Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ RTGSTRvI bhAga 2 pravacanakAra AcAryadeva zrI vijaya bhadraguptasUrIzvarajI mahArAja
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyuta saMpatarAja saM hae IIU Ur mahesA jANItA pravacanakAra ane sAhityasarjaka AcArya zrI vijaya bhadragumasUrIzvarajI mahArAja zrAvaNa zuklA 12 vi. sa. 18tnA divase (mahesANA-gujarAta)mAM maNIbhAI ane hIrAbenanA kuLadIpaka rUpe janmelA mULacaMdabhAI jAInI jema udhaDatI javAnInA ubare 18 varasanI umaramAM vi. sa. rajanA poSa vada 5nA divase rANapura (saurASTra)mAM potAnA parama zraddheya AcArya bhagavaMta zrI vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA varada haste dIkSA grahaNa karIne bhAnavijayajI mahArAja (vartamAnamAM AcArya zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI)nuM ziSyatva svIkAre che. munizrI bhadragumaviyajInA rupe dIkSA jIvananA AraMbhathI ja potAnA gurudevonA mArgadarzana taLe emanI adhyayana-adhyApananI sudIrdha yAtrA AraMbhAya che. 45 AgamonA saTIka adhyayana uparAMta dArzanika, bhAratIya ane pAzcAtya tattvajJAna, kAvya-sAhitya vagere 'mAIlasTona' vItAvatI emanI yAtrA sarjanAtmaka kSitijo tarapha vaLI. 'mahApaMthano yAtrI' nAmanA pustakathI 20 varasanI umare AraMbhAyelI emanI lekhanayAtrA 1cha jeTalA pustakonuM sarjana karIne paNa anavarata-athaka cAle che. jAtajAtanuM maulika sAhitya, jJAnasAra-prazamarati jevA graMtho para tattvajJAnanI sarvagrAhI vivecanA, jaina rAmAyaNa vagere lAMbI kathAo uparAMta nAnI nAnI vArtAonA sAhityanI sAthe kAvyagIto, patronA mAdhyamathI jIvanaparzI svaccha ane svastha mArgadarzana... Ama sAhityasarjananI yAtrA rojabaroja vadhu ne vadhu samRddha banatI jAya che. premALa svabhAva prasanna ane mRdu-madhura AMtara-bAhya vyaktitva ane saMdhazAsana mATe bahujanahitAya- bahujanasukhAya evI vividha pravRttio emanA jIvananuM mahattvapUrNa pAsu che. vizeSa karIne ugatI peDhI ane nAnA bALakonA saMskAra-sarjananI prakriyAmAM emanI ruci che-- saMtuSTi che. pravacana, vArtAlApa, saMskAra zibira, jApa-dhyAna anuSThAna ane paramAtma bhaktinA viziSTa AyojanonA mAdhyamathI emanuM bahumukhI vyaktitva eTaluMja uddAtta ane unnata banyuM che. gujarAta | rAjasthAna / mahArASTra / tAmilanADu / Andra / madhyapradeza pradezomAM vihArayAtrA dvArA emanA hAthe aneka dharmabhAvanAnA kAryo saMpanna thayA che. 'arihaMta' (hindI mAsika patra) tathA vizvakalyANa prakAzana TrasTa: mahesANA dvArA emanuM sAhitya hindI - gujarAtI - aMgrejI bhASAmAM niyamita pragaTa thatuM rahe che. kolhApura (mahArASTra) khAte 4-5-87nA divase emanA gurudeve emane AcAryapada pradAna karyuM. tyArathI eo AcArya zrI vijaya bhadragumasUrIzvarajI mahArAja tarIke oLakhAya che.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zibilasudhArasI bhAga - 2 privacana naM. 25 thI 48]. aDhAramI sadInA samartha sAhityasarjaka mahopAdhyAya zrI vinayavijayajI viracita geya kAvyagraMtha "zAntasudhArasa para AdhArita pravacano. pravacanakAraH AcAryazrI vijaya bhadraguptasUrIzvarajI mahArAja
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvAnuvAdaH . Do. prahalAdabhAI paTela (M.A., PH.D.) vaDanagara * saMkalana/saMpAdana * bhadrabAhu vijaya 0 prakAzaka 0 zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTa kaMboInagara pAse, mahesANA 384 002 (gujarAta) phonaH (02762) pa0648 prathama prakAzana phebruArI, 1997 prataH 5000 mUlyaH rU. 50/- [pacAsa rUpiyA] - TAipaseTiMga meka grAphikasa, amadAvAda phona: 6576122
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya chellA 35 varasathI anavarata gujarAtI-hindI-aMgrejI sAhitya prakAzana karatI saMsthA zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTanuM nAma, AcAryadevazrI vijaya bhadraguptasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA sAhitya sarjananI sAthe sAthe vadhu ne vadhu lokapriya banatuM cAlyuM che. dIrghakathAo, kathAo, pravacano, patrasAhitya, tattvajJAna vivecanA ane bALako mATe vividha sAhityanA samRddha prakAzano eka pachI eka loko sudhI pahoMcatA rahyA che ane samAdara pAmyA che. amArI sahayogI saMsthA arihaMta prakAzananA mAdhyamathI dara mahine arihaMta hindI mAsikapatra dvArA pUjya AcAryadevanuM nityanUtana sAhitya bahoLA vAcakavarga sudhI pahoMce che. moTA bhAganuM e hindI sAhitya gujarAtImAM rUpAMtarita thaIne pustakonA rUpamAM pragaTa thAya che ane TrasTanA AjIvana sadasyone tathA anya vAcakone niyamita upalabdha thAya che. pUjya gurudevanA anya sAhityanI jema pravacanonuM sAhitya, khAsa karIne sAdhu-sAdhvIjI mahArAja sAhebomAM atyaMta lokapriya banyuM che. 'zAMtasudhArasa' graMtha upara pUjya gurudeve je pravacano karyA - lakhyA...e Aje zabdastha thaIne pustakarUpe tamArA hAthamAM pahoMce che. mULabhUtarUpe A pravacano hindImAM lakhAyA che. gujarAtImAM rUpAMtaraNa karyuM che, vidvAna prophesara prahalAdabhAI paTele ! vaDanagaranA A pravacanono svAdhyAya avazyameva tamArA AtmAne-manane prasannatA Apaze. Adhi- vyAdhi ane upAdhinA jaMgala jevA saMsAramAM rahIne paNa samatvanI sAdhanA karanArA yogI banavAnA maMgala prayatnomAM upayogI banaze. TrasTIgaNa zrI vi. ka. pra. TrasTa
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ mananI vAta mahopAdhyAya zrI vinayavijayajI viracita A 'zAntasudhArasa' graMtha, varSothI mArA svAdhyAyano priyagraMtha che. A graMtha upara bolavuM, vivecanA karavI, pravacano ApavA, lakhavuM, A graMthane avAra-navAra gAvo, gAnamAM DUbI javuM...paMktio gaNagaNavI... A badhuM mArA mATe apUrvaka AlhAdaka ane AMtarika tRpti ApanAra banyuM che. 24 pravacanono pahelo bhAga jyAre okaTobara 1996mAM prakAzita thayo tyAre kalpanA paNa na hatI ke bIjo bhAga cAra mahinAmAM ja taiyAra thaze. zArIrika avasthatAnuM sAtatya tattvaciMtanamAM to DUbavA de che, paraMtu e ciMtanane akSarAMkitA karavA mATe joIe eTalo sAtha nathI ApatuM ! AmAMnAM 25 thI 36 pravacano Dumasa (sUratathI 18 kI.mI.dUra)mAM zrI navInabhAI zrophanAM baMgalAmAM lakhAyAM hatAM, e vakhate ame traNa mahinA tyAM rahyAM hatA. tyAM caMdulAla aMbAlAla zAha parivAre (dhIrUbhAI, bhUpendra, jasavaMta)-sArI sevA bhaktino lAbha lIdho hato. muMbaInA bharata pAnAcaMda zAhe paNa sAro sahayoga Apyo hato. Ama lekhanakArya thoDuM thoDuM paNa AgaLa vadhatu hatuM, paraMtu sUratathI amadAvAdanA vihAramAM tabiyata bagaDatAM pAchuM badhuM aTakI gayuM. julAI-7 (1996)nA amadAvAda jyAre AvyA tyAre to tabiyata vadhune vadhu bagaDatI jatI hatI. cAturmAsa mATe azokabhAI ratilAla kApaDiyAnA zAMta - ekAnta vAtAvaraNavALA khAlI baMgalAmAM (zyAmala ro hAusa-BA) praveza karyo tyAre paNa aMtaramAM mathAmaNa cAlatI hatI ke have "zAnta sudhArasa' upara lakhAze ke nahIM? mArA aMtevAsI muni bhadrabAhune huM kahetoH "have huM nahIM lakhI zakuM adhuruM lakhavAnuM tuM puruM karaje....mArI AMkho bhInI thaI jatI. tyAre bhadrabAhu khUba draDhatAthI kahetoH "Apa jarUra lakhI zakazo. ApanA upara zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAnanI kRpA che." e mane khUba hiMmata Apato rahyo. prasannatA Apato rahyo. mane hasAvato rahyo. ane mArA aMtevAsI muni padharatnavijayajI mArI khUba ja kALajIpUrvaka sevA karatA rahyA. suzrAvaka azokabhAI kApaDiyA,suzrAvikA devIbena tathA temano parivAra tathA emanA parivArajano bhakti-vaiyAvaccamAM tatpara rahyA. DaoNkaTaroe paNa khUba kALajI lIdhI ane le che. A badhAM paribaLo to bAhya che. sahuthI vizeSa to paramAtmA zaMkhezvara pArzvanAthanI aciMtya kRpA, zAsana-adhiSThAyaka zrImANibhadrajI yakSarAja tathA
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsanadevI padmAvatIjInA divya AzIrvAda e mArA mATe saMjIvanI - jIvanarakSaka auSadhanuM kAma kare che. mArA parama upakArI sva. vAtsalyamUrti siddhAntamahodadhi AcArya bhagavaMtazrI vijaya premasUrIzvarajI mahArAjA tathA vardhamAnataponidhi pUjyapAda gurudeva AcAryadevazrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnuM satata puNya-smaraNa mane sarjanAtmaka duniyAmAM jIvavA mATe saMbala purUM pADe che. mane bharoso na hato, AzA na hatI ke A badhuM A rIte lakhAze. paraMtu azakya lAgatI vAta sAkAra bane che, muzkela lAgatuM kAma saphaLa thAya che tyAre je AnaMdAnubhUti thAya che te zabdonI pelepAranI yAtrA jevo che. anubhava mArA svAsthyanI satata ciMtA karatAM sAdhvIjI sulocanAzrIjI parivAra tathA sAdhvIjI haMsakIrtizrIjI parivArane paNa bhUlI na zakuM ! mArI jIvanayAtrAmAM ane sarjanayAtrAmAM teo sAkSI-sahayogI banyAM che. haju 'zAntasudhArasa'nI cha bhAvanAo upara lakhavAnuM bAkI che, paraMtu e paNa poSa suda pUnamanA zubha divase, mArA aMtevAsI muni bhadrabAhue zarU karAvI dIdhuM ! 49muM pravacana lakhAI gayuM ane 50muM pravacana lakhavAnuM zarU thaI gayuM ! have to vizvAsa jAgyo che ke trIjo bhAga paNa lakhAI jaze vahelo ke moDo ! A badhAno yaza huM mArA ziSyone, bhakta zrAvakone ane mArA pratye zubha bhAvanA dharAvatA saune vaheMcI dauM chuM. A zrutajJAnanI ArAdhanAnuM puNya, A sahune samarpI dauM chuM. paramAtmAne prArthanA karuM chuM ke mArA aMtima zvAsa sudhI huM jJAnadhyAnanI ArAdhanAmAM parama AnaMda meLavato rahuM ane e AnaMda saune vaheMcato rahuM. pramAda ke ajJAnanA kAraNe koI paNa zabda jinAjJA-viruddha lakhAI gayo hoya, teno micchAmi dukkaDaM. lahaguptasUki 3-2-97 amadAvAda. pAna naM. : 139, paMkti naM. : 22mAM sudhAro H "zAlibhadrajI tathA dhanAjIe dIkSA lIdhA pachI H amuka kALa vItyA bAda anazana svIkAryuM hatuM." A pramANe vAMcavuM.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAladharma | mahopAdhyAya karI vinayavijayajI janma : vi. saM. 161nI AsapAsa : vi. saM. 1738 mAM rAMdera (surata). " mAtAnuM nAma : rAjezrI pitAnuM nAma : tejapAla gurunuM nAma : upAdhyAyazrI kItivijayajI zraddheya AcAryapravara : zrI vijayaprabhasurijI (bhagavAna mahAvIranI pharamI pATe AvelA AcAryazrI) * sarjanayAtrA - krama graMthanuM nAma Tao, saMkhyA bhASA | viSaya zloka saMkhyA bhASA | 1| adhyAtmagItA 330 gujarAtI | adhyAtma 2 anamaskAra stotra || saMskRta | paramAtma stavanA 3| Adijina vinaMti pa7 gAthA gujarAtI | paramAtma stavanA 4| AnaMda lekha 2para padya | saMskRta | vijJapti patra 5) AyaMbila nI sajhAya 11 gAthA gujarAtI tapa mahattva idUta kAvya 131 | saMskRta ] saMdezamaya vivaraNa 7 IriyAvahI sajhAya 26 gAthA gujarAtI kriyA vivaraNa 8 upadhAna stavana , 24 gAthA gujarAtI | kriyA vivaraNa che kalpasUtra subodhikA TIkA | 4150 | saMskRta | kalpasUtra upara vistRta TIkA 10 guNasthAna garbhita ' gujarAtI | AtmavikAsanuM vIrastavana 11 jiNaceithavaNa . | prAkRta | stavanA 12 jinacovIzI 120 gujarAtI | stavanA 13 jinapUjana caityavaMdana 12 gujarAtI | kriyA vivaraNa 14| jina sahastranAma 149 saMskRta | paramAtmA prabhAva 15) dharmanAtha stavanA gujarAtI , rUpakAtmaka kAvya 16 nayakarNikA saMskRta | jaina nyAya (Logic) 17 namanAtha bAramAsI gujarAtI | bAra mahinA vivaraNa 18 neminAtha bhramara gItA gujarAtI | phAgu kAvya 19 pratyAkhyAna vicAra gujarAtI | paccaSmaNa vicAra |. 73 vivaraNa 138
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 87 21 (krama | graMthanuM nAma zlokasaMkhyA bhASA | viSaya 20pAMca samavAya stavana 58 | gujarAtI paMca kAraNa vivaraNa 21 paTTAvalI sakjhAya 72 | | gujarAtI zramaNa paraMparA 22)puSpaprakAza stavana gujarAtI | Atma ArAdhanA 23bhagavatI sUtra sajajhAya gujarAtI sUtra stavanA. 24 marudevA mAtA sakjhAya gujarAtI 25 lokaprakAza 20621 | saMskRta tattvajJAna gAMthA 26| vijaya devasUri lekha 34 gAthA | gujarAtI | vijJaptipatra 27| vijaya devasUri vijJapti '8ra padya mizra saMskRta vijJaptipatra 28 vijaya devasUri vijJapti - | gujarAtI | vijJaptipatra vinayavilAsa 37 padya mizra hindI adhyAtma (170 gAthA) 30 viharamAna jina vIzI 116 gAthA gujarAtI stavanA 31 vRSabhatIrthapati stavana 6 gAthA | saMskRta stavanA 3ra zAMtasudhArasa 234 padya | saMskRta 16 bhAvanA (3pa0 vivaraNa. gAthA) 33 zAzvata jina bhAsa gujarAtI stavanA 34 zrIpAla rAjA rAsa 750 gAthA gujarAtI kathA jIvanacaritra 3pa SaTu trizanjalpa saMgraha | | saMskRta | vAdavivAda 36 SaDAvazyaka stavana 43 gAthA | gujarAtI | kriyA vivaraNa 37| sImaMdhara caityavaMdana 3 gAthA | gujarAtI stavanA 38 sUrata caitya paripATI 14 gAthA gujarAtI | itihAsa vivaraNa (127 paMkti ) 39| hema prakAza 34000 | saMskRta vyAkaraNa 40 hema laghu prakriyA 2500 | saMskRta | vyAkaraNa 'zrIpAla rAsanI racanA daramiyAna upAdhyAyazrI vinayavijayajI mahArAjano svargavAsa thaI jAya che. tyAra bAda emanA samakAlIna upAdhyAyazrIyazovijayajI mahArAja zrIpAla rAsanI bAkInI 502 gAthAnI racanA kare che ane e rIte | vinayavijayajInI chellI kRti pUrNa bane che. ( ' '
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ? ? ? ? ? mahopAdhyAyazrI vinayavijayajI viracita - zrI zAntasudhArasa kAvya bhAvanA zloka saMkhyA geya gAthA. n prastAvanA 1. anitya bhAvanA 2. azaraNa bhAvanA 3. saMsAra bhAvanA 4. ekatva bhAvanA pa. anyatva bhAvanA 6. azuci bhAvanA 7. Azrava bhAvanA 8. saMvara bhAvanA 9. nirjarA bhAvanA 10. dharmaprabhAva bhAvanA 11. lokasvarUpa bhAvanA 12. bodhidurlabha bhAvanA i maithyAdibhAva prastAvanA 13. maitrI bhAvanA 14. pramoda bhAvanA 15. karuNA bhAvanA 16. mAdhyacya bhAvanA upasaMhAra - prazasti ? ? ? ? cha cha = 9 0 = 9 | 103 zloka - 106 geya gAthA - 128 234 gAthAmaya zrI zAMtasudhArasa kAvya
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ zibilImsAIi pravacana 25 : saMkalanA : parapravezathI vinAza. AtmAmAM karmono praveza. bhedajJAna meLavo. pudgala rAgathI ja kaSAya. pudgala saMganA kAraNe ja kAmI-vilAsI. pudgala premathI ja janma-jarA ane mRtyu. pudgala premathI ja karmabaMdha. pudgala rAganA kAraNe ja trividha yoga. pudgala mohanA lIdhe ja rUpa ane kurUpa. pudgala AsaktinA lIdhe ja garIbI-amIrI. pudgala vAsanAne kAraNe ja saMsAra-paribhramaNa. pudgala premanA ja badhA nATaka. vizuddha AtmAmAM pudgala bhAvonuM AropaNa. tamAma saMbaMdho pudgala rAganA kAraNe ja. AtmaguNonA khajAnAne nihALyA karo.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraH praviSTaH kurute vinAzaM, lokoktireSA na mRSeti manye / nirvisya karmANubhirasya kiM kiM jJAnAtmano no samapAdi kaSTam // 1 // khidyate nanu kimanyakathArtaH sarvadaiva mamatAparatantraH / cintayasyanupamAnkathayamAtmannAtmano guNamaNInna kadApi // 2 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI "zAntasudhArasa'nI pAMcamI "anyatva bhAvanA'no prAraMbha karatAM kahe che - parAI vyakti gharamAM ghuse che ane vinAza kare che." - A lokokti pUrNatayA khoTI nathI. "jJAnathI samRddha ane zuddha AtmAmAM ghusI gayelAM karmonAM paramANuoe kevAM kevAM bhayaMkara kaSTone nimaMtryAM che?" "he mArA AtmA! zenA mATe tuM parAI paMcAtamAM phasAIne ane mamatAne AdhIna banIne pIDAno zikAra bane che? tuM zA mATe tArI pAse rahelAM guNaratnone zodhIne enA upara najara nathI nAkhato? emanA aMge kema vicAra karato nathI ?" parapravezathI vinAzaH graMthakAra upAdhyAyajI eka lokokti dvArA gahana tattvajJAna ApavAno prayatna kare che. "praviNa te vinAzanaM - A lokokti che. gharamAM bIjAnA pravezathI vinAza thAya che. eTale ke sajjanonA vezamAM jo durjana gharamAM AvI jAya. sAdhunA vezamAM DAku AvI jAya, to vinAza AvI jAya che ja. vinAza eTale duHkha, trAsa, vedanA ane mRtyu. i chApAomAM vAMcIe chIe ke patino mitra sajjananA rUpamAM gharamAM Avato jato thayo, mitranI patnI sAthe durAcAra sevana karyuM! chokarAno mitra gharamAM AvavA-javA lAgyo ane mitranI bahenane mohamAM phasAvIne dhanasaMpatti laIne pharAra thaI gayo. v sArA dostanA rUpamAM yuvaka gharamAM Avyo. chokarAne yA to chokarIne kharAba vyasanamAM phasAvIne enuM jIvana barabAda karyuM. " eTalA mATe duniyAmAM anubhavI puruSo kahe che ke bIjAM strI-puruSo para, emanI mIThI-madhura vANI sAMbhaLIne jaladI emanA upara vizvAsa na karo; emano saMparka na rAkho, emane gharamAM pravezavA na do, nahIMtara muzkelImAM mukAI jazo; nukasAna thaze. AtmAmAM karmono praveza: ApaNane tIrthaMkarabhagavaMte kahyuM che - tuM AtmA che, karma tArAthI nyArAM che. | 2 | jIva zAntasudhArasaH bhAga 2)
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyArathI tAruM astitva che, tyArathI tArI sAthe karma joDAyelAM che. kSIra-nIranI jema maLelAM che. AtmA jo sUrya samAna che to karma vAdaLa samAna che. vAdaLoe sUryane AcchAdita karI rAkhyo che. AtmAmAM karmono je praveza che, te paradravyano praveza che. jyAM sudhI AtmAmAM karma raheze tyAM sudhI janma-mRtyunAM duHkho raheze. Adhi, vyAdhi-upAdhi raheze ja. zokasaMtApa raheze ja. anAdikALathI AtmAe je duHkho sahyAM che, jyAM jyAM duHkho sahyAM che. te badhAM karmane kAraNe ja sahyAM che. bhedajJAna prApta karo : eTalA mATe sauthI prathama bhedajJAna bhinnatAnuM jJAna prApta karavuM paDaze. huMkamathI judo chuM. karmo mArAthI nyArAM che, e judAInuM jJAna bhedajJAna" kahevAya che. pudgalanA je guNadharmo che - zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza - A guNadhamoMthI huM-AtmA nyAro chuM - anya chuM. pudgalagItA'mAM zrI cidAnaMdajIe kahyuM che - - pudgalathI nyArA sadA je jANa apharasI jIva, tAkta anubhava bhedajJAnathI, gurugama karo sadIva. 'gurugama karo sadIva' - mahattvapUrNa vAta kahI che cidAnaMdajIe. AtmajJAnI guruno sadA paricaya karatA raho. enAthI ja bhedajJAna prApta thaze. "jIva pudgalathI, kamathI nyAro che" evo anubhava bhedajJAnathI ja saMbhava che ane evuM bhedajJAna sagara-paricayathI ja zakya bane. je AtmA jJAnI hoya ene ja guru samajavo. A viSayamAM 'upaniSada'nI eka vAta saMbhaLAvuM. eka vAra pAMca-sAta RSio tattvaviSayaka carcA karatA hatA. eka RSi bolyA : "ApaNe pratidina -upadeza ApIe chIe ke, "AtmA amara che, AtmajJAna zreSTha che, AtmA vagara duniyAmAM kazuM nathI." ApaNAmAMthI koIne A vAtano anubhava che kharo? anyathA AvI vAto karavAthI zo lAbha? bIjAoe paNa A vAtanI puSTi karI ane nirNaya karyo ke "cAlo ApaNe koI AtmajJAnI traRSinI pAse jaIe, e ApaNane AtmAnubhavanI bAbatamAM mArgadarzana Ape." te badhA uddalaka traRSi pAse gayA. e samaye uddalaka RSi AtmajJAnInA rUpamAM prasiddha hatA. ullaka RSie RSione AvatAM ja - joIne jANI lIdhuM ke A badhA mArI pAse kema AvyA che ? AtmAnA anubhavanA viSayamAM vizeSa jJAna prApta karavA mATe teo mArI pAse AvyA che, paraMtu mAruM evuM jJAna nathI. huM emane enI anubhUti karAvI zakuM tema nathI. eTalA mATe huM A RSivarone evA AtmajJAnI pAse mokaluM ke jethI emanI jijJAsA saMtoSAya ane temanA mananuM samAdhAna thAya. [ anyatva bhAvanA 3]
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre e o AvyA tyAre RSi uddalake temane namaskAra karyA ane temane kahyuM : "he RSivaro, Apa je viSayanI jijJAsA mATe AvyA cho e AtmajJAnanA viSayamAM Apane saMtoSa thAya evuM jJAna rAjA azvapati samajAvI zakaze, Apa emanI pAse jAo." RSione Azcarya thayuM ke vanamAM rahenArA, niraMtara AtmaciMtana karanArA, RSi svayaM AtmAnubhavanA viSayamAM samajAvI zakatA nathI ane eka saMsArI rAjA pAse javAnuM kahe che ! paraMtu uddalaka RSi je kahe che te satya ja haze ema samajIne teo azvapati rAjA pAse gayA. rAjA azvapatie RSionI bhAvapUrvaka pUjA karI, emane mAna ApyuM ane temanI sAme dhananA DhagalA karyA ane kahyuM "Apane je yajJAdi karavAnA hoya e A dhanathI karI zakazo." paraMtu RSioe dhananI sAme paNa na joyuM. rAjAe vicAryuMH "adharmInuM dhana RSivaro nathI letA, tethI rAjAe emanA mananA samAdhAna mATe kahyuM : "bhagavanuM, A nyAyopArjita dhana che. prajA je kara Ape che te ucita karanuM A dhana che. huM ucita rIte prajAnuM pAlana karuM chuM, prajA premathI kara Ape che, to Apa grahaNa karo." RSioe kahyuM : "rAjanuM, amAre dhananuM koI prayojana nathI. amane jANavA maLyuM che ke Apa AtmajJAnI cho, amAre AtmAnubhava aMge jANavuM che ane e mATe ja ame badhA ApanI pAse AvyA chIe." RSioe temanA AgamananuM sAcuM prayojana jaNAvI dIdhuM, paraMtu jenI pAsethI jJAna prApta karavAnuM che enuM ucita mAna - vinaya-viveka na karI zakyA. kAraNa ke emanA manamAM e vAtanuM abhimAna hatuM ke ApaNe saMsAratyAgI saMnyAsIo chIe ane A rAjA, saMsArI jIva che. rAjAe kahyuM: 'he RSivaro, A bAbatamAM huM kAle "hA" athavA "nA" kahIza - Apane AtmAnubhavanA viSayamAM samajAvavuM ke nahIM." Ameya RSivaro jJAnI to hatA ja. rAjAno pratyuttara sAMbhaLIne temaNe vicAra karyo. rAjAe AtmajJAna ApavAnI tatparatA kema na batAvI? zA mATe "hA' athavA 'nA'nI vAta karI ? ApaNI yogyatAmAM koI khAmI che !! emane vAta samajamAM AvI gaI. - "ApaNe saMnyAsI ane rAjA saMsArI. eTale ke ApaNe UMcA ane rAjA nIco...! A abhimAna ja ApaNI AtmajJAnanI prAptinI ayogyatA siddha kare che." te badhA potAnuM abhimAna choDIne, potAnI mahattAno khyAla tyajIne rAjA [4] | zAntasudhArasa bhAga 2)
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ azvapati pAse gayA. rAjAe temane tattvajJAna ApyuM, AtmAnubhUti karavAnuM mArgadarzana ApyuM. A RSiono gurugama hato. sadguru koI paNa rUpamAM, koI paNa vezamAM thaI zake che. rAjAe RSione bhedajJAna karAvyuM. pudgala rAga e ja kaSAya : praveza vinAzam ! AtmAmAM karmapudgalono praveza che, eTalA mATe krodha, mAna, mAyA ane lobha - A kaSAyo AtmAne ghora duHkha Ape che. A krodhAdi kaSAyo mohanIya karma che. karmapudgala che. AtmAnI sAthe maLIne, dosta banIne duzamananuM kAma kare che. krodhI, mAnI, mAyI, lobhI, pudgala rAge hoya; - pudgala saMga vinA e cetana zivanAyaka nita joya. jyAre pudgala saMga chUTI jaze tyAre cetana AtmA zivanagarano vAsI -muktino svAmI banI jaze, tyAre nahIM rahe krodha, nahIM rahemAna, nahIM rahe mAyA ane nahIM rahe lobha ! AtmA vItarAga banI jaze. banavuM che vItarAga ? banavuM che akaSAyI?, to pudgala rAga ocho karatA raho. pudgalanI Asakti toDatA raho. pugala saMgathI ja kAmI-vikArIH ' jevI rIte pudgala rAgathI ja jIva kaSAyI bane che, evI ja rIte pudgalathI ja jIva kAmI-vikArI (vAsanAvivaza) bane che. viSayavAsanA, pudgala premathI ja utpanna thAya che. zarIra strInuM hoya ke puruSanuM, badhAM zarIra paudgalika hoya che. manuSyanAM zarIra audArika nAmanAM pudgalothI bane che. zarIranAM rUparaMga paNa pudgalanI ja racanA che. eka kavie gAyuM cheH koI gorA, koI kAlA pIlA, nayaNe nirakhana kI, vo dekhI mata rAco prANI, racanA pudgala kI. zarIra ane zarIranAM rUparaMga to paudgalika ja che. jIvanA manamAM je jAtIya vAsanA seksI vRtti jAge che, te paNa karmapudgalane kAraNe ja jAge che. puruSaveda, strIveda ane napuMsaka veda - A traNa karmabheda mohanIya karmanA ja bheda che. pudgalane saMge ja AtmA vikArI - viSayI bane che. naranArI napuMsaka vedI pudgala ke parasaMga jANa avedI saMdA jIva e. pudgala vinA abhaMga. je viSayavAsanA toDavI hoya, avedI-avikArI banavuM hoya, to pudgala prema anyatva bhAvanA 5 |
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ toDavo ja paDaze. pudgala preme ja vinAza veryo che. viSayAsaktithI keTalAya jIva durgatimAM jAya che ane duHkhI thAya che. viSayAsaktine kAraNe ja jIva avicArIvyabhicArI bane che. avicArI ane vyabhicArI jIva A saMsAramAM kayuM duHkha pAmato nathI ? pudgala premathI ja janma-jarA ane mRtyu H jevI rIte viSayAsakti pudgala premathI thAya che e rIte janma, jarA, mRtyu paNa pudgalane kAraNe ja thAya che. janma, jarA, mRtyunAM dAruNa duHkha karmapudgalane kAraNe ja thAya che. jyAM sudhI jIva AyuSyakarma bAMdhato rahe che tyAM sudhI janma-mRtyu nizcita hoya che. Ama to AtmA ajara-amara che. jyAre AyuSyakarmano kSaya thAya che tyAra pachI jIvane kadI janma levo paDato nathI. janma nahIM to jarA nahIM ane mRtyu paNa nahIM. janma jarA maraNAdika cetana nAnAvidha duHkha pAve. pudgala saMga nivArata tiNa dina, ajara amara ho jAve. jo janma levo na hoya ane vRddhAvasthA na joItI hoya, mRtyunuM duHkha joItuM na hoya, to pudgala prema toDavo ja paDaze. A dRSTie tIrthaMkaroe puddagalajanya sukhono tyAga karavAnuM kahyuM che. sukhonAM sAdhanono moha A dRSTithI toDavo paDaze. pudgala premathI ja karmabaMdha : jevI rIte janma, jarA ane mRtyu pudgala premathI thAya che, e rIte karmonuM baMdhana paNa pudgala premane kAraNe ja thAya che. bhUlatA nahIM, ApaNI vAta anyatva bhAvanAnI cAlI rahI che. ApaNo AtmA pudgala karatAM 'anya' che, judo che, bhinna che - e vAtanuM ciMtana karavAnuM che. jenAthI ApaNo AtmA bhinna che e puddagala dravyane bhinna na mAnatAM ApaNe ApaNuM ja mAnI rahyA chIe, enAthI ApaNo keTalo ane kevo vinAza thaI rahyo che e sArI rIte samajazo to 'bhedajJAna' thaze. puddagala dravyanA premathI ja pudgala karmano ane pApakarmono baMdha thAya che. pudgala bhAvo pratye rAgadveSa karato rahe che jIva ane karmabaMdha paNa karato rahe che. jIva jANe ke na jANe, karmabaMdha to thato ja jAya che. pudgala rAga karI cetanakuM, hota karma ko baMdha, pudgala rAga visArata manathI, nirAgI nibaMdha, Ama to mULabhUta svarUpamAM Atma vItarAgI che, eTalA mATe te nirbaMdha hoya che. zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale ke karmabaMdha nathI hotAM. paraMtu jyAM sudhI pudgala saMga che, pudgala prema che, tyAM sudhI karmono baMdha thato ja raheze. v svajanothI prema kare che, karmabaMdha thAya che. v parijanothI, mitrothI-snehIthI prema kare che, karmabaMdha thAya che. dhanavaibhava, saMpattithI prema kare che, karmabaMdha thAya che. potAnA agara bIjAnAM zarIrathI prema kare che, karmabaMdha thAya che. jIva jenI upara prema kare che, rAga kare che, enA upara dveSa paNa kare che. jyAM rAga tyAM dveSa! rAgadveSathI karmabaMdha thato rahe che. karmabaMdhathI ja karma udayamAM Ave che. karma udayamAM AvavAthI jIvane sukhaduHkha maLe che. puNyakarmanA udayathI sukha ane pApakarmanA udayathI duHkha maLe che. moTA bhAganA loko karmabaMdha'nuM tattvajJAna jANatA nathI, eTalA mATe ajJAna dazAmAM tIvra koTinAM pApakarma bAMdhI le che. pradUgala premane kAraNe ja teo pApakarma bAMdhe che. kaSAya paravaza thaIne, viSayavivaza thaIne pApakarma bAMdhe che ane pApakarma bhogavavA mATe narakagatimAM athavA tiryaMcagatimAM janma le che. nimnakoTinI manuSyagatimAM paNa janme che. tyAM dukha, trAsa ane vedanAo bhogave che. pudgala premathI ja trividha yogaH jevI rIte pudgala premathI karmabaMdha thAya che. e ja rIte manoyoga, vacanayoga ane kAyayoganI prApti paNa pudgalathI ja thAya che. zuddha svarUpamAM to AtmA ayogI ja che. pudgala saMgathI ja sayogI che. mana-vacana-kAyayoga pudgalathI nipajAve nitameva, pudgala saMga vinA ayogI thAya lahI nijameva. kadAca tame kahezo manavacana-kAyAnI prApti thavI e to sArI vAta che ne? nA, jyAM sudhI AtmAnI 'ayogI' sthitinuM jJAna nathI hotuM, siddha avasthAnuM jJAna nathI, tyAM sudhI sayogI avasthA sArI lAgatI raheze ! AtmAnI mULa siddhAvasthAnI apekSAthI A sayogI avasthA upAdeya nathI. ApaNe ayogI banavAnI ArAdhanA karavAnI che. mukti pAmavI, mokSa meLavavo eTale ayogI banavuM. | 'mana' e manovargaNAnAM pudgalonuM baneluM che. jIva e banAve che ! i "vacana che te bhASAvargaNAnAM pugalothI bane che. e banAve che jIva. [ anyatva bhAvanA [7]
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ # 'kAyA' che te audArika vargaNAnAM pudgalonI banAvaTa che. ene banAvI che jIve ! AkhuM vizva pudgalothI bhareluM che. ApaNAM carmacakSuthI A pudgala vargaNAo dekhAtI nathI; paraMtu jyAre jIvAtmA e pudgalone grahaNa karIne mana, vacana banAve che, zarIra banAve che, tyAre te indriyagamya bane che. jo ke anya-anya karmonI sahAyatA paNa AmAM apekSita hoya che. paraMtu Aje mAre e tattvajJAna ApavuM nathI. Aje to 'anyatva bhAvanA' ja samajAvavI che. 'ApaNo AtmA mana, vacana ane kAyAthI bhinna che, anya che... e vAta samajAvavI che. A vAta samajavAthI jyAre paNa mana, vacana, kAyAmAM kSati thaze, hAni thaze, koIka garabaDa thaze, to zoka nahIM thAya, saMtApa nahIM thAya. A ja 'anyatva bhAvanA'nA ciMtananI phalazruti che. pudgala premathI ja rUpa-kurUpa : jevI rIte mULa rUpamAM to AtmA 'ayogI' che e rIte 'arUpI' paNa che. zarIra nahIM to rUpa nahIM, rUpa zarIra sAthe joDAyeluM tattva che ane zabda-rUpa Adi pudgalanA ja guNa che. koI jIva rUpavAna hoya che, to koI jIva kurUpa hoya che. te karmapudgalane kA2Ne ja hoya che. rUpanI sAthe caitanyasvarUpa AtmAne kazuM-levAdevA nathI. guNavAna AtmAnuM zarIra kALuM hoI zake che ane durguNInuM zarIra dhavala-goruM paNa hoI zake che ! sarva 'kSAyopazamika guNa' AtmAnA hoya che. sarva auyika bhAva paudgalika hoya che. jyAre AtmA tamAma karmothI mukta thaI jAya che tyAre tamAma kSAyopazamika guNa kSAyika banI jAya che. audiyaka bhAva naSTa thaI jAya che. rUpa sAruM hoya yA kharAba paNa e paudgalika che. pudgala piMdra thakI nipajAve, bhalA bhayaMkara 'rUpa'. pudgala kA parihAra kiyAthI, hove Apa 'arUpa'. "rUpa-kurUpatA pudgalajanya che, huM AtmA enAthI para chuM, huM arUpI chuM" - A tattvajJAna AtmasAt karI devAmAM Ave to jIva aneka rAgadveSathI bacI jAya ! karmabaMdhathI bacI jAya, zoka-harSanAM dvandvothI bacI jAya ! rUpane mahattva na ApatAM tame guNone mahattva ApatA thazo. pudgala premathI garIbI ane zrImaMtAI : je rIte AtmA rUpa-kurUpathI anya che, bhinna che, arUpI che, e rIte AtmA potAnI rIte nirjasvarUpamAM nathI to garIba ke nathI zrImaMta. garIbI ane zAntasudhArasa : bhAga 2 8
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImaMtAIthI para che. "huM garIbI ane zrImaMtAIthI para chuManya chuM, judo chuM" - A anyatva bhAvanAnuM ciMtana che. garIbI ane zrImaMtAI pudgala nirmita che. puNyakarmanA udayathI zrImaMtAI hoya che ane pApakarmanA udayathI garIbI hoya che! puNyakarma ane pApakarma paudgalika hoya che. A draSTie 'anyatva bhAvanAnuM ciMtana karavAthI garIbImAM na hInabhAvanA raheze ke na zrImaMtAImAM abhimAna raheze. dInatAthI ane abhimAnathI A bhAvanA bacAvI leze. pudgala piMDa lolupI cetana, jaga meM rAMka kahAve. pudgala nehanivAra ke cetane, jagapati biruda dharAve. jyAre manamAM dhana, saMpatti, vaibhavanI icchA jAgrata thAya che ane te icchA anusAra maLatuM nathI, tyAre manuSya potAne dInahIna raMka mAnavA lAge che. paraMtu "dhana-saMpatti paudgalika che, mAre paulika sukha nathI joItuM, mAre to anaMta AdhyAtmika guNasamRddhi joIe che ke je mArI aMdara paDelI che." A ciMtana cetanane ullAsathI bharI de che. tenI dInatA-hInatA cAlI jAya che. A pudgala premathI saMsAra-paribhramaNa jevI rIte garIbI ane amIrInuM kAraNa pudgala prema che, e ja rIte saMsAramAM cAra gatimAM jIvanuM paribhramaNa paNa pudgala premane kAraNe ja che. praveza yukta vinAzam " A sUtra bhUlavAnuM nathI. AtmAmAM paradravyano praveza ja sarvanAzanuM kAraNa che. sarva duHkhonuM kAraNa che. saMsAra-paribhramaNanuM kAraNa padravya che eTale ke pudgala dravya che. pudgala dravyano rAga che. pudgala rasa rAgI jaga bhaTakata, kAla anaMta gamAyo. kAcI doya ghaDI meMnijaguNa, rAga tajI prakaTAyo. saMsAramAM bhaTakatAM anaMta kALa gumAvyo. pudgala premathI rakhaDapaTTI aTakI nahIM, have A janmamAM vicArI lo. cAra gatimAM bhaTakatA ja rahevuM che ke mukti pAmavI che? bhaTakavAthI aTakI javuM hoya to pudgala premathI aTakI javuM paDaze. pudgala prema tyajavo ja paDaze. pudgala mamatva sAdhAraNa nathI. eka-be prakAranuM nathI, asaMkhya prakAranuM che, eka paNa baMdhana rahI gayuM to khalAsa, rajhaLapATa rokAze nahIM. jevuM rAganuM baMdhana hoya che evuM dveSanuM paNa baMdhana hoya che. samarAditya mahAkathAmAM agnizama tApasane dveSanuM baMdhana hatuM ! rAjA guNasena pratye dveSanI gAMTha baMdhAI gaI hatI. dveSane kAraNe saMsAramAM bhaTakato hato. Ama to te tapasvI hato. saMsAratyAgI saMsArI hato. eka eka mahinAnA upavAsa karato hato, dhyAnamAM raheto hato, saMsAranA koI pudgala pratye ene moha na hato, mamatA na hatI, paraMtuM ekamAtra anyatva bhAvanA
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNasena pratye dveSa hato. rAganAM baMdhana tUTatAM ghaDI be ghaDImAM AtmA vItarAga banI jAya che, sarvajJa banI jAya che. "huM tamAma pudgala dravyothI 52 chuM, bhinna chuM" evI bhAvanA bhAvatA rahevAnuM che. pudgala premathI ja tamAma nATako : saMsAranI badhI ja yoniomAM dareka gatimAM jIvonAM je nATako cAlI rahyAM che te sarva nATako pudgala premane kAraNe ja che. upAdhyAyazrI yazovijayajIe 'jJAnasAra'mAM kahyuM che ke - pazyanneva paradravya-nATakaM pratipATakam / bhavacakrapurastho'pi nAmUDhaH parikhidyate 11 amUDha banIne paradravyanuM - pudgala dravyanuM nATaka jotA rahevAnuM che. mUDha dazAmAM to jIve anAdikALathI nATaka karyAM che. paradravyane A para dravya che" evuM jIva samajyo ja na hato. svadravyanuM ane paradravyanuM 'bhedajJAna' bhavasthiti paripakva thatAM ja prApta thAya che. dRSTA banavuM che, jJAtA banavAnuM che...jovuM che, paraMtu rAgadveSa ka2vAnA nathI. jANavAnuM che, paNa rAgadveSa karavAnA nathI. pudgala saMga nATaka bahu naTavata, karatAM pAra na pAyo. bhavasthiti paripakva thaI tyAre saheje mAraga Ayo. pudgala premI jIva vikalparUpI madirApAtramAMthI sadaiva mohamadirAnuM pAna karato rahe che, naTanI jema sAce ja e hAtha UMcA karIne, tALIo bajAvIne nAce che. paudgalika sukha ane mohamAyAnA vikalpomAM AkaMTha DUbIne te mardonmatta bane che. te kSaNArdhamAM to tALIo vagADIne nAce che. sudhabudha gumAvI bese che. kSaNArdhamAM khuzIthI pAgala thaI jAya che, to kSaNArdhamAM zokamagna banIne kraMdana karavA lAgI jAya che. eka kSaNamAM mUlyavaMtAM kapaDAM paherIne bajAramAM pharavA nIkaLI paDe che, to bIjI kSaNe vastravihIna nagnAvasthAmAM dhULa cATato thayelo dekhAya che. paudgalika sukhonI spRhAmAM bhaTakato jIva koNa jANe kevo unmatta, pAgala banIne mastI karato najare paDe che. jyAM sudhI paudgalika sukhonI nAgacUDamAMthI mukta na thavAya tyAM sudhI nirvikAra jJAnAnaMdamAM sthira bhAva Avavo asaMbhava che. jyAM sudhI jJAnAnaMdamAM sthira na thAo tyAM sudhI parama brahmamAM magna thavuM kaThaNa kAma che ane parabrahmamAM, vizuddha AtmasvarUpamAM magnatA sAdhyA sivAya AtmAnA anaMta guNonI samRddhi pAmavI asaMbhava che. 10 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnuM vAstavika siddhasvarUpa sphaTikanI jema vimaLa, nirmaLa ane vizuddha che. emAM pula bhAvano saMbaMdha Aropita karIne, parabhAvano saMbaMdhaAropita karIne avivekI jIva AkuLavyAkuLa ja thAya che. vizuddha AtmAmAM pugala bhAvono Aropa mULarUpamAM zuM AtmA ekendriya che? zuM beIndriya che?paMcendriya che? nA. indriyo paudgalika che, AtmA cetanasvarUpa che. kahevAyuM che ke - pudgala ke vaza ekendriya bahu paMceriyapaNuM pAve. lezyAvaMta jIva e jagamAM. pudgala saMga kahAve. jIvanuM zyAma rUpa, enI badasUratI, tenAM vAMkAcUkAM aMga-upAMgone joIne manamAM napharata pedA thAya che, barAbara e ja rIte enI gauratA, suMdaratA, sughaDatAnuM pradarzana prItibhAva utpanna kare che, e jIvanI eka prakAranI jaDatA nathI to zuM che? AtmAno sphaTika ratnanI jema nirmaLa, vimala ane vizuddha che. enuM svarUpa na to kALuM goruM che, na to enI AkRti suMdara athavA kurUpa hoya che. A to badhAM pudgala bhAvonAM AtmAmAM paDelAM pratibiMba mAtra che. sarve saMbaMdho pudgala rAgathI : saMsAranA tamAma saMbaMdho pudgala premathI prerita hoya che. AtmA svayaM to A tamAma saMbaMdhothI para che, bhinna che, te koInA pitA nathI ke putra nathI, na to koInI mAtA che ke na strI-patnI che. e nato koIno guru che ke na koIno ziSya che. huM sarva saMbaMdhothI para chuM, anya chuM." A anyatva bhAvanAnuM ciMtana che. pudgala rAge vAra anaMtI. mAta, tAta, suta thaIyA, kisakA beTA, kisakA bAbA, bheda sAce jaba lahiyA. "A mArI mAtA che, A mArA pitA che, A mAro putra che, A mArI patnI che, A mAro pati che..." ItyAdi mamatva pudgala rAgajanita che. AvuM mamatva, ekabe janmamAM nathI karyuM anaMta janmomAM karyuM che. vizuddha AtmAne A saMbaMdho sAthe kazI ja levAdevA nathI. A vAta samajavAnI che. aMdarathI samajavAnI che. vyavahAramAM bolI nAkhavAnI nathI. nizcayanayanI vAto hRdayamAM sthira karavAnI hoya che ane bahAranI duniyAmAM zuddha vyavahAranuM pAlana karavAnuM hoya che. jyAre vyavahAramAM azuddhi AvI jAya, tyAre bhItaranA nizcayanayanA ciMtanamAM DUbIne svastha ane svaccha banavAnuM che. [ anyatva bhAvanA che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmaguNonA khajAnAne jotA raho H - graMthakAra upAdhyAyajI mahArAja kahe che zA mATe tuM paulika bhAvonI paMcAtamAM phasAya che ? zA mATe mamatvane AdhIna thaIne pIDAo bhogave che ? tuM tArI aMdara rahelA AtmaguNonA ratna-khajAnAne zA mATe joto nathI ? hA, AtmaguNo ratnasamAna che. ApaNI aMdara e ratnaguNono khajAno che. eka-be-pAMca...daza guNaratno nathI, pUro khajAno che. puSkaLa guNaratno che. juo, e khajAnAne kholIne juo. Aja dina sudhI pudgalanA khajAnAne bahAranI duniyAmAM jotA rahyA. pudgalanA khajAnAmAM kAcanAM ratno paDyA che. dekhAya che ratna, paNa hoya che kAcanA TukaDA ! ApaNe Aja sudhI e kAcanA TukaDAone ratna mAnIne emanI upara mamatva karyuM, moha karyo - vAstavamAM je AtmaguNa che enA tarapha joyuM paNa nahIM ! joI paNa kevI rIte zakIe ? jJAna ja na hatuM ke "huM AtmA chuM. zarIramAM rahela AtmA chuM. mArA anaMta avinAzI guNa che. A zarIra... A indriyo... A rUpa...A nAma....e tamAma saMbaMdho...dhanadolata e sarvathI huM nyAro chuM." have paudgalika vAto karavI nathI. - have paudgalika sukhaduHkhamAM aTavAyuM nathI. have paudgalika padArthonA viSayamAM rAgadveSa karavA nathI. have paudgalika sukhonI icchA karavI nathI. have mAre AtmaguNonuM ciMtana karavuM che. A rIte 'anyatva bhAvanA'nuM pratidina ciMtana karatA rahevAthI mana AkuLavyAkuLa nahIM bane. pudgalaviSayaka Agraha-durAgraha chUTI jaze. jo ekatva bhAvanA ane anyatva bhAvanAnuM vAraMvAra ciMtana-manana nahIM karo to zoka, saMtApa ane harSa-unmAdanAM dvandva satAvatAM raheze. dInatA-hInatA, mAna, abhimAna ityAdi doSomAM mAnasika svAsthya sAruM nahIM rahe... eTalA mATe bhAvanAonuM ciMtana-manana karatA raho. Aje basa, ATaluM ja. 12 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ ]i]GUJruTsa) pravacana 26 [: saMkalanA : * zuM che ApaNuM.... zuM che pArakuM ? " * potAnI bhItaramAM javAnuM che. harSa-zoka, bhaya, khuzI -badhuM pugalanA kAraNe. bhedavijJAna meLavo. nirmaLa AtmAne jANo. paudgalika premanA kAraNe ja naraka-tiryaMcagati.IN kalpavRkSanuM bhUta. svahita mATe puruSArtha karo. vAta eka dRSTikoNa be. IcchAothI mukta banavAnuM che. tattvajJAnI sokreTisa. IcchAmuktithI Atmahita. parapadArthono lobha choDo. anya'nA pratye AkarSaNa - kheMcANa.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasmai tvaM yatase bibheSi ca yato yatrAnizaM modase, yadyacchocasi yadyadicchasi hudA yatprApya penIyase / snigdho yeSu nijasvabhAvamalaM, nirloTya lAlapsyase, tatsarvaM parakIyameva bhagavana, Atmanna kiJcittava // 3 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI zAnta sudhArasa graMthanI anyatva bhAvanAnuM varNana karatAM kahe che ke he AtmAnuM, tuM jene mATe bharapUra prayatna kare che, jAtajAtanA bhayothI AtaMkita rahe che, koI vAra tuM khuzImAM nAce che, koI vAra udAsIna thaI jAya che ane vyAkuLa thaI UThe che. nArAjImAM hatAza thaI jAya che, koI vAra manavAMcchita prApta karIne je padArthonI pAchaLa pAgala bane che te sarve padArtho parAyA che, kazuM ja tAruM nathI. zuM nijanuM, zuM paranuM graMthakAra upAdhyAyajI kahe che ke tuM kone mATe artha ane kAmano ATalo puruSArtha kare che? tuM ATalo bhayAkAnta kema rahe che? ATalI khuzI, ATalI udAsI - vyAkuLatA ane koI vAra ATalI nArAjagI zA mATe? je vastuo mATe tuM ATaluM badhuM karI rahyo che te zuM e badhuM tAruM che? nA. tAruM nathI. tuM tAro AtmasvabhAva bhUlIne, parapadArthonI pAchaLa, paudgalika padArthonI pAchaLa pAgala banyo che. yAda rAkha, je parapadArtho che te tArA nahIM banI zake ! jo jIvAtmA AtmasvabhAvamAM lIna rahe to harSa-zokanAM dvanda nahIM UThe. na to : udAsInatA Avaze, na vyAkuLatA raheze. te rIte na nArAjagI raheze. jIva zAnta, svastha ane nirAkula raheze. jema jema AtmabhAvamAM lInatA vadhaze tema tema AtmAnanda, paramAnandano anubhava thaze. parapadArtho pratye udAsInatA Avaze. paudgalika vaiSayika sukho pratye rAgadveSa ochA thaI jaze. mahattvapUrNa vAta to e che ke zuM ApaNuM che ane zuM pArakuM che, e vAta sArI rIte samajI levAnI che. jIva anaMta janmomAM A vAta samajyo nathI. svayaMne bhUlIne padravyone samajavAno bharapUra prayatna karyo che, AtmAno, AtmAnA guNono, AtmAnI zaktino vicAra ja nathI karyo, prApta karavAnI to vAta ja zuM? pariNAma svarUpa bhaya, zoka, harSa, viSAda, udAsI, vyAkuLatA, azAntino zikAra banI gayo che, ApaNI aMdara javAnuM cheH jyAM sudhI bahAranI duniyAmAM jotA raheze tyAM sudhI bhaya-zoka Adi dvandro [ 14 ja zAnta sudhArasaH bhAga 2 |
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahevAnAM ja. bahAranAM paudgalika AkarSaNa thatAM raheze. paudgalika moha ane mUrcchane ochI karavA mATenA koI upAyo bahAranI duniyAmAM nathI. e ochI karavAno ekamAtra upAya che - ApaNA AtmAnI aMdara cAlyA javuM. je vyakti potAnI aMdara gaI che, enAM paudgalika-vaiyika AkarSaNo chUTyAM che. samyagdaSTi thavuM che ? samyagdarzana pAmavuM che ? to potAnI aMdara javuM ja paDaze. AtmAne jANavo ja paDaze. AtmAbhimukha thavuM ja paDaze. jyAM sudhI cetana ane jaDanuM bhedajJAna nahIM thAya ane Atmarati nahIM hoya tyAM sudhI manuSya samyagdaSTi banI zakaze nahIM, eTalA mATe jIva-ajIva baMnene jANavA paDaze. "zrI dazavaikAlika sUtra"mAM kahevAmAM AvyuM che ke - jo jIve vi na yANAI, ajIve vi na yANaI / jIvAjIve ayANato, kahuM so nAhiI saMm // je jIvane nathI jANato, ajIvane nathI jANato, jIva ane ajIva baMnene nathI jANato e saMyamane kevI rIte jANaze ? jIva ane ajIvane na jANavA, AtmA ane anAtmAne na jANavA, jaDa ane cetanane na jANavA e mAtra bahirAtmadazA che. bahirAtmadazAno artha che mAtra paulika, vaiyika jIvana jIvavuM. je manuSya pudgalamAM mUrchita rahe che eno dRSTikoNa bhautika hoya che ane je manuSya AtmAnubhavamAM jIve che eno dRSTikoNa AdhyAtmika hoya che. evI vAta nathI ke AdhyAtmika manuSya viSayono upabhoga karato nathI, kare che, paraMtu emAM Asakta thato nathI, emAM ekarUpa nathI raheto; enI cetanA 5rabhAvathI, pudgala bhAvathI 52 rahe che. je manuSya AtmAne nathI jANato, jenI AtmAmAM rati nathI hotI te mAtra avivekI ane ajJAnI che. harSa, bhaya, zoka, khuzI.... badhuM ja pudgalanA kAraNe H jenI aMdara thoDoka paNa Atmaprema pedA thayo che, je pudgalanI duniyAthI aspRSTa AtmAnubhavanI duniyAmAM javA icche che, tene mATe upAdhyAyazrI vinayavijayajInI A 'zAntasudhArasa'nI racanA khUba ja mUlyavAna che. A racanA mAtra AtmArthI jIvo mATe ja upakArI che evuM nathI, paraMtu bhautika, paudgalika padArthonA rAgI jIvo mATe paNa eTalI ja upakAraka che. ArogyanA graMthomAM aneka mAnasika bImArIonA hetu paudgalika rAga, viSaya rAga mAnavAmAM Avyo che...eTale ke mAnasika bImArInI pAchaLa bhaya, zoka, kAma, krodha Adi hetuo che. A badho vaiyika rAgano ja parivAra che. mULa bImArI che - paudgalika prema ! vaiSayika rAga ! ane rAga che to dveSa che ja! priya che to apriya che ja. iSTa che to aniSTa haze anyatva bhAvanA 15
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja. bImArInI jaDa che A rAgadveSa! A priya-apriyanI kalpanA. bhedavijJAna prApta karoH " upAdhyAyajIe paudgalika bhAvonI sAme aMgulinirdeza karI dIdho che ke tatsava pIvameva vinivat tava ! tane je kaMI AMkhothI dekhAya che, te tamAma pArakuM che. tAruM kazuM ja nathI. pArakAMne potAnuM mAnavuM e mithyAvRSTi che. enuM ja pariNAma che laDAI, kajiyA, mArAmArI, lUMTaphATa, hatyA ane AtaMka. . jyAM sudhI mAnava AdhyAtmika nahIM bane, aMdara nahIM jue, tyAM sudhI A laDAI, jhaghaDA, zoka, bhaya vagere dUra thavAnAM nathI. e badhAMne aTakAvavAno eka ja zreSTha upAya che - bhedavijJAna. mAro eka paricita zrImaMta yuvaka che. karoDo rUpiyA che enI pAse. te prabhupUjA, sAmAyika Adi dharmakriyAo paNa kare che. to paNa te vAraMvAra mAnasika bimArIno zikAra banI jAya che. koI vAra ene harSonmAda gherI le che to koI vAra udAsInatA gherI le che. harSonmAdamAM te hoza gumAvI bese che. udAsInatAmAM AtmahatyA karI levA tatpara thaI jAya che. mane enI bimArInuM kAraNa lAge che - jaDacetananuM bhedavijJAna. A "anyatva bhAvanA' enAmAM draDha nathI thaI. pudgalagItA'mAM cidAnaMdajI kahe che - Ima viveka hiride meM dhArI, sva para bhAva vicAro. kAyA-jIva-jJAnavrugu dekhata, ahi-kaMcukI jimanyAro. hRdayamAM viveka eTale ke bhedajJAna dhAraNa karIne "sva" ane "para"no vicAra karavo paDaze. A ja jJAnadraSTithI zarIra ane jIvanI judAI vicAravI paDaze. jema sarpa ane tenI kAMcaLI bhina-alaga che tema! zrI cidAnaMdajIe bhedajJAnane 'viveka' kahyo che. sAmAnya buddhivALo manuSya bhedajJAnane badale viveka' zabdathI vadhAre paricita hoya che. vyavahAramAM paNa viveka zabdano vadhAre upayoga thAya che. temaNe pudgalagItAmAM viveka saMbaMdhamAM khUba sarasa vAto karI che. teo kahe che - rAga bhAva dhArata pudgalathI je avivekI jIva pAya viveka, rAga tajI cetana, baMdha vigata sadIva. avivekI jIva, eTale ke jenA hRdayamAM bhedajJAnano prakAza hoto nathI, te pudgala premI hoya che. teo pudgala bhAvanA rAgI hoya che. paraMtu je vivekI hoya che, jenA hRdayamAM bhedavijJAnanuM ajavALuM thaI jAya che, te pudgala premane tyajI de che ane [ 16 bina | zAnasudharasa bhAga 2)
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ nibaMdhana banI jAya che. nirmaLa AtmAne jANoH ApaNe mULabhUta vAta upara AvIe. mULabhUta vAta che - nirmaLa Atmatattvane jANavuM. AtmAne jANavo eTale ke sarva jANI levuM. AtmAne jANavo eTale duniyAnA tamAma dagAothI bacavuM. mithyA chaLa ane prapaMcothI bacavAnuM che. AtmAne jANavAno che ane mithyA draSTikoNano parityAga karavAno che. eTalA mATe graMthakAra kahe che ke AtmAne juo, AtmA sAthe vAta karo. jyAre manuSya potAnA AtmA sAthe vAta karavA lAge che tyAre potAnI meLe ja mauna sadhAI jAya che. jyAM sudhI ApaNe AtmA sAthe vAta karavAnuM jANatA nathI tyAM sudhI mauna sAruM lAgatuM nathI, ane tyAM sudhI dharmadhyAna, AtmadhyAna ane paramAtmadhyAna paNa sAruM lAgatuM nathI, svayaMne jotA nathI tyAM sudhI A badhuM sAruM nathI lAgatuM. AcArya amRtacaMdrajIe kahyuM che - * bhAvayed bhedavijJAnamidamacchinnadhArayA / tAvad yAvad parAccyutvA jJAnaM jJAne pratiSThite // tyAM sudhI avicchinna dhArAthI bhedavijJAnanI bhAvanA karavI joIe ke jyAM sudhI jJAna padArthacetanA (paudgalika jJAna)thI zruta thaIne AtmajJAnamAM pratiSThita na thAya." huM zarIrathI alaga bhinna chuM" A ananya bhAvanAnuM eka ciMtana che, e vAtanI anubhUti thavI joIe. duSTAH kaSTakadarthanAH kati na tAH soDhAstvayA saMsRtI, tiryaGnArakayoniSu pratihatazchinno vibhinno muhuH / sarva tatparakIya durvilasitaM vismRtya teSveva hA rajyanmuhyasi mUDhatAnupacarannAtmanna kiM lajjase // 4 // parapadArthonI, paugalika padArthonI Asaktine kAraNe jIvane A saMsAramAM 'keTalAM duHkha paDyAM che e batAvatAM kahyuM che ke - he AtmanuM, e batAva ke A vizvamAM evI kaI pIDA che, viTaMbaNA che ke jeno te anubhava na karyo hoya ! pazu ane narakagatimAM teM mAra khAdho che. vAraMvAra tane kApavAmAM Avyo che. tArA TukaDeTukaDA karavAmAM AvyA che. A sarva parapadArthonI AsaktinI IndrajALa che ane ATalo karuNa aMjAma visArIne pharI pAcho e bhAvamAM paga mUkI rahyo che? mUDha banato jAya che? bezaramInI paNa hada hoya che ! anyatva bhAvanA da 17 ] 17.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ paugalika premathI ja naraka-tiryaMcagatiH pudgalagItAmAM kahyuM che "pudgalarAge narakavedanA anaMtIvAra vedI." tADana-mArana-chedana-bhedana-vedana bahuvidha pAI, kSetravedanA Adi daIne vedabheda darasAI pahelAM tamane meM narakagatinAM duHkho batAvyAM, jIve narakanI AvI vedanA eka vAra nahIM be vAra nahIM, anaMta vAra bhogavI che. kayAM kAraNe bhogavI che?pudgala premane kAraNe. paraMtu ahIM jIva e bhUlI jAya che. ahIMyAM puNyakarmanA udayathI keTalAMka vaiSayika sukho maLe che, paraMtu bhUtakAlIna narakatiryaMcagatinAM duHkhone bhUlI jAya che. graMthakAra jIvane e duHkho yAda karAve che. te trAsa, vedanAo yAda karAve che. pharIthI naraka-tiryaMcagatimAM javuM nathI, pharI vAra tyAMnAM ghora dAruNa duHkha sahana karavAM nathI to pudgala rAga tyajI devo paDaze. graMthakAra upAdhyAyajI upAlaMbhabhayasvaramAM kahe che je pudgala premane kAraNe te ATalAM badhAM duHkha sahana kayAM, to pachI pharIthI pudgala premamAM pAgala banI rahyo che. tane zarama nathI AvatI ? bhUtakAlIna kaDavA anubhavone kAraNe manuSya kaMIka bodha prApta karavo joIe. eka bhUla be vAra karavI, vAraMvAra karavI, e buddhimattA nathI; mUrkhatA che. kalpavRkSanuM bhUta pudgala prema saMbaMdhI eka upanayakathA saMbhaLAvuM chuM. khUba sarasa kathA che. garamInA divaso hatA. eka musAphara jaI rahyo hato. khUba tarasa, bhUkha ane thAkathI te vyAkuLa thaI gayo hato. ghaTAdAra vRkSa hatuM. vRkSanI nIce sarasa chAyA hatI. zItaLa pavana vAto hato. musAphara jhADa nIce jaIne beTho. eNe zItaLa vAyune kAraNe zAnti anubhavI. te vicAra kare che. AjubAju jo pANI hota to keTaluM sarasa! vicAra AvatAMnI sAthe ja cAMdInA ghaDAmAM pANI laIne eka suMdara strI tyAM prakaTa thaI. musAphara to Azcaryacakita thaI gayo! atizaya khuza thayo. teNe vicAra karyo. "huM bhUkhyo chuM. kazuMka khAvAnuM maLI jAya to khAIne pANI pI lauM!" musAphara Avo vicAra kare che tyAM cAMdInI thALImAM miSTa bhojana laIne eka sevikA prakaTa thaI. musAphara to A joIne Azcaryacakita thaI gayo. te AnaMdamAM nAcavA lAgyo. teNe bhojana karyuM, peTa bharIne pANI pIdhuM, pachI vicAra karyo : bhojana pachI vAmakukSI karavAnI sagavaDa maLI jAya to thoDoka ArAma karI lauM!" IcchA karatAMnI sAthe ja eka suMdara palaMga, emAM suMdara pAtharaNuM ane [ 18 ] | zAnta sudhArasa : bhAga 2
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ maccharadAnI prakaTa thaI gayAM ! sAthamAM paMkho laIne eka dAsI upasthita thaI. musAphara to AzcaryamUDha banIne joto ja rahyo. acAnaka tenA manamAM eka navo vicAra Avyo - "kalpanA karuM chuM te badhuM maLI jAya che, to A vRkSamAM koI bhUta to nivAsa nahIM karatuM hoya?" vicAra Avyo teTalAmAM ja eka bhayAnaka AkRtivALuM bhUta prakaTa thaI gayuM musAphara gabharAyo. tene parasevo vaLI gayo. teNe vicAra karyo: "zuM A bhUta mane khAI jaze?" khalAsa thaI gayuM ! e bhUta pravAsIne khAI gayuM ! pravAsa pUrNa thaI gayo. paugalika preme jIvanI AvI dazA karI che. anaMta IcchAo jIvane narakanigodamAM ghasaDIne laI jAya che. te ghora duHkha ane trAsa bhogave che ane teno sarvanAza thaI jAya che. svahita mATe puruSArtha karoH paudgalika prema, vaiSayika rAga, parabhAva AsaktinAM ati duHkhada pariNAma samajyA pachI zuM tame pudgala padArtho pratye virakta banazo? jo thoDIka paNa buddhimattA hoya to virakta bano ane pudagala padArthonI IcchAo ochI karatA jAo. jIvanamAM parapadArthonI ochAmAM ochI AvazyakatAo rAkho. A to mAyAvI duniyA che. bhUtanA kalpavRkSa jevI che. eTalA mATe graMthakAra kahe che - jJAnadarzanacAritraketanAM cetanAM vinA / sarvamanyadvinizcitya yatasva svahitAptaye // 5 // jJAnamaya; darzanamaya, cAritramaya cetanA (AtmA) sivAya tamAma padArtho parAyA che, anya che." tuM A vicArane draDha karIne potAnA AtmahitamAM AtmakalyANa mATe prayatna kara.' je AtmAthI para che, Indriyono viSaya che, pudgala padArtha che, emano. bhogopabhoga to jIvana mATe karavo ja paDe che, paraMtu emAM rAgI banavAnuM nathI, Asakta banavAnuM nathI. jJAnI e ja che ke je AtmAne jANe che ane jJAnI rAgarahita ane virAgasahita hoya che. ApaNA AgamagraMthomAM kahyuM che : mani. zramaNa-zramaNI zarIranA saundaryane vadhAravA mATe bhojana nathI karatAM, AhAra nathI letAM; to pachI prazna thAya ke muni bhojana zA mATe kare che? bhojanano uddeza zuM che? A praznanA uttaramAM kahevAmAM AvyuM che ke mAtra zarIra dhAraNa karavA mATe - zarIra nivaha mATe, saMyamajIvananI nibaMdha pAlanA mATe ane sudhAvedanAnA zamana mATe muni virakta bhAvathI bhojana kare che. | anyatva bhAvanA 19 |
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ munie doSarahita bhikSA lAvavAnI hoya che ane rAgadveSa karyA vagara, niMdAprazaMsA karyA vagara bhojana karavAnuM hoya che. Ama to je jJAnI hoya che tevA tame paNa jJAnI banI zako cho. tamAruM bhojana-lakSya evuM banI zake che. tame suMdara makAnamAM raho, paraMtu tamAruM lakSya AtmahitanuM, AtmakalyANanuM ArAdhana banavuM joIe. zarIramAM roga utpanna thatAM tame davA paNa laI zako cho. tamAro uddeza sAdhanA mATe zarIrane svastha rAkhavAno che. AtmAnI aMdara jJAnanI jyota jalatI raheze to paudgalika padArthonA bhogopabhogamAM rAgadveSa nahIM jAge. vAta eka - dRSTikoNa che? bhUkha lAgavI eka vAta che. jJAnIne bhUkha lAge che tema ajJAnIne paNa bhUkha lAge che, paraMtu baMnenA vicAravAno draSTikoNa bhinna bhinna hoya che. jJAnI vicAre che ke bhUkha eka bImArI che. enA upacAra mATe bhojana karavAnuM che. jJAnI vyaktino bhojana pratye cikitsAtmaka draSTikoNa haze, jyAre ajJAnIno draSTikoNa racanAtmaka paddhatino haze. te to vicAraze ke "bhojana svAdiSTa hovuM joIe, madhura hovuM joIe." jJAnI ane ajJAnInA draSTikoNa taddana vibhinna hoya che. ajJAnIno draSTikoNa hoya che svAdano, zarIrapuSTino, zarIravadhanano ane jJAnIno draSTikoNa hoya che mAtra upacArano ! zrI AcArAMgasUtramAM eka mahattvapUrNa sUtra che : "appA saha paribbA " je jJAnI che, draSTA che, te bhoga kare che. khAnapAna, zayanAdi samagra vyavahAronuM AcaraNa kare che, paraMtu enA pratye eno draSTikoNa ajJAnInA draSTikoNa karatAM bhinna che. eka sAmAnya manuSya jevo vyavahAra kare che tenAthI bhinna rItano vyavahAra jJAnI karaze. jIvanavyavahAromAM e jJAnane anusUta karaze, eno samagra jIvanavyavahAra jJAnamaya banaze. IcchAothI mukta thavAnuM cheH mAtra vicAravAnuM ja nathI ke "AtmA jJAnamaya che, darzanamaya che, cAritramaya che." jIvanavyavahAromAM jJAna-darzana-cAritrane utAravAnAM che. e tyAre ja zakya banaze ke jIvana jIvavAmAM IcchAo ochI thaze, mUccha nahIM rahe. tIvra IcchAne mUccha kahe che. mUcchane parigraha kahevAmAM Ave che. parigrahano tyAga karavo eTale ke mUcchano tyAga karavo. 'samayasAra'mAM kahyuM che - [ 20 | zAntasudhArasa bhAga 2
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ apariggaho aNiccho bhaNido, NANIya Necchade dhammaM / apariggaho du dhammassa jANago teNa sohodi // kevuM samIkaraNa batAvyuM che ? IcchA ajJAna che, anicchA jJAna che. anicchA ja aparigraha che. je aparigrahI che te ja dharmano jJAtA che. A vAta gaMbhIratAthI samajavAnI che. je "anyatuM" che, AtmAthI bhinna che, jaDa paugalika che, enI icchA na karavI. bhoga-upabhoga karavo paDe to karavo, paraMtu icchA na karavI. keTalAMka udAharaNo dvArA A vAta samajAvuM chuM. i bhojana mAtra hAthathI Ave ane mukhamAM jAya to te jJAnInuM bhojana che ane bhojana manamAM rahe to te ajJAnInuM bhojana che. manamAM bhojana hovuM eTale ke te vicAre ke Aje mosama sarasa che. halavo khAvo joIe. vaDAM-pakoDAM khAvAM joIe.... e batAve che ke enA manamAM bhojana che. ' * jJAnI mahelamAM rahI zake che, paraMtu enA manamAM dimAgamAM mahela nathI hoto, jyAre ajJAnInA manamAM hoya che. bhalene te jhUMpaDImAM raheto hoya. enA manamAM mahelanA vicAro cAlatA raheze. jJAnI mahelamAM raheto haze, paNa enA vicAro.... vana, parvata vagerenI bAbatamAM cAlatA raheze. giri-guphAomAM jaIne dharmadhyAnamAM nimagna thavAnA cAlatA haze. jJAnI svajanonI vacce raheto haze, paraMtu enA manamAM ekatvanA vicAro cAlatA raheze - "saMyamI banIne, siMhanI jema ekalA ja jaMgalamAM kyAre vihAra karIza? mauna banIne kyAre kAyotsargamAM rAtadivasa pasAra karIza? vagere.' ajJAnI manuSya ekalo haze to te parivAra vadhAravAno vicAra karaze - huM lagna karIza. mAre bALako thaze. temanAM paNa lagna karIza. temane ya bALako thaze" vagere vicAro karato raheze. enA manamAM parivAra vasI jaze. ApaNI vAta cAlatI hatI icchAo - bhautika IcchAo karavA aMgenI tIvra IcchAothI mukta thavAnI. jIvanamAM je anAsakti Avazyaka che enI icchA na karavAnI. tatvajJAnI sokreTisa: eka divase keTalAka ziSyo sokreTisane eka moTA DipArTamenTala sToramAM laI gayA. e dukAnamAM kalA-kArIgarInI aneka suMdara vastuo hatI sokreTisa sToramAM pharyA. aneka vastuo joI, prazaMsA karI, prasanna thaIne dukAnanI bahAra nIkaLI gayA. ziSyoe pUchyuM: 'A badhuM jotAM tamArAM manamAM kevA vicAro AvyA?" | anyatva bhAvanA [21]
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ sokreTiMse kahyuM: "ApaNA dezanA kalAkAronI kalA-kArIgarI joIne AnaMda thayo." ziSyoe pUchyuM: "Apane koI vastu levAnI IcchA na thaI ?" sokreTise javAba Apyo : "nA, mAre je vastunI AvazyakatA ja na hoya te levAnI IcchA ja kema thAya?" ziSyoe kahyuM: "suMdara vastu levAnI IcchA hoya te svAbhAvika che ne ?" sokreTisano javAba hatoH "ApaNA dezamAM vaidyo khUba sArI davAo banAve che, paraMtu jenI jarUra na hoya te davA game teTalI sArI hoya, to paNa zuM tame. e davA lezo?" sokreTise tattvajJAnane jIvanamAM utAryuM hatuM. icchAmuktithI Atmahita : 'graMthakAre kahyuM che: "tasva hatA . AtmahitArthe prayatna kara. . Atmahita thAya che anicchAthI, icchAonA abhAvathI, anurAgAtmaka IcchA na karavAthI. jJAnI puruSa anAvazyaka padArthone kAmamAM leze, upayoga karaze, paraMtu enA pratye anurAga nahIM seve. bhaviSya mATe padArthonI AkAMkSA paNa nahIM kare. - have karmabaMdhanI vRSTie eka vAta karI dauM, pravRttinI sAthe karmano baMdha thAya che. jJAnIno baMdha lUkho sUko ja hoya che. e udayamAM Avaze to enA vipAka gahana nahIM hoya. e sahaja udayamAM AvIne kSINa thaI jaze. ajJAnI manuSya cIkaNo karmabaMdha kare che eno gahanavipAka bhogavavo paDe che. vartamAnamAM prApta padArthapratye anurAga na hovo ane bhaviSyanI AkAMkSA na hovI - e jJAnInuM lakSaNa che. jJAnInuM bIjuM lakSaNa che -alepa! jJAnIne lepa nathI thato, te to alipta ja rahe che. "jJAnasAramAM upAdhyAyazrI yazovijayajIe kahyuM cheH hito nizvinAtmA, nirava vyavahAlata . nizcayavRSTithI AtmA alipta hoya che, jema ke AkAza kAdavathI lipta thatuM nathI. "AkAzamiva paMkena nAsI pApena lipyate / " AcAryazrI kuMdakuMdAcArye "samayasAramAM A ja vAta bIjA udAharaNa dvArA samajAvI che - , NANI rAgappajaho / sabadabbesu kammamajjhagado, No lippadi rajaeNa hu kAmamajhe jala kayaNaM / appANI puNa sto sabadavyesu kammamajhagado, lippadi kammaraNa karamammajhe jala lohaM // 22 * * * *''- +:::: nI zAnta sudhArasa : bhAga 2 :
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAdavamAM sonuM ane lokhaMDa baMne paDyAM che. baMnenI prakRti alaga-alaga hoya che. kAdavamAM paDelA sonAne kATa lAgato nathI, te to bilakula sApha raheze, paraMtu loDhA upara kATa lAgI jaze. Ama sonAnI ane lokhaMDanI prakRti bhinna bhinna hoya che. e ja rIte jJAnI ane ajJAnInI prakRti bhinna bhinna hoya che. ghaTanA samAna hoya che, jJAnI alipta raheze jyAre ajJAnI levAze. jJAnInI oLakhANa mATe traNa vAto kahI - upacAra buddhi, IcchAono abhAva ane aliptatA. A traNa tattvo evAM che ke jJAnInI jIvanayAtrAne nirapavAda banAve che. jJAnI ane ajJAnIno bheda batAvI de che. parapadArthono lobha choDo: hA, eka vAta samajavI ke jIva anAdikALathI ajJAnI ja rahyo che. ene jJAnI banavuM paDaze. bhItaramAM ja jJAna che. bhItaramAM ja jJAnadazA che. prakaTa karavAno puruSArtha karavAno hoya che. A puruSArthamAM vighna nAkhanArAM aneka tattvo hoya che. eka tattva che - lobha. ajJAnajanita hoya che lobha, vaiSayika sukhono lobha, padagalika padArthono lobha jIvAtmAne AtmahitanI dizAmAM agresara nathI thavA deto. lobhathI rAgadveSanA tIvra adhyavasAya pedA thAya che. bhaya ane AkAMkSAnI tIvratA pedA thAya che. vartamAna kALamAM pUrvakALanI apekSAe lobha vadhAre pramANamAM vadhI gayo che ema lAge che. ' lobha vadhavAthI bhaya vadhe che, aneka samasyAo pedA thAya che. zArIrika, mAnasika ane AdhyAtmika upadrava vadhI ja jAya che. zArIrika upadrava che agnimaMdatA. agnimaMdatAthI bhUkha ochI thaI jAya che. bhojanaraci marI jAya che. duniyAnI vicitratA paNa kevI che! jenI pAse dhananA DhagalA che eno agni maMda hoya che ane jemano agni teja hoya che te lokone bhojana maLatuM nathI ! kevo virodhAbhAsa che A?! mAnasika upadrava hoya che ciMtAono. lobhI to ciMtAgrasta ja raheze. je dhana enI pAse haze enI rakSAnI ciMtA satAve che ane navuM dhana prApta karavAnI ciMtA jAge che. enAthI enA mananAM adhyavasAyakrUra bane che ane te satvara raudra dhyAnamAM pahoMcI jAya che. atyaMta prati AkarSaNaH AtmAthI je anyat - anya che, para che, bhinna che evA paulika padAthonuM AtmAne anAdikALathI AkarSaNa che. jIvanayAtrAmAM A AkarSaNa ane vikarSaNa [ anyatva bhAvanA | 23]
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAlatuM rahe che. eka ja vastu pratye AkarSaNa ane vikarSaNa cAlatuM rahe che. AkarSaNe ane vikarSaNe jIvanamAM aneka samasyAo pedA karI che.. padArtho pratye AkarSaNa, sattA pratye AkarSaNa, bhojana vastrAdi pratye AkarSaNa ! vyakti pratye AkarSaNa... cAre tarapha AkarSaNa ja AkarSaNa.... pachI vikarSaNa ane pAchaLathI gharSaNa ! AkarSaNa ane vikarSaNa sAthe gharSaNa joDAyeluM ja che, puNyano udaya AkarSaNanuM nimitta che, pApano udaya vikarSaNanuM prabaLa kAraNa hoya che. pachI thatuM rahe che - gharSaNa ! A gharSaNamAM kharekhara AtmAnI vismRti thaI jAya che. AtmAnI - caitanya svarUpanI vismRti thatAM dharma avatarita thato nathI. e AtmahitanI sAdhanA karI zakato nathI. puNyakarmonA udayathI maLanArAM sukhonuM AkarSaNa moTuM hoya che, bhayAnaka hoya che. A AkarSaNa game tema karIne dUra karavuM joIe. puNyakarmajanita eka paNa sukhanuM AkarSaNa na rahevuM joIe, te pachI ja manuSya AtmabhAvamAM sthiratA prakaTa karI zake che. puNyakarmajanita sukhonuM AkarSaNa kapAI jaze ke tarata ja pApakarmAnita duHkho sahana karavAnI zakti paNa prApta thaze. hA, zakti prApta karavI ja paDaze, nahIMtara duHkhono kAya2 manuSya bhautika sukho pratye AkarSita thaze ja. duHkha sahana karavAnI zakti AtmAmAMthI prakaTe che. AdhyAtmika cetanAmAMthI prApta thAya che. "mArA AtmAmAM anaMta zakti bharI paDI che." - A vizvAsa manuSyane mota sAmeya nirbhaya banAve che. duHkha-jhaMjhAvAtamAM paNa meruvat aDaga banAve che. AtmAthI anyat che, bhinna che, 52 che, enuM AkarSaNa toDavuM ja paDaze. mana-vacana-kAyAthI AkarSaNa toDavuM paDaze, to ja AtmakalyANano - Atmahitano sAco puruSArtha prApta thaze. Avo puruSArtha karavAnuM sAmarthya vadhe e ja maMgala kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. 24 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zillUMjhurisI pravacana 27 : saMkalanA : | potAnuM ghara. parapariNatinA cAra AkarSaNa. mRtyu pachI kyAM javuM che? zarIra pratyeno abhigama zarIrathI huM alaga chuM... bhedajJAna. svajana-parijanothI tuM judo che. anyatva bhAvanAnuM hRdayasparzI ciMtana. niHsaMga ane nirAkAMkSa bano. manathI paNa tuM judo che. koI koInuM nathI. * ApaNo AtmA ja ApaNo uddhAra karaze.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinaya nibhAlaya nijabhavanam, tanu-dhana-suta-sahana svapnanAtipu, kiM nijamiha kugateravanam // 1 // vinaya. yena sahAzrayase'tivimohA - didamahamityavibhedamM / tadapizarIraM niyatamadhIraM, tyajati bhavantaM dhRtakhedam // 2 // janmani janmani - vividha parigraha-mupacinuSe ca kuTumbam / teSubhavantaM parabhavagamane, nAnusarati kRzamapi zumbam // 3 // tyaja mamatAparitApanidAnaM, paraparicayapariNAmam / bhajaniHsaGgatayA vizadIkRta-manubhavasukharasamabhirAmam // 4 // upAdhyAyazrI vinayavijyajI 'zAntasudhArasa' graMthamAM pAMcamI 'anyatva bhAvanA' 'zrI' rAgamAM gAya che ane kahe che - 1. o vinaya, svayaM tArA gharanI sArI rIte saMbhALa rAkha. zarIra, dhana, svajana, parivAra - A badhAMmAMthI koNa tane durgatimAM jatAM bacAvI zakaze ? AmAMthI sAcA arthamAM tAruM koI che ? 2. jene tuM potAnuM samajIne dhAraNa kare che e zarIra paNa aticaMcaLa che. tane e khinna banAvIne, zithila ane parAsta karI deze. 3. hara janmamAM vividha prakAranA parigraha tuM ekatra kare che. kuTuMbakabIlA race che ane jyAre paralokanI yAtrAe cAlavAno vakhata thAya che tyAre badhuM ja ahIM paDyuM rahe che. eka nAnakaDo bhAga paNa tArI sAthe Avato nathI. 4. Asakti ane Avezane vadhAranArA mamatvane choDI de. ene mATe parAI vastunA saMparkane tyajI de. tenAthI dUra rahe. niHsaMga ane nirAkAMkSa thaIne anubhava rasanA sukhane prApta kara. nija ghara H upAdhyAyajI potAnA gharane saMbhALavAnI preraNA Ape che. eTale ke svayaM pratye jovA kahe che. "huM zAzvat AtmA chuM, jJAnadarzanamaya chuM, cetanAmaya chuM." "o me sAkSao appA, nALavaMsaLavALo " jJAnadarzanamaya zAzvat AtmA svayaMnuM ghara che, anAtmabhAva paraghara che. anAdikALathI jIva paragharane ja joto rahyo che. paraghara ja ene pasaMda AvyuM che. potAnA - nija gharane bhUlI ja gayo che. zrI sImaMdhara svAmInI stavanA karatAM zAntasudhArasa : bhAga 2 26
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAyazrI yazovijayajIe kahyuM che - paraghara jotAM re dharma tame karo, nijaghara na lo re dharma jema navi jANe re mRga kasturiyo mRgamada parimala marma zrI sImaMdhara sAheba sAMbhalo.. kahe che kasturI mRganI nAbhimAM kasturI hoya che. mRgane enI gaMdha Ave che, game che, paraMtu e nathI jANato ke A gaMdha mArI aMdarathI ja Ave che ! e to sugaMdhI zodhavA daze dizAmAM bhaTakato hoya che, paNa ene sugaMdha nathI maLatI. che potAnI aMdara ja ane zodhe che bahAra ! che potAnA ja gharamAM ane zodhe che bahAranA gharamAM ! jema te bhUlo re mRga daza dizi phare, levA mRgamada gaMdha, tema jaga kere bAhira dharmana, mithyAvRSTi re aMdha... zrI sImaMdhara sAheba sAMbhalo... jema sarva mRgomAM kasturI mRga zreSTha hoya che tema samagra sRSTimAM manuSya prANI zreSTha che. paraMtu te paragharamAM, parapariNatimAM dharmane zodhe che! je paragharamAM rahe che ane paragharamAM ja 'dharma' zodhe che te mithyAvRSTi' kahevAya che. je nijagharane potAnA gharane jue che, potAnA gharamAM Ave che, te hoya che samyavRSTi. AtmapariNati ApaNuM ghara che, parapariNati pArakuM ghara che. cAra AkarSaNa parapariNatinAM: zA mATe jIvAtmA parAyA gharamAM rahe che ? potAnA gharamAM zA mATe nathI raheto? koIka kAraNa to hovuM joIe ne? pArakA gharanAM cAra AkarSaNo che - zarIra, dhana, svajana ane parivAra-parijana. A cAranuM AkarSaNa tIvra che jIvane. A cAre vAtone jIva sarvasva mAne che. A cAra vAto sivAya ene bIjuM kazuM dekhAtuM nathI. muMbaImAM amAruM cAtumasa hatuM. eka 40-45 varSanI saMpanna vyaktie vAtavAtamAM pUchyuM- "mahArAjazrI, huM maMdiramAM jAuM chuM to paNa mArA manamAM zAnti nathI, AvuM kema?" meM pUchyuM: "maMdiramAM zA mATe jAo cho ? ane tyAM zuM zuM juo cho ? tyAM zuM dekhAya che?" teNe sAcA manathI kahyuM: "mahArAjazrI ! sAcI vAta kahuM chuM ke saMsAranA prazno ukelavAnI bhAvanAthI ja maMdiramAM jAuM chuM. ame to saMsArI chIe. vividha samasyAomAM phasAvuM paDe che. koI vAra Arthika samasyA, to koI vAra pArivArika samasyA, sAmAjika samasyA, zArIrika samasyA.. manamAM zraddhA che ke paramAtmAnAM anya bhAvanA ( 27]
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzanathI, paramAtmAnA pUjanathI, enA nAmasmaraNathI ane dhyAnathI samasyAono ukela AvI jAya che." meM kahyuM ke tame tamArA manamAM paramAtmAne laIne maMdiramAM nathI jatA. tamArA manamAM dhana, svajana, parivAra, samAja ane zarIrane laIne jAo cho ! tamAro prema e badhI bAbato sAthe che; paNa paramAtmA sAthe nahIM. paramAtmAne to tame svArthasiddhinuM sAdhana ja mAno cho. tamane zAnti nahIM maLe ! cittasthiratA nahIM maLe. bIjI vAta, maMdiramAM paramAtmAnI mUrti ja juo cho ne? e bhAI bolyAH "nA jI, suMdara strIo tarapha paNa draSTi jAya che. bIjAMno suMdara vastro ane alaMkAro paNa jouM chuM. AvI bhUlo ghaNI vAra thAya che." meM kahyuM : to pachI zAnti nahIM maLe. jyAM sudhI AtmA ane paramAtmAnuM bhAvAtmaka milana nahIM thAya tyAM sudhI zAnti, samatA, samAdhi ane prasannatAnI AzA ja na rAkhatA. maMdiramAM javA mAtrathI ja, upAzrayamAM javAthI, tIrthasthAnomAM paribhramaNa karavAthI ane bAhya dharmakriyAo karavA mAtrathI zAnti, samatA-samAdhi nahIM ja maLe. mRtyu pachI kyAM javuM che? graMthakAra upAdhyAyajI pUche che: "zarIra dhana, svajana, samAja A badhAmAMthI tane durgatimAM jatAM koNa bacAvI zakaze?" A prazna upara kadI gaMbhIratAthI vicAra karyo che kharo? vicAravuM jarUrI che, kAraNa ke mRtyu nizcita che ane mRtyu pachI jIvano punarjanma paNa nizcita che. tyAre "mAro janma kaI gatimAM thaze?" A prazna ApaNA manamAM Uvo ja joIe. jevI rIte mRtyu nakakI che. punarjanma nizcita che. e rIte zarIra, dhana, svajana, parijanonuM mamatva durgatimAM laI janAra che e vAta paNa nizcita che. A mamatva, A Asakti jIvane tiryaMcagatimAM athavA narakagatimAM laI jaI zake che. eTalA mATe paralokavRSTi" khulavI jarUrI che. jJAnI puruSa paragharamAMthI nijagharamAM AvavAno upadeza A draSTie Ape che. teo nathI IcchatA ke ApaNe zArIrika mamatvane kAraNe durgatimAM cAlyA jaIe ane tenAM duHkho sahana karIe. temanAM pUrNajJAnamAM emaNe joyuM che ke zarIrAdi mamatva laIne jeo maya che te badhAM durgatimAM gayAM che, jAya che ane jaze. A apekSAthI pratidina paralokanuM ciMtana karavAnuM che. "huM kyAMthI Avyo ane kyAM javAno chuM. eTale ke A manuSyagatimAM Avyo chuM to kaI gatimAMthI Avyo [ 28 zAntasudhArasa bhAga 2)
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ chuM ane kyAM jaIza? - mRtyu bAda kaI gatimAM jaIza? A jIvanamAM huM zuM karI rahyo chuM?" A prazno ApaNI jAtane pUchavAnA che. tame pUcho cho kharA? kyAMthI pUchazo?tame to zarIra, dhana, svajana ane samAjanA mamatvamAM eTalA baMdhAyelA cho. ke AtmAno vicAra ja tamane Avato nathI ! paralokanuM tame vicAratA ja nathI ! pahelAM paNa meM tamane kahyuM che ke jIvanayAtrAmAM zarIra, dhana, svajana ane samAjanI upayogitA che. rAga-dveSa karyA vagara eno upayoga karI levAno che. vizeSa rUpe AtmahitanA mATe upayoga karI levAno che. emanI upara mamatva rAkhavAnuM nathI, Asakti rAkhavAnI nathI. jema zarIra bImAra paDe tyAre svAthya mATe davAno upayoga karI lo cho ne? e ja rIte. zarIra pratyeno abhigama : ajJAnI manuSya vicAre che, mAne che ke "zarIra e ja huM chuM. mana eTalA mATe atimohathI. atirAgathI bacavAnuM che - saMbhALavAnuM che. te samaje che ke duniyAnAM tamAma vaiSayika sukha zarIrathI - IndriyathI ja bhogavI zakAya che. e sukha bhogavato rahe che. je sukha ene maLyAM che te sukha bhogavato jAya che - te paNa atimohane kAraNe, ati Asaktine kAraNe te bhogavavAnAM pariNAmono vicAra nathI karI zakato - bhogonuM pariNAma roga che' - e satya e nathI jANato, nathI svIkArato. "zarIra vaiSayika sukha bhogavavAnuM sAdhana che" evuM mAnIne te pAMceya IndriyothI bhoga bhogave che. pariNAma svarUpa zarIra zithila banI jAya che, rogagrasta ane zaktihIna banI jAya che. zarIra ja huM chuM - zarIra ane AtmAne eka mAnavAM te mithyAtva che - ajJAna che ane A ajJAna ane mithyAtva tIvra rAga karAve che. zarIra pratyeno rAga e sarva anarthonuM mULa che. jyAM sudhI zarIra pratye rAga raheze, tyAM sudhI Indriya-viSayo pratye paNa rAga raheze, rAga haze to breSa-vRNA thaze, jhaghaDA thaze, yuddha thaze. badhAM anartho udbhavaze. zarIrathI huM bhinna chuM...bhedajJAnaH anarthothI bacavuM hoya, duHkhothI bacavuM hoya, to zarIra pratyeno abhigama badalavo paDaze. moDa6 zarIrAta - huM zarIrathI judo chuM.' A jJAnI puruSano abhigama che. "huM zarIra nathI, AtmA chuM." - zarIra jaDa che, zarIra vinAzI che, huM cetana chuM, huM avinAzI chuM - A abhigamane bhedajJAna kahe che. A jJAna thatAM zarIra pratyenI draSTi badalAI jAya che. anyatva bhAvanA 29 |
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna mahAvIre kahyuM - zarIramAhu nAvotti, jIvo vuccai nAvio / saMsAro aNNao vutto, jaM taraMti mahesiNo // zarIra naukA che, jIva nAvika che. saMsAra samudra che. jyAM sudhI saMsArasamudrane kinAre pahoMcI jaIe nahIM tyAM sudhI naukAne choDI zakAtI nathI. A apekSAe zarIrane ApaNuM mAnavuM e khoTuM nathI. A satyane ApaNe gaMbhIratAthI samajIe. jJAnI puruSa kahe che, "A zarIra mAruM che. e vyavahAradraSTie satya che. "A zarIra mAranathI." e nizcayadraSTithI satya che. jJAnI puruSonI baMne draSTie satya che. zarIra mAruM che. A dhAraNA upayogI che. zarIra vagara koI kAma cAlatuM nathI. zarIrane ApaNuM mAnavuM e eka upayogitA che. eTalA mATe ene bhavasAgara taravA mATenI naukA kahI.. paraMtu ajJAnI manuSya zarIrane potAnuM mAnIne keTalAM duHkha pedA kare che? te zarIra mATe zuM zuM nathI karato ? hiMsA kare che, jUThuM bole che, parigraha paNa kare che. zarIrane kAraNe bIjAMne paNa duHkha Ape che. zarIramAM roga pedA kare che. zarIramAM jaMghaDapaNa Ave che ane mRtyu paNa zarIranI sAthe joDAyeluM che. A rIte jJAnI ane ajJAnInA zarIra pratyenA bhinna bhinna draSTikoNa hoya che. zarIra mAruM che. A eka sthaLa satya che. sUkSma satya che - A sthULa dhAraNAne toDI nAkhavI jarUrI che. anyatva bhAvanAnA ciMtanathI anubhava karavAno che ke "huM zarIra nathI, zarIrathI judo caitanya AtmA chuM. huM jJAnasvarUpa chuM, darzanasvarUpa chuM. vItarAgatA mAruM svarUpa che. huM anAmI-arUpI chuM." jyAM sudhI anyatva bhAvanAthI nizcayanI cetanA jAgrata nahIM thAya tyAM sudhI zarIranI mUcchanahIM tUTe, dharmanI cetanA nahIM jAge. AtmAmAM - nijagharamAM javAnI pahelAM zarIranI mUccha toDavI paDe che. jenadarzanamAM Ane "bhedavijJAna' kahe che. vedAnta darzanamAM dehAdhyAsathI mukti' kahI che- dehane ja AtmA mAnavo dehAdhyAsa' kahevAya che. zarIranI mUccha toDo, dehAdhyAsa choDo ane cetana, ApaNA ghera cAlo. nija bhavanamAM cAlo. tamAruM ghara che - tamAro AtmA. tyAM pahoMcyA pachI pAchA paragharamAM javAnuM banatuM nathI. vizvAsa karo, tamArA potAnA gharamAM parama AnaMda che, tamAruM ghara zAzvat che, suMdara che. sadaiva navuM che. [ 30 zAnta sudhArasaH bhAga 2
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ svajana-parijanothI tuM bhinna che : jema jIva zarIrathI bhinna che e rIte svajanothI paNa bhinna che, para che, judo che. paraMtu svajanono saMbaMdha janmanI sAthe ja zarU thAya che. janma thatAM ja mAtA-pitAno saMbaMdha sthApita thaI jAya che. janma ApanAra mAtA-pitA kahevAya che. je mAtApitAe ApaNane janma Apyo te ja mAtA-pitA bIjAM chokarA-chokarIone janma Ape te ApaNAM bhAI-bahena' kahevAya che. jyAre bALaka moTuM thAya che ane koIka chokarI sAthe lagna kare che. to te tenI patnI klevAya che. patipatnIno eka navo saMbaMdha joDAya che. pitAnA bhAI kAkA kahevAya che. mAtAnA bhAI mAmA kahevAya che. pitAnA pitA dAdA kahevAya che. mAtAnA pitAne nAnA ke "dAdA' kahevAya che. AvA saMbaMdhonI jALa vistaratI jAya che. svajano pratye kartavya nirdhArita thAya che. kartavyapAlanane vyavahAra dharma kahe che. paraspara snehanI apekSA rahe che. sahayogasahakAra apekSita rahe che. vinaya-viveka apekSita rahe che. paraMtu jyAre paraspara sneha nathI raheto tyAre dveSa, IrSA, tANa, laDAI, jhaghaDA vagere aniSTo UbhAM thAya che. svajana-parijananA pArasparika saMbaMdhomAM prAyaHsvArtha praviSTa thaI ja jAya che. emAM paNa mukhyatayA kAraNa to rucibheda ja hoya che. eka parivAramAM daza vyaktio sAthe rahe che, darekane potapotAnI abhiruci hoya che. saunI ruci eka samAna nathI hotI. eka vyakti amuka icche che to bIjI vyakti juduM ja Icche che. rucinAM mukhya be kendro hoya che - artha ane kAma, kaMcana ane kAminI. A racibhedane kAraNe, svArthane kAraNe parivAramAM kaTutA... TreSa, jhaghaDAno praveza thAya che. rUcibheda kaho, vicArabheda kaho manabheda kaho, enAthI pArivArika bhAvanA khaMDita thAya che. pArakAne potAnAM mAnavAnI anAdikAlIna bhUla A janmamAM karavAnI nathI." Avo vRDha saMkalpa karavo paDaze. A rIte anyatva bhAvanAnuM ciMtana karo. anyatva bhAvanAnuM hRdayasparzI ciMtanaH huM (AtmA) jenAthI bhinna chuM, enI sAthe meM AtmIyatA bAMdhavAnI bhUla karI che. je kadI mArAM nathI banyAM evAM tattvone ApaNAM mArAM mAnavAnI bhUla karI che. paradravyo sAthe mamatAnAM pragADha baMdhanomAM huM baMdhAI gayo chuM. alabatta, parane potAno mAnavAnI bhUla AjakAlanI nathI. A bhUla huM asaMkhya varSothI karato Avyo chuM. kAraNa ke meM paravyaktimAM sukhanI kalpanAo bAMdhI lIdhI 'mane svajano sukha Apaze, parijano sukha Apaze, vaibhava-saMpattimAM mane sukha [ anyatva bhAvanA che. 31 |
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLaze. sAruM svAcya, zarIra mane sukha Apaze.' AvI kalpanAo karIne huM gayo, svajano pAse, svajanonI sAthe rahyo, emanI sAthe prema karyo mane lAgyuM ke A svajana, mAtA-pitA, putra, patnI, bhAI-bahena keTalA pyAra che! keTalo pyAra varasAve che? huM temanI sAthe ekarUpa thaI gayo. paraMtu mAtA-pitAnuM avasAna thayuM tyAre emanA virahanI vedanAe mArA hRdayane cIrI nAkhyuM. jyAre putra avinIta, svacchaMdI ane uddhatta thaI gayo tyAre meM hRdayamAM pArAvAra duHkha anubhavyuM. jyAre bhAI ane bhAbhIe vartana badalyuM, mauna rahevA lAgyAM ane jhaghaDavA lAgyA tyAre mAruM mane udvignatAthI bharAI gayuM. jyAre patnInA jhaghaDA vadhyA, enuM ayogya AcaraNa vadhavA lAgyuM tyAre saMtApanI koI sImA na rahI. mane lAgyuM ke svajana karatAM parijana kyAMya sArAM che." mitro vadhAryA, mitronI sAthe haravApharavA, khAvApIvAmAM mane majA paDavA lAgI. meM mArA manamAM vicAra karyo "sAcA snehI to A mitro ja che." mitronI sAthe sahavAsamAM ane nokaracAkaronI sevAbhakti joIne huM mArI jAtane sukhI mAnavA lAgyo. paraMtu jyAre eka mitre mArI pAse pAMca hajAra mAgyA ane meM na ApyA to teNe mArI sAthe jhaghaDo karyo ane gALo dIdhI temaja dostI toDI nAkhI. tyAre huM AkhI rAta roto rahyo, asIma vedanAmAM mAruM dila kasakatuM rahyuM. je nokara upara mane vizvAsa. hato te nokara jyAre gharamAM corI karIne bhAgI gayo tyAre parijano saMbaMdhI mArI tamAma dhAraNAo veravikhera thaI gaI. mane mArI saMpatti upara pUro vizvAsa hato. svajana-parijananI sAthe saMbaMdhonI kRtrimatA samajyA pachI paNa vaibhavasaMpatti parano vizvAsa Dagyo nahato. rahevA mATe suvidhApUrNa baMgalo hato, nAnI majAnI gADI hatI. kharca karavA mATe pUratA rUpiyA. hatA. ekalo ja raheto hato. sArI hoTalamAM khAvAnuM khAI leto hato. eka pArTa TAIma nokara AvIne baMgalAnuM kAma karI jato hato. vyavasAyamAM ane AnaMdamAM jIvanayAtrA cAlI rahI hatI ane eka divase koIe mArA baMgalAne Aga lagADI dIdhI ! mAruM sarvasva bhasmIbhUta thaI gayuM, huM zokasAgaramAM DUbI gayo. vyathAmAM huM ekalo ekalo duHkhI thaI gayo hato. mAruM sarvasva cAlyuM gayuM, to paNa mAruM zarIra taMdurasta hatuM, sazakta hatuM, mane mArA zarIra upara pUro bharoso hato. mArI taMdurastI ane sauSThavayukta zarIra joIne bIjAne baLatarA thatI hatI. paraMtu garIbInI cuMgAlamAM phasAyelo huM eka havAujAsa vagaranA oraDAmAM raheto hato. tyAre eka divase mAruM aDadhuM aMga ekAeka jakaDAI gayuM - mane lakavo thaI gayo. mArI AMkho AMsuothI chalakAI gaI. mAruM [ 32 zAnA sudhArasaH bhAga 2)
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ hRdaya akathya vedanAthI bharAI gayuM. mAruM zarIra A rIte rogathI gherAI jaze evI to mane svapnamAM paNa kalpanA na hatI. A samaye mane eka parama satyanuM kiraNa maLyuM. mArA kAnomAM e jhaMkRta thavA lAgyuM - anyo'haM svajanAt, parijanAt vibhavAt, zarIkAcceti / huM svajanothI, parijanothI, vaibhavathI ane zarIrathI judo chuM. anya chuM. A cAra tattvonI sAthe mAro saMbaMdha karmajanya che. AMkho baMdha karIne, manane svastha ane zAMta karIne meM A parama satyane samajavA koziza karI - svajanaparijano pratye mane duHkha hatuM te dUra thaI gayuM, rAga to pahelethI ja tUTI cUkyo hato, have dveSa paNa na rahyo. vaibhavasaMpattinI caMcaLatA/asthiratA ane duHkhadAyitA mArI samajamAM AvI gaI. saMpattino rAga UtarI gayo. zarIra pratyeno mAro abhigama badalAI gayo. zoka-udvega dUra thayo ane mAro AtmA nirmaLa banavA lAgyo. niHsaMga ane nirAkAMkSa bano : A rIte anyatva bhAvanAnuM pratidina ciMtana karatAM parapadArthonI AkAMkSAoAzAo ochI karavAnI che. je vastu - parapadArtha - ApaNI sAthe paralokamAM AvavAnAM nathI, ahIM ja paDI rahevAnAM che, emanI AkAMkSA zA mATe karavI ? emanI apekSA paNa zA mATe karavI ? emano A jIvanamAM vadhAre upayoga paNa zA mATe karavo ? upAdhyAyazrI sakalacaMdrajI 'anyatva bhAvanA'nI sajjhAyamAM gAya che mana-vacana tanu savi indriyo, jIvathI jUjuA hoya re, apara parivAra saba jIvathI, tuM sadA cetana ! joya re. cetanA jAgI sahacAriNI - "he cetanA ! A jIvathI mana, vacana, kAyA anya che. 'khUnu' eTale ke judAM che. anya, Akho parivAra paNa judo che. evuM vicAravAnuM che." kahevAnuM tAtparya e che ke manathI tuM paNa judo che, vacanathI paNa tuM judo che ane kAyAthI paNa tuM judo ja che ! kuTuMba parivArathI tuM judo che. evuM vicArIne niHsaMga, nirAkAMkSa banavAnuM che. manathI paNa tuM judo che : manathI paNa AsaktimAM joDAvAnuM nathI. manathI paNa AtmA bhinna che, evuM kadI vicAryuM che ? tanathI judAIno vicAra karyo haze. parivArathI judAIno vicAra anyatva bhAvanA 33
