, mahAsaMgAmA i vA, mahAsatthanivaDaNA ivA, mahApurisanivaDaNA i vA, 'mahAyuddha' ti mahAyuddhAni vyavasthAvihInamahAraNA: 'mahAsaMgAma' tti savyavasthacakAdibyaharacanopetamahAraNAH mahAzastranipAtanAdayastu trayo mahAyuddhAdikAryabhUtAH / (vR0-50 168) 15. mahArahiraNivaDaNA ivA, dudbhUyA i vA, 'dubbhUya' ti duSTA-janadhAnyAdInAmupadravahetutvAd bhUtAH sattvAH yUkAmatkuNonduratiDDaprabhRtayo durbhUtA Itaya ityrthH| (vR0-50 168) 16. kularogA ivA, gAmarogA i vA, maMDala rogA i vA, nagararogA ivA, sIsaveyaNA ivA, acchiveyaNA ivA, kaNNaveyaNA ivA, nahaveyaNA i vA, daMtaveyaNA ivA, 15. ghaNAM rudhira-lohI na paDivU, dhAnya manuSya pramukha nai| upadrava hetU jU nai mAkaNa, uMdara tIDa uppanai / / 16. kula aru grAmai roga Upajai, deza nagara meM rogaa| zira cakSa karNa daMta nakha vedana, upajai adhikI ajogaa| *laya-haThIlA kAnajI ! challA mhaiM nahIM choDUM, 402 bhagavatI-jor3a Jain Education Intermational Jain Education Intemational For Private & Person Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAvalA jANI / adhika pichANI // prahAdika unmatta kAraNa, kare iMdragraha sArga vikala, vedana huvai saMgraha lAgo huve gahilo mahija yakSagrahe paNa unmatta kAraNa, bhUtagraha 12. ekAMtara-jura Avai basi behiyA punaH tehiyA' taayo| caturAhiyA' jura Avai te piNa, jANeM jama mahArAyo // grahakumAro | dhAro // ima 17. 18. 20. 21. 25. 26. 22. huve ajIrNa roga pAMDu bali, harasa bhagaMdara hRdaya-sUla zira-sula Upajai, yonI-sUla 23. pasavADA mUla apane udare grAma nagara aru kheDa kavaDa meM, 24. droNamukha maMDapa' nai sannivesa meM marI 27. udvega iSTa vijoge upanoM, kAsa kAsa zleSma sahita kahIje sAsa, sosa 28. 26. jarA kareM bala hoNaja tanuM nai, dAha te bale kakSa durgaMdha havaM athavA vana-patra sa meM mArI paTTaNa, Azrama Upaje, te zleSma - 1. eka dina chor3akara Ane vAlA jvara / 2. do dina chor3akara Ane vAlA jvara / 3. tIna dina chor3akara Ane vAlA jvara / 4. cAra dina chor3akara Ane vAlA jvara / 5. maDaMba 6. mArI roga roga nai vala-kSaya nara-kSaya dhana-kSaya kula-kSaya, anya bali teha sarIkhA tehana, jANe zaka sudri taNo jama nAmaiM, mahArAjA aNajANyA ityAdika nahi hai, athavA jANe mahArAyA jama ne suta sthAnaka, vinayavaMta kAla lihU meM pi lekhI panara nAma aMbe aMbarise sAme, sabale ne upasdra kAla mahAkAla asipatta, dhaNu kuMbha vaitaraNI kharasara mahASope, e paramadhAmika jamarAya nai putra rahItaM / viparItaM // zarIraM / ati pIDaM || tAhyo / athAyo || kaSTa anAraja Ayo / jama mahArAyo / nai jANaM / jasakAyA || apane / noparja // saMvAho / jamanAho // e huaa| je rudra jUA || rukhAlu / bAlu // panara pahicAnaM / taNai chai sthAnaM // nai 17. iMdaggahA ivA, ( vR0 pa0 118 ) 18. khaMdaggahA i vA, kumAraggahA i vA jakkhaggahA ivA, bhUyaggahA ivA, 16. egAhiyA ivA, behiyA ivA, tehiyA i vA, cAutthayA ivA, indragrahAdayaH unmattatAH / ekAhikAravizeSAH / ( vR0 pa0 168) 20. ubveyagA ivA, kAsA ivA, sAsA ivA, sosA i vA, 'ubyaga' tti udvegakA iSTaviyogAdijanyAH / (10-10 128) 21. jarA ivA, dAhA i vA, kacchakohA i vA 'kanDako tigAM zarIrAvayavavizeSANAM vanamanAnA vA kothA: kRtitvAni paritAni vA kakSAkothAH kakSakothA vA / ( vR0 pa0 168) 22. ajIraMgA ivA, paMDurogA ivA, arisA ivA, bhagaMdalA ivA, hiyayasUlA ivA, matthayasUlA ivA, joNisUlA ivA, 23. pAsA vA kuNDalAi vA gAmamArI vA nagaramArI i vA, kheDamArI i vA, kabbaDamArI ivA, 24. domuhamA vA bArI davA, paTTaNamArI havA, AsamamArI i vA saMvAhamArI ivA, saNNivesamArI ivA, 25. pANakkhayA, jaNakkhayA, dhaNakkhayA, kulakkhayA, vasaNababhUyA maNAriyA je yAvaNNe tahappagArA 26. te savakassa deviMdassa devaraNNo jamassa mahAraNNo aNNAyA adiTThA asuyA amuyA aviNNAyA, tesi vA jamakA iyANaM devANaM / (za0 3 / 258) 27. sakkssa deviMdassa devaraNNo jamassa mahAraNNo ime devA ahAvaccA abhiSNAyA hotyA, taM jahA 28, 26. aMbe aMbarise ceva, sAme sabale tti yAvare / ruvarudde kAle ya, mahAkAle ti yAvare // asipatte dhaNU kuMbhe, vAlue vaitaraNI ttiya / kharassare mahAghose, ete paNNarasAhiyA || (za0 3 / 256 saMgrahaNI-vAhA) 26. ete mayA'patyadevAH paJcadaza AkhyAtAH / ( vR0 pa0 168) za0 3, u0 7, DhA0 70 403 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. mahArAyo / kahivAyo || 38. ehavo hai mahARddhivaMta moTo, jAvat jama tRtIya zataka noM saptamuddazo, deza thakI e sittaramI DhAla kahI, bhikSu bhArImAla RSarAyo / 'jaya jaya' sukha saMpatti gaNa vRddhi, dina dina adhika mavAyo / 32. 1. 2. 3. 6. 7. zakra taNAM jama mahArAjA nIM, sthiti palyopama AkhI / palya nAM tIjA bhAga sahita vali, putra-sthAna palya bhAkhI // 8. DhAla : 71 hA mahAvimANa ? tai joya / kahAM prabhu ! zaka sudri no sura rAjA na jANa varuNa mahArAjA taNoM, sayaMjala jina kahai sohammavaDaMsaka, mahAvimAna pazcima dizi mohe artha sudharme kame asaM sahasra jojana gayAM, zakra suriMdra varuNa mahArAjA taNoM, sayaMjala soya // jAva jema soma noMtima ihAM, vimANa nai pAsAyA navaraM phera phera zaka suriMdra surarAya nAM, mahArAya varuNa nIM seva / AjJA vaca nirdeza meM rahe etalA deva // varuNakAya varuNa jAti nAM, devatakAya / nAgakumAra surA surI, udadhi thaNita ima Aya // varuNa nAM jANa / mahAvimANa || anya vali tathA prakAra nAM, bhakta pakhI strI jema / varuNa ANa sevA vacana, nirdeze rahai prema // laya - kapUra huvai ati Ujalo re ! *re gotama guNa tUM citta lagAya varuNa tIjA lokapAla re re jANapaNe re mAMya || ( dhrupadaM ) jaMbUdvIpa nAM meru thakI re, dakSiNa dizi re mAMya / e Agala kahise je Upajai re, te jANai varuNa mahArAya // 404 bhagavatI jor3a rajadhAni / nAmAni // 30. sakkassa NaM deviMdassa devarago jamasta mahAraNNo satibhAgaM paliodamaM ThiI paNNattA, ahAvaccAbhiNNAyANaM devANaM evaM paliovamaM ThiI paNNattA / 31. emahiDDIe jAva mahANubhAge jame mahArAyA / 1. kahi NaM bhaMte! sakkassa deviMdassa devaraNNo varuNassa mahAraSNo sayaMjane nAma mahAvimA ? 2. gopagA! tassa NaM sohammaDeMsayassa mahAvinAsa paccatthime NaM sohamme kappe ettha gaM 3. asaMkhejjAI joyaNasahassAI bIIvaittA, sakkssa deviMdassa devaraNNo varuNassa mahAraSNo saMyajale nAma mahAvimANe paNNatte 4. jahA somassa tahA vimANa rAyadhANIo bhANiyavvA jAva pAsAdavaDeMsayA, navaraM nAma nANattaM / (40 3 / 260) ( 0 20261) 5. sakkssa NaM deviMdassa devaraNNo varuNassa mahAraNNo ime devA ANA uvavAya vayaNa - niddese ciTThati taM jahA-6. varuNakAiyA ivA, varuNadevayakAiyA i vA, nAgakumArA kumArI udahikumArA, udahikumArIo vaNikumArA, dhaNiyakumArIbI 7. je yAvaNe tahappagArA savve te tabbhattiyA, tappakkhiyA, tambhAriyA sakkassa deviMdassa devaraNNo varuNassa mahAraNa ANA ubavAya vayaNa- niddese ciTThati / (03/262) 8. jaMbuddIce dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNe NaM jAI imAI samuppajjaMti, taM jahA Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 16. 20. 21. 22. ghaNI nAvalI varSA huve halave suvRSTi duvRSTi huvai, varuNa ovAhA udaka thoDo vahai. pavAhA grAma tAMNIM jAya ehavA vAlA dhAnya pramukha bahu nIpajai, tiNaro hetu suvRSTi kahAya / dhAnya pramukha nahi nIpajai, tiNaro hetu duvRSTi tAya // udayA girataTa Ada thI, udaka nIkaliM teha udapIDA talAba pramukha viSai, jala nuM samUha chai jeha // varSA jANapaNe yAkumAra nA iMdranoM, nAma lokapAla tehanoM ache, aMjana jAvata tANaM sannivesa meM, vAhalA prANa te bala nAM kSaya bhaNI, jala nAM jAva varuNa mahArAya naiM, aNajANyA tathA varuNakAiyA taNeM, jANapaNA meM zaka suriMdra surarAya nAM, mahArAya varuNa jAvat suta-sthAnaka ache, vinayavaMta ne bahula adhika nAgakumAra na iMdranoM, paraNa lokapAla tehUna bhalo saMkhapAla hoya / joya // ehavA bheda nahi pekha / aneka // koya | joya || jANa / pahichANa // meM jAna / karkoTaka nAmai giri, lavaNasamudra IzANa kUNa meM opato, AvAsabhUta anuvelaMdhara nAgarAjA taNoM, te giri tehanAM vAsI devatA, karkoTaka subha timaja agnikaNe ache, vidyutaprabha AvAsabhUta giri tihAM, kardama nAmai nAgarAja || pichAna // AvAsabhUta / sUta // samAja | vahaMta / vahuta // velaMya vicaar| nAma udAra // nAma kahivAya sukhadAya // puMDa palAsa moye jaye, udadhimukha ayaMpula tAhi / kAtarika e prasiddha nahIM, ema kA vRtti mAMhi // zaka suriMdra surarAya ne mahArAya varuNa sthiti jAna / deza UNI be palya taNI, eka palya suta-sthAna // 6. aivAsA ivA, maMdavAsA ivA, subuTThI i vA duvuTThI ivA, 'ativAda' ti vigavagAmItyarthaH 'maMdavAsa' tti zanairvarSaNAni / ( vR0 pa0 166 ) 10. 'sughuTThi' tti dhAnyAdiniSpattihetuH 'dubuTThi' tti dhAnyAdya niSpattihetuH / (1000 129) 11. udavbhedA i vA, udappIlA ivA, 'udaya' ti udakomedAH giritaTAdibhyo jalodbhavAH 'udappIla' tti udakotpIlA:- taDAgAdiSu jalasamUhAH / (10-10 199) 12. ovAhA i vA pavAhA i vA, gAmavAhA ivA, 'udvAha' tti apakRSTAnyAnyudakanAni tAjeva prakarSavanti pravAhAH / ( vR0-10 169) 13. jAva saNivesavAhA ivA, pANakkakhayA, 14. jAva varuNassa mahAraSNo aNNAyA adiTThA asuyA amuyA aviNNAyA, tesi vA varuNakAiyANaM devANaM / ( 0 34263) 15. sakkassa NaM devidasta devaraNNo varuNassa mahAraNNo ime devA ahAyaccAbhigAyA thA jahA 16, 17. kakkoDae 7 18. kaddamae 1 'phakkaDa' ti karkoTakAbhidhAno'nuredharanAgarAjAvAsabhUtaH parvato lagasamudra aizAnyAM dizyasti tajivAsI nAgarAjaH karkoTakaH / ( vR0 pa0 166 ) 'kadama' tti AgneyyAM tathaiva mako nAma nAgarAjaH / vidyutprabhaparvatastatra karda( vR0ma0 122) 19. aMjaNe aMja' limbAbhidhAnavakumArarAjasya lokapA lo'JjanAbhidhAnaH / (yU0010 144) 20. saMkhavAlae 'sakhavAlae' tti dharaNAbhidhAnanAgarAjasya lokapAlaH zaMkhapAlako nAma | ( 10-10 129) 21. puMDe palAse bhIe jae dahamuhe apane kArie / ( 0 20264) zeSAstu puNDrAdayo'tItA iti / ( vR0 pa0 166 ) 22. sakkssa NaM deviMdassa devaraNNo varuNassa mahA raNNo desUNAI do palio mAI ThiI paNNattA / ahAvaccAbhiNNAyANaM devANaM evaM paliovamaM ThiI paNNattA / za0 3, u0 7, DhA0 71 405 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. 24. 25. 26. 27. 28. 26. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. mahArAya / 2 mAMya // nAM jANa / mahAvimANa ? vimAna taiM joya / soba evo mahARddhivaMta chai, jAva varuNa lokapAla e tIsaro, pazcima dizi kihAM prabhu ! zaka suriMdra nAM, surarAjA besamaNa mahArAjA taNoM, van jina kahai sohammavaDaMsaka, mahA uttara dizi mAM ache sudharma kalpe sona taNAM vimAna nIM rAjadhAnI nIM bAta | jima kahI tima ihAM jANavI, jAva prAsAdaviruvA / / zaka suridra surarAya nAM deva kubera nI seva AzA baca nirdeza meM rahe etalA deva || teha kubera nIM jAti nAM va sAmAnika parivAra suvannakumAra surA surI, imahija dizAkumAra || dvIpakumAra devI devatA, vyaMtara sura murI jANa anya vali tathA prakAra nA, bhakti jAva rahe ANa || / jaMbUdvIpa me kI, dakSiNa dizi raM mAMya / e Agala kahise je Upajai, te jANaM kubera mahArAya // loha taNAM Agara huvai, taruA nAM Agara joya / tAMbA nAM Agara vali, sIsA nAM Agara soya // hiraNa taNAM Agara huvai, suvarNa Agara ratna - Agara raliyAmaNA, vajra-Agara sAra / zrIkAra // jina janmAdika meM viye, gagana thakI huve tAya / dravya vRSTi tasuM sUtra meM, vanudhArA kahiyAya || hiraNa bhI alpa varSA hu anya AcArya hiraNa neM suvarNa bhI varSA huvai, ratna varSA suvicAra | vajra tI alpa varSA huvai, AbharaNa varSA pAna phUla phala bIja nIM, gUMthyA phUla nIM varNa teha caMdana taNa varSA hove tiNa udAra // , cUrNa se gaMdha dravyanIM koSThA te vastra teha kapar3A vaNI, varSA hova te rUpA bhI varSA dekha ghaDayo sono kahe dekha // hiraNa nI bahu vRSTi hu, suvarNa-vRSTi ratna vajra AbharaNa taNIM, vRSTI huvai 406 bhagavatI-jor3a mAla / kAla || gaMdha / maMda // thAya / savAya || 22. emaDIejAya mahANubhAge varuNe mhaaraayaa| (za0 3 / 265) 24. kahi NaM bhaMte! sakkssa deviMdassa devaraNNo vesamaNassa mahAraNNo vaggU nAma mahAvimANe paNNatte ? 