Book Title: Sutrakrutanga Sutram Part 02
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
देश
सूत्रकृतासूत्रे
"
'वत्थ' तत्र संयमे (विसीति) दिपीति दुःखिनो भवन्ति (उज्जाणंसि) उद्याने उच्चमार्गे (जरग्गवा ब) जरा इत्र जीर्णवलीवर्दवत् दुःखिता भवन्तीति ॥ २१ ॥ टीका--'लूपेणं' रूक्षेण विपयास्त्रादरहितेन संयमेनाऽऽत्मानं पालयितुम् । (अंचता) अशक्नुवन्तः तथा 'उच्हाणेग' उपधानेन अनशनादिना वाह्याभ्य न्तरेणोप्रतपसा । ' वज्जिया' तर्जिताः- वाघिवा सन्तः, 'तत्थ' तत्र संपमे 'संदा' मन्दा: - कातराः 'विसीति विषीदन्ति, 'उज्जाणंति' उद्याने उद्यानायोन्नतभागे, 'जग्गा' जरा 'व' इव जीर्णशीर्णाः अतिदुर्बलाः वृद्धा पलीवर्दा इव ऊर्ध्वा वस्थित भूभागे-मार्गे यौवनसंपन्नानां सराहानामपि महाबलीवर्दानामवसादनं
अनशन आदि वाह्य और आभ्यन्तर उग्रतप से 'तज्जिया - तर्जिताः' पीडित 'संदा - मन्दा' मन्द बुद्धिवावे 'तस्थ-तत्र' उस संयम में 'विसीयंति - विषीदति' दुःखित होते है 'उज्जमंदि - उद्याने' ऊंचे मार्ग में 'जग्गा व जागवा इब' बूढे बैल के जैमा दुखित होते हैं ||२१||
अन्वयार्थ -- संयम पालन में असमर्थ होते हुये तथा तपश्चरण से पीडित होकर फायरजन संघ में विवाद का अनुभव करते हैं, , जैसे चढाव वाले मार्ग में बूढे बैल दुखी होते हैं ॥२१॥
C
टोकार्थ-लक्ष का अर्थ है संयल, क्योंकि उसमें विषयों का स्वाद नहीं होना । जो उसका पालन करने में असमर्थ होते हैं संयमपूर्वक आत्मा का पालन नहीं कर सकते, तथा अनशन आदि बाह्य तथा आभ्यन्तर उग्र तपश्चरण में पीड़ा का अनुभव करते हैं, ऐसे मंद बाह्य भने आल्यन्तर थ तपथी 'सज्जिया - तर्जिताः' पीडित अर्थात् दुःजी 'मंदा - मन्दा' भन् युद्धिवाना 'तत्थ - तत्र' ते सत्यभभां 'विमीयंति - विषीदति' हुमित थाय छे, 'उज्जाणंसि - उद्याने' या भाग भां 'जरगवाद - जरद्गवा इव' ઘરડા મળદની જેમ દુઃખિત થાય છે. ।।૨૧૫
સૂત્રા—જેવી રીતે સીધા ચઢાણવાળા માર્ગ પર ભારે ખાન્તનું વહન કરતાં વૃદ્ધે ખળદો પીડા અનુભવે છે, એજ પ્રમાણે સંયમનું પાલન ડેરવાને અસમર્થ હોય એત્રા સાધુએ અનશન આદિ તપસ્યાની આરાધના કરતાં દુઃખને અનુભવ કરીને સયમ પાલન કરામાં વિષાદ અનુલવે છે. ૬૧૫
ટીકા”—રૂક્ષ’ આ પદ સંયમનુ વાચક છે, કારણ કે તેમાં વિષયેાનું આસ્વાદન થતું નથી. જેએ તેનુ' (સંયમ) પાલન કરવાને અસમર્થ હોય છે— આત્માને સંયમમાં દેઢ કરવાને જેએ શક્તિમાન હૈાતા નથી, એવાં કાયર અને અલ્પસત્ત્વ મુનિએ અનશન આદિ માહ્ય તથા આભ્યન્તર તપસ્યામાં પીડાનેા અનુભવ કરે છે. એવાં મંદ, કાયર સાધુને વૃદ્ધ બળદ સાથે સરખાવવામાં
