________________
મળશે. સારું સ્વાચ્ય, શરીર મને સુખ આપશે.' આવી કલ્પનાઓ કરીને હું ગયો, સ્વજનો પાસે, સ્વજનોની સાથે રહ્યો, એમની સાથે પ્રેમ કર્યો મને લાગ્યું કે આ સ્વજન, માતા-પિતા, પુત્ર, પત્ની, ભાઈ-બહેન કેટલા પ્યાર છે! કેટલો પ્યાર વરસાવે છે? હું તેમની સાથે એકરૂપ થઈ ગયો.
પરંતુ માતા-પિતાનું અવસાન થયું ત્યારે એમના વિરહની વેદનાએ મારા હૃદયને ચીરી નાખ્યું. જ્યારે પુત્ર અવિનીત, સ્વચ્છંદી અને ઉદ્ધત્ત થઈ ગયો ત્યારે મેં હૃદયમાં પારાવાર દુઃખ અનુભવ્યું. જ્યારે ભાઈ અને ભાભીએ વર્તન બદલ્યું, મૌન રહેવા લાગ્યાં અને ઝઘડવા લાગ્યા ત્યારે મારું મને ઉદ્વિગ્નતાથી ભરાઈ ગયું. જ્યારે પત્નીના ઝઘડા વધ્યા, એનું અયોગ્ય આચરણ વધવા લાગ્યું ત્યારે સંતાપની કોઈ સીમા ન રહી.
મને લાગ્યું કે સ્વજન કરતાં પરિજન ક્યાંય સારાં છે.” મિત્રો વધાર્યા, મિત્રોની સાથે હરવાફરવા, ખાવાપીવામાં મને મજા પડવા લાગી. મેં મારા મનમાં વિચાર કર્યો “સાચા સ્નેહી તો આ મિત્રો જ છે.” મિત્રોની સાથે સહવાસમાં અને નોકરચાકરોની સેવાભક્તિ જોઈને હું મારી જાતને સુખી માનવા લાગ્યો. પરંતુ
જ્યારે એક મિત્રે મારી પાસે પાંચ હજાર માગ્યા અને મેં ન આપ્યા તો તેણે મારી સાથે ઝઘડો કર્યો અને ગાળો દીધી તેમજ દોસ્તી તોડી નાખી. ત્યારે હું આખી રાત રોતો રહ્યો, અસીમ વેદનામાં મારું દિલ કસકતું રહ્યું. જે નોકર ઉપર મને વિશ્વાસ. હતો તે નોકર જ્યારે ઘરમાં ચોરી કરીને ભાગી ગયો ત્યારે પરિજનો સંબંધી મારી તમામ ધારણાઓ વેરવિખેર થઈ ગઈ.
મને મારી સંપત્તિ ઉપર પૂરો વિશ્વાસ હતો. સ્વજન-પરિજનની સાથે સંબંધોની કૃત્રિમતા સમજ્યા પછી પણ વૈભવસંપત્તિ પરનો વિશ્વાસ ડગ્યો નહતો. રહેવા માટે સુવિધાપૂર્ણ બંગલો હતો, નાની મજાની ગાડી હતી. ખર્ચ કરવા માટે પૂરતા રૂપિયા. હતા. એકલો જ રહેતો હતો. સારી હોટલમાં ખાવાનું ખાઈ લેતો હતો. એક પાર્ટ ટાઈમ નોકર આવીને બંગલાનું કામ કરી જતો હતો. વ્યવસાયમાં અને આનંદમાં જીવનયાત્રા ચાલી રહી હતી અને એક દિવસે કોઈએ મારા બંગલાને આગ લગાડી દીધી ! મારું સર્વસ્વ ભસ્મીભૂત થઈ ગયું, હું શોકસાગરમાં ડૂબી ગયો. વ્યથામાં હું એકલો એકલો દુઃખી થઈ ગયો હતો.
મારું સર્વસ્વ ચાલ્યું ગયું, તો પણ મારું શરીર તંદુરસ્ત હતું, સશક્ત હતું, મને મારા શરીર ઉપર પૂરો ભરોસો હતો. મારી તંદુરસ્તી અને સૌષ્ઠવયુક્ત શરીર જોઈને બીજાને બળતરા થતી હતી. પરંતુ ગરીબીની ચુંગાલમાં ફસાયેલો હું એક હવાઉજાસ વગરના ઓરડામાં રહેતો હતો. ત્યારે એક દિવસે મારું અડધું અંગ એકાએક જકડાઈ ગયું - મને લકવો થઈ ગયો. મારી આંખો આંસુઓથી છલકાઈ ગઈ. મારું [ ૩૨
શાના સુધારસઃ ભાગ ૨)