25. goyamA ! tassa NaM sohammavaDeMsayassa mahAvimANassa uttare NaM 26. jahA somarasa vimAna-rAvAvittavyavAhA jAva pAsAdavaDeMsayA / ( 0 20266) 27. sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo vesamaNassa mahAraNNo ime devA ANA ubavAya pani citi taM hA 28, 29. vesamaNakAiyA ivA, vesamaNadevayakAiyA ivA, suvaNNakumArA, suvaNNakumArIo dIvakumArA, dIvakumArIo disAkumArA, disAkumArIo vANamaMtarA vANamaMtarIo-je yAvaNNe tahappagArA sabbe te tabbhattiyA tappakkhiyA tabbhAriyA sakkassa deviMdassa devaraNNo vesamaNassa mahAraSNo ANA uvavAya vayaNa nise ciTThati / ( za0 3 / 267) 30. jaMbuddIve dI maMdararasa pavvayassa dAhiNe NaM jAI imAI samuppajjeti taM jahA - 31. ayAgarA i vA, tajyAgarA ivA, taMbAgarA ivA, sIsAgarA ivA, 32. hiraNNAgarA ivA, suvaNNAgarA i vA, rayaNAgarA ivA, vairAgarA ivA, 33. vasuhArA ivA, 'vArA'ti tIkarajanmAdAcAkAzAdRdravya dRSTiH / ( vR0 pa0 200 ) 24. bA hiraNyaM rUpyaM ghaTita suvarNamityanye / ( vR0 pa0 200 ) 35. suvaNNavAsA ivA, rayaNavAsA i vA vairavAsA ivA, AbharaNavAsA ivA, 36. pattavAsA ivA, pupphavAsA ivA, phalavAsA ivA, bIyavAsA ivA, mallavAsA ivA, vaNNavAsA ivA, mAlyaM tu prathitapuSpANi varNa:- candanaM / ( vR0 pa0 200 ) 37. cuNNavAsA ivA, gaMdhavAsA ivA, vatthavAsA ivA, cUrNo gandhadravyasambandhI gandhAH - koSTapuTapAkAH / ( vR0-10200) 28. harayANA, mAvA, AbharaNI vA Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. m 36. pattavuTThI i vA, pupphabuTThI i vA, phalavuTThI i vA, vIya buTThI i bA, mallavuTThI i vA, vaNNa vuTThI i vA, 40. cuNNa buTThI i vA, gaMdhavuTThI i vA, vatthavuTThI i vA. 40. patra phala phala vIja noM, gaeNthyA phUla nI maal| varNa teha caMdana taNI, vRSTI adhika nihAla / / carNa te gaMdha dravya nIM, kopTapuDAdi gaMdha / vastra teha kapaDA taNo, vRSTI adhika prabaMdha / / cIra-vRSTi kiNahi parata meM, cIra vahumUlya tAya / vattha pATha alpa mUlya te, piNa nahIM chai vRtti mAya / / bhAjana nI vRSTi huvai, khIra vRSTi piNa thAya / alpa tAsa varSA kahI, vRSTi mahA kahivAya / / 43. bali sukAla dukAla hva, vastu alpa-mUlya hoya / vali vastu mahAmUlya ha, jANe vesamaNa soya / / sabhikSa bhikSA soharI milai, durbhikSa durlabha teh| kraya vikraya vyApAra noM, tAsa kubera jANeha / / 45. sannidhi saMcaya ghatAdika taNoM, dhAnya na saMcaya jAna / saMcaya lakSAdi dravya noM, te nidhe saMcaya mAna / / nidhAna te bhUmi rahyA, bahu dravya saMcaya soy| te nidhAna ke havA acha, sAMbhalajyo sahu koya / / 42. bhAyaNavuTThI i vA, khIravuTThI i vA, varSo'lpataro vRSTistu mahatIti varSavRSTyorbhedaH / (vR0-50200) 43. sukAlA i vA, dukkAlA i vA, appagghA i vA, mahagdhA ivA, 44. subhikkhA i vA, dubbhikkhA i vA, kayavikkayA ivA, 'subhikkhAi va' ti sukAle duSkAle vA bhikSukANAM bhikSAsamRddhayaH dubhikssaastuuktvipriitaaH| (vR0-pa0 200) 45. saNNi hI i vA, saNNicayA i vA, nihI i vA, 'saMnihi' tti ghRtaguDAdisthApanAni 'saMnicaya' tti dhAnyasaJcayAH 'nihIMiva' ti lakSAdipramANa drvysthaapnaani| (vR0-pa0 200) 46. nihANAi vA 'nihANAI va tti bhUmigatasahasrAdisaMkhyadravyasya saMcayA: ki vidhAni? ityAha (vR0-pa0 200) 47. ciraporANAi vA, 'ciraporANAI' ti cirapratiSThitatvena purANAni cirpuraannaani| (vR0-pa0 200) 48. pahINasAmiyAi vA 'pahINasAmiyAI' ti svalpIbhUtasvAmikAni / (vR0-pa0 200) 46. pahINasetuyAi vA, 'pahINase uyAI' ti prahINAH---alpIbhUtAH sektAra:secaka:-dhanaprakSeptAro yeSAM tAni tthaa| (vR0-50 200) 50. pahINamaggAi vA, 47. cira porANAI kahyA, ghaNAM kAla nAM jeh| thApyA te janA thayA, tehija hivai kaheha / / 48. pahINasAmiyAiM valI, dhana nAM svAmI jANa / svalpIbhUta thayA acha, tyAM ne jANe kubera sujANa / / 41. pahINase uyAI balI, dhana nA ghAlaNa haar| sevaga teha rahyA nahIM, alpIbhUta apAra / / 50. pahINa maggAI valI, mAraga piNa thayA hiin| alpIbhUta thayA tikai, jANe kubera sucIna / pahINagottAkAra kahyA, dhana nAM svAmI kathIna / manuSya taNA je gotra nAM, ghara noM thayo prakSIna / / 51. 51. pahINagottAgArAi vA, 'pahINagottAgArAI' ti prahINaM-viralIbhUtamAnuSaM gotrAgAraM-tatsvAmigotragRhaM yeSAM tAni tthaa| __ (vR0-50 200) za03, u07, DhA071 407 Jain Education Intemational Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ucchapaNa sAmiyAiM kahyA, dhana nAM svAmI jeh| yathA biccheda atyaMta hI, niHsattAka te leha / / 52. ucchaNNasAmiyAi vA, 'ucchinnasAmiyAI' ti niHsattAkIbhUtaprabhUNi / (vR0-pa0 200) 53. ucchaNNasetuyAi vA, 54. ucchaNNagottAgArA i vA ucchaNNaseuyAI valI, dhana nA ghaalnnhaar| te piNa uccheda pAmyA acha, te sevaga na rahyA ligAra / / ucchaNNagottAkArA kahyA, dhana nAM svAmI veda / manuSya taNA je gotra nAM, ghara noM thayo viccheda / / siMghoDA ne AkAre sthAna cha, vika cauka ciuM paMtha / caccara te bahu paMtha nai, gADI dhana nI graMtha / / bale caturmukha sthAnake, mahApaMtha meM jaan| nagara taNAM khAlA virSa, jala nIkalavA ne sthAna / / 55. siMghADaga tiga-ca ukka-caccara valai masANa-ghara nAM viSai, giri Upara ghara jaan| kaMdara guphA ghara nai virSa, zAMti-karma noM sthAna / / zaila pASANaghara DhAMkiyo, AsthAna maMDapa joya / tathA baisavA nAM ghara viSai, gADyo dhana avaloya / / 56. caummuha-mahApaha-pahesu vA, nagaraniddhamaNesu vA, 'nagaranirddhamaneSu' nagara-jalanirgamaneSu / (vR0-50 200) 57, 58. susANa-giri - kandara-saMti - selovaTThANa-bhavaNa - gihesu saMnikkhittAI ciTThati, gRhazabdasya pratyeka sambandhAt zmazAnagRhaM-pitRvanagRha girigRha-parvatoparigRhaM kandaragRhaM-guhA zAtigRhazAMtikarmasthAnaM, zailagRha-parvatamutkIrya yatkRtaM upa sthaangRhN-aasthaanmnnddpH| (vR0-pa0 200) 56. bhvngRh-kuttumbivsngRhmiti| (vR0-50 200) 60. na tAI sakkassa deviMdassa devaraNo besamaNassa mahA raNNo aNNAyAiM adiTThAI 61. asuyAI amuyAI kuTaMba basivA nAM ghara bhaNI, bhavanaghara kahivAya / ihAM sthAnaka dhana gADiyo, jANa besamaNa rAya / / tAsa ajANapaNe nahIM, anumAna nI apekSAya / pratyakSa nI apekSA karI, aNadIThA nahiM tAya / / para vacane dvAre karI, aNasuNiyA nahi koya / asamaravai karI nahIM, mana nI apekSA joya / / avijJAtapaNa nahIM, avadhi taNI apekssaay| tathA vesamaNa jAti nAM, tehanai chAnA nAya / / zaka surindra taNo acha, mahArAya kubera nai soya / putra-sthAnaka e devatA, vinayavaMta ati hoya / / pUrNabhadra nAmai bhalo, mANibhadra mahimAna / sAlibhadra sukhakAriyo, sumanabhadra sukha-sthAna / / cakrarakSa cArU ghaNo, pUrNarakSa prsiddh| sarvANa nai sarvajaza kahyo, sarva kAma samRddha / / amoha deva asaMga vali, zakra surindra nAM heva / vesamaNa mahArAya re, putra-sthAna e deva / / sthiti vesamaNa rAya nIM, doya palyopama jAna / putra-sthAnaka te deva nIM, eka palyopama mAna / 62. aviNNAyAI tesi vA vesamaNakAiyANaM devANaM / (za0 3 / 268) 63. sakkassa deviMdassa devaraNNo desamaNassa mahAraNNo ime devA ahAvaccAbhiNNAyA hotthA, taM jahA64. puNNabhadde mANibhadde sAlibhadde sumaNabhadde 65. cakka rakkhe puNNa rakkhe savANe savvajase sabvakAye samiddhe 66. amohe asNge| (za0 3 / 266) 67. sakkassa NaM devidassa devaraNNo vesamaNassa mahAraNNo do paliovamAI ThiI pnnnntaa| ahAvaccAbhiNNAyANaM devANaM ega paliovamaM ThiI pnnnnttaa| 408 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68. emahiDDhIe jAva mahANubhAge vesamaNe mhaaraayaa| (za0 3 / 270) sevaM bhaMte ! tevaM bhaMte ! ti| (za0 3 / 271) ehavo mahARddhivAna chai, jAva kubera mhaaraay| sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! kahai, goyama haraSa savAya / / artha aMka paiMtIsa noM, ekotaramI DhAla / bhikSu bhArImAla RSarAya thI, 'jaya-jaza' gaNa guNamAla / / tRtatIyazate saptamoddezakArthaH / / 3 / 7 / / DhAla : 72 1. devavaktavyatApratibaddha evASTamoddezakaH |(vR0-50 201) 2. rAyagihe nagare jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsI saptama uddezai kahI, deva vAratA dekha / aSTama uddezA viSai, tehija bAta vizekha / / nagara rAjagaha nai virSa, yAvat karatA seva / bolyA goyama gaNaharU, alago kari ahameva / / *jina vANa bhalI, dUdha mAMhai jANe zAkara milii| jina vANa bhalI, tIrtha cihuM kezara-kyArI khilii| jina vANa bhalI, cyAra tIrtha hada rNgrlii|| (dhrupadaM) 3. he prabhu ! asura kumAra ne jANa, deva kitA kahiyai agavANa ? 4. adhipati svAmIpaNe thai soya, jAva kitA vicarai sura joya? 5. zrI jina kahai daza deva sohaMta, adhipatipaNe yAvat vicaraMta / / camara asura iMdra asura noM rAya, soma jama varuNa besamaNa tAya / / 7. balI verocana-iMdra viziSTa, soma jama varuNa vesamaNa iSTa' / / 3, 4. asurakumArANaM bhaMte ! devANaM kai devA AhebaccaM jAva viharaMti? 5. goyamA ! dasa devA AhevaccaM jAva viharaMti, taM jahA6. camare asuride asurarAyA, some, jame, varuNe, besamaNe, 7. balI vairoyaNide vairoyaNarAyA, some, jame, besamaNe, vrunne| (za0 3 / 272) 8, 6. nAgakumArANaM bhaMte ! devANaM kai devA Ahevacca jAva viharaMti? 10. goyamA ! dasa devA AhevaccaM jAva viharaMti, taM jahA11. dharaNe NaM nAgakumAride nAgakumAra rAyA, 12. kAlavAle, kolavAle, selavAle, saMkhavAle, he prabhu ! nAgakumAra ne jANa, deva kitA kahiye agavANa? 6. adhipati svAmIpaNe thai soya, jAva kitA vicarai sUra joya? 10. zrI jina kahai daza deva sohaMta, adhipatipaNe yAvat vicaraMta / / 11. dharaNa hai nAgakumAra noM iMda, dakSiNa dizi noM eha dIpaMda / / 12. kAla vAla kolavAla nIhAla, zelavAla nai bali zaMkhavAla / / *laya-bAbA kizanapurI to viNa maMDhiyA ujar3I par3I 1. prastuta padya ke sAmane aMgasuttANi bhAga 2 kA pATha uddhRta hai, para prastuta padya ke sAtha usakA mela nahIM hai| jayAcArya ne bhagavatI ke AdarzoM ke pATa kA anuvAda kiyA hai| vRttikAra ne bhI Adarzagata pATha kI vyAkhyA kI hai| aMgasuttANi kA pATha vRttikAra dvArA pAThAntara rUpa meM ullikhita hai| jayAcArya ne bhI isa pAThAntara kA saMketa kiyA hai| DhA0 72 gA0 54-56 aura usake sAmane kA vRtti-paatth| bhagavatI vRtti kA pAThAntara tathA sthAnAMga 4/122 kA pATha paraspara saMvAdI hai| isa dRSTi se bhagavatI kA mUla pATha vahI svIkRta hai aura prastuta prakaraNa meM vahI pATha uddhRta kiyA gayA hai| za0 3, u07, 8, DhA071, 72 406 Jain Education Intemational Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. bhUtAnaMda nAgakumAra noM iMda, uttara dizi nau e opaMda // 14. kAlavAla kolavAla selavAla, zaMkhavAla e ciraM lokapAla || 15. jima e nAgakumAra kI bAta, Agala ima kahiye 16. suvarNakumAra avadAta || hai 17. uttara bemudAli nihAla, ciuM 15. citra vicitra citrapakSa joya, vicitapakSa ci 12. vijjukumArana da ve zobhaMta, dakSiNa dizinoM e hoya // harikaMta / / 20. uttara dizi noM harisaha nhAla, ika ika meM ciraM ciraM lokapAla // 21. prabha suprabha prabhavaMta pekha, suprabhavaMta kA suvishess| 22. agnikumAra na iMdra ve jANa, agnisIha agnimANava pichANa / / 23. lokapAla te ne tehasIha, teukaMta teuprabha avIha // 24. dvIpakumAra nA iMdra ve diTTa dakSiNapUrNa uttara viziddha || 25. lokapAla rUya naiM rUyaMsa, rUyakaMta rUyaprabha suvaMsa / / 26. udadhikumAra nA ve iMda labha, jalakaMta dakSiNa uttara janaprabhaH // 27. lokapAla jala jalaruya jANa, jalakaMta ne jalaprabha vakhANa || dizAkumAra ne iMdra ve sRjanna, abhiyagai ne abhiyavAhana / lokapAla turiyagai khipragatta, sIhagati sIvikrama uccatta / / 20. bAukumAra nA iMda che doSa, belaMva ne pabhaMjaNa joya || 31. lokapAla kAla naiM kAlameha, mahAkAla aMjana riTTha jeha || 32. 'paMca nAma AkhyA iha ThAma, te vIjA rA dIsai ve nAma || 33. cothe ThANe bAu-digavAla, tihAM kAlamegha nako te nhAla // kAla ane mahAkAlaja tAma, aMjana riTTha kahyA cihuM nAma' || (ja0 sa0 ) 28. 26. 34. 35. thaNiyakumAra nA iMdra be popa, dakSiNa ghoSa uttara mahAghoSa || 36. lokapAla Avata beyAvatta, naMdyAvarta mahAnaMdyAvartta // kahivo bheva / 37. dasa-dasa e sahu svAmI deva, jema asura tima dIya, dakSiNa ika ika ne cici veNudeva suhoya || lokapAla || vA0- -so kA cippa te rUja tu kA A e daza akSare karI bhavanapati nAM dakSiNa dizi nAM iMdra nAM prathama lokapAla nAM nAma tehnoM prathama prathama akSara / 40. 38. sokahitAM soma nAmai lokapAla, asura dakSiNa dizi camara naM nhAla // kA kahitAM kAlavAla lokapAla, nAgakumAra iMda dharaNa nuM bhAta // cikahitAM citra lokapAla joya, suvarNa veNudeva nuM hoya / / 41. ppa kahitAM prabha lokapAla jeha, vijukumAra harikaMta nuM eha // 42. te kahitAM te lokapAla dekha agnikumAra agnisoha nuM pekha // 43. rUkahitAM rUya lokapAla nuM nAma dvIpakumAra pUrNa nuM tAma || kahitAM jala nAmai lokapAla, udadhikumAra jalakaMta nuM nhAla || 45. tukahitAM turiya gai lokapAla dizAkumAra amitagati nuM nhAla || 410 bhagavatI-jor3a , 44. 12. nAgakumAridAkumAra 14. kAlavAle, kolavAle, saMkhavAle, selavAle / ( za 3 / 273 ) 15. jahA nAgakumAridANaM etAe vattabvayAe nIyaM evaM imANaM neyavvaM--- 16. 