Book Title: Jain Katha Sahitya Ek Adhyayan
Author(s): Vrushtiyashashreeji, Nandighoshsuri
Publisher: Sankheshwar Parshwanath Jain Derasar Pedhi
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022868/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina kathA sAhaiidya : eka adhyayana galibhadhannobiDaM saMyamalezyayAsAdha vabhAragiriva zaNakIdhanagAdha 4 mA tAbhaganIbhAmanI virahAvilApa taneka hai sAhamuMjuvotrAMSaghADokaMthapa dhanyakumAra ane zAlibhadrajInuM vaibhAragiri upara anazana - DaoN. sAdhvIjI zrI vRSTiyazAzrIjI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha lokArpaNa samAraMbha... avismaNIya kSaNo I nI tamAma sAme nayA nA jokhA pArzvagAyaka mA pa zrIzaMkhezvara pArzvanAtha jaina derAsara paikI AyojIta mahAnibaMdha lokArpaNa samArela samAkaeNtanA saDasaTha bolanI sajajhAya kathA sArI ' Do.sA.zrI caityayazAzrIjI ma. oN.sA.thI vRLiyazALI zubhAziSa : pa.pU.zAsanasamrATa zrInA samudAyanA vaDIjha gAinAyata kaw vi89rya A.bha.zrI vijayahemacaMdrasUrIzvajI ma.sA, | 2THke : '.Y. jaina vijJAnI A.zrI vijaya naMdiyANImAra mA | - Sh! sahAyaka : pa.pu.sA.zrI saMyamayazALIjI ma.zA. (aa hArano ': divasa : aSADha suda 3, ravivAra, tA.19--2011 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RE Aman El Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina kathA sAhitya : eka adhyayana (muMbaI yunivarsiTI dvArA mAnya pIeca.DI.no mahAnibaMdha) : lekhikA : pa. pU. zAsanasamrATa AcArya zrI vijayanemisUrIzvarajI ma.nA samudAyanA pU.sA. zrI praviNA-kIrti-udaya-vajayazAzrIjI ma.nA ziSyA DaoN. sAdhvIjI zrIvRSTiyazAzrIjI mahArAja (bI.esa.sI., ema.e., pIeca.DI.) : saMpAdaka : pa.pU. jaina vijJAnI AcArya zrI vijayanaMdighoSasUrijI ma. : Arthika saujanya : zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha - aMdherI (pUrva) junA nAgaradAsa roDa, aMdherI (pUrva), muMbaI - 69. : prakAzaka : zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina derAsara peDhI dolatanagara, borIvalI (pUrva), muMbaI - 400 066. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina kathA sAhitya : eka adhyayana Jain Katha Sahitya : Ek Adhyayan (muMbaI yunivarsiTI dvArA mAnya pIeca.DI.no mahAnibaMdha) (c) sarvAdhikAra surakSita lekhikA : DaoN. sAdhvIjI zrIvRSTiyazAzrIjI mahArAja saMpAdakaH jaina vijJAnI pa.pU. AcArya zrI vijayanaMdighoSasUrijI ma. : prakAzaka : zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina derAsara peDhI dolatanagara, borIvalI (pUrva), muMbaI - 400 066. : prAptisthAna : zrI je.mU.pU. jaina saMgha, aMdherI (pUrva) | zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina derAsara peDhI | zrImatI amItAbena vastupAla jena pArzvadarzana, junA nAgaradAsa roDa, dolatanagara, borIvalI (pUrva), e-302, vimalAcala bilDIMga, aMdherI (IsTa), muMbaI - 400 069. muMbaI - 400 066. motIzA lena, bhAyakhalA (pUrva), phonaH ra6824718 phonaH 28931535/ ra8935744 muMbaI-27, mo.: 098199 64588 A graMtha zrI je.mU.pU.jaina saMgha, aMdherI (pUrva)nA jJAnakhAtAmAMthI prakAzita karela che. AvRtti : prathamavRtti / 500 prata mUlya : rUA.400/TAIpaseTiMga : zrImatI chAyAbena bhAvezabhAI tathA zrI hitezabhAI dasADIyA prakAzaka : zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina derAsara peDhI dolatanagara, borIvalI (pUrva), muMbaI - 400 066. phonaH 0rara ra8931535 / ra8935744 mudraka : hiteza dasADIyA, aMdherI (pUrva), muMbaI. mo. 98198 03941 AvacaraNa citra saujanya : devacaMdra covIsInA saMpAdaMka zrI premala kApaDIyA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya parama pUjya zAsanasamrATa tapAgacchAdhipati bAlabrahmacArI sUricakacakravartI AcArya bhagavaMta zrImadvijayanemisUrIzvarajI mahArAjanA samudAyanA pa.pU. pratibodhakuzalA viduSI sA.zrI praviNAzrIjI ma.nA zikhyA pU.sA.zrI kIrtiyazAzrIjI ma.nA ziSyA, pU.sA.zrI udayayazAzrIjI ma.nA ziSyA pU.sA.zrI vajayazAzrIjI ma.nA ziSyA pU.sA.zrI caityayazAzrIjIe chellAM pAMca varSanA parizramapUrvaka mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja racita samakitanA saDasaTha bolanI sakjhAya upara saMzodhanAtmaka mahAnibaMdha taiyAra karyo che ane temanA bena sA.zrI vRSTiyazAzrIjIe paNa sAthe sAthe jaina kathA sAhitya upara pAMca varSanA parizramapUrvaka saMzodhanAtmaka mahAnibaMdha taiyAra karyo che ane te baMne mahAnibaMdha muMbaI yunivarsiTI dvArA mAnya karavAmAM AvyA. vaLI pUjya zAsanasamrATazrInA sAdhu tathA sAdhvI samudAyamAM A prakAre yunivarsiTI dvArA mAnya DaoNkTareTanI padavI prApta karavAnuM sauprathama gaurava pUjya sA.zrI cetyayazAzrIjI tathA pU.sA.zrI vRSTiyazAzrIjIne prApta thAya che. te baMne mahAnibaMdhanuM prakAzana karavAno lAbha pa.pU. zAsanasamrATa A. zrIvijayanemisUrIzvarajI ma.sA. nA samudAyanA vaDIla gacchanAyaka vyAkaraNAcArya kaviratna vidvadvarya A.zrIvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA pU. A. zrIvijayanaMdighoSasUrijI ma.nI sUcanAthI tathA zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, junA nAgaradAsa roDa, aMdherI (pUrva), muMbaInI udAratAthI amArA TrasTane prApta thayo che. te amArA TrasTa mATe vizeSa gauravaprada che ane vizeSa AnaMdanI vAta e che che ke A baMne mahAnibaMdhanA prakAzana mATeno saMpUrNa Arthika lAbha zrI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, aMdherI (pUrva), muMbaIe lIdho che e mATe amo temano khUba khUba dhanyavAda saha AbhAra mAnIe chIe. li. TrasTIo zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina derAsara peDhI dolatanagara, borIvalI (pUrva), muMbaI - 400 066. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanyavAda parama pUjya zAsanasamrATa tapAgacchAdhipati AcArya bhagavaMta zrI vijayanemi-vijJAna-kastUra-yazobhadra-zubhaMkara sUrIzvarajI ma.sA. nA paTTadhara gacchAdhipati sAttvika ziromaNi parama pUjya zAsanaprabhAvaka AcArya bhagavaMta zrI vijayasUryodayasUrIzvarajI ma.sA. nA ziSya jena vijJAnI pa.pU.A. zrI vijayanaMdighoSasUrijI ma.sA.nI preraNAthI | zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, junA nAgaradAsa roDa, aMdherI (pUrva), muMbaI e A graMtha-prakAzanano saMpUrNa lAbha lIdho che. te badala zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, junA nAgaradAsa roDa, aMdherI (pUrva), muMbaI, tenA pramukhazrI, TrasTIzrIo tathA kArobArInA sabhyone khUba khUba anumodanA saha dhanyavAda. li. TrasTIo zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina derAsara peDhI dolatanagara, borIvalI (pUrva), muMbaI - 400 066. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muLanAyaka zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAna zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, aMdherI (pUrva) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jinAlaya, junA nAgaradAsa roDa, aMdherI (I). Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Pe. the Chancellor, Vice-Chancellor and Members of the Management Council confer the Degree of Doctor of Philosophy jala University of Mumbai muMbaI vidyApITha (Arts) on Sadhvi Vrushti Yasha of Maharshi Dayanand College of Arts, Science and Commerce for a Thesis in Gujarti presented in April 2014 which has been accepted by the Examiners at the Convocation held on 24th January, 2015. Hal 14-PHDA-14A-120-00074 yhunt. AmhI, kulapatI, kulaguru ANi vyavasthApana pariSadece sadasya vidyAvAcaspatI (mAnavyavidyA) hI padavI sAdhavI vRSTi zA maharSi dayAnaMda kaoNleja oNpha ArTas, sAyansa nDa kaoNmarsa Vice-Chancellor / kulaguru yAMnA gujarAtI yA viSayAta eprila 2014 madhye sAdara kelelA prabaMdha parIkSakAMnI svIkRta kelyAbaddala 24 jAnevArI, 2015 cyA dIkSAnta samAraMbhAta pradAna karIta Ahota. 14000282 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvacana A.zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. * kai ii nama: * * namo nama: >na kathA' no viSaya che Ine tame 5 0 0 pAnA no nibaMdha lakhAne M. ema- DA.nI DigrI meLavI che te ja tane mAnanda zvo che. mApa nA dha aa2 jevuM che emAM ekAeka masi upa2 ka2vuM tema tevuM kaMI thaI zake ema che to emAM tame khUba khUba AgaLa vadho ane {LatA meLavo evA mArA mannAnA hAjI da che, na99. 2 ) 1 4 . . . Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 'IR'le Raplakrell Kent 18 I12*H*N ZIRRPRIIA k'ngs-k-s-gns-ngs- EEEEEEEEs-ps-bts7777l- nng 'gn 'gs bd g-g dng-k-k-kkkkk k k k k k k k kg k k kaa k kaa k k khkhkhkhkhkhkhkhkhkhkhk k kkkkkkkkk- k *** kh g kkA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNa vikramanI vIsamI sadInA jyotirdhara, kAparaDAjI, zerImA, kadaMbagiri Adi aneka tIrthonA uddhAraka, prAcIna graMthoddhAraka, yugapradhAna, jIvadayAnA mahAna jyotirdhara, paramopakArI sugRhItanAmadheya prAtaHsmaraNIya naiSThika brahmacaryanA tejapUMja zAsanasamrATa mUriyacakravartI tapAgacchAdhipati bAlabrahmacArI parama pUjya AcArya bhagavaMta zrImad vijayanemisUrIzvarajI mahArAja sAheba jemanA samudAyanA paMcamahAvratadhArI sAdhvI pada prApta karavAnuM saubhAgya mane prApta thayuM che. teozrInA pavitra caraNa kamaLamAM sAdara samarpaNa - sA. vRSTiyazAzrIjI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAminA zAsanamAM pAMcamA ArAmAM durlabha evo manuSya janma prApta karyA pachI saMyama dharmanI ArAdhanA prApta karyA pachI jo koI ArAdhanA karavAnI hoya to te tapa dharmanI ArAdhanA che. tenA dvArA ja karmanirjarA thAya che ane karmanirjarAthI mokSa prApta thAya che. tapa dharmanA be prakAra che. 1. bAhya tapa ane ra. atyaMtara tapa. upavAsa, AyaMbila, loca, vihAra vagere kAyakleza Adi bAhya tapa jema Avazyaka che tema prAyazcita, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna, kAryotsarga vagere atyaMtara tapa paNa jarUrI che. adhyayana ane adhyApana e svAdhyAya che. svAdhyAya mATe zAstrakAra bhagavaMtoe hyuM che ke - sagyAe pasanca jhA, jANaI savya parama0 1 sagyAe vaheMto, khUNe khUNe koI vera11 svAdhyAya dvArA prazasti dhyAna thAya che, svAdhyAyathI paramArthano bodha thAya che ane svAdhyAya karatA sAdhu sAdhvIne vairAgya pedA thAya che. mATe sAdhujIvanamAM svAdhyAya ja sarvasva che. svAdhyAyanA pAMca prakAra batAvyA che. 1.vAcanA, 2. pRcchanA, 3.parAvartanA, 4.anuprekSA ane 5.dharmakathA. saMsAranuM sAcuM svarUpa jaNAvavA ane tenuM bhAna thAya te mATe daSTAMta - kathA mahattvanuM mAdhyama che. dharmanA rahasyo ane kaThinatama padArthano bodha dharmakathA dvArA saraLatAthI thaI zake che mATe mahattva che. jinazAsanamAM thayela samartha mahApuruSo paNa kathAnA mAdhyamathI bodha-upadeza ApatA hatA. are! jaMbusvAmie paNa dIkSA letA pUrve, lagnanI prathama rAtrie potAnI AThe ya patnIne dharmakathA dvArA ja pratibodha karyo hato to yAkinImahattarAsunU bhagavAna zrI haribhadrasUrijIne paNa temanA gurue samarAdityanI kathAnA mULa svarUpa traNa gAthAthI vairabhAvanI zuddhi karAvI hatI. ane zrI haribhadrasUrie paNa lokone vairAgya pamADavA mATe guNasena ane agnizarmAnA nava bhavanI veranI paraMparAnI vistRta kathA lakhI. saMsakRta, prAkRta, ardhamAgadhI, apabhraMza, gujarAtI, hindI vagere bhASAmAM nirmANa pAmela jaina sAhityamAM seMkaDo dharmakathAo upalabdha che. temAM dharmanA vividha tatvanuM nirUpaNa, darzana, jJAna, cAritranuM svarUpa, saMsAranuM svarUpa, krodhAdi AMtarazatruonuM svarUpa tathA mahApuruSonA caritra paNa Ave che. temAMthI keTalIka dharmakathAno AdhAra laI pU.sA. zrIvRSTiyazAzrIjIe tulanAtmaka ane samIkSAtmaka adhyayana karyuM ane prastuta mahAnibaMdha taiyAra karyo. vi.saM. 2071nA mAgazara vada 10 poSadazamI ArAdhanA karAvavA zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, junA nAgaradAsa roDa, aMdherI (pUrva)mAM AvyA. tyAre te mahAnibaMdha mane nirIkSaNa karavA mATe Apyo. tyAre aMdherI saMghanA pramukha zrI bAbubhAI hiMgaDa tathA anya sarve TrasTIone te joI AnaMda thayo ane sAmethI ja teoe jaNAvyuM ke A mahAnibaMdha prakAzita karAvo ane teno lAbha amane arthAtu amArA saMghane Apo. teonI vinaMtino svIkAra karI A mahAnibaMdha prakAzita karavAnuM nakkI karyuM. paraMtu e pahelAM samagra mahAnibaMdha vAMcI temAM prakAzanAI sudhArA karavA Avazyaka lAgatAM pU. sAdhvIjI tathA aMdherI saMghanA AgevAnoe te kArya mane soMpyuM ane te dvArA teoe mane A mahAnibaMdhano svAdhyAya karavAno apUrva avasara Apyo ane mArI sUrimaMtranI paMcaprasthAnanI AThamI vAranI ArAdhanAmAM prathama prasthAna zrI sarasvatI devInI ArAdhanAnI sAthe tenuM saMpAdana kArya karyuM. jenAthI mArA jJAnamAM paNa ghaNI vRddhi thaI che. A mATe huM pU.sA.zrI caityayazAzrIjI tathA pU.sA.zrI vRSTiyazAzrIjIno tathA zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, aMdherI (pUrva), muMbaInA pramukhazrI tathA TrasTIzrIono RNI chuM. vijayanaMdighoSasUri vi.saM. 2071, phAgaNa vada 5, budhavAra, zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jinAlaya upAzraya, junA nAgaradAsa roDa, aMdherI (pUrva), muMbaI-69. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA nAnI hatI tyArathI vArtAmAM rasa paDyo che. jyAre dharmanuM bhaNatA tyAre yAda che ke pAThazALAnA bena nAnI nAnI vArtA kahI ane bodha ApatA, jJAna ApatA, tyAra bAda anukrame yuvAna thatAM vyavahArika abhyAsa karatA tyAre paNa jyAre samaya maLato tyAre vartamAna patramAM AvatI kathAo vAMcatI. tyArathI eka sapanuM hatuM ke A kSetramAM kaMIka AgaLa vadhavuM che. vArtA re vArtA, bhAbho Dhora cAratA capaTI bora lAvatA, chokarA samajAvatA eka chokaro rIsANo, koThI pAchaLa saMtANo. koThI paDI ADI, chokarA e cIsa pADI ara! mADI. uparokata nAnI kaDIomAM paNa kevuM suMdara rIte vArtAnuM Alekhana karyuM che. nAnA bALakathI laIne vRdhdha vyakita sudhI janasamAjane vArtA priya che. ane AthI ja A viSayamAM saMzodhana karI mArA AtmAnA kalyANa karavAnI sAthe paranA kalyANa ane lAbhanuM kAraNa samajAyuM je Aje pUrNa thayuM che. pIeca.DI.nA saMzodhana mATe lagabhaga pAMca varSa sudhI A kArya cAlyuM. A kArya daramyAna sau prathama paramAtmAnI je asIma karUNA varasatI rahI te mATe sarve arihaMta ane sidhdha prabhuno upakAra mAnuM chuM. tyArabAda je upakArI gurUdeva che temano AbhAra mAnuM chuM. parama upakArI gurUdeva - zAsana samrATa nemisUrIzvarajI samudAyanA . vaDIla AcArya parama pUjya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA parama pUjya AcArya nayaprabhasUrIzvarajI mahArAjA parama pUjya AcArya prabodhacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA Adi sarva gurudevonI huM AbhArI chuM zamaNI vaMda- pratibodha kuzalA sA.zrI praviNAzrIjI ma.sA. tathA parama pUjya saraLa svabhAvI sA.zrI kIrtiyazAzrIjI ma.sA.nA divya AziSe kAryamAM vega Avyo che. pU. vaDIla sA.zrI udayazAzrIjI ma.sA., pU.sA.zrI vijayazAzrIjI ma.sA. ane pUjya gurUdeva daityayazAzrIjI ma.sA. haMmezA dareka kAryamAM mane AgaLa vadhavAnI preraNA ApI che. temanA sahakArane kAraNe A kArya pUrNa thayuM che. temano AbhAra mAnuM teTalo ocho che. A uparAMta je sAdhvI samudAye A kAryamAM sahAya karI temano upakAra mAnuM chuM. pUjya bA ma.sA. haMmezA bhaNAvavAnA AgrahI hatA. Aje dIkSA jIvanamAM vii Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa teo khUba sahAyaka banyA te mATe temano AbhAra mAnuM chuM. upakArI parivAraH- saMsArI pitA caMdrakAMtabhAi jeo mArI dIkSAnA trIje dIvase devaloka pAmyA temanI huM haMmezA RNI chuM kAraNake mAtA-pitAe ApelA bhaNavA mATenA saMskArothI A sthAna para pahoMcI zakI chuM. A uparAMta mArA saMsArI bhAi jatInabhAi, jeo mArA mATe sahAyaka banyA che. jemaNe A kArya karavAmAM khUba mAnasika sahAya karI che. saMsArI pakSe tRptibena, paMkajabhAi, apekSAbena, phorama Adino khUba sahakAra rahyo che. zrI saMghaH- amArA mAtA-pitA samAna zrIsaMgha jemaNe haMmezA khUba saMbhALa rAkhI che. teno upakAra keme karI cUkavI zakAya tema nathI. zrI goDIjI mahArAja jaina Tempala enDa cerITIjha zve.mU.saMghanA TrasTI anubhAi, araviMdabhAi, gIrIzabhAi, prazAMta jhaverI, cetanabhAi jhaverI Adi. zrI labdhi nidhAna sImaMdhara svAmI jaina zve.mU.jaina saMgha, elaphIsTana TrasTI zrI:- praviNabhAi, ramezabhAi, jayaMtIbhAi, caMdubhAi, saremalajI Adi tathA sImaMdhara saMghanI ArAdhaka baheno, vAlakezvara jaina zve.mU.saMghanA TrasTI zrI bharatabhAi Adi sarve. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha rAjendra jaina TrasTa-tADadeva-TrasTIzrI kizAra malajI lukkaDa Adi. zrI arham vAsupUjya svAmI jaina zve.mU.saMgha-kAMdivalITrasTI zrI ramezabhAi, bakulabhAi jhaverI, jayezabhAi, virenabhAi Adi sarve. zrI rAjamarudhara jaina zve.mU.saMgha (dAdara)nA TrasTI zrI ratanacaMda gAMdhI, kevalabhAi, mizrimalajI, mahAvIrabhAi, vimalabhAi, jayaMtibhAi Adi. A uparAMta je saMghoe amArA abhyAsamAM pratyakSa ke parokSa sahAyaka banyA che. te sarvanA hArdika rIte RNI chIe. jJAna bhaMDAro:- vividha jJAnabhaMDAro je amane pustaka pUruM pADavAmAM sahAyaka banyA che. goregAMva javAharanagara jJAnabhaMDAra, zrI jJAnamaMdira graMthAlaya-dAdara, malADa jagavallabha pArzvanAtha jJAnabhaMDAra, zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra kobA, vAlakezvara jaina saMgha jJAnabhaMDAra, zrI kalApUrNam graMtha bhaMDAra-devalAlI, zrI bAbu amIcaMda pustakAlaya, goDIjI pArzvanAtha jaina saMgha jJAnabhaMDAra, zrI zreyaskara aMdherI jaina saMgha jJAnabhaMDAra, govAlIyA TeMka jaina saMgha jJAnabhaMDAra, vAsupUjya svAmI jaina saMgha jJAnabhaMDAra kAMdivalI, zAhapura tIrtha jJAnabhaMDAra, kAsaravaDolI jJAnabhaMDAra, maMDapezvara jaina saMgha borIvalI jJAnabhaMDAra, jaina nagara saMgha jJAna bhaMDAra amadAvAda, motIzA zeTha cerITebala TrasTa- jJAnabhaMDAra bhAyakhalA, caMdanabALA jaina saMgha jJAna bhaMDAra vAlakezvara, vividha aneka jagyAethI amane pustakanI prApti thai che, jenAthI A kArya saraLatA sAthe sugama rIte thai zakyuM che. mArA viSayanI zarUAta thai ane pUrNAhUti thai tyAM sudhI jemaNe eka sarakhuM viii Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya karyuM che. tevA amArA mArgadarzaka DaoN. kalAbena zAha, jeo 75 varSanI umare paNa majabUta rIte jarAya parizrama ke umaranuM kAraNa na ApatA khaMta, dhagazapUrvaka kArya karAvyuM che, temano upakAra bhUlI zakAya tema nathI. tathA temanA bhAI sva.atulabhAinA RNI chIe. amane amArA bhaNavAnA kAryamAM anukULatA karI ApanAra bhavAnajIbhAI nAgaDA tathA kizorabhAI gaDAno AbhAra mAnuM chuM. haMmezA pustako ApanAra game tyAM pahoMcADIne haMmezA sahAyaka bananAra rAjubhAI lAyabrerIyana dhanyavAdane pAtra che. saMzodhananuM kArya khUba dhIraja mAMgI le tevuM che. A samayamAM amane AgaLa vadhavAmAM sahAyaka, koIpaNa kArya aTakI paDe to khaDe page UbhA rahenAra palakabena jhaverI, rezamAbena tathA rohitabhAI cokasI, hemAbena vijayabhAI jhaverI, amulabhAi zAha, zaileSabhAI jhaverI, manasukhabhAI kenIyA, Adi parivArano khUba sAtha sahakAra rahyo che, temano AbhAra mAnuM chuM. maharSi dayAnaMda koleja opha ArTasa, sAyansa ane komarsa, prinsipAla zrImatI taMgam dhUle tathA ophIsanA sarva kAryakarono AbhAra mAnuM chuM. te uparAMta muMbaI yunivarsiTInA gujarAtI vibhAganA vaDA DaoN. urvazIbena paMDyAno pratyakSa temaja parokSa rIte karela sahAya badala hArdika AbhAra mAnuM chuM. A saMzodhana nibaMdhanuM kArya komyuTara TAipIMga tathA saMpUrNa kArya karavAmAM sahAyaka chAyAbena tathA bhAvezabhAI ajamerA (amarelIvALA) hAla ghATakopara tathA prakAzanAha seTiMga karI suMdara prinTIMga karI ApanAra zrI hitezabhAI dasADIyA no AbhAra mAnuM chuM. jena vijJAnI pa.pU.A.zrI vijayanaMdighoSasUrijI ma.sA.nI preraNAthI zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, aMdherI (pUrva) e A mahAnibaMdha prakAzita karAvavAno saMpUrNa lAbha lIdho che. temano ane A graMthanuM bhASAkIya dRSTie saMpAdana kArya paNa teoe sArA evA samayano bhoga ApI karI ApyuM che. e mATe amo temanA RNI chIe. AvaraNa citranA saujanya mATe zrI devacaMdra covIsI nA saMpAdakaprakAzaka zrI premalabhAI kApaDIyAnA amo sau RNI chIe. A uparAMta je koi vyakita e pratyakSa ke parokSa rIte sahAya karI hoya te sarveno AbhAra mAnuM chuM. jinAjJA virUdhdha kaMI lakhAyuM hoya to micchA mi dukkaDama. - sA.vRSTiyazAzrIjI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA 1. jaina kathA sAhityano udgama, svarUpa, vyAkhyA, prayojana tathA jaina kathAnA lakSaNo ane prakAro prAcIna kathA sAhitya jaina sAhitya bhAratIya kathA udgama jaina Agamono paricaya tathA kathAnuyoga X jaina kayatA sAhityanuM svarUpa jaina kathA sAhityanA prakAro kathA sAhityanuM prayojana kathAnA viSayo pAtro varNano camatkAro ADakathAo ane pUrvajanmanI kathAo rasaniSpatti upadeza vizeSatAo sAMskRtika mUlyAMkana, kAvyatva kathAnaka rUDhio ane moTIphasa sAmAjika jIvana rAjyavyavasthA dhArmika matamatAMtara, sthApatya ane kaLA bhaugolika vivaraNa 2. jaina kathA sAhityanA sarjakonI kathAonI samIkSA AgamakAlIna ane Agametara 001 001 002 004 600 009 018 023 028 032 033 034 036 038 039 040 041 043 044 045 046 047 048 052 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 052 056 057 058 059 060 061 062 064 jJAtAdharmakathA sUtra prathama zrutaskaMdha, adhyayana paheluM, meghakumAra kathA adhyayana ra, dhanya zeTha ane vijaya cora adhyayana 3, moralInAM IMDA adhyayana 4, be kAcabAnI kathA, adhyayana 5, zailaka rAjarSinI kathA adhyayana 6, tuMbaDAnuM dRSTAMta adhyayana 7, dhanya sArthavAha ane tenI cAra putravadhU adhyayana 8, mallikumArI adhyayana 9, jinapAlita ane jinarakSita adhyayana 10, caMdranI kaLAnuM dRSTAMta adhyayana 11, dAvadrava vRkSanuM draSTAMta, adhyayana 12, jitazatru rAjA ane subuddhi pradhAna adhyayana 13, naMda maNiyAranI kathA adhyayana 14, teTalIputra pradhAna ane poTIlA adhyayana 15, naMdIphaLa, adhyayana 16, draupadI kathA adhyayana 17, AkIrNajJAta azvakathA, adhyayana 18, suSamAdArikA adhyayana 19, puMDarika, kaMDarika kathA dvitIya zrutaskaMdha kAlIdevI uttarAdhyayana sUtra adhyayana 7, adhyayana 8 065 067 073 074 075 075 077 079 adhyayana 9, 080 adhyayana 12, adhyayana 13 081 adhyayana 14 082 adhyayana 18, adhyayana 19 083 adhyayana 20 084 adhyayana 21, adhyayana 22 085 adhyayana 23 086 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana 25 087 087 092 101 104 108 110 112 113 114 116 133 134 upAsaka dazAMga sUtra aMtagaDa dazAMga sUtra vipAka sUtra anuttaropapAtika sUtra rAyapAseNIya sUtra nirayAvalikA sUtra pUphaculiyA sUtra kapUvaeNDisayA sUtra puphiyA sUtra vanidazA sUtra naMdisUtranI kathAo paumacariyuM rAmAyaNa vikramanI pamI sadI - vasudeva hiMdI vikrama saMvata 765 - mahApurANa, - AdipurANa 8mI sadI - samarAditya caritra nava bhavanI vArtA dhUrtAkhyAna upadezapada graMtha vi.saM. 835 - kuvalayamAlA vi.saM. 840 - harivaMza purANa 10mI sadI - caupana mahApuruSa caritra vi.saM. 96ra - upamitibhavaprapaMca kathA upasaMhAra 3. madhyakAlIna jena kathA sAhitya 1ramI sadI, saM. 1158, kAratnakoSa 148 152 15ra 156 165 167 171 178 180 182 186 191 191 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 197 209 212 245 249 254 257 260 263 ra65 ra67 vi.saM. 1108, kathAkoSa prakaraNa vi.saM. 1161 - pRthvIcaMdraguNasAgara caritra vi.saM. 1170 - bhavabhAvanA prakaraNa vi.saM. 116rathI 1rara9 - triSaSThi zalAkApuruSa caritra zrI AdinAtha jIvanadarzana parva-2, zrI ajitanAtha caritra parva-3, zrI saMbhavanAtha caritra parva-3, zrI abhinaMdana svAmI caritra parva-3, zrI sumatinAtha caritra parva-3, zrI padmaprabha caritra parva-3, zrI supArzvanAtha caritra parva-3, zrI caMdraprabhasvAmI caritra parva-3, zrI suvidhinAtha caritra parva-3, zrI zItalanAtha caritra parva-4, zrI zreyAMsanAtha caritra parva-4, zrI vAsupUjya svAmI caritra parva-4, zrI vimalanAtha caritra parva-4, zrI anaMtanAtha caritra parva-4, zrI dharmanAtha caritra parva-5, zrI zAMtinAtha caritra parva-5, sanaskumAra cakravartI parva-6, zrI kuMthunAtha caritra parva-6, zrI aranAtha caritra parva-6, zrI mallinAtha caritra parva-6, zrI munisuvratasvAmI caritra parva-7, zrI naminAtha caritra parva-8, zrI neminAtha caritra 271 273 275 277 279 281 283 286 288 290 292 295 297 299 xiii Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 307 314 323 332 333 334 338 351 355 3pa6 369 370 parva-8, gajasukumAla muni parva-9, zrI pArzvanAtha caritra parva-10, zrI mahAvIrasvAmI caritra mahAvIrakAlIna caritro rAjarSi prasannacaMdra zrI naMdiSaNa muni zrI abhayakumAra zrI sudarzana vi.saM. 1241, - kumArapALa pratibodha vi.saM. 1rapara, - amasvAmI caritra vi.saM. 1270, - mahAbhArata vi.saM. 1271, - dharmaratna prakaraNa zIlopadezamAlA 16mI sadI - pradyumna caritra 17mI sadI - saMvata 1608, - pAMDava purANa saM. 1657, kathA ratnAkara, saM. 1944, taraMgavatI samyakatva kaumudI upadezamAlA DhaMDhaNakumAranuM caritra marUdevI mAtAnuM caritra caMdrAvasaka rAjAnuM caritra, deDha prahArInuM caritra madhyakAlIna kathA sAhitya 14mI sadI, 15mI sadI 16mI sadI 17mI sadI 18mI sadI 19mI sadI 372 374 375 381 38ra 385 387 389 391 393 394 398 409 419 xiv Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20mI sadI vividha kathA kAvya prakAra bAramAsI, kakko, vivAhalau, prabaMdha caccarI ne dhavala phAgu zrIpALa rAjAno rAsa dhannA - zAlibhadra mAnatuMga-mAnavatI rAsa RSidattA caritra naLa damayaMtI jaMbUsvAmI carita narmadAsuMdarI kathAnaka citrasena padmAvatI caritra mahAbala malayasuMdarI cazodhara carita surasuMdarI caritra satIonA caritra munipati caritra zrIcaMdra kevalI rAsa (jJAnavimalasUri kRta) madhyakAlIna jaina kavio upasaMhAra 4. arvAcIna kathA sAhitya upadezaprAsAda, 19mI sadI bhadraguptasUri, jaMbUsvAmI caritra rAmacaMdrasUri, manohara kIrtisAgara sUri, pradyumnasUri, zIlacaMdrasUri 421 430 430 431 433 436 441 443 444 445 448 450 452 453 454 457 458 464 465 468 481 488 488 490 504 506 518 XV Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 525 527 para8 para9 530 538 pa39 540 541 542 542 545 546 muni akalakavijaya muni caMdrazekharavijaya ratnasenasUri pUrNacaMdrasUri vAtsalyadIpasUri muktiprabhasUri munirAjaratnavijaya muni aparAjitavijaya muni rAjakIrtisAgara AcArya pradyumnasUrita, mUlazudhdhi prakaraNa gaNi mukticaMdravijaya, municaMdravijaya paMDita maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI paMDita becaradAsa dozI jayabhakhu bhagavAna RSabhadeva ratilAla dIpacaMda desAI vaidya mohanalAla cunIlAla dhAmI jIvanalAla chaganalAla saMghavI phatehacaMda belANI, sArAbhAI navAba citrabhAnu vimalakumAra mohanalAla dhAmI sunaMdAbena vahorA bhagavAna RSabhadeva jIvana caritra gopAladAsa paTela, - pala vijayabhAI jhaverI 5. upasaMhAra saMdarbha graMtha sUci 550 553 554 557 560 para 563 pa67 pa68 569 577 584 588 xvi Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-1 jaina kathA sAhityano udgama, svarUpa, vyAkhyA, prayojana tathA jaina kathAnA lakSaNo ane prakAro prAcIna kathA sAhityaH vividha dezamAM je paraMparAgata uttama vArtAo che temAMnI keTalIya vArtAonuM udbhava sthAna bhArata che. bhAratanuM vArtAdhana A rIte vizvanI lokavArtAnuM piyara che. ApaNe ApaNI bhAratanI uttama vArtAnA vaibhava vArasAnA paricayathI vaMcita chIe. mULa aMgrejImAMthI je vArtAo gujarAtImAM lAvyA chIe. paNa te to mULabhUta rIte ApaNI bhAratanI ja saMskRta, prAkRta, pAlI jevI bhASAomAM lakhAyelI vArtAo che. ane ApaNe tyAMthI ja Arabo dvArA ane anya rIte pazcimamAM gai che. 