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ karyo haze. paraMtu "manAthI huM judo chuM evuM ya vicAravAnuM che. Ameya jyAM sudhI 'kevaLajJAna prApta thayuM nathI, tyAM sudhI mana che. kevaLajJAnIne vicAravAnuM ja nathI, pachI mananI AvazyakatA ja rahetI nathI. mana mAtra vicAravAnuM sAdhana che. jo ke mUlyavAna sAdhana che. indriyo karatAM paNa vadhAre mUlyavAna che. ghaNuM ghaNuM puNya kharcA pachI ja mana maLe che. paraMtu e AtmAthI bhina! eTalA mATe mananuM mamatva paNa rAkhavAnuM nathI. manano upayoga sArA vicAromAM, ucca kakSAnA ciMtanamAM karavAno sarva jaga jIva gaNa jUjuA, koI kuNano navI hoya re, karmavaze sarvanijanija taNe, karmathI navi taya koI re... cetanA jAgI sahacAriNI.... he AtmanuM, A jagatamAM sarva jIvone ya potAnAthI bhinna ja samajavAnA che. A jagatamAM koI koInuM nathI, sarva jIvo potapotAnAM karmone vaza ahIM svajana - parijananA rUpamAM maLyAM che. punaH karmavaza ja alaga thaI javAnAM che. A kamAMthI koI bhavasAgara tarI nathI zakatuM. graMthakAra upAdhyAyajI paNa kahe che - pathi-pathi vividha pathaiH pathikaiH saha kurute kaH pratibandhanam / nijanija karmavazaiH svajanaiH saha saha kiM kuruSe mamatAbandhanam // vinaya, nimAya niramavanam / 1 / he cetana, sapharamAM, jIvanayAtrAmAM sahayAtrI thaI jatAM pravAsIonI sAthe snehano saMbaMdha bAMdhavAthI zo phAyado ? potapotAnA karmone sahAre jIvanArAM svajanonI sAthe anurAMganAM baMdhana zA mATe joDavAM? A jIvanayAtrA che - janmathI mRtyu sudhInI jIvanayAtrA che. A yAtrAmAM ApaNI sAthe bIjA yAtrIo paNa joDAya che. temanI sAthe mAtra maitrIbhAvanA rAkhavAnI che, paraMtu hRdayathI snehano nAto bAMdhavAno nathI, kAraNa ke A yAtrA cAlI rahI che. yAtrAmAM koI maLe che to koI chUTuM paDe che. neha to enI sAthe rAkhavo joIe ke je ApaNAthI vikhuTuM paDatuM na hoya, ane je karmavaza jIva hoya che, te svAdhIna-svataMtra nathI hotA. e potapotAnAM kamone AdhIna hoya che. ekamAM ja jIvone bIjA jIvo sAthe joDe che ane viyukta kare che ! jo ApaNe evAM hamasaphara jIvanayAtrInI sAthe mamatva bAMdhI lIdhuM to jyAre jIvane viyoga AvI jaze tyAre duHkhI duHkhI thaI jaze. eTalA mATe samajIne cAlo. koI koInuM nathI. ApaNe koInAM nathI. koI ApaNuM nathI. sau potapotAnA gharane saMbhALo ! potapotAnA 34 zAstasudhArasa : bhAga 2
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAne saMbhALo. ciMta kara Apa te ApaNI, mata kara pArakI Aza re, ApaNuM AcaryuM anubhavyuM vicArI paravastu udAsa re.. cetanA jAgI sahacAriNI. " pArakuM eTale pArakuM. pArakAnI AzA-apekSA na karavI. bIjAMnI ciMtA karavAnuM choDI de, vicAra to ApaNo karavAno che. A jIvanamAM kevAM kevAM AcaraNa karyA, kevA kevA anubhavo kya. paradravya - paradravyanI sAthe kevI rIte saMbaMdha bAMdhyA? keTalA saMbaMdho bAMdhyA? keTalA saMbaMdho tUTyA? A badhuM vicArIne paradravyo pratye udAsIna bhAva dhAraNa karavAno che. bIjA jIvo sAthe paNa mamatva bAMdhavAnuM nathI. potAnA ja gharane saMbhALavAnuM che! sUtelI potAnI cetanA jyAre jAgI ja che to have enI sAthe potAnA ja gharamAM rahevAnuM che. "vina, nimAya nigamavanam ." potAnA gharane saMbhALavAnuM che. anAdikALathI cetanA sUtelI hatI. pramAdanI pragADha nidrAmAM sUtelI hatI. have te sadgaranI kRpAthI jAgI che, to pachI paragharamAM zA mATe rahevAnuM che? jJAnI, kRpAvaMta puruSo kahe che - have potAnA gharamAM Avo, potAnA gharamAM raho, potAnI sahacAriNI cetanA ja parama sukha Apaze, zAzvat sukha Apaze. AtmA ja AtmAno uddhAra karaze ? upAdhyAyazrI sakalacaMdrajI kahe che ke - ko kiNe jaga navi uddha, udvare ApaNo jIva re, dhanya je dharma Adara kare te vase mokSa samIva re... cetanA jAgI sahacAriNI ArAdhanAnA mArgamAM, mokSamArganI ArAdhanAmAM paNa A vicArIne cAlo ke ApaNA AtmAno uddhAra ApaNA AtmAe jAte ja karavAno che. bIjI koI vyakti ApaNane A saMsAramAMthI pAra utAraze nahIM, eTalA mATe Atmadharmane ja hRdayamAM sthAna Apo. Atmadharma ja ApaNane muktinI nikaTa laI jaze. pArakI AzA sadA nirAzA - svayaM jAgRta banIne svayaMno uddhAra karavAno che. jUjave jUjavA AtamA, deha, dhana-jana thakI dhyAna re. te navi dukhaM mana upaje, jehane citta jina jJAna re.. cetanA jAgI sahacAriNI.... [ anyatva bhAvanA 35]
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyeka Atmadravya svataMtra che. koI AtmA bIjA AtmA sAthe joDAyelo nathI. dehathI, dravyathI ane bIjA lokothI to AtmA bhinna che ja. A vAta zrI jinezvaradevoe kahelI che. eTale ke pUrNajJAnI, sarvajJonI kahelI che. A vAtanuM - "huM svataMtra, svAdhIna Atmadravya chuM" - dhyAna karavAnuM che. nizcita banIne dhyAna karavAnuM che. nizcayanayathI dareka AtmA svataMtra che. svAdhIna che. sarva dravyothI para che. manoraM sarva pyoH | A rIte anyatva bhAvanAnuM ciMtana karanAra AtmA kadI duHkhI thato nathI, kadI. azAnta nathI banato. paradravyane, parapadArthane bIjA jIvone ApaNA mAnavAthI ja duHkha thAya che, azAnti thAya che. judAIno maMtrajApa karavo paDaze ! A maMtra che - banyo.6 sarvadravyaMkhyoH i hRdayamAM judAInI kalpanA dRDha karatA raho. bahArathI to sarvanI sAthe rahevAnuM che. sarva jaDacetana dravyonI sAthe jIvavAnuM che, paraMtu hRdayamAM cetanA sahacAriNI kahetI rahe ke 'tuM sarvathI bhinna che, potAnA gharamAM rahe, potAnuM ghara saMbhALa, potAno uddhAra pote ja karavAno che. je potAnA gharamAM rahe che, teno to uddhAra thAya ja che. e bhavasAgara tarI jAya che. e parama sukha ane parama zAnti pAme ja che.' paradravyanA saMyoga-viyogamAM duHkha che, azAnti che, evuM mAnIne AtmabhAvamAM ramaNa karavA mATe A anyatva bhAvanA' ane 'ekatva bhAvanA khUba ja upayogI che. AtmazAnti pAmavA mATe punaH punaH A bhAvanAo gAvAnI che, gAtA raho ane ciMtana karatA raho. ahIM tahIM bhaTakavAnI jarUra nathI. Aje basa, ATaluM ja. 36 zAnta sudhArasa : bhAga 2 ka
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIdhArI pravacana 20 : saMkalanA : premarahita sAthe prema karavo nahIM. samarAditya kevaLInA nava bhava. premarahita pudgala jALa. saMyoga-viyoganuM viSacakra. bharata cakravartI ane 99 bhAIo. 99 bhAIo bhagavAna RSabhadeva pAse. bhagavAna RSabhadevanI bhavya preraNA. eka moTI samasyA. 'zAntasudhArasa'nuM amIpAna karo. anyatva bhAvanAthI ja svasthatA. jinapatino sahAro zodho. saMyonA viyomAntAH |
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ praNayavihIne dadhadabhiSaMgaM, sahate bahusaMtApam / tvayi niSpraNaye pudgalanicaye, vahasi mudhA mamatAtApam // 6 // tyajasaMyogaM niyataviyogaM kuru nirmalamavadhAnam / nahi vidadhAnaH kathamapi, tRpyasi, mRgatRSNAghane rasapAnam // 7 // bhaja jinapatimasahAyasahAyaM, zivagatisugamopAyam / piba gadazamanaM parihatavamanaM, zAntasudhArasamanapAyam // 8 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI zAntasudhArasa' graMthamAM anyatvabhAvanAnuM gAna karatAM kahe che? 6. tArA pratye jene prema nathI, potApaNuM nathI, ene prApta karavAnI koziza karIza, to apAra pIDA tane gherI vaLaze. pudgalanI mAyAjALa AvI ja premahIna che. tuM nakAmo enI pAchaLa pAgala thaIne pIDAthI baLI rahyo che. 7. je judAInA jaMgalamAM bhaTakAvanAra che evA milanane tuM pahelethI ja choDI de. tArI ekAgratAne pAradarzI banAva. raNanA jhAMjhavAnA jaLane hoThe lagADavAthI tRSA chIpaze nahIM, UlaTI vadhAre prabaLa banaze. 8. vizvamAM jenuM koI nathI ene sahAya karanAra paramAtmAnuM tuM dhyAna dhara, A ja mokSaprAptino eka saraLa upAya che. Adhi, vyAdhi ane upAdhinA tApane zAnta karanAra 'zAntasudhArasanuM tuM pAna kara. premarahitane prema na karavo : upAdhyAyajIe khUba agatyanI vAta karI dIdhI che jeno tamArA pratye prema na hoya, enI sAthe tame prema na karo ane jo karazo to aMtahIna pIDA sahana karavI paDaze." A vAta keTalI sAcI che e samajavA mATe samarAditya mahAkathA'nA nava bhavo upara najara karo. prathama bhava hato agnizama ane rAjA guNasenano. A bAju guNasena yuvarAjamAMthI rAjA banyo, A bAju agnizamI tapovanamAM tApasa banIne ghora tapazcaryA karavA lAgyo. hajAro varSa vyatIta thaI jAya che. rAjA guNasena agnizamane bhUlI gayo hato. agnizamAM paNa guNasenane bhUlI gayo hato. pharIthI vasaMtapuranA bAhya tapovanamAM 'suparitoSa' nAmanA tapovanamAM baMnenuM milana thayuM hatuM. tApasa agnizamanA traNa-traNa mAsakhamaNanA pAraNA rAjA guNasene cukAvI dIdhAM hatAM. arthAt eka yA bIjA kAraNe rAjA tapasvIne pAraNuM karAvI na zakyA. agnizamane guNasena pratye rajamAtra snehana hato. te ghora dveSamAM baLato hato ane [ 38 zAntasudhArasaH bhAga 2 |
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ teNe nirNaya karyo - "re duSTa, tArA pApathI bhalene A janmamAM bhUkhyo marI jAuM, paraMtu AvanAra janmomAM huM tane mArI tapazcaryAnA prabhAvathI trAsa-duHkha ApIne mArato rahIza." agnizamano guNasena pratye prema-sneha rahyo na hato. paraMtu rAjA guNasenano agnizamAM pratye sneha hato ! pariNAma zuM AvyuM ? agnizamAM marIne vidyutakumAra deva banyo. teNe dhyAnastha guNasenanI upara Aga jevI dhULa varasAvI. rAjarSino deha baLI gayo ane tenuM mRtyu thaI gayuM. bIjA bhavamAM - guNasena bane che rAjA siMha ane agnizamAM bane che rAjakumA2 AnaMda. pitAputra bane che. pitAne putra upara sneha hoya che, jyAre putrane pitA upara dveSa thAya che, ghora zatrutA UbhI thAya che. rAjakumAra vidroha kare che. pitA-rAjAne kArAgAramAM nAkhI de che. pAchaLathI hatyA karI nAkhe che. trIjA bhavamAM - e baMne jaNA mAtA ane putra bane che. agnizamano jIva mAtA ane guNasenano jIva putra ! mAtAnuM nAma jAlinI ane putranuM nAma zikhIkumAra. mAtAne putra pratye prema na hato, jyAre putrane mAtA pratye sAco sneha hato. zikhIkumAra dIkSA le che ane muni bane che. to paNa mAtA pratye nivyaji vAtsalya dhAraNa karIne enA nagaramAM, enI havelImAM Ave che, enA hAthe bhikSA grahaNa kare che ane jAlinI viSaprayoga karIne zikhIkumAra munine mArI nAkhe che. cothA bhavamAM - patipatnI bane che. guNasena pati bane che ane agnizamano jIva patnI bane che. dhanakumAra ane dhanazrI. eka vAra to samudrayAtrA daramyAna dhanazrI, dhanakumArane samudramAM dhakko mArI de che. paraMtu samudramAM paDatAMnI sAthe ja eka lAkaDAnuM pATiyuM hAtha AvI gayuM ane ene sahAre te bacI gayo. paraMtu punaH jyAre dhanakumAra sAdhu banyo to dhanazrIe ene jIvato saLagAvI dIdho hato. pAMcamA bhavamAM - te be jaNA bhAIo banyA - jaya ane vijaya. guNasenano jIva jaya ane agnizamano jIva vijaya. jayane vijaya mATe prema hato, jyAre vijayanA manamAM jaya pratye dveSa hato. baMne jaNA kAlandI nagarImAM rAjakumAra hatA. pitAnA mRtyu pachI jayakumAra rAjA bane che. jayakumA2 dIkSA le che ane vijaya rAjA bane che. vijayarAjA dhyAnastha jayamuni upara talavArano ghA karIne temane mArI nAkhe che. chaThThA bhavamAM - e baMne patipatnI bane che. dharaNa ane lakSmI. dharaNa zreSThIputra hato, dharaNane lakSmI pratye prema hato, lakSmIne dharaNa pratye dveSa hato ! dharaNa cAritra svIkAre che. lakSmI dharaNamuni upara khoTo AkSepa kare che, badanAma kare che. paraMtu deva anyatva bhAvanA 39
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ muni upara puSpavRSTi karIne temane nirdoSa sAbita kare che. lakSmI jaMgalamAM siMhano bhakSya banI gaI. dhanakumAra muni eka mAsanuM anazana svIkArIne mRtyu bAda agiyAramA devalokamAM deva banyA. sAtamA bhAvamAM -te baMne pitarAI bhAI banyA. kAkAnA putro bhAI -sena ane viSeNa. baMne rAjakumAra hoya che. senakumAra guNanano jIva hato, viSeNa agnizamano jIva hato! sene to dIkSA laI lIdhI hatI. vijeNe senamuninI hatyA karavAno prayatna karyo hato, paraMtu devIe enI rakSA karI hatI. viSeNane mAnavabhakSI zabaroe mArI nAkhyo hato. senamunie anazana karyuM ane navamAM raiveyaka devalokamAM utpanna thayA. AThamA bhAvamAM - rAjA guNasenano jIva guNacaMdra bane che ane agnizamano jIva vaitADhya parvata upara vANavyaMtara nAmano vidyAdhara putra bane che. guNacaMdra rAjA dIkSA le che. vANavyaMtara vidhAdhara enA pratye dveSa rAkhe che. muni dhyAnastha UbhA hatA, vANavyaMtara vidyAdhare enI upara paththaranI zilAno prahAra karyo. muni DhIMcaNa sudhI jamInamAM UtarI gayA. ghora vedanA sahana karI. pAchaLathI guNacaMdra muni samAdhimRtyu pAme che. vANavyaMtara ghora raudradhyAnamAM marIne sAtamI narakamAM utpanna thAya che. muni sarvArthasiddha' nAmanA anuttara devalokamAM utpanna thAya che. navamA bhAvamAM - guNasena rAjAno jIva samarAditya' nAmano rAjA bane che ane agnizamano jIva girisena nAmano caMDALa bane che. samarAditya cAritra grahaNa kare che ane kevaLajJAnI bane che. paraMtu enI pahelAM girimena caMDALe dveSabhAvathI munine saLagAvyA hatA. kSetradevatA velaMdhara Aga holavI nAkhe che. samarAditya kevaLajJAnI banI jAya che. nava bhavanI kathA pUrNa thAya che. premarahita pudgala jALaH jemano ApaNA pratye prema nathI hoto enA pratye ApaNe prema na karavo - sneha na batAvavo. premarahita manuSya pratye prema batAvavAthI kevAM ghora duHkha sahana karavAM paDe che, kevAM maraNAtta kapaTa sahana karavo paDe che, e vAta samarAditya mahAkathA tame vAMcazo to khabara paDaze. tevI rIte je jaDa padArthono, pudgalone sahAre ApaNA pratye prema nathI hoto emanA pratye prema rAga...sneha karavo nahIM. e karavAthI paNa jIvAtmAne duHkhI ja thavuM paDe che. jaDa pudgalomAM nathI hoto rAgano bhAva, nathI hoto dveSano bhAva ke nathI hoto snehano bhAva. ajJAnI jIva e pudgalonI sAthe pAgalanI jema sneha kare che ane duHkhI thAya che. | 40 zAntasudhArasaH bhAga 2
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvAtmA cetana che, jaDa che pugala. jaDa pudgalothI cetana AtmA bhinna che. A samajIne pudgala bhAvathI prema na karavo. pudgala mArAthI prema nathI karatAM to huM pudgalothI prema zA mATe karuM? mAre nathI karavo prema emanI sAthe!' Ama vicAravuM e eka uttama draSTikoNa che. je ApaNI sAthe prema na kare, tenI sAthe ApaNe prema na karavo joIe. Ama to para-AtmadravyathI paNa prema na karavo. je jIva ApaNI sAthe prema kare che, emanI sAthe paNa ApaNe prema - neha karavAno nathI. ApaNA AtmAthI je bhinna che evA jaDa padArtho ane cetana dravyothI prema karavo nahIM. sarvapadravyo pratye udAsIna bhAva dhAraNa karavAno che. nijabhavanamAM, svabhAvamAM, svarUpamAM ja ramaNatA karavAnI che. saMyoga-viyoganuM viSacakraH paradravya je jaDa-cetana che emanA saMyoganI icchAno tyAga karavA mATe graMthakAra preraNA Ape che. "tyaja saMyogaM niyataviyogam / " je padArthono viyoga nizcita che emano saMyoga karavo ja nahIM. ajJAnadazAmAM evo saMyoga thaI gayo to choDI devAno che. evuM nakakI samajI levAnuM ke je padArthonA saMyogamAM sukha mAnyuM haze, e padArthonA viyogamAM duHkha thavAnuM ja. avazya duHkha thaze. priyajaDa-cetana padArthono viyoga na thAya. e padAtha ApaNAthI vikhuTA na paDI jAya eTalA mATe manuSya keTaluM ArtadhyAna ane raudradhyAna kare che ! kevAM yuddho khele che? kevAM mahAyuddho kare che? A rIte bIjAMnI pAse rahelA, bIjAMnA adhikAramAM paDelA jaDa-cetana padArtho ApaNane priya lAge che. e padArthone ApaNA banAvavAnI tIvra IcchA jAgRta thAya che tyAre kevo ghora saMgharSa utpanna thAya che? pahelAM manamAM saMgharSa janme che, pachI bahAra saMgharSa Ubho thAya che. emAM paNa jo baMne zaktizALI hoya to baMnenA manamAM padravyonI tIvra mamatA hoya to e saMgharSa carama sImA sudhI pahoMcI jAya che. bharata cakravartI ane 99 bhAIoH bhagavAna RSabhadeva potAnA so putrone vizALa sAmrAjya vaheMcI daI ane nisaMga nirapekSa thaIne aNagAra banI gayA hatA. pAchaLathI bharata, je so bhAIomAM jyeSTha hato, enuM cakravartI banavAnuM nizcita hatuM. ene mATe 99 bhAIo jeo svataMtra rAjA hatA, temane potAnI AjJAmAM lAvavA Avazyaka vAta hatI. e sivAya cakravartI banI zakAya tema na hatuM. cakravartIpada paNa paudgalika hoya [ anyatva bhAvanA 41 ]
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, karmajanya hoya che ane jeTaluM karmajanya hoya che e sarva padgalika hoya che - parabhAva hoya che ! bharata koI paNa saMjogomAM cakravartI banavA Icchato hato. teNe potAnA 99 bhAIonI pAse rAjadUto mokalI dIdhA, kAraNa ke 99 bhAI bharatanA rAjyAbhiSekamAM upasthita thayA na hatA. emane bolAvavA mATe darekanI pAse eka eka dUta mokalI devAmAM Avyo. dUtoe jaIne kahyuM : "jo tame nirbhayatAthI rAjya karavA icchatA ho to bharata mahArAjAnI sevA karo.' bAhubalI sivAya 98 bhAIo ekatra thayA, bharatanA saMdezA upara vicAravimarza karyo ane dUtone saMdezAno pratyuttara ApatAM kahyuM - "pitAjIe bharatane ane amane saune rAjya vaheMcIne ApyuM che. have bhAratanI sevA karavAthI te amane zuM Apaze? zuM e mahAkALanA AkramaNane rokI zakaze? zuM e manuSyanA dehane jarjarita karI nAkhanArI jarA rAkSasIne rokI zakaze? zuM e manuSyanA jIvanamAM AvanArI vyAdhionI pIDAne dUra karI zakaze? athavA enA manamAM uttarottara rAjyatRSNA vadhI rahI che e tRSNAno nAza karI zakaze? jo e AvuM kazuM karI na zakato hoya to pachI e sevya ane ame sevako kevI rIte banIe? enI pAse vizALa rAjya che, vipula saMpatti che; to paNa ene saMtoSa nathI ane asaMtoSathI te baLaprayoga karIne amArA rAjya paDAvI levAno prayatna karaze, to ene yAda karAvajo ke ame paNa eka pitAnA putro chIe, ame badhA ekatra thaIne enI sAthe yuddha karI zakIe chIe, enA dAMta khATA karI zakIe chIe. paraMtu he dUto, ame amArA pitAjIno abhiprAya lIdhA sivAya, tamArA mAlikanI sAthe ane amArA jayeSThabhAInI sAthe yuddha karavA IcchatA nathI." dUto cAlyA gayA. 98 bhAIo aSTApada parvata upara samavasaraNamAM birAjita bhagavAna RSabhadevanI pAse gayA. mastake aMjali racIne temaNe paramAtmAnI stuti-stavanA karI ane pachI vijJapti karavA lAgyA. temaNe bhagavaMtane vinayathI kahyuM: 99 bhAIo RSabhadevanI pAse he bhagavan! Ape bharatane ane amane yogyatA anusAra bhinna bhinna dezonAM rAjya vaheMcIne ApyAM hatAM. ame to amArA rAjyothI saMtuSTa chIe. prajAnuM pAlana sArI rIte karIe chIe. paraMtu amArA moTA bhAI potAnA rAjyathI ane bIjAMnAM chInavI lIdhelAM rAjyothI tRpta thayA nathI. je rIte temaNe bIjAMnAM rAjyo chInavI lIdhAM che, te rIte amArA rAjyo paNa chInavI levA Icche che. amArI pAse dUto mokalIne amane AjJA kare che ke tame tamArAM rAjyono tyAga karo ane mArI sevA karo." [ 42 ja | zAnta sudhArasaH bhAga 2]
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna RSabhadevanI preraNA : bhagavAne potAnA 98 putrone kahyuM H "vivekI puruSoe atyaMta drohI zatruonI sAthe ja yuddha karavuM joIe. evA zatruo che - rAga, dveSa, moha ane kaSAyo - e zatruo janmajanmAntarathI duHkha ApanArA che. rAga satinA mArgamAM loDhAnI zRMkhalAnI jema avarodhaka che; dveSa narakAvAsamAM laI janAro pracaMDa zatru che; moha jIvone saMsArasAgaramAM DUbADanAro che ane kaSAya dAvAnaLanI jema jIvone bALanAra che. A ja zatruo che. A zatruonI sAthe yuddha karIne vijaya pAmavo joIe. aMtaraMga zatruo sAme vijaya pAmyA pachI bahAranA zatruo rahetA nathI. jIva ziva banI jAya che. ene zAzvat pUrNAnaMdamaya padanI prApti thaI jAya che. rAjyalakSmI karatAM mokSalakSmI mahAna che. rAjyalakSmI to durgatimAM laI janArI che. atyaMta pIDAkArI hoya che ane alpakAlIna hoya che. he vatso, devalokamAM tame daivI sukha prApta karyAM hatAM. e sukhothI paNa tamArI tRSNAo pUrNa thaI na hatI, to pachI manuSyalokamAM tuccha, asAra ane anitya sukhothI tRSNA kevI rIte pUrNa thaze ? rAjyalakSmIthI e tRSNA kevI rIte saMtuSTa thaze ? tame badhA vivekI cho, tamAre to amaMda AnaMdasvarUpa saMyama sAmrAjya grahaNa karavuM joIe ke jenAthI pUrNAnaMda svarUpa mokSanI prApti thAya." 98 putroe saMyoga-svarUpa rAjyalakSmIno tyAga karyo ane cAritradharmano svIkAra karIne AtmabhAvane nirmaLa karyo. bharata pratye emanA manamAM rajamAtra durbhAva na thayo. AtmabhAva atyaMta vizuddha banyo ane te badhA sarvajJa, vItarAga banI gayA. upAdhyAyajIe kahyuM che "tyano saMyonuM niyataniyogam / " sarva saMyogajanya sukhono tyAga karo. nahIMtara, e sukho ja tamane duHkhI ka2ze. kahevAmAM AvyuM che ke saMyogamUlA jIveNa pattA duHkhaparaMparA / tamhA saMjogasaMbaMdhaM savva tiviheNa vosiriyaM // duHkhonI paraMparAnuM kAraNa zuM che ? samajo cho ? koI kahe che H mane mArAM karma duHkha ApI rahyAM che. koI kahe che H mane mArA pApagraho duHkhI karI rahyA che. pADozI duHkha ApI rahyo che. amuka vyakti duHkha Ape che. A badhAne jUThuM paNa kevI rIte mAnavuM ? paraMtu ApaNe jo A bAhya saccAImAM gUMcavAI jaIzuM to duHkhathI kadIya chUTI zakIzuM nahIM. eTalA mATe mULabhUta saccAIne samajavI Avazyaka che ke na to graho duHkha Ape che, na pADozI duHkha Ape che, na koI karma duHkha Ape che. duHkha ApI rahI che ApaNA saMyoganI kalpanA. eTalA mATe saMyogajanya sukhono tyAga karavAno na che. anyatva bhAvanA 43
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka moTI samasyA : eka moTI samasyA e che ke A saMyogajanya sukhonI kalpanAomAM ApaNe ApaNA AtmAne bhUlI gayA chIe. ApaNe pratyeka vAtamAM paugalika paridravyane ja joIe chIe. svadravya - AtmAne jotA ja nathI, to pachI AtmAmAM sthiratA kevI rIte karI zakIe? AtmabhAvamAM ramaNa kevI rIte karI zakIe ? eTalA mATe duHkhamukti pAmavA mATe kahevAyuM che ke mana-vacana-kAyAthI tamAma saMyoga-saMbaMdhono tyAga karI do. yAda rAkho saMyogajanya sukha bhogavavuM eTale duHkhone nimaMtraNa ApavA barAbara che. A bodha Avazyaka che. jo puNyakarmanA phaLane adhikAdhika bhogavavuM hoya to pApakarmanA phaLane ya bhogavavAnI taiyArI hovI joIe. jeo AtmabhAvamAM nathI rahetA, jeo kevaLa anAtmabhAvamAM, paugalika bhAvamAM ramaNatA kare che e loko duniyAnA karoDapationA sukhabhava joIne bolI UThe che - keTalA sukhI loko che ! keTalI vipula saMpatti ! keTalI sukha sAhyabI ! keTaluM sukhI jIvana ! paraMtu vAstavikatA taddana judI hoya che. e karoDapatio - abajopatione jaIne pUcho - "tame nirbhaya cho? nizcita ane nirAkula cho ?" javAba maLaze - "nA, ame nizcita nathI. hajAro ciMtAo amane satAve che. nirbhaya nathI, aneka bhaya vyathita kare che. sAcA arthamAM ame sukhI nathI. bhayarahita nathI, paNa bhayasahita chIe. svAdhIna nahIM, paraMtu parAdhIna chIe. amAruM mana azAMtinI AgamAM saLagI rahyuM che. ame udvigna chIe." koIka vAra svapnamAM devarAja Indra maLI jAya to pUchI lejo ke he devarAja, tame sukhI cho ne? tamAruM mana sadeva zAMta, prazAnta, prasanna ane praphullita rahe che ne? tamArA manamAM ISa, roSa, rAga Asakti. A vAto azAMti to utpanna nathI karatI ne? Indrano zuM javAba maLe che e dhyAnathI sAMbhaLajo ane enI upara vicAra karo. saMyogamUlaka sukhonI karuNa kathA sAMbhaLIne virakta banajo. zAnta sudhArasanuM pAna karoH paudgalika sukhasAdhanonI vRtti-pravRttithI muktAtmA mahApuruSone pUcho ke emano sukhavaibhava kevo che? emanA anupama sukhanI abhivyakti e zabdomAM vyakta nahIM karI zake. prazamasukhanI adbhuta anubhUtinI abhivyakti, zabdomAM thaI ja na zake. jemane koI paNa saMjogajanya bAhya sukha pAmavAnI AkAMkSA nathI, jemane koI duHkhane dUra karavAnI abhilASA nathI, bahAranA sukhaduHkhanI kalpanAothI mukta rahenArA sAdhupuruSa je AMtarika sukhano anubhava kare che, e sukhano AsvAda cakravartI yA devendra paNa nathI karI zakato. je koI manuSyane zAntasudhAno, prazamasukhano anubhava prApta karavo hoya ene [] zAntasudhArasa bhAga 2)
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAranI tamAma pravRttiothI mukta thavuM ja paDaze. koI paNa prakAranI jarA sarakhI paNa pravRtti na karavI joIe. manathI e aMge vicAravAnuM je nahIM. vANIthI ene aMge bolavAnuM ja nahIM ane kAyAthI e bAbate koI kriyA karavAnI nahIM. enuM mana DravyuM haze zAntasudhArasanA sukhamAM ! enI mastI avinAzI hoya che - prazamasukhanA sAgaramAM nathI rahetI Adhi, vyAdhi ane upAdhi ! nathI rahetA zokaudvega! mana, vANI ane zarIrane sadeva laukika pravRttiothI mukta rAkhavA joIe viziSTa jJAna ! viziSTa jJAna eTale pustakonuM zAstronuM jJAna nahIM, viziSTa jJAna eTale AtmajJAna, pariNati jJAna. AtmAnA pradezamAM jJAnano prakAza phelAvo joIe. AvA jJAnI puruSa ja laukika pravRttiothI mukta rahIne prazamasukhanA sAgaramAM mastI mANI zake che. AtmajJAnI puruSa kadI paNa mananAM duHkhothI duHkhI thato nathI, vikalponI jALamAM phasAto nathI. rAgadveSanI bhaDabhaDatI AgamAM te kadI baLato nathI. enuM AtmajJAna ene sAMsArika pravRttiothI mukta karAvIne nivRttipathe laI jAya che. nivRttinI guphAmAM zAntasudhArasanuM pAna karavAmAM Ave che. prazamasukhano bharapUra anubhava thAya che. eTalA mATe zAntasudhArasanA prazamasukhanA prArthI manuSyane bahAranI pravRttionI pIDAthI mukta thaIne mana, vacana, kAyAnI sAthe AtmajJAnaAtmadhyAnanA mAdhyamathI nivRttinI guphAmAM pahoMcI javuM joIe. anyatva bhAvanAthI ja svasthatA : - je AtmasAdhaka anyatva bhAvanAnA ciMtanathI svajana-parijananI ciMtA ane zarIrasaMpattinI ciMtA choDI de che, e ja AtmasAdhaka svastha rahI zake che. je svajanAdinuM mamatva tyajI dIdhuM. pachI enAM duHkha-durbhAgyanI ciMtA na karavI joIe. e svajana-parijanone yAda paNa na karavAM joIe. temane bhUlI javAnAM che. taddana bhUlI javAnAM che. manane e sarva ciMtAothI mukta banAvI devAnuM che. paraMtu A sarva ciMtA karavAnI Adata AjakAlanI nathI. anAdikAlIna che. anAdikAlIna kharAba AdatothI mukta thavAno prayatna paNa keTalo hovo joIe? prabaLa ane satata prayatnane sahAre ja bUrI AdatothI vyakti chuTakAro pAmI zake che. e prayatna che - AtmaciMtanano. e prayAsa che anyatva bhAvanAno. AtmaciMtanamAM otaprota thaI javuM joIe. - A rIte ciMtana karo ke A anAdi saMsAramAM paribhramaNa karatAM mArA AtmAe keTalAM dAraNa zArIrika ane mAnasika duHkho anubhavyAM che? vaiSayika sukhomAM niraMtara ALoTato jIvAtmA kadIya tRpta thayo ja nathI. sadeva atRpta ja rahyo che- kadIya saMtRpta thayo ja nathI. viSayonI mRgatRSNAmAM doDato ja rahyo. 45 anyatva bhAvanA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ " na hi vidadhAnaH kathamapi tRpyasi mRgatRSNAghanarasapAnam / " 'raNanA jhAMjhavA-mRgajaLane hoThe lagADavAthI tarasa chIpatI nathI, UlaTI vadhAre prabaLa bane che. viSayonI mRgatRSNAmAM marato rahyo, janamato rahyo, haju paNa e cakrano aMta nathI Avyo. Aje huM mAnava chuM. mane mAnayajIvana maLyuM che. A jIvanamAM mAre A atRptinI Aga bujhAvI devAnI che. mane samagra vizvanuM darzana thaI cUkyuM che. vizvanI yathArthatAne meM oLakhI lIdhI che. mokSamArgano avabodha mane prApta thayo che. have huM evo AMtara-bAhya puruSArtha karuM ke mAruM bhavabhramaNa aTakI jAya, AtmA siddha-buddha-mukta thaI jAya." A rIte AtmaciMtananA anaMta AkAzamAM UMce ne UMce UDato sAdhaka AtmA sauthI pahelAM traNa AMtarazatruo upara vijaya pAme che - rAga upara AkramaNa karIne rAgavijetA bane che. dveSa para AkramaNa karIne dveSavijetA bane che. # kAmavAsanA para AkramaNa karIne kAmavijetA bane che. jinapatino sahAro lo : rAgadveSa ane kAmavAsanA upara vijaya pAmavo ati duSkara che, chatAM paNa vijaya to meLavavAno che. eTalA mATe jinapatinI - jinezvaranI sahAya levI. duniyAmAM jinapati ja parama sahAyaka tattva che. mukti-mokSa pAmavA mATeno A ja saraLa upAya che. rAga-dveSa ane kAma - A traNa anAdinA jvara che. TAiphoiDa, nyUmoniyAnA jvara karatAMya A jvaro bhayaMkara che. svajanAdinI ciMtAno tyAgI ane AtmaciMtanano anurAgI sAdhaka A traNe jvarone maTADavA mATe zakya tamAma upAyo kare che. vizeSataH paramAtmAnI zaraNAgatino upAya kare che. jinezvarano sahAro le che. trividha jvaranA tApamAM zekAto-parezAna thato manuSya paLabhara prasannatA - zAMti pAmato nathI. ekAda kSaNa paNa khuzI anubhavI zakato nathI. traNa-traNa prakAranA tAvamAM taDapato manuSya paLabhara mATe prasannatA pAme to paNa kevI ? strInA rAgamAM taDapatA ane baLatA manuSyanI becenI zuM tame kadI joI nathI ? paisA pAchaLa pAgala banelA ane citkAratA manuSyanI dayanIya sthitino aMdAja zuM tame nathI lagAvyo ? zarIranI mamatAmAM herAna thatA ane AMsu vahevaDAvatA manuSyanI lAcArI tame nathI joI ? pradIpta vAsanAothI vivaza banIne tIvra kAmavAsanAthI vyAkuLa banIne niHsAra ane niHsattva thaIne vagara mote maranArA jIvone zuM tame nathI joyA ? 46 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNA AtmAe paNa anaMta janmomAM A dAruNa vedanAo bhogavI che. have jo emanAthI chUTakAro pAmavo hoya, A jIvaleNa jvarothI mukta thavuM hoya, to AtmAnI svabhAva dazAnA ciMtana-mananamAM lIna bano. A jJAnI puruSo adbhuta svasthatAthI jIvanayAtrA karatA rahe che - jeo samagra pariciMtAothI mukta che ane AtmaciMtanamAM DULyA che, emanA traNe viSamajvaro zAnta thaI gayA che. paramAtmAno sahAro letAM, AvI avasthA pAmavA mATe puruSArthI bano. saMyogo viyogAttavALA : Aje ApaNe anyatva bhAvanAnuM vivecana samApta karIzuM, eTalA mATe A bhAvanAnI sArabhUta vAto yAda karI laIe chIe. jyAre tamArI priya vastu yA vyaktino viyoga thAya tyAre tamAre zoka na karavo joIe. "saMyoga anitya che' - A vicArane sArI rIte draDha karavo. priyajanano saMyoga, vaibhavasaMpattino saMyoga, zarIrano saMyoga. A tamAma saMyogo anitya che. alpakAlIna che. je anitya hoya che eno viyoga thAya ja che. A vicArane draDha karavo. rogathI zarIra gherAI jAya, yauvana alavidA ke, motanI chAyA najare AvavA lAge, e samaye zokAtura na thaI javuM. AMkho azruthI bharI na devI. A saMsAramAM A badhuM sahaja ane svAbhAvika ja che. eTalA mATe svastha rahevuM. tame jJAtA bano. tamArI AsapAsa je kaMI banI rahyuM che, ane jJAnadraSTithI jotA raho, jANatA raho. rAgadveSa emAM bheLavyA vagara jovuM, rAgadveSane pAra karIne jANavuM. jevI rIte priya vastumAM rati karavAnI nathI, e ja rIte apriya viSayomAM arati karavAnI nathI. apriya-aniSTa viSayonA saMyogamAM udvigna banavuM nahIM, udvignatA paNa asvasthatA ja che. asvasthatA mAnasika duHkha che. A vAta sArI rIte samajI lo ke paugalika viSayomAM na to sArapa che, na kharAbI che. jIvAtmA emAM sArAkhoTAnI kalpanA karato rahe che. A kalpanAo paNa sthira nathI rahetI - sAro viSaya kharAba lAge che, kharAba viSaya sAro lAge che! A tAttvika samajane hRdayastha karanArA tattvajJAnIo arati - udvegamAM potAnI jAtane bheLavatA nathI. AvA tattvajJAnIo ja zAntasudhArasanuM niraMtara pAna karatA rahe che. tame paNa zAntasudhArasanuM pAna karanArA bano e ja maMgala kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. anyatva bhAvanA
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaGiGUTsI pravacana 29 : saMkalanA : * dehAsakti toDavI Avazyaka che. * manuSyamana - azucithI napharata. zarIra saundaryano ati pracAra. zarIraH dArUnuM mATaluM, zarAbano ghaDo. zarIraH kacarA-ukaraDAMno Dhagalo. * zarIraH lasaNa jevuM vAsa mAratuM. zarIra duSTa mANasa jevuM. zarIraH dagAbAja, eno vizvAsa na karo. kAyAH kAcI mATIno piMDa. * azucidarzanathI pratibodha mallIkumArI.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ sacchidro madirAghaTaH parigalattallezasaGgAzuciH zucyA''mRdya mRdA bahiH sa bahuzo dhauto'pi gaMgodakaiH / nAdhatte zucitAM yathA tanubhRtAM kAyo nikAyo mahAn, bIbhatsA'sthipurISamUtrarajasA nA'yaM tathA zuddhayati // 1 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI "zAntasudhArasa' graMthamAM "azuci bhAvanAnuM varNana karatAM jaNAve che ke "chidrayukta ghaDAmAM zarAba TapakatI hoya ane AvA asvaccha gaMdA ghaDAne mATIthI sArI rIte sApha karavAmAM Ave, gaMgAnA jaLathI dhovAmAM Ave, to paNa te pavitra banato nathI. e ja rIte gaMdAM hADakAM, maLamUtra, zlekha, cAmaDI ane raktathI kharaDAyeluM A zarIra ghaNAbadhA prayatno karavA chatAM paNa zuddha thatuM nathI. dehAsakti toDavI Avazyaka mokSanI ArAdhanAmAM vizuddha AtmasvarUpanI prAptimAM mukhyarUpathI cAra avarodhaka tattvo che - svajanamoha, parijanamoha, dhanAsakti ane dehAsakti. jyAM sudhI A cAra avarodho dUra karavAmAM na Ave tyAM sudhI sAcA arthamAM mokSanI ArAdhanA thaI zakatI nathI. vizuddha AtmasvarUpa pAmavAno vicAra paNa manamAM nathI Avato. eTalA mATe ekatva temaja anyatva bhAvanAo dvArA svajanaparijana, dhana ane dehanI Asakti toDavAnA upAyo batAvyA. paraMtu cAra prakAranI AsaktimAM sauthI vadhAre Asakti zarIranI hoya che. jyAre manuSya virAgI - virakta bane che, tyAre te svajana-parijanono tyAga karI de che. dhana, saMpatti ane vaibhavano tyAga karI de che. paraMtu zarIra to rahe ja che. sAdhu, muni, maharSine zarIranI sAthe ja jIvavAnuM hoya che. sAdhu paNa zarIrano tyAga karI zakato nathI. zarIranI sAthe jIvavuM ane zarIranI Asakti na rAkhavI saraLa vAta nathI. dehAsakti toDavI ati duSkara kAma che. AthI A vizeSa rIte "azuci bhAvanA'nuM ciMtana batAvyuM che. A azuci bhAvanA dvArA dehAsakti toDavAnI che. zarIranuM mamatva toDavAnuM che. zarIrano moha naSTa karavAno che. manuSyamana - azucithI napharataH manuSyamanano svabhAva che ke te gaMdakIthI napharata kare che. gaMdA padArtho pratye tenA manamAM prema-rAga nathI hoto. zarIrano prema toDavA mATe jJAnI puruSoe manuSyanA zarIranI aMdara je gaMdakI bharelI paDI che, azucitA bharI paDI che, te batAvavA azuci bhAvanA 49
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATeno bharapUra prayatna karyo che; jene joIne manuSyane zarIra pratye napharata thAya. zarIrano rAga naSTa thAya. na Ama jotAM manuSyamanane sauMdarya priya hoya che. sArAM rUpa-2sa-gaMdha priya hoya che. zarIra suMdara hoya, gaura varNa hoya, sArI sugaMdha hoya, halanacalana ane AkRti sArI hoya, prakaTa rUpe koI roga na hoya.... to manuSyane e zarIra priya lAge che. pachI e zarIra potAnuM hoya yA to bIjAMnuM hoya. kavivaroe zarIra sauMdarya upara kAvyo lakhyAM che. lekhakoe zarIra-zRMgAranAM varNana karyAM che. zilpIoe paththaromAM e sauMdaryane mUrtimaMta karyuM che. A zarIrane be dRSTie jovAmAM AvyuM che - bahArathI ane aMdarathI. paudgalika dRSTithI ane AdhyAtmika dRSTithI. jJAnI puruSoe -virakta puruSoe zarIranA bAhya sauMdaryane kSaNika, alpakAlIna ane rogabhayothI AkrAnta batAvyuM ! zarIra sauMdaryanA rAgane ja saMsAranA anarthonuM mULa batAvyuM. emAM paNa manuSya strInA zarIranA sauMdarya pratye Asakta na thavA hajAro graMtho lakhAyA che. suMdara strI bhalene potAnI hoya yA parAI hoya; e aneka anartho, jhaghaDA, yuddha, IrSA, zaMkA vagerene janma Ape che. kAraNa ke duniyAmAM ajJAnI ane rAgI-dveSI loko vadhAre hoya che. teo haMmezAM 'mejorITI'mAM bahumatimAM hoya che jJAnI puruSo sadaiva A duniyAmAM 'mAyanorITI'mAM - laghumatimAM hoya che. eTalA mATe je rIte ajJAnI-mohAndha lokoe strIsauMdaryanI prazaMsA karI che e ja rIte jJAnI-virAgI puruSoe strIzarIramAM azuci, gaMdakI batAvIne ghora niMdA karI che. ghora ghRNA-napharata karI che. zarIra sauMdaryano ati pracAra H aMtima zatAbdImAM vizvanA dezomAM dinapratidina zarIra sauMdaryanA vividha upAyono prasAra vadhyo che. pahelAM A pracAra-prasAranAM be ja mAdhyamo hatAM - eka sinemAM, bIjuM hatuM chApuM. chApAomAM jevijJApano chapAya che temAM svAbhAvikatAthI nahIM, paraMtu kRtrimatAthI zarIra sauMdarya vadhAre batAvavAmAM Ave che. vijJApanamAM vadhAremAM vadhAre 'strIzarIra'no upayoga karavAmAM Ave che. strIzarIranA sauMdaryapradarzananA atirekamAM strIzarIrane nagna batAvavAmAM Ave che. keTaluM kutsita ane ghRNApAtra che A kRtya ?! vartamAna dezakALamAM jyAM saMyukta rASTrasaMghathI prAraMbhIne nAnA nAnA gAmaDAomAM paNa strInI unnatinI vAto, strInA samAna adhikAranI vAto, strIsanmAnanI vAto, strInI ijjatanI rakSAnI vAto jorazorathI thaI rahI che. e ja dezakALamAM Aje strInuM bhayAnaka zoSaNa karavAmAM Ave che. juo chApAomAM, zAntasudhArasa : bhAga 2 50
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ juo sinemAgharomAM, ane have to gheraghera ghUselAM TI.vI. juo. TI.vI.nA paDadA upara, sinemAnA paDadA upara strI zarIrane keTaluM bIbhatsa...nirlajja batAvavAmAM Ave che ? ane duniyAnI karoDo strIo tIvra rasathI e jotI hoya che ! puraSo to joze ja! na to prajA Ane roke che, na sarakAra pratibaMdha mUke che. strI zarIramAM Asakta loko ja sarakAramAM UjaLA vastra paherIne sajjana hovAno daMbha karIne | beThelA hoya che ! zarIra sauMdaryano A bharapUra pracAra-prasAra je deza-duniyAmAM thaI rahyo che, e aneka mAdhyamo dvArA thaI rahyo che. tyAM mAre manuSyadehanI aMdara je gaMdakI bharI che. je azuci bharI paDI che, enI vAto karavI che. kadAca tame buddhizALI loko mArI vAta upara hasazo, koI mane mUrkha paNa mAnI bese! mAno, je mAnavuM hoya te mAno. mAre to AdhyAtmika draSTithI ane vaijJAnika draSTithI je vAstavika che e batAvavuM che. bhale thoDAka loko mArI vAta samaje - Ama paNa jJAnI loko duniyAmAM thoDAka ja hoya che ne? zarIra - madirAno ghaDoH upAdhyAyajIe zarIrane madirAnA - zarAbanA ghaDAnI upamA ApI che. e paNa chidravALo ghaDo ! chidravALA ghaDAmAMthI zarAba TapakatI rahe che. zarAbathI bharelo ghaDo jevI rIte asvaccha, gaMdo hoya che; evI rIte zarIra paNa gaMduM hoya che. gaMdA ghaDAne gaMgAjaLathI sApha karavAmAM Ave athavA mATIthI sApha karavAmAM Ave, to paNa pavitra nathI banato. e rIte zarIra gaMdAM hADakAM, maLamUtra, zlekha, cAmaDI, rakta evA apavitra padArthothI lipta che. ene sApha karavA game teTalo prayatna karo to paNa e zuddha nahIM thAya. gaMdakI dUra thatI ja nathI. praznaH AjakAla to zarAba sArI bATalIomAM Ave che. uttaraH A dezI zarAbanI vAta che. gerakAyadesara zarAba bane che ne? e pIne vadhAre loko mare che. chApAomAM vAMco cho ne? vadhAre zarAba pInArAnA mukhamAMthI durgadha paNa Ave che. AvA loko hoza khoIne jamIna upara ALoTe che. mithyA bakavAsa kare che. evA garIba loko ghaDAno zarAba pIe che. e ghaDo tame jojo. jo kadAca maLI jAya to gaMgAjaLathI dhojo ! agara to naLanA pANIthI dhojo, jojo pachI, enI badabU jAya che kharI? saMbhava che ke AjakAla evI davAo nIkaLI che ke jethI zarAbanI bATalIo - zarAbanA ghaDAo sApha karavAmAM Ave che. paraMtu zarIranI aMdara je maLamUtra vagere gaMdA padArtho bharyA che e sApha na karI zakAya. kAraNa ke manuSya je pANI pIe che, [ azuci bhAvanA 51]
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhojana kare che, enAthI maLamUtrAdi gaMdA padArthonuM nirmANa thatuM ja rahe che. sAta dhAtuo banatI ja rahe che. sayalakuhiyANa piMDaM kimikulakaliyaM auvvaduggaMdhaM / malamuttANa gehaM dehaM, jANeha asuimayaM // ' tuM A zarIrane apavitra samaja. A zarIra kutsita niMdanIya vastuono samudAya che, kRmi vagere jIvothI-kIDAothI bharelo che. atyaMta durgadhamaya che, maLamUtranuM ghara che. snAyaM snAyaM punarapi punaH snAnti zuddhAbhiradbhivAraM vAraM bata ! samalatanuM candanai rarcayante / mUDhAtmano vayamapamalAH prItimityAzrayante, no zuddhayante kathamavakaraH zakyate zoddhameva // 2 // mUrkhamanuSya vAraMvAranAna karIne zarIrane svaccha banAve che. caMdanano lepa karIne potAnI jAtane pavitra samaje che. paraMtu A enI narI bhramaNA ja che. kacarAnA DhagalAne svaccha karI zakAto nathI. zarIra - gaMdakI-kacarAno Dhagalo : zarIrane svaccha-nirmaLa rAkhavA mATe manuSya divasamAM vArevAre snAna kare che. vAraMvAra zarIra gaMduM thAya che eTalA mATe vArevAre snAna karavuM paDe che ne? gaMdAdugaMdhamaya zarIrane sugaMdhI banAvavA mATe prAcIna kALamAM caMdananuM vilepana karavAmAM AvatuM. AjakAla ene attara - senTa' vagerenA prayogathI sugaMdhita karavAmAM Ave che. zarIra ane vastro upara "senTarano "" karavAmAM Ave che. keTaloka samaya sugaMdhamaya banI jAya che, paraMtu pAchaLathI durgaMdhamaya banI jAya che. kacarAno Dhagalo - apavitra vastuo kyAM sudhI sugaMdhita rahI zake ? kacarAnA DhagalAne kadI svaccha, nirmaLa banAvI zakAya? jo karI zakAto hoya to ene kacarAno Dhagalo kahI zakAya ? bhalene tame snAna karo, sugaMdhita padArthothI zarIrane suvAsita karo, paraMtu A samajI lo ke zarIranI aMdara azuci - gaMdA padArtho bharyA paDyA che. bAhyarUpe zarIrane vyAvahArika bhUmikA upara svaccha karavuM paDe che. eTalA mATe snAnAdi karIe chIe. saMsAranA vyavahAromAM ane dharmanA paNa bAhya vyavahAromAM zarIranI bAhya svacchatA apekSita mAnavAmAM AvI che. paraMtu enAthI dehAsakti - zarIrarAga vadhavo na joIe. koI vAra duzmanane paNa khavaDAvavuM-pIvaDAvavuM paDatuM para che. zAntasudhArasaH bhAga 2
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya che. sarabharA karavI paDatI hoya che! saMsAranA vyavahAro evA ja hoya che, paraMtu enAthI zatrune mitra mAnavAnI bhUla karavAnI nathI. karpUrAdibhirarcito'pi lazuno no gAhate saurabhaM, nAjanmopakRto'pi hanta ! pizunaH saujanyamAlambate / dehopyeSa tathA jahAti na nRNAM svAbhAvikI vinatAM, nAbhyakto'pi vibhUSito'pi bahudhA puSTo'pi vizvasyate // 3 // zarIrane lasaNanI upamA ApatAM upAdhyAyajI kahe che - lasaNane kapUra vagere sugaMdhayukta padArthomAM rAkhavAmAM Ave to paNa enI badabU jatI nathI. duSTa AdamI upara jiMdagIbhara upakAra karatA raho chatAM paNa e sudharaze nahIM. e ja rIte A mAnava zarIra ene game teTaluM zaNagAro, sajAvo, hRSTapuSTa banAvo, to paNa te tenI svAbhAvika durgadha nahIM choDe ! zarIra - lasaNa samuM dugaMdhayukta : i zarIra zarAbanA ghaDA jevuM gaMduM che. i zarIra kAdava-kacarA jevuM apavitra che. zarIra lasaNa jevuM durgaMdhamaya che. A rIte zarIrane traNa upamAo ApIne tenA pratye virakta-anAsakta banavA mATeno upadeza Apyo che. zarIrane lasaNanI upamA ApavAnI sAthe sAthe eka bIjI vAta kahI dIdhI che. durjana manuSya upara jiMdagIbhara upakAra karatA raho, to paNa e saujanyazIla nahIM bane, kRtajJa nahIM bane, kataba ja raheze. upakArano badalo apakAramAM ja cUkavaze. e rIte A zarIra upara game teTalA upakAra karatA raho, ene sajAvo, zaNagAro, haSTapuSTa karo. paNa vizvAsapAtra nathI banatuM; avasara AvatAM ja te dago deze. baMne vAto gaMbhIratAthI vicAravI paDaze. lasaNa jevuM durgadhamaya che A zarIra ane durjana jevuM avizvasanIya che. . rogI zarIra durgaMdhamaya hoya che. rogI zarIra ja nirbaLa ane nirvIrya hoya che. "o namayanuM je zarIra dvArA vaiSayika sukho bhogavavAmAM Ave chete zarIra rogAkrAnta thaIne dugaMdhamaya thaI jAya che. hospiTalomAM jaIne rogIone joje. [ azuci bhAvanA 53]
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIra - duSTa mANasa jevuM: duSTa-durjana upara jiMdagIbhara upakAra karatA raho, chatAM paNa durjana potAnI durjanatA choDaze nahIM, sAcI vAta che ne ? A vAta AjakAlanI nathI. zramaNa, bhagavAna mahAvIranA samayanI che. bhagavAne gozAlaka upara keTalA upakAro karyA hatA? gozAlaka aneka vAra potAnAM aneka ayogya AcaraNothI lokonA kopane pAtra banyo hato. bhagavAne ene bacAvyo hato. bhagavAne ja ene tejalezyAnI mahAna zakti ApI hatI. e zaktino durupayoga teNe bhagavAna upara ja karyo hato. durjana hato ne ? duSTa hato ! zarIranuM paNa evuM ja che. ene sAvo, svaccha karo, hRSTapuSTa karo; paNa te to pApa ja karato raheze. AtmAne azuddha ja karato raheze. hRSTapuSTa baneluM zarIra AtmAne kAmAsakta banAve che, bhogAsakta banAve che. vaiSayika sukhabhogo tarapha kheMce che. A ja to zarIrano apakAra che. AtmAne vadhAremAM vadhAre nukasAna to pApothI ja thAya che ane vadhAremAM vadhAre pApa "zarIra kare che. ati alpa mANasonA viSayamAM evuM jovAmAM Ave che ke emanA hRSTapuSTa zarIrano upayoga tapazcaryAmAM thAya che, paramArtha-paropakAranAM kAryomAM thAya che, saMyamadharmanI ArAdhanAmAM thAya che. jema ke indrabhUti gautama. ApaNe jemane gautama svAmInA nAme yAda karIe chIe. emanuM zarIra hRSTapuSTa hatuM. teo zramaNa banyA ane babbe upavAsane pAraNe - babbe upavAsanI tapazcaryA karatA rahyA ! parama gurudeva bhagavAna mahAvIra svAmInI sevA-bhakti karatA rahyA. lokone dhamapadeza ApatA rahyA. saMyamadharmanuM vizuddha pAlana karatA rahyA. paraMtu AvAM vRSTAMta somAM eka-be ja maLe che. vadhAre pramANamAM to A zarIra bhogAsakta-pApAsakta banIne AtmAne duHkhI ja kare che. eTalA mATe zarIranI mamatA choDavAnI che ane zarIranI azucitAnI vicAraNA karavAnI che. zarIrane mAtra jIvanayAtrAnuM sAdhana ja mAnavAnuM che. dagAbAja zarIra upara vizvAsa karavAno nathI. zarIra dagAbAja - vizvAsa na karo: zarIra kevuM dagAbAja che e keTalAMka udAharaNo ApIne samajAvuM. eka bhAI mArI pAse AvyA. virakta banyA hatA. uMmara haze aMdAje 40-45 varSanI. zarIra nIrogI hatuM. bolyAH "mAre eka varasa pachI dIkSA levI che. eka varSamAM dukAna-ghara-patnI-putra vagerenI vyavasthA karI dauM chuM." meM kahyuM - "tamArI bhAvanA sArI che. ane zIdhra-sArA kAryamAM vilaMbaThIkanahIM."cha mahinA pachI meM sAMbhaLyuM ke te zarIrane lakavo thaI gayo che. teo temanI saMyamita jIvana [54] . " | zAntasudhArasa : bhAga 2)
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvavAnI bhAvanAne saphaLa banAvI zakyA nahIM. temanA zarIre temane dago dIdho. eka bhAI AvyA. paryuSaNanA divaso hatA. temaNe kahyuM: "AgaLanA paryuSaNamAM mArI IcchA mA khamaNanI - eka mAsanA upavAsa karavAnI che. huM avazya karIza." temanuM zarIra hRSTapuSTa hatuM. uMmara 35-40 varSanI hatI. paraMtu traNa mahinA pachI temane kensara thaI gayuM ane paryuSaNa pahelAM ja mRtyu pAmyA! zarIre emane paNa dago dIdho. - eka bhAInI icchA upadhAna tapa karavAnI ane karAvavAnI hatI. zrImaMta hatA ane taMdurasta paNa. paraMtu zarIre emane dago dIdho. te bImAra paDyA. temanA dIkarAo emane amerikA laI gayA ane tyAM emanuM mRtyu thayuM. eka yuvAna eTalA mATe lagna karato na hato ke ene enI manapasaMda chokarI maLatI na hatI. jyAre manapasaMda chokarI maLI to chokarAnA zarIramAM asAdhya roga pesI gayo. zarIra saDI gayuM. zarIramAM kIDA paDI gayA. enA zarIre paNa ene dago ja dIdho ne ? 1 eka sukhI parivAranI chokarIne dIkSA levI hatI. sAdhvI thavuM hatuM. virakti to hatI ja. zarIra paNa sAruM nIrogI hatuM. paraMtu eka divase enI AMkhomAM - baLataro zarU thaI. be divasamAM ja AMkho cAlI gaI ! aMdha thaI gaI. zarIre | dago dIdho ane te sAdhvI na banI zakI. AvA to aneka udAharaNo che. eTalA mATe zarIra upara vizvAsa na karo. jyAM sudhI zarIra sAruM hoya tyAM sudhImAM sukRta karI lo, dharma-ArAdhanA karI lo. kAyA - kAcI mATIno piMDaH jayasoma munivara nAmanA adhyAtmamArganA kavie 'azuci bhAvanAne eka bhAvapUrNa kAvyamAM vyakta karI che - . chaThThI bhAvanA mana gharo jIla! azucibharI e kAyA re, zI mAyA re mAMDI, kAyA piMDazuM e... zI mAyA re... 1 nagara khAla pare nita vahe kapha mala-mUtra bhaMDAra re tima dvArA re nara nava dvAdaza nArInA e.. zI mAyA re... 2 dekhI durgadha dUrathI, tuM muha macakoDe mANe re navi jANe re tiNa pudgala nija tanu bharyuM re... zI mAyA re... 3 mAMsa rudhira medarase asthi majjA nara bIje re, zuM rIjhe re ? rUpa dekhI dekhI ApaNuM re.. zI mAyA re.. 4 azuci bhAvanA papa |
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ mi vAlAdika kothalI, moharAyanI ceTI re. ' e peTI re camaDI, ghaNA roganI re... zI mAyA re. 5 gabhaviAsa nava mAsamAM, kRmi para malamAM vasiyo re tuM rasiyo re UMdhe mAthe Ima rahyo e zI mAyA re... 6 kanakakuMvarI bhojanabharI, tihAM dekhI durgadha bUkyo re ati bUDyA re, mallimitra, nija karmazuM e.. zI mAyA re. 7 kavi kahe che, "he AtmA, tuM vicAra kara ke A kAyA azuci che. gaMdA padAthathI bharelI che. kAcI mATInA pAtra jevI kAyAnI sAthe zuM mAyA bAMdhe che? zuM prema bAMdhe che? kAyAmAM prIti karavA jevuM che zuM? kazuM ja nathI. puruSanA zarIramAM nava dvAra che. jyAre strInA zarIramAM bAra dvAra che. A dvAromAM azuci - gaMdakI vahetI rahe che. evI kAyA para mAyA zA mATe karavI? are marmajIva!tuM vicArato nathI ke AvA jadurgadhamaya padArthothI ja tAruM zarIra bhareluM che! A zarIra mAMsa, rUdhira, meda, rasa, hADakAM, majjA ane vIrya Adi gaMdA padArthothI bhareluM che. AvA gaMdA padArthothI bharelA tArA potAnA zarIranA bAhya rUpane joIne kema khuza thAya che? zA mATe AnaMdita thAya che? A zarIra eka kothaLI che. emAM kRmi-kIDA vagere aneka jaMtuo bharelAM che, AvA zarIra upara zo moha karavo? kAyA to moharAjanI dAsI che. aneka rogothI bharelI che. mAtra enI upara kALI-gorI cAmaDInuM ekaluM AvaraNa che. AvI kAyAnI mAyA na kara. sujJa AtmA, jarA yAda kara tArA garbhAvasthAnA dukhapUrNa nava mahinAone! je rIte maLamUtramAM kIDA vagere rahe che evI rIte tuM mAtAnA udaramAM UMdhe mAthe laTakyo hato. keTalAM duHkha pAmyo hato ! mAtAnA udaramAM keTalI gaMdakI bharelI hoya che? mallinAtha bhagavAna je pUvavasthAmAM mallIkumArI hatA. temaNe potAnA pUrvabhavanA cha mitro je A bhavamAM cha dezanA rAjAo hatA emane pratibodhita karyA hatA - A azuciMbharI kAyAnA mAdhyama dvArA. saMkSepamAM A kathA tamane saMbhaLAvuM azucidarzanathI bodhaH pahelAM bhagavAna mallinAthanA pUrvabhavanI vAta sAMbhaLI lo. "mahAvideha kSetramAM salilAvatI vijaya nAmanA pradezamAM vItazokA nagarI hatI. tyAM bala' nAmano rAjA hato. putra mahAbalakumAra hato. putra mahAbalakumArano rAjyAbhiSeka karIne rAjA bale dIkSA laI lIdhI. 56 phaka bahAratA 2 |
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ hajAro varSo vItI jAya che. rAjA mahAbala je mallinAthano jIva hato, teNe paNa potAnA mitro sAthe dIkSA laI lIdhI. sAte jaNAe paraspara nirNaya karyo hato - ApaNe sAte ekasarakhAM tapa karIzuM. temaNe 20 sthAnaka tapa zarU karyuM. mahAbala munie vicAra karyo: saMsAramAM huM rAjA hato. mArA A mitro karatAM ucca sthAne hato. to ahIM mAre tapazcaryAmAM paNa uccasthAna upara rahevuM joIe." temaNe muni mitrothI chAnI rIte vizeSa tapa zarU karyuM. mitronI sAthe kapaTa karyuM. Azaya sAro hato chatAM paNa kapaTa to hatuM ja, pariNAme temaNe 'strIveda' nAmanuM karma bAMdhI lIdhuM. dIrdhakALanuM AyuSya pUruM thayuM. sAte mitrono kALadharma thayo. anuttara devalokamAM jayanta' nAmanA vimAnamAM deva banyA. devalokanuM AyuSyakarma pUrNa thatAM mahAbala muni A bharatakSetramAM mithilA nagarImAM rAjA kuMbhane tyAM putrIrUpe janma dhAraNa kare che. temanuM nAma "mallIkumArI rAkhavAmAM AvyuM. janmathI traNa jJAna hatAM - matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna. temaNe avadhijJAnanA prakAzamAM pUrvanA cha mitrone bhinna bhinna rAjyomAM rAjya karatA joyA. bhaviSyamAM emane pratibaddha karavAnI draSTie, bhaviSyamAM thanArI vicitra ghaTanAnA samAdhAna mATe temaNe bagIcAmAM eka mahela banAvyo. mahelanA madhyabhAgamAM potAnI ja suvarNamayI mUrti banAvI. mUrti aMdarathI polI banAvI. mastaka upara kamaLa AkAranuM DhAMkaNuM banAvyuM. mahelanA emadhyabhAgamAM praveza karavA mATe 6 daravAjA banAvyA. dareka daravAjethI praveza karanAra e suvarNamayI mallIkumArInI pratimA joI zake. mUrti evI banI hatI ke jonArane jIvaMta mallIkumArI ja lAge. samaya AvatAM mallIkumArIe prayoga zarU karyo. roja bhojana pachI eka koLiyo e mUrtimAM nAkhatI hatI. e bhojana mUrtinI aMdara saDatuM hatuM. dhIre dhIre asahya durgadha pedA thAya che. paraMtu mUrtinuM dvAra baMdha rahe che, ethI durgadha bahAra nathI AvatI. avasara Ave tyAre ja DhAMkaNuM kholavAnuM hatuM. - eka mitra kozaladezano rAjA pratibaddha hato. - eka mitra aMgadezano rAjA candraccha hato. - eka mitra kuNAladezano rAjA rUpI hato. - eka mitra kurudezano rAjA adInazatru hato. * eka mitra paMcAladezano rAjA jitazatru hato. [ azuci bhAvanA 57.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ - eka mitra kAzIdezano rAjA zaMkha hato. bhinna bhinna kAraNothI-nimittothI A sarve rAjAone mallIkumArI pratye AkarSaNa pedA thAya che. te sarve mallIkumArI sAthe lagna karavA tatpara thAya che. potapotAnA dUtone teo mithilAnA rAjA kuMbharAjA pAse mokale che. pratyeka dUta kuMbharAjAnI sabhAmAM jaIne potAno paricaya Ape che ane mallIkumArInI mAgaNI kare che. kuMbhArAjA stabdha thaI jAya che. eka sAtha cha cha rAjAonA dUto mallIkumArInuM mAguM kare, A ati AzcaryakAraka ghaTanA che. kuMbharAjAne e cha dUto upara khUba gusso Avyo. dUtono tiraskAra karIne ravAnA karI dIdhA ! dUto potapotAnA rAjAo pAse cAlyA gayA. badhA rAjAo paNa krodhamAM agana jevA kALajhALa thaI gayA. temaNe yuddha karIne mallIkumArIne prApta karavAno nirNaya karyo. potapotAnI senAo laIne teo mithilA upara AkramaNa karavA pahoMcI gayA. rAjA kuMbha paNa potAnI vizALa senA laIne mithilA bahAra medAnamAM AvI pahoMcyA. yuddha zarU thayuM. paraMtu kuMbharAjA ekalA hatA ane sAme cha cha rAjAo hatA. temanI ati vizALa senA hatI. kuMbharAjA nagaramAM pAchA AvyA. nagaranA badhA daravAjA baMdha karI devAmAM AvyA. paraMtu kuMbharAjAne ciMtA khUba satAvavA lAgI. mallIkumArIe rAjAne AzvAsana ApatAM kahyuM "pitAjI, Apa ciMtA na karo. tame A cha rAjAonI pAse gupta rIte alaga alaga dUta mokalo ane saMdezo mokalo ke "tamane mallIkumArI ApIza." ane pachIthI e rAjAone bhinna bhinna mArgethI nagaramAM praveza karAvI mArA A udyAnanA mahelamAM laI Avajo. basa, pachI e rAjAone huM saMbhALI laIza." A rIte karavAmAM AvyuM. cha rAjAone mallIkumArInA mahelamAM lAvavAmAM AvyA. alaga alaga dvArathI lAvavAmAM AvyA. badhAe mallIkumArInI pratimA joI enA sauMdaryathI badhA mugdha thaI gayA. eTalAmAM mallIkumArIe caturAI mUrtinI uparanuM DhAMkaNuM kholI nAkhyuM ane mahelamAM durgadha durgaMdha phelAI gaI. mAthuM phATI jAya evI bhayaMkara durgadha hatI e! rAjAoe potapotAnA uttarIya vastrothI nAka baMdha karyA ane mukha pheravIne UbhA rahyA. mallIkumArIe pUchyuM "kema? zuM thayuM?nAka baMdha karIne mukha pheravIne kema UbhA cho?" badhA rAjAoe kahyuM: 'A bhayaMkara, tIvra durgadha sahana thatI nathI. khabara nahIM A durgadha kyAMthI AvI rahI che ?" [ 58 zAnta sudhArasa bhAga 2
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ mallIkumArIe kahyuM: "A durgadha A mUrtimAMthI AvI rahI che. je mUrtine tame sAkSAt mallIkumArI mAnIne enuM sauMdarya nihALI rahyA hatA, enA rUpamAM mugdha banyA hatA, e A mUrti che. meM enI uparanuM DhAMkaNuM dUra karyuM ane durgadha AvavA lAgI. huM dararoja A pratimAmAM bhojana piMDa nAkhuM chuM. uttama bhojanano piMDa nAkhuM chuM. bhojana aMdarathI saDe che. ane durgadha utpanna thAya che. he rAjezvaro, tame vicAra karo. ApaNuM A audArika zarIra che. emAM zuM bharyuM paDyuM che? badhA gaMdA padArtho bharyA paDyA che. hADakAM, mAMsa, rudhira, mala, mUtra, majA Adi sAta dhAtuo che. badhuM ja gaMdu ane bIbhatsa bhareluM che. AvI kAyA upara kevI rIte rAga-moha karavAno? manuSyanA e bhogasukha tuccha ane gaMdA che." mallIkumArInA zabdo sAMbhaLatAM to rAjAone pUrvajanmanI smRti thaI gaI. saunA manamAM zubha pariNAma, zubha adhyavasAya prakaTa thayA. temane mallIkamArInI vAta yathArtha lAgI. mallIkumArIe pUchyuM- "he narezvaro! cAritradharma svIkArIza, Apa saunI zuM icchA che?" rAjAoe kahyuM: 'ame paNa ApanI sAthe ja cAritra laIzuM.' rAjA virakta banyA hatA. mallIkumArI pratye moha rahyo na hato. pUjyabhAva prakaTa thaI gayo hato. kuMbharAjAnI kSamA mAgIne badhA rAjAo potapotAnA nagare cAlyA gayA. mithilAnuM saMkaTa dUra thaI gayuM. mallIkumArIe kuMbhArAjAne potAno pUrvabhava saMbhaLAvyo. cha rAjAo kema AkarSita thayA, enuM kAraNa batAvyuM ane potAnA cAritragrahaNanI vAta saMbhaLAvI. azuci bhAvanA nA mAdhyamathI potAnA zarIra pratye ane bIjAnA zarIra pratye virakta-virAgI bano, e ja zubha bhAvanA. Aje basa, ATaluM ja. zaO: [ azaci bhAvanA 59 |
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthadharI pravacana 30 : saMlanA : zarIra pavitrane apavitra banAve che. dehadarzana : be dRSTikoNa. bhagavAna buddha ane rANI kSemA. bhagavAna buddhano upadeza. zucivAda : zarIrano, AtmAno. bhAvazaucano Adara karo. dharma e ja vizvamAM pavitra che. kSamA ityAdi 10 prakAranA dharma.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ yadIyasaMsargamavApya sadyo bhavecchucInAmazucitvamuccaiH / amedhyayonervapuSo'sya zaucasaMkalpamoho'yamaho ! mahIyAn // 4 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI "zAnta sudhArasa' graMthamAM "azuci bhAvanA batAvatAM kahe cheH "je zarIra tenA saMparkamAM AvanArI pavitra vastuone paNa malina karI de che, emAM pavitratAnI kalpanA karavI e mahAna ajJAnatA che, mUDhatA che. zarIra pavitrane apavitra kare che? pavitrane apavitra kare che A zarIra, zuddhane ya azuddha kare che A zarIra ane nirmaLaneya malina kare che A zarIra! paramAtmAnA maMdiramAM jyAre acAnaka koI bALakane maLamUtrathI lapeTAyeluM joyuM, to A zarIranI vAstavikatAno khyAla Avyo. pavitra maMdirone apavitra karanAra A zarIra hatuM. ekadama dhoIne ujvaLa banAvelAM kapaDAMthI savAre zarIrane sajAvyuM hatuM, paraMtu sAMja sudhImAM e zarIre e vastrone parasevAthI ane melathI gaMdAM karI nAkhyAM. tyAre khyAla Avyo ke zarIrane uparathI paherAveluM ke zarIranI aMdara raheluM koI paNa dravya zuddha na rahI zake. koI paNa vastu svaccha-nirmaLa na rahI zake. ' are, zarIrane divasamAM vAraMvAra navaDAvavAmAM Ave, to paNa te zuddha rahe che? rahI zake. e svaccha ane zuddha na rahI zake, te pavitra na rahI zake ke nirmaLa paNa na rahI zake. AvA zarIra upara zA mATe rAga karavo? zA mATe Asakti rAkhavI? to paNa A zarIra ApaNuM hoya ke parAyuM hoya, te zarIra strInuM hoya ke puruSanuM hoya - "jJAnasAramAM mahopAdhyAyajI zrI yazovijayajIe strInA sauMdaryasabhara zarIra pratye AkarSita thatA puruSamanane saMbodhita karatAM kahyuM che ke - bAhyadRSTiH sudhAsAraghaTitA bhAti suMdarI / tattvadRSTestu sA sAkSAd viNmUtrapiTharodarI // tattavRSTivALA mahApuruSo nArIdehanI sukomaLa dhavala tvacAnI aMdara jue che ane viSTA, mUtra, rudhira, mAMsa ane hADakAM sivAya kazuM emane jaNAtuM nathI. emane jovA mAtrathI vairAgya pedA thAya che. dehadarzana -be draSTi : bahirdaSTi lokoe - kavioe nArInA zarIranI prazaMsA karI che. koI kavie lakhyuM che, "jagat nimati brahmAe amRtano sAra mAtra nArIdehane banAvyo che." kanaiSadhIyacaritra'nA kartA kavi harSe kahyuM che - draupadI evI asAdhAraNa suMdarI hatI ke - azuci bhAvanA . 61 |
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenI kAyAnuM gaThana brahmAe caMdranA garbha bhAgamAMthI karyuM hatuM ! AthI caMdrano madhyabhAga kALo dekhAya che. dareka prasiddha kavie nArIdehanuM varNana karavAmAM potAnI kalama ane kalpanAnI kasoTI karI dIdhI che. kahevAyuM che ke asArasaMsAramAM jo koI sArabhUta hoya to mAtra sAraMgalocanA mRganayanA suMdarI ja che. nArInuM A manohArI darzana bAhyadRSTivALA manuSyonuM darzana che. bahidaSTi manuSya nArIne mAtra zArIrika upabhoganuM sAdhana mAnIne enI sAthe bIbhatsa vyavahAra kare che. jyAre tattvaSTi manuSya "nArIno AtmA paNa mokSamArganI ArAdhanA karI zake eTalo uttama che." evI pavitra draSTi rAkhIne enA zArIrika, kamanIya avayavonuM mamatva choDavAnA AzayathI nArIdehane viSTA, mUtranI hAMDalI, narakano dIvo ane kapaTanI kAlakoTarInA rUpamAM jue che ane A dehadarzana ayogya paNa nathI. nArIdehanA sauMdaryanuM ane enI bhAvabhaMgimAnI alaukikatAnuM varNana e lokoe karyuM che ke jeo sarvathA kAmI, vikArI ane zArIrika vAsanAnA bhUkhyA varuo hatA. Aje paNa bahirdaSTi manuSya, nArInAM rUpasauMdarya ane phezana parastInI prazaMsA karatAM thAkatA nathI. emAM nArIjAtinuM mAna, sanmAna nathI, paraMtu ghora apamAna che. nArIdehanA darzanathI utpanna sahaja vAsanAne jaDamULamAMthI ukheDI nAkhavA mATe enI zArIrika bIbhatsatAno vicAra karavo atiAvazyaka che, mahattvapUrNa paNa che; paraMtu enI sAthe e na bhUlo ke nArIdehamAM atyaMta guNamaya AtmAvAsa kare che.. nArIne "ratnakakSi' paNa kahevAmAM AvI che. A koI khoTI vAta nathI, paraMtu nArIdehanA darzanathI manamAM mohAsakti pedA na thAya evuM darzana karavAnuM kahyuM che ane A darzana antardaSTi vagara saMbhava nathI."jJAnasAramAM tattvavRSTi-aSTakamAM kahyuM lAvaNyalaharIpuNyaM vapuH pazyati bAhyadRg / tattvadRSTiH zvakAkAnAM bhakSyaM kRmikulAkulam // bAhyavRSTi manuSya sauMdarya-taraMganA mAdhyamathI zarIrane pavitra jue che, jyAre tattvavRSTi manuSya ene ja kUtarAone-kAgaDAone khAvAyogya kRmithI bharyuM bharyuM bhojana mAne che." bAhyadraSTithI zarIra saudaryathI suzobhita, svaccha ane nirmaLa lAge che, jyAre tattvadraSTi puruSane e ja zarIra kAgaDA, kUtarAMne khAvAyogya kRmiothI bhareluM bhakSya mAtra lAge che. koI mANasa zarIrane joIne rAgI bane che, to bIjo e ja zarIrane [ 62 zAntasudhArasa bhAga 2 |
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ joIne virAgI paNa bane che. bahidraSTi manuSya zarIranI sevA kare che, saMbhALa rAkhe che, jyAre tattvadRSTi manuSya zarIranA mAdhyamathI potAnI mahattA samaje che ane svayaMne zarIranA baMdhanamAM jakaDelo - tuccha jIva mAne che. zArIrika sauMdarya, tenI zakti, enA lAvaNya ane Arogyane mahattva ApanAra bAhyavRSTi manuSya zarIramAM sarvatra vyApta AtmAnA sauMdaryane joto nathI, joI zakato nathI temaja AtmAnI apAra zaktine samajI zakato nathI. enI sAthe AtmAnA avyAbAdha ArogyanI ene rajamAtra kalpanA nathI hotI. are, mulAyama, mohaka tvacAnI nIce rahelI bIbhatsatAne te joI zakato nathI. enI draSTi to mAtra bAhyatvacA upara ja kendrita hoya che. e lUkhI tvacAne mulAyama banAvavA, AkarSaka banAvavAnA prayatnomAM rAcato hoya che. gaMdI cAmaDIne sAphasutharI banAvavA mATe AkAzapAtALa eka kare che. bahirAtmadazAmAM AvuM ja thAya che. paraMtu aMtarAtmA-tattvavRSTi puruSa haMmezAM zarIranI aMdara ja nihALe che ane kaMpI UThe che. emAM mAMsa, rudhira, mala ane mUtra bahAra nIkaLIne vahetAM lAge to joIna zakAya evuM bIbhatsa dRzya UbhuM thAya. tattvadraSTi puruSa zarIranI rogI avasthAno vicAra kare che, vRddhAvasthAnI kalpanA kare che ane aMtamAM nizreSTa dehanuM darzana kare che - enI AsapAsa ekaThA thayelA kAgaDA ane kutarAMne jue che. teo zarIranA aNuaNane toDI-kheMcI rahyA che. anAyAsa e AMkho baMdha karI de che. je zarIrane pratidina mevA-miSTAna khavaDAvI pivaDAvIne puSTa karyuM - dararoja navaDAvyuM - sajAvyuM ane suzobhita karyuM te Akhare kAgaDAonI tIkSNa cAMconA prahAra sahavA mATe - kUtarAonI dADha taLe cAvavA mATe?.. mAnava, A zarIrane lAkaDAMnI citA upara lAcAra, majabUra, nidmANa hAlatamAM paDeluM jue che, kSaNArdhamAM e agninI jvALAomAM, lAkaDAMnI sAthe baLIne rAkha thaI jAya che. mAtra kalAka - be kalAnI mudatamAM lAkaDAM sAthe baLIne rAkhano Dhagalo thaI jAya che ane vAyunA jhapATA paLa be paLamAM e rAkhane ahIMtahIM uDADI daIne nAmazeSa karI nAkhe che. zarIranI A avasthAnI vAstavika kalpanA tattvavRSTA puruSa ja karI zake. enAthI zarIranuM mamatva tUTI jAya che. enuM mana avinAzI AtmA pratye pUrNatayA AkarSita thAya che. Atmadarzana pAmavA mATe te potAnAM vaiSayika, bhautika sukhacenane tilAMjali ApI de che. zarIrane durbaLa ane kuza banAvI de che. zarIra sauMdaryanI ene paravA hotI nathI. pApone AdhAre e A zarIrane bhUlamAMya puSTa karato nathI ke vikasavA deto nathI. te to niSkAma vRtti dhAraNa karIne zarIrane TakAvavA mAge che ane e paNa potAnA AtmAnA hitArthe tattavRSya jJAnI puruSanuM A ja vAstavika [ azuci bhAvanA | | 3]
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIra darzana che. bhagavAna buddha ane rANI kSemA : magadha samrATa rAjA biMbisAranI rANI kSemAne bhagavAna buddha zarIra pratye nirmohI banAvI hatI e A "azuci bhAvanA'nA mAdhyama dvArA ja banAvI hatI. jaina paraMparAmAM A vAta nathI maLatI. jo ke bauddha paraMparAmAM A vAta prasiddha che. huM tamane A vAta bauddha paraMparAnI kathA pramANe saMkSepamAM kahuM chuM. ' rAjakumArI kSemA apUrva suMdarI hatI. suvarNavaNa hatI. rUpanI rAzi hatI. magadha samrATa biMbisAranI sAthe vivAhitA banIne rAjagRhe AvI tyAre mahArANI kauzaladevI agramahiSI - mukhya rAjarANI hatI. chatAM paNa magadha samrATe kSemAne kauzaladevInI samakakSa ajhamahiSInuM pada ApyuM. A enA apUrva sauMdaryane kAraNe ja banI zakyuM. AkhA aMtaHpuramAM kSemA jevI apUrva rUpasuMdarI bIjI koI na hatI. svayaM samrATa paNa enA aMtaHpuranI AsapAsa AMTA mArato hato. samrATanI A Asakti kSemAnA apUrva sauMdaryane lIdhe ja hatI. A samaya daramyAna samrATa bhagavAna buddhanA saMparkamAM Avyo. saMparka loDhA ane pArasanA milana jevo nIkaLyo. jIvananA 31mA varSe A virala kSaNa AvI hatI. mahAtmA buddhanA mArgadarzanamAM jyAre eNe antarAtmadazA prApta karI to tenuM samagra jIvana ja badalAI gayuM. have enAmAM pahelAM jevI niraMkuza zAsakonI uDatA rahI na hatI. have pahelAMnI jema dUra dezonI nagaravadhuonI pAchaLa doDanAra kAmuka biMbisAra rahyo na hato. potAnA A parivartanane joIne ene potAne ja prasannatA. thatI hatI, saMtuSTi thatI hatI. samrATane potAnA parivAra mATe khUba prema hato. e icchato hato ke parivAra bhagavAna buddhanA paricayamAM Ave ane vikAra-vimuktinuM jJAna pAme. mahArANI kSemA ene behada priya hatI, AthI e Icchato hato ke e buddhanA sAnidhyamAM Ave ane dharma pAme. e preraNA paNa Apato hato. paraMtu e jANato hato ke kSemAne buddha pratye vitRSNA che - napharata che! buddha je zarIranI bhatrenA karatA hatA. rUpanI niMdA karatA hatA, eTalA mATe kSemAne buddha pratye dhRNA hatI. kAraNa ke pote rUpagarvitA hatI. rANI eka vAra paNa buddhano upadeza sAMbhaLavA gaI na hatI. biMbisAre eka vAra e bhAvanAthI buddha bhagavAnane mahelamAM nimaMtrita kya ke rAjaparivAranA loko buddhanA saMparkamAM Ave, temano upadeza sAMbhaLe ane dharma pAmI zake. buddha rAjamahelamAM AvyA, paraMtu rANI kSemA dUra rahI. te buddhanI pAse na gaI. biMbisAre buddhane veNuvanamAM sthiratA karAvI hatI. rAjaparivAranA loko ane 4 zAnta sudhArasa bhAga 2
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajAjano buddhano dharmopadeza sAMbhaLe ane zAnti prApta kare e mATe buddha tyAM dararoja pratidina dharmopadeza ApyA karatA hatA. paraMtu mahArANI kSemA eka vAra paNa tyAM upadeza sAMbhaLavA gaI na hatI. kSemAnA A vyavahArathI samrATa duHkhI hato. e Icchato hato ke kSemA buddhano upadeza sAMbhaLe, dharma pAme ane AtmakalyANa sAdhI le, to paNa samrATe kadI kSemAM upara dabANa karyuM na hatuM. eNe eka upAya vicAryo. kSemAne gIta-saMgIta priya hatuM. sArA saMgItakAro ane gAyako kSemAnA manoraMjana mATe aMtaHpuramAM bolAvavAmAM AvatA hatA. samrATe veNuvananI manoramatA upara keTalAMka gIto lakhAvyAM ane keTalAka sArA saMgItakAro, gAyakone e gIto kSemAne saMbhaLAvavA mokalyAM. veNuvananuM ati suMdara-naMdanavana jevu varNana sAMbhaLIne tenA manamAM IcchA thaI ke te veNuvananI sahelagA karavA jAya; paraMtu evA samaye ke buddha bhikSA levA mATe bahAra gayA hoya. samrATe evI ja vyavasthA karI. kSemA veNuvana pahoMcI. tyAMnI naisargika zobhA - sauMdarya joIne ane zAntiprada vAtAvaraNa nihALIne te prabhAvita thaI. jevuM sAMbhaLyuM hatuM enAthIya vadhAre suMdara -manohArI eNe veNuvanane joyuM. te vicAra kare che: "kyAM rAjamahela ane kyAM A vana ! rAjamahelonuM zvAsa rUMdhanAruM vAtAvaraNa, ISa ane dveSathI bharyuMbharyuM, pUrNa azAntimaya vAtAvaraNa ane kyAM A prakRtinI unmukta madhurimA ane tapovananI agAdha zAnti !" lemAe joyuM ke aneka sthaLoe vRkSonI nIce athavA to puSpamaMDapa nIce zramaNayogIo dhyAna karI rahyAM che. aneka yuvaka zrAvako hatA. kSemAe vicAra karyoH "A uMmara dhyAna karavA yogya nathI. A uMmare to kAmopabhoga karavo joIe. dhyAna vRddhAvasthA mATe ja ThIka che, e loko potAnI javAnIne nirarthaka naSTa karI rahyA che." A vicAromAM rAcatI kSemA gaMdhakuTInI pAse pahoMcI gaI. buddha nagaramAMthI pAchA pharIne AvI gayA hatA ane eka jhADa nIce beThA hatA. kSemA jemane TALavA mAgatI hatI temanI ja sAmano thaI gayo. buddha najara UMcI karIne kSamA tarapha joyuM. buddhanI AMkhomAM karUNA bharI hatI. kSemA to sadeva puruSonI AMkhomAM vAsanA ja jotI hatI. jyAre ahIM to buddhanI AMkhomAM vAsanAnuM nAmonizAna ja na hatuM. buddhe kSemAne joIne upekSAthI potAnI AMkho pheravI lIdhI. rUpagarvitA kSemAnuM rUpa-abhimAna ghavAyuM. Aje eNe pahelI vAra joyuM - koI puruSe eka najare joIne potAnI AMkho pheravI lIdhI ! enAthI A sahana na thayuM. buddha joyuM ke mArI pAse aneka janmanuM puNya arjita che - puNyano udaya che. kSemAnI e samayanI mAnasika sthiti jotA zabdo dvAro dharma samajAvI zakAya tema na hatuM. A vicArIne buddha potAnA Rddhi-baLano prayoga karyo. [ azuci bhAvanA phona 65]
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSemAe joyuM ke buddhanI samIpamAM ja eka atyaMta rUpavatI devAMganA upasthita thaIne buddhanI stuti karI rahI che. enuM rUpa-sauMdarya joIne kSamA Azcaryacakita thaI gaI ! teNe kadI AvuM rUpa joyuM na hatuM. anupama nArIsauMdaryanI sajIva pratimA ! aMgeaMga lAvaNyathI bharapUra ! are, huM to AnI paricArikA banavAne mATe paNa yogya nathI ! jenI sevAmAM AvI apsarAo hAjara hoya e buddha) mArI sAme AMkha uThAvIne zA mATe jue? e apsarAno Avo rUpa-sauMdaryano samuccaya vismita-mugdha banIne jotI rahI. jotI ja rahI ! thoDI vAramAM e navayauvanA dhIredhIre prauDhA thaI gaI, sauMdaryanI enI AbhA DhaLavA lAgI. jotajotAmAM A zuM thayuM? e apsarAnA mukha upara ja nahIM, tenA AkhA zarIra upara karacalIo ja karacalIo. hADakAMno mALo ! jyAM ahIMtahIM UpaselI badasurata naso ane enI upara karacalIo ja karacalIo. kSemA kaMpI UThI. e to apsarAnuM rUpaparivartana jotI ja rahI. hADapiMjara jevI e nArInI kamara namatI jatI hatI. e lAkaDIne Teke UbhI rahI hatI. durbaLatAne kAraNe enA hAthapaga kAMpatA hatA. AkhuM zarIra dhrujatuM hatuM. are ! A to lAkaDInA TekAthI paNa UbhI rahI zakatI nathI, namatAM namatAM te nIce paDI. zarIranAM bAre ya chidromAMthI apavitratA bahAra AvavA lAgI. maLamUtrathI enuM zarIra lipta thaI gayuM. mukhamAMthI kapha nIkaLavA lAgyo. mukhamAMthI rudhira paNa vahevA lAgyuM. nAkamAMthI zlekha paNa nIkaLavA lAgyuM. tUTaka tUTaka zvAsa cAlavA mAMDyo. are juo, have to. zvAsa paNa aTakI gayo...Aha..! sAce ja Dhagalo thaI gaI. marI gaI! 'AvA suMdara rUpanI paNa A ja pariNati ?" kSemAnA manamAM ekAeka vijajhabakAro thaI gayo !" zuM mArI paNa A ja dazA thaze? mAruM rUpa-lAvaNya paNa AvuM ja jarjarita thaI jaze? huM paNa AvI janiSmANa thaI jaIza?" kSemAnA manamAM tIvra nirveda utpanna thayo. te potAnA zarIra pratye anAsakta - virakta banI gaI. te gaMbhIra thaI gaI potAnA jIvana pratye. ekAeka enA aneka janmonuM saMcita puNya jAgI UThya - dharmabhAvanA jAgRta thaI gaI. buddhe jANI lIdhuM - have kSemAnI manaHsthiti dharma sAMbhaLavA-samajavA yogya banI che. bhagavAna buddhano upadeza: buddhe karuNAbharyA zabdomAM kahyuM- "mA, jo, A zarIrane jo. je saDI gayuM che, TapakI rahyuM che. gaMdu che, badasUrata che. mRta che. mUDhamANasa ja A zarIra upara mohita thAya. cittane ekAgra kara, A vAstavikatAne samaja. zarIra pratye nirvedI bana, anAsakta bana. samaja ke jevuM A zarIra che tevuM ja tAruM zarIra che. azucino - [ ka ba ba zAntasudhArasa bhAga 2) zAnta sudhArasa : bhAga 2
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaMdakIno Dhagalo che A zarIra. A nazvara zarIra pratye anAsakta bana. paramavizuddha, avinAzI AtmA pratye sanmukha thA - Atma tarapha vaLa, samyagu dhyAna kara, tArA, abhimAnanAM mULa ukhADIne pheMkI de, ane nivaNanI parama zAnti pAmavA puruSArtha karI le. buddhanI karUNA enI aMdaranA pApone dhovA lAgI!citta upazAnta thaIne dezanA dhAraNa karavA lAgyuM. aMdara ciMtana-manthanano krama prAraMbhAyo. svayaM bhagavAna dvArA samyapha kalyANakArI mArgano nirdeza maLyo; aneka janmonA puNyanuM phaLa maLyuM. kSamA bhAvavibhora banIne buddhanAM caraNomAM paDI. have enI samajamAM AvyuM ke kAmamohamAM DUbelI rahevAthI mahAkANika bhagavAnathI dUra rahIne te potAnA ja sukhathI vaMcita rahI che. buddhanI karuNAmAM snAna karIne te samrATa biMbisAranI pAse gaI ane emanA pratye kRtajJatA vyakta karI. pAchaLathI kSemA samrATanI anumati laIne buddhanI pAse pravajyA grahaNa kare che. sarva bhikSuNIomAM buddha ane mahAprajJAvatInA agrapadathI vibhUSita kare che. zucivAdaH zarIrano - AtmAno : zucino artha che - pavitratA. pavitratAnA be prakAro che - laukika ane lokottara, athatu zarIranI pavitratA ane AtmAnI pavitratA. laukika pavitratAnA aneka prakAra mAnavAmAM AvyA che. koI agnithI vastune pavitra kare che, koI dhUpathI, koI rAkhathI, koI mATIthI, koI pANIthI, to koI chANa dvArA, to koI vaLI darbhanA ghAsathI padArthone pavitra kare che. - paraMtu je zarIra raktapitta jevA rogothI grasta che, zarIramAMthI rakta ane pitta nIkaLatuM rahe che, evA zarIrane pANIthI pavitra karavAnI vAta mithyA che - khoTI hoya che. Ameya je zarIranI aMdara maLamUtra, rakta, mAMsa, zleSma, kapha Adi gaMdA padArtho bharelA paDyA che. enI upara mAtra cAmaDInuM kavara ja che, enI ja zobhA che. AvI kAyA upara mohita thavuM manuSyano vibhrama che. lokottara pavitratA che - AtmAnI. karmamaLa dhoIne zuddha AtmasvarUpamAM sthira thavuM e sAcI pavitratA che. e pavitratA pAmavA mATe ratnatrayInI ArAdhanA karavI joIe. eTale ke samyapha darzana-jJAna-cAritranI ArAdhanA karavI joIe. A ratnatrayIthI amUrta-arUpI AtmAnA svabhAvane malina karanAra mithyAtva, kaSAya, ( rAgadveSa Adi doSono nAza thAya che ane AtmAnI vizuddhi prApta thAya che. A ja sAco AdhyAtmika zucivAi che. zarIrane vAraMvAra pANIthI sApha karavuM e asatuM zucivAda che. | azuci bhAvanA 67]
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvazaucano Adara karo: zramaNa jIvanamAM je dazavidha yatidharma batAvavAmAM AvyA che emAM eka dharma che - zauca. lobhatRSNAno tyAga karavo e ja zauca che, pavitratA che. lobha tamane apavitra banAvI de che. tRSNA tamane gaMdA banAvI de che. AMtarika pavitratA - vizuddhi prApta karavA mATe kRtanizcayI bano. mAtra bAhA zarIrazuddhi karIne ja dhanyatA na anubhavo. AMtarika vizuddhi mATe satata prayatnazIla rahevuM e zaucadharma che. prazna sAdhujIvanamAM paNa dravyazauca batAvyuM che ne ? enI upekSA to na karavI. joIe. uttaraH dravya, upakaraNa, khAnapAna ane zarIrane laIne je zuddhi karavAmAM Ave che te e prakAre karavI joIe ke jenAthI bhAvazaucane kSati na pahoMce. dravyazaucamAM viveka joIe. bhAvazaucano artha che - nilabhatA-anAsakti e yAda rAkhavuM. lobha dhoI nAkhavo, lobhanuM prakSAlana karavuM enuM nAma che bhAvazauca. A bhAvazaucane TakAvI rAkhavA mATe mokSamArganA pathikone je vizeSa sAvadhAnI rAkhavAnI che enuM ahIM prAsaMgika nidarzana karuM chuM. prathama sAvadhAnI che - ziSya-ziSyAnI lAlacamAM paDavuM nahIM. zramaNa bhagavAna mahAvIre je je puruSone, strIone ane napuMsakone dIkSA ApavAnI nA pADI che emane dIkSA na ApavI. jo tame ziSyalobhamAM DUbI gayA to tamArA bhAvazaucane kSati pahoMcaze. ayogyane - apAtrane dIkSA ApavAmAM AvatI nathI. pAtra yogya jIvane paNa "Ane huM mAro ziSya karuM' evA mamatvathI dIkSA na ApavI. jyAM sudhI ziSyamoha dUra na thAya tyAM sudhI guru banavAnuM vicAravAnuM ja nahIM ! bIjI sAvadhAna - samyagu jJAna-darzana ane cAritranI ArAdhanAmAM sahAyaka upakaraNo tamAre tamArI pAse rAkhavAM jarUrI che, paraMtu enI upara Asakti na thaI jAya ene mATe tamAre jAgRta rahevuM paDaze. saMgrahavRtti pedA na thAya enI paNa tamAre sAvadhAnI rAkhavI paDaze. e upakaraNo 'adhikaraNo'na thaI jAya (adhikaraNa eTale pApanAM sAdhano) ene mATe sAvadhAna-jAgRta rahevuM paDaze. A ja bhAvazauca che. sAdhu-sAdhvIe potAnA dehane TakAvavA mATe ja bhikSAvRttithI jIvanayApana karavAnuM che. 4ra doSo TALIne AhArapANI grahaNa karavAnA hoya che. A dravyazaucanuM pAlana che. bhikSA letI vakhate, AhAra karatI vakhate rAgadveSa karavo nahIM, e bhAvazaucanuM pAlana che. jo bhikSAmAM maLelA padArtho upara rAga karyo athavA dveSa karyo to bhAva-pavitratA naSTa thaI jAya che. cothI sAvadhAnI e che ke zarIrazuddhi karatI vakhate e dhyAna rAkhavuM ke zarIra [ 68 - zAnta sudhArasa : bhAga 2
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara kyAMya mamatva na jAge. dehazuddhi ane vastraprakSAlana jeTalI jinAjJA hoya teTaluM thAya e jarUrI che.. bhAvazaucane kyAMya AMca na Ave eTalI ja dehazuddhi karavAnuM kaheluM che. sAdhu-sAdhvIe zarIrasnAna to karavAnuM ja nathI. sAdhu-sAdhvInuM bhAvasnAna to brahmacarya che. mana-vacana-kAyAthI brahmacaryanuM pAlana karavAthI bhAvapavitratA akhaMDa rahe che. mokSanA ArAdhake dhyAna rAkhavAnuM ke ene mATe bAhyazuddhi eTalI mahattvanI nathI ke jeTalI Atmazuddhi. zarIrazuddhinuM lakSya Atmazuddhine bhUlAvI de che. mumukSu AtmAe jIvananI eka-eka kSaNa AtmazuddhinI ArAdhanAmAM vitAvavAnI hoya che. Atmazuddhine nukasAna na thAya e rIte saMyama sahAyaka zarIrano khyAla rAkhavAno che. pAMcamI sAvadhAnI khAsa sAdhu-sAdhvI mATe che. emane evA makAnamAM rahevAnuM che ke enI upara mamatva baMdhAI na jAya. eka ja sthAna upara emane haMmezAM rahevAnuM to hotuM nathI. makAna sAruM ke khoTuM eno khyAla paNa rAkhavAno nathI. koI makAna upara potAno adhikAra paNa rAkhavAno nathI. emAM nibaMdhana thaIne jIvavAnuM che. kadI koI makAnamAM vadhAre samaya rahevuM paDe to e rIte rahevAnuM che ke makAnanI sAthe lAgaNI na baMdhAya - mamatvana thAya. bhAvazauca mATe chaThThI sAvadhAnI e che ke mumukSue samAja sAthenA saMparkamAM bane teTaluM ochuM AvavuM. samAjasaMparka rAganuM kAraNa na thavuM joIe. koI paNa jIvAtmAnI sAthe mamatva na baMdhAI jAya enI pUrI sAvadhAnI rAkhavI rahI. rAgIteSI jIvonA saMparkamAM kyAMka mumukSu jIva rAgI na banI jAya ene mATe jAgRta rahevAnuM che. potAnI vicArasRSTimAM rAga-dveSa ane mohanAM bhUta bhaTakavA na lAge e aMge satarka rahevuM paDe. A bhAvazaucano dharma che. A sAco zaucavAda! A rIte bhAvAtmakapavitratAno khyAla karavAno che. daihika svacchatAno, zArIrika pavitratAno khyAla khoToche. bAhya zucivAdamithyA che. graMthakAra kahe che - ityavetya zucivAdamatathyaM pathyameva jagadekapavitram / zodhanaM sakaladoSamalAnAM dharmameva hRdaye nidadhIthAH // 5 // dharma ja vizvamAM pavitratama cheH zArIrika zucivAdane khoTo samajIne, tamAma doSonuM prakSAlana karanAro dharma ja vizvamAM pavitratama che. e dharmane potAnA hRdayamAM dhAraNa karavo joIe. prazamarati graMthamAM dazavidha dharma A rIte batAvyA che. sekyaH zAnirvata-mArga-zIra saMvatyA ! satyatapo brahmAkiJcanyAnItyeSa dharmavidhiH // 167 // [ azuci bhAvanA 9 ]
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamA, mArdava, Arjava, zauca, saMyama, tyAga, satya, tapa, brahmacarya ane aMkicanatA - A dharmavidhinuM sevana karavuM joIe. A davidha dharmane hRdayamAM dhA2Na ka2vAno che. saMkSepamAM A dharmavidhinuM svarUpa batAvuM che. 1. kSamA H koI tamane gALa bole, koI tamAruM apamAna kare, tamArI upara prahAra kare, to tamAre sahana karI levAnuM. gALa bolanAra pratye, apamAna karanAra pratye ane prahAra karanAra pratye tame juo, to paNa karuNAthI chalakatI najarathI juo. emanA pratye roSa yA to gusso - nArAjagI ke durbhAva rAkhavo nahIM. kSamA karavAnI zakti vadhAratA raho. 2. mArdava : mAnakaSAya upara vijaya prApta karo. mRdu bano. hRdayane komaLa, mulAyama banAvo. mAna-abhimAna hRdayane kaThora banAvI de che. kaThora dilamAM sadguNonA bIjAMkura prakaTa thatA nathI. tame tamArI namratAne yathAvat rAkhavA . prayatnazIla raho. eTalA mATe tame tamArA potAnA ja doSo jotA raho ane bIjAMnA guNa jotA raho. 'huM anaMta-anaMta doSothI bharelo chuM.' - A khyAla tamane vinamra banAvaze. 3. Arjava : sa2La bano. bALaka jevI sa2LatA jIvaMta rAkhavI e eka mahAna dharma che. bALaka keTaluM nirdoSa hoya che ? e rIte ja tame gurujano samakSa bALaka banIne jeTalA doSa karyA hoya te e ja svarUpe vyakta karo. koI paNa pApane aMdara chupAvI na rAkho. A prakAranI saraLatA tamane prasanna rAkhaze, aneka pApothI tamane bacAvaze. 4. zauca pavitra bano. lobha tamane apavitra banAvI de che, tRSNA tamane malina banAve che, eTalA mATe lobha-tRSNAno tyAga karo. AMtarika vizuddhi prApta karavA mATe kRtanizcayI bano, mAtra zarIranI zuddhi karIne ja kRtArtha na bano. pa. saMyama : hiMsA, asatya, corI, abrahma ane parigrahathI nivRtta thAo. pAMceya indriyono nirodha karo. cAra kaSAyone upazAnta karo ane mana, vacana, kAyAnI azubha pravRttione rokavI A saMyama che. A saMyamadharmanuM dRDhatApUrvaka pAlana karatA karo. 6. tyAga : koI paNa jIvAtmAnI hatyA na karo. koI paNa jIvane baMdhanamAM na nAkho. jIvo sAthe dayApUrNa vyavahAra rAkho. tyAganuM A eka pAsuM che. bIjuM pAsuM che saMyamI sAdhupuruSone kalpanIya bhojana, vastra, pAtra vagere ApatA raho. devuMApavuM eTale tyAga karavo. 7. satya : hitakArI bolo, sva ane parane mATe je hitakArI hoya evuM bolo. zAntasudhArasa : bhAga 2 08
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalIka evI vAto hoya ke je tamAre mATe hitakArI hoya, paraMtu bIjAMne mATe ahitakArI hoya, evI vAto na karo. visaMvAdI vAto na karo, asatya na bolo, satyaniSThAne mahAna dharma mAno. 8. tapa tapa karatA raho; tamArA karmo naSTa thaze. bAhyatAnI sAthe AvyaMtara tapanI mAtrAne paNa joDI do. alabatta, bAhyatA AtyaMtara tapamAM pahoMcavA mATe ja che. bAhyatapa AvyaMtara tapamAM sahAyaka hovuM joIe. 9 brahmacarya : brahmasvarUpa AtmAmAM viharavA mATe tamAre abrahma maithunathI nivRtti levI paDaze. mana, vacana, kAyAthI maithunano tyAga karavo paDaze. brahmacaryanuM pAlana tamArA tana, manane taMdurasta rAkhaze ane tame parama brahmanI lInatAmAM dinapratidina AgaLa vadhI zakazo. 10. akiMcanyaH aparigrahI bano. mUcchano tyAga karo, mamatA-Asaktino tyAga karo. koI paNa pudgala padArtha para mamatva na thaI jAya e vAtanI pUrI sAvadhAnI rAkhIne jIvana jIvo. Ama to A dazavidha dharma zramaNa-zramaNInI ArAdhanA che, paraMtu gRhastha paNa potAnI yogyatA ane bhUmikA anusAra AnI ArAdhanA karI zake che. bhUtakAlIna pApone naSTa karavA mATe vartamAnakAlIna jIvanane niSpApa ane prasannatApUrNa banAvavA mATe dharmanA A daza prakAra adUbhuta upAya che. A dhamavidhine hRdayamAM dhAraNa karIne sukhazAnti ane guNasamRddhi prApta karatA raho e ja maMgala kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. [ azuci bhAvanA azaci bhAvanA ] 71
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zILasa@ArI pravacana 31 0 manakamaLamAM paramAtmAnuM ciMtana. kamaLanuM phUla - komaLa ane nirlepa. mayaNAsuMdarInuM hRdaya. jinamaMdiramAM daMpatInI nirlepatA. zrIpAlanI kamaLavat komaLatA. zrIpAlanI nirlepatA ane komaLatA. zrIpAlanI videzayAtrA. bharUcamAM dhavalazeTha sAthe mulAkAta. zrIpAla ratnadvIpamAM. dhavale zrIpAlane samudramAM dhakko mAryo. zrIpAlane daivI sahAya, koMkaNadezamAM. zarIrane sugaMdhita karavA mATenA kRtrima upAyo choDo. azuci bhAvanAnI sArthakatA kyAre ?