17. suvaNNakumArANaM- veNudeve, veNudAlI, 18. citte, vicitte, cittapakkhe, vicittpkkhe| 16, 20. vijjukumArANaM-harikaMta-harissaha 21. papa-bhata- ptaa| 22. aggikumArANaM-- aggisiha-aggimANava 23. teu-teusiha te kaMta te uppabhA / 24. dIvakumArANaM puSNa-visiGa 25. rUya rUyaMsa rUyakaMta rUyappabhA / 26. udahIkumArANaM - jalakaMta jalappabha27. jala - jalaruya jalakaMta jalappabhA / 28. disAkumArANaM- amitagati amitavAhaNa 26. yati vitisahamati-sIviDI 30. vAukumArANaM velaMba - pabhaMjaNa31. kAla mahAkAla-a - aMjaNa-riTThA / 35. jiyakumArANaM ghosa-mahAposa 26. AnaMdivAsAnaMda 37. evaM bhANiyabvaM jahA asurakumArA / ( za0 31274 ) 38-43. some ya mahAkAle citta ppabha teu taha rue ceva / ( vR0 pa0 201 ) 44-47. jala taha turiyagaI ya kAle Autta paDhamA u / / ( vR0-50 201) Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46. kA kahitAM kAla nAmaiM lokapAla, bAukumAra velaMba na bhAla / / 47. A kahitAM Avarta e lokapAla, thaNiyakumAra ghoSa nu nhAla / / 48. dakSiNa dizi nA e daza iMda, lokapAla dhura akSara prabaMdha / / 48. anenAkSaradazakena dakSiNabhavanapatIndrANAM prathamaloka pAlanAmAni suucitaani| (vR0-pa0 201) 46. vAcanAMtara virSa kahAya, e daza nAmA nI gAthA tAya / / 46. vAcanAntare tvetAnyeva gaathaayaam| (vRta-pa0 201) 50. daza bhavanapati nA iMdra hai vIsa, lokapAla tasaM asI jagIsa / / 51. vRttikAra kahI ima vAya, pustakAMtara Agala kahAya / / 51. iha ca pustakAntare'yamartho dRzyate-- (vR0-pa0 201) 52. ika-ika iMdra taNa adhikAra, lokapAla cyAra cyAra udAra / / 53. camarAdika daza iMdra nAM dekha, lokapAla dakSiNa nAM pekha / / 54. lokapAla ciuM ciuM nAM tAya, nAma dakSiNa dizi teha kahAya / / ___54-56. dAkSiNAtyeSu lokapAleSu pratisUtra yau tRtIyacaturthI 55. uttara nAM lokapAla nAM nAma, tIjA maiM ThAmaiM cotho tAma / / tAvaudIcyeSu cturthtRtiiyaaviti| vR0-50 201) 56. cothA nai ThAmaiM tIjo nAma, eha vizeSa kA abhirAma / / 57. pisAca kumArAdi pRccheva, jina kahai svAmIpaNe be deva // 57. pisAyakumA rANaM bhaMte ! devANaM kai devA AhevaccaM jAva viharaMti? goyamA ! do devA AhebaccaM jAba viharaMti, taM jahA--- 58. kAla anai mahAkAla sujANa, pisAca nAM e iMdra pichANa / / 58-61. kAle ya mahAkAle, surUva-paDirUva-puNNabhadde ya / 56. bhUta - nikAya nAM chai iMda doya, sarUpa nai pratirUpa sajoya / / amaravaI mANibhadde, bhIme ya tahA mahAbhIme // 60. jakSa nai be iMdra pUrNabhadra, amara devapati phuna mANabhadra / / (za0 3 / 275 saMgahaNI-gAhA) 61. rAkhasa nai be iMdra vizeSa, bhIma anai mahAbhIma saMpekha / / 62. kinara-nikAya nAM be iMdra sAra, kiMnara naiM kiMpuruSa udAra / / 62-65. kinnara-kipurise khalu, sappurise khalu tahA mahApurise / 63. kiMpuruSa - nikAya nAM iMdra doya, satyapuruSa mahApurupa sujoya / / aikAya - mahAkAe, 64. mahoraga - nikAya nAM be iMda, atikAya mahAkAya amaMda / / gIyaraI ceva gIyajase / / gaMdharva-nikAya nAM be iMdra jANa, gItarati gItajaza pichANa / / (za0 3 / 275 saMgahaNI-gAhA) 66. dakSiNa uttara nAM e kathida, vANavyaMtara nA sola iNd|| 66. ete vANamaMtarANaM devANaM / (za0 3 / 275) 67. aNapannI paNapannI Ada, choTI Rddhi aTha artha saMvAda / / 68. pannavaNA dUjA pada rai mAMya, aNapannI pramukha aTha tAya / / ika - ika nAM ve - be iMda dIsa, evaM vyaMtara nAM battIsa / / 70. jotiSI nAM adhipati sara doya, caMdra anai surya avloy|| 70, joisiyANaM devANaM do devA AhevaccaM jAva viharaMti taM jahA-caMde ya, sUre y| (za0 3 / 276) 71. sadharma IzANa virSa bhagavaMta, ke adhipati yAvata vicaraMta? 71. sohammIsANesu NaM bhaMte ! kappesu kai devA AhevaccaM jAva viharaMti? 72. zrI jina ima bhAkhai daza deva, yAvat vicarai chai svayameva / / 72. goyamA ! dasa devA AhevaccaM jAba viharaMti taM jahA73. zaka sareMdra sarAM noM rAya, soma jama varuNa vesamaNa tAya / / 73. sakke devide devarAyA, some, jame, varuNe, besamaNe / 74. bali IzANa suriMdra pichANa, soma jama varuNa besamaNa jaann|| 74. IsANe devide devarAyA, some, jame, vesamaNe, vrunne| 75. sudharma IzANa viSa kahI eha, sagalA kalpa viSa ima leha / / 75. esA battavvayA sambesu vi kappesu ee ceva bhaanniybvaa| je ya iMdA te ya bhaanniyvaa| (za0 3 / 277) saudharmazAnoktA vaktavyatA sarveSvapi kalpeSu indranivAsabhUteSu bhnnitvyaa| (vR0-50 201) za03, u08, DhA072 411 Jain Education Intemational Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 vRtti vikA sanatakumAra, pramukha yugama 77. pUrva iMdra taNI apekSAya, uttara iMdra 78. dakSiNa uttara no lokapAla tIjA ne ThAmai 76. cothA naM ThAmaiM tojo tAya, bahuzruta tAsa 80. pyAra kalpa khehalA iMda doSa, vimAnika nAM 81. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMta !, ima bhAkhe gotama ghara khaMta // TIkA 82. pustakAMtara mAMya, tenoM prathama batAyo vyAya // 83. bani sUtra noM hetu je sAMbhalajyo bhaviyaNa ! ghara neha // 84. ThANAMga rai cau ThANa, prathama ur3e se kahI dama vANa // 85. camara asurindra nAci lokapAla, soma jama varuNa besamaNa mhAla // 86. evaM balI naiM piNa hai cyAra, soma jama vesamaNa varuNa sAra // 87. nAgi dharaNa ne ciraM lokapAla, kAlavAla ne dUjo kolavAla || 88. selavAla cotho saMkhavAla, dakSiNa dizi no eha nihAla | nAgadra bhUtAnaMda ne pyAra kAlavAla kolavAla udAra // 60. tojo zaMkhavAla cautho selavAla, uttara dizi nAM e ciuM bhAla // pratyakSa | suprabha sudhAra / / 1. suvanna iMdra veNudeva naiM pyAra citra arna yati vicitra udAra / / 62. citrapakSa cautho vicitrapakSa, dakSiNa dizi nAM eha sudakSa // 13. suvanna iMdra veNudAsa ne pyAra citra anai vicitra prakAra // 24. vicitrapakSa cautho citrapakSa uttara dizi nae 5. vijju -iMdra harikaMta naiM cyAra, prabha anaiM 96. prabhakaMta ne suprabhakata, dakSiNa dizi mAM e yutimaMta / / 67. vijju - iMdra harisaha naiM pyAra, prabha anaM suprabha prakAra || suprabhavaMta ane prabhakaMta dizi uttara na e dIpaMta // 29. agni-iMdra agnisIha meM pyAra te ane teusIha 100. te ukaMta cautho te uprabha, dakSiNa dizi nAM eha pyAra, te ana te soha teukaMta uttara dizi nAM e pugyavaMta // cyAra rUya anaiM rUyaMsa rUpaprabha, dakSiNa dizi nAM eha sulabha / viziSTa ne cyAra, rUya ana rUyaMsa caTayo rUpamaMta uttara dizi nAM e 107. udadhidra jalakaMta ne pyAra, jala meM pati jalasya vicAra / / sulabha / / udAra // 101. agni-iMdra agnimANa 102. prabha co udAra / / 102. dvIpa- iMdra pUrNa 104. rUpakaMta 105 dvIpa - iMdra 106. rUyaprabha co muraloke sAra // taNAM digrAya // caDayo mhAla // * , vicArai nyAya || isa dasa hoya || prakAra || opaMta / / prakAra // 108. jalata meM caDavo jalaprabha, dakSiNa dizi no eha sulabha // bali jalarUpa udAra // dizi na e pugyavaMta // 106. udadhi iMdra jalaprabha ne cyAra, jala neM 110. jalaprabha ne udho jalakaMta, dakSiNa 111. dizA-iMdra abhivagai cyAra, turiyagati 412 bhagavatI-jor3a vipragati udAra // 76. sanatkumArAdandrameSu / 77-71. pUrvendrApeottaresambandha (10010201) lokapAlAnAM tRtIyacaturthayorvyatyayo vAcya ityarthaH / ( vR0 pa0 201 ) 80 dandrA vAcyA, antime devalokacatuSTaye zakrAdayo indrayabhAvAditi / 81. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti / ( vR0-50 201) (za0 3 / 278) Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112. sIhagati naiM sohavikramagati, dakSiNa dizi nAM eha uppati // 113. dizA-iMdra amiyavAhana pyAra, turiyagati khipragati sudhAra // 114. sIha vikramagati naiM sIhagati, uttara dizi nA eha unnati / / 115. vAu- iMdra belaMba naiM pyAra, kAla ane mahAkAla udAra / / 116. aMjana nai cautho riTha jANa, dakSiNa dizi nA eha pichANa // 117. bAu-dra prabhaMjana ne pyAra kAla ane mahAkAla vicAra || 118. riSTa cotho aMjana kahivAya uttara dizi nA e sukhadAya // 116. thaNita iMdra ghoSa ne cyAra, AvattaM veyAvartta vicAra // 120. naMdiyAvartta mahAnaMdiyAvatta, dakSiNa dizi nAM eha ucatta / / 121. paNita iMdra mahASopa naM pyAra, Avarta beyAvarta udAra // 122. mahAnaMdiyAvartta naMdiyAvatta, uttara dizi nAM eha pavitta // 123. zakra - surindra ciuM lokapAla, soma jama varuNa vesamaNa nhAla // 124. IzA ne cisokapAla, soma jama vesamaNa varaNa bhAta || 125. isa ika ika je iMdra aMtara jANa, jAya anya tAMI pahicAna || 126. zaka nAM lokapAla nuM nAma timahija tIje paMcama tAma || 127. saptama dazama iMdra lokapAla, eka sarIkhUM nAma nihAla || 128. IzAneMdra lokapAsa meM nAma, cobe chaThe aSTama nuM tAma // 129. acyuta taNAM lokapAla, ehanA nAma sarIkhA nhAla || 130. ThANAMge e AkhI vAya, pustakAMtare bhagavatI 131. eka sarIvo jeha, bahuti nyAya vicAra teha // 132. athavA cathai zataka nihAla, IzANeMdra nAM je lokapAla || 133. soma jama vesamaNa varuNa tAya, tasuM sthiti gAthA' tihAM kahivAya // 134.paNa je kalpaM tAma, tIjA lokapAla naM nAma // 135. samaNa ko tAya, varuNa nAma boyo kahiyAya || 136. sthiti piNa vesamaNa thI suvizekha, varuNa taNI adhikI te dekha || 137. tiNa sUM pustakAMtara mAMya, bahuzruta tAsa vicArai nyAya || 13. pustaka te bahu parata mazAra, e aMtara deyo vRttikAra / / 136. pustaka aMtara AsyU~ tAsa me bahuta myAya vibhAsa // bahuzruta 140 aMka atI saNuM avadhAra, Akhyo artha rUpa adhikAra // mAMya // tRtIyazate aSTamoddeza kArthaH // 8 // 141. dUhA avadhi chate piNa sura taNeM, chaM iMdriya te mArTa iMdriya viSaya navama uddeza 1. Adi duya tibhAgUNA paliyA dhaNayassa hoMti do ceva / do satibhAgA baru paliyamahAyaNNa devANaM // upayoga | prayoga | ( za0 415 saMgrahaNI - gAhA ) 141. devAnAM cAvadhijJAnasadbhAveNIndriyapayoga yastItyata indriyaviSayaM nirUpayannavamokamA ( vR0 pa0 201) za03, u0 8, 6, DhA0 73 413 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142. 143. 144. 145. 146. 147. 148. 146. 150. 151 152. 153. 154. 155. 156. nagara rAjagRha jAva ima, volyA gotama svAma / katividha prabhu ! iMdriya viSaya pudgala nuM pariNAma || thI jina bhA paMcavidha iMdriya viSaya khe| zrota iMdriya nIM viSaya dhura, ghara jima jIvAbhigameha // jotiSa uddezaka aratha, sarva Ayo tIjA zataka noM navama jANavo uddezaka jeha / eha // tRtIyazate navamodekArthaH ||32|| iMdriya viSaya kahI ihAM, viSayavaMta deva ta adhikAra hiva sAMbhaliye nagara rAjagRha jAva ima, bolyA camara asura iMdra naiM prabhu ! kitI jina bhAkhe triNa pariSadA, samiyA ima anukrama yAvat acyuta kalpa sarge kahiyAya || tAma ? jAya / *prakRti sthira uttamapaNe vara vaca karI nija svAma ne / upasamA kopa samitA, uddhatavaMta nahIM manaM // hai| deva | tasuM bhava // tathAvidha moTApaNaM nahi, kopa thoDUM jehanUM / eha dUjI pariSadA che, nAma caMDA tehanUM // svabhAva kara moTApaNaM nahi, kopAdika nAM sthAna e nAma jAyA tAsa kahiye, adhika avaguNavAna e // eha krama abhyaMtarA, madhyamA vAhyA bhAviye / abhyaMtara mahaddhika te mATai, svAma teDyA Aviyai // goyama svAma parapadA caMDA abhyaMtarA je pariSadA nAM, sura sahasra cauvIsa hI / aThavIsa sahasraja madhyamAnAM bAhya sahasra baTIsa hI // * laya-pUja moTA bhAMja ToTA paripadAbhyaMtara surI, sADhA tIna saya pahichANiye / saya tIna madhya, bAhya amarI aDhI saya bali ANiyai // paripadAbhyaMtara sura sthiti vara, aDhI palyopama taNIM / sthiti madhyamA sura do pala nI, do palya bAhira bhaNIM // pariSadAbhyaMtara sthiti sUrI nIM do pasyopana khii| ika palya AkhI madhyamA nIM, ardha palyaja vAhya hI // kArya UpanAM tAsa teDe, samIpai jAiyaM / svAma tehane kArya pUchI, kare kuDava vayAviyaM // jada 414 bhagavatI-jor3a 142. rAyagihe jAva evaM kyAsI-kaivihe NaM bhaMte ! iMdiyavisae paNNatte ? 143, 144. goyamA ! paMcavihe iMdiyavisae paNNatte, taM jahAsotidigie vidiyavisa pANidiyavisae, rasidiyavisae phAsidiyavisae / jIvAbhigame joisiyauddesao neyatro apariseso / (070 2120EUR) 145. prAdrAkAni satAca devA iti vakta vyatAprativaddho dazama uddezakaH / 146. rAyagihe jAva evaM kyAsI arissa asuraraNo ( vR00 202) camarassa NaM bhaMte ! parisAo pAo ? 147. goyamA ! tao parisAo paNNattAo, taM jahAsamiyA, caMDA, jAyA / evaM jahANupubbIe jAva accuo kappo / ( za0 31280 ) 148. 'samiya' ti samikA uttamatvena sthira prakRtitayA samavatI, svaprabhorvA kopautsukyAdibhAvAn zamayatyupAdeyavacanatayeti zamikA zamitA vA anuddhatA / ( vR0 pa0 202 ) 141.ti tathAvidhamahattvAbhAveneopAdibhAyA cacaMDA / (0.010 202) 150. 'jAya' tti prakRtimahattvavarjitatvenAsthAnakopAdInAM jAtatvAjjAtA / (00 202) 151. epAca krameNAbhyantarA madhyamA vAhyA ceti, tatrA bhyantarA samutpannaprayojanena prabhuNA gauravArhatvAdAkAritaiva pArzve samAgacchati / ( vR0 pa0 202 ) 152. catuvizatidevAnAM sahasrANi dvitIyAyA maSTAviMzatiH tRtIyAyAM dvAditi / ( vR0 pa0 202 ) 152 tathA devatAni krameNAdAni trIsi iti / ( vR0ma0 102) 154. tathA taddevAnAmAyuH krameNArddhatRtIyAni palyopamAni dve sArddhaM ceti / (10-10 202) 155. devInAM tu sArddhamekaM tadarddha ceti / (1020 202) 156. tAM cAso arthapadaM pRcchati / (10-10 202) Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158. sura jeha madhyama pariSadA nAM, teDiyA piNa jAiye / aNateDiyA piNa jAya chai, e alpa gaurava pAiyai / / sura abhyaMtara pariSadA nAM, madhyamA nAM sura bhnnii| kArya jeha bhalAviya, zira dharai AjJA teha tnnii|| bAhya paraSada taNAM sura, aNate DiyAija aaviye| madhyamA nAM je kahai te, kArya citta basAviyai / / bali pramukha acyuta-iMdra,parapada sthiti saMkhyA cha jikaa| sUtra jIvAbhigama mAhai, vaktavyatA kahiye tikA / / 156. 157. madhyamA tubhayathA'pyAgacchati alptrgaurvvissytvaat| (vR0-pa0 202) 158. abhyantarayA cAdiSTamarthapadaM tayA saha prabadhnAti granthibandhaM krotiityrthH| (vR0-pa0 202) 156. bAhyA tvanAkAritaivAgacchati alpatamagauravaviSaya tvAt tasyAzcArthapadaM vrnnytyev| (vR0pa0 202) 160. evamacyutAntAnAmindrANAM pratyeka tisraH parSado bhavanti, nAmato devAdipramANata: sthitimAnatazca kvacit kiJcid bhedena bhedavatyastAzca jiivaabhigmaadvseyaaH| (va0-pa0 202) 161. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti| (za0 3 / 281) 160. 161. *seva bhaMte ! sevaM bhaMte ! ema, pabhaNe goyama dhara bahu prema // 162. tRtIya zataka noM dazama uddeza, Akhyo tRtIya zataka suvizeSa / / 163. DhAla bahottaramI suvizAla, AkhI sukhakara adhika rasAla / / 164. bhikSu bhArImAla RSirAya pasAya, 'jaya-jaza' sUkha saMpati adhikAya / / 1, 2. gItaka-chaMda kahya abhaya deve tRtiya zata nI vRtti nI racanA krii| vArU purANI vRtti prati AzrayI mhaiM e vidhi varI / / tehija vRtti Tavo sudekhI sukha samajhavA kaajhii| sadguru prasAde pravara joDaja racI sakhara samAja hI / / nara zaktivaMta chatopi yAna sukhAbhilASa karI bhaje / Azcarya nAMhi azakta nara sukha artha yAna pratai sajhai / / dRSTAMta e vRttikAra dI* purANI vRtti vhii| AzrayI mhaiM e vRtti kIdhI ima tiNa Akhya sahI / / tRtIyazate dazamoddezakArthaH / / 3 / 10 / / zrI paMcamAMgasya zataM tRtIyaM, vyAkhyAtamAzritya purANavRttim / zakto'pi gantuM bhajate hi yAnaM, pAnthaH sukhAyaM kimu yo na zaktaH / / (vR0-pa0 202) *laya-bAbA kizanapurI to viNa maMDhiyA ujaDI par3I 0za 3, u0 10, DhA072 415 Jain Education Intemational Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Intemational Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha zataka DhAla : 73 dahA tIjA zataka viSai kahyo, prAye sura adhikAra / te bhaNI bahalapaNe karo, bali tehija suvicAra / / cyAra uddeza vimAna nAM, rAjadhAnI nAM cyaar| neraiyA ne lesyA taNAM, cautha zate daza sAra / / 1. tRtIyazate prAyeNa devAdhikAra ukto'tastadadhikAravadeva caturthaM shtN| (vR0-pa0 203) 2. cattAri vimANehi, cattAri ya hoMti raayhaanniihiN| ne raie lessAhi ya, dasa uddesA cautthasae / (za0 4 saMgahaNI-gAhA) 3. rAyagihe nagare jAva evaM vayAsI nagara rAjagaha nai viSai, jAvat gotama svaam| ve kara joDI vIra ne, ima bolyA guNadhAma / / ___ *zrI jina-bayaNa-rayaNa amRta samA re| (dhrupadaM) 4. IzANa-sara-iMda surarAjA taNe re, he prabhu ! kitA kahyA digapAla re? jina kahai lokapAla tamuM cyAra chai re,soma jama kubera varuNa vizAla re|| 5. he prabhu ! lokapAla yAM ciuM taNe, kitalA AkhyA chai pavara vimaan| zrI jina bhAI cyAra vimANa chai, samana sarvatobhadra pichAna / / 6. valgu suvalgu e cyArUM kahyA, pUcha bali goyama sIsa sujaan| kihAM prabhu ! IzANa surarAjA taNAM, soma mahAnapa nai sumana vimAna ? 4. IsANassa NaM bhaMte ! devidassa devaraNNo kaI logapAlA paNNattA? goyamA ! cattAri logapAlA paNNattA, taM jahAsome, jame, vesamaNe, vrunne| (za0 411) 5. eesi NaM bhaMte ! logapAlANaM kai vimANA paNNattA? goyamA ! cattAri vimANA paNNattA, taM jahA--sumaNe, savvaobhadde, 6. vaggU, suvgguu| (za0 4 / 2) kahi NaM bhaMte ! IsANassa devidassa devaraNNo somassa mahAraNNo sumaNe nAmaM mahAvimANe paNNatte? 7. goyamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttare NaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe jAva IsANe nAmaM kappe pnnnntte| 8. tattha NaM jAva paMca baDeMsayA paNNatA, taM jahA-aMka vaDeMsae, phalihavaDeMsae, rayaNabaDeMsae, jAyarUvavaDeMsae, majjhe iisaannvddeNse| (za0 4 / 3) 9. tassa NaM IsANavaDeMsayassa mahAvimANassa purathime NaM tiriyamasaMkhejjAiM joyaNasahassAI bIIvaittA, ettha NaM IsANassa deviMdassa devaraNNo somassa mahArapaNo sumaNe nAma mahAvimANe pnnnntte| 7. zrI jina bhAkhai jaMbudIpa nAM, meru thI uttara dizi rai maay| ratnaprabhA e pRthvI nai viSai, jAva IzANakalpa meM tAya / / 8. tihAM yAvata avataMsaka paMca vimAna cha, aMka-avataMsaka phlihvdds| ratna vali jAtarUpa-avataMsaka, bica meM IzANa nAma avataMsa / / 6. IzANa-avataMsaka mahAvimAna nai, pUrva dizi tiracho pahichANa / asaMkha jojana nAM sahasra atikramI, tihAM soma mahAnRpa nuM sumana vimaann|| *laya-dhina-dhina saMta munIzvara moTakA re za04, u1, DhA0 73 417 Jain Education Intemational Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. sADhA dvAdaza lakha yojana nuM kA, tIje zatake jima zakra vicAra | tema IzANa iMdra naM jANavUM, jAva accaNiyA sarva nihAra // 11. siddhAyana jina pratimAdika acivaM abhinava utpanna soga kareha / rAja baisatAM iha vidha sAparva, saMsAra nAM maMgalIka hete neha // 12. cyArUI lokapAla chai tehanAM, vimANa vimANa viSai uddeza / vimANa nAM vihaM uddeza kaheza || soma jama no AyU pahichANa / eka palyopama ne bali Upara, bhAga tIjo UNo patya jANa / / 14. dhaniMda nIM doya palya sthiti kahI, varuNa nIM be palya tIjo bhAga / putra sthAnaka sura nIM sthiti palya taNI, e cyArUM uddezA kahyA sumAga || caturthazate prathamacaturNAmuddezakAnAmarthaH / / 4 / 14 / / zanAM lokapAla tehanI pare, 13. varaM e sthiti viSe nAnApaNUM 15. cyAra uddezA rajadhAnI viSaM yAvat ehavo mahaddhika suvizeSa / jAvat varuNa nAmaiM mahArAya chai, e cauthA zataka nAM ATha uddeza || paMcamatprabhRti aSTamAntoddezakAryaH // 45 // caturtha dUhA kahI deva vaktavyatA, tasu vaizyi tanu jANa / te sAdharmya thakI hivai, naraka prazna pahichANa // 17. * he prabhu ! neraiyo narake Upajai, aneriyo naraka viSai upajaMta ? jina kahe neraiyo narake apane aneraiyo naraka vidhe nahi jaMta // 16. 18. naraka AyU udaya Ayo, prathama samaya tasuM vedavA nuM kAla RjusUtra naye nezyi jima va agni pAlana bale, vacana RjusUtra naya naraka utpatti samaya ima e neriyo kahiye 20. *pannavaNA satarama pada lesyA taNoM, tIjaM uddeze kahAika dvitIya uddeza noM pATha che, vRtti vidhaM te 16. 22. bhAkhyaM tAya / apapATha kahAya / / 21. jAvat prabhu ! kitalA jJAna viSai huvai, kRSNAdika lesyA hiva jina bhAsa | lesyA paTa ve triNa cyArUM jJAna meM, tyAM laga aMka e guNapaccAsa || caturvazate navamozakArthaH // 40 // 418 *laya + laya-pUja moTA bhAMja ToTakA re / bhagavatI joDa -dhina dhina saMta munIzvara moTakA re / pichANiye / jAniye // - hA lesyAnAM adhikAra thI, te lesthAvaMta nuM jANa / dazamA uddezaka taNuM, Adi sUtra pahichANa // isuM / tasuM // 10. addhate rasajoyaNasayasahassAI jahA sakkassa vattavvayA taiyasae tahA IsANassa vi jAva accaNiyA samattA / (TO VIV) 11. siddhAyatane jinapratimAdyarcanamabhinavotpannasya somAkhyalokapAlasyeti / ( vR0 pa0 203 ) 12. cauNha vi logapAlANaM vimANe vimANe uddesao, caUsu vivimA tAra usA aparisA 13, 14. navaraM ThiIe nANattaM Adi duya tibhAgUNA, paliyA dhaNayassa hoMti do ceva / do satibhAgA bharaNe, patiyamahAvancadevA // ( za0 415 saMgrahaNI - gAhA ) 15. rAyahANIsu vicattAri uddemA bhANiyavvA jAva emahiDDhIe jAva varuNe mahArAyA / ( za0 416) 16. anantaraM devavaktavyatoktA'tha vaikriyazarIrasAdharmyAnnAkavaktavyatApratibaddhI namaka ucyate / ( vR0 pa0 204 ) 17. ie bhane upaja ? anerae neraie uvavajjai ? 18. yasmAnnArakAdibhavopagrAhakamAyurevAto nArakAdyAyu:prathamasamaya saMvedanakAla evaM nArakAdivyapadezo bhavati RjusUtranayadarzanena / (20-10 204) 16. palAlaM na dahatyagniH / ( vR0 pa0 205) uso bhAgi kvacid dvitIya iti dRzyate sa cApapATha iti / 21. jAva nANAI | (10-10 204, 205) (ROVI7) 'jAva nANAI' ti, ayamuddezako jJAnAdhikArAvasAno' dhyetavyaH sa cAyam kaNhalesse NaM bhaMte ! jIve kayaresu NA hojjA ? goyamA ! dosu vA tisu vA causu vA gANe hoyA / (10-10 205) 20. elessAe ta 22. lesyAdhikArAttadvata eva dazamoddezakasyedamAdisUtra - ( vR0 pa0 203 ) Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. * kahitAM te NUNaM nizce karI, he bhagavaMta ! lesyA kRSNa vidrUpa | nIla- lesyA pratai pAmI karI, pA te nIla-lesyA nAM rUpa // 24. te varNa piNa pAmai nIla lesyA taNAM lesyA pada noM cautho uddeza jAva pariNAma vaNNa rasa gaMdha noM, ihAM gAthA no kahiyai artha vizeSa || 25. 26. 27. 28. 26. 30. 31 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. soraThA bhagavatI vRtti majhAra, te gaMdhapaNe te rasapaNe te pharza paNa bali dhAra, bhujjo - bhujjo prabhu ! pariNa maiM / / jina kahai haMtA jANa, kRSNa-lezyA dravya nIla prati / pAmI ne pahilANa, te rUpapaNe je pariNamai // ihAM bhAvArtha eha, jIva kRSNa pariNata jadA / nIla-sezya jogya jeha, dravya prati grahaNa karI mare // tiNa kAle suvicAra, nIla-lezyA pariNata tako / upajai chai avadhAra, anya sthAna sUtre isuM // je lezyA nAM tAya, dravya prati grahaNa karI marai / te lezyA raM mAMya, upajai chai e vacana thI // mArTa avaloya, kAraNa tehija kArya huvai| kRSNa lezya dravya soya, nIla vezya pAnI kAyo / te kRSNa nIla saMveda, e donUM lesyA taNAM / hAM kA che bheda, te upacAra kI acche | prabhu ! kiNa artha khyAta, kRSNa-lezya je nIla prati / pAmI teha vikhyAta, te rUpaparNa jAya pariName ? jina kahai se jahAnAma, dUdha taka prati pAma nai / tathA nimala vattha pAma, raMga majIThAdika prataM // te rUpa svabhAvavaNe, te varNa gaMdha rasa parzapaNe / bAra-bAra pariNameha, tiNa artha ima Akhiyo / kRSNa - lezya je tAma, nIla- lezya jogya dravya pratai / pAmI nai tiNa ThAma, te rUpapaNa jAva pariNamai || ima iNa abhilAveNa nIla-lezya kApota prati / kAU tejapaNe tez2a padma prate lahe // padma zukla pratipAma, te rUpapaNa jAva pariNa meM / ima kahivu abhirAma, hiva uddezaka chai tiko || kitA lage kahivAya, jAva pariNAma varNAdike / dvAra gAthA re mAMya, taThA tAMi kahivuM tiko / * laya-dhina dhina saMta munIzvara moTakA re 23, 24. se nUNaM bhaMte ! kaNhalessA nIlalessaM pappa tArUvattAe tAvaNNattAe tAgaMdhattAe tArasatAe tAphAsattAe bhujjo bhujjo pariNamati ? haMtA goyamA ! kaNhalessA nIlalessaM pappa tArUvattAe, tAvaNNattAe, tAgaMdhattAe, tArasattAe tAphAsatA bhujjo pariNamati / evaM catvo usao paNNavaNAe ceva lessApade neyavvo jAvapariNAma-rasa-gaMdha-yuddha apasatya-saMhilihA gai pariNAma-paesogAha-vaggaNAThANamappabahu || (za0 48 saMgrahaNI - gAhA ) 25. tAgaMdhattAe tArasattAe tAphAsattAe bhujjo bhujjo pariNamati ? ( vR0 pa0 205 ) 26. haMtA goyamA ! kaNhalesA nIlalesa pappa tArUvattAe 5 bhujjo bhujjo pariNamati / ( vR0 pa0 205) 27, 28. ayamasya bhAvArthaH yadA kRSNalezyApariNato jIvo nIlalezyAyogyAni dravyANi gRhItvA kAlaM karoti tadA nIlalezyApariNata utpadyate / ( vR0 pa0 205 ) 22. jasA davAI parivAitA kArya kare sallese uvavajjai' tti vacanAt / (100 205) 30. ataH kAraNameva kAryaM bhavati, 'kaNhalesA nIlalesaM pappe' tyAdi / ( vR0 pa0 205 ) 31. kRSNanIlalezyayorbhedaparamupacArAduktamiti / (10-10 205) 32. se keNaTTheNaM bhaMte ! evaM vuccai kiNhalesA nIlalesaM pappa tArUvattAe 5 bhujjo bhujjo pariNamai ? ( vR0 pa0205 ) 33, 34. goyamA ! se jahAnAmae-khIre dUsi pappa [takramityarthaH] suddhe vA vatthe rAgaM pappa tArUvattAe bhujjo bhugjo pariNama / ( vR0 pa0 205) 35. se eeNaTTheNaM goyamA ! evaM buccai kaNhalesA ityAdi / ( vR0 pa0 205 ) 26-3. pena nInalelyA kApotI kApotI tejasI taijasI padmA padmA zuklAM prApya tadrUpatvAdInAM pariNamatIti vAcyaM, atha kiyaddUramayamuddezako vAcyaH ? ityAha-- 'jAve' tyAdi 'pariNAme' tyAdi dvAragAthoktadvAraparisamApti yAvadityarthaH / ( vR0 pa0 205 ) za04, u0 10, DhA0 73 416 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiva gAthA noM artha, likhiyai chai te saaNbhlo| 36. tatra pariNAmo darzita eva / (vR0-pa0205) dhara pariNAma tadartha, prathama dekhAiyoIja te / / 40. kRSNa lezyAdi pichANa, nIla lezyAdika prati la hai| manu tiri bhava e jANa, pannavaNa-TIkA meM iso|| 41. *varNa rasa juA-juA lezyA taNAM, gaMdha dhuralI tIna durgdh| 41. 'vanna' tti kRSNAdilezyAnAM varNoM vAcyaH... 'gaMdha' ti dravya-lesyA - e adhikAra chai, teju padma nai zukla sugaMdha / / lezyAnAM gaMdho vAcyaH, tatrAdyAstisro durabhigandhAH antyAstu tditraaH| (vR0-pa0 205) 42. avizuddha tInUM vizuddha triNa kahI, tInUM apasattha te azubha pichaann| 42. 'suddha' tti antyA: zuddhA AdyAstvitarAH, 'appasattha' teju padma nai zukla e vihuM, prazasta dravya bhAva bihaM jANa // tti AdhA aprazastA antyAstu prshstaa.| (vR0-pa0 205, 206) 43. dharalI tIna lesyA saMkliSTa cha, adhyavasAya azubha e bhaav| 43. 'saMkiliTTha' tti AdyAH saMkliSTA antyaastvitraaH| aMta nI tInUM asaMkliSTa chai, zubha adhyavasAya bhAva iNa nyAva / / (vR0-pa0 206) 44. zIta nai rukSa pharzavaMta dhura vihaM, snigdha nai uSNa aMta vihu joy| 44. 'uNha' tti antyA uSNAH, snigdhAzca AdyAstu zItA Adi vihaM lesyA durgatigAmanI, aMta vihaM sugatigAmanI hoya / / rUkSAzca 'gati' ti AdyA durgatihetavo'ntyAstu sugatihetavaH / _ (vR0-pa0 206) 45. pariNAma te chahUMi lesyA taNAM, vividha jaghanya majhama utkRsstt| 45. 'pariNAma' tti lezyAnAM katividhaH pariNAmaH? iti navavidha sattAvIsa bhede karI, taratamapaNAM thI e piNa iSTa / / vAcya, tatrAsau jaghanyamadhyamotkRSTabhedAtanidhA utpAtAdibhedAdvA vidheti| (vR0-50206) 46. ikyAsI bhede pariNAmai pariNamai, be saya nai tayAMlI bhede dekh| athavA vaha bhede pariNAmai karI, pariNamai lesyA chahUM saMpekha / / 47. pradeza anaMtA chahaM lesyA taNAM, avagAhyA asaMkhyAta prdesh| 47. 'paesa' tti AsAM pradezA vAcyAstatra pratyekamanantaprade zikA etA iti 'ogAha' tti avagAhanA AsAM vAcyA vargaNA kahI anaMtI chahUM taNI, asaMkha sthAnaka chahUM nAM suvizeSa / / tatratA asaMkhyAtapradezAvagADhA: 'baggaNa' ti vargaNA AsA vAcyAH, tatra vargaNAH kRSNalezyAdiyogyadravyavargaNAH tAzcAnantA audArikAdivargaNAvat, 'ThANa' tti tAratamyena bicitrAdhyavasAyanibandhanAni kRSNAdidravyavandAni tAni cAsaMkhyeyAni adhyvsaaysthaanaanaamsNkhyaattvaaditi| (vR0-pa0206) 48. sthAnaka nIM alpAbahuta kahI acha, pannavaNa bahu vistAra sunyaav| 48. 'appabahu' ti lezyAsthAnAnAmalpabahutvaM vAcyaM / tehathI saMkSepe Akhyo chai ihAM, dekhyo ihAM gAthA noM prastAva / / (vR0-pa0 206) 46. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! kahI, gotama gaNahara mahA suviniit| 46. sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! ti| (za0 4 / 6) ati Adara deva guru rA vacana nai, dazamoM uddeza kahyo dhara prIta / / 50. zataka cautho e saMpUrNa thayo, AkhI e tihottaramI DhAla / bhikSu-paTa bhArImAla RSarAya thI, 'jaya-jaza' saMpati maMgalamAla / / gItaka-chaMda kaha vRttikAre turya zata, svayameva sahaja suvodha hii| 1. svataH subodhe'pi zate turIye, kitalIka vyAkhyA racI, paya svAdiSTa svAbhAvika mhii| vyAkhyA mayA kAcidiyaM vidhaa| sakarA-mizraNa yukta syUM nahiM ? apitu yukta vikAsa hii| dugdhe sadA svAdutame svabhAvAt, timahIja e mhaiM joDa kIdhI, alpa - dhI tasuM artha hii| kSepo na yuktaH kimu zarkarAyAH? caturthazate dazamoddezakArthaH / / 4 / 10 // (vR0-50 206) *laya-dhina-dhina saMta munIzvara moTakA re| 1. 420 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * pariziSTa pAribhASika zabdAnukrama vizeSa nAmAnukrama zuddhipatraka Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgAra -- sAdhu ke bhojana kA eka doSa-khAdya kI prazaMsA karate bhojana karanA hue aMtakriyA - mokSa pAribhASika zabdAnukrama aMta-prAnta - bacA khucA bAsI bhojana aMta do samaya se ar3atAlIsa miniTa kA madhyavartI samaya aMtevAsI - ziSya akaraNavIrya-labdhi rUpa zakti akaSAyI - kaSAyamukta AtmA akAma nirjarA mokSa ke lakSya binA kI gaI tapasyA se hone anarthadaNDa -- niSprayojana kI jAne vAlI hiMsA vAlA karmakSaya agurulaghu - jisameM halkApana aura bhArIpana na ho, jaise AkAza anazana - nirAhAra rahanA, yaha sAvadhika aura niravadhika donoM prakAra se hotA hai| anAcAra - doSa sevana acarima (acarma ) -- jisakI janma-paramparA kA kabhI anta anAnupUrvI -- vyutkrama, jisameM kisI prakAra kA krama na ho nahIM hotA anihArima -- aise sthAna meM anazana karanA, jisase zava ko bAhara na nikAlanA par3e acitta - nirjIva ala-va-rahita anubhAga (karma) - jinakA vedana phaladAna ke rUpa meM nizcita ajIva - cetanA zUnya padArtha hai ajogI - jisake mana, vacana aura zarIra kI pravRtti nahIM anubhAga bandha-- tIvra, manda Adi rasa rUpa meM karmoM kA hotI vipAka ajJAna - mithyA dRSTi yukta jJAna aTThamabhakta (aSTama bhakta ) - tIna dina kA upavAsa ke samaya aNidiya- indriya rahita aticAra - svIkRta sAdhanA kA atikramaNa adatta - corI addhAkAla - samaya adharmAstikAya sthiti sahAyaka tattva adhyavasAya - sUkSma vicAra anaMtakAya - eka zarIra meM rahane vAle anaMta jIva anaMta saMsAra - jisa jIva ko antahIna kAla taka saMsAra meM paribhramaNa karanA hai| aTThiya kalpI -----dekheM asthitakalpika ar3hAI dvIpa jambUdvIpa, dhAtakI khaMDa aura ardha puSkaradvIpa aNagAra -- gRhatyAgI muni aNAgAra (upayoga darzana sAmAnyagrAhI avabodha aNAgArovautta-- sAmAnya avabodha karane vAlA aNAbhiyogika ucca koTi ke deva agAbhoga anupayoga, Akasmika rUpa se - aNAraMbhA (aNAraMbhI ) -- ahiMsaka, hiMsA na karane vAlA aNAhArika jIva jisa samaya AhAra grahaNa nahIM karatA, jaise mRtyu ke bAda antarAla gati meM hone vAlI vakra gati anuyoga - vyAkhyA aneSaNIka muni ke lie akalpanIya anyatIrthI- anya matAvalambI apa (kA) ke jIva apakramaNa samyaktva Adi uttama guNoM se hIna honA apaccakakhANiyA-avrata se hone vAlA karmabandha apaDikammA- prAyopagamana nAmaka anazana, jisameM zarIra kI sAra-saMbhAla nahIM kI jAtI apaDisevI - doSa kA sevana na karane vAlA muni aparyApta - jisa janma meM jitanI paryAptiyAM prApta karanI hoM, ve jaba taka prApta na huI hoM apavartanakaraNa - jIva kA vaha prayatna jisase karmoM kI sthiti meM hrAsa hotA hai pariziSTa 423. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSAt karane vAlA atIndriya darzana avasarpiNI kAla -- kAla cakra kA eka vibhAga, jo kramazaH hIyamAna hotA hai avigrahagati gati eka bhaya se dUsare bhava meM jAte samaya eka hI samaya lage, vaha gati 7 avigrahagatiyA -- avigrahagati se jAne vAle jIva avirati Antarika tRSNA, pratyAkhyAna kA abhAva abhAsaka nahIM bolane vAlA abhigamaNa -- guru ke sammukha upasthita hone kI aupacArika avirati samyak dRSTi- caturtha guNasthAna meM hone vAlI dRSTi vidhi tathA caturtha guNasthAna kA adhikArI vyakti apavAda - vizeSa vidhAna, sAmAnya niyama meM hone vAlI chUTa apAya -- nirNayAtmaka jJAna apramatta (saMjatI ) - sAtaveM guNasthAna kA muni aprAsuka (aphAsu )- anabhilaSaNIya, sacitta abhavasiddhiya (abhavya ) jisa jIya meM mokSa jAne kI yogyatA na ho abhigraha - vizeSa saMkalpa abhigrahadhArI - vizeSa pratijJA dhAraNa karane vAlA abhimukhanAmajagotta--- jisa gati ke AyuSya kA bandhana kiyA ho usameM antarmuhUrtta bAda utpanna hone vAlA jIva abhividhi- vaha maryAdA jisameM vibhAjaka sImA rekhA bhI sAtha A jAtI hai| abhyAkhyAna - doSAropaNa karanA abhyupagama vedanA svIkRta vedanA, luMcana, tapasyA Adi karane se hone vAlI vedanA amAyI - akaSAyI ayogakevalI - mana, vacana aura kAyA kI pravRtti kA nirodha asaMjatI-saMyama rahita karane vAlA kevalI arati parisaha-saMyama ke prati hone vAlI vitRSNA se vica lita nahIM honA arihaMta caitya - chadmastha tIrthakara arUpI -amUrta tatva jisameM varNa, rasa, gandha sparza na ho arthadaNDa-prayojanavaza kI jAne vAlI hiMsA arthAgama - tIrthakaroM kI mukta vANI -- amethI-caudahaveM guNasthAnavartI jIva aura mukta jIva aloka AkAza kA vaha bhAga jisameM kevala AkAza hI hotA hai avyavahAra rAzi - nigoda ke jIva, jo nigoda ko chor3a dUsarI gati meM kabhI utpanna na hue hoM avatI- vrata yA pratyAkhyAna se sarvathA rahita vyakti azubha joga-- mana, vacana aura zarIra kI pravRti azubha lezyA - AtmA ke azubha pariNAma azubha 'lesI- -azubha pariNAmoM vAlA vyakti anyAnA narakabhUmiyoM meM vartamAna meM jitane jIva haiM unameM na koI nikale aura na koI nayA utpanna ho, arthAt vahAM jitane jIva haiM utane hI bane raheM, vaha kAla una nAraka jIvoM kI apekSA azUnyakAla hai| arA (ArA ) - kAla cakra kA eka vibhAga arihaMta (arahaMta, arhata ) - sarvAtizaya sampanna, dharmatIrtha ke asannibhUta--mithyAtvI pravartaka avagAhaNA-- zarIra parimANa avagraha - indriya aura mana ke dvArA hone vAlA sAmAnya jJAna avagraha-AjJA avadhi (jJAna) - avadhAnaM avadhiH - caitasika ekAgratA se prApya, mUrta padArthoM ko sAkSAt karane vAlA atIndriya jJAna avadhi darzana - mAnasika ekAgratA se prApya mUrta padArthoM ko 424 bhagavatI jor3a asaMvuDo - asaMvRta, jisake Azrava dvAra avaruddha nahIM hue haiM asaMsAra - mukta jIva asaNabhUta-aparyApta asanni manarahita jIva asAtAvedanI - kaSTa kI anubhUti karAne vAlA karma asthira asAsata azAzvata, asUjhato muni ke lie akalpanIya padArtha aseca guNasthAna kI prApti astikAya -- pradezoM kA samUha asthitakalpika - madhyavartI tIrthakaroM ke ziSya, jinake lie pAkalpa Adi chaha aicchika hote haiM ahikaraNiyA (ahigaraNi) - zastra ke nimitta se hone vAlA karmabandha - ahigaraNa - pAzabandhana kA nirmANa karane se hone vAlA karmabandha AulI - vistAra Agama - jaina zAstra AgAra - chUTa Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgAsatthikAya - Azraya dene vAlA tattva AcAra-AcaraNa AjIvana hamAdAya AtApanA - sUrya ke sAmane khar3A hokara, baiThakara yA leTakara tApa lenA AtmAMgula - jisa samaya jo manuSya hoM, unake aMgula kA pramANa AtmAraMbhA apane dvArA apanI hisA karane vAlA AdAnabhaNDa nikSepaNA-- pAMca samitiyoM meM cauthI samiti Adeya-grAhya AdhAkarmI muni ke nimitta banAyA huA bhojana, makAna Adi AnupUrvI - anukrama AbAdhA -- karma bandhana ke bAda eka nizcita samaya taka usake Ayu - AyuSya AyukSaya manuSya Adi kI paryAya ke nimittabhUta AyuSya karma ke dumaloM kA nirjaraNa Ayoga adhika byAja para dhana denA AraMbhiyA - hiMsA se hone vAlA karmabandha ArAdhaka mokSa kA sAdhaka Arjava RjutA ArttadhyAna-priya ke viyoga aura apriya ke saMyoga meM hone vAlA azubha dhyAna AvalikA - sUkSma kAla parimANa AvanikAya paktibaddha udaya kA abhAva abhiyogika nimna zreNI ke deva Abhoga - upayoga, jAgarUkatA uttaraguNa- tapasyA Adi anuSThAna AyaMbila - eka prakAra kA tapa, jisameM eka bAra eka hI uttara vaikriya - vaikriya labdhi ke dvArA nirmita zarIra anna kA bhojana kiyA jAtA hai| utpAda - utpanna honA AyAma --- lambAI utsarga --- sAmAnya vidhAna Avazyaka sAmAyikAdi chaha Avazyaka, pratikramaNa AvIcImaraNa-pratikSaNa hone vAlA AyuSya kA kSaya Azrava (dvAra ) karma grahaNa karane vAle Atma pariNAma AhAraka zarIra pUrvI kevalajJAnI ke pAsa jAne ke lie jisa zarIra kA nirmANa karatA hai vaha zarIra AhAraka samudghAta- AhAraka labdhi kA prayoga AhAra paryA ( paryApta ) - janma ke prathama samaya meM niSpanna paudgalika dravyoM ke grahaNa, pariNamana aura utsarga kI zakti jise oja AhAra kahA jAtA hai| AhArIka (labdhi ) - zarIra vizeSa ke nirmANa kI zakti iMgita maraNa vaha anazana, jisameM dUsare vyakti ke dvArA zarIra kA parikarma nahIM karavAyA jAtA iriyAvahi vItarAga ke honevAlA dvisAyika karmabandha Iti upadrava IvA ( samiti ) saMpayI kI saMyamapUrvaka hone vAlI gati ISatprAgbhArA - siddhazilA nAmaka mukta jIvoM kA AvAsa sthAna hAyaparAnta hone vAlA mukhI jJAna uccheda aMgula ( utsedhAMgula) - pAMcavA ArA AdhA bIta jAne para jo manuSya hoMge, unake AMgula kA pramANa uTThANa -- uThanA udaya ( udayabhAva ) - karmoM ke anubhava kI avasthA udIraNA (udIrita) bhaviSya me udaya meM Ane vAle karmoM ko apavartanakaraNa ke dvArA samaya se pahale udaya meM le AnA udvartana karaNa- - jIva kA vapa prayatna, jisase karmoM kI sthiti aura rasa meM vRddhi hotI hai| upaoga-cetanA kA vyApAra upakramikI vedanA- kisI nimitta yA karmoM ke udaya se hone vAlI vedanA upadhi---muni ke upakaraNa upavAsa eka dina ke lie AhAra parihAra upazamacaraNa - mohakarma ke upazama se prApta hone vAlA cAritra upazama bhAva- -moha karma ke vedana kA abhAva upasama zreNI - AThaveM guNasthAna se Age ArohaNa karane ke lie lI jAne vAlI eka zreNI, jisameM mohakarma kA upazamana hotA hai| upazama samyaktva --darzana moha karma ke upazama se prApta hone vAlA samyaktva upazAMta moha - gyArahaveM guNasthAna kA muni, jisakA, mohakarma sarvathA upazAnta ho gayA ho pariziSTa 425 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdeya - grahaNa karane yogya upAdhyAya - zAsana vyavasthA ke sAta padoM meM eka pada, dvAda zAMgI kA pravAcaka uppannapakkhassa - utpAda paryAya kI apekSA se ubhayArambhA -- sva aura para donoM ke lie hiMsA karane vAlA uvasagga- upasarga, sAdhanA mArga meM deva, manuSya Adi dvArA die jAne vAle kaSTa UNI-- nyUna, kama UNodarI --- AhAra, upakaraNa, kaSAya Adi kI alpatA vAle manuSya jo sarala aura buddhimAna hote haiN| RjusUtranaya ---- kevala vartamAna ko grahaNa karane vAlA abhimata ekabhavika - jIva ko agale janma meM jisa gati meM utpanna honA hai usase pahale bhava meM usa apekSA se vaha ekabhavika kahalAtA hai| ekAMta bAla- ajJAnI, mithyAtvI evaMbhUta - jisa samaya jo tattva jaisA hotA hai, use usI rUpa meM svIkRta karane vAlA abhimata eSaNA- zuddha AhAra kI gaveSaNA epIka muni ke lie kalpanIya odhika sarvasAdhANara oja AhAra -- janma ke prathama samaya meM liyA jAne vAlA AhAra Rjujar3a - prathama tIrtha kara ke samaya hone vAle manuSya jo aura avikasita hote haiM RjuprajJAvaMta - madhyavartI bAvIsa tIrthakaroM ke samaya hone kaSAya-rAgadveSa se raMjita pariNAma sevAkArya meM niyukta muni audArika-sthUla pudgaloM se niSpanna tiryaJca aura manuSya kA zarIra karaNa- uttaraguNa karaNa- jIva kA vizeSa prayatna karma (kamma ) - AtmA kI acchI yA burI pravRtti dvArA AkRSTa pudgala samUha karmadalika - karma vargaNA karma-prakRti- karma paramANuoM kI svabhAva-saMracanA kalusa samAvanna - jisakI buddhi kA viparyaya ho gayA ho kalpa- - AcAra kI maryAdA kalpAtIta AtmAnuzAsita, jo saba prakAra ke kalpabAhya maryAdAoM se mukta haiM kavala AhAra -grAsa rUpa meM kiyA jAne vAlA AhAra, yaha manuSya aura tiryaJca ke hotA hai kaSAya-kuzIla nirya ke pAMca bhedoM meM eka jisakA AcAra kaSAya se kutsita hotA hai kapAya- samudghAta - kaSAya saMvalita Atma pradezoM ko zarIra se bAhara nikAlanA kAiyA - zarIra kI pravRtti se hone vAlA karma bandha kAussaga - zarIra kI sAra-sambhAla chor3anA kApota - azubha lezyA kA eka prakAra kAya gupta zarIra kA saMvaraNa karane vAlA kAya bhavastha mAtA ke garbha meM sthita apane hI zarIra meM utpanna jIva -- kuDava - bar3appana kutrikApaNIna pRthvi aura pAtAla loka kI sabhI vastueM jahAM upalabdha hoM, vaha dUkAna kRSNa lezyA - azubha lezyA kA eka prakAra kaMkhapaose - prathama zataka ke tIsare uddezaka kA nAma, jisameM kevala jJAna - mUrta-amUrta saba padArthoM kA sAkSAt karAne anya mata kI vAMchA kA vivecana hai| vAlA atIndriya jJAna kaMkhAmohaNI mohanIya karma kI eka prakRti jisake udaya 1 se anya mata kI ayathArtha bAteM bhI acche rUpa meM dikhAI detI hai kaMdapika--kutUhalakArI kaDAi sthavirakRtayogI tapasviyoM ko pratyupekSaNA Adi 426 bhagavatI-jor3a kAya samita- zarIra kI samyak pravRtti karane vAlA kArmaNa (zarIra ) - karma zarIra, sUkSma zarIra kAla samaya kivvisiya avarNavAdI kevala darzana-mUrta amUrta sava padArthoM kA sAkSAt karAne vAlA atIndriya darzana kevalI (kevala jJAnI ) - sarvajJa kevalI samudghAta - kevalI ke vedanIya aura AyuSya karma ke samIkaraNa ke lie hone vAlA samudghAta Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA--karmabandhana kI kI nimittabhUta pravRtti cauraMsa--catuSkoNa caridrI-cAra indriya vAle jIva kSamA-hara paristhiti ko sahane kI kSamatA cakravartI-chaH khaNDoM kA samrATa kSayopazama-karmoM ke vilaya se hone vAlI AtmA kI cakSuiMdrI-AMkha ujjvalatA yA halkApana cakSu darzana--AMkha dvArA hone vAlA sAmAnya avabodha kSayopazama bhAva-karmoM ke vilaya se hone vAlI AtmA kI caraNa-mUla guNa, cAritra avasthA caraNakaraNAnuyoga-saMyama ke mUla aura uttara guNoM kI kSayopazama samyaktva-mohanIya karma ke kSayopazama se prApta vyAkhyA karane vAle Agama AcArAMga Adi hone vAlA samyaktva caramazarIrI-usI bhava meM mukta hone vAlA jIva kSAyika cAritra-mohanIya karma ke sarvathA vilaya se prApta caritta dharma-AcaraNa-pradhAna dharma hone vAlA cAritra caritra (cAritra)-AcaraNa kSINa moha-vItarAga carima-jisake janma-maraNa kI paramparA kA anta nizcita kSetra-AkAza kSema-prApta kI surakSA cAritta sAmAyika-sAmAyika kA eka bheda cAritra mohanIya--cAritra ko vikRta banAne vAlA yA usakA gaNadhara-tIrthakaroM ke pradhAna ziSya nirodha karane vAlA mohakarma gaNapati-AcArya cAritrAvaraNI-cAritramohanIya gaNitAnuyoga---gaNita kI vyAkhyA karane vAlA Agama candra- caitya-udyAna prajJapti Adi cotha-bhakta-upavAsa gati-eka janma-sthiti se dUsarI janma-sthiti ko prApta cyAra jAma-cAra mahAvrata karanA gilANa-rugNa chaTThANavaDiyA--guNoM kI nyUnAdhikatA ke AdhAra para eka gItArtha-bahuzruta vastu yA vyakti kA dUsare vastu yA vyakti se chaha sthAnakoM guNaThANa-AtmA kI kamika vizuddhi kI bhUmikA meM vibhaajn| ve chaha sthAnaka haiM--saMkhyAta bhAga, asaMkhyAta guNaratna saMvatsara-eka prakAra kA viziSTa tapa bhAga, anaMtabhAga, saMkhyAta guNa, asaMkhyAtaguNa aura anaMtaguttidiya-indriyoM para saMvaraNa karane vAlA guNa hIna yA adhika gupti-mana, vacana aura kAyA kA saMvaraNa chaThabhakta-do dina kA upavAsa gurulaghu-halkA aura bhArI--ina donoM dharmoM se yukta pudgala chana-cAra ghAtI karmoM kA udaya kA eka pariNamana chadmastha-apUrNajJAnI, asarvajJa gocarI-sAmudAnika bhikSAcaryA chadmastha-tIrthakara--kevalajJAna kI sAdhanA karane vAle arhat gotra---jIva ko UMcI yA nIcI daSTi se dekhe jAne meM hetubhUta chedopasthApanI-cAritra kA eka prakAra, pAMca mahAvrata, pAMca karma pudgala samiti aura tIna gupti--isa vibhAgAtmaka rUpa meM graiveyaka-vaimAnika deva, jo lokapUruSa kI grIvA ke sthAna meM svIkAra kiyA jAne vAlA saMyama rahate haiM jaghana-jaghanya cauTThANavaDiyA-guNoM kI nyUnAdhikatA ke AdhAra para cAra jayaNA-saMyama ke prati jAgarUkatA sthAnakoM meM vibhAjana / be cAra sthAnaka haiM--saMkhyAta jAjhI-adhika bhAga, asaMkhyAta bhAga, saMkhyAta guNa aura asaMkhyAta guNa jANaka zarIra-jJAtA kA zarIra hIna yA adhika jina-arhat, sarvajJa caudasapuvI-caudaha pUrvo kA jJAtA jinakalpa-arhat ke samAna AcAra pariziSTa 427 Jain Education Intemational Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinakalpika- - vizeSa sAdhanA ke lie saMgha se alaga rahakara sAdhanA karane vAle muni jIvaThANa - guNasthAna, AtmA kI kramika vizuddhi kI bhUmikA thINodI- darzanAvaraNIya karma ke prabala udaya se Ane vAlI jIvAstikA (jIvAsti) jIva saghana nidrA, jisameM vyakti kisI ke sAtha lar3AI kara, use mArakara punaH so jAtA hai, para use yaha saba jJAta nahIM hotA jugaMtara baila ke kaMdhoM para rakhe jAne vAle jue jitanA yA zarIra pramANa bhUbhAga thotra sAta ucchvAsa jitanA kAlamAna jugaliyA - yaugalika yuga ke manuSya, jo yugala rUpa meM utpanna hote haiM joga (yoga) - aprApta kI prApti joga - mana, vacana aura zarIra kI pravRtti jyotipI-devoM kI eka jAti jhUsara- juA, jo baila ke kandhoM para rakhA jAtA hai Thiyakalpa ThiyakalpI / gavaraM (navaraM ) bhinnatA-sUcaka adhyaya tadubhayAgama -- sUtra - Agama aura artha Agama kA samanvita rUpa durlabha bodha - jisa jIva ko samyaktva kI prApti bahuta tapa karma zarIra ko tapAne vAlA anuSThAna tAvatIsaga-- indra ke guru sthAnIya yA mitra sthAnIya deva tirikdha (niyaM) pazu, pakSI, kITa, pataMga, vRla, jalava nigoda Adi ke jIva, ye eka indriya vAle jIvoM se lekara pAMca iMdriya vAle jIvoM taka hote haiN| muzkila se ho duvAlasa bhakta deza-vastu kA kAlpanika aMza dezavratI - zrAvaka dezasaMvatI- zrAvaka tIrtha pravacana, sAdhu, sAdhvI zrAvaka aura zrAvikA rUpa desUNa-kucha kama } dekheM sthitakalpika catuvidha dharmasaMgha tIrthaMkara - arhat, dharmatIrtha kI sthApanA karane vAle tIrthAntarIya-anyatIrthika teiMdrI - tIna indriya vAle jIva te ukAya agni ke jIva tejasazarIra tejomaya zarIra, jo pAcana aura kAMti meM sahAyaka hai tejulabdhi-- tejolezyA tejolezyA - tapovizeSa se upalabdha anugraha aura nigraha meM sakSama tejomaya zakti zraMsa trikoNa trasa soddezya gamana karane kI kSamatA rakhane vAle jIva trikaraNa karanA, karavAnA aura anumodana karanA athavA 428 bhagavatI jor3a mana, vacana aura kAyA daMDaka - jahAM prANI apane kRta karmoM kA daMDa bhogate haiM, ve naraka Adi caubIsa sthAnoM meM vibhakta haiN| darzana sAmAnya avabodha darzana pratimA -- zrAvaka kI gyAraha bhUmikAoM meM se pahalI kA nAma darzana pratimA hai| darzana mohanIya dRSTi ko viparIta karane vAlA moha karma darzanAvaraNIya (karma) - darzana - sAmAnya avabodha meM bAdhA pahuMcAne vAlA karma dazama bhakta- -cAra dina kA upavAsa dAta - eka bAra meM avicchinna rUpa se prApta hone vAlA bhojana yA pAnI -- -pAMca dina kA upavAsa dravya - mUla vastu dravyanaya - naigama, saMgraha, vyavahAra aura RjusUtra naya dravya nikSepa jo paryAya atIta ho gaI yA bhaviSya meM hogI usa apekSA se vartamAna meM usakA usa paryAya ke dvArA kathana karanA athavA anupayukta avasthA kI kriyA dravya maMgala- -laukika maMgala, jaise- maMgala dIpa jalAnA dravya zruta - pustakArUr3ha zAstra Adi dravya hiMsA-sAdhanA ke prati pUrNa jAgarUka saMyamI dvArA apratyAzita rUpa se hone vAlA prANavadha dravyAnuyoga -- tattvavAda kA nirUpaNa karane vAle Agama bhagavatI Adi dravyArthika naya - naigama, saMgraha aura vyavahAra naya dravyAstikAya - vaha dravya, jisake pradezoM kA pracaya hotA hai, tiryak sAmAnya Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyendriya- indriyoM kI bAhya aura bhItarI saMracanA tathA unakI paugalika kSamatA dvAdazAMga AyAro Adi jaina Agama dharma-Atmazuddhi kA sAdhana dharmakathAnuyoga - kathAoM ke mAdhyama se dharma kI vyAkhyA karane vAle Agama jJAtAdharmakathA Adi dharmAstikAya - gati sahAyaka tattva dhAraNA nirNayAtmaka jJAna kA sthirIkara dhUma - sAdhu ke bhojana kA eka doSa, khAdya kI nindA karate hue bhojana karanA nayaH - ananta dharmAtmaka vastu ke kisI eka aMza kA sApekSa paMDitapaNu-sAdhutva grahaNa karane vAlA abhimata nANatta vividhatA nAma - cAroM gatiyoM meM bhAMti-bhAMti kI avasthAoM ko prApta karane meM hetubhUta karmapudgala nAma nikSepa-- kisI bhI vyakti yA padArtha kA guNa nirapekSa naraka --cAra gatiyoM meM eka gati, jahAM nAraka jIva rahate paMDitavIrya-saMyamI puruSoM kI zakti pakSa-pandraha dina kA samaya nigamana vaca -- upasaMhAra vizeSa nigoda-anantAvi vanaspati jIna pachevar3I pracchAdanagaDI, sAdhuoM kA uttarIya paDavAdika pratipadA ( ekama) Adi paDikamaNa aticAroM kI AlocanA ke lie kiyA jAne vAlA anuSThAna nAmakaraNa paDimAdhArI zrAvaka gyAraha upAsaka pratimAoM ko vahana karane vAlA zrAvaka nikAcana-karmoM kA pragAr3ha baMdhana nikAcita-nidhatta - ghanIbhUta kie hue karma pudgaloM ko paDilehaNa - vastra pAtra Adi ko zAstrokta vidhi se dekhanA aura adhika saghana karanA paDisevI-doSa kA sevana karane vAlA padmazyA-thalezyA kA eka prakAra parautthika--paratIrthika, anya matAvalambI karanA nidAna ( niyANA ) -- paudgalika sukha kI AkAMkSA se sAdhanA ke phalAdAna rUpa meM kiyA jAne vAlA saMkalpa nidhatta - bikhare hue karma pudgaloM ko ghanIbhUta karanA nipaTho nirvandha muni niyamA nizcita rUpa se niraticAra-doSa rahita niravada pApa ra nigraMtha-pravacana - arhatoM kI vANI nirgrantha- vItarAga nirjarA nihArima- upAzraya yA aise hI kisI sthAna meM anazana karanA jahAM se zava ko bAhara nikAlanA par3e nUma mAyA negama-bheda aura aneda donoM ko grahaNa karane vAlA abhi mana neraiya-naraka ke jIva noiMdiyamana nijjara - Atma-pradezoM se baMdhe hue karmoM ko AtmA se dUra para-parivAda - dUsaroM kI niMdA paoga (paogasA ) - prayatnajanya paMcaka-pAMca krUra grahoM kI saMjJA paMcajAma - pAMca mahAvrata paMDita - saMyamI -rahita - tapasyA aura usase hone vAlI AtmA kI AMzika ujjvalatA nizcaya naya - tAtvika artha kA kathana karane vAlA abhimata paMDita maraNa - jJAnI yA saMyamI kA samAdhipUrNa maraNa parama avadhi-- carama koTi kA avadhi jJAna paramANu - pudgala kI sarva sUkSma ikAI parameSThi- arhat, siddha, AcArya, upAdhyAya aura munikahalAte haiM paMca parame parahRtthapAritAvaNiyA -- dUsare ke hAtha se svayaM yA dUsare ko kaSTa pahuMcAnA parAraMbhA - dUsare kI hiMsA karane vAlA parigraha-padArtha-saMgraha, padArtha ke prati hone vAlA mamatra paricAraNA-saMbhoga pariThAvaNiyA samiti - sAdhuoM kI mala visarjana kI kriyA pariNAmiya bhAva-kAla-pariNamana se hone vAlI jIvaajIva Adi kI avasthA paritAvaNiyA (paritApanA ) jIva ko bAMdhakara paritApanA pariziSTa 426 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dene se hone vAlA karmabaMdha parittakAya - eka se lekara asaMkhya jIvoM kA Azraya parita saMsAra bhava-bhramaNa ko sImita kara denA paritI- -sImita pariSaha - sAdhanA meM sahaja rUpa se prApta hone vAlI anukUla paizunya -- cugalI aura pratikUla paristhitiyAM posaha (posA) - pauSadha, zrAvaka kA gyArahavAM vrata parihAra- vizuddha - viziSTa tapasyA pradhAna cAritra kI poharasI - kAla kA eka mAna -pramANa prakSepa - kavala AhAra kA eka prakAra ArAdhanA karane vAle muni paryApta jisa janma meM jitanI paryAptiyAM prApta karanI hoM, unheM prApta karane vAlA jIva - paryApti- - janma ke prArambha meM prApta kI jAne vAlI paudgalika zakti paryAya-padArthoM kI vividha avasthAeM paryAyAstika naya - RjusUtra, zabda, samabhirUr3ha evaMbhUta ye cAra naya palya (palyopama ) - upamA ke dvArA nirdhArita kAlamAna pahUlo caur3A pAusiyA -- dveSa bhAvanA - duSTa adhyavasAyoM se hone vAlA karmabaMdha pAovagamana - anazana kA eka prakAra, jisameM zarIra kI sAra-saMbhAla kA sarvathA parihAra hotA hai| pAkhaNDa paricaya - sAdhya se pratikUla dizAgAmI vyaktiyoM se saMparka pUrvAnupUrvI - prArambha meM hone vAlA krama pRthak ( pratyeka ) - do se nau taka kI saMkhyA pRthvIkAya - miTTI ke jIva pejja baMdha- rAga kA baMdhana -sarAga tapa pUrvadhara pUrvo kA jJAna dhAraNa karane vAlA muni pUrva saMyama - sarAga saMyama 430 bhagavatI-jor3a pracalA -- vaha nidrA, jo khar3e rahane para bhI AtI hai pratimAkalpika - abhigraha vizeSa dhAraNa karane vAlA muni pratyakSa pramANa - kisI mAdhyama ke binA hone vAlA jJAna pratyeka buddha - kisI nimitta vizeSa se pratibodha pAne vAlA pradeza (paradeza) - padArtha se sambaddha paramANu jitanA sUkSma vibhAga pradeza karma -- Atma- pradezoM meM jinakA vedana nizcita hai pradeza baMdha- AtmA kA karmoM ke sAtha ekIbhAva pramatta ( guNaThANa ) - chaTThA guNasthAna, jahAM pUrNa saMyama hone para bhI pramAda rahatA hai| pramatta (saMjI) chaTThe guNasthAna kA muni pramANa -- yathArtha jJAna pramANAMgula bhagavAn RSabha, bharata Adi ke aMgula kA pramANa - pANAivAya-- prANAtipAta prANa-viyojana pAthar3A narakabhUmiyoM ke madhyavartI prastara, jahAM nAraka jIvoM kA AvAsa hotA hai pAthA - prasthaka, eka pAva padArtha mApane kA pAtra pApa-hiyA, asatya Adi avRtti yA usake dvArA hone kA ( prAyuka) -- abhilayazIya, atti vAlA baMdhana pAraNA tapasyA kA samApana pivizuddhA puNya- zubha karma pudgala pudgalAstikAya - mUrta padArtha puruSa veda-puruSa kI strI ke prati abhilASA pulAka- saMyama ko asAra karane vAlA nirgrantha pUrva-dRSTivAda aMga ke cauthe vibhAga meM rahane vAlA vizAla zAna, caudaha pUrva pUrva tapa pramAda -jAgarUkatA kA abhAva prayoga sAmAnya RNa ke rUpa meM dhana denA prANaparyApti kI apekSA rakhane vAlI jIvanI zakti baddhAyu -- jIva ko agale bhava meM jisa gati meM utpanna honA hai, usakA AyuSya bAMdha lene para vaha baddhAyu kahalAtA hai| bandha --- karma pudgaloM kA AtmA ke sAtha sambandha balikarma - snAna - kAla meM hone vAlI eka vizeSa kriyA bahuzruta -- jaghanyataH nauveM pUrva kI tRtIya vastu ko tathA utkRSTataH asampUrNa dasa pUrvo ko jAnane vAlA muni bAdara - sthUla bAla- asaMyamI bAla paMDita - saMyamAsaMyamI, zrAvaka bAlapaMDita vIrya zrAvaka kA vIrya Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlapaNuM-mithyAtva manaparyavajJAnI-manaHparyava jJAna prApta karane vAlA muni bAlamaraNa---asaMyamI kA maraNa mana-samita-mana kA samyak prayoga karane vAlA muni bAla vIrya-asaMyamI kA vIrya manogupta-mana ko gupta karane vAlA muni buddhabodhita-tIrthakaroM dvArA bodhi prApta karane vAlA maraNAMtikI (samudghAta)--mRtyu ke samaya hone vAlA samudbeindrI--do indriya vAle jIva ghAta mahAvrata-hiMsA, asatya Adi kA sampUrNa parityAga bhajanA-vaikalpika rUpa se mAyA-mAyAkaSAya ke nimitta se lagane vAlA karma bhattapacakhAna--AhAra parityAga mAyA mosA--mAyA yukta mRSA bhavakSaya-vartamAna bhava kA sarvathA vinAza mAyI-kaSAya yukta bhavadhAriNI-deva, naraka Adi cAra gatiyoM meM prApta hone mArdava-komalatA vAlA sahaja zarIra mAsakhamaNa-eka mAsa kA nirantara upavAsa bhavanapati-asura Adi adholoka meM rahane vAle deva mAsaddha-pandraha dina kA samaya bhavasiddhiya-mokSagamana yogya bhavya jIva micchA daMsaNa salya-aThArahavAM pApa bhavika-zarIra.....bhaviSya meM jJAtA hogA, para vaha vartamAna meM micchAdiTTha-mithyAtvI vivakSita tattva ko nahIM jAnatA hai usakA zarIra micchAmi dukkaDaM--prAyazcitta kA eka prakAra bhavya---mokSagAmI jIva mithyAtva (ta)-dRSTikoNa kA viparyAsa bhAjana-pAtra mithyAdarzana-dRSTi kA mithyAtva, viparIta dRSTikoNa bhAva-avasthA mithyAdarzana (kriyA)--mithyAtva ke nimitta se hone vAlA bhAva naya-paryAyAthika naya-zabda, samabhirUDhaaura evaMbhUta- bandhana naya ye tIna naya mithyAdarzana salla-aThArahavAM pApa bhAva maMgala-lokottara maMgala, namaskAra mahAmaMtra Adi mithakAla----sAta naraka bhUmiyoM meM se eka jIva vahAM se bhAva lezyA-adhyavasAya vizeSa nikalakara punaH vahAM utpanna hotA hai taba taka pUrvavartI bhAvazruta-zAstra Adi ke dvArA hone vAlA jJAna adhikAMza jIva vahAM se nikala jAte haiM para kucha baca jAte bhAva hiMsA-AtmA kI pramAda aura kaSAya yukta pravRtti bhAvitAtmA-tapasyA aura saMyama se AtmA ko bhAvita karane mitha dRSTi-samyakmithyAvRSTi vAlA muni mukti---sampUrNa karmoM ke kSaya se hone vAlI AtmA kI bhAvendriya-indriyoM kI upalabdhi aura unakA vyApAra avasthA bhASA samita-bolane meM viveka rakhane vAlA muni mukhavastrikA--mukhya vastra bhAsaka--bolane vAlA muhUrta-48 miniTa kA kAlamAna bhikkhU paDimA--sAdhu dvArA svIkRta pratijJA vizeSa mUla guNa-sAdhanA ke mUlabhUta guNa, pAMca mahAvrata bheda-samAvanna-mati bhaMga, kiMkartavyavimUr3ha mokSa-sampUrNa karmoM kA kSaya hone para AtmA kA apane svarUpa meM avasthAna maDAI-nirgrantha--acitta bhojI, yAcita bhojI mohanIya----AtmA meM mUr3hatA paidA karane vAlA karma mati-ajJAna-mithyAdRSTi kA indriya aura mana ke dvArA hone vAlA jJAna yathAlaMdakalpika-hAtha kI rekhA sukhe utane samaya bhI pramAda mati-jJAna-samyak dRSTi kA indriya aura mana ke dvArA hone nahIM karane vAle muni vAlA jJAna mana jogI-mana kI pravRtti karane vAlA rati-arati-asaMyama meM anurAga aura saMyama se vitRSNA manapajjava-saMjJI jIvoM ke mAnasika bhAvoM ko jAnane vAlA rasaghAta--tIvra rasa se baMdhe hue karmoM ko manda rasa vAle banA atIndriya jJAna denA pariziSTa 431 Jain Education Intemational Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyA-manovRtti, pudgala dravya ke sahayoga se hone vAlA vaikriya-zarIra-deva aura nAraka bhava meM sahaja prApta hone jIva kA saMkliSTa tathA asaMkliSTa vicAra vAlA zarIra loca-jaina muni ke AcAra kA eka aMga, hAthoM se keza vaikriya-samudghAta-vaikriya labdhi kA prayoga ukhAr3anA vaimAnika-Urdhvaloka meM utpanna hone vAle deva vakuza-saMyama meM aticAra ke dhabbe lagAne vAlA nigrantha vyaMtara-bhUta, pizAca, yakSa Adi nimna zreNI ke deva vakrajar3a--antima tIrthakara ke samaya hone vAle vyakti, jo vyavahAra naya-loka prasiddha artha kA saMvAdI abhimata mAyAvI aura avikasita hote haiM vrata (pratimA)--zrAvaka kI dUsarI pratimA vaca jogI-vacana kA prayoga karane vAlA vacana gupta-vANI kA saMyama karane vAlA zaMkA-lakSya aura usakI pUrti ke sAdhanoM meM saMdeha bacana-samita-vANI kI samyak pravRtti karane vAlA zabdanaya--zabdagrAhI abhimata vanaRSabha nArAca saMghayaNa---sarvAdhika sudRr3ha asthiyoM ko zarIra-jo sukha-dukha kI anubhUti kA sAdhana hai saMracanA zarIra paryAya (paryApti)-zarIra kA nirmANa baTTa-gola zukla dhyAna-AtmA kI samAdhi avasthA, nirvikalpa samAdhi vargaNA-sajAtIya pudgala-samUha kI sthiti vAukAya-vAyu ke jIva zukla pakSI-ardha pudgala parAvartana kAla kI nizcita sImA viusagga-zarIra ke prati nispRhatA, zarIra kI pravRtti kA meM mukta hone vAlA jIva parityAga zubha lezyA-zubha adhyavasAya vizeSa vigama-vinAza zubha lesI-zubha lezyA vAlA jIva vigayapakkhassa-vinAza kI apekSA se zUnyakAla-sAtoM naraka bhUmiyoM meM se eka jIva vahAM se vigraha-gati-eka bhava se dUsare bhava meM jAte samaya hone nikalakara punaH vahAM utpanna hotA hai taba taka pUrvavartI saba vAlI vaha vakra gati jisameM do, tIna yA cAra samaya jIva vahAM se nikala jAte haiM--eka bhI jIva zeSa nahIM lagatA hai rahatA vaha kAla zUnyakAla hai vigraha-gatiyA-vigraha gati se jAne vAle jIva vitigicchA-lakSya-siddhi meM sandeha karanA zraddhA-ghanIbhUta icchA vipAka---karmoM kA phala zramaNopAsaka-zramaNoM ko upAsanA karane vAlA vibhaMga anANa-mithyAtva avasthA meM hone vAlA atIndriya thAvaka-aNuvratoM kA pAlana karane vAlA gRhastha jJAna zrutakevalI- caturdaza pUrvadhara muni viyaTTabhoi-nirantara AhAra karane vAlA zruta jJAna-zAstra Adi ke mAdhyama se hone vAlA jJAna virAdhaka--- svIkRta AcAra kA bhaMga karane vAlA zruta devata-zruta jJAna ke adhiSThita deva vItarAga--- rAga-dveSa se sarvathA mukta (cetanA) AtmA zrutadharma-AcArAMgAdi zruta kI ArAdhanA vIrya-zakti zruti-ajJAna-mithyAtvI kA dhrutajJAna vIrya-aMta rAya-vIrya kA avarodhaka karma vIrya labdhi...vIryAntarAya karma ke kSayopazama se hone vAlI saiMdiya-indriya sahita zakti saMkramaNa (saMkama)-karma prakRtiyoM kA paraspara mela honA veda-puruSa ko strI ke prati, strI ko puruSa ke prati aura saMgraha (naya)-vastu kA abhedaparaka nirUpaNa karane vAlA napuMsaka kI donoM ke prati hone vAlI abhilASA abhimata vedanIya karma-sukha-dukha ke vedana meM hetubhUta karma pudgala saMghayaNa--asthiyoM kI saMracanA vedanI-samudghAta-bedanA-janita tIvra vyAkulatA se hone saMcaya-dhAnya Adi adhika samaya Tikane vAle khAdya padArthoM vAlA samudghAta kA saMgraha vaitriya-labdhi-vikriyA--vividha rUpa nirmANa kI zakti saMjatAsaMjatI-zrAvaka 432 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjatI (saMyatI)-muni sarAga saMjatI-chadmastha muni saMjJA-Asakti vizeSa sarAga saMjama---rAgayukta saMyama saMparAya--sakaSAyI jIvoM ke hone vAlA vedanIya karma kA sarAgI--rAgayukta cetanA vAlA vyakti, kaSAyavAn bandha sarvajJa-kevalI saMpradAya--paramparA sarvavirata-tIna karaNa tIna yoga se sAvadha yoga kA pratyAsaMlekhaNA-anazana kA pUrvAbhyAsa khyAna saMvara-karma nirodha karane vAle Atma pariNAma salesI-terahaveM guNasthAna taka ke jIva saMvega-mumukSA sahatthapAritAvaNiyA--apane hAtha se svayaM ko yA dUsare ko saMsthAna-(saMThANa)---AkAra ___ kaSTa pahuMcAnA sakaraNavIrya-kriyAtmaka zakti sahasaMbuddha-dekheM svayaMvuddha sakaSAi-rAga-dveSa yukta jIva sahita--prayatnazIla sacitta-jIvasahita sAgara-upamA ke dvArA nirdhArita kAlamAna sacitta dravya-jIva sahita padArtha sAgAra (upayoga)--jJAna sajogI-mana, vacana aura zarIra kI pravRtti karane vAlA sAgArovautta--jisakI jJAna cetanA jAgRta ho jIva sAThabhakta--tIsa dina kA tapa sajhAya-svAdhyAya, maryAdApUrvaka adhyayana sAtavedanI-sukha kI anubhUti dene vAlA karma saNNi-samanaska,samyaktvI sAticAra-sadoSa saNNibhUta-paryApta sAmAnika-indra ke samAna Rddhi vAle deva sannidhi-ghI Adi adhika samaya na Tikane vAle khAdya sAmAyika-Avazyaka sUtra kA eka vibhAga padArthoM kA saMgraha sAmAyika cAritra--saba prakAra kI sapApa pravRttiyoM kA sappaDikamma-saparikarma, vaha anuSThAna jisameM zarIra kI parityAga / sAra-saMbhAla kI jAtI hai sAmAyika pratimA--samatA aura vratArAdhanA kA vizeSa samacauraMsasaThANa (samacaturasra saMsthAna)-aisA saMsthAna prayoga jisake cAroM koNa sama hoM sAvajja-pApasahita samadRSTi-samyaktvI sAsvAdana-upazama samyaktva se girate samaya mithyAtva kA samabhirUDha--paryAyavAcI zabdoM meM nirukta ke bheda se arthabheda sparza karane se pahale antarAlavartI samyaktva kA svIkAra karane vAle naya kA abhimata sAharaNa-garbhastha jIva kA sthAnAntaraNa samavasaraNa-tIrthakaroM kA pravacana maMDapa siddha-mukta jIva, jisake saba prayojana siddha ho gaye hoM samAcArI--saMghIya jIvana kI vizeSa caryA subha joga-mana, vacana aura zarIra kI satpravRtti samAmithyA (micchA) dRSTi-thAvaka sulabhabodhi--jisa jIva ko samyaktva sulabha ho samucchinnakriya-zukla dhyAna kA eka prakAra susama dussamA--avasarpiNI kAla kA tIsarA ArA samudANika (sAmudAnika) bhikSA-UMca-nIca ke bhedabhAva sUkSmasamparAya-dasaveM guNasthAna kA cAritra binA aneka gharoM se kI jAne vAlI bhikSA sUjhato--muni ke lie kalpanIya samudghAta-tIvra vedanA Adi meM eka rasa hone ke kAraNa sUtrAgama-gaNadharoM dvArA sUtra rUpa meM grathita Agama Atma pradezoM meM hone vAlA eka prakAra kA visphoTa sejyA-makAna samucchima-janma kA eka prakAra, garbha aura upapAta ke skandha--akhaNDa vastu yA paramANuoM kA ekIbhAva binA eka vizeSa paryAvaraNa ke kAraNa hone vAlA janma strIveda-puruSa ke prati strI kI abhilASA samucchima vikaleMdrI-do, tIna aura cAra indriya vAle sthavira-saMyama meM sthira karane vAle muni / ye kaI prakAra jIva samyak darzana-sahI dRSTikoNa ke hote haiM-pravrajyA sthavira, zruta sthavira, jAti sthavira sarAga-tapa-chadmastha kA tapa Adi pariziSTa 433 Jain Education Intemational Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthavirakalpa-saMghabaddha sAdhanA karane vAle muniyoM kA AcAra snAtaka-kevala jJAna prApta karane vAlA nirgrantha sthavirakalpika-saMghabaddha sAdhanA karane vAle muni sneha-sUkSma apkAya sthAvara-salakSya gamanAgamana nahIM kara sakane vAlA prANI snehakAya-snigdhatA syAdvAda-ananta dharmAtmaka vastu ke sApekSa pratipAdana kI sthitakalpika-prathama aura antima tIrthaMkaroM ke ziSya. paddhati jinake lie Acelakya Adi dasoM kalpa anivArya hote svayaMbuddha-kisI nimitta yA upadeza ke binA svayaM bodhi haiM (dekheM ThANaM pR0702) prApta karane vAlA sthitighAta-karmoM kI sthiti kA alpIkaraNa harasa-arsa, bavAsIra sthitibaMdha-karmoM kA AtmA ke sAtha baMdhe rahane kA kAla- huMDaka-sabase nimna koTi kA saMsthAna mAna heya-chor3ane yogya 434 bhagavatI-jor3a Jain Education Intemational Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa nAmAnukrama vyakti nAma aimuttA 74 agnibhUti 313, 316-320 ajiya 287 arNata 287 abhaya kumAra 258 abhaya deva 205, 415 abhinaMdana 287 ammaDa 256 ara 258,287 ariSTanemi 280 kapila 31 kAmadeva 280 kAlAsavesI putra (kAlA) 177-180 kAlika putra 273 kAsava 273 kuMthu 258,287 kurudatta-putra 323, 341 kRSNa 258,280 kesI zramaNa 272 koNika 270 ANaMda 257,263,281 ANaMdarakSita 273 AdIzvara 200 ApAtacilAtI 270 khaMdhaka 165, 186, 164-167, 201, 203-207, 206, 210, 217, 220-222, 224-228, 230, 232236,238,240-242, 280 indrabhUti (tI) 37,41, 203, 274 udaka 278,281,284,288 udAI rAjA 280 usabha (Rpabha) 18-20, 23, 42, 200,287,263 RSabhadatta 282 RSi rAya (RSa rAya) 5,37, 42, 67, 77, 82, 65, 67, 100, 102, 105, 110, 116, 123, 125, 141, 144, 147, 151, 154, 155, 163, 165, 172, 175,180,182, 187, 164, 203, 207, 206, 217.222, 225, 232, 242, 252, 255, 264, 268,276, 266,304, 312,316, 320, 324, 328, 330, 333, 335, 337, 341, 345, 347, 352, 355, 356, 356, 362, 364, 373, 381,384,388, 364,401, 406,421 gajasukhamAla 263 gaddamAli 165, 204 gotama (gautama, goyama) 6, 22, 38-45, 47,50, 51, 55, 58, 56, 61-64, 67-66, 75, 77-76, 8284, 86-60, 62, 65, 67-101, 103, 105-108, 110, 116, 120, 122-127, 135, 138, 136, 142-144, 147, 146, 150, 152, 154-158, 161, 164-172, 175, 176, 180, 182, 184, 185, 187,186,160,162,164,166,203-207, 241, 242, 245, 248, 246, 254, 255, 274278, 280, 281, 283, 284, 287, 288, 263, 266, 266,305, 308, 310, 313-318,320, 322-325, 326, 337, 340, 342, 345, 346, 355-357, 361, 372-374, 381, 382, 384, 385, 387-360, 363-365, 402, 404, 406, 412,415, 417,420 gozAlaka (gosAlA) 100, 281 vizeSa nAmAnukrama 435 Jain Education Intemational Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candra prabha 287 paMDu 258 celaNA 25, 36 pArzva (pArzvajina, pArzvanAtha, pAsa) 113, 117, 264, 266, 271, 275, 276, 280,287, 260 jaMbU 6,23,24,228, 280 pArzva caMdasUri 160 jamAlI 48, 266 piMgala 166, 167,206, 210 jayaMti 280 puSpadaMta 287 jayaghoSamuni 285 pUraNa gAthApati 346, 347 jaya-jaza (jaya) 5,37,42,55,67-66, 77, 82, 95, per3hAla putra 281, 284, 288 17, 100, 102, 105, 110, 116, 116, 123, pradezinRpa 270 125, 141, 144, 147, 151, 154, 155, 163, / bAhubala 263 165, 172, 175, 180, 182, 187,164, 203, 207, 206, 217, 222, 225, 232, 242, 252, brAhmI 20, 263 255, 264, 268, 276, 266, 304, 312, 316, 320, 324, 328, 330, 333, 335, 337, 341, bharata 248, 254, 258, 263, 350, 354 345, 347, 352, 355, 356, 356, 362, 364, bhArImAla 3, 5,37, 42,55, 67, 77, 82,65, 67, 373,381,384,388,364,401, 406, 421 100, 102, 105, 110, 116, 123, 125, 141, 144, 147,151,154,155, 163, 165, 172, tAmalI 326, 326-334, 346 175, 180, 182, 187, 164, 203, 207, 206, tIsaka 321, 322, 341 217, 222, 225, 232, 242, 252, 255, 264, 268, 276, 266, 304,312, 316, 320, 324, thAvaccAputra 260 328, 330, 333, 335, 337, 341, 345, 347, 352, 355, 356, 356, 362, 364,373, 381, devAnaMdA 266, 280,282 384,388, 364, 401, 406, 421 dolatarAmajI 207 bhikSu (kSu) 3, 5,37, 42, 55, 67, 77, 82, 65, 67, dropadI (drupada sutA) 258, 270 100, 102, 105, 110, 116, 123, 125, 141, 144, 147, 151, 154, 155, 163, 165, 172, dhamma 287 175, 180,182, 187, 164, 203, 207, 206, dharmaghoSa 74 217,222, 225, 232, 242, 252, 255, 264, dharmasI (sIha) 16, 107,110,118, 121, 122, 146, 268, 276, 266, 304, 312, 316, 320, 324, 148, 163, 268, 270, 348, 356, 364, 367, 328,330, 333,335, 337, 341, 345, 347, 370 352, 355, 356, 356, 362, 364, 373, 381, dhAraNI 258 384,388, 364,401,406, 421 bhRgaputra 216 naMdaNa 280 nami 287 maMDiputra (maMDiyaputra) 362-365, 368-372 nAgazrI 74 marudevI mAtA 263 nAbheya 16 malli 113, 115,266,287 nArada 258 mahAvIra (vIra) 5, 6, 23-26, 30, 31, 33, 35-38, napa (nRpati indu) 3, 55, 42, 43, 45, 50, 55, 56, 60, 67,68,77, 78, nemi 287 80,84, 65, 68, 106, 108, 117, 124, 144, 436 bhagavatI jor3a Jain Education Intemational Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145, 147, 150, 151, 155, 165, 166, 170, ziva RSirAja 361 172, 175, 180, 194-196, 196, 200, 202, zIlAMkAcArya 262, 263, 284, 286 203, 205-210, 217, 220, 222, 223, 225, zreNika 25, 36, 76 227-226, 236-242, 255, 274, 275, 280, 282, 260, 313, 316-318, 322, 324, 325, saMkha 280 337, 342, 346, 350, 356, 357, 360, 362, saMti 287 saMbhava 287 mAgadha 166, 167, 206, 210 sakaDAlaputra 281 muNisuvvaya 287 sanatakumAra (cakravartI) 263, 340, 365 mRgA putra (pUta) 216, 340 sarvAnubhUti 220, 281 magAvatI 280 sasi 287 meghakumAra 276 sIyala 287 mehila 273 sIho 74 mogara 361 suMdarI 263 morija putra (moryaputra) 326, 326, 331, 333 sukhadeva 260 sudarzaNaseTha 280 rahanema 74 sudharma (sudharmA, sudharmA svAmI) 5, 6, 23, 24, 47, 228, rAjaRSi 283 280 rAjImatI 74 sunakSatra 220 revatI 261 supAsa 287 roha 145-147,280 suppabha 287 subAhu 340 vaddhamANa (vardhamAna) 26, 30, 37, 83, 166, 168, subhadrA 268 236,287, 313 sumati 287 varNanAga nattuo 266 suvidha 287 vAyubhUti 316-316, 322, 324 sejjaMsa 287 vAsudeva 84, 362 somala 260 vAsupujja 287 vijayaghoSa muni 285 hemavimala sUri 261 vimala 287 vizAlA 196 nagara nAma ayodhyA 248 AmalakappA 282 kayaMgalA 164, 165, 198-200,202, 203, 227 kosaMbI 280 eravata 20 gola-deza 378 vizeSa nAmAnukrama 437 Jain Education Intemational Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campA 25 (deza) 204 jaMbudvIpa 266, 302, 305, 311, 312, 315, 316, 318-320, 322-324, 326, 331, 346, 350, 354, 373, 385, 365, 366, 368, 404, 406, 417 DhaMkaNa 344 tAmaliptI 326-328, 330-332, 334 tuMgiyA 255, 257, 25, 263, 264, 267, 271, 273, 275, 277, 283 palhava (deza) 344 pukharAja (deza) 205 puliMda 244 babara (deza) 344 bibhela sanniveza 346 aMtagaDa 258, 280 tavA 200 anuyogavAra (dvAra) 12, 215, 206, 202311 bharatakSetra 16, 20, 146, 326, 331, 334, 346 uttarAdhyena (dhyayana) 23, 28, 72 160 175, 216, 278, 283, 285-287, 230, 341 upa-vRtti 256 upAsagadasA (dazA) 280, 281, 260 438 bhagavatI jor3a magadha ( mAgadha) 46, 51, 166 mahAvideha 192249. 341 moyA nagarI 3133. 24 rAjagRha 21, 24, 25, 35, 36, 83, 186, 14, 236, 255, 274, 275, 280, 294, 295, 313, 324, 342, 362, 382, 386, 360, 363, 365, 406, 414, 417 lADaNUM 187 vANArasI nagarI 386, 360, 363 vANiyA grAma 280 sabara (deza) 344 sAvatthI 165-168, 200, 201, 203, 204, 206, 210, 280 suMsumArapura 347, 350, 355 sujAnagar3ha (sujAna 82, 105 grantha nAma uvavAI ( uvAI) 25, 34, 76, 221, 255, 256, 282, 260, 263 AcArAMga ( raMga ) 4, 23, 26,76, 116, 156, 160, RSi maMDala 293 276, 286-261 karmagraMtha 140 AcArAMga cUrNi 263 AcArAMga TabbA 160, 231 caMdapaNNatti (nna ) 4 AcArAMga vRtti 156, 260, 261, 263 Avazyaka niyukti 160, 263 jaMbUdvIpapaNNattI 258,270 jIvAbhigama 5, 244, 268, 266, 303, 305, 373, 414, 415 222256 jJAtA (chaTThA aMga ) 4, 23, 24, 113, 258, 268270, 276, 280 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThANAMga (ThANaM)74, 76, 161, 162, 278, 276, 287- 286, 263, 304, 365, 412, 413 ThANAMga TabbA 287 ThANAMga TIkA 263 115, 116, 156, 161, 163, 213, 258, 266, 280-282, 284, 287, 286-261, 263, 312, 341, 413 bhagavatI-yaMtra (dharmasI) 163, 260 bhagavatI vRtti 72, 156, 262, 284, 416 dazavakAlika 22, 75, 158 dazAzrutakhaMdha 228, 230, 278 dIpikA (harSa kuzalakRta) 261 rAya prazreNI (dvitIya upaMga) 270, 278, 282, 288, 260, 324, 332, 364 rAya prazreNI vRtti 158, 166, 256, 260 naMdI 113 niriyAvaliyA (nirAvaliyA) 277, 280 nizItha (nazItha) 72, 73, nizItha cUNi 160, 261-263 vavahAra vRtti (vyavahAra) 160, 261, 262 vinhidasA 280 vipAka 340 vivAha paNNatti (vyAkhyAprajJapti) 3, 5-7, 20, 21, 24, 284 pannavaNA 56, 63, 71-73, 86,65, 18,113, 120, 187, 160, 243, 246-248, 263, 267, 266, 304,400, 411,418,420 pannavaNA vRtti 72, 420, puSphiyA upaMga 260, 340 samavAyAMga 20,113, 263 sUyagaDo (sUtrakRtAMga) 4, 156, 161, 258, 263, 277 276, 281,283, 284,286,288,260 sUyagaDo TabbA 283 sUyagaDo-TIkA (zIlAMkAcArya kRta) 283, 284, 288 sUyagaDo-dIpikA (dIpakA) 261, 263, 285 sUyagaDo-vRtti 263 bRhatkalpa 23, 116, 262 bRhatkalpa cUNi 160, 262 bRhatkalpa vRtti 160, 262 bhagavai jor3a3 huMDI (laMkA kI) 163, 260 bhagavatI [6] (paMcamAMga) 3,4,7,21,47,71, 73, 74, hemI nAma mAlA 287 vizeSa nAmAnakrama 434 Jain Education Intemational Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha zaddhi-patraka prastAvanA pariNa mAya pariNamAya azuddha 120 10 tasyava tasyaiva TUkaDA DhUMkaDA 131 63 mANovautta mANobautte zatru yoga zubhayoga 131 76 mAyovautta mAyovautte pUrva virati pUrNa virati 132 80 lAbhovautte lobhotha utte 136 124 prasaMe prasaMga bhagavatI-jor3a 140 126 vR0 veuvie veuvie pR0 gAthA azuddha zuddha 207 za.? za.2 21 176 vR0 pratipAdayitam pratipAdayitum 216 54 jaba rajAnI jabara jAnI 33 285 vA0-vR0 (vR0-pa04) (vR0-pa06) 226 / goparva 37 310 vA0 pAvANAM pAvANaM 234 1970 yathetiH yatheti 37 2 vR0 saMgha 244 11 pA0 dhUmappabhA dhUmappabhA 38 dhrupada tahatI ko tahatIko 251 46 va0 draSTuNAM draSTaNAM teka hivAya te kahivAya 272 61 vR0 tadvayavadAna tadvyavadAna 55 167 vR0 viSayazcachedaH viSayacchedaH 286 44 vA0 abhyAkhyana abhyAkhyAna 65 133 pA0 kI sattAe kIsattAe 338 12 akhiyA AkhiyA 68 6pA0 jIva 341 57 pA0 chaThThaTThamAso chaThThaThThamamAso 78 14 vR0 (vR0-50 34,45) (vR0-pa0 34, 35) 377 kaMdara kaMda 78 1630 saptakAnvaMtattitvAt saptakAntarvattitvAt 366 17 pA0 bhubhjjdesbhaae| vahumajjadesabhAe 84 21 vR0 daMDagAkadvayam daMDakadvayam 402 13 vR0 paramspara paraspara gopava saMgha jIvA Page #474 -------------------------------------------------------------------------- _