Book Title: Sutrakrutanga Sutram Part 02
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ.६ उ.१ भगवतो महावीरस्य गुम्णवर्णन ४९७ सोऽनुक्रमेण न्युनो न्युनो भवन् शिरसि-एकसहस्रयोजनविस्तीर्णोऽवशिष्यते। भूमिमध्ये सहस्रयोजनोच्छ्रायवान् स दशैकादशभागोत्तरनवत्यधिकानि दशसहस्रयोजनानि (१००९०११) विस्तीर्णः स च क्राशो न्यूनी भवन् पृथिव्या उपरि दशसहस्रयोजनविस्तीणों भवति । तथा चत्वारिंशद्योजनोच्छ्रितचूडोपशोभित पर्वतराजः 'ठिए' स्थितः स च पर्वतराजः 'सरियसुद्धलेसे' सूर्यवच्छुद्धलेश्यः-सूर्य सदृशतेजोवान पन्नायते' प्रज्ञायते-लोकैः ज्ञायते 'एवं' एवम् 'सिरीए उ' श्रिया तु पूर्वोक्तश्रिया-शोभया तु 'भूरिवन्ने' भूरिवर्ण:-अनेकविधशोभया युक्तः, तथा'मणोरमे' मनोरम:-मनोऽन्तःकरणं, रमयतीति रमः, मनसो रम इति मनोरमः, मनोज्ञ इत्यर्थः, 'अचिमाली' अर्चिमालिः-सूर्य इव 'जोएइ' घोतयति, यथा सूर्यः स्वप्रकाशेन सर्वा अपि दिशः प्रद्योतयति, तथा-पर्वतराजोऽपि स्वस्य रत्नप्रभाभिः घटता घटता चोटी पर एक हजार योजन विस्तारवाला रह जाता है
और भूमि के मध्य में जो एक हजार योजन ऊंचाई है उसका विस्तार चौडाई दश हजार नव्वे योजन और योजन के ग्यारह भागों में से दश भाग (१००९०११) अधिक है । यह घटता घटता पृथिवी पर आकर उसका दस हजार योजन विस्तार रह जाता है। उसकी चोटी चालीस योजन ऊंची है। वह पर्वतराज सूर्य के समान तेजोवान है, ऐसा लोगों को प्रतीत होता है। श्री से वह अनेक प्रकार की शोभा वाला है। अतिशय मनोरम है। सूर्य के समान समस्त दिशाओं को अपने प्रकाश से प्रकाशित करता है । स्वयं वह भी रत्नों आदि की प्रभा से प्रकाशित रहता है।
आशय यह है कि वह पर्वतराज मेरु इस पृथ्वी के मध्य भाग में अवस्थित है, सूर्य के समान तेजवान् है, विविध वर्णा से विशिष्ट होने ઘટતું જાય છે અને ટેચ પર માત્ર એક હજાર જનો જ રહે છે જમીનની નીચે ૧૦૦૦ જન જેટલી ઉંડાઈ સુધી તેને જે ભાગ વિસ્તરે છે, તેને વિસ્તાર છેક નીચે ૧૦૦૯૦ જનને છે. આ વિસ્તાર ઘટત ઘટતો પૃથ્વીની સપાટી પર દસ હજાર જન થઈ જાય છે. તેનું શિખર ૪૦
જન ઊંચું છે. આ પર્વત લોકોને સૂર્યના સમાન તેજસ્વી લાગે છે. મણિ વનસ્પતિ આદિની શોભાથી સંપન્ન હોવાને કારણે તે ઘણે જ મનરમ લાગે છે. તે સૂર્યની જેમ સમરત દિશાઓને પિતાના પ્રકાશથી પ્રકાશિત કરે છે. તે પોતે પણ રને આધિની પ્રભાથી પ્રકાશિત રહે છે.
તાત્પર્ય એ છે ગિરિરાજ મેરુ આ પૃથ્વીના (જબૂદ્વીપના) મધ્યભાગમાં આવેલ છે. તે સૂર્યના જે તેજવાન છે. વિવિધ વર્ષોથી યુક્ત હોવાને