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvaya re vapuridamatimalinaM, vinaya ! vibodhaya mAnasanalinam / pAvanamanucintaya vibhumekaM, paramamahodayamudita vivekam // 1 // dampatiretorudhira vivarte, kiM zubhamiha malakazmala garne / bhRzamapi pihitaM savati vispaM ko bahumanute'vaskarakUpam // 2 // bhajati sacandraM zuci tAmbUlaM, kartuM mukhamArutamanukUlam / tiSThati surabhi kiyantaM kAlaM, mukhamasugandhi jugupsitalAlam // 3 // asurabhigandhavaho'ntaracArI AvarituM zakyo na vikArI / vapuspajighrasi vAraMvAraM hasati budhastava zaucAcAram // 4 // upAdhyAyazrI vinayavijayajIe 'zAntasudhArasa' graMthamAM AzAvarI' rAgamAM azuci bhAvanA gAI che. Aje ApaNe A bhAvanAnA cAra padyo upara ja vivecana karIzuM, bAkInA cAra upara kAle karIzuM. pahelAM to A cAra padonA artha batAvI dauM. 1. he vinaya! A zarIra gaMdu che, malina che, e vAta tuM sApha sApha rIte samajI le. tArA mana-kamaLane vikasita kara ane je AtmatattvarUpa paramAtmA che, je kalyANakArI che. prakRSTa vivekathI yukta che, tenuM tuM ciMtana kara. 2. strIpuruSanA raja-vIryathI nirmita maLa ane gaMdakInA DhagalAthI A zarIramAM sAruM - zuM haze? hoI zake? ene sArI rIte AvRtta karavA chatAMya emAMthI gaMdA padArtho jharavAnA ja. AvA gaMdA durgaMdhabharyA kUvAne kayo buddhimAna mANasa sAro kaheze ? 3. mukhamAMthI suvAsa AvatI rahe eTalA mATe pAnamAM barAsa vagere sugaMdhayukta padArtho nAkhIne mANasa khAya che, paraMtu A mukha ja durgaMdhabharyA lALa jevAM tattvothI lipta che, pachI mukhamAM suvAsabhaya zvAsa keTalo samaya TakI zake ? 4. zarIramAM vyApta durgaMdhamaya vAyu dabAvavAthI dabAto nathI, DhAMkavAthI DhaMkAto nathI; to paNa tuM A zarIrane vAraMvAra sUMghe che, jIbhathI cATe che. A rIte zarIrane pavitra banAvavA, mAnavAnI vicAraNA karI rahyo che prayatno karI rahyo che, enA para buddhimAna loko hasI rahyA che. tArI mazkarI karI rahyA che. manakamaLamAM paramAtmAnuM ciMtanaH jevI rIte mAnavazarIramAM gaMdakI bharI che e ja zarIramAM mana raheluM che. graMthakAra upAdhyAyajI gaMdakInI upekSA karIne mana tarapha dhyAna ApavA preraNA Ape che. je mananI Aja sudhI upekSA karI che, eno je sadupayoga karavo joIe e nathI karyo. [ azuci bhAvanA 73 ]
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ have eno upayoga karI levAnI vAta kare che. tana karatAM mana vadhAre mUlyavaMtuM che. tana game teTaluM suMdara hoya, baLavAna hoya, paraMtu mana vikSipta hoya, pAgala hoya to? manuSyanI koI kiMmata thatI nathI, to paNa mANasa mananI saMbhALa rAkhato nathI. gaMdA zarIranI saMbhALa vadhAre rAkhe che. A tananI racanA ja gaMdA padArthomAMthI thayelI che. strIpuruSanAM raja ane vIryathI zarIra nirmita thAya che. zarIra-racanA mAtAnA udaramAM garbharUpe utpanna thatAM ja zarU thAya che. sauthI prathama mAtA dvArA levAmAM AvelA ane peTamAM AvIne bIbhatsa - gaMdA thayelA AhAranAM pudgalo grahaNa karyA hatAM, e pudgalo dvArA zarIra-racanA karavAnI zarUAta karI hatI. A rIte zarIranAM mULabhUta dravyo gaMdAM ane bIbhatsa hatA. juguNita padArtho dvArA ja A zarIranI racanA thaI che. samajI lo ke A zarIra gaMdA, bIbhatsa ane jugupsAbharyA padArthono eka kUvo ja che. jo tame buddhizALI hazo to A zarIra upara prema nahIM karI zako. paraMtu A zarIramAM eka sAra- upayogI tattva che ane te che -mana, e che hadaya. e che citta. have mana upara ja dhyAna kendrita karo. ene svaccha karatA raho. ene nirmaLa karatA raho. enI pavitratA jALavI rAkho. hRdaya-kamaLane vikasita karo ane emAM punaH punaH paramAtmAnuM dhyAna karatA raho, vAraMvAra ciMtana karatA raho. hRdayakamaLamAM paramAtmAnuM dhyAna karavAthI AtmabhAva pavitra-nirmaLa bane che. tame lokoe kamaLanuM phUla joyuM che? kamaLa sarovaramAM utpanna thAya che. sarovaranI nIce kAdavamAM janme che, pANImAM vikase che ane kAdava-pANIthI upara rahe che. A ja kamaLapuSpanI eka vizeSatA che. e rIte jJAnI puruSa kahe che - "manuSyamumukSue jalakamalavatuM jIvavuM joIe."manuSya saMsAramAM janme che. saMsAramAM rahe che, paraMtu saMsArathI nirlepa thaIne jIvavuM joIe. kamaLanuM puSpa - komaLa ane nirlepa? upAdhyAyajI kahe che, "vikasita kamaLa jevA hRdayamAM paramAtmAnuM dhyAna dharo." pachI hRdayane kamaLa jevuM nirlepa ane komaLa banAvo, te pachI emAM paramAtmAnuM dhyAna thaI zakaze. hRdaya durvAsanAothI lipta na hovuM joIe ane te kaThora paNa na hovuM joIe. je hRdayamAM paramAtmAnuM dhyAna karavAnuM che, paramavizuddha AtmAnuM ciMtana karavAnuM che ane je hRdayamAM paramAtmAnI sthApanA karavAnI che, e hRdaya keTaluM svaccha, nirmaLa, komaLa ane nirlepa hovuM joIe? nirmaLa hadayamAM kareluM paramAtmAnuM dhyAnaciMtana AtmAne paramAtmA banAvI zake che, e nirvivAda vAta che. A vAta huM tamane 74 | zAntasudhArasaH bhAga 2)
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'mayaNAsuMdarI' ane 'zrIpAla'nA mAdhyamathI samajAvuM. tamAre mULabhUta vAta yAda rAkhavAnI ke hRdayakamaLamAM kareluM paramAtmAnuM dhyAna, ciMtana zrIpAla ane mayaNAsuMdarInI apUrva AdhyAtmika unnatimAM asAdhAraNa kAraNa banyuM hatuM. zrIpAla ane mayaNAsuMdarInAM hradaya - kamaLa jevAM komaLa hatAM ane nirlepa hatAM. A vAta huM tamane pahelAM batAvavA mAguM chuM. mayaNAsuMdarInuM hRdaya H mayaNAsuMdarI avaMtI deza (mALavA)nA rAjA prajApAlanI putrI hatI. enI mAtAnuM nAma hatuM rUpasuMdarI. mayaNAnI zikSA-dIkSA 'subuddha' nAmanA AcAryanI pAse thaI hatI. te 64 kalAomAM nipuNa banI; jainadarzanamAM kuzaLa banI, SaDUdravya, saptanaya, navatattva, aSTakarma, dazavidha dharma, zrAvaka jIvananAM bAra vrato, 11 pratimAdi viSayomAM pAraMgata banI. je rIte enA adhyApaka subuddha zAnta hatA, jitendriya hatA, jinamata pAraMgata hatA, e ja rIte mayaNA maNa zAnta, vinIta, jitendriya, samyagdaSTi ane zIlavatI hatI. sauthI vizeSa vAta hatI - 52guNa darzananI. paradoSa darzanarUpa krUratA enAmAM na hatI. duHkha ApanAra pratye paNa enAmAM dveSa pedA thato na hato. evA loko pratye paNa enuM hRdaya kaThora banI zakatuM na hatuM, e komaLa bhAvathI ja emanA pratye jotI hatI, vicAratI hatI. enA lagnanI carcA daramyAna enA pitA - rAjA prajApAla sAthe mayaNAnI tAttvika carcA thaI gaI hatI. rAjasabhAmAM rAjAe ene pUchyuM hatuM - "te jo votu, tumyuM vA rojatetra H ? tane kevo vara joIe ? tane kayo vara pasaMda che?" tyAre mayaNAe prathama to lajjAne kAraNe javAba ja na Apyo. rAjAe pharIthI pUchyuM to javAba Apyo : "he tAta ! A to mAre mATe zaramanI vAta che; ucca kuLanI bALAno vara to pitA pasaMda kare che ane ene ja bALA pasaMda kare che. chatAM paNa varanI pasaMdagImAM mAtA-pitA nimitta mAtra ja hoya che. vAstavamAM to pUrvajanmamAM bAMdhelo saMbaMdha ja kAraNabhUta hoya che. jeNe jevAM zubha-azubha karmo upArjita karyAM hoya e badhAM karmo nizcitarUpe bhogavavAM paDe che... puNyazALI kanyAne hInakuLamAM ApavAmAM Ave to paNa te sukhI thAya che ane puNyahIna kanyAne uccakuLamAM ApavAmAM Ave to paNa te duHkhI thAya che." na "he pitAjI ! Apa to samajadAra cho, tamAre evo garva karavo na joIe ke - mArI ja kRpAthI manuSya sukhI thaI zake che ane avakRpAthI duHkhI thAya che. puNyavaMta upara ja tame kRpAvaMta thAo cho. puNyahIna upara Apa kRpA na karI zako." rAjAne potAnI putrInI A vAta gamI nahIM, priya na lAgI ane enAM lagna eka azuci bhAvanA 35
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuSTharogI 'uMbara rANA sAthe karI dIdhAM. e samaye mayaNAnA hRdayamAM pitA-rAjA pratye koI dveSabhAva pedA na thayo. mAtA-mAmA vagere parijanone khUba ja duHkha thayuM. te badhAM raDavAM lAgyAM, paraMtu mayaNA svastha rahI. tattvajJAnane sahAre eNe potAnA mananuM samAdhAna karI lIdhuM hatuM. teNe pitAno doSa joyo ja nahIM. enA hRdayanI komaLatA akhaMDa rahI. krUratA - kaThoratAno hRdayamAM praveza ja na thaI zakyo.. tame loko gaMbhIratAthI vicAro. saMsAramAM loko lagna kare che vaiSayika sukha bhogavavA mATe. viSayasukha - bhogasukhamAM Asakti hovAthI strIpuruSanA lagna saMbaMdho thatA hoya che. mayaNAsuMdarI yuvatI hatI, rUpavatI hatI, rAjakumArI hatI... teNe kuSTharogI yuvakano patinA rUpamAM svIkAra karyo. zuM e yuvaka sAthe mayaNAsuMdarI viSayasukha bhogavI zake ? e yuvakane sparza paNa karI zake ? uMbara rANAnA zarIramAMthI rakta, paruM vagere bIbhatsa padArtho nIkaLatA hatA. kuSTharoga e cepI roga che - A mayaNA jANatI hatI. paraMtu vaiSayika sukha pratye te nirlepa hatI, anAsakta hatI. kamaLapuSpanI jema enuM hRdaya nirlepa hatuM. vAsanAvRttithI te mohita na hatI. vAsanAvRtti upara eno saMyama hato! jyAre svayaM enA pati uMbara rANAe rAtrinA samaye mayaNAne kahyuM hatuM tyAdi pare nAM vidyauvanuM sat 5 | "he suMdarI! tuM bIjA koI paNa suMdara puruSa pAse jA ane tArA yauvanane saphaLa kara. ahIM to tane mArA saMgamAM kuSTharoga thaI jaze." patinA A vivekapUrNa zabdo sAMbhaLIne mayaNAnI AMkho bharAI gaI. te bolIH "he nAtha! pharIthI AvI vAta na uccAratA. sIndra viya mahilma vibhUSai - strIo mATe zIla ja alaMkAra che. huM zIlavratanuM pAlana karIza, tame to mRtyuparyata mArA pati cho. tame ja mAruM zaraNa cho." A hatI mayaNAsuMdarInA hRdayanI nirlepatA ane komaLatA. AvuM hRdaya kamaLa banI zake che, emAM paramAtmA virAjita karI zakAya che ane paramAtmAnuM dhyAnaciMtana thaI zake che. mayaNAsuMdarInuM hRdaya A rIte komaLa ane nirlepa hatuM. emanA jIvananI keTalIka ghaTanAothI emanA hRdayanI komaLatA ane nirlepatA siddha thAya che. AvI keTalIka ghaTanAo batAvuM chuM. A pahelAM mayaNA ane uMbara rANAne dhyAna, karavAnI kaLA zIkhavanArA gurudevanI pAse jaIe. ethI ya pahelAM bhagavAna AdinAthanA maMdiramAM mayaNA ane uMbara rANAnI sAthe cAlIe. jinamaMdiramAM daMpatInI nirlepatA: jinamaMdiramAM praveza karatI mayaNA "prasannavadanA" che. tenA mukha upara prasannatA che, glAni nathI, saMtApa nathI ke nathI trAsa ! nirdabha prasannatA che ane bhagavAna 76 che. zAntasudhArasaH bhAga 2
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdinAthane praNAma karIne madhura svaramAM prArthanA kare che. prArthanA-stutinA keTalAka zloko sAMbhaLo - tvaM me mAtApitA-bhrAtA, bandhu svAmI suhRdguruH / gatimatirjIvitavyaM, zaraNaM ca namo'stu te // ghorarogArditA ye'tra, ye ca duHkhaiH prapIDitAH / te sarve sukhitAM yAnti, tvat pAdAbjaprasAdataH // bhavArNave jarA-mRtyuroga duHkhormisaMkule / majjatAM yAnapAtrAbhastvameva jina ! dRzyate // saraLa zloko che. tame bhAvArtha samajI zakazo. A stutimAM kyAMya paNa mayaNAsuMdarIe potAnA duHkhanI vAta karI nathI. potAnA duHkhane dUra karavAnI vAta karI nathI. A keTalI mahAna nirlepatA? zArIrika sukha ane saMbaMdho pratye nirlepatA hoya to ja potAnA bhagavAnanI stutimAM duHkhamuktinI yAcanAthI bacI zakAya che, anyathA bhagavAnanI samakSa potAnAM duHkhonuM rudana thaI ja jAya che. maMdiramAMthI nIkaLIne mayaNA uMbara rANA sAthe bAjumAM AvelA upAzrayamAM - jAya che. tyAM AcAryazrI municaMdrasUrijI dharmopadeza ApatA hatA. baMne jaNAM tyAM besI jAya che. upadeza pUrNa thatAM gurudeve mayaNAne pUchyuM : vatye ! narottama ? AcAryadava mayaNAne oLakhatA hatA. pUchyuM A uttama puruSa koNa che?" sAMbhaLIne mayaNAnI AMkhomAMthI AMsunI dhArA vahevA lAgI, mayaNAnuM hRdaya komaLa hatuM. rotAM rotAM teNe samagra vRttAMta gurudevane kahI saMbhaLAvyo. aMtamAM teNe kahyuM: nAnyanmama duHkhaM hi kiJcana / paraM mithyAdRzo jaina dharma nindanti tanmahat // he gurudeva, mane bIjuM koI duHkha nathI, paraMtu mithyAvRSTi loko jainadharmanI niMdA kare che te moTuM duHkha che." mayaNAne gurudeva samakSa raDavuM AvyuM tenuM kAraNa A hatuM, nahIM ke tene kuSTharogI pati maLyo hato te. gurudeve mayaNA ane uMbara rANAnI pAtratA joIne zrI siddhacakra mahAmaMtranI ArAdhanA batAvI hatI. daMpatIe potAnA hadayakamaLamAMthI zrI navapadanI sthApanA karIne enI ArAdhanA karI hatI ane uMbara rANAno kuSTharoga maTI gayo hato. nagaranA loko jainadharmanI niMdA karatA baMdha thaI gayA hatA, prazaMsA karatA thaI gayA hatA. [ azuci bhAvanA 77]
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAlanI kamaLavat komaLatA : have cAlo uMbara rANAnI pAse. zrI navapadanI, siddhacakranI ArAdhanAnA prabhAve uMbara rANA nIrogI banI gayo hato. A uMbara rANA mULa to rAjakumAra ja hato. aMgadezanI rAjadhAnI hatI caMpAnagarI. tyAMno rAjA hato siMharatha ane rANI hatI kamaprabhA ane emano putra hato zrIpAlakumAra. jyAre kumAra be varSano hato, tyAre rAjA siMharathanuM avasAna thayuM hatuM. rAjyabhakta mahAmaMtrI matisAgare kumArane rAjyasiMhAsana upara besADyo hato, paraMtu rAjakumAranA kAkA ajitasena rAjya lobhI hato. teNe rAjakumArano vadha karavAnuM SaDayaMtra racyuM. A vAtanI mahAmaMtrIne khabara paDI. teNe rAjamAtA kamalaprabhAne payaMtranI vAta karI, kamalaprabhA putrane laIne rAtrinA samaye jaMgalamAM bhAgI chUTI. jaMgalamAM 700 kuSTharogIonuM jhuMDa joyuM, rANI to gabharAI gaI, raDavA lAgI, tyAre e kuSTharogIoe rANIne "bahena" kahIne AzvAsana ApyuM ane kumAranI rakSA karavAnI javAbadArI svIkArI lIdhI. che ke temanI sAthe rahevAthI kumArane kuSTharoga thaI gayo, paNa te bacI gayo. rANI kamalaprabhA bIjA rAjyamAM cAlI gaI, te paNa bacI gaI. A bAju avaMtIno rAjA banI gayo ajitasena ! koDhiyA lokoe kumArane potAno rAjA banAvyo. rAjAnuM nAma rAkhyuM - uMbara rANA. jyAre te yauvanamAM Avyo, to koDhiyAoe enuM lagna karavAnuM vicAryuM, ane ujjaina nagarImAM rAjakumArI mayaNAsuMdarI maLI gaI. rANAne rANI maLI gaI ! 900 koDhiyAo khUba ja prasanna thaI gayA. e loko ujjayinI nagarInI bahAra DerA nAkhIne paDyA hatA. jyAre uMbara rANA (zrIpAla) nIrogI banyo tyAre tenA manamAM vicAra Avyo - huM nIrogI banyo, to mArA prANarakSaka, mArA upakArI 700 kuSTharogIo paNa nIrogI banavA joIe." teNe mayaNAsuMdarIne kahyuM. mayaNA atiprasanna thaI. "upakArInA upakArane na bhUlavo e kRtajJatA' nAmano mahAna guNa che. avasara AvatAM upakArI upara pratyupakAra karavo e zreSTha guNa che." zrIpAlamAM A guNa joIne mayaNA harSavibhora thaI gaI. siddhacakra mahAmaMtranA pUjananuM jaLa laIne te baMne jaNAM 700 koDhiyAonA mukAma upara gayAM ane badhAMnI upara e jaLa chAMTI dIdhuM. te badhA nIrogI thayA. 700 koDhiyAone paNa nIrogI joIne uMbara rANA harSathI gadgadita thaI gayo. tenI AMkhomAMthI harSanAM AMsuM vahevA lAgyAM. 700 koDhiyAoe kahyuM "kumAra! jiMdagIbhara tame ja amArA rAjA rahezo ane ame tamArI sevA karIzuM." A hatI ( 78 zAnta sudhArasaH bhAga 2)
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAranA hRdayanI komaLatA. komaLa hRdayamAM ja bIjAMnAM duHkhane dUra karavAnI karuNA pedA thAya che. komaLatA vagara karuNA saMbhavita na bane. zrIpAlanI nirlepatA ane komaLatA : ApaNI vAta cAle che kamaLavat hRdayane nirlepa ane komaLa banAvIne emAM paramAtmAnuM dhyAna dharavAnI. jevuM kamaLa nirlepa ane komaLa hoya che evuM ja hRdaya nirlepa ane komaLa hovuM joIe, ane to ja temAM 5ramAtmAnuM dhyAna - ciMtana thaI zake. A viSayamAM huM tamane mayaNAsuMdarI ane zrIpAlanuM zAstra-prasiddha dRSTAMta kahI rahyo chuM. e daMpatInAM hRdaya kevAM komaLa ane nirlepa hatAM ! ane tethI ja to teo paramAtmAnuM dhyAna karI zakyAM. zrIpAlanI videzayAtrA : nIrogI thayA pachI keTaloka samaya te ujjayinImAM rahe che. tyAM zrIpAlanI mAtA kamalaprabhAnuM milana thAya che. mayaNAnAM mAtA-pitAnI sAthe sArA saMbaMdho sthApita thAya che. sukhazAMtithI samaya pasAra thAya che. eka divase koIka nimitte zrIpAlanI icchA videza javAnI thAya che. mAtA ane patnInI zubha kAmanAo meLavIne zrIpAla ekalo ja ujjayinImAMthI cAlI nIkaLe che. uttama puNyazALI manuSyone Akasmika bhautika lAbha prApta thAya che. mArgamAM eka vidyAsAdhaka puruSa maLe che. zrIpAlanI sahAyatAthI ene sahaja rIte vidyAprApti thAya che. e vidyAsAdhaka zrIpAlane be vidyAo Ape che - eka hatI jalatAriNI ane bIjI hatI zastravAriNI. tyAMthI AgaLa vadhatAM eka guphAmAM eka dhAtuvAdI suvarNasiddhi karI rahyo hato. e ene maLyo. zrIpAlanA sAnnidhyamAtrathI ja ene suvarNasiddhi thaI jAya che. e dhAtuvAdI zrIpAlane Agraha karIne keTaluMka sonuM Ape che. kumAra e sonuM laIne bhRgukaccha pahoMce che. bhRgukaccha e vartamAna bharUca - gujarAtanuM eka nagara. bharUcamAM dhavalazeThanuM milana : bharUcamAM zrIpAla sAthe kauzAmbI nagarInA dhanADhya dhavalazeThanuM milana thaI jAya che. mAre dhavalazeTha ane zrIpAla saMbaMdhI tamane keTalIka vAto kahevI che. zrIpAlanI nirlepatA ane komaLatA enI sAthe dhavalazeThanI duSTatA, kaThoratA ane durjanatA paNa kahevI che. bharUcathI ja zrIpAlanA dhavalazeTha upara upakAro zarU thaI jAya che. tenAM vahANa pANImAM cAlatAM na hatAM, daivI upadrava hato, zrIpAlanA siddhacakranA dhyAnathI vahANo cAlavA lAgyAM. zrIpAle dhavalanA vahANamAM ja videzayAtrA zarU karI. azuci bhAvanA 79
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpAle dhavalazeTha upara upakAra karyo chatAM dhavale zrIpAla pAsethI vahANanuM bhADuM lIdhuM ! 1. bharUca pachI 'babbarakula" nAmanA dvIpa upara jahAja rokAyAM. mahAkAla' nAmanA rAjAe dhavalane pakaDIne bAMdhI dIdho. kumAre mahAkAla rAjAnI sAthe yuddha karIne ene harAvyo ane dhavalane mukta karAvyo. rAjA mahAkAle kumAranuM parAkrama, rUpa ane buddhi Adi joIne tenI sAthe potAnI putrI madanasenAnuM lagna karAvyuM ane vipula saMpatti ApI. A joIne dhavalazeTha ISano mAryo baLavA lAgyo. 2. tyAMthI dhavala ane zrIpAlanAM jahAja samudramArge AgaLa vadhyAM. te be jaNA "ratnadIpa' pahoMcyA. tyAM dhavale sAro vepAra karyo. zrIpAla ratnasaMcayA" nAmanI nagarImAM jAya che. tyAMno rAjA hato kanakadhvaja. tenI putrInuM nAma hatuM madanamaMjUSA. zrIpAlanuM lagna madanamaMjUSA sAthe thAya che. kumAra potAnI be patnIo sAthe rahe che, tyAM rAjAnA sainiko dhavalazeThane bAMdhIne lAve che. dhavale tyAM vepAra karyo hato, paraMtu rAjAne kara Apyo na hato. rAjAe dhavalano vadha karavAnI sajA saMbhaLAvI ! paraMtu zrIpAlanA kahevAthI rAjAe dhavalane baMdhanamukta karyo ane sajA mApha karI. rAjA kanakadhvaje zrIpAlane vipula samRddhi ApI. zrIpAla ane dhavalanI yAtrA AgaLa vadhI. zrIpAlanI be devAMganA jevI patnIo ane aneka prakAranI samRddhi joIne dhavalanA manamAM ghora pApano vicAra udbhavyo. te vicAra kare che - zrIpAlanI baMne patnIo mArI thaI jAya ane game te rIte tenI tamAma saMpatti mArI thaI jAya to huM kRtArtha thaI jAuM - nahIMtara mAro janma vyartha che." tenA cAra mitromAMthI traNa mitroe tene sAcI salAha ApI. paraMtu teNe mAnyuM nahIM. eka mitre tenA A duSTa vicAramAM anumodana ApyuM ane zrIpAlane samudramAM pheMkI daIne enI be patnIo ane tamAma saMpatti potAnI karI levAnuM payaMtra racyuM. A rIte kapaTa karIne zrIpAlane samudramAM nAkhI dIdho. paraMtu puNyazALInI rakSA enuM puNya kare che. je manuSyanA hRdayamAM dharma hoya che, enI rakSA dharma kare che. zrIpAla samudramAM paDyo, paraMtu navapadanA smaraNa sAthe paDyo - eka moTA magaramacchanI pITha upara paDyo. magaramaccha ene koMkaNadezanA kinAre laI gayo. zrIpAla kinAre Utaryo ane kinArAthI thoDeka dUra caMpakavRkSanI nIce jaIne sUI gayo. basa A ja vAta mAre tamane kahevAnI che. - jahAjamAM enI be patnIo che. - vipula saMpatti che. [ 80 zAnta sudhArasaH bhAga 2)
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ - mitre vizvAsaghAta karyo che. to paNa zrIpAlane caMpakavRkSanI nIce nidrA AvI jAya che. je te strI ane saMpattimAM Asakta hota to AvI sthitimAM ene UMgha Avata? e rIte je dhavala zeThane babbe vAra motamAMthI bacAvyo ane eNe ja dago dIdho - vizvAsaghAta karyo. evI sthitimAM UMgha Ave kharI? paraMtu zrIpAlanuM hRdaya kamaLapuSpanI jema nirlepa hatuM. kaMcana ane kAminI pratye nirlepa hatuM. e ja rIte tenuM hRdaya kamaLasamAna komaLa hatuM! eTalA mATe tenA hRdayamAM dhavalazeTha pratye dveSa na janmyo. zrIpAlanuM hRdaya - kamaLa samuM nirlepa hatuM ane komaLa hatuM e vAtamAM have to koI zaMkA nathI ne? AvA hRdayamAM teNe paramAtmatattvanuM - parameSThitatvanuM - siddhacakranuM dhyAna karyuM hatuM. pratidina karyuM hatuM ! eTalA mATe daivI tattvo enuM sAnnidhya karatAM hatAM. nirlepa ane komaLa hRdayamAM paramAtmatattvanuM dhyAna karavuM paDaze. zrIpAlane tyAMthI koMkaNadezanI rAjadhAnI thANAmAM laI javAmAM Ave che. tyAM vasupAla rAjAnI putrI madanamaMjarI sAthe tenuM lagna thAya che. A bAju jahAjamAM zrIpAlanI baMne patnIonI rakSA devI cakrezvarI kare che. jahAja thANA baMdare pahoMce che. tyAM dhavalazeTha zrIpAlane rAjasabhAmAM jue che ane gabharAI jAya che. to paNa enI duSTavRtti jatI nathI. te zrIpAlane badanAma karavA mATe kAvataruM kare che. dhavala pakaDAI jAya che ane rAjA eno vadha karavA mATe hukama kare che. zrIpAla dhavalane choDAve che. tene potAnA mahelamAM laI jAya che. tyAM ene enI be patnIo maLe che. trIjI patnI madanamaMjarI che. traNa-traNa patnIonI sAthe zrIpAla vipula bhoga-sukho bhogave che. dhavala A badhuM joIne khUba ja baLe che. kumAranI hatyA karavA mATe dhavala mahelanA sAtamA mALe caDI jAya che, paraMtu tyAMthI akasmAtu jamIna upara paDIne marI jAya che ane sAtamI narake utpanna thAya che. A pariNAme hatuM dhavalanA hRdayanI kaThoratAnuM ane viSayaspRhAnuM - viSayalolupatAnuM. kaThora ane viSayalolupa hRdayamAM paramAtmAnuM dhyAna thaI zakatuM nathI. eTalA mATe hRdayane komaLa - kamaLapuSpa jevuM nirlepa banAvavuM joIe. emAM paramAtmAnuM dhyAna karo. zarIre durgadhamaya che: graMthakAra upAdhyAyajI mahArAja kahe che - zarIra gaMdakIthI bharyuM che. zarIramAMthI gaMdA pardAtha aivita thAya che. I zarIra gaMdakIno kUvo che. [ azuci bhAvanA
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zarIra durgadhathI bharyuM che. AvA zarIra pratye rAga zA mATe karavo? zuM mohita thavuM? kema prema karavo? zarIra ApaNuM hoya ke bIjAnuM hoya, strInuM hoya ke puruSanuM hoya, dugaMdhamaya zarIra sneha-prema karavA yogya nathI. durgaMdhamaya zarIrane sugaMdhamaya banAvavA mATe manuSya ga pAnamAM sugaMdhI masAlA nAkhIne khAya che. I zarIra upara sugaMdhamaya attara vagere chAMTe che. | vastro upara sugaMdhI padArtho chAMTe che. paraMtu e kyAM sudhI rahe che? jyAM pAna khalAsa thayuM, attaranI asara pUrI thaI, vastro uparano "e" khalAsa thayo, zarIra ane vastro parasevAthI lathapatha thayAM ke pharIthI durgadha zarU! zarIrano svabhAva ja dugaMdhamaya che. ene sugaMdhamaya banAvavAnI bhramaNAmAM na raho zarIrane sugaMdhita banAvavAnA kRtrima upAyo tyajoH tame loko jo zarIrane A rIte kRtrima upAyothI sugaMdhita banAvavAno prayatna karatA ho to jJAnI puruSanI najaramAM hAsyAspada cho. vizeSa rUpe to hAsyAspada tyAre ja bano cho ke kRtrima upAyo dvArA sugaMdhita banelA zarIrane cAho cho. (cuMbana karo cho). vAraMvAra suMgho cho. puruSa strInA zarIrane suMghe che, cATe che. strI puruSanA zarIrane sUMghe che, cATe che. A mAtra mohAlpatA che. ajJAnatA che. zarIrane sugaMdhita banAvavAnI tamAma rItone jJAnI puruSo bAlaceSTA ja samaje che. jJAnI puruSono zarIra taraphano je abhimata che, draSTikoNa che, ene samajavAno prayAsa karo. gaMbhIratAthI vicAro, nahIMtara A manuSya jIvana nirarthaka zarIrasevAmAM ja vyartha pUruM thaI jaze. azuci bhAvanAnI sArthakatA kyAre?? azuci bhAvanAnI sArthakatA batAvatAM "kArtikeya anuprekSAmAM kahyuM che - jo paradehaviratto Niyadehe Na ya kare di aNurAyaM / appasarUvi suratto, asuitte bhAvaNA tassa // 87 // je manuSya paradeha pratye virakta hoya che ane potAnA zarIra upara paNa anurAga karato nathI, je manuSya AtmasvarUpamAM surakta bane che enI azuci bhAvanA sArthaka thAya che. [ 82 zAnta sudhArasa bhAga 2)
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ azuci bhAvanAnI sArthakatA traNa rIte batAvI che. ' I bIjAMnA zarIra pratye virakti. . potAnA zarIra pratye paNa virakti. . vizuddha AtmasvarUpamAM anurakti! anAdikALathI sva-paradeha pratye jIvAtmAne anurakti che. ene sthAne have virati pAmavAnI che. vizuddha AtmatattvanI je upekSA karavAmAM AvI che, emAM have sthira thavAnuM che - anurakti pAmavAnI che. dehabhAva chUTavo joIe, AtmabhAva pAmavo joIe. be vAto che, dehabhAvanI Asakti chUTavAthI AtmabhAvamAM anurakti Ave che, AtmabhAvamAM anurakti AvatAM dehabhAvanI Asakti chUTI jAya che. A baMnemAMthI pahelAM je karavAnuM hoya te karo. paNa A rIte 'azuci bhAvanAthI dehabhAva pratye virakti pAmavAnI che. jyAre jyAre koIpaNa zarIranuM rUpa-lAvaNya ane sauSThava ApaNA manane AkarSita kare, mohita kare, sparza mATe lAlAyita kare, tyAre e samaye "azuci bhAvanAthI e zarIrane jovuM paDaze. zarIranI aMdara paLa be paLa jovuM paDaze. aMdara bharelI azucine jozo ke tarata ja mananuM AkarSaNa, moha ane Asakti tUTI jaze. Asakti tUTavAthI tarata ja e zarIramAM vyApta vizuddha AtmasvarUpane - jyotirUpa jovAno prayatna karavo. AtmA zarIravyApI hoya che. prAraMbhika avasthAmAM e AtmAne jyotisvarUpa juo. dIvAnI sthira jyota joI chene? e jyotanAM darzana karatA raho. mana nirvikAra - anAsakta banaze. aMdara zAnti - samatAno anubhava thaze. thoDI kSaNo mATe, thoDI sekaMDo mATe evo anubhava karatA raho. pratidina karatA raho. emAM ja azuci bhAvanAnI sArthakatA che. Aje basa, ATaluM ja. [ azuci bhAvanA | azuci bhAvanA | 83 ] 83.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIsudhArI pravacana 32 ' : saMkalanA : eka zaucavAdI brAhmaNa. zarIramAM sArabhUta tattva. mokSapuruSArthanuM zreSTha sAdhana H manuSyaza2I2. mokSapuruSArtha mATe kevo manuSyadeha zreSTha ?. svastha zarIrano sadupayoga karI lo. eka kheDUtanI vAta. sAta prakAranI ArAdhanA karI lo. dharma-mokSapuruSArthamAM pramAda na karo. Agama H jaLAzaya.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdaza-nava randhrANi nikAmaM, galadazucIni na yAnti virAmam / yatra vapuSi tatkalayasi pUtaM manye tava nUtanamAkUtam // 5 // azitamupaskarasaMskRtamannaM jagati jugupsAM janayati hannam / puMsavanaM dhainavamapi lIDhaM, bhavati vigarhitamati janamIDham // 6 // kevalamalamaya pudgalanicaye, azucIkRtazuci bhojanasicaye / vapuSivicintaya paramiha sAraM, zivasAdhanasAmarthyamudAram // 7 // yena virAjitamidamatipuNyaM taccintaya cetana ! naipuNyaM / vizadAgamamadhigamya nipAnaM, viracaya zAntasudhArasapAnam // 8 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'zAntasudhArasa'mAM 'azuci bhAvanA'nuM samApana karatAM kahe che - 5. zarIranAM bAra (strInAM) ane nava (puruSanAM) chidromAMthI satata azuci - gaMdA padArtho nIkaLatA rahe che. e zarIrane tuM pavitra mAnavAnI jIda laIne beTho che. lAge che ke A tAro koI navo ja dRSTikoNa che, navI ja paddhati che. 6. sArI rIte taiyAra kareluM svAdiSTa ane sarasa bhojana paNa viSTA thaIne jugupsAghaNA utpanna kare che. gAyanuM pavitra manAtuM dUdha paNa mUtra banIne gaMdakI phelAve che. 7. A zarIra kevaLa maLathI vyApta paramANuono Dhagalo mAtra che. suMdara-sarasa bhojana yA to mana lobhAvanArAM vastroneya apavitra karanAruM che. paraMtu A zarIramAM jo kaMI paNa sArabhUta tattva hoya to te che - mokSamArganI ArAdhanA karavAnuM sAmarthya. tuM A aMge vicAra kara. 8. A (apavitra) zarIrane mahApuNyazALI kahI zakAya evI kaLAnI bAbatamAM vicAra kara. mahApavitra evA AgamazAstra rUpa jaLAzayane kinAre besIne tuM zAntasudhArasano AsvAda kara. tAruM zarIra to pavitra thaze ja, mana paNa pAvana thaI jaze. eka zaucavAdI brAhmaNa : je manuSya zarIranI aMdara joto nathI, zarIranI aMdara bharelI gaMdakIne joto nathI, zarIranAM chidro dvArA zarIramAMthI bahAra nIkaLatI gaMdakIne joto nathI ane mAtra bAhya pavitratA, bAhya zarIrazuddhine lakSya banAvIne jIve che, te keTalo hAsyAspada - upahAsapAtra bane che e viSayamAM eka kathA saMbhaLAvuM chuM - tame paNa e brAhmaNanI kathA sAMbhaLIne hasazo. azuci bhAvanA 85
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaTAzaMkara zaucavAdI brAhmaNa hato. zarIranI bAhya pavitratAno ati AgrahI hato. eTalA mATe te divasamAM 8/10 vAra snAna karato hato. koI harijana ene sparzI jato to te snAna karI leto. je rastethI harijana, cAMDAla, aMtyaja... ityAdi hIna jAtinA loko pasAra thatA hatA e raste thaIne jaTAzaMkara pasAra thato na hato. jo bhUlamAM cAlato to snAna karI leto. koIka apavitra vastumAM paga paDI jato to paNa e snAna karI leto hato. eka divasa ene vicAra Avyo : "dareka gAmamAM gaMdakI hoya che. loko paNa gaMdA... rastA ya gaMdA. kevI rIte pavitra rahI zakAya ? eTalA mATe mAre evI jagAe jaIne rahevuM joIe ke jyAM gaMdakI na hoya, koI apavitra manuSya na hoya, koI apavitra rasto na hoya, sarvatra zuddhi hoya, pavitratA hoya." teNe samudranI vacce koI nirjana dvIpa upara jaIne rahevAno vicAra karyo ane samudramArgathI evA eka dvIpa upara jaI caDyo. jaTAzaMkara tyAM khUba harSita thayo. dvIpa upara pharavA lAgyo. kyAMya ene manuSya athavA pazu jovA na maLyAM. jamIna upara koI jIvanAM padacihno dekhAyAM nahIM. teNe vicAra karyo : "ahIM huM pUrNatayA zaucadharmanuM pAlana karI zakIza." paraMtu jyAre madhyAhnano samaya thayo, tarasa ane bhUkha lAgI tyAre tene ciMtA thaI. "pANI kyAM maLaze ? bhojana kyAM maLaze ?" eNe pavitratAnI dhUnamAM A mahattvapUrNa vAtono vicAra ja karyo na hato. AvuM bane che. jyAre manuSyanA citta upara koI vAtanuM bhUta savAra thaI jAya che tyAre te mahattvanI vAto bhUlI jAya che. jema tamArA lokonA dimAga upara artha ane kAmanuM bhUta savAra thaI gayuM che ne ? eTalA mATe to dharma ane mokSanI vAta bhUlI gayA jevuM ja che ne ? ane bhUtone bhagADavAnuM saraLa kAma nathI hotuM. ati muzkelIthI bhUtone bhagADI zakAya che - jo temane bhagADavAM hoya to ! tamane to e baMne bhUto atipriya lAge che. jaTAzaMkarane zarIranI bAhya zucinuM bhUta vaLageluM hatuM. "huM Anirjana dvIpa upara AhAra-pANI kyAMthI lAvIza" - e mahattvapUrNa vAta e bhUlI gayo hato. te pahelAM to pANI zodhavA lAgyo. dvIpa upara bhaTakavA lAgyo. bhAgyathI eka sthaLe pANInuM jharaNuM maLI gayuM. teNe peTa bharIne pANI pIdhuM ane e jharaNAnI pAse ja potAno mukAma nizcita karyo. have prazna rahyo bhojanano. ahIM to vRkSonAM phaLono AhAra maLI zakato hato, paraMtu evA paricita phaLa maLe to ne ? te dvIpa upara bhaTakavA lAgyo. sUrya astAcaLa zAntasudhArasa : bhAga 2 85
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ tarapha jaI rahyo hato. jaTAzaMkarane tIvra bhUkha satAvI rahI hatI. phaLa maLatAM na hatAM. te nirAza thaI gayo hato. eTalAmAM pazcima dizAmAM eka mArga ane dekhAyo, e tyAM gayo ane mArga upara paDelAM moTAM moTAM phaLa eNe joyAM. teNe eka phaLa cAkhyuM, mIThuM lAgyuM ! bhUkha paNa khUba ja lAgI hatI. teNe peTa bharIne phaLa khAdhAM. te tRpta thaI gayo. teNe vicAra karyo. A bAju pANI paNa maLI gayuM ane phaLa paNa maLI gayAM. tarasa ane bhUkhano prazna hala thaI gayo. have te zAMtithI tyAM rahevA lAgyo. dararoja jharaNAnuM pANI pIe che ane e mArga upara paDelAM tAjAM phaLa khAya che. mAnato hato. ke ahIM mArA zaucamArganuM sArI rIte pAlana thaI rahyuM che. eka divasa e mArga upara jaIne e phaLa khAto hato eTalAmAM tyAM aMdAje 810 UMTasavAro jatA najare paDyA. UMTasavAroe brAhmaNane phaLa khAto joyo ane e loko hasavA lAgyA. brAhmaNe pUchyuM - "tame loko zA mATe haso cho?" UMTa savAroe kahyuM - re brAhmaNa ! tuM UMTanA podarA - UMTanI viSTA khAya che. eTalA mATe hasavuM Ave che !' brAhmaNanA hAthamAMthI phaLa jamIna upara paDI gayuM. "zuM A UMTanI viSTA che? huM to svAdiSTa phaLa samajIne roja khAuM chuM. svAdiSTa paNa che." UMTasavAre kahyuM : "AgaLa A dvIpa upara zeraDInAM moTAM khetaro che. amArAM UMTa zeraDI khAya che eTalA mATe enI viSTA mIThI hoya che." - UMTasavAro to hasatA hasatA cAlyA gayA, paraMtu jaTAzaMkara raDI paDyo. arere! huM to saMpUrNa rIte azucimaya banI gayo.. apavitra banI gayo. A duniyAmAM kyAMya pavitratA nathI. AnAthI to mAruM gAma sAruM hatuM. pazunI viSTA, to khAvI paDatI na hatI.' jaTAzaMkara potAnA gAmamAM pAcho pharyo. zarIramAM sArabhUta tatvaH Ama to zarIra gaMdakIthI, apavitratAthI bhareluM che. enA saMparkamAM AvanArA padArthone paNa te dhRNAspada banAvI de che. miSTAnnane viNa ane dUdhane mUtra banAvI de che. paraMtu emAM eka sArabhUta tattva che - te che mokSamArganI ArAdhanA karavAnuM sAmarthya. A draSTithI - A abhigamathI tIrthakara bhagavaMtoe manuSyadehanI prazaMsA karI che. manuSyajanmanI zreSThatA batAvI che. gaMdakIthI, azucithI bharelA zarIranI je rIte niMdA karI che, e rIte ja prazaMsA paNa karI che. eka apekSAe niMdA karI che to bIjI apekSAe prazaMsA paNa karI che. zarIrano moha- dehAsakti toDavAnI draSTithI niMdA karI che. jyAre dharmapuruSArtha karavAnI apekSAe mAnavadehanI prazaMsA karI che. jJAnI puruSoe e satya prApta karyuM che ke jyAM [ azuci bhAvanA A [ 87 ]
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhI manuSyanI dehAsakti tUTatI nathI tyAM sudhI zarIrano dharmapuruSArthamAM upayoga thaI zakato nathI. mokSanI ArAdhanAmAM zarIra upayogI banatuM nathI. eTalA mATe dehAsakti toDavA mATe azuci bhAvanAno upayoga batAvyo. azuci bhAvanAnA punaH punaH ciMtanathI dehAsakti tUTI jAya che. sAthe sAthe A ciMtana karavAnI preraNA Ape che ke - "vapuSi vicintaya paramihasAraM, zivanAthanasamardhvamulAram "mAnavadehamAM mokSaprAptinI ArAdhanAno puruSArtha karavAnuM sAmarthya che" - A vAta upara, A satya upara gaMbhIratAthI vicAravAno upadeza Ape che. viviye eTale ke vizeSarUpathI ciMtana karavAnuM kahyuM che. ApaNe vizeSa rUpe ciMtana karIzuM. mokSapuruSArthanuM zreSTha sAdhana - manuSyazarIraH ekendriyathI paMcendriya sudhI, anAdi nigodathI sarvArthasiddha - anuttara devaloka sudhI je jIvasRSTi che te anaMta che. A anaMta jIvasRSTimAM manuSya uccatama sthAne rahelo che. zreSTha sthAne che. manuSya jIvana maLavuM keTaluM durlabha che e vAta pahelAM batAvuM. bhale manuSyadeha devonA zarIranI apekSAe azucipUrNa hoya, gaMdakIthI bharelo hoya, chatAM paNa mokSapuruSArthanI draSTie manuSyadeha ja zreSTha che - uttama che. mokSapuruSArtha manuSyadeha dvArA ja saMbhava che - devonA zarIra dvArA nahIM. kaI kaI yoniomAM, kaI kaI gatiomAM ApaNo jIva janmamRtyu karato rahyo ane tyAM na to dharmapuruSArtha thaI zakyo ke na mokSapuruSArtha thaI zakyo. A vAta sAMbhaLI lo. pRthvIkAya, akAya, agnikAya ane vAyukAmAM (pRthvI, pANI, agni, vAyumAM) jIve asaMkhya utsarpiNI-avasarpiNI kALa vyatIta kayo che. ApaNA jIve tyAM eTalA samaya sudhI ghora duHkha sahana karyA che, avyakta dazAmAM! jema ke sAdhAraNa vanaspatikAya (nigoda)mAM ApaNA jIve anaMta utsarpiNI ane avasarpiNI kALa vyatIta kayo che! tyAM ApaNe eka zarIramAM anaMta jIvo sAthe rahyA hatA. tyAM akathya ane asahya vedanA sahana karI hatI. - beindriyamAM, teIndriyamAM ane caurindriyamAM ApaNo jIva lAkho-karoDo varSo sudhI janmamRtyu pAmato rahyo hato. tyAM jIvane sparza-jihuvA, ghANa ane AMkha - kramazaH be-traNa-cAra Indriyo hoya che. zravaNendriya nathI hotI ane mana nathI hotuM. eTale dharmapuruSArtha ane mokSapuruSArtha asaMbhava ja hoya che. arthapuruSArtha 88 zAnta sudhArasa: bhAga 2
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa nathI hoto. tyAM thoDoka kAmapuruSArtha hoya che. paMcendriyapaNuM ApaNA jIve prApta karyuM, paraMtu tiryaMcagatimAM prApta karyuM ! tyAM paNa hajAro - lAkho varSo sudhI dAruNa duHkha pAmyo. tiryaMcagatimAM paNa dareka jIvane mana hotuM nathI. keTalAka jIvone hoya che to keTalAkane nathI hotuM. tyAM paNa dharmamokSapuruSArtha ka2vA yogya zarIra ane mana nathI hotAM. ApaNo jIva narakagatimAM paNa utpanna thayo hato - sAte narakomAM janma-ma2Na karyAM che ane tyAMnAM ati dAruNa duHkha bhogavyAM che. tyAM to dharma-mokSapuruSArthanI vAta ja thaI zake tema nathI. devagatimAM....bhavanapati nikAyamAM, vyaMtara nikAyamAM, jyotiSa devalokamAM ane vaimAnika devalokamAM (greveyaka devaloka sudhI) ApaNo jIva utpanna thayo. tyAMnAM divya sukha bhogavyAM. asaMkhya varSa tyAM jIvyo, paraMtu mokSapuruSArthacAritradharmano puruSArtha karI zakyo nahIM. mokSapuruSArtha tyAM thaI ja zakato nathI. tyAMnAM divya sukha devone bhogavavAM ja paDe che, jema narakamAM jIvone duHkha, kaSTa sahana karavAM paDe che e ja rIte. A rIte zubhAzubha karmone kAraNe jIvone saMsAranI A gatiomAM - yoniomAM janma-maraNa karatA ja rahevuM paDe che - paribhramaNa karavuM ja paDe che ke jyAM dharma-mokSa* puruSArthanI saMbhAvanA ja hotI nathI. mokSapuruSArtha mATe kevo manuSyadeha zreSTha ? : upAdhyAyazrI vinayavijayajIe mAnavazarIramAM mokSadharmanI ArAdhanA karavAnuM sAmarthya batAvyuM - sAcI vAta karI; paraMtu A sAmarthya badhAM mAnavazarIramAM hotuM nathI. mAMnavazarIra paNa aneka prakAranA hoya che. dezakALanI dRSTithI, baLa ane buddhinI dRSTithI, zubha-azubha karmonI dRSTithI mAnavadeha aneka prakAranA hoya che. anArya dezamAM ke jyAM dharma-adharmanuM jJAna hotuM nathI, viveka nathI hoto tyAM manuSya janma pAmavA chatAM mokSapuruSArtha thaI zakato nathI. Arya dezamAM ke jyAM dharma-adharmanuM jJAna maLI zake che, viveka paNa jAgRta thaI zake che. paraMtu mAnavazarIra ja apUrNa maLyuM hoya to mokSapuruSArtha thaI zakato nathI. janmathI aMdhatva hoya, vikalAMgapaNuM hoya, janmathI vikSipta mana hoya... to mokSamArganI ArAdhanA thaI zakatI nathI. mokSamArganI ArAdhanA mATe mana ane pAMce indriyonI pUrNatA joIe. A bharatakSetramAM kALanI dRSTie cotho Aro, keTaleka aMze pAMcamo Aro ja azuica bhAvanA 89
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamArganI ArAdhanA mATe upayukta thAya che. kAraNa ke tIrthaMkara ane tIrthaMkaronuM dharmazAsana A kALamAM ja maLe che. mokSamArganI ArAdhanA mATe jIvone A AlaMbana joIe ja. A rIte mokSamArganI ArAdhanA karavA mATe zreSTha zarIrabaLa ane zreSTha manobaLa joIe, zreSTha saMghayaNabaLa (zarIrakti) ane zreSTha adhyavasAya (manobaLa) vagara 'karmakSaya'no puruSArtha thaI zakato nathI. mokSamArganI ArAdhanAmAM zubhakarmono udaya apekSita hoya che, jema ke - pAMca indriyonI pUrNatA - zubha karmonA udayathI maLe che. # tattvazravaNa karAvanArA sadguruono yoga puNyakarmanA udayathI ja maLe che. - mokSamArganI ArAdhanAmAM pApakarmono 'kSayopazama' paNa apekSita che. jema ke # tattvazravaNa karAvanArA sadguru maLavA chatAM paNa tattvaruci, tattvazraddhA tyAre ja thAya che, jyAre darzanamohanIya' karmano kSayopasama thAya. // tattvazraddhA hovA chatAM paNa tattvAnusAra saMyamadharmano puruSArtha tyAre ja thAya che ke jyAre 'cAritramohanIya' karmano kSaya thAya. svastha zarIrano sadupayoga karI lo : sadAya yAda rAkho ke mAnavazarIranI avasthAo parivartanazIla che. jyAM sudhI pAMca indriyo kAryarata che, akSata che, nIrogI che; tyAM sudhI ahiMsA, saMyama ane tapano puruSArtha karI lo. jyAM sudhI baLa-zakti-vIryathI zarIra sazakta che tyAM sudhI jJAna-dhyAna ane paramArthano puruSArtha karI lo. eka kSaNanoya pramAda na karo. jyAre vRddhAvasthA Avaze, rogothI zarIra gherAI jaze tyAre icchatA hazo to paNa tame mokSapuruSArtha nahIM karI zako. vRddhAvasthA ane rogonuM AkramaNa zarIrane mokSamArganI ArAdhanA mATe akSama-asamartha banAvI deze. manuSya jIvananI, manuSyadehanI durbaLatAne samajo. anaMta anaMta jIvonI sRSTimAM sauthI ochA che manuSyo. tiryaMcagatinA jIvo anaMta che. devagatimAM asaMkhya jIvo hoya che ane narkamAM paNa asaMkhya. paraMtu manuSyo to gaNatarInA ja hoya che. emAM ApaNo samAveza thayo che. ApaNane maLelA manuSyadehanuM mUlyAMkana karavuM jarUrI che. manuSya je vastune durlabha samaje che enuM mUlyAMkana paNa khUba sArI rIte kare che. eno durupayoga to nahIM ja kare. jene - je vastune tame durlabha nahIM samajatA ho enI upekSA karatA hazo. athavA tame ene tuccha samajIne durupayoga karatA hazo. 90 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka kheDUtanI vArtAH pelA kheDUtanI vAta to tame kadAca sAMbhaLI haze. e potAnA khetaramAM khetI karato hato. ene eka vAra upara zrIphaLa mUkIne rezamI vastrathI bAMdhelo eka ghaDo maLyo. kheDUte ghaDo ughADyo. emAM joyuM to caLakatA paththaranA TukaDA bharelA hatA. teNe karelI kalpanA rAkha thaI gaI. enI kalpanA hatI ke emAM sonA-cAMdInI mahoro haze. have eNe eka eka camakato paththarano TukaDo upADyo ane pakSIone uDADavA. mATe pheMkavA lAgyo. bapore eno nAno putra tyAM Avyo. teNe paNa camakato paththara upADyo ane ramavA lAgyo. ramatAM ramatAM te tenA ghara tarapha cAlyo. sAMjano samaya hato, gAmano eka jhaverI pharavA nIkaLyo hato, teNe kheDUtanA chokarAnA hAthamAM paththara joyo, teNe e bALakane thoDAka sikakA ApIne paththara laI lIdho. jhaverI tenI dukAne gayo. e paththaranI tapAsa - parIkSA karI. vAstavamAM e hIro hato. tenI kiMmata savA lAkha rUpiyA thaI. bIje divase jhaverIe pelA kheDUtane ghera jaIne pUchyuM: "zuM tArI pAse AvA camakatA bIjA paththaro che?"kheDUte lAparavAhIthI javAba Apyo, "hA, hatA. to ghaNA ja, paraMtu meM pheMkI dIdhA. are, paththaro kAMI bhegA karavAnI vastu che? jhaverIe kahyuM: are kheDUta! tuM mUrkha che. tuM A paththaronuM mUlya jANe che? A paththaro nathI, paraMtu hIrA che!" Ama kahIne jhaverIe kheDUtane paccIsa hajAra rUpiyA ApyA ane cAlI nIkaLyo. - have kheDUta potAnI jAtane jatiraskAravA mAMDyo - "hAya, huM kevo buddha? AvA mUlyavAna hIrAone paththara samajIne pheMkI dIdhA !" A kheDUte hIrAone paththara mAnI lIdhA. e mUrkha hIrAonuM mUlya samajI na zakyo. hAthamAM rahelA hIrAone khoI beTho. zuM ApaNe paNa AvI ja bhUla to nathI karI rahyA ne? mAnavazarIrane mATInA mUle pheMkI devAnI bhUla na karI besIe ! nahIMtara pazcAttApanI aganajvALAmAM zekAvuM paDaze. mAnavazarIranI mahattA jANanArA tIrthakaroe -avatAroe mAnavatanane amUlya hIro kahyuM che. mAnavatanathI sAta prakAranI gharmaArAdhanA karI lo ane puNyanA udayathI manuSyadeha maLyo che. ApaNane maLelA e manuSyadehathI sAta prakArano dharmapuruSArtha karI levo joIe: 1. karma ane doSajALano uccheda karIne udyamazIla bano. 2. darzana - jJAna - cAritra - tapa - svAdhyAya ane dhyAnathI yukta bano. [ azuci bhAvanA 91 ]
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. hiMsA - asatya, paradhanaharaNa, maithuna ane mamatvathI virakta bano ! 4. jinakathita arthanA sadbhAvathI bhAvita bano. pa. apUrva manazuddhi pAmanArA bano. 6. vairAgyapUrNa mArga upara sthira raho. 7. svahitArthe muktisukhamAM manathI DUbelA raho. A sAta prakArano dharmapuruSArtha karanAra jAgrata manuSya potAnA jIvananAM vItelAM varSo upara najara nAkhe che. e varSomAM je bhUlo thaI hoya, je pramAda thayo hoya, je aticAra lAgyA hoya, e badhuM ja enA aMtaHkaraNane vyathAthI bharI de che. vartamAna kALamAM paNa jANye-ajANye doSa lAgatA hoya, pramAda thato hoya, enAthI paNa enuM mana bhAre bhAre banI jAya che. e vicAre cheH A mAro kevo pramAda ? mAro ATalo samaya jJAna-darzanacAritranI ArAdhanA vagara vItI gayo... keTaluM moTuM nukasAna mane thAya che ?" dharma-mokSapuruSArthamAM pramAda na karo: vItI gayelo samaya pAcho Avato nathI", A satyane sArI rIte samajanAra manuSya samayanA durupayogane khUba moTuM nukasAna mAne che. apramatta jIvanano Adarza sAme rAkhIne mokSamArga upara kadama mAMDatAM sAdhakane alpa pramAda paNa kevI rIte priya lAgI zake? nidrA, vikathA ane viSaya-kaSAyane jIvaleNa duzmana samajanAra sAdhaka e duzmanono saMga paLa mATe ya kevI rIte kabUla karI zake ? koI vAra hAlatAM cAlatAM e nidrA vagere duzmanothI cAra AMkho thaI jAya - AMkho maLI jAya ane pUrvakAlIna maitrI yAda AvI jAya to paLa be paLanI hasI majAka - vAtavinoda thaI paNa jAya, paraMtu tarata ja ene smaraNa thaI jAya che - hoza AvI jAya che ke "A dosta nathI, paraMtu duzmana che." basa, A ja sAcA rastA para pAcho phare che. potAnA AtmabhAvamAM pAcho phare che. je bhUla thaI gaI hoya che e ene becena banAvI de che. te pramAvo che ? - A mAro kevo pramAda che? sAdhaka-ArAdhaka jo jJAnI hoya, zAstrajJa hoya, to te jANe che ke devaloka indra paNa kema na hoya, jIvananI vItI gayelI kSaNo ene punaH prApta thatI nathI. khoyelAM rAjya ane tAja pAchAM maLI zake che. khoyelI taMdurastI pAchI prApta thAya che. IjjatanI ImArata paNa navA svarUpe UbhI thaI zake che. paraMtu vItI gayelA divaso, vItelI kSaNo pAchI pharIne AvatI nathI. je paLa pAse hoya, je samaya ApaNo hoya, e vartamAnanI kSaNono sadupayoga [ kara sudhArasaH bhAga 2)
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavA mATe sadA jAgrata raho. jIvananI eka eka kSaNa..... eka eka paLa jJAna-darzanacAritranI ArAdhanAmAM pratibiMbita thAya eTalA mATe jJAnI puruSa sadeva prayatnazIla rahe che. prabuddha puruSa e jANe che ke - "bhUtakALa vItI cUkyo che, bhaviSyanI to kalpanA mAtra che, hAthamAM je vartamAnanI paLa che, e paLane ati mUlyavAna samajIne te potAnA vartamAnane sadeva AnaMdamaya banAve che." je manuSya vartamAna kSaNano ArAdhaka hoya che, te mANasa ja manuSyajanmanI, mAnavatananI durlabhatAne sArI rIte samaje che. kevaLa atItanI aMdhakAramaya galIomAM bhaTakato, rudana karato ane bhaviSyanI sonerI kalpanAonI makhamalI seja upara sUnAro mANasa mAnavadehanI mahattAne zuM samaje? sadeva jAgrata, pratipaLa jiMdagIne bharI bharI banAvIne jIvanAra AtmA ja vartamAnane samajI zake che. tenI atItanI manoyAtrA ane anAgatanI AMtarayAtrA paNa vartamAnanI kSaNone sAdhanAmaya banAvavA mATe ja hoya che. dharmapuruSArtha mATe ja jiMdagI jIvanAra mahApuruSo pelA dharmapuruSArthanAM sAdhano pratye jAgrata banI jAya che. teo jANe che ke Arogya, AyuSya, baLa, vIrya ane sAnukULa saMjogo hoya tyAM sudhI dharmapuruSArtha karI zakAya che. A sAdhanonI vinazvaratA ane kSaNabhaMguratAno emane pUrepUro khyAla hoya che. - "koI paNa kSaNe naLanuM pANI AvavuM baMdha thaI zake che" A jANanAra strIpuruSa pANIno saMgraha karavAmAM jarAya pramAda karatAM nathI. - "haju naLa cAlu che, badhAM kAma choDIne pANI bharI lo." kema ke pANI vagara jIvanavyavahAra nathI cAlI zakato. A vAta manamAM besI gaI hoya che. jyAM koI paNa samaye vIjaLI (Light) cAlI jAya che tyAM "jyAM sudhI lAITa che tyAM sudhI gharakAma patAvI lo, vAMcavuM-bhaNavuM hoya to bhaNI lo - kAraNa, A badhuM aMdhArAmAM nahIM bane." caMcaLa-anizcita vastu jyAM sudhI pAse hoya che, tyAM sudhI eno upayoga karI levAmAM manuSya sAvadhAna hoya che. "haju amuka vastu sastI che, kharIdI lo. pachI koNa jANe moMghavArInI doDamAM tela maLe ke nA maLe ! sastAnI doDa kSaNika hoya che. jyAM sudhI hoya, tyAM sudhImAM kAma karI lo." haju zarIra nIrogI che. koI paNa prakArano roga nathI. pAMceya indriyo kAryakSama - che. koI indriya zithila nathI, to dharmapuruSArtha karI lo. tapazcaryA karI lo. sevA bhakti karI lo. jJAna-dhyAnanI ArAdhanA karI lo. zarIramAM jyAre roga utpanna thaI jaze. jyAre indriyo zithila banI jaze, tyAre dharmapuruSArtha banI zakaze nahIM. A [ azuci bhAvanA . 93 |
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstavikatAthI tame loko pUrNa paricita to cho ne? tamArI kalpanAmAM sanata cakravartI jevAM pAtro chavAyelA rahevAM ja joIe ! - snAna karatI vakhate zarIramAM eka paNa roga hato nahIM ane jyAre rAjasabhAmAM jaIne rAjasiMhAsana upara beThA, teTalAmAM ja eka sAthe soLa roga pedA thaI gayA. atyAranA vartamAna samayamAM paNa AvA eka sAthe AvIne gherI le che ne ? blaDaprezara, DAyAbiTIjha, alsara, dama, livaranI bImArI, zirovedanA, peTano duHkhAvo, vagere. rAtre sUtA hatA tyAre taddana sAruM... koI roga nahIM ane jyAre savAre jAgyA to gaLuM taddana baMdha, nathI to bolI zakAtuM ke nathI kazuM gaLAthI nIce utArI zakAtuM! dukAnamAMthI nIkaLyA ane ghara sudhI AvyA tyAM sudhI koI takalIpha nahIM. gharano dAdaro caDatAM ja hRdayarogano humalo ! kAramAM beThA to hasatA hasatA ane jyAre nIce UtaryA to mukha upara nirjIvatA tarI rahI hoya yA prANa vagaranuM zarIra ja hAthamAM Ave. * Arogya caMcaLa ane AyuSya paNa caMcaLa. kyAre kALanI thappaDa lAge ane A zarIra choDavuM paDe e ajJAnI jIvAtmAne kyAM khabara paDe che? jJAnI jIvAtmA samaje che.... motano koI bharoso nathI. koNa jANe kaI ghaDIe AvI caDe ane zarIramAMthI prANone corI jAya! eTalA mATe te AtmahitanI ArAdhanAmAM pratipaLa jAgrata rahe che. Arogya ane AyuSyanI jema zarIra-baLa paNa caMcaLa hoya che-kSaNika hoya che. jyAM sudhI dehamAM zakti hoya, baLa hoya, sAmarthya hoya tyAM sudhI Atmazuddhino puruSArtha karI levo joIe. A tamAma vAtomAM sauthI mahattvapUrNa vAta che - vIyallAsanI, AMtara ullAsanI, hRdayanA ullAsanI. jyAM sudhI pravardhamAna adhyavasAya hoya tyAM sudhI sabaLa dharmapuruSArtha karI levI joIe, kAraNa ke utsAha paNa asthAyI-caMcaLa hoya che. tame loko mUDa' kaho cho ne? mUDa eTale utsAha. mUDa kAyama Takato nathI. Arogya hoya, jIvana hoya, baLa hoya, samucita sAmagrI upalabdha hoya, to paNa jo virSollAsa na hoya - AMtarika utsAha na hoya, to dharmapuruSArtha karI zakAto nathI. alabatta, jyAre AMtara utsAhano phuvAro phUTe che tyAre pramAda TakI zakato nathI. sahajabhAve dharmapuruSArtha thaI jAya che. koI avarodha TakI zakato nathI. utsAha, umaMgano udadhi avarodhonI upekSA karato, vighnone ukhADIne pheMkI de che. potapotAnA nirdhArita lakSya tarapha jIvanane gatizIla banAvI rAkhavAnuM che. Agama - jaLAzayaH A 'azuci bhAvanAne pUrNa karatAM upAdhyAyajI kahe che A apavitra | 4 | A | zAntasudhArasa : bhAga 2)
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ azucimaya zarIrane "mahAbhAgyazALI' kahI zakAya evI kaLAMnI bAbatamAM tuM vicAra kara. AvI kaLA jinAgamomAM che - zAstromAMthI prApta thAya che eTalA mATe evAM zAstronAM sarovaro pAse, e sarovarone kinAre besavuM paDaze. eTale ke zAstronuM adhyayana - parizIlana karatAM evI divyakaLA prApta karI zakAze, zAMtasudhAno AsvAda karI zakazo. enAthI mAnavatana ane mana baMne pAvana thaze. jinaAgama eTale ke jinavacana. jinavacanonuM evuM divya jaLAzaya che ke jenA jaLapAna to zAntasudhAno anubhava karAve che, paraMtu e jaLAzayane sparza karato pavana paNa paramazAntino anubhava karAve che. 'jJAnasAra'mAM upAdhyAya yazovijayajI kahe che - ajJAnA'himahAmantraM svAcchandyajvaralaMghanam / dharmArAmasudhAkulyAM zAstramAhurmaharSayaH // RSizreSThoe zAstrone, Agamane ajJAnarUpa sarpanuM viSa utAranAra mahAmaMtra, svacchaMdatArUp jvarane utAranAra upavAsa samAna ane dharmarUpa udyAnane navapallavita rAkhavA mATe nIka samAna kahyAM che. enuM tAtparya e che ke AgamarUpa mahAmaMtrano jApa karo, to svacchaMdatAno jva2 UbhI pUMchaDIe bhAgI jaze ane AgamarUpa sudhAnI nIkane khullI mUkI do, to dharmodyAna - AtmodyAna navapallavita thaI jaze. jo A tathyone parilakSita karIne, AgamagraMthono, jinavacanono adhyAya zarU karazo, to niHsaMdeha tamAro AtmA apUrva parivartana pAmaze. jhera UtarI jatAM, jvara dUra thaI jatAM ane dharmAMdhyAna phAlyophUlyo joIne tamane je AnaMda thaze enI kalpanA karo. dharmAMdhyAna navapallavita thatAM tamArAM dila-dimAga khIlI UThaze. Akho jamAno tamane hasato-ramato najare paDaze. 5rama zAntasudhAnuM pAna karatAM A mAnavajIvananI sArthakatA anubhavazo. Agama - jeno artha svayaM tIrthaMkara bhagavaMtoe batAvyo che ene gaNadhara bhagavaMtoe lipibaddha karyo che ane pUrvAcAryoe jenA arthane lokabhogya banAvyo che, tenuM niraMtara - niyamitarUpe adhyayana-manana-ciMtana karavuM joIe. A rIte Aje 'azuci bhAvanA'nuM vivecana pUrNa karuM chuM. have sAtamI 'AsravabhAvanA' u52 pravacana zarU thaze. Aje basa, ATaluM ja. azica bhAvanA 95
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 33 : saMkalanA : jIva - sarovara, Asrava - nIka, karma - pANI. 0 Asrava bhAvanAnuM ciMtana. cAra Asrava. AmravanI vyAkhyA. yoga zubha - azubha. prastutamAM cAra Asava. Asrava pahelo mithyAtva. Asava bIjoH avirati. pAMca avata. kaSAya - kyAre karmAstrava mATe hetubhUta bane che ? kaSAyonA mULa. 0 mamakAra ane ahaMkAra. mithyAtva vagereno TUMko paricaya. karmabaMdhanA prakAra. 0 karmapudgalo Ave che kyAMthI?
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ yathA sarvato nirjharairApatadbhiH prapUryeta sadyaH payobhistaTAkaH / tathaivAnavaiH karmabhiH saMbhRto'GgI, bhaved vyAkulazcaJcalaH paGkilazcaH // 1 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI zAntasudhArasa' graMthamAM sAtamI 'Asrava bhAvanAno prAraMbha karatAM jaNAve che ke - jevI rIte cAre bAjuthI vegathI vahetAM jharaNAM taLAvane pUrNatayA bharI de che, e ja rIte jIvAtmA aneka prakAranA AstravothI UbharAI jAya che, AkuLavyAkuLa, asthira ane gaMdo bane che. yAvatkiJcidivAnubhUya tarasA karmeha nirjIyate, tAvaccAmavazatravo'nusamayaM, siJcanti bhUyo'pi tat / hA, kaSTaM kathamAnava pratibhaTAH zakyA niroddhaM mayA ? saMsArAdatibhISaNAnmama hahA ! mukti kathaM bhAvinI ? // 2 // thoDoka puruSArtha karIne jaladI jaladIthI keTalAMka kama dUra karIe chIe, eTalAmAM to AsavarUpa zatru humalo karIne pratikSaNa-pratipaLa kamathI AtmAne bharI de che - A kevI viTaMbaNA che ? A Asavone rokavA paNa kevI rIte ? A bhayAnaka saMsAramAMthI chUTakAro paNa kevI rIte pAmavo? mithyAtvA'viratikaSAya-yogasaMjJAzcatvAraH sukRtibhirAmravAH pradiSTAH / karmANi pratisamayaM sphuTaramIbhirbadhnanto bhramavazato bhramanti jIvAH // 3 // mahAmanISI puruSoe mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga nAmanA cAra Asrava batAvyA che. A Astravo dvArA harapaLa, harakSaNa jIvAtmA karmonA kAdavamAM phasAI jAya che ane saMsAranI bhUlabhulAmaNImAM bhaTakato rahe che. indriyA'vatakaSAyayogajAH paJcapaJca caturanvitAmrayaH / / paJcaviMzatirasatkriyA, iti netravedaparisaMkhyayApyamI // 4 // Indriya- avrata - kaSAya ane yogamAMthI 42 prakAranA Asavo utpanna thAya che - pAMca Indriyo, pAMca avrato, cAra kaSAyo, traNa yoga ane 25 asat kriyAo. jIva - sarovara, Asava - nIka, karma-pANIH tame kadI muMbaInAM moTAM taLAvo - vaitaraNA, tAnasA vagere joyAM che? varasAdanA divasomAM jyAre cArekorathI vahetAM jharaNAM vahIne taLAvamAM paDe che - te drazya kadI joyuM che? jo jo koIka vAra, ane e samaye tamArA jIvAtmAnI tulanA karajo. jIvAtmA sarovara-taLAva jevo che..... emAM Asravo dvArA kamajaLa paDatuM ja rahe che. pANI paDatuM hoya che tyAre taLAva caMcaLa ane gaMduM thaI jAya che. AkuLavyAkuLa [ Asava bhAvanA 97 | 7
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI jAya che. barAbara e ja prakAranI sthiti jIvAtmAnI thAya che. anAdi kALathI A krama cAlyo Ave che. thoDIka mahenata karIne jaladI jaladI jIva - taLAvamAMthI karmonuM pANI bahAra kADhI nAkhe che. eTalAmAM to A Asavo taLAvamAM bIjAM karmonAM pANI bharI de che! jANe ke Asavo AtmAnA ghora zatruo hoya e rIte vartI rahyA che. zuM karavuM? kevI rIte Asavone rokavA? ane jyAM sudhI Asavone rokavAmAM na Ave tyAM sudhI jIvanI saMsAramAMthI mukti kevI rIte thAya? jyAre jyAre A viSayamAM ciMtana-manana karuM chuM tyAre gahana viSAdamAM DUbI jAuM chuM. AtmaciMtanamAM DUbI jAuM chuM. Asrava bhAvanAnuM ciMtana : eka to karmothI baMdhAyelo chuM ane navAM navAM karmothI baMdhAto jAuM chuM. gata janmomAM jyAre mAro AtmA ghora mithyAtvanAM kALAM vAdaLothI gherAyelo hato, tyAre te anaMta anaMta karmothI bharAI gayo hato. vartamAna jIvanamAM parama kRpAnidhi paramAtmAnI asIma kRpAmArI upara varasI, vatsalatAnA sAgara jevA sadguruonA AzIrvAdi varasyA ane ghora mithyAtvanAM vAdaLo dUra thavA lAgyAM. samyagudarzanano jhagamagato sUrya mArI AtmabhUmine prakAzita karato rahyo. sarvajJa zAsana nidarzita tattvothI karAvavAmAM AvelA vizvadarzana pratye mArA dilamAM zraddhAnAM dIpako prajvalita thaI UThyA, to paNa mArAM pApAcaraNo chUTI zakyAM nahIM! heya-upAdeyano bodha thavA chatAM paNa huM tyAjyano tyAga karI na zakyo, svIkAryano svIkAra karI na zakyo. hiMsA, asatya, corI, abrahma, parigraha ItyAdi pApo Acarato rahyo ane navAM navAM pApakarmo bAMdhato rahyo. je pAponuM AcaraNa huM karato na hato. e pAponI apekSAo paNa mArI aMdara dabAyelI paDI rahyA jevI ja hatI. huM pratijJApUrvaka pApano tyAga karI na zakyo. A "avirati' nAmanuM AsravadvAra khulluM rahyuM ane e dvArathI karmono pravAha Atma-sarovaramAM avirata vaheto ja rahyo. vItarAga sarvajJa paramAtmAno ane nirgastha guruono anugraha thayo mArI upara ane AtmavIrya ullasita thayuM ane meM pratijJApUrvaka pApono tyAga karyo. huM sarvavirati dhAraNa karanAra zramaNa banyo. zramaNa jIvanano svIkAra karyo, aviratinuM Asava-dvAra baMdha thaI gayuM, paraMtu pramAdane AdhIna banIne huM pharIthI bhaTakAI paDyo. nidrA ane vikathAnA pramAdamAM phasAI gayo. jJAna-dhyAnamAM mAruM mana lAgyuM nahIM. svAdhyAya ane vaiyAvacca Adi saMyamayogomAM pramAdI banato gayo. zAnta sudhArasa : bhAga 2
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinayaviveka ane saMyamanA pAlanamAM zithila banyo. oha....! keTalo pramAda? apramatta bhAvone pAmavAnuM lakSya ja bhUlI gayo ! apramatta jIvananuM AkarSaNa ja na rahyuM. pramAdI - sukhazIla jIvana mane pasaMda paDI gayuM. mithyAtva ane aviratinA durgama moracA upara ullekhanIya vijaya pAmanAro huM pramAdanA morace hArato jAuM chuM. mArI Atma-bhUmi upara karmazatruono adhikAra jAmato jAya che. mAre have jAgRta thavuM joIe. meM jAgRta thaIne nidrA ochI karI. vikathAono tyAga karyo. IndriyonA viSayo paNa ochA karyA. tapa ane tyAga karavA lAgyo. svAdhyAya paNa karuM chuM. Ama chatAM mArI upara kaSAyonuM gajabanuM prabhutva che ! kazuMka paNa na gamatuM thAya che ane huM dhrujI UThuM chuM. krodhanI sAme kSamAno bhAva Takato nathI. roSa ane rIsa to jANe ke svAbhAvika ja thaI gayAM che. mAna-abhimAnano to pAra ja nathI. koI mAruM jarAka paNa apamAna kare to huM saLagI UThuM chuM. abhimAna behada , mAyA-kapaTa sAtha choDatAM nathI. manamAM alaga - vANImAM alaga ane AcaraNamAM kaMIka juduM ja. lobhadazAnI prabaLatAe mane mAyAvI banAvI dIdho che. AvA krodha, mAna, mAyA ane lobhane kAraNe anaMta anaMta karmono pravAha mArA AtmAmAM niraMtara vaheto Ave che. mAre A pravAhane jaladIthI rokavo joIe. paraMtu rokuM kevI rIte? mana ArtadhyAnano saMga choDe to ja rokI zakuM ne? mana ArtadhyAna ane raudradhyAnano tyAga karatuM nathI. pApanA vicAromAMthI mana mukta thatuM nathI. pApavicAro kare che mane ane enI sajA bhogavavI paDe che AtmAne! pApavicAro karI karIne huM kevAM cIkaNAM ane bhAre karma bAMdhI rahyo chuM? A mAruM kevuM durbhAgya che? pApavicAro koI koI vAra mArI vANIne paNa asatya ane abhadra karI mUke che. huM bolavAnuM bolI besuM chuM, pachI bhalene mAre pAchaLathI pastAvuM paDe. huM kSamA paNa mAgI lauM, paraMtu huM vANIne saMyamamAM rAkhI zakato nathI e eka satya hakIkata che. Ane lIdhe huM navAM navAM pApakarmo bAMdhato jAuM chuM. kAyAthI, pAMce IndriyonA mAdhyamathI paNa huM evAM khoTAM kAryo karato jAuM chuM, jene lIdhe anaMta anaMta pApakarmo baMdhAtAM jAya che dararoja. harakSaNa A rIte navAM keTalAMya kama huM bAMdhI rahyo chuM. e vicAra mane kaMpAvI jAya che. jANuM chuM ke tamAma duHkhonuM mULabhUta kAraNa pApakarmo ja che. dukha nathI icchato, to paNa pApAcaraNa choDI zakato nathI. pApa karato jAuM chuM. to pachI duHkhothI mAro chuTakAro thaI paNa kevI rIte zake ? mAruM mana sudraDha bane, paramAtmAnI ane gurujanonI mArI upara evI kRpA varase ke huM A Asava-dvArone baMdha karavA mATe samartha thaI jAuM ane navAM baMdhAtAM karmono pratikAra karI zakuM. Asava bhAvanA 99
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra Asrava : mithyAtva - avirati - kaSAya - yoga : 'Asrava bhAvanAnuM ciMtana kevI rIte karavuM e tamane batAvyuM - saMbhaLAvyuM. have Asavono paricaya karAvavo che. A graMtha upara je prathama pravacana ApyuM hatuM, emAM pAMca Asavono saMkSipta paricaya Apyo hato. graMthakAre prathama zlokamAM ja paMcAkravAre kahyuM che. "A bhava vanamAM pAMca AgnavonAM vAdaLo varase che" ema kahyuM che. ahIM A Asrava bhAvanAmAM cAra Asavo batAvyA che. ahIM 'pramAdane alaga nathI batAvyo, eno samAveza "aviratimAM karavAmAM Avyo che. AsavanI vyAkhyA : 'Asrava nI vyAkhyA A rIte karI che. Ama to 'tattvArthasUtramAM AsavanI vyAkhyA thavAmanaH zarmayoH sa mAvaH | kAya, vApha ane mananI kriyA yoga che ane te ja Azrava che. vayantarAya karmanA kSayopamalamathI yA kSayathI tathA pudgalonA AlaMbanathI thanArA AtmapradezonA parispaMdo (kaMpana vyApAra)ne yoga, kahe che. AlaMbana bhedathI enA traNa bheda che - kAyayoga, vacanayoga ane manoyoga. audArikAdi zarIravargaNAnAM pudgalonA AlaMbanathI pravartamAna yoga kAyayoga' bane che. matijJAnAvaraNa, akSara-mRtAvaraNa Adi karmonA kSayopazamathI utpanna AMtarika vacanalabdhi thatAM bhASAvargaNAnA AlaMbanathI bhASApariNAmanI abhimukha AtmAno pradeza - parispaMdana "vacanayoga thAya che. noIdriya matijJAnAvaraNanA kSayopazamarUpa AMtarika manolabdhi thatAM manovargaNAnA AlaMbanathI manaHpariNAmanI abhimukha AtmAnA pradeza kaMpana 'manoyoga thAya che. A traNa prakAranA yogane ja Asava kahe che. kAraNa ke yoga dvArA ja AtmAmAM karmonuM AsravaNa thAya che. jevI rIte jaLAzayamAM jaLano praveza karAvanAra nALA vagerenA mukha Asrava arthAtu vahananuM nimitta thavAthI Asava kahevAya che, e ja rIte kamasivanuM nimitta thavAthI Asrava kahevAya che. yoga - zubha ane azubha zubha yoga puNyakarmano Asrava che. azubha yoga pApakarmano Asrava che. kAyayogAdi traNe yoga zubha paNa che ane azubha paNa che. yoganA zubhatva ane azubhatvano AdhAra bhAvanAnI zubhAzubhatA upara che. zubha uddezathI pravRtta yoga [100 100 | zAnasudhArasa bhAga 2) zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubha ane azubha uddezathI pravRtta yoga azubha hoya che. hiMsA, corI, abrahma Adi kAyika vyApAra azubha kAyayoga che ane dayA, dAna, brahmacaryapAlana Adi zubha kAyayoga che. sAvadha bhASaNa, mithyA bhASaNa, kaThora bhASaNa Adi azubha vacanayogo che. bIjAMnI burAInuM tathA temanA vadha AdinuM ciMtana ka2vuM azubha manoyoga che. jyAre bIjAMnI bhalAInuM ciMtana karavuM Adi tattvaciMtana, bIjAMnA utkarSathI prasanna thayuM e zubha manoyoga che. prastutamAM cAra Asrava H Ama to AsravonI (baMdhanI) saMkhyA saMbaMdhamAM traNa paraMparAo jovA maLe che. eka paraMparA anusAra kaSAya ane yoga - A be ja Asravo che. bIjI paraMparA anusAra mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga - A cAra Asrava mAnavAmAM Ave che. trIjI paraMparAmAM ukta cAra AsravomAM pramAda' umerIne pAMca AsavonuM varNana che. saMkhyA ane temanAM kAraNa, nAmono bheda dekhAvA chatAM paNa tAttvika dRSTithI A paraMparAomAM koI aMtara nathI. 'pramAda' eka prakArano asaMyama ja che. eTalA mATe te avirati yA kaSAyanI aMtargata AvI jAya che. Asrava pahelo - mithyAtva : have cAra Asravono paricaya karAvuM chuM. yAda rAkho ke jIva-sarovaramAM A cAra Asava-dvArothI karmonuM jaLa vahI Ave che. Asrava bhAvanA dvArA, Asrava-dvArone baMdha karavAnI tIvra icchA pedA karavAnI che ane e dizAmAM prayatna karavAno che. A dRSTie prathama mithyAtva-dvArano paricaya karI laIe. mithyAtvano artha che - mithyAdarzana. je samyagdarzana karatAM viparIta che. A viparIta darzana be prakAre phalita thAya che H 1. vastuviSayaka yathArtha zraddhAno abhAva ane 2. vastunuM ayathArtha zraddhAna. prathama ane bIjAmAM eTaluM ja aMtara che ke prathama bilakula mUDha dezAmAM paNa thaI zake che, jyAre bIjuM vicAra dazAmAM ja thAya che. abhinivezane kAraNe vicArazaktino vikAsa thavA chatAM paNa jyAre koI eka ja dRSTine pakaDavAmAM Ave tyAre atattvamAM pakSapAta thaI jAya che A sRSTi mithyAdarzana kahevAya che. A upadezajanya hovAne kAraNe abhigRhita kahevAmAM Ave che. / tamAma ekAntika kadAgraha abhigRhita mithyAdarzana che. jo ke te manuSya jevI vikasita jAtimAM ja hoI zake che. bIjuM anabhigRhita mithyAdarzana kIDA, pataMgiyAM Adi mUrchita cetanAvALI jAtiomAM ja hoya che. Asava bhAvanA 101
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Asava bIjo - aviratiH bIjo Asava che 'avirati' nAmano. avirati eTale doSomAMthI virati na thavI. avirati - avratanA pAMca prakAro batAvavAmAM AvyA che. eTale ke pAMca prakAranA avatone kAraNe jIva kamanA kAdavamAM phasAyelo rahe che. avratanA pAMca prakAra A prakAranA cheH 1. hiMsA, 2. asatya bhASaNa, 3. corI, 4. maithuna-pravRtti ane pa. parigraha. Aje saMkSepamAM A pAMce vrato samajAvuM chuM. 1. hiMsA: pramAdathI thanAra prANavadhane hiMsA kahevAmAM Ave che. A jIvone mArI nAkhuM." evo saMkalpa karavo e sthaLa hiMsA che. "saMkalpa' hiMsA che - koI paNa jIvane enA ISTa sthAnamAM jatAM rokavo, bAMdhI rAkhavo. - cAbuka yA doraDA vagerethI mAravo - phaTakAravo. - kAna, nAka, cAmaDI vagere avayavone kApavA - chedavA. - pazu yA manuSya para enI zakti karatAM vadhAre bhAra vahana karAvavo. - koInA khAvApIvAmAM aMtarAya Ubho karavo. - A badhA hiMsAnA ja prakAro che. 2. asatya pramAdathI yA irAdApUrvaka mRSAkathana karavuM ene asatya kahe che. je vastunuM astitva hoya eno inkAra karavo ene asatya kahe che. je vastu je rUpamAM hoya, enAthI judI rIte enuM nirUpaNa karavuM, enuM nAma che asatya kathana. vAta , sAcI hovA chatAM bIjAMnA dilane Thesa pahoMcADe evI hoya, ene paNa asatya kathana mAnavAmAM AvyuM che. jema ke - - sAcIkhoTI vAto karIne koIne khoTI salAha ApavI. - rAgadveSathI prerita thaIne pati-patnI, bhAI-bhAI, pitA-putra vagerene alaga karavA, emanI sAcI paNa gupta vAta prakaTa karavI, khoTA Aropa lagADavA, khoTuM nANuM chApavuM, khoTI sahIo karavI, banAvaTI dastAveja karavA, khoTI noTo chApavI, khoTAM nizAna karavAM. - koInI paNa milakata pacAvI pADavI. - parasparanA saMbaMdho tUTI jAya e irAdAthI ekabIjAnI cADIcugalI karavI, koInI gupta vAta prakaTa karIne enI niMdA karavI. - A badhI bAbato bIjA AsavanA ja prakAro che. 3. corI corI eTale ke adAdAna. ene 'steya' paNa kahe che. ApyA vagaranuM [102 " | zAntasudhArasa : bhAga 2)
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ levuM enuM nAma corI. je vastu para bIjAno adhikAra hoya, pachI e vastu bhalene taNakhalA jevI kema na hoya. enA mAlikanI rajA vagara -corI karavAnA AzayathI levI ene corI kahe che. sthULa corIno artha che - duniyAmAM, rAjyamAM, samAjamAM, jene corI mAnavAmAM Ave che - e corI kahevAya che. jema ke - - koIne corI karavA mATe prerita karavo, bIjAM dvArA preraNA karAvavI, corInA kAryamAM sahamati ApavI e corI ja che. - corIno mAla kharIdavo, levo, rAkhavo, e paNa corI ja che. - dezanA AyAta-nikAsanA kAnUnonuM ullaMghana karavuM, corImAM bhAga levo, e corI ja che. khoTAM mApatola - khoTAM trAjavAM vagerethI cIjavastunI leNAdeNI karavI, e corIno eka prakAra ja manAya che. - asala vastunI nakala karIne vecavI - jema ke kapaDuM hoya ApaNA dezanuM ane chApa lagADavI jApAnanI - A badhA ja corInA prakAro che. 4. maithuna-parastrIgamanaHstrIpuruSanI ratikriyAmAM maithuna' zabda rUDha thaI gayo che. svatrI sAthe maithuna sevana - parastrInI sAthe maithuna sevana e cothuM avrata che. A avratamAM bIjI vAto samajI lo. - kanyAdAnanA phaLanI icchAthI athavA snehasaMbaMdhathI anya saMtatinAM lagna vagere karAvavAM. koI bIjA puruSe thoDA samaya mATe paisA ApIne rAkhelI vezyA vagere strIno e A samayamAM upabhoga karavo. - vezyA, virahiNI strI, anAtha strI, je anya koI puruSane AdhIna na hoya, eno upabhoga karavo te paNa maithunanuM avrata che. - sRSTiviruddha ratikriyA karavI. - vAraMvAra kAmecchAnuM uddIpana karavuM - A badhA maithunanA ja prakAro che. 5. parigrahaH A pAMcamuM avrata che. Ama to parigrahano artha "mUccha karavAmAM Ave che. 'tatvArthasUtramAM mUccha' artha karavAmAM Avyo che, paraMtu prazamaratimAM rati-erati artha karavAmAM Avyo che. rati eTale khuzI, arati eTale nArAjI, je manuSya dhanadhAnya, sonA-cAMdI, jhaverAta, ghara-dukAna-jamIna vagere sthAvara-jaMgama saMpattimAM mUcchI (Asakti) rAkhe che, tene pratyeka paLa, pratyeka kSaNa rati-arati thatI ja rahe che. - A ja parigraha che. [ Asava bhAvanA 103]
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pAMca avrata eTale ke "aviratinA prakAra che. A rIte cAra prakAranA mukhya AstravomAMthI mithyAtva, avirati ane yoga - A traNa Asrava tamane batAvyA, samajAvyA. have cotho Asava je kaSAya che, ene vistArathI batAvavA IcchuM chuM, paraMtu kaSAyonuM varNana karatA pahelAM keTalIka mahattvapUrNa vAto batAvavA mAguM chuM. kiSAya karmAstavamAM hatu kyAre bane che? : ' cAra kaSAyone be vibhAgamAM vibhakta karavAmAM AvyA che - rAga ane dveSamAM. mAyA ane lobhanuM yugala 'rAga' che ane krodha-mAnanuM yugala draSa' che. jyAre rAga' zabda sAMbhaLo tyAre mAyA ane lobhanI kalpanA AvavI joIe. mAyA ane lobhanuM AcaraNa thatAM tarata ja "meM rAga karyo e vAta samajamAM AvavI joIe. e rIte 'Sa' zabda karNapaTa upara AvatAM ja krodha ane mAna kalpanAmAM UpasI AvavA joIe. jyAM krodha tyAM abhimAna, jyAM abhimAna tyAM krodha haze ja. krodha ane mAnanI pragADha maitrI hoya che. A rIte ApaNe kaSAyone "rAgadveSa' kahIne oLakhI zakIe. A rAgadveSa (kaSAya) ekalA ja karmAstramAM nimitta-hetu nathI banatA; mithyAtva, arati, pramAda ane mana, vacana, kAyAnA yoga - A cAra Asrava jyAre rAgadveSanA sahAyaka - sahayogI bane che tyAre kamarsivamAM nimitta bane che. prazamarati'mAM bhagavAna umAsvAtie kahyuM che - mithyAdRSTyaviramaNa-pramAda yogAstayorbalaM dRSTam / tadupagRhItAvaSTavidha karmabandhasya hetU tau // 33 // mithyAtva Adi sahAyaka maMDaLane sahAre rAgadveSe (kaSAya) AtmabhUmine. bhayajanaka - DarAmaNuM jaMgala banAvI rAkhyuM che. ekalA rAga ane dveSa karmonA Asava.. karmabaMdhananA hetu banI zakatA nathI. A sahAyaka maMDaLanA jore emanuM astitva TakyuM che. sahAyaka maMDaLa na hoya to kadAca rAgadveSa paNa na hoya. kaSAyonAM mULa: jyAre kaSAya-AMsavanI vAta karavI che, to kaSAyonAM mULa paNa samajI levAM joIe. kaSAyone AtmabhUmimAMthI UkheDIne pheMkI devA mATe tenA mULanuM jJAna paNa hovuM jarUrI che. kaSAyone mULamAMthI naSTa karI nAkhyA pachI temano pharIthI udbhava zakya nathI. keTaloka samaya krodha na karavAthI, mAyA ane lobha na karavAthI kAma nahIM pate. mAtra kaSAyono upazama karavAthI AtmA akaSAyI nahIM banI zake. enAM to mULiyAM ja UkhADI naSTa karI nAkhavAM paDaze. eTalA mATe ja bhagavAna umAsvAtijIe kaSAyonAM jaDamULa batAvyAM che - mamakAra ane ahaMkAra. - "mamakArarAhaMkArAveSAM mUlaM padadvayaM bhavati / " mAyA ane lobhanuM jaDamULa che - mamakAra, krodha ane mAnanuM jaDamULa che - 104 [ | zAntasudhArasa : bhAga 2 |
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahaMkAra. mamatva ane ahaMkAranI jaDo ApaNI AtmabhUminA UMDANamAM phelAyelI che. vaTavRkSanI jaDo kadI nihALI che? keTalI gahana ane jamInamAM cArekora phelAyelI najare paDe che? enA karatAM ya vadhAre gahana ane vadhu phelAyelI mamatva ane vAsanAonI jaDo AtmabhUmimAM che.. mamatvanI vAsanA zuM koI eka ja prakAranI che? nahIM, aneka prakAranI che. "A mAruM" e vAsanA keTalA viSayone AvarIne UbhI che? svajana mArAM, parijano mAro, dhanasaMpatti mArI, kuTuMbaparivAra mAro! je je viSayone potAnA mAnyA, temanuM mamatva baMdhAI gayuM. AvA bhinna bhinna mamatva-mAdhyamothI mAyA utpanna thAya che, | lobha pedA thAya che, e ja lobha che ane enI rakSA mATe che -mAyA. jaDo batAvI dIdhI. jANI lIdhI ne? have e jaDone rAkhavI yA to kApI nAkhavI e sau saunI IcchA para nirbhara che. krodha ane mAnanI jaDa che - ahaMtva. "huM" nijatvano - potApaNAno khyAla "huM" - Avo vicAra keTalo khataranAka - bhayAnaka che? tuM nIca mane gALo bhAMDe che? 'tuM adhama mane mAravA dhAre che?' eTalAmAM krodha dhakhI UThyo ! "mAruM apamAna? mane zuM samaje che?" A UbhuM thayuM abhimAna ! aha"nI kalpanAthI ja krodha ane mAna pedA thAya che. eTalA mATe krodha-mAnanI jaDa che - ahaMkAra. mamakAra kaho ke rAga ! ahaMkAra kaho ke dveSa! rAgadveSAvityapi tasyaivAnyastu paryAyaH / rAgadveSa mamakAra - ahaMkAranA ja paryAyo che. A rAgadveSanI jaDo AtmAnA ati UMDANamAM phelAyelI che. eTalI majabUtAIthI e jaDo jAmI gaI che ke emane ukhADIne pheMkI devI e koI mAmUlI vAta nathI - saraLa kArya nathI. jyAM sudhI rAgadveSanI jaDo jAmelI che, tyAM sudhI kaSAyonAM jherI vRkSo hayAbharyA raheze. mamatva ane ahaMtvanI kAmanAo- vAsanAo jyAM sudhI prabaLa che, tIvra che. tyAM sudhI kaSAyonI kAlimA raheze ja. eTalA mATe mamakAra ane ahaMkAranI vAsanAone vINIvINIne bahAra pheMkI devI paDaze ane tyAre ja kaSAyono nAza thaze. kaSAyone samULa ucchedavA mATe rAgadveSa eTale ke ahatva ane mamatvane bhayAnaka hAra ApavI paDaze. meM hamaNAM ja tamane batAvyuM ke ekalA rAgadveSa AtmAnuM kaMI paNa bagADI zakatA nathI. emanI sahAyaka maMDaLI - mithyAtva, avirati, pramAda ane yoga - emanI sahAyathI nukasAna pahoMcADe che. cAlo, e sahAyakono pharIthI saMkSepamAM paricaya karAvI dauM. kaSAyono - krodha mAna, mAyA, lobhano paricaya ane emanA prabhAvonuM varNana Aje nahIM to kAle karIza. [ Asrava bhAvanA 105]
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtvAdino saMkSipta paricaya: 1. mithyAtvanuM eka ja kAma che - jIvAtmAne sudeva, suguru, saddharmanI upara rAga na karavA devo. kudeva, kuguru ane kudharma upara rAga karAvavo, jinokta tattvo upara AtmA zraddhAnvita na banI jAya enI pUrI kALajI A mithyAtva rAkhe che. 2. bIjo sahAyaka che - asaMyama eTale avirati. raMga ane rUpathI khUba ja suMdara, dareka mugdha-mohita thaI jAya, dareka jaNa lalacAI jAya, evuM gajabanuM AkarSaNa che emAM. mahA jAdugara jevI che A strI ! AkhA devaloka upara enuM varcasva che. samagra narakabhUmi upara enuM sAmrAjya che. mAnavaloka upara paNa eNe varcasva jamAvI dIdhuM che. e khUba ja satarka rahe che. koIne paNa hiMsA-pApa vagere choDavA detI nathI. koI vrata, niyama yA pratijJA levA detI nathI. heyano tyAga ane upAdeyano svIkAra karavA nathI detI. rAgadveSanI kebineTamAM A strI tenuM potAnuM anokhuM sthAna dharAve che. 3. sahAyaka maMDaLIno trIjo sabhya che - pramAda, tenuM kAryakSetra ati vyApaka che. khUba lAMbuM pahoLuM che. rAgadveSane pUrNa sahayoga ApIne ATha prakAranAM karmonA baMdhananuM mahAna kArya saMpAdana karAvanAra pramAdabhAI bolavAmAM ati miSTa ane madhura che. dezakathA, rAjakathA, strIkathA ane bhojanakathAno e bhAI khajAno che. bhautika viSayonA AkarSaNanA kheMcANanI koI khAmI nathI, koI sImA nathI. pAMca indriyonI sAthe svaccheda vihAra karavAmAM khUba kuzaLa che, UMghavAmAM to emano joTo nathI. A pramAdabhAI paNa rAgadveSanA jIgarI mitra che. 4. sahAyaka maMDaLanA cothA sabhya che - yoga. te potAnA tana, mana ane vacana - traNe mAdhyamothI rAgadveSane pUro sahakAra Ape che. ATheya prakAranAM karmonA baMdhananuM bhagIratha kArya A yogo dvArA rAgadveSa khUba saraLatAthI karAvI zake che. gaMdA ane halakaTa vicAro, karkaza ane kaTuvacano tema ja hiMsA - jUTha vagere pAponuM AcaraNa ! A caMDALa cokaDInA pUrA sahayogathI rAgadveSa karmonA AsavamAM nimitta bane che. arthAt AtmAmAM jyAre mithyAtva, avirati, pramAda ane yoga hoya che tyAM sadhI rAgadveSa dvArA gADha karmono Asava thato rahe che. jyAM sudhI jIvAtmA sarvajJa bhASita tattvArtha upara zraddhAvAna nathI banato, tyAM sudhI rAgadveSa prabaLatara rahe che ane ene kAraNe pracura kamasiva thato rahe che. aviratino udaya AtmAne pApatyAganI manovRtti pedA thavA deto nathI. pApatyAganI pravRtti karavA deto nathI. eTalA mATe AtmA niraMtara anaMta kamathI malIna banelo ja rahe che, ene hoza raheto nathI, sadbuddhi nathI rahetI ke mArAmAM ATalAM gADha ane cIkaNAM kamano Asava thaI rahyo che. mana, vacana, kAyAnA yoga to A traNenuM anusaraNa kare che. traNe Asavone mAnasika, zAbdika ane zArIrika zakti Ape che ane e zaktithI [ 106 zAntasudhArasaH bhAga 2
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ - tAkAtathI AtmA anaMta karmono Asrava karato rahe che. arthAt AtmA anaMta karmabaMdhana kare che. karmabaMdhanA prakAra : Asava-dvArothI je kama AtmAmAM Ave che, e samaye emAM cAra aMzonuM nirmANa thAya che - prakRti, sthiti, anubhAga (rasa) ane pradeza. 1. karmapudgalomAM jJAnane Avarita karavAno, darzanane rokavAno, sukhaduHkha ApavAno vagere je svabhAva bane che e svabhAvanimaNi ja prakRti baMdha che. 2. svabhAva banavAnI sAthe ja e svabhAvathI amuka kALa sudhI dUra na thavAnI maryAdA paNa pudgalomAM nirmita thAya che. A kAlamadiAnuM nimaNi ja sthitibaMdha che. 3. svabhAvanimaNinI sAthe ja temAM tIvratA, maMdatA Adi rUpamAM phalAnubhava karAvanArI vizeSatAo baMdhAya che. A rasabaMdha che. 4. grahaNa karavA chatAM bhinna bhinna svabhAvamAM pariNata thanAra karmapudgala rAzi svabhAvAnusAra amuka amuka parimANamAM vaheMcAI jAya che, A parimANavibhAga ja pradeza-baMdha che. baMdhanA A cAra prakAromAMthI prathama ane aMtima baMne prakAra yoganA Azrita che. kema ke yoga (mana, vacana, kAyA)nA taratama bhAva para ja prakRti ane pradezabaMdhano taratama bhAva avalaMbita che. bIjo ane trIjo prakAra kaSAya upara AdhArita che. kAraNa ke kaSAyanI tIvratA-maMdatA para ja sthiti ane rasabaMdhanI alpAdhikatA avalaMbita hoya che. karmapudgalo kyAMthI Ave che? kadAca tame jANavA icchatA hazo ke A karmapudgalo Asava-dvArothI AtmAmAM Ave che te kyAMthI Ave che? hA kAmaNa-vargaNAnAM anaMta-anaMta jugalo cauda rAjalokamAM ThAMsIThAMsIne bharelAM che. anaMta-anaMta jIvAtmAo eka paLano vizrAma lIdhA sivAya pratisamaye anaMta-anaMta karmapudgalone grahaNa kare che, to paNa kAmaNavaNAno saMgraha kadIya ocho thato nathI. mana-vacana ane kAyAthI koI paNa sUkSma yA zULa, nAnI yA moTI pravRtti karI ke AThe prakAranAM karmapudgalo AtmAmAM AvyAM samajo. A karmayugalono sAro yA kharAba anubhava kaSAyanA mAdhyamathI thAya che. AtmapradezonI sAthe rahela karmapudgalonI sukhAtmaka ane duHkhAtmaka saMvedanAo A kaSAyo vagara thaI zakatI nathI. zubha vicAra-vANI ane AcaraNathI AtmapradezonI sAthe zubha karmono baMdha thAya che. azubhathI azubha, sukhaduHkhano anubhava kaSAya karAve che. kaSAyono kSaya thayA pachI e pradezabaddha karmapudgalo AtmAmAM sukhaduHkhanI saMvedanAo pedA nathI karI zakatAM. Aje basa, ATaluM ja. [ Asava bhAvanA 107
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zatArI pravacana 34 saMklanA AsravonA 42 prakA2. 25 asat kriyAo. pramukha Asrava-kaSAya. prathama che - krodha kaSAya. bIjo che - mAna kaSAya. saMsAranA kSetramAMye abhimAnI niSphaLa bane che. namratAnI saritA, vinayanuM naMdanavana. trIjo che - mAyA kaSAya. cotho che - lobha kaSAya. lobha badhA pAponuM mULa che. saMsAramArganA nirmAtA. durgatimAM kheMcI janArA kaSAyo.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ iMdriyA'vratakaSAyayogajAH paMcapaMca caturanvitAmrayaH / paMcaviMzatirasatkriyA iti, netravedaparisaMkhyayA'pyamI // 4 // ityAmravANAmadhigamya tattvaM, nizcitya sattvaM zrutisannidhAnAt / eSAM nirodhe vigaladvirothe sarvAtmanA dAga yatitavyamAtman // 5 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI "zAntasudhArasa' graMthamAM sAtamI "Asrava bhAvanAnuM varNana karatAM have 42 prakAranA Asrava batAve che. AsavonA 42 prakAra : pa Indriya pa avata (avirati) 4 kaSAya 3 yoga 25 asat kriyAo. Ama 42 Asavo che. 42 Asrava - kAle tamane pa avata ane 3yoga saMbaMdhI jaNAvI dIdhuM che. Aje * pahelAM 25 kriyAo batAvI daIza, te pachI kaSAya ane indriyo aMgenA viSayamAM vistArathI vivecana karIza. 25 asatu kriyAo: Ama to A kriyAono samAveza "yoga'mAM thaI zake che, paraMtu vizeSa bodha hetuthI A kriyAo alaga batAvavAmAM Ave che. 1. prathama kriyA che kAyikI kAyAne, zarIrane pramattabhAvathI pravartita karavAM. 2. bIjI kriyA che adhikaraNikI hiMsAkArI sAdhanone grahaNa karavAM. 3. prASikI kriyA krodhanA AvegathI thatI kriyA. 4. pAritApinI kriyA svaparane paritApa karanArI - satAvanArI kriyA. pa. prANAtipAtinI kriyA prANIone prANathI vimukta karanArI kriyA. 6. AMbhikI kriyA: kApavA- kUTavA ane ghAta karavAmAM svayaM rata rahevuM ane bIjAM pAse evI kriyA karAvavI ane evI kriyA thatI joIne prasanna rahevuM. 7. sAtamI kriyA che pArigrAhika dhanadhAnyAdi parigraha prApta karavAmAM ane prApta parigrahanI rakSA mATe karavAmAM AvatI kriyA. 8. AThamI kriyA che mAyA pratyayika kapaTathI bIjAMne ThagavAnI kriyA. Asrava bhAvanA che - 109 |
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. navamI kriyA che mithyAdarzana-pratyayikI jinavacana upara azraddhA karavAthI tema jajinAjJAthI viparIta prarUpaNA karavAthI lAganArI kriyA. 10. dazamI kriyA che apratyAkhyAnikI kriyAH aviratine kAraNe paccakakhANa na karavAthI tathA pApavRttithI nivRtta na thavAthI lAganArI kriyA. 11. vRSTinI kriyA rAgavaza ramaNIya rUpa dekhanArI kriyA. 12. sparzana kriyA rAgavaza strIpuruSane athavA priya vastune sparza karavAthI je kriyA lAge che te kriyA. 13. prAtityakI kriyA bIjAMno vaibhava joIne ISya karavAthI lAganArI kriyA. 14. sAmetopanipAtikI kriyA ApaNA azvAdi (vAhana kAra vagere) jovA AvelA loko je prazaMsA kare, te sAMbhaLIne harSita thavAthI lAganArI kriyA athavA ghI-tela Adi bhAjanone khullA rAkhavAthI lAganArI kriyA. 15. naiSTikI kriyA adhikArInA AdezathI hiMsAkArI yaMtra-zastrAdi banAvavAthI lAganArI kiyA. 16. svastikI kriyAH nokarayogya kArya abhimAnathI jAte karavAthI lAganArI kriyA. 17. AnayanikI kriyA bIjA koI pAse vastu maMgAvavAthI lAganArI kriyA. 18. vidyAriNI kriyAH jIva-ajIvanuM vidAraNa karavAthI je kriyA lAge che athavA bIjAMnA doSa je emAM na hoya) prakaTa karIne emanAM mAna-sanmAnano nAza karavAthI lAganArI kriyA. 19. anAbhogikI kriyA upayoga vagara pramAdathI UThatA-besatA rahevuM athavA gamanAgamana karavAthI je kriyA lAge che, te kriyA. 20. anavakAMkSA pratyayikA kiyAH A loka-paraloka viruddha kArya karavAthI athavA jinokta vidhimAM anAdara karavAthI lAganArI kriyA. 21. prAyogikI kriyA mana-vacana-kAyAnI azubha pravRttithI lAganArI kriyA. 22. sAmudAyikI kriyA koI paNa pApakAya evI rIte karavo ke jethI ATha karmonuM sAmudAyika rUpe grahaNa thAya. 23. premikI kriyA : mAyAvaza yA lobhavaza bIjAMmAM prema utpanna karavAthI lAganArI kriyA. 24. vaizvikI kriyA krodhathI yA to mAnathI evAM garvapUrNa vacano bolavAM ke jethI bIjAMnA manamAM dveSa utpanna thAya. ( 110 sudhArasaH bhAga 2)
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25. ipithikI kriyA : kevaLajJAnIne mAtra kAyayogathI je karmabaMdha thAya che te kriyA. A kriyA sAMparAyikI karmanA AsravanuM kAraNa nathI. bAkInI badhI 24 kriyAo kaSAyaprerita hovAne kAraNe sAMpa2Ayika karmanA baMdhanuM kAraNa che. ahIM A sarva kriyAono nirdeza sAMpAyikI karmasrava bAhulyanI dRSTithI karavAmAM Avyo che. * pramukha Asrava - kaSAya : have Aje cAra kaSAyonuM ja vivecana karavuM che. kaSAyonA bhayaMkara viSAko batAvavA che. kaSAya-Asrava dvArA jIva anaMta karmonuM baMdhana to kare ja che, paraMtu A jIvanamAM kaSAyothI parasparanI prItino, vinayano, vizvAsano ane guNasamRddhino nAza thAya che. prathama che - krodha kaSAya H dAhajvaranI ati bhayaMkara pIDAno kadI tame anubhava karyo che ? agara to dAhajvarathI pIDita koI vyaktine tame joI che ? asahya pIDA ane bhayaMkara paritApathI taDapatA manuSyane joIne koI aMtaHsparzI vicAra Avyo che kadI ? krodhanI vedanA ati bhayaMkara ane asahya hoya che. krodhI manuSyanuM jIvana azAMtinI AgamAM zekAtuM hoya che. e azAMtinI Aga na to caMdananAM zItaLa vilepanathI zAnta thaI zake ke na to caMdranI zILI cAMdanIthI. eTaluM ja nahIM, paraMtu krodhI pote ja aganagoLA jevo hoya che. jene e sparze che, tene ya saLagAve che. jene eNe sparza karyo to samajI levAnuM ke te paNa saLagI gayo ja ! # eTalA mATe to krodhIno koI mitra hoto nathI, e jAte ya koIno mitra banI zakato nathI ne ! enI sAthe maitrI - dostI rAkhe paNa koNa ? krodhIno koI cAhaka hoto nathI. e pote ja koIne cAhato nathI. krodhI manuSya potAnA parivAra mATe sadAya saMtApakArI rahe che. mitro mATe paritApa karanAro bane che. // krodhI manuSyanI AsapAsa sadAya udvegabharyuM vAtAvaraNa ja rahe che. saunAM dila dimAga bhAre bhAre lAge che. jyAM sudhI krodhI manuSya gharamAM raheze tyAM sudhI gharavALAMnAM mana udvigna raheze, e jyAM sudhI dukAnamAM haze tyAM sudhI dukAnanA mANaso azAnta - udAsa najare paDaze. # krodhI mANasa na to svayaM sukhI rahe che, na to bIjAMne sukha ApI zake che. e ApI paNa kevI rIte zake ? kAraNa enI potAnI pAse ja jyAre sukha nathI to pachI anya mANasone to ApI paNa kevI rIte zake ? te jAte duHkhI rahe che ane Asava bhAvanA 111
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAse rahenArAMne paNa dukhI banAve che. krodhamAMthI pedA thAya che vera. eka vyakti pratye vAraMvAra krodha, gusso karavAthI veranI gAMTha baMdhAI jAya che. A veranI gAMTha kensaranI gAMTha karatAM paNa bhayaMkara hoya che. kensaranI gAMTha eka vAra prANa hare che, paraMtu veranI gAMThato janamajanama bhAvaprANone harI le che. ' krodhI mANasa mokSamArga upara cAlI zakato nathI. kAraNa ke mokSamArga samatAdhArIno mArga che. krodhI kevI rIte zama-sAgarane pAra karI zake ? tIvra krodhathI abhibhUta vyakti kSamAdi dhamanI ArAdhanA karavAmAM samartha banI zakatI nathI. te to hiMsA vagere pApomAM pravRtta thaIne durgatinI gahana khINamAM paDe che. tame zuM subhUma cakravartInuM naraka patana nathI sAMbhaLyuM? parazurAmanI adhogati nathI sAMbhaLI? mokSaprApti e ja AtmA karI zake ke jemAM samatAnuM sAmarthya hoya, jemAM kSamAbhAvanI kSamatA hoya vAtavAtamAM krodha. gusso....roSarISa karanAro jIvAtmA mokSaprApti na karI zake. mokSAdi to dUra rahyAM, saMsAranAM bhautika sukha paNa ene mATe aprApya jevAM banI jAya che. 1 to pachI jIvana jIvavA mATe krodhano sahAro levo? je krodha AtmAnI adhogati kare che, AtmAnuM badhI rIte patana kare che, teno saMga zA mATe karavo ? je dhakhadhakhatA aMgArAo karatAM paNa vadhAre bhayaMkara che eno sparza paNa zA mATe ? karavo? pote baLavuM ane bIjAMneya bALavAM?svayaM azAnta banavuM ane bIjAMne paNa azAMti ApavI? krodhamAM jo hoza gumAvIne veranI gAMTha bAMdhI lIdhI to badhuM ja luMTAI gayuM samajavuM. ATaluM jANyA-samajyA pachI paNa jo tame krodhano tyAga nahIM karo to samajI lejo ke tame jiMdagI saMpUrNa rIte hArI gayA. banI zake ke tamArI ajJAnamUlaka mAnyatA tamane krodha karavA prerita kare yA majabUra kare, krodhanAM keTalAMka sArAM pariNAma paNa batAve, paraMtu aMtatogatvA enAM pariNAma bhayAnaka ane dukhada ja siddha thaze. bIjo che - mAna kaSAya: - jo tame jJAnI ho, zAstrajJa ho, to tamAre garva na karavo joIe. jJAnI pAse duniyA namratAnI apekSA rAkhe che. prajA zAstrajJa pAse paNa vinamratAnI apekSA rAkhe che. ziSTa, sajjana puruSa, samajadAra vyakti tamane namratAnI mUrti ane komaLatAthI bhaya bhaya jovA Icchaze. jo tame abhimAna karazo to tamArA vyaktitva para kalaMka 112 zAntasudhArasa: bhAga 2
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAgI jaze. loko kahezeH "zuM A jJAnI che? jJAnI ane abhimAnanuM pUtaLuM? jJAnathI to garvano tyAga karavo joIe. abhimAna tyajI devuM joIe, ene badale jJAnI banIne abhimAna apanAvyuM?" abhimAnI jJAnI puruSa jJAnane kalaMkita kare che. svayaM kalaMkita bane che ane janasamAjanI najaramAM potAnA vyaktitvane, potAnI pratibhApUrNa prajJAne nIce pADe che. jJAnanA mahattvane paNa hAni pahoMce che. jJAnanuM je pariNAma AvavuM joIe, je phaLa maLavuM joIe, e jyAre nathI maLatuM to jJAnanuM avamUlyana svayaM jaNAI Avaze. . zuM tame zIlavAna cho? (zIla eTale ke jinazAsananI pavitra dharmakriyAo). tame zIlanI garimA, zIlanI mahattA vadhAravA mAgo cho ? jo hA, to abhimAnano tyAga karo. garvane daphanAvI do. abhimAnathI utpanna thayelo avinaya tamArA zIlane dUSita banAvI deze. pachI bhalene tame ucca koTinI dharmakriyAo karatA ho, bhalene zAstravihIna dharmAnuSThAna karatA ho, tamAruM abhimAna A jinadharmabhASita pavitra dharmakriyA pratye aMtaHkaraNamAM bahumAna ane prItino bhAva pedA thavA nahIM de. abhimAnI manuSya vinayazIla to haze ja nahIM. vinayahIna vyakti mANasonA hRdayamAM AdarabharyuM sthAna pAmI zakato nathI. te vyakti sarvajanapriya banI zakatI nathI. tame evuM vicArI rahyA cho ke "abhimAnI banIne paNa ame to dharmanI kalyANamayI ArAdhanA karI zakIzuM?" zuM tame evuM vicArI rahyA cho ke "garviSTha banIne ya ame to dhanavAna banI jaIzuM?" zuM evI kalpanAmAM to nathI khovAI jatA ne ke "abhimAnI banIneya ame to rUpavatI-lAvaNyamatI navayauvanAonI sAthe mIThA saMbaMdha bAMdhI zakIzuM?" gUMcavAzo nahIM, A to mAyA-mRgajaLa jevI gUMcavaNo che. bhramaNAonI bhUlabhulAmaNIo che. AthI vadhAre kazuM nathI. zuM tame nathI jANatA ke dharmanuM mULa vinaya che? viyamULe dho - vinaya nahIM, namratA nahIM, to pachI dharma kevo? mUruM nAti to zAlA ? mULa vagaranuM koI vRkSa joyuM che ? abhimAnImAM namratA-vinaya kyAMthI? abhimAna vinayanuM ghAtaka che. vinaya nahIM to dharma nahIM saMsAranA kSetramAM paNa abhimAnI niSphaLa : zuM arthopArjana karavAmAM abhimAnI manuSya saphaLa bane che ? zrImaMtone Asrava bhAvanA 113
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhimAnI manuSya priya lAge che ? te loko to namra-vinayI ane madhurabhASI manuSyane ja pasaMda kare che. jeo zrImaMtonA prItipAtra bane che, teo saraLatAthI - sahaja rIte dhanopArjana karI zake che. are vezyA paNa abhimAnI mANasane nApasaMda kare che ! gharanI strI paNa abhimAnI mANasane cAhatI nathI. vinamra ane vinIta. vyakti ja saMsAranA kSetramAM saphaLa banI zake che. are, e to jarA batAvo ke abhimAnI banIne konA aMtaHkaraNamAM tame sthAna prApta karyuM? pachI jiMdagImAM bAkI zuM rahyuM? dharma nahIM dhana nahIM, bhogasukha nahIM! to pachI abhimAna zA mATe karavuM? garvanI gaMdI galIomAM zA mATe bhaTakavuM? namratAnI saritA, vinayanuM naMdanavana: namratAnI saritAnA kinArA upara vinayanuM naMdanavana maheke che. padhAro, A niMdanavananI ramya dharA upara ApanA jIvanane pratikSaNa prasannatAnAM phUlothI sajAvI daIe. zA mATe abhimAnano cheDo pakaDIne beThA cho? jo tame prajJAvaMta - buddhimAna ho, guNadoSano, sArA-khoTAno khyAla karanArA ho, to tamAre garvane tilAMjali ApavI joIe. abhimAnanI AgathI tamArI jAtane bacAvavI joIe. jo tame vinIta ane vinamra banazo to bIjAMnA hRdayamAM tame ane tamAruM jJAna sthAna pAmI zakazo. temanA hRdayamAM jJAna ane jJAnIjano mATe anokhuM sthAna prApta thaze. tamArI pavitra dharmakriyAnuM gaurava vadhaze. tamArI namratA sAcA arthamAM dhArmika banAvaze. arthopArjana, bhogasukhanI prApti ItyAdi gRhastha jIvananA kSetramAM paNa namratA , sahAyaka banaze. garva tyajo, abhimAna bhUlI jAo. bhale sanmAna maLe yA apamAna maLe. bhale sukhanI zItaLatA maLe ke duHkhanI aganajALa maLe, paraMtu abhimAnane to tamArA AtmamaMdiramAM bhUlamAM paNa praveza Apazo nahIM. trIjo che - mAyA kaSAyaH mAyA mATe prazamarati graMthamAM kahevAmAM AvyuM che: "mAyAvI manuSya bhalene mAyAjAnita koI paNa aparAdha yA guno na karato hoya, paraMtu mAyAdoSathI upahata. banelo e jIva sApanI jema avizvasanIya bane che." sApa bhalene zAnta sUto hoya, paraMtu e vizvasanIya nathI hoto. eno vizvAsa karIne ene sparza karavo e kaMI buddhimattA nathI. jevI rIte sApe samagra vizvano - AkhI mAnavajAtano vizvAsa khoI nAkhyo che, eno koI bharoso karatuM nathI, e ja rIte mAyAvI, kapaTI vyakti paNa samAja mATe avizvasanIya banI gayo che. tame mAyA-kapaTa karIne, chalakapaTa karIne tamArA vyaktitvane nIce pADyuM hoya to tamArI [114 . . zAntasudhArasaH bhAga 2
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratiSThAne DAgha lagADyo che. duniyAnI najaromAM tame mAyAvI-kapaTI banIne AvyA, samAjanI najaromAM chetarapiMDI karanAra banI gayA, to pachI koNa tamAro vizvAsa karaze? . bhale tame be yA traNa vAra mAyA karI haze, kapaTa karyuM haze ane enAthI tame dhanasaMpatti paNa kamAI lIdhI haze. tamAro koI svArtha siddha karI lIdho haze, paraMtu tamArAM karatUto duniyAnI sAme AvI gayAM haze, to duniyA tamane beImAna ja mAnaze. pachI bhalene tame chalakapaTa choDI do, paraMtu tamArA vikRta banelA vyaktitvane badalavuM kadAca muzkela banI jaze. loko vicAra karaze - A bhale atyAre saraLa hovAno dekhAva karato hoya, paraMtu enI saraLatAmAM paNa daMbha chupAyo che. saraLatAno dekhAva karIne, duniyAnA bhoLA mANasone vizvAsamAM laIne e eka divase badhAMne dago deze. eno kapaTI svabhAva sudharaze nahIM. A to so uMdara mArIne billI haja karavA nIkaLI che.' Ama aneka vicAro tamAre mATe lokomAM phelAze. tame duniyAnI upekSA - avagaNanA karI zakatA nathI. "mAre duniyA sAthe zuM levAdevA? mane koInI ya paravA nathI; lokono vizvAsa hoya yA na hoya A badhAM sAthe mAre zuM saMbaMdha?" banI zake ke gussAmAM tame AvA zabdo bolI nAkho. paraMtu saMsAramAM anya manuSyono vizvAsa saMpAdana karyA sivAya cAlI zakatuM nathI. hA, avizvAsanI kAlimAthI kalaMkita jIvana jIvanArA mANaso paNa tamane maLI jaze. paraMtu jyAre tame emanA jIvananI gahanatAmAM - emanA aMtastalamAM najara karazo, to azAnti, kleza ane pravacanA sivAya tamane kazuM maLaze nahIM. AvuM jIvana jo tamane pasaMda hoya to cAlatA raho mAyA-kapaTanA mArga upara; paraMtu dhyAna rAkhajo - atyaMta azAMtinI AgamAM baLatA rahezo! tame tamArA pArivArika jIvanamAM, parivAranA sadasyo sAthe mAyA-kapaTanI jALa bichAvazo, ane jo temane tamArI A mAyAjALanI khabara paDI gaI, to tame tamArA ja parivArano vizvAsa khoI besazo. patnI, putra, putrI vagere tamAma svajano tamArA pratye zaMkAnI najarathI jovA lAgaze. parivAranA prema-snehamAM oTa AvI jaze. are, tamAro ja parivAra tamane napharata karavA lAgaze. samAjanI sAthe tame dagAbAjI karI vyApAra ane dhArmika saMsthAonA hisAbakitAbamAM golamAla karI, tamArI A dagAbAjIno paDado UpaDI gayo; samAjanI najaramAM tame dagAbAja-makakAra banI gayAM; to tamArA pratye hajAro lokonI napharata, varasaze. tamane gALo bolaze, kadAca tamAre mATe gharamAMthI bahAra nIkaLavuM muzkela banI jaze. pachI bhalene tame mAyA-daMbha karavAnuM choDI dezo, to paNa duniyAnI najaramAM to tame avizvAsapAtra ja banI jazo. tame tamArI ja bhUlano zikAra banI jazo. banavAjoga che ke bIjAM upara doSAropaNa karIne tame tamArA manane samajAvatA rahezo; paraMtu eTalA mAtrathI ja [ Asrava bhAvanA che 115
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamArI avizvAsanI "Imeja" dUra nahIM thAya. mAyA-kapaTa ane daMbhathI bharelA tamArA bhUtakALane duniyA nahIM bhUlai. mAyAvI gRhastha hoya yA sAdhu hoya - koI paNa hoya - mAyAnuM AvaraNa saunA manamAM mAtra azAMti ja utpanna karaze. azAMta manuSya dharmanI kalyANamayI ArAdhanA paNa sAcA arthamAM karI zakato nathI. manuSya potAnAM pApAcaraNone AvRtta karavA mATe bhale mAyAno sahAro le, paraMtu enuM pApAcaraNa enA AtmAne Akhare to caMcaLa ane azAMta ja banAvaze, eTaluM ja nahIM, mAyAvInA mAthe aneka Apattio gherAyelI rahe che. kyAre e kaI ApattinA paMjAmAM phasAI jAya e kahI zakAya nahIM. ATalI bhayAnaka mAyAne kayo buddhizALI vyakti potAnA jIvanamAM sthAna Apaze ? mAyAno sahAro koNa leze? eTalA mATe tamane lokone kahuM chuM ke mAyA choDI do. saraLatA ane nirmaLatA svIkAro. saraLatAnI chAyA, nirmaLatAno sAtha tamane anaMta saMpattinAM e zikharo para sthApita karaze ke je sukhazAntinA sadAsthAyI nidhAnarUpa che. cotho che - lobha kaSAya : have tamane cothA lobha kaSAya aMge batAvuM chuM. lobhano vipAka batAvatAM prazamarati'mAM kahyuM che - sarvavinAzAzrayiNaH sarvavyasanaikarAjamArgasya / lobhasya ko mukhagataH kSaNamapi duHkhAntaramupeyAt // tamAma vinAzonuM AzrayasthAna lobha che. tamAma kaSAyonuM nivAsasthAna lobha che. jeTalAM vinAzakArI tattvo che, jeTalAM nukasAna karanArAM tattvo che, te tamAme tamAma lobhanA AzrayasthAnamAM ArAma karI rahyAM che. anyatra kyAMya paNa A tattvone AzrayasthAna maLatuM nathI. coronuM, parastrI laMpaTonuM ane veranI gAMTha bAMdhanArAonuM AzrayasthAna lobha che. lobhanA AzrayasthAnamAM tamane cora maLI jaze, parastrI laMpaTone anya sthaLe zodhavAnI jarUra nathI. lobhanA vizrAmagRhamAM ja maLI jaze. krUratAne bhalA, kyAM zodhazo? lobhanI sAthe ja e tamane maLI jaze. badhAM ja duHkha-darda ane pIDAonI pAse pahoMcavAno sIdho ane khUba sAro rasto, pachI badhAM ja vyasano tamane lobhanA rAjamArga upara ja maLaze. rAjamArga che ne? eTale saune e rAjamArga upara cAlavAnI rajA che, saune hakaka che. koInI upara koI paNa prakArano pratibaMdha nathI, niyaMtraNa nathI. parastrI-gamana, corI, jugAra, zikAra, madyapAna, vacanavikAra, kapaTalIlA - A badhAM ja durbasano lobhanA mukhya mArga upara majAthI cAlI rahyAM che. lobhadazA AtmAmAM prabaLa banatAM ja mahAvinAzakArI pAponuM Agamana thaI jaze. bhayaMkara vyasanono aDDo - DerAtaMbU tamArI AtmabhUmi [116 sudhArasa bhAga 2
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAmI jaze. lobha mAtra dhana yA saMpattino ja nathI hoto, paraMtu sukha mAtrano lobha hoya che. pAMca IndriyonA tamAma viSayonA sukhano lobha hoya che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparzanA priya - manapasaMda sukhono lobha hoya che. sukhone prApta karavAnI ane prApta sukhono upabhoga karavAnI tIvra vAsanA hoya che. A vAsanA ja jIvone vyasanono gulAma banAvI de che. paraMtu Avo lobhI jIva - vyasanono gulAma banelo jIva sukhazAnti prApta karI zake ? prasannatA ane prIti prApta karI zake? nA, jarA paNa nahIM. je lobhadazAne panAre paDyo, e nato koI sukha pAmI zake che ke na koI zAntiprasannatAno anubhava karI zake che. enuM samagra jIvana duHkhadarda ane vedanAthI bharAI jAya che. pIDA ane paritApa sivAya ene kazuM maLatuM nathI. zuM tame jANo cho? "vipAkasUtra'nA pelA zreSThIputra ujijhatakane? vaiSayika sukhonI tIvra lAlasAe ene vyasanono gulAma banAvI dIdho hato. e zarAbI banyo, jugArI banyo, mAMsabhakSI ane vezyAgAmI paNa banyo hato. kAmadhvajA nAmanI vezyAnI sAthe bhogasukhamAM DUbI gayo, pariNAma zuM AvyuM? phaLa zuM prApta thayuM? " nagaranA rAjAe vezyAne potAnA upabhoga mATe pasaMda karI. ukjhitakane enI pAse na AvavA kaDaka sUcanA ApavAmAM AvI. paraMtu vezyAnA sukhano gulAma banelo e vezyA pAse gayA sivAya kevI rIte rahI zake ? corIchUpIthI e gayo. rAjAnA sainikoe ene pakaDI lIdho. rAjAnA AdezathI enA sainikoe -ukjhitakane ghora yAtanA ApI ane aMtamAM zULI upara caDAvI dIdho. keTaluM karuNa ane yAtanApUrNa enuM mota thayuM? - paccIsa varSano e atisuMdara navayuvaka hato; sukhopabhoganI tIvra lAlasAne kAraNe zULI upara mota maLyuM. marIne e pahelI narakamAM gayo. vicAra karo. AvA dAruNa lobhane jiMdagImAM sthAna ApavuM, eno sahAro levo zuM yogya che? AvA lobhane panAre paDIne zuM sukhazAnti pAmI paNa zakAya? lobha samasta pAponI jaDa che: ajJAnI jIva sukha pAmavA mATe lobhano sahAro le che. jANe ke e jIvavA mATe jherano pyAlo pI rahyo che. potAnI jAtane surakSita karavA mATe siMhanI guphAmAM sthAna meLavI rahyo che. zItaLatA pAmavA mATe te dhakhadhakhatA aMgArAo upara Daga mAMDI rahyo che. ene koNa samajAve?vinAzakArI tattvone e potAnA parama hitakArI samajI beTho che. dagAbAjane e vizvAsapAtra samaje che, ene koNa bacAve? lobha tamAma pAponI jaDa che. lobhI kayuM pApa nathI karato? e to koI paNa pApAcaraNa mATe taiyAra hoya che. e to pApane pApa mAne che ja kyAM? ene to basa IndriyonAM viSayasukha ja najaramAM Ave che. paraMtu bicAro jIva sukhono upabhoga [ Asrava bhAvanA 117]
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare na kare eTalAmAM to bhayaMkara duHkhadardanI jvALAo ene gherI le che. durgatinAM bhayaMkara duHkho vinaSTa karI nAkhe che. dhyAna rAkho, sukha pAmavA mATe lobhanI pAse na jAo. banavA joga che ke dUrathI tamane sukha dekhAtuM hoya, paraMtu te mAtra tamArI bhramaNAnI mAyAjALa hoya. tame vicArI paNa na zako evAM bhayaMkara duHkho sukhanI oTamAM chupAIne beThAM hoya che. kyAMka evuM na thAya ke "duvidhA meM donuM gaye mAyA milI na rAma'. sukhanI zodha ApaNane dukhanI bhayaMkara UMDI khAImAM dhakelI na de. saMsAramArganA nirmAtA: A rIte A krodha, mAna, mAyA ane lobha jIvAtmAonA duHkhanA kAraNabhUta hovAthI naraka vagere saMsArano bhayaMkara mArganuM nirmANa karanArAM che. bhISaNa saMsArano rasto bhayaMkara che. narakagati ane tiryaMcagati saMsAranI bhayAnaka gatio che. narakagati ApaNA mATe parokSa che, paraMtu tiryaMcagati to pratyakSa che. pazu-pakSI ane kIDAonuM jIvana to ApaNI sAme ja che. emanI jiMdagIne gherI vaLelAM duHkhanAM ghanaghora vAdaLo tamane najare nathI paDatAM ? katalakhAnAmAM krUratAthI katala thatAM A nidoMSa jAnavaronI kaMpArI utpanna karanArI cIsa tamane saMbhaLAtI ja nathI? zikArInI agana okatI baMdUkothI vIMdhAyelA, tIrathI ghAyala thayelA ane jamIna upara paDelA temaja dadathI taDapatA koI paMkhInI vedanAmaya avasthA tame nathI joI? koI nadI yA sarovarane kinAre besIne mAchImAra jyAre tenI jALamAM phasAyelI mAchalIone paththara upara paTakI-paTakIne motane ghATa utAre che, e vakhatanuM dhrujAvI nAMkhatuM drazya zuM tame nathI joyuM? jIvatAM mAsUma vAcharaDAMne garamAgarama pANImAM DUbADIne temanI cAmaDI utArI lenArAonA kAranAmAM zuM tame nathI sAMbhaLyAM ? tiryaMca yoninI saMsAranI bhISaNatAnA to A be-cAra namUnAo che. Ama to mAtra ATalI ja nahIM, paNa AnAthI ya vadhAre yAtanAothI bharyo tiryaMcono saMsAra che! narakagatinuM varNana sAMbhaLyuM che ne? bhalene e darda-pIDA ane paritApothI bharelo saMsAra Aja ApaNe ApaNI najarathI na joI zakIe, paraMtu pratyakSadarzI jJAnavRSTinA mAdhyamathI jJAnI puruSoe ApaNane batAvyuM che. tamAre e najare jovuM che? AMkhothI jovAno Agraha na rAkho. ApaNe e bhayaMkara vedanAne joI paNa nahIM zakIe. ApaNuM mAnavahRdaya e bhayaMkara narakavAsanI vedanAone sahI zakaze nahIM. dila ane dimAga behoza thaI jaze. kadAca ApaNe dharatI para paTakAI paDIzuM ! are, ApaNe to katalakhAnAmAM thatI pazuonI katalane jovAya zaktimAna nathI, to pachI ATalAM bhAvuka hRdayavALAM ApaNA mATe narakavAsanI kAtila vedanAone ane [118 sudhArasa : bhAga 2)
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ nRzaMsa hatyAone jovI keTale aMze zakya bane? eTalA mATe jovAnI utkaMThAne dabAvIne e vedanAone zAstronA mAdhyamathI jANI levI e je ucita che. AvI duHkhapUrNa narakatiryaMcagatino rasto paNa eTalo ja DarAvanAro che. eTalo ja bhayaMkara che. eTalo ja dukhapUrNa ane klezamaya che. e rasto che - hiMsA ane jUThano, corIno, vyabhicArano ane parigrahano athatu hiMsA, jUTha, corI, durAcAra ane parigrahanA rastA upara cAlIe to sIdhA ja narakanatiryaMca yonimAM pahoMcI jaIe. vacce bhUlA paDavAno - bhaTakAI javAno savAla ja nathI. rasto to kevI rIte bhUlAya? A mArga batAvanArA krodha, mAna, mAyA, lobha sAthe ja rahe che! A mArganuM nirmANa karanArA teo pote ja che. rastAno nirdeza karanArA paNa teo ja che. rastAmAM sAthIdAra banIne cAlanArA paNa teo ja che, to pachI bhaTakavAnI vAta ja kyAM rahI? durgatimAM pahoMcADanArA kaSAyo : durgatinA rastAnuM pravartana karanArA A kaSAyo che. manuSyone, Avone, A rastA upara cAlavAnI satata preraNA ApanArA A kaSAyo ja che ane durgatimAM sArI rIte pahoMcADanArA paNa te ja che. - zuM krodhe parazurAmane kSatriya-hatyAno upadeza na Apyo? ane temane narakamAM na - dhakelyAM? - abhimAne zuM rAvaNane yuddhanA medAnamAM na mokalyo? ane kharAba rIte parAjita thaIne sIdho ja narakamAM na mokalyo? - mAyAe rukti rAjAne hRdayanI azubha bhAvanAone chupAvavAno upadeza ApIne tene naraka ane tiryaMca yonimAM na bhaTakAvyo? lobhe mammaNa zeThane kayaNatAnA pAThana zikhavADyA? raudradhyAna zIkhavIne ene sAtamI narake pahoMcADyo na hato ? krodhanA Adezo, abhimAnanI preraNAo, mAyAnI salAho ane lobhanI lAlacomAM phasAyelo - bhramita banelo jIva hiMsA, jUTha ane duSTa AcaraNanA bhayAnaka raste cAlI nIkaLe che. naraka ane tiryaMca gatinA bhISaNa saMsAramAM potAnI jAtane homI de che. anaMta yAtanAo sahana karatA jIvo pratye krodha, mAna, mAyA, lobhane jarA paNa dayA yA to sahAnubhUti nathI. emane barAbara oLakho. AtmAmAM karmono satata pravAha A kaSAyonA Asava-dvAro dvArA thaI rahyo che. kaSAyonAM A Asava-dvAra baMdha karavAM ja paDaze. eTalA mATe kSamA, namratA, saraLatA ane nilabhatAno sahAro levo ja paDaze. Aje basa, ATaluM ja. [ Asava bhAvanA . 119]
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAGiGIsApharI pravacana 35 na : sakalanA : kuguruonA cakkaramAM phasAso nahIM. * kuguruono vizeSa upadeza. * avirati viSayalolupatAnuM kAraNa. mithyAtvanI sAthe avirati. IndriyaparavazatA - dAruNa Asrava. sparzanendriya paravaza hAthI. rasanendriya paravaza mAchalI. dhrANendriya paravaza bhramara-bhamaro. * cakSurindriya paravaza pataMgiyuM. zravaNendriya paravaza haraNa. indriyo sadaiva atRpta. bhA.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariharaNIyA re ! sukRtibhirAmavA, hRdi samatAbhavadhAya / prabhavantyete re ! bhazamacyakhalA vibhuguNavibhavavadhAya // 1 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI "zAnta sudhArasanI sAtamI "Asrava bhAvanA "dhanazrI rAgamAM gAya che. teo kahe che zreyArthI AtmAne hRdayamAM samatva dhAraNa karIne karmabaMdhanA prabaLa kAraNarUpa Asavono tyAga karavo joIe. jo e Asavo niraMkuza banI gayA to guNonA vaibhavane veravikhera karI nAkhaze. kuguruniyuktA re ! kumatipariplutAH shivpurpthmphaay| prayatante'mI re ! kriyayA duSTayA pratyuta zivavirahAya // 2 // daMbhI ane pAkhaMDI guruonA cakakaramAM phasAIne yA potAnI khoTI buddhino zikAra banIne jIvAtmA mokSano sAco mArga choDI daIne azuddha ane azubha kriyAomAM gUMcavAI jAya che, ane A rIte mokSathI ThIkaThIka dUra pheMkAI jAya che. tyAga, pratijJA yA anuzAsana mATe jarA paNa utsuka nahIM evAM prANI Avegane AdhIna banIne A loka ane paralokamAM karmone kAraNe utpana bhISaNa duHkhonA pAzamAM phasAI jAya che. mathurA re! zamAvavo, viSayavinodarA , - hasta ! stramane re! vivighA tenA bata! parAtivirasena ! 4 . hAthI, mAchalI, bhramara, pataMga ane haraNa -A prANIo potapotAnA manapasaMda padArthonI pAchaLa pAgala banIne bhaTake che ane pIDAno zikAra banI bese che. pariNAmasvarUpa motanI gahana khINamAM paDI jAya che. kuguruonA cakkaramAM phasAso nahIM? mokSamArgamAM gurutattvanuM khUba mahattva che. mokSamArganI ArAdhanAmAM Dagalepagale guranuM mArgadarzana apekSita che - je sAco rAha batAve te sadguru kahevAya che ane je khoTo mArga batAve te kuguru kahevAya che. jo ke sadgurunI prAptimAM manuSyanuM puNyakarma ja mukhya rUpamAM kAraNa hoya che. paraMtu emAMya manuSyanI buddhinI AvazyakatA rahe che. Ama to sadgurunI pasaMdagIno to prazna ja nathI UThato, pasaMdagI haMmezAM buddhithI ja karavAmAM Ave che ane buddhi koI vAra dago de che. eTalA mATe to eka mahAtmAe kahyuM che - mAraga sAco koNa batAve? jAkuM jAIke pUchIe te to apanI apanI gAve... mAraga sAco koNa batAve? [ Asava bhAvanA 121]
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ "mArA praznono sAco uttara ApanArane ja huM guru mAnIza" - AvI vAta karanArAo potAnA ja praznomAM gUMcavAI jAya che. kAraNa ke potAnA ja prazno laIne buddhizALI mANasa je je guruonI pAse jAya che, te kahe che: "je huM kahIza, te ja satya che." eka praznanA alaga alaga uttaro maLe che. buddhi gUMcavAI jAya che. tattvano nirNaya thaI zakato nathI. durbhAgyane kAraNe jo daMbhI ane pAkhaMDI gurumaLI gayA ane te potAnA svArthanI pUrtine najara sAme rAkhIne tamArA praznonA uttara je tamane priya haze. pasaMda haze.. evo ja Apaze! AvA guruo khUba catura hoya che. pAkhaMDamAM pAraMgata hoya che. e jANI le che ke emanI pAse AvanAra manuSyanI abhiruci kevI che? abhiruci jANIne ja praznonA uttaro Ape che. AvanAra manuSya saMtuSTa thaI jAya che ane e kugurune sadguru mAnI le che ane enI svArthapUrtimAM e nimitta banI jAya che. vizeSa rUpe meM joyuM che ke loko kriyAmArga pasaMda nathI karatA, jemane dharmakriyAo pratye aruci hoya che, tyAga ane tapanI abhirUci nathI hotI, evA loko daMbhI ane pAkhaMDI guruonA cakakaramAM phasAI jAya che. bIjI vAta, je loko sukhazIla hoya che, ArAmapriya hoya che, evA loko daMbhI ane pAkhaMDI guruonA cakkaramAM phasAI jAya che. duniyAmAM - bhAratamAM evA keTalAka saMpradAyo che, paMtho che, Azramo che, jyAM dharmanA nAme raMgarAga ane bhogavilAsa cAle che. jyAM AtmadharmanA nAme viSayakaSAyone puSTa karanArI pravRttio cAlatI hoya che. tyAM mokSamArganI koI ArAdhanA thatI nathI. kuguruono vizeSa upadeza: eka vAta spaSTa rIte sAMbhaLI lo. mokSamArga-jJAna kriyAtmaka che. jJAnakriyAkhyAM mokSa | ekaluM jJAna yA to ekalI kriyA mokSamArga nathI. jJAnanI upekSA karIne kriyA karanArA mokSamArga upara nathI hotA. vadhAre pramANamAM kuguruo dharmakriyAono niSedha kare che, pApakriyAono niSedha nathI karatA, kAraNa ke tamane lokone pApakriyAo pasaMda hoya che. te loko kahe cheH v pratikramaNanI kriyA Avazyaka nathI. sAmAyikanI kriyA jarUrI nathI. paramAtmAnA maMdiramAM javAnI jarUra nathI. | pauSadhadrata karavuM vyartha che. [122L koDa , zAntasudhArasaH bhAga 2)
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ | brahmacaryapAlana Avazyaka nathI. . rAtribhojanano tyAga karavo jarUrI nathI. kaMdamULa-abhakSyanuM bhojana karI zako cho. A tamAma vidhiniSedha Atmadharma mATe upayogI nathI hotA, basa AtmadhamI bano. Atmadarzana karo. Atmadarzana thatAM badhuM ja maLI jAya che. kuguruo kadI kaheze nahIM ke ' v pApono tyAga karo, puNyakarma karo. | maithunano tyAga karo, brahmacaryanuM pAlana karo. e to evI vAta samajAvaze ke jaDa jaDane bhogave che. AtmA to abhoktA che. AtmA svaparyayono ja bhoktA che. AvA upadezane kAraNe viSayalolupa jIvone viSayAnaMda pAmavAmAM koI aphasosa raheto nathI. AvA jIva mokSamArgathI dUra-sudUra cAlyA jAya che. pApakriyAonA rAgI banI jAya che. nathI raheto viSaya-vairAgya. nathI jAgato mokSaprema. AvA kuguruonA moTA moTA Azramo hoya che. tyAM AnaMdapramodanAM aneka sAdhano upalabdha hoya che. ezaArAmanI pUrI sagavaDo hoya che. vizeSa rUpe evAM sthAnomAM zrImaMta-dhanavAna loko jAya che. je lokonuM ghora mithyAtva udayamAM hoya che emane sAcI vAta samajAtI nathI. lAkha prayatno karavA chatAM paNa sAco mokSamArga samajI zakatA nathI. evA lokone emanI niyati para choDI devA joIe. mithyAtvano Asava vizeSa rUpe AtmAne nukasAna kare che. huM evA keTalAka buddhimAnone jANuM chuM, oLakhuM chuM, je loko karaonA phaMdAmAM phasAyA che ane dharmathI-mokSamArgathI dUra-dUra cAlyA gayA che. paraMtu jyAM sudhI emano puNyodaya thatI nathI tyAM sudhI e loko sAcA mArge pAchA pharI zakatA nathI. AvA lokone samajAvavA nirarthaka che. emane potAnA dhananuM, baLanuM, buddhinuM abhimAna to hoya ja che, paraMtu huM AtmajJAnI chuM. evuM AtmaghAtI abhimAna paNa pIDato hoya che. abhimAnIne satya samajAvI zakAtuM nathI. AvA jIvono guNavaibhava veravikhera thaI jAya che. te loko guNavRSTithI daridra banI jAya che. avirati viSayalolupatAnuM pramukha kAraNa? avirati evo kamarsiva che ke jIvAtmA mana, vacana, kAyAthI pApa na kare to paNa pApakarmonuM Agamana AtmAmAM cAlatuM rahe che. eTale ke karmabaMdha thato rahe che. tame vicArazo ke pApa na karavA chatAM paNa pApakarmonuM baMdhana kevI rIte thAya?" thAya Asrava bhAvanA 123
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ! pApa na karavAnI tame pratijJA nathI karI; AtmasAkSIthI. paramAtmAsAkSIthI, gurusAkSIthI pratijJA nathI karI tyAM sudhI pApakarmo AtmAne lAge ja che. A vAtane vyAvahArika rIte samajavA mATe be udAharaNo sadAya yAda rAkho. 1. tamArA gharamAM 'lAITa kanekzana' (vIjaLInuM joDANa) che, paraMtu tame 'lAITa'no upayoga karatA nathI. bahAragAma cAlyA gayA, to paNa tamAre 'lAITa'no 'TekSa' to bharavo ja paDe che ! 2. e rIte tamArA gharamAM pANIno naLa che. 'kanekzana' lIdheluM che. have pANIno upayoga nathI karatA, to paNa tamAre pANIno TekSa to bharavo ja paDe che. jo TekSa na bharavo hoya to kanekzana kapAvI nAkhavuM paDe che. pAponuM 'kanekzana' kapAvI nAkho. pApono pratijJApUrvaka tyAga karavo, e kanekzana kapAvI nAkhavA barAbara che. pApatyAganI pratijJA na karavI 'avirati' che. aviratino Asrava A dRSTie khataranAka che. tame mAMsabhakSaNa nathI karatA, paraMtu tame mAMsabhakSaNa na karavAnI pratijJA na karI hoya, to tamane mAMsabhakSaNanuM pApa to lAgatuM ja rahe che. tame zarAba pItA nathI, paraMtu tame zarAba na pIvAnI pratijJA na karI hoya, to zarAba pIvAnuM pApa to lAge ja che. A rIte sarva pApo vize samajavuM. jANI levuM. mithyAtvanI sAthe avirati : jo mithyAtvanI sAthe avirati hoya to jIvAtmA pApa tyAga karavA yogya che, choDavA yogya che' e vAta mAnato nathI. pApa karavA yogya mAne che. jyAre samyaktvanI sAthe aviratino udaya thAya che, to manuSya pApone pAparUpa mAne che, paraMtu tyAga karI zakato nathI. pApono tyAga na karI zakavAnuM duHkha enA hRdayamAM hoya che. samyaktva jIvAtmAne pApa-puNyanI, dharma-adharmanI bhedarekhA batAve che. pApa tyAga karavA yogya che, puNya karavA yogya che, dharma karavA jevo che, adharma tyajavA yogya che tyAjyano tyAga na karavAnuM AMtaraduHkha anubhavato hoya che. tame pUchazo ke choDavA yogya, tyAga karavA yogyanuM jJAna hovA chatAM manuSya zA mATe tyAga nathI karato ? AnAM be kAraNo che - prathama kAraNa to jIvanI viSayaparavazatA che. viSayalolupatA che. bIjuM kAraNa che - aviratino udaya. tame jANo cho ke samyaktvanuM cothuM guNasthAnaka hoya che ane viratinuM pAMcamuM zAntasudhArasa : bhAga 2 124
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane chaThTha guNasthAnaka hoya che. pAMcamuM guNasthAnaka dezaviratinuM ane chaThTha sarvaviratinuM hoya che. pAMcamA guNasthAnake rahela AtmAo AMzika rUpe tyAga karI zake che, jyAre chaThThA para rahela AtmAo sarvapApono tyAga karI sAdhu-sAdhvI banI zake che. A tattvajJAna samajavuM ati Avazyaka che, kAraNa ke sAmAnya buddhivALo manuSya evuM samaje che ke "sAcI vAta samajIne manuSya potAnA jIvanamAM kema jIvato nathI? to pachI sAcI samajadArInuM zuM mahattva ? AnuM samAdhAna che - sAcI jANakArIvALo samyagudraSTi AtmA pApono tyAga na karI zakavAnI potAnI kamajorI samajato hoya che, enA manamAM duHkha hoya che. bIjA loko - jeo pApatyAga kare che temane joIne te AnaMdita thaI jAya che ! anumodanA kare che. A vAtane puSTa karanAra be draSTAMto yAda rAkhavA jevAM che. eka draSTAMta che zrIkRSNa mahArAjAnuM ane bIjuM che samrATa zreNikanuM. baMne rAjA hatA. zrIkRSNa, bhagavAna neminAthanA parama bhakta hatA. teo pApapuNyano bheda jANatA hatA. grahaNa karavA yogya ane tyAga karavA yogya paNa jANatA hatA !jANatA hatA, paraMtu pote potAnA jIvanamAM jIvI zakatA na hatA. tIrthakarono upadeza sAMbhaLavA chatAM paNa emanA manamAM viratidharmanuM parAkrama ullasita thatuM na hatuM. eTalA mATe teo samyagudraSTi hovA chatAM paNa jIvanamAM pApono tyAga karI zakatA na hatA. cAritradharma - viratidharmano svIkAra karI zakyA nahIM. parata rAjakumArone, rANIone cAritradharma svIkAratAM rokyAM nahIM. cAritradharma svIkAravA dIdho ! prasannacitte svIkAra karavA dIdho! viratidharmanI ArAdhanA vagara jIvanI kadIya mukti thavAnI nathI." A vAta teo sArI rIte samajatA hatA ane mAnatA hatA, paNa teo svayaM viratidharmanI ArAdhanA karI zakyA na hatA. aviratinA Asavane sArI rIte samajavAno che. A AsavanAM vinAzakArI pariNAmone samajavAnAM che. A Asrava jIvone durgatimAM laI jaI zake che ane duHkhI karI de che. IkriyaparavazatA - dAruNa AvaH viSayAsakti jIvane Ijiyaparavaza banAvI de che. viSayAsakta manuSya svaccheda banIne viSayabhoga kare che ane potAno vinAza kare che. eTale ke pApakamoMthI AtmA baMdhAI jAya che. jyAre e pApakarmono udaya thAya che tyAre jIvane bhayAnaka duHkho bhogavavAM paDe che. prastutamAM pAMca indriyonA viSayamAM pAMca pazuono nirdeza graMthakAre karyo che. [ Asrava bhAvanA 125]
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ - sparzendriyanA viSayamAM hAthI rasanendriyanA viSayamAM mAchalI - dhrANejiyanA viSayamAM bhramara - cakSurindriyanA viSayamAM pataMgiyuM - zravaNendriyanA viSayamAM haraNa. eka eka viSayamAM Asakta jIva potAno sarvanAza kare che, to pachI pAMce indriyone paravaza jIva, enuM zuM thaze? Aje huM tamane eka eka viSayanI paravazatA aMge graMthakAre je eka eka pazunuM udAharaNa ApyuM che, e kaMIka vistArathI batAvavA IcchuM chuM. tame loko dhyAnathI sAMbhaLajo. sparzendriya paravazatA - hAthI : hAthaNIomAM paNa vezyA jevI hAthaNIo hoya che, je hAthIne khuza karavAmAM khUba kuzaLa hoya che. koI hAthaNI hAthInA zarIra sAthe potAnuM zarIra ghase che, koI ene kAnathI paMkho nAkhe che, to koI enI upara pANIno chaMTakAva kare che. koI enI upara phUla pheke che. koI enI AgaLapAchaLa, to koI najIkamAM cAle che. svacchedarUpe kriIDA karatAM e hAthIne piMjarAmAM pUrI devAmAM Ave che. pachI to basa, mahAvata enI upara aMkuza laIne caDI bese che. vAraMvAranA aMkuza prahArothI hAthI paravaza banI jAya che ane duHkhano tIvra anubhava kare che. hAthaNInI tIvra Asakti hAthIne paravaza banAvI de che. sparzendriya sukhomAM Asakta manuSya paNa A rIte paravaza banIne dAruNa duHkha pAme che. sparzanA asaMkhya viSayomAM jyAre jIvAtmA lubdha banI jAya che tyAre ene e khabara nathI paDatI ke te vinAzanA dhAra upara paga mAMDI rahyo che. puruSane jema strInA zarIrasparzanI Asakti gherI le che tema strIne puruSanA sparzanI kAmanA bALe che. A sparzasukhamAM Asakta banela je jIvAtmAo rAtadina mana-vANI ane vartanathI sparzasukhamAM lIna bane che temaNe potAnA ja hAthe potAnuM patana - potAno vinAza karavo kabUlyo che. zapyA, Asana, aMgamardana, cuMbana, AliMganAdi, snAna, vilepana ItyAdi sparzamAM Asakta, sparzanAM sukhathI mohita buddhivALA mUDha jIvo hAthInI jema baMdhana pAme che. rasanendriya paravaza mAchalI : koI vAra tame taLAva, sarovara, baMdha yA nadInA pANImAM UchaLatI-kUdatI. 126 zAnta sudhArasaH bhAga 2 |
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ - mAchalIone joI che ? pANInI sapATI upara AvatI, paLa - bepaLa bahAra jotI, pharI pAchI pANImAM DUbakI mAratI, vIjaLInI jema eka paLa mATe upara AvatI ane pachI adRzya thatI e mAchalIone joI che ? A mAchalIo mAtra eka ja rasanendriyane paravaza hoya che. anya indriyo emane hoya che, paraMtu paravazatA to eka rasanendriyanI ja hoya che. A paravazatA - 2sanendriyanI lAlaca emanA motano saMdezo laIne Ave che. jevI rIte e mAchalIone potAnA rasanA viSayanI zodha hoya che, e rIte duniyAnA keTalAya mANasone mAchalIonI khoja hoya che; kAraNa ke mAchalI temano khorAka hoya che. temanI 2sanA mAchalI upara ja lAlAyita hoya che. mAchalIne jotAMnI sAthe ja tene pakaDavA teo pANImAM jALa bichAve che. loDhAnA tIkSNa kAMTA upara mAMsano TukaDo yA loTanI goLI lagADI, tene dorAthI bAMdhIne kAMTAne pANImAM nAkhe che. jevI mAchalI e mAMsanA TukaDAne athavA to loTa khAvA mATenI lAlacamAM kAMTAne mukhamAM dabAve eTalAmAM ja kAMTo enA tALavAne vIMdhI nAkhe che. mAchImArane AnI khabara paDatAM ja dorIne upara kheMcI le che, mAchalI eno zikAra banI jAya che. jALamAM eka sAthe aneka mAchalIo AvI jAya che. kAraNa samajo cho ne ? rasanendriyane priya ane miSTa viSayanI lolupatA ! e lolupatA ja ene mArI nAkhe che. "mane to atyaMta svAdiSTa, rasapUrNa ane vaividhyayukta khAvAnuM ja pasaMda Ave che, zarabata vagara to cAle ja kevI rIte ? bhAI, cA-kophI to mAre joIe ja, zarAba paNa ApaNane to joIe. mAMsa paNa koI kAI vAra cAle." Avo Agraha hoya. AvAM bhojana ane peya padArthonI Asakti haMmezAM rahetI hoya, A ja lAlaca sadAya dimAgamAM - dilamAM chavAyelI rahetI hoya, to te 'viSayAsakti' - 'viSayavRddhi' kahevAya che. ghrANendriya paravaza bhramara-bhamaro : cAlo, have ghrANendriya paravaza bhramaranI vAta karIe. snAna, vilepana ane sugaMdhita dravya-cUrNonI gaMdhathI bhramita manavALo manuSya bhramaranI jema nAza pAme che. cAlo, eka atiramaNIya, maheMkabharyA bagIcAmAM jaIe. aneka prakAranA vividharaMgI asaMkhya phUla jyAM khIlyAM che, bagIcAnI madhyamAM eka sarovara che - kamaLapatrothI suzobhita ane kamaLanAM khIlelAM puSpothI bharyuM bharyuM ! sAme juo, keTaluM suMdara dRzya che ! kamaLa upara guMjArava karatA bhamarAo UDI rahyA che. keTalAka bhamarAo to kamaLanI suvAsa levA kamaLanI madhyamAM besIne sugaMdha-sAgaramAM lIna thaI rahyA che. Asava bhAvanA 127
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ A bhramarone ahIM kheMcI lAve che koNa, te jANo cho ? A kamaLonI suvAsa! suvAsa emane kheMcI lAvIne kamaLonI pAMkhaDIo upara besADe che. keTaluM suMdara drazya hoya che? tamane atipriya lAge che ke A vRzya? khUba ja suMdara. A badhAnI vacce bAgano mALI AvI pahoMce che. te kamaLanuM eka karamAyeluM puSpa laIne Avyo che. mALI e kamaLanI eka eka pAMkhaDIne alaga alaga kare che. mArI draSTi e puSpamAM rahelA bhramara upara paDI. bhramarato marI gayo hato. kalpanAnI AMkhe tame paNa juo. A karUNa aMjAma che pelI gaMdhapriyatAno, gaMdharasikatAno. kamaLanI sugaMdhamAM pAgala banela bhamarAne eTalAya hoza kyAMthI ke sAMje e pAMkhaDIo baMdha thaI jaze ane pote emAMthI nIkaLI nahIM zake ane prANa cAlyA jaze. ApaNI sAme be drazyo che. eka to sarovaramAM puSpa upara UDatA bhramaro ane bIjuM che - cira nidrAmAM sUtelA bhramaronuM. A be drazyo che. AmAM mAnavajIvananI AdhyAtmikatA chupAyelI che. sAMbhaLI lo e rahasya. are bhAI, tame jaDa pudgalonI gaMdhamAM Asakta na bano. zuM tamAre sugaMdhita jaLathI snAna karavuM che? tamArA AvAsamAM sugaMdha bharapUra dhUpa-dIpa baLatA rAkhavA che? suvAsita puSponA gajarA tamArA hAthomAM sadAya rAkhavA che? sugaMdhathI maheMkatA tela ane attaro zarIra upara chAMTIne sugaMdha-sAgaramAM DUbakI lagAvavI che? paraMtu sAcuM to e che ke tame vinAzanA mahAsAgaramAM DUbI jazo !' praznaH to zuM amAre sugaMdha na ja levI? uttaraH graMthakAra emAM Asakta thavAnI manA kare che, manane emAM lIna karavAnI nA pADe che. sahaja ane svAbhAvika suvAsa jo AvatI hoya to koI gaTara yA gaMdA nALA pAse jaIne UbhA rahevAnI jarUra nathI. bhalene game tevI suvAsa maLe, kadAca e manane AhalAda paNa ApI jAya, to paNa e suvAsamAM mana baMdhAvuM na joIe. vAraMvAra sugaMdhI padArthomAM mana ramavuM na joIe. jo mana e padArthomAM khovAI gayuM, to pachI AtmaramaNatA yA paramAtmaramaNatA jIvanamAM nahIM AvI zake. cakSurindriya paravaza pataMgiyuMH have cakSurindriya paravaza pataMgiyAnI vAta karIe. pAgalapataMgiyAne tame kadI joyuM che? vIjaLInA prakAzanA bhapakAmAM kadAca pataMgiyAM jovA nahIM maLe, paraMtu koIka grAmapradezamAM cAlyA jaIe to tyAM ApaNane rAtanA samaye thI yA to telanA davAonI AsapAsa pataMgiyAM cakakara mAratAM najare paDaze. e davAnI jyotanI cArebAju masta banIne be-cAra pataMgiyAM avazya pharI rahyAM haze. 128 zAnta sudhArasaH bhAga 2 |
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ e dIvAnI jyotamAM ApaNane koI suMdaratA yA saundaryabharyA vAtAvaraNanI khabara nathI paDatI. ApaNane e jyotamAM koI saundarya najare paDatuM nathI. jyAre pataMgiyAne to e jyotamAM apUrva sauMdaryanAM darzana thAya che ane e suMdara jyotane cUmavA AgaLa vadhe che. paraMtu jevuM te jyotane sparza kare che ke tarata ja dIpajyota ene bALIne rAkha karI nAkhe che. A rIte jyAre koI puruSa koI saundaryavatI nArInI lobhAmaNI cAla jue che ane tenuM mana caMcaLa banI jAya che. lAvaNyavatI lalanAnI madamAtI AMkhomAM snehala snigdhatA ane pyArabharyo Adara pAme che, to tenuM mana-mastaka nAcI UThe che. e kamanIya kAnhAnuM caMdra samuM mukha joIne tenA anya aMgo upara najara paDatAM ja puruSanuM hRdaya hAlI UThe che. e caMdramukhI mugdhAnA sAMketika hAsyane prApta karIne enI tarapha baLapUrvaka kheMcAto jAya che. animeSa netrothI - ekITase enA tarapha e puruSa joto ja rahe che. ane e niyama to che ja ke jene joyuM ene sparzavAnI cAhanA utpanna thaze ja; rUpano rAga, sparzanI icchA pedA karaze ja. paraMtu e samaye to e vAta yAda nathI rahetI ke jenuM rUpa ApaNane AnaMda Ape, jenuM darzana ApaNane prasannatA ardhe, eno sparza paNa AnaMda ja Ape, prasannatA ja Ape evo koI niyama nathI hoto. bhalene strInuM bAhyarUpa kAmI puruSane AnaMda Ape, paNa e strIno sparza to bALaze ja. are, sparzanI vAta choDo, strInuM rUpadarzana paNa vAsanAvivaza puruSanA cittane bALI mUke che, dajhADI mUke che. teno sarvanAza karI nAkhe che. cakSurindriyanI paravazatA ! jo mAtra eka ja indriyanI paravazatA pataMgiyAne barabAda karI mUke che to pachI manuSya ? je pAMca indriyono gulAma banIne beTho che tenA sarvanAzanI kalpanA karo. zravaNendriya paravaza haraNa : have zravaNendriya paravaza haraNanI vAta karIne Aje pravacana pUrNa karIza. jyAre haraNa saraLatAthI pakaDAtAM na hatAM tyAre haraNanA mAMsanA lolupa mANasoe haraNano zikAra saraLatAthI thaI zake te mATe temaNe haraNanI eka kamajorIno lAbha UThAvyo. haraNane saMgItanA sUra atipriya lAge che. e sUrothI kheMcAyeluM haraNanuM jUtha maMtramugdha jevuM banIne sUro tarapha cAlyuM Ave che. sUronI pAchaLa chUpAyelA yamadUta jevA zikArIone e joI zakatuM nathI. saMgItanA sUra emane eTalA badhA priya lAge che... haraNonI A saMgItapriyatAno geralAbha uThAvyo buddhizALI manAtA manuSya. Asava bhAvanA 129
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ gIta ane saMgIta - A zravaNendriyano priya, manapasaMda viSaya che. e manapasaMda viSayamAM jyAre bhaluMbhoLuM haraNa lIna bane che, sUronI rasamAdhurImAM masta banIne DUbakI lagAve che, tyAre krUra zikArI enA prANa harI le che. hA, A saMsAra paNa evo ja che. eka zravaNendriya paravazatA haraNano prANa le che, to pachI manuSya? e to pAMca Indriyone paravaza che! he mAnava! jo eka indriyanI. paravazatA paNa motanuM vAtAvaraNa UbhuM karI detI hoya to pachI tAruM zuM thaze? tuM to pAMce ya indriyono gulAma banI beTho che. indriyo sadaiva atRptaH asaMkhya jaDa-cetana viSayomAM phelAyelI indriyonI lolupatA A rIte zAnta thaze ja nahIM. jema jema tame emane viSayo ApatA jazo tema tema emanI atRptinI tRSA vadhatI ja jaze. agnimAM lAkaDAM ane ghI nAkhatA rahevAthI to te vadhAre teja banaze, holavAze nahIM! upAdhyAya yazovijayajIe 'jJAnasAra'mAM kahyuM che? bibheSi yadi saMsArAd mokSaprAptiM ca kAGkSasi / / tadendriyajayaM kartu, sphoraya sphAra pauruSam // jo tuM saMsAramAMthI mukta thavA icchato hoya ane mokSaprAptinI abhilASA rAkhato hoya, to tArI Indriyo para vijaya pAmavA mATe pracaMDa puruSArtha kara. . Aje basa, ATaluM ja. [130 pa . . . zAntasudhArasa bhAga 2)
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2llodaka pravacana 36 : saMkalanA : kaSAyothI bacIne raho. azubha yogone roko. keTalAka azubha yogo. puNyakarmano udaya. puNyodayanA be prakAra. pApAnubaMdhI puNyano udaya. puNyAnubaMdhI puNya kevI rIte baMdhAya che ? zubha karma mokSaprAptimAM bAdhaka. zAlibhadra. anazanakALamAM satata zAMtasudhArasanuM pAna. devagurunI zakti viSe niHzaMka bano. samatAmRtanuM pAna karavuM che ? svaccha ane svastha buddhi. upasaMhAra.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ uditakaSAyA re, viSayavazIkRtA, yAnti mahAnarakeSu / parivartante re niyatamanantazo janmajarAmaraNeSu // 5 // parama upakArI, upAdhyAyazrI vinayavijayajI "zAntasudhArasa'mAM "Asava bhAvanAnA geya kAvyamAM AgaLa vadhatAM gAya cheAveza ane AveganA paMjAmAM kharAba rIte phasAyelAM prANI narakanI yAtrA upara cAlyAM jAya che ane anaMta-anaMta janma-maraNanA cakakaramAM bhaTakAtAM-pharatAM rahe che. manasA vIvA re, 4puSa vaMghamAM yatiLi | * upalipyante re tata Amravajaye yatatAM kRtamapareNa // 6 // mana-vANI ane kAyAthI caMcaLa-asthira prANI pApanA bojhathI dabAIne - namIne karmarUpa kAdavathI kharaDAI jAya che. eTalA mATe he Atman ! anya tamAma kAya bAju upara rAkhIne, anya sarva vAto gauNa karIne tuM Asavo upara vijaya prApta kara. zuddha yogA re yadapi yatAtmanAM pravante zubhakarmANi / kAMcananigaDAMstAnyapi jAnIyAt hatanirvRti zarmANi // 7 // saMyamI ane vizaddha AtmAonA zuddha-zubha yoga paNa sArAM kamane joDe che. vadhAre che. jyAre mokSa mATe to A zubha kama paNa jaMjIra ja bane che. ThIka che, jaMjIra sonAnI hoya yA loDhAnI, jaMjIra to jaMjIra ja che. molavuM savapAmanAM je thiyamAthA - zAntasudhArasa pAnamanArataM, vinaya ! vidhAya vidhAya // 8 // * o vinaya! savarUpa pApone rokavA mATe tuM tArI svaccha ane svaccha buddhine prayukta kare ane sAthe ja thAkyA vagara zAntasudhArasanuM pAna kara. kaSAyothI bacIne rahoH krodha, mana, mAyA ane lobha - A cAra kaSAyo che. kaSAyothI bacavAnuM che. kaSAya-Asavone tamane vistArathI samajAvyA che, eTalA mATe Aje kaSAyonA viSayamAM vivecana karavAnuM nathI. kaSAyomAM phasAyelA jIva anaMta saMsAramAM janmamaraNa kare che ane varNanAtIta duHkha-trAsa sahana karatA rahe che. eTalA mATe game tema karIne kaSAyo upara anuzAsana karavAnuM che. kaSAyone udayamAM AvavA devAnA nathI. kaSAyone aMdara ne aMdara zAnta karatA raho, dabAvatA raho, naSTa karatA raho. vacanomAM ane AcaraNamAM AvavA na dezo. (132 132 . | zAntasudhArasa bhAga 2 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvaprathama azubha yogono virodha karo: jo tamAruM mana caMcaLa haze, vANI sAvadha haze ane kAyA asthira haze, to tamAro AtmA karmonA kAdavathI kharaDAyelo ja raheze, kamothI baMdhAyelo ja raheze. azubha yogonA Asava upara vijaya pAmavAno puruSArtha karavAno che. zubha yoga paNa Asava che, paraMtu e viSayamAM pAchaLathI samajAvIza. pahelAM azubha yoga samajAvavAno che. graMthakAre azubha yogone loDhAnI jaMjIra kahI che, zabha yogone sonAnI jaMjIra kahI che. pahelAM loDhAnI jaMjIra toDavAnI che, pachI sonAnI. keTalAka azubha yogo : v prathama azubha yoga che - asaMyama. mana-vacana-kAyAno asaMyama. . bIjo azubha yoga che - rAga ane dveSa. | trIjI azubha yoga che - zalya. mAyAzalya, niyANazalya, mithyAtva zalya. cotho azubha yoga che - gArava. rasagArava, RddhigArava, zAtAgArava. v pAMcamo azubha yoga che - virAdhanA. jJAna virAdhanA, darzana virAdhanA ane . cAritra virAdhanA.. i chaThTho azubha yoga che - saMjJAo. AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA ane parigraha saMjJA. v sAtamo azubha yoga che - vikathAo. strIkathA, bhojanakathA. dezakathA ane rAjakathA. . AThamo azubha yoga che - dudhvani. ArtadhyAna ane raudradhyAna. - navamo azubha yoga che - lekSAo. kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA.. - dazamo azubha yoga che - ATha mada. jAtino mada, kuLano, rUpano, baLano mada, lAbhano mada, buddhino mada, jJAnano mada, lokapriyatAno mada. sarvaprathama je "asaMyama' batAvyo te hiMsA, asatya, corI, abrahma ane parigrahano samajavo. A tamAma azubha Asavo che. emanAthI AtmAmAM azubha pApakarmo niraMtara AvatAM rahe che ane coMTatA rahe che. pApaka azubha Asavo dvArA AtmAmAM Ave che ane AtmAne bAMdhatA rahe che. eTalA mATe jo pApakamAMthI bacavuM hoya to azubha - yogothI bacavuM ja paDaze.' [ Asava bhAvanA che. 133]
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApakarmonuM phaLa to jANo ja cho ne? duHkha, trAsa ane vedanA, kleza, azAnti ane saMtApa. jo jIvanamAM duHkha icchatA na ho to pApakarmo na bAMdho. pApakarmothI bacavuM hoya to azubha AsravothI bacavuM ja paDaze. game te upAya karo, paraMtu AsavothI bacatA raho. sabhAmAMthI AsavothI bacavuM amane to azakya lAge che. mahArAjazrI azakya kazuM ja nathI. AsravothI bacavA mATeno dRDha saMkalpa joIe. "saMvara bhAvanA'mAM upAyo batAvavAmAM Avaze. upAyo to che, upAyano amala karavo Avazyaka che. nirAza thavAnuM nathI, utsAhita thaIne upAyo karavA paDaze. zubha yogothI paNa Asrava thAya che? jevI rIte azubha yogothI pApakarmono Asrava thAya che evI rIte zubhayogothI paNa puNyakarmono AtmAmAM Asrava thAya che. jevI rIte pApakamAMthI duHkha, trAsa maLe che, jIvone durgatiomAM janma-maraNa karavAM paDe che, evI rIte puNyakamonA udayathI jIvone sukhanAM sAdhano maLe che ane svarga Adi sadgatiomAM janma maLe che. hajAro, lAkho, karoDo varSa - asaMkhya varSo sudhI bhautika-vaiSayika sukho maLe che. keTalAMka vaiSayika sukha bhogavavAM ja paDe che. A apekSAe zubha karmono Asava mokSamArgamAM bAdhaka bane che. A vAta sApekSa draSTithI samajavAnI che. je rIte puNyakamano udaya mokSamArgamAM bAdhaka bane che ema puNyakarmono udaya mokSamArganI ArAdhanAmAM sahAyaka paNa bane che. are, puNyakarmonA udaya vagara mokSamArganI ArAdhanA saMbhavI zakatI ja nathI! puNyakarmano udaya mokSamArganI ArAdhanAmAM sahAyaka . prathama puNyodaya to che manuSya jIvanano. jIvAtmAne manuSya jIvananI prApti puNyakarmanA udayathI thAya che. i bIjo puNyodaya che manuSya-zarIranI pUrNatA. eTale ke indriyonI pUrNatA. | trIjo puNyodaya che mokSamArganI ArAdhanA mATe sakSama zarIranI ane sakSama mananI prApti. mokSamArgane samajanAruM mana puNyakarmanA udayathI ja maLe che. cotho puNyodaya che sarunI prApti. mokSamArganI ArAdhanAmAM sadgurunuM sthAna mahattvapUrNa che. pAMcamo puNyodaya che sArA saMskArI parivAranI prApti. evo parivAra ke je mokSamArganI ArAdhanAmAM sahAyaka bane. 134 1 zAnta sudhArasa: bhAga 2
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ evAM aneka sAdhano puNya sApekSa hoya che, e apekSAe puNyakarma upAdeya hoya che, upayogI hoya che, mokSamArganI ArAdhanAmAM Avazyaka hoya che. paraMtu A puNyodaya puNyAnubaMdhI puNyano udaya joIe. puNyodayanA be prakAraH - puNyodayanA be prakAra hoya che - puNyAnubaMdhI puNyodaya ane pApAnubaMdhI puNyodaya. je puNyakarmano udaya thatAM sukhasaMpatti thavAthI jIvAtmAne sadbuddhi jAge, satkArya karavAnI bhAvanA jAge, ene puNyAnubaMdhI puNya kahe che ane je puNyakarmano udaya thatAM jIvAtmAne dubuddhi jAge, pApakarma karavAnI IcchA thAya ane sukhasAmagrIno durupayoga kare ene pApAnubaMdhI puNyano udaya kahe che. AjakAla vadhAre pramANamAM pApAnubaMdhI puNyano udaya dekhAya che. kALano prabhAva hoya yA to jIvadravyonI yogyatA-ayogyatAno prabhAva hoya, paraMtu vadhAre pramANamAM pApAnubaMdhI puNyano udaya jaNAya che. pApAnubaMdhI puNyano udaya thatAM pa zAtAvedanIya karmano udaya thatAM zarIra nIrogI ane sazakta maLe che. evA - zarIrano upayoga tapa-tyAga ane sevA-paropakAranA kAryamAM karavA nahIM de, paraMtu bhogavilAsamAM ane bIjA jIvonuM pIDana karavAmAM karaze. jJAna-dhyAnamAM nahIM kare, paraMtu gIta-saMgIta ane nRtyAdi vilAsI pravRttimAM karaze. saubhAgya puNyakarmano, yazanAma karmano udaya thaze tyAre te potAnAM yaza-kIrti vadhAravAno prayatna karaze. dharmazAsananI unnatinAM kArya nahIM kare. dAna Apaze, paropakAra paNa karaze, paraMtu potAno yaza vadhAravA karaze. - sattAnuM siMhAsana maLaze, paraMtu bIjA jIvonuM - prajAnuM hita nahIM kare. potAnA ja svAthanI siddhi prApta karavA mATe teno upayoga karaze. tame loko A joI rahyA cho ne? je loko cUMTaNImAM jItI jAya che. pradhAna banI jAya che. te pachI teo prajAne yAda kare che? nA, teo to potAnA svArthonI siddhi mATe prayatnazIla banI jAya che. susvara' nAmanA puNyakarmanA udayathI temano avAja lokapriya ane madhura banI jAya che. paraMtu teno upayoga teo prabhubhaktimAM - gurUtutimAM nahIM kare. eno upayoga teo dhana kamAvAmAM, yaza-kIrti kamAvAmAM karaze. 42 prakAranAM puNyakarma hoya che. je pApAnubaMdhI puNyano udaya haze to e manuSya e puNyakarmonA mAdhyamathI navAM pApakarmo ja bAMdhato raheze. te sukhanAM sAdhanono Asava bhAvanA 135
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ upayoga pApakarmomAM ja karaze. eTalA mATe pApAnubaMdhI puNya to heya che. tyAjya ja che. upAdeya hoya che puNyAnubaMdhI puNya. puNyAnubaMdhI puNyano udaya thatAM jo ke graMthakAra upAdhyAyajIe prastutamAM zubha karmone sonAnI beDI batAvIne eno paNa tyAga karavAnuM kahyuM che. chatAM paNa A vAtane apekSAthI samajavAnI che. zubha karmono tyAga tyAre karavAno che ke jyAre zuddha bhAvamAM ramaNatA prApta thAya. jUnuM ghara tyAre ja choDAya ke jyAre navuM ghara taiyAra thAya. navuM taiyAra thayuM hoya ane jUnuM toDI nAkhavAmAM Ave yA choDI devAya to zuM thAya?manuSya gharavihoNo banI jaze ane mUrkha kahevAze. e rIte jo jIvAtmA vizuddha AtmabhAvamAM ramaNatA karavAnuM zIkhyo paNa na hoya ane jo zubha bhAvono, zubha kriyAono tyAga karI de to te mUrkha kahevAze. te azubha bhAvomAM ja ramamANa raheze. eTalA mATe vivekapUrNa vAta e che ke manuSya vizuddha AtmasvarUpamAM javAno prayatna karato rahe ane zubha bhAva ane kriyAo karato rahe, to te azubha bhAva ane azubha kriyAothI bacato raheze. keTalAMka udAharaNothI A vAta samajAvuM chuM. eka mahAnubhAvano puNyodaya thayo. lAkho-karoDo rUpiyA maLyA. teNe potAnI mAne pUchyuM: "mA, pahelAM baMgalo banAvavo che ke jinamaMdira?' mAe kahyuM beTA, pahelAM jinamaMdira banAva, pachI upAzraya banAva, te pachI tArI je IcchA hoya te banAvaje.' chokarAe bhavya zikharabaMdhI maMdira baMdhAvyuM, upAzraya banAvyo... pAchaLathI baMgalo baMdhAvyo. eka bhAI cUMTaNImAM jItI gayA. potAnA cUMTaNI vistAramAM jaIne temaNe lokone pUchyuM pahelAM to tamane badhAne kaI kaI suvidhAo joIe che? lokonI IcchA anusAra roDa, lAITa ane khetI upara dhyAna ApyuM ane sArA lAbha karAvyA. te bhAI traNa cUMTaNIo sudhI satata jItatA rahyA. i eka bhAI zArIrika draSTithI svastha hatA, nIrogI hatA, sadguruno paricaya hato. temaNe tapazcaryAnI preraNA prApta karI. sukhI, samRddha hovA chatAM upavAsa, AyaMbila, vagere tapazcaryA karatA hatA. zarIrano sadupayoga karatA hatA. paropakAranAM kAryo karatA rahetA hatA. 1 eka bahene muMbaImAM hospiTala mATe eka karoDanuM dAna ApyuM, paNa potAnuM nAma na ApyuM. TrasTI lokono ati Agraha thatAM potAnA ArAdhya paramAtmAnuM nAma ApyuM! A tamAma puNyAnubaMdhI puNyanA udayanAM drazaMto che. e sArI rIte samajo. 136 - zAntasudhArasaH bhAga 2)
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ navA karavAthI ane Ama to puNyAnubaMdhI puNyano udaya thatAM manuSyane e puNyathI prApta sukhasAdhana sAmagrInI upara gADha Asakti nathI thatI, mamatva nathI thatuM. cakravartI rAjAnI samRddhi hovA chatAM paNa te saraLatAthI tyAga karIne sAdhu-saMnyAsI banI zake che, jyAre pApAnubaMdhI pApano udaya thatAM sukha-samRddhino tyAga nathI karI zakato. tyAga karavAnI icchA ya manamAM utpanna thatI nathI. puNyAnubaMdhI puNya kevI rIte baMdhAyaH AvuM puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che - - niSkapaTa bhAvathI, paramAtma-bhakti karavAthI, - niHsvArtha bhAvathI, ullasita hRdayathI - gurusevA karavAthI ane - sukRta-satkArya karyA pachI bhItaramAM khUba khuzI anubhavavAthI.- ApaNI aMdara manamAM khUba anumodanA karavAthI. - kirti-prazaMsAnI apekSA rAkhyA sivAya dharma karatA raho. dAna ApatA raho. zIlanuM pAlana karatA raho. tapa karatA raho. paramArtha ane paropakAra karatA raho. A rIte puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che. sabhAmAMthI amArA mATe to khUba ja muzkela kAma che. ame to A janmamAM kIrti-prazaMsA-abhinaMdana icchIe chIe. mahArAjazrI to pachI puNyAnubaMdhI puNyanI icchA choDI do. zubha karma mokSaprAptimAM bAdhaka: zubha yogano Asrava zubha karmone AtmA sAthe joDe che. zubha karmo sAthe AtmA joDAya che ane jyAM sudhI AtmAnI sAthe zubha karma yA azubha karma joDAyelAM rahe che, tyAM sudhI AtmA mukta banato nathI. eTale ke eno mokSa thato nathI. A apekSAe puNyAnubaMdhI puNyano udaya paNa upAdeya banato nathI. eTale ke enI paNa IcchA rAkhavAnI nathI. A viSayane eka zAstrIya udAharaNathI samajAvuM chuM. vAta to pracalita che, paraMtu emAM gahana satya chupAyeluM che. e satya prakaTa karuM chuM. zAlibhadra - pUrvajanma ane pazcAdbhavaH zramaNa bhagavAna mahAvIranA samayamAM rAjagRhI nagarImAM zAlibhadra thayo. gobhadra zreSThI ane bhadrA zeThANInA e putra hatA. tame jANo cho ke pUrvajanmamAM govALa hatA. jaMgalamAM e govALa-putra gheTAM-bakarAM carAvavA jaMgalamAM roja jAte [ Asrava bhAvanA 137]
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ hato, tyAM e dararoja eka vRkSanI nIce eka munirAjane dhyAnamAM UbhelAyA beThelA joto hato. to temane e dUrathI praNAma karato hato. e bALakane munirAja gamI gayA. manathI e munirAjane prema karato hato. eka mahino nIkaLI gayo ane eka divase e govALa bALake e munirAjane potAnI jhuMpaDI AgaLathI pasAra thatA joyA. jotAnI sAthe ja enAM roma-roma vikasvara thaI gayAM. harSathI unmatta jevo banIne te doDyo ane munirAjane potAnI jhUMpaDImAM laI Avyo. e divase eNe raDIne potAnI mA pAse khAvA mATe khIra banAvaDAvI hatI. hajuM eNe khIra khAdhI na hatI. thALImAM paDI hatI. enI mAtA pANI bharavA kUvA upara gaI hatI. A bALakanuM khIra khUba ja priya bhojana hatuM, paraMtu enAthI vadhAre priya munirAja hatA. A chokarAne khabara na hatI ke e divase munirAjane eka mAsanA upavAsanuM pAraNuM hatuM. chokarAe pUrNa harSathI khIra munirAjanA pAtramAM nAkhI dIdhI. munirAja "dharmalAbha ApIne cAlatA thayA. choko AnaMdathI nAcavA lAgyo. puNyAnubaMdhI puNya bAMdhyuM ane nikAcita karyuM! e ja rAtre chokarAnuM mRtyu thaI jAya che. eno janma rAjagRhImAM zAlibhadranA rUpe thAya che. have puNyAnubaMdhI puNya dvArA kevuM parivartana ane UrvIkaraNa thAya che jIvananuM, e batAvuM - * govALamAMthI ucca vaizyakuLamAM janma thayo. - garIbImAMthI zrImaMtapaNAmAM AvI gayo - garbhazrImaMta banyo. jyAM eka ajANyA tapasvI-muni sAthe prema karyo hato. ahIM A janmamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI jAte maLyA. - tyAM sahajatAthI,priya bhojana khIrano tyAga karyo, ahIM eNe amApa-agaNita saMpattino tyAga karyo. - badhuM ja bhavya, apUrva sukhadAyI ane nirApada maLyuM! ane eka sAmAnya nimitta maLatAM. premapUrNA mAtAno tyAga karyo. 32 premasabhara patnIono paNa tyAga karyo v bhavya mahAlayano parityAga karyo. | amApa vaibhava-saMpattino ya tyAga karyo. . bhagavAna mahAvIra svAmInA caraNomAM jIvana samarpita karyuM. [ 138) zAnA sudhArasa bhAga 2)
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ ati ugra tapazcayano mArga grahaNa karyo. . zarIranI mAyA-mamatAno tyAga karyo. i anazana svIkAryuM. tamAma sahajatAthI thayuM, nirapekSa bhAve thayuM. paraMtu je puNyAnubaMdhI puNya bAMdhyuM hatuM, te pUrNarUpe bhogavavAmAM AvyuM na hatuM, e bhogavyA sivAya AtmA karmarahita na thaI zake ane mukti na pAmI zake. eTalA mATe mRtyu pachI tene "savarthasiddhi' nAmanA anuttara devalokamAM janma levo paDyo. 33 sAgaropamano asaMkhyakALa e devalokamAM vyatIta karaze, puNyano kSaya karatA raheze, pachI manuSyajanma pAmaze. zeSa kamano kSaya karIne te mokSa pAmaze. puNyanI sonAnI kaDI tUTI jaze ane siddha-buddha mukta banI jaze. badhuM ja sahajatAthI thayuM. na koI vina, na koI aMtarAya puNyAnubaMdhI puNyanA udayanI A vizeSatA che. maLe che sahajatAthI chUTI jAya che paNa sahajatAthI. anazanakALamAM satata zAjAsudhArasanuM pAna: * vaibhAragiri upara zAlibhadra munie anazana karyuM hatuM. emanI sAthe emanA banevI dhanAjI paNa hatA. te paNa zAlibhadra sAthe ja sAdhu banyA hatA. baMnee sAthe ja anazana karyuM hatuM. "anazana' eTale khAvuM-pIvuM baMdha ! ane A to 'pAdapopagamana anazana hatuM. eTale ke zarIra je sthitimAM hoya. e sthitimAM rAkhavAnuM. paDakhuM-pAsu paNa badalavAnuM nahIM hAthapaga paNa UMcAnIcA karavAnA nahIM ane manamAM vizuddha dhyAna karavAnuM. koI saMkalpa-vikalpa na karavAnA. satata zAntarasano anubhava karatA rahevAnuM. sabhAmAMthI AvI mAnasika sthiti ane AtmadhyAnathI siddhi emaNe kyAre ane kevI rIte prApta karI haze? mahArAjazrI prazna mahattvapUrNa che. dIkSAnA bIjA ja divase temaNe anazana karyuM hatuM. to pachI AvI uccatama Atmasthiti kevI rIte prApta karI haze? niraMtara dharmadhyAna ane zAntasudhArasanuM pAna kevI rIte karyuM haze? mane A praznanuM eka ja samAdhAna maLyuM che, te che paramAtmAnI aciMtya kRpA! divya kRpA. emanA guru svaya tIrthaMkara paramAtmA hatA. gurukRpAnA divya anubhava virala AtmAo ja karI zake che. traNa vAto joIe ziSyamAM - - guru pratye ananya zraddhA, * guru pratye pUrNa zaraNAgati. . 139]
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ guru pratye saMpUrNa samarpaNa bhAva. e rIte paramAtmA pratye zraddhA, zaraNAgati ane samarpaNa bhAva joIe; tyAre e ziSya upara gurukRpA, paramAtmakRpA avatarita thAya che. keTalAka AtmAomAM sahajarUpathI A traNa vAto jovA maLe che. janma-janmAntaranA saMskAro hoya che. devagurunI zaktimAM niHzaMka bano : zraddhA, samarpaNa ane zaraNAgati tyAre ja Ave che ke jyAre jIvAtmA niHzaMka hoya che. devagurunI zaktimAM niHzaMka bane tyAre ja vikalpothI mana mukta thAya che ane zAntasudhA2sano anubhava kare che. e niHzaMkatA paNa Ave che ke jyAre manuSyanI buddhi svaccha ane svastha hoya. Asravone rokavA mATe A eka vidhAyaka mArga che. buddhimAM zaMkA ane asthiratA na hovI joIe. zAlibhadra muni ane dhanya munie anazana vratamAM parama zAntino anubhava kevI rIte karyo haze, e vAta have samajyAne ? zAlibhadra ane dhanAjIne dIkSAne bIje divase bhadrAmAtA ane zAlibhadranI 32 patnIo vaMdana karavA AvyAM hatAM. temaNe bhagavAna mahAvIrane dhanyamuni tathA zAlibhadramunie pUchyuM hatuM. bhagavAna mahAvIre kahyuM hatuM ke baMne jaNA vaibhAragiri upara gayA che ane emaNe anazana vrata dhAraNa karyuM che. tyAre bhadrAmAtA potAnI putravadhuo sAthe vaibhAragiri upara gayA hatA; tyAM temaNe zAlibhadra muni ane dhanya munine pASANanI zilA upara sUtelA joyA. AMkho baMdha hatI. baMne paramAtmAnA dhyAnamAM lIna hatA. mAtAe zAlibhadrane bolAvyA, paraMtu temaNe sAMbhaLyuM ja nahIM. te kevI rIte sAMbhaLe ? teo to niraMtara paramAtmAnA dhyAnamAM lIna hatA. temaNe AMkho kholIne mAtA yA patnIo sAme joyuM paNa nahIM. A tyAre ja saMbhava bane ke jyAre AtmA zAntinA, samatAnA samudramAM UMDo DUbI jAya. tame loko kalpanA paNa na karI zako ! tame loko A rIte mAtra 12 navakAramaMtra paNa na japI zako. mana sthira rahetuM nathI. tana sthira rahetuM nathI. zraddhA nathI. zaraNAgati nathI. samarpaNa nathI. parama zAnti pratye niHzaMka nathI, pachI devagurunI kRpAne pAtra kevI rIte banI zako ? buddhi sthira nathI, svastha nathI, pachI samatAmRta pAna kevI rIte karI zako ? na karI zako. samatAmRtanuM pAna karavuM che ? : pahelI vAta to e che ke tamAro potAno saMkalpa che samatAmRta pAna karavAno? prabaLa icchA utpanna thaI che ? ekAntamAM tamArA AtmAne pUchyuM che ? svastha ane sthira buddhithI kadIya Asavone rokavAno vicAra Ave che ? Asavone rokavA zAntasudhArasa : bhAga 2 140
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ paDaze, temanA dvAra baMdha karavA paDaze, tyAre ja samatA bhAva AvI zakaze. AsravadvAra baMdha nathI thatAM, puNyakarma ane pApakarma AtmAmAM AvatAM rahe che, te mana, vacana, kAyAne caMcaLa ane asthira banAve che. AthI samatAno anubhava thaI zakato nathI. Asavone rokavA paDaze - game tema karIne rokavA paDaze. Asavone aTakAvavAno upAya vicAro. sabhAmAMthI ame loko to arthakAmanI ja ciMtA karatA rahIe chIe. kadI Avono virodha karavAnuM vicAryuM ja nathI ! mahArAjazrI : eTalA mATe dharmakriyAo karavA chatAM paNa tame zAnti-samatA pAmatA nathI. zAnti-samatA pAmavAno upAya mAtra dharmakriyA nathI, Asavone rokavA e che. dharmakriyA ane dharmadhyAna karatAM karatAM tame Asrava-nirodha' karatA raho. e badhI bhAvanAo Asava-nirodha karavAmAM sahAyaka banaze. - jyAM sudhI 'zAnta sudhArasa' graMtha upara pravacana sAMbhaLo cho tyAM sudhI to tame anitya bhAvanI bhAvanAthI zarU karIne 'Asava bhAvanA' sudhI sAta bhAvanAo upara pratidina ciMtana karatA raho. rAtri ke divasano koI samaya nizcita karo. bhAvanAonA ciMtanathI paNa zAnti maLaze, samatA maLaze, svasthatA maLaze, anyathA mAtra sAMbhaLavAthI koI vizeSa upalabdhi nahIM thAya. svaccha ane svastha buddhiH upAdhyAyajI mahArAje Asava-nirodhane mATe ane zAntasudhArasanA pAna mATe buddhine parimArjita karavAno upAya batAvyo che. buddhi parimArjita thaze bhAvanAo dvArA. Ama to eka bhAvanA paNa buddhine parimArjita karavA mATe paryApta thAya che. eka eka bhAvanAnI anuprekSAthI, je je strIpuruSonI buddhi svaccha ane svastha banI, te loko 'Asrava-nirodha' karavA samartha banyAM ane parama zAnti prApta karavAmAM samartha banyAM. - buddhino durupayoga baMdha karo. buddhino durupayoga karanArAonuM naitika patana thAya che, dhArmika ane AdhyAtmika patana thAya che. meM tamane aneka AsavonAM nAma batAvyAM che, ekAda paNa Asrava jIvano vinAza karavAmAM samartha bane che. keTalAM vRSTAMta batAvuM? [ Asrava bhAvanA kAra . 141]
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra: 42 AsavonAM nAma pharIthI sAMbhaLI lo - 5 Indriyo pa avrata 4 kaSAya 3 yoga 25 asakriyAo 42 AsavonA nirodhane "saMvara' kahe che. AThamI bhAvanA 'saMvara bhAvanA che. have kAlathI "saMvara bhAvanA'nA viSayamAM pravacana zarU karIza. paraMtu enI pahelAM mAre AsavothI bacavuM che, Asava-dvAra baMdha karavAM che.' evo draDha nirNaya karavo paDaze. nahIMtara huM bolato jaIza, tame loko sAMbhaLatA jazo, Asavono pravAha vaheto raheze, AtmA AsravothI bharAto jaze ane pariNAma? javed vyAju vaMva parizya AtmA AkuLavyAkuLa thAya che. asthira ane gaMdo thAya che. A rIte Aje 'Asava bhAvanAnuM vivecana pUrNa karuM chuM. Aje basa, ATaluM ja. [ 14ra dizA zAntasudhArasa: bhAga 2
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ zillOGITTI pravacana 30 1. saMvara bhAvanA : saMkalanA : * saMvaranI paribhASA. Asava-nirodhanA upAyo. gupti, samiti, dharma-anuprekSA parISaha jaya caritra. Indriyanigraha. | viSayaparavazatA. 'asaMyama. saMyama. * vairAgyanA upAyo.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ yena yena yaH ihAmravarodhaH sambhavenniyatamaupayikena / Adriyasva vinayodyatacetAstattadAntaradRzA paribhAvya // upAdhyAyazrI vinayavijayajI "saMvara bhAvanAno prAraMbha karatAM jaNAve che ke je je upAyo dvArA Asavone rokI zakAtA hoya, e tamAmanI yogya rIte samIkSA karIne tuM e upAyono Adara kara, te upAyone jIvanamAM apanAvI le." saMvaranI paribhASA zrI tattvArthasUtra'mAM saMvaranI paribhASA - mAravanirodhaka saMva | Asavano nirodha e saMvara che. - paribhASA A rIte batAvavAmAM AvI che. Asavano nirodha arthAtu pratibaMdha karavo e ja saMvara che. Asavono nirodha jeTalA aMze thaze, eTale aMze 'saMvara' kahevAze. manuSyano AdhyAtmika vikAsa Asava-nirodha - saMvara para ja nirbhara che. guNasthAnonI vRddhi paNa "saMvara' paNa AdhArita che. Asava-nirodhanA upAyo : gupti samiti dharma anuprekSA parISaha jaya cAritra P = 3 4 = | guptiH sau prathama ApaNe 'gupti'nA viSayamAM vAta karIzuM. (kAyika, vAcika ane mAnasika kriyA athAt yogano tamAma rIte nigraha karavo e ja gupti nathI, paraMtu prazasta nigraha ja gupti banIne saMvarano upAya bane che. prazasta nigrahano artha che - samajI-vicArIne tathA zraddhApUrvaka jeno svIkAra karavAmAM Avyo che te arthAt buddhi ane zraddhApUrvaka mana, vacana ane kAyAne unmArgathI rokavA ane sanmArge vALavAM. [14] | zAnasudharasa bhAga 2)
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSepamAM yoganA traNa bheda che eTalA mATe nigraharUpa guptinA traNa bheda thAya I koI paNa vastu levA-mUkavAmAM athavA besavA-UThavAmAM, hAlavA-cAlavAmAM kartavya-akartavyano viveka hoya e prakAre zArIrika vyApAranuM niyamana karavuM kAyagupti che. bolavAnA pratyeka prasaMge vacananuM niyamana karavuM agara to mauna dhAraNa karavuM vacanagupti che. duSTa saMkalpa ane sArA-khoTA mizra saMkalpano tyAga karavo ane sArA saMkalponuM sevana karavuM e manogupti che. samitinA bhedaH ... iryAbhASaNAdAna nikSepotsargAH samitayaH / samyagu Iya, samyagu bhASA, samyagu eSaNA, samyagu AdAna-pradAna-nikSepa ane samyagu utsarga - A pAMca samitio che. tamAma samitio vivekayukta pravRttirUpa hovAthI saMvarano upAya bane che. eTalA mATe pratyeka samitine samajI lo. 1, Isamiti koI paNa jIvane kleza na thAya evI rIte sAvadhAnIpUrvaka cAlavuM. - 2. bhASA samiti satya, hitakArI, parimita ane saMdeharahita bhASA bolavI. 3. eSaNA samiti jIvanayAtrAmAM Avazyaka nirdoSa sAdhano ekaThAM karavAmAM - sAvadhAnIpUrvakanI pravRtti karavI. 4. AdAna-pradAna nikSepa samitiH vastumAtrane sArI rIte joIne ane pramArjita karIne ja upayogI vastuo levA-mUkavI. pa. utsarga samiti jIvarahita jamIna para, joI-tapAsIne ane pramArjita karIne ja anupayogI vastuo tathA maLa-mUtra vagerenuM visarjana karavuM. dharmanA bhedaH uttamaH kSamAmArdavArjava zauca satya saMyama tapaHtyAgAkiMcanyabrahmacaryANi dharmaH / kSamA, mAdeva, Arjava, zauca, satya, saMyama, tapa, tyAga, AkiMcanya ane brahmacarya - A daza uttama prakAranA dharmo che. have ApaNe saMkSepamAM A daza dharmo upara vivecana karIzuM, dhyAnathI sAMbhaLo. kSamA koI tamane goLa de, koI tamAruM apamAna kare, tamArI upara prahAra kare, to tame sahana karI lo; gALa denAra tarapha, apamAna karanAra tarapha ane prahAra karanAra [ saMvara bhAvanA 145 |
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratye tame juo to paNa karuNAbharI najarathI juo. emanA pratye roSa yA gussonArAjagI yA to durbhAva na rAkho. sahana karavAnI ane kSamA karavAnI zakti vadhAratA raho. : mArdava H mAnakaSAya upara vijaya meLavo. mRdu bano. hRdayane komaLa - mulAyama banAvo. mAna-abhimAna hRdayane kaThora banAvI de che. kaThora hRdayamAM sadguNonAM bIja aMkurita thatAM nathI. tame tamArI namratAne yathAvat rAkhavA mATe prayatnazIla raho. e mATe tame potAnA doSone jotA raho, bIjAMnA guNa juo. "huM anaMta anaMta doSothI bharelo chuM." - A khyAla tamane vinamra banAvI deze. Arjava H sa2La bano. bALaka jevI saraLatA jIvaMta rAkho. A eka mahAna dharma che. bALaka keTaluM nirdoSa hoya che ?! e jevuM AcaraNa kare, potAnI mAtAne badhuM ja kahI de che, e ja rIte tame paNa gurujano samakSa bALaka banIne koI paNa rUpe, game te rIte jeTalA doSa lAgyA hoya - karyA hoya, te tamAma eM ja rUpamAM emanI AgaLa vyakta karI do. koI paNa pApane aMdara chupAvo nahIM. A prakAranI sa2LatA tamane prasanna rAkhaze. aneka pApothI tamane bacAvI leze. zauca : zaucano artha che pavitra banavuM. lobha tamane apavitra banAvI de che. tRSNA tamane gaMdA banAve che, eTalA mATe lobha-tRSNAno tyAga karo. AMtarika pavitratA -vizuddhi prApta karavA mATe kRtanizcayI bano. mAtra zarIrazuddhi karIne kRtArtha na bano; paraMtu AMtara vizuddhi mATe satata prayatnazIla rahevuM e zaucadharma che. saMyama hiMsA, asatya, corI, abrahma ane parigrahathI aTakI javuM; paMcendriyono nirodha karavo; cAra kaSAyone upazAMta karavA ane mana-vacana-kAyAnI azubha vRttione rokavI enuM nAma che saMyama. dRDhatApUrvaka saMyamadharmanuM pAlana karatA rahevuM joIe. tyAga chaThThodharma chetyAgano. koIpaNa jIvAtmAnI hatyA na karo. koI jIvAtmAne baMdhanamAMnabAMdho. jIvo sAthe dayApUrNa vyavahAra karo. tyAganuM A eka pAsuM che. jyAre bIjuMpAsu che - saMyamI puruSone kalpanIya bhojana, vastra,pAtra AdiApavAM. sAdhu paNa anya sAdhuone prAsuka bhojana vagere arpe. ApavuM eTale tyAga ! satya : hitakArI bolo; A sAtamo dharma che. potAne mATe temaja pArakA mATe je hitakara hoya tevuM ja bolo. keTalIka vAto evI hoya che ke je tamAre mATe hitakArI hoya, paraMtu anyane mATe ahitakara hoya, evI vAto na karo. visaMvAdI vAto na karo. asatya na bolo. satyaniSThAne mahAna dharma mAno. satya bolatAM na Daro. tapa tapa karatA raho, tamArAM karmo naSTa thaze. paraMtu ekAMgI tapasvI na bano. zAntasudhArasa : bhAga 2 146
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM bAhya tapanI sAthe ApyaMtara tapanI ArAdhanAne joDI do. alabatta bAhya tapa AtyaMtara tapamAM pahoMcavA mATe ja che. bAhya tapa ApyaMtara tapamAM sahAyaka hovuM joIe. brahmacarya : brahmasvarUpa AtmAmAM virahavA mATe tamAre abrahmanuM sevana - maithunathI nivRtti levI paDaze. maithuna-tyAga manathI paNa ka2vo paDaze. eTale ke maithunanA vicAro paNa karavAnA nathI. evA sthAnamAM ja vasavuM joIe ke jethI AvA brahmacaryanuM tame saraLatAthI pAlana karI zako. bhojana paNa ene anurUpa ja karo. tapazcaryA paNa evI ja karo. adhyayana paNa evuM... darzana, zravaNa-vAMcana badhuM ja evuM hovuM joIe; jethI tame brahmacaryanuM pAlana sArI rIte karI zako. brahmacaryanuM pAlana tamArA tana-manane taMdurasta banAvaze ane tame parabrahmanI lInatAmAM dinapratidina AgaLa vadhI zakazo. AkiMcanya H A dazamo yatidharma che. eno artha thAya che - aparigrahI banavuM. jo tame zramaNa-zramaNI ho to tamAre saMyamanAM upakaraNo sivAya kazuM ja na to grahaNa karavAnuM ke na to eno. saMgraha karavAno. koI paNa pudgala dravya upara mamatA na baMdhAI jAya e vAtanI pUrI sAvadhAnI rAkhIne vartavAnuM-jIvavAnuM che. dharmanA A daza prakAro Ama to saMsAratyAgI zramaNa-zramaNInI ArAdhanA mATe banAvavAmAM AvyA che, paraMtu gRhastha paNa yogyatA ane bhUmikA anusAra enI ArAdhanA karI zake che. bhUtakAlIna pApone naSTa karavA mATe ane vartamAnakAlIna jIvanane niSpApa ane prasannatApUrNa banAvavA mATe dharmanA A daza prakAro adbhuta upAyo che. bAra anuprekSA : azubha vicArothI manane mukta karavA mane khUba kharAba vicAro Ave che' ema raDavA mAtrathI mana azubha vicArothI mukta nahIM thAya. ene mATe to zubha-pavitra vicAra karavAno abhyAsa karavo paDaze. A abhyAsane ja anuprekSA kahe che. ahIM bAra prakAranI anuprekSA - bhAvanAo batAvavAmAM AvI che. Aje ApaNe A bAra anuprekSAono saMkSepamAM vicAra karIzuM. anityatA : prathama anuprekSA che anityatA. "A saMsAramAM sarva sthAna ane sarvabhAva anitya che. kazuM ja nitya nathI. kazuM ja zAzvat nathI." - A viSaya upara ciMtana karavuM joIe. azaraNatA : "janma, jarA ane mRtyunA baMdhanamAM jakaDAyelA jIvane A saMvara bhAvanA 147
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAramAM koI bacAvanAra nathI. jIva azaraNa che." - e rIte azaraNatAnuM ciMtana karatA rahevuM joIe. ekatvaH "huM ekalo ja chuM. ekalo ja utpanna thAuM chuM. sukhaduHkhano anubhava paNa ekalo ja karuM chuM ane ekalo jamaruM chuM." - A rIte dinapratidina ciMtana karavuM joIe. anyatvaH "huM svajanothI, parijanothI, vaibhavasaMpattithI ane zarIrathI judo chuM, emAM mAruM kazuM ja nathI." vAraMvAra A vAtanuM raTaNa karavAnuM che. azucitA: "A zarIra bIbhatsa padArthothI bhareluM che - zarIramAM badhuM ja apavitra ane gaMdakI bharelI che." A rIte zarIranI apavitratAnI bAbatamAM vicAravAnuM che. saMsAraH "A zarIranA saMbaMdho parivartanazIla che. mAtA marIne beTI bane che, bahena bane che, patnI bane che. saMsAranI parivartanazIlatAnuM ciMtana karatA raho. AsavaH "mithyAtva, avirati, kaSAya yoga ane pramAdanA daravAjAomAMthI karma AtmAmAM vahI Ave che. AtmA kamothI baMdhAya che." - A rIte AsavanI anuprekSA karatA raho. saMvaraH "AsavonA dvArone samyakta, virati, kSamAdi dharma apramAda Adi dvArA baMdha karI dauM, to karma AtmAmAM AvatAM aTakI jaze." A rIte saMvaranA viSayamAM vicAratA raho. - nirjarAH "Asava-dvArone baMdha karyA pachI AtmAmAM rahelAM karmono nAza karavA mATe tapazcaryA karuM." evI bhAvanAnI sAthe bAra prakAranAM tapa karavAM joIe. karmone. naSTa karavA mATe tyAgatapa-dhyAnanI ArAdhanA karo. lokavistAra A anuprekSAmAM cauda rAjalokanuM ciMtana karavAnuM che. Urdhvaloka, adholoka ane madhyalokamAM ApaNA jIve kevAM ane keTalAM janma-maraNa kayAM, e viSayamAM vistRta anuprekSA karatA raho. dharmaciMtana bhavya jIvonA upakAra mATe sarvajJa paramAtmAe keTalo nirdoSa ane paripUrNa dharma batAvyo che, enuM hRdayasparzI ciMtana karatA rahevAnuM che. bodhidurlabhatA manuSyajanma, karmabhUmi, Adiza, uccakuLa, pAMca indriyonI pUrNatA - A badhuM maLavA chatAM paNa samyagu darzana, jJAna, cAritranI prApti keTalI durlabha che te viSayanI anuprekSA karatA raho. zubha-pavitra vicAra-anuprekSA karavAnAM A bAra kendrabiMdu che. koI paNa eka [ 148TA T | zAntasudhArasa bhAga 2)
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ kendrabiMdune lakSya karIne tame anuprekSA zarU karo. tamAruM mana pavitra thaze. karmonA baMdhanamAMthI tame bacI jazo. AtmabhAva nirmaLa thaze. dararoja A bAra prakAranI anuprekSA karatA rahevAnuM che. have 22 parISaho batAvuM. A vizeSa rUpe sAdhu-sAdhvI mATe "saMvaranA zreSTha upAyo che. Asavone rokavA mATeno A zreSTha mArga che. 22 parISaho: pahelAM rara parISahonAM nAma sAMbhaLI lo - sudhA, tRSA, zIta, uSNa, dezamazaka, acala, arati, strI, caya, naiSadhithI, zayyA, Akroza, vadha, yAcanA, alAbha, roga, tRNasparza, mala, satkAra, prajJA, ajJAna ane adarzana - A 22 parISaho che. sudhA parISaha kSudhA samAna koI vedanA nathI. tapasvI munibhUkha lAgatAMya phaLa ItyAdi toDato nathI. bIjAM pAse toDAvato nathI...anumodanA paNa karato nathI. sudhA lAgavA chatAM paNa sAdhu navakoTi zuddha AhAranI ja IcchA rAkhe che. atyaMta kRza zarIravALo sAdhu, cittanI AkuLatAthI rahita thaIne saMyama mArge vicarato rahe che. 'pipAsA tRSAnI bhalene game tevI vedanA hoya, to paNa svIkRta maryAdAnI viparIta pANI na vAparatAM samabhAvapUrvaka vedanAne sahana karavI. zIta yA uSNa: ThaMDI yA to garamIthI bhalene game tevAM kaSTa paDe, to paNa temanA nivAraNa arthe koI paNa akathya vastunuM sevana na karIne samabhAvapUrvaka e vedanAone sahana karavI. dezamazaka : DAMsa, macchara Adi jaMtuonA upadravone khina thayA sivAya samabhAvapUrvaka sahana karavA. nagnatA (acela) nagnatAne samabhAvapUrvaka sahana karavI. arati aMgIkRta mArgamAM aneka muzkelIone kAraNe arucino prasaMga AvatAM e samaye aruci na lAvatAM emAM gheryapUrvaka svastha rahevuM. strI puruSa sAdhake potAnI sAdhanAmAM vijAtIya AkarSaNa pratye lalacAvuM na joIe. evI rIte strI sAdhikAe puruSa pratyenA kheMcANathI bacavAnuM che. caya svIta dharma jIvanane puSTa rAkhavA mATe asaMga thaIne bhinna bhinna sthAnomAM vihAra karavo ane koI paNa eka sthAnamAM niyatavAsa karavo na joIe. padayAtrA cAlu rahevI joIe. nadhika sAdhanAne anukULa, ekAMta sthAnamAM maryAdita samaya sudhI Asana [ saMvara bhAvanA | | 149] saMvara bhAvanA 149
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ lagAvIne beThelA sAdhaka upara jo kadAca bhayano prasaMga AvI jAya, to ene akaMpita bhAvathI jItavo athavA AsanathI vyuta-patita na thavuM joIe. zayyA : komaLa yA kaThora, UMcI yA nIcI - game tevI jagA sahaja bhAvathI maLe tyAM samabhAvapUrvaka zayana karavuM. Akroza : koI pAse AvIne kaThora yA apriya vacano kahe, to paNa e samabhAvathI sAMbhaLavAM, roSa na karavo. vadha H koInA dvArA mArajhUDa karavAmAM Ave chatAM ene samatAthI sahana karanArane 'karmanirjarAmAM upakArI' samajavAM. yAcanA : dInatA yA abhimAna na rAkhatAM sahaja dharmayAtrAne calAvavA yAcakavRtti svIkAravI. alAbha H yAcanA karavA chatAM paNa jo abhISTa vastu na maLe to prAptine sthAne aprAptine ja sAcuM tapa mAnIne saMtoSa rAkhavo. roga : vyAkuLa thayA sivAya koI paNa rogane sahana karavo. tRNasparza : saMthArAmAM yA anyatra tRNa AdinI tIkSNatA athavA kaThoratA anubhavAya to mRduzayyA jevI prasannatA rAkhavI. mala : zArIrika mela bhalene game teTalo hoya, to paNa enAthI udvigna thavuM nahIM ane snAna Adi saMskAronI icchA na karavI. na satkAra H game teTalo satkAra maLe chatAM paNa enAthI prasanna na thavuM ane satkAra na maLatAM khinna na thavuM. prajJA : camatkAriNI buddhi hovA chatAM paNa eno garva na karavo ane evI buddhi na hovAno kheda na karavo. . ajJAna: viziSTa zAstrajJAnathI garvita na thavuM ane enA abhAve AtmahInatAno bhAva na rAkhavo. adarzana H sUkSma ane atIndriya padArthonuM darzana na thatAM vivekapUrvaka zraddhA rAkhavI ane prasanna rahevuM. A rIte tamane lokone saMkSepamAM 22 parISahonuM svarUpa batAvyuM. karmInarjarAmAM samabhAvathI parISahone sahana karavA khUba ja Avazyaka che. have pAMca cAritrono saMkSepamAM svarUpa paricaya karAvuM chuM. pAMca cAritra : pAMca cAritronAM nAma A pramANe che : 150 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. sAmAyika cAritra. 2. chedopasthApanIya cAritra. 3. parihAravizuddhi cAritra. 4. sUkSma saMparAya cAritra. pa. yathAkhyAta cAritra. have eka-eka cAritranuM saMkSipta vivecana karuM chuM. sAmAyika cAritraH "samabhAvamAM sthira rahevA mATe samasta azuddha pravRttiono tyAga karavo e sAmAyika cAritra che. chedopasthApanIya Adi zeSa cAra cAritra sAmAyikarUpa to che ja, to paNa AcAra ane guNanI keTalIka vizeSatAonA kAraNasara A cAreyanuM sAmAyikathI judI rIte varNana karavAmAM AvyuM che. itvarika athatu keTalAka samaya mATe, athavA yAvatakathita arthAt saMpUrNa jIvana mATe je pahelAM pahelAM munidIkSA levAmAM Ave che te sAmAyika. chedopasthApanIya cAritra prathama dikSA pachI viziSTa kRtano abhyAsa karI lIdhA. pachI vizeSa zuddhi mATe jIvanaparyata punaH je dIkSA (vaDI dIkSA) levAmAM Ave che ane prathama dikSAmAM doSApatti AvavAthI eno cheda karIne pharI navA svarUpe je dikSAnuM AropaNa karavAmAM Ave che, te chedopasthApanIya cAritra che. parihAravizuddhi cAstriH jemAM viziSTa prakAranA tapaHpradhAna AcAranuM pAlana karavAmAM Ave che, te parihAravizuddhi cAritra che. sUkSma saMparAya cAritraH jemAM krodha Adi kaSAyono udaya nathI thato, mAtra lobhano aMza ati sUkSmarUpamAM hoya che te sUkSma saMparA cAritra. yathAkhyAta cAritraH jemAM koI paNa kaSAyano bilakula udaya raheto nathI te thayAkhyAta cAritra che. * : A rIte 'saMvaranA 57 prakAro che. Asavo rokavAnA A siddha upAyo che. karmabaMdhanathI bacavA mATe A upAyono Azraya levo ja paDaze. karmabaMdhanathI bacavA mATe bIjA koI upAyo nathI ane dararoja saMvarabhAvanAnI apekSA karavAthI AtmA jAgRta rahe che. "mAre karmonA AsavothI bacavAnuM che - A vicAra jIvaMta rahe che. ApaNA jIvanamAM A pa7mAMthI koI paNa upAya saMbhavita hoya tene kAryAnvita karo. jIvanamAM utAravAno abhyAsa karaze. 57mAMthI jeTalA upAyo zakya hoya emane jIvanamAM sthAna Apo. upAdhyAyathI vinayavijayajI saMvara bhAvanAnA bIjA zlokamAM kaMIka vizeSa
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArgadarzana Ape che - saMyamena viSayAviratattve, darzanena vitathAbhinivezam / dhyAnamArtamatha raudramajalaM cetasaH sthiratayA ca niruMdhyAH // Indriyo viSaya ane asaMyamanA Avegone saMyamathI dabAvI de. samyakatvathI mithyAtvane eTale ke khoTA Agrahone avaruddha kara. Arta ane rodra dhyAnane sthira cittathI niyaMtrita karI de." indriyanigraha - viSaya paravazatA - asaMyamaH | pAMca indriyonI paravazatAthI manuSya vivekazUnya banIne je je vicAro ane bhAvanAo Acare che tenAthI tIvra pApakarmanuM baMdhana thAya che. dhyAnathI sAMbhaLo. paMcendriyanI paravazatA keTalI duHkhadAyinI che ! peluM bhoLuM haraNa, peluM pAgalapataMgiyuM, mugdha bhamaro, peluM mAchaluM ane hAthI zA mATe motanA khoLAmAM jaIne bese che? svacchaMdI indriyonI viSayamAM Asakti ! viSayaroga jIvAtmAone viSaya tarapha laI jAya che. jIva emAM phasAI jAya che ane kharAba mote marI jAya che. vicAra karo, AtmAne sAkSI banAvIne potAnI jAtane juo - tapAso. eka-eka viSayanI parAdhInatA emanA prANa harI le che. emane bhayaMkara pIDAo Ape che. to pachI manuSyanI to dazA ja kevI thAya?! AnI kadI ya kalpanA paNa karI che? pAMca-pAMca indriyone paravaza mAnavI, jo tame tamArA AtmAne vazamAM rAkhI na zakatA ho, tame tamArA manane indriyajanya sukhomAM Asakta thatuM rokI na zako, to eno kevo ane keTalo vinAza thaI zake e vAta gaMbhIratAthI vicArI levI joIe. AtmA, mana ane indriyo ekameka banIne pArasparika gADha sahakArathI jyAre viSayonI bhUlomAM raMgarelIo manAve che tyAre jIvAtmA eTalo mUDha banI jAya che, eTalo lubdha ane kSubdha banI bese che. ene e vicAravAno samaya ja raheto nathI ke "mArA bhAvaprANonuM nikaMdana nIkaLI rahyAM che! eTalA mATe graMthakAra kahI rahyA che ke Indriyono saMyamathI nigraha kara, viSayonI Asakti saMyamathI toDa ane asaMyamane saMyamathI anuzAsita kara. saMyama : saMyamano A saMdarbhamAM artha che - anuzAsana. 'indriyonuM anuzAsana karavuM paDaze. viSayalolupatAnuM anuzAsana karavuM paDaze. asaMyamI AcAra-vicAronuM anuzAsana karavuM paDaze. kAma saraLa to nathI ja. khUba ja muzkela che. to paNa karavuM [15ra zAntasudhArasaH bhAga 2
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ to paDaze ja. indriyonuM anuzAsana na karanArA moTA moTA tapasvI ane jJAnI paNa sAdhanAbhraSTa thayA che. eka indriyanI lolupatA paNa sAdhakanuM patana noMtarI de che, eTalA mATe indriyo paranuM anuzAsana sakhata hovuM joIe. jo viSaya-virAga haze, viSayo pratye anAsakti haze, to ja indriya saMyama saraLa banaze. vairAgyanA upAyo viSaya-vairAgyanA keTalAka upAyo prazamaratimAM bhagavAna umAsvAtijI batAve che. deza kula deha-vijJAnAyurbala bhogabhUtivaiSamyam / dRSTvA kathamiha viduSAM bhavasaMsAreratirbhavati // deza, kuLa, zarIra, vijJAna, AyuSya, baLa, bhoga ane vaibhavanI viSamatA joIne vidvAnone A bhavasaMsAramAM kevI rIte prIti thaI zake ? A ATha vAtomAM viSamatAnAM darzana karatA raho. vairAgyabhAva tAjo raheze. Indriyo para sahaja rIte vijaya prApta thaze. ATha viSamatAonuM varNana ane mithyAtva para samyakatvathI kevI rIte vijaya maLe tathA ArtadhyAna - raudradhyAna para kevI rIte niyaMtraNa thAya - A tamAma vAto AgaLa para batAvIza. Aje basa, ATaluM ja. saMvara bhAvanA 153
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ zillGjhulphArasI pravacana 38 2. saMvara bhAvanA : saMkalanA : * vairAgyanAM kAraNoH 1. dezanI viSamatA 2. kuLanI viSamatA 3. dehanI viSamatA 4. vijJAnanI viSamatA 5. AyuSyanI viSamatA 6. baLanI viSamatA ! 7. bhoganI viSamatA 8. vaibhavanI viSamatA IAS 0 mithyAtva ane samyakatva. 0 ArtadhyAna ane raudradhyAna. 0 ArtadhyAnanAM cAra lakSaNo. 0 raudradhyAnanAM cAra lakSaNo. * cittanI sthiratAH dharmadhyAna. 0 kSamAthI krodhane nigRhita karo. * namratAthI mAnane nigRhita karo. * saraLatAthI mAyAne niMgRhita karo. 0 saMtoSathI lobhane nigRhita karo. * parama saMtoSa pAmavAnAM traNa upAyo. * traNa guptiothI azubha yogone jItI lo. * sthira jIvAtmA mokSaprApti karI zake che. * jinavacanothI yogazuddhi ane nirvANa.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyamena viSayAviratattve darzanena vitathAbhinivezam / dhyAnamArtamatha raudramajasraM cetasaH sthiratayA ca niruMdhyAH // upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'zAnta sudhArasa'mAM saMvara bhAvanAnI prastAvanAmAM kahe che: "indriyo viSaya ane asaMyamanA Avegone saMyamathI dabAvI de. samyakatvathI mithyAtvane ane Ata-raudradhyAnane sthira cittathI niyaMtrita kara." vairAgyanAM kAraNo : kAle meM batAvyuM hatuM ke indriyanigraha, viSayalolupatA ane asaMyamane dabAvavA mATe - nAza karavA mATe vairAgya' zreSTha upAya che ane vairAgya pAmavA mATe ATha prakAranI viSamatAonuM ciMtana Avazyaka che. Aje sau prathama to e viSamatAo batAvIza. 1. dezanI viSamatA : prathama viSamatA che - dezanI. samagra vizvanA deza-pradeza ekasarakhA nathI hotA. eka deza dhanadhAnya ane nadIsarovarothI haryobharyo hoya, suMdara hoya, to bIjo pradeza duSkALa, nirdhanatA ane paththarothI gherAyelo duHkhamaya hoya. koI dezamAM zAnta, prasanna, udAra ane premabharI prajA jiMdagIne majAthI jIvatI hoya che, to koI dezamAM prajA azAnti, kleza, saMkIrNatA ane veravirodhanI bhabhakatI AgamAM zekAtI hoya che. kevI viSamatA che dharatInA bhinna bhinna bhAgomAM? vicArajo, zAnta citte vicArajo.. jIvanAM zubha-azubha kema ene sArA-khoTA dezamAM janma Ape che. Aje bhale tame sArA dezamAM ho, paraMtu sadAya mATe sArA dezamAM janma maLe ja evo niyama nathI. koI vAra tamAro janma kAzamIramAM thAya, to koIka vAra AphrikAnAM jaMgalomAM paNa thaI zake che. koI vAra tame bhAratanI pavitra dharatI upara pedA thAo, to koI vAra hiMsA-kUratAbhaya ijipta, IjharAyela jevA dezomAM paNa janma dhAraNa karo. evA dezamAM janmavuM paDe, rahevuM paDe. koI paNa deza vacce samAnatA nathI. 2. kuLanI viSamatA: badhA jIvAtmAone ekasarakhAM - samAna kuLamAM janma maLato nathI. koI ucca kuLamAM pedA thAya che, to vaLI koI nIca kuLamAM janme che. koI ucca kuLamAM janma pAmIne kharAba karmo kare che, to koI nIca gotramAM janmIne paNa uttama kArya kare che, saMsAranI A aparihArya viSamatA che. A viSamatAne na to 'sAmyavAda dUra karI zake che ke na to samAjavAda dUra karI zake che. jAti ane kuLanI viSamatA joIne [ saMvara bhAvanA 155]
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAvaMta puruSane A saMsAra pratye anurAga pedA thato nathI. 3. dehanI viSamatA : koInI kAyA sulakSaNI hoya che, to koInI kharAba lakSaNavALI ! koInuM zarIra beDoLa, to koInuM suMdara. zuM A viSamatA bAvaLanA zULanI jema bhoMkAya evI nathI? eka mANasa suMdara, suDoLa ane manamohaka lAge che, to bIjo mANasa kurUpa, beDoLa ane jovAmAM-dekhAvamAM pasaMda paDato nathI. mAnava-mAnava vaccenI A viSamatA zuM buddhizALI mANasane akaLAvI detI nathI? A viSamatA joIne konI upara rAga karavo ane konI upara dveSa karavo? viSamatA pratye vairAgya ja pedA thAya 4. vijJAnanI viSamatA : eka buddhizALIpuruSa vizvanAM tattvonuM sUkSmaciMtana,manana ane paryAlocanakarI le che. navA navA bhautika-AdhyAtmika AviSkArothIvizvane Azcaryacakita karI deche, to bIjo mANasa ajJAnanA gahana timiramAM athaDAto potAnA paDachAyAne ya oLakhI zakato nathI. eka mANasa potAnI smRti ane dhAraNAnI apAra zaktithI hajAro graMthone yAda rAkhI le che, to bIjo mANasa potAnA nAma suddhAM ne bhUlI jAya che! jIvajIva vaccenI A kevI asahya asamAnatA che? keTalI karuNa viSamatA che? 5. AyuSyanI viSamatAH pAMcamI viSamatA che : AyuSyanI. eka jIvAtmAnuM dIrgha AyuSya hoya che, to bIjAnuM alpa hoya che. eka vyakti so varSa pUrAM kare che, to bIjo vaLI mAtAnA udaramAM ja marI jAya che. eka vRddhAvasthAmAM jIvana vitAve che, to bIjo javAnImAM ja marI jAya che. badhA jIvono jIvanakALa samAna nathI hoto A saMsAramAM. buddhimAnonuM kALajuM cIrI nAkhe evI A saMsAranI viSamatA che, pachI AvA saMsAra mATe prema kevI rIte varase ? jIva-jIva vaccenA jIvanakALanI asamAnatAnuM ciMtana, bhavavairAgya utpanna kare che. 6. baLanI viSamatA : eka mANasanI pAse asAdhAraNa zarIrazakti hoya che, to bIjo mANasa potAnA zarIrano bhAra paNa upADI nathI zakato. eka mANasa hajAro zatruono sAmano karI zake che, jyAre bIjo mANasa ekAda duzamananeya jItI zakato nathI. mANasa-mANasa vacce baLanI asamAnatA to che ja. deva ane mANasa, manuSya ane jAnavara, jAnavara ane naraka. cAra gatinA jIvomAM paNa bhAre viSamatA che. | 156 A zAntasudhArasaH bhAga 2)
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvonI zArIrika zakti samAna nathI hotI. A asamAnatA prajJAvaMta puruSo mATe vairAgyanuM kAraNa banI bese che. 7. bhoganI viSamatA: sAtamI viSamatA che bhoganI. jema ke be vyaktionI pAse pAMce IndriyonA viSayasukha eka samAna hoya che, paraMtu baMne e sukhone ekasarakhI rIte bhogavI zakatA nathI. eka manuSya e sukhone thAkyA vagara bhogavato ja rahe che, jyAre bIjo mANasa bhogavyAM na bhogavyAM ane sukhothI thAkI jAya che. icchA hovA chatAM paNa sAme pasaMdagInuM bhojana hoya to paNa khAI zakato nathI. sAme svarganuM rUpa ane yauvana hovA chatAM paNa ene e na to joI zake che, na to ene sparza karI zake che. sukhabhogamAM paNa keTalI viSamatA hoya che? e rIte bhogasukhone prApta karavAmAM paNa viSamatA! ekanI pAse vipula pramANamAM bhogasAmagrI hoya che, jyAre bIjAnI pAse atialpa paNa sukhasAmagrI hotI nathI. A rItanuM vaiSamya darzana AtmAmAM vairAgyane jAgRta kare che. 8. vaibhavanI viSamatA : A AThamI viSamatA che. eka manuSyanI pAse hIrA-motI, sonuM-cAdI ane bAga-bagIcAno pAra nathI hoto, bIjA mANasanI pAse khAvA mATe be TaMkanI roTI paNa hotI nathI ane sUvA mATe be gaja jamIna paNa nathI hotI. eka mANasa makhamalanI gAdI para ALoTato hoya che, jyAre bIjAnI pAse tUTelI kaMthAgodaDI paNa nathI hotI. ekanI pAse paheravA suMdara mUlyavAna vastrono pAra hoto nathI, to bIjAnI pAse zarIra DhAMkavA mATe kapaDAno TukaDo nathI hoto. kevI mana dubhAvanArI akaLAvanArI A viSamatA che ! viveka manuSyane bhalA A saMsAra upara rAga kevI rIte thaze? A rIte vairAgyane dRDha karatAM indriyono nigraha karo, viSaya-Asaktine dUra karo. asaMyamane dabAvI do. graMthakAre bIjI vAta karI che. mithyAtvane samyaktathI dUra karo. mithyAtva ane samyakatvaH mithyAtva paribhASA karatAM 'guNasthAnaka kramAroha graMthamAM kahevAmAM AvyuM che ke adevAgururvadhameSu yA devagurudharmadhIH / tanmithyAtvaM bhavedravyaktaM avyaktaM mohalakSaNam // je vAstavamAM paramAtmatattva nathI ene paramAtmatattva mAnavuM, je sAcuM gurutattva saMvara bhAvanA 157
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI ene gurutattva mAnavuM ane je sAcA svarUpamAM dharmanathI ene dharma mAnavo e mithyAtva che. jyAre A mithyAtvano kSayopazama thAya che tyAre AtmAmAM samyakatva guNa prakaTa thAya che. mithyAtvano kSayopazama aneka rIte thAya che, paraMtu emAM asAdhAraNa kAraNa hoya che sadguruno paricaya. evAM aneka dRSTAMto bhUtakALamAM hatA ane vartamAnakALamAM paNa che ke sadgarano paricaya thatAM manuSyane vAstavika paramAtmasvarUpanI oLakhANa thAya che. sAcA saddaguruno avabodha thAya che ane sAcA dharmanuM jJAna thAya che. sarunA paricayamAM rahevAthI sAcA deva-guru-dharma upara zraddhA rahe che. Ane samyakatva athavA samyagdarzana kahevAya che. samyakatvano guNa surakSita rAkhavA mATe pAMca vAto, pAMca guNa - AtmAmAM draDha rahevAM joIe - zraddhA, mokSarAga, saMsAravairAgya, anukaMpA ane upazAnta bhAva.' have graMthakAra kahe che sthira cittathI ArtadhyAna ane raudradhyAnane niyaMtrita karo. ArtadhyAna ane raudradhyAnaH ArtadhyAnanI paribhASA tattvArthasUtra' mAM A rIte ApavAmAM AvI che - ArtamamanojJAnAM saMprayoge tadviyogAya smRti samAnvAhAraH / / apriya vastu prApta thatAM enA viyogane mATe satata ciMtA karavI e prathama ArtadhyAna che. duHkha AvI paDatAM enA nivAraNanI satata ciMtA karavI e bIjuM ArtadhyAna che. i priya vastuno viyoga thatAM tenI prApti mATe satata ciMtA karavI trIjuM ArtadhyAna I aprApya vastunI prApti mATe saMkalpa karavo yA satata ciMtA karavI e cothuM ArtadhyAna che. ArtadhyAnanAM cAra lakSaNoH 'zrI aupapAtika sUtra'mAM ArtadhyAnanAM cAra lakSaNo batAvyAM che - 1. vAyA - jorathI avAja karIne raDavuM. 2. somaLayA: dInatA karavI. 3. tipAyA - AMkhamAMthI AMsu pADavAM. 4. vinTavAyI - vAre vAre kaThora zabdo bolavA. . 158 zAnta sudhArasa : bhAga 2
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ raudradhyAnanI paribhASA tattvArthasUtramAM A rIte batAvI che - . hiMsADanRtatte viSayarakSo roga hiMsA, asatya, corI ane viSayarakSaNa mATe satata ciMtA karavI 'raudradhyAna che. raudradhyAnanAM cAra lakSaNo: zrI aupapAtika sUtramAM raudradhyAnanAM cAra lakSaNo batAvyAM che - 1. kachole - niraMtara hiMsA, asatya, corI Adi karavA. 2. vajuvo - hiMsAdi sarva pApomAM pravRtti karavI. 3. mALo - ajJAnathI, kuzAstranA saMskArathI hiMsAdi pApomAM dharmabuddhithI pravRtti karavI. 4. gAmaravaMto - AmaraNAMta thoDoka paNa pazcAttApa karyA vagara kAlasaukarAdi kasAInI jema hiMsAdimAM pravRtti karavI. pa ArtadhyAnanuM phaLa paralokamAM tiryaMcagatinI prApti che. raudradhyAnanuM phaLa che narakagatinI prApti. cittanI sthiratA - dharmadhyAna: graMthakAra upAdhyAyajI kahe che ke sthira citte ArtadhyAna-raudradhyAnane rokavA prayatna karo. e prayatna che dharmadhyAnano. "zrI Avazyaka sUtramAM dharmadhyAna karavA icchuka AtmanI yogyatAnuM pratipAdana A rIte karavAmAM AvyuM che - jiNasAhUguNakittaNa-pasaMsaNA-viNaya-dANa saMpanno / suasIla saMjamarao. dhammajjhANI muNeyavvo // 1. zrI jinezvaradevanA guNonAM kIrtana-prazaMsA karo. 2. zrI nigraMtha munivaronAM guNonAM kIrtana-prazaMsA karo. 3. zrutajJAnanI prApti karavAmAM nirata raho, prApta zrutajJAnathI AtmAne bhAvita karavAnuM lakSya rAkho. 4. zIla-sadAcAranA pAlanamAM tatpara raho. pa. indriyasaMyama ane manalsayama karavAmAM lIna raho. A rIte manaHsthiratAthI, cittanI pavitratAthI Ata-raudradhyAnane avaruddha karI zako cho. [ saMvara bhAvanA | _ _ _ 159 | 159
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ have cAlo saMvara bhAvanAnI prastAvanAnA trIjA zloka upara vivecana karIe. krodhaM kSAntyA mArdavenAbhimAnaM hanyA mAyAmArjavenojvalena / lobhaM vArAMrAziraudraM niruMdhyAH santoSeNa prAzuMnA setuneva // 3 // kSamA dvArA krodhane, namratA dvArA mAnane, pAradarzI saraLatA dvArA mAyAne ane saMtoSarUpa setu dvArA sAgara jevA vizALa lobhane nigRhita karo. kSamAthI krodhane nigRhita karo : zA mATe tame krodhI bano cho ? zA mATe koI paNa jIvAtmA sAthe veraduzmanAvaTanI gAMTha bAMdho cho ? tamane khabara che ke enAthI tame tamArI jAtane ja nukasAna karI rahyA cho ? tamAruM mana bekAbU banI jAya che. tamAruM lohI ukaLI UThe che. enI asara tamArI vANI upara paDe che ane tamArA AcaraNa upara paNa paDe che. tame na bolavAnuM bolI beso cho. na karavAnuM karI beso cho. enAthI tamArI mAnavatA lajjita thAya che. eTalA mATe krodha upara vijaya meLavavAno che. kSamA dvArA vijaya pAmavAno che. kSamA dharmane AtmasAt karo. tamArA aparAdhIne paNa kSamA Apo. kSamAnI zakti upara vizvAsa rAkho. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe kevA kevA gunegArone paNa kSamA ApI hatI ? e zuM tame jANatA nathI ? bhagavAne kahyuM che - yaH upazAmyati asti tasyArAdhanaM, yo nopazAmyati nAsti tasyArAdhanaM, tasmAdAtmanopazamitavyam / je kSamA Ape che, kaSAyone upazAnta kare che e ArAdhaka che; je kaSAyone upazAnta nathI karato te ArAdhaka nathI. eTalA mATe mokSanA ArAdhaka banavA mATe AtmAne upazAnta karo. kSamA guNaratnonI peTI che. kSamAnI peTImAM guNarUpI ratno bharyAM paDyAM che. e peTIne kadI gumAvI nahIM besatA ! e peTIne sadaiva pAse rAkho. namratAthI mAnane nigRhita karo : abhimAnano nigraha namratAthI thAya che. abhimAnI manuSya gurujanono anAdara kare che. ahaMkArathI unmatta jIva anya jIvono tiraskAra kare che. AtmakalyANanA patha upara evA abhimAnI mANaso cAlI zakatA nathI. AtmA sAthe emano koI saMbaMdha raheto nathI. emano saMbaMdha hoya che AtmAthI bhinna evI bahAranI duniyA sAthe. 160 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnathI, abhimAnathI andha banela jIva Atmatattvane samajI zakato nathI. paramAtmatattva sAthe eno sogaMda khAvA jeTalo ya saMbaMdha hoto nathI. e mokSamArga upara to ThIka saMsAramArga upara paNa sukhazAnti ane samRddhi pAmI zakato nathI. eTalA mATe kahuM chuM ke abhimAna choDI do. 525dArtha laIne koI paNa prakAranuM abhimAna karavA jevuM nathI. svotkarSa ane parApakarSa dvArA tuM pragADha pApa bAMdhIza. sAdhanAnA mArgamAMthI bhraSTa thatAM vAra nahIM lAge. abhimAnI jIvAtmA mokSamArgano pathika thaI ja zakato nathI. eTalA mATe namratAthI abhimAnano nigraha karo. vinamratAthI abhyasta rahevA mATe svadoSa darzana ane paraguNa darzana karatA raho. svadoSa darzanathI svautkarSa gaLI jaze ane paraguNa darzanathI parApakarSanI kalpanAo tUTI jaze. svautkarSanI tIvra laganI ane parApakarSanI utkaTa bhAvanA tamane vinamra banavA nahIM de. svautkarSanI bhAvanAmAMthI ahaMkAra utpanna thAya che. parApakarSanI bhAvanA tiraskArane janma Ape che. hRdayamAMthI ahaMkAra ane tiraskAra dUra thatAM ja mRdutAnuM saMcaraNa thaze tamArI aMdara. mRdutA-namratA tamArI aMdara divya ane pavitra vicArone janma Apaze. tamArA hRdayamaMdirane svaccha, suMdara ane AkarSaka banAvI deze. zreSTha guNasamRddhi prakaTa thaze. saraLatAthI mAyAne nigRhita karo : mAyA svayaM eka moTI azuddhi che. mAyA eka pracaMDa Aga che. mAyAnI AgamAM tamAma AMtaraguNa samRddhi-saMpatti baLIne rAkha thaI jAya che. sarvanAza thaI jAya che. AMtaravikAsanAM dvAra baMdha thaI jAya che. eTalA mATe kahevAmAM AvyuM che ke na dharmamArApayatyazuddhAtmA - azuddha-mAyAvI jIva dharmanI ArAdhanA karI zakato nathI. eTalA mATe ArjavathI - saraLatAthI mAyAne naSTa karo. mAyA upara saMyama rAkho. gurujano samakSa bhavasAgaranI pAra laI janArA sadgurunI AgaLa saraLa bano. je sadguruo - satpuruSone sahAre tamAre saMsAranI kedamAMthI chUTavAnuM che, AtmAne vizuddha banAvavAno che, emanAthI tame tamArI mAnasikatA chupAvavAno prayatna na karo. tame evA satpuruSo pratye eTalA to zraddhAvAna raho ja ke 'tame emanI samakSa je kaMI Atmanivedana karazo te vAto temanA sAgara jevA peTamAM samAI jaze.' e gItArtha puruSo sadAya saraLa, mAyArahita jIvo pratye snehapUrNa dRSTithI jue che. uttamatAnI najare jue che. saMvara bhAvanA 161
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ nimayI - saraLa jIvAtmA ja sAcI ane yogya zaraNAgati svIkArI zake che. mAyAvI jIvAtmA gurutattvanI yA to paramAtmatattvanI zaraNAgati svIkArI zakato nathI. zaraNAgati vagara samarpaNano uccatama bhAva prakaTa thaI zakato nathI, samarpaNa vagara dharmapuruSArtha thaI zakato nathI, eTalA mATe graMthakAra kahe che : saraLa bano, saraLatAthI mAyAne kAbUmAM laI zakazo. saMtoSathI lobhane nihita karoH graMthakAre lobhane mahAsAgara kahyo che. e mahAsAgara pAra karavA mATe saMtoSanA setu-baMdha (pula) para cAlavuM paDaze. Ama to prazamarati'mAM kahevAmAM AvyuM che ke lobha tamAma vinAzonuM AzrayasthAna che. tamAma apAyonuM nivAsasthAna che. lobha samagra pAponuM mULa che. lobhI kayuM pApa nathI karato? e to tamAma pApAcaraNa mATe taiyAra ja hoya che. e pApane pApa mAne che ja kyAM? ene to basa IndriyonAM viSayasukho ja najare paDe che. dhyAna rAkho, sukha pAmavA mATe lobhanI pAse jazo nahIM. lobhanI bhUlabhulAmaNImAM sIdhA nIce narakamAM ja pahoMcI jazo. eTalA mATe graMthakAra lobha para nigraha rAkhavA kahe che. lobhano nigraha saMtoSa dvArA thAya che, tRptithI thAya che, eTalA mATe kSaNika lobhano tyAga karIne zAzvatuM tRptinI prApti mATe maMgala puruSArthanA zrIgaNeza karo. A manuSya jIvanamAM kAlAntaramAM kadIya vinAza na pAme evI pUrNa tRptino - saMtoSano anubhava karavAno che. Avo thoDoka paNa anubhava thatAM viSayonI alpakAlIna tRptino lobha nahIM rahe. zAntarasanA advitIya anubhavathI AtmAne je atIndriya - agocara tRpti thAya che, saMtoSa thAya che, te jindriyanA mAdhyamathI paDrasanA bhojana dvArA paNa nathI thato. parama saMtoSa pAmavAnA traNa upAyo : saMsAramAM viSayalobhamAM jetRptino AbhAsa thAya che te to kalpanA mAtra ja che. vAstavika saMtoSa to mithyAjJAnarahita AtmAne thAya che. eTalA mATe AtmAnubhavano parama saMtoSa prApta karavA mATe traNa upAyo karo - 1. gurucaraNanuM zaraNa. 2. jinavacananuM zravaNa. 3. samyatattvanuM grahaNa. A zaraNa, zravaNa ane grahaNamAM jeTalo puruSArtha karazo eTalo ja AtmasaMtoSa prApta karazo. Atmatattva pratye prItibhAva utpanna thaze, anuttara dharmazraddhA jAgRta | zAnta sudhArasaH bhAga 2 | 162
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaze, AraMbha-samAraMbhono tyAga thaze: saMsAramArgano viccheda thato raheze ane pUrNAnaMda, saMtoSa, tRpti prati prayANa thaze. have saMvara bhAvanAnI prastAvanAnA 4thA zloka upara vivecana karuM chuM. guptibhistisRbhirevamajayyAn trInvijitya tarasAdhamayogAn / sAdhusaMvarapathe prayatethA, lapsyase hitamanIhitamiddham // mana, vacana, kAyAnA durjaya jevA azubha yogone traNa guptio dvArA ati zIdhra jItIne tuM suMdara saMvarapatha para vicaraNa kara. enAthI tane Icchita mukti avazya maLaze. traNa guptiothI azubha yogone jItI loH kAyika, vAcika ane mAnasika kriyA athatui yogano prazasta nigraha ja gupti che. gupti saMvarano upAya bane che. prazasta nigrahano artha che - samajI-vicArIne zraddhApUrvaka karavAmAM Avelo svIkAra. arthAtu buddhi ane zraddhApUrvaka mana, vacana ane kAyAne unmArgathI rokavA ane sanmArge vALavAM. yoganA saMkSepamAM traNa bheda che. eTalA mATe nigraharUpa guptinA paNa traNa bheda che - 1. koI paNa vastu levAmAM yA mUkavAmAM agara to besavA-UThavA ke cAlavA pharavAmAM kartavya-akartavyano viveka hoya. e rIte zArIrika vyApAranuM niyamana karatA raho. A manogupti che. 2. bolavAnA pratyeka prasaMga upara vacananuM niyamana karavuM agara to mauna dhAraNa karavuM, e vacanagupti che. 3. duSTa saMkalpa ane sArA-khoTA mizra saMkalpono tyAga karavo tathA sArA saMkalponuM sevana karavuM manogupti che. jo suMdara saMvarapatha upara vicaraNa karIne mukti sukha pAmavuM hoya to mana, vacana, kAyAnA yogo upara traNa guptithI vijaya pAmavAno ja che. mukti pAmavAno saMkalpa che ne? zIdhrAtizIdhra saMsArathI mukti pAmavA mATe hRdayamAM tamannA che ne? aMtarmukha thaIne thoDuMka vicArajo.saMvarapatha upara cAlavuM saraLa nathI. vRDha saMkalpa vagara manuSya saMvarapatha upara cAlI zakato nathI. mana, vacana, kAyAnI azubha pravRttiono tyAga karavo ane zubha pravRttiomAM pravRtta rahevuM joIe. evaM ruddhaSvamalahRdayairAmraveSvAptavAkyazraddhAcaJcatsitapaTapaTuH supratiSThAnazAlI / zaddharyogaijavanapavanaiH prerito jIvapotaH srotastItvA' bhavajalanidheryAti nirvANapuryAm // saMvara bhAvanA
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte svaccha hRdaya dvArA AsravonA dvArone baMdha karIne sthira thayeluM jIvAtmArUpI jahAja, prAjJa puruSonAM vAkyomAM zraddhArUpa jhaLahaLatA zaDhathI susajja banIne zuddha yogarUpI havAthI taratuM taratuM nirvANapurI sudhI pahoMcI jAya che. pratIkAtmaka rIte graMthakAre mokSaprAptino upAya batAvyo che. jahAja = jIvAtmA (sthira jIvAtmA) zaDha = jinavacanomAM zraddhA havA = zuddha yoga sthira jIvAtmA mokSaprApti karI zake che H jIvAtmAmAM sthiratA tyAre ja Ave che ke jyAre te AsravonA dvAra baMdha karI de che ane tenuM hRdaya svaccha thAya che. jyAM sudhI AsravonA (azubha) dvAra khullAM raheze tyAM sudhI hradaya svaccha nahIM bane. AsravonA dvAra Ama to anAdikALathI khullAM che. e dvArone baMdha ka2vAM saraLa kAma nathI. paraMtu jJAnI puruSonAM vacanomAM zraddhA bese che tyAre te saraLa banI jAya che - jinavacanothI AtmA bhAvita banI jAya che tyAre ja te saraLa bane che. . je samaye bharata cakravartIe potAnA 99 bhAIone potAne AdhIna thavA saMdezo mokalyo ke "tame badhA mArI AjJA mAno, huM cakravartI thavAno chuM. " 99 bhAIonAM potapotAnAM svataMtra rAjya hatAM. te badhA bharatane AdhIna thavA mAgatA na hatA. bAhubalIne choDIne 98 bhAIo ekaThA thayA ane bharatanI AjJA upara vicAra karyo. pahelAM to uttejita 98 bhAIoe bharatanI sAthe yuddha karIne potAnAM rAjyonI svataMtratA akhaMDita rAkhavAno vicAra karyo. paraMtu pAchaLathI pitA tIrthaMkara paramAtmA RSabhadevanI A viSayamAM salAha laIne 'zuM karavuM' eno nirNaya ka2vAno vicAra karyo. 98 bhAIo bhagavAna RSabhadeva pAse pahoMcyA ane AkhIya vAta jaNAvI. bhagavAne 98 putrone sArI rIte sAMbhaLyA pachI kahyuM : "bahAranA zatruo sAme laDatA rahezo to aMdaranA zatru kAma, krodha, lobha AdinI sAthe kyAre yuddha karazo ? temane parAjita karIne zAzvat vijaya kyAre pAmazo ?" "saMsAramAM to eka zatru pachI bIjo zatru utpanna thato ja raheze. jiMdagI yuddhomAM vyatIta karazo to mukti kevI rIte pAmazo ? konuM rAjya ? konI svataMtratA ? AtmAne karma baMdhanothI mukta karo." 14 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 bhAIo upara jinavacanonI UMDI asara thaI. teo e ja samaye saMsArano tyAga karIne sAdhu banI gayA. temaNe AtmasvAtaMtrya prApta karavA mATe puruSArtha karyo, kAraNa ke jinavacanothI emanA mana, vacana, kAyAnA yoga paNa zuddha thayA hatA. te badhA kevaLajJAna prApta karIne nivaNipurImAM pahoMcI gayA. jinavacanothI yogazuddhi ane nirvANa : graMthakAre khUba ja mArmika vAta karI che. manane pavitra, prasanna ane vizuddha karavA mATe jinavacanothI bhAvita thavuM ja paDaze. manoyogane zuddha karavA mATe A ja zreSTha upAya che. e rIte vacanayoganI zuddhi ane nirmaLatA prAjJa puruSonA vacanothI ja thaze. kAmayoganuM niyaMtraNa paNa puruSonI vANI sAMbhaLatA rahevAthI thAya che. yoga zubha ane zuddha thatAM tamAruM Atma-jahAja muktipurI sudhI pahoMcI jaze. eka ja prazna moTo che - mukti pAmavA mATenI tIvra tamannA hRdayamAM jAgI che kharI ? vicArajo . Aje basa, ATaluM ja. saMvara bhAvanA 15
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ S zilloGIsarI pravacana 39 3. saMvara bhAvanA : saMkalanA : 0 AtmalakSI ciMtana. mokSanuM svarUpa. mokSamArga. saMyama - sattara prakArano. daMDa-virati. upazama bhAva. * vairAgyanI utkRSTa dazA. zuM tame tattvanA arthI cho? vikalponI jALano uccheda karo. ISTa viyogamAM saMkalpa-vikalpa. aniSTanA saMyogomAM vikalpa. aniSTanA viyogamAM saMkalpa. ISTanA saMyogamAM vikalpa.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ parama upakArI upAdhyAyazrI vinayavijayajI mahArAja "zAntasudhArasa" mahAkAvyamAM saMvara bhAvanAnI prastAvanA zloko dvArA pUrNa karIne geya kAvyano prAraMbha kare che. geya kAvyano prAraMbha karatA pahelAM tamAre "saMvara bhAvanA'nuM AtmalakSI ciMtana kevI rIte karavuM joIe e batAvuM chuM. tame dhyAnathI sAMbhaLajo. AtmalakSI ciMtanaH huM jANuM chuM ke jyAM sudhI A karmapravAha AtmAmAM pravezato aTakaze nahIM, tyAM sudhI AtmAnuM nitya, anaMta ane avyAbAdha sukha maLaze nahIM. sukhaduHkhanAM dvandra dUra thaze nahIM. harSa ane zoka, rAga ane dveSa, AnaMda ane avasAdanA bhAvadvanDo dUra nahIM thAya. huM samajuM chuM ke zubhAzubha karmono pravAha mArI mana, vacana, kAyAnI pravRttithI prerita che. huM jyAM sudhI manamAM rAgadveSamUlaka vicAro karato rahIza, tyAM sudhI huM bolato rahIza; vANIprayoga karato rahIza ane vANIprayoga karato rahIza tyAM sudhI karmonAM ghora vAdaLo AtmAnI cAre tarapha gherAyelAM ja raheze... jyAM sudhI mArI zArIrika sUkSma yA sthULa pravRttio cAlu raheze tyAM sudhI karmabaMdha rokAze nahIM. A jANavA chatAM karmone AtmAmAM pravezatAM huM rokI zakato nathI. rokavAno koI draDha saMkalpa paNa karato nathI. rokavAno koI puruSArtha paNa karato nathI. "zA mATe mane evo bhAvollAsa pedA thato nathI?" evo prazna mArI aMdara UThyo, huM vicArato ja rahyo ane enuM sAcuM kAraNa mane maLI gayuM. je zubha karmono pravAha AtmAmAM vahIne Ave che e zubha karmo AtmAne sukha Ape che. ene e zubha kama suMdara nIrogI zarIra Ape che, ijajata - AbaruM Ape che ane AvI to aneka sukha-suvidhAo A zubha karmo Ape che. sukhano rAgI jIvAtmA zubha karmothI maLanArAM sukhonI lAlasAmAM phasAI jAya che. e sukhonI anityatAno - vinazvaratAno vicAra nathI karato, e sukhonI parAdhInatAne vicArI nathI zakato. e sukhonI sAthe joDAyelA upadravono dUragAmI vicAra karI zakato nathI. jyAre azubha karmo AtmAmAM praveza karIne duHkha, trAsa ane yAtanAnuM narka khaDuM karI de che tyAre to jIvAtmA bUmarANa macAve che. - "AvAM pApakarmo mArA AtmAmAM kevI rIte ane kyAMthI AvyAM? AvAM ghora kamoMmAMthI chuTakAro kyAre Avaze?" paraMtu pharI jyAre zubha karmono udaya thAya tyAre e badhuM e bhUlI jAya che. puNyakarmonA udayathI maLanArAM sukhomAM mana, vacana, kAyAthI lIna, tallIna thaI jAya che! [ saMvara bhAvanA . 167 |
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte to anaMta-anaMta janmo vItI gayA. vartamAna jiMdagInAM keTalAMya varSo paNa ajJAna dazAmAM vyatIta thaI gayAM. AtmAmAM karmono praveza rokavAno koI prayatna, koI puruSArtha meM karyo nathI. azubha karmo mAre nathI joItAM, zubha kamAM joIe che. azubha karmono Asrava jevI rIte AtmAnuM baMdhana che, e ja rIte zubha karmono Asrava paNa AtmAnuM baMdhana che. have mAre A baMdhano na joIe. huM sauthI pahelAM to azubha karmabhanita Asavone rokIza. mArA manamAM pApavicArone praveza nahIM karavA dauM. asatya, karkaza ane ahitakara vANI nahIM boluM. zarIrathI, zarIranI pAMce IndriyothI paNa koI paNa prakAranI pApavRtti nahIM karuM. hiMsA, jUTha, corI, abrahma parigraha Adi pApono mana, vacana, kAyAthI tyAga karIza ane A rIte azubha karmone AtmAmAM pravezI jatAM rokIza. samyagudarzana, sarvavirati, apramattatA, akaSAyitA Adi dhamanuM avalaMbana laIza. azubha karmonA pravAhane sthira-sthagita karyA pachI zubha karmonA pravAhane paNa rokavAno satata prayatna karIza. zubha pravRttiomAM paNa rAga nahIM rAkhuM. manane vadhAremAM vadhAre tattvaramaNatAmAM lIna banAvI daIza. rAgadveSanA koI vicAro nA Ave teTalA mATe harapaLa jAgRta rahIza. vadhAremAM vadhAre pramANamAM mauna dhAraNa karIza. vANI-vyApAra ekadama ochA karI daIza. kAyayogane pAMca indriyone sthira, nizcala ane avikArI rAkhavAnA upAyo karIza. yogasAdhanA ane dhyAnasAdhanA dvArA aMtarAtmadazA prApta karavA mATe agresara rahIza. huM jANuM chuM ke sarvasaMvara karavAmAM to ghaNAM varSo vItI jaze. kadAca be-cAra janmo paNa vItI jAya. bhale be-cAra bhava thaI jAya, paraMtu huM mArI koziza cAlu rAkhIza. have AtmAmAM AvatAM zubhAzubha karmone rokavA mATe kaTibaddha banIza. e mATe je karavuM paDe te karIza. karuNAvaMta jJAnI puruSoe zAstromAM ene mATe samucita mArgadarzana ApyuM che. e mArgadarzanane sahAre puruSArtha karIne susaMvRta banavAno Adarza pUrNa karIza. A rIte 'saMvara bhAvanA'nuM ciMtana karatA rahejo. have 'saMvara bhAvanA'nAM geya kAvyono maMgala prAraMbha karuM chuM. zAMtithI sAMbhaLajo. upAdhyAya vinayavijayajI mahArAje naTarAgamAM AnI racanA karI che. zivaraMjanI rAgamAM paNa A bhAvanA sArI rIte gAI zakAya che. zrRNu zivasukhasAdhanasadupAyama, . sadupAyaM re sadu0 zrRNu zivasukhasAdhanasadupAyam / jJAnAdikapAvanaratnatraya-paramArAdhanamanapAyamzrRNu0 // 1 // 168 zAnta sudhArasaH bhAga 2 |
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmanuM, tuM zivasukhanA sAdhanarUpa sadupAyone - suMdara upAyone sAMbhaLa, emano Azraya kara. jJAna-darzana-cAritranI utkRSTa ArAdhanArUpa e upAyo avazyameva phaLa Ape che. e tuM sArI rIte sAMbhaLa." zivasukha eTale ke mokSasukha. mokSasukhanI vAta karatAM pahelAM mokSanuM svarUpa samajI lo. mokSanuM svarUpa lokAntaramAM sthita iSatu prAmbhArA' nAmanI dharatIne mokSa kahevAmAM AvI che. vAstavamAM e mukta AtmAonuM viziSTa sthAna che. je AtmAo jJAnAvaraNIyAdi ATha karmono kSaya karI de che e AtmAo iSat prAgabhArA' pRthvI upara - jene 'siddhazilA' paNa kahevAmAM Ave che. tyAM pahoMcI jAya che ane mAtra AtmasvarUpamAM ja lIna banI jAya che - AtmaguNonI pUrNatA prakaTa thaI jAya che. pachI pUrNa AtmA kadI paNa apUrNa banato nathI, dehadhArI banato nathI. . mokSamArga: samyakatva-jJAna-cAritra-saMpadaH sAdhanAni mokSasya / - tAdvaitarADamApa mokSamALoMDaddhi che (prazamarati) mokSamArga eTale ke AtmAnI zuddhi. e zuddhinAM asAdhAraNa kAraNo che. samyagudarzana, samyagujJAna ane samyagucAritra. mATe kAraNamAM kAryano upacAra karIne samyagadarzana vagere traNane mokSamArga kahevAmAM Avyo che. jJAna ane darzana vagara ekaluM sammacAritra mokSamArga banI zake nahIM. jJAna ane cAritra vagara ekaluM samyagudarzana mokSamArga na banI zake. I darzana ane cAritra vagara ekaluM jJAna mokSamArga na banI zake. pa darzana ane jJAna hoya, paraMtu cAritra na hoya to mokSamArga nathI. jJAna ane cAritra hoya, paraMtu darzana na hoya to mokSamArga nathI. i darzana ane cAritra hoya, paraMtu jJAna na hoya to mokSamArga nathI. arthAt samyagdarzana, jJAna, cAritra samudita rUpamAM ekaThA thaIne ja mokSamArga banI zake che. viSayavikAramapAkuru dUraM krodhaM mAnaM saha mAyam / lobharipuM ca vijitya sahelam bhaja saMyamaguNamakaSAyam // 2 // [ saMvara bhAvanA | _| 179 ]
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ *viSayanA vikArone dUra kara; krodha, mAna, mAyA ane lobharUpa zatruo upara sahajatAthI vijaya prApta karIne, kaSAyamukta thaIne zIghratAthI saMyamaguNanI ArAdhanA kara.' graMthakAra saMyamadharmanI ArAdhanA karavA mATeno upadeza Ape che. saMyamadharmanA pAlanathI viSayavikAro dUra thAya che. kaSAyo upara vijaya pAmI zakAya che. saMyama sattara prakArano : saMyama eTale pApasthAnethI sAcA arthamAM virAma pAmavo. munijanane AvA sattara prakAranA pApasthAnomAMthI virAma pAmavAno hoya che. eTale ke e sattara pApasthAnone tyajI devAnAM hoya che. pAMca AsravothI virati : jene kAraNe karmapravAha AtmabhUmi upara vahI Ave che ene Asrava kahe che. Ama to Asravo asaMkhya che, paraMtu mukhya rUpe pAMca Asravo batAvavAmAM AvyA che. 1. prANAtipAta : 'prANa' eTale jIva ane atipAta eTale vinAza. jIvono nAza ka2vAthI pApakarmo AtmAmAM cAlyAM Ave che. eTale ke jIvAtmA pApakarmo bAMdhe che. eTalA mATe 'huM trividha-trividhatayA prANono nAza nahIM karuM' evA prakAranI pratijJA karavI e prathama prakArano saMyama che. 2. mRSAvAdaH mRSA eTale asatya. asatya bolavAthI pApakarmo baMdhAya che. eTalA mATe trividha prakArathI asatya nahIM boluM, evI pratijJA karavI e bIjo saMyama dharma che. 3. adatta dAna : adatta eTale ke na ApeluM. na ApeluM levAmAM pApa lAge che, 'huM trividha- trividharUpe adatta dAnano tyAga karuM chuM.' evI pratijJA e trIjo saMyama dharma che. 4. maithuna : maithuna eTale ke abrahma. 'huM trividha-trividharUpe maithunano tyAga karuM chuM.' evI pratijJA karavI e cothA prakArano saMyama che. 5. parigraha : parigraha eTale jaDa-cetana padArthono saMgraha ane enI u52 mamatva karavuM. 'huM trividha-trividharUpe parigrahano tyAga karuM chuM.' evI pratijJA dhAraNa karavI e pAMcamo saMyama che. 170 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca indriyono nigrahaH pAMca Indriyo upara niyamana rAkhavuM, nirodha karavo e pAMcamA prakArano saMyama che. te te indriyonI sAthe te te viSayono saMbaMdha thAya tyAre rAgadveSa na karavo, mAdhyacya bhAva rAkhavo, enuM nAma che saMyama. zravaNendriyanI sAthe sArA-khoTA zabdono saMyoga thAya tyAre manamAM rAgadveSa na thavA devo ane zravaNendriya saMyama kahe che. AMkhonI sAthe koI suMdara-asuMdara rUpano saMyoga thayo e samaye rAgadveSa na karavo ene cakSurindriya saMyama kahevAmAM Ave che. dhrANendriyanI sAthe sArI-khoTI gaMdhano saMyoga thayo e samaye rAgadveSa na thavo, e dhrANendriya saMyama kahevAya che. jIbhanI sAthe sArA-khoTA padArthono - rasono saMyoga thAya tyAre rAgadveSa na thavA devo ene rasanendriya saMyama kahe che. cAmaDI sAthe koI sArA-khoTA sparzano saMyoga thAya tyAre rAgadveSa na karavo ene sparzendriya saMyama kahe che. kaSAya-jaya : kam eTale saMsAra, Aya eTale lAbha, jenAthI saMsAramAM bhaTakavAno lAbha thAya eTale ke jene kAraNe saMsAramAM bhaTakAvuM paDe, ene 'kapAya' kahe che. jevA kaSAyo aMdara UbhA thAya ke tarata ja emane dabAvI ja do - zAnta karI do. niSphaLa banAvI do emane Ane kahe che - kaSAya-saMyama. kaSAya udayamAM AvavA chatAM kSamA, namratA, saraLatA ane nilabhatA dvArA e kaSAyone upazAMta karavA. kaSAya-saMyama ArAdhanA mArga upara anivArya che. daMDa-virati : mana, vacana ane kAyA jyAre zubha hoya che tyAre emane 'gupti' kahevAmAM Ave che...jyAre azubha hoya che tyAre "daMDa' kahevAmAM Ave che. kAraNa ke enA dvArA AtmA daMDAya che. karmothI AtmA baMdhanamAM paDe che. manamAM IrSA, droha, abhimAna vagere karavA e manodaMDa che. asatya, kUra ane kaThora vacano bolavAM e vacanadaMDa che. doDavuM, kUdavuM, bhAgavuM.... vagere kAyadaMDa che. AvI pravRttio na karavAnI pratijJA karavI ene "daMDa-virati' kahevAmAM Ave che. prAcIna graMthomAM anya rItathI paNa sattara prakAranA saMyama varNita che. pRthvI - prANI, vAyu - agni vanaspatinA jIvonI rakSA karavI. . beIndriya, teindriya, cauridriya ane paMcendriya jIvonI rakSA karavI. I pustaka vagereno parigraha na rAkhavo. ene "ajIvadAya saMyama' kahe che. 1 prekSA saMyama, apekSA saMyama, pramArjana saMyama ane pAriSThApanikA saMyama saMvara bhAvanA 171 |
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ - mana-vacana-kAyAno saMyama. A rIte sattara prakAranA saMyamanuM pAlana muni-sAdhue karavAnuM hoya che. A rIte "saMyamathI kaSAyamukti ane vikAramukti prApta thAya che. AgaLa vadhIne graMthakAra kahe che - upazamarasamanuzIlaya manasA roSadahanajaladaprAyam / / kalaya virAgaM dhRtaparabhAgaM, hRdi vinayaM nAyaM nAyam // krodharUpI Agane bujhAvavA mATe lagabhaga vAdaLA jevA upazama bhAvanuM sArI rIte ciMtana kara. vairAgyanI utkRSTa dazAne oLakhavAnI koziza kara. graMthakAra krodhane Aga kahe che. prazamarati'mAM krodha mATe kahyuM che ke krodha sarva jIvone paritApa karanAra che. - sarva jIvone uga karanAro che, - verano anubaMdha karanAro che ane | sadgatino nAza karanAro che. eTalA mATe ahIM graMthakAra krodhanI Agane bujhAvavA mATe upazama bhAvanAM vAdaLomAMthI pANI varasAvavA mATe preraNA Ape che. upazama bhAva : jIvAtmA zama-upazamanI bhUmikA para tyAre pahoMcI zake che ke jyAre te adhyAtmayoga, bhAvanAyoga ane dhyAnayoganI ArAdhanAthI pAra Utare che, arthAt te ucita vRttivALo vratadhArI banyo hoya teNe maitrI, pramoda, karUNA ane mAdhyastha bhAvathI otaprota banIne tattvaciMtana karyuM hoya, parizramapUrvaka zAstra parizIlana karyuM hoya ane dinapratidina svavRttiono virodha karatAM adhyAtmano niraMtara abhyAsa karIne koI eka prazastavRttimAM tanmaya thaI gayo hoya. samatAyogI zubha viSaya pratye ISTa buddhi nathI rAkhato ke na to azubha viSaya pratye aniSTa buddhi rAkhato. balka tenI draSTimAM to zubha ane azubha baMne viSayo samAna ja hoya che. te sadeva AtmAnA parama zuddha svarUpamAM ja DUkhyo rahe che. bAhya padArthonI ene kadIya apekSA rahetI nathI. kAraNa ke bAhya padArthonI apekSA ja baMdhananuM mULa kAraNa che. | karmakata vividha bhedonI IcchA na rAkhanAra ane brahmAMza dvArA eka svarUpavALA jagatane AtmAthI abhinna mAnato jIvAtmA upazama bhAvavALo hoya che ane 172 , zAntasudhArasaH bhAga 2)
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ te mokSagAmI hoya che. I dhyAnarUpa satata vRSTithI, dayArUpa saritAmAM jyAre upazamarUpa UMcAM taraMgo UchaLavA lAge che tyAre taTa upara AvelAM vikAravRkSo jaDamULamAMthI UkhaDI jAya che. je jagata svabhAvane jANe che, nirlipta che, nirbhaya che, spRhArahita che ane vairAgya bhAvanAthI otaprota che, e ja AtmA dhyAnamAM nizcala rahI zake che. evo mahAna AtmA je vegathI dharmadhyAna tarapha agresara thAya che tyAre upazama rasanuM pralayakArI pUra Ave che ane temAM vikAra-vAsanAnAM vRkSo paLavAramAM dharAzAyI banI jAya che. . je guNa jJAna, dhyAna, tapa, zIla ane samakitadhArI sAdhu paNa prApta nathI karI zakato e guNa upazamayukta sAdhaka saraLatAthI prApta karI zake che. cAra cAra mAsanA nirjala-nirAhAra upavAsanI ghora tapazcaryA pachI cAra munivaroe saMvatsarInA dine khAnAra kuragaDu muninA pratye dhRNAbhAva prakaTa karyo to te anupazAnta banyA. pariNAma e AvyuM ke kevaLajJAnanI maMjila temanAthI dUra cAlI gaI, jyAre upazamarUpa jalAzayamAM DUbakI mAranAra kuraguDa muni khAtA khAtA paNa kevaLajJAnanA adhikArI banI gayA. . lagAtAra - avizrAnta tapazcaryA karanArA ane bhayaMkara jaMgalamAM aneka prakAranAM kaSTa-aniSTono sAmano karanArA - sahana karanArA bAhubalI munimAM kayA jJAnanI khAmI hatI? zuM dharmadhyAna karyuM na hatuM? zuM te tapazIlathI yukta na hatA? temanAmAM badhuM ja hatuM, na hatI mAtra upazamavRtti. upazama rasano emanAmAM abhAva hato. phaLasvarUpa kevaLajJAnanI jyoti prajjavalita na thaI. paraMtu upazamavRttino prAdurbhAva thatAMnI sAthe ja kevaLajJAna pradyota prakaTa thaI gayo ! svayaMbhUramaNa samudra sAthe spardhA karanAra ane niraMtara vRddhigata thanArA zamabhAvathI je yukta che evA zreSTha sAdhakanI tulanA A carAcara jagatamAM koInIya sAthe karI zakAya nahIM. jema jema samabhAvamAM uttarottara vRddhi thatI jAya che tema tema sAdhaka AtmA agama-agocara sukhadAyI kaivalyazrInI najIka pahoMcavA gatizIla thaI jAya che. e A vizvanA pArthiva jagatamAM raheto hovA chatAM svecchApUrvaka mokSasukhano AsvAda leto raheto hoya che. 1 upazamanA subhASitarUpa amRtathI jenuM mana divasa-rAta siMcita rahe che, te rAgarUpI sarpanA jherI phUMphADAthI dAjhato nathI - baLato nathI. saMvara bhAvanA 173
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ // je dararoja upazamathI bharapUra graMthonuM adhyayana-manana kare che enA manamAM bhautika viSayo pratye Asakti, rati ane snehanI vihvaLatA UbharAtI nathI. mahAmuni sthUlabhadrajI samakSa eka ja kakSa ane ekAntamAM nagaravadhU kozA soLe zaNagAra sajIne nRtya karatI rahI. potAnAM nayanabANa ane kamanIya kAyAnI bhAvabhaMgimAthI rIjhavatI rahI, paraMtu sthUlabhadrajI kSaNabhara paNa vicalita na thayA. aMta sudhI dhyAnayogamAM acala-aDaga rahyA. A kevI rIte saMbhavita banyuM ? kevaLa upazamarasathI yukta zAstraparizIlanamAM emanI tallInatAne kAraNe ! mahinAo sudhI SaDresayukta bhojana grahaNa karavA chatAM paNa unmatta kAmanuM eka paNa bANa emane bhedI zakyuM nahIM. upazama bhAvathI mAtra krodha ja nahIM sarva AMtarazatruo upara vijaya prApta karI zako cho. eTalA mATe upazama bhAva prApta karIne ene surakSita rAkhavo joIe. vairAgyanI utkRSTa dazA : Ama to upazama ane vairAgya paryAyavAcI zabdo che. chatAM paNa graMthakAre judI rIte vairAgyanI utkRSTa dazAnI oLakhANa ka2vA kahyuM che, to pachI oLakhANa karAvavI ja paDaze. 'prazamarati' graMthamAM kahevAmAM AvyuM che - dRDhatAmupaiti vairAgyabhAvanA yenayena bhAvena / tasmin tasmin kAryaH kAya - manovAgbhirabhyAsaH / / 16 / / aMtaHkaraNanA je je viziSTa pariNAmonA mAdhyamathI (janma, jarA, mRtyu, zarIra ityAdinI AlocanA-ciMtana vagerethI) vairAgya bhAvanA sthira banatI hoya e kAryamAM mana-vacana-kAyAthI abhyAsa prayatna karavo joIe. pratidina eka ja kArya karo - vairAgyanI bhAvanAne vAsanA banAvI do. manathI, vacanathI ane tanathI A eka ja kAma karavA jevuM che. jyAre vairAgyanI bhAvanA vAsanAnA rUpamAM parivartita thaI jaze tyAre ApoApa vairAgya sthira thaI jaze. jema jema vairAgya vAsanArUpa thato jaze tema tema rAgadveSanI vAsanA naSTa thatI jaze. rAgadveSanI anAdikAlIna vAsanAo upara mana-vacana-kAyAthI prahAro karatA raho. manathI evuM ja ciMtana karo. vANI paNa evI ja uccAro ane pAMca indriyothI evAM ja kAryo karo ke jethI rAgavAsanAnuM visarjana thAya ane dveSanI saLagatI Aga holavAI jAya. A saMkalpa karo, majabUta - dRDha nirNaya karo ke mAre vairAgyanI bhAvanAne vAsanAmAM parivartita karavI che. mAre vairAgya bhAvanAne sudRDha banAvavI che. jyAM 174 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhI A saMkalpa nahIM thAya, tyAM sudhI e dizAmAM tame mana-vacana-kAyAthI puraSAthI ja nahIM karI zakI. puruSArthamAM joza, draDhatA ane zIvratA-jhaDapa AvI ja nahIM zake. jo ApaNe rAgadazAne kharAba samajatA hoIe to enAM bhayaMkara pariNAmonI kalpanA paNa ApaNane vicalita karI de tevI che. enI vinAzalIlA ApaNI najare joI lIdhI che, to pachI zA mATe ene sahAre sukha levA-pAmavA doDayA? aTakI jAo, anaMta-anaMta janmothI pIDA ApanArI ane AtmAnuM nUra-hIra cUsI lenArI A rAgadazAne have to khatama karavI ja paDaze. ene mATe je koI zastra, je koI astra ApaNI pAse hoya ene laIne ApaNe rAgadazA upara humalo karavo ja paDeze. have vicAravAno samaya nathI. AkramaNa karavAnI ghaDI AvI gaI che. jethI A rAgadazAne khatama karI zakIe. hathiyAra upADo ane pUrNa zaktithI rAgadazA sAme moraco mAMDo gabharAzo nahIM. eka adrazya zakti ApaNI aMdara beThelI ja che. e sadaiva ApaNI sAthe ja che. vairAgya bhAvanAne draDha banAvavA mATe mananA vicAro badalavA ja paDaze. dareka prasaMga ane dareka ghaTanAnuM ciMtana saMvegamaya ane nirvedamaya vicAronA mAdhyamathI karavAnuM raheze. saMvegagarbhita ane vairAgyagarbhita vicArothI vairAgya sudraDha bane che. eTalA mATe vAraMvAra saMvega-vairAgyagarbhita vicAro karatA raho. mokSaprIti ane bhavauga : mokSa pratye rAga ane saMsAra pratye udvega ! A be tattvone tamArA vicAronuM kendra biMdu banAvo. janma, jarA ane mRtyu Adhi, vyAdhi ane upAdhithI bharapUra evA A saMsAranuM ciMtana tamArA vairAgyane puSTa banAvaze. koIka vAra saMsAranI kSaNabhaMguratAnA ciMtanamAM DUbI jAo, to koI vAra bhISaNa duHkhadAyI saMsAramAM jIvAtmAnI azaraNa dazAnA vicAromAM UMDA UtarI jAo, to vaLI koIka vAra svajana-parijana ane vaibhavathI AtmAnI judAInA vicAromAM khovAI jAo. koI vAra hara janmamAM badalAtA rahetA jIvAtmAonA pArasparika saMbaMdhonI vicitratAnA ciMtanamAM DUbI jAo. ko'ka samaye gorAgorA. A suMdara zarIranI bhItaranI kALIkALI avasthAonA vicAromAM magna thaI jAo. koI koI vAra duHkhada hiMsA vagere AsavonA karUNa aMjAma yAda AvI jAya, to koI vAra A AsravonA AvegazIla pravAhone rokavAnA upAyo manamAM vahI Ave. koIka vAra kamanI nirjarAnuM vijJAna cittane halAvI de, to koIka vAra cauda rAjaloka rUpI virATa vizvanI lAMbI saphara karavA cAlyA jAo, to vaLI koIka kALe dharmanA [ saMvara bhAvanA . 175]
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ adbhuta prabhAvo upara ApaNo AtmA mugdha banI jAya, to koI vAra 'bodhi'nI durlabhatA dilane DolAvI de !! koI vAra mana siddhazilAnI saphare cAlyuM jAya ane siddhazilA para zuddha, buddha evuM mukta banIne beThelA 52ma-AtmAono paricaya karavA lAgI jAya. AvuM karatA raho, AvuM vicAratA raho, evuM ja bolo, zarIrathI AvuM ja AcaraNa karo. Akhare eka ne eka divase to saphaLatA ApaNA kadamomAM jhUkI jaze ja. vairAgyano raMga, vasaMtano evo sadAbahAra raMga banI jaze ke je na to kadI phikko paDI zake ke na kadI UtarI jAya. evA ja vairAgyaraMgathI ApaNe ApaNI jAtane raMgavAnI che ! 'upazama bhAva' ane 'vairAgya'nuM ATaluM vivecana karIne ApaNe have AgaLa vadhIe chIe. ArtaM raudraM dhyAnaM mArjaya, daha vikalparacanA'nAyam / yadiyamaruddhA mAnasavIthI tattvavidaH panthAnA'yam // 4 // vikalponI jALane saLagAvIne Arta-raudradhyAnane pUrI rIte sApha karI do. tattvanA arthIjano mATe mAnasika vikalpone janmAvanAra rasto yogya nathI. zuM tame tattvanA arthI cho ? : ArtadhyAna ane raudradhyAnathI manane bacAvavAnI vAta ahIM 52ma tattvanA icchuka jIvAtmA mATe che. eka vAta samajI lo ke tattvanA arthI jIvo tattvadRSTivALA hoya che ane tattvavRSTi vAsanAone nirmULa karanArI tIkSNa hoya che. ApaNe ApaNI sRSTine tAttvika banAvavAnI che. arthAt vizvanA padArthonuM darzana tAttvika dRSTithI karavAnuM che. tAttvika dRSTithI karavAmAM AvelA padArthadarzanamAM rAgadveSa nathI hotAM, asatya nathI hotuM. carmacakSuvALo jIva padArthanuM bAhya saundarya nihALIne mohita thaI jAya che, mugdha thaI jAya che. carmacakSu (bAhyadRSTi) rAgadveSanA vikalponuM kAraNa banI jAya che ane Arta-raudradhyAna paNa carmacakSuthI pedA thAya che. carmacakSuthI saMsAramArganuM darzana thAya che, enAthI mokSamArganuM darzana thaI zakatuM nathI. mokSamArganA darzana mATe tAttvika dRSTinI AvazyakatA paDe che. arUpI tAttvika dRSTithI arUpI AtmAnAM darzana thAya che. arUpInuM darzana arUpI ane carmadRSTithI pudgalanuM darzana thAya che. vikalponI jALanuM ucchedana karo : vikalponI jALa bhedavI, e saraLa kAma nathI. priya vyakti yA priya vastuno zAntasudhArasa : bhAga 2 176
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ viyoga thatAM apAra vikalpo hRdayamAM UbharAya che. e rIte apriyano saMyoga thatAM paNa asaMkhya vikalpo UbharAya che. priyano saMyoga thatAM rati-harSajanya vikalpadhArA vahe che, to aniSTano viyoga thatAM paNa AnaMdanA vikalpo UchaLatA rahe che. A vikalpone dUra karavAnA che. mAdhyastha bhAva dhAraNa karavAno che. ISTa viyogamAM saMkalpa-vikalpa: jyAre sagara cakravartInA 60 hajAra putro aSTApadajInI rakSA karatAM maya - nAgadevatAe bALI nAkhyA, to A samAcAra jyAre sagara cakravartIne maLyA, tyAre te stabdha thaI gayA, mUcchita thaI gayA ane karuNa vilApa karavA lAgyA. 60 hajAra putronI mAtAonI sthiti kevI thaI haze? raDavuM-kalpAMta karavuM ane chevaTe vAraMvAra mUcchita thavuM ! sagara cakravartI rudana ane Akroza karavA lAgyA. potAnA putrone bALanAra nAgendra vanaprabhano paNa tIvra tiraskAra karavA lAgyA. pote 14 ratnone paNa niMdavA lAgyA. potAnA senApatione yaThapako ApavA lAgyA, "sarvavinAza thaI gayo. have huM zuM karuM? e jvalanaprabha nAgane mArI nAkhuM to paNa mArA putro to jIvatA thavAnA nathI. have A pakhaMDa rAjyane paNa zuM karavAnuM?" priyanA viyogamAM kaMdana, rudana, niHzvAsa vagere thAya che, to e badhA ja vikalpo che. e vikalpono nAza jJAnI puruSo ja karI zake che. eka vAra to zAstrajJa puruSa paNa priya viyogamAM vihavaLa ane vedanAgrasta banI jAya che. priyApriyanI kalpanAne naSTa karavI saraLa nathI. aniSTanA saMyogamAM saMkalpaH rAvaNa jyAre sItAnuM apaharaNa karIne laMkAmAM laI gayo, to eNe sItAne devaramaNa' udyAnamAM rAkhyAM. keTalAka divaso pachI rAvaNanA kahevAthI maMdodarIrAvaNanI paTarANI sItAnI pAse AvIne teNe sItAne kahyuM: "huM maMdodarI - rAvaNanI paTarANI chuM, paraMtu huM tArI dAsI banIne rahIza. eTalA mATe devI, rAvaNane pasaMda karo. tane dhanyavAda che ke vizva mATe sevA yogya caraNa kamaLavALA mArA baLavAna patie tane pasaMda karI che - tane cAhe che. rAvaNa jevo pati maLI jAya to raMka, padayAtrI jevA tApasa rAmanuM zuM prayojana che?" maMdodarInAM vacano sAMbhaLIne sItAjI lAlaghUma thaI gayAM ane bolyAM "siMha kyAM ane kUtarA kyAM? garuDa kyAM ane kAkapakSI kyAM? e rIte tAro pati rAvaNa kyAM ane mArA pati rAma kyAM?" sItA maMdodarIne dhikkAre che. eTalAmAM rAvaNa Ave che ane kahe che, "tuM zA mATe maMdodarI upara krodha kare che? maMdodarI tArI dAsI saMvara bhAvanA. 177
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane huM tAro dAsa chuM, eTalA mATe tuM mArA para prasanna thA." sItAe rAvaNane ya dhUtkAryo, "are duSTa, rAmanI patnI sItAnuM apaharaNa karavAthI yamarAje tArA upara kUradraSTi karI che. he kAyara ane hatAza rAvaNa ! tArI AzAne dhikakAra che. zatruonA kALasvarUpa lakSmaNanI sAthe rAma ahIM Avaze, tuM keTaluM jIvIza?" rAvaNa sItAjInI saMmati vagara - anumati vagara temane sparza karI zakato na hato. te pratijJAbaddha hato chatAM paNa rAtabhara teNe sItAjI upara upasaga karyo. te kAma ane krodhathI aMdha hato ne ? paraMtu aniSTa saMyogamAM sItAjI asaMkhya vikalponI jALamAM phasAyAM hatAM, to paNa temanuM zIla ane sattva adbhuta hatAM. te bacI gayAM. vikalpothI bacavA temaNe navakArano sahAro lIdho hato. aniSTanA viyogamAM saMkalpa: jyAre zrIrAma laMkA gayA, yuddha karyuM, lakSmaNe rAvaNano vadha karyo. ane sItAjI mukta thayAM e samaye paNa sItAjInAM manamAM bhaviSyanA jIvana saMbaMdhI aneka vikalpo UDyA haze. zrIrAmanuM milana, ISTano saMyoga hato. ISTanA saMyogamAM paNa manuSya sukhanA aneka vikalpo kare che. ISTanA saMyogamAM saMkalpa : jyAre zrIrAma lakSmaNa AdinI sAthe sItAne laIne ayodhyAmAM AvyA hatA tyAre ayodhyA-praveza samaye divya - devI ghoSaNA thaI hatI, "mahAsatI jayatu' - mahAsatI sItAno jaya thAo. eTale ke rAvaNanI laMkAmAM rahevA chatAM paNa sItAnuM satItva akhaMDa rahyuM hatuM. devoe paNa e vAta anumodita karI hatI. e samaye sItAjInA manamAM kevAM kaeNvAM sukhanAM svapno AvyAM haze? ISTa prAptimAM prAyaH harSa thAya ja che. harSajanita aneka vikalpo manamAM utpanna thAya che. lava ane kuza jevAM putraratnonI prApti thatAM sItAjI kevAM harSavibhora thayAM haze? paraMtu ISTa saMyoga sadeva Takato nathI ane aniSTa saMyoga paNa sadAkALa Takato nathI. A saMsAra parivartanazIla che. manuSyanA sukhaduHkha paNa parivartanazIla che. eTalA mATe vikalponI jALa gUMthavAnI nathI, emAM gUMcavAvAnuM nathI. tattvajJAnanI draSTimAM saMsAra mAtra eka nATaka ja che. vAstavikatA kazuM ja nathI, eTalA mATe ArtadhyAnajInata vikalpa ane raudradhyAnajanita vikalpothI manane bacAvI levuM joIe. Aje basa, ATaluM ja. 178 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAgucI pravacana 40 4. saMvara bhAvanA : saMkalanA : zuddha mokSamArga nizcita karo. brahmacarya : 10 samAdhisthAna. zAstrAdhyayana. manane zAnta ane saMyamI rAkho. zAstrAdhyayana AtmalakSI hovuM joIe. zAstra kone kahe che ? AtmasvarUpanI oLakhANa karI lo. bhedajJAna dRDha thAo. jinezvara-caritro gAyA karo. saMvara bhAvanAnI sajjhAya (kAvya). sajjhAyano artha.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyamayogairavahitamAnasa-zuddhayA caritArthaya kAyam / nAnAmatarucigahane bhuvane, nizcinu zuddhapathaM nAyam // upAdhyAyazrI vinayavijayajI "zAntasudhArasanA geya kAvyamAM "saMvara bhAvanAnA viSayamAM kahe che. jAgRti sAthe mAnasika zuddhithI yukta saMyamayogothI tuM tArA mAnavadehane sArthaka kara. vizva to matamatAntara ane bhAtabhAtanI mAnyatAonuM bhayAnaka-gIca jaMgala jevuM che. emAM tuM tAro zuddha mArga nizcita kara. zuddha mokSamArga nizcita karo : upAdhyAyajInA jIvanakALamAM bhinna bhinna dhArmika mAnyatAo pracalita che. pharaka eTalo ja che ke prAcIna kALamAM rAjasabhAomAM yA to vidvAnonA samUhamAM dharma ane mAnyatAo saMbaMdhamAM vAdavivAda thatA hatA. hArajItanuM moTuM mahattva rahetuM hatuM. mAro dharma - mArI mAnyatA mahAna' siddha karavA keTalAya divaso sudhI vAda-vivAdo cAlatA hatA. vaidika dharmavALA jaina ane bauddho sAthe vAda-vivAda karatA hatA. zAstro ane ojasvI vANIno upayoga vAda-vivAdamAM thato hato. eka pakSa vijayayAtrA kADhato, to bIje pakSa nirAza thaIne gAma yA deza choDI cAlyo jato. bhagavAna mahAvIranA samayamAM paNa rAjagRhInA udyAnamAM bhinna bhinna matAvalaMbI rahetA hatA ane zAstra, vidvattA ane vicakSaNatAno upayoga vAda-vivAdamAM karatA hatA. A samayamAM evA vAda-vivAdo thatA nathI - na banArasamAM, na dilhImAM.. na muMbaImAM, nato madrAsamAM. Aje to samAjajakAmapradhAna ane arthapradhAna banI gayo che. samAjane Aje dhArmika vAda-vivAdamAM rasa nathI. Ameya paNa tattvano nirNaya - mokSamArga nirNaya vAda-vivAdathI thaI zakato nathI. 'jJAnasAramAM kahyuM che ke - vAdAMzca prativAdAMzca vadanto'nizcitAMstathA / tattvAMtaM naiva gacchanti tilapilakavat gatau // nirarthaka vAda prativAdamAM phasAyelo jIva ghANInA baLadanI jema tattvano pAra pAmavAmAM asamartha hoya che." eTalA mATe koI dharmamatavALAnI sAthe vAda-vivAda karyA vagara svayaM potAnI buddhithI dhamano nirNaya karo. je loko ahIM hAjara che, temane to zuddha mokSamArga maLelo che. na to tamAre vedAntI pAse javAnI jarUra che, na to bauddhadharmInI pAse javAnI jarUra che. naIsAInI pAse ke na to islAmanI pAse. na koI maThamAM ke na koI AzramamAM javAnI jarUra che. eTalA mATe tamane je dharma janmathI maLyo ja che - jinamArga maLyo ja che, e viSayamAM zAstrAdhyayana karavuM [ 180 zAntasudhArasa: bhAga 2 |
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ joIe. mokSamArga utsarga ane apavAdamAM che. mokSamArga nizcaya ane vyavahAramArgamAM che. mokSamArga anekAntavAdamAM che. mokSamArga nava tattvomAM che. mokSamArga pAMca aNuvrata ane pAMca mahAvratomAM che. A badhAnuM vizuddha mana-vacanakAyAthI adhyayana karavAnuM che. vizuddha eTale ke anAgrahI. anAgrahI - saraLa banIne tame tamAro mokSamArga nizcita karo ane e mArga upara cAlavA tatpara bano. ATaluM kahIne graMthakAre mokSamArgathI sAdhakane eka sarvazreSTha sAdhanA - brahmacaryavratanI sAdhanA batAve che. brahmavratamaGgIkuru vimalaM, bibhrANaM guNasamavAyam / uditaM guruvadanAdupadezaM saMgRhANa zucimivarAyam // 6 // pavitra -nirmaLa brahmacarya vratane tuM sahaja rIte dhAraNa ka2. guNonA khajAnA rUpa gurudevanA zrImukhethI nIkaLanAra vacanone tuM sArI rIte grahaNa kara. brahmacarya - 10 samAdhisthAna : - 'zrI uttarAdhyayanasUtra'mAM kahevAmAM AvyuM che ke bhagavAne brahmacaryanA 10 samAdhisthAno kahyAM che - prarUpita karyAM che, paraMtu A daza sthAnanuM pAlana karanAra saMyamI joIe. jene saMyama priya che e saMyamacusta rahe. jene samAdhi priya hoya teNe traNa guptinA pAlaka, indriyavijetA ane apramAdI rahevuM. prathama samAdhisthAnaH sAdhake-brahmacArIe strI, pazu, napuMsaka jyAM na hoya evI jagAe sUvuM joIe, besavuM joIe. kAraNa ke strI-puruSa-napuMsaka jyAM rahe tyAM rahevAthI brahmacArI-sAdhakane maithunadoSanI zaMkA, strIsevananI abhilASA, brahmacaryanA phaLamAM saMdeha ane koIka vAra cAritranuM patana paNa thaI zake che. citta vikSipta paNa thaI zake che. unmAda pedA thaI zake che. dIrghakAlIna roga ane zIghraghAtI hRdayazULa vagere upadravo thaI zake che. koIka vAra jinadharmamAMthI patana paNa thaI zake che. eTalA mATe strI-pazu-napuMsaka jyAM hoya tyAM sAdhake rahevuM na joIe. : bIjuM samAdhisthAna H brahmacArIe strInI kathAvArtA na karavI joIe. strI saMbaMdhI puruSa sAdhaka, brahmacaryanA viSayamAM zaMkA-abhilASA ane phLasaMdeha pAme che. unmAdI bane che. dIrghakAlIna rogI bane che. koI vAra dharmabhraSTa paNa banI zake che. trIjuM samAdhisthAna H puruSa brahmacArIe mahilAo sAthe eka Asana upara na besavuM joIe. kAraNo'1-2 samAdhisthAnamAM batAvyAM ja che. saMvara bhAvanA 181
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ cothuM samAdhisthAna : sAdhake - brahmacArIe strIonA manohara, AkarSaka, manorama tathA AhlAdakArI indriyonAM darzana, smaraNa ane ciMtana na karavAM joIe. pAMcamuM samAdhisthAna pASANanI bhIMtanI pAchaLa yA vastranA paDadAnI pAchaLa yA to pAkI IMTonI bhIMta pAchaLa rahIne strIonA premasabhara zabdo, strIonA kalahajanya zabdo, rudananA zabdo, saMgItanA zabdo, hAsyanA zabdo, saMbhogasamayanA aspaSTa zabdo, vilApanA zabdo je sAMbhaLato nathI te brahmacArI chaThThuM samAdhisthAna : pUrvakALamAM gRhastha jIvanamAM strInI sAthe bhogavelA bhogonuM smaraNa na karavuM joIe. sAtamuM samAdhisthAna brahmacArIe ghI vagere snigdha padArthothI bharapUra AhAra na khAvo joIe. AThamuM samAdhisthAnaH brahmacArIe pANI ane bhojananA mApanuM ullaMghana na karavuM joIe. navamuM samAdhisthAnaH zarIrazobhAnAM sAdhano dvArA zarIranA saMskAra karavA nahIM - kAraNa ke te brahmacArI che. zarIranI zobhA karanAra ane snAnAdithI zobhita rahenAra sAdhaka strIvargane mATe icchanIya ane abhilakSita rahe che. dazamuM samAdhisthAna brahmacArI strIonA manohara zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzamAM Asakta thato nathI. brahmacArIne deva paNa namaskAra kare che : brahmacArI sAdhaka gheryamUrti hoya che. dharmasArathi hoya che. dharmAdhAnamAM vicaranAra hoya che. Indriyo ane manano vijetA hoya che. evo muni brahmacarya - samAdhisaMpanna banIne zrutacAritrarUpa dhamaghAnamAM vicaraNa kare che. devA-dAnava-gandhavvA jakkha-rakkhasakinnarAH / baMbhayArI namasaMti dukkaraM jo karati te // uttarA. je mANasa duSkara brahmacaryanuM pAlana kare che tene vaimAnika deva, jyotiSI deva, bhavanapatinA devo ane gaMdharva-yakSa-vyaMtara-vANavyaMtara deva namaskAra kare che. "brahmacarya' nAmano A dharma dhruva, nitya, zAzvata che. A dharmanA pAlanathI bhUtakALamAM bhavya jIvo siddha thayA che, vartamAnamAM thAya che ane bhaviSyakALamAM paNa thaze. [ 182 | zAntasudhArasa : bhAga 2 |
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacaryathI zuddha AtmAnI pUjA: 'jJAnasAranA bhAvapUjA-aSTakamAM kahevAmAM AvyuM che - navabrahmAMgato devaM zuddhamAtmAnamarcaya / zuddha AtmArUpa devanI nava prakAranA brahmacaryarUpa nava aMgonuM pUjana karavuM. tame zuddha AtmasvarUpa tarapha abhimukha thaI gayA cho. dayA, saMtoSa, viveka, bhakti ane zraddhAthI tarabatara thaI gayA cho; eTalA mATe tamAre mATe brahmacaryanuM pAlana saraLa thaI gayuM che. abrahmanI asahya durgadha tame sahana nahIM karI zako. tamArI draSTi rUpa-payayimAM sthira thavI saMbhava nathI. na to tame zarIra-paryAyamAM lubdha banI zakazo. balka tamArI draSTi sadA-sarvadA vizuddha Atmadravya para ja sthira raheze. to pachI bhalA ! nArIkathAo sAMbhaLavI ane saMbhaLAvavI, temanI pAse besavuM ane nara-nArInI kAmakathAo kAna mAMDIne sAMbhaLavAnuM tame karI ja nahIM zako. A ja "jJAnasAramAM 'sarvasamRddhi-aSTaka'mAM brahmacArIne zeSanAga-nAgalokano adhipati kahyo che. sAce ja muni nAgendra che. brahmacaryano agnikuMDa enuM nivAsasthAna che. kSamA-pRthvIne teNe potAnI upara dhAraNa karI che. pRthvI ene AdhAre TakI che. have kaho - brahmacArI muni nAgendra che ke nahIM? vAstavamAM tame brahmacaryanA navaniyamonuM pAlana karIne mana, vacana ane kAyAnA yogathI brahmacaryanA amRtakuMDamAM ramaNatA karo cho. tyAM tame kevA apUrvaAhUlAdano anubhava karI rahyA cho - e AhUlAdanuM varNana kevI rIte karavAmAM Ave ? kayA zabdomAM karI zakAya? sAce ja muni brahmacaryanA amRtakuMDano adhipati che, svAmI che. A AnaMdanI tulanAmAM viSayasukhanI kelikIDAno AnaMda tuccha che - nahIMvat che, asAra che. A brahmacaryanuM pAlana karavA tamAre sadguru pAsethI sadAya jinavacanonuM zravaNa karavuM ati Avazyaka che. A vratavRkSane jinavANInA pANIthI satata siMcita karatA rahevuM joIe. . saMyamavAGmaya kusumarasairati-surabhaya nijamadhyavasAyam / cetanamupalakSaya kRtalakSaNa-jJAnacaraNaguNaparyAyam // 7 // "saMyama ane zAstrarUpa phUlothI tuM tArAM manaHpariNAmone maheMkatAM rAkha. jJAna, cAritra vagere guNonA paryAyarUpa AtmAne sArI rIte oLakhI le." graMthakAra sAtamI gAthAnA zlokamAM be mahattvapUrNa vAto kahe che. saMyama ane [ saMvara bhAvanA 183 |
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstrAdhyayana, AtmAnI sAcI oLakhANa. pahelAM ApaNe zAstranI vAto karIe. zAstrAdhyayana : eka prazna prAyaH mumukSu AtmA pUchato rahe che - "vizuddha dhyAnamAM ApaNA manane kevI rIte joDI rAkhavuM ?' A savAlano javAba graMthakAra maharSi svayaM ja ApI rahyA che. tame zAstronI duniyAmAM vasI jAo ! A duniyAmAM rahetA hovA chatAM duniyAnI bhIDamAMthI bahAra nIkaLI jAo. rAgI ane dveSI evA saMkrAmaka rogavALA jIvothI saMparka toDI nAkho. hA, dharmazAstranI paNa eka vizALa duniyA che. suMdara ane sarasa che e duniyA. A duniyAmAM zAstravettA mahApuruSa dinarAta jijJAsu jIvAtmAone zAstrAdhyayana karAvatA rahe che. emanA dilamAM vAtsalya ane karuNAnA uccatama bhAva bharyA hoya che ane adhyayana karanArAonA dilamAM bhakti, vinaya ane vivekanA bhAva ullasita thAya che. guruziSyanA A saMbaMdha evA lokottara saMbaMdha hoya che ke tyAM na to koI svArthanI kheMcAtANI hoya che ke na to thatA hoya che guNadoSanA jhaghaDAo ! vANI-vyavahAra eTalo to madhura hoya che, sAco hoya che ke tyAM kadIya koIne kazo udvega ja na hoya. na mAre vairAgyamArga upara cAlavuM che ane vItarAgatA prApta karavI che." A dhyeyanuM anusaraNa karatAM tame zAstronuM abhinava jJAna prApta karatA raho. jinazAstronuM tame adhyayana - manana - ciMtana karyuM hoya te zAstra tame bIjAMne bhaNAvatA raho. tamArA sahayAtrIone tame jJAna ApatA raho. manane zAnta ane saMyamI rAkho : zAstronuM ciMtana-manana karavA mATe, anuprekSA karavA mATe sAdhake potAnI cittavRttione zAnta rAkhavI joIe. prazAMta banAvavI joIe. vaicArika ugratA choDI devI joIe. durAgrahono tyAga karavo joIe. e ciMtananA paripAka rUpe je viziSTa arthabodha prApta thAya e arthabodha jijJAsunI yogyatA - pAtratA anusAra Apavo joIe. zAstrAdhyayana AtmalakSI hovuM joIe H zAstronuM ciMtana-manana AtmalakSI hovuM joIe. eTale ke mAtra vidvattA mATe zAstrAdhyayana karavAnuM nathI. zAstrAdhyayana AtmasaMzodhana mATe karavAnuM che. evuM vicAratA rahevuM ke "AjanA divase huM zAstronI AjJA anusAra keTaluM jIvana jIvyo ? ane zAstronI AjJAnuM keTaluM ullaMghana karyuM ? 184 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ . mananamAM zAstronI smRti ane ciMtana-manana karo. I vacanathI e dharmazAstrono upadeza Apo. i kAyAthI e zAstrone lakho ane jJAnabhaMDArone suvyavasthita karavAmAM tamAruM yogadAna Apo. AjanA pravartamAna samayamAM ApaNane AgamagraMtho maLyA che te A rIte maLyA che : mahApuruSoe jIvanabhara zAstronuM adhyayana-parizIlana karyuM ane e anuciMtananI TIkA rUpe, bhASyanA rUpamAM, niyuktinAM rUpamAM vivecananA tAra upara lakhyuM. A krama cAlato ja rahe che. A paraMparAmAM ApaNe paNa jAmI javAnuM che. A kSetramAMthI ja ApaNane jJAnAnaMda maLI zakaze, e nirvivAda satya che. zAstravacananI upekSA karIne AtmAnubhUtinI vAto karanArA pote to bhramaNAnI jALamAM jIve ja che, sAthe sAthe bIjA saraLa, bhadrika ane bhoLAbhalA jIvone bhramaNAmAM bheravI pADe che. pote racelA dharmagraMthono pracAra karavA mATe prAcIna dhArmika AdhyAtmika graMthonI niMdA kare che ane A zAstro navAMcavAM joIe evo bakavAsa kare che. zAstronA zAstrokta tattvonA sUkSma ane AtmasparzI ciMtana-mananamAMthI koI koI vAra AtmAnubhUti thaI jAya che, ane e sAcI AtmAnubhUti hoya che. daMbha ane dathiI mukta zAstrajJAnI AtmAnubhUti pAmyA vagara raheto nathI. eTalA mATe -kahuM chuM : mana-vacana-kAyAne satata dharmazAstromAM, AdhyAtmika zAstromAM, yogazAstromAM otaprota rAkhIne muktimArga upara gati-pragati karatA rahevuM. zAstra kone kahe che? cauda pUrvadharo "zAsa" dhAtuno artha anuzAsana kare che ane "vai" dhAtune sarva zabdavettAo pAlana" arthamAM sunizcita kare che. eTalA mATe rAgadveSathI jenAM citta vyApta che emane saddharmamAM anuzAsita kare che zAstra. te sukhaduHkhamAM paNa bacAve che eTale sajjana loko ene zAstra kahe che. enuM nAma zAstra ke je jIvonA mana-vacana ane kAyAne saddharmamAM eTale ke ahiMsA, satya, acaurya, sadAcAra ane aparigrahamAM sthApita kare che. hiMsA, jUTha, corI, durAcAra ane parigrahamAM jatA mana-vacana-kAyAne roke. zAstronA adhyayana anuzIlanamAM, vAcana, mananamAM pravacanamAM DULyA rahenArA sAdhaka tana-mananA tamAma duHkha ane dvandathI chuTakAro pAme che. je sAdhako mAtra zabdonuM ja adhyayana kare che, eTale ke amuka hada sudhI ja paThana [ saMvara bhAvanA 185] 185
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI le che ane e sivAyanA samayamAM pramAdamAM DUbelA rahe che, teo mananAM duHkhothI ane bhItaranA klezathI mukta thaI zakatA nathI. zAstrone sarvajJavacana ja mAno. dvAdazAMga pravacana ja mAno. AtmasvarUpanI oLakhANa karo: saMyama ane zAstrarUpa puSpothI manapariNAmone kevI rIte maheMkatAM rAkhavAM e vAta jaNAvIne have graMthakAranA nirdeza anusAra AtmAne - vizuddha AtmasvarUpane oLakhavAno prayatna karavAno che. have AtmAnA vizuddha svarUpanA viSayamAM vivecana karuM chuM. bhedajJAnanI sarvottama bhUmikA upara vipula pramANamAM karmakSaya thAya che. AtmA sva-svabhAvamAM apUrva sacidAnaMdano anubhava kare che. sAthe ja prazamarasamAM - zAntasudhAmAM kelikrIDA kare che. vizuddha AtmasvarUpane samajavA mATe AtmAmAM ja cha "kAraka'no saMbaMdha prasthApita karavo joIe. vyAkaraNanI draSTithI kArakanA cha prakAro che. 1. kartA, 2. karma, 3. karaNa, 4. saMpradAna, 5. apAdAna ane 6. AdhAra, jagatamAM vidyamAna sarva saMbaMdhono samAveza prAyaH A che kArakomAM thAya che. ukta cha kArakono saMbaMdha AtmAnI sAthe joDI devAthI eka AtmAdvaitanI duniyAnuM sarjana thAya che. jemAM AtmA karyA che ane karma paNa AtmA ja che. kAraNarUpathI AtmAnuM darzana thAya che ane saMpradAnanA rUpamAM paNa AtmAnuM ja darzana thAya che. apAdAnamAM paNa AtmA nihita che ane adhikaraNamAM paNa AtmA! A rIte AtmA sivAya anya koIno pratibhAsa thato nathI. jyAM juo tyAM AtmA, tyAre kevI AtmAnaMdathI paripUrNa avasthA hoya che ! pa AtmA svataMtrarUpe jJAna-darzanamAM kelikrIDA kare che. jANavAnuM, samajavAnuM, jovAnuM ane parakhavAnuM kAma kare che. eTalA mATe svayaM AtmA "kata che. jJAnasahita pariNAmanuM AtmA AzrayasthAna che, AthI AtmA kamI che. . upabhoganA mAdhyamathI zAptikriyA (jANavAnI kriyA)mAM upakAraka hoya che, eTale AtmA ja 'karaNa che. | AtmA svayamu ja zubha pariNAmanuM dAnapAtra che, eTalA mATe AtmA saMpradAna" che. e ja jJAnAdi payayomAM pUrvaparyayono nAza thavAthI ane AtmAthI eno viyoga thaI javAne kAraNe AtmA ja 'apAdAna' che. v samasta guNaparyAyonA AzrayabhUta AtmAnA asaMkhya pradezarUpa kSetra hovAne kAraNe AtmA ja 'adhikaraNa' che. zAnta sudhArasa: bhAga 2 186
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmaciMtananI AvI aNamola vRSTi kholavAmAM AvI che ke jemAM AtmA AtmAnA ja pradezamAM nizcita thaIne paribhramaNa karato rahe. pudgala bhAvonI sAthe saMbaMdha vicchinna thaI jAya ane AtmAnI sAthe atUTa saMbaMdhamAM joDAI jAya. katRtva AtmapariNAmanuM dekhAya ane kArya AtmaguNonI niSpattinuM thaI jAya ! sarvano AdhAra AtmA ja lAge. jyAM sudhI bhedajJAnano abhAva hoya che, tyAM sudhI jaDapudgalonA katanA rUpamAM AtmAno bhAsa thAya che. kAryarUpa jaDapudgala dekhAya che. kAraNarUpa jaDa indriyo ane mana tathA saMpradAna, apAdAna ane adhikaraNanA rUpamAM paNa jaDapudgala ja dekhAya che. AtmA ane pudgalonA abhedanI kalpanA para ja samasta saMbaMdhone kAyama karavAmAM Ave che, eTalA mATe AkhI duniyA viSamatAothI bharIbharI najare paDe che. jaDa-cetananA abhedano aviveka anaMta yAtanAothI yukta saMsAramAM jIvane gumarAha karI de che. tAtparya e che ke jagatamAM je saMbaMdho-sagapaNo hoya che e badhAno AtmAnI sAthe viniyoga karI devo joIe. AtmA, AtmaguNa ane AtmAnA paryAyonI sRSTimAM emanAmAM rahelA parasparanA saMbaMdho ane sagapaNone sArI rIte samajavA joIe ane te pachI ja bhedajJAna adhikAdhika vRDha thAya che. bhedajJAna dRDha thAo : zarIra uparathI cAmaDI UtaratI hoya, asahya vedanA ane kaSTa paDatuM hoya, rUdhiranA phuvArA chUTatA hoya, chatAM paNa jarAke halanacalana na hoya, thoDoka paNa, asaMyama na hoya, rajamAtra adhRti na hoya e kevI rIte zakya che ? ATalI sahanazIlatA, vairya ane vRDha mana ! enI pAchaLa kevI abhuta zakita kAma karatI haze? kayuM rahasya chupAyeluM paDyuM haze? jANo cho ke e abhuta zakti ane rahasya zuM che? e hatuM bhedajJAna. zarIranI AtmAthI A prakAre bhinnatA samajamAM AvI javI joIe ane phaLasvarUpa zarIranI vedanA, pIDA, vyAdhi, rogAdi vikRtio ApaNA dhRtibhAvane vicalita na karI zake. pachI bhalene ApaNI upara talavArano ke charIno ghA thAya! bhale koI "sTenaganAthI zarIrane cAraNI jevuM banAvI de. zarIra-AtmAnA bheda jJAnanI bhAvanA jAgRta thaI gaI hoya, to pachI ApaNAmAM avRti-asaMyamanI bhAvanA rajamAtra utpana nahIM thAya. jhAMjhariyA munivara upara talavArano prahAra karavAmAM Avyo. aMdhaka sUrijInA pAMcaso ziSyone ghANImAM palavAmAM AvyA. gajasukumAla muninA zira upara [ saMvara bhAvanA che. su 187]
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMgArA bharavAmAM AvyA. are, avaMtI sukumAla munivaranA zarIrane ziyALe phADI khAdhuM, to paNa e mahAtmAoe eno kiMcit pratikAra na karyo. adbhuta dhairya, sthiratA, apramattatAno paricaya Apyo. dharmadhyAna ane zukladhyAnamAM sthira rahyA. sadgati prApta karI gayA. A badhI ghaTanAonI pAchaLa koI adRzya zakti yA rahasya hoya to te bhedajJAna ja che. bhedajJAnano abhyAsa, ciMtana, manana ane prayoga jIvanamAM niraMtara cAlato raheze; to mRtyu samaye bhedajJAna ApaNI rakSA karaze. satata ciMtana ane manana dvArA bhedajJAnane AtmasAt karavuM joIe. bhedajJAna mAtra vAtomAM na hoya, paNa vyavahAramAM paNa hovuM joIe. jIvamAtrane evA bhedajJAnano viveka prApta thAo. A rIte vizuddha AtmasvarUpanuM vivecana pUrNa karIne have ApaNe geya kAvyanA AThamA zloka upara jaIe chIe. jinezvara-caritronuM gAna karo : vadanamalaMkuru pAvanarasanam, jinacaritaM gAyam / savinaya zAntasudhArasamenam, ciraM nanda pAyaM pAyam // 8 // "paramAtmA jinezvara devonAM jIvana-kavanane gAI gAIne mukhane alaMkRta kara. tArI jIbhane pAvana ka2. vinayanI sAthe zAntarasanuM vAraMvAra pAna ka2. sudIrgha samaya sudhI tuM parama AnaMdane prApta kara." yAda rAkho ke ApaNe 'saMvara bhAvanA' upara ciMtana - vivecana karI rahyA chIe. A bhAvanAnA anusaMdhAnamAM graMthakAra jinezvara bhagavaMtonA caritronuM gAna karavAnuM kahe che. mukha ane jIvAne pAvana karavAnI preraNA Ape che. bhagavAna RSabhadevathI bhagavAna mahAvIra svAmI sudhI 24 tIrthaMkaronA jIvanacaritro tame vAMcyAM che kharAM ? jarUra vAMco. vAMcIne bIjAMne, svajana-parijanone ane paricita mANasone saMbhaLAvatA raho. khUba ja bhAvapUrNa, vividhatApUrNa che e jinacaritro. "zrI triSaSTi zalAkA puruSacaritra'mAM A badhAM ja jIvanacaritro kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUrIzvarajIe lakhelAM che. jinezvaradevanA jIvanacaritronA kavana-paThana-pAThana karavAthI tame zAnti-samatA - upazama rasanuM pAna karazo, tame lAMbo samaya AnaMda pAmazo. jIvanacaritra saraLa che - vAMcavAmAM,vaMcAvavAmAManesAMbhaLavAmAM. strIo paNa e caritra saraLatAthI vAMcIne potAnAM putra-pautrAdi saMtAnone saMbhaLAvI zake che. jo saMbhaLAvavAnI kaLA hoya to zAntasudhArasa : bhAga 2 188
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ bALako rasapUrvaka sAMbhaLe che. phalatu vAto karavAne badale jinacaritronuM paThana-pAThana karavAthI zubha karmono Asrava thAya che ane azubha karmono saMvara thAya che. A rIte 'saMvara bhAvanA geya kAvyanuM vivecana karIne have zrImad jayasomamuniviracita saMvara bhAvanAnI sakjhAya saMbhaLAvuM chuM. saMvara bhAvanAnI sajhAya : AThamI saMvara bhAvanAjI, gharI citta zuM eka tAra samiti-gupti sudhI dharojI - ApoApa vicAra, 1 saluNA! zAntasudhArasa cAkha. virasa viSayaphaLa phUlaDejI aTato mana-ali rAkha, saluNA! zAntasudhArasa cAkha. lAbha-alAbhe sukhaduHkheja, jIvita-maraNa samAna, zatrumitra zama bhAvatojI - mAna ane apamAna saluNA. kadI e parigraha chAMDa , leze saMyama bhAra, zrAvaka cite huM kadAjI, karIza saMthAro sAra...saluNA. sAdhu AzaMsA Ima karejI, sUtra bhaNIza guru pAsa, ekalamalla pratimA rahIza, karIza saMlekhaNa khAsasaluNA. sarvajIva hita ciMtavojI, vayara makara jagamitta, satyavacana mukha bhAkhIejI, parihara paranuM vitta.saluNA. kAma kaTaka bhedaNa bhaNIjI, dharata zIla-sannAha - navavidha parigraha mUktAjI, lahIe sukha athAhasaluNA. deva-maNue upasargaze , nizcala hoya sudhIra, bAvaza parISaha jItIe jI, jIma jItyA zrIvIrasaluNA. sajhAya kAvyano artha : zrImad jayasoma munivare keTaluM bhAvapUrNa kAvya racyuM che saMvara bhAvanAnA viSayamAM! A kAvya jUnI gujarAtI bhASAmAM che, eTalA mATe saMkSepamAM eno artha jaNAvuM chuM. 'sevara bhAvanAne AtmasAta karajo ane cittamAM enuM vAraMvAra bhAvana karajo. bhAvanA bhAvatAM bhAvatAM sahajatAthI samiti ane guptinuM pAlana karavAnA vicAro Avaze. vIsa viSayasukhanAM puSpo para jyAM sudhI manabhramara pharato raheze tyAM sudhI tuM zAntasudhArasano AsvAda pAmI zakIza nahIM. eTalA mATe manane rokI de. viSayomAM javA na de. [ saMvara bhAvanA 189]
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMvaranA abhilASI jIvoe nIcenA viSayomAM samabhAva rAkhavo - lAbha-alAbhamAM, prApti-aprAptimAM. sukha ane duHkhamAM. jIvana ane mRtyumAM. zatru ane mitramAM. mAna ane apamAnamAM samabhAva rAkhavo, rAgadveSa na karavo, harSazoka na karavo. zrAvake pratidina ciMtana karavuM ke huM mAro parigraha kyAre choDIza? kyAre teno tyAga karIza? cAritradharma kyAre grahaNa karIza? ane kyAre anazana karIne zubha bhAvanAmAM dehatyAga karIza? 1 uttama jIva sarva jIvonA hitanI ciMtA kare che. zivamastu sarvajagataH parahitaniratA bhavantu bhUtagaNAH / doSAH prayAntu nAzaM sarvatra sukhIbhavatu lokaH // kavie kahyuM che, he jagatanA mitra ! tAre koInI sAthe vera na bAMdhavuM. sadeva satyavacana bolavuM, paradravya grahaNa na karavuM ane kAmadevanI senAne jItavA mATe zIlarUpa bakhtara dhAraNa karavuM. navavidha parigrahano tyAga karavo. enAthI tane, aparaMpAra zAnti-sukha maLaze. . devI, mAnuSI ane pazuonA upasarga - upadrava jo thAya to samatAthI, nizcala thaIne sahana karavA. je rIte bhagavAna mahAvIre 22 parISaho sahana karyA hatA, e rIte tAre paNa prayatna karavAno che, A zreSTha upAya che. Aje basa, ATaluM ja. [190 'zAntasudhArasa bhAga 2
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ MAMTA pravacana 41 1. nirjarA bhAvanA : saMklanA : nirjarAnA viSayamAM AtmaciMtana. nirjarAno eka ja prakAraH tapazcaryA. nikAcita karma. tapa kevuM hoya? tapa karavAmAM sAvadhAnI. tapazcaryA dukhasvarUpa nathI. * tapasvI jJAnI hovo joIe. karmaNAM tapanAt tapaH / tapano prabhAva. sanatkumAra cakravartI. cakravartInuM zarIra rogagrasta. sanatkumAra cAritra le che. pharIthI be devo parIkSA levA Ave che. * tapadharmathI jinazAsananI zobhA.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52mopakArI upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'zAntasudhArasa' mahAkAvyamAM navamI 'nirjarA bhAvanA'nuM gAna kare che. A bhAvanAno prAraMbha karatAM sarvaprathama ApaNe nirjarA bhAvanAnA viSayamAM AtmalakSI ciMtana karIzuM. 'nirjarA'nA viSayamAM AtmaciMtana : kyAre evo dhanya avasara Avaze ke jyAre mAro AtmA saMvRtta banI jaze ? Asrava-dvArone baMdha karIne AtmAmAM pUrva praviSTa anaMta-anaMta karmono mAre nAza ka2vAno che. navAM karmo baMdhAya nahIM ane pUrvabaddha karma naSTa thaI jAya tyAre ja mAro AtmA zuddha banaze - zuddha thaze ane mukta thaze. huM jANuM chuM ke saMvRtta AtmAnI tapazcaryA pUrvagRhIta karmonI nirjarA karavAmAM, kSaya ka2vAmAM samartha thAya che, paraMtu Asrava-dvArone baMdha karIne saMvRtta thavuM keTaluM kaThaNa kArya che, te paNa huM samajuM chuM. paNa aMtaHkaraNanI cAhanA che ke evo puNya avasara mane maLe ke sarva saMvara karavA huM sakSama banuM. samagra darzana prApta karIne meM mithyAtvanAM dvAra baMdha karI dIdhAM che. vrata-mahAvrato grahaNa karIne aviratinuM Asrava-dvAra paNa baMdha karI dIdhuM che. paNa pramAda ane kaSAyanAM dvAra kaMIka khullAM rahI gayAM che. mana-vacana-kAyAnI zubha ane azubha pravRttio cAlu ja rahe che. eTalA mATe traNa Asrava-dvAra baMdha karavAnuM kArya cAlu thAya tyAre ja eka sonerI savAra evI Ugaze ke badhAM karmonAM baMdhanothI mAro AtmA mukta thaI jaze. AtmAne sarva saMkalpothI mukta karavAno meM saMkalpa karyo che. eTale ke e karmone naSTa karavA alaga alaga rastAono - upAyono AdhAra laIza. graMthakAra zreSTha upAya batAve che - tapazcaryAno. mane emanA A kathana upara vizvAsa thaI gayo che. jevI rIte zarIramAM utpanna thayeluM ajIrNa ke anya rogo laMghana yA upavAsa vagerethI maTe che, e rIte ja tapazcaryAthI karmo naSTa thaI jAya che. huM bAhya ane AtyaMtara tapa karIza. tapazcaryAthI mArA jIvananI eka-eka kSaNane navapallavita karIza. nirjarAno eka ja prakAra - tapazcaryA : 'nirjarA bhAvanA' nI prastAvanAnA prAraMbhamAM graMthakAra kahe che - yannirjarA dvAdazadhA niruktA, tad dvAdazAnAM tapasAM vibhedAt / hetuprabhedAdiha kAryabhedaH svAtaMtryatastvekavidhaiva sA syAt // bAra prakAranA tapanA bhedone kAraNe nirjarA paNa bAra prakAranI batAvI che. upAya alaga alaga hovAthI ja ahIM bheda batAvavAmAM AvyA che. nahIMtara zAntasudhArasa : bhAga 2 192
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstavamAM kAryarUpa nirjarA to eka ja prakAranI che. A vAtane siddha karavA mATe bIjA zlokamAM kahe che - kASThopalAdispANAM nidAnAnAM vibhedataH / vahniryathaikaspo'pi pRthagspo vivakSate // 2 // agni eka ja prakArano hovA chatAM paNa ene utpanna karanArAM lAkaDAM, kolasA, cakamaka paththara vagerene kAraNe agnine alaga alaga nAmathI jANavAmAM - oLakhavAmAM Ave che." nirjarAno eka ja prakAra che - e siddha karatAM graMthakAra kahe che - nirjarApi dvAdazadhA tapobhedaistathoditA / karmanirjarANAtmA tu saikaspaiva vastutaH // 3 // A rIte tapanA bhedonuM kAraNa nirjarA paNa bAra prakAranI hoya che. paraMtu karmone naSTa karavA mATe kAryarUpamAM to eka ja prakAranI che." graMthakAre traNa zlokomAM nirjarA'no eka ja prakAra che e vAta siddha karI che. vAta mahattvanI.che - tapazcaryAnI. eTalA mATe cothA zlokamAM tapane namaskAra karyA che. nikAcitAnAmapi karmaNAM yad garIyasAM bhUdharadurdharANAm / vibhedane vajamivAtitIvram, namo'stu tasmai tapase'dbhutAya // 4 // 'ati mahAna parvatone kApavA mATe jevI rIte vaja samartha hoya che. e ja rIte tamane sahAre nikAcita prAyakarma paNa vinaSTa thaI jAya che. evA adbhuta prabhAvazALI tapane namaskAra ho. nikAcita karmaH karmabaMdha be prakAre thAya che - nikAcita karmabaMdha ane anikAcita karmabaMdha. bAMdhelAM karmo bhogavavAM ja paDe che - A janmamAM yA to janmAntaramAM. ene kahevAya che nikAcita karmabaMdha. bIjA koI upAyo dvArA nikAcita karmabaMdha tUTato nathI, kSaya pAmato nathI. AvA nikAcita karmane ugra tapa dvArA miTAvI zakAya che. zrI navapadajI-pUjAmAM jJAnavimalasUrijIe kahyuM che - trikAlikapaNe karma-kaSAya TAle, nikAcita bAMdhiyA teha bAle. upAdhyAyazrI yazovijayajIe paNa "navapadapUjAmAM kahyuM che - [ nirjarA bhAvanA 17 |
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ karma nikAcita paNa kSaya jAve kSamA sahita je karatA. te tapa namiye jeha dIpAve jinazAsana ujamatA... paMDitazrI padmavijayajIe paNa tapAdapUjAmAM kahyuM che - je tapa karma nikAcita tapave kSamA sahita munirAyA. tapasyA karatAM ho, DaMkA jora bajAyA ho. tapa kevuM hoya? 'jJAnasAramAM kahevAmAM AvyuM che - yatra brahma jinArcA ca kaSAyANAM tathA hatiH / / sAnubandhAH jinAjJA ca tattapaH zaddhamiSyate // jyAM brahmacarya hoya, jinapUjA hoya, kaSAyono kSaya hoya ane anubaMdha sahita jinAjJA pravartita hoya evuM tapa zuddha mAnavAmAM Ave che." samajyA - vicAryA vagara tapa karavAthI kAma thatuM nathI ke na to koI lAbha thAya che. eTale ke tenAM pariNAma jANavAM joIe. e pariNAma A jIvanamAM AvavuM joIe. mAtra paralokamAM ramaNIya sukhonI kalpanAsRSTimAM phasAIne tapazcaryA karavAno koI lAbha nathI. jema jema tame tapazcaryA karatA jAo tema tema enAM cAra pariNAmo AvavAM joIe - 1. brahmacaryamAM vRDhatA. 2. jinapUjAmAM bhAvavRddhi. 3. kaSAyonI alpatA. 4. sAnubaMdha jinAjJAnuM pAlana tapazcayano prAraMbha karatI vakhate A cAra Adarza draSTi samakSa rAkhavA joIe. jevI rIte tapazcaryA karatA jaIe ema A cAre bAbatomAM pragati thatI jAya che ke nahIM enuM nirIkSaNa karatA raho. A jIvanamAM A cAre bAbatomAM ja ApaNI viziSTa pragati thavI joIe. jJAnamUlaka tapazcaryA brahmacaryapAlanamAM draDhatA pradAna kare che. enAthI abrahmamaithunanI vAsanA maMda paDI jAya che ane dimAgamAM bhUlamAM ya kAmabhoganA vicAro [194 che zAntasudhArasaH bhAga 2)
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvatA nathI. mana-vacana-kAyAthI brahmacaryanuM pAlana thAya che. tapasvI mATe brahmacaryanA pAlanamAM sugamatA Ave che. maithunatyAga tapasvI mATe sahaja thaI jAya che. tapasvInuM eka ja lakSya hoya che - "mAre brahmacaryapAlanamAM nirmaLatA, pavitratA ane draDhatA lAvavAM che."jinapUjAmAM niraMtara pragati sadhAtI jAya che. jinezvara deva pratye hRdayamAM zraddhAbhAva ane bhaktinI anokhI vRddhi thatI rahe che! zaraNAgatino bhAva draDhatara thato jAya che. jinezvara devanI dravyapUjA ane bhAvapUjAmAM utsAhanAM taraMgo chalakAtAM rahe che. kaSAyono kSayopazama thato rahe che. krodha, mAna, mAyA ane lobhamAM kSINatA Ave che. kaSAyone udayamAM AvavA devAnA nathI, sAthe sAthe udita kaSAyone saphaLa thavA devAnA nathI. "tapasvI mATe kaSAya zobhAjanaka nathI." e mudrAlekha banAvavo joIe, kAraNa ke kaSAyamAM khovAyelo tapasvI tapazcaryAnI niMdAmAM nimitta banI jAya che. enA kAraNe tapazcaryAnuM mUlya ghaTI jAya che. eTalA mATe kaSAyono kSayopazama, tapazcaryAno mULa uddeza thavo joIe. cothI vAta che - jinAjJAnuM pAlana. sAnubaMdha jinAjJAnuM pAlana karavuM joIe. koI paNa prakAranI pravRtti karavA pUrve "Ane mATe jinAjJA zuM che? kyAMya jinAjJAno bhaMga to nathI thato ne?" AvA vicAronI jAgRti Avazyaka che. - jinAjJAnI ArAdhanA AtmakalyANArthe hoya che. jyAre enI virAdhanA saMsAra bhramaNa mATe hoya che. jinAjJAnI sApekSatA mATe tapasvI sadeva jAgRti-sAvadhAna rahe. jo A cAre bAbatonI sAvadhAnI rAkhIne tapazcaryA karavAmAM Ave to tapanuM keTaluM UMcuM mUlya hoya ? dhyeyavihIna dizAzUnya banIne mAtra paralokanAM bhautika sukho mATe zarIrane tapAvatA rahevAmAM koI vizeSa artha niSpana thaze nahIM. eTalA mATe A cAreya bAbato hovI ati Avazyaka che - brahmacaryanuM pAlana, jinezvara devanuM pUjana, kaSAyono kSaya ane jinAjJAnuM pAtaMtrya. e paNa evuM alaukika pArataMtra joIe ke bhavobhava jinacaraNanuM zaraNa prApta thAya ane bhavabhramaNanI paraMparA tUTI jAya, A rIte karelI tapazcaryA nikAcita karmono kSaya kare che. tapa karavAmAM sAvadhAnI : tapa karavA mATe jevI vRDhatA joIe, kSamatA joIe e rIte thoDI sAvadhAnI paNa hovI joIe. | durgAna thavuM na joIe. | mana-vacana-kAyAnA yogone hAni thavI na joIeane . Indriyone koI paNa prakAre nukasAna na thavuM joIe. [ nirjarA bhAvanA 195]
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ durgAna : duSyaninA keTalAya prakAro che. durbAna karanArane e kalpanA paNa hotI nathI ke te durbAna karI rahyo che. dudhdhanano artha che - duSTa vicAra, anupayukta vicAra, tapasvIe kevA vicAro na karavA joIe e paNa zuM kahevAnI vAta che? "jo meM tapa karyuM na hota to sAruM thAta - mArA tapanI koI kadara karatuM nathI, tapa kyAre pUrNa thaze?" AvA vicAro durbAna kahevAya che. jo tapazcaryA karatI vakhate zArIrika azakti-kamajorI AvI jAya te vakhate koI sevA-bhakti na kare, to dudhdhana thatAM vAra lAgatI nathI, paraMtu Ama thavuM na joIe. sadAya ArtadhyAnathI bacavuM joIe. mana-vacana-kAyAnA yogo : yogone koI paNa prakAranI hAni na thavI joIe. duSmanathI mananI, kaSAyothI. vacananI ane pramAdathI kAyAnI hAni thAya che. pratikramaNa, pratilekhana, svAdhyAya, gurusevA, glAnisevA, zAsana prabhAvanAdi sAdhujIvananA yogo che. AmAMthI koIne ya koI paNa prakAranI hAni na thavI joIe. evuM tapa bhUlamAM ya na karavuM joIe ke jenAthI sAdhanA-ArAdhanAmAM koI paNa prakAranuM viba Ave. prAtaHkAlIna pratikramaNanA samaye jyAre sAdhue tapaciMtanano kAyotsarga karavAno hoya che tyAre paNa niraMtara e ciMtana karavuM joIe keH "AjanAM mArAM viziSTa kartavyomAM kyAMya tapa bAdhaka to nahIM thAya ne? 'Aje mAre upavAsa che, aThThama che eTalA mATe Aje mArAthI svAdhyAya nahIM thAya, huM glAnasevA- gurusevA Adi nahIM karI zakuM AvuM tapa koI kAmanuM nathI." IndriyonI hAni : trIjI sAvadhAnI e che ke IndriyonI zaktino hrAsa thavo na joIe. je indriyonA mAdhyamathI saMyamanI ArAdhanA karavI che, emano nAza thaI jatAM saMyamanI ArAdhanA khaMDita thaI jaze. AMkhanI jyoti cAlI jAya to? kAne saMbhaLAtuM baMdha thaI jAya to? zarIre lakavo paDI jAya to, zuM thaze? sAdhujIvana to svAzrayI jIvana che. potAnAM kAma pote ja karavAnAM hoya che. pAdavihAra karavAno hoya che. gocarIthI jIvananirvAha karavAno hoya che. jo indriyone hAni pahoMcI jAya to niHsaMdeha sAdhunA AcArone paNa kSati pahoMcI jaze. kartavyapAlana ane indriya surakSAnuM lakSya tapasvIe cUkI javAnuM nathI. dudhyAnathI manane bacAvavuM joIe. sAthe ja sAvadhAnInA nAme kyAMya pramAdanuM poSaNa na thaI dAdA 196 zAnta sudhArasaH bhAga 2 |
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAya ene mATe sAvadhAnI rAkhavI jarUrI che. tapazcaryA duHkharUpa nathI: bauddha darzana kahe che bApa zA mATe karavuM joIe? pazuonI jema duHkha sahana karavAthI bhalA zuM phAyado? A to 'azAtAvedanIya karmanA udayasvarUpa che." - Ano javAba yAkinI sUnu AcArya zrI haribhadrasUrijIe Apyo che - "viziSTa jJAna-saMvega zamasAramatastapaH / kSayopazamikaM jJeyamavyAbAdhasukhAtmakam // "viziSTa jJAna-saMvega-upazamagarbhita tapa kSayopathamika ane avyAbAdha sukharUpa che. arthAt cAritramohanIya karmanA kSayopazamathI saMpana pariNatisvarUpa che." tapathI AMtarika AnaMdanI dhArA akhaMDita rahe che. eno nAza thato nathI. eTalA mATe tamane kaSTaprada kahevuM na joIe. pazupIDA sAthe mAnavatAnI tulanA keTale aMze yogya che? tapanI ArAdhanA svecchAe karavAnI che. koInA bhayathI, baMdhanathI yA to parAdhInatAthI nahIM. svecchAthI kaSTa sahana karavAmAM aMtaraMga AnaMda chalakAya che. A AnaMdanA pravAhane draSTigocara na karanAro mAtra bauddhadharmI jaina tapadhamane duHkha rUpa mAne che. tapasvInA dehane nihALIne vicAryuM ke "bicAro keTalo duHkhI che? na khAvuM, na pIvuM, sAce ja zarIra sUkAIne kevuM kAMTA jevuM thaI gayuM che?" ghora tapazcaryAnA ananya ane adbhuta AtmabaLathI ArAdhanA karanAra mahApuruSanA AMtarika AnaMdanuM yathocita mUlyAMkana karavA mATe teno ghaniSTa paricaya hovo jarUrI che. mogala bAdazAha akabaranA samayamAM dilhImAM caMpA nAmanI tapasvinI zrAvikA thaI gaI, teNe cha mAsanA upavAsa kyAM hatA !! samatAsahita tapa karyuM hatuM, ene kAraNe akabara hIrasUrIzvaranA saMparkamAM Avyo hato ane tenA hRdayamAM dayAbhAva utpanna thayo hato. akabare jAte ja caMpAzrAvikAno paricaya karyo hato. tenI samatA, sahanazIlatA ane prasannatA joIne te prabhAvita thayo hato. tapasvinI caMpAnA AMtarika AnaMdane najIkathI joyo ane samajyo, e bAdazAhanuM hRdaya-parivartana tyArathI zarU thayuM hatuM. . tapasvI jJAnI hovo joIe: tapasvInuM ekamaeva sAdhya hovuM joIe mokSa-mukti. zivaramaNInA madhura milananI kalpanA mAtrathI mAdhurya varase che. A mAdhurya tapasvIne AnaMdathI bharI de [ nirjarA bhAvanA 17.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. zivaramaNIne maLavA mATe tapasvajanoe eka suMdara upAya zodhI kADhyo che tapazcaryAno. dehadamanano ane vRttionA zamanano. tapasvajano pAse jJAnavRSTi hovI joIe. teo jJAnavRSTithI sAdhyanI nikaTatA prApta karI le che. jema jema sAdhyanikaTa haze tema tema mAdhuryanI vRddhi thaze ane teo apUrva AnaMdano anubhava kare che. vairAgyarati" graMthamAM kahevAmAM AvyuM che - rateH samAdhAvaratiH kriyAsu nAtyantatIvAsvapi yoginAm syAt / anAkulA vahnikaNAzane'pi na kiM sudhApAnaguNAzcakorAH // yogIone samAdhimAM rati-prIti hovAthI atyaMta tIvra kriyAmAM paNa aratiaprIti kadI thatI nathI. cakorapakSI sudhApAna karavAnuM Icchuka hovA chatAM agnikaNa bhakSaNa karatAM te vyAkuLatArahita nathI thatuM?" madhuratA vagara AnaMda nahIM ane AnaMda vagaranI kaThora dhamakriyA dIrghakALa sudhI TakatI nathI. ahIM e spaSTa karuM chuM ke tapasvIe jJAnI thavuM nitAnta Avazyaka che. jo tapasvI ajJAnI ane gamAra haze, to tene kaThora dhamakriyAomAM aprIti thaze, arati thaze. bhalene te dharmakriyA karato hoya, paraMtu te madhuratAno anubhava nahIM kare. jJAna ane sAdhya -mokSanA sukhanI kalpanA Ape che. e kalpanA ane madhuratA pradAna kare che ane e ene AnaMdathI bharI de che. e AnaMda enI kaThora tapazcaryAne jIvana Ape che. jJAnayukta tapasvInI jIvanadazAnuM A apUrva darzana che. ApaNe evA tapasvI banavAno Adarza rAkhIe ane evA tapasvIne sadeva namaskAra karIe. karmaNAM tapanAt tapaH : tapa zabdathI koNa ajANa che? tapa karanAra to tapathI paricita che ja, paraMtu je tapa nathI karatA tevA loko paNa tapathI paricita che. Ama to samAjamAM tapa' zabda 'bAhyatapa'nA rUpamAM ja prasiddha che. "tapazcaryA zA mATe karavI? tapa kevuM karavuM?tapa kyAM sudhI karavuM?" vagere ghaNI bAbato che ke jenI upara vicAravAnuM baMdha thaI gayuM che. A saMsAramAM sukhI lokonI jema duHkhI loko paNa maLI Ave che. emAM paNa sukhI ochA ane dukhI vadhAre hoya che. vAstavikatA e paNa che ke sukhI sadAne mATe sakhI hotA nathI, e rIte duHkhI sadaiva duHkhI hotA nathI. A ja to yakSaprazna che. temane thatuM haze ke AvuM kema? zuM 198ii sudhArasaH bhAga 2)
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAno svabhAva ja Avo haze? nA, AtmAno svabhAva to anaMta sukha che, zAzvatuM sukha che. to pachI AvuM kema ? zAstronuM kahevuM che ke AtmA upara karmonuM AvaraNa chavAyeluM che. eTale jIvane je bAhyarUpanAM darzana thayA che te karmajanyarUpa che. AtmAnA A rUpa-svarUpano nirNaya kevaLajJAnI vItarAga paramAtmAe karyo hoya che. parama sukha ane akSaya zAMti mATe AtmAne karmabaMdhanothI mukta karavo paDe che. karmabaMdha toDavAnuM apUrva - ekameva sAdhana che - tapa. kahevAmAM AvyuM che - varmA tapanA tapaH | kamane je tapAve, naSTa kare, te tapa. tapAvavAno artha che nAza karavo. tapasvInuM lakSya haMmezAM karmakSaya ja hovuM joIe. tapano ATalo paricaya karAvIne have ApaNe AgaLa vadhIzuM. kimucyate sattapasaH prabhAvaH kaThorakarmArjita kilbiSo'pi / dRDhaprahArIva nihatya pApaM yato'pavarga labhate'cireNa // 5 // samIcIna tapanA prabhAva aMge kahevuM ja zuM? vRDhaprahArI jevA mahApApI - hatyArAnA pApa paNa alpa samayamAM naSTa thaIne ene mokSamAM laI jAya che, A tapano prabhAva che. tapano prabhAva: tapanA prabhAvanuM varNana karatAM graMthakAra kahe che - tapathI mokSaprApti thAya che. niSpApa AtmA to tapathI mokSaprApti kare ja che, paraMtu mahApApI - ghora hiMsA karanAro jIvAtmA paNa tapathI mokSaprApti karI le che. A vAta "zrI navapadapUjAmAM kahevAmAM AvI che - dRDhaprahArI hatyA karI, kIdhAM karma aghora to paNa tapanA prabhAvathI. kADhyAM karma kaThora draDhaprahArInI kathA tameM sAMbhaLI haze. graMthakAranA kahevAnuM tAtparya e che ke mahApApI jIva paNa tapane sahAre sarva karmono nAza karI parama zAnti, mukti pAmI zake che - sadgati pAmI zake che. joIe mAtra samatAyukta tapa! vairAgyathI paripUrNa ane gheryathI bharapUra ! A viSayamAM Aje huM tamane sanatkumAra cakravartInI ghora tapazcaryAnI bAbatamAM vAta karIza. sanatkumAra paMdaramA tIrthaMkara dharmanAthanA zAsanamAM thayA hatA. triSaSTizalAkA puruSacaritra'mAM emanI vAta vAMcavA maLe che. sanatkumAra cakravartI: eka samayanI vAta che. pahelAM sudhamadevalokano Indra rAjasabhAmAM beTho hato. nATaka cAlatuM hatuM e samaye bIjA IzAna devalokamAMthI 'saMgama' nAmano deva Ave nirjarA bhAvanA E 199]
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. enA dehanI divya prabhAthI rAjasabhAmAM beThelA devo Azcaryacakita thaI jAya che. devoe Indrane pUchyuM "A saMgamadevane AvuM lokottara rUpa kevI rIte maLyuM?' Indra kahyuM ke teNe pUrva janmamAM AyaMbila vardhamAna tapa karyuM hatuM, e tapanA prabhAve ene AvuM anupama rUpa ane divya teja prApta thayAM che. je devoe pUchyuM - "A deva jevuM rUpa A samaye bIjA koI puruSanuM haze?" indra javAba Apyo "manuSyalokamAM kuruvaMzIya sanakumAra cakravartInA jevuM rUpa nathI devasRSTimAM, nathI manuSyalokamAM.' A sAMbhaLIne rAjasabhAmAM beThelA vijaya ane vaijayanta nAmanA be devone IndranI vAta upara zraddhA na beThI. temaNe jAte ja hastinApuramAM jaIne cakravatI sanatunuM rUpa jovA mATe nirNaya karyo. temaNe rUpa-parivartana karyuM. baMne brAhmaNa banI gayA. hastinApura pahoMcyA. rAjamahelamAM pravezyA. e samaye cakravartI zarIra uparathI alaMkAro utArIne, vastro utArIne snAna karavAno AraMbha karI rahyA hatA. e be devo brAhmaNanA rUpamAM AvIne dvArapALanI pAse UbhA rahyA. dvArapALe jaIne cakravartIne kahyuM: "he nAtha ! dUra dezathI be brAhmaNo ApanAM darzana karavA AvyA che." cakravartIe AvavA anumati ApI. baMne brAhmaNo snAnagRhanA dvArA pAse AvyA. cakravartInAM darzana karyA. vismita thaIne temaNe mastaka halAvyAM ane vicAra karavA lAgyA - "aho kevuM rUpa! enuM lalATa aSTamInA caMdrano tiraskAra kare che. enAM netro nIlakamalanI kAntine parAjita kare che. enA adhera to pakva biMbaphaLa jevI prabhA dhAraNa kare che. chIpanI zobhA jevA kAna che. pAMcajanya zaMkha jevo kaMTha che. enI baMne bhujAo hAthInI sUMDhano tiraskAra kare che. eno urapradeza suvarNagirinI zobhAneya lUMTe che. vadhAre zuM kahevuM? enA zarIranuM rUpa zabdo dvArA avarNanIya che. are, lAvaNyasaritAnuM pUra UmaTe che. vAstavamAM karelI prazaMsA sAcI che. uttama puruSo mithyA bhASaNa karatA nathI. e samaye sanakumAre pUchyuM: he uttama brAhmaNo, Apa ahIM kayA prayojanathI padhAyA cho?" brAhmaNoe kahyuM, "he cakravartI ! A sacarAcara vizvamAM ApanA lokottara camatkArika rUpanI sarvatra prazaMsA thaI rahI che. henarapati, ApanA rUpanI prazaMsA sAMbhaLIne ame ghaNA dUrathI ApanAM darzana karavA mATe AvyA chIe. jevuM adbhuta rUpa sAMbhaLyuM hatuM, enAthI vadhAre suMdara rUpa ame ahIMyAM joyuM.' cakravartIe prasanna mudrAthI kahyuM, "he dvijazreSTha, atyAre to mAruM zarIra zaNagAra rahita che ane tailAdi atyaMgathI vyApta che. AnAthI atyAre to zarIra kAnti 200 li | zAnta sudhArasaH bhAga 2)
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ alpa pramANamAM dekhAya che. paraMtu Apa rAjasabhAmAM beso huM snAna karIne, uttama vastrAlaMkAra sajIne rAjasabhAmAM siMhAsana upara ArUDha thAuM tyAre mAruM rUpa jojo.' rAjA e ja rIte suMdara vastro-alaMkArothI suzobhita thaIne rAjasabhAmAM jaIne siMhAsana upara beThI ane e be deva-brAhmaNo rAjasabhAmAM cakravartInI samIpa jaIne UbhA rahyA. emaNe divyadraSTithI cakravartInA zarIrane joyuM. teo khinna thaI gayA. teo vicAramAM paDI gayA- "are kSaNa vAramAM A rUpa, A kAnti, e lAvaNya, kyAM cAlyuM gayuM? brAhmaNonA mukha para glAni ane kheda joIne cakravartIe pUchyuM : 'pahelAM to mane joIne tame baMne jaNA khUba prasanna thayA hatA ane atyAre ahIM tamArA mukho upara glAni ane kheda kema vartAya che? zuM vAta che?" e samaye brAhmaNoe temanuM devasvarUpa prakaTa karyuM ane bolyA "cakravatI, ame saudharma devalokavAsI devo chIe, devasabhAmAM Indra ApanA rUpanI prazaMsA karI hatI! e sAMbhaLIne amane vizvAsa besato na hato, eTalA mATe manuSya rUpamAM Apane pratyakSa jovA mATe AvyA hatA. pahelAM ApanuM rUpa evuM ja hatuM, jevuM amArA devendra batAvyuM hatuM, paraMtu have atyAre to na e rU5 rahyuM na e lAvaNya rahyuM. rAjezvara, ApanA zarIramAM aneka rogo utpanna thaI gayA che. sAta roga utpanna thaI gayA che (bIjA graMthomAM soLa mahArogonI vAta Ave che). A rIte bolIne baMne devo adrazya thaI gayA. cakravartInuM zarIra rogagrasta : devonI vAta sAMbhaLIne cakravartIe potAnA zarIra tarapha joyuM, nisteja ane kAntihIna !! cakravartIe vicAra karyo: "rogagrasta - rogonA ghararUpa zarIrane dhikAra che. tuccha buddhivALA mUrkha loko vyartha ja zarIrano moha rAkhe che. A zarIranI aMdara jyAre aneka rogo thaI jAya che tyAre te vidIrNa thaI jAya che.' zarIra rogothI zithila thaI jAya che, paraMtu viSayonI AzA zithila thatI nathI. rUpa cAlyuM jAya che, paraMtu pApabuddhi jatI nathI. vRddhAvasthA Ave che, paraMtu jJAnadazA AvatI nathI. A saMsAramAM rUpa, lAvaNya, kAntidravya Adi kuzAgra para rahelA jaLabiMdu samAna caMcaLa che. have to A vinAzI zarIrathI "sakAma nirjarA karanAra ghora tapa ja karavuM joIe. ene mATe mAre saMsArano tyAga karIne sadguru pAse jaIne cAritra levuM joIe. sanatkumAra cAritra le che : cakavatI to vairAgyabhAvathI otaprota thaI gayA. emaNe rAjasabhAmAM e ja vakhate potAnI bhAvanA jAhera karI dIdhI ane potAnA putra-rAjakumArano nirA bhAvanA 201]
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjyAbhiSeka karI dIdho. e samaye hastinApuranA udyAnamAM AcAryazrI vinayaMdharasUrijI ziSya parivAranI sAthe birAjamAna hatA. cakravartIe emanI pAse jaIne dIkSAcAritradharma svIkAra karyo ane ugra tapa karavAnI pratijJA karI. cakravartIe sAdhu banIne jyAre nagaramAMthI vihAra karyo to eka lAkha anucaro, hajAro rANIo kalpAMta karavA lAgI ane samagra parivAra emanI pAchaLa cAlyo ane pAchA pharavA mATe prArthanA karavA lAgyo. AjJAMkita hajAro rAjAo, cakravartIno jayajayakAra karavA lAgyA. emanI upara chatra dhAraNa kare che ane cAmara DhoLe che. cha-cha mAsa emanI pAchaLa cAlyA, paraMtu sanatkumAra mahAmuni to kaSAyarahita hatA, virakta hatA. mamatvarahita hatA. ane parigraha vinAnA hatA. emanA zarIramAM udarapIDA, netrapIDA Adi sAta rogo ekI sAthe utpanna thayA hatA. bIjA eka mata pramANe 16 vyAdhi utpanna thayA hatA. paraMtu samatA bhAvathI emaNe vyAdhione sahana karyA. anya parISahone yaM sahana karyA. koI davA nahIM, upacAra nahIM koI phariyAda nahIM. ghora tapazcaryA karatA rahyA. pAraNAmAM paNa lukhkho AhAra ja grahaNa karatA. pariNAma svarUpa e mahAmunine sAta labdhio prApta thaI, to paNa emaNe eka paNa labdhino upayoga na karyo. zarIra pratye sarvathA nirapekSa bhAve vicaratA rahyA. A rIte 700 varSa vyatIta thaI gayAM. cakravartInuM traNa lAkha varSanuM AyuSya hatuM. be lAkha varSo saMsAramAM vItI gayAM, eka lAkha varSa temaNe saMyama dharmanA pAlanamAM gALyAM. pharIthI be devo parIkSA karavA Ave che: 700 varSa pachI devarAja Indra potAnA avadhijJAnanA prakAzamAM sanatkumAra mahAmunine joyA. Indra harSavibhora thaIne devasabhAmAM bolyA, 'cakravartI sanatakumAra kevuM ghora tapa kare che? tapanA prabhAve emane aneka labdhio prApta thaI che, chatAM paNa te zarIranI cikitsA karatA nathI. te zarIra pratye sarvathA nirapekSa che.' mahAmuninI AvI prazaMsA sAMbhaLIne ejabedevo vijaya ane vaijayantavedyanuM rUpa dhAraNa karIne mahAmuninI pAse gayA. temaNe mahAmunine praNAma karyA ane bolyA, "he mahApuruSa, tame zA mATe rogothI paritApa sahana karo cho? ame baMne vaidyo chIe. ame amArAM auSadhothI rogomAM uttama cikitsA karIe chIe. ApanuM zarIra rogagrasta che. tamArI AjJA hoya to ame tamArA rogone naSTa karI daIe." cakravartI mahAmunie kahyuM: he vaidyarAja, jIvonA zarIramAM dravyaroga ane bhAvaroga - be prakAranA rogo hoya che. krodhAdi kaSAya bhAvaroga che. e bhAvaroga 202 - zAnta sudhArasaH bhAga 2)
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavAntaramAM paNa jIvane anaMta anaMta duHkha ApanArA che. eTalA mATe je e bhAvarogonI cikitsA Apa karI zakatA ho to karo. dravyaroganI cikitsA to huM jAte ja karI zakuM chuM.' AvuM kahIne munivare potAnI AMgaLI potAnA ghUMkathI palALI, AMgaLI sonAnI thaI gaI ! baMne vaidyo-devo mahAmuninA caraNomAM namI paDyA ane bolyA, 'ame baMne e ja devo chIe, je hastinApuramAM AvyA hatA. Indra devasabhAmAM ApanA tapanI khUba ja prazaMsA karI hatI. e sAMbhaLIne ApanI parIkSA karavA mATe vaidyanuM rUpa dhAraNa karIne AvyA chIe." baMne vaidyoe vaMdanA karI ane aMtardhAna thaI gayA. 700 varSa pachI sanatkumAra mahAmuni rogarahita banI gayA. tapathI jinazAsananI zobhA : sanatkumAranI ghora, vIra ane ugra tapazcayanI devalokamAM banne prazaMsA karI. jinazAsananI keTalI prazaMsA ane prabhAvanA thaI ? "zrI navapadanI pUjAmAM upAdhyAyazrI yazovijayajIe kahyuM che - AmosahI pamuhA bahu laDhi, hove jAsa prabhAve re. aSTa mahAsiddhi, navanidhi prakaTe, namiye te tapa bhAve re.. zrI sanakumAra mahAmuninI tapazcaryAthI emane sarva prakAranI labdhio prApta thaI hatI, sarva riddhi-siddhio prApta thaI hatI. . A pUjAmAM upAdhyAyajI kahe che - sarvamaMgalamAM paheluM maMgaLa varNavIyuM je graMtha - te tapapada vihuM kAla namije vara sahAya zivapaMtha. tapa sarvamaMgalomAM zreSTha maMgala che, eTalA mATe traNe kALa - savAra, bapora ane sAMjatApadane namaskAra karo. A tapada mokSamArgamAM zreSTha sahAyaka che. tapasvIe AtmabhAvamAM sthira rahevuM joIe ane parabhAvano tyAga karavo joIe. AtmabhAve sthira hojo, parabhAve mata rAcA reH AtmabhAva sthira thavA mATe AtmajJAna thavuM jarUrI che. parabhAvo pratye udAsInatA hovI joIe. meM tapazcaryA karI eTalA mATe mAro phoTo chApAmAM Avavo joIe. mArI zobhAyAtrA nIkaLavI joIe. mAruM sanmAna thavuM joIe....' ItyAdiparabhAvomAM ninagna AjanA nAnA moTA tapasvIo zuM karI rahyA che? kyAM che karmanirjarAno bhAva? kyAM che AtmabhAvanI ramaNatA?mAtra dekhAva, kIrtikAmanA ane vaibhavapradarzana! Aje basa, ATaluM ja. [ nirjarA bhAvanA che. 203]
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ IiGIsudhArI pravacana 42 2. nirjarA bhAvanA : saMkalanA : tapathI AtmasvarUpa ujvaLa bane che. bharata cakravartI. * bharata cakravartInuM ciMtana. audAsInya vagara tapa vyartha. * agnizama, bAhubalI, mallinAthanA pUrvajanmo draupadIno pUrvajanma. dhyAnamAM ekAgratA saraLa nathI. sAdhvI - vezyAnI kelikrIDAthI caMcaLa. karmanAza ane mokSaprApti mATe tA. udayaratnajInuM eka kAvya. dhanA aNagAra. 14 hajAra zramaNomAM zreSTha zramaNa. guNaprazaMsAH zreSTha guNa.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'nirjarA bhAvanA'nI prastAvanA karatA kahe che - yathA suvarNasya zucisvarUpaM dIptaH kRzAnuH prakaTIkaroti / tathAtmanaH karmarajo nihatya jyotistapastadvizadIkaroti // 6 // jevI rIte agni sonAnA vAstavika rUpane - nirmaLa rUpane prakaTa kare che, e ja rIte tapa AtmA para jAmelA karmonA melane dUra karIne, enA zuddha svarUpane jAjvalyamAna banAve che. tapathI AtmasvarUpa ujvaLa bane che : pahelAM e vicAro ke AtmAnuM svarUpa ujvaLa banAvavuM che ? haju ApaNA AtmAmAM anaMta-anaMta karma bharelAM paDyAM che e vAtanuM hRdayamAM duHkha che ? e karmono nAza karavAnI hRdayamAM tIvra tamannA che ? upAya che karmanAza karavAno. manuSyane sonuM priya che, ene sonuM joIe eTalA mATe khANamAMthI je sonuM nIkaLe che, ene zuddha karavA mATe agnimAM nAkhavAmAM Ave che. te pachI sonuM zuddha thAya che. e rIte AtmA priya lAgavo joIe tyAre karmothI azuddha AtmAne zuddha karavA mATe tapazcaryAno upAya karazo ane tapazcaryAthI AtmA ujvaLa banaze. AtmasvarUpa jJAna ane darzana parama ujvaLa banaze. prastAvanAno sAtamo zloka che - bAhyenAbhyantareNa prathitabahubhidA jIyate yena zatruzreNI bAhyAntaraGgAbharatanRpativad bhAvalabdhadRDhimnA // yasmAtprAdurbhaveyuH prakaTitavibhavA labdhayaH siddhayazca / vande svargApavargArpaNapaTusatataM tattapo vizvavandyam // 7 // je tapanA bAhya ane AtyaMtara bheda che, je tapa bAhya ane AMtarika zatrusamUhane bharata cakravartInI jema bhAvanAyukta dRDhatAthI jItI le che ane jene loko joI zake evI siddhio - vaibhava prApta thAya che. svarga ane mokSa ApavAmAM sakSama tapa samagra vizva mATe vaMdanIya che, evA tapane huM namaskAra karuM chuM. bharata cakravartI : tapanA prakAro che - 6 bAhya ane 6 ApyaMtara. evAM bAhya-AtyaMtara tapa bAhya-AMtarika zatruone jItI le che. manuSyanA jIvanamAM ane devAdinA jIvanamAM paNa bahAranA zatruo hoya che ane AMtarika zatruo paNa hoya che. zatruo upara vijaya pAmavA mATe 'tapa' zreSTha upAya che. graMthakAre tapanI upalabdhio batAvI che. nirjarA bhAvanA 205
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAhya-AtyaMtara zatruo upara vijaya siddhio ane vaibhavanI prApti | svarganI prApti | mokSanI prApti AvA tapane namaskAra kare che graMthakAra. ApaNe paNa namaskAra karIe chIe. graMthakAre bharata cakravartIno nirdeza karyo che. Ama to temaNe bAhya vizeSa tapa karyuM na hatuM, AtyaMtara dhyAnanuM tapa karyuM hatuM. dharmadhyAna karyuM hatuM. dharmadhyAna'nI cAra anuprekSAo che - anitya bhAvanA, azaraNa bhAvanA, ekatva bhAvanA ane saMsAra bhAvanA. bharatajIne arIsA bhavanamAM - kAcanA mahelamAM ja jJAna prApta thayuM hatuM. e kathA tame jANatA hazo. ekadivase bharatezvara snAna karIne, vilepana karIne zreSTha vastro ane AbhUSaNo dhAraNa karIne aMtaHpuranI zreSTha rANIo sAthe arIsA bhavanamAM gayA. zarIra pramANa eka arIsAmAM potAnuM rUpa nihALI rahyA hatA, e samaye eka AMgaLI uparathI eka mudrikA paDI gaI. jyAre emaNe mudrikA vagaranI AMgaLI joI tyAre vicAra karyo: 'mArI A AMgaLI zobhArahita kema che? zuM bIjAM aMga paNa AbhUSaNo vagara zobhAhIna lAgaze? emaNe anya AbhUSaNo nIce utAravAno prAraMbha karyo ane teo dharmadhyAnanI anuprekSAmAM DUbatA gayA. ciMtananI dhArA vahevA lAgI, Ama paNa bharatajI manamAM to vairAgI hatA ja. bharata cakravartInuM ciMtanaH jyAre zarIra uparathI tamAma AbhUSaNo dUra karyA ane cakravartIe zobhAhIna. banelA potAnA zarIrane joyuM ane vicAra karyo ke A zarIra dhikakArapAtra che. jevI rIte dIvAla upara raMga citrAdi dvArA kRtrima zobhA karavAmAM Ave che, e rIte zarIranI AbhUSaNo dvArA zobhA karavAmAM Ave che. A zarIranI aMdara viSTA, ItyAdi malina padArtho bharelA che ane bahArathI paNa zarIra malina ja rahe che. jevI rIte kSArayukta jamIna varSanA pANIne dUSita kare che e rIte ja A zarIra vilepanane - kapUra, kasturI vagerene dUSita kare che. eTale je manuSyo tapazcaryA kare che, e tattvajJAnI puruSo ja A zarIranuM zreSTha phaLa prApta kare che. A rIte zarIranI azuci, AtmAnuM ekatva, jIvanI saMsAramAM azaraNatA AdinuM ciMtana karatAM karatAM te kevaLajJAnI banI gayA. vItarAga banI gayA. dharmadhyAna eka mahAna tapa che. dharmadhyAnamAMthI e zukladhyAnamAM cAlyA gayA. sarva ghAtakamano kSaya thayo ane te kevaLajJAnI banI gayA, bAhya-AtyaMtara zatruo para [ 206 zAnta sudhArasa bhAga 2)
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ emaNe vijaya prApta kayoM ane zeSa AyuSya karma kSaya thatAM emano mokSa thayo. sanatkumAra mahAmuni AyuSya karma pUrNa thatAM trIjA devalokamAM deva banyA hatA. temane aneka labdhio prApta thaI hatI. eTale ke tapazcaryAthI cAre phaLanI prApti thAya che, paraMtu tapazcaryA samatA sAthe thavI joIe. udAsInatA bhAva thavo joIe. bharata cakravartIno vairAgya bhAva, udAsIna bhAva bhagavAna RSabhadevanA nirvANa pachI vadhAre tIvra banyo hato. zAmyazatakamAM kahevAmAM AvyuM che ke - zIrNaparNAzanaprAyaiyanmunistapyate tapaH / audAsInya vinA viddhi tad bhasmanihutopamam // 10 // audAsInya vagara tapa vyartha : tamane be cakravartIonI bAhya-Abhyantara tapazcaryA ane temanAM phaLa batAvyAM. baMne cakravartIo virakta banyA hatA ane audAsInya emanI aMdara bharyuM paDyuM hatuM. eTalA mATe baMnenI tapazcaya phalavatI banI hatI. koI muni jhADanAM sUkAM pAna khAIne tapazcaryA kare che. koI muni vAyunuM bhakSaNa karIne tapazcaryA kare che. paNa koI muni varaso sudhI AyaMbila tapa kare che. | koI muni mAsakhamaNa para mAsakhamaNa kare che. paraMtu jo samatA - udAsInatA vagara, samatva vagara, tapazcaryA karato hoya to tenI kiMmata rajamAtra nathI. rAkhamAM nAkhelA ghI jevI che. ThIka che, tame samyagudraSTi ho. jJAnI-dhyAnI ho ke mahAna tapasvI ho, paraMtu upazAnta nahoto -parabhAvo pratye udAsIna na ho, to A badhuM ja vyartha che, nirarthaka che, nakAmuM che. zAnta, upazAMta AtmAne je AMtarika sukha hoya che te na to cakravartIne maLe che ke na to devendranA nasIbamAM hoya che. eTalA mATe udAsInatAnI sAthe tapa karavAnuM kahyuM che. tapathI saMsArasAgara tarI zakAya che ane tapathI saMsAramAM DUbI paNa zakAya che. je tapa mohanAM baMdhano toDavA mATenA lakSyathI karavAmAM Ave che, e tapathI saMsAra tarI zakAya che. je tapa mohaprerita thaIne karavAmAM Ave che, e tapa dvArA to saMsAramAM DUbI javAya che. tapa krodhathI paNa karavAmAM Ave che, jema ke agnizama. tapa abhimAnathI paNa karavAmAM Ave che, jema ke bAhubalI. nirjarA bhAvanA 207]
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa mAyAthI paNa karavAmAM Ave che, jema ke mallinAthano pUrvabhava. tapa lobhathI paNa karavAmAM Ave che, jema ke draupadIno pUrvabhava. bAhubalI munine temanI be baheno - sAdhvIjIo pratibodhita karavA mATe AvI pahoMcI, to te bacI gayA ane bhavasAgara tarI gayA. paraMtu samarAditya caritra'no agnizamI, jeNe guNasena rAjAne janamojanama mAravAno saMkalpa karyo hato, te saMkalpathI lAkho mAsakhamaNa karyA hatA, te bhavasAgaramAM DUbI gayo. dugatiomAM ghora trAsa ane vedanA bhogavato rahyo. mallinAtha tIrthaMkarano pUrvabhava jANo cho ne?tapanI bAbatamAM potAnA mitro je sAdhuo hatA temanI sAthe mAyA karI hatI. pariNAma svarUpa strIno avatAra maLyo ! paraMtu tIrthaMkara nAmakarma bAMdhI lIdhuM hatuM eTale bhavasAgara to tarI gayA. paraMtu lakSmaNA sAdhvI tapa karavA chatAM paNa mAyAne kAraNe hRdayanI gUDhatAne kAraNe bhavasAgaramAM bhaTakI paDI. draupadIno pUrvabhava tame jANo cho? e sAdhvI hatI. eka divase enA manamAM vicAra Avyo ke "sAdhuonI jema huM paNa rAtrinA samaye nagaranA bAhya pradezamAM jaIne kAyotsarga dhyAnamAM UbhI rahuM."teNe potAnI guruNIne pUchyuM. guruSIemanA karI ane kahyuM: sAdhvIe rAtrimAM ekalA AvA samaye AkAza taLe kAyotsarga dhyAna na karavuM joIe. dhyAna karavuM ja hoya to baMdha makAnamAM ja kara.' paraMtu teNe na mAnyuM. guruNInI AjJAnuM ullaMghana karIne te saMdhyA samaye nagara bahAra bAhya pradezamAM jaIne kAyotsarga dhyAnamAM UbhI rahI. rAta paDI gaI. nagaramAM makAnomAM dIvAo baLavA lAgyA. sAdhvI jyAM UbhI hatI enI sAme thoDeka dUra eka vezyAnuM ghara hatuM. gharanI bahAranI agAzInA bhAgamAM vezyA pAMca puruSo sAthe kelikIDA karI rahI hatI. teo hasatAM hatAM, nAcatAM hatAM ane AnaMda karatAM hatAM. e zabdo sAdhvInA kAne paDavA lAgyA. sAMbhaLavAmAM e zabdo sArA lAgyA. AMkho avAjanI dizAmAM khUlI, dhyAna bhaMga thayo. mana to markaTa jevuM che ne? dhyAnamAM ekAgratA saraLa nathIH ekamanoraMjaka vArtA saMbhaLAvuM. bAdazAha akabare ATha zveta bilADIone sAruM zikSaNa ApyuM hatuM. AThebilADIo bAdazAhanI sAme cUpa besI rahetI hatI. A duSkara kArya bAdazAhe siddha karyuM che e batAvavA mATe teNe birabalane bhojana mATe nimaMtraNa ApyuM. bAdazAha ane birabala bhojana karavA beThA tyAre bAdazAhe tALI pADI, ATheya bilADIo doDIne AvI ane AvIne bAdazAha sAme ardhacaMdrAkAramAM besI gaI. 208T | zAnta sudhArasaH bhAga 2)
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAdazAhe ATheyanA mastaka upara dIvA mUkI dIdhA. bAdazAha ane birabala A dIvAonA prakAzamAM bhojana karavA lAgyA. aDadhA kalAka sudhI sthiratAthI bilADIo besI rahI. dIvAo baLatA rahyA. bAdazAhe garva sAthe birabalane kahyuM: 'joyuM? dareka vAta prayatnasAdhya che. bilADIo Ama to caMcaLa hoya che, chatAM tAlIma ApIne emane paNa dhyAnamAM besADI zakAya che. birabale kahyuM: "jahAMpanAha! eka ja vAra jovAthI koI vAta mAnI zakAtI nathI. A Akasmika - prAsaMgika paNa hoI zake." A sAMbhaLIne bAdazAhe bIje divase paNa birabalane bhojananuM nimaMtraNa ApyuM. bAdazAha to che mAsathI A rIte bilADIo sAthe bhojana karato hato. eTale ene potAnI tAlIma para vizvAsa hato. bIje divase birabala Avyo. bilADIo paNa AvI. bAdazAha ganata hato. nokare bilADIonA mAthA upara dIvA mUkI dIdhA. bhojana vyavasthita cAlatuM hatuM, evAmAM birabale tenA gajavAmAMthI eka uMdara kADhyo ane jamIna upara mUkI dIdho! jevo uMdara joyo ke badhI bilADIo uMdarane pakaDavA doDI, dIvA nIce paDI gayA. pANInA pyAlAo DhaLI gayA. bilADIoe tophAna macAvI dIdhuM. - bAdazAhanI AMkho zaramathI DhaLI gaI. birabale kahyuM: "jahAMpanAha, bilADIo uMdarane joIne caMcaLa thaI jAya che." sAdhvI - vezyAnI kelikrIDA joI caMcaLa: guru-AjJAnuM ullaMghana karIne sAdhvI potAnA dhyAnabaLanA abhimAnamAM nagara bahAranI pradezamAM AvI to kharI, kAyotsarga dhyAna lagAvyuMya kharuM.... paraMtu jevA puruSanA hAsyavinoda zabdo sAMbhaLyA ke dhyAna bhaMga thatAM vAra na lAgI. eNe e dRzyane joyuM, pasaMda paDavuM vicAryuM: "A strI keTalI sukhI che? pAMca-pAMca puruSo ene prema karI rahyA che. keTaluM sarasa che e jIvana !!" A vikalpamAM ja eNe evuM karma bAMdhI lIdhuM ke draupadInA janmamAM ene pAMca pati maLyA. te pAMca pationI patnI banI. prazna e to sAdhvI hatIne? sAdhvIne evA vicAro Ave kharA? ene to pAMca mahAvrato hoya che! uttara prazna barAbara che. paraMtu eka vAta samajI lo. tatprApya viratiratnaM virAgamArgavijayo duradhigamyaH / bhalene sarvaviratimaya sAdhujIvana maLyuM hoya, paraMtu vairAgya bhAvanA dRDha karavI ati muzkela che. udAsIna bhAva Avavo ati kaThina che. [ nirjarA bhAvanA 209 |
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa jANo cho? 'prazamaratimAM kahyuM che - ndriya-pAtha-va-para-sapavithaLa | sarvaviratimaya zramaNa jIvana aMgIkAra karyA pachI paNa indriyonI svacchaMdatA, kaSAyonI prabaLatA, gAravonI lolupatA ane parISaha sahana karavAnI kAyaratA eTalI to vRDha thayelI che ke ene kAraNe vairAgyanI bhAvanA sthira thatI nathI. draupadI je pUrva jIvanamAM sAdhvI hatI, kAyotsarga dhyAnamAM hatI, paraMtu jevA madhura priyaAlApa sAMbhaLavAmAM AvyA, to zravaNendriya caMcaLa thaI gaI, Indriya paravazatA AvI gaI ane mana emAM vahevA lAgyuM. navicAravAnuM vicAryuM, anartha thaI gayo, jo kedravyadraSTithI mahAvrata akhaMDa rahyA...paraMtumana abrahmapratye AkarSita thaIgayuM.chatAM paNa draupadInA jIvanamAM eNe mahAsatItva banAvI rAkhyuM, eTalAmATetebhavabhramaNathI bacI gaI. tapamAtranirjarAnI bhAvanAthI karavAnuM che, Atmazuddhi mATe karavAnuM che. koI paNa bhautika AzaMsAyAAkAMkSAthI karavAnuM nathI.' karmanAza ane mokSaprApti mATe tapaH A vAta eka gujarAtI kAvya (sajhAya)mAM mahAkavi udayaratnajI munivare kahI che, sAMbhaLo - kIdhAM karma nikaMdavA re, levA muktinuM dAna, hatyA pAtika chUTavA re, nahIM koI tapa samAna. bhavikajana! tapa karajo mana zuddha. 1 uttama tapanA yogathI re. seve suranara pAya labdhi aThThAvIsa upaje re. manavAMcchita phala thAya. bhavika ra tIrthaMkarapada pAmIe re. nAse saghaLA roga rUpalIlA sukha sAhebI re. lahiye tapa saMyoga.... bhavika. 3 te zuM che saMsAramAM re, tapathI na hove jeha je je manamAM kAmIe re. saphaLa hove sahI teha. bhavika. 4 aSTakamanA oghane re, tapa TALe tatkALa, avasara lahIne tehano re, khapa karajo ujamALa, bhavika. 5 bAhya-abhyatara je kahyAM re, tapanA bAra prakAra hojo tehanI cAlamAM re jima dhano aNagAra... bhavika, pha "udayaratna' kahe tapa thakI re, vAghe sujana samUra svarga hue gharaAMgaNuM re. durgati jAve dUra... bhavika 7 210 zAnta sudhArasa : bhAga 2
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ have A kAvyano saMkSepamAM artha batAvuM chuM - 1. ApaNe janamajanamathI je karma bAMdhyAM che, emane naSTa karavA ane mukti pAmavA mATe, hiMsA Adi pApomAMthI mukta thavA mATe, tapa jevo bIjo koI upAya nathI. eTalA mATe he bhavya jIva ! zuddha manathI tapa karavuM. 2. jo manuSya sarvazreSTha tapazcaryA kare, to rAjarAjezvara ane deva-devendra enuM sAnnidhya kare che. tapasvI upara atyaMta karuNAvaMta bane che. tapasvIne 28 labdhio prApta thAya che ane tenI manokAmanAo pUrNa thAya che. 3. vizuddha ane vardhamAna pariNAmavALo tapasvI tIrthakara nAmakarma paNa bAMdhe che. tapasvInA sarvaroga paNa naSTa thaI jAya che. rUpalAvaNya ane sukhavaibhava pAme che. 4. saMsAramAM tapathI na meLavI zakAya tevuM kazuM nathI. tapasvI potAnA manamAM je je IcchAo kare te saphaLa thaI jAya che. pa. ATha karmonA samUhane paNa tapasvInI tapazcaryA tatkAla naSTa kare che. eTalA mATe jyAre paNa tapa karavAno avasara prApta thAya tyAre avazya tapano Adara karo. 6. tapanA bAra prakAro cheH 6 bAhya ane 6 AtyaMtara. AmAMthI je je tapa karI * zako te karatA raho, jema ke kAkaMdInA dhanA aNagAre karyuM hatuM. 7. mahAkavi udayaratnajI kahe che: "tapathI yaza ane kAnti vadhe che ane durgatinAM dvAra baMdha thaI jAya che." samajI gayA ne A kAvyano artha?gamyo ne? yAda karI zako to karI lejo. koI koI vAra gAtA rahejo. bhAvazuddhi thaze. dhannA aNagAra : A kAvyamAM kavie dhannA aNagArano ullekha karyo che. e rIte navapadanI pUjAmAM paNa padmavijayajIe kahyuM che - viba Tale tapaguNa thakI tapathI jAya vikAra, prazasyo tapaguNa thakI vIre dhano aNagAra. tapathI tamAma vighno dUra thaI jAya che. mana vikArahIna banI jAya che. bhagavAna mahAvIre A tapaguNanA mAdhyamathI temanA 14 hajAra ziSyomAM zreSTha ziSya batAvyo dhannA aNagArane. zramaNa bhagavAna mahAvIra vihAra karatAM kAkaMdI nagarImAM padhAryA. kAkaMdIno rAjA jitazatru parivAra sahita bhagavAnano upadeza sAMbhaLavA udhAnamAM gayo. nagaravAsIo paNa hatA. e nagarano zreSThI sArthavAha putra dhanyakumAra paNa tenI 3ra [ nirjarA bhAvanA | 211]
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ patnIo sAthe bhagavAnano upadeza sAMbhaLavA gayo hato. bhagavaMtano upadeza sAMbhaLatAM ja te vairAgI banI gayo hato. kavie kahyuM che - parivAra zuM pALo dhano Avyo te vaMdana eka mano.. suNI dezanA amIya samANI, vairAgI thayo guNa khANI. prabhunI amRta samAna dezanA sAMbhaLIne e draDha vairAgI banI gayo. ghera AvIne teNe potAnI mAtAnI cAritradharma svIkAra karavA mATe rajA mAgI. putranI vAta sAMbhaLIne ja mAtA bhadrA behoza thaI gaI. behozI dUra thatAM te raDavA lAgI. karuNA rudana karavA lAgI. jyAre enI 3ra patnIone vAtanI khabara paDI, to te paNa karuNa kalpAMta karavA lAgI, tyAre dhanyakumAre mAtA-patnIone virakta bhAve kahyuM - kahe dhano kAminI pratye kAja na Ave koya re, parabhava jAtAM jIvane, meM vAta vicArI jaya re.. mAtA-pitA bAMdhava sahu putra kalatra parivAra re, svArathanA sahu ko sagA, maliyA che saMsAra re. dhanyakumAre kahyuM parabhava - paraloka jatI vakhate koI paNa svajana sAthe nathI AvatuM, kAma nathI AvatuM. mAtA-pitA, bhAI-bahena, patnI Adi parivAramAM svArthanI sagAInAM che, eTalA mATe huM bhagavAna mahAvIranAM caraNomAM mAruM jIvana samarpita karIza. mane prabhucaraNomAM sukha maLaze. kavie kahyuM che ke - "sukha pAmIza saMyama thakI arihaMtanI ANA vahata re.." jyAre dhanyakumAre mAtAne ane potAnI 32 patnIone potAno virakta bhAva vRDhatAthI saMbhaLAvyo to samajadAra mAtA ane patnIo samajI gaI. dhanyakumAre bhagavAna mahAvIranA haste cAritradharmano svIkAra karyo. e divase eNe bhagavAna pAse tapazcayanI pratijJA lIdhI. paMca mahAvrata ucarI re kahe dhano aNagAra, Aja thakI kahyuM have re, suNo prabhu jagadAdhAra, chaThTha tapa AMbila pAraNe re, karavo yAvajIva, INa mAMhe ocho nahIM re, e tapa karavo sadeva. tame loko vAta samajyA? dIkSA grahaNa karatAM ja dhanyabhAgI munivare pratijJA karI - "jIvanaparyata chaThTha tapa - be upavAsa karIza ane pAraNAM AyaMbilathI karIza!" AyaMbila paNa kevuM? e samaye AjanA jevuM AyaMbilamAM loko khAtA na hatA. kevo zuSka ane nIrasa AhAra karatA hatA e muni? kavie kahyuM che - 212 zAntasudhArasaH bhAga 2)
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaThTha tapa AMbila pAraNe. liyo nIrasa ho virasa AhAra ke, mAkhI na vAMche ehavo, diye ANI ho dehane AdhAra ke... te muni jaga vaMdIe. AMbilano evo AhAra e muni gocarImAM lAvatA hatA ke jenI upara mAkhI paNa besavAnuM pasaMda karatI na hatI !! 14 hajAra zramaNomAM zreSTha zramaNa : jyAre bhagavAna mahAvIra kAkaMdImAMthI vihAra karatA karatA rAjagRhI padhAryA, tyAre mahArAjA zreNika samagra parivAranI sAthe bhagavAnane vaMdana karavA ane dezanA sAMbhaLavA guNazIla caityamAM padhAryA. dezanA sAMbhaLIne zreNike vinayathI bhagavaMtane pUchyuM : cauda sahasa aNagAramAM re, kuNa caDhate pariNAma? kaho prabhujI karuNA karI re. nirUpama tehanuM nAma "he prabhu, ApanA 14 hajAra ziSyomAM pratikSaNa vardhamAna -zubha pariNAma kayA muninAM che? mArI upara karuNA karIne e mahAmuninuM nAma batAvavAnI kRpA karo." . bhagavAne kahyuM H zreNika e dhanyanAma che. dhano aNagAra sarva tapasvIomAM zreSTha ane pratipala vardhamAna pariNAmavALo ! "anuttaropapAtika sUtra'mAM dhanA aNagAranA viSayamAM bhagavAna mahAvIre je prazaMsA karI che - e sAMbhaLIne zreNika svaye vaibhAragiri upara jAya che ane te mahAmunine dhyAnastha dazAmAM UbhelA jue che. mAtra asthipiMjara ja jue che. mukha para zAnti, upazama ane prasannatA ja, dekhAya che. rAjA zreNike bhAvapUrvaka vaMdanA karI ane kahyuM: "je rItanuM bhagavAne muninuM varNana karyuM hatuM evuM ja rUpa dekhAya che." 'dIkSA lIdhAne ATha mAsathayA hatA. chaThTha tapane pAraNe AyaMbilanuM tapa karatAM emaNe zarIranuM mAMsa, radhira bALI nAkhyuM hatuM. tapanI AgamAM zarIra baLI gayuM hatuM. jANe ke baLeluM bAvaLavRkSa jeNe gRhasthajIvanamAM eka paNa AyaMbilayAto ekAsaNuM paNa karyuM na hatuM, je mahela jevI havelImAM janmyo hato, 3ra karoDa suvarNamudrAono mAlika hato, bhadrAno ekano ekaputra hato, khUbalADakoDamAM UcharIne moTo thayo hato, 3ra panIono svAmI hato, bhogopabhoganI vipula sAmagrI hatI, evo dhanyakumAra dIkSA laIne zarIra pratyenispRhaane anAsakta banIne ghora, vIra ane ugra tapazcaryA kare che. kevuM enuM manobaLa haze?" AtmazuddhinI kevI tamannA haze ? vaibhAragirinA pahADI vistAramAM divaso sudhI dhyAnastha UbhA rahevuM -nirbhaya ane nizcala UbhA rahevuM, mAmulI vAta to nathI ja. kavie kahyuM che - nirA bhAvanA 213
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAMdI stavI rAjA vaLyo, RRSi kIdhuM anazana tihAM heva. vaibhArigira eka mAsanuM pALI ho te upanyo deva... jyAre munine lAgyuM ke mAro aMta najIka che, AyuSya pUrNa thavAnI taiyArImAM che, eTale teNe eka mAsanuM anazana grahaNa karI lIdhuM. eTale ke eka mAsanA upavAsa ! evA munivara jevuM ApaNe tapa nathI karI zakatA, nathI to jaMgalamAM dhyAna lagAvI zakIe chIe. paraMtu bhAvabhaktipUrvaka emanuM nAma smaraNa karavAmAM Ave, to paNa pApono nAza thaI jAya ane bhavasAgarane tarI jaIe ! kavie kahyuM che - dhanadhana dhanno RSivara tapasI, guNa taNo bhaMDAra jI, nAma liyetAM pApa paNAse, lahiye bhavano pAra jI... anazana tapa pUrNa thatAM dhannA aNagArano svargavAsa thayo. temano AtmA anuttara devalokamAM 'sarvArthasiddha' nAmanA vimAnamAM devarUpe utpanna thayo. bhagavAna mahAvIra svAmIe samavasaraNamAM kahyuM H 'sarvArthasiddha devalokamAM e 33 sAgaropama eTale ke asaMkhya varSanuM AyuSya bhogavaze. te pachI eno janma 'mahAvideha' kSetramAM thaze. te dIkSA leze. sarva karmono kSaya karIne mukti pAmaze. aMtamAM kavi 'jJAnasAgarajI' kahe che - ehavA sAdhu taNA pAya vaMdI, karIe janma pramANa jI, jihvA saphaLa hove guNa gAtAM, pAmIje kalyANa jI. evA sAdhupuruSanA caraNomAM vaMdanA karIne jIvanane saphaLa banAvIe ane jihvAne ya saphaLa banAvIe muniguNagAnathI. A rIte AtmakalyANa karIe. guNaprazaMsA - zreSTha guNa : guNavAna puruSonI prazaMsA karatA raho. guNonuM kIrtana karatA raho. kahevAmAM AvyuM che ke - 214 guNarayaNa maMDiyANuM bahumANe jo kareI suddhamaNo / sulahA, annajanmammi, tasya guNA hoti niyameNa guNaratnothI suzobhita satpuruSonuM zuddha manathI bahumAna karanArAone bIjA janmamAM e guNa avazya prApta thAya che. je puruSanA hRdayamAM uttama-zreSTha guNo pratye anurAga hoya che, te tIrthaMkarapada' paNa prApta karI zake che. tapazcaryA... samatA, udAsInatA sahita karelI tapazcaryA eka mahAna guNa che. e guNavALA tapasvIne sadaiva ApaNA namaskAra ho... namaskAra ho. Aje basa, ATaluM ja. zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIrAM pravacana 43 3. nirjarA bhAvanA * saMkalanA : tapanA mahimAnuM ciMtana karo. tapanI AMdhI, karmonAM vAdaLo. arjunamALI hatyAro kevI rIte banyo ? arjunamALIne loko mAre che. tapathI vAMcchita phaLanI prApti. tapathI zatru mitra bane che. tapa jinAgamonuM parama rahasya. bAhya 6 prakAranuM tapa. anazana tapa. : eka ajIba anubhava. UNodarI tapa. vRttisaMkSepa vrata. rasatyAga tapa. rasamRddhi jIvanuM patana karAve che. saMlInatA tapa. kAyakleza tapa H sAdhujIvanamAM vizeSa.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramopakArI upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'zAntasudhArasa' mahAkAvyamAM 'nirjarA bhAvanAne sAraMga rAgamAM nibaddha kare che. vibhAvaya vinaya tapomahimAnam bahubhavasaJcitaduSkRtamamunA, labhate laghu ladhimAnam / vibhA. 1 yAti ghanA'pi ghanAghanapaTalI, kharapavanenavirAmam / bhavati tathA tapasA duritAlI, kSaNabhaMgura pariNAmam / vibhA. 2 vAJchitamAkarSati dUrAdapi ripumapi vrajati vayasyam / ' tapa idamAzraya nirmalabhAvAdAgama paramarahasyam / vibhA. 3 anazanamUnodaratAM vRtti-hAsaM rasaparihAram / bhaja sAMlInyaM kAyaklezam, tapa iti bAhyamudAram / vibhA. 4 prAyaccittaM vaiyAvRtyaM svAdhyAyaM vinayaM ca / kAyotsarga zubhadhyAnaM AbhyantaramidamaM ca / vibhA. 5 Aje ApaNe A kAvyanA pAMca zloko para vivecana karIzuM. bAkInA traNa upara AvatI kAle. pahelAM pAMca zlokono artha sAMbhaLI lo. 1. o vinaya, tuM tapanA mahimAnuM sArI rIte ciMtana kara. enA prabhAve janamojanamanAM ekatra thayelAM pApo ekadama ochAM thaI jAya che. . 2. vAdaLono kAphalo game teTalo ghanaghora banIne chavAyo hoya, paraMtu dhIrUpe AvatI havAnA hAthe te veravikhera thaIne chUTo paDI jAya che. e ja rIte tapazcaryAnA apratima tejathI pAponI hAramALAo paNa baLIne rAkha thaI jAya 3. tapano prabhAva dUra rahelA manovAMcchita padArthone pAse kheMcI lAve che. duzmanane dosta banAvI de che. tapa to jinAgamonA parama rahasyarUpa che. tuM e tamane nirmaLa manathI, svaccha aMtaHkaraNathI apanAvI le. 4. anazana, UNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, saMlInatA ane kAyAkleza - A tapanA cha prakAro che ane te bAhya prakAro che. 5. prAyazcitta, vaiyAvacca, svAdhyAya, vinaya, kAyotsarga ane zubha dhyAna - A che prakAro AtyaMtara tapanA che. tapanA mahimAnuM ciMtana karo: kAvyanA prAraMbhamAM upAdhyAyajI kahe che - potAnI jAtane saMbodhita karatAM kahe 216 sudhArasaH bhAga 2
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ che H "vinaya, tuM tapanA mahimAnuM sArI rIte ciMtana kara." kAraNa - prayojana batAvyuM - bhavobhavanAM saMcita pApakarmonuM ochuM thavuM ! hA, mAtra tapanA mahimAnuM ciMtana karo ane pApakarmo ochAM karo ! A to mananI kriyA mAtra che. jo ke ciMtana karavA mATe judA judA viSaya joIe. AvA keTalAka viSaya batAvuM chuM. A badhA upara tame vistArathI ciMtana karI zakazo. huM to mAtra nirdeza karuM chuM. 1. eka varSa sudhI tapa karatAM (upavAsamAM) kAyotsarga dhyAnamAM aDaga UbhA rahyA hatA te mahAtmA bAhubalIne yAda karo. emanuM smaraNa ApaNAM pApono nAza kare che. 2. tapanA prabhAve asthira sthira thaI jAya che. vakra hoya te saraLa banI jAya che. durgama hoya che te sugama thaI jAya che ane duHsAdhya hoya che te susAdhya banI jAya 3. zramaNa bhagavAna mahAvIranA prathama gaNadhara gautama svAmIe jIvanaparyaMta chaThThane pAraNe chaThThanuM tapa karyuM ane temane 'akSINa mahAnasI'nAmanI mahAlabdhi prApta thaI hatI - e gautama svAmI ApaNuM kalyANa karo. 4. gauhatyA, garbhahatyA, garbhavatI brAhmaNInI hatyA... vagere ugra pApo karanAra dRDha prahArI mahAmuni banIne tapazcaryA zarU karIne zuddha pavitra banyA. emanuM smaraNa ApaNA AtmabhAvane zuddha kare che. pa. naMdISeNa maharSie pUrvabhavamAM tIvra tapa karyuM hatuM. enA prabhAve e vasudeva banyA ane hajAro vidyAdhara kanyAonA pati banyA. 6. harizI muni uttama kuLa ane uttama jAtinA na hatA, paraMtu tIvra tapa ane maMtranA prabhAve deva ane asuro emanI sevA karatA hatA ! AvA mahAmuni sarvanuM kalyANa karo. 7. je tapathI nikAcita karmono paNa nAza karI zakAya che, evuM vidhipUrvaka ane niyANArahitapaNe karavAmAM AvatuM tapa - e tapanI jeTalI prazaMsA karIe eTalI ochI che. 8. zrIkRSNe bhagavAna neminAthane pUchyuM hatuM : "bhagavaMta, ApanA 18 hajAra sAdhuomAM atiduSkara tapa karanAra koNa muni che ?" nemanAtha bhagavAne javAba Apyo H evA to DhaMDhaNa muni che. AvA munirAjanuM smaraNa ApaNAM karmono nAza karo. 9. bhUtAvezane kAraNe pratidina je sAta sAta jIvono vadha karato hato e arjunamALI cAritradharma laIne duSkara tapazcaryA karIne siddhi pAmyo - enuM nirjarA bhAvanA 217 15
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ smaraNa ApaNAM karmono nAza karo. A rIte tapanA mahimAnuM ciMtana-manana karatA raho. tapanI AMdhI, karmonAM vAdaLoH vAdaLono kAphalo bhalene game teTalo ghanaghora banIne chavAyo hoya, paraMtu AMdhIthI te veravikhera thaI jAya che. e rIte tapanI AMdhI dvArA karmavAdaLono samUha vikharAI jAya che. A bAbatamAM Aje huM tamane arjuna mALInI vArtA saMbhaLAvuM chuM. vArtA bhagavAna mahAvIranA yuganI che. rAjagRhI nagarInA bAhya pradezamAM eka suMdara upavana hatuM. tyAM "mudugara yakSanuM maMdira hatuM. e maMdiranI pUjA arjuna nAmano mALI karato hato. arjuna mALI tenI patnI baMdhumatI sAthe rAjagRhImAM raheto hato. baMdhumatI atyaMta rUpavatI hatI. raMbhA, urvazI jevuM enuM saundarya hatuM. eka divase arjuna tenI patnI sAthe upavanamAM gayo. mudgara yakSanI teNe pUjA -stavanA karI. Ama to arjuna upara yakSanI moTI kRpA hatI. pati-patnI AnaMdathI upavanamAM pharatAM hatAM. eTalAmAM tyAM cha caritrahIna - durAcArI puruSo AvyA. temaNe baMdhumatIne joI ane te loko kAmavaza banI gayA. temaNe arjunane eka vRkSa sAthe bAMdhI dIdho ane baMdhumatI sAthe saMbhoga karyo. baLAtkAra karyo. arjuna mAlI atyaMta kopAyamAna thayo. teNe potAnA ArAdhya mudgara yakSane prArthanA karIH "mArA deva Aje mane sahAya karajo.' tarata ja yakSe arjunanA zarIramAM praveza karyo. e chae jaNA to nagaramAM bhAgI javA lAgyA. arjuna mALIe pIcho karIne e chae puruSone mudgarathI mArI nAkhyA, eka strIne paNa mArI nAkhI. e rIte cha mAsa sudhI pratidina cha puruSone ane eka strIne mArato rahyo. nagaramAM bhaya...AtaMka chavAI gayo. arjuna mALImAM yakSanI zakti hatI ne?. je samaye rAjagRhImAM arjunamALIno AtaMka chavAyelo hato. e samaye rAjagRhInA guNazIla caityamAM bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA. vAta nagaramAM phelAI gaI. nagarano zrImaMta ane sadAcArI zeTha sudarzana bhagavAna mahAvIrane vaMdana karavA potAnI havelImAMthI nIkaLyo. sudarzanane rAjamArga upara joIne arjuna mALI ene mAravA doDyo, e samaye sudarzana sAvadhAna banI gayo. "jo huM A upasargamAMthI bacI jaIza, to jIvanaparyata covihAra karIza" ane eNe tyAM UbhA rahIne ja namutthaNa sUtrano pATha karIne dhyAna lagAvI dIdhuM. jevo arjunamALIe zeThane mAravA mudugara uThAvyo, to teno hAtha AkAzamAM ja khaMbhita thaI gayo. e zeThane mArI na zakyo ane enA zarIramAMthI yakSa bahAra 218 zAnta sudhArasaH bhAga 2)
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ nIkaLIne bhAgI gayo. jevo yakSa zarIramAMthI nIkaLyo, tevo ja arjunamALI jamIna upara DhaLI paDyo. thoDI kSaNo pachI enI mUccha dUra thaI. te Ubho thayo. teNe sudarzanane pUchyuM tame kyAM jaI rahyA cho ?" zeThe kahyuM: 'guNazIla caityamAM bhagavAna mahAvIra padhAryA che, huM emane vaMdana karavA jAuM chuM.arjunamALIe kahyuM "zuM huM paNa tamArI sAthe AvI zakuM?" zeThe pratyuttara Apyo, avazya, prabhu to sarva jIvo para karuNAvaMta che.' arjunamALI zeThanI sAthe bhagavAnanI pAse gayo. bhagavAnanI dezanA sAMbhaLIne arjunamALI virakta banyo ane bhagavAna pAse dikSA lIdhI-cAritradharmano svIkAra karyo. enuM mana karelAM pApo mATe baLI rahyuM hatuM. bhagavAnanI AjJA laIne arjuna muni rAjagRhInA pravezadvAra pAse ja kAyotsarga dhyAnamAM UbhA rahevA lAgyA. kavie kahyuM che ke - kidhAre karma khapAvavA kAja rAjagRhI pAse rahyA aSirAja, yakSarUpe haNIyA je jIva, tehanuM vera vALI mAre re sadeva bhavi sAMbhalo. thapATa, pATuM ne muSTiprahAra, niviDa jeDA ne paththara prahAra jhApaTa koraDA nahIM pAra haNe lAThI keI nara hajara... bhavi sAMbhalo. zubha bhAve sAdhu sahe sadeva terA kIdhA te bhogava jIva, abhyAsa mANI zubha dhyAna kevala lahI pAmyA zivasthAna. bhavi sAMbhalo. arjuna mAlIne loko mAre che : AkhA nagaramAM vAta phelAI gaI che ke "pelo hatyAro arjunamALI sAdhu banavAno DhoMga racIne nagaranI bahAra Ubho che. dhIme dhIme loko e tarapha javA lAgyA. arjuna mALIe koInA bhAIne mAryo hato, to koInA pitAne, koInA putrane to vaLI koInI mAtA yA patnIne mAyAM hatAM. Ama AkhuM nagara enuM zatru hatuM. saunA manamAM veranI Aga saLagI rahI hatI. eTalA mATe lokoe arjuna mALIne mAravAnI zarUAta karI. lokomAMthI koI lAkaDIthI mAre che. to koI muSTiprahAra kare che... Ama vividha rIte munine loko mAre che. zarIra lohIthI. nirjarA bhAvanA (219
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIMjAI gayuM. munivare to vicAra karyomeM je kukama - hatyAo karI hatI enuM phaLa mAre samabhAvathI bhogavavuM paDaze. loko duSTa nathI. huM duSTa chuM. Ama muni ghora tapazcaryA karI rahyA che. prahAra sahana kare che ane dharmadhyAnamAMthI zukladhyAnamAM pahoMcI jAya che. kevaLajJAnI banyA ane mokSa sudhI pahoMcI gayA. ghora upasargonA samaye samatA rAkhavI, tapane akhaMDa rAkhavuM, sAmAnya ghaTanA nathI. apUrva-abhuta ghaTanA che. tapathI vAMcchita phaLanI prApti: have ApaNe 3jA zloka para vivecana karIzuM. emAM pahelI vAta e che ke "tapathI dUra rahelAM vAMcchita phaLonI prApti thAya che." tame jaMbUkumAranA jIvanacaritranI vAta sAMbhaLI haze to khabara haze ke jaMbUkumAra pUrvajIvanamAM zivakumAra nAmanA rAjakumAra hatA. yuvAvasthAmAM e virakta banyA hatA. cAritra levAnI tIvra bhAvanA hatI, paraMtu rAjArANI rajA ApatAM na hatAM. AyaMbila karyA ane gharamAM rahIne ja bhAvasAdhutAnuM pAlana karyuM. jaMbUsvAmInA janmamAM 16 varSanI uMmare temane cAritra maLyuM. vAMcchita phaLanI prApti thaI. bIjuM udAharaNa saMbhaLAvuM chuM- kRSNa mahArAjAnuM. jarAsaMdha sAthe yuddha cAlI rahyuM hatuM. e samaye jarAsaMghe zrIkRSNanI senA upara jarAvidyAno prayoga karyo hato. kRSNanI senA mUcchita thaI gaI hatI. zrIkRSNa ciMtAtura banyA. e samaye nemikumAra zrIkRSNanA rathanA sArathi hatA. temaNe zrIkRSNane kahyuM: 'ciMtA na karo, amanuM tapa karo. devI padmAvatInuM dhyAna dharo. devI prakaTa thaze. tyAre temanI pAse pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA mAgajo. devI pratimA lAvI Apaze. e pratimA upara jalAbhiSeka karajo ane e pANI senA upara chAMTo. 'jarAvidyA' bhAgI jaze ane ApaNo jarAsaMdha upara vijaya thaze. traNa divasa tame tapa ane dhyAnamAM rahezo to senAnI rakSA huM karIza. , zrIkRSNa aThThama tapa karyuM. devI padmAvatI prasanna thayAM. zrI pArzvanAthanI pratimA je padmAvatInI pAse hatI te lAvIne kRSNane ApI dIdhI. zrIkRSNa jalAbhiSeka karyo ane te jaLa senA upara chAMTyuM. senA jAgRta thaI gaI, yuddha thayuM, zrIkRSNano vijaya thayo. tapathI manavAMcchita phaLanI prApti avazya thAya che. bIjI vAta graMthakAra kahe che ripuSi vRti vayam I zatru mitra banI jAya che. tapathI zatru mitra bane che : AviSayamAM balabhadra muninuM draSTAMta AdarzarUpa gaNAya che. te prAyaH jaMgalamAM ja | 220 zAntasudhArasa: bhAga 2
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahetA hatA. ati rUpavAna hatA. koI vAra te paMdara divasanA upavAsa karatA, to koI vAra mahinAnA upavAsa karatA. jaMgalanA mArgathI je koI sAthe nIkaLe to pAraNAnA divase emane kophalAthI bhikSA maLI jatI hatI. jaMgalanAM pazao emanAM mitra banI gayAM hatAM ! hiMsaka pazu paNa balabhadra muninI pAse potAno hiMsaka bhAva bhUlI jatAM hatAM ane temanA caraNomAM besatAM hatAM. koIne - zatrune mitra banAvavAno asAdhAraNa upAya che - tapa. eTalA mATe tapanuM AcaraNa karatA raho. graMthakAra trIjI vAta kare che - "tapa jinAgamomAM parama rahasyabhUta che." tapa - jinAgamonuM parama rahasya : - jinezvara tIrthakara bhagavAnanAM vacanone jinAgama' kahe che. jinezvara artha kahe che. gaNadhara sUtranI racanA kare che. sUtranI racanAnuM prayojana mokSamArga pradarzita karavAnuM hoya che. jinAgamonA svAdhyAyathI karmonI nirjarA thAya che. A draSTithI tapa jinAgamonuM parama rahasya che. tapathIya karmonI nirjarA thAya che. jinAgamonuM ane tapanuM eka ja lakSya che - karmanirjarA. eTalA mATe nirmaLa cittathI tapanI nirmaLa ArAdhanA thAya che. AvuM tapa bAhya ane AtyaMtara be prakAranuM che. 'bAhya tapa : ' jetapa bIjAnI najare paDI zake tene bAhya tapa kahe che ane jetapane manuSya joI na zake te AtyaMtara tapa kahevAya che. pahelAM bAhya tapanA 6 prakAronuM vivecana karIzuM. vivecananI pUrve bhAvanAtmaka rUpathI cha prakAro batAvuM chuM. 1. anazana huM upavAsa karIza, eka divasano, be divasanA, traNa divasanA.... ATha divasanA mahinAnA upavAsa karIza. Akho vaSakALa upavAsamAM pasAra karIza. samatAbhAvamAM nimagna banIza. mauna rahIne samaya nirgamana karIza. 2. UNodarIH jyAre upavAsa nahIM karuM tyAre alpa bhojana karIza. peTa bharIne nahIM - khAuM. zarIra dhamarAdhanAmAM ane Avazyaka kartavyomAM sahAyaka thaI zake eTaluM ja bhojana karIza. 3. vRttikSepa H je bhojana karIza temAM parimita vastuo ja laIza. jo be ja vastuothI cAlI to trIjI vastu nahIM lauM. bhalene khAvApIvAnI game teTalI nirjarA bhAvanA . 221 |
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastuo maLatI hoya, paraMtu huM to mAtra be-cAra vastuo dvArA ja mAruM bhojana pUrNa karIza. 4. rasatyAgaH rasono tyAga karIza- dUdha, dahIM, ghI, goLa, miThAI vagere rasapracara dravyonuM sevana nahIM karuM. atyaMta AvazyakatA AvI paDatAM alpamAtrAmAM ja sevana karIza. 5. kAyakleza zarIrane sAcavIza nahIM. keTalAMka kaSTa sahana karavAnI Adata pADIza. kalAko sudhI kAyotsarga dhyAnamAM lIna rahIza. UbhaDaka Asane besIza. garamInA divasomAM garamI ane ThaMDInA divasomAM ThaMDI sahana karavAnI Adata pADIza. 6. saMlInatA : kAcabAnI jema mArI indriyone saMgopita rAkhIza. indriyone AtmabhAvamAM - AtmaciMtanamAM lIna rAkhIza. manane paNa ArtadhyAna - raudradhyAnamAM nahIM javA dauM. krodhAdi kaSAyono nigraha karIza. Ama to saMlInatAnA be prakAro che - indriya saMlInatA ane noIdriya saMlInatA.. je rIte kAcabo potAnAM aMgone chupAvI rAkhe che. e rIte sAdhu potAnAM aMga -upAMgone chupAvI rAkhI - gopita rAkhI zarIrane nirarthaka hAlavA-cAlavA na de. Indriyone nirarthaka gamana-agamana karavA na de; caMcaLa na banavA de, zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzane viSayomAM jatI Indriyone roke ane indriyone zubha bhAvamAM joDI rAkhe. noIdriya eTale ke mana. je rIte indriyonI saMlInatAne tapa karyuM che, e rIte mananI saMsInatAne paNa tapa kahyuM che. ArtadhyAna ane raudradhyAnathI mukta mana saMlIna kahevAya che. jyAre manamAM krodha hoya, mAna hoya, mAyA hoya, lobha hoya, e vakhate mana saMlIna nathI rahI zakatuM. udvigna rahe che, saMtapta rahe che. eTalA mATe krodhAdi kaSAyo manamAM Ave ja nahIM e rIte manane jJAnopAsanAmAM - dhyAnasAdhanAmAM ane caritranI kriyAmAM joDAyeluM rAkho. upavAsa ane tapaH upavAsa ane AyaMbila A yugamAM paNa vadhatAM rahyAM che. je samayamAM viSayono bhoga-upabhoga ja jIvanano paryAya banI gayo che, durAcAra ane vyasana ja sarvavyApI banyA che, e samayamAM ApaNA jaina samAjamAM mahinAnA upavAsa, 1516 divasanA upavAsa, ATha divasanA...cAra..traNa, be eka divasanA upavAso paNa vadhatA jAya che. sAruM che. paraMtu AvI tapazcaryA karanArAonA jIvanamAM jyAre vadhAre paDatI rasagRddhi jovA maLe che, vyasanono dAnava jovA maLe che, durAcAronI | 222 A zontasudhArasaH bhAga 2 |
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAmaratA nihALavA maLe che tyAre duHkha thAya che. tapa pUrNa thayA pachI rAtribhojana, abhakSya kaMdamULa AdinuM bhakSaNa, krodhalobhAdinuM yathAvat rahevuM. ItyAdi sahaja thaI gayuM che. tapazcayathI sarva prathama to manuSyanuM jIvana sadAcArI, nirvyasanI, zAnta-prazAMta ane saMyamI hovuM jarUrI che. tapa karanArAonI pAse parivAranI, samAjanI thoDIka sArI apekSAo hoya che. tapasvIe potAnA vyaktitvane niSkalaMka ane guNamaya banAvavuM joIe. eka ajIba anubhavaH cha varSa pUrvenI A ghaTanA che. ame vihAra karatA karatA gujarAtanA eka gAmamAM gayA. e gAmamAM eka sAthe sAta strIo - je zrAvikAo hatI te vaMdana karavA mATe AvI. vaMdana karIne temaNe upavAsanuM paccakhANa mAgyuM. meM ApyuM. sAtane varasItapa cAlatuM hatuM. meM kahyuM have eka bIjI pratijJA laI lo. temaNe pUchyuM: "kaI pratijJA ?" kahyuM "upavAsane divase krodha na karavo, koInI sAthe jhaghaDo na karavo.' temaNe kahyuM: 'A pratijJA to na laI zakIe.' meM kahyuM: 'jo 36 kalAka bhojana vagara rahI zako cho, upavAsa karI zako cho to pachI krodhano tyAga zA mATe karI zakatAM nathI? temaNe pratijJA na lIdhI, badhI cAlI gaI. vicAro. upavAsamAM tame krodha karo to tame kevA lAgo?tamArA vyaktitvane dAga lAge che ke nahIM? e rIte upavAsanA pAraNe tamArI apekSA pramANe khAva na bane ke eka-be vastuo na banI to samatApUrvaka tame pAraNAM karI zakazo? tame tapasvI ho to tamAre tapanuM gaurava vadhAravuM joIe. moTI tapazcaryA karanArAoe potAnA tapanI prasiddhithI dUra rahevuM joIe. tame tapazcaya jeTalI gupta rAkhazo eTalI karmanirjarA vadhAre thaze. tapanuM viziSTa phaLa prApta thaze. tapanI siddhithI tapanuM phaLa nAza pAme che. ochuM maLe che. meM pratyakSa anubhava karyo che keH - eka chokaro eTalA mATe tapa karato na hato ke enA pitA khUba tapa karatA hatA. sAthe khUba krodhI svabhAvanA hatA. - eka chokaro eTalA mATe sAmAyika karato na hato ke tenI mAtA sAmAyikamAM khUba gusso karatI hatI. - eka mahAnubhAva sAruM dAna ApatA hatA, chatAM paNa emanI prazaMsA thatI na hatI, kAraNa ke te pahelAM gusso karatA ane pachIthI dAna ApatA. [ nirjarA bhAvanA 223 |
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ UNodarI tapa H jo tamArAthI upavAsa Adi tapa na thaI zakatAM hoya to tamAre pratidina 'UNodarI' tapa karatAM rahevuM. A tapa khAtAM pItAM thAya che. jJAnI puruSoe kevA jAtajAtanAM tapa batAvyAM che ? tame svecchAe tamArI bhUkha karatAM ochuM bhojana karo. peTa bharIne kadIya bhojana na karo. bhojana bhalene tamAruM priya hoya, paraMtu kaMIka ochuM khAva. A paNa eka jAtano tapa che. bhUkha hoya 32 koLiyAnI, to tame 28 yA to 25 koLiyA ja khAo. enAthI zArIrika svAsthyano lAbha to thAya ja che, AhA2saMjJA paNa ochI thaI jAya che. tame kadAca jANatA ja hazo ke sarva rogonuM mULa to peTa ja che. tame AyaMbila karo, ekAsaNAM karo, to peTa bharIne na khAo. nahIMtara tamane . peTano roga thavAmAM vAra nahIM lAge. enAthI bIjA rogo utpanna thavA mAMDaze. rogothI bacatA rahezo to dIrgha kALa sudhI tapa karI zakazo. jo tame 'UNodarI' tapa karatA ho to manamAM vicAro ke huM tapa karuM chuM. ochuM khAvuM e paNa eka tapa che. A saraLa tapa to huM karato ja rahIza. vRttisaMkSepa tapa : A A tapamAM nathI upavAsa karavAno ke nathI chaThTha-aThThama tapa karavAnuM che. tapamAM to khAvAnI vastunI maryAdA bAMdhavAnI che. tame bhojanamAM 2-3-4-5 yA 10 vastuo khAvAno saMkalpa karo. ochAmAM ochA khAdya padArtho khAo. jo dALaroTIthI tamAruM mana mAnI jAya, to zAkabhAjI levI nahIM. roTalI yA dUdhathI cAlI jAya, to dALa-zAka vagere na levAM. bhale tame AyaMbila karo ke ekAsaNuM karo. vRttisaMkSepa jarUra karo. amArA moTA gurudeva AcArya bhagavaMta vijaya premasUrIzvarajI mahArAje temanA sAdhujIvanamAM 50.thI vadhAre varSo sudhI ekAsaNAM karyAM hatAM. ekAsaNAmAM 5 dravyothI vadhAre dravyo letA na hatA. keTalAka cAtumasamAM mAtra dALa-roTI - be ja dravyothI ekAsaNuM karatA hatA. amArA pUjya gurudeva zrI AcAryadeva vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajIe AyaMbila tapanI 108 oLI pUrNa karI hatI. e evA moTA tapamAM paNa AyaMbilamAM dravyasaMkSepa karatA hatA. koI koI vAra to roTalI pANI sAthe khAI letA hatA. 'vRttisaMkSepa' tapa paNa mahAna lAbhadAyI hoya che. eka bhikSukanI vArtA che. te atyaMta rogI hato. eka vAra ene eka jJAnI muni zAntasudhArasa : bhAga 2 224
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLI gayA. munirAje bhojanamAM ene mAtra traNa dravyo ja khAvA mATenI pratijJA ApI. bhikSuke vRDhatApUrvaka pratijJAnuM pAlana karyuM. kAlakrame te nIrogI banI gayo. tenI bhikSukatA paNa dUra thaI. te zrImaMta banyo, paraMtu te tenA bhojanamAM traNa jadravyo leto hato. bhautika draSTie to sukhI thayo ja, paraMtu devaguruno paNa te parama upAsaka banyo. enI sadgati thAya che. rasatyAga tapa: A tamAma tapazcaryAo tame saraLatAthI karI zako cho. khAvuM pIvuM. chatAM paNa tapa kahevAya che. rasatyAganuM paNa mahAna tapa che. dUdha, dahIM, ghI, goLa, sAkara, miThAI. mevA... AisakrIma... zarabata ityAdi priya rasono dhIredhIre tyAga karatA raho. eka divasa dUdha-dahIM choDI do. eka divasa ghI choDI do. eTale ke priya rasonI Asakti choDavAnI che. eka divasa taLelA padArtho choDI do, to eka divasa goLa-sAkara choDI do. jyAre Asakti tUTI jaze, to rasatyAga saraLa banI jaze. Ama to A tapa zarIra-svAthya mATe paNa khUba ja upayogI che. dUdha, dahIM, ghI vagere padArthonA tyAgathI svAthya sAruM rahe che. ghI-telamAM taLelA padArtho na khAvAthI kaphavAyunA vikAro maTI jAya che. rasagRddhi jIvanamAM patana karAve che: zrI rAmacaMdrajInA pUrvajonA itihAsamAM ayodhyAnA rAjA sodAsanuM vRttAMta vAMcavA maLe che. te eka evA mitranA kusaMgamAM AvI gayA hatA ke emanI rasavRtti ati prabaLa banI hatI ane te manuSyamAMsanuM bhakSaNa karavA lAgyA hatA. dararoja nagaramAMthI eka baccAnuM apaharaNa karAvato ane ene mArIne enuM mAMsa rAMdhIne te khAto hato. maMtrIvarge ene padabhraSTa karyo hato. e jaMgalamAM bhaTakato raheto hato. atyaMta darika ane mAnavabhakSI pazu jevo banI gayo hato. jaina rAmAyaNa'mAM A vAta che, tame jarUra vAMcajo. rasavRttinI prabaLatA Aje paNa manuSyane zarAbImAMsAhArI banAvI rahI che. eTalA mATe rasavRttino nigraha karo. bhUtakALamAM maMgu nAmanA mahAna AcArya thaI gayA. Ama to e jJAnI hatA. emanI vANImAM jAdu hato. mathurAnI prajAe emane mathurAmAMthI javA na dIdhA. AcAryanI vibhinna rasothI bhakti karatA rahyA. AcArya paNa paDurasabhojI banyA, rasagRddhi draDha banI gaI. mRtyu pachI mathurAnA bAhya pradezamAM je gaTara vahetI hatI e gaTaranA adhiSThAyaka devatA banyA, devonI gati pAmyA, paNa nimnastaranI. eTalA mATe rasavRttino parihAra karavAno che. [ nirjarA bhAvanA 225 |
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMlInatA tapa H prayatnapUrvaka kAyAne sthira rAkhavAnI che. eTale ke indriyonI doDadhAmane rokavAnI che. phAlatuM AvAgamana ane zarIranI caMcaLatAne rokavAnAM che. zarIrane sthira rAkhavAno prayatna karavAno che. A prayatnathI dhyAnamAM ane jALamAM sthiratA Avaze. mananI saMlInatA indriyonI saMlInatA upara AdhArita che. jyAM sudhI zarIra caMcaLa raheze tyAM sudhI mana paNa caMcaLa raheze. eTalA mATe ApaNe tyAM jaina dharmamAM 'kAusagga' dhyAnanuM moTuM mahattva che. kAusagga - kAyotsargamAM zarIranI sthiratA rAkhIne UbhA rahevAnuM che. dRSTi paNa sthira rAkhavAnI hoya che. thoDuMka paNa halanacalana karavAnuM hotuM nathI. AsapAsanI duniyAthI saMbaMdha kApI nAkhavAno hoya che. na to AsapAsa jovAnuM hoya che, na to kazuM sAMbhaLavAnuM, na sUMghavAnuM, na kazuM khAvAnuM ke na to koIne sparza karavAno. saMlInatA tapano abhyAsa 'kAusagga dhyAna'mAM tame tamArA gharamAM ekAnta khUNe paNa karI zako cho. nirjana pradezamAM karI zako cho. Apatti yA upasarganA samaye 'kAusagga dhyAna' avazya karavuM joIe. enAthI Apatti dUra thAya che. upasarga zAnta thaI jAya che. na mahAsatI manoramAnA pati sudarzanane rAjAe jyAre zULI para caDAvavAnI sajA ApI hatI tyAre te kAyotsarga dhyAnamAM gharamAM ja UbhI rahI hatI. "jyAM sudhI mAro pati kalaMkamukta thaIne ghera na Ave tyAM sudhI huM kAyotsarga dhyAnamAM ja rahIza." - jyAre zULInuM siMhAsana thayuM, sudarzana niSkalaMka sAbita thaIne ghera Avyo, to manoramAe 'kAyotsarga' pUrNa karyuM. kAyAnI ane indriyonI kevI saMlInatA manoramAe siddha karI haze ? pahelAM kAya saMlInatAno - indriya saMlInatAno abhyAsa karo. thoDo thoDo samaya abhyAsa karatA raho. dhIre dhIre samayane vadhAratA raho. rAtrinA samaye aMdhakAramAM kAyotsarga dhyAna sArI rIte thAya che. 'logassa sUtra'nuM dhyAna karo, navakAra maMtranuM dhyAna karo. uvasaggaharaM stotranuM dhyAna karo. samavasaraNanuM dhyAna karo. AtmAnuM mULarUpa-svarUpanuM dhyAna karo. paramAtmAnuM dhyAna karo. A rIte sthiratAthI besavAno paNa abhyAsa karavo joIe. padmAsanamAM beso, sukhAsanamAM beso... siddhAsanamAM beso. Ama to besavAnA bhinna bhinna prakAro che. sthiratAthI besavAnuM che. jarA paNa caMcaLatA na hovI joIe. kAyakleza tapa : jANI-vicArIne kAyAne kleza Apavo e tapa che. taDakAmAM UbhA rahevuM, tIvra zAntasudhArasa : bhAga 2 226
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ ThaMDI sahana karavI, kezaluMcana karavuM, page cAlavuM. zArIrika kaSTa sahana karavAnI zakti meLavavI joIe. tarasa lAge tyAre tarata ja pANI pIvuM na joIe. A badhuM svecchAe karavAnuM che, eno abhyAsa karavAno che. ApaNuM A jIvane vicitra che. koI paNa samaye kaSTa AvI paDe che. kaSTa sahana karavAno abhyAsa haze to vAstavika kaSTa AvatAM tame gabharAI nahIM jAo. vicalita nahIM bano. svastha ane becena nahIM bano. * koI vAra majabUrIthI taDakAmAM cAlavuM paDyuM. - koIka vAra bhAre ThaMDImAM rAta vitAvavI paDI. - koI vAta tIvra garamImAM rahevuM paDyuM. - koI vAra tarasa lAgavA chatAM pANI na maLyuM. A badhAM kaSTo sahana karavAno abhyAsa haze, to dInatA nahIM thAya. kAyakleza tapa - sAdhujIvanamAM vizeSaH sAdhujIvanamAM kAyakleza tapa vizeSa rUpe thAya che. mukhya rUpe to kezaluMcana ane pAdavihAra. A tapamAM viziSTa karmanirjarA thAya che ane kaSTo sahana karavAnI zakti vadhe che. sAdhujIvanamAM Ameya viziSTa ko Ave che. e kone samatAbhAve sahana karavAnAM hoya che. mukha para prasannatAne akhaMDa rAkhIne sahana karavAnAM hoya che. . gRhastha jIvanamAM tame loko kaSTothI dUra bhAgavAnuM vicArI rahyA cho. kaSTa, AvatAM bhayabhIta thaI jAo cho. koI vAra zoka, rUdana ane AnaMda paNa karo cho. A kAyaratA che. niHsattvatA che. tame bhagavAna mahAvIranA 10 mahAzrAvakonuM jIvanacaritra vAMcajo, kaMIka preraNA maLaze. kaMIka sAttvikatA prApta thaze, to jIvana saMgrAmamAM hArazo nahIM. yAda rAkhajo ke jANI bUjhIne kaSTa sahana karavAthI karmanirjarA thAya che. jema jema kamanirjarA thatI jAya tema tema AtmA nirmaLa, pavitra ane prasanna thato jaze. A rIte bAhya cha tapa batAvyAM. have pachI AtyaMtara - AMtarika cha tapa aMge vivecana karazuM. - Aje basa, ATaluM ja. nirjarA bhAvanA 227
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 44 4. nirjarA bhAvanA : saMkalanAH 0 AtyaMtara tapanA 9 prakAra. prAyazcitta tapa. mAyA - moTI azuddhi. prAyazcitta konI pAsethI levuM? vaiyAvRtya tapa. bImAranI vaiyAvacca - mahattvapUrNa svAdhyAya tapa kozAnA gharamAM sthUlabhadrajI. * vinaya - eka viziSTa tapa. * mASataSa muni. avinItanuM patana. uttarAdhyayana sUtra - pahelo adhyAya * kAyotsarga tapa* zubhadhyAna tapa.. nirAzaMsa bhAvathI tapa karo. * tapa - saMyamalakSmInuM vazIkaraNa. tapa -mokSaprAptinuM vacana Ape che. tapa - ciMtAmaNi ratna che. karmaroga: tapa auSadhaH jinAjJA anupAna.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramopakArI upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'zAntasudhArasa' mahAkAvyamAM tapanA. 6 Abhyatara prakAra batAvatAM gAya che - prAyazcittaM vaiyAvRtyaM, svAdhyAyaM vinayaM ca / kAyotsarga, zubhadhyAnaM AbhyaMtaramidaM ca // 5 // 1. prAyazcitta, 2. vaiyAvRtya, 3. svAdhyAya, 4. vinaya, 5. kAyotsarga, 6. zubhadhyAna - A cha prakAra AvyaMtara tapanA che. sarva prathama bhAvanAnAM rUpamAM 6 prakAranA tapanuM ciMtana karIe. 1. prAyazcitta tapaH mArAM vrata ane mahAvratomAM doSa lAgyA hoya, temane dUra karavA sadgurunI pAse saraLa hRdayathI AlocanA karIza ane gurudeva je prAyazcitta Apaze, tenuM vahana karIza. 2. vaiyAvatya pUjanIya puruSonI, guNavAna puruSonI, bImAronI sevAbhakti karIza - - zarIra zuzruSA karIza. 3. svAdhyAyaH zAstrasvAdhyAya karIza. sarunA caraNomAM vinayapUrvaka besIne vAcanA grahaNa karIza. zaMkAnuM samAdhAna zodhIza. tattvone yAda rAkhIza. 4. vinayaH pUjyono, moTAono. guNavAnono vinaya karIza. e Avaze tyAre Ubho thaIza. namana karIza. besavA mATe emane Asana ApIza. emane vidAya ApavA paNa jaIza. 5. kAyotsargaH mithyA mAnyatAono utsarga-tyAga karIza. krodha vagere kaSAyono tyAga karIza. mamatA-Asakti vadhAranArA padArthono tyAga karIza. kAyAnA mamatvano tyAga karIza. 6. zubhadhyAna cittano nirodha karIza, manamAM ArtadhyAna na pesI jAya eTalA mATe dharmadhyAnamAM mArI jAtane parovI rAkhIza. A rIte pratidina tapobhAvanA karatA rahevuM. enAthI manamAM AvyaMtara tapa pratye prIti jAgaze, tapa karavAnI icchA pedA thaze ane yathAzakya tapa karIne zaktimAna paNa banazo. prAyazcitta tapa: jenAthI ApaNuM citta zuddha thAya tene kahevAya prAyazcitta. jJAnI sadgurunA caraNomAM besIne vinayapUrvaka saraLa hRdayathI ApaNe karelAM pApo prakaTa karavA, doSonI AlocanA karavI, gurudeva je prAyazcitta Ape eno svIkAra karavo, e prAyazcitta tapa che. [ nirjarA bhAvanA | 229|
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ A tapamAM mahattvapUrNa vAta che -mAyAno tyAga karIne potAnA doSone gurudevanI sAme prakaTa karavA. mAyA choDavA vize prazamarati graMthamAM kahevAmAM AvyuM che - nAnArjavo vizuddhayati, na dharmamArAdhayati azuddhAtmA / dharmAdRte na mokSo, mokSAtparaM paraM sukhaM nAnyat // 170 // Arjava eTale saraLatA. saraLatA vagara Atmazuddhi thatI nathI. azuddha AtmA dharmAcaraNa nathI karI zakato. dharma vagara mokSaprApti thatI nathI. mokSathI mahAna koI sukha nathI. eTalA mATe kahuM chuM - saraLa bano. bhavasAgaramAMthI pAra utAranAra sadgurunI AgaLa to acUka saraLa bano. je satparuSone sahAre, je mahAtmAonA mArgadarzana nIce tamAre saMsAranI kedamAMthI chuTakAro meLavavo che, AtmAne vizuddha banAvavo che, emanAthI tame tamArI aMdaranI paristhiti chupAvavAno prayatna na karo. tamArI zArIrika ane vAcika pravRttiothI temane vAkepha rAkho ja, sAthe tamArI mAnasika pravRttithI vAkepha rAkho. : mahApavitra AgamagraMthomAM kahevAmAM AvyuM che ke "jIvAtmAe je rUpamAM, je rIte jevuM pApAcaraNa karyuM hoya - aparAdha karyo hoya, barAbara te ja rIte viziSTa jJAnI puruSanI samakSa kahI batAvavo ane e gurudeva je prAyazcitta kahe ene bhAvathI grahaNa karavuM. AvuM karanAro jIvAtmA zuddhavizuddha thaI jAya che. je vyakti ekAda doSaneya chUpo rAkhavA mathe che - jAhera karato nathI, enI zuddhi thatI nathI. AMtarazuddhi vagara dharmaArAdhanA zakya banatI nathI. dharmapuruSArtha vagara enI zuddhi thatI nathI ane mokSa vagara parama sukha maLatuM nathI. tamane Dara lAge che ne ke huM mArI manovRttiothI, mArAM pApothI emane paricita karAvI daIza, to teo mArA mATe kevo khyAla bAMdhaze? mArA mATe emanA dilamAM halakI dhAraNA baMdhAI jaze ne? mAruM chUpuM pApa khUlI jaze to?" paraMtu huM kahuM chuM ke tamAre evo Dara na rAkhavo joIe. tame evA satparaSo upara zraddhAvALA bano ke tame emanI samakSa je kaMI nivedana karo te temanA sAgara jevA peTamAM samAI jaze. e kadIya tamArI gupta vAto bIjAne kaheze nahIM. e sapuruSa haMmezAM saraLa-nimayI jIvone snehabharI draSTithI ja jotA hoya che - uttamatAnI draSTithI ja jotA hoya che. eTale ke huM garadevanI najaramAMthI UtarI jaIza, nimna starano kahevAIza' evo bhaya tamAre na rAkhavo joIe. je sAdhaka potAnA sAdhanApathamAM mArgadarzaka evA gurudevane potAnAM mana-vacana-kAyAnI ekaeka vRtti-pravRttithI paricita rAkhe che, te sAdhaka niraMtara sAdhanApatha para pragati karato rahe che. niraMtara AMtara prasannatAnI anubhUti karato rahe che. 230 tasudhArasa: bhAga 2
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyA - moTI azuddhiH mAyA svayaM eka moTI azuddhi che. mAyA eka pracaMDa Aga che. mAyAnI AgamAM AkhIya AMtaraguNanI saMpatti baLIne rAkha thaI jAya che. sarvanAza thaI jAya che. AMtaravikAsanuM dvAra baMdha thaI jAya che. eTalA mATe kahevAmAM AvyuM che ke ra gharmanA pati zuddhAtmA ! azuddha AtmA dharmanI ArAdhanA karI zakato nathI. mAyA AcarIne, kapaTa karIne tame sukha pAmavA iccho cho? koIne koI sukhanI kalpanAthI prerAIne mAyA karavA mATe taiyAra cho ne? zuM e sukha akSaya haze? e sukha anaMta haze? nahIM ja ne? te hazaikSaNika ane kalpanA mAtranuM, te hoya che mAtra bAhya dekhAvanuM. mAyAvI manuSya - kapaTI manuSya kadIya AMtarika sukha pAmI zakato nathI. mAyAnI sAthe azAnti joDAyelI ja che. cittanI caMcaLatA joDAyelI ja che. prAyazcitta konI pAsethI levuM?? prAyazcitta gItArtha guruo pAsethI levAnuM hoya che. gItArtha eTale jemaNe prAyazcittanA AgamagraMthonuM adhyayana karyuM hoya ane guruparaMparAthI prAyazcitta vidhinA jANakAra hoya. pravacana sAroddhAra' nAmanA graMthamAM kahevAmAM AvyuM che ke evA gItArtha gurunI zodha 700 yojana kSetrAvadhimAM karavI joIe. jo najIkamAM evA guruna maLe to bAra varSa sudhI rAha jovI joIe. jo A rIte zodhatAM zodhatAM guru na maLe ane mRtyu thaI jAya to paNa vizuddha adhyavasAyane kAraNe, e to ArAdhaka' ja gaNAya che. ArAdhanAnuM puNya ene maLe ja che. zodhavA chatAM sakala guNasaMpanna guru-gItArtha prApta na thAya to - je saMvigna gItArtha hoya emanI pAse AlocanA karIne prAyazcitta levuM joIe. - e paNa na maLe to saMvigna gItArtha pAkSika gurunI pAse AlocanA karIne prAyazcitta levuM joIe. - e paNa na maLe to siddha bhagavaMtanI samakSa AlocanA karIne ya pApa AlocanA to karavAnI ja hoya che. taiyAvRtya tapaH Ama bIjuM AtyaMtara tapa vaiyAvRtya' nAmathI prasiddha che. eno artha che - sevA, zuzraSA. vaiyAvacca 10 prakAranI che. eTale ke daza prakAranA guNIjanonI sevA karavAnI che. vizeSa rUpe sAdhu mATe e batAvavAmAM AvI che. nirjarA bhAvanA 231]
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcAryanI vaiyAvacca. - upAdhyAyanI vaiyAvacca. - viziSTa tapavALA tapasvInI vaiyAvacca. zaikSa (nUtana) sAdhunI vaiyAvacca. bImAra sAdhunI vaiyAvacca. sthavira eTale ke vRddha sAdhunI vaiyAvacca. caturvidha saMghanI vaiyAvacca. eka ja AcAra-vicAravALA (samanojJa) sAdhuonI vaiyAvacca. samAna kuLa (cAndrakulAdi)vALA sAdhuonI vaiyAvacca. koTigaNa Adi samAna gaNavALA sAdhuonI vaiyAvacca. A vizeSa rUpe vaiyAvacca-sevA batAvavAmAM AvI che. emAM je caturvidha saMghanI vAta karI che e mahattvapUrNa che. caturvidha saMghamAM sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAno samAveza thAya che. kula gaNa Adi batAvIne sevAnuM kSetra keTaluM vizALa che e batAvavAmAM AvyuM che. A vAta upara gaMbhIratAthI vicAra-vimarza karavo joIe. bImAranI vaiyAvacca - mahattvapUrNa : - - - bhagavAna mahAvIra svAmIe kahyuM che - no ziALa Divapnad so mAM paDivapnad / je glAnanI - bImAranI sevA kare che, te mArI sevA kare che. A kathananuM tAtparya samajavuM joIe. bImAranI sevA keTalI mahattvapUrNa che e vAta manamAM utA2vI joIe. bImAra sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAnI tana-mana-dhanathI sevA karo; e rIte bIjAM manuSyanI, pazupakSInIya sevA karo. pAMjarApoLamAM jaIne juo. bImAra pazupakSIonI sevA mATe Arthika sahayoga Apo. hospiTalamAM janarala vorDamAM jatA raho ane je nirdhana, apaMga daradI hoya temane vacanathI AzvAsana Apo. davA vagere je jarUrI hoya te Apo. jo tame Arthika dRSTithI saMpanna ho to vadhAremAM vadhAre kharca bImAranI sevAmAM karo. jo tame sAdhu ho, sAdhvI ho, to tamArI sAthe rahenAra sAdhu-sAdhvI jo bImAra hoya to sarva kAma choDIne emanI sevA karo evI jinAjJA che. sevA - glAnanI vaiyAvacca 'apratipAtI guNa' che. eTale ke e guNa mAnavane mukti suddhAM apAve che. A guNane akhaMDa rAkhavAno che. jIvananuM mahattvapUrNa kArya samajavAnuM che. vaiyAvaccathI tame nikAcita puNyakarma bAMdhI lo cho. 232 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya tapa : ApyaMtara tapamAM zreSTha batAvavAmAM AvyuM che - 'svAdhyAya' tapane. satttAya samo tavo nattha svAdhyAya samAna bIjuM koI tapa nathI. enuM kAraNa che 'karmanirjarA.' vadhAremAM vadhAre karmanirjarA svAdhyAyathI thAya che. eTalA mATe jJAnI puruSo kahe che 'svAdhyAya' karatA raho. svAdhyAyanI paribhASA karatAM kahyuM che ke adhyayanaM = AdhyAyaH suSThu AdhyAyaH svAdhyAyaH / jo tame sAdhu-sAdhvI ho to tamAre divasa-rAtanA ATha prahara (24 kalAka)mAM pAMca svAdhyAya karavAnA hoya che. eTale ke 15 kalAka svAdhyAya mATe hoya che. svAdhyAyanA pAMca prakAra hoya che, 1. vAcanA : gurudeva pAsethI vinayapUrvaka jJAna prApta karavuM. . 2. pRcchanA H je bhaNyA ho temAM zaMkA UThe agara jijJAsA pedA thAya, to prazna pUchavo. 3. parAvartanA je sUtra ane zaMkArahita thaI gayA temanuM roja punarAvartana - rIvIjhana karatA rahevuM. 4. anuprekSA : punarAvartana karatAM karatAM e viSaya (Subject)mAM ciMtana-manana karIne tAtpayarthi samajavo. 5. dharmakathA : pachI e tattvajJAna, bIjAMne, jijJAsuone samajAvavuM, upadeza Apavo. A rIte jo sAdhu-sAdhvI svAdhyAyamAM nirata rahe, to te mAnasarovaranA rAjahaMsanI jema AnaMda pAmI zake che. emanAM mana pAMca indriyonA viSayo tarapha jaI zakatAM nathI. kozAnA gharamAM sthUlabhadrajI : kozA magadhadezanI rAjadhAnI pATalIputranI prasiddha nRtyAMganA hatI. magadhanareza naMdanA mahAmaMtrI zakaDAlanA jyeSTha putra hatA sthUlabhadrajI. emane sAta baheno ane eka nAno bhAI hato. sthUlabhadrajI kozAnA mohamAM phasAyA hatA. bAra varSa vItI jAya che. rAjakIya SaDyuMtramAM zakaDAlanuM mota thaI jAya che. pachI sthUlabhadrajI virakta thaI jAya che ane dIkSA-cAritra laI le che. gurudeva pAse te TUMka samayamAM sAruM jJAna pAme che. indriyanigraha ane manojaya kare che. pachI kozAne zrAvikA banAvavA mATe kozAnI citrazALAmAM cAtumasa karavA jAya che. nirjarA bhAvanA 233
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ kozA sAmAnya vezyA na hatI. te zreSTha nartakI hatI. enuM rUpa adbhuta hatuM. aneka kaLAomAM te pravINa hatI. sAdhunA vezamAM teNe sthUlabhadrane joyA ke jene e patinI jema prema karatI hatI, to enA manamAM duHkha thayuM, paNa eNe vicAryuM ke "huM ene pharIthI rAgI banAvI daIza, sAdhuveza choDAvI daIza." ane eNe e dizAmAM potAno prayatna zarU karI dIdho. - kozA dararoja SaDrarasanAM bhojana banAve che ane roja sthUlabhadrajIne vahorAve che. - soLa zaNagAra sajIne e sthUlabhadrajI sAme nRtya karatI hatI. - zRMgApradhAna gIta saMgItathI munivarane prasanna karavAno viziSTa prayatna karatI hatI. koI vAra hasavuM, koI vAra rovuM, koI vAra rIsAvuM - rIjhavuM.... vagere nATaka karyA karatI hatI. paraMtu sthUlabhadrajI to tattvaciMtanamAM ja magna rahetA hatA. emanA manamAM na to vikAra utpanna thatA hatA ke na to rAga janmato hato. eka kavie A ghaTanAne sarasa rIte kAvyabaddha karI che. sAMbhaLo - AvI Utaya citrazAlI, rUDI ratane jaDI raDhIyAlI, mAMhe zobhe motInI jAlI re, sthUlibhadra muni ghara Ave. 1 pakavAna tihAM bahubhAta upara cosaTha zAkanI jAta, to ya na game viSayanI vAta.... sthUlibhadra muni ghara Ave 2 kozA sajI soLa zaNagAra - kAjala kumakuma ne gale hAra, aNavaDha aMgulI vichiyA sAre.. sthUlibhadra muni ghara Ave.. 3 dvAdaza dhapamapa mAdala bAje bhedI, maMgalI vINA gAje ema rUpe apaccharA rAje re sthUlibhadra muni ghara Ave.. 4 kozAe vAta viSayanI vakhANI, cUlibhadra hRdaya na ANI, huM to paraNyo saMyama paTarANI re, sthUlibhadra muni ghara Ave. 5 ehavA bahuvidha nATaka kariyA, yUlibhadra hRdaya na dhariyA, sAdhu samatA rasanA dariyA re sthUlibhadra muni ghara Ave. 6 sukha revo jIve anubhavIo 2. kAla anaMto ema ja gamIyo toye tRpti jIva na pAmyo che. sthUlibhadra muni ghara Ave. 7 vezyAne kIdhI samakita dhArI, viSaya sukha-rasa nivArI ehavA sAdhune jAuM balihArI. sthUlibhadra muni ghara Ave... 8 (khuzAlavijayajI kRta). zAntasudhArasa : bhAga 2 234
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahattvanI vAta to e che ke je strI sAthe 12 varSa sudhI raMgarAga ane bhogavilAsamAM DULyA hatA, patnI karatAMya vizeSa prema karyo hato. je strI upara, enI sAme cAra-cAra mAsa sudhI nirvikAra rahevuM - AtmabhAvamAM rahevuM, zuM saraLa kAma che? paraMtu svAdhyAyamAM, tattvaciMtana-mananamAM nirata muni mATe e saraLa thaI gayuM! eTaluM ja nahIM, sthUlabhadrajIe kozAne bAravratadhArI zrAvikA banAvI hRdayamAM sudeva guru ane sadharmanI zraddhA jagAvI. jinazAsanamAM mahAmuni dubalikA - puSyamitranuM varNana paNa Ave che. e eTalA to svAdhyAyanirata rahetA hatA ke khAdhupIdhuM badhuM ja jJAnAgnimAM baLI jatuM hatuM ane te durbaLa zarIravALA ja rahetA hatA. jyAre eka sAthe hajAra AyaMbila karanArAonAM zarIra bhAre banI jatAM hatAM. te mAtra AyaMbila karIne saMtoSa mAnI letA hatA. na svAdhyAya, na dhyAna, na vaiyAvacca, na parizrama. svAdhyAya zreSTha tapa che. e karmone bALI nAkhe che ane zarIrane vadhavA paNa detuM nathI. manane vikArI banavA detuM nathI. vinaya - eka viziSTa tapaH cothuM AtyaMtara tapa che vinaya. prazamaratimAM kahyuM che - vinAyattA guma sarve | sarve guNa vinayane AdhIna che. vinaya Ave che to tamAma guNo AvI jAya Lche. vinayaphalaM zuzrUSA, guruzuzrUSAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM virativiratikalaM cAvanirodhaH // 72 // saMvaraphalaM tapobalamatha tapaso nirjarAphalaM dRSTam / tasmAtkriyAnivRttiH kriyAnivRtterayogitvam // 73 // yoganirodhAd bhavasantatikSayaH snttikssyaanmokssH| tatsmAt kalyANAnAM sarveSAM bhAjanaM vinayaH // 74 // vinayanuM phaLa zravaNa, (gurunI pAse kareluM) zravaNanuM phaLa AgamajJAna, AgamajJAnanuM phaLa virati, viratinuM phaLa saMvara, saMvaranuM phaLa tapazakti, tapanuM phaLa nirjarA, nirjarAnuM phaLa kriyAnivRtti, kriyAnivRttithI nirodha, nirodhathI bhavaparaMparAno kSaya thAya che. janma-mRtyunI paraMparA kSaya hovAthI mokSaprApti thAya che. eTalA mATe sarva kalyANonuM bhAjana vinaya che. eka pachI eka sarva kalyANonI prApti karAvanAra vinaya che. gurumukhathI tattvazravaNa, AgamajJAna, sarva pApothI virati, Asavono nirodha, tapazakti, nirjarA bhAvanA che. 235 |
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmanirjarA, kriyAnivRtta, yoganirodha ane bhavaparaMparAno aMta... mokSaprApti - sarva kalyANonuM bhAjana vinaya che. mASatuSa muni: mASataSa munivarane be pada paNa yAda rahetAM na hatAM. emane kevaLajJAna maLI gayuM hatuM, e vAta to tame jANo cho ne? zuM hatuM emanI pAse? ekamAtravinaya! bArabAra varSa sudhI gurudeve ene mAruSa, mA tuSa be pado gokhAvyA hatAM. bhUla sudhAratA rahyA. e muni kadI paNa akaLAmaNano zikAra na banyA, vAraMvAra bhUla batAvanAra guru pratye koI aruci yA dveSa nahIM. "mane yAda nathI rahetuM, huM yAda nahIM kare. mane vAraMvAra kahevuM nahIM" evI spaSTa vAta karavAno avinaya paNa e mahAmunie karyo na hato. bhalene be pada yAda na rahyAM, paraMtu samagra graMthono sAra 'rAga na karavo, dveSa na karavo' e bhAvAtmaka jJAna evuM to prApta karI lIdhuM hatuM ke emaNe kadIya dveSa na karyo, kadIya rAga na karyo. pApothI e nivRtta banI gayA. Asava-dvArone temaNe baMdha karI dIdhAM. tapa zakti prakaTa thaI. karmonI vipula nirjarA karavA lAgyA. ghAtI karmono kSaya karIne kevaLajJAna prApta karI lIdhuM. A zreSTha kalyANanI prAptinuM mULa hatuM vinayamAM. avinItanuM patana? vinayarahita, bahumAnarahita jIvAtmA mokSamArgapradarzaka AcAryanI avagaNanA kare che. cauda pUrvadhara maharSi ane evA bahuzruta puruSonuM apamAna kare che. mokSamArganI ArAdhanAmAM niraMtara yatnazIla sAdhu puruSonuM apamAna kare che. na to e mahAtmAonA caraNomAM vaMdanA kare che, na temanuM svAgata kare che. emanI sevAbhakti karato nathI. uttama puruSonI avagaNanA ane avahelanA karavI mAno eno svabhAva banI gayo che. evA unmatta, mithyAbhimAnI, avinIta puraSonuM durgatimAM patana thatuM hoya che. uttarAdhyayana sUtra - prathama adhyayana vinayanuMH zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe potAnI aMtima dezanAmAM prathama vAta vinayanI kahI che. vAcaka rAma vijayajI nAmanA kavie vinaya-adhyayananI vAta eka kAvyamAM batAvI che. khUba suMdara ane saraLa kAvya che. gurUAzA nitya ghAravI re, pAlava gurunI zIkha nija chaMde navi vartavuMre to hoya sakalI dIkSare prANI, vinaya dharA guNa aMga 1 236 zAntasudhArasaH bhAga 2
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziSya vinItanI upare re, guru mana hoya suprasanna, Ape tehane ujaLuM re, Agama-vacana ratana re... prANI...2 gurudrohI matsarabharyA re, na kare guru bahumAna, te apamAna lahe ghaNuM re, jima kohyA kAnano zvAna re... prANI...3 zukara jema tyajI zAlI re, azuci kare AhAra, tema avinItane vAlaho re, avinayano AcAra re... prANI...4 guru avinaya kula bAluo re, paDIo gaNikA pAsa, bhavamAM huM maLaze ghaNuM re, bAMdhI karma nirAza re... prANI...5 guruvacane rUpe nahIM re, jANe ApaNo vAMka, te navadIkSitanI pare re, sAthe sAdhya niHzaMka re... prANI...6 vinayathI guNa vadhe ghaNA re, jagamAM lahe jasavAda, dharmanuM mULa vinaya kahyo re, sevo tyajI pramAda re... prANI...7 vinayathI rIjhe devatA re, vinayathI dAnava vaza thAya, vinayathI Ihabhava-52bhave re, kArya siddhi savi thAya. prANI...8 vinayane vaza che guNa sarva re, te mArdavathI thAya, mATe vinIta saralAzayI re, pAme suyaza savAI re... prANI...9 vAcaka rAmavijaya kahe re, vinaya kare te dhanya, adhyayane pahele kahyAM re, sAcAM vIranAM vacana re... mANI...10 A kAvyaracanA gujarAtI bhASAmAM ja che. eTalA mATe A kAvyamAM batAvelI vAto tame saraLatAthI samajI zakazo. 1. guru AjJAno svIkAra karo. 2. guruno upadeza zraddhAthI sAMbhaLatA raho. 3. svacchaMdano tyAga karo. 4. vinIta ziSya upara gurupremanI varSA. 5. vinIta ziSyone guru zAstrajJAna Ape che. 6. je (ziSyo) gurudrohI, guruIrSAthI bharelA hoya che, gurunuM bahumAna karatA nathI, apamAna kare che, e saDelA kAnavALA kUtarA jevA hoya che. 7. jevI rIte bhUMDa bhAta choDIne viSTA khAya che, e rIte avinItane avinaya priya hoya che. nirjarA bhAvanA 237
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. avinayI kulavAlukamuninuM patana thayuM hatuM. e vezyAgAmI banyo hato, e dIrghakALa saMsAra bhramaNa karaze. 9. vinIta ziSya guru pratye roSa karato nathI. 10. vinIta ziSya potAnA doSonuM nirIkSaNa kare che. jema nUtana dIkSita muni potAnI bhUla tarata ja mAnI le che, e rIte. 11. vinayathI guNavRddhi thAya che. 12. vinayathI yaza vadhe che. 13. dharmanuM mULa vinaya che. 14. vinayI upara deva asura prasanna rahe che. 15. vinayathI bhava - parabhavamAM kAryonI siddhi thAya che. 16. sarve guNo vinayane AdhIna che. 17. vinIta saraLa AzayavALo hoya che. A rIte vinayatapanI ArAdhanA karavI joIe. pAMcamuM AtyaMtara tapa che - kAyotsargaH kAyotsarganI vyAkhyA karatAM pravacanasArodvAramAM kahyuM che ke kAyotsargamAM sthAna, mauna ane dhyAna mahattvapUrNa che. zvAsocchavAsa sivAya tamAma kriyAono. tyAga karavAno hoya che. kAyotsargamAM 19 doSono tyAga karavAno hoya che. e sivAya paNa cha doSo dUra karavA joIe? 1. kAyotsarga enA niyata samaya daramyAna ja karavuM joIe. 2. vyAkSepa - caMcaLatAmAM mana hoya tyAre, Asakta hoya tyAre nahIM 3. lobhAsakta cittathI na karavuM. 4. pApakAryamAM mana udyata hoya tyAre na karavuM. 5. vimukha cittathI kAyotsarga na karavuM. 6. Asana Adi upara UbhA rahIne na karavuM. kAyotsarga karavAnAM mukhya kAraNo: 1. Ama to kAyaklezanA dhyeya sAthe 2. koI vAra parAjaya thatAM [238 238 | zAnasudhArasa : bhAga 2)
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. pratikramaNa Adi kriyAomAM 4. upasarga divAdinA) AvatAM, e para vijaya pAmavA doSarahita kAyotsarga karavA pUrve apUrva karmanirjarA thAya che. chaThTha AtyaMtara tapa che - zubhadhyAnaH zubhadhyAna eTale dharmadhyAna "zrIhAribhadrI aSTaka' graMthamAM dharmadhyAnanI yathArtha ane suMdara stuti karavAmAM AvI che. zubhadhyAna: 1. hajAro bhavomAM upArjita karelAM anaMta karmonA gahana vana mATe agni samAna 2. sarva tapabhedomAM zreSTha che. 3. AMtara tapa kriyArUpa che. dharmadhyAnanAM cAra lakSaNo che: 1. AjJAruciH zrI jinezvaradevanA vacananI anupamatA, kalyANakAritA, sarva satutattvonI pratipAdakatA vagere joIne enI upara zraddhA rAkhavAnI che. 2. nisagaruci jJAna-darzanacAritramaya AtmapariNAma. 3. upadezaruci jinavacano - upadeza sAMbhaLavAnI bhAvanA. 4. sUtraruciH 12 aMga AgamonuM adhyayana ane adhyApana - tenA adhyayananI bhAvanA. dharmadhyAnanAM cAra AlaMbano che: (1) vAcanA (2) pRcchanA (3) parAvartana ane (4) dharmakathA. dharmadhyAnanI cAra anuprekSAo cheH (1) anitya bhAvanA (2) azaraNa bhAvanA (3) ekatva bhAvanA (4) saMsAra bhAvanA e rIte zubhadhyAnanI kramazaH cAra ciMtanadhArAo batAvavAmAM AvI che? 1. AjJAvicaya jinavacana ja pravacana che. A che AjJA. AjJAnA arthano nirNaya karavo vicaya che. 2. apAya-vicaya Asrava,vikathA, gArava, parISaha Adi apAyonuM ciMtana karavuM. nirA bhAvanA 239
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. vipAka vicaya zubhAzubha karmonA apAyonuM vipAkonuM ciMtana. 4. saMsthAna vicaya-padravya, traNa lokanuM kSetra, 14 rAjalokanI AkRti vagerenuM ciMtana karIne vizvavyavasthAno nirNaya karavo. zamayati tApaM gamayati pApaM ramayati mAnasahaMsam / harati vimohaM dUrAroha, tapa iti vigatAzaMsam // 6 // geyakAvyanI A chaThThI kArikA che. pahelAM eno artha sAMbhaLo "tapanA tejathI tApa-saMtApa zAnta thaI jAya che. pApa virAma pAme che. tapamanahaMsane krIDA karAve che. are, ajeya mAnavAmAM AvatA mohano paNa tapa nAza karI nAkhe che. hA, tapa AzaMsArahita hovuM joIe." nirAza bhAvathI tapa karo: nirAzaMsa - koI paNa prakAranI AzaMsA, kAmanA tRSNA karyA vagara karavAmAM AveluM tapa AtmAmAM kevuM adbhuta parivartana lAve che, enuM varNana ahIM graMthakAre karyuM che. tapazcaryAthI karmonI nirjarA thAya che. pachI zuM thAya che? u viSayatRSNA ane kaSAyonA AkarA tApa zAnta thAya che. | jIvana niSpApa banatuM jAya che. | mana haMsa AtmabhAvamAM ramamANa rahe che. in mithyA vyAmoha dUra thaI jAya che. AtmA upara bhalene anaMta-anaMta kamonAM paDa caDyAM hoya, paraMtu tame ghora, vIra tapa, ugratapano sahAro lIdho; to karmonAM tamAma paDa kapAI jaze. ene kahe che. nirjarA. tapanA bAra prakAra che. A bAra prakArone TImapAvarathI sAmuhika rUpe kAryamAM lagADI do. karmonA mULiyAMne AtmabhUmimAMthI ukhADIne pheMkI deze A tapa. bAhya-AtyaMtara tapamAMthI je samaye jene medAnamAM utAravuM hoya tene utArI do. tamArI pAse eka vedhaka draSTi hovI joIe ke kayA tapane kyAre ane kyAM sudhI upayogamAM levAnuM che. lakSma joIe - karmonA mULiyAMne kADhI-ukhADIne pheMkI devAnuM. have ApaNe nirjarA bhAvanAnI sAtamI kaDI gAIzuM. saMyamakamalAkArmaNamujjvala-zivasukhasatyaMkAram / cintitacintAmaNimArAdhaya tapa iha vAraMvAram // 7 // tapa saMyamalakSmInuM sAcuM vazIkaraNa che. nirmaLa mokSasukha mATe vacanarUpa che. manokAmanA pUrNa karanAra ciMtAmaNi ratna che. eTalA mATe tuM vAraMvAra enI ArAdhanA kara. 240 sudhArasa bhAga 2)
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa - saMyamalakSmInuM vazIkaraNa : keTalAka loko kahe che : "amAre saMyama to levo che, paraMtu bhAvanA eTalI prabaLa nathI thatI." evA lokone graMthakAra kahe che - tapa karo, tamaMne saMyamalakSmI vaza thaze; eTale ke tapane saMyamadharmanI prApti thaze. bAhya-AtyaMtara tapanI ArAdhanA vAraMvAra karavI paDaze. tapa - mokSaprApti karAvavAnuM vacana Ape che : nirAzaMsa bhAvathI tapa karatA raho. tapa tamane vacana Ape che ke "huM tamane mokSaprApti karAvIza. vAraMvAra mAruM AlaMbana letA raho." tapa khAtarI Ape che. joIe che tamAre mokSa ? joIe che tamAre mukti ? to tame tapa karo. tapa karo - AtyaMtara tapa karo. kaSAyamukta tapa karo. vicArothI mukta tapa karo. tapa - ciMtAmaNi ratna che H trIjI vAta tamane lokone khUba ja gamaze. tapathI manuSyanI manokAmanAo pUrNa thAya che. tamArI je je icchAo thAya che te mATe tame tapaH ciMtAmaNiratnanI ArAdhanA karatA raho. tamArI pratyeka icchA pUrNa thaze.... che ne sArI vAta ? icchApUrti mATe ahIMtahIM bhaTakavAnuM choDI do. tapa karatA raho. AyaMbilanuM tapa karo. upavAsa - be upavAsa...traNa upavAsa... karatA raho. icchAo pUrNa thatI jaze. paraMtu eka sAvaMdhAnI rAkhajo....tapa zarIrathI thAya che. jo kharAba icchAo pUrNa ka2vA jazo, to zarIra bagaDaze. tapa nahIM thAya. icchAo pUrNa nahIM thAya. tapa karatAM zarIra thAkavuM na joIe. tapa zubha icchAo mATe ja karo. aMtima lakSya AtmazuddhinuM ja rAkho. devaguru-dharma pratye dRDha zraddhA rAkho. tapanA abhimAnathI dUra raho. . karmagadauSadhamidamidamasya ca jinapatimatamanupAnam / vinaya samAcAra sauravyanidhAnam - zAntasudhArasapAnam // 8 // A AThamI ane aMtima kaDI che. pahelAM eno zabdArtha samajI lo. "A tapa karmarUpa rogo mATe auSadha samAna che ane jinezvaronI AjJA e auSadhanuM anupAna che. tamAma sukhonA nidhAnarUpa zAntasudhAnA rasanuM tuM pAna karyA kara." nirjarA bhAvanA 241
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthakAre ahIM traNa vAto batAvI che - - karma roga che - tapa auSadha che. in jinAjJA anupAna che. 1 zAnta sudhArasa sarva sukhonuM nidhAna che. prathama vAta to e che ke karmaroga jevA lAgavA joIe. jema ke kensara, TI.bI., DAyAbITIsa...vagere rogo thAya che ema karmaroga jevA lAgavA joIe. hA, tyAra pachI ja auSadha-upacAra karavAnI icchA jAgaze. kensara jevA rogonI duniyAmAM davA nathI, paraMtu karmaroganI to davA upalabdha che. te che tapa. amogha davA che. A jIvanamAM A davA karI lo. davAnI sAthe anupAna paNa joIe. pathya bhojana joIe. e che jinAjJAnuM pAlana. tame zrAvaka-zrAvikAo cho, tamAre mATe kaI kaI jinAjJAo che te jANIne temanuM pAlana karavuM paDaze. eTale ke tapanI sAthe samatAM, jinapUjA, brahmacaryapAlana, rAtribhojanano tyAga ane kaMdamULano tyAga vagerenuM pAlana karavuM ja paDaze. ane A rIte tapa karatA ja rahezo to prazama-amRtanuM pAna karI zakazo - prazamAmRtanuM pAna sarva sukhono khajAno che. e khajAno prApta karavo hoya, to jIvanamAM tapa ane jinAjJAnuM pAlana karatA raho. A rIte nirjarA bhAvanAnuM vivecana pUrNa thAya che. Aje basa, ATaluM ja. [242 | 242 no zAntasudhArasa : bhAga 2) | zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ GIGrU@iArI pravacana 45 1. gharmaprabhAva bhAvanA : saMkalanA : * dharmaprabhAva ciMtana. * dAnadharma. bhagavAna RSabhadevano pUrvajanma. bodhibIjanI prApti. * zIladharma. zIlavaMtonI smRti rAkho. * udayaratnajInuM 'zIla' para eka kAvya. * tapadha". bhAvadharma. marudevA mAtAH bhAvathI mukti. zrI jJAnavimalasUrijInuM eka kAvya. kavi rikhava'nuM eka kAvya. * dharmano prabhAva.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramopakArI upAdhyAyazrI vinayavijayajI dharmaprabhAva bhAvanAno prAraMbha karatAM svAgatA" chaMdamAM gAya che - dAnaM ca zIlaM ca tapazca bhAvo, dharmazcaturdhA jinabAndhavena / nirUpito yo jagatAM hitAya, sa mAnase me, ramatAmajanam // jagatanA hita ane kalyANa mATe jinezvara bhagavaMtoedAna-zIla-tapa ane bhAva - e rIte cAra dharma batAvyA che. e dharmanuM mArA manamAM niraMtara sthAna raho. A caturvidha dharmanuM vivecana karavA pUrve dhamaprabhAva bhAvanAnuM eka ciMtana batAvuM chuM. bhAvanA bhAvavI saraLa banaze enAthI. dharmaprabhAva ciMtana : | sarva jIvonA Atmahita mATe, sarva jIvonA AtmakalyANa mATe parama kRpAnidhi jinezvara bhagavaMtoe keTalo yathArthadharma batAvyo che! tIrthakaronuM Atmatattva ja keTaluM ' uttama hoya che? parahitarasikatA emanA eka-eka Atmapradezane ArTa banAve che. jyAre jJAnadraSTithI teo vizvanA anaMta anaMta jIvone dukha, trAsa ane saMtApothI. parezAna thatA jue che tyAre temano AtmA anukaMpAthI - karuNAthI UbharAI jAya che. 'mArAmAM evI apUrva zakti Ave che jethI samagra jIvasRSTine saMsAranAM dukhothI mukta karIne parama sukha - zAzva sukha prApta karAvuM." sarva jIvonA kalyANanI A bhAvanAne phalavatI banAvavA kevI ghora tapazcaryA teo kare che! e kevI bhavya ArAdhanA kare che cAritradharmanI, zratadharmanI ane zraddhA dharmanI ! A badhuM jyAre zAstromAM vAMcyuM, to mArI AMkho khuzInAM AMsuothI chalakAI gaI. A bhAvanA ane ArAdhanAnA saMyojanathI tIrthakaratvano janma thayo; teo tIrthaMkara banyA. janmajAtavairAgI prabhu saMsArano tyAga karIne ghAtI karmone dUra karavA mATe vIratApUrvaka tapazcaryA kare che. ghAtI karma naSTa thAya che ane teo sarvajJasarvadarzI-sarvazaktimAna vItarAga paramAtmA banI jAya che. ghAtI karmono nAza thatAM rAgadveSa, moha vagere tamAma doSo AmUla nAza pAme che. teo AMtarazatruonA vijetA banI jAya che ane enI pachI teo pUrNa darzana ane pUrNa jJAnathI jagatane dharmano prakAza Ape che. vItarAga prabhue keTalo nirdoSa dharma batAvyo che? keTalo kalyANakArI dharma kahyo che? AcAramArga ane vicAramArga - baMne mArganuM kevuM nirdoSa pratipAdana karyuM ! mAganusArI jIvananI AcArasaMhitAthI zarU karIne chaThThA guNasthAna para sthita sAdhunI AcArasaMhitAnuM surekha, susaMgata ane kramika pratipAdana vAMcIne sAce ja zAntasudhArasaH bhAga 2) 244
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ hRdaya gadgadita thaI gayuM ! koI paNa prakArano pUrvApara virodha nathI ! siddhAMto viruddha koI AcAravyavasthA nahIM! jyAre dhamasiddhAMtonuM adhyayana-ciMtana-parizIlana karuM chuM tyAre jJAnAnaMdanI keTalI premaLa anubhUti thAya che! syAdvAda tathA anekAntavAdano siddhAMta, sAta naya ane saptabhaMgInA siddhAMtonuM manana karatAM to A siddhAMto banAvanArA pUrNajJAnI jinezvara bhagavaMtone vAraMvAra vaMdana karuM chuM. pUrvIya tattvajJAnamAM yA pAzcAtya tattvajJAnamAM kyAMya paNa evA yathArtha siddhAMta vAMcavA maLatA nathI. pratyeka padArthanuM ATaluM suspaSTa ane yathArtha vizleSaNa karanArI vicArapaddhati anyatra zodhatAM ya maLe tema nathI. *upazrama zreNI' ane 'kSapaNaka zreNI'mAM sAdhaka AtmA keTalI adbhuta zuddhi prApta karato AgaLa vadhe che, kramazaH kevA kevA doSono nAza kare che, alpa samayamAM Atmazuddhi keTalI apUrva ane abhuta thaI jAya che, e badhuM agama-agocaranI vAto vAMcIne vicArIne jinezvaranA dharmazAsana pratye mArI zraddhA, mAro vizvAsa vRDha thato jAya che. samyagu darzanarUpa, samyagu jJAnarUpa ane samyapha cAritrarUpa A dharmanI sAdhanA - ArAdhanAmAM je jIvAtmA anurakta thaI jAya, to sAhasika rIte te pUrNatAne pAme ja - acUka prApta karI jAya. paraMtu dharmamAM Asakta thaI javuM joIe, anurakti hovI joIe, to ja beDo pAra thaI jAya che. - pAmavo to che mokSa, IcchuM mokSa-mukti, paraMtu dharmamAM lIna thato nathI. haju dharmamAM mArI Asakti thaI nathI. dharma sivAyanI vAtomAM mArI Asakti che. dharmathI bhinna vastuomAM mArI Asakti che. dharma - bhinna vastuomAM anurakti che. huM pAmuM ya kevI rIte? kevI rIte AMtarazatruo upara vijaya pAmI zakuM? saMsAranI AsaktimAMthI chUTavA mATe mAre dhamasakti pedA karavI paDaze. have huM zrutadharma ane cAritradharmamAM Asakta banIza. keTalo mahAna, keTalo durlabha dharma mane prApta thayo che?mAro kevo moTo puNyodaya che? mane kevo suvarNa avasara prApta thayo che dharmasAdhanAno? mAnavajIvana maLyuM che. pAMceya Indriyo paripUrNa maLI che. sAruM mana maLyuM che. sArA saMjogo maLyA che. koI paNa vAtanI kamI nathI. to have huM dharmapuruSArthamAM jarAye pramAda nahIM rAkhuM. manavacana-kAyAthI dharmapuruSArtha karIza. dharmamAM lIna banIza." A rIte pratidina ciMtana karatA rahevAthI dharmazraddhA, dharmaprIti vRDhathatI jaze. have ApaNe graMthakAre je caturvidha dharma batAvyo che - dAna, zIla, tapa ane bhAva - e [ dhamaprabhAva bhAvanA ]
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya upara vivecana karIzuM. sauthI pahelAM dAnadharmanI vAta karuM chuM. dAnadharma : dAnanI paribhASA che - svaca 39 ranam ! je potAnuM che eno tyAga karavo e dAna che. jene bhautika padArtho upara Asakti ochI thAya che ane bhakti, anukaMpA, dayA, karuNA Adi guNo jevAM hoya che e puNyazALI loko dharmanI, dAnadharmanI ArAdhanA karI zake che. dAnadharma evo che ke jena hoya ke jenetara hoya - koI paNa hoya, te sahu dAna karI zake che. dAnano mahimA batAvatAM kahevAmAM AvyuM che ke dANaM sohaggakaraM, dANaM ArUggakAraNaM paramam / dANaM bhoga nihANaM, dANaM DhANaM guNagaNAnAm // dAna sukha-saubhAgyakArI che. dhana parama ArogyakArI che. dAna puNyanidhAna che. ane dAna aneka guNonuM sthAna che. dANeNa phurai kittI, dANeNa hoi nimmalA kaMti / . dANAyajjiahiao verI vi hu pANiyaM vahai // dAnathI kIrti vadhe che, dAnathI nirmaLa zarIrakAnti vadhe che ane dAnathI vaza thayelo zatru paNa dAtAne ghera pANI bhare che. dhaNasatthavAhajamme jaM ghayadANaM kayaM susAhUNaM / / takkAraNamusabha-jiNo telukapiyAmaho jAo // .. dhana sArthavAhanA bhavamAM sAdhupuruSone je ghInuM dAna dIdhuM hatuM, enA puNyanA prabhAve RSabhadeva traNe lokanA pitAmaha - nAtha banyA. bhagavAna RSabhadevano pUrvajanmaH bhagavAna RSabhadevano AtmA je bhavamAM samakita pAmyo, e bhava hato dhana sArthavAhano. dhana zreSThIno mahAvideha kSetranI A vAta che. tyAM kSitipratiSTha' nAmanuM nagara hatuM, tyAMno rAjA hato prasannacaMdra ane enA nagaramAM dhana sArthavAha hato. Ama to e jevo moTo zrImaMta hato evo ja audArya, gAMbhIrya Adi guNothI suzobhita hato. eka divasa potAno kAphalo laIne tene vasaMtapura javAnI IcchA thaI. teNe nagaramAM ghoSaNA karAvI ke "dhana sArthavAha vasaMtapura javAno che. jene vasaMtapura javuM hoya te dhana sArthavAhanI sAthe AvI zake che. jenI pAse vAsaNo nahIM hoya tene 246 zAnta sudhArasa : bhAga 2
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArthavAha vAsaNo Apaze. jenI pAse vAhana na hoya tene te vAhana Apaze. jene sahAyanI jarUra haze ene e sahAya Apaze. jene bhAthuM joIe ene bhAthuM maLaze. mArgamAM corothI, hiMsaka pazuothI e rakSA karaze. koI azakta haze to sArthavAha enuM bhAInI jema pAlana karaze." ghoSaNA sAMbhaLIne aneka nagaravAsIo sAthe sAthe joDAyAM. prayANa samaye sArthavAhanI pAse jenAcAryadharmaghoSa AvyA. AcAryane joIne sArthavAha Ubho thaI gayo. tapanI kAMtithI ujjavaLa dharmasvarUpa AcAryane tene bhAvapUrvaka vaMdanA karI. dhane AcAryadivane AvavAnuM prayojana pUchyuM. AcArye kahyuM: "ame paNa ApanI sAthe vasaMtapura AvIzuM." sArthavAha harSita thaI gayo. teNe kahyuM: "Aje huM dhanya banI gayo. Apa jevA mahApuruSa mArI sAthe cAlaze e mAruM saubhAgya haze. Apa nizcita thaIne padhAro." e samaye rasoIyAne bolAvIne kahyuM: 'A AcAryadeva mATe tAre ja annapAnAdi bhojana taiyAra karavuM. e samaye AcAdike kahyuM: "mahAnubhAva, sAdhunA nimitte kareluM ana-AhAra sAdhune kalpato nathI. je bhojana enA nimitte na banyuM hoya ene teo grahaNa kare che. e rIte he sArthapati, vAvaDInuM, kUvAnuM, taLAvanuM pANI paNa ukALeluM hoya tyAre ja ame laIe chIe - evI jinAjJA che.' sAthenuM prayANa thayuM. keTalAka divaso pachI grIkhakALa Avyo. tIvra tApathI yAtriko parezAna thavA lAgyA. paraMtu jyAre varSAkALa Avyo to sArthane eka sthaLe rokAvuM paDyuM. sArthavAhanA mitra maNibhadra AcArya mATe jaMturahita bhUmi upara ghAsa vagerenI jhuMpaDI banAvaDAvI - e ja upAzraya! aneka sAdhuonI sAthe AcAryadive tyAM nivAsa karyo. teo to potAnI dharmakriyAomAM lIna rahevA lAgyA. A bAju dhana sArthavAhane acAnaka AcAdavanI smRti AvI, "are, mArI sAthe dharmaghoSa AcArya AvelA che; teo to prAsuka bhikSA dvArA ja udarapoSaNa karanArA che. teo to kaMdamULa ane phalAdine sparza paNa karatA nathI ! atyAre A vaSakALamAM e kevI rIte rahetA haze? mArI sAthe teo AvyA ane meM emane vacana ApyuM hatuM ke huM ApanI sevAmAM tatpara rahIza. paraMtu huM mUrkha e bhUlI ja gayo. meM emanI sukhazAtAya na pUchI. have huM emane mAruM mukha kevI rIte batAvI zakIza? chatAM paNa Aje to emanAM darzana karIne mArAM pAponuM prakSAlana karuM.' bodhibIjanI prAptiH pazcAttApa karatAM karatAM rAta vItI gaI. prabhAtamAM ujajavaLa vastra ane alaMkAro paherIne sArthavAha potAnA parivAra sAthe AcAryadevanI pAse pahoMcyo. dharmaprabhAva bhAvanA 247
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ palAzapatranA AcchAdanathI AcchAdita ghAsanI bhIMtavALA ane nirjIva bhUmi upara banelA upAzrayamAM teNe praveza karyo. teNe dharmaghoSa sUrijInAM darzana karyAM. jema ke AcArya pApasamudranuM maMthana karatA hoya, jANe svayaM mokSamArga hoya... dharmanI sAkSAt mUrti hoya, sUryanA tejathI vadhAre tejasvI hoya... dhana sArthavAha harSathI gadita thaI gayo. sArthavAhe potAnA mitra maNibhadrane kahyuM : 'mitra, AcAryadeva to mane sAkSAt kalpavRkSa jevA lAge che. mahAna tapasvI lAge che.' teNe be hAtha joDIne AcAryadevane natamastake vaMdana karyAM. AcAryadevane kahyuM : 'he bhagavan, meM ApanI sAthe droha karyo che. varSARtunA prAraMbhathI meM ApanAM darzana nathI karyAM, vaMdana nathI karyAM, na bhojana ApyuM, na vastro ApyAM.....Apano koI paNa prakAre satkAra nathI karyo... ApanI avajJA karI... meM vacanabhaMga karyo. he gurudeva, mArA A pramAda-AcaraNa mATe mane kSamA karo. Apa to pRthvI jevA kSamAzIla cho.' sArthavAhanAM vinamra ane pazcAttApapUrNa vacana sAMbhaLIne caMdana karatAMya vadhAre zItaLa vacanomAM AcAryadeve kahyuM : "sArthavAha, mArgamAM hiMsaka pazuothI amArI rakSA teM ja karI che. corothI ya rakSA teM ja karI che. e dRSTie te amAro sarva prakAre satkAra karyo ja che ane sAthenA mANaso amane yogya bhojana paNa Ape che. eTalA mATe amane koI paNa prakAranuM duHkha nathI. mahAnubhAva, tuM koI paNa prakAre kheda karIza nahIM." sArthavAhe kahyuM : "saMta puruSo sadaiva guNa ja jue che. Apa mArI upara prasanna cho, to AhAra grahaNa karatA sAdhuone mArI sAthe mokalo. mArI icchA anusAra AhAra ApIne kRtArtha banuM." AcAryadeve be sAdhuone mokalyA. sArthavAhe gharamAM joyuM ke sAdhuone yogya bhojana che ke nahIM. teNe tAjA ghIthI bhareluM pAtra joyuM. pAtra UpADyuM. sAdhue pAtra dharyuM, sArthavAhe sAdhunA pAtramAM ghI bharI dIdhuM, AnaMdathI nAcI UThyo. bolyo : "huM dhanya thaI gayo. kRtArtha thaI gayo. huM puNyazALI banI gayo." tenAM romeroma vikasvara thaI gayAM. teNe baMne munivarone vaMdanA karI. munivaro "dharmalAbha'no AzIrvAda ApIne cAlyA gayA. sArthavAhe dAnadharmanA prabhAvathI mokSavRkSanAM bI svarUpa 'bodhibIja' prApta karI lIdhAM. zIladharma : cAra prakAranA dharmomAM bIjo che zIladharma. zIladharmano adbhuta mahimA batAvatAM kahevAmAM AvyuM che ke 248 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ sIlaM uttamaM vittaM, sIlaM jIvANa maMgalaM paramaM / ' sIlaM dohaggaharaM, sIlaM sukkhANa kulabhavanam // zIla ja jIvonuM uttama dhana che, zIla ja parama maMgala che, zIla ja duHkha-dAridraca dUra karanAra che ane zIla ja sarva sukhonuM dhAma che. sIlaM dhammanihANaM, sIlaM pAvANakhaMDaNaMbhaNiyaM / sIlaM jaMtUNa jae akittimaMmaMDaNaM paramaM // jJAnI puruSoe kahyuM che H zIla ja dharmanuM nidhAna che, zIla ja pApono nAza kare che ane jagatamAM zIla ja manuSyano zreSTha zRMgAra che. narayaduvAranirUbheNa - kavADasaMpuDa saho aracchAyaM / pavaranissoNiM // suraloadhavala maMdira - AruhaNe - narakanAM dvAra baMdha karavA mATe zIla ja majabUta kamADa che ane te devalokanAM ujjvaLa vimAna upara AruDha thavA mATe zreSTha sIDI che. zIlavaMtonI smRti rAkho : jyAre zIladharmanI vAta karIe chIe tyAre aneka zIlavatI mahilAo ane zIlavAna puruSo smRtipaTa upara Ave che. sAdhvI rAjImatIjInI zIlavRDhatAe giranAranI guphAmAM muni rathami kAmavikArathI vicalita banyA hatA, emane saMyamamAM lAvI sthira karI dIdhA hatA. devaramaNa udyAnamAM mahAsatI sItAe rAvaNa jevA prativAsudeva sAme zIlanI rakSA karI hatI. # satI subhadrAe potAnA zIlanA prabhAvathI aMjalImAM jaLa bharIne caMpAnagarInAM traNa dvAra kholI nAkhyAM hatAM. # satI narmadAsuMdarI - jeNe aneka kaSTo sahana karyAM, pAgalano abhinaya karIne potAnA zIlanI rakSA karI hatI. # satI kalAvatIne enA patie jaMgalamAM choDI dIdhI hatI. enA zarIranAM aMgo kapAI gayAM hatAM; paraMtu zIladharmanA prabhAvathI vicchinna aMgo sArAM thaI gayAM hatAM. zarIra pUrvavat sAruM thaI gayuM hatuM. satI zIlavatIe rAjAnA cAra-cAra maMtrIone mUrkha banAvIne pAchA dhakelyA hatA ane potAnA zIlanI rakSA karI hatI. dharmaprabhAva bhAvanA 249
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ v satI sulasA- jene svayaM bhagavAna mahAvIra svAmIe dharmalAbha' kahevaDAvyA hatA. zreSTha sudarzana - rANI abhayAe ene kAmavikAravaza karavA bharapUra prayatno karyA hatA, chatAM te nirvikArI rahyA. emanA zIlaprabhAvathI zULI siMhAsana banI gaI hatI! | satI surasuMdarI - ene enA pati amarakumAre rAkSasadvIpa upara choDI dIdhI hatI, paraMtu rAkSadvIpano duSTa adhiSThAyaka deva satInA zIlaprabhAvathI ane navakAramaMtranA prabhAvathI vAtsalyapUrNa banyo hato. I satI aMjana hanumAnajInI mAtA ! 22-22 varSa sudhI pati pavanaMjayano viraha thayo. chatAM paNa zIladharmanuM zreSTha pAlana karyuM hatuM. evAM to aneka zIlavaMta strIpuruSo thaI gayAM. jemaNe jIvana karatAM ya adhika zIladharmane tIvratAthI cAhyo hato. A dezanI A eka mahAna paraMparA che. evA zIladharmanA prabhAvathI ApaNo deza mahAna che ane mokSamArganI ArAdhanA thaI rahI che. ene mATe puruSa ane strIe zIladharmanuM pAlana avazya karavuM joIe. parastrI ane parapuruSano tyAga avazya karavo joIe.. have zIlanI bAbatamAM eka kAvya saMbhaLAvIne A viSaya baMdha karIza - zIyala samuM vrata ko nahIM zrI jinavara ema bhAkhe re, sukha Ape je zAzvata, durgati paDatA rAkhe rezIyala. 1 vata paccazmANa vinA juo, nava nArada jehare. eka ja zIla taNe baLe. gayA mugate teha re....zIyala. 2 sAdhu ane zrAvaka taNAM, vrata che sukhadAyI re zIyala vinA vrata jANajo. kusakA sama bhAI rezIyala. 3 taruvara mUlavinA jityo, guNaviNa lAla kamAna re, zIyala vinA vrata ehavuM kahe vIra bhagavAna rezIyala. 4 nava vADa karI nimeluM, paheluM zIyala ja dharajo re. udayaratna kahe te pachI, vatano khapa karaje re... zIyala. 5 have A kAvyano artha batAvuM chuM - zrI jinezvare kahyuM che ke zIla samAna koI vrata nathI, zIlathI zAzvatuM sukha maLe che ane zIlavAna durgatimAM jato nathI. A avasarpiNI kALamAM je nava nArada thayA, temaNe koI vrata yA paccakakhANa 250 | zAntasudhArasaH bhAga 2]
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ karyAM na hatAM, chatAM brahmacarya zIladharmanA prabhAvathI e mokSamAM gayA hatA. sAdhu ane zrAvakanAM aneka vrato che. sukhadAyI che, chatAM paNa zIla vagara te tamAma vrato-niyamo dhAnyanA photarAM barAbara che. // mULa vagaranuM vRkSa kevuM hoya che ? guNo vagara manuSya kevo hoya che ? evA ja zIla vagaranAM vrato hoya che ema bhagavAna mahAvIre kahyuM che. eTalA mATe zIladharmanuM pAlana karo. brahmacaryanI nava vAtonuM pAlana karo. pachI bIjAM vrato dhAraNa karo. A racanA kavi udayaratnanI che. tapadharma : caturvidha dharmamAM trIjo dharma che - tapadharma. tapanA viSayamAM nirjarA bhAvanAmAM vistArathI varNana karavAmAM AvyuM che. chatAM paNa tapanA mahimA aMge kaMIka nivedana karuM chuM. yatpUrvArjitakarmazailakulizaM, yad kAmadAvAnalajvAlAjvAlajalaM yadugrakaraNagrAmAdi maMtrAkSaram / yatpratyUhatamaH samUha divasaM, yallabdhi lakSmIlatAmUlaM tadvividhaM yathAvidhi, tapaH kurvIta vItaspRhaH // pUrva upArjita karmarUpa parvatane toDavA mATe tapa vaja samAna che. kAmavAsanAnI agnijvALAne zAnta karavA mATe - holavI nAkhavA mATe jaLa samAna che. indriyarUpa sarpanuM jhera utAravA mATe maMtrasvarUpa che. vighnarUpa aMdhakArane maTADanAra prabhAta svarUpa che. labdhi ane lakSmIrUpa latAnuM mULa che - tapa. vividha prakAranuM tapa niHspRha bhAve karavuM joIe. yasmAdvighna paraMparA vighaTate, dAsyaM surAH kurvate, kAmaH zAmyati dAmyatIndriyagaNaH kalyANamutsarpati / unmIlanti maharddhayaH kalayati dhvaMsaM ca yaH karmaNAM, svAdhInaM tridivaM zivaMca bhavati, zlAghyaM tapastanna kim ? // 1 // tapazcaryAthI vighnonI paraMparA ochI thAya che. deva asuro sevA kare che. kAmavAsanA zAnta thAya che. indriyonuM damana thAya che. kalyANa vyApaka bane che. moTI moTI saMpattio vRddhi pAme che. karma nAza pAme che. svarga ane mokSanI prApti thAya che. AvuM tapa prazaMsanIya nathI ? avazya prazaMsanIya che ! dharmaprabhAva bhAvanA . 251
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAntAraM na yathetaro jvalayituM, dakSo dAvAgniM vinA dAvAgniM na yathAparaH zamayituM zakyo vinAmbhodharam / niSNAtaH pavanaM vinA nirasituM nAnyo yathAmbhodharaM, kaughaM tapasA vinA kimaparo hantuM samarthastathA // jema jaMgalane saLagAvavA-bALavA mATe dAvAnaLa sivAya bIjo koI upAya nathI, dAvAnaLane bujhAvavA mATe varSA sivAya anya upAya nathI, vAdaLone vikheravA mATe pavana vagara anya upAya nathI, e rIte karmono kSaya karavA mATe tapa vagara bIjo koI upAya nathI. santoSa sthUlamUlaH prazamaparikaraskaMdhabandhaprapaMca, paJcAkSIrodhazAkhaH sphuradabhayadalaH zIlasaMpatpravAlaH / zraddhAmbhaHpUrasekAdvipulakulabalaizvarya saundaryabhogasvargAdiprAptipuSpaH zivapadaphaladaH syAttapaH kalpavRkSaH // tapa kalpavRkSa che, tenuM draDhamULa che saMtoSa, enI vistRta ghaTA che zAMti, enI zAkhAo che Indriyanirodha, enAM suMdara pAna che abhayadAna; enA pallava che zIlasaMpatti, tenAM puSpo che zraddhArUpa jalasiMcanathI praphullita vistIrNa kula, bala, aizvarya, saundaryathI bharapUra svarga. AvuM tapa kalpavRkSa-mokSasukha ApanAra che. tame loko tapadharmanA viSayamAM A cAre zlokonA artha-ciMtana-manana karatA rahejo. have bhAvadharmanI bAbatamAM ciMtana karuM chuM. bhAvadharma: cAra prakAranA dhamamAM bhAvadharmanI zreSThatA batAvI che. bhAvacciya paramattho bhAvo dhammassa sAhago bhaNiyo / sammattasya vi bIaM. bhAvacciya biMti jagaguruNo // bhAva ja sAco paramArtha che. bhAva ja dharmasAdhanAmAM sahAyaka che. bhAvathI ja samyakta utpanna thAya che. evuM tribhuvanaguru zrI tIrthakara bhagavAna kahe che. mukkhasuhabIyabhUo jIvANa suhAvaho bhAvo / bhAva mokSasukhanA bIja svarUpa che ane bhAva ja jIvone mATe sukhadAyI che. marUdevA mAtA - bhAvathI muktiH duniyAmAM koIne ya mATe bhAva vagara Ama to maMtra, taMtra, auSadha ane devI sAdhanA paNa saphaLa thatI nathI. bhAvathI ja mukti pAmanArA uttama jIvonI yAdI 252 zAnta sudhArasa : bhAga 2
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUci lAMbI che. chatAM paNa prasannacaMdra rAjarSi, sAdhvI mRgAvatI, IlAciputra, kapila kevalI, kuragaDu muni, mASatuSa muni, sAdhvI puNyacUlA, aSTApada parvata upara 1500 tApaso, skaMdhakasUrinA 500 ziSya, caMDarudrAcAryano ziSya - keTalAyane mokSa maLyo. keTalAyane svarga maLyuM. ane pelo deDako - je bhagavAna mahAvIrane vaMdanA karavA jato hato ane ghoDAnA paga nIce kacaDAIne mRtyu pAmyo - to zubha bhAvamAM marIne deva thayo. bhagavAna RSabhadevanI mAtA marudevAne hAthI upara beThAM beThAM ja bhAvadharmathI ja kevaLajJAna maLyuM ane mokSa maLyo. Aje huM marudevA mAtAno vRttAMta kahIza. bhagavAna RSabhadeva cAritra laIne cAlyA gayA. bharata, bAhubalI vagere 100 putrone rAjya vaheMcI ApyuM. marudevAne RSabhadeva upara atyaMta sneha hato. RRSabhadevanI dIkSA pachI marudevA mAtA pratidina kalpAMta karatI hatI, bharatane Thapako ApatI rahI. A prasaMga zrI jJAnavimalasUrijIe lakhelAM kAvyamAM sAMbhaLo - eka dina marudevA AI, kahe bharatane avasara pAI re, suNo prema dharI. mAro rIkhava gayo keI deze, keI vAre mujane maLaze ?...suNo. tuM to SaTyUDa pRthvI mANe, mArA sutanuM duHkha na jANe...suNo. tuM cAmara chatra dharAve, mAro rIkhava paMthe jAve re...suNo, tuM to sa2sa bhojana AsI, mAro rIkhava nitya upavAsI...suNo. tuM to mahelomAM sukha vilase, mAro aMgaja dharatI pharase...suNo. tuM to svajana-kuTuMbamAM mhAle, mAro rIkhava ekalaDo cAle...suNo, tuM to viSaya taNAM sukha sorca, mArA sUtanI vAta na pUche .. suNo ema kahetAM marudevA vayaNe sujala lAvyAM nayaNe...suNo. ema sahasa varasane aMte lahyuM kevala zrI bhagavaMte...suNo. A rIte te eka hajAra varSa vilApa karatAM rahyAM. emanI AMkho upara jhAMkha paDI gaI. jALAM bAjhI gayAM. bharata paNa dAdIno vilApa sAMbhaLI zUnyamanaska thaI jAya che. tenI AMkho paNa bharAI AvI ane teNe dAdIne AzvAsana ApatAM kahyuM ke "dAdI, Apano RSabha ahIM avazya Avaze." paraMtu rojaroja A prakAranAM AzvAsana manuSyanI zraddhAne halAvI nAkhe che. eka hajAra varSa pachI bhagavAna RSabhadevane kevaLajJAna thayuM ane te vinItA nagarImAM padhAryA. devoe samavasaraNa racyuM. bharate marudevA mAtAne kahyuM H : have bharata bhaNe suNo AI, suta dekhI karo vadhAI re...suNo. AI gaja khaMdhe besADyAM, suta malavAne pAu padhAryA...suNo. 'mA, Apano putravinIMtA nagarImAM padhAryA che, emane juo ane svAgata karo.' dharmaprabhAva bhAvanA 253
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAthI upara pAlakhI sajAvI ane mAne besADIne bharata samavasaraNamAM AvyA. mA pUche che - kahe e apUrava vAjAM kihAM vAge che eha tAjo re suNo. tava bharata kahe suNo AI, e tuma sutanI ThakurAI re...suNo. tuma sutarI siddhi Age. tRNa tole suranara behanI re.suNo. bharatane mAe pUchyuM: 'AvAM apUrva vAjAM kyAM vAgI rahyAM che? bharate javAba Apyo: 'mA, A ja to ApanA putranuM puNya sAmrAjya che! ApanA putranI riddhisiddhi AgaLa deva, devendra ane cakravartInI riddhi tRNa samAna che.' A sAMbhaLIne madevA mAtA harSavibhora thaI gayAM ane harSanA AMsuthI AMkha upara je paDaLa paDI gayAM hatAM te dUra thaI gayAM. temaNe samavasaraNane joyo, temAM potAnA putrane joyo...putra-RSabhadeve mAtAne bolAvI paNa nahIM. kuzaLa - samAcAra paNa na * pUchyA. mAtAne pArAvAra duHkha thayuM. kavi rikhave A prasaMgane potAnA kAvyamAM hRdayasparzI bhASAmAM gAyo che - tuja sAthe nahIM boluM re rikhavajI teM mujane visArI jI. anaMta jJAnanI tuM riddhi pAmyo to jananI nasaMbhAlI jI tuja sAthe. "he rikhava tuM mane bhUlI gayo, huM tArI sAthe nahIM boluM. putra, teM anaMta jJAnanI riddhi prApta karI lIdhI. paraMtu teM jananIne yAda paNa na karI. huM tArI sAthe nahIM boluM.' mujane moha hato, tuja upare. RSabha RSabha karI japatI'tI. anna udaka mujane navi rucatuM tuja mukha jovA talapatI'tI...tuja sAthe. "he vatsa, mane tArA upara moha hato. tAruM nAma japatI rahetI hatI. mane anna ane pANIya bhAvatAM na hatAM. tAruM mukha jovA mATe huM taDapatI hatI. tuM beTho zira chatra dharAve seve suranara koDI che to jananIne kema saMbhAre joI joI prIti tArI jI tuja sAthe. - "he putra, tuM zira upara chatra dhAraNa karIne beTho che. karoDo devo ane manuSyo tArI sevA kare che. to pachI tane tArI jananI kevI rIte yAda Ave? joI lIdhI tArI prIti, mArA pratye tArI koI prIti nathI." zAnta sudhArasaH bhAga 2 | 254
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ tuM nathI keno ne huM nathI kenI re ***Iha nathI koI kenuM jI. ' mamatA-moha dhare je manamAM mUrNapaNuM savi tehanuM jI... tuja sAthe he putra, saMsAramAM koI koInuM nathI. tuM koIno nathI, to huM paNa koInI nathI. je jIva potAnA manamAM moha-mamatA rAkhe che, te tenI mUrkhatA che. anityabhAve caDyAM marudevA beThAM gajavara baMdha re. aMtagaDa kevalI thaI gayo mugate rikhavane mana ANaMdajI tuja sAthe. anitya bhAvanAnA ciMtanamAM marUdevA mAtA nimagna banyA. hAthI upara beThAM beThAM dharmadhyAnamAMthI zukla dhyAnamAM cAlyAM gayAM. kevaLajJAnI banyAM ane e samaye AyuSya pUrNa thayuM. te siddha, buddha, mukta banI gayAM. dharmano prabhAva : " ... iya dANasIlatavabhAvaNAo jo kuNai sattibhattiparo / deviMda viMdamahiyaM airA so lahai siddhi suhaM // zakti ane bhakti-ullAsathI je dAna-zIlatA ane bhAva svarUpa dharma kare che, te alpa samayamAM devendra dvArA pUjita mokSasukha prApta kare che. bhAvadharma dAna, zIla ane tapamAM anusUta hovo joIe. bhAva vagara dAna, zIla, tapa vyartha che. kahevAmAM AvyuM che. dhanaM dattaM vittaM jinavacanamabhyastamakhilaM kriyAkAMDaM caNDaM racitamavanau suptamasakRt / tapastIvaM taptaM, caraNamapi jIrNaM cirataraM, na cet citte bhAvaH tuSavapanavat sarvamaphalam // he AtmanuM, teM ghaNA dhananuM dAna karyuM. samagra jinAgamonuM adhyayana karyuM, ugra kriIDAkAMDa karyA, vAraMvAra pRthvI upara zayana karyuM, tIvra tapa karyuM, dIrgha samaya sudhI cAritra pALyuM. paraMtu jo A badhAmAM bhAva na Avyo, hRdaya ullasita na thayuM, AtmA prasanna na thayo; to sarva dAna, zIla, tapanAM anuSThAno jamInamAM photarAM vAvyA barAbara che. eTale ke niSphaLa che. graMthakAra kahe che evo dharma mArA manamAM niraMtara raho, enAthI ja Atmahita ane AtmakalyANa thAya che. Aje basa, ATaluM ja. [ dharmaprabhAva bhAvanA ja . 255 | dharmaprabhAva bhAvanA 255
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnIdhArI pravacana 46 2. dharmaprabhAva bhAvanA : saMkalanA : davidha dharma. dharmano prabhAva. sarvano rakSaka dharma. dharmavaibhavane praNAma. dharma kalpavRkSa che. dharmanI durlabhatA H eka kAvya. jo dharma na hoya to ? eka kathA : jinapAlita-jinarakSitanI. mAtA-pitA prathama guru ratnadvIpa 52 ratnAdevI. dakSiNa dizAnA bagIcAmAM. baMne bhAI zelaka yakSanI pAse.
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ satya-kSamA-parvava-zaura-saMAtyA DaDavA -viviyuvAH. yaH saMyamaH kiM ca tapo'vagUDhazcAritradharmo dazadhA'yamuktaH // 2 // 1. satya, 2. kSamA, 3. mArdava, 4. zauca, 5. saMgatyAga, 6. Arjava, 7. brahmacarya, 8. mukti, 9. saMyama, 10. tapa. A rIte daza prakArano cAritradharma batAvyo che. paramopakArI upAdhyAyazrI vinayavijayajI zAntasudhArasa kAvyagraMthamAM "dharmaprabhAva bhAvanAmAM dAna, zIla, tapa ane bhAvarUpa cAra prakArano dharma batAvIne bIjA zlokamAM daza prakArano cAritradharma batAvyo che. nizcayathI dharma : A cAritradharmanI kevaLa bAhyakriyAo karIne meM cAritradharmanI ArAdhanA karI lIdhI,' ema manano saMtoSa nathI mAnavAno. dazavidha dharma to rasAyaNa che. e rasAyaNa jo tame pIo to tamArA manamAM AnaMda uchaLaze. janma, jarA, mRtyunAM duHkhono kSaya thaze. A loka ane paralokamAM AtmAnuM hita thaze. A vartamAna jIvanamAM paramAnaMda pAmazo ane paralokamAM akSaya sukha, anaMta sukha pAmazo. je dharmathI AtmA janma, jarA ane mRtyunAM duHkhono tathA karmono kSaya kare te AtmAsvAbhAvika dazA pAmIne ajara-amara thAya che. A dharmano potAno svabhAva che. je AtmA parapadArthothI virakta bane che, potAnA AtmAnA zuddha svabhAvanI zraddhA ane enuM jJAna prApta kare che, e zuddha svabhAvI AtmAnA dhyAnamAM ekAgra thAya che. te nizcayarUpe cAritradharmano svAnubhava prApta kare che ane zuddhopayoganI bhUmikAne sparze che. Atmastha thavuM dharma che rAga-rosa ve pariharivi jo appANi vasai / so thammu vi jiNa-uttiyaDha jo paMcama gai NeI // - yogAsare dharma AtmAno potAno svabhAva che. jJAna-darzana-sukha-vIryamaya AtmAnuM yathArtha zraddhAna, jJAna tathA emAM jasthiratA, A ja svAtmAnubhava dharma che. rAga-dveSanA tIvra pavananA jhApaTAthI upayoga caMcala thAya che, tyAre svabhAva vikArI bane che. te mATe rAga-dveSano tyAga karIne potAnA AtmAmAM ja vizrAma karo. temAM ja magana raho. AtmAnA ja upavanamAM ramaMNa karo. AtmAmAM ja paramAnandadAyaka mokSaprApaka dharma svayaM maLI jaze. saMsAra pratye udAsIna bano. virakta bano. samabhAvI bano. dharmaprabhAva bhAvanA 257 |
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAmAM ja dharmadekhAze. rAga-dveSano nAza karavAno eka upAya A che ke jagatane nizcayavRSTithI jovAnuM zarU karo. dhamastikAyAdi chaye dravyo potapotAnA svabhAvamAM dekhAze. sarva jIvo eka samAna zuddha svarUpI dekhAze. tyAra pachI koI jIva pratye rAga-dveSa karavAnuM kAraNa ja nahIM rahe. zuddha nizcayavRSTi, rAga-dveSanA vikAra dUra karavAmAM parama sahAyaka bane che. dazavidha sAdhudharmanI ArAdhanA A mATe ja karavAnI che ke jethI rAga-dveSanA vikAra zAnta thAya. viSayabhogonI upAdeyabuddhi naSTa thAya. AtmAnandanA premI bano. e mATe ApaNA AtmAnA zuddha svarUpanI bhAvanA bhAvavI joIe. karmonA udayathI sukha-dukha to AvavAnAM ja, tyAre samabhAvathI, anAsaktithI bhogavI levAM joIe. dazavidha sAdhudharmanuM samyagupAlana tyAre ja tame karI zakazo ke jyAre tame rAgAdika vibhAvono ane bAhya-atyaMtara baMne prakAranA vikalpono tyAga karI, ekAgra manathI sarva karmamalarahita AtmAnuM dhyAna karazo. jyAM sudhI bhAvomAM zuddha pariNamana nathI thatuM tyAM sudhI dharmanI prApti nathI thatI. dharma karavo, dharmanI kriyAo karavI, eka vAta che ane dharma pAmavo bIjI vAta che. je AtmA dharma pAme che, te janma-maraNanI paraMparAne toDe che. A bhAvanAnI prastAvanAmAM AgaLa vadhatAM graMthakAra kahe che - yasya prabhAvAdiha puSpadattau vizvopakArAya sadodayete / grISmoSmabhISmAmuditastaDitvAn, kAle samAzvAsayati kSitiM ca // 3 // dharmanA prabhAvathI sUrya ane caMdra A vizva upara upakAra karavAne mATe pratidina udita thAya che ane baLabaLatA, saLagAvI mAratA tApathI tapta banI gayelI dharatI upara samucita samaye vIjaLInI camaka damakanI sAthe garjanA karato megha paNa dharmanA prabhAvathI varasIne zItaLatA arpe che." dharmano prabhAva: graMthakAre adbhuta vAta karI che. sUrya ane caMdra dharmanA prabhAvathI dararoja Uge che, dharmanA ja prabhAvathI megha pANI varasAve che. vizva upara upakAra karavAne mATe dharmanuM A apUrva kArya che. - jyAre paNa pUrva dizAmAM sUryano udaya thato hoya tyAre e UgelA sUryanI sAme joI praNAma karIne vicAro ke he sUvitA, Apano udaya dharmanA prabhAve thayo che. 258 zAnta sudhArasaH bhAga 2)
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apa A vizvane prakAza Apo, tApa Apo ane vizvanuM hita karo." e ja rIte caMdrodayane nihALIne prArthanA karo H "he caMdradevatA, Apano udaya dharmanA prabhAve ja thayo che. Apa vizvanA jIvone zAnti ane zakti Apo." :: jyAre paNa varSA thatI hoya, tyAre AkAza tarapha joIne bolo : A dharmano prabhAva che. megha varaso ane jagatanA jIvone zItalatA pradAna karo, dharatIne phalapradA banAvo.' dharmanA prabhAvane puSTa karatAM graMthakAra lakhe che H ullolakallolakalAvilAsairna plAvayatyambunidhiH kSitiM yat / na ghnantiyadvyAghramarurdavAdyA, dharmasya sarvo'pyanubhAva eSaH / / 4 / / UchaLato, kUdato sAgara badhI dharatIne potAnA peTALamAM DUbADI deto nathI. kema ? vAgha, siMha vagere hiMsaka pazuo ane tophAna-AMdhI-dAvAnaLa manuSyajAtino sarvanAza nathI karatAM, kema ? A badho dharmano prabhAva che. samudrane kinAre UbhA rahIne AvuM kadI jIvanamAM vicAryuM che ke UchaLato sAgara samagra dharatIne potAnI aMdara vilIna kema karI deto nathI ? sAgaramAM zakti che, sAmarthya che, chatAM paNa te potAnI maryAdA konA prabhAve nabhAve che ? jJAnI puruSo kahe che - dharmanA prabhAvathI samudra potAnI maryAdAno tyAga nathI karato. vAgha, siMha Adi hiMsaka pazuo ke je lAkhonI saMkhyAmAM hoya che, te badhAM zA mATe manuSyasRSTi upara humalo nathI karatAM ? kema mAnavadehone bhakSya nathI. banAvatAM ? mAnavasRSTinA astitvane kema dUra karI detAM nathI ? jJAnI puruSonuM kahevuM che ke e dharmano prabhAva che. AMdhI, cakravAta kema nagaro-gAmone ukheDI nAkhatAM nathI ? zA mATe sarvanAza veratAM nathI ? zA mATe jaMgalI pazu-pakSIo manuSyone cUMthI nAkhatAM nathI ? jJAnI mahAtmAo kahe che ke A dharmano prabhAva che. sarvano rakSaka dharma : dharmanA acintya prabhAvane batAvatAM kahe che - yasminnaiva pitAhitAyayatate, bhrAtA ca mAtA sutaH sainyaM dainyamupaiti cApacapalaM yatrA'phalaM dorbalam / tasmin kaSTadazA vipAkasamaye dharmastu saMvarmitaH sajjaH sajjana eSa sarvajagataH strANAya baddhodyamaH // 5 // dharmaprabhAva bhAvanA 259
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre mAtA, pitA, bhAI, bahena sau mukha pheravI le che, potAnA ja mANaso - sainiko dIna-hIna thaI jAya che, dhanuSyabANa sajAvanArA hAthone lakavo thaI jAya che; evA kharAba samayamAM Apatti-vipattinI veLAe paNa sajja-sansaddha thaIne dharma AkhI duniyAnI rakSA karavA mATe taiyAra thaI jAya che.' - jyAre paNa pitA ane mAtA tamAro tiraskAra karI de, e samaye nirAzA-hatAza na banatAM dharmanuM zaraNuM laI lo. dharma tamArI rakSA karaze. dharma tamane sAco mArga batAvaze. - jyAre paNa bhAI-bahena tamArAthI mukha pheravI nAkhe tyAre khinna-udvigna-saMtapta na thavuM, dharmanuM zaraNa lejo. dharma tamane zAnti-samatA ane prasannatA Apaze. sukha-suvidhA Apaze. jyAre tamArA sAthIdAro, saMrakSaka Adi asahAya thaI jAya, tyAre temanA pratye tame karuNAbhAva rAkho. tame dharmazraddhA upara vRDha raho, Apatti-vipattimAM paNa prasanna raho, tamArI tamAma ciMtAo dharmane soMpI daIne nirbhaya nizcita banI jAo. dharmamAM zraddhA, dharmanuM zaraNa ane dharmamAM samarpaNa eTale ke paramAtmAnA caraNomAM, sadgurunA caraNomAM ane ahiMsAdi dharmonI ArAdhanAmAM ApaNI jAtane soMpI devI. AvAM aneka draSTAMto bhUtakALamAM jANavA maLe che ane vartamAnamAM paNa sAMbhaLavA-jANavA maLe che. je dharmane zaraNe jAya te sukha, zAnti ane saMpannatA. pAme che. dharmanI ghoSaNA che vizvamAM: "tame loko mAre zaraNe Avo ane mana-vacanakAyAthI samarpita banIne mArI pAse raho, huM tamAruM yogakSema karIza, tamArI rakSA karIza, ApattiothI bacAvI laIza." gharmavaibhavane praNAmaH trailokyaM sacarAcaraM vijayate yasya prasAdAdidam yo'trA'mutra hitAvahastanubhRtAM sarvArthasiddhipradaH / yenAnarthakadarthanA nijamahaH sAmarthyato vyarthitA tasmai kAruNikAya dharmavibhave bhaktipraNAmo'stu te // 6 // je dharmanA prabhAvathI cala-acala vastuothI yukta traNe lokane jItI zakAya che. je dharma prANIone A bhavamAM, parabhavamAM hitakArI banIne tamAma kAryonI siddhi pradAna kare che ane je dharma potAnA prabhAvathI aneka anarthonI pIDAne bhagADI mUke che, e mahAkaruNAmaya dharmavaibhavane mArA bhaktibharyA - bhAvasabhara namaskAra che. | 20 | zAnta sudhArasaH bhAga 2)
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmano aciMtya prabhAva batAvatAM graMthakAra upAdhyAyajI kahe cheH Urdhvaloka, adholoka ane madhyaloka -traNe loka para vijaya pAmI zako cho. traNe loka upara vijaya pAmavo eTale mokSa pAmavo. siddhazilA para AruDha thavuM. - dharmano bIjo prabhAva batAvyo che - tamAma kAryonI siddhi pAmavI. A bhavamAM ane parabhavamAM dharma ja hitakArI banIne tamAma kAryonI siddhi pradAna kare che. - dharmano trIjo prabhAva batAvyo che - aneka anarthonI pIDAno nAza thavo. dharmane zaraNe jAo, tamAma pIDAo naSTa thaI jaze. kevo karUNAmaya che dharma !! dharmanI aparaMpAra karUNA samajIne e dharmavibhavane bhaktipUrNa hRdayathI praNAma karavAnA che. pratidina praNAma karavAnA che. sarva prakAranA vaibhavomAM dharmavaibhava zreSTha che. jo tamArI pAse dharmavaibhava hoya, eTale ke dAna-zIlatapa bhAvarUpa dharma hoya, kSamAdi 10 prakArano dharma hoya to samajavuM ke tamArI pAse dharmano vaibhava che. tame tamArI jAtane vaibhavazALI mAno. tamArI jAtane raMka, daridra na mAno. pAmara na mAno. sAco vaibhava dharmavaibhava ja che. e vaibhavane vadhAratA ja raho. . dharma kalpavRkSa cheH . prAjyaM rAjyaM subhagadayitA, nandanA nandanAnAm, . ramyaM spaM sarasakavitA-cAturI susvaratvam / - nIrogatvaM guNaparicayaH sajjanatvaM sabuddhim kiM nu brUmaH phalapariNati, dharmakalpadumasya // 7 // dharma to kalpadruma che! e badhuM ja arpe che. mahAna sAmrAjya, saubhAgyavatI patnI, putra-pautrothI bhayabharyo parivAra, janapriya saundarya, kAvyazakti, caturAI, vastRtva kalA, nIrogitA, guNagrAhakatA, sajjanatA, RtaMbharA prajJA AvAM to keTalAM phaLa batAvIe? kalpavRkSa to kadAca tame lokoe joyuM nahIM hoya, evuM kahevAmAM AvyuM che ke manuSya je kaMI mAge te kalpavRkSa Ape che. tenI nIce UbhA rahIne manuSya potAnA manamAM je je vicAre te tamAma ene maLe che. paraMtu A dharmavRkSa to vagara mAge ja Ape che. vagara vicAryuM Ape che. tame kalpanA na karI zako teTalAM bhavya - apUrva ane apAra sukha-sAdhano Ape che! ahIM graMthakAre thoDAMka phaLa kalpavRkSanAM batAvyAM che ! mahAna sAmrAjya, suzIla patnI, vizALa parivAra, janapriyatA, saundarya, kAvyazakti, caturAI, vakatRtva kalA, zArIrika nIrogitA, guNagrAhakatA, dhamaprabhAva bhAvanA 261
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajjanatA ane vizuddha buddhi! anya zuM joIe? tame kalpavRkSanI pAse raho. tamane e tamAma phaLa maLavAnAM che. ahIM vartamAna kALamAM jenI pAse A phaLo che, jeTalAM phaLo che, te tamAma dharmanA prabhAve ja che. pUrvajanmamAM karelI dharmaArAdhanAnAM e phaLo che. dharmanAM A tamAma phaLo prApta karIne jo manuSya dharmaparAyaNa bane - dhArmikatAne jIvanamAM utAre, to. AgAmI janmamAM paNa e evAM ja phaLa prApta kare. enAthIya sArAM phaLo meLave che. paraMtu jo te dharmathI prApta thayelAM sukhomAM unmatta thaIne pApAcaraNa karato rahe, to pharIthI dharmanA phaLasvarUpa bhautika sukho ene nahIM maLe. e duHkhonA narakamAM paDaze. eTalA mATe dAna-zIla Adi dharma ane kSamA-namratA Adi dharmano kadIya tyAga na karo. gharmanI durlabhatA - eka kAvyaH zrI jayasoma munirAje dharmanI durlabhatA gAtAM kahyuM che - dhana dhana dharma jagahitakara, bhAkhIyo bhalo jinadeva re. Iha parabhava sukhadAyako, jIvaDA janama lage seva re... bhAvanA sarasa sukhalaDI, roLa tuM hRdaya ArAma re sukata-taru lahiya bahu pasaratI, saphaLa phalaze abhirAma re..1 khetra zuddhi karIya karaNArase kADhI mithyAdika sAla re gupti triha gupti ruDI kare nIka tuM sumatinI vAta re..2 sIMcaje suguru vacanAmRta, kumati kaMdhera tajI saMga re krodha mAnAdika skarA, vAnarA vAra anaMga re.3 sevatAM ehane kevalI, panaracaya tIna aNagAra re gautama ziSya zivapura gayA. bhAvatA devaguru sAra re..4 zuka parivrAjaka sIdhalo, arjunamAlI zivavAsa re. rAya paradezI apAvIo, kApIo tAsa duHkha pAsa 2.5 dusama samaya "dukhasaha" lage, avicala zAsana eha re. bhAvazya bhaviyaNa je bhaje, teha zubhamati guNageha re...0 A prAcIna gujarAtI bhASAnuM kAvya che. Ano saMkSepamAM tamane artha batAvuM chuM. 1. dhanya ho dhanya ho dharmane - je dharma jinezvara devoe kahyo che. A zreSTha dharma che, A bhavamAM ane parabhavamAM sukha ApanAra che. eTalA mATe he jIva! tuM jIvanaparyata A dharmanI ArAdhanA kara. ( 262 zAntasudhArasaH bhAga 2)
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ A bhAvanA suralatA che. kalpalatA che. tuM tArA hRdayaudyAnamAM e suralatAne ropI de. e suralatA tArAM sukRtonA vRkSane sahAre upara caDaze, vistRta thaze. enI upara zreSTha phaLa besaze. 2. e bhAvanA - suralatAne pAmavA mATe sarva prathama tuM kSetrazuddhi karaje. pachI e khetaramAM karuNAnuM pANI nAkhaje. khetaramAMthI mithyAtva vagere kAMTA dUra karI deje. khetaranI surakSA mATe traNa guptirUpa vADa cAre kora karI deje. pachI su-mati (sabuddhi) rUpa nIka - nALa dvArA emAM karuNAnuM pANI vahevaDAvaje. 3. e nIka - nALa dvArA sadgurunAM vacanAmRta e khetaramAM vahevaDAvavAM. khetaramAM ahIMtahIM phelAyelA kumatirUpa bAvaLo jevAM vRkSo dUra karI devAM. kumatino saMga na karavo. e bhAvanArUpa suralatAne kSata-vikSata karanArA krodhamAnAdika sukarone - bhUMDone ane kAmavikArarUpa vAMdarAone dUra kADhI mUkavA. 4. A bhAvanA, suralatAnI ArAdhanAthI 1503 tApasa zramaNo banI gayA hatA ane gautama svAmInA ziSya banIne mokSamAM gayA hatA. A badho deva-guru dharmano ja prabhAva che. 5. A dharmanI ArAdhanAthI zuka-parivrAjaka mukti pAmyA hatA. arjuna mAlIe mokSa meLavyo hato. pradezI rAjA niSpApa banyA hatA. emanA tamAma duHkhanAM baMdhano tUTI gayAM hatAM. 6. A duSama kALamAM pAMcamA ArAnA aMtamAM zrI duppasahasUri haze, tyAM sudhI jinazAsana avicaLa raheze; eTalA mATe je bhavya jIva bhAvapUrvaka dharmanI ArAdhanA kare che, te guNabhaMDAra bane che ane enI buddhi nirmaLa bane che. jo dharma na hoya to : Avo mahAna dharma jyAM sudhI jIvanamAM hoto nathI tyAM sudhI bhAgya, grahadoSa, samayano phera... vakradRSTi vageremAM mAnavI guMcavAto ja rahe che. manamAM aneka prakAranAM tophAno UmaTe che. vaibhava-saMpatti hovAM chatAM paNa manuSya udAsI, saMtApa ane vyathAno boja UThAvIne jIve che ane manuSyanuM jIvana vyartha vahI jAya che. eTaluM sadAya yAda rAkho ke samagra jIvasRSTimAM manuSya zreSTha che. tame manuSya cho. dharmamaya ciMtana, dharmamaya cAritra ane dharmamaya vyavahAranI utkRSTatA TakAvI rAkho. emAM bhalene game teTaluM nukasAna bhogavavuM paDe. dharmanA Adarzo pratye dRDhatA ane e mArga upara cAlatAM muzkelIo sAme laDavuM paDe e tapazcaryA che. emAM ja tamAruM zaurya ane sAhasa che. vilAsa, vyAmoha, ahaMkAra ane pUrvagrahonAM svapnomAM phasAo nahIM. jo phasAyA to sarvanAza thaI jaze. dharmaprabhAva bhAvanA 203
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka kathA - jinapAlita-jinarakSitanI : jinarakSitano kevo sarvanAza thayo ane jinapAlita kevI rIte dharmapatha upara cAlatAM sukhI thayo, e vAta Aje tamane kahuM chuM. ati romAMcaka vArtA che. zAstromAM kahelI vArtA che. 'caMpA' nAme nagarI hatI. e nagarImAM mAkaMdI' nAmano dhanADhya zreSThI raheto hato. kubera samAna enI Rddhi hatI ane e dAna paNa eTalA ja udAra dilathI khullA hAthe Apato hato. sarvatra e 'dAnezvarI'nA rUpamAM prazaMsA pAmato hato. ene be putro hatA - jinapAlita ane jinarakSita. baMne bhAIo kAryadakSa hatA. vyavahArakuzaLa ane buddhizALI hatA. vepAramAM teo khUba ja sAhasika hatA. emano vepA2 samudramArge thato hato. teo samudramArgethI 11 vA2 videzayAtrA karI cUkyA hatA. baMne dhana kamAvAmAM Asakta hatA. teo bAramI vAra videzayAtrA karavA tatpara banyA. zreSThI mAkaMdIe nA pADI; paraMtu baMne putroe vAta na mAnI. mAtAe paNa nA pADI, to paNa teo mAnyA nahIM. dhanArjana mATe teo pAgala banyA hatA. 11-11 vAra temaNe saphaLatAnAM zikharo sara karyAM hatAM. temaNe jahAja taiyAra karyAM. mAla bharyo ane cAlI nIkaLyA videzayAtrAe. paraMtu A vakhate durbhAgye humalo karI dIdho. sAgaramAM bhayAnaka tophAna AvyuM. jahAja UchaLavA lAgyuM ane emAM avyavasthA phelAI gaI. baMne bhAIo baLavAna hatA, buddhizALI hatA. vahANane bacAvavA jIva para AvIne prayatno karyA. jahAja upa2 jaLataraMgonA prahAro thavA lAgyA. tUTIne e jahAja sAgaramAM DUbavA lAgyuM. baMne bhAIoe jahAjanuM eka tUTeluM pATiyuM pakaDI lIdhuM. sarvasva lupta-naSTa thaI gayuM. paraMtu be bhAIo vikSubdha na thayA. pUrNa sAhasathI teo lAkaDAnA pATiyAne vaLagI rahyA. thoDI vAra pachI samudra zAnta thaI gayo. pATiyuM taratuM rahyuM. be divasa ane be rAta sudhI bhUkhyAtarasyA jinapAlita-z2inarakSita pATiyAnA sahAre taratA rahyA. trIje divase teo eka nirjana beTane kinAre pahoMcyA. teo dvIpa upara AvyA. dvIpa vividha prakAranAM vRkSothI haryobharyo hato. svAdiSTa jaLanAM jharaNAM paNa vahetAM hatAM. baMne bhAIoe peTa bharIne phaLa khAdhAM, pANI pIdhuM ane nAriyeLanA vRkSa nIce besIne vAto karavA lAgyA. mAtA-pitA prathama guru : jinapAlite jinarakSitane kahyuM : "jo ApaNe mAtA-pitAnI vAta mAnI hota to ApaNI A durdazA na thAta." jinarakSite kahyuM : '11 vAra saphaLatA maLI che, to eka vAra niSphaLatA paNa anubhavavI paDe.' 264 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ tArI vAta ThIka che rakSita, paraMtu mane to ciMtA che ke ApaNe pAchA ghera jaI zakIzuM ke nahIM? jahAja DUbI gayuM enI mane ciMtA nathI. dhana nahIM kamAIe enI ya mane ciMtA nathI. paraMtu jIvanarakSA thaI jAya, to paNa ghaNuM che." "moTAbhAI, ciMtA karavAthI zuM vaLe? je thavAnuM haze te thaze. ApaNuM kismata to ApaNI sAthe ja che." mAtA-pitAne ApaNI ciMtA satAvaze. te duHkhI thaze." jinapAlita mauna rahyo. te potAnA zarIrane.. phATelAM kapaDAMne jovA lAgyo. be divasa ane be rAta samudranA pANImAM taratA rahevAthI zarIra upara ghA paDyA hatA ane vastra jarjarita thaI gayAM hatAM. e vakhate eka divya strI acAnaka tyAM AvI caDI. tenA hAthamAM talavAra hatI, AMkho enI lAla hatI. eno dekhAva vikarALa ane virUpa hato. e AmanI pAse AvI ane bolI, 'hemAkaMdI zreSThInA putro, A ratnadvIpa che ane huM A ratnadvIpanI adhiSThAyikA ratnAdevI chuM.' ratnadvIpa para ratnAdevI: ratnAdevIe kahyuM "tame baMne bhAIo mArI sAthe mArA mahelamAM cAlo. huM kahuM ema jo tame karazo, to sukhabhoga pAmazo ane kahyuM nahIM mAno, to beya jaNane mArIne samudramAM pheMkI daIza. samajyA?" be bhAIoe ratnAdevInI vAta mAnI ane enA mahelamAM gayA. devIe baMnene snAna karAvyuM, suMdara vastro paherAvyAM. azuci pudgala dUra karIne ratnAdevIe baMnenI sAthe bhogavilAsa karyo. uttama nivAsa, uttama vastro, uttama AbhUSaNo ane evuM ja uttama bhojana ane devI sAthe zreSTha bhogavilAsa! bhautika dRSTithI to baMne bhAIone sarva prakAranuM sukha maLyuM. jinarakSita devIne vadhAre cAhavA lAgyo. jinapAlita potAnA manamAM vicAravA lAgyo - "A devI sAthe amAro koI pUrvaparicaya nathI, to paNa amane ATaluM badhuM sukha zA mATe ApI rahI che? A devI che, enI pAse divya zakti paNa che. amArAthI vadhAre svarUpavAna ane baLavAna puruSo ene maLI zake tema che sukha bhogo mATe, to paNa e mArI sAthe ATalo prema zA mATe kare che? mArI samajamAM kazuM AvatuM nathI. paNa mArA hRdayamAM eka avyakta bhaya utpanna thayo che. jinarakSita to devInA mohamAM DUbI gayA jevo ja che. koI vAta vicAravA ja taiyAra nathI. khera, joIe. AgaLa zuM thAya che?" ratnAdevIno mahela bhavya mahela che. sarva suvidhAothI paripUrNa che. mahelanI cAre dizAomAM cAra moTA suMdara udyAno che. puSpo, velIo che. khAdha phaLonAM dhamaprabhAva bhAvanA 25
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRkSoya che. snAnAgAra paNa che, latAmaMDapa che, sugaMdhita puSponI bahAra satata vahetI. rahe che. devI ratnA potAnA baMne premIo - jinapAlita ane jinarakSitane dinarAta prasanna rAkhe che. emanI hara icchAne pUrNa kare che. manuSya hovA chatAM baMne bhAIo daivI sukho pAme che, paraMtu sukhomAM magna manuSya AvanAra duHkhonI kalpanA karI zakto nathI - jo tenA hRdayamAM dharmana hoya to. keTalAka mahinAo vItI gayA. eka divase ratnAdevIe baMne bhAIone kahyuM: devendranI AjJA AvI che. mAre emanI AjJA anusAra keTalAka divasa mATe javuM paDaze. huM kAma patAvIne jaladI AvI jaIza. jo mahelamAM mana na lAge to udyAnamAM jo, tyAM mane rAjI karajo. paNa dakSiNa dizAnA udhAna tarapha bhUlecUkeya jatA nahIM. paga mUkatA nahIM!' cAre udyAnonuM varNana eka kavi zAntivijayajIe karyuM che. sAMbhaLo - jo IhAM arati upaje re lAla, to jAjyo pUrava bAga re, doya RtunAM phaLa khAvo re lAla, jAgaze viSayavikAra re, e phaLane khAdho thakAM re lola, karajo manamAnyA raMgarAga re, kAma dIpAvaNa eha che re lAla mana IcchA pUraNahAra re. vAva ghaNI che e bAgamAM re lAla, sarovara ghaNAM tiNa ThAma re mora bapaiyA koyala lave re lAla, jehanI mIThI vANa re... tihAM kadA arati upaje re lAla, to bAga uttaramAM jAya re, doyatanAM sukha bhogavo re lAla jihAM cakavacakavo zabda thAya re. tima hI ja pazcima bhAgamAM re lola, doya tanAM phaLa khAo re kIDA kara je managamI re lAla, paNa dakSiNa bAga mata jAo re. tehamAM sarpa che moTako re lAla, caMDa rodra kAlinAga re rakhe pIDA tumane kare re lAla, mukha tuja para rAga re. dAMta che loha ja sarikhA re lola, jIbha taDataDa jANa re, tiNa kAraNa vaju achuM re lAla, rakhe liye tuja prANa re.. ema e traNe bAgamAM re lAla, sarva kAla gahaghATa re, sukhazAtA ghaNI pAmazo re lAla, jojyo mArI vATa re.. ATaluM kahIne ratnAdevI cAlI gaI. jinapAlita ane jinarakSita gahana vicAramAM khovAI gayA. traNa dizAonA bAgamAM javA kahyuM, paraMtu dakSiNa dizAnA bAgamAM javAno niSedha karyo! niSedhanuM kAraNa paNa batAvyuM, chatAM paNa baMne bhAIo e bagIcAmAM javA mATe utkaMThita thayA. rokanAra to koI hatuM nahIM. teo bAgamAM pahoMcyA ya nathI ne pAsethI ja bhayaMkara durgadha AvavA lAgI. temaNe bagIcAmAM praveza karyo to sau prathama emaNe zULI para caDAvelA eka puruSane joyo. bAgamAM [266 zAnta sudhArasa bhAga 2)
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvatra hADakAM, mAMsa ane rakta dekhAtAM hatAM. baMne bhAIo bhayathI vyAkuLa thaI gayA, zarIramAMthI parasevo chUTI gayo. teo zULI pAse pahoMcyA ane e puruSane pUchyuM : "tuM kayA nagarano rahevAsI che ? teM kayo aparAdha karyo ke tane zULIe caDAvI devAmAM Avyo ?" e puruSe pratyuttara Apyo : "huM kAkaMdI nagarano rahevAsI chuM. samudramAM mAruM jahAja DUbI gayuM ane huM eka pATiyAnA sahAre ahIM ratnadvIpamAM Avyo. ratnAdevIe mane pakaDyo. keTaloka samaya saMsAranAM sukha bhogavyAM, paNa eka divase mArI eka nAnIzI bhUla thaI ane mane zULIe caDAvI devAmAM Avyo. huM to have maravAno chuM, paraMtu tame baMne kyAMthI AvyA ?" jinapAlite temanI vArtA kahI saMbhaLAvI. badhI vAta sAMbhaLI e puruSe kahyuM : "jo tamAre caMpAnagarI pahoMcavuM hoya, to pUrva dizAnA bagIcAmAM cAlyA jAo, tyAM 'zelaka' yakSanuM maMdira che. tame e yakSanI pUjA karo. vinamra thaI vinaMtI karajo. e tamane caMpAnagarI pahoMcADaze. nahIMtara A devI eka divasa tamane baMnene ya zULI para caDAvI deze." baMne bhAIo zelaka yakSanI pAse H baMne bhAIo e bagIcAnI bahAra AvyA. UMDA vicAramAM paDI gayA. jinapAlite jinarakSitane kahyuM : 'bhAI, vilaMba karyA vagara cAlo zelaka yakSanI pAse. jo e devI AvI gaI ane ene khabara paDI ke ApaNe dakSiNanA bagIcAmAM gayA chIe, to e ApaNane baMnene mArI nAkhaze. ati krUra nArI che e. teM joyuM ne bagIcAmAM keTalAM asthipiMjaro che ? keTaluM mAMsa ane rudhira paDyAM hatAM ? keTalA puruSone bhogavIne eNe emane mArI nAkhyA che ?" baMne bhAIo tarata ja pUrvadizAnAM bAgamAM pahoMcyA. zelaka yakSanuM maMdira joI emAM pravezyA. maMdiramAM yakSanI mUrti hatI. baMnee hRdayathI yakSanI prArthanA karI, puSpothI pUjA karI. yakSa prakaTa thayo. banne bhAIo yakSanAM caraNomAM paDyA. "ame baMne duHkhI chIe bhagavan ! amArI upara kRpA karo. amane caMpAnagarI pahoMcADIne amArI rakSA karo." baMne bhAIo dIna-hIna banIne yakSanI sAme hAtha joDI UbhA rahyA. yakSe kahyuM : "huM tamane baMnene caMpAnagarI pahoMcADI daIza. paraMtu have tame devIno moha na rAkhatA. mArI pITha upara besI jo. huM tamane AkAzamArge caMpA laI jaIza, paraMtu devIne khabara paDI jaze, to te tarata ja tamArI pAchaLa Avaze. mArI pITha upara jyAM sudhI tame rahezo ane enI sAme nahIM juo, tyAM sudhI devI kazuM nahIM karI zake. tame dharmaprabhAta bhAvanA 27
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirbhaya banIne besajo. devI tamane lalacAvaze, DarAvaze, bhaya dekhADaze.... paraMtu tamAre enI sAme nahIM jovAnuM. jo tame enI sAme jozo, to tamane mArI pITha uparathI samudramAM pheMkI daIza ane e krUra devI tamArA hajAra hajAra TukaDA karI nAkhaze." baMne jaNAe kahyuM: 'amane ApanI vAta mAnya che. have amArA manamAM devI mATe moha rahyo nathI ane amane ApanI upara pUrNa vizvAsa che ke devI amAruM kazuMya ahita nahIM karI zake." zelaka yakSe jinapAlita ane jinarakSitane potAnI pITha upara besADI dIdhA ane AkAzamArge prayANa karyuM. baMne bhAIo nizcita ane nirbhaya banyA. temaNe zULI upara caDelA puruSano upakAra mAnyo jo teNe ahIMthI bhAgavAno rasto batAvyo na hota to eka divase emane paNa zULI para caDavuM paData. temaNe zelaka yakSano khUba khUba AbhAra mAnyo. haju to e loko AkAzamArgethI jaI rahyA hatA tyAM to ratnAdevI potAnuM vikarALa-bhayAnaka rUpa dharIne, hAthamAM lAMbI talavAra laIne pAchaLa AvI pahoMcI. jyAre te potAnA mahelamAM pahoMcI, to teNe be bhAIone na joyA. tarata ja teNe potAnA jJAna dvArA jANI lIdhuM ke baMne jaNA zelaka yakSanI madadathI bhAgI gayA che. te krodhamAM saLagI UThI. enI AMkho aMgArA jevI thaI gaI. prabaLa aTTahAsya karatI zelaka yakSanI pAchaLa doDI. te pAgala jevI banI gaI. hAthamAM rahelI talavArathI te nirarthaka prahAranI ceSTA karavA lAgI. daMbhI... vizvAsaghAtI huM tamane javA nahIM dauM. tamArA TukaDeTukaDA karIne samudramAM nAkhI daIza. huM samajI hatI. ke tame saraLa ane sAcA premI cho. paraMtu tame to prapaMcI. daMbhI ane dagAbAja nIkaLyA.' jinapAlita-jinarakSita nirbhaya hatA. eka zabda paNa teo na bolyA, devInI sAme joyuM paNa nahIM. yakSarAja upara emane pUrNa zraddhA hatI - "jyAM sudhI ame yakSarAjanI pITha upara chIe tyAM sudhI devI amAruM kazuM ja bagADI zakaze nahIM.' Aje basa, ATaluM ja. [248 268] | zAntasudhArasa : bhAga 2) zAnta sudhArasa : bhAga 2
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka zIlAsTiI pravacana 40 3. dharmaprabhAva bhAvanA : saMkalanA : he jinadharma, tuM mAruM pAlana kara. 0 dharma utkRSTa maMgala che. . dharma karuNAsabhara che. dharma gheryavAna che. dharma muktisukhanuM sAdhana. dharma saMsArabhayanAzaka. dharma : jagatano AdhAra. dharma: dhIra ane gaMbhIra. dharmane savinaya namaskAra. dharmathI bhaya ane zoka dUra. ratnAdevInI prapaMcajALa. jinarakSitanI caMcaLatA. jinarakSitano sarvanAza. jinapAlitanuM ciMtana. bhagavAna mahAvIrasvAmI caMpAmAM. dharmaH janma-paraMparAne toDanAro. dharma: asahAyano sahAyaka. jinapAlita muni banyo. sAdhujIvanamAM mukhya jJAnopAsanA. sAdhujIvanamAM tapazcaryA. dharmanI zreSThatA keTalIka sUktio.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ parama upakArI upAdhyAyazrI vinayavijayajI zAnta sudhArasa' graMthamAM dazamI bhAvanAnuM vasaMta rAgamAM gAna kare che. sohiNI rAgamAM paNa A bhAvanA suMdara rIte gAI zakAya che. pAlaya pAlaya re, pAlaya mAM jinadharma / maMgalakamalAkeliniketana, karuNAketana dhIra / zivasukhasAdhana bhavabhayabAdhana jagadAdhAra gambhIra // pAlaya. he jinadharma! tuM mAruM pAlana kara. o jinakathita dharma! tuM mAruM pAlana kara, tuM mArI rakSA kara, tuM mAro uddhAra kara. o jinakathita dharma ! tuM maMgalamayI krIDAonA sthAnarUpa che. " tuM karuNAsabhara che. : tuM gheryavAna che. - tuM muktisukhanA sAdhanarUpa che. . saMsAranA bhayone dUra karanAra che. - jagatanA AdhArarUpa che. i tuM dhIra che.. gaMbhIra che. e rIte he dharma! tuM mAruM pAlana kara. gharma utkRSTa maMgala cheH graMthakAre kahyuM che ke dharmamaMgalamayI krIDAonuM sthAna che, eTale ke jenA jIvanamAM dharma hoya che, jenA manamAM sadaiva dharma hoya che, enAM tamAma kAryo maMgalamaya hoya che. devalokanA devo paNa enI sAme natamastaka thAya che. "dazavaikAlika sUtra"nA prAraMbhamAM ja kahyuM che ke - dhammo maMgalamukkiLaM ahiMsA saMjamo tavo / devA vi taM namasaMti jassa dhamme sayA maNo // ahiMsA, saMyama ane parUpa dharma utkRSTa-zreSTha maMgala che. savA dharmamAM jenuM mana sadeva ramaNa karatuM hoya, ene devo paNa vaMdana kare che. enAM tamAma duHkho dUra thAya che, sarva sukho prApta thAya che. 270 Si zAntasudhArasa: bhAga 2
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma karuNAsabhara che : dharma jevI rIte utkRSTa maMgala che e rIte dharma karuNAmaya che. dharmanI pAse janAra pApI hoya, duHkhI hoya yA anAcArI hoya, game tevo bhalene na hoya, dharma ene karuNAmaya dRSTithI jue che. kAle ja meM tamane jinapAlita-jinarakSitanI vArtA saMbhaLAvI hatI ne ? te baMne bhAIo ratnAdevInA mohamAM mUDha banyA hatA. bhakSyaabhakSyano viveka rahyo na hato. raMgarAga ane bhogavilAsamAM e loko dharmane bhUlI gayA hatA. paraMtu jyAre vAstavikatAnuM bhAna thayuM, prANa saMkaTamAM AvI paDyA, tyAre teo zelaka yakSanI pAse gayA hatA ! yakSarAje emane karuNAbhAvathI zaraNuM ApyuM hatuM ane potAnI pITha upara besADIne ratnadvIpamAMthI bhagADyA hatA. dharma koIno tiraskAra karato nathI. hA, dharmanI potAnI keTalIka zarato hoya che - zraddhAnI ! dharma pratye zraddhA TakAvI rAkho, basa, dharma tamAruM zubha - maMgala - kalyANa ka2ze ja. dharmanI karuNAne sadA yAda rAkho. dharma dhairyavAna che : dharmano trIjo paricaya che - dhairyavAnanA rUpamAM eTale ke dharmapatha upara cAlanArAoe dhairyavAna banavuM paDe che. aDaga rahevuM paDe che. dRDha rahevuM paDe che. zAnta rahevuM paDe che. jema ratnAdevIe pAchaLathI AvIne be bhAIone bhaya batAvyo, mArI nAkhavAnI dhamakI ApI, paraMtu baMne bhAIone yakSarAja upara vizvAsa hato - bharoso hato eTalA mATe devIthI DaryA nahIM. tame dharmamArga upara dhairya dhAraNa karIne cAlatA raho, dharma tamArI rakSA karaze ja. dharma - muktisukhanuM sAdhana H jo tamAre muktinuM - mokSanuM sukha joItuM hoya to te dharmathI ja maLaze. kSamA, namratA Adi daza prakArano dharma, ahiMsA, saMyama ane tapano dharma tamane muktinuM sukha Apaze. paraMtu muktisukha pAmavAnI tamArI tIvra abhilASA hovI joIe. saMsAranAM bhautika sukho pratye pUrNa vairAgya hovo joIe. dharma - saMsAranA bhayono nAzaka : saMsAramAM - vizvamAM aneka prakAranA bhayo hoya che. jIva bhayAkrAnta hoya che. bhayamAMthI mukta thavA manamAnyA upAyo karatA rahe che ane vizeSa rUpe bhayomAM phasAtA jAya che. sauthI moTo bhaya mRtyuno che. jinapAlita ane jinarakSitanI sAme jyAre mota nAcavA lAgyuM tyAre teo 'zailaka yakSa'ne zaraNe gayA hatA. eTale ke dharmane zaraNe gayA hatA. bhayothI bacavA mATe dharmanuM ja zaraNuM levuM joIe. dhairya dharmaprabhAva bhAvanA 271
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAkhavuM paDaze. dharma - jagatano AdhAra H mahAbhAratanA zAntiparvamAM kahevAmAM AvyuM che ke - dhAraNAd dharmamityAhuH dharmeNa vidhRtA prajA / yaH syAd dhAraNasaMyuktaH sa dharma iti nizcitaH // saune dhAraNa kare che eTalA mATe dharma kahevAmAM Ave che. dharme ja tamAma prajAone dhAraNa karI rAkhI che. e je dhAraNayukta hoya te ja dharma che. A rIte dharmanI bIjI paribhASA paNa che - durgatau prapatanprANinaM dhArayati iti dharmaH / durgatimAM paDatA jIvane je paDavA na de - pakaDI rAkhe-te dharma che. kSamAdi ane ahiMsAdi dharmane je jIvanamAM utAre che e durgatimAM jato nathI. ghora hiMsA karanAra arjuna mAlI durgatimAM kema na gayo ? kAraNa ke eNe saMyamadharmanI zaraNAgati laI lIdhI hatI. dharma eno AdhAra banI gayo hato. eno AtmA UrdhvagAmI banI gayo hato. dharma - dhIra ane gaMbhIra : dharmane jIvanamAM utAranAra manuSya dhIra joIe, eTale ke dRDha manobaLavALo joIe. kAraNa ke dharma gaMbhIra tattva che. kahevAmAM AvyuM che ke 'sUkSmA gatidharmasya !' dharmanI gati atizaya sUkSma che. bIjI jagAe paNa kahyuM che ke 'dharmasya tattva nihita muhAyAm / ' dharmanuM tattva koI guphAmAM chupAyeluM paDyuM che. eTale ja dharma gaMbhI2 tattva che. dharmatattvane samajavA mATe gahana ciMtana, manana ane anuprekSA karatA rahevuM joIe. dharmanI sthULa vyAkhyAmAM phasAvuM na joIe. dharmano viziSTa prabhAva batAvatAM graMthakAra kahe che - siJcati payasA jaladharapaTalI, bhUtalamamRtamayena / sUryAccandramasAvudayete, tava mahimAtizayena, nirAlambamiyamasadAdhArA, tiSThati vasudhA yena / taM vizvasthitimUlastambham tvAM seve vinayena pAlaya. tArA prabhAvathI pANI bharelI vAdaLIo pRthvIne siMce che, AplAvita rAkhe che. sUrya ane caMdra udita thAya che, prakAze che. koI paNa prakAranA AdhAra vagara A pRthvI zAntasudhArasa : bhAga 2 272 pAlaya.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ tArA ja prabhAve sthira rahe che. vizvanI sthitinA mULa staMbharUpa dharmane huM savinaya namaskAra karuM chuM. dharmane savinaya namaskAra : graMthakAra kahe cheH dharmanA prabhAvathI ja varSA thAya che ane sUrya-caMdrano udaya thAya che. pRthvInI sthiratA paNa dharmanA prabhAvathI ja che. A rIte vizvanI sthitino mULAdhAra dharma ja che. enuM tAtparya e che ke jyAM sudhI vizvamAM ahiMsA, saMyama ane taparUpa dharma raheze; dAna, zIla, tapa ane bhAvarUpa dharma raheze, kSamA, namratA Adi 10 prakAranA cAritradharma raheze, tyAM sudhI pRthvI sthira rahevAnI che. tyAM sudhI pANInI varSA thavAnI che ane sUrya-caMdrano udaya thavAno che. AvA dharmane pratidina namaskAra karatA raho. dharmano A apUrva upakAra che ApaNI upara - samagra vizvanI prajA upara. dharmanA upakArane kadI bhUlavo na joIe. dharmathI bhaya-zoka dUra : graMthakAra kahe che - ___ dAnazIlazubhabhAvatapomukha-caritArthIkRtaloka / - zaraNasmaraNakRtAmiha bhavinAM, dUrIkRtabhayazoka, pAlaya. dharmanuM zaraNa levuM eTale ke dAna, zIla, tapa ane zubha bhAvathI jIvanane kRtArtha karavuM ane ApaNA jIvanamAM jo dharma AvI gayo, to samajavuM ke sarva bhaya ane zoka dUra thaI gayA! jyAM prakAza hoya che tyAM aMdhakAra raheto nathI. e rIte jyAM dharma rahe che tyAM bhaya ane zoka rahetA nathI. jinapAlita ane jinarakSitane devI ratnAdevI keTalA bhaya batAve che? paraMtu e be bhAIo yakSarAjane zaraNe hatA, emanA manamAM zubha bhAvo hatA eTale teo bhayabhIta na thayA. temanAM mana vyAkuLa banyA nahIM. temane pUrNa vizvAsa hato ke potAnA vatana caMpAnagarI pahoMcI jaIzuM. ratnAdevInI prapaMcajALa: ratnAdevIe vicAryuM - A be bhAIo yakSanI zaraNAgatimAM che eTalA mATe bhayabhIta thatA nathI. bhaya batAvavo vyartha che. have huM strIcaritra dekhADuM. teNe potAnI daivIzaktithI soLa zaNagAra sajI dIdhA. anupama rUpa-saundarya banAvI dIdhuM ane karuNa svaramAM bolIH "he nAtha ! mArA jIvana AdhAra, Apa mane Ama dago daIne kyAM jAo cho? ApaNA sukhabhogone, ApaNI gADha prItine yAda karo. tamArA viyogamAM huM keTalI duHkhI chuMe to juo." dharmaprabhAva bhAvanA | | 273]
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu e be bhAIoe enI sAme na joyuM. tyAre teNe potAnA jJAnathI be bhAIonA mananA bhAva jANavA prayatna karyo. tene lAgyuM ke jinapAlita to virakta ja che, paraMtu jinarakSitanA manamAM mArA zabdonI asara thaI che. te mATe vaza thaze." teNe jinarakSitane lakSya banAvIne kahyuMH he jinarakSita, tAro bhAI jinapAlita to dayAhIna che, niSphara che, paraMtu tuM to mAro prANAdhAra che. mArA jevI duHkhI, virahiNInI sAme to jo, meM tamArI baMnenI upara upakAra nathI karyA? kema bhUlI jAo cho? hA, jo mArI koI bhUla thaI hoya, koI aparAdha thayo hoya, to batAvo. nirlajja na bano' ane e karuNa rudana-kalpAMta karavA lAgI. aMdara to dveSa che. dveSanI bhayAnaka Aga saLagI rahI che, paNa te bahArathI prema batAvI rahI che. rUdana kare che. be bhAIo upara puSpavRSTi kare che. sugaMdhI cUrNa pheMke che. ghaMTanAda kare che. tame mArAthI nirlepa kema thayA? mAruM to hRdaya phATI rahyuM che. tame mArI sAme juo to kharA! huM to tamArA padakamaLanI pUjAraNa chuM. A dvIpa upara. A agAdha samudramAM mane ekalI choDIne na jAo mArA svAmI! tamArA sivAya mAre mATe koNa AdhAra che? tame iccho to tamAre mATe mArA prANa arpI dauM...! eka vAta sAMbhaLI lo, tamArA vagara huM jIvita nahIM rahI zakuM, eTalA mATe vAraMvAra kahuM chuM ke tame pAchA pharo." jinarakSitanI caMcaLatAH jinarakSitanI icchA thaI ke e devIne sparzI le, ene potAnAmAM samAvI de, enAM AMsu lUchI nAkhe. devInAM hibakAM to vadhatAM ja cAlyAM anejinarakSita becena banI gayo. keTalIka vAra to devInA dehanI kalpanAmAM DUbI gayo. tenA vALa, supuSTa pradeza ane unnata kaTipradeza... enA manamAM atRpta vAsanAono, AkAMkSAono. strota phUTI nIkaLyo. premanI UMDI lAgaNIo enI AMkhomAM UtarI AvI. te vivaza banI gayo. karuNa banI gayo. teNe vicAryuM - jyAre amAruM jahAja sAgaramAM DUbI gayuM.... ame taratA taratA ratnadvIpane kinAre AvyA. ame bhUkhyA-tarasyA hatA. thAkelA-hArelA hatA. amArI upara AkAza ane nIce dharatI hatI. e saMkaTapUrNa sthitimAM A devIe amane sahAro Apyo hato. sukha ApyuM. ane amane be bhAIone potAnuM sarvasva samarpita karI dIdhuM hatuM. kadIya amArAM dila duHkhAvyAM na hatAM. kadI roSa karyo nahIM. peluM IndranI pAse enuM navuM...amAruM dakSiNa taraphanA bagIcAmAM javuM... ane zULI upara caDelA mANasane jovo... enI vAto sAMbhaLavI... ane AkhuM cakra badalAI gayuM. e manuSyanI vAto ame mAnI lIdhI, ame gabharAI gayA ane devIno prema. enuM AkarSaNa bhUlI gayA. 274 zAnta sudhArasa bhAga 2
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarAjanA sahAre ame bhAgyA. zuM e amAro vizvAsaghAta nathI? eka samarpita nArI pratye anyAya nathI?" devInA A bhAre rudane ane enA vilApe ene vicitra dvighAmAM mUkI dIdho. eka tIkSNa ane kaDavAzabharyuM vAtAvaraNa samudramAM AkAra levA mAMDyuM. jinarakSitano sarvanAzaH jinarakSita yakSarAjanI vAta bhUlI gayo. mohAsaktie ene devI tarapha jovA mATe majabUra karI dIdho. jevuM eNe devI tarapha joyuM ke tarata ja yakSarAje tene pITha uparathI nIce pheMkI dIdho. jevo e nIce paDyo ke tarata ratnAdevIe tIvra Akroza karyo ane nirdayatAthI potAnA trizULa vaDe tenA asaMkhya TUkaDA karI dIdhA ane cAre kora UchALI nAkhyA. jinarakSitane mArIne te aTTahAsya karatI ratnadvIpa tarapha pAchI pharI gaI. jinapAlitanuM ciMtanaH jinapAlite jinarakSitanI krUra hatyA joIne devInuM sAcuM svarUpa jANI lIdhuM. strIno snehe sAco nathI hoto. e to mohavikAra hoya che. amArI nAnakaDI bhUla thaI jAya, to te sadAya zULI upara ja caDAvI de. athavA ApaNA karatAM vadhAre svarUpavAna, baLavAna puruSa maLI jAya to ya te amArI hatyA ja karI deta. jinarakSita A vAta na samajI zakyo. eNe mohavikArane sAco prema mAnI lIdho. devInI kapaTalIlAne e samajI na zakyo. te karuNa rudanathI, tIvra vilApathI ane duHkhapUrNa zabdothI mohavivaza thaI gayo, asatyane teNe satya mAnI lIdhuM. daMbhI pratAraNAne teNe sAcI mAnI lIdhI ane te kharAba mote maryo. jinapAlita jinavacanonA mAdhyamathI vicArI rahyo hato. eNe potAnA hRdayane yakSarAjanAM vacanothI bhAvita karI dIdhuM hatuM. eTale ratnAdevInAM vacanonI enA hRdaya upara koI asara na paDI. yakSarAje ene caMpAnagarInA udhAnamAM utArI dIdho. yakSe kahyuM: "tuM tAre ghera jA, tane parama sukhano mArga maLaze.' yakSa cAlyo gayo. jinapAlita potAne ghera gayo. mAtApitAne - svajanone jinarakSitanA motanI vAta karI. ratnadvIpa ane ratnAdevInI vAta karI. parivAra jinarakSitanA mRtyuthI zokAkula banyo. keTaloka samaya gharamAM zokanuM vAtAvaraNa rahyuM. paraMtu eka divase caMpAnagarImAM ghoSaNA thaI ke bhagavAna mahAvIra caMpAnA udyAnamAM padhAryA che." bhagavAna mahAvIra svAmI caMpAmAM : ghoSaNA sAMbhaLIne rAjA ane prajA badhA loko bhagavAnanAM darzana karavA ane dharmaprabhAva bhAvanA 275
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ dezanA sAMbhaLavA udyAna tarapha javA lAgyA. zeTha mAkaMdI, jinapAlita Adi parivAranI sAthe udyAnamAM gayA. devoe samavasaraNanI racanA karI hatI. aSTa prAtihAryanI zobhAthI bhagavAnanI zobhAmAM vRddhi thaI hatI. deva, devendra, manuSya, pazu ane pakSI.... badhAM ja potapotAnA sthAne besI gayAM hatAM. bhagavAne dezanA zarU karI. kSamA - satya - saMtoSa dayAdika subhagasakalaparivAra / devAsuranarapUjitazAsana - kRtabahubhavaparihAra // 5 // dharmano parivAra - kSamA, satya, saMtoSathI samRddha che. dharmazAsana deva, dAnava ane mAnavothI pUjita che. A dharma aneka janmonI paraMparAne toDI nAkhanAro che. bandhurabandhujanasya divAnizimasahAyasya sahAyaH / bhrAmyati bhIme bhavagahane'GgI tvAM bAndhavamapahAya // 6 // jenuM koI nathI, eno sahAyaka dharma che. rAtadivasa saune Azraya ApanAra che ane dharma, tArA samAna sahAyakane choDIne prANI bhISaNa bhavavanamAM bhaTakAI jAya che. dharma - janma-paraMparAne toDanAra : bhagavAna mahAvIre kahyuM - kSamA, saMtoSAdi cAritradharma janma-paraMparAne toDanAro che. tamane khabara haze ke sarva duHkhonuM mULa 'janma' che. jyAM sudhI saMsAramAM jIva janma leto raheze, tyAM sudhI enAM duHkhono aMta nahIM Ave. eTalA mATe evI dharma ArAdhanA karo ke punaH janma levo ja na paDe. e dharmaArAdhanA che - 10 prakArano cAritradharma. Ama to dharmazAsana deva-dAnavo -mAnavothI pUjita che. jIvanamAM dharmanuM pAlana karatA raho. dharmathI dhana maLe che. sarva bhogasukha dharmathI maLe che, svarga dharmathI maLe che ane mokSa paNa dharmathI ja maLe che. jyAre janma-paraMparA tUTI jAya che tyAre jIvano mokSa thAya che. dharma - asahAyano sahAyaka : bIjI vAta che - dharma asahAyano sahAyaka che. A duniyAmAM jenuM koI na hoya, eno sahAyaka dharma che. enuM dRSTAMta tamArI sAme che. e jinapAlita ahIM beTho che. jyAre ratnadvIpa upara baMne bhAIo asahAya banI gayA hatA tyAre yakSanA rUpamAM dharme ja emane sahAya karI hatI. jinarakSita dharma upara potAnI zraddhA na rAkhI zakyo, to marIne narakamAM gayo. jinapAlite zraddhA dRDha rAkhI to e sukharUpa caMpAmAM pahoMcI gayo. jinarakSita bhayAnaka bhavavanamAM bhaTakAI gayo. 276 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ divase yA rAtre-game tyAre tame dharmanuM zaraNuM laI zako cho. pUrNa vizvAsanI sAthe tamAre zaraNuM levAnuM che. zaMkA na thavI joIe. adhiratA na hovI joIe. kaMIka sahanazIlatA hovI joIe game tyAre kaDaka parIkSA paNa thaI zake che. saMkaTanAM vAdaLo maMDarAya paNa kharAM. ApattinI himavarSA thaI zake che. e samaye dharmane kaho tvameva zaraNaM mama' - tuM ja mAruM zaraNa che. bhavasAgarane taravA mATe evI zaraNAgati hovI ja joIe.' bhagavAne eka prahara sudhI dezanA ApI. sarva zrotAonAM mana praphullita thayAM. jinapAlitanuM mana saMsArathI virakta thayuM. teNe bhagavAnane vaMdanA karIne kahyuM "he tribhuvananAtha, Apano upadeza sAMbhaLIne mAruM mana saMsAranAM sukho pratye virakta thayuM che. huM ApanA caraNomAM cAritradharma svIkAra karavA IcchA rAkhuM chuM. huM ghera jaIne mAtA-pitAnI anumati laIne AvuM chuM."bhagavaMte kahyuM "vatsa, zubha kAryamAM vilaMba na karavo. jinapAlite mAtA-pitAnI anumati laI lIdhI ane prabhunI pAse jaIne sAdhudharma svIkArI lIdho. jinapAlita muni banyoH - eka kavie kahyuM che - pAlita dezanA suNavA lAgyo, ghara thakI mana bhAgyo mana zivaramaNIzuM lAgyo, saMyama laI thayo vairAgiyo. aMga aMgiyAra te bhaNiyo, pahele devaloke avatariyo. eNe tapa karI kAyA gAlI, mahAvidehe manuSya hoze mhAlI. tihAM dIkSA laI kevaLa pAze, sahu doSa TAlI mokSe jAze. jinapAlite dIkSA laI lIdhI - cAritradharma svIkArI lIdho. cAritradharma lIdhA pachI eNe be kAma karyA. - agiyAra aMgo - AgamagraMtho -nuM adhyayana karyuM. - ghora-vIra-ugra tapazcaryA karIne dehamamatvano tyAga karyo. sAdhujIvanamAM mukhya jJAnopAsanA: sAdhujIvanamAM mahattvapUrNa hoya che - jJAnopAsanA. dinarAtanA 24 kalAkomAMthI 15 kalAka jJAnArAdhanA mATe ja che. kalAkanidrA lIdhI ane 3 kalAka gocarI-pANIvihAra ane nihAra mATe hoya che. sAdhu-sAdhvInuM mana jJAnArjanamAM udhata hovuM joIe. jJAna pAmavAnI lAlasI hovI joIe. thAkyA vagara jJAnanI upAsanA karavI joIe. sAdhuvairAgyathI paripUrNa hoyato jate zakya bane che. vairAgyanI pariNati AvavI saraLa dharmaprabhAva bhAvanA 277
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. indriyonI paravazatA, kaSAyonI parAdhInatA ane parISaha sahana karavAmAM kAyaratA vairAgyane dRDha thavA detAM nathI. 'prazamarati'mAM kahyuM che - tatprApya viratiralaM virAgamArgavijayo duradhigamyaH / indriya- kaSAya - gArava - parIsahasapatnavidhureNa 11 sAdhu jo indriyonA viSayamAM vilubdha bane, jo te kaSAyonI AgamAM phasAya, 2sa-mRddhi ane zAtA gAravamAM lupta hoya, to parISaha sahana karavAmAM kAyara bane che. ane to te virAgamArga upara vijaya pAmI zakato nathI. vairAgya dRDha na banI zake, jJAnopAsanAmAM AnaMda pAmato nathI. jinapAlite dIkSA laIne 11 aMgonuM adhyayana karyuM hatuM - 'AcArAMgasUtra', 'sUtrakRtAMga', 'sthAnAMgasUtra', 'samavAyAMga', 'vyAkhyAprajJapti', 'jJAtAdharmakathA', 'upAsakadazA', 'aMtakRt dazA', 'anuttaropAtikasUtra', "pAvaNAsUtra', 'vipAkasUtra' - A sUtro upara cUrNI, niyukti-bhASya, TIkA Adi hoya che - e dvArA AgamonA artha-bhAvArtha ane rahasyArtha parisphUTa thAya che. jJAnopAsanA - svAdhyAya zuddha karmanirjarAno mArga che. sarva tapa-prakAromAM zreSTha tapa che. sAdhujIvanamAM svAdhyAya ja prANa che. svAdhyAyathI (vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA, dharmakathA) mana vizuddha rahe che, sthira rahe che. eTalA mATe sAdhusAdhvIe potAno vadhAremAM vadhAre samaya svAdhyAyamAM vyatIta karavo. sAdhujIvanamAM tapazcaryA : tIvra tapa vairAgya sAdhakane tapazcaryAnA mArga upara laI Ave che. svajanonuM, parijanonuM, vaibhava-saMpattinuM mamatva chUTI jAya che. te pachI eka mamatva zarIranuM rahe che. zarIranuM mamatva toDavA mATe tapazcaryA zreSTha upAya che. eTalA mATe jinapAlita munie aThThama, aThThAI, mAsakhamaNa Adi ugra tapazcaryA dvArA zarIrane kRza karI dIdhuM. zarIranuM mamatva toDI nAkhyuM. AvAM to aneka udAharaNo zAstromAM ane vartamAnakALamAM maLe che. pAMca mahAvratonI sAthe sAthe tapazcaryA paNa karatA rahevAnuM che. tapazcaryAmAM paNa jJAna-dhyAna ane maunanI ArAdhanA karavAnI hoya che. pUrvakALanA tapasvI sAdhupuruSonA jIvanacaritromAM ApaNe vAMcIe chIe ke teo dIrghakALa tapa karatAM, pahADomAM, guphAomAM, zUnya gharomAM, khaMDeromAM dhyAna karatA hatA - kAyotsarga dhyAnamAM UbhA rahetA hatA. sUtAM sUtAM yA rotAM rotAM tapa karatA na hatA. vIratA ane parAkramathI tapa karavAmAM Ave che. e tapa-dharma svarga ane apavarga mokSa apAve che. jinapAlita muni samAdhimRtyu pAmIne pahelA devalokamAM gayA; tyAMthI zAntasudhArasa : bhAga 2 278
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvideha kSetramAM janma pAmIne mukti pAmI jaze. dharmanI zreSThatA - keTalIka sUktioH dharmaratna prakaraNa" graMthamAM kahyuM che ke - bhavajalahimmi apAre dulahaM maNuyattaNaM pi jaMtUNaM / tattha vi aNatthaharaNaM, dulahaM saddhadhammavararayaNaM // 16 // jeno pAra pAmI zakAto nathI evo bhavasAgara che, jIvo mATe manuSyajanma paNa durlabha che. emAM paNa anarthone naSTa karanAra saddharmarUpa zreSTha ratna atidurlabha che." saddharma zreSTha ratna che. e pAmavuM ati durlabha che. kema ke sarvamanuSya A dharmaratna pAmI zakato nathI; jemanI pAse guNono vaibhava hoya che, te ja dharmaratna pAmI zake che ! eTale ke guNavAna vyakti ja saddharmanI prApti karI zake che. 'uttarAdhyayanasUtramAM kahyuM che ke - jarAmaraNavegeNaM bujjhamANANaM pANiNaM / dhammo dIvo paiTThA ya, gaI saraNamuttamaM // vRddhAvasthA ane mRtyu tarapha tIvra gatithI dhasatAM prANIo mATe dharma ja dvIpa che, pratiSThA che, zaraNa che ane sahAro che. bhagavAna mahAvIra svAmIe keTalI suMdara vAta batAvI che! manuSyano janma thAya che, te vRddhAvasthA ane mRtyu tarapha gati kare che. vRddhAvasthA ane mRtyu jIvanI asahAya sthiti che. evI karaNa sthitimAM, bhavasAgaramAM dharma ja dvIpanA svarUpe che. e dvIpa upara jIvAtmA rahI zake che ane zreSTha jinadharmano sahAro laIne potAnA jIvanane saphaLa banAvI zake che. yAda rAkho ke vRddhAvasthA prabaLa puNyodaya vagara ati duHkhadAyaka bane che. je tamArA hRdayamAM dharma haze to bahArathI duHkharUpa avasthA hovA chatAM paNa tame bhItarathI sukhI ane AnaMdI hazo. Ama mRtyunA samaye jo tamArI aMdara dharmano dIpa prakAzato haze, to tamAruM mota sadgatimAM pahoMcADanAruM thaze, mATe manane dharmamAM ja ramamANa rAkho. kSamA, namratA, saraLatA Adi dharmonA ciMtana-mananamAM manane yukta rAkho. - vairAgyazatakamAM kahevAmAM AvyuM che ke - athireNa thiro- samaleNa, nimmalo paravaseNa sAhiNo / deheNa jai viDhappai dhammo tA kiM na pajjattaM ? // [ dharmaprabhAva bhAvanA | 279]
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ asthira, malina ane parAdhIna zarIrathI sthira, nirmaLa ane svAdhIna dharmanI prApti thaI zake che, to zuM te paryApta nathI? ApaNuM zarIra asthira, malina ane parAdhIna che. jyAre jyAre zarIranA rUpathI, zaktithI, saundaryathI abhimAna pedA thAya tyAre A vAta yAda karavI ke 'A zarIra asthira che, caMcaLa che. rUpa, zakti ane saundarya paNa caMcaLa che. sadevasthira rahenAruM nathI. Ama jotAM zarIramAM je kaMI mAMsa, rUdhira Adi bharelAM che te badhAM ja malina che, gaMdAM che ane ApaNe ApaNI indriyone parAdhIna chIe. sAMbhaLavuM, jovuM, suMghavuM, svAda levo, priya sparza karavo. A badhuM indriyone AdhIna che. AvA zarIrathI dharma karI levAno che. eka-eka Indriyane dharmamAM joDavAnI che. kAnathI jinavANI sAMbhaLatA raho. AMkhothI paramAtmAno yA saddagurunAM darzana karatA raho. jIbhathI priya ane satya vacana bolatA raho. hAtha ane pagathI satkArya karatA raho. jIvanamAM vividha tapa karatA raho. karelo dharma sthira haze, to. janmajanmAntara sAthe raheze. dharmanirmaLa haze to AtmAne nirmaLa karaze ane dharmaja AtmAnI svAdhInatA tarapha laI jAya che. karmonAM baMdhana tUTatAM AtmA svataMtra banI jAya che. A kArya A nAzavaMta zarIrathI karavAnuM che - karI levAnuM che. A vairAgyazataka'mAM kahevAmAM AvyuM che - dhammo baMdhu sumittoya, dhammo ya paramoguru / mukkhamagga payaTTANaM, dhammo paramasaMdaNo // dharma ApaNo baMdhu che, sAro mitra che, zreSTha guru che ane mokSamArga upara cAlanArAo mATe uttama ratha che." tamAre sAco sahRdayI bhAI joIe? tamane sukhaduHkhamAM sAthI evo mitra joIe? tamAre mokSamArgapradarzaka guru joIe? e dharma che! mokSamArga upara tIvra gatithI cAlanAro ratha paNa dharma che. hRdayamAM dAna-zIla-tapa ane bhAvarUpa dharmane sthApita karo. hRdayamAM kSamA, namratA, saraLatA, satya Adi dazavidha dharmane sthAna Apo. hRdayamAM ahiMsA, saMyama ane parUpa dharmane vasAvo. nahIM rahe duHkha, nahIM rahe azAnti. jo hRdayamAM - jIvanamAM dharmane sthAna na ApyuM ane adharmano Azraya lIdho, to narka sivAya koI anya sthAna nahIM maLe. te ceva joNilakravA bhamiyavvA puNa vi jIva ! saMsAre / lahiUNa mANusattaM jai na kuNasi na ujjamaM dhamme // [280 zAntasudhArasaH bhAga 2
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ are jIva ! manuSyajanma pAmIne jo dhamadhama na karyo, to saMsAranI lAkho yoniomAM bhaTakAvuM paDaze. eTale ke saMsAramAM lAkho vAra janma levo paDaze -maravuM paDaze. * mAtra A vartamAna jIvanano ja vicAra na karo, mRtyu pachI kyAM jaIza? kaI gatimAM mAro janma thaze?" A vicAra gaMbhIratApUrvaka karavAnI jarUra che. kAraNa ke mota game tyAre AvI zake che. paralokyAtrA game tyAre zarU karavI paDe che. sAthe dharma haze to paraloka yAtrA sukhada banaze. adharma sAthe haze to duHkhada banaze. adharma tiryaMcagati ane narkagatimAM laI jAya che. eTalA mATe kSaNika sukhomAM mugdha thaIne pApAcaraNa na karo. aTakI jAo. durgatinI dizA choDIne sadgati tarapha juo. dharmaprabhAva : - bhAvanA eTalA mATe batAvavAmAM AvI che ke ApaNe vAraMvAra dharmanA prabhAvane jANI zakIe - samajI zakIe. dharma pratye ApaNA hRdayamAM zraddhA ane prIti thAya. jIvanamAM dharma AcaravAnI abhilASA prakaTe. dharmapuruSArtha karavAno vIyallAsa prakaTe. - "have mAre saMsAranI yoniomAM janma-maraNa nathI pAmavAM" - A nirNayanI sAthe tame "dharmaprabhAva' bhAvanAne AtmasAt karatA raho. Aje basa, ATaluM ja. dhamaprabhAva bhAvanA. 281 19
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 48 4. dharmaprabhAva bhAvanA I : saMkalanA : * dharmanA prabhAve jaMgala nagara banI gayuM ! dharmanA prabhAve Aga pANI banI gayuM! sItAjInI agniparIkSA. dharmanA prabhAvathI samudramAM pRthvI banI ! dharma vividha sukha Ape che. pRthvIcaMdra ane guNasAgara. guNasAgarano vRttAMta vivAha maMDapamAM ja kevaLajJAna. pRthvIcaMdrane kaivalyaprApti. dharma zAnta sudhAnuM pAna. vinayaguNathI anaMta guNonI yAtrA. paradoSadarzana na karo.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ parama upakArI upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'zAnta sudhArasa graMthamAM dhamaprabhAva bhAvanA gAtAM kahe che daMgati gahanaM jalati kRzAnuH sthalati jaladhiracireNa / tava kRpayAkhilakAmitasiddhirbahunA kiM nu pareNa - pAlaya. dharma ! tArI kRpAthI bhayAnaka jaMgala nagaramAM parivartita thaI jAya che. Aga pANI banI jAya che. vizALa samudra samatala dharatI thaI jAya che. tArI kRpAthI sarva manokAmanAo paripUrNa thaI jAya che. have tArA sivAya anya koI sAthe matalaba ja zuM che? gharmanA prabhAvathI jaMgala nagara banI gayuM : Aje to pravacanano prAraMbha ja kathAthI karuM chuM. graMthakAre dharmanA prabhAva batAvyA che te vAstavika che. sarva prathama dharma ane dhamatmiAonA prabhAvathI jaMgala nagaramAM kevI rIte parivartita thaI jAya che, te jaina rAmAyaNamAMthI prAsaMgika ghaTanA batAvuM chuM. zrIrAma, lakSmaNa ane sItA vanamAM gayA hatA. zrIrAma ane lakSmaNa vanamAM | pharatAM pharatAM eka moTA vanamAM pahoMcyA. tyAM ghanaghora vAdaLo varasavA lAgyAM. tIvra viSa thavA lAgI. e traNe jaNAM eka moTA vRkSanI nIce UbhAM rahyAM. zrIrAma bolyAH "ApaNe A vRkSanI nIce ja vaSakALa vyatIta karIzuM." A vaTavRkSano adhiSThAtA devatA IbhakarNa' e vRkSa upara ja nivAsa karato hato. zrIrAmanI vAto sAMbhaLI teNe rAma, lakSmaNa ane sItA tarapha joyuM. traNenI tejasvitA joIne e gabharAI gayo. teNe vicAra karyo: "jo A tejasvI puruSa ahIM raheze, to huM ahIM nahIM rahI zakuM." te potAnA svAmI gokarNa pakSanI pAse gayo ane AkhI vAta karI. gokaNe potAnA avadhijJAna dvArA jANIne kahyuM : IbhakarNa, je puruSo tAre sthAne AvyA che, te to baladeva ane vAsudeva che. te to pUjanIya che. tuM ciMtA na kara. huM tArI sAthe AvuM chuM." rAtrinA samaye baMne pakSo jyAM zrIrAma, lakSmaNa ane sItA rokAyAM hatAM tyAM AvyAM. gokarNa yakSe e ja jagAe "rAmapurI' nAme eka suMdara nagarI banAvI dIdhI. bAra yojana lAMbI, nava yojana pahoLI, e nagarImAM ati vizALa mahelo banAvyA. dhanadhAnyAdithI bajAra banAvI dIdhAM. vizALa rastAo banAvyA ane potAnA parivAra sAthe e nagarInI rakSA karavA mATe AvI gayo. prAtaHkALe gokarNa vINAvAdana karyuM. vINAnA madhura zabdothI zrIrAma vagere jAgRta thayA. jAgatAM ja temaNe nagara joyuM ! sAme ja vaNAdhArI gokarNa yakSane Ubhelo joyo. zrIrAma, lakSmaNa ane sItA vismita najarathI AsapAsa jovA lAgyAM. yakSe vinayathI dharmaprabhAva bhAvanA , che. A 283]
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIrAmane kahyuM he nAtha, Apa mArA atithi cho. huM gokarNa nAmano yakSa chuM. Apane mATe ja meM nagarI banAvI che. Apa jyAM sudhI ahIM rahezo tyAM sudhI huM rAtadina mArA parivAra sAthe ApanI sevA karIza. eTalA mATe ApanI IcchA anusAra Apa ahIM sukhapUrvaka raho.' A zuM hatuM? dharmano ja prabhAva hato. zrIrAma mokSagAmI AtmA hatA. sItAjI mahAsatI hatA - te dharmamUrti hatAM. dharmanA prabhAvathI ja jaMgala nagaramAM parivartita thaI gayuM ! dharmanA prabhAvathI Aga pANI banI gayuM: have bIjo prabhAva sAMbhaLI lo. ayodhyAmAM eka divasa lakSmaNa, sugrIva, vibhiSaNa, hanumAna ane aMgada vagere maLIne zrIrAmane vinaMtI karI he pUjya, devI sItA dUra dezamAM che, lavakuza ahIM che. pati ane putronA virahamAM e khUba ja parezAnImAM potAno samaya vyatIta karatAM haze. jo Apa AjJA karo to ame emane ahIM laI AvIe. nahIMtara pati ane putronA virahamAM ativyathita thaIne jIvana samApta paNa karI de. emanuM mRtyu thaI zake che. rAmacaMdra kaMIka vicAra karIne kahyuM : "jAnakIne ema to kevI rIte ahIM lAvI zakAya? enA zire lokApavAda che. te khoTo sAbita thAya to paNa khUba vighnakartA che. huM mAnuM chuM ke sItA mahAsatI che. e paNa potAne nirmaLa samaje che. huM IcchuM chuM ke sarva lokonI sAme e divya kare ane enI sAthe mAro gRhavAsa thAya." saue zrIrAmanI vAta mAnI lIdhI. saue maLIne sugrIvane sItAjIne laI AvavA puMDarIkapura mokalyA. sugrIva puSpaka vimAnamAM besIne puMDarIkapura pahoMcyA. sItAne praNAma karIne nivedana karyuM, he devI! zrIrAmacaMdrajIe Apane mATe puSpaka vimAna mokalyuM che. Apa ayodhyA padhAro.' sItAjIe duHkhI ane plAna ane kahyuM: 'rAjanuM! haju paNa mane kapaTathI araNyamAM mokalI tenuM duHkha che. to pachI pharI duHkha ApanAra zrIrAma pAse kevI rIte AvuM?" sugrIve namana karIne namrabhAve kahyuM "he mahAsatI Apano kopa zAnta thAo. Apane divya' karIne te dvArA zuddhi siddha karavA zrIrAma ane sarva nagarajano ayodhyAnA bAhya pradezamAM maMDapamAM rAha joI rahyA che." sItAjI divya karIne, vizuddha cAritra siddha karI devA tatpara hatAM ja. te puSpaka vimAnamAM besI gayAM ane ayodhyAnI bahAranA pradezamAM mahendrodaya' udyAnamAM UtaryA. tyAM lakSmaNajI Adi sarva rAjAoe sItAjIne adhye samarpita karIne 284 zAntasudhArasa: bhAga 2
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ namaskAra karyo. lakSmaNa, vibhiSaNa Adi sarve sItAjInI sAme besI gayA. lakSmaNe kahyuM : "he devI, Apa ApanI nagarImAM ane ApanA gRhamAM praveza karIne ene pavitra karo." sItAjIe kahyuM he vatsa, zuddhi prApti karyA vagara huM nagaramAM - gRhamAM praveza nahIM karuM. janApavAda maTADavA - dUra karavA zuddha thavuM ati Avazyaka che. lakSmaNa, vageree jaIne zrIrAmane sItAjIno saMkalpa kahI saMbhaLAvyo. zrIrAma sItAjI pAse AvyA ane bolyAH "tuM rAvaNane tyAM rahI ane rAvaNano sparza suddhAM thayo nathI; to prajAnI sAme zuddhi siddha karavA mATe divya kara." sItAjInA mukha upara hasavuM AvyuM. temaNe kahyuM: "he Aryaputra, Apa jevo buddhimAna puruSa bIjo koI nathI ke je doSa jANyA vagara potAnI patnIne araNyamAM choDI de - tyAga kare. pahelAM to vanavAsano daMDa mane ApI ja dIdho. have mArI parIkSA karavI che? divya karAvavuM che? zuM ApanI vilakSaNatA che ! ThIka che, huM to divya karIne mArI zuddhi karavA icchuM ja chuM." zrIrAmanuM mukha karamAI gayuM. te vikaLa thaI gayA. temaNe kahyuM: "he bhadra! huM jANuM chuM ke tuM nirdoSa che. chatAM paNa lokoe tArI upara je kalaMka lagADyuM che, e kalaMka dUra karavA mATe divya karavAnI vAta karuM chuM." sItAjIe gaMbhIratAthI kahyuM: "huM pAMca prakAranAM divya karavA taiyAra chuM." e samaye AkAzamAM rahelA nAradajI ane siddhaputra siddhArthe kahyuM: 'he rAma! sItAjI satI che. mahAsatI che eTale bIjo koI vicAra na karo." upasthita hajAro lokoe paNa divya mATe nA...nA...pADI. paraMtu zrIrAme badhAnI vAta sAMbhaLI na sAMbhaLI karI nAkhI, e krodhAvezamAM AvI gayA ane bolyA: "he prajAjano, tamArAmAM koI maryAdA nathI. jAnakI umpara kalaMka tame ja lagAvyuM ane atyAre kaho cho ke sItA mahAsatI che! tame loko pharI kalaMka lagADI zako cho ! tamArI upara koI pratibaMdha to che nahIM. eTalA mATe huM kahuM chuM ke jAnakI prajAnI pratIti mATe prajvalita AgamAM praveza kare." zrIrAme traNaso hAtha lAMbo-pahoLo ane be puruSa pramANa UMDo khADo karAvyo ane emAM caMdananAM lAkaDAM bharAvyAM. cAre kora moTA moTA maMca banAvaDAvyA hatA. zrIrAma sAthe lavakuza, lakSmaNa ane anya rAjAono samUha beTho che. AkhI ayodhyAnA prajAjano beThAM che. e samaye thoDeka dUra jayabhUSaNa munirAjane kevaLajJAna utpanna thayuM hatuM. kevaLajJAnano utsava karavA deva-devendra tyAM AvyA hatA. devoe sItAjInA agni[ dharmaprabhAva bhAvanA | 285 |
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravezanI vAta Indrane karI. Indra senApatine sItAjInuM sAMnidhya karavAnI AjJA ApI ane teNe kevaLajJAnano mahotsava manAvyo. A bAju khADAmAM agni prajvalita thayo. jevAM sItAjI AgamAM paDyAM ke tarata ja agni holavAI gayo! ane tyAM svaccha jaLanuM sarovara banyuM. devendranA senApatie sItAjIne lakSmIdevInI jema jaLa upara kamaLa racIne enI upara siMhAsana rAkhIne besADI dIdhAM. sarovaranuM pANI samudranA taraMgonI jema UchaLavA lAgyuM. jyAM loko tamAzo jovA beThAM hatAM tyAM pANInA taraMgo pahoMcyA ane loko DUbavA lAgyAM. loko bUmo pADavA lAgyAMH "he mahAsatI sItA, amArI rakSA karo.... rakSA karo." sItAjIe pANI upara potAnA be hAtha dabAvyA ane pANI zAnta thaI gayuM. sarovaramAM haMsa taravA lAgyA. utpala, kumuda, puMDarIka kamaLo khIlavA lAgyAM. bhramaro guMjArava karavA lAgyA. nAradajI ane vidyAdharo AkAzamAM nRtya karavA lAgyA, devoe sItAjI upara puSpavRSTi karI ane ghoSaNA karI ke "aho, rAmapatnI sItAnuM kevuM yazasvI zIla che !' zIla dharma che. zIladharmanA prabhAve devoe sAnidhya karyuM ane agnine pANI banAvI dIdhuM. A badho prabhAva dharmano ja che. eTalA mATe dharmane jIvanamAM jIvavAno - utAravAno prayatna karo. A rIte dharmanA prabhAve vizALa samudra samatala pRthvI banI zake che ane sarva manokAmanAo pUrNa karI zake che. to pachI bIjuM zuM joIe? dharmathI sarva icchAo pUrNa thAya che, to pachI dharmane ja zaraNe rahevuM joIe. gharmanA prabhAvathI samudramAM pRthvIH vAta prAcIna che. kRSNa ane pAMDavonA samayanI che. ghaTanA AvI che - ghAtakI khaMDamAM je bharatakSetra che tyAM padmanAbha nAmano rAjA rAjya karato hato. amarakaMkA nagarIno e svAmI hatI, paraMtu caritrahIna hato. eNe nAradanA mukhethI draupadInA saundaryanI prazaMsA sAMbhaLI. teNe potAnA mitra devanI ArAdhanA karIne e deva dvArA draupadInuM apaharaNa karAvyuM hatuM. nArada dvArA ja kRSNa ane pAMDavone khabara paDI ke padmanAbha rAjAe draupadInuM apaharaNa karyuM che. zrIkRSNa 'mAgadha' nAmanA pUrvasAgarane kinAre jaIne 'susthita' nAmanA devanI ArAdhanA karI. deva prasanna thayo. zrIkRSNe kahyuM: 'amane samudramAM mArga Apo. amAro ratha e mArgethI amarakaMkA jaI zake. rathamAM huM ane pAMca pAMDavo ja haze. ame jaIne padmanAbhanuM damana karIne draupadIne laIne pAchA pharIzuM.' dharmanA prabhAve 286 zAnta sudhArasaH bhAga 2)
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ samudramAM bhUmimArga maLI gayo. draupadIne laIne pAchA vaLatA samudra pAra karIne kRSNa pAMDavone kahyuM huM susthita devanI anujJA levA rathamAM besIne jAuM chuM. anujJA laIne huM AvuM chuM. tame loko draupadIne laIne gaMgA pAra karI do." pAMDavo naukAmAM besIne gaMgAnA bhayaMkara pravAhane tarI gayA. temaNe nAva pAchI namokalI. zrIkRSNe eka hAtha para azvasahita ratha uThAvyo ane eka hAthe taravA lAgyA. gaMgAnI madhyamAM AvatAM to kRSNa thAkI gayA. e samaye gaMgA nadInI adhiSThAtrI devI gaMgAdevIe kaSNa mATe samatala bhUmi banAvI dIdhI. zrIkRSNa tyAM vizrAma karyo ane te gaMgAnadI tarI gayA. vAta to lAMbI che, paraMtu mAre to ATalI vAta ja jaNAvavI che ke dharmanA prabhAvathI samudra paNa samatala bhUmi banI jAya che, eTalA mATe dharmanI ArAdhanA karavAmAM tame tatpara raho. dharmanA prabhAvonuM varNana karatAM graMthakAra AgaLa kahe che iha yacchasi sukhamuditadazAMgaM pretyendrAdipadAni / . kramato jJAnAdIni ca vitarasi niHzreyasasukhadAni // pAlaya. 8 - "he dharma, tuM A saMsAramAM daza prakAranuM sukha Ape che. AgaLanA janmamAM indra vagere padavIo Ape che ane paraMparayA mokSasukhanA sAdhana, samAna jJAna vagere guNono bhaMDAra pradAna kare che." dharma vividha sukha Ape cheH eka vAta sArI rIte samajI lo ke sukha dharmathI ja maLe che. sarva prakAranAM sukha maLe che. sukhamuktAvalImAM kahyuM che ke - rajjaM susaMpayA bhogA kule jammo suruvayA / paDiccamAumAroggaM, dhammasseyaM phalaM vijja // rAjya, saMpatti, bhoganAM sAdhana, uttama kuLamAM janma, sAruM rU5, vidvattA, dIgha AyuSya ane Arogya dharmanAM A phaLa che. tame dharma karatA raho, vinA mAge dharma A tamAma bhautika sukho Ape che. bhautika sukha pAmavAnA irAdAthI dharma karavAno nathI, paraMtu dharmathI ja sukha maLe che. e zraddhA tamArA hRdayamAM hovI joIe. pRthvIcaMdra ane guNasAgara: eka zAstrIya kathA kahuM chuM. kadAca tame lokoe sAMbhaLI haze, paraMtu dharmaprabhAva'nA saMdarbhamAM A kathA samajavAnI che. Ama to A kathA ekavIsa dharmaprabhAva bhAvanA 287
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmonI kathA che, paraMtu huM tamane mAtra ekavIsamA bhavanI ja vAta saMbhaLAvuM chuM. ayodhyA nagarImAM e samaye harisiMha nAmano rAjA rAjya karato hato. enI rANI hatI padmAvatI. enI kukSimAM "savarthasiddha' nAmano anuttara deva avana pAmIne putra rUpe Avyo. putra rUpavAna, guNavAna, zUravIra ane kalAno bhaMDAra hato. enuM nAma rAkhyuM pRthvIcaMdra. sarva bhautika sukho hovA chatAM te e janmathI ja virAgI hato, prazAnta hato, muni jevuM enuM vyaktitva hatuM, to paNa mAtA-pitAnA AgrahathI ATha kanyAo sAthe tenAM lagna thayAM. lagna pachI paNa enI vicAradhArA sAMbhaLo gItavilApane sama gaNe. nATaka kAyAkleza, AbhUSaNa tanabhAra che, bhogane roga gaNeza. huM nija tAtanA Agrahe saMkaTa paDiyo jema paNa pratibodhuM e priyA, mAtA-pitA paNa tema. je savI saMyama Adare, to thAye upakAra, e zubha dhyAne guNanIlo, pahoMcyo bhavana majhAra ! lagna pachI ATha patnIonI pAse javA pahelAM pRthvIcaMdranA vicArone sAMbhaLyA? ene gItothI anurAga na hato, vilApathI duHkha na hatuM. nATaka enI draSTimAM mAtra zarIrano kleza mAtra hato. sonA-cAMdI ane ratna-maNinAM AbhUSaNo tene mAtra kanubhAra jevAM hatAM. viSayabhoga ene mATe roga samAna hatA. e icchato. hato ke huM mArI ATha patnIone ane mAtA-pitAne saMsAramAMthI virakta banAvuM. ame badhAM saMyamadharma svIkArI laIe to kevuM sarasa! dharmanA prabhAvathI rAjya Adi sarva sukha maLyAM hatAM, chatAM paNa e virakta hato. patnIone paNa hitakArI ane priya vacanothI upadeza ApIne virakta banAvI dIdhI!. mAtA-pitAe vicAryuM : "ApaNA putre to ATha-ATha patnIone ya virAgI banAvI dIdhI. A putrane saMsAramAM rAkhavA mATe rAjyasiMhAsane besADI devo joIe. tethI rAjakAjamAM enuM mana lAgI jaze." pRthvIcaMdrano rAjyAbhiSeka karI devAmAM Avyo. kumAra rAjyanuM pAlana kare che. paraMtu enA manamAM to pUrNa virakti ja che, kyAre, sadguru ahIM padhAre ane emanI pAse huM saMyama laI lauM?" keTalAka divaso pachI pRthvIcaMdranI sabhAmAM sudhana nAmano sArthavAha Ave che. pRthvIcaMdra ene pUchyuM: "he zreSThI ! Ape kayA kayA dezo joyA che? ane kaI Azcaryamaya vAta Ape joI che e batAvo." zreSThIe kahyuM: "mahArAja ! eka ati AzcaryanI vAta batAvuM chuM. sAMbhaLIne ApanuM mana prasanna thaze. Ama to dezadezanI aneka vAto hoya che, paraMtu gajapuranI vAta khUba ja romAMcaka che." [288 zAntasudhArasa bhAga 2)
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNasAgarano vRttAMtaH gajapura nagaramAM ratnasaMcaya' nAmano eka moTo zeTha raheto hato. khUba moTo zrImaMta-zAhukAra hato. enI patnInuM nAma hatuM sumaMgalA. eno putra che guNasAgarA guNavAna ane jJAnI chokaro che. te yuvAna che, svarUpavAna che. eka divase teNe rAjamArga uparathI pasAra thatA eka zamarasathI chalakatI mukhAkRtivALA munirAjane joyA. te to joI ja rahyo... ane jotAM jotAM ene potAno pUrvabhava yAda AvI gayo. teNe potAnA mAtA-pitA pAse saMyama levAnI anujJA mAgI. putranI vAta sAMbhaLIne mAtA-pitAnI AMkho AMsuothI bharAI gaI. temaNe kahyuM: 'vatsa, ame tAruM mana duHkhavavA mAgatA nathI. paNa pahelAM tuM ATha kanyAo sAthe lagna karIne amArI icchA pUrNa kara. pachI tuM saMyamadharma svIkAraje, ame manA karIzuM nahIM - aMtarAya Ubho nahIM karIe.' guNasAgare pitAnI vAta mAnI lIdhI. bIjI bAju ratnasaMcaya zreSThIe guNasAgaranI ATha vAgdattAonA mAtA-pitAne sUcita karI dIdhuM, 'amAro putra lagna pachI saMyamadharma grahaNa karaze, eTalA mATe tame tamArI kanyAone pUcho." ATheya vevAIo ratnasaMcayanI vAta sAMbhaLIne stabdha thaI gayA. paraspara vicAra-vinimaya karatAM vicAryuM H bIjo koI suyogya vara zodhIzuM.' paraMtu, potapotAne ghera jaIne chokarIone pUchavuM - vAta karI, guNasAgara lagna pachI tarata ja dIkSA levAno che. tamArI zuM IcchA che? ATheya kanyAoe kahyuM - * kanyA kahe nija tAtane, A bhava avara navarazuM re lola. je karaze e guNanidhi. ame paNa teha AdarazuM re lola. rAgI-vairAgI doya meM tasa ANA zira dharazuM re lola. ' ' kanyA AThanA vacanathI harakhyA te vyavahArI re lola. ATheya kanyAoe potapotAnA mAtA-pitAone kahI dIdhuM ke A janamamAM ame bIjA varane varIzuM nahIM. je guNasAgara karaze, e ja ame karIzuM. e rAgI to ame rAgI, e vairAgI to ameya vairAgI - ame enI ja AjJA zirodhArya karIzuM. vivAha maMDapamAM ja kevaLajJAna: - rAjA pRthvIcaMdra rAjasabhAmAM besIne sudhana sArthavAha pAsethI guNasAgaranI vAta ekAgra citte sAMbhaLI rahyo che. guNasAgarano vivAhamahotsava zarU thaI gayo. strIo maMgaLa gIto gAvA lAgI. varayAtrA nIkaLI ane varakanyA corImAM AvIne beThAM. hastameLApanI kriyA zarU thaI e samaye guNasAgara dhyAnamAM lIna thAya che. te dharmaprabhAva bhAvanA, 289
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAra kare che - saMyama leI saru kane zruta bhaNazuM sukhakArI re lola, samatArasamAM jhIlazuM kAmakaSAyane vArI re lola, guru vinaya nitya sevazuM, tapa tapazuM manohArI re lola, doSa betAlIsa TAlazuM, mAyA-lobha nivArI re lola, jIvita maraNe samapaNuM, sama tRNa maNi gaNaze re lola. saMyama yoge sthira thaI, moharipune haNazuM re lola. guNasAgara guNa zreNiye thayA kevaLajJAnI re lola. nArI paNa mana ciMtave, varIe ame guNa khANI re lola ame paNa saMyama sAdhazuM, nAtha nagInAnI sAtha re lola. ema AThe thaI kevalI. te savi piyuDA hAthe re lola. lagnanI corImAM guNasAgara vicAre cheH "sadgurunI pAse saMyamadharmano svIkAra karIne jJAna-dhyAnamAM lIna banIzuM. samatA rasamAM nimajjana karIzuM, kAmakaSAyanI vAsanAone naSTa karIzuM. sadaiva gurudevano vinaya karIzuM tapazcaryA karIzuM. mAyA lobha dUra karIne, gocarInA 4ra doSo dUra karIne bhikSA lAvIzuM. jIvana ane mRtyune samAna gaNIzuM. tRNa ane ratnane paNa samAna mAnIzuM. A rIte saMyamadharmamAM sthira banIne mohazatru upara vijaya pAmIzuM." A rIte vizuddha dharmadhyAna karatAM karatAM guNazreNI para AruDha banyA ane kevaLajJAnI banI gayA. guNasAgaranA hAthamAM je kanyAono hAtha hato, e kanyAo paNa dharmadhyAna karatAM karatAM zukladhyAnamAM pahoMcIne kevaLajJAnI banI gaI. e samaye AkAzamAM devaduMdubhi vAgavA lAgI ane jayajayakAra karatA devo tyAM UtarI AvyA. devoe ghoSaNA karIH 'guNasAgara ane enI ATheya patnIone kevaLajJAna utpana thayuM che.' devoe sAdhu-sAdhvIveza pradAna karyA. guNasAgara munivarane svarNakamaLa upara birAjita karyA. A badhI Azcarya-ullAsakArI ghaTanA joIne guNasAgaranAM mAtA-pitAne kevaLajJAna utpanna thayuM. devoe emane paNa sAdhu-sAdhvIveza pradAna karyo. AkhA nagaramAM A vAta phelAI gaI, rAjamahelamAM paNa A vAta pahoMcI gaI. rAjA guNasAgara munine ane temanI ATha patnIone tathA temanAM mAtA-pitAne vaMdana karavA Avyo. kevaLajJAnI guNasAgara munivare rAjA-prajAnI sAme dharmadezanA ApI. kevaLajJAnIe potAnAM 21 janmonI vAto saMbhaLAvI. [ 290 sudhArasaH bhAga 2 |
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhane kahyuM: "he rAjezvara! meM kevaLajJAnI guNasAgara muninI sAme mAro ati harSa-ullAsa prakaTa karyo, tyAre kevaLajJAnIe kahyuM: he sArthavAha, tuM ahIM zuM Azcarya pAme che?mahAna Azcarya to tuM ayodhyAmAM pAmIza." A sAMbhaLI he mahArAjA, huM ahIM ayodhyAmAM Avyo chuM. have ApanI kRpAthI ahIM mahattama Azcarya jovA maLaze." pRthvIcaMdrane rAjasiMhAsana para kaivalyaprAptiH sudhana sArthavAha pAsethI guNasAgara ane enA parivAranI saghaLI vigata sAMbhaLIne rAjA pRthvIcaMdra potAnA manamAM tIvra virakta banyo. te vicAravA lAgyo dhana dhana te guNasAgara, pAmyo bhavajala pAra, huM nija tAtane Agrahe, paDIyo rAjya mojhAra paNa have nIsaranuM kadA, thAzuM kaba aNagAra. guNasAgarane khUba dhanyavAda Ape che- "e to bhavasAgara tarI gayo. huM pitAnA AgrahathI rAjakAjamAM paDI gayo, paraMtu have mAre aNagAra banavuM paDaze." zubhadhyAnanI zreNI lAgI gaI. zukladhyAna AvI gayuM. cAra ghAtI karmono kSaya thaI gayo ane kevaLajJAnI banI gayA. e samaye devendra tyAM Avyo ane pRthvIcaMdrane sAdhuveza samarpita karyo. A vAta sAMbhaLIne pRthvIcaMdranA pitA haricaMdrasiMha tyAM AvyA. pRthvIcaMdranI ATheya rANIo tyAM AvI. te paNa tyAM dharmadhyAnazukladhyAnamAM nimagna banI gaI, temane paNa tyAM kevaLajJAna prApta thaI gayuM ! pRthvIcaMdranA mAtA-pitA paNa potAnA pUrvajanmonI vAta sAMbhaLIne kevaLajJAnI banI gayAM. sudhana sArthavAha vrata dhAraNa karIne zrAvaka banI gayo. pRthvIcaMdra ane guNasAgarane kayAM bhautika ane AdhyAtmika sukha na maLyAM? badhuM ja maLyuM dharmanA prabhAvathI. mokSa paNa maLI gayo, eTalA mATe dharmano Adara karatA raho. dharma - zAntasudhAnuM pAna graMthakAra A bhAvanAnI samApti karatAM kahe che - sarvataMtranavanIta sanAtana, siddhisadanasopAna / jayajaya vinayavatAM pratilambhita-zAntasudhArasapAna, pAlaya. 9 sarva taMtronA navanItarUpa, mAkhaNasvarUpa, sArabhUta muktimaMdira sudhI pahoMcavA mATe sopAna - sIDIrUpa ane vinIta vyaktione sahajarUpe prApya - zAnta amRtarasanA pAnarUpa che dharma! tAro jaya thAo, tAro vijaya thAo. [ dhamaprabhAva bhAvanA 291]
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ khUba ja mahattvanI vAta karI che graMthakAre. vinIta vyaktine sahajarUpe zAntasudhArasanuM pAna maLe che. e muktimaMdira upara pahoMcI zake che. sArabhUta tattva ekamAtra mokSa ja che ane te vinIta AtmA pAme ja che. pRthvIcaMdra pitAno vinaya karyo. ATha kanyAo sAthe lagna karyo, paraMtu eka vinayaguNamAMthI anaMta guNa pedA karyA ne te kevaLajJAnI banyA, mokSamAM gayA. guNasAgaranI patnIo paNa kevI vinIta hatI? "pati rAgI to ame rAgI, pati virAgI to ame paNa virAgI ! te jevuM kaheze evuM karIzuM." keTalo sarasa pratyuttara hato e kumArI-kanyAono ? che evo mAtA-pitAno vinaya? che AvI patiparAyaNatA? mokSanI vAta karavI saraLa che, vinayaguNane AtmasAt karavo saraLa nathI. vinayaguNathI anaMta guNonI yAtrA : jo tame vAstavamAM mokSa icchatA ho to tamAre vinayI banavuM ja paDaze. vinIta banavA mATe saraLa-mRdu banavuM paDaze. kaThora hRdayavALo manuSya vinIta banI zakato nathI. hRdayanI mRdutA-komaLatA mahattvapUrNa vAta che. kAraNa ke mRdutAne AdhAre vinayaguNa Take che. pRthvIcaMdranuM hRdaya keTaluM komaLa hatuM? guNasAgaranA kevaLajJAnanI ghaTanA sAMbhaLatAM sAMbhaLatA enuM hRdaya praphullita thaI UDyuM ane anumodanA karavA lAgyuM. enuM hRdaya upazAMta thayuM, dharmadhyAnamAM nimagna thayuM ane zukladhyAnamAM praveza karyo. rAjasiMhAsana upara beThAM beThAM ja kevaLajJAnI banI gayo. AtmAnA anaMta guNa prakaTa thaI gayA. e ja rIte guNasAgara ane enI ATha patnIoe lagnamaMDapamAM hastameLApa karatAM karatAM ja dharmadhyAna - zukladhyAna karyuM ane kevaLajJAnI banI gayAM. gRhasthavezamAM kevaLajJAna pAmI gayAM, devendra AvIne sAdhuveza pradAna karyo. tame tamArA hRdayane mRdu - komaLa banAvo, e hRdayamAM vinaya raheze. vinaya AtmAne anaMta guNo tarapha laI jaze. paradoSadarzana na karoH mRdutAne khaMDita karanAra tattva che - paradoSadarzana. paradoSadarzana eka prakAranI krUratA che. krUratA mRdutAnI ghAtaka che. eTalA mATe evI tattavRSTi banAvo ke bIjAMnA doSa doSarUpa dekhAya ja nahIM duHkha ApanArane ya duzmana mAnavAno nathI. krUratA mATe tamAre tamArAM hadaya-dvAra baMdha rAkhavAnAM che. evuM tattvaciMtana yAda karI lo ke koI paNa jIvAtmA mATe dveSa roSa jAge ja nahIM. gharamAM ho ke bahAra ho, dukAnamAM ho. ke bajAramAM ho, bIjAM mANasonA doSa juo nahIM ane bolo paNa nahIM. ( 29ra zAnta sudhArasaH bhAga 2
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNavAna vyakti ja zAntasudhAnuM pAna karI zake che. hRdayamAM parama zaktino anubhava guNavAna ane jJAnI vyakti ja karI zake che. zamarasanuM pAna karavAnA viSayamAM eka kavie kahyuM che - zamarasa-amRta cATo, kuvyasana mUko. manano AMTo, sadoSanapiMDe ma bharo ThATho, parasukha dekhI mama vAMTo re, bhavikA! zamarasa-amRta cATo. zamarasanuM pAna karavA durlasanono tyAga karo. mananA kadAgraho choDI do. doSita AhArathI zarIra-poSaNa na karo ane bIjAMnAM sukha joIne manamAM duHkhI na thAo. roga zame jema amRta chAMTe, hRdaya paDe navi AMTe, dharma karata bhavika jIvane zivasukha Ave aTe re. bhavikA! zamarasa-amRta cATo. je rIte amRtanA buMda mAtrathI sarva rogo zAnta thaI jAya che ane e hRdayamAM saraLa bhAve Ave che, e rIte bhavya jIvane dharmanI ArAdhanA vakhate zivasukhanI prApti thAya che. * guNa viNa kima ziva giri para caDiye, hINa puNya jana roTe, bese jo jinaguNamaNi sATe, to saba bhavaduHkha kATa re. bhavikA! zamarasa-amRta cATo.... he Atman! guNo prApta karyA vagara mokSarUpa parvatanI upara kevI rIte caDAze? guNahIna, puNyahIna jIva caDI zakato ja nathI. je mokSa parvata upara caDavuM hoya to jinezvaroe je guNa prApta karyA che e guNone kramazaH prApta karavAnA che. guNazreNi upara caDatA raho, to ATha karmono kSaya karIne, saMsAra-duHkhono nAza karIne tuM mokSa parvata upara pahoMcI jaIza sau prathama kavie je cAra vAto kahI che, te vAto zamarasanuM pAna karanArAo mATe ati mahattvapUrNa che - 1. durvyasanono tyAga. 2. mananA kadAgrahono tyAga. 3. doSita AhArano tyAga. 4. bIjAMnAM sukha joIne duHkhI na thavuM. : durlasanono tyAga tI tame karyo ja haze! I zuM mananA durAgraho chUTyA che? A ati mahattvanI vAta che. jo manamAM koI [ dhamaprabhAva bhAvanA , 293
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ durAgraha haze, to tame zAntasudhArasanuM pAna nahIM karI zako. Agraha, durAgraha, haThAgraha - e badhAM Agraha bAdhaka bane che. zAntasudhA2sanA pAnamAM eTalA mATe anAgrahI banavAnuM che. abhakSya - doSapUrNa AhAra paNa tyajavAno che. AhAranI asara mana upara paDe che. 'jevuM anna evuM mana.' evuM kahevAmAM Ave che. , cothI vAta paNa khUba mahattvanI che. bIjAMnAM sukhavaibhava joIne manamAM IrSyA to nathI thatI ne ? duHkha to nathI thatuM ne ? eTale ke bhautika sukhonuM AkarSaNa chUTI javuM joIe. ApaNA potAnAM sukhomAM rAga nahIM, bIjAMnAM sukha joIne dveSa nahIM ! 'zAntasudhArasa'nuM pAna karavuM hoya to A badhI vAto tamAre samajavI paDaze. huM icchuM chuM ke A bhAvanAothI tame bhAvita bano. A bhAvanAone anurUpa vicAro banAvo, tame jarUrathI zAnti pAmazo. "dharmaprApti' bhAvanAnuM vivecana Aje pUrNa thAya che. tame A bhAvanAne AtmasAt karatAM anaMta guNone prApta karo, e ja maMgala kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. 294 zAntasudhArasa : bhAga 2
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATuMgA. zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTanA sthAyI sahayogIo 1. zrI govAliyA Teka jaina saMgha muMbaI 2. zrI jaina je. mUrti saMgha enDa cerITIjha pAla (isTa), muMbaI 3. zrI aMdherI gujarAtI jaina saMgha lAlaja muMbaI. 4. zrI pArzvanAtha jaina saMgha gAMdhInagara, beMgalora 5. zrI mahAvIra svAmI jaina saMgha dasakhAlena, beMgalora 6. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina saMgha Ara. esa. pUrama, koImbatUra 7. zrI suvidhinAtha jaina saMgha tIrupura (T.N.) 8. zrI sudhamasviAmI jaina saMgha budhavAra peTha, 9. zrI prANalAla kAnajI dozI govAliyA TeMka, muMbaI 10. padmAbena cInubhAI zAha (pATaNavALA) govAliyA TeMka, muMbaI 11. mANekalAla vai. savANI sAyana, 12. bharatakumAra pAnAcaMda zAha sAyana, 13. eka saMgRhastha sAyana, 14. nirmaLAbena pravINacaMdra jhaverI sAyana, 15. zrI kirITa Ara. zAha sAyana 16. lIlAdhara pAsu zAha - 17. naTavaralAla manasukhalAla zAha mAheMgA, 18. mIThubhAI mAvajI zAha pArlA (IsTa), 19. mahAsukhalAla lakSmIcaMda zeTha pAlI (isTa), 20. jayaMtilAla dharamacaMda zAha pAla (isTa) 21. girIzabhAI caMdulAla zAha pAla (isTa), 22. nayanAbena girIzabhAI zAha pAla (isTa), 23. savitAbena ramaNalAla DI. zAha pAlI (isTa), 24. araviMdabhAI bhogIlAla zAha pAla (IsTa), 25. pravINacaMdra popaTalAla zAha pAlI (isTa), 26. jayaMtilAla eca. loDhA pAlI (vesTa), 27. zrI prakAzabhAI sI. zAha vile pArlA (IsTa) muMbaI 28. zrI kizorabhAI dharamazI mahetA vile pArlA (IsTa) muMbaI 29. nAgaradAsa kAnajI zAha bhAyakhalA, 30. jayaMtilAla motIlAla lApasIyA muluMDa, 31. zAMtilAla catrabhUja bAbarIyA 32. zrI umarazI khIyazI polaDIyA. 33. ratilAla jeThAlAla salota 34. cetanabhAI mahendrabhAI jhaverI edherI (vesTa), 35. kAntilAla ela. vasA vAlakezvara, 36. zrI hasamukhabhAI ratilAla vorA vAlakezvara 37. mugaTalAla sI. zAha ghATakopara, 38. rAjezabhAI pI. motA, ghATakopara, 39. padmAbena vasaMtabhAI zAha sAntAkrUjha, 40. popaTalAla bAdaracaMda zAha ghATakopare,
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ amadAvAda amadAvAda amadAvAda amadAvAda amadAvAda amadAvAda bidaDA-keccha bidaDA-kaccha vaDAvalI. cavelI dhAnerA. sUrata surendranagara dhrAMgadhrA vApI vApI sUrata surata, 41. amitabhAI sArAbhAI mahetA 42. azokabhAI ratilAla kApaDiyA 43. mAyAbhAI maNIlAla kApaDiyA 44. dhIrajalAla hAlANI 4. rAjendrabhAI ke. zAha 46. gaMgAbena bAlAbhAI jhaverI 47. ANaMdajI nAnajI deDhIyA 48. ratanabAI ANaMdajI deDhIyA 49. caMdulAla aMbAlAla zAha 50. maNIlAla maganalAla zAha 51. rAmacaMda savarAjabhAI para. maMjulAbena ramaNIkalAla jogANI pa3. araviMdabhAI ratilAla zAha 54. kalAvatIbena rasikalAla vorA papa. harSadabhAI amRtalAla zAha 56. vidyAbena saradAramala nAhara 57. zakaracaMda nAthAlAla zAha (sUrajavALA) 58. rasikalAla viThThaladAsa zAha (cANasmAvALA) pa9. dilIpa vrajalAla zAha (cANasmAvALA) 60. jagajIvanadAsa nyAlacaMda zAha (cANasmAvALA) 61. vinerA InDasTrIjha ravibhAI dozI 62. haMsAbena mULajIbhAI zAha 3. jhaverabena jeThubhAI momAyA 64. vrajalAla ratanacaMda zAha 5. padmAbena zazikAnta pArekha 6. saMghavI je. vIracaMda enDa sansa 67. bharatabhAI hIrAcaMda zAha 68. punamacaMda zivalAla zAha & ramAbena vasaMtabhAI zAha 70. popaTalAla catrabhUja bAbarIyA 71. subhASabhAI bhAyacaMda zAha 72. sarvodaya kamarziyala beMka li. 73. bAbulAla maNIlAla zropha 74. raIbena zAntilAla go. vakIla 75. zA. kezavajI khImajI gAlA dizalapuravALA) 76. zrI devendrabhAI ratilAla vorA 77. bipInacaMdra cImanalAla zAha naMdarabAra 78. sva. caMpAbena ratIlAla zeTha (dhAnerAvAlA) 79. zrI hIrAcaMda devacaMda zAha 80. zrI kalyadIpa mazInarI (bAbulAla rAyacaMda zAha) 81. zAha tArAcaMda bhagAjI parivAra 82. zrI kAMtilAla je. zAha ceriTI TrasTa bhIvaMDIM bhIvaMDI. madrAsa madrAsa tirupura pUnA. pUnA pUnA. selavAsa solApura solApura zrIrAmapura IslAmapura mahesANA mahesANA mahesANA koregAma bhAvanagara surata navasArI killA pAraDI vApI koparalI. ANaMda
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ kacaMda mahetA nirmita kAzana TrasTabha UW sarjananAM mAIlasTona" [upalabdha sAhitya] * dharma saraNe pavanjAmi - 1-2-3-4 * prazamarati (saMpUrNa) * samarAditya mahAkathA - bhA. 1-2-3 * jaina rAmAyaNa - bhA. 1-2-3 parva pravacanamALA mAraga sAco kauna batAve prIta kiye du:kha hoya. pAMpaNe bAMdhyuM pANiyAruM nIla gagananAM paMkheruM * vijJAna seTa (3 pustako) * tArA du:khane khaMkherI nAMkha * sarvajJa jevA sUridevA * zAMta sudhArasa (anuvAda) vicArapaMkhI jenadharma detI. 9 zraddhAnI saragama vArtAdIpa * aMjanA na miyate rIsAyelo rAjakumAra jina darzana phUlapAMdaDI mAMgalika che suvAsa seTa (3 pustako) * prArthanA * guNavaibhava vrata dhare bhava tare * zrAvaka jIvana - bhA. 1-2-3-4 jJAnasAra zodha pratizodha saMyama sAdhanA zAMta sudhArasa (pravacano) svAdhyAya pIo anubhava rasa pyAlA manane bacAvo. Jain Ramayana - 1-2-3 The Way of Life - 1-2-3-4 Guidelines of Jainism A Code of Conduct Treasure of Mind Science of Children - 1-2-3 (Atma-Karma-Dharma) Bury Your Worry Rising Sun Story Story arihaMta (hindI mAsika patra) anya hindI sAhitya
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahasAe. 3916 618Kily zrI viz