'siMdabAda dha sevara'nI vArtAnA gujarAtImAM aneka rUpAntaro ApyA. te vArtAnuM mULa to ApaNI prAkRta bhASAmAM racAyelI cArudattanI vArtAmAM che. zudrakanA nATakanA nAyaka cArudatta karatA A cArudatta judo che. enI kathA judI che. AjanI koi paNa rahasya kathAnI hariphAi karI zake tevI A kathA che. ane vizva vikhyAta arebiyana nAiTsamAM vArtA saMkalananI je yukti che. tenuM mULa ahIMnI 'anaMga suMdarI' vArtAmAM che. sAhityamAM hAlanA pracalita evAM sarva svarUpa-prakAro paikI vArtA prAcInatama che. yuga pUrve racAyelA sAhityamAM eka yA bIjA rUpamAM vArtAtattvanuM prAdhAnya rahyuM che. RgvedanA dasama maMDaLanA AkhyAnothI zarU karIne zAmaLa sudhInI saMskRta, prAkRta ane jUnI gujarAtImAM vArtA vividha svarUpe viharatI rahI che. vArtAkAranI kalpanAno sRSTikALa krame vAstavika ghaTanArUpe nihALavA maLe evuM jagate joyuM che. Aje ApaNe vimAna dvArA AkAzamAM uDDayana karIe chIe. vimAna jyAre zodhAyuM na hatuM tyAre ApaNA purANoe AkAzamAM UDatA vimAnonI kalpanA karelI che. Ama zastra, astra, zilpa vividha prakAranA yaMtro vize prAcIna sAhityamAM aneka camatkArapUrNa kathAnako maLe che. je jamAnAmAM mANase yaMtra racanAmAM koi vizeSa sidhdhi prApta karI na hatI tyAre-e jamAnAmAM vArtAkAranI kalpanA to keTalI ucca bhUmikAne, sImAne AMbI 1 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaI hatI teno purAvo prAkRta sAhityamAM maLatI adbhuta yaMtravida 'koksAsa" nAmanI vArtA Ape che. ApaNA prAcIna mImAMsakoe vArtA sAhityane be prakAromAM vaheMcyuM che. - kathA ane AkhyAyikA. manoraMjaka kalpanotya vArtAone kathA ane aitihAsika, paurANika kathAnakane AkhyAyikA kahevAmAM Ave che. kathAne paNa dharmakathA, arthakathA, kAmakathA, nidarzana ke dRSTAMta kathA evA judA judA vargomAM ApaNA prAcIna mImAMsakoe vaheMcI che. prAcIna ane madhyakAlIna sAhityamAM vArtA koI vicAranI sthApanA ke dalIlanI sacoTatAnuM sAdhana manAyuM che. dharmanA gUDha ane sUkSma evA sidhdhAMto sAdhAraNa mANaso paNa samajI zake e mATe vaidika, bauddha ane jaina e traNe dhArAomAM TUMkA TUMkA kathAnakono upayoga thayelo che. bhAratIya paraMparAnI jema khristI ane islAma dharmanI paraMparAmAM paNa A prakAre vArtAno upayoga karIne dharmanA siddhAMto janasAmAnya mATe hastAmalakata banAvAyA che. rojiMdI jiMdagImAM ApaNe ApaNA matane puSTa karavA dAkhalAo ApIe chIe. prAcInoe A kAma vArtAo pAsethI lIdhuM che. A prakAranI vArtAo te nirdazana kathAo. A prakAranI vArtAmAM vArtA karanAro potAno mata athavA abhiprAyane vArtAnA rUpamAM evuM suMdara ane sacoTa rIte nirUpe che ke sAMbhaLanArane gaLe e vAta utarI jAya che. jaina sAhitya - bhAratanI jJAna samRdhdhi bahu jUnA vakhatathI jANItI che ane apAra che. te aneka jAtanI che. e jJAna samRdhdhinI aneka zAkhAomAM eka ja zAkhA A vidyAnA abhyadayakALamAM haju paNa evI rahI che ke jenI bAbatamAM pazcimIya vicArakonI daSTi paNa bhArata tarapha vaLe che. e zAkhA te dArzanika vidyAnI zAkhA. emA jaina darzananuM sAhitya baudhdha darzananA sAhityanI peThe magadhamAM ja janma pAmeluM. paNa pachInA kALamAM tenI racanA dakSiNa ane uttara hiMdustAnamAM thatI gaI ane chellA paMdaraso varSano itihAsa to spaSTa kahe che ke jaina darzananA pradhAnatama sAhityanI racanA, tenI puravaNI ane teno vikAsa e badhuM ja gujarAtamAM ja thayuM. che. AthI ja keTalAya apUrva ane durlabha graMtharatno eka mAtra gujarAtanA khUNe khAMcarethI atyAre paNa jaDI Ave che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhitya e zabdanA traNa artha che. (1) upakaraNa ke sAdhana (ra) rasazAstra (kAvyaprakAza, kAvyAnuzAsana, sAhitya-darpaNa Adi) (3) koipaNa prakAranuM sAhitya (vaidika, sAMkhya, jaina). jainadarzana ke jainavicAra uparanA sAhitya vacce ghaNo phera che. te baMnenA saMbhrama karavAthI saMskRta, prAkRta ne bolAtI bhASaonA sAhityanA itihAsanA abhyAsIne temanA aitihAsika vikAsano kharo khyAla AvI zakato nathI. jaina AgamanuM sAhitya philasUphImAM utarI paDe che, tyAre kathAtmaka thai jAya che. kriyAtmaka jaNAya che. sAMpradAyika thai jAya che, anekavAra te bodhAtmaka ne AdezAtmaka thai jAya che. anekavAra temAM jaina muninuM athavA tIrthaMkaranuM vyaktitva dIpI uThe che. jainonA kAvyomAM, nATakomAM, ciratomAM, rAsAomAM ane stotromAM ghaNIvAra vAcakane jainetara lakhANonI prasAdI maLI zake che. mAtra tenuM nirIkSaNa thavuM joie. jaina sAhityanuM bIjuM lakSaNa caritAnuyoga che. rAgadveSane jItanAra AtmAnA vacano haMmezA hirabhadrasUrinI vANImAM 'yuktimat' hoya che ane te mAnya thavA joie. A jaina darzananuM mukhya sUtra che. AkhuM jaina darzana A sUtranA pAyA upara caNAyeluM che. uparAMta badhA darzanomAM AcAryonA maMtavyone svIkAravAmAM ne pUjavAmAM Ave che, ne temanA upara saMyamathI ne pUjyabudhdhithI UhApoha karavAmAM Ave che, paNa jaina vADmayamAM to temanA maMtavyo mAtra nahi, paNa temanAM cirato pUjanIya ne anukaraNIya ja nahi paNa sUkSmatAthI varNana yogya gaNavAmAM Ave che. A kAraNathI jainoe potAnA vADmayane khAsa ciratAtmaka banAvyuM che. tIrthaMkaronA-gaNadharonAM sUtronA viSayabhUta sAdhu-sAdhvIonAM ne zrAvaka zrAvikAnA pUrva AcAryonA ne sUrionAM ne jaina zAsanane dIpAvanAra rAjAonA cirato jainoe khUba vistAryA che. e carito gadya ane padyamAM vistAravAmAM AvyAM che ane temano vistAra karatI vakhate prAcIna vADmaya zAstranA badhA niyamo pALavAno yatna karavAmAM Avyo che. A ciratonAM keTalAka pAtro prazasta hatAM, tethI lekhakonI dRSTie temanuM varNana amuka ddaSTithI karavAmAM AvyuM che. temAM cAlu ciratAtmaka vADmaya-biography-nI badhI vaizeSikatA AvI zakI nathI. temAM guNone atizayo tarIke varNavyA haze, temAM doSone DhAMkavAmAM AvyA haze, caritanuM varNana sAMpradAyikane dhArmika thai jatuM haze, temAM kathAvibhAga joDI devAmAM Avyo haze. yAtrAnA varNano, maMdironA jirNodhdhAra, amAri ghoSaNAnA jaya vAkyo, dIkSA utsavo, zAsanano udyota, e badhuM temAM vizeSapaNe AvatuM haze, chatAM te sAhitya bhAga avanavo che, paraMparAthI kheDAto 3 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avyo che. ne temAM anekavidha, ane upayogI vyaktigata, aitihAsika, sAmAjika, bhaugolika, ne rAjakIya mAhitI bharavAmAM AvI che. tethI A guNa badhAe khAsa tapAsavo ghaTe che. jaina sAhitya caritAtmaka che teTaluM ja aitihAsika che. tenA parizIlanathI hindanA itihAsane navo AkAra maLyo che. ne bhaviSyamAM maLaze. gujarAtanA itihAsamAM to te sAhitya aneruM sthAna le che. bhAratIya kathAH bhAratIya kathA sAhitya vize vidvAna DaoN. hasu yAjJika lakhe che ke "prAcIna ane madhyakAlIna bhAratIya kathA sAhityanI mukhya dhArAo vaidika, baudhdha ane jaina e traNa che. vaidika ane jainadhArAnuM kathA sAhitya enA udgamathI zarU karIne te cheka Aja sudhI vikAsa pAmatuM rahyuM che. bhASAnuM svarUpa ane upalabdha graMthonA nirmANakALanI dRSTie punarjanma ane karma sidhdhAMtane prAdhAnya ApatI jaina dharmanI dhArA baudhdhanI anugAmI che.'' vArtA vikAsanI dRSTie jenadhArAmAM AgamanA prathama aMganI trIjI cUlikAmAM maLatI mahAvIra jIvanakathA, pAMcamA aMgamAM maLatI "bhagavatI-vivAha-paNati" ane chaThThA aMgamAM mahAvIra mukhe vahelI 'NAyadhammakahAo" atyaMta mahattvanI che. ahIM lokakathA, dRSTAMtakathA, daMtakathA, rUpakagranthikathA, sAhasa ane pravAsanI kathA, adbhutaraMgI parIkathA, cora-lUMTArAnI kathA ema vividha prakAranA bhAratIya kathA sAhityano paricaya maLe che. AthI "NAyadhammakahAo" prAcIna vaividhyasabhara kathA saMgraha che. arthanI rIte sAmAnya ne tuccha lAgato Tucako vizeSa dRSTibiMdu ane arthano vAhaka banI daSTAMta kathA bane che tyAre sajIva sAhitya svarUpa bane che. TucakAone AvuM rUpa jainadhArAe ApyuM che. "uttarAdhyayanamAM paNa A prakAranA daSTAMta kathAnako maLe che. bhAratIya kathA sAhityamAM rAmakathA ane kRSNakathAno abhyAsa A daSTie karavA jevo che. rAma ane kRSNa brAhmaNadhArAnA mukhya ane prANabhUta che. kema ke te dharmanA avatAra rUpe manAya che, chatAM baudhdha ane jainadhArAmAM A kathAo pracalita rahI vikasatI AvI che. brAhmaNadhArAnI A prAcIna dharmakathAo baudhdha ane jainadhArAmAM AlekhAtAM emAM nAnA moTA parivartano thayelAM che. "eka ja kathAnA judA judA pravAho e kathAnA ghaDatara-vikAsamAM jeTale aMze Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirNAyaka bane che tethI vizeSa aMze pravartita paristhiti ane sAMskRtika mUlyonAM paNa nirdezaka bane che. tethI vizeSa aMze pravartita paristhiti ane sAMskRtika mUlyonAM paNa nirdezaka banI aitihAsika tathyane tAravAmAM upayogI bane che. hariSaNanA kathAkoSa" ane "vasudevahiMDI mAM maLatI viSNukumAranI vArtAno saMbaMdha jaina harivaMza joDe che. keTalAka kathAnakono svataMtra udgama vibhinna dhArAomAM thayelo che. rAmakathA ane kRSNakathAno sAhajika saMbaMdha brAhmaNadhArA sAthe che, chatAM enI dIrgha prAcIna paraMparA baudhdha ane jaina baMnemAM maLe che. jenAvatAranI rAmakathA ane kRSNakathA pAchaLathI thayelA parivartano nathI paraMtu svataMtra mULa ane udbhava dharAvatA kathA pravAho che." bhAratIya kathAsAhitya vize harivallabha bhAyANI lakhe che ke: bhAratIya kathA bhaMDAra jagatano sauthI vadhu samRdhdha kathAbhaMDAra che. aDhI-traNa hajAra varasathI bhAratanI prAcIna-arvAcIna aneka bhASAomAM kathA vArtAo racAtI AvI che. hajAro graMthomAM e saMgrahIta thayelI che. ane atyAre maukhika paraMparAmAM paNa hajAro kathAo jIvatI che. saMskRta, prAkRta, apabhraMza ane arvAcIna bhAratIyaAryA bhASAonI tathA drAviDI parivAranI bhASAonI likhita temaja maukhika paraMparAomAM samagrapaNe je kathAvArtAo maLe che temanI saMkhyAno koI aMdAja bAMdhI zakAya tema nathI. mULa kathAo, temanA rUpAMtaro, ghaTako ane mizraNonI daSTie AnA lAkhe lekhAM thAya. vizvanI bIjI koipaNa sAMskRtika paraMparA pAse, vipulatA, vaividhya ane sAtatyanI daSTie AnI spardhAmAM UbhuM rahI zake tevuM kathAsAhitya nathI. bhAratIya kathAsAhityane agAdha ane aphATa mahAsAgaranI upamA ApIe to temAM kazI atizayokti nathI. yuropa, eziyA, AphrikA vagere pradezonI lokakathAonA itihAsa ane tulanAtmaka adhyayanane mATe, tathA kathAonA eka kendramAMthI bIjA kendramAM thatAM prasaraNa ane rUpAMtaraNanI tapAsa mATe bhAratIya kathAo ane kathA guccho sarvAdhika mahattva dharAve che. "bRhatkathA', "jAtakakathAo', paMcataMtra"," siMhAsana-dvAtrizikA', 'vetAla paMcaviMzati", "zukra saptati" vagerenuM A daSTie ghaNA lokakathAvidoe saghana ane vyApaka adhyayana kareluM che.' A uparathI kahI zakAya ke prAcIna ane madhyakAlIna bhAratIya kathAsAhityanI mukhya dhArAo vaidika, baudhdha ane jaina e traNa che. jaina kathA dharmanI dhArA baudhdhanI anugAmI che. rAyadhammakahAomAM lokakathA, daSTAMtakathA, daMtakathA, rUpaka granthikathA, sAhasa ane pravAsanIkathA, adbhutaraMgI parikathA, cora lUMTArAnI kathA ema vividha prakAranA bhAratIya kathA sAhityano paricaya maLe che. uttarAdhyayanamAM paNa daSTAMta Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAnako jovA maLe che je ApaNe AgaLa joizuM. rAmakathA kRSNakathA paNa jenA sAhityamAM pracalita rahI vikasatI AvI che. jene prAkRta sAhitya vize naMdalAla devaluka lakhe che ke: bhagavAna mahAvIre temano upadeza strIo, abAla, vRdhdho ane nirakSaro samajI zake te mATe lokabhASA prAkRtamAM Apelo. prAtanI je lokabhASAno temaNe upayoga karelo te ardhamAgadhI hatI. temane anusarIne badhA jena zramaNoe paNa ardhamAgadhI prAkRtamAM ja pracAra karelo. AthI prAcInatama jaina sAhitya (Agama ane Agametara) prAkRtanI zAkhA ardhamAgadhImAM lakhAyuM che. jene matanA pracAra mATe zramaNoe vividha kathAo ane AkhyAnonI racanA karIne prAkRta sAhityane samRdhdha karyuM che. A kathA graMthomAM dharmane kendramAM rAkhIne AkhyAno lakhavAmAM AvyA. kathA bhale arthopArjana viSayaka ke kAmaviSayaka hoya, paNa teno mukhya udezya dharma sthApanAno ja rahyo che. saMghadAsagaNinI suvikhyAta "vasudevahiMDImAM zRMgAra kathAne nimitte dharmakathAnuM ja nirUpaNa thayuM che. Agama racanA kALanA sAhityamAM noMdhapAtra prAkRta graMtho racAyA che. temAMno jenakathA sAhityano sarva prathama graMtha, je Aje anupalabdha che, te 'NAyAdhammakahAo' (jJAtA dharmakathA) che. AmAM 19 adhyanomAM jJAtaputra mahAvIranA mukhe kahevAyelI aneka kathAo ane upakathAo saMgrahAyelI hatI. A kALanI anya kRtiomAM 'upAsaka dazA" (zrI mahAvIranA dasa upAsakonI kathA) aMtakudazA (ahaMtonI kathA), vipAkasUtra (zubha ane azubha karmonA phaLanI kathAo), uttarAdhyayana sUtra(tyAga ane vairAgyanI saMpAdakAtmaka kathAo)nI kathAo ullekhanIya prAkRta Agametara sAhityamAM cAritra graMthonuM sthAna agatyanuM che. "gresaTha salAkA puruSa caritamAM 24 tIrthakaro 1ra cakravartIo, 9 vAsudevo, 9 baLadevo ane 9 prativAsudevonuM caritra citraNa che. 'kalpasUtra'mAM tIrthakaronA jIvananuM varNana che. vimalasUrinA "paumacariya"mAM jaina rAmAyaNa ane harivaMza cAriyamAM (anupalabdha) kuSNakathAnuM varNana che. A uparAMta kathA graMthomAM 'taraMgavaIkahA", "samarAizcakahA", ane "kuvalayamAlA mukhya che. prAkRtamAM lakhAyelA kathA koSo paNa jANItA che. temAM jinezvarasUrinuM 'kahANaya kosa" (kathAnakakoSa) guNacaMdra gaNinuM "kahArayaNakosa" (kAratna koSa), vinayacaMdranuM Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dhammakahANacakoSa' (dharmakathAnaka koSa) ane bhadrezvaranuM 'kahAvali' (kathAvali)no nAmono ullekha karI zakAya. prAkRta kathA sAhityamAM zramaNoe racelA dhArmika laukika sAhityano paNa nirdeza karavo jarUrI che. jevI ke lokakathAo, nItikathAo, daMtakathAo, parIkathAo, prANIkathAo, laghukathAo, AkhyAno Adi...'' (4)a. udgamaH (1) jaina kathA sAhityanA udgama vize jaina sAhityanA prakhara vidvAna DaoN.sAgaramala jaina lakhe che ke, "kathA sAhityano udbhava eTalo ja prAcIna che jeTaluM A pRthvI para mAnavanuM astitva. sAhityika DhaSTie kathAonI racanAmAM kaMika judApaNuM hoya paNa kathAkathananI paraMparA bahu jUnI che. kathA sAhitya mATe aMgrejImAM literature zabda pracalita che eTale ke AkhyAna yA rUpakanA rUpamAM je kahevAmAM Ave athavA lakhavAmAM Ave te badhuM kathAnI antargata Ave. sAmAnya arthamAM kahIe to "je kahevAmAM Ave te kathA che.'' paraMtu jyAre A kathAo lekhita rUpe pustakamAM gUMthAi tyAre tenuM svarUpa sthira thavA pAmyuM haze. bIjA zabdomAM kahIe to pahelA kathA zruta paraMparAthI cAlatI hatI, pachI tenuM lekhita svarUpa thayuM. A vAta jaina sAhityanA saMdarbhamAM paNa satya che. jaina paraMparAmAM pahelA kathA anuzruti rUpamAM cAlatI hatI ane eja kAraNa che ke laukika paraMparAnA AdhAra para emAM samaye samaye saMkSepaNa, parivartana, vistaraNa, parizodhana ane saMmizraNa thatuM rahyuM. maukhika paraMparAnA rUpamAM A kathAoe samagra bhUmaMDalanI cAtrA karI che ane temAM vibhinna dharmo ane sAmAjika saMskRtinA mAdhyamathI AMzika parivartana ane parivardhana paNa thayuM che. duSTAMtarUpe vibhinna dezomAM pracalita kathAomAM thoDuM sAmya ane thoDuM judApaNuM che. hitopadeza ane isapanI kathAo AnuM pramANa che.'' (ra) jaina kathAsAhityanA udgama vize vidvAna DaoN. hasu yAjJika lakhe che ke, jaina srotanAM kathAnakonuM mULa vaidika, baudhdha ke jaina paraMparAmAM joi zakAya. RSabhadeva, pArzvanAtha ane mahAvIrasvAmI Aphri tIrthaMkaronI jIvana viSacaka daMtakathAo, zArIrika ane mAnasika cAtanAo, ahiMsA, karmavipAka, saMsAra saMbodhonI nazvaratA ityAdinAM kathAnako, agrasara dharma, mukhya sAdhu sAdhvInA jIvana saMdarbhe pragaTelAM carita ane prabaMdho niHzaMka jaina dhArAnI nijI mUDI che. zeSa kathAnakonAM mULa anya paraMparAmAM joi zakAya. dharmanA keTalAka mahattvanA sidhdhAMto 7 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paratve baudhdha ane jaina samAna valaNa dharAve che. AthI baMne dharmanA prANabhUta aMzane samAna abhivyakti ApatAM baudhdha dharmanAM pracalita kathAnakone jaina paraMparAmAM svAbhAvika sthAna maLI cUkyuM che. jAtaka ane avadAna sAhityanAM AvAM keTalAka kathAnako jaina paraMparAmAM paNa nirUpAyAM che. keTalAka kathAnako brAhmaNa, baudhdha ane jaina e traNe dhArAmAM bhAratIya vArtA vizvanA samAna dhanamAMthI prApta thayelAM che. rAsAono paNa moTo bhAga loka paraMparAnI pracalita kathAomAMthI levAyo che. traNe dhArAmAM prApta thatAM hoya evAM kathAnakono tulanAtmaka abhyAsa bhAratIya kathAonAM mULa para vizeSa prakAza pADI zake che. anya dhArAnA, savizeSa to brAhmaNa dhArAnA kathAnako,jaina dhArAmAM praviSTa thayAnAM be mukhya kAraNa spaSTa che. eka to e ke brAhmaNa dhArAnI keTalIka kathAo to eTalI rasaprada ane loka hRdayamAM sthAna pAmI cUkelI hatI ke kevaLa kathAnA AkarSaka sAdhane dharma pracAra karavA icchatA yatione saheje e svIkAravI paDe. bIjuM e ke eka pakSe te kathAnAyako potAnA dharma paMthanA hatA evuM prasthApita karI dharma paMthanuM gaurava vadhArI zakAya, to bIje pakSe e nAyakonA jIvananI kSatio ane dharmasidhdhAMtanI agrAhyatA darzAvI e dvArA potAnA dharmanI mahattA pragaTa karI zakAya. prAcIna ane madhyakAlIna bhAratIya kathA sAhityanI mukhya dhArAo vaidika, baudhdha ane jaina e traNa che. vaidika ane jaina dhArAnuM kathA sAhitya enA udgamathI zarU karIne te cheka Aja sudhI vikAsa pAmatuM rahyuM che. bhASAnuM svarUpa ane upalabdha graMthonA nirmANa kALanI dRSTie punarjanma ane karmasidhdhAMtane prAdhAnya ApatI jainadharmanI dhArA baudhdhanI anugAmI che. chatAM DaoN.e ena. upAdhye jene 'mAgadhI-dharma' evuM nAma Ape che tenI zAkhA tarIke dArzanika rUpamAM jainatattva vicAraNAnI dhArA baudhdha jeTalI ja prAcIna che. A dhArAne mULa dharmagraMtha 'Agama' AjanA enA upalabdha svarUpamAM vahelAmAM vahelo isunI pahelI sadImAM racAi cUkyo hato e nizcita che.''` jaina kathA sAhityanA uddagama vize DaoN. kavina zAha lakhe che ke, 'jaina sAhityanA be prakAra che. Agamika ane anAgamika. Agamika eTale 45 Agama Adi mULabhUta graMthone AdhAre spaSTIkaraNarUpe lakhAyelA graMtho. anAgamika eTale Agamika sAhitya sivAyanI kRtionuM sAhitya. anAgamika sAhityanA eka bhAgarUpe gadya-padyamAM racAyeluM kathA sAhitya dharmakathAnuyoga che. dharmakathAnuyoga eTale dhArmika viSayo-sidhdhAMtone spaSTa-caritArtha karatI kathAono saMcaya. dharmakathAnuyogamAM mahApuruSoe jIvanamAM zAstrokata AcAra 8 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAlanathI mukti prApta karIne mAnava janma sArthaka karyo che teno mUlyavAna saMdarbha prApta thAya che. tIrthakara bhagavaMto, cakravartI, baLadeva, vAsudeva, mahApuruSo, sAdhu mahAtmAo, dhanika zreSThio, satI strIo, kusaMskAra, saMsAranI asAratA saMyama dharmanI mahattA jevA vividha viSayone sparzatA vicAro tenA dvArA pragaTa thayA che. dharmakathAnuyogano Arya rakSitasUrie udhdhAra karyo hato. Ama, jaina kathA sAhityanuM mULa dharmakathAnuyoga che." jaina kathA sAhityanA udgama vize vidvAna DaoN.kAntibhAI bI zAha lakhe che ke, . "jema jaina darzana ane jaina jIvanazailIno AdhAra strota ApaNA Agamo che tema jaina kathA sAhityano mukhya AdhArasrota paNa ApaNuM Agama sAhitya che. ApaNA AgamasUtro samajavA mATe cAra anuyoga prasthApita thayA che. caraNakaraNAnuyoga, dravyAnuyoga, gaNitAnuyoga ane dharmakathAnuyoga. Ama ApaNA zrutAbhyAsamA dharmakathAnuM pAsu eka mahattvanuM paribaLa che. ApaNI dvAdazAMgImAM chaThuM aMga "jJAtA dharmakathAMga" che. je dharmakathAnuyoganI daSTie mahattvanuM che. tIrthakarothI laine satI strIo, zreSThIo, rAjAo AdinI kathAo ApaNA ekAdhika AgamomAM samAviSTa thai che." A uparathI kahI zakAya ke jaina kathA sAhityano uddabhava ati prAcIna che. kathA pahelA maukhika rUpamAM hatI. tyAra bAda lekhita rUpamAM pracalita thai. temAM vibhinna dharmo ane sAmAjika saMskRtinA mAdhyamathI AMzika parivartana thayuM che. vibhinna dezomAM pracalita kathAomAM thoDuM sAmya ane thoDuM judApaNuM che. jema ke hitopadeza ane isapanI kathAo. jaina dhArAmAM jhaSabhadeva, mahAvIrasvAmI Adi tIrthakaronI jIvana viSayaka kathAo, kulakaro AdinI kathAo mUkI che. keTalAMka kathAnako brAhmaNa baudhdha ane jaina e traNe dhArAmAM bhAratIya vArtA vizvanA samAna dhanamAMthI prApta thayA che. rAsAo paNa pracalita kathAomAMthI levAyA che. jenadharmanI dhArA punarjanma ane karma sidhdhAMtane prAdhAnya Ape che. jaina Agamono paricaya tathA kathAnuyoga : jaina dharma graMtha mULa "Agama" je IsunI pahelI sadImAM racAyo che. jaina sAhitya Agamika ane anAgamika che. temAM anAgamika kathA sAhitya dharma kathAnuyoga che. jemAM tIrthakara bhagavaMto cakravartI, baLadeva, vAsudeva, mahApuruSo, sAdhu mahAtmAo, dhanika zreSThIo, satI strIo, kusaMskAra, saMsAranI asAratA, saMyama dharmanI mahattA jevA vividha viSayone sparzatA vicAro pragaTa thAya che. Ama jaina kathAsAhityanuM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULa dharmakathAnuyoga che. ApaNI dvAdazAMgImAM chaThuM aMga "jJAtA dharmakathAga" che. je dharmakathAnuyoganI daSTie mahattvanuM che. jaina AgamonI viSayAnusArI vyAkhyA zailIne "aNuoga" kahevAyela che. aNu" no artha 'sUkSma che. "sUtra" sUkSma hoya che. AthI tAtparya e nIkaLyuM ke sUtrano abhidheya(artha)nI sAthe yoga-saMbaMdha joDavo, sUtrAnusArI arthanI vyAkhyA, anveSaNA tathA anuyojanA karavI te "anuyoga" kahevAya che. kALanA prabhAve matijJAna zrutajJAnanI vizeSa nirmaLatA ochI thavA lAgI, zAstronA artha anusaMdhAnamAM pramAda thavA lAgyo tyAre mahAna vyutadhara Arya vajanA ziSya Arya rakSitasUrie AgamonI vyAkhyA mATe anuyoga zailInuM pracalana karyuM. anuyoga bIjarUpe to mULa sUtromAM vidyamAna che ja, paraMtu jyAM sudhI naya-nikSepa zailInuM pravartana rahyuM tyAM sudhI anuyoganuM vizeSa pracalana thai zakyuM nahi. AryarakSitasUrie AvanAra yuganA Agama-abhyAsIonI baudhdhika kSamatAne dhyAnamAM rAkhI anuyoga zailIthI AgamonI vyAkhyA karI. te yugamAM A zailI atyaMta sugama gaNAI eTale adhika lokapriya banI. AryarakSitasUrie sUrya prajJapti Adi khagoLa-bhUgoLa viSayaka Agamono gaNitAnuyogamAM samAveza karyo. temaNe AtmA, dravya, pudgala, karma AdinuM gahana varNana karatAM Agamone 'dravyAnuyoga"mAM ane zramaNAcAra, zrAvakAcAra saMbaMdhI viSayone "caraNa karaNAnuyoga'mAM samAvyA. A badhA pachI je dharmakathA, rUpaka, daSTAMta Adi viSayo vadhyA te badhA dharmakathAnuyoga (dhama kahANuyoga)mAM samAviSTa karavAmAM AvyA. paMDitaratna munikamalajIe Agama sAhityamAMthI dharmakathAnuyoganI sAmagrI saMkalita karI che. jene temaNe "dhamakahANuyoga" nAma ApyuM che. A saMkalanamAM temaNe nimnalikhita Agama graMthonI sAmagrI lIdhI. aMgagraMthaH- AcArAMga sUtra, sUtrakRtAMga, sthAnAMga, samavAyAMga, bhagavatI sUtra, jJAtAdharma kathA, upAsakadazA, aMtakata dazA, anuttaropapAtika dazA, vipAka sUtra. upAMgagraMthaH- papAtika, rAjapraznIya, jaMbudvIpa prajJapti, nirayAvalikA, puSpikA, vRSNidazA, puSpacUlikA. mULasUtra - uttarAdhyayana sUtra, naMdI sUtra chedasUtraH- dazAzrutaskaMdha, kalpasUtra Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) AcArAMga sUtra:- kathAsAhityanI dRSTie temAM rUpako ApelA che. chaThThA adhyayananAM pahelA udezAmAM kAcabAnuM dRSTAMta che. je AtmajJAnanA potAnA anubhava mATe prayojavAmAM Ave che. AvA bIjA rUpako paNa maLe che. je sAdhakane Atma ciMtanamAM aMtima samaya paryanta sthira rahevA mATe upayogI che. mahAvIra caritramAM paNa keTalAya kathA tatvo samAyelA che. AcArya hemacaMdra dvitIya zrutaskaMdhanI tRtIya ane caturtha cUlikA saMbaMdhamAM eka evI kathA ApI che. jemAM temano saMbaMdha mahAvidehakSetramAM birAjamAna sImaMdhara tIrthakara sAthe joDavAmAM Avyo che. (2) sUtrakRtAMga - A graMthamAM AdrakumAra ane gozAlaka tathA udaka ane gautamasvAmI vacce thayelA saMvAdono ullekha che. puMDarikanuM dRSTAMta che. zizupAla, dvepAyana vagerenA prAsaMgika ullekha che. A graMtha aitihAsika temaja dArzanika kathA tattvonI daSTie mahattvano che. (3) sthAnAMgasUtra:- prathama adhyayanamAM bhagavAnanuM aitihAsika tathya che. bharata cakravartI, samrATa sanatakumAra, gajasukumAla, marudevAnI kathA che. A uparAMta zAlIbha, kArtika, AnaMda, teTalIputra, atimukta, dazArNabhadra AdinA kathAnako che. zramaNI poTTilAnI kathA, sAta nindavonuM varNana paNa A graMthamAM che. A graMthanI upamAo ane pratikomAM AmAM Apela kathAbIjanI zodha karI zakAya che. (4) samavAyAMga:- A graMthamAM naraka, tiryaca, manuSya, devatA, kulakara, tIrthakara, gaNadhara, cakravartI, baLadeva, vAsudeva AdinuM varNana che. tethI A graMthamAM kathA tatvo karatA caritratattvono samAveza vizeSa che. (5) vyAkhyAprajJapti(bhagavatI sUtra):- A eka vizALa graMtha che. emAM seMkaDo viSayo che. A graMthamAM mahAvIra sAthe vArtAlApa karanAra keTalAka puruSo ane strIonI kathAo che. zivarAjarSi, jamAli, udayanarAjA, zaMkha, jayanti zramaNopAsikA, somila, sudarzana vagere aneka vyaktionA jIvananI mahattvapUrNa ghaTanAo A graMthamAM varNavela che. gozAlaka caritra, prabhu mahAvIra-gautamano bhavAntarIya saMbaMdha, kArtika zeThanuM caritra Adi. (6) jJAtA dharmakathA - A graMtha Agamika kathAono pratinidhi graMtha che. bIjA zrutaskaMdhamAM sADAtraNa karoDa kathAo hovAno ullekha che. vartamAnamAM rarapa kathAo che. AmAM meghakumAra, thAvaccA putra, kRSNa vAsudeva, mallI, draupadI, nAgazrI, jitazatrurAjA, kaMDarika muni, jinapAla-jinarakSita, rAjA rukamI, IndrANIonA pUrvabhavanA kathAnako, abhayakumAra, naMdamaNiyAranI kathA, tetalI putra, puMDarika Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMDarikanI kathA che. Ama, jJAtA dharmakathAmAM saMyamane daDha banAvatI kathAo madhapUDAM jevI rasasabhara che. temAMthI eka eka madhubiMdurUpI adhyayanamAMthI judA-judo vairAgyarasa nItare che. A graMthamAM dRSTAMta ane rUpaka kathAo paNa che. jemake iMDA kahe che zradhdhA rAkho, kAcabo kahe che dhIraja rAkho, ghoDA kahe che vairAgya rAkho, caMdra kahe che apramattabhAva rAkho, tuMbaDuM kahe che nirlepabhAva rAkho, dAvadrava kahe che sahiSNutA rAkho, naMdIphaLa kahe che anAsakta bhAva rAkho. jJAtA dharmakathA pazukathAo mATe paNa udgama graMtha mAnI zakAya. temAM hAthI, azva, sasalo, kAcabA, mora, deDakA, ziyALa vagere pAyArUpe che. jemAM meruprabhahAthI ahiMsAnuM udAharaNa pUruM pADe che. A graMthanA be vibhAga che prathama zrutaskaMdha 'jJAtA" ane bIjA grutaskaMdhanuM nAma dharmakathA" che. A baMnenA joDANathI jJAtA dharmakathA nAma niSpanna thayuM che. A rIte prastuta kathA graMthanI mukhya tathA avAMtara kathAmAM aneka ghaTanAo, vividha zabdo, varNano vaDe prAcIna kALanI vAto jaNAya che. bIjA zrutaskaMdhamAM mULa to ra06 sAdhvInI kathA che. kevaLakAlInI kathA pUrNa kathA che. nArI kathAnI daSTie A kathA mahattvapUrNa che. (7) upAsaka dazAH- jemAM mahAvIranA mukhya dasa zrAvakonA jIvana-caritranuM varNana che. Aje paNa A kathAo zrAvakadharmanA upAsako mATe AdarzarUpa banI rahI che. prabhunA 1ra vratadhArI zrAvakonI saMkhyA 1,59,000nI hatI. temAMnA A daza paDimAdhArI zrAvakonI kathA aitihAsika mahatva dharAve che. mahAvIra svAmInA upAsaka hovAthI upAsaka dazAMgasUtra nAma rAkhavAmAM AvyuM che. (8) annakRtadazA - aMtagaDasUtra eTale saMsArano saMpUrNa aMta karAvatI aMtaHkaraNanI yAtrA. A graMthamAM janma maraNanI paraMparAno potAnI sAdhanAthI aMta karanAra daza vyaktionI kathA che. keTalIka kathAono saMbaMdha ariSTanemi ane kRSNa vAsudevanA yuga sAthe che. gajasukumAlanI kathA laukika kathAne anurUpa vikasita thaI che. graMthanA aMtima traNa vargonI kathAno saMbaMdha mahAvIra tathA rAjA zreNika sAthe che. A graMthamAM 8 varSanA atimuktakumAra, 16 varSanA gajasukumAlathI laine Azare hajAra varSanI uMmaravALA anIyasakumAra Adi kumAronA varNano che. (9) anuttaropapAtika dazAH- A graMthamAM evI kathAo che jemaNe tapa sAdhanA dvArA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devaloka (anuttara vimAna)nI prApti karela che. AmAM kula tetrIza kathAo che. jemAMnI trevIza kathAo rAjakumAronI ane dasa kathAo sAmAnya pAtronI che. AmAM dhanyakumAra sArthavAha putranI kathA vizeSa hRdayagrAhI che. (10) zrI vipAkasUtra - vipAka eTale puNya ane pApa karmonuM phaLa. pratyeka adhyayanamAM pUrvabhavanI carcA che. AmAM mRgAputranI kathAmAM keTalIka avAntara kathAo gUMthAyelI che. kathopakathananI daSTie A graMthanI kathAo vizeSa samRdhdha che. duHkhavipAkamAM kathAnAyako mAMsAhAra karanAra, iMDAnuM sevana karanAra, adhama pApAcAra karanAra che. pUrvabhavamAM 499 sAdhuone jIvatA saLagAvI denAra devadattA te bhavamAM sAsunI hatyA kare che. anarthonI khANa samAna kAma bhogomAM lIna rahIne duHkhonI paraMparA vadhAranAra aMjuzrInI kathA che. sukhavipAkamAM subAhukumAranuM varNana che Ama hiMsA, corI, maithuna vagerenA kharAba pariNAmonI kathAo AmAM che. Ama, vipAka sUtra bhAvAraNyamAM bhUlA paDelA, bhaTakatA bhavya prANIo mATe bhomiyo (11) uvavAI sUtra - A sUtrane saMskRtamAM aupapAtika sUtra kahe che. A sUtramAM be bhAga che. (1)samavasaraNa (ra)upapAta. prathama vibhAgamAM prabhu mahAvIranA guNonuM, dehanuM, caMpA nagarInuM, koNika rAjAnuM, dhAriNI rANInuM, aMbaDa parivrAjakanuM varNana che. bIjA upapAta vibhAgamAM aMbaDa parivrAjaka ane tenA 700 ziSyonA kathAnako che. A sUtramAM jainamunionA tyAgamaya jIvananuM varNana che. (12) zrI rAyapAseNIya sUtraH- zramaNa kezikumAra-gaNadhArI e pradezI rAjAne je uttaro ApyA tenuM varNana che. A AgamanuM mukhya pAtra pradezI rAjA che. sUtrakAre cittasArathi, pradeza rAjA, kezIkumAra zramaNa A traNa pAtranI AsapAsa ja Agama kathAnI racanA karI che. A sUtra navalakathA jevuM che. A sUtranI ra078 gAthA che. (13) zrI jaMbudvIpa-prajJapti - A paNa jJAtA dharmakathAnuM upAMga che. bhUgoLa saMbaMdhI varNana che. temAM nAbhikulakara RSabhadeva tIrthakara, bharata cakravartInI kathAonuM vivaraNa (14) zrInirayAvalikA sUtraH- A AThamuM upAMga bhadrabAhunA samayanI pahelA racAyuM hovAnuM manAya che. A Agama dharmakathAnuyoganI zailInuM che. karmanI vicitratA mATe sAmrAjyanA samrATa rAgakesarI rAjAnA kedI thayelA, dveSI yuvarAjanA hAthathI baMdhAyelA bAvana AtmAmAMthI keTalAka AtmAonuM romAMcaka kathAnaka svayaM 13 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImukhethI kahe che. AmAM rAjA zreNika, rANI cellaNA, rAjakumAra kUNikanI kathA vistArapUrvaka che. (15) zrI kaSpavaDisiyA - A Agama sthavira bhagavaMto dvArA bhadrabAhunA samaya pahelA racAyo haze ema anumAna thAya che. A ardhamArgadhI bhASAmAM che. zreNika rAjAnA kAlakumAra-sukAlakumAra Adi dasa putronA kathAvarNana che. (16) zrI puphiyA/puSpikA sUtra:- A Agama gadyazailImAM che. temAM caMdra, sUrya, zuka, bahuputrika, pUrNabhadra, maNibhadra, datta, ziva, bala, anAdara e dase jIvo pUrvabhavamAM bhagavAna pArzvanAthanA zAsanamAM dharmano bodha pAmyA hatA. temanA vize gautama svAmI-mahAvIra svAmIne pUche che ane mahAvIra prabhu temanA pUrvabhavonuM kathana kare che. (17) zrI puSkacUliyA-puSpacUlikA sUtra:- A graMthamAM pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanamAM "pUSpacUlA" nAmanI pravartinI sAdhvIjI pAse dIkSita dasa strIonuM kathAnaka che. A upAMganA dasa adhyayana che. jenAM nAma A pramANe che. (1)zrIdevI (2)hIdevI (3)vRtidevI (4)kIrtidevI (5)budhdhidevI (6)lakSmIdevI (7) IlAdevI (8)surAdevI (9)rasadevI (10)gaMdhadevI. (18) zrIvanDidazA-vRSNidazA sUtra:- A Agama bAramuM upAMga che. temA 12 adhyayana che. (1)niSadha kumAra (ra)mAtalIkumAra (3)vahakumAra (4)vahekumAra (5)pragatikumAra (6)jyotikumAra (7)dazarathakumAra (8)deDhathakumAra (9)mahAdhanakumAra (10)saptadhanakumAra (11)dazadhana kumAra (12)zatadhanakumAra. (19) saMsmAraka prakIrNaka - A Agama aMtima ArAdhanAne anulakSe che. A graMthamAM saMthAro dhAraNa karanArA mahApuruSonA smaraNa karavAmAM AvyA che. arNikA putrAcArya, sukosalamuni, avaMtI sukumAla, cANakya, kAMkadI nagarInA abhayaghoSarAma Adi. cilAtI putra, gajasukumAla Adi mahApuruSoe upasargamAM dhAraNa karelI apUrva samatAnI ane aMtakAlIna ArAdhanAno mahimA karyo che. (20) maraNasamAdhi prakIrNaka - A AgamamAM maraNa samAdhinI vistRta carcA che. samAdhi maraNane aneka vipattio ane pIDA vacce sidhdha karanArA mahApuruSonA dRSTAMto darzAvyA che. jemake sanatakumAracakravartI, metAryamuni, cilAtIputra, gajasukumAla, avaMtisukumAla, araNikamuni, aMdhakamuninA ziSyo, sukosalamuni, IlAcIputra, samabhAvane sidhdha karanArA damadaMta maharSinuM daSTAMta che. jyAM sudhI dIpakanI Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyota raheze tyAM sudhI kAryotsarga dhyAnamAM rahevAno abhigraha karanArA caMdrAvataMsaka rAjAnuM dRSTAMta che. dhannA-zAlibha kAyAnuM mamatva visArI, utkRSTa cAritra pAlana karI aMte eka mAsanuM anazana karI zilAno saMthAro karyo. daMzamasaka pariSaha saMdarbhe samaNabhadraRSinI kathA che. (21) zrI nizItha sUtra:- nizIthasUtra mahattara zrI vizAkhagaNie lakhyuM hatuM. A sUtra upara je cUrNa lakhAI temAM kAlikAcAryanI kathA che. (22) zrI dazAzrutaskaMdha - navamA pUrvamAMthI bhadrabAhu svAmIe zrI dazAzrutaskaMdha sUtranI racanA karI hatI. temAM AThamA paryuSaNAkalpa nAmanA adhyayanamAM prabhu mahAvIra devAdinA jIvana caritranuM varNana Ave che. dvAdazAMgI paricaya - tIrthakaronA upadezAnusAra gaNadharo je graMthanI racanA kare che te dvAdazAMgI-aMga praviSTa sUtra che. A aMgasUtrane AdhAre sthavira munio je zAstranI racanA kare che. te aMgabAhya zruta che. dvAdazAMgImAM (1)zrI AcArAMga (2)zrIsUtrakRtAMga (3)zrI ThANAMga (4)zrI samavAyAMga (5)zrI vyAkhyA prajJaptisUtra (6)zrI jJAtAdharma kathA (7)zrI upAsakadazAMga sUtra (8)zrIaMtakRtadazAMga sUtra (9)zrI anuttaropapAtikadazA sUtra (10)zrI praznavyAkaraNa sUtra (11)zrI vipAkasUtra (12)zrI daSTivAdasUtra Adino samAveza thAya che. AmAMthI 4 thI 8 sUtromAM kathAnako Ave che. (23) zrI utarAdhyayana sUtraH- A bIjuM mULasUtra che. aMtimadezanA, apRSTa vyAkaraNa evA zAstrarUpe A sUtranI gaNanA thaI che. A sUtranAM 36 adhyayana che. ra000 gAthA che. A sUtramAM gadya-padya mizra che. * 8mA kApiliya adhyayanamAM kapilakevalInA dRSTAMtathI sAdhakane nirlobha thavA pharamAvyuM che. * 9mA nami pravajyA adhyayanamAM IMdra ane pravajyA mATe prayANa karatA namirAjarSino saMvAda che. * 1ramAM harikezIya adhyayanamAM cAMDAla jAtimAM janmela harikezImuninA jIvana dvArA karmathI jAti nakkI thAya che janmathI nahi e samajAvI tyAga ane tapano mahimA darzAvyo che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 13mA citrasaMbhUta adhyayanamAM citra ane saMbhUti be bhAIonA cha bhavanuM varNana che. baMne munivaromAMthI saMbhUtimunie tapanuM niyANa karyuM jyAre citramunie nirdoSa cAritra pALyuM. AthI saMbhUti 7mI narake gayA ane citramuni mokSe gayA. (35 gAthA che) * 14muM iSakArIya adhyayana - A adhyayanamAM iSakAra nagaranA cha jIvo mokSagAmI jIvo- bhRgupurohita, tenI strI, temanA be putro, iSakAra rAjA, kamalAvatI rANInI dIkSAnuM vairAgya utpanna kare tevuM varNana che. pitA-putra ane pati-patni vacceno saMvAda noMdhapAtra che. * 18muM saMjaya adhyayana -rAjarSi saMjayanI dIkSAnuM 54gAthAmAM varNana che. jemaNe sAdhudharmamAM dIkSita thaine mukti prApta karI hatI tevA rAjAonuM varNana che. saMyatirAjA ane kSatriya rAjarSinA saMvAda khUba noMdhapAtra che. * 19muM mRgAputrIya adhyayana - mahelanA gokhamAM beThelA mRgAputre eka saMtane joI pote paNa AvuM sAdhupaNuM pALyuM che evuM jAtiya smaraNa jJAnathI jANI, saMyama levA mAtA-pitAnI AjJA mAMgI. A saMvAda 99 gAthAmAM * ra0muM mahA nirgathIya adhyayana - jemAM 60 gAthA che. anAthI munie zreNika rAjAne, anAtha-sanAtha bheda samajAvI sadharmanA mArge vALyA ane zreNikarAjA samagra parivAra sahita dharmanA rAgI banI gayA tenuM varNana che. * 21muM samudrapAlIya adhyayana - havelInI gokhamAM besIne rastA para najara paDatAM, eka aparAdhIne phAMsI caDAvavavA laI javAto joI vairAgya bhAva jAgyo te hakIkata varNana ra4 gAthAmAM karyuM che. coranA nimittathI dIkSA lai, sidhdhapada pAmyAnI kathA AkarSaka che, preraka che. raramuM rahanemi-rathanemi adhyayana - potAnA lagna nimite pazuono vadha thaze evuM jANIne nemanAthe ratha pAcho vALI lagna na karyA ane rAjumatIne saMyama mArge vALI navabhavanI prIta sAcavI. sAdhu rathanemi(saMsArI pakSe dIyara)ne asaMyamI jIvana karatAM to mRtyu zreSTha evuM kahI pharIthI saMyamamAM sthira karyAnuM 51 gAthAnuM A adhyayana che. bhagavAna ariSTanemi zrIkRSNa rAjImatI ane rathanemi AdinuM caritra asarakAraka che. * ra3muM kezI gautamIya adhyayana - bhagavAna pArzvanAthanA ziSya kezI ane bhagavAna mahAvIranA ziSya gautama vacce cAra mahAvrata ane pAMca mahAvrata, 16 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raMgIna vastra-sapheda vastra Adi viSayo paranI 89 gAthAmAM rajU thayelI saMvAdacarcA noMdhapAtra che. samaya anusAra bAhyAcAramAM parivartana thatuM raheze paNa sAdhunA mULa guNo sadA sarvathA ekasarakhA ja hoya che. 45 AgamamAMthI trevIza AgamomAM dekhAMta kathAono ullekha che jema ke "AcArAMga sUtra"mAM kAcabAnA rUpaka dRSTAMta dvArA AtmAno anubhava prayojyo che. "sUtra kRtAMgamAM vividha pAtronA saMvAda che. jema ke gautama svAmI ane udakano. A graMtha aitihAsika temaja dArzanika dRSTie mahattvano che. "sthAnAMga sUtra'nI upamAo ane pratIko parathI AmAM Avela kathAbIja maLe che. "samavAyAMga sUtra"mAM kulakara, tIrthakara jevA caritra tattvano samAveza thAya che. "vyAkhyA prajJapti'mAM mahAvIra sAthe vArtAlApa karanAra keTalAka puruSo ane strIonI kathA che. jJAtAdharma kathAmAM sADA traNa karoDa kathAo hovAno ullekha che. temAMthI atyAre rarapa kathAo che. A graMtha kathAono pratinidhi graMtha che. A graMtha pazuonI vArtA mATe paNa ugama graMtha manAya che. upAsakadazA graMthamAM zrAvaka dharmanI vAto maLe che. antakudazAmAM saMsArano aMta karanAra evA vyakitaonI kathA che. jema ke 8 varSanA atimukatakumAra, 16 varSanA gajasukumAla Adi. anutaro papAtika dazAmAM tapa sAdhanA dvArA devaloka prApta karanAranI kathA maLe che. zrI vipAkasUtramAM pUrvabhavanI carcA che. kathopakathananI dRSTie A graMtha vizeSa samRdhdha che. uvavAisUtramAM jaina munionA tyAgamaya jIvananuM varNana che. zrI rAyapAsaNIya sUtramAM kezikumAra-gaNadhare pradezI rAjAne je uttara ApyA tenuM varNana che. A graMtha navalakathA jevo che. zrI aMbudvIpa-prajJaptimAM nAbhikulakara, Sabhadeva, bharata AdinI kathAo che. zrI nirayAvalikA sUtramAM rAjA zreNika, callaNA, koNikanI kathA vistAra pUrvaka che. zrI kaSyavaDisiyAmAM zreNikarAjAnA kAlakumAra sukalakumAra Adi dasaputronI kathA varNana che. zrI puSkriyA-puSpika sUtramAM je dasa jIvo pUrvabhavamAM pArzvanAthanA zAsanamAM dharma bodha pAmyA hatA temanA vize mahAvIra prabhu gautama svAmIne kahe che. puSkacUliyA sUtramAM puSpacUlA sAdhvI pAse dIkSita dasa strIonuM kathAnaka che. zrI vanDidazA sUtra kathA pradhAna che temA 1ra adhyayana che. saMsmAraka prakIrNamAM saMthAro dhAraNa karanAra mahApuruSonA varNana che. maraNa samAdhi prakIrNamAM maraNane aneka vipatio ane pIDA vacce sidhdha karanAra mahApuruSonA dRSTAMto che. zrI nizitha sUtramAM kalikAcAryanI kathA che. dazAzrutaskaMdha graMthamAM AThamA paryuSaNa kalpa nAmanA adhyayanamAM prabhu mahAvIranuM jIvana caritra che. zrI dazavaikAlika sUtranI racanA zayaMbhava mahArAje temanA putra manaka mATe karI. 17 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra caraNa karaNAnuyoga pradhAna che. paNa sUtranI racanA pAchaLa kathA che. utarAdhyayana sUtramAM 36 adhyayanamAMthI moTA bhAganA kathA pradhAna che. jaina kathA sAhityanuM svarUpaH DaoN. prahlAda ga. paTela jaina ratnaciMtAmaNImAM kathAnuM svarUpa varNavatAM kahe che ke, "jainoe kathAnuM vargIkaraNa karavAmAM AgavuM dRSTibiMdu apanAvyuM che. hemacaMdrAcArye saMskRta, prAkRta, apabhraMza- A tamAma bhASAomAM kathAnuM astitva svIkAryuM che. paraMtu kathA mATe gadya-padyanA bheda svIkAryA nathI. bhAmahe anya bAbatomAM na paDatAM bhASA bhedane ja kAvyabheda gaNyA che. Ama jo bhASA bhedano vicAra na karavAmAM Ave to ane saMskRta-prAkRta kathA sAhityanuM saha astitva svIkAravAmAM Ave to bhAratIya kathA sAhitya lagabhaga be hajAra varSa jeTaluM prAcIna che. bIjI rIte joie to saMskRtamAM alaMkAra zAstra jevA lakSaNagraMtho jovA maLe che. tevA prAkRta sAhityamAM jovA maLatA nathI. pariNAme prAkRta kathA sAhityanA svarUpa vize cokkasa khyAla Avato nathI. paraMtu jaina dharma sAhitya ane jaina kathAomAM svarUpanI dRSTie nahi paNa AMtarika viSayavastu para AdhArita kathA bhedo jovA maLe che.'' ,10 'dazavaikAlika niryukita'mAM kathAnA bhedomAM arthakathA, kAmakathA, dharmakathA ane mizrakathA ane puruSArtha nirUpaNanA bhedathI cAra bheda pADayA che. A kathA bhedone haribhadrAcArye paNa 'samarAiakahA'mAM svIkAryA che. udyotanasUrie 'kuvalayamAlA'ne 'saMkIrNakathA' kahIne kathAnA pAMca prabhedo noMdhyA che. jevA ke sakalakathA, khaMDakathA, ullApakathA parihAsakathA ane saMkIrNakathA. sidhdharSie 'upamitibhavaprapaMcakathA'ne dharma, artha, kAma traNenA mizrarUpavALI saMkIrNa kathAnA prakAramAM gaNAvI che. kathA vikathAonI vicAraNA mAtra AgamagraMthomAM ja nahi paraMtu purANo jevA sAhityika prakAromAM paNa cheka soLamI sadI sudhI utaratI AvI che. vi.saM.1908mAM zubhacaMdra gaNie 'pAMDava purANa'nA prathama sargamAM satkathA-vikathAnI carcA karI che. hemacaMdrAcArye kathA, AkhyAyikA, uparati, upAkhyAna, AkhyAna, nirdezana, pravahilaNa, matamallikA, maNiklyA, parikathA, khaMDakathA, sakala kathA, upakathA, bRhat kathA vagere bhedo temanA 'kAvyAnuzAsana'mAM noMdhyA che. AnaMdavardhane paNa 'dhvanyAloka'mAM kAvya prabhedonuM vargIkaraNa ApatA muktaka, saMkrAnitaka, vizeSaka, kalApaka, kulaka, paryAyabaMdha, parikathA, sakalakathA, khaMDakAvya, sargabadhdha, abhineya(nATaka) AkhyAyikA, kathA, caMpU jevA aneka prakAro pADyA che. 'bRhat kathAkoza'mAM paNa varNa viSaya ane zailInI vizeSatA-e be tattvone AdhAre DaoN.A.ne.upAdhyAye samagra jaina kathA sAhityanA pAMca vibhAga pADayA che. 18 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) prabaMdha padhdhati-jemAM zalAkA puruSonA caritro (ra) tIrthakaro yA zalAkA puruSomAMthI eka vyakitanuM vistRta varNana (3) raMgadarzI-romenTika dharma kathAo (4) ardha aitihAsika dharma kathAo (5) upadezaprada kathAono saMgraha-kathAkoza. Ama, udyotanasUri, haribhadrasUri A uparAMta Agama graMtho ane purANo AdimAM kathAnI svarUpa carcA eka paraMparAnA rUpamAM utarI AvI che. DaoN.nemIcaMdra zAstrIe prAkRta kathAonA bhedo, lakSaNo upara vistRta carcA karI che. saMskRta kathA "kAdaMbarImAM paNa kavi bANe suMdara kathAne navavadhUnI upamA ApI che. A ja rIte jotA vikathAonA varNananA mULamAM DaoN.jagadIzacaMdra jainanuM maMtavya noMdhapAtra che. temanuM maMtavya che. ke "kAlAntare dhIme dhIme baudhdha zramaNo ayogya kathA tarapha AkarSita thavA lAgyA pariNAme AcAryoe vikathAo tyajavAno Adeza Apavo zarU karyo. upamiti bhavaprapaMcakathAnAM kAma-Asakta jIvone dharmakathA tarapha vALavA kAmakathAnuM nirUpaNa upayogI mAnyuM che. vasudeva hiDIkAre paNa A nirUpaNa jarUrI mAnyuM che.' DaoN.vAsudeva zaraNanuM vargIkaraNa paNa vicAraNIya che. "dIrghanikAya'nA brahmajAlasutamAM eka sthaLe kathAonuM vargIkaraNa thayeluM che te A pramANe che. (1)rAjakathA (2)corakathA (3)mahAamAtyakathA (4)senAkathA (5)bhavyakathA (6)yudhdhakathA (7)annakathA (8)pAnakathA (9)vastrakathA (10)zayanakathA (11)mAlAkathA (12)gaMdhakathA (13)jJAtikathA (14)yAnakathA (15)grAmakathA (16)nigamakathA (17) nagarakathA (18)janapadakathA (19)strIkathA (20)puruSakathA (21)zUrakathA (22)vizikhAkathA (23)kuMbhasthAnakathA (ra4)lokAkhyAyikA (rapa)samudrAkhyAyikAo vagere. Ama, jainasAhityamAM saMskRta-prAkRta baMne bhASAonI kathAo upara svarUpanI dRSTie jovA maLatuM vizALa vaividhya ane sUkSmatA noMdhapAtra che. kALanI daSTie kathA sAhityanuM vibhAjana karatA vidvAna DaoN. sAgaramala jena kahe che ke, "jaina kathA sAhitya i.sa.pU.chaThThI zatAbdIthI laIne Adhunika kALa sudhI racAyuM che. Ama, jaina kathA sAhityanI racanA kALa lagabhaga satyAvIzo varSanA gALAno che. ATalA dIrghakALamAM vipula mAtrAmAM jaina AcAryoe kathA sAhityanI racanA karI che.' kALakrame vibhAjananI daSTie tene nIcenA kALakhaMDamAM vibhAjita karAya che." 19 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) Agamayuga:- i.sa.pU. chaThThI zatAbdIthI izunI pAMcavI zatAbdI sudhI. (2) prAkRta Agamika vyAkhyAyuga:- izunI bIjI zatAbdIthI izunI navamI zatAbdI sudhI. (3) saMskRta TIkA yuga:- izunI navamI sadIthI 14mI sadI sudhI (4) uttara madhyayuga:- izunI 14mI sadIthI 18mI sadI sudhI (5) Adhunika yuga:- izunI 19mI sadIthI vartamAna sudhI A pAMca kAlakhaMDonA nAmakaraNa A pramANe paNa karAya (1)pUrva prAcInakALa (ra)uttara prAcInakALa (3)pUrva madhyakALa (4)uttara madhyakALa (5)Adhunika kALa. prathama kAlakhaMDamAM mukhyatve ardhamAgadhI prAcIna AgamonI kathAo Ave. A kathAo saMkSipta ane rUpakanA rUpamAM lakhAi che. jemake "AcArAMga'mAM zevALa chidra ane kAcabAe karela cAMdanI darzananA rUpaka dvArA dharma ane manuSya jIvananI durlabhatAno saMketa che. "sUtratAMgamAM zvetakamaLanA rUpakathI anAsakta vyakti dvArA mokSanI upalabdhino saMketa che. "sthAnAMga sUtramAM vRkSo, phaLo Adi vividha rUpako dvArA mAnava vyaktitvanA vibhinna prakArone samajAvyA che. "samavAyAMganA pariziSTamAM ra4 tIrthakaronA kathAsUtrono nirdeza karyo che. "bhagavatI'mAM aneka saMvAdonA mAdhyamathI dArzanika samasyAonuM nirAkaraNa che. kalpasUtra ane A graMthonI TIkAonI sAthe tulanAtmaka adhyayanathI e spaSTa thAya che ke mahAvIranA jIvananA kathAnakomAM atizayono praveza kevI rIte thayo. jJAtAdharmanI kathAo ati mahattvapUrNa che. temAM meghakumAra nAmanA prathama adhyayanamAM hAthInA pUrvabhavanA kaSTonI apekSAe vartamAna munijIvananA kaSTa alpa che ema samajAvyuM che. bIjA adhyayanamAM dhannAzeTha dvArA vijaya corane ApelA sahayoganA mAdhyamathI apavAdamAM akaraNIya karaNIya thAya che evuM samajAyuM che. moranA IMDAnA rUpa uparathI azradhdhA ane zradhdhAnA pariNAma samajAvyA che. mallInA kathAnakamAM svarNa pratimAnA mAdhyamathI zarIranI azucine samajAvyuM che. kAcabAnA kathAnakanA mAdhyamathI saMyamI jIvananI surakSAnuM mahattva batAvyuM che. "upAsaka dazAmAM zrAvakonI kathAonA mAdhyamathI zrAvakAcArane spaSTa karyuM che. sAthe sAdhanAnA kSetramAM upasargomAM avicalita rahevAno saMketa che. aMtakRta dazA", "papAtika dazA', 'vipAka dazA"mAM sAdhanAnA svarUpa ane enA supariNAmo ane durAcAranA duSpariNAmone samajAvyuM che. upAMgasAhityamAM rAyappaNIya sUtramAM aneka rUpakonA mAdhyamathI AtmAnA astitvane sidhdha karyuM che. 20 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A prakAre uttarAdhyayana, dazavaikAlika vageremAM upadezaprada keTalAka kathAnaka che. naMdIsUtramAM autpAtikI budhdhinI 14 ane anya ra6 eTale kula 40 kathAo, vaiyikI budhdhinI 15 karmajabudhdhinI 1ra ane pariNAmikI buddhinI ra1 kathAo. Ama kula 88 kathAonA nAma saMketa che. Ama, AgamomAM je jIvanagAthAnuM varNana che temAM sAdhanAnA vibhAgane vadhAre sArI rIte varNavyuM che jethI temAMthI preraNA laI zakAya. Agama pachIno bIjo yuga Agamika vyAkhyAono yuga che. A yugane "uttara prAcInakALa" paNa kahI zakAya. A kALamAM vimalasUrinuM "paumacariyuM', saMghadAsagaNinI "vasudeva hiDI" ane anupalabdha 'taraMgavAI pramukha che. A uparAMta varAMgacaritra paNa ullekhanIya che. A kALamAM prAkRta Agamika vyAkhyAonA rUpamAM niryukti, bhASya, cUrNa sAhitya lakhAyuM che jemAM aneka kathAo che. A kALanA kathA sAhityanI vizeSatA e che ke anya paraMparAonI kathA vastune laIne enuM varNana karyuM jaina kathA sAhityanA kALakhaMDomAM trIjo kALa AgamonI saMskRta TIkAo tathA jaina purANono racanAkALa che. jaina kathA sAhityanI racanAnI apekSAe A kALa sauthI vadhAre samRdhdha kALa che. A kALamAM zvetAmbara, digambara ane yApanIya traNeya paraMparAnA AcAryo ane munioe vipula mAtrAmAM kathA sAhityanI vividha racanA karI che. digabaMra paraMparAnA Adi purANa, uttarapurANa, raviNanuM padmacaritra, harivaMzapurANa vagere A kALakhaMDanI racanA che. zvetAmbara paraMparAmAM haribhadranI samarAIca kahA, kautUhala kavinI lIlAvatI kathA, udyotana sUrinI kuvalayamAlA, zIlAMkanuM upanna mahApuruSacariyuM, dhanezvarasUrinuM surasuMdarI caritra, hemacaMdranuM triSaSThi zalAkApuruSa caritra, jinacaMdranI saMvegaraMgazALA, guNacaMdranuM mahAvIra cariyuM tathA pAsanAhacariyuM, devabhadranuM pAMDavapurANa Adi aneka racanAo che. A kALakhaMDamAM tIrthakaronA caritra kathAnako laIne prAkRta ane saMskRtamAM aneka graMtha lakhAyA che. lagabhaga AvI racanAo zatAdhika haze. A kALamAM eka kathAmAM aneka avAntara kathAono samAveza thayo che. A kALanI saMskRta TIkAomAM paNa aneka kathAo samAyelI che. Avazyaka niryuktimAM lagabhaga 200thI vadhAre kathAo nirdeza mAtra che. jenuM enI TIkAmAM vistArathI varNana che. haribhadranI dazavaikAlika TIkAmAM 30 ane upadeza padamAM 70 kathAo che. saMvegaraMgazALAmAM 100thI vadhAre kathAo che. piMDaniryukti ane enI malayagiri TIkAmAM lagabhaga 100 kathAo che. Ama, A kALakhaMDamAM mULa graMtho ane enI TIkAomAM avAntara kathAo saMkalita che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAonA saMkalana karIne aneka svataMtra racanAo paNa jaina dharmanA munioe karI che. jema ke hariSaNano 'brahad kathAkoza" jinezvarasUrino "kathA-koSa prakaraNa', devabhadrasUrino "kathAra-koSa', nemicaMdrasUrino "AkhyAna-maNikoza" vagere. A sivAya prabhAvaka caritra, prabandhakoza, prabaMdhaciMtAmaNi vagere ardha aitihAsika kathAonA saMgraharUpa che. A uparAMta tIrthonI utpati kathAo ane parvakathAo paNa lakhAtI hatI. parva kathAomAM mahezvarasUrinI "nANapaMcamI kahA" tathA jinaprabhanA vividha tIrthakalpa prasidhdha che. lagabhaga dasamI sadImAM sArAvalI prakIrNakamAM zaMtrujaya tIrthanI kathA varNita che. trIjo kALa pUrva madhyakAla. jemAM kathAo saMskRta, prAkRta ane apabhraMzamAM lakhAI. Aja kathAo uttara madhyakAla arthAta izunI 16mI sadIthI 18mI sadI sudhImAM mArugurjaranI kathA lekhananA mAdhyama banI che. adhikAMza tIrtha mahAbhya viSayaka kathAo, vrata, parva ane pUjA viSayaka kathAo Aja kALakhaMDamAM lakhAI che. A kathAomAM camatkAronI carcA adhika che. ardha aitihAsika ane aitihAsika rAsa paNa A kAlakhaMDamAM lakhAyA che. AnA pachI Adhunika kALa Ave che, jeno prAraMbha 19mI sadIno mAnavAmAM Ave che. A kALamAM mukhyatve hiMdI, gujarAtI, marAThI, bAMgalA Adi bhASAmAM racita kathA sAhitya che. jena kathA zilpanI pramukha vizeSatA to naitika ane AdhyAtmika mUlyonI sthApanA ja rahI che. jena AcAryoe kathAo to lakhI paNa emanI daSTi vikathAthI bacavAnI ja rahI che. dazavaikAlika sUtramAM kathAnA traNa varga batAvyA che. akathA, kathA ane vikathA. dazavaikAlikamAM dharmakathAnA paNa cAra-cAra upabheda karyA che. AkSepaNI, vikSepaNI, saMvegiNI ane nirvedanI. -pApamArganA doSonA ubhAvana karI dharmanA guNonI sthApanA karavI e AkSepaNI kathA che. -adharmanA doSo dekhADI enuM khaMDana karavuM e vikSepaNI kathA che. -vairAgya vardhaka kathAo saMvegiNI kathA che. -jyAre je kathAthI samAdhibhAva ane AtmazAMti maLe athavA nirvikalpa dazAmAM laI jAya e nirvedanI kathA che. A cAreya kathAnA cAra-cAra bheda karyA che. AkSepanI- AcAra, vyavahAra, prajJapti, daSTivAda, 22 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikSepanI- (1) svamatanI sthApanAmAM paramata kathana karavuM. (ra) paramatanuM pahelA nirupaNa karI svamatanuM poSaNa karavuM. (3) mithyAtvanuM svarUpa batAvI samyaktvanuM svarUpa batAvavuM. (4) samyaktvanuM svarUpa batAvI mithyAtvanuM svarUpa batAvavuM. saMveginI- zarIranI azucitA, saMsAranI duHkhamayatA Adi batAvI vairAgyanI tarapha sanmukha thavuM nirvedanI- AtmikaguNonuM varNana karI vyakitamAM jJAtAdraSTA bhAva athavA sAkSI bhAva utpanna karavo. Ama, jaina kathA sAhitya bahu-udezyo, bahu vyApaka ane vistRta, bahubhASI thaIne mukhyataH upadezAtmaka ane AdhyAtmika rahyuM che. eno mukhya udeza nivRtimArganuM poSaNa karavAno che. A uparathI kahI zakAya ke jena kathA sAhityanI racanA kALa lagabhaga satyAvIzo varSano gALAno che. ATalA dIrgha kALamAM aneka AcAryoe kathA sAhityanI racanA karI. sau prathama AgamakALamAM tyArabAda Agamika pachI saMskRta TIkA ane jena purANa (jainakathA sAhityano sauthI vadhAre samRdhdha kALa) tyArabAda uttara madhyakALa tyArabAda Adhunika kALamAM kathA sAhitya vikasatuM rahyuM. jena kathA sAhityanA prakAro:jaina sAhityanA svAdhyAyamAM DaoN.kavina zAha kathAnA prakAronA varNavatA kahe che ke, "saMskRta bhASAnA "katha' dhAtu parathI kathA eTale je kahevAmAM AvI che ane pachI tene graMthastha karavAmAM AvI che te "kathA' ema te spaSTa artha thAya che. kathA sAhityanA prakAra viSe nIce pramANe vigato prApta thAya che. kathAnA traNa prakAra che. arthakathA, dhammakathA, kAmakathA ThANAMga 8,6,3,suta ra8ramAM kathAnA cAra bheda darzAvyA che te nIce pramANe jANavA arthakathA, dharmakathA, kAmakathA, saMkIrNakathA." "sthAnAMgasUtra'mAM kathAnA traNa prakAro che. (1) arthakathA (2) dharmakathA (3) kAmakathA. arthakathA - mAnavajIvanamAM dhanasaMpatinI AvazyakatA che. A artha vize nirUpaNa karatI kathAne arthakathA kahevAmAM Ave che. dazavaikAlika sUtramAM jaNAvyuM che ke vidyA, zilpa, vividha upAya, sAhasa, dAkSiNya, saMcaya, sAma, dAma, daMDa, bheda tathA arthanI 23. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sidhdhi darzAvanArI arthakathA che. AcArya haribhadrasUrie asi, si, kRSi, vANijya, zilpa, dhAtu ane arthopArjana hetu sAma, dAma, daMDa, bheda vagerethI yukta arthakathA gaNAvI che. kAmakathAH- A kathAmAM rUpa-sauMdarya yukta pAtra-prasaMganuM nirUpaNa mahattvanuM gaNAya che. dAkSiNyatA, yaunasaMbaMdha, moha, vivAha, bhoga, sukha, vezabhUSA, kalAnI zikSA, durjana, saMskArI sajjano vagere viSayone sparze che. dharmakathAH- A kathAmAM dharmane lagatA vividha viSayo jevA ke dAna, zIla, tapa, bhAva, saMyama, puNya, pApa, adharma, jIvanamAM zubhAzubha karmano prabhAva, manuSyanI prakRti, jIvananI saphaLatA-niSphaLatA ane ArAdhanA mAhitI kendrasthAne che. jinadAsagaNie manuSyanI sarva zakti-ahiMsAnA sidhdhAMtonuM nirUpaNa karatI kathAne dharmakathA gaNAvI che. AcArya haribhadrasUrie dazadharma yukta(yatidharma) ane aNuvrato vALI dharma kathA kahI che. mahAkavi puNyante abhyudaya ane niHzreyasanI saMsidhdhi ane saddharmanI prarUpaNA karatI dharmakathA gaNAvI che. jinasenAcArye 'mahApurANa'mAM kathAnA bhedamAM kahyuM che ke dharma, artha tathA kAmanuM kathana e 'kathA' che. jemAM dharmanuM vizeSa nirUpaNa karavAmAM Ave tene 'satyakathA' kahe che. sakIrNa kathAomAM mukhyatve vIra puruSonA parAkrama, zaurya, vepAra, zreSThionI sAhasikatA, samudrayAtrA, dAna, zIla-tapa-krodha mAna, mAyA, lobha Adi cAra kaSAya mAnava svabhAvanI vRtio ane durAcAra vagereno ullekha thayelo che eTale A kathA mizrita-mizraNa ema kahevAya che. AcArya haribhadrasUri lauki ane dharma hetu sAthe racAyelI kathAne mizrakathA kahI che. mizrakathAmAM anubhUtinI pUrNatA pAtronI vividha prakAranI abhivyakti, jIvananA vaividhyapUrNa prasaMgo sauMdarya pradhAna sAdhano, jIvananuM rahasya vagere pragaTa thAya che. mizrakathAnuM anyanAma saMkIrNa kathA che ane kathA sAhityamAM te sthAna dharAve che. AcArya udyotanasUrie zailInA AdhAre kathAnA pAMca bheda kahyA che. (1) sakalakathA:- A kathAmAM cAra puruSArtha dharma, artha, kAma ane mokSa vizenA vicAro mukhyatve sthAna dharAve che. A kathAnA aMtamAM jIvAtmA manovAMchita-uttama phaLanI prApti kare che tevo saMdarbha rahelo che. 24 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) khaMDakathAH- temAM viSayavastu ekAda prasaMganuM hoya che ane tenA dvArA jIvananAM koi eka prasaMgano nirdeza karavAmAM Ave che. (3) ullApakathAH-temAM sAhasapUrNa prasaMgonuM nirUpaNa mahattvanuM lakSaNa che. taduparAMta dharmacarcAne sthAna ApavAmAM AvyuM che. (4) parihAsa kathAH-manoraMjanayukta, hAsya utpanna karavAvALI vyaMgAtmaka zailIvALI hoya che. (5) saMkIrNa kathAH- temAM dharma, artha ane kAma ema traNa puruSArthano saMdarbha rahelo che. kathA sAhitya vividha prakAranuM che. tenA dvArA AnaMdanI sAthe dharmatattvano bodha thAya che eTale kathAnuM mAdhyama sarva sAdhAraNa janatAne mATe dharma tathA sAhityanA kSetramAM aneruM AkarSaNa jamAvavAmAM saphaLa nIvaDyuM che.'' jaina ratnaciMtAmaNi graMthamAM DaoN.prahalAda ga.paTela jaina kathAnA prakAro varNavatA kahe che ke, 'sthAnAMga sUtra'mAM kathAnA traNa prakAro che. (1)arthakathA (2)dharmakathA (3)kAmakathA. arthakathA kathA dharmakathA vikSepaNI AkSepaNI (1)AcAra (1)sva-parasamaya (2)vyavahAra (2)para-svasamaya (3)prajJapti (3)samyaktva-mithyAtva (4)STivAda (4)mithyAtva-samyaktva kAmakathA saMvedanI nirvedanI (1)ihaloha (1)ihaloha (2)paraloha (2)paraloha (3)svazarIra (3)devAdhi (4)parazarIra (4)tiryaMcI "Agama graMthomAM cAra prakAranA puruSArthanuM nirUpaNa karavAvALI dharmakathA cAra prakAranI darzAvI che.' ,, 13 25 (1) AkSepaNIkathAH- jJAna ane cAritra pratye AkarSaNa pedA thAya ane zrotAonA manane paNa anukULa AsvAdanI anubhUti thAya te AkSepaNI kathA kahevAya che. jinasenAcAryanA mate potAnA matanuM sthApana karavA AkSepaNI kathA che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) vikSepaNI kathA:- paramatanA kathana dvArA svamatanuM mahattva mUlya pratipAdana karatI kathA vikSepaNI kahevAya che jinasenAcAryanA mate mithyAtvanuM khaMDana karavA vikSepaNI kathA che. (3) saMvedana kathA - saMsAranA duHkho, asAratA, zarIranI azuci, anityatA vagere bhAva darzAvatI vairAgya preraka-vardhaka kathA saMvedana kathA gaNAya che. jinAsenAcArya mate puNyaphaLa svarUpa vibhUtinuM varNana karavA mATe saMveginI kathA (4) nirvedanI kathA:- karmonA Azubha phaLanA udayathI duHkhanI paraMparA bhogavavI, saMsAra pratye vairAgya dvArA tyAga karavAnI bhAvanAnuM nirUpaNa karatI kathA nirvedanI kahevAya che. jinasenAcAryanA mate vairAgya utpanna karavA mATe nirvedanI kathA kahevI joIe. jainakathAonI vadhu vicAraNA karatA temAM mAtra saMkIrNakathA ke dharmakathAnA bhedaprabhedo ja mAtra nathI varNavyA, paraMtu jIvanamAM kaMI kathAo hoya che tenI paNa sUkSma vicAraNA aneka Agama graMthomAM ane paravartI kathAomAM tathA purANomAM jovA maLe che. AvI heya kathAonI sau prathama vicAraNA 'nizIthacUrNimAM karavAmAM AvI che. A vicAraNA pAchaLa khAsa to jaina paraMparAnuM jIvana pratyenuM dRSTibiMdu ja javAbadAra che. ane A sarva prabhedo koI lakSaNa graMthone AdhAre nathI paDyA, paraMtu AgamonA upadezanI prabaLa paraMparAmAMthI udbhavyA che. saMyamamAM bAdhaka, cAritradharma virudhdha kathAne 'vikathA' kahevAmAM Ave che. vikathAnA cAra bhedo che. (1)strIkathA (2)bhaktakathA (3)dezakathA (4)rAjakathA A pratyekanA paNa prabhedo che. strIkathAnA cAra bheda che. (1)jAtikathA (2)kulakathA (3)rUpakathA (4)vezakathA bhaktakathAnA cAra bheda che. (1)AlApasthA (ra)nirvApakathA (3)AraMbhakathA (4)niSThAnakathA dezakathAnA cAra bheda che. (1)dezavidhi kathA (ra)dezavikalpakathA (3)dezachaMdakathA (4)dezanepacyakathA rAjakathAnA cAra bheda che. 26 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1)rAjAnI atimAnakathA (2)rAjAnI nirmANakathA (3)rAjAnA baLavAhananI kathA (4)rAjAnA koza ane koThAranI kathA. strIkathA vikathA kahevAmAM Ave che kAraNa ke strIkathA karanAra ane sAMbhaLanArane te moha utpanna kare che. tethI lokomAM niMdA thAya che. sUtra ane artha jJAnanI hAni thAya che. brahmacaryamAM doSa lAge che ane strIkathA karanAra saMyamamAMthI paDe che, tathA kuliMgI thAya che tathA sAdhuvezamAM rahIne paNa anAcAranuM sevana karanAra thAya che. bhaktakathA yA AhArakathA karavAthI sAdhune gRdhdhi thAya che ane Asaktino doSa lAge che. lokomAM carcA thAya che ke A sAdhu ajitendriya che. Ama AhAramAM sAdhune aneka doSa lAge dezakathA karavAthI viziSTa deza pratye rAga yA bIjA deza mATe aruci thAya che. rAgadveSathI karmabaMdha thAya che. rAjakathA paNa doSanuM kAraNa che. dIkSita thayelo hoya to tene pUrvanA bhogovilAsInuM smaraNa thAya che mATe rAjakathA tyAjya che. lIlAvatI kathAmAM kathAnA pAtronI daSTie kathAnA traNa bheda darzAvyA che.(1)divyakathA (ra)mAnuSakathA (3)divyamAnuSakathA. samarAicakAhamAM AcArya haribhadrasUri kathAnA prakAronuM varNana karatA kahe che ke, kathAnA cAra prakAra kahyA che (1)artha kathA (2)kAmakathA (3)dharmakathA (4)saMkIrNakathA. jemAM traNa kathAo AgaLa varNana karyuM te pramANe che ane dharma, artha, kAmarUpa traNa varganA saMbaMdhavALI kAvya-kathA-graMthanA arthano vistAra karanArI, laukika-vedazAstramAM prasidhdha udAharaNa, hetu ane kAraNa-yukta hoya te saMkIrNa kathA kahevAya. samarAicakahAmAM divyakathA, mAnuSakathA ane divyamAnuSakathA ema traNa bheda darzAvyA che. divyakathA:- divya manuSyonI kriyA ane pravRtiothI kathA vastuno vikAsa thAya che. manoraMjana, kUtuhala, zRMgArarasa, nibaMdhatA jevA lakSaNo divyakathAmAM hoya che. temAM sarjakanI varNanakaLA ane kathanazailI prabhAvotpAdaka hoya che. temAM sarjakanI svAbhAvikatA-kathAnI maulikatAnuM pramANa alpa hoya che. mAnuSakathAH- A kathAmAM mAnava pAtronI pUrNa mAnavatAnuM nirUpaNa karIne pAtro mUrtimaMta rIte AlekhAyelA hoya che. 27 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divyamAnuSakathA:- temAM kathAtatva kalAtmaka rIte kAryarata hoya che. koI ghaTanA, prasaMga ke paristhitinuM AkarSaka nirUpaNa hoya che. sAhasapUrNa jIvananA prasaMgonuM varNana. nAyaka-nAyikAno prakAra, praNayanI sRSTi,(zRMgAra rasayukta nirUpaNa) praNayanA prasaMgo, rUpa ane saudaryanuM aneruM AkarSaNa, vividharUpa dhAraNa karavAM, jIvanalIlAnAM vividha rUpavALI divyamAnuSa kathA che." A uparathI kahI zakAya ke sthAnAMgasUtrane AdhAre kathAnA traNa bheda che.(1)arthakathA (2)dharmakathA (3)kAmakathA. saMkIrNa kathAmAM vIrapuruSonA parAkrama, zaurya, cAra kaSAya Adino ullekha hovAthI tene mizrita-mizraNa kahevAya. AvI kathAnI racanA haribhadrasUrie karI che. AcArya udyotanasUrie kathAnA pAMca bheda kahayA (1)sakalakathA (2)khaMDakathA (3)ullApakathA (4)parihAsakathA (5)saMkIrNakathA. Agama graMthomAM cAra prakAranA puruSArthavALI dharmakathA cAra prakAranI darzAvI che. (1)AkSepaNIkathA (2)vikSepaNIkathA (3)saMvedanakathA (4)nirvedanI kathA. saMyamamAM bAdhaka, cAritradharma virudhdha kathAne vikathA kahe che. vikathAnA cAra bheda che. (1)strIkathA (2)bhaktakathA (3)dezakathA (4)rAjakathA. enA paNa prabhedo che. samarAicakahAmAM AcArya haribhadrasUrie kathAnA cAra prakAra kahyA che. (1) arthakathA (2)kAmakathA (3)dharmakathA (4)saMkIrNakathA. A graMthamAM kathAnA traNa bheda batAvyA che. divyakathA, mAnuSakathA, divyamAnuSakathA. jenakathA sAhitya eka vihaMgadarzana lekhamAM vidvAna DaoN.kAMtibhAi bI.zAha kathAnuM prayojana varNavatA kahe che ke, kathA sAhityanuM prayojana - eka dharmAnurAgI zreSThIno putra atyaMta nAstika nagaramAM jena AcArya padhAryA. zeThanI vinaMtIne dhyAnamAM laI mahAtmAe pelA zreSThIputra samakSa zAstrakathita sidhdhAMto ThAlavavA mAMDyA. pelAe eka kAnethI sAMbhaLI bIje kAnethI kADhI nAMkhyA. mahAtmAne thayuM ke "ujjaDa dharatI para meghavarSA vyartha che." thoDA samaya pachI bIjA eka mahAtmAe bIDuM jhaDapyuM. emaNe pelA zreSThIputrane pAse besADI eka rasika kathAthI AraMbha karyo. nAstika putrane rasa paDavA mAMDyo. cotrIsa divasa sudhI mahAtmAe roja ekakI kathA kahI ane zreSThIputra nAstikamAMthI Astika-dharmAnurAgI banI gayo. A che vinoda cotrIsI'no kathAdora." saMskRtanI eka jANItI kathA "zukasaptatimAM videza gayelA yuvAnanI patnI jArakarma arthe rAtre bahAra javA nIkaLI. pALelA popaTe strIno irAdo pArakhI jaIne 28. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ene eka kathA sAMbhaLavA kahyuM. strIne kathAmAM rasa paDyo. rAta vItI gaI. strIe enI bhogecchA kAla upara mulatavI. pelA popaTe pratyeka rAtrIe ekakI kathA kahIne 70 rAto sudhI ene rokI rAkhI. pati pAcho Avyo. enI patnI zIlabhraSTa thatI bacI gaI. zaivadharmI kumArapALa rAjAne hemacaMdrAcArye jaina dharmanI avagata karAvavA 54 kathAo kahI. e kathA zravaNa dvArA kumArapALa rAjA jaina dharmathI prabhAvita ane pratibodhita thayA. pahelA daSTAMtamAM joI zakAze ke sIdhI sidhdhAMtacaryA ke sIdhA dharmopadeza je nA karI zakayAM te kathAe karI batAvyuM. bIjA dRSTAMtamAM kathAzravaNa AgaLa pelI strInuM jArakarmanuM prayojana gauNa banI gayuM. kathArase ene zIlabhraSTamAMthI ugArI lIdhI. trIjAmAM kumArapALa rAjAne ahiMsA, dAna, devapUjA, cAritravratanI kathAoe palaTAvI dIdhA. Ama, jaina kathA sAhityanuM mukhya prayojana dharmopadezanuM rahyuM che. A kathA sAhitya bhAvakanA kathArasane paNa poSe che, sAthe dharmopadezane miSTatApUrvaka hadayastha karavAmAM sahAyaka bane che. pUrvabhavonAM karmono vipAka ane tenA sArA-mAThAM phaLa darzAvavAnA prayojanavALI bhavabhavAMtaranI kathAonI vipulatA jaina kathAsAhityamAM vizeSa dhyAnArha banI rahe che. manuSyabhavanI durlabhatA, zIla-cAritra-tapa-saMyama-vairAgyano mahimA, kAmakrodhAdi kaSAyonA mAThAM phaLa, parISaha, haLukarmI ane bhAre karmI jIvo vacceno bheda, niSkAmatA, guru pratyeno viveka-vinaya, supAtra dAnano mahimA, abhayadAna, jIvadayA, jayaNA, devapUjA, vaiyAvRtyAdi tapa, navapadanI ArAdhanA-jevAM prayojanavALI dharma ane vairAgya preraka jIvana bodhaka nAnI moTI kathAothI jena kathA sAhitya atyaMta samRdhdha che. AvA sAhityanuM vadhune vadhu zravaNa-vAcana thAya, e pratye rasaruci keLavAya, ane emAMthI phalita thatA marma-bodhane ApaNe hRdayamAM grahaNa karIe. enA phalasvarUpa ApaNuM jIvana zreya pathagAmI banI rahe. jaina kathA sAhityanA lekhananA prayojana vize vidvAna DaoN.sAgaramala jena kahe che ke, jaina kathA sAhityanA lekhananA aneka prayojana rahyA che. (1) manuSyane manoraMjana karAvavAnuM. 29 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) manoraMjananI sAthe nAyaka AdinA saguNono paricaya Apavo. (3) zubhAzubha karmonA pariNAmo joine ene satkarmo athavA naitika AcaraNa mATe prerita karavuM. (4) zarIranI azucitA ane sAMsarika sukhonI nazvaratAne batAvI vairAgyanI dizAmAM prerita karavA. (5) keTalIka apavAdika paristhitiomAM apavAda mArganA sevananA aucitya ane anocitya spaSTa karavuM. (6) pUrvabhava ane paravartI bhavonI sukhadu:kha carcAnA mAdhyamathI karma sidhdhAMtanI puSTi karavI. (7) dArzanika samasyAonuM sahaja rUpamAM samAdhAna prastuta karavuM jema ke AtmAnA astitvanI sidhdhi mATe uttara. A prakAre kriyamANa kRta athavA akRtanA sambandhamAM jamAlInuM kathAnaka ane emAM paNa sADI bALavAno prasaMga." bhASAnI dRSTie vicAra karatA vidvAna DaoN.sAgaramala jena kahe che ke, "jaina kathA sAhitya prAkRta, saMskRta, kannaDa, tAmila, apabhraMza, mArugurjara, hindI, marAThI, gujarAtI tema ja baMgALImAM paNa lakhAyuM che. prAkRtanA aneka rUpomAM ardhamAgadhI, jaina zIrasenI, mahArASTrI AdimAM jenakathA sAhitya lakhAyuM che. je Aje paNa upalabdha che. Aje je jaina kathA sAhitya vibhinna prAkRta bhASAomAM upalabdha che. emAM sauthI ochuM zorasenamAM maLe che. enI apekSAe ardhamAgadhI cA mahArASTrI prabhAvita ardhamAgadhImAM vadhAre che, kAraNa ke upalabdha Agama ane prAcIna Agamika vyAkhyAo A ja bhASAmAM lakhela che. jyAre mahArASTra prAkRtamAM jaina kathA sAhitya e beu bhASAonI apekSAe vipula mAtrAmAM prApta thAya che. ane enA lekhanamAM zvetAMbara jainAcAryo ane munionuM yogadAna adhika che. mahArASTrI prAkRta kathA mukhyataH padyAtmaka che. moTe bhAge khaMDakAvya caritrakathA ane mahAkAvya svarUpe che. joke dhUrtAkhyAna' jevA kathApaka ane gadyAtmaka graMtha paNa AmAM upalabdha thAya che. A bhASAmAM sarvAdhika kathA sAhitya lakhAyuM che. ane adhikAMzataH Aje upalabdha paNa che. prAkRta prakhyAta aneka mahattvapUrNa graMtha saMskRta bhASAmAM racita che. jema ke digambara paraMparAmAM aneka purANa, zvetAmbara paraMparAmAM hemacaMdranuM 'triSaSThi zalAkA puruSa caritra', digambara paraMparAmAM 'varAMga caritra' Adi. AgamomAM vRttio ane TIkAo paNa saMskRta bhASAmAM lakhAI che. enA aMtargata aneka kathAo saMkalita che. moTA bhAganI kathAo prAkRta Agamika vyAkhyAomAM saMgrahita Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. aneka prabandha paNa saMskRtamAM lakhelA che. saMskRta sivAya jaina AcAryonA kathA sAhitya mukhyatve apabhraMza ane vibhinna rUpomAM maLe che. apabhraMzamAM mukhyataH caritakAvya vizeSarUpamAM lakhAyA che. bhASAnI apekSAe apabhraMza uparAMta jainAcAryone mukhyatve mArugurjarane apanAvyuM. kathA sAhityanI STie AmAM parvakathAo ane cirata nAyakonA guNonuM varNana karatI nAnI-nAnI racanAo maLe che. vizeSarUpe tIrthamALAo mArugurjaramAM ja lakhAi che. je tIrtho sambadhI kathAo para vizeSa bhAra Ape che. emAM rAsA sAhitya paNa kathAo para vizeSa bhAra Ape che. emAM rAsA sAhitya paNa lakhAyuM che. je aitihAsika kathAonA pramukha AdhAra mAnavAmAM Ave che. Adhunika bhASAmAM hindI, gujarAtI, marAThI, bAMgalAmAM jaina kathA sAhitya lakhAyuM che. vartamAnamAM pAMcasothI adhika jaina kathA graMtha hindImAM upalabdha che. hindI sivAya jaina kathA sAhitya gujarAtI bhASAmAM paNa upalabdha che. vizeSarUpe Adhunika kALanA zvetAmbara AcAryoe gujarAtI bhASAmAM aneka jaina kathAo tathA navalakathAo lakhI che. basothI vaghAre gujarAtI bhASAmAM jaina kathAo para graMtha upalabdha che. digambara paraMparAmAM keTalAka kathA graMtha marAThImAM lakhAyA che. A uparAMta gaNezajI lalavANIe baMgalA bhASAmAM keTalIka kathAo lakhI che. jyAM sudhI dakSiNa bhAratIya bhASAono prazna che tAmila ane kannaDamAM aneka jaina graMtha upalabdha che. emAM tAmilamAM jIvaka ciMtAmaNI Adi mukhya che. A sAthe kannaDamAM 'ArAdhanA kathA' nAmano graMtha che je ArAdhanA koza para AdhArita che. Ama, jaina kathA sAhitya vistRta ane vyApaka hovAnI sAthe vividha bhASAmAM racAyuM che. 6,17 samagra rIte jotAM jaina sAhitya caritAtmaka che teTaluM ja aitihAsika che, ane gujarAtanA itihAsamAM te aneruM sthAna le che. bhAratIya kathA sAhityanI dhArAo vaidika, baudhdha ane jaina traNa che. prAkRta kathA sAhityamAM zramaNoe sAro evo phALo Apyo che. jaina kathA sAhityano udgama ati prAcIna che. kathA pahelA maukhika ane tyAra bAda lekhita rUpamAM vikAsa pAmatI rahI. rAsAo paNa pracalita kathAmAMthI levAyA che. jaina dharmagraMtha mULa 'Agama' che. 45 AgamamAMthI trevIza AgamomAM duSTAMta kathAno ullekha che. temAM jJAtAdharmakathA, uttarAdhyayana sUtra vagere vizeSa rUpe kathA AdhArita che. jaina sAhitya saMskRtamAM paNa jovA maLe che. 31 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhityanA racanA kALa vize kahI zakAya ke, lagabhaga sattAvIzo varSano gALo che. ane te vikAsa pAmatuM rahyuM che. tenA bheda-prabhedo paNa varNavAyA che. dA.ta.sthAnAgasUtranA AdhAre (1)arthakathA (2)dharmakathA (3)kAmakathA. AvA sAhityanuM vadhune vadhu zravaNa vAMcana thAya. e pratye rasa ruci keLavAya ane emAMthI maLatA bodhane ApaNe hRdayathI grahaNa karIe. kathAnA viSayoH kathAnA viSayomAM tIrthakara caritro jemAM ra4 tIrthakaranA jIvana prasaMgonuM varNana karyuM che. temanuM aitihAsika mahatva darzAvyuM che. cakravartInA jIvana caritromAM bhArata, sagara, maghavA, sanatakumAra, zAMtinAtha, kuMthunAtha, aranAtha, subhUma, mahApadma, hariSaNa, jaya, brahmadatta cakravartInA varNana che. nava vAsudevamAM tripRSTha, dvipRSTha, svayaMbhu, purUSottama, puruSasiMha, puruSapuMDarika, datta, lakSmaNa, kRSNanA jIvana caritro varNavyAM che. nava baLadevamAM acaLa, vijaya, bhadra, suprabha, sudarzana, AnaMda, naMdana, pA, rAmanA jIvana caritro AlekhyA che. nava prativAsudevamAM azvagrIva, tAraka, morAka, madhukaiTabha, nizuMbha, bali, praphlAda, rAvaNa, jarAsaMghanA jIvana prasaMgo alaMkRta karyA che. dareka paramAtmAnA kALamAM thayela gaNadhara jema ke prabhu mahAvIranA samaye thayela iMdrabhUti, agnibhUti, vAyubhUti vagerenA jIvanaprasaMgo varNavyA che. dareka paramAtmAnA samaye thayela zramaNa, zramaNI, zrAvako, zrAvikA, zreSThI, rAjA, maMtrInA kathAnako varNavyA che. emanAtha bhagavAnanA samaye thayela gajasukumAla muni, paramAtmA mahAvIranA samaye thayela zramaNImAM prathama caMdanabALA, zrAvakomAM AnaMda zrAvaka Adi, zrAvikAmAM sulasA Adi, zreSThImAM zAlIbhadra, rAjAmAM zreNika, maMtrImAM abhayakumAra AdinA kathAnako varNavyA che. A uparAMta dAna AdhArita kathAomAM zAMtinAtha bhagavAnano jIva megharatha rAjAnA bhavamAM je jIvadayA pALe che tenI kathA, zIla AdhArita kathAomAM sulasA, caMdanabALA, subhadrA, sItA, draupadI AdinA kathAnakono samAveza thAya che. tapa AdhArita kathAnakomAM dhannAzAlIbhadra AdinA prasaMgo varNavAyA che. krodha AdhArita kathAnakamAM caMDakauzikanuM kathAnaka, mAna AdhArita kathAnakomAM bAhubalinuM kathAnaka, mAyA AdhArita kathAomAM lakSmaNA sAdhvI AdinA kathAnako, lobha AdhArita kathAnakomAM mammaNa zeTha AdinA kathAnako AlekhyA che. tathA paMcendriya viSayane rajU karatI kathAo, 8 mada upara kathAo varNavI che. jemAM, jAtimada upara harikezInA 32 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAchalA bhavanuM, lAbhamada upara sUbhUma cakravartInuM, kulamada para maricinuM, aizvaryamada upara dazArNabhadranuM, balamada para zreNika rAjAnuM, rUpamada upara sanata cakravartInuM, tapamada para naMdiSaNa muninuM, zrutamada para sphulibhadranuM dRSTAMta ApyuM che. ahiMsA AdhArita kathAomAM nemanAtha bhagavAnanuM kathAnaka che. paMcamahAvrata pAlananA kathAnako dvArA pAMca mahAvratanA pAlanathI kalyANa sAdhanAra alaga alaga munionA duSTAMto che. jemake aimuttA muni, araNika muni, jhAMjhariyA muni, baMdhaka muni vagerenA kathAnako che . A uparAMta prabhAvaka kathAomAM vajrasvAmI, haribhadrasUri, AdinA kathAnako che. A uparAMta devonI kathA che. jemAM vidyAdhara devo AdinI kathA che. tiryaMcanI kathAmAM kUkaDA, popaTa, hAthInA bhavamAM rahela paramAtmA ke anya rAjA AdinA jIvanI kathAo varNavAyI che. jemA tiryaMca yonimAM karela paccakhANa tema ja vratanuM mahattva batAvyuM che. A uparAMta nArakInI kathAo, bAra bhAvanA AdhArita kathAo paNa varNavAyI che. jemAM anitya bhAvanA para bharatacakravartI, azaraNa bhAvanA para anAthImuni, saMsAra bhAvanA para mallinAthanA 6 mitronI kathA, ekatva bhAvanA para namirAjarSi AdinA kathAnako varNavyA che. pAMca samiti ane traNa gupti AdhArita dhruSTAMto paNa AlekhyA che. Ama, kathAnA viSayomAM ghaNuM vaividhya jovA maLe che. pAtroH kathAmAM pAtronuM paNa vaividhya hoya che. mukhya pAtra AdhArita kathA hoya che. A sivAyanA gauNa pAtro paNa kathAmAM hoya che. pazupakSInA pAtro paNa hoya che. jema ke taraMgavatInI kathAmAM taraMgavatI nAyikA che tenA AdhArita kathA che. chatAM gauNa pAtromAM tenA mAtA-pitA, tenI sakhI, pati A badhA pAtro kathAne AgaLa vadhAravA temaja rasaprada banAvavA upayogI che. A uparAMta pAdhi je cakravAkanA mRtyumAM nimitta bane che ane AgaLanA bhavamAM eja taraMgavatI ane tenA patine bacAve che temaja muni banyA pachI baMnene pratibodha kare che. keTalIka kathA nAyaka AdhArita hoya che. jemake caMdarAjAnA rAsamAM caMdarAjA mukhya pAtra che. caMdarAjAnI AdhArita kathA che. te uparAMta tenI patni, aparamAtA, naTa, premAlacchI vagere paNa kathAne AgaLa vadhAravAmAM upayogI che. tiryaMcapAtra paNa che. jemake caMdarAjAne tenI aparamAtA gusse thai ane kUkaDo banAvI de che. nemanAtha bhagavAnanI kathAmAM nemakumAra lagna karavA jai rahyA che ane pazuono pokAra suNI pAchA vaLe che. ane ahiMsAno rasto pakaDe che saMyama le che. A kathAmAM 33 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nemajI ane rAjulanA nava bhavonI prItanuM varNana paNa che. jemAM devano bhava, rAjAnA bhava Adi bhavonA varNana che. nAyikA rAjulano viraha paNa suMdara rIte Alekhyo che. vilApa karatA rAjula kahe che ke pazuo mArA verI banyA che. muMgA pazuo paNa temanI vAcAmAM nemakumAra pAse jIvatadAna mAMge che ane jemakumAra temanI vANIne samajI saMyama le che. kathAomAM rAjAo, rANIo, munibhagavato, brAhmaNo, vepArIo, tApaso, sArthavAha, maleccho, dhAtuvAdIo, vetAla, yakSo, devo, rAkSaso, bAlikAo, chAtro, gaNadharo, viharamAna jinezvaro, varakanyAo vagereno samAveza thAya che. zrIpAla rAjAnA rAsamAM jyAre zrIpALakuMvara dhavalazeThanA vahANone laine jAya che tyAre temAM dhAtuvAdIo, sArthavAha vepArInA varNano Ave che. pArzvanAtha bhagavAnanA pUrvabhavonuM varNana karatA temAM cAraNamuni, hAthI, devo vagere pAtro Ave che. mahAvIra svAmInA pUrva bhavonA varNanamAM narakanA bhavanuM, tiryaMcanA bhavanuM temaja deva ane manuSyabhavanuM kathAnaka Ave che. nayasAranA bhAvamAM muni bhagavaMto Ave che ane nayasAra temano AvakAra karI horAvI ane zubhakarmanuM upArjana kare che. Ama nayasAra mukhya pAtra ra7 bhavo pAra karI vardhamAnanA bhavamAM Ave che ane dIkSA lai upasargo sahana kare che. temAM deva ane mAnava uta upasargo paNa thAya che. caMDakauzikane paNa te tAre che. Ama pAtronuM vaividhya jIvanacaritramAM jovA maLe che. devakRta atizayo paNa varNavAyA che. munisuvrata svAmI ghoDAne pratibodha kare che. Ama, dareka kathAnakamAM tiryaMcapAtro, deva, nAraka ane manuSyanA pAtronuM vaividhya kathAne rasaprada banAve che. jene kathAomAM chelle munibhagavaMta kathAnA mukhya pAtrane pratibodha kare che ane te pAtra dIkSA laI uttarottara mokSa prApta kare che. varNano: kathAnakamAM pAtrone rajU karavA temanA varNana karavAmAM Ave che. temAM paNa ghaNuM vaividhya jovA maLe che. jemake strIpAtrane rajU karatA tenA sauMdaryanuM, dehalAlityanuM varNana karavAmAM Ave che. jemAM aneka upamAo ApI pAtrane rajU karatA vAcakanI najara samakSa pAtra jAgRta thAya che ane kathAmAM rasa paDe che. rAjAonA varNano karatA tenI 7ra kaLAo tenA parAkramonuM varNana karavAmAM Ave che. tIrthakaranI kathAmAM paramAtmAno janma thatAM iMdro jyAre meru parvata para paramAtmAne lai ane je rIte janma mahotsava ujave che tenuM varNana triSaSThimAM hemacaMdrAcArye eTalI suMdara rIte karyuM che ke meru parvata Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parano mahotsava najara samakSa AvI jAya che. nagarInA varNano paNa eTalI ja suMdara rIte varNavAyA che. haribala mAchInA rAsamAM laMkA nagarInuM suMdara varNana karavAmAM AvyuM che, caMdarAjAnA rAsamAM AbhApurI nagarInuM varNana khUba ja suMdara rIte AlekhAyuM che. A uparAMta aTavIo, samudranA tophAnonA varNano paNa ghaNI kathAomAM Ave che. parvato AdinA varNano paNa triSaSThi zalAkA puruSamAM Ave che. zrIpALarAjAnA rAsa, caMdarAjAnA rAsa, covIza tIrthakara caritra, kumArapALa rAjAnuM jIvana caritra, kuvalayamAlA, samarAditya caritra AdimAM je rIte rAjAnA varNana karyA che te vAcatA vAcakanA mAnasapaTa para rAjAnuM citra upasI Ave che. A uparAMta nArakInA varNano dvArA narakanuM citra evuM UbhuM thAya che ke vAMcanAra ke sAMbhaLanAra pApa karatA aTakI jAya che. tathA duSkALanA varNana, saMdhyA, rAtri, prabhAtanA varNano paNa Ave che. te dvArA saMdhyA ane prabhAtanuM saudarya temaja rAtrinI bhayAnakatA varNavAya che. rAtri ane divasanA judA judA pahoranuM, meghadhanuSanuM, aSTapravacanamAtA AdinA varNano Ave che. cakravartInA caritromAM temanA cauda ratnonuM temaja temanA divyabhava sukhonA varNano Ave che. devalokanA varNano paNa kathA daramyAna Ave che. mahAbhArata jevI kathAmAM yudhdhanA varNana paNa suMdara rIte AlekhAyuM che. satIonA caritromAM satInA cAritranuM varNana rajU thAya che temaja te alagaalaga kasoTImAMthI pAra utare che tenA paNa prasaMgo AlekhAyA che. rAjakumArInA lagnanA varNana daramyAna samasyA rajU karI svayaMvara yojAya che tenA varNana dvArA vAcakano mAnasapaTa para rAjasabhA temaja rAjakumArInuM citrapaTa taiyAra thAya che. jenAthI vAcakane kathAnI aMdara rasa paDe che. A uparAMta keTalIka kathAmAM te samayanA sAmAjika rIti rivAjonA paNa varNano Ave che. jemake zrIpALarAjAnA rAsamAM zrIpALakuMvaranA lagnanA varNanamAM rItirivAjonuM varNana che. rAmAyaNa, mahAbhAratamAM paNa te samayanA varNano Ave che. Ama, varNanonI vividhatA vividha kathAomAM jovA maLe che. jema nadI vahe tema varNanonA kAraNe kathA pravAha vaheto rahe che. A rIte varNanonuM paNa kathAmAM AgavuM 35 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahattva che. kathAmAM bhojananI vAnagIonI yAdI ApelI hoya che. A vAnagIonA varNana paNa adbhuta rIte karelA hoya che. harizacaMdranA rAsamAM, rUpacaMdakuMvara rAsamAM vAnagIonA varNana Ave che. tathA puSponuM varNana, varaghoDAnuM varNana, maMdiranI pUjA vidhinuM varNana, jaMbudvIpanuM varNana, cauda raphulokanA varNana paNa kathAmAM Ave che. zrIpALa rAjAnA rAsamAM vINAnuM varNana ane vINAnA prakAro adbhuta rIte AlekhyA che. camatkAro: jagatanI badhI ja prAcIna madhyakAlIna kathAomAM camatkAra jovA maLe che. AnuM kAraNa e che ke cheka AdikALathI manuSya potAnI sAhajika sarva sAmAnya zakti dRSTithI anekaza caDiyAtI amAnuSI zaktinA astitvano svIkAra karyo che. A zradhdhAnuM mULa mAnavIe anubhavelI prAkRtika tattvonI amApa zakti pragaTa karatI ghaTanAomAM che. agni, varSAnuM tAMDava, jhaMjhAvAto ane dharatIkaMpa dvArA kSaNArdhamAM kaMInuM kaMI banI jatuM jotAM ja sarva sAdhAraNa sAmAnya evI zakti karatAM aneka gaNI zaktinI zakayatA ane saMbhAvanA zradhdhAno janma thayo che. AthI ja vArtAmAM mANase sAmAnya vyavahAramAM jovA maLatI vAstavika zaktithI anekaza vizeSa evI taraMgamaya zaktino upayoga karyo che. mANasa je yugamAM mAtra jamIna para cAlI zakato ke jaLamAM tarI zakato e yugamAM mANasane vijJAne AkAzamAM UDato karyo e pahelAM vArtAe pachI dharmanA AkhyA hoya, purANa hoya ke manoraMjana kathA hoya-ene e vimAna, ratha, pakSI ke zetaraMjI sahAye gagana vihArI banAvI nirUpyo. vArtAoe to Aja sudhInA vijJAne sidhdha nathI karyuM evuM manuSyatara sajIva ane nirjIva padArthomAM paNa AvI zaktionuM Alekhana kalpIne vAnara, siMha, deDakAne manuSyocita kArya karatAM AlekhyAM. vRkSone AkAzamAM UDatAM darzAvyAM. vArtAnA A prakAranA Alekhanone ApaNe camatkAro, jAduI, tilasmAtI ghaTanAo ke amAnuSI tattvanAM nAme ullekhIe chIe. prAcIna ane madhyakAlIna kathA sAhityamAM A prakAranA camatkAronuM vaividhya che. kathAnA kautukamAM AnAM Alekhanono moTo phALo che. AnuM mULa prAcInatama che. sAhityakalAnA janmanI sAthe ja eno janma thayo che. camatkArane vyApaka arthamAM laIe to e camatkAramAMthI ja kathAno janma thayo che. AthI to vAstavikatAnA svIkAra chatAM prakAraoNtare cheka Aja sudhI kathA sAhityamAM 36. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kautukanA sAdhana tarIke camatkAranuM sthAna rahyuM ja che. camatkAronuM pramANa ane svarUpa dareka yugamAM badalAtu rahyuM che. covIza paramAtmAnA jyAre janma thatA tyAre devo mAtAne asthApinI vidyAthI mUrchita karI bhagavAnane meru parvata para mahotsava karavA lai jatA. rAmAyaNa-mahAbhAratamAM mRtasaMjIvanI, AkAzagamana, jAtiparivartana, vazIkaraNa ityAdi camatkArono upayoga thayo che. zrIpAla rAjAnI kathAmAM jyAre zrIpALa alaga-alaga suMdarIo sAthe lagna kare che tyAre kUbaDAnuM rUpa dhAraNa kare che. Ama, eka zradhdhA tarIke paNa camatkAra vAstavarUpamAM svIkRta che. prAcIna dharma graMthomAM ane madhyakAlIna kathAomAM camatkAronuM nirUpaNa che paraMtu tAttvika bheda e che ke dharma graMthonA camatkAro daivI camatkAro che. jyAre manoraMjaka vArtAonA camatkAro jAdui-tilasmAtI camatkAro che. A bhedane vizeSa spaSTa karavA mATe vArtAmAM camatkAronuM vargIkaraNa karavuM jarUrI che. dharmakathAmAM be prakAranA camatkAro che. (1)devI (2)mAnuSI izvaranI sAthe joDAyelI camatkAranI ghaTanAomAM vArtA vAMcanAra ke sAMbhaLanAra zrotAnI zradhdhA AdhArita rasa nIpajAve che. jyAre yakSa, kinnara, RSimuni, rAjA para A zakti thAya tyAre rasa paDe che. dA.ta.zrIpALarAjAnI kathAmAM jalataraNI vidyA dvArA tenuM bacI javuM, sidhdhacakranuM nhavaNa jala chAMTatA koDha maTI javo, caMdarAjAnI kathAmAM caMdarAjAnuM aparamAtA dvArA kUkaDo banavuM vagere rasa upajAve che. madhyayugamAM pravezatAM prAkRta ane bIjA sAhityamAM manuSya zaktinA tilasmAtI camatkAronuM pramANa vadhatuM jAya che. mAnava jevI ja bhASA bolatAM ane kArya karatAM prANIo, UDatA gheADA, taratI zetaraMjI, svarUpAMtara vagere. sthUlibhadranI dIkSA pachI rAjA naMda dvArA rathikane arpaNa thayelI kozAne khuza karavA rathika AMbAnI lUmamAM tIra kheMcI, te tIranA cheDe bIjuM, enA cheDe trIjuM, cothuM ema saLaMga tIra zreNI race che ane beThAM beThAM AMbAnI lUma kozAnA hAthamAM Ape che. enA pratyuttaramAM potAnA aMgakauzalyano paricaya ApatI kozA sarasavanA DhagamAM puSpa vIMTelI soya rAkhIne nRtya kare che. tyAre soya tene vAgatI paNa nathI ke pelo Dhagalo vIMkhAto paNa nathI! A baMne kRtyamAM asAdhAraNa zakti che. camatkAra che. tarka ane nirIkSaNa zaktinuM suMdara dRSTAMta prAkRta vasudevahiMDInA gaMdharvadattA laMbakamAM AvatA camudattanA kathAnakamAM maLe che. kevaLa pagalAMonI vividha sthitine AdhAre gomukha mAnava strI ane vidyAghara puruSanI pratyeka kriyAonuM sUkSma varNana Ape che ane ApaNA AjanA jamAnAnI jAdui rahasya kathAnI jemaja jijJAsAne 37 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhdhara zvAsa rAkhI pagalAMnA nirIkSaNane AdhAre banI gayelI ghaTanA paranA rahasyano paDado pratIti janaka bane e rIte UMcake che. kalAvatI satInI kathAmAM jaMgalamAM rahelI garbhavatI satInA kapAyela kAMDA pAchA AvI jAya che. caMdanabALA jyAre prabhune vhorAve che tyAre muMDana thayelI A strI suMdara rUpavALI banI jAya che. paMca divya pragaTe che. A camatkAra ja che. A uparAMta jainakathAnakomAM svapna darzana, nimittajJa dvArA tenuM kathana ane evA ja bALakano janma thavo vagere jovA maLe che. 'kathA saritsAgara'mAM vatsarAja udayanane keda karavA mATe ujjainano rAjA caMDapradyota banAvaTI hAthInI yukti laDAve che. abhayakumAranI kerInA corane pakaDavAnI kathAmAM rAkSasa roja addazya thavAnI vidyAthI cellaNAnA mahelanA udyAnamAMthI kerI corI jato ane aMte abhayakumAra yuktithI tene pakaDe che. ArAmazobhAnI kathAmAM ArAmazobhA jyAM jAya tyAM bagIco enI sAthe jAya che AvA alaga alaga camatkAra jaina kathAmAM paNa pracura che. A uparAMta jAdui camatkAro jevuM ja nirUpaNa ghaNI kathAmAM che. jemake prANInA peTamAM divaso sudhI rahIne jIvatA bahAra nIkaLatAM pAtronI ghaTanA. vAtanukRta jayAnaMda kevaLI rAsamAM saM.1986mAM gajaroga ane kolerA maTADyAnI vAta che. 'vasudevahiMDI'nA nIlayazA laMbakamAM kRmi ane koDhanA upacAranI ghaTanA che. gaMdhodaka upayoganuM kathAnaka hiraSeNanA kathAkoSanA 13mA kathAnakamAM che. Ama kathAomAM aneka camatkAra jovA maLe che. ADakathAo ane pUrvajanmanI kathAoH sau prathama AgamakAlIna kathA jotAM temAM dareka paramAtmAnA pUrva bhavonA varNana Ave che. temanA samakita pAmyA pachInA bhavonI gaNatarI karI tenI kathA ApavAmAM AvI che. emAM trIjA bhavamAM bhagavAna tIrthaMkara nAmakarma upArjana kevI rIte kare che te varNavyuM che. Agametara kathAomAM paNa bodha ApavA athavA prasaMgane anurUpa ADakathAo temaja pUrva janmanI kathAo Ave che. jemAM 'samarAditya caritra'mAM guNasenarAjAagnizarmAnI nava bhavonI kathA varNavI che. temAM cothA bhavamAM yazodharaciratra bahu vicAravA jevuM che. loTanA lUkaDAnI hiMsA paNa bhayaMkara duHkhadAyaka vipAkavALI thAya che. enuM adbhuta varNana karyuM che. 'taraMgavatI'mAM taraMgavatI mUrchita thAya che ane AgaLanA bhavanuM jJAna thAya che. kathAnA aMtamAM muni bhagavaMta upadeza Ape che. tyAre pUrvabhavanI kathAnuM varNana khUba 38 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja suMdara rIte AlekhyuM che. kuvalayamAlA" kathAmAM paNa AvA vRtAnto Ave che temaja janma-janmAntaranI kathAo paNa varNavI che. A uparAMta upamitibhava prapaMcamAM paNa ADakathAo ane rUpaka kathAonuM varNana nirUpAyuM che. rasa niSpatiH bhojana svAdiSTa tyAre bane jyAre temAM masAlA sapramANa nAkhyAM hoya. bhojananI svAdiSTatA mATe masAlA Avazyaka che. tevIja rIte kathA tyAre ja suMdara bane jyAre temAM vividha raso bhaLe. kathAnA pravAhane AgaLa vadhAravA temaja kathA vastune majabUta temaja rasika banAvavA rasa Avazyaka che. temAM zuMgArarasanI pradhAnatA che. jaina kathAomAM zRMgAra, karUNa ane aMte zAMta rasa hoya ja che. jyAre pAtrano bhogAvalI karmano udaya che tyAre zuMgArarasanuM varNana Ave che. tyAra bAda mukhya pAtra jyAre dIkSA le tyAre svajana, saMbaMdhI zokamaya bane che tyAre karUNa rasanuM varNana Ave che. aMte dIkSA laI vairAgya vAsita banI ArAdhanA dvArA devaloka ke mokSasukha prApta kare che tyAre zAMta rasanuM varNana Ave che. A uparAMta pApanA phaLane batAvavA bIbhatsa rasanuM temaja bhayAnaka rasanuM varNana Ave che. temaja kathAne rasaprada banAvavA camatkAro batAvavAmAM Ave che. jemake, soTI mAratA caMdarAjAnuM mUrSita thavuM, jhADanuM uDavuM, ArAmazobhAnI kathAmAM ArAma zobhA jyAM jAya tyAM bagIco sAthe jAya, caMdarAjAne melI vidyAthI kUkaDo banAve, maMtrocAravALuM pANI chAMTavAthI zrIpALa kuMvarano koDha maTI jAya che. jalataraNI, zastraharaNI vidyA, rAmAyaNamAM pattharonuM pANImAM taravuM vagere abhuta rasa dvArA kathAne rasaprada banAvavAmAM Ave che. rAjulano vilApa raju karatA evo karUNa rasa varNavAyo che jenAthI vAcakanI AMkhamAM AMsu AvI jAya che. yudhdhonA varNana dvArA vIra rasanuM varNana paNa kathAmAM AgavuM sthAna dharAve che. paramAtmA jyAre dIkSA le tyAra bAda vihAra karatA je upasargo sahana kare che temAM rasa upasI Ave che. teonI vIratAnA darzana thAya che. teo vagara zastra A yuddhamAM vijetA bane che. | vikrama caritra jevI kathAmAM hAsyarasanI pradhAnatA jovA maLe che. zrIpALakuMvara jyAre kubaDAnuM rUpa kare che tyAre tenuM varNana vAMcatA vAcakane hAsya AvI jAya che. hAsyarasathI kathAmAM navo vaLAMka Ave che ane kathA vadhu rasaprada paNa bane che. 39. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dareka kathAmAM khalanAyaka paNa hoya ja che. tenA gussAno bhoga nAyaka bane che. tyAre raudra rasanuM varNana paNa adbhuta rIte AlekhAya che. mayaNA suMdarInA pitA prajApAla gusso karI ane mayaNAne koDhiyA pati sAthe paraNAve che temAM raudra rasa vinayavijayajI ma.sA.e adbhuta rIte varNavyo che. gozALAnI prabhu paranI dveSa bhAvanA ane tejolezyA choDavI tenuM varNana paNa hemacaMdrAcArye 'triSaSThizalAkA'mAM suMdara rIte karyuM che. 'samarAditya caritra'mAM agnizarmA tApasanuM guNasena rAjAne bhavobhava mAravAnuM niyANu varNavyuM che. temAM raudra rasa gajaba rIte varNavAyo che. nema rAjulanI kathAmAM zRMgArarasanuM varNana mukhyapaNe alaMkRta karyuM che. Aje paNa A baMne pAtro vadhu lokapriya banyA che. jaina kathAonI AgavI vizeSatA che ke aMte to kathAnAM badhA rasa zAMtarasamAM pheravAya che. ane nAyaka ke nAyikA saMsAra sukhane tyAgI dvIkSA grahaNa kare che. upadezaH kathAnA lakSaNomAM upadeza e mahattvanuM aMga che. dareka kathAmAM upadeza to avazya Ave ja. keTalIka kathAmAM sIdho upadeza Apelo hoya che jyAre keTalAkamAM parokSa upadeza Apyo hoya che. premalA lacchIrAsamAM zIla mAhAtmya darzAvyuM che. vacce vacce prasaMgo yojIne zIla mahimA lekhake gAyo che. Ama, vastugUMthaNImAM lekhakanuM lakSya zIla tarapha ja che. bharatezvara bAhubalinI kathAmAM ahiMsAno upadeza Apyo che. pethaDazAha nI kathAmAM bAra vratanuM mahattva batAvyuM che. samarAditya caritramAM krodhano vipAka batAvyo che. harIzcaMdranA rAsamAM harIzcaMdra karmanI kasoTI pAra utare che ane te dvArA satyano mahimA gAyo che. zrIpALarAjAnI kathAmAM karmanA sidhdhAMta, navapadano mahimA, Adi aneka bAbatone sAMkaLI lIdhI che. jaina kathAono hetu samakti prApta karI karma sidhdhAta samajI uttarottara mokSa prAptino hoya che. mATe varNano ghaNA Ave che paNa aMte to zaraNuM paramAtmAnuM levAnI ja vAta karavAmAM AvI che. jaina kathAomAM aMta Ave tyAre koi muni Ave, muni upadeza Ape te pAtro 40 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMbhaLe, te pachI kathAnA pAtro potAnA pUrvabhava viSe pUche eTale muni pUrvabhavanI kathAo kahe. e kathAo sAMbhaLI pAtro dIkSA levAnuM nakkI kare, te dIkSA laI sAdhujIvana gujAre. keTalIka kathAomAM dIkSAno udaya na hoya to pAtra bAravrata dhAraNa kare ane jainadharmane aMgIkAra kare che. jaMbusvAmInI kathAmAM kathA sAMbhaLatA prabhava cora Adi jaMbukumAranI AThe patnIo ane temanA sAsu sasarA Adi dharma upadeza sAMbhaLI dIkSA le che. taraMgavatInI kathAmAM taraMgavatI jyAre potAnI kathA saMpUrNa kare che tyAre zeTha-zeThANI bAra vratadhAraNa kare che. jayAnaMda kevalInI kathAmAM jayAnaMda Adi maLI che pAtro dIkSA le che. dareka tIrthakaranI kathAmAM tIrthakara paramAtmA dIkSA le che. ane upasarga sahana karI mokSa prApta kare che. Ama, jainakathAomAM dAna, zIla, tapano upadeza Apyo che. pAMca mahAvratonuM mahattva darzAvyuM che. kaSAyonA phaLane batAvI kaSAyo tyAga karavAno upadeza Apyo che. pAMca indriyonA viSayo para paNa upadeza ApyA che. 8 mada batAvI mada choDavAno upadeza paNa Apyo che. vizeSatAo - jaina AgamomAM kulakara, tIrthakara, cakravartI, zramaNa, zramaNI, zrAvaka, zrAvikA, nindava AdinA kathAnako jovA maLe che. A kathAonA avalokanathI jaNAya che ke koipaNa vArtAne samajavA mATe kAntA-sammata paddhati che. tethIja nAnI nAnI kathAo keTalIka gaMbhIra vAto kahI jatI hoya che. AgAmomAM sidhdhAMtanA gUDha viSayo samajavA mATe pratIka, daSTAMta, rUpaka ane kathAnI sahAya levAmAM AvI che. upamAno, pratIko vagerethI kathAno vikAsa-sAdhavAnI paraMparA vedo, mahAbhArata ane baudhdha sAhityanA graMthomAM paNa che paraMtu jaina sAhitye temAM vizeSa ruci darzAvI che. Agamika kathAono vikAsa manovaijJAnika Dhabe thayo che. kathAnA vikAsanuM prathama stara asaMbhavathI durlabha tarapha javAnuM che. Agama kathA kahe che ke saMsAramAM rahIne mukti prApta karavI asaMbhavita che. tethI mukti pratye utkaMThA jAge che tyAre kathA sAMbhaLanAra pUche che ke-zuM sAce sAca saMsArIne mukti maLatI nathI? tenA uttaramAM kathAkAra kahe che ke-nA, e vyakti(tIrthakara) jevuM tapa koI tapa kare to tene muktino anubhava thAya che. AthI mukti asaMbhavita sthitimAMthI durlabha sthitimAM AvI jAya che. A jinonuM Adarza jIvana prastuta karavAnI bhUmikA che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukti tapazcaryAthI saMbhavita che. A vAta samajavAmAM AvyA pachI e tapazcaryAne saMbhavitamAMthI sulabha darzAvavA mATe bIjI kathAo kahevAmAM Ave che. naitika AcaraNa, zrAvaka dharma, dainika anuSThAna, karmasidhdhAMta vagere kathAo muktine saMbhavitamAMthI sulabha banAvIne temAM jana samudAyanI ruci utpanna kare che. Agama kALanI kathAonI pravRtionA vi SaNanA saMbaMdhamAM DaoN.e.ena.upAdhyAyanuM A kathana yogya ja jaNAya che. "AraMbhamAM je mAtra upamAo hatI tene bAdamAM vyApakarUpa ApavA ane dhArmika matAvalaMbiyonA lAbha mATe temanI pAsethI upadeza levA mATe tene kathAtmaka rUpa ApavAmAM AvyuM che. A ja AdhAra para upadeza pradhAna kathAo varNanAtmaka rUpe athavA jIvaMta vArtAo rUpe vikasAvavAmAM AvI che. tathA Agamika kathAonI mukhya vizeSatA tenI upadezAtmaka ane AdhyAtmika pravRtti che. paraMtu kramazaH temAM vikAsa thato rahyo che. upadeza, adhyAtma, caritra, nItithI AgaLa vadhIne keTalAka AgamonI kathAo zudhdha laukika ane sArvabhomika banI gaI che. e ja kAraNa che ke A kathAone jo svarUpamukta kahevAmAM Ave to e vizeSa nyAya yukta kahevAze. AlsaDo Agamika kathAonI zailIne 'TeligrAphika sTAila' kahI che. Agama graMthonI kathAonI viSaya vastu vividha prakAranI che. tethI A kathAono saMbaMdha paravartI kathA sAhitya sAthe lAMbA samayathI rahyo che." DaoN.vinTaranise kahyuM che ke "zramaNa sAhityano viSaya mAtra brAhmaNa, purANa ane cAritra kathAomAMthI ja levAmAM Avyo nathI paraMtu loka kathAo ane parikathAo vageremAMthI paNa grahaNa karAyo che." pro.harTala paNa jena kathAonI vividhatAthI prabhAvita thayA che. temanuM kahevuM che ke- jenonuM kathA sAhitya mUlyavAna che. temanA sAhityamAM judA judA prakAranI kathAo prApta thAya che. jemake premAkhyAna, upavAsa, dRSTAMta, upadezaprada pazukathAo vagere kathAonA mAdhyamathI temaNe potAnA sidhdhAMto ane sAdhAraNa sudhI pahoMcADyA che.* Agama graMthonI kathAonI eka vizeSatA e paNa che ke e prAyaH yathArtha sAthe saMkaLAyelI che. temAM alaukika tattvo ane bhUtakALanA ghaTanAonA ullekho ochA che. koipaNa kathA vartamAna kathA nAyakanA jIvananI sAthe zarU thAya che. pachI tene batAvavAmAM Ave che ke-tenA vartamAna jIvanano saMbaMdha bhUta ane bhaviSyakALa sAthe kevI rIte che. AvI sthitimAM zrotA kathAnA pAtro sAthe AtmIya banI jAya che. jyAre vaidika kathAonI alaukikatA camatkArika lAge che. paNa tenI sAthe nikaTatAno bhAva anubhavAtI nathI. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMskRtika mUlyAMkanaH Agama graMthomAM prApta thatI samAja, saMskRti ane rAjanIti vagerenI sAmagrInuM mahattva e mATe vizeSa che ke A yuganA anya aitihAsika sAdhano ochAM prApta thAya che. tethI A ja sAhityika purAvA para AdhAra rAkhavo paDe che. jaina munio dvArA lakhavAmAM Avela athavA saMkalita karavAmAM Avela Agama graMthomAM atizayoktio hovA chatAM paNa yathArtha citraNa vizeSa che, je saMskRtinA mUlyAMkana mATe jarUrI che. A Agama kathAomAM prApta thatI sAMskRtika sAmagrInA mUlyAMkana mATe sUkSma adhyayananI jarUra che. tathA samakAlIna anya paraMparAnA sAhityanI jANa rAkhavI paNa jarUrI che. bhASAtmaka dRSTie-Agamika-kriyAonI bhASAnuM svarUpa ane tenA starane samajavA mATe vyAkhyA sAhityamAM karavAmAM Avela vyutpattione paNa jovI jarUrI che. prakAzita saMskaraNonI sAthe ja graMthonI prAcIna pratomAM aMkita TippaNa paNa AgamonI bhASAne spaSTa kare che. jJAtA dharmakathAmAM meghakumAranI kathAmAM tene aDhAra judA judA prakAranI dezI bhASAono vizArada kahyo che. kuvalayamAlAkahAmAM A bhASAonA nAmanI sAthe sAthe temanA udAharaNa paNa ApyAM che. A kathAomAM judAjudA prasaMgomAM keTalAya dezI zabdono prayoga thayo che. Agama zabdakozamAM evA zabdonuM saMkalana karIne svataMtra rUpe vicAra thavo joie.' kAvyatatvaH AgamagraMthonI kathAomAM gadya ane padya baMneno prayoga thayo che. kathAkAronAM adhikAMza varNano jo ke varNaka rUpe sthira thai gayA hatA. nagaravarNana, sauMdaryavarNana vagere judI judI kathAomAM ekasarakhA maLe che. tethI smaraNanI suvidhAnA kAraNe tenI punarAvRtti na karatA jAva' padhdhati dvArA teno upayoga karavAmAM Avato rahyo. paraMtu keTalAka varNano vizudhdharUpe sAhityika che. saMskRtanA gadya sAhityanI saundarya-suSamA temAM joI zakAya che. prAcIna bhAratIya gadya sAhityanA udbhava ane vikAsanA adhyayana mATe A kathAonA gaDyAMzane maulika AdhAra mAnI zakAya. utarAdhyayananI kathAo padyamAM ja varNita che. temAM aneka alaMkArono prayoga thayo che. keTalIka upamAo ane dRSTAMto ahIM prastuta che.* 43 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upamAo dRSTAMto masI viyovasI (9.pa3) dAvAgninuM daSTAMta (14.42) sada sIdo va miyaMkAhAya (13.rara) pakSInuM dRSTAMta (14.46) paMvA vize a nahera pavitta (14.30) mRga (1977) vivantasAro vaNiko na poDha (14.30) govALa (rara.45) 'go tora mAro va (1935) bhAthuM (1918) satya nahIM varamativavava (ra0.20) baLatuM ghara (19.22) sire vUDAmaNI nahIM (rara.10) traNa vaNika (7.14) A pramANe upamAo vagere jo badhI ja kathAonI ekaThI karI tenuM tulanAtmaka adhyayana karavAmAM Ave to bhAratIya kAvyazAstranA itihAsa mATe keTalAya navA upamAno ane biMbo maLI zake. kathAnaka rUDhio ane moTIphaksa - kathAonA tulanAtmaka adhyayana mATe tenA moTiphaksa (kathAghaTako) ane kathAnakonI rUDhionuM adhyayana karavuM ghaNuM ja jarUrI che. tenAthI kathAnA mULa temaja vikAsane zodhI zakAya.(satyendra loka sAhitya vijJAna) pAlI-prAkRtanI kathAomAM keTalIya sarakhI kathAnaka rUDhiono prayoga thayo che." mahApugomAM jo ke keTalIya kathAo prayukta thayelI che. temanA vyakti vAcaka nAmonI saMkhyA hajAra upara hoI zake. paraMtu temAM je moTiphasa-kathAghaTakono prayoga thayo che te ekaso jeTalA haze, temanI ja punarAvRti keTalIya kathAomAM thatI rahe che. A kathAonA keTalAka kathAghaTako jovA lAyaka che. 1. ziSyanI jijJAsAnuM guru dvArA samAdhAna. 2. mAtA dvArA svapna darzana ane putrajanma. 3. garbhiNI strIno dohada. 4. muni upadezathI vairAgya. 5. mAtApitA ane putra vacce vairAgya saMbaMdhI vArtAlApa. 6. pUrva-bhava kathana ane jAti smaraNa. 7. be pratipakSI caritronuM 4%. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. vairAgyanI parIkSAmAM pAra utaravuM. 9. anyadharmothI potAnA dharmanI zreSThatA. 10. putra-putrIonI budhdhi parIkSA. 11. mitronI vacce mAyAcAranI ghaTanA. 12. hiMsA TALavA mATe yukti. 13. sAgara cAtrAmAM naukAnuM bhagna thavuM. 14. asaMbhavane saMbhava karavuM. 15. muni pratye ghRNA ane niMdAthI janmAMtare kaleza. 16. ativaibhavazALI nAyakano vaibhava tyAga. 17. gurunA nyAya priyatAthI dharmanI prabhAvanA. 18. nArI haThanuM duSpariNAma. 19. pUrvanA vairI dvArA sAdhanAmAM upasarga. 20. sAsu-vahumAM dveSa. A pramANe jo AgamanI kathAonuM eka prAmANika moTiksa-inDekasa taiyAra karavAmAM Ave to A kathAonI mULa bhAvanAne samajavAmAM to sahayoga maLaze ja, temanA vikAsa-kramane paNa samajI zakAze. sAmAjika jIvanaH AgamagraMthonI kathAomAM mauryayuga ane pUrva gupta yuganA bhAratIya jIvananuM citraNa thayuM che. tyAM sudhImAM cartuvarNa vyavasthA vyApaka thai cUkI hatI. A kathAomAM brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zUdronA paNa keTalAka ullekho che. brAhmaNa mATe 'mAhaNa' zabdano, prayoga adhika thayo che. mahAvIrane paNa 'mAhaNa' ane 'mahAmAhaNa' kahevAmAM AvyA che. uttarAdhyayana sUtramAM brAhmaNonA yajJono paNa ullekha che, jene AdhyAtmika yajJomAM badalavAnI vAta A jaina kathAkAroe kahI che. 28 kSatriyo mATe 'khattiya' zabdano ahIM prayoga thayo che. A kathAomAM aneka kSatriya rAjakumAronA zikSaNa ane dIkSAnuM paNa varNana che. vaizyo mATe ilya, zreSThI, kauTumbika, gAhAvai vagere zabdono prayoga thayo che. (jaina, jagadIzacaMdraH jai.A.sA.meM.bhA.sa.pU 229) harikeza cAMDAla ane citta-saMbhUta mAtaMgonI kathAnA mAdhyamathI eka tarapha jyAM temanA vidyA pAraMgata ane dhArmika hovAnI sUcanA che, tyAM samAjamAM temanA pratye aspRzyatAno bhAva paNa spaSTa dekhAya che. ra9 cAMDALonA kAryonuM varNana paNa aMtakRdghazAnI eka kathAmAM maLe che." 45 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kathAonA adhyayanathI jaNAya che ke te vakhatanuM pArivArika jIvana sukhI hatuM. rohiNInI kathA saMyukta parivAranA Adarzane upasthita kare che. jemAM pitA movaDI gaNAto hato." saMkaTa upasthita thatAM putro potAnA prANonI Ahuti paNa pitA mATe ApavA taiyAra rahetA. potAnA saMtAna mATe akhUTa premanA keTalAka dazyo A kathAomAM che. jemake meghakumAranI dIkSAnI vAta sAMbhaLIne tenI mAtA acetana banI gai hatI. 32 AgamonI kathAomAM judA judA sAmAjika lokono ullekha che. jemaketalavara, mADaMbika, kauTuMbika, ibhya, zreSThI, senApati, sArthavAha, mahAsArthavAha, mahAgopa, suvarNakAra, citrakAra, gAthApati, sevaka vagere. gajasukumAranI kathA parathI jANI zakAya ke- parivAranA sabhyonA nAmomAM samAnatA rahetI hatI jemakesomilapitA, somazrI mAtA, somA putrI. janmotsava ujavavAnI prathA prAcIna che. jemAM jaNAya che ke temAM upahAra paNa ApavAmAM AvatA hatA. rAjakumArI mallInI janmagAMTha para zrIdAmakAMDa nAmano hAra ApavAmAM Avyo hato. 33 A kathAothI e paNa jANI zakAya che ke te samaye samAja sevAnA aneka kAryo karavAmAM AvatA hatA. naMdamaNiyAranI kathAthI jaNAya che ke teNe janatA mATe eka evI paraba banAvarAvI hatI ke jyAM chAyAvALA vRkSonA vanakhaMDo, manoraMjaka citrasabhA, bhojana zALA, cikitsA zALA, alaMkAra sabhA vagerenI vyavasthA hatI." samAja kalyANanI bhAvanA te vakhate vikAsa pAmI hatI. rAjA pradezIe paNa zrAvaka banavAno nizcaya karIne potAnI saMpattinA cAra bhAga karyA hatA. temAMthI kuTuMbanA poSaNa sivAyano ekabhAga sArvajanika hitakAryo mATe hato, jenAthI dAnazALA vagerenI sthApanA karavAmAM AvI hatI.pa A kathAomAM pAtronA apAra vaibhavanuM varNana che. 36 dezamAMno vyApAra uparAMta videzo sAtheno vyApAra paNa utkRSTa rIte cAlato hato. tethI samAjanI Arthika sthiti sArI hatI. vANijya-vyApAra ane khetI vagerenA itihAsa mATe A kathAomAM sArI evI sAmagrI prApta thAya che. samudrayAtrA ane sArthavAhanA jIvana saMbaMdhI to A jaina kathAomAMthI pracura mAhitI maLe che. je anyatra kayAMya nathI maLatI. rAjyavyavasthAH prAkRtanI kathAomAM rAjyavyavasthA saMbaMdhI vividha prakAranI jANakArI maLe che. 46 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campAnA rAjA kRNikanI kathAthI tenI samRdhdhi ane rAjakIya guNonI mAhitI maLI zake che. rAjagAdI vaMzaparaMparAthI maLatI hatI. rAjA dIkSita thatA pahelA potAnA putrane rAjapada para sthApita karato hato. paraMtu udAyana rAjAnI kathAthI jANI zakAya che ke teNe potAne putra hovA chatAM paNa potAnA bhANejane rAjya sopyuM hatuM." naMdIvardhana rAjakumAranI kathAthI jANavAmAM Ave che ke te potAnA pitA virudhdha SaDayaMtra racIne rAjya meLavavA Icchato hato.* rAjya vyavasthAmAM rAjA, yuvarAja, maMtrI, senApati, guptacara, purohita, zreSThI vagere vyakitao mukhya gaNAtI. aparAdha ane daMDa vyavasthA mATe A sAhityamAM eTalI badhI sAmagrI maLe che ke te parathI prAcIna daMDa vyavasthA upara svataMtra graMtha lakhI zakAya. jaina kathAkAroe rAjakuLo ane rAjAonA ullekho potAnI kathAomAM prabhAva pADavA mATe karyA che. paraMtu keTalAka sthaLe tenuM aitihAsika mahatva paNa che. dhArmika matamatAMtara: AgamonI A kathAomAM jaina dharma ane darzananA judA judA pAsA pradarzita thayAM ja che. sAthe sAthe anya dharmo ane matonA viSayamAM AnAthI vividha prakAranI jANakArI prApta thAya che. ArdrakumAranI kathAthI zAkya zramaNonA viSayamAM sUcanA maLe che. dhanya sArthavAhanI kathAmAM judA judA prakAranI vicAradhArAone mAnanArA parivrAjakono ullekha che. jemake-caraka, cIrika, carmakhaMDika, micchuDa, pAMDuraMga, gautama, govatI, gRhadharmI, dharmaciMtaka, avirudhdha, budhdha, zrAvaka, rakatapaTa Adi.* * A saghaLAnI mAnyatAone jo vyavasthita rIte rajU karavAmAM Ave to keTalIka navI dhArmika ane dArzanika vicAradhArAonI mAhitI maLI zake tema che. saMkaTa samaye keTalAka devatAonuM loko smaraNa karatA. temanA nAmo A kathAomAM maLe che." sthApatya ane kaLA: AgamonI A kathAomAM keTalAka kathA nAyakonA gurukuLa-zikSaNanuM varNana che. meghakumAranI kathAmAM 7ra kaLAonA nAmo ApyA che. anya kathAomAM paNa emano ullekha Ave che. 7ra kaLAomAM saMgIta, vAdya, nRtya, citrakaLA vagere mukhya kaLAo che. jemano jIvanamAM aneka prakAre upayoga thato hato. A dRSTie rAjA pradezanI kathA vizeSa mahattvapUrNa che. temAM 3ra prakAranI nATyavidhionuM varNana che.* 47 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAmAM mallinI kathA citrakaLAnI vizeSa sAmagrI rajU kare che. mallinI suvarNa pratimAnuM nirmANa mUrtikaLAnuM zreSTha udAharaNa che. sthApatya kaLAnI pracUra sAmagrI rAjA pradezInI kathAmAMthI prApta thAya che. rAja prAsAdanA varNano ane zreSThIonA vaibhavanA dezyonI rajUAta vageremAM paNa prAsAdo ane krIDAgRhonA sthApatyanuM varNana karavAmAM AvyuM che. A tamAma sAmagrIne eka sthaLe ekaThI karIne tene prAcIna kaLAnA saMdarbhamAM mUlavavI joie.43 bhaugolika vivaraNa: prAkRtanI A kathAono vistAra mAtra bhAratamAM ja nahi, paraMtu bahAranA dezo sudhI thayo che. A kathAonA kathAkAro svayaM samagra dezamAM pagapALA pharatA rahyA che. tethI teoe judA judA janapado, nagaro, gAmo, vano ane jaMgalonI pratyakSa jANakArI meLavI che ane tene potAnI kathAomAM rajU karI che. keTaluMka paurANika bhUgoLanuM paNa varNana che. paraMtu vizeSarUpe dezanI prAcIna rAjadhAnIo, pradezo, janapado, nagaro vagere saMbaMdhI varNana che. aMgadeza, kAzI, ikvAku, kuNAla, kuru, pAMcAla, kauzala vagere janapado, ayodhyA, caMpA, vArANasI, zrAvastI, hastinApura, dvArikA, mithilA, sAketa, rAjagRha vagere nagaronA ullekhone jo badhI kathAomAMthI ekaThA karavAmAM Ave to prAcIna bhAratanA nagaro ane nAgarika jIvana para navo ja prakAza paDI zake. Adhunika bhAratanA keTalAka bhaugolika sthAnonA itihAsamAM AnAthI parivartana AvavAnI zakayatA che. A dizAmAM keTalAka vidvAnoe kArya paNa karyuM che. paraMtu temAM A kathAonI sAmagrIno paNa upayoga thavo joIe.* Ama samagra rIte vicAra karatA AgamakALanI vArtAonuM baMdhAraNa eTale vividha viSayo, pAtro, varNano, camatkAro, ADakathAo, pUrvajanmanI kathAo, rasaniSpati, upadeza, kAvyatattva, kathAnaka, rUDhio ane moTiksa vagerenuM rasaprada saMyojana athavA gUMthaNI kahI zakAya. te uparAMta kathAomAM sAMskRtika mUlyAMkana, sAmAjika jIvana, rAjya vyavasthA, dhArmika matamatAMtara, sthApatya ane kaLA, bhaugolika vivaraNa vagerenuM Alekhana thatuM jovA maLe che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdanoMdha : naMbara pustakanuM nAma lekhaka peja na AvRti 1. madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhitya hasu yAjJika 21 2. madhyakAlIna gujarAtI kathAkoSa harivallabha bhAyANI - 10 1991 - 3. dhanyadharA zAzvata saurabha bhAga-1 272 nalinAkSa paMDayA saM.naMdalAla devaluka DaoN. sAgaramala jena 4. jaina kathAsAhitya eka samIkSAtmaka sarvekSaNa 5. madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhitya hasu yAjJika 6. jaina sAhityano svAdhyAya DaoN.kavina zAha 7. prabudhdha jIvana DaoN.kAMtibhAI bI zAha 16 i.sa 2009 8. dharmakathAnuyoga munizrI kanDeyAlAla pU 'kamala" zrI guNavaMta baravALiyA varSa 59 9. prabudhdha jIvana(oga-sapTa-ra012) (paryuSaNa vizeSAMka) 10. jenaratna ciMtAmaNI DaoN.prahalAda ga.paTela (saM.naMdalAla devaluka) 10.1. jena ratna ciMtAmaNI DaoN.sAgaramala jaina 11. jenakathA sAhitya: eka samIkSAtmaka sarvekSaNa tinyUyara varSa 32, aMka-4 195thI200 237thIra44 12. jena kathAsAhityano svAdhyAya DaoN.kavina zAha 13. jaina ratna ciMtAmaNI prahalAda ga.paTela 14. samarAieN kahA haribhadrasUri Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15. prabudhdhajIvana (jaina kathA sAhitya eka vihaMgadarzana) 16. jainakathA sAhitya: eka samIkSAtmaka sarvekSaNa 17. jainakathA sAhityaH eka samIkSAtmaka sarvekSaNa 18. bRhandu kathAkoSa 19. prAkRta jaina kathA sAhitya 20. do hajAra varSa purAnI kahAniyA 21. dhI jensa ina dhI hIsTarI opha inDiyana liTarecara 22. ona dhI lITarecara opha dhI zvetAmbarajha opha gujarAta ra3. prAkRta jaina kathAsAhitya 24. dhammakahANu zramaNakathA 25. kuvalayamAlA kahAkA sAMskRtika adhyayana 26. uttarAdhyayanaH eka samIkSAtmaka adhyayana 27. pAli-prAkRta kathAomAM prayukta abhiprAya eka adhyayana 28. uttarAdhyayana 12muM adhyayana gAthA-44 29. uttarAdhyayana 12muM adhyayana gAthA-13 30. aMtaH kRtadazA 4thuM adhyayana DaoN.kAMtibhAi bI zAha DaoN.sAgaramala jaina DaoN.sAgaramala jaina DaoN.e.ena.upAdhyAya jagadIza caMdra jagadIza caMdra muni jinavijaya pro.harTela jagadIzacaMdra jaina premasumana rAjasthAna bhAratI 50 6thI9 195 8 168 pa 6 ' 8.perA:326 56 461 1969 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31. jJAtAdharmakathA 7muM adhyayana 32. jJAtAdharmakathA 18muM adhyayana 33. jJAtAdharmakathA-mallIkathA 230,244 Adi 34. jJAtAdharmakathA 342-345 35. rAyaparoNIya sUtra-58 dhammamULa zramaNopAsaka kathA 286 36. jaina jagadIzacaMdra jaina Agama sAme.bhA.sa. 37. papAtika sUtra 38. vyAkhyAprajJapti 13.6 39. vipAkasUtra 40. jJAtAdharmakathA 35,38 41. jJAtAdharmakathA 237 42. dhammakahANu mULa zramaNopAsaka kathA 253 43. DaoN.ghoSa jene sthApatya evaM kalA bhAga 1-3 44. uttarAdhyayana sUtra: eka samIkSAtmaka adhyayana 371 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-2 jaina kathA sAhityanA sarjakonI kathAonI samIkSA AgamakAlIna ane Aganetara jJAtAdharmakathA sUtra - jJAtA dharmakathAsUtra gaNadharata chaThuM aMgasUtra che. tenA be zrutaskaMdha che. prathama zrutaskaMdhamAM keTalIka kathAo aitihAsika che to keTalIka kathAo kalpita che. A badhI ja kathAono uddeza vividha pratibodha, preraNA athavA zikSA devAno che. A kathAomAM zradhdhAnuM mahattva, AhAra karavAno uddeza, anAsakti, indriya vijaya, vivekabudhdhi, guNavRdhdhi, pudagala svabhAva, karmavipAka, kramika vikAsa kAmabhogonuM duSpariNAma, sahanazIlatAnA mAdhyamathI saMyamanI ArAdhanA- virAdhanA ane durgati sadgati Adi viSayo upara saraLa bhASAmAM prakAza pADyo che. A kathAo jIvana utthAnane mATe ciMtana-manana karavA yogya che. dvitIya zrutaskaMdhamAM saMyama ArAdhanA karI devalokamAM janArI ra06 strIonuM vRttAMta che. badhI strI paryAyamAM saMyama svIkArI devInA rUpamAM utpanna thaI che. deva bhava pachI manuSya bhava prApta karI saMyamanI zudhdha ArAdhanA karI mukti meLavaze. A pramANe A Agama kathA pradhAna che. prathama zrutaskaMdhanA 19 adhyayana che. dvitIya zrutaskaMdhanA kula ra06 adhyayana che. saMpUrNa sUtra papa00 zloka pramANa che. A sUtramAM zikSAprada daSTAMta hovAthI tenuM nAma jJAtA dharmakathAsUtra rAkhavAmAM AvyuM che. saMkSiptamAM tene jJAtAsUtra paNa kahevAmAM Ave che.' zrI jJAtAdharmakathA sUtra" aMge DaoN.ketakI zAha kahe che ke, "jJAtA dharmakathAmAM be zrutaskaMdhamAM ogaNIsa jJAta udAharaNarUpa adhyayano che. bIjA zrutaskaMdhamAM sADAtraNa koDa vArtAo hovAno ullekha maLe che. paNa vartamAne teTalI kathAo upalabdha nathI. vartamAnamAM 19+206=rarapa kathAo che. A sUtranI racanA mukhya tathA gadyazailImAM che. vacce-vacce koIka sthaLe padyAMza paNa jovA maLe che.* jo AcArAMga sUtra sAdhu bhagavaMtonI AcAra pothI che to dazavaikAlika sUtra bALapothI che to jJAtAdharmakathA sUtra vairAgyapothI che. dareka adhyayana sukhazIlatA, kAmabhoga, viSayakaSAya, moha, pramAdane ghaTADI saMyamamAM sthiratAnA pATha bhaNAve che. 52 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSyanuM mana koipaNa kAraNasara saMcamabhAvathI calita thai jAya, tyAre guruvaryoe khAsa lakSya ApIne upAlaMbha vacano dvArA ke anya koi upAye tene saMcamamAM sthira karavI joie evA bhAva meghakumAranA adhyayana dvArA pragaTa thayA che. zramaNoe potAnA zarIranI AhAra-pANInI sAra saMbhALa kevA nirlepabhAvathI rAkhavI joie tenuM vijayacora-dhanya sArthavAhanu kathAnaka digdarzana karAve che. saMyama ArAdhanAmAM zithila thai gayA pachI paNa jo koi sAdhaka saMvegane prApta karIne saMyamamAM udyamavaMta thai jAya to te zailakarAjarSinI samAna te ja bhavamAM sidhdha thai zake. enuM preraNArUpa daSTAMta rajU karyuM che. temAM paMthakamunino ziSya tarIkeno vyavahAra vinayadharmanuM sAkSAt darzana karAve che. pAMca kamodanA dANAnI rohiNIe jevI rIte vRdhdhi karI gADA bharyA tema sAdhusAdhvI pAMca mahAvratomAM vRdhdhi kare to saMsArathI mukta thAya che. dareka dharmano pAyo nItimUlaka hoya che. paNa jainadharma ethI paNa AgaLa vadhIne kaSAya tyAgane pAyo mAne che. saMyamI ane bhaviSyamAM tIrthaMkara pada meLavavAvALo jIva paNa jo sUkSma ane dharma viSayaka mAyA kare to te strIveda-mohanIya karmano baMdha kare che. mallinAtha tIrthaMkaranuM strIpaNe janmavuM e A avasarpiNIkALanI AzcaryakAraka ghaTanA che. apayaza ane niMdAthI bacavA nAgazrI brAhmaNIe paNa mAcA chAnI karI paNa tenA phaLa jagajAhera thayA. nAgazrInuM kathAnaka trikaraNa zudhdhipUrvakanA AhAradAnanI samaja Ape che. 'guNavAnanA aMge guNavAna banAya' e uktinA nyAye subudhdhi pradhAnanI saMge jitazatru rAjA palaTAyA. potAnA traNeya bhava alaga-alaga gatimAM hovA chatAM traNeya bhavamAM bhagavAna mahAvIrano bheTo thayo. mAnavano bhava naMdamaNiyArano, tiryaMcano bhava deDakAno ane trIjo bhava durdara devano bhava. ucca gatimAM bhUlyone tiryaMcanA bhavamAM pAzcAtApa sAthenuM tapa ane bhagavAnanA darzananI prabaLa icchAnA kAraNe tiryaMca gatino avarodha paNa naDato nathI. ahIM bIjI bodhanIya vAta e che ke sadgurunA samAgame samakita Adi Atmika guNonI vRdhdhi thAya che ane guru samAgama vinA patana paNa thAya che. anivArya saMjogomAM potAnA prANa bacAvavA dhanya sArthavAhe potAnI ja putrInuM mAMsa-rudhira pakAvI AhAra karyo. tema chatAM tenI pAchaLano hetu deha TakAvavo 53 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTalo ja hato. AhAramAM anAsakta-bhAva TakAvavAnuM uttama udAharaNa A ja che. hajAra varSanI tapa-saMyamanI sAdhanAnuM phaLa traNa ja divasamAM bhogAsaktimAM eka bhAI kaMDarika munie gumAvyuM ne sAtamI narakanA mahemAna banI gayA. to saMsArathI udAsIna evA puMDarika rAjAe ja traNa divasamAM dIkSAno veza laI sarvArthasidhdha vimAnanA vAsI banI gayA. baMne bhAIonI aMta samaye samAna zArIrika vedanA hovA chatAM bIjA bhavamAM 33 sAgaropama samAna sthiti hovA chatAM Atma pariNAmo anusAra jIvonI gati ane utpatti nimna ane ucca sthAnamAM thAya che. jina pravacanamAM zaMkA, kAMkSA, vicikitsA na karavI. jinezvara pratipAdita tatva ja satya che. temAM zaMkAne sthAna nathI. tevI daDha zradhdhAnA bIja moranA IMDAnA daSTAMte vAvyAM che. je kAcabo ziyALothI bacavA potAnA aMgone niyaMtraNamAM na rAkhI, DhAlamAM na chUpAvI zakyo tene ziyALoe mArI khAdho. paNa je kAcabAe potAnA avayavo para saMyama-niyaMtraNa rAkhyuM te potAnI jAtane bacAvI zakyo. tema je sAdhaka pahelA caMcaLa kAcabAnI jema potAnI indriyonuM gopana karatA nathI te anaMta saMsAra paribhramaNano daMDa bhogave che. paNa je bIjA kAcabAnI jema potAnI indriyone vazamAM rAkhe che te sidhdhAvasthAne prApta kare che. naMdIphaLanA adhyayanamAM indriyonA viSayo eTale kAmabhogane naMdIphaLanA vRkSanI sAthe sarakhAvyA che. jenA phaLo khAvAmAM mIThA, madhura, zItaLa chAyA denArAM, dekhAvamAM manamohaka hovA chatAM jherIlA che tema indriyonA viSayo paNa lobhAmaNA AkIrNa(azva)nA adhyayanamAM azvone pakaDavA mATe manojJa khAdya-peya padArtho, vAjiMtronA sUro ane pAMce indriyone sukhaprada vastuo sAthe chaTakAM paNa goThavyAM che. je accho te viSayonA zabda, sparza, rasa, rUpa ane gaMdhamAM mohAI gayA te jALamAM phasAI gayA. ane je Asakta banatA nathI te nirbhayapaNe svataMtra vicAravA lAgyA. jinapAlita ane jinarakSita be bhAiomAM jinapAlita ratnAdevInA AkarSaka hAva bhAvothI lipta thatA nathI jyAre jinarakSita ratnA devInA lobhamAM AvIne brahmacaryano nAza kare che. bIjA zrutaskaMdhamAM cAre jAtinA devonI ra06 agramahiSI indrANIonA pUrvabhavanA jIvana kathAnakonuM nirUpaNa che. pUrvabhavamAM A sarva devIo pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanamAM dIkSita thaI hatI. ane te sarve saMyamI jIvanamAM zithilAcArI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI hatI. A rIte saMyamanI virAdhanA karI, tenI AlocanA karyA vinA ja te 206 sAdhvIo kALadharma pAmIne devIrUpe utpanna thai. gRhastha potAnI icchA pramANe sAMsArika prazna munine pUche tyAre munie potAnI saMyama maryAdA anusAra ucita hoya to ja uttara Apavo joie tevuM spaSTa vidhAna por3hilA ane sukumAlikAnA anusaMdhAnamAM che. 16mA amarakaMkA draupadI nAmaka adhyayanamAM dharmaghoSa sthavira nAgazrI brAhmaNanuM rahasya khole che. sAmAnya rIte zramaNo potAnA upara maraNAMtika kaSTa AvavA chatAM kaSTa ApanArane ughADA pADatA nathI. paraMtu ahIM jheranA pariNAma vALuM mRta kalevara joine lokonA manamAM kuzaMkAo na thAya te lakSya spaSTIkaraNa karavu paDyuM. e apavAdamArga che. paMca mahAvratadhArI sAdhune paMcAMga vaMdana thAya che, te rIte gRhasthane vaMdana thatA nathI. nArada saMcamI na hovA chatAM pAMDurAjAe saparivAra traNavAra pradakSiNA karIne vaMdana karyA. tenuM kAraNa te viziSTa koTinA vidyAdhara puruSa hatA, brahmacArI hatA. jJAtAdharmakathA sAhityanI daSTie to uttama che ja paNa te samayanA nagaronI racanA, makAnonI racanA ane saMpUrNa vAstuzAstra A kathAomAM varNita che. jIvana jIvavAnAM mUlyo ane jIvana zailIno mApadaMDa paNa darzAvyo che. ahIM keTalAka manovaijJAnika rahasyonuM udghATana thayuM che. jema ke zrIkRSNa yudhdha karavA jatI veLAe AtmavizvAsathI kahe che huM jItIza ane tema ja thAya che. A hakArAtmaka vicAraNAnI vAta che. be mitrone moranAM IMDAM maLe che. pahelo mitra ciMtave che ke A iMDAmAMthI eka suMdara baccuM jarUra bahAra Avaze. bIjAne vizvAsa nathI. te vicAre che ke kadAca baccuM bahAra na paNa Ave. pariNAme pahelAne moranuM suMdara baccuM maLe che, jene zaMkA che tene baccuM maLatuM nathI. A nakArAtmaka vicAronuM pariNAma darzAve che. Ama, jJAtAdharma kathAmAM saMyamane daDha banAvatI kathAo madhapUDAM jevI rasasabhara che. temAMthI eka eka madhu biMdurUpI adhyayanamAMthI judo judo vairAgyarasa nItare che. iMDA kahe che zradhdhA rAkho, kAcabA kahe che-dhIraja rAkho, ghoDA kahe che vairAgya rAkho, caMdra kahe che apramatabhAva rAkho, tUMbaDu kahe che- nirlepabhAva rAkho, dAvadrava kahe che-sahiSNutA rAkho, naMdIphaLa kahe che- anAsakta bhAva rAkho. duSTAMta ane lokabhogya kathAo dvArA dIdhelo bodha ghIthI lathapatha rasALa zIrAnI jema gaLe utarI jAya tevuM jJAtAdharmakathAmAM jJAta thAya che. 55 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama zrutaskaMdha adhyayana paheluM meghakumAra kathA - paccIso varSa pUrve rAjagRhI nagarImAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA. temane celaNA, dhArINI Adi aneka rANIo hatI. eka divasa dhArINI rANIne svapna AvyuM jemAM suMdara hAthI AkAzamAMthI utarI enA mukhamAM praveza karyo. jenA phaLasvarUpe eka puNyAtmA garbhamAM Avyo. garbhakALanA trIje mahine rANIne dohada utpanna thayo. teNIne tIvra IcchA thaI ke varasatA varasAdamAM, hariyALImAM rAjA zreNikanI sAthe aizvaryano AnaMda bhogavatI vicare, dohada pUrNa na thatAM rANI udAsIna thaI gaI. aMte abhayakumAre aThThama tapa karI mitra devanuM smaraNa karyuM. tenA sahayogathI manokAmanA pUrNa thaI. yathA-samaye dhArINIne putra prasavyo. jenuM nAma meghakumAra rAkhyuM. te yuvAna thatAM ATha rAjakanyAo sAthe tenA lagna thayA. ekavAra prabhu mahAvIra rAjagRhImAM padhAryA. devoe samavasaraNa racyuM ane paramAtmAe dezanA ApI. e sAMbhaLavA meghakumAra paNa upasthita thayA. vairAgyamaya dezanA sAMbhaLI meghakumAra saMsArathI virakta thayA.mAtA-pitA pAse anumati mAMgI, dIkSA aMgIkAra karI. prathama rAtre ja tene zramaNonA gamanAgamana AdithI kSaNamAtra paNa uMgha na AvI, jethI tenuM mana saMyamathI vicalita thayuM ane saMyama tyAgano nirNaya manomana karI lIdho. prAta:kAle bhagavAna pAse jaI saghaLI vAta karI. bhagavAne pratibodha ApatAM teno pUrvabhava kahyo. pUrvabhavaH- trIjA bhavamAM meghakumArano jIva sumerU hAthI hato. eka hajAra hAthIhAthaNIono nAyaka hato. ekavAra jaMgalamAM dAvAnaLa pragaTyo. tyAre jaMgalanA badhA prANIo bhAgavA lAgyA, te samaye sumerU hAthI pANI pIvAnI AzAe sarovaramAM utaryo paNa temAM bahu kIcaDa hovAthI phasAI gayo. jema jema bahAra nIkaLavAno prayatna karato gayo tema tema vadhune vadhu kheMcato gayo. te vakhate eka juvAna hAthIe sumeru hAthI para humalo karI lohI luhANa karyo. pracaMDa vedanAmAM sAta divasa pasAra karI mRtyu pAmI meruprabha nAme hAthI banyo. kALAMtare te merUprabha hAthI paNa cUthapati banyo. ekavAra jaMgalamAM Aga lAgI tyAre meruprabha hAthI vicAramAM paDyo tene jAtismaraNa jJAna thayuM. dAvAnaLathI bacavA teNe medAna sApha karyuM ane ekavAra dAvAnaLa lAgatAM te hAthI tyAM AvI ubho rahyo. thoDIvAramAM te medAna prANIothI bharAI gayuM. have meruprabha hAthIne khaMjavALa AvatA paga uMco karyo. tyAM paganI 56 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIcenI khAlI jagyAe eka sasalu AvIne besI gayuM. sasalAne joi hAthIe paga upara rAkhyo. anukaMpAnA zreSTha pariNAmathI samakita prApta thayuM. aDhI divasa sudhI paga upara rAkhyo. dAvAnaLa zAMta thatA badhA pazuo cAlyA gayA. paNa te hAthIe dharatI para paga mUkavA prayatno karyA, paraMtu jakaDAI javAne kAraNe vadhu prayatna karavA jatA paDI jAya che. ane traNa divasa vedanA sahana karI mRtyu pAmI zreNika rAjAnA ghare eno janma thayo. Ama, pUrvabhava jaNAvI prabhue tene zAMta karyo ke "te hAthInI yonimAM ATaluM asAdhya kArya karyuM ane have tuM hArI gayo che." A sAMbhaLI meghamunino vairAgya majabUta thayo ane te saMyamamAM sthira thayA. ane uttarotara mokSasukhane prApta kare che. A kathAmAM rAjAnI vyAyAma vidhi, snAnavidhi, svapna-pAThaka, dohada, 72 kaLA, vivAha mahotsava, dIkSAnI AjJA prApti, dIkSA mahotsava Adi aneka varNano Ave che. anutaro 5pAtikamAM paNa meghakumAranA jIvananuM varNana che. adhyayana-ramAM dhanyazeTha ane vijayacoranI kathA che. rAjagRhI nagarImAM dhanya sArthavAha raheto hato. tenI patnInuM nAma bhadrA. devI kRpAthI tenA ghare putrano janma thayo jenuM nAma devadatta' rAkhyuM. devadattanI saMbhALa rAkhavA paMthaka nAmano dAsa rAkhyo. devadata kaMIka moTo thatA paMthaka sAthe devadatane ramavA mokalyo. paMthaka devadattane eka sthAne besADI ane bIjA bALako sAthe ramavA lAgyo. te vakhate tyAM vijaya nAmano cora Avyo jeNe devadattane upADI tenA badhA AbhUSaNo utArI tenA prANa harI aMdhAriyA kUvAmAM pheMkyo. devadatta kayAMya na maLatA tapAsa karatA aMdhArA kUvAmAMthI bALakanA zabane zodhI kahyuM. ane vijaya corane paNa pakaDI pADyo. have ekavAra dhanya sArthavAhe kaMIka guno karatA jelamAM dhakelI devAmAM Avyo. vijaya cora ane dhanya sArthavAhane eka ja beDImAM goThavavAmAM AvyA. sArthavAhanI patnI bhadrA vividha bhojana-pANI jelamAM mokalatI. sArthavAha jamavA beTho tyAre vijaya core AhAra mAMgyo. putrane mArI nAMkhanArane AhAra kema ApuM? ema vicArI inkAra karyo. thoDIvAra pachI dhanya sArthavAhane maLa-mUtra visarjana karavAnI bAdhA utpanna thaI ane vijaye nA pADI. tyAre tene bhojanamAMthI bhAga ApavAnuM vacana ApatA vijaya cora taiyAra thayo. dararoja A krama cAlyo. A 57 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtanI bhadrAne khabara paDatA te khUba du:khI thai. jyAre dhanya zeTha kArAgRhamAMthI chUTI ghare Avyo tyAre bhadrAe pITha pheravI tyAre dhanyasArthavAhe saghaLI hakIkta kahI. A vAta sAMbhaLI bhadrAne saMtoSa thayo. vijaya cora ghora pAponuM phaLa bhogavavA narakagAmI banyo. ane dhanyasArthavAha dharmaghoSasthavira pAse dIkSA grahaNa karI svargavAsI thayA. upadeza:- je rIte dhanyasArthavAhe mamatA ke prItine kAraNe vijaya corane AhAra nahato Apyo paNa zArIrika bAdhAnI nivRtinA kAraNe AhArano vibhAga karyo. tevI rIte nirprathamuni zarIra pratyenI AsaktinA kAraNe nahi paNa mAtra zarIranI sahAyatAthI samyak jJAna-darzana-cAritranI vRdhdhi ane rakSA mATe AhAra AdithI zarIranuM saMrakSaNa kare. adhyayana-trIjAmAM moralInA iMDAMnI kathA che. caMpAnagarImAM jinadata ane sAgaradatta nAmanA be sArthavAha putra rahetA hatA. baMne mitra hatA. videzayAtrA hoya ke anya koi prasaMga, dareka prasaMge sAthe rahetA hatA. ekavAra teo eka udyAnamAM paribhramaNa karatA hatA. tyAM eka jADIvALo pradeza 'mAlukAkaccha' hato. te tarapha teo gayA. tyAM ja moralI gabharAine uDIne najIkanA vRkSanI zAkhA para kekArava karavA lAgI. A dazya joi sArthavAhanA putrone Azcarya temaja saMdeha thayo. teo AgaLa vadhyA to tyAM moralInA iMDAM paDyA hatA. baMnee eka eka iMDuM lai lIdhuM. potAnA ghare AvI sAgaradatte bIjA iMDAMnI vacce moralInuM iMDuM mUkI dIdhu. jethI mADhA potAnA iMDAnI sAthe moralInA iMDAMnuM paNa poSaNa kare. paraMtu zaMkAzIla sAgaradatta saMkalpa vikalpa kare che ke iMDAMmAMthI baccuM utpanna thaze ke nahi? Ama vicArI teNe iMDAMne ulaTa-sulaTa karavA mAMDyuM. Ama karavAthI iMDu nirjIva banI gayuM. temAMthI baccuM na nIkaLyuM. jinadatta zradhdhA saMpanna hato. teNe vizvAsa rAkhyo. iMDu mayura pAlakone soMpI dIdhuM. yathA samaye iMDAmAMthI baccuM nIkaLyuM ane te moTu thatAM aneka kaLAo zIkhavI. nAcatA zIkhavADyu. jinadatta A joi harSita thayo. cArebAju mayUranI prasidhdhi thai. tenA dvArA jinadatta hajAro lAkho rUpiyA jItavA lAgyo. A che zradhdhA ane azradhdhAnuM pariNAma. Ama je sAdhaka potAnI sAdhanAmAM zradhdhAvAna hoya te uttarottara mokSa prApta kare paraMtu azradhdhALu saMkaTa, duHkha ane pIDAne prApta kare che. 58 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana mAM be kAcabAnuM dRSTAMta che. vArANasI nagarImAM gaMgA nadInI uttarapUrvamAM eka vizALa taLAva hatuM. nirmaLa, zItaLa jaLathI paripUrNa ane vividha jAtionAM kamaLothI AcchAdita. te taLAvamAM aneka prakAranA maccha, kaccha, magara, grAha Adi jaLacara prANI krIDA karatA hatA. te taLAvane loko mRtaiAtI kahetA'tA. eka vakhata saMdhyAnA samaye be kAcabA taLAvamAMthI bahAra AhAranI zodha arthe nIkaLyA. taLAvanI AsapAsa pharavA lAgyA te samaye tyAM be ziyALa AvyA. te paNa AhAranI zodha mATe bhaTakI rahyA hatA. ziyALone joI kAcabA gabharAI gayA. AhAranI zodha mATe nIkaLatA pote ja ziyALanA AhArano bhoga banI jaze tevI zaMkA utpanna thaI. kAcabAmAM eka vizeSatA hoya che ke te potAnA hAtha, paga tathA mukha potAnA zarIramAM ja gopavI de che. tenI pITha upara DhAla jevuM kaThaNa kavaca hoya che tene koI bhedI zakatuM nathI. jethI te surakSita rahI zake che. kAcabAoe tevuM ja karyuM. ziyALo teone joI tUTI paDayA. chedana-bhedana karavA khUba prayatna karyA paNa saphaLatA na maLI. cAlAka ziyALoe joyuM ke kAcabAo potAnA aMgopAMga gopavIne beThA che tyAM sudhI amArA prayatna saphaLa nahi thAya. tethI cAlAkIthI kAma levuM paDaze. evuM vicArI baMne ziyALa kAcabA pAsethI khasI gIca jhADImAM cUpakIdIthI saMtAI gayA. be kAcabAmAMthI eka kAcabo caMcaLa hato. teNe thoDIvAramAM paga bahAra kADhyo. te joI ziyALe eka jhApaTa nAkhI ane paga khAI gayo. e ja rIte bIjo, trIjo, cotho paga kAcabAe bahAra kADhatA ziyALa tene khAI gayuM. jyAre bIjo kAcabo caMcaLa na hato. teNe potAnA aMgo upara niyaMtraNa rAkhyuM. lAMbA samaya pachI ziyALa cAlyA gayA tema jANyuM tyAra pachI cAre pagane eka sAthe ja bahAra kADhI zIghratApUrvaka taLAvamAM surakSita pahoMcI gayo. Ama, A kathA dvArA sAdhakane indriyo upara niyaMtraNa rAkhavAno bodha Apyo adhyayana pAMcamAM zailaka rAjarSinI kathA che. dvArikA nagarImAM bAvIsamA tIrthaMkara ariSTaneminuM padArpaNa thayuM. kRSNa vAsudeva potAnA vizALa parivAra sAthe bhagavAnanI upAsanA karavA tathA dharmadezanA sAMbhaLavA gayA. A nagarImAM thAvasyA nAmanI mahilA hatI. jene eka putra hato. je 59 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAvA putra tarIke oLakhAto hato. te paNa bhagavAnanI dezanA zravaNa karavA pahoMcyo. dezanA sAMbhaLI te vairAgya vAsita banyo. mAtA pitAe ghaNuM samajAvyuM chatAM te aDaga rahyo ane dIkSA lIdhI. kRSNe ariSTanemi pAse dIkSA lenAranA AzritajanonI pAlana poSaNanI saMpUrNa javAbadArI lIdhI. A ghoSaNAthI 1000 puruSa thAvasyA putranI sAthe pravrujita thayA. have ekavAra thAvAputra zailakapura padhAryA. jyAM zailaka rAjA hato. teNe thAvAputranA upadezathI 500 maMtrIo sAthe dIkSA lIdhI. potAnA putra maMDukane rAjagAdI upara besADyo. sAdhucaryA pramANe zailakamuni deza dezAMtaramAM vicaravA lAgyA. zailakanuM sukomaLa zarIra sAdhu jIvananI kaThoratA sahI na zakyuM. tenA zarIramAM dAdara-khujalI thai, pittajvara rahevA lAgyo. jethI tIvra vedanA thavA lAgI. teo bhramaNa karatA zailakapura padhAryA. tyA maMDuka temanA darzanArthe Avyo. zailakamuninuM rogISTa zarIra joi maMDuke cikitsA karAvavAnI vinaMtI karI. zailake svIkRti ApI. cikitsA thavA lAgI. paraMtu rAjarSi sarasa AhAra ane auSadhamAM Asakta banyA. paMthakane temanI sevAmAM rAkhI bAkInA badhA ziSyo vihAra karI gayA. kArtika sudI pUnamano divasa Avyo. zailaka rAjarSi AhAra-pANI ArogI nizciMta banI sUtA hatA. Avazyaka pratikramaNa karavAnu yAda na AvyuM. paMthaka munie zailaka rAjarSine vaMdana karI caraNa sparza karavA mastaka namAvyuM. zailaka muni niMdrAmAM bhaMga paDatA bhaDakI uThyA. paMthaka munie kSamA mAgatAM kArtikI caumAsAnI yAdI devaDAvI. rAjarSinI dharmacetanA jAgRta thai. pazcAtApa thayo. potAnA zithilAcAra pratye jAgRti AvI. bIje ja divase paMthakamuni sAthe vihAra karyo. A samAcAra anya ziSyone maLatAM badhA ja ziSyo sAthe maLI AvyA. aMtima samayamAM badhA ja munione sidhdha gati prApta thai. upadeza:- auSadha sevana karatA asaMyamanA bhAva na Ave te sAvacetI rAkhavI. tema ja kyAreka ziSya paNa gurunuM kartavya adA kare che ane gurUne patananA mArgathI aTakAve che. adhyayana-mAM tuMbaDAnuM deSTAMta che. rAjagRhI nagarImAM gautamasvAmIe mahAvIrasvAmIne prazna karyo ke he bhagavana! jIva haLavo thai upara kevI rIte jAya ane jIva bhAre thai nIce kevI rIte jAya che? 60 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA pratyutaramAM bhagavAne tuMbaDInuM dRSTAMta ApyuM. jema tuMbaDI pANI upara tare che paNa tenI upara koI vyakti mATI, ghAsano lepa karI taDakAmAM sUkavI de to tuMbaDI pANI upara na karI zake. paNa jema jema mATIno lepa pANImAM ogaLe tema tema tuMbaDu pANI upara taravA lAge. A prakAre jIva 18 pApanuM sevana karI ATha karmano baMdha karI, karmathI bhAre banI, adhogatimAM, narakamAM jAya che. jema jema karmathI halako bane tema tema urdhvagamana karatA chevaTe zAzvata sidhdha sthAnamAM sthira thaI jAya che. upadeza:- Ama sAdhake karmathI halakA banI urdhvagati tarapha gati karavI joie. adhyayana-7mAM dhanya sArthavAha ane tenI cAra putravadhunuM dRSTAMta che. rAjagRha nagaramAM dhanya sArthavAha rahetA hatA. tene cAra putro hatA. dhanapAla, dhanadeva, dhanagopa, dhanarakSita hatA. temanI patnIonA nAma anukrame- ucchitA, bhakSikA, rakSikA, rohiNI hatA. dhanya sArthavAha vRdhdha thayA tyAre temane vicAra Avyo ke mArI hAjarImAM kuTuMbanI je vyavasthA che tevI ja vyavasthA mArA mRtyu pachI jaLavAya tevuM karavuM joIe. Ama vicArI teNe tenI cAre putravadhUne bolAvI, darekane pAMca dANA DAMgaranA ApI kahyuM, "huM jyAre mAMgu tyAre A pAMca dANA ane pAchA Apajo.' pahelI putravadhUe vicAryuM- "sasarAnI buddhi bhraSTa thai gai che." mATe dANAne tuccha mAnI kacarAmAM pheMkI dIdhA. bIjI putravadhUe vicAryuM-"bhale dANAnuM mUlya nathI paNa sasarAnI prasAdI che. tene pheMkAya nahi." ema vicArI dANA khAI gaI. trIjI putravadhUe vicAryuM-"mArA sasarA khUba ja vyavahAra kuzaLa, anubhavI, samRdhdhazALI che. temano koI viziSTa abhiprAya hovo joIe." tema vicArI dANA surakSita jagyAe mUkI dIdhA. cothI putravadhUe pAMca dANA piyara mokalI ane tene vAvavAnuM kahyuM. pAMca varSamAM to koThAra bharAI gayA. pAMca varSa vyatIta thayA bAda sasarAe dANA pAchA mAMgyA tyAre pahelI putravadhUe koThAramAMthI pAMca dANA kADhI ApyA. zeThe tyAre teNe satya hakIkta kahI dIdhI. te sAMbhaLI zeThe tene saphAI kAma soMpyuM. 61 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI putravadhU pAse dANA mAMgyA tyAre teNe kahyuM ke prasAda samajI khAI gaI. sArthavAha tene rasoDA khAtuM sopyuM. trIjI putravadhUe dANA surakSita rAkhyA hatA AthI tene nANAMkIya vyavahAra soMpyo. cothI putravadhUe kahyuM ke pAMca dANA meLavavA gADAo joIze. tyAre dhanya zeTha khUba ja prasanna thayA ane tene gauravapUrNa pada upara prasthApita karI. upadeza - saphaLa thavA yogya vyaktine tenI yogyatA anusAra evA kAryamAM joDavI joIe. adhyayana-8mAM mallikumArInuM dRSTAMta che. bala nAme rAjA hatA. teNe tenA putra mahAbalane rAjagAdI upara besADI dIkSA grahaNa karI karmano kSaya karI mokSe sidhAvyA. putra mahAbalane acala, dharaNa Adi che rAjA parama mitra hatA. teo badhA ja kAryo karatA. ekavAra e chae mitro gurubhagavaMtanI vANI sAMbhaLI dIkSA levA taiyAra thayA. dIkSA lai ghora tapazcaryA karI devalokanuM Ayu bAMdhyuM. tapazcaryAmAM mahAbala muni kapaTa karI, mAyA karI vadhu tapazcaryA kare che. anya mitramunine pAraNuM karAvI pote upavAsanA paccakhANa karatA. A mAyAne kAraNe temane strI tarIke janma levo paDyo. tenuM nAma "mallikumArI' rAkhavAmAM AvyuM. jyAre bIjA mitro che rAjA banyA. tenA nAma A pramANe che. (1)pratibadhdha-ikvAku rAjA (ra)caMdradhvaja - aMganareza (3)zaMkha - kAzIrAja (4)rukima - kuNAlanareza (5)ahInazatru -kururAja (6)jitazatrupaMcAlAdhipati. mallikumArInA jIva pratye A chae rAjA lagna karavAnI bhAvanAthI mithilA nagarImAM AvI pahoMcyA. chae rAjAne alaga alaga nimitte maLatA teo mallikumArI para anurakta thayA. mallikumArI avadhijJAnI hatA. temaNe e mitronI sthiti joI lIdhI hatI. AthI emaNe potAnI jevI ja eka pratimAnuM nirmANa karAvyuM. tenA mastakamAM eka moTu chidra karAvyuM. pratimA joyA pachI koI kalpanA nahotA karI zakatA ke A pratyakSa mallikumArI che ke tenI mUrti che. dararoja bhojana karI eka kvala mastakanA chidramAMthI mUrtimAM nAkhatI. chae rAjA paraNavAnA saMkalpathI AvyA. tyAre kuMbha rAjA je mallikumArInA pitA che. pratibhAvALA kakSamAM chae rAjAne lai jAya che. thoDIvAramAM mastakanuM chidra kholatA 62 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkhA kakSamAM durgadha phelAI gaI. A pramANe azuci bhAvanA dvArA mallikumArI teone pratibodha kare che. tema ja pUrvabhavonA saMbadho yAda karAvI dharmabodha pamADe che. tyAre chae rAjA ane mallikumArI dIkSA grahaNa kare che. tyArabAda saMyama jIvana pALI kevaLajJAna tema ja mokSa prApta kare che. (temanA pAMce kalyANako viSenI mAhitI triSaSTizalAkA puruSanA AdhAre AgaLa varNavI che.) adhyayana-bhAM jinapAlita ane jinarakSitanI kathA che. caMpA nagarImAM mArkadI sArthavAha ne be putro hatA-jinapAlita ane jinarakSita. teo agiyAra vakhata lavaNa samudranI jAtrA karI cUkyA hatA. have bAramI vakhata teo e yAtrA karavAno saMkalpa karyo. mAtA-pitAe yAtrA karavA javA devAnI anicchA batAvI. ghaNuM samajAvyA chatAM baMne mAnyA nahi. baMne yAtrA karavA nIkaLyA. samudramAM aDadhe raste pahoMcatA vahANa AMdhImAM phasAI gayuM. chinnabhinna thaI gayuM. nirAdhAra thaI gayA. jIvavAnI AzA choDI dIdhI. saMyogavazAta vahANanuM pATIyuM hAthamAM AvyuM. tenA sahAre taratA taratA samudranA kinAre AvavA lAgyA. te pradeza ratnadvIpa hato. A dvIpanA madhya bhAgamAM rannAdevI nivAsa karatI hatI. teno eka suMdara mahela hato. jenI cAre dizAmAM cAra vanakhaMDa hatA. ratnAdevIe mAMkadI putrone joyA ane turata temanI pAse AvI pahoMcI. te bolI jo tame baMne jIvita rahevA IcchatA ho to mArI sAthe cAlo. nahitara talavArathI mastaka kApI pheMkI daIza. mAkandI putro pAse bIjo vikalpa na hato. teoe devInI vAtano svIkAra karyo. tenA prAsAdamAM jaI tenI IcchA tRpta karavA lAgyA. ratnAdevI te baMne jaNane traNa dizAnA vanakhaMDamAM javAnI chuTTI ApI paraMtu dakSiNa dizAmAM javAnI nA pADI. eka vakhata baMne bhAIone dakSiNa dizAnA vanakhaMDamAM zuM che? te jANavAnI kUtuhala thaI. teo dakSiNa vanakhaMDamAM gayA. tyAM zUlI para caDhelA puruSane joyo. vRti jotAM khyAla Avyo ke te A devInA cakkaramAM phasAI gayo hato ane koI sAmAnya aparAdhathI devIe tene zUlI para caDhAvI dIdho. teo zokamaya thaI gayA. mukti mATeno upAya pUchayo. pUrvanA vanakhaMDamAM adhvarUpadhArI zailaka nAmano yakSa raheto hato. te aSTamI Adi tithionA divase eka nizcita samaye ghoSaNA karato hato ke, kone tAruM kone pALuM? eka divasa baMne bhAI tyAM jaI pahoMcyA ane teone potAne tAravA ane pALavAnI prArthanA karI. zailaka yakSe teonI prArthanAno svIkAra to karyo paNa zarata sAthe kahyuM ke ratnAdevI 63 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyaMta pApiNI ane raudrA che. jyAre huM tamane laI jaIza tyAre te aneka upadrava karaze, lalacAvaze. tame tenA pralobhanamAM sapaDAI jazo to huM tamane samudramAM pheMkI daiza. ane nahi phasAo, mana deDha rAkhazo to tamane caMpAnagarI pahoMcADI daIza. zelaka yakSe baMnene potAnI pITha para besADI lavaNa samudra upara cAlavA mAMDyuM. ratnAdevIe jyAre baMnene joyA tyAre pIcho karI pakaDI pADyA. aneka prakAre vilApa karyo. jinapAlita yakSanI cetavaNIne dhyAnamAM rAkhI avicala rahyo. jyAre jinarakSitane tenI zuMgAra ane karuNAjanaka vANI sAMbhaLI anurAga pragaTya. potAnI pratijJA anusAra yakSe jinarakSitane pachADyo ane nirdayI ratnAdevIe talavArathI jinarakSitanA TUkaDe TukaDA karyA. jyAre jinapAlita daDha manobaLanA kAraNe caMpAnagarI pahoMcI gayo. upadeza:- A kathA dvArA bodha maLe che ke je manobaLathI indriyone vazamAM rAkhe che te jinapAlitanI jema saphaLa thAya che. aMte mokSa sukhane prApta kare che, jyAre mohanIya karmane AdhIna vyakti jinarakSitanI jema kaSTane pAme che. bhava bhramaNa vadhAre che. adhyayana-10mAM caMdranI kaLAnuM dRSTAMta che. A adhyayanamAM koi kathA nathI paNa udAharaNa dvArA jIvono vikAsa ane dvAsa athavA utthAna ane patananuM varNana karavAmAM AvyuM che. gautama svAmI prazna kare che ke, " bhaMte! jIva kayA kAraNathI vRdhdhi ane hAni prApta kare che?" gautama! je rIte kRSNa pakSanI pratipadAno caMdra, pUrNimAnA caMdranI apekSAe kAnti, dIpti, prabhA ane maMDalanI daSTae hIna hoya che. tyArabAda bIja, trIja Adi tithiomAM hInatara thato jAya che. amAvasyAnA divase pUrNarUpe naSTa thaI jAya che. tevI ja rIte sAdhaka aNagAra AcAryAdinI samIpe gRhatyAga karI aNagAra bane pachI jo te kSamA, mAva, Arjava, brahmacarya Adi munidharmathI hIna bane che ane pachI hInatara thato jAya che. patana thAya che. aMte amAvasyAnA caMdranI jema saMpUrNa naSTa thaI saMyama rahita bane che. vikAsa eTale vRdhdhi. zukala pakSanI pratipadAno caMdra amAvasyAnA caMdramAnI apekSAe kAnti, prabhA, saumyatAnI daSTie adhika hoya che. te utarotara pUrNimAnA caMdranI jema pUrNatAne prApta kare che. jJAnajyoti pragaTa kare che. upadeza:- sAdhakane AdhyAtmika guNonA vikAsamAM aMtaraMga, bahiraMga Adi aneka 64 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimitta kAraNabhUta hoya che. baMne nimitta kAraNonA saMyogathI AtmaguNonA vikAsamAM saphaLatA maLe che. aMtaraMga-cAritra, kSayopazama, apramAdavRti bahiraMga-sadguruno samAgama adhyayana-11mAM dAvadrava vRkSanuM dRSTAMta che. samudranA kinAre suMdara manohara dAvadrava nAmanA vRkSa hoya che. jyAre dvIpano vAyu vAya che tyAre vRkSa adhika khIle che ane thoDA karamAI jAya che. (ra)samudrano vAyu vAya to ghaNA karamAI jAya che. thoDA khIle che. (3)koI paNa vAyu nathI to badhA karamAI jAya che. (4)baMne vAyu vAya che tyAre badhA khIlI uThe che. suzobhita thAya che. dAvadrava vRkSanI jema sahanazIlatAnI apekSAe sAdhunA paNa cAra prakAra che. (1)deza virAdhaka (ra)deza ArAdhaka (3)sarva virAdhaka (4)sarva ArAdhaka. upadeza:- sarva virAdhaka badhAthI nimna kakSAnA sAdhaka che. deza ArAdhaka zreSTha che. deza virAdhaka tenAthI zreSTha che. sarva ArAdhaka badhAthI zreSTha che. Ama badhA sAdhakoe cothA vibhAgavALA dAvaDhavonI samAna banI sarva ArAdhaka banavuM joie. adhyayana-12mAM jitazatru rAjA ane subudhdhi pradhAnanI kathA che. caMpAnagarImAM rAjA jitazatrunA subudhdhi nAmanA pradhAna hatA. jitazatru jinamatathI anabhijJa hatA, jyAre subudhdhi amAtya zramaNopAsaka hatA. eka divasa rAjA aneka pratiSThita janonI sAthe bhojana karI rahyA hatA. saMyogavaza te divase bhojana khUba svAdiSTa banyuM. rAjAe bhojananI prazaMsA karI. anya lokoe tene Teko Apyo. paraMtu subudhdhi hAjara hatA chatAM mauna sevyuM. subudhdhinuM mauna jANI rAjAe vAMravAra bhojananI prazaMsA karI, tethI subudhdhine bolavuM paDayuM. "svAmi! emA Azcarya jevuM nathI. pudgalanA aneka prakAra hoya che. zubha pudgala kyAreka azubhamAM pariNamana pAme che, to kyAreka azubha pudgala zubhamAM pariName che. aMte to pudgala ja che." rAjAe mauna dhAraNa karyuM. caMpA nagarInI bahAra eka khAi hatI. temAM gaMdu pANI bhareluM hatu. ekadA rAjA pradhAnanI sAthe pharavA nIkaLatA khAI pAsethI pasAra thayA. pANInI durgadhathI rAjA akaLAI gayA. rAjAe pANInI amanojJatAnuM varNana karyuM. tyAre subudhdhie pUrva 65 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe ja pugalanA svabhAvanuM varNana karyuM. rAjAe subudhdhine kahyuM- subudhdhi ! tame kadAgrahanA zikAra banyA cho ane bIjAne ja nahi potAne paNa bhramamAM nAkho cho. subudhdhi mauna rahyA. rAjAne sanmArga para lAvavAnuM nakkI karyuM. teNe khAinuM pANI maMgAvyuM ane 49 divasamAM viziSTa vidhithI tene zudhdha ane svAdiSTa banAvyuM. te svAdiSTa pANI jyAre rAjAne mokalavAmAM AvyuM ane temaNe pIdhuM, to te Asakta banyA. pradhAnajIne bolAvI pUchyuM. tyAre pradhAne javAba Apyo ke A e ja khAinuM pANI che jenA mATe Apane atyaMta amanojJa pratIta thayuM hatuM. rAjAe khuda prayoga karyo. ane pUchyuM ke AnuM tattva tamane kayAMthI maLyuM? tyAre subudhdhi pradhAne jinavacananI vAta karI. te sAMbhaLI rAjA zramaNopAsaka banI gayA. ekavAra caMpAnagarImAM guru bhagavaMta padhAre che tyAre rAjA jinavANInuM zravaNa karavA jAya che. sAMbhaLIne subudhdhi pradhAne dIkSA aMgIkAra karavA anujJA mAMgI tyAre rAjAe tene thoDo samaya saMsAramAM rahevAnuM pachI dIkSA levAnuM kahyuM. subudhdhi pradhAne te kathanano svIkAra karyo. bAra varSa pachI baMne saMyama aMgIkAra karI, aMte janma-maraNanI vyathAthI mukta thaI gayA. upadeza - sAdhaka AtmAe dareka vastune bAhyathI nahi paNa AMtarika dRSTithI vicAravuM joIe. A upadezane atyaMta saraLa kathAnaka dvArA varNavyo che. adhyayana-13mAM naMdamaNiyAranI kathA che. rAjagRhI nagarImAM naMdamaNiyAra raheto hato. bhagavAna mahAvIrano upadeza sAMbhaLI zramaNopAsaka banyo. kAlAMtare sAdhu samAgama na thavAthI temaja mithyASTino paricaya vadhavAthI te mithyAtvI thayo. chatAM tapazcaryAdi bAhya kriyAo pUrvavata karato rahyo. ekadA grISmaRtumAM aSTama bhaktanI tapazcaryA karI. pauSadhazALAmAM rahI pauSadhanI kriyA karI. te daramyAna sakhata bhUkha tarasa lAgatA pauSadhAvasthAmAM ja vAvaDI-bagIcA AdinuM nirmANa karavAno saMkalpa karyo. bIje divase vratamAMthI mukta thayA bAda te rAjA pAse pahoMcyo. rAjAnI AjJA meLavI vAvaDI banAvaDAvI, tenI AjubAju bagIcA, citrazALA, bhojanazALA, cikitsAlaya tathA alaMkArazALA AdinuM nirmANa karAvyuM. ghaNA loko teno upayoga karavA lAgyA ane naMdamaNiyAranI prazaMsA karavA lAgyA. te sAMbhaLI naMda khUba harSita thayo. vAvaDI pratyenI tenI Asakti adhikAdhika vadhavA lAgI. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaLa jatA naMdanA zarIramAM soLa roga utpanna thayA. roga mukta karanAra cikitsakone yogya puraskAra ApavAnI ghoSaNA karAvI.paNa saphaLatA na maLI. aMte naMdamaNiyAra ArtadhyAnamAM mRtyu pAmI vAvaDInI Asaktine kAraNe tyAM ja deDakAnI yonimAM utpanna thayo. tyAM paNa lokonA mukhathI naMdanI prazaMsA sAMbhaLI tene jAti smaraNa jJAna utpanna thayuM. pAzcAtApa karI zrAvakavrata aMgIkAra karyA. bhagavAna mahAvIra rAjagRhI nagarImAM samosaryA. deDakAne te samAcAra jANavA maLatA te paNa bhagavAnanA darzana karavA ravAnA thayo. rastAmAM ja zreNika rAjAnA eka ghoDAnA paga nIce te dabAi gayo. jIvanano aMta najIka jANI aMtima samayanI viziSTa ArAdhanA karI, mRtyu pAmI devapaNe utpanna thayo. utpanna thatAM ja avadhijJAnathI jANI turata bhagavAnanA samavasaraNamAM Avyo. devagatinuM AyuSya pUrNa karI mahAvidehakSetramAM manuSya janma pAmI caritra aMgIkAra karI muktipadane meLavaze. upadeza:- tiryaMca yonimAM paNa jAte ja zrAvakavrata dhAraNa karI zakAya temaja aMtima samayanI ArAdhanA kevI rIte karavI te paNa A adhyayanathI jANI zakAya che. adhyayana-14mAM teTalIputra pradhAna ane poTIlAnI kathA che. tetalapura nagaranA rAjA kanakathanA pradhAnanuM nAma tetalIputra hatuM. te ja nagaramAM mUSIkAdAraka nAmano sonI raheto hato. eka vakhata teTalIputre te sonInI suputrI poTIlAne krIDA karatAM joI ane jotAM ja te teNImAM Asakta banyo. patnInA rUpe mAMgaNI karI. zubha muharta baMnenA lagna thai gayA. ghaNA samaya sudhI baMne paraspara anurAgI rahyA paNa kAlAMtare sneha ghaTavA mAMDayo. evI paristhiti thai ke teTalIputrane poTIlAnA nAmathI dhRNA thavA lAgI. poTIlA udAsa ane khinna rahevA lAgI. teno niraMtara kheda jANI teTalIputre kahyuM- tuM udAsInatA choDI de ane puNya upArjana kara. poTIlAe te pramANe karyuM. saMyogavazAta eka vakhata tetalapuramAM suvratA AryAnuM Agamana thayuM. teo teTalIputranA ghare padhAryA. poTIlAe saghaLI vAta karI. sAdhvI suvratAe dharmopadeza Apyo. te sAMbhaLI poTIlAe zrAvikAdharma svIkAryo. dhIme dhIme saMyama levAnI ruci thai. teTalIputra pAse abhilASA vyakta karI. tyAre tetalIputre kahyuM-tame saMyama pALI AgAmI bhavamAM avazya devalokamAM jazo. tyAMthI mane pratibodha karavA Avajo. A vacana svIkAro to huM tamane dIkSAnI anumati ApIza. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poTIlAe zarata svIkArI. te dIkSita thai gai. saMyama pALI AyuSya pUrNa thatAM devalokamAM utpanna thai. tetalIpura nagarano kanakaratha rAjA sattAmAM lolupa hato. teno dIkaro yuvAna thatAM rAjya na jhUMTavI le tethI janmatAM ja bALakone vikalAMga karI nAkhato. tenI A krUratA rANI padmAvatIthI sahana na thai. jyAre te garbhavatI thai tyAre gupta rIte tetalIputrane aMtaHpuramAM bolAvI bhaviSyamAM thanAra bALakanI surakSA mATe maMtraNA karI. aMte nakkI karyuM ke putra hoya to rAjAnI najara cUkavI tetalIputranA ghare ja pAlanapoSaNa karavAmAM Avaze. saMyogavaza je divase rANI padmAvatIe putrane janma Apyo te ja divase tetalIputranI patnIe mRta kanyAne janma Apyo. pUrvakRta nizcaya anusAra tetalIputre saMtAnanI adalAbadalI karI. patnIne badhI vAtathI vAkepha karI. rAjakumAra moTo thavA lAgyo. tenuM nAma kanakadhvaja hatuM. kAlAMtare kanakaratha rAjA mRtyu pAmyo. ane rAja siMhAsana para kanakadhvajane besADavAmAM Avyo. A tarapha poTIladeve potAnI pratijJA anusAra tetalIputrane pratibodha karavA aneka upAyo karyA. paraMtu rAjA dvArA sanmAna maLatAM te pratibodha na pAmyA. tyAre deve rAjA Adine tenAthI virudhdha karyA. parivArajanone tenAthI virudhdha karyA. tyAre tetalIputra ApaghAta karavAnuM vicAre che. paNa devanI mAyAnA coge saphaLatA na sAMpaDI. jyAre tetalIputra AtmaghAta karavAmAM saphaLa na thayA tyAre poTIladeva pragaTa thayA. deve sArabhUta upadeza Apyo. te sAMbhaLI tetalIputrane jAti smaraNajJAna utpanna thayuM. teNe jANyuM ke, huM pUrvabhavamAM mahAvidehakSetramAM mahAparva nAmano rAjA hato- saMyama aMgIkAra karI yathA samaye anazana karI mahAzukra devalokamAM utpanna thayo hato. tyAra pachI ahIM janma lIdho. temane nUtana jIvana prApta thayuM. kevaLajJAna prApta thayuM. aneka varSa kevaLI paryAyamAM rahI sidhdha thayA. upadeza:- pratijJAbadhdha deva dharmakriyAmAM sahAyaka bane che. temaja anukULa vAtAvaraNa karatA pratikULa vAtAvaraNamAM zIghra bodha thAya che. 68 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-15mAM naMdIphaLanuM deSTAMta Apela che. caMpAnagarImAM dhanyasArthavAha zakti saMpanna vyApArI hato. teNe eka vakhata mAla vecavA ahicchatrA nagarI javA vicAryuM. caMpAnagarImAM ghoSaNA karAvI ke, dhanyasArthavAha ahicchatrA nagarI jai rahyA che, jene AvavuM hoya te sAthe Ave. jenI pAse je koipaNa prakAranA sAdhanano abhAva haze, tenI pUrti karavAmAM Avaze. dhanyazreSThIe caMpAnagarIthI prasthAna karyuM. ucita sthAne vizrAnti letAM bhayaMkara aTavInI vacce AvI pahoMcyA. aTavI khUba vikaTa hatI, mANasonI avarajavara nahotI. barAbara madhyabhAgamAM eka viSayukta vRkSa hatuM. jenA phaLa, pAMdaDA, chAla Adino sparza karatAM, sUMghatA, cAkhatAM atyaMta manohara lAgatA paNa te badhA tenI chAyA paNa prANa haraNa karavAvALI hatI. anubhavI dhanyasArthavAhane te naMdIphaLanA vRkSano paricaya hato. tethI samayasara cetavaNI ApI dIdhI ke- sArthanI koi vyaktie naMdIphaLanI chAyAnI najIka paNa na javuM. dhanyasArthavAhanI cetavaNIno ghaNAe amala karyo. to keTalAka evA paNa nIkaLyA ke A vRkSanA varNa, gaMdha, rasa, sparzanA pralobhanane rokI na zakyA. je tenAthI bacyA sakuzaLa lakSa sudhI pahoMcyA ane sukhanA bhogI banyA ane je indriyane vazIbhUta thai potAnA mana upara niyaMtraNa rAkhI na zakyA teo mRtyunA zikAra banyA. upadezaH- saMsAra bhayAnaka aTavI che. temAM indriyanA vividha viSayo naMdIphaLa samAna che. viSayo bhogavatI vakhate kSaNabhara sukhada lAge paNa bhoganuM pariNAma khUba zocanIya che. vyathAo bhogavavI paDe che. tethI sAdhake viSayothI bacavuM joie. adhyayana-16mAM draupadI kathAnaka che. draupadInA pUrvabhavoH- caMpAnagarImAM traNa brAhmaNa bhAio rahetA hatA. temanAM nAma A pramANe hatA-soma, somadatta ane somabhUti. A traNeya brAhmaNonI traNa bhAryAo hatI, jemanA nAma A pramANe hatAM-nAgazrI, bhUtazrI, yakSazrI. ekavAra te brAhmaNo ekaThA maLIne nakkI kare che ke vArApharatI eka ekanA ghare eka eka divasa vipula azana, pAna, khAdya ane svAdyarUpa bhojana sAmagrI banAvIne bhojana karIe. ekavAra nAgazrI brAhmaNIne tyAM bhojanano vAro Avyo. nAgazrI brAhmaNIe vipula azana, pAna, khAdya ane svAdya bhojana taiyAra karyuM. tuMbaDAnuM zAka khUba saMbhAra bharIne telathI lathabathatuM evuM banAvyuM. temAthI eka TIpuM hatheLImAM laine cAkhyuM to khAruM kaDavuM, akhAdya jevu lAgyuM. tene thayuM jo mArI derANIo A jANI 69 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaze to mane utArI pADaze. tema vicArI zAkane ekAMtamAM chupAvI dIdhuM. ane madhura tuMbaDAnuM bIjuM zAka banAvyuM ane badhAne jamADyA. te samaye dharmaghoSamuni caMpAnagarImAM padhAryA. temAM dharmaruci nAme aNagAra hatA. temane mA khamaNanuM pAraNuM hatu. bhikSA mATe pharatAM nAgazrI brAhmaNInuM ghara hatuM tyAM pahocyA. nAgazrIe kaDavA tuMbaDAnuM zAka dharmaruci aNagArane horAvyuM, AhAra pUrato che ema samajI teo potAnA guru pAse AvI gocarInI pratilekhanA karI. gurue eka TIpu cAkhyuM, to te kaDavuM, khAruM, akhAdya, abhojya, viSa jevuM jaNAyuM. AthI temaNe dharmarucine kahyuM ke tuM jo A zAkanuM bhojana karIza to akALe jIvana rahita thaI jaIza. mATe tuM ekAMta jagyAe acitta bhUmi para paraThava ane bIjo prAsuka AhAra lAvI tenuM bhojana kara. dharmaruci aNagAra guru AjJA laI ane ekAMta jagyAe pAThavavA jAya che. eka biMdu paraThavatA hajAro kIDIo tyAM AvI pahoMcI. temAMthI je kIDIe te TIpAno AhAra lIdho te akALe ja jIvana rahita thaI. A joI dharmarucine vicAra Avyo ke "huM jo badhuM zAka nIce nAMkhu to hajAro kIDIo maraNa pAme. anekanA prANa haNanAro huM banuM. enA karatA badhuM ja zAka huM pote khAI jAuM, to mArA A zarIramAM ja naSTa thAya.' Ama vicArI turata AhAra karyo. ane tyAM ja samAdhi maraNa pAmI savArtha sidhdhavimAnamAM devarUpe utpanna thayA. tyArabAda dharmaruci ANagArane lAMbo samaya gayo jANIne bIjA nigraMtho guru AjJAthI temane zodhavA jAya che. ane zodha karatA A jagyAe pahoMce che. ane gurune AvI samAcAra ApyA. AkhA gAmamAM nAgazrI brAhmaNInI badanAmI thAya che. te soLa bhayaMkara rogathI pIDA pAmI atyaMta dukhathI rIbAine maraNa pAmI ane marIne chaThThI narakamAM utkRSTa bAvIza sAgaropamanA AyuSyavALA nArakomAM nArakI rUpe utpanna thaI. tyAMthI marIne te matsya yonimAM utpanna thaI. tyAMthI maraNa pAmI bIjIvAra sAtamI narakamAM utpanna thaI. tyAMthI pharIvAra matsya rUpe utpanna thaI. tyAra bAda sarpa yoni Adi aneka yonimAM utpanna thaI. pRthvIkAyamAMthI nIkaLI jaMbudvIpamAM, bharatakSetramAM, caMpAnagarImAM sAgaradatta sArthavAhanI bhadrA nAme bhAryAnI kukSithI bAlikA rUpe utpanna thaI, tenuM nAma sukumAlikI rAkhyuM. bAlya avasthA pasAra karI te yauvanA sthAne pAmI. te rUpa yovana, lAvaNyamAM utkRSTa tathA utkRSTa zarIravALI sarvAga suMdarI banI gaI. samaya jatAM tenA lagna jinadatta ane bhadrAnA suputra sAgaradatta sAthe thayA. lagna bAda sukumAlikAnA hAthano sparza sAgaradattane karavatanA sparza jevo tINa lAgyo. 70 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI sAgaradatta sukumAlikAne choDIne bhAgI jAya che. sukumAlikA duHkhI thAya che. tenA pitA tenA lagna eka daridra bhikhArI sAthe karAve che. te bhikhArI paNa sukumAlikono sparza thatAM tene choDIne cAlyo jAya che. tyArabAda sukumAlikA ArtadhyAnamAM paDI. tyArabAda tenA pitAe tenA mATe dAnazALAnuM nirmANa karyuM. jyAM zramaNa, brAhmaNa, atithio, kRpaNo mATe AhAra banavA lAgyo. ekavAra gopAlikA nAme sAdhvI tenA ziSya parivAra sAthe caMpAnagarImAM padhAre che. tyAre sukumAliko temanA saMparkamAM AvatAM teo tene dharmopadeza Ape che. sukumAlikI dharma zravaNa karIne zrAvakadharma svIkAre che. ane pachI pravajyA grahaNa kare che. tyArabAda tenA AtmAnuM kalyANa karavA lAgI. koI eka vakhata te caMpAnagarInI bahAra udyAnamAM chaThThano tapa karI sUrya sAme AtApanA levAnI AjJA mAMge che tyAre gopAlikA AryAe nA pADI. chatAM te temanI AjJA virudhdha AtApanA levA jAya che. tyAM gaNikAne bhoga bhogavatI joI sukumAlika AryAne manamAM A prakArano vicAra pedA thayo.- "aho! A strI pUrve sArI rIte Acarela ne sArI rIte pAra pADela zubha karmonA zubha vipAkathI AvA phaLa bhogavI rahI che. eTalA mATe A sArI rIte AcaravAmAM Avela tapa, niyama, brahmacaryavAsanuM kaMI paNa zubha phaLa hoya to huM paNa AgAmI janmamAM AvA prakAranA uttama mAnuSI bhogo bhogavuM ema thAo." Ama karI teNe niyANuM karyuM ane AtApanA bhUmithI pAchI pharI. ane bakuza cAritra pALavA lAgI. guNIe tene prAyazcita levA samajAvI. paraMtu teNe temanA vacanano Adara na karyo. ane temanAthI judI vicAravA lAgI ane zithilAcAra pALI Ayu pUrNa thatA devalokamAM devagaNikA rUpe utpanna thaI. tyAMthI AyuSya pUrNa thaye pAMcAla dezamAM mahArAjA drupada rAjAne tyAM cUlaNI rANInI kukSie putrIpaNe pedA thai. tenu nAma dvaupadI rAkhavAmAM AvyuM. yauvanAvasthA pAmatAM draupadIno svayaMvara maMDapa racAyo. deza-paradezanA rAjAone AmaMtravAmAM AvyA. nirdhArita samaye zrIkRSNajI, balabhadrajI, zizupALa, duryodhana, temaja saMkhyAbaMdha rAjA-mahArAjAo pota potAnA rAjakumAro sAthe tyAM AvI pahoMcyA. pAMDurAjA paNa potAnA pAMceya putro sAthe AvI pahoMcyA. svayaMvara maMDapamAM hajAro prekSako jamA thaI gayA. rAjA-mahArAjAoe yathAsthAne beThaka lIdhI. pratihArI dvArA eka pachI eka rAjAno paricaya pAmatI draupadI hAthamAM varamALA laI AgaLa dhapI. pAMDavonI samIpamAM AvI. temane joine tene svAbhAvika anurAga pedA thayo. tenA romAMca khaDA thaI gayA ane te kSaNe teNe yudhiSThiranA kaMThamAM Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varamALA nAkhI. paNa bhavitavyatAnA yoge te varamALA pAMce pAMDavonA kaMThamAM dekhANI. A vicitra banAva banatAM AkhAya svayaMvara maMDapamAM hAhAkAra macI gayo. eka strIne pAMca pati kema hoI zake? saghaLuMya rAjamaMDaLa vicAramAM paDyuM, teTalAmAM eka vidyA cAraNa muni tyAM padhAryA. e jJAnI mahAmunie sauno bhrama bhAMgyo. draupadInA jIve pUrvabhave bAMdhela niyANAnI vAta jaNAvI ane te karmanA udayathI A bhavamAM pAMca pati thayA che tevo khulAso karyo. karmasthitine koNa TALI zake? emAM kazo ja pheraphAra thavAno nathI. utsAhathI lagna mahotsava ujavAyo, pAMceya pAMDavo dvaupadIne laine hastinApuramAM padhAryA. jugAra vyasanamAM pAMDavo rAjapATa to hArI gayA, sAthe sAthe draupadIne paNa hArI gayA. bhIme kauravone bhAre dhamakI ApI, tyAre draupadIne pAchI soMpI ane pAMceya pAMDavoe draupadInI sAthe vanavAsa svIkAryo. vanavAsamAM khADA TekarA ane pahADo oLaMgavA paDyA. TADha-taDako sahana karavo paDyo ane bIjI paNa aneka muzIbato uThAvavI paDI. chelle mahAbhAratanuM yudhdha khelAyuM ane temAM yudhiSThirano vijaya thayo. tyArabAda keTalAka samaya pachI dropadI garbhavatI banI ane garbhakALa pUrNa thatAM bALakano janma thayo. te bALakanuM nAma pAMDusena rAkhyuM. te moTo thatAM kalAcArya pAse bhaNavA mUkyo. bahoMtera kaLA zIkhI ane yuvAna banyo tyAre tene yuvarAja pade sthApyo. kALakrame hastinApuramAM eka mahAmuni padhAryA, temanI sudhAsamI vairAgya nItaratI vANI zravaNa karI pAMDavo ane dropadIne vairAgya thayo ane teoe cAritrya aMgIkAra karyuM. cAritra aMgIkAra karyA bAda AkarI tapazcaryA AdarI, svAdhyAya dhyAnamAM tanmaya banI, tyAga ane tapa dvArA jIvanane ujamALa banAvyuM. aMte eka mAsanuM aNasaNa karI tyAMthI mRtyu pAmI pAMcamA brahmalokamAM dropadI pedA thaI. sura sukhone anubhavI tyAMthI mahAvideha kSetramAM janmIne te ja bhave tyAMthI te mokSamAM jaze. ane yudhiSThira Adi pAMca aNagAra be mAsanI saMlekhanA vaDe kevaLajJAnane prApta karI siddha thayA ane sarva duHkhothI mukta banyA. upadeza:- karmanA vipAka bhayaMkara che. temaja pApa chipAyA nA chipe, pApa chApare caDIne pokAre A ukti sadAya yAda rAkhavI. pApa anekagaNuM vadhIne pragaTa thayA vinA rahetuM nathI. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17muM adhyayana AkIrNajJAta azvathA hastizIrSa nagaranA keTalAka vyApArIo jaLa mArge vyApAra karavA nIkaLyA. teo lavaNasamudramAM jatA hatA tyAM acAnaka tophAna AvyuM. dizAnuM bhAna na rahyuM. vaNikonA hozakoza uDI gayA. badhA deva devIonI mAnatA karavA lAgyA. thoDIvAre tophAna zAMta thayuM. cAlakane dizAnu bhAna thayuM. naukA kAlika dvIpanA kinAre javA lAgI. kAlika dvIpamAM pahoMcatA ja vaNikoe joyuM ke ahIM cAMdI, sonuM, hIrAnI khANo che. temaja teoe uttama jAtinA azvo joyA. vaNikone azvanuM koi prayojana nahotuM tethI cAMdI, sonuM, ratnAdithI vahANa bharI punaHpotAnI nagarImAM pAchA vaLyA. A upahAra lai viNiko rAjA samakSa AvyA. rAjAe teone pUchyuM ke, tame koi AzcaryakArI adbhuta vastu joi che? vaNikoe kAlikadvIpanA azvono ullekha karyo. rAjAe vaNikone azvo lai AvavAno Adeza karyo. vaNiko azvone pakaDavA pAMce indriyone lalacAvatI lobhAmaNI vastuo laine gayA. judI judI jagyAe te vastuo vikherI nAkhI. je azvo indriyone vazamAM na rAkhI zakayA teo sAmagrImAM phasAi baMdhanamAM paDyA. pakaDAyelA azvane hastizIrSa nagaramAM lai javAmAM AvyA. teone prazikSita thavAmAM cAbUkano mAra khAvo paDyo. keTalAka azvo evA hatA ke jeo sAmagrImAM na phasAyA ane dUra cAlyA gayA. teonI svataMtratA kAyama rahI. vadha, baMdhana Adi kaSTothI bacI gayA. upadeza:- je sAdhaka azvonI jema anukULa viSayamAM phasAya che te bhava sAgaramAM bhaTake che. je sAdhaka azvonI jema anukULa viSayomAM na phasAya te paramAnaMdane prApta kare che. adhyayana-18mAM suSumAdArikAnuM dhruSTAMta che. rAjagRhInA dhanya sArthavAhanI lADalI, suSumA sonAnA pAraNAmAM poDhI, sukhamAM ucharI, teno kevo karUNa aMta Avyo, te A adhyayanamAM batAvavAmAM AvyuM che. dhanya sArthavAhanA pAMca putro pachI suSumAno janma thayo. jyAre te nAnI hatI tyAre cilAta nAmano dAsa tene ADozI-pADozInA bALako sAthe ramavA lai jato. te bahu ja naTakhaTa hato. ramatA bALakone trAsa Apato. Akhare vAMravAra phariyAda AvatA cilAtane gharamAMthI kADhI mUkyo. 73 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have te svacchaMda ane niraMkuza banyo. te badhAja vyasanothI vIMTaLAi gayo. rAjagRhIthI thoDe dUra siMhaguphA nAmanI cora pallI hatI. tyAM 500 cora sAthe vijaya nAmano corono saradAra raheto hato. cilAta tyAM pahocyo. vijaye tene cauryakaLA, cauryamaMtra zIkhavADI cauryakaLAmAM niSNAta banAvyo. vijayanA mRtyu bAda cilAta corono saradAra banyo. dhAnya sArthavAhe teno tiraskAra karyo hato. tethI teno badalo levAnI bhAvanA thai. dhanya sArthavAhanuM ghara lUMTI suSumAne potAnI banAvavAno vicAra udbhavyo. nirdhArita samaye dhanya sArthavAhanI saMpatti lUMTI tathA suSumAne lai te bhAgyo. dhanya zeTha jIva bacAvavA chUpAi gayA hatA. te nagara rakSaka pAse gayA. nagara rakSakoe corano pIcho pakaDyo. dhanya ane pAMca dIkarA paNa sAthe ja gayA. teo satata pIcho karatA ja rahyA. bacavAno upAya na maLatAM cilAte suSumAnuM gaLu kApI nAkhyuM. dhaDane choDI mastaka lai cilAta bhAgI chUTyo. bhUkhyo-tarasyo pIDA pAmato aTavImAM ja mRtyu pAmyo. A tarapha dhanya sArthavAhe potAnI putrInuM mastaka rahita nirjIva zarIra joyuM to temanA saMtApano pAra na rahyo. nagarIthI teo khUba AgaLa nIkaLI gayA hatA. bhUkha-tarasa lAgelI. dhanya sArthavAhe kahyuM-bhojana vinA rAjagRhI nahi pahoMcAya, tethI mane haNI mAruM mAMsa tathA rudhira dvArA bhUkha-tarasa mITAvo. jyeSTha putre A vAta mAnya karI. badhAe maLI nirNaya karyo ke suSumAnA zarIrano AhAra karI sakuzala rAjagRhI pahoMcavuM ane ema ja thayuM. yathA samaye sArthavAhe pravajyA grahaNa karI. saudharma devalokamAM utpanna thayAM. mahAvidehamAM jai mokSe padhAraze. upadeza:- sArthavAha tathA tenA putroe AhAra rase indriyanI lolupatA mATe nahi paraMtu rAjagRhI sudhI pahoMcavAnA uddezathI ja karyo hato. sAdhake AhAra azucimaya zarIranA poSaNa mATe nahi, paraMtu muktie pahoMcavAnA lakSyathI karavo. adhyayana-19mAM puMDarIka ane kaMDarIkanI kathA che. mahAvidehamAM puSpa kalAvatI vijayamAM puMDarikaNI nagarI sAkSAta devaloka samAna suMdara hatI. tyAM mahApadma rAjAne be dIkarA hatA. puMDarIka ane kaMDarIka. ekavAra dharmaghoSa AcAryanI dezanA sAMbhaLI mahApadma rAjA dIkSita thayA. puMDarIka rAjA banyA. mahApadma rAjarSi vizudhdha saMyama pALI mokSe padhAryA. kaMDarIkane vairAgya utpanna thayo. dIkSA lIdhI. 74 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMDarIka munine deza-dezAMtara vicAratAM lUkho-sUko AhAra karatAM zarIramAM roga utpanna thayo. bhAI muninuM zuSka zarIra joI puMDarIke cikitsA karAvavAnuM nivedana karyuM. nivedana svIkArI kaMDarIka munie cikitsA karAvI. kaMDarIka muni svastha thayA. sthaviramuni vihAra karI anyatra gayA paraMtu kaMDarIka muni rAjasI bhojanamAM Asakta thavAthI tyAM ja rahyA. puMDarIke ekavAra bhAI munine jAgRta karyA. kaMDarIka munie vihAra to karyo paraMtu saMyama pratye sadbhAva nahoto. aMte sAMsArika lAlasAothI parAjita thaI rAjamahelanI azoka vATikAmAM AvI beThA. lajjAne kAraNe mahelamAM praveza na karyo. tyAM parivAra janoe temane joyA ane yuktithI pUchyuM ke, "bhagavAna! Apa bhogane Iccho cho?'' kaMDarIke lajjAthI hA pADI puMDarIke teno rAjyAbhiSeka karyo ane puMDarIka rAjA svayaM dIkSita thayA. kaMDarIka potAnA apathya AcaraNane kAraNe alpakALamAM ja ArtadhyAna pUrvaka kALadharma pAmyo. tetrIsa sAgaropamanI utkRSTa sthitivALI sAtamI narakamAM utpanna thayo. jyAre puMDarIkamuni ugra tapazcaryA sAdhanA karI aMte samAdhipUrvaka zarIrano tyAga karI tetrIsa sAgaropamavALI sthitivALA sarvArthasidhdha nAmanA anuttara vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. tyAra pachI mokSe padhAraze. upadeza - utthAna tarapha javAnuM A zreSTha udAharaNa che. sAdhake A kathA parathI samajavuM ke dareka jagyAe viveka rAkhavo joIe nahitara patananuM kAraNa thAya che. - dvitIya zrutaskaMdhaHkAlIdevI - rAjagRhI nagarImAM bhagavAna mahAvIra padhAryA. te samaye camarendra asura rAjanI agramahiSI (kAlIdevI) potAnA siMhAsana uparathI uThI prabhu je dizAmAM hatA te dizAmAM sAta ATha DagalA AgaLa jaI vaMdana karyA. tyArabAda bhagavAnanA pratyakSa vaMdana karavA gayA. paraMparA anusAra 3ra prakAranI nATya vidhi batAvI pAchI gaI. kAlIdevInA gayA pachI gautama svAmIe bhagavAnanI samakSa prazna pUchayo. bhaMte! kAlIdevIe Rdhdhi kevI rIte prApta karI? tyAre bhagavAne teno pUrvabhava jaNAvyo. AmalakalpA nagarInA kAla nAmanA gAthA5tinI eka putrI hatI. tenuM nAma kAlI hatuM. tenI mAtAnuM nAma kAlazrI hatuM. kAlI beDoLa zarIravALI hatI jethI avivAhita rahI gai. ekavAra puruSAdAnIya pArzvanAtha bhagavAna AmalakalpAmAM padhAryA. kAlIe dezanA sAMbhaLI dIkSA aMgIkAra karI yathAzakti tapazcaryA karI saMyamanI ArAdhanA karavA lAgI. thoDA samaya bAda tene zarIranI Asakti utpanna thaI. tethI vAMravAra 75 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAtha paga dhotI Adi sAdhvAcArathI viparIta pravRti karavA lAgI. AthI puSpacUlAjIe teNIne samajAvavA prayatna karyo paNa na mAnI. aMte svachaMda banatA virAdhaka banI. AlocanA karyA vagara mRtyu pAmI kAlIdevI paNa utpanna thaI che. have te devIno bhava karI mahAvidehamAM janma leze. tyAM niraticAra saMyamanI ArAdhanA karI siddhi prApta karaze. upadezaH- sAdhaka jo saMyama laI samyaccAritrano virAdhaka bane to devagatine prApta kare paraMtu vaimAnika jevI uccagati meLavI zakato nathI. dvitIya zrutaskaMdhamAM daza varga che. prathama vargamAM camarendranI agramahiSIonuM varNana che. bIjA vargamAM verocanendra balIndranuM varNana che. trIjA vargamAM asurendrane choDI dakSiNa dizAnA nava bhavanavAsI indronI agramahiSIonuM varNana che. cothA vargamAM uttara dizAnA indronI agamahiSIonuM varNana che. pAMcamA vargamAM dakSiNa dizAnA vANavyaMtara devonI agramahiSIonuM varNana che. chaThThA vargamAM uttara dizAnA vANavyaMtara devonI agnamahiSIonuM varNana che. sAtamA vargamAM jyotiSendacandranI agamahiSIonuM varNana che. AThamA vargamAM sUryendranI agramahiSIonuM varNana che. navamA ane dasamA vargamAM vaimAnikanA saudharmendranI tathA izAnendranI agamahiSIonuM varNana che. A badhI devIonuM varNana temanA pUrva bhavanuM che. je manuSya paryAyamAM strIrUpe hatI. sAdhvI banyA pachI cAritranI virAdhanA karI svacchaMdI banI aMtima samaye doSanI AlocanA karyA vinA kALadharma pAmI. Ama daza varganA ra06 adhyayanamAM ra06 devIonuM varNana che. teo eka bhava karI, mahAvidehakSetramAM jaI mokSe jaze. upadeza - jinavacana pratye zradhdhA zudhdha che, tapa, saMcamanI ruci che to bakuzavRti bhAvaparaMparA nathI vadhAratI paNa aMte sAcA hRdayathI pratikramaNa, AlocanA na karavAthI jIva virAdhaka bane che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana sUtra AjathI ra500 varSa pUrve sarvajJa zrI mahAvIradeve potAnA AyuSyanA 16 prahara bAkI hatA tyAre bhavyajIvonA kalyANa arthe apApA nagarImAM, hastipALanI lekhanazALAmAM, navamallI navalacchI gaNanA rAjAo ekatra thayA hatA. ane jeo bhagavAnanA sAnidhyamAM chaThTha pauSadhanuM vrata lai dharma ArAdhanA karI rahyA hatA. e samaye bhagavAna mahAvIra svAmIe uttarAdhyayana sUtranI aMtima amara dezanA ApI hatI. AthI ja A sUtrane uttarAdhyayana sUtra athavA bhagavAna mahAvIranI aMtimadezanA kahevAmAM Ave che. racanA kALa:- bhagavAna mahAvIranA upalabdha sUtronA be bhAga paDe che. (1)aMgapraviSTa (ra)aMgabAhya. uttarAdhyayana sUtrano samAveza aMgabAhyamAM thAya che. tema chatAM te AkhuM sUtra sudharmAsvAmI jaMbusvAmIne saMbodhIne kaheluM che. saudharmAsvAmI vIra nirvANa pachI vIsame varSe mukti pAmyA. alaga alaga dRSTikoNathI uttarAdhyayana sUtranuM mahattvaHsAmAjika dRSTikoNa:- bhagavAna mahAvIre aNagArI ane AgArI be prakAranA mArgo batAvyA che. uttarAdhyayanasUtramAM A baMne mArga spaSTa rIte batAvyA che. bhASAkaya dRSTikoNa:- bhASAIya dRSTie A graMtha saraLa bhASAmAM racAyo che. mATe bAla jIvo saraLatAthI bhaNI zake. dhArmika dRSTikoNa - A sUtramAM vinaya, ahiMsAnA sidhdhAMtanuM gaMbhIra pratipAdana, gRhasthanA kartavyo, karmAvalaMbI varNavyavasthA, saMyamanI mahattA, tyAgabhAvanA Adi uttama padArtha pATho alaMkRta thayA che. Ama, alaga-alaga draSTikoNathI jotAM sUtranI mahattA jANI zakAya che. bhadraMkarasUrIzvarajI dvArA karAyelA uttarAdhyayana sUtranA anuvAdamAM kahyuM che ke, "zrI sarvajJa bhagavaMtoe nirmala kevaLajJAna dvArA vizvabharanA jaMtuone satya, paripUrNa ane anaMtajJAna darzAvyuM che. te jJAna gaNadhara bhagavaMtoe svasmRtimAM aMkita karI AgamarUpe gUcyuM che. zrI vItarAga devanuM jJAna je koIpaNa AgamamAM gUMtheluM hoya te sarva svAdhyAya yogya ja che. te jJAnanuM ciMtavana ane parizIlana AtmAne sthira svabhAvI banAve ja che. AtmAnuM sAcuM darzana karavAne e samartha ja hoya che. 77 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvajIvone saraLatAthI svAdhyAya yogya ane rasa bharapUra temaja vairAgya, adhyAtma tathA tyAgathI taraboLa vartamAnakALamAM "zrI uttarAdhyayana sUtra" ghaNuM ja pracalita ane prasidhdha che. zrI vIraprabhunI aMtimavANI rUpa A chatrIza adhyayanathI zobhatA "zrI uttarAdhyayana sUtra" anekone svAdhyAyathI upakAra janaka banI rahyuM che. A graMtha kathAnuyogamAM praviSTa che paraMtu aneka rasabharyA viSayonI vANI te pIrasI jAya che." muni saMtabAla dvArA karAyela 'uttarAdhyayana sUtra' graMthanA bhAvAnuvAdanI cothI AvRtti viSe manu paMDita kahe che ke, munizrInA A anuvAdamAM bhagavAna mahAvIranI vANImAM je mAMgalya che tene munizrIe potAthI madhuratA ane maulikatAthI bharI dIdhuM uttarAdhyayana sUtra" graMthanA bhAvAnuvAdaka munizrI saMtabAla kahe che ke, jyArathI uttarAdhyayana sUtranuM vAMcana kareluM tyArathI te sUtra pratye AkarSaNa thayeluM. bhagavAna mahAvIranA anya sUtromAM je vacano che te paikI prathama uttarAdhyayanane tadna navI Dhabe saMskAravAnI bhAvanA prathama udbhavavAnAM be kAraNo hatA. (1)saraLatA (2)sarvavyApakatA." sUtra paricaya:- A sUtramAM dhArmika upadezAtmaka daMta kathAvALA 13 adhyayana che. keTalAka adhyayanamAM saidhdhAMtika mAhitI che. jema ke (24, 26, 28, 29, 30, 31, 33, 34,36) adhyayana 7 - bakarAnuM dRSTAMta - 30 gAthA 8 - kapila muninuM dRSTAMta - rava gAthA 9 - nami rAjAno gRha tyAga - 6ra gAthA 12 - harikezabala - 47 gAthA 13 - citrasaMbhUti - 35 gAthA 14 - ISakAra nagaranA devo - pa3 gAthA 18 - saMtarAjA - 54 gAthA 19 - mRgAputra - 98 gAthA ra0 - anAdimuni - 60 gAthA 21 - samudrapAla - 24 gAthA rara - rathanemi - 49 gAthA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 -kezIgautama - 89 gAthA rapa - sAcoyajJa- 44 gAthA A sUtramAM AvatI dRSTAMta kathAo:(1) 7mAM adhyayana urabrIyamAM gheTA(bakarA) daSTAMta ApI saMsAranA bhogonI bhayaMkaratA samajAvI che. eka kasAine tyAM gAya ane vAcharaDuM tathA bakarInuM baccuM bakaro paNa che. kasAI roja bakarAne lIluM ghAsa nAkhe jyAre gAyanA vAcharaDAne sUkuM ghAsa nAMkhe. A joI vAcharaDAne bakarAnI IrSyA thAya che. te tenI mAne phariyAda kare che. tyAre mA sAMtvana ApI kahe che ke thoDAka divasamAM ja AnuM rahasya khUlI jaze. thoDA divasamAM kasAine tyAM mahemAna AvyA tyAre tarata ja kasAie bakarAne mArI atithino satkAra temaja ujANI karI. A dazya joi mAtAe vAcharaDAne kahyuM, "joyuM! lIlA ghAsanuM pariNAma." A kathA dvArA upadeza ApatA prabhu mahAvIra kahe che ke mahApuNyodaye sAdhu jIvana temaja manuSyabhava maLyo che. paraMtu A jIvananI prApti pachI jIva AhAra AdimAM Asakta bane te AtmAnI dazA A bakarA jevI thAya che. kSaNika sukhone bhogavI durgatimAM javuM paDe che. (2) 8mA adhyayana- kapilIyamAM kapilamuninI kathA dvArA lobhavRti vize samajAvI jIvane durgatimAM jatA aTakAvavAno upadeza Apyo che. kapila nAnA hatA tyAre temanA pitA gujarI gayA. temanA pitA rAja purohita hatA. rAjAe temanI jagyAe navo purohita nImyo. te navo purohita ThAThamAThathI. rAjamArga para jato hato. te joI pUrvAvasthA yAda AvatA kapilanI mAtA raDe che. tyAre kapilane thayuM, "huM mArA pitAnuM pada pAchuM meLavIza.' mAtAe tene bhaNavA mATe tenA pitAnA mitra iMdradattane tyAM javAnI salAha ApI. iMdradatte khuzIthI bhaNAvavAnI hA pADI. tenA khAvAnI vyavasthA zAlibhadra zeThane tyAM karI. te zeThanI dAsI roja kapilane jamavAnuM pIrasatI. ema thatA baMne mitra bane che. ekavAra dAsI udAsa hatI tyAre kapila tenI udAsInuM kAraNa pUchyuM. tyAre dAsI jaNAve che ke, kAle amAre tyAM utsava che. badhA zaNagAra sajI Avaze paNa mArI pAse paisA nathI.' A mATe kapile upAya pUchyo tyAre dAsIe kahyuM ke, "A nagaramAM dhana nAmano zeTha savAranA pahoramAM potAne maMgaLa vacanothI jagADanAra brAhmaNane be sonAmahora dakSiNA Ape che.' 79. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - A sAMbhaLI kapila aDadhI rAtre ja cAlI nIkaLyA. rastAmAM cokIdAroe temane cora samajI pakaDyA ane bIje divase rAjA samakSa raju karyA. kapile rAjAne badhI hakIkta kahI saMbhaLAvI. rAjA tenAthI saMtuSTa thaI tene choDI mUke che ane joItuM dhana mAMgI levA kahe che. A sAMbhaLI kapila khuza thai vicAre che ke keTaluM dhana mAMgavuM. vicAra karatA gayA tema tema lobha vadhato gayo. tarata ja Atma jAgRti thaI ane bhAna AvyuM ke pote zuM karavA beThA che. tarata ja vairAgya AvatA sAdhu banI cAlI nIkaLyA ane eka mahAna tapasvI banI mokSa sukha prApta kare che. Ama, A kathA dvArA duHkha muktino upAya temaja Asakti e karma baMdhananuM mULa che ema upadeza Apyo che. (3) adhyayana 9- namipravajyA che. temAM namirAjarSi ane iMdrano saMvAda suMdara rIte varNavyo che. A kathAmAM ekavAra namirAjAne tIvra dAha utpanna thayo, vaidyanA kathanathI enA zarIra para caMdana lagAvyuM. naminI rANIo caMdana ghase che tyAre kaMkaNano avAja sAMbhaLI namirAjA parezAna thaI gayA. tyAre maMtrInA izArAthI dareke eka eka kaMkaNa dhAraNa karI bAkInA utArI dIdhA. tyAre avAja thato baMdha thayo. rAjAe maMtrIne pUchayuM, caMdana ghasavAnuM baMdha karyuM che? tyAre maMtrIe kahyuM ke rANIoe eka kaMkaNa sivAya bAkInA utArI dIdhA che. maMtrInI A vAta sAMbhaLI rAjA ekatva bhAvamAM caDhI gayA. vicAryuM ke, "ekamAM sukha che, saMyogamAM du:kha che." rAtre ja saMkalpa kare che ke jo dAha maTI jaze to dIkSA laIza. nasIba joge dAha maTI jAya che. rAjA nami rAjapATa choDI dIkSA aMgIkAra kare che. emanA vairAgyanI parIkSA karavA iMdra brAhmaNano veza paherI agnividurvA kahe che ke, "nagara baLI rahyuM che, aMtaHpuramAM Aga lAgI che to tame upekSA kema karo cho?" tyAre bhAvathI ekAkI banelA namirAjarSie javAba Apyo ke, "je baLI rahyuM che te mAruM nathI ane mAruM che e baLatuM nathI." A uttara sAMbhaLI iMdra potAnuM mULarUpa dhAraNa kare che ane rAjarSine bhAvapUrvaka vaMdana kare che. Ama A kathA dvArA AtmAnI puSTi thAya che ane saMsAra para udvega Ave che. A kathAmAM IMdranuM pragaTa thavuM e adbhuta rasa che ane rAjArSino vairAgya e karmo sAmenI vIratA pragaTa kare che. Ama, vIrarasanuM tema zAMtarasanuM bharapUra varNana che. kathA hadayane sparzI jAya che. 80 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) 12mA adhyayana harikezIyamAM harikezamuninuM dRSTAMta raju karyuM che. saMsArathI virakta banelA rAjA zaMkha dIkSA grahaNa karI sAdhanA kare che. ekavAra bhikSA mATe hastinApura nagaramAM AvyA. nagarano rasto bahu tapelo hato. e raste javuM muzkela hatuM. emaNe tyAM ubhelA somadeva purohitane bIjo mArga pUNyo. purohita jainadharmano dveSI hato. jANI joine khoTo rasto batAve che. muninA nirmaLa caritranA prabhAvathI e garama rasto ThaMDo thaI gayo. purohitane e mArge sAdhune jatA joI Azcarya thayuM. e sAdhuthI te prabhAvita thAya che ane dIkSA le che. dIkSA lIdhA pachI paNa ene jAtimada jato nathI. AthI Ayu pUrNa thatA devalokamAM bhava pUrNa kare che. tyArabAda caMDAla yonimAM janma le che. AnuM nAma bala rAkhavAmAM Ave che. A bALaka badhAne hAMsI pAtra hato. ekavAra teNe viSadhara sApane joyo. tene badhAe mAryo. jyAre bIjo sApa viSa vagarano hato to tenI badhA pUjA karavA lAgyA. A joI tene jJAna thayuM ke mANasa potAnA svabhAva, karmathI sukha duHkha pAme che ane te dIkSA laI kaThora tapa kare che. ane uttarottara mokSa sukha prApta kare che. Ama A kathA dvArA tyAga, tapano mahimA batAvyo che. temaja karmathI jAti nakkI thAya che janmathI nahi Avo suMdara bodha Apyo che. (5) 13muM adhyayana citrasaMbhUti che. sAketapuranA caMdrAvataMsaka rAjAnA putra municaMdra dIkSA lIdhI. ekavAra municaMdra vihAramAM raste bhUlA paDe che ane jaMgalamAM pahoMcI jAya che. tyAre cAra govALo e municaMdrane thAkelA joyA. tyAre teoe yogya AhAra-pANI ApI bhakti karI. munizrIe temane dharmopadeza Apyo, je sAMbhaLI cAreya jaNe dIkSA lIdhI. emAMthI be jaNa dIkSAnuM barAbara pAlana kare che paraMtu bIjA bene malina vastrothI durgachA thAya che. cAre muni kALadharma pAmI devalokamAM gayA. malina vastra upara durgachA karavAvALA baMne muni devalokanuM Ayu pUrNa karI dazapura nagaramAM dAsIputrarUpe janmyA. sarpadaMzathI baMnenuM mRtyu thaI, marIne haraNa banyA. tyAM zikArInA bANothI mRtyu thaI marIne haMsarUpe thayA. tyAMthI marIne bhUtadinna nAmanA cAMDALanA ghare citra, saMbhUti nAme putrarUpe janmyA. A ja nagarImAM zaMkha nAme rAjA hato. tyAM namuci maMtrIne mRtyudaMDanI sajA pharamAvavAmAM AvI. A kArya bhUtadinna cAMDALane sopyuM. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ motathI gabharAyelA maMtrIe cAMDALa pAse prANonI bhIkha mAMgI tyAre cAMDALe kahyuM ke tuM mArA gharanA garbhagRhamAM rahI mArA putrone saMgIta Adi kaLA zIkhavADe to huM tane motathI bacAvuM. namuci A zarata svIkAre che. baMne putrone saMgItakaLA zIkhavADe che. tyAM raheto namuci cAMDALanI patnIne prema kare che. bhUtadinnane A vAtanI khabara paDatA namuci prANa bacAvavA hastinApura bhAge che. buddhinI kuzaLatAne kAraNe te sanatakumAra cakrIno maMtrI bane che. A bAju potAnA rUpa, yauvana, nRtya ane saMgItakaLA dvArA citra-saMbhUti nagaravAsIone potAnI tarapha AkarSita kare che. rAjA sudhI A vAta pahoMce che. cAMDALanA putrane rAjA dezavaTo Ape che. potAnI cAMDALa jAtinA lIdhe apamAnita thayela citra-saMbhUti AtmahatyA karavA taiyAra thAya che. parvata para caDhe che. tyAM eka mahAtmA temane jue che ane duHkha muktinA upAya rUpa cAritradharma samajAve che. upadeza sAMbhaLI baMnee dIkSA lai, chaThTha, aThThama, mAsakSamaNa Adi tapa kare che. kaThora tapanA kAraNe teonI prasidhdhi thAya che. loko khUba sammAnapUrvaka teone jue che. chevaTe anazana svIkAre che. tyAre sanatacakravartI potAnA parivAra sAthe vaMdana mATe Ave che. cakravartI teonA tapa, tyAganI khUba prazaMsA kare che. tyArabAda vaMdana karatA cakravartInA strI ratnanA vALanI laTa saMbhUti munine sparze che. tyAM ja temanI vicAradhArA badalAi jAya che. niyANuM kare che ke mArA cAritra ane tapanA prabhAve huM cakravartI banuM. citramunine A vAtanI khabara paDe che te khUba samajAve che. paraMtu saMbhUtimuni potAno saMkalpa choDavA taiyAra nathI. Ayu pUrNa thatA baMne muni saudharma devalokamAM deva banyA. tyAra bAda saMbhUtimuni brahmadatta rAjA ane culanI mahArANInA putra brahmadatta cakravartI banyA. niSkAma bhAvathI cAritradharmanuM pAlana karatA citramuni parimatAla nagaramAM zreSThI putra banyA. teo dIkSA le che. karma khapAvI mokSa padane prApta kare che. jyAre brahmadatta cakravartI aneka pApakarma karI, raudra dhyAnamAM marI 7mI narakamAM jAya che. (6) 14mA iSakArIya adhyayanamAM ISakAra rAjA ane kamalAvatI rANInuM vairAgya utpanna kare tevuM varNana che. kamalAvatI rANI sAcI dharmapatnInuM dRSTAMta che. pitAputranA ane pati-patnInA saMvAda noMdhapAtra che. saudharma devalokamAM nalinI gulma vimAnamAM paraspara che mitro deva hatA. Ayu pUrNa Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thatAM te badhA ISakAra nagaramAM iSakAra rAjA ane kamalAvatI rANI, bhRgupurohita tathA tenI yazA nAmanI patnI tathA be deva purohitanA putranA rUpe janmyA. ekavAra A purohitanA baMne putroe tyAgI mahAtmAne joyA. dekhatAM ja temanA manamAM cAritradharmanA pariNAma AvyA. saMsAranI dareka vastumAM udAsIna banyA, vairAgya utpanna thayo. teoe temanA mAtA pitAne vAta karI. putra mohamAM vyAkuLa banelA mAtApitA pahelA to taiyAra thatA nathI pachI mAnI jAya che ane dIkSA mATe rajA le che. mahArANI ane mahArAjA paNa dIkSA levA taiyAra thAya che. nirmaLa saMyama pALI te badhA mokSe jAya che. Ama, A adhyayanamAM rAjA-rANIno, pitA-putrano, pati-patnIno saMvAda noMdhapAtra che. vairAgya utpanna kare tevo che. (7) 18muM saMjaya adhyayana che. kAMpilya nagaranA mahArAjA saMjayane zikArano khUba zokha hato. ekavAra rAjAe potAnA bANathI koI haraNano zikAra karyo. zikAra karI rAjA haraNa pAse Avyo tyAre mRta haraNa pAse kAryotsargamAM ubhelA mahAtmAne joyA. mahAtmAne joI pahelA e gabharAi gayo. eNe vicAryuM sadbhAgyathI huM bacI gayo nahitara A bANathI mahAtmAno vadha thaI jAta. te mahAtmAnA caraNe paDyo. kSamA mAMgavA lAgyo. rAjAnI bhAvanA joi mahAtmAe Atmahitakara cAritradharmano upadeza Apyo. rAjA khUba prabhAvita thayo. te ja kSaNe cAritra levAno saMkalpa karyo. rAjAe dIkSA levAnA bhAva rajU karyA. munie temane dIkSA ApI. saMjayamuni niraMtara cAritradharmanuM pAlana kare che. ekavAra A munine jAtismaraNa jJAnavALA kSatriya rAjarSino yoga thAya che. e baMne vacceno saMvAda khUba preraNAdAyI che. je A adhyayanamAM varNavyo che. (8) mRgAputrIya adhyayanamAM mRgAputranI kathA varNavI che. A 19muM adhyayana che. sugrIva nagaramAM balabhadrarAjA ane mRgA nAmanI mahArANI hatI. eka zubha divase A rANIe tejasvI putra ratnane janma Apyo. jenuM nAma rAkhyuM balazrI. paNa badhA ene mRgArANInA putra mRgAputra tarIke bolAvatA. yauvana vaya thatA tenA lagna thayA. ekavAra e mahelanA jharUkhAmAM besIne nagaranuM dRzya nihALe che. tyAM eka sAdhumahAtmA jaI rahyA hatA. temane joI mRgAputrane jAtismaraNa jJAna thayuM. gayA bhavamAM te 83 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva ane enA pUrvabhavamAM atyaMta samRdhdha rAjA hato. e bhavamAM eNe dIkSA lIdhI hatI. pUrvabhavanA saMskAra jAgRta thayA ane ene dIkSAnA bhAva thayA. mAtA-pitA pAse jaI AjJA mAMgI ane kahyuM ke, "A saMsAra jIvanA mATe mahAduHkhanuM kAraNa che. janma, jarA, roga ane mRtyunI pIDA jIvAtmAne satata herAna kare che. saMsAramAM kSaNika sukha ApavAvALA bhoga sukha che. paraMtu enA pariNAma bhayaMkara che.'' putranI tIvra abhilASA joi mAtA-pitA e ene samajAvatA kahyuM ke, "beTA! tuM dIkSAnI vAta kare che paraMtu saMyama dharmanuM pAlana bahu kaThIna che. mahAduSkara paMca mahAvratonuM pAlana karavuM paDe che." Ama, A adhyayanamAM saMyama mATe abhilASI banela mRgAputra ane temanA mAtA-pitAno suMdara vArtAlApa che. je saMsAranI anityatA samajAvI cAritradharma dhAraNa karavA preraNA Ape che. chevaTe badhAnI rajA laI mRgAputra dIkSA grahaNa kare che. ane saMyama jIvana pALI mokSapadane prApta kare che. (9) A ramuM mahAnigraMthIya adhyayana che. AmAM anAthI muninI kathA che. magadhanA samrATa zreNikane zikArano bahu zokha hato. ekavAra te zikAra mATe maMDitakukSI nAmanA udyAnamAM gayA. tyAM emaNe adbhuta rUpa lAvaNyavALA navayauvana vayanA atyaMta tejasvI mahAtmAne karyotsarga karatA joyA. zreNikane khUba Azcarya thayuM. AthI mahAtmAne pUchyuM ke, "A umaramAM kema saMsAra tyAga karyo?" tyAre mahAtmAe javAba Apyo. "anAtha chuM" zreNika AzvAsana ApI kahe che ke huM tamAro nAtha banuM tame mArA mahelamAM cAlo. tyAre mahAtmAe kahyuM, "rAjana! tuM svayaM anAtha che to tuM mAro nAtha kayAMthI bane ?" zreNike potAno paricaya Apyo tyAre mahAtmAe potAnI AtmakathA kahI ke, "huM kauzAMbI nagarIno vAsI, samRdhdha parivAramAM janmela-yauvana vaye mArA zarIramAM bhayAnaka vyAdhi utpanna thayo. aneka upacAra karavA chatAM maTyo nahi. A mArI anAthatA hatI. mArA mAtA-pitA bhAi, bahena, patnI koipaNa mAro vyAdhi laI na zake, A mArI anAthatA hatI, ATalo vaibhava, ATalI samRdhdhi chatAM mAro vyAdhi mAre ja sahana karavo paDyo. A mArI anAthatA hatI ane mane vairAgya utpanna thayo. meM saMkalpa karyo. mAro vyAdhi zAMta thaI jAya to huM dIkSA laiza ane tatkALa mAro vyAdhi zAMta thaI gayo.' A sAMbhaLI samrATa zreNikane yathArtha svarUpano khyAla Avyo ane abhimAna ogaLI gayuM ane jinadharmano anurakta banI gayo. 84 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) 21muM adhyayana samudrapAlIya che. caMpAnagarImAM pAlita nAmano zreSTha zrAvaka hato. e mahAvIra prabhuno parama bhakta hato. ekavAra vyApAra mATe piThuMDa nagaramAM gayo. e nagaranA zreSThInI kanyA sAthe enAM lagna thayAM. samudra yAtrA daramyAna eka bALakane janma Apyo AthI bALakanuM nAma samudrapAla rAkhyu. dhIre dhIre samaya jatA samudrapAla badhI kaLAomAM niSNAta thayo. aneka rAjakanyAo sAthe tenuM pANigrahaNa thayuM. ekavAra rAjamahalanA jharUkhAmAM besI e nagaranuM dazya joto hato. tyAM teNe eka corane vadhasthala para lai jatA joyo. A karUNa dazya joi tenuM hRdaya bharAi gayuM. e karma vipAkanuM ciMtana karavA lAgyo. enu mana saMsArathI virakta thayuM. mAtA-pitA ane patnIne samajAvI eNe dIkSA aMgIkAra karI. dIkSA laine e nirmaLa saMcama jIvananuM pAlana karavA lAgyo. A adhyayanamAM sAdhu dharmanA nirmaLa AcAronuM suMdara varNana che. rAga-dveSathI mukta thai merunI jema nibhraMpa thai sAdhu pariSahone sahana kare che. Ama, cAritradharmanuM pAlana karI samudrapAle ajarAmara mokSa pada prApta karyuM. (11) raramuM adhyayana rathanemIya che. A adhyayanamAM rathaneminI kAma vihvalatA ane rAjImatInA upadezapUrNa vacanonuM bahu suMdara varNana che. zauryapura nagaranA rAjA samudravijaya ane mahArANI zivAdevInA putra nemikumAranA lagna ugrasena rAjAnI putrI rAjImatInI sAthe nizcita thayA hatA. lagna prasaMge pazuonI hiMsA thavAnI che ema jANa thatAM naimikumAra pAchA vaLyA. bhogAvalI karma kSINa thayeluM jANI nemikumAre varSIdAna ApI dIkSA grahaNa karI. ghAtI karmono kSaya thatA kevaLajJAna prApta thayuM. nemikumAranA bhAi rathanemi ane rAjImatIe bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI. ekavAra rathanemi muni giranAra parvatanI guphAmAM kAryotsarga dhyAnamAM ubhA hatA. tyAre varasAdamAM kapaDAM bhIMjAi javAthI rAjImatI kapaDA sukAvA guphAmAM AvyA. rAjImatIne khyAla nahi ke guphAmAM rathanemi UbhA che. e vakhate rAjImatIne joi rathanemi kAmavihvala bane che ane rAjImatInI pAse AvI kAma-bhoganI prArthanA kare che. rAjImatIne A vAtano khyAla AvatA tarata sAvadhAna banI gai. rathanemine prerita karatA bolI ke,'agaMdhanakulamAM utpanna thayela sarpa kyAreya 85 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vamana karela viSa na pIe. nemikumAre mAro tyAga karyo. AthI mArI sAthe bhoganI icchA tame kema karo cho? tamArI A IcchA barAbara nathI. tame saMyama hArI jazo." rAjImatInA A kaThora vacana sAMbhaLI rathanemine potAnI bhUlano khyAla AvI gayo. te pharIthI prabhu pAse jaI potAnA aparAdhanI AlocanA lai zudhdha banyA. chevaTe rAjImatI ane rathanemie mokSa prApta karyo. (12) ra3muM adhyayana kezIgautamIya che. zramaNa bhagavAna mahAvIranA astitvakALamAM pArzvanAtha paraMparAnA sAdhu paNa vidyamAna hatA. e samaye pArzvanAtha saMtAnIya kezI gaNadhara potAnA ziSya parivAra sAthe vidyamAna hatA. ekavAra kezI gaNadhara potAnA parivAra sAthe zrAvastI nagarInA hiMdukanamAM padhAryA. e samaye mahAvIra prabhunA prathama ziSya gautamasvAmIjI paNuM koSTaka vanamAM padhAryA. kezI gaNadhara ane gautama gaNadharanA sAdhu jyAre bhikSA mATe jatA tyAre baMnenI AcAra bhinnatA joI munione zaMkA thai ke, pArzvanAtha prabhu ane mahAvIra prabhu baMne sarvajJa che. baMnee mokSa mArga batAvyo to pachI baMnenA AcAromAM bhinnatA kema? pArzvanAtha prabhunA sAdhu cAra mahAvratanA pAlana karatA hatA ane raMgIna vastra dhAraNa kare che. jyAre mahAvIra prabhunA sAdhu pAMca mahAvrata dhAraNa kare che. ane pUrNa zveta vastra dhAraNa kare che. sAdhuonA manamAM rahela zaMkAonA samAdhAna mATe cAra jJAna dhAraka gautamasvAmI svayaM tiMdukanamAM AvyA. sarvanA samAdhAna mATe kezI gaNadhare gautamasvAmIne pUchayuM, "A bheda kema?' tyAre gautamasvAmIe uttara ApatA kahyuM ke, "prathama tIrthakaranA sAdhu trAju ane jaDa hatA. jaDa hovAne kAraNe emane dharmano bodha kaThina hato. paraMtu saraLa hovAthI dharmanuM pAlana saraLa hatuM.' aMtima tIrthakara mahAvIra prabhunA sAdhu vakra ane jaDa che. jaDatAnA kAraNe dharmano bodha kaThina ane vakratAnA kAraNe dharmanuM pAlana paNa kaThina che." "jyAre ajitanAthathI pArzvaprabhu sudhInA sAdhu Rju ane prAjJa hovAne kAraNe gharmano bodha paNa saraLa ane pAlana paNa saraLa hatuM.' basa A ja kAraNe pArzvanAtha ane mahAvIra prabhunA AcAra bheda che. gautamasvAmIno javAba sAMbhaLI darekanI zaMkA dUra thaI. aMtamAM kezI gaNadhara 86 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adie pAMca mahAvratano svIkAra karyo. (13) ra5muM phrIya adhyayana che. vArANasI nagarImAM jayaghoSa ane vijayaghoSa nAmanA be brAhmaNa hatA. ekavAra jayaghoSa gaMgA snAna mATe gayo. tyAM deDakAnuM bhakSaNa karatA sarpane joI brAhmaNa jayaghoSane vairAgya utpanna thayo. saMsAra tyAgI bhAgavatI dIkSA lIdhI. ArAdhanA karatA zAstramAM nipuNa banyA. ekavAra jayaghoSamuni pRthvI tala para vihAra karatA vArANasI nagarImAM gayA. e ja vakhate vijayaghoSa brAhmaNa yajJa karato hato. jayaghoSamuni mAsakSamaNanA pAraNe gocarI vhoravA nIkaLyA ane vijayaghoSa brAhmaNanA yajJa maMDapamAM pahoMcyA. paraMtu vijayaghoSe gocarI ApavAthI InakAra karyo. ane kahyuM ke, "A AhAra to sva-paranu kalyANa kare ene ApavA yogya che. vijayaghoSanI vAta sAMbhaLI jayaghoSa munine jarA paNa gusso na Avyo. ane vijayaghoSane sAcuM jJAna ApavA cAra prazno pUchyA. (1)vedanuM mukha kayuM? (ra)yajJanuM mukha kayuM? (3)nakSatranuM mukha kayuM? (4)dharmanuM mukha kayuM?' A prazno sAMbhaLI vijayaghoSa cUpa thaI gayo ane A praznonA javAba pUchyA. jayaghoSa munie kahyuM, (1)vedanuM mukha agnihotra hiMsAdi bhAvone tyAga karavAvALo sAco brAhmaNa che. (ra) jJArthI yajJanuM mukha che. (3)nakSatronuM mukha caMdramA che. (4)dharmanuM mukha AdinAtha prabhu che. kAraNake sarva prathama temaNe dharma prakAzana karyuM hatuM." A sAMbhaLI vijayaghoSane satya samajAyuM ane dIkSA lIdhI. nirmaLa saMyama pALI dharma ArAdhanA karatA baMne mokSe gayA. Ama, A dRSTAMta kathAomAM vividha rasonA varNana sAthe upadeza paNa che. dareka kathAmAM aMte zAMtarasamAM pariNamana thAya che. A janakathAnI lAkSaNikatA che. upAsakadazAMga sUtra upAsakadazAMga sUtranI prastAvanAmAM trilokamuni ma.sA. kahe che ke, "jaina dharmamAM tyAga ane sAdhanAnuM mahattvapUrNa sthAna che. tIrthaMkara paramAtmA dharma tIrthanI sthApanA kare temAM cAra aMga hoya che. sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA. emanI sAdhanAne be vibhAgomAM vibhAjita karavAmAM Ave che. zramaNa dharma ane Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNopAsaka dharma. zramaNa sarvatyAgI saMyamI hoya che. jyAre temanI apekSAe haLavo, sukara, bIjo mArga sAdhaka potAnI zakti anusAra svIkAre che. tene dezavirati sAdhanA kahevAmAM Ave che. upAsakadazAMga sUtra aMga sUtromAM sAtamuM aMga sUtra che. emAM dezavirati sAdhanArUpe zramaNopAsaka jIvananI carcAo che. bhagavAna mahAvIranA samayanA daza zrAvaka (1)AnaMda (2)kAmadeva (3)culanIpitA (4)surAdeva (5)cullazataka (6)kuMDakaulika (7)sakaDAla putra (8)mahAzataka (9)naMdinI pitA (10)zAlihI pitA. AdinuM varNana che. " zrI upAsakadazAMgasUtra viSe DaoN.ketakI yogeza zAha kahe che ke, bhagavAna mahAvIranA zrAvakonI saMkhyA 1 lAkha 29 hajAra hatI. temAM A 10 zrAvakonuM jIvana kaMIka vizeSa ghaTanAo ane upasargone kAraNe temaja preraka hovAthI aMkita karavAmAM AvyuM che. sUtramAM varNita daze zrAvakoe 20 varSa sudhI zrAvakavratonuM pAlana karyuM. jemAM chellAM cha varSomAM badhAye nivRttimaya jIvana svIkAra karyuM. zrAvakanI agiyAra paDimAnuM ArAdhana karyuM. A samAnatAnI dRSTie paNa A daza zrAvakonuM varNana A sUtramAM karyuM che. A sUtranuM gAthA parimANa 812 zloka pramANa che. 10 adhyayana che. A sUtra kAlika sUtra che.* upAsakadazAMga sUtra vize guNavaMta baravALiyA kahe che ke, vIraprabhunA zAsananA daza mahAzrAvakonA dezaviratinA utkRSTa AcAronuM varNana ApaNane preraNAnA pIyUSa pAya che. zrAvakonI jIvana zailI, temanI vyApAra padhdhati kevA prakAranI hatI, rokANanI padhdhati, kSetra, sAdhano ane nyAya saMpanna vaibhava ane zrAvakonI Avakano vyaya ane saccayanuM varNana A sUtramAM che.' bhagavAna mahAvIranA zrAvako pAse gAyonA vizALa gokuLa hatA. je gharamAM gAya che tyAM AsurI saMpattinuM Agamana thatuM nathI te A sUtra dvArA phalita thAya che. parivAramAM patnI, mAtA ane putrInuM sthAna ane vAnaprastha AzramanuM varNana paNa A sUtramAM che. bhagavAna mahAvIre potAnA zrAvako je saMsAramAM rahIne paNa utkRSTa Atma kalyANa kare che tevA zrAvakonuM potAnA zrImukhethI varNana karI zrAvakone potAnA hRdayamAM sthAna ApyuM che. te upAsakadazAMga sUtrathI pragaTa thAya che. 88. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daza adhyayanamAMthI be adhyayana-9 ane10mAmAM koI vizeSatA nathI. temanI dharma sAdhanAmAM puNyAnuyoge koI upasarga na Avyo. vizeSatAvALA adhyayanamAM AnaMda zrAvakanI daDhatA, kAmadevanI vatanI daDhatA, kuMDakaulikanI tatvanI samajaNa, sakalAla putranI saraLatA ane mahAzatakanI patnIno pratikULa saMyoga chatAM dharmopAsanAmAM deDhatA rAkhI e preraNAdAyI adhyayano che. jinazAsana guNapradhAna che. vezapradhAna nathI te AnaMda zrAvakanA ane gautama svAmInA vyavahAra parathI siddha thAya che. AnaMda zrAvakanA AmaraNAMta anazananA samAcAra maLatAM ja gautamasvAmInuM svayaM tyAM javuM, tenA avadhijJAna viSayaka vArtAlApa karavo vagere prasaMgo gautama svAmInI guNadaSTine pragaTa kare che. AnaMda zrAvakanA avadhijJAnanI vizALatA viSayaka zaMkA thatAM atyaMta saraLatAthI prabhu pAse tenuM samAdhAna karavuM, eTaluM ja nahi paraMtu gRhasthanA ghare jaI kSamAyAcanA karavI e gautamasvAmInI mahAna saraLatA, namratA ane prabhu pratyenI sAcI niSThAne AMtarazradhdhA chatI kare che. ahIM ullekhanIya to e che ke gautama svAmI pote 14 pUrvadhArI, dvAdazAMgI dhAraka, 4 jJAnanA dhaNI, pa0,000 sAdhuonA nAyaka, 80 varSanI uMmara, 30 varSanI dIkSA paryAya ane chaThThanA pAraNe chaThTha karatA hatA. AvA jJAnI, tapasvI, uttama padanA dhAraka hovA chatAM paNa skUlanA thaI zake che. tyAre koipaNa jAtano Agraha rAkhyA vinA satya svIkArI, kSamAyAcanA karI te temano uttama guNa che. mahAzataka sivAya nave zrAvakonuM pArivArika jIvana sukhI hatuM. teoe temanI patnIne dharma karavA mATe, tIrthakaranA darzana karavA mATe koi jAtanuM dabANa karyuM nathI paNa preraNA ApI che. je Aje ghaNI ja anukaraNIya lAge che. vartamAnamAM gRhastha sAdhako mATe AnaMda Adi daze zrAvakonuM jIvana dizA sUcaka che. potAnA gharamAM kevaLa bhogavilAsa yogya ja vAtAvaraNa na rAkhatAM, sAdhanA yogya svataMtra sthAna rAkhavuM joIe. daze zrAvako pAse karoDonI sonA mahora hovA chatAM pracura saMpatti ane godhana hovA chatAM temane mahAparigrahI zrAvaka kahyA nathI, alpa-parigrahI zrAvaka kahyA kAraNake vrata svIkAratI vakhate temanI pAse jeTalo parigraha hato temAM ja saMtoSa rAkhyo. IcchAone saMyamita karI mATe sImita parigrahavALA kahevAya che. ane jyAre potAne nivRta thavuM hatuM te samaye choDI paNa zakyA. vyaktie potAnI nivRti samayanI eka maryAdA rAkhavI joie. sAMsArika ane sAmAjika javAbadArImAMthI nivRti lai svecchAthI ghara-dhaMdhAno kArabhAra putrane soMpI vAnaprasthAzramane dharmArAdhanAthI 89 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zobhAvavo joIe. je A daze zrAvakonAM adhyayana ciMtana manana karAve che. - bIjA adhyayanamAM kAmadeva zrAvakane dharma sAdhanAmAM devakRta upasarga Avyo. deve pizAca, hAthI ane sarpanuM vekriya rUpa karI kAmadevane dharmazradhdhAthI vicalita karavA mATe prayatno karyA paNa deva temAM saphaLa thayo nahi. dharma karanAra vyakitane koi pratikULatA AvatI nathI, tema nathI. paraMtu dharmazradhdhA e vyakitane pratikULatAmAM sahana karavAnI kSamatA ane samajaNa ApI dharmamAM daDha banAve che. tenuM uttama udAharaNa kAmadevanuM adhyayana che. evA priyadharmI ne daDhadharmI zrAvakanA vakhANa khuda bhagavAna mahAvIra kare culanI pitA, surAdeva, cullazataka ane sakaDAla e cAreyane devakRta-upasarga pALyo. deve kramazaH traNa putra vadha karyA tyAM sudhI teo calita na thayA paNa culanI pitAne mAtAnI mamatA naDI. mAtR vadhanI dhamakIthI calita thayAne vrata bhaMga thayo. paNa mAtAnI preraNAthI prAyazcita karyuM. surAdeva zrAvakane zarIranA roga utpanna karavAnI dhamakI ApIne teo calita thayA paNa patnInI preraNAthI prAyazcita karyuM. cullazataka zrAvaka sarva saMpatti veravikhera karavAnI dhamakIthI calita thayAne teo paNa patnInI preraNAthI prAyazcita kare che. sakaDAlaputra zrAvaka patnI vadhanI dhamakIthI vrata bhaMga thAya che. paNa patnInI preraNAthI prAyazcita svIkAra kare che. dharma sAdhanAmAM jo koI naDatara rUpa hoya ne manane asthira karanAruM hoya to zarIra, saMbaMdha ane saMpatti che, je ApaNI nabaLI kaDI che. kuMDakaulikanI zradhdhA samajaNapUrvakanI hatI. tethI ja devanA kathanathI teo calita thayA nahi eTaluM ja nahi yuktipUrvaka niyativAdanuM khaMDana karIne devane niruttara karI zakyA. khuda prabhu mahAvIre kuMDakaulikane dhanyavAda ApyA. sakalAlaputranA adhyayanamAM sakalAla putrane prabhu mahAvIra sAthe niyativAda viSayaka thayelI carcAnuM nirUpaNa che. prabhue sakalAlaputrane tenA rojiMdA kArya uparathI ja puruSArthavAdanI upayogitA ane anivAryatA samajAvI. ApaNe dareka kArya puruSArtha vinA zakya ja nathI. sakalAlaputra jAtithI kuMbhAra hatA, pAMcaso kuMbhAra zALAomAM mAlika hatA. chatAM temanA jIvanamAM dharmanuM sthAna hatuM. temane zradhdhA gozALAnA niyativAdamAM hatI. paraMtu prabhunA prathama samAgame, satya samajAtAM, Agraha choDIne sat tatvane svIkArI lIdhuM. anya zrAvakanA adhyayanamAM upasarga devakRta hato paNa mahAzatakanA jIvanamAM temanI patnI revatI dvArA pratikULa saMyogo maLe che. mahAzataka daDhadharmIne priyadharmI zrAvaka hatA. temane calita karavA revatI kuceSTAo karatI. tyAre aMtima ArAdhanAmAM 90 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIna mahAzatake avadhijJAnamAM upayoga mUkI revatInuM prathama narakanuM bhAvi kahe che tyAre bhagavAna mahAvIre tene prAyazcita levA kahe che. satya ane yathArtha vacana paNa jo aniSTa ke apriya hoya to bolavo kalpanIya nathI te A adhyayanamAMthI zIkha maLe upAsakadazAMga sUtramAM daza zrAvakanAM mAdhyamathI tatkAlIna zrAvakonI dhArmika bhAvanA sAthe-sAmAjika, rAjakIya ane Arthika paristhitino ahevAla maLe che. dazedaza zrAvako pAse godhana ghaNuM hatuM. tenA parathI phalita thAya che ke te samayanA janajIvanamAM gAya ane baLadanuM vizeSa mahattva haze. dazedaza zrAvako potAnI dhanasaMpattino eka bhAga gharanA vaibhava-sAdhana sAmagrImAM, eka bhAga vyApAramAM ane eka bhAga khajAnAmAM rAkhatA hatA. te samayanI A kuzaLa Arthika vaheMcaNI AjanA samaye ghaNI upakAraka che. Aje loko potAnI cAdara karatA vadhAre paga pahoLA karI lona laI, haptA bharIne vastu-ghara vasAve che. tenA mATe Tenzana UbhAM kare che ne blaDaprezara, DIprezanane DAyAbiTIsano zikAra bane che. te samayanA zrAvako vrata grahaNa karatI vakhate khAdya, peya, bhoga, upabhoga vagerenI je maryAdA karI, tenAthI te samayanI jIvanazailI, raheNIkaraNI para sAro. prakAza paDe che. mAlizanI vidhimAM zatapAka tela ane sahastrapAka tela vAparatA. tenAthI e pragaTa thAya che ke tyAre Ayurveda ghaNuM vikasita hatuM. lIlA jeThImadhanA dAtaNa, vALa dhovA mATe AMbaLAno upayoga vagere rojiMdI kriyAno ullekha sUcave che ke khAnapAna, raheNIkaraNI sahaja, saraLa ane pathyakArI hatI. lokomAM AbhUSaNa dhAraNa karavAnI ruci hatI. moTA mANaso saMkhyAmAM ochA paraMtu bahumUlya AbhUSaNa paheratA hatA. puruSomAM aMgUThI paheravAno rivAja vizeSa hato. AnaMda zrAvake potAnI nAmAMkita aMgUThInA rUpamAM AbhUSaNanI maryAdA karI hatI. bhojana pachI mukhavAsanI prathA hatI. kanyAonA lagna prasaMge pitRpakSa taraphathI daheja apAtuM hatuM. evA jIvana vyavasthAnA aneka pAsAo ahIM ujAgara thayAM che. Ama, je saMsAramAM rahI bhagavAna mahAvIranA dharmanI upAsanA karI Atma kalyANa karavA mAMge temanA mATe upAsakadazAMga sUtra atyaMta hitakAraka che. 91 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aMtagaDa dazAMga sUtraHaMtagaDa sUtra vize Agama manISI trilokamuni kahe che ke, kathAo ane jIvana caritronA mAdhyamathI A sUtramAM aneka zikSAprada ane jIvana preraka tatvonuM mArmika rUpathI kathana karavAmAM AvyuM che. tethI A sUtra vAcako mATe ane vizeSa rUpe vyAkhyAtAo tathA zrotAo mATe paNa rucikara Agama che. AthI ja sthAnakavAsI paraMparAomAM moTe bhAge dara varSe paryuSaNa parvanA ATha divasomAM A sUtranuM vyAkhyAna sabhAmAM vAMcana ane zravaNa karavAmAM Ave che." "A sUtramAM 90 cAritrAtmAonuM varNana che. jemaNe te ja bhavanAM aMtamAM samasta karmono aMta karI dIdho. A kAraNathI A sUtranuM nAma "aMtakRta" che te sArthaka che. rucipUrvaka A AgamanuM zravaNa karavAthI zudhdha ane sAco AnaMda Ave che. " zrI ataMgaDa sUtra vize guNavaMta baravALiyA kahe che ke, "zrI aMtagaDa dazAMga sUtramAM aMtamuhUrtamAM mokSe gayelA puNyAtmA ArAdhaka munionA jIvana zrAvakanA traNa manoratha caritArtha karavAnA preraka bane che. A sUtramAM sahanazIlatAthI saphaLatA sudhInI yAtrAnuM varNana che. zrAvaka sudarzana 'namo jiNANuM jiyabhayANanA jApa kare che. tyAre seMkaDo kilo vajananuM zastra tenA para pheMkavAmAM Ave che chatAM te vAgatuM nathI. japa sAdhanAne kAraNe tenI AsapAsa surakSAcakra racAya che ane tene bacAve che. A ghaTanAnuM vaijJAnika vizleSaNa karatA jaNAze ke adazya padArtha dazyane rokI zake. surakSAno eka adazya phorsa ApaNI AsapAsa racAya je meTalane paNa rokI zake che. gozAlake bhagavAna sAme pheMkelI tejI leNyA vakhate paNa AvuM ja thayuM.' gajasukumAra mAthe aMgArA mUkyA tyAre tene pIDA thaI. sAdhu loca kare tyAre pahelI cAra pAMca laTa kheMce tyAre duHkha pIDA thAya pachI te pIDA ochI thAya eno artha e thayo ke ApaNI bhItara enesthesiyA sakriya thAya che. ApaNI aMdara pIDAzAmaka rasAyaNa sarjAya che je necarala enesthesiyA che. aMdaramAM evuM kAMI tattva sarjAya che je tatva ApaNI sahanazIlatAne vikasAve che. A saMzodhanano viSaya che. zrI aMtagaDa sUtra vize DaoN. ketakI yogeza zAha kahe che ke, "agiyAra aMgasUtromAM AThamA sthAne aMtagaDadazAMga sUtra che. aMtagaDa sUtra eTale saMsArano saMpUrNa aMta karAvatI aMta:karaNanI yAtrA. A sUtrano eka zrutaskaMdha che. mULamAM ra3,28,000 pado hatA. vartamAnamAM 900 zloka pramANa che. temAM 8 varga che, 92 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 adhyayano che. A AgamanI racanA kathAtmaka zailImAM che. je sAdhakamAM je guNo che tene khIlavIne te siddhi prApta karI zake che. kRSNa vAsudevanI dharmazradhdhA, dayA, dharmadalAlI, mAtRbhakti, guNagrahaNadaSTi, gajasukumAlanuM dherya, sAdhanAnI aDagatA, asIma saMvega ane aravRti, arjuna mALInI apAra titikSA, ajoDa prAyazcita, sudarzana zeThanI nIDaratA, atimukta kumAranI jijJAsA ne RjutA, zreNikanI rANIonuM ghora-ugra-tapa-A badhA sAdhakonA A guNo uDIne AMkhe vaLage tevA che. 13 Ama, aMtagaDa sUtrano pratipAdya viSaya e ja che ke saMsAra pakSanA vividha rUpo batAvIne sAdhakane tyAga, saMyama ane tapanI preraNA daI bhavAMtaHkriyA tarapha laI javA. A AgamanI varNanazailI atyaMta vyavasthita che tathA lagabhaga eka ja mALakhAmAM baMdha besatI kathAo che. pratyeka sAdhakanA nAma, nagara, udyAna, rAjA, mAtA-pitA, 72 kaLAmAM pravINa, dharmAcArya, tIrthakara bhagavAna, dharmakathA, Ihalaukika tathA pAralaukika rudhdhi, pANigrahaNa, prItidAna, bhoga-parityAga, pravajyA, dIkSAkALa, zrutagrahaNa, tapopadhAna, saMlekhanA, saMlekhanA bhUmi tathA aMtakriyA karI sidhdhi gamanano kramika ullekha kare che. rAjAzAhI bhogavavAthI yogAvasthAno sukhada virAma che. aMtagaDa sUtranA 90 adhyayanamAM 90 jIvono adhikAra che. temAMnA 51 caritra bAvIsamA tIrthakara zrIariSTa neminA zAsananA ane 39 caritra covIsamA tIrthaMkara zrI mahAvIrasvAmInA zAsananA che. pahelA pa1 caritrono vistAra pa vargamAM che ane 39 caritrano vistAra 3 vargamAM che. pa1 caritramAM kRSNa vAsudevanA parivArajano che. jemAM temanA 10 kAkA, ra5 bhAI, 8 patnI, ra putravadhU, 3 bhatrIjA, ra putra ane 1 pautrano samAveza thAya che. cAdavakuLanA rAjavaMzI A parivArajano zrI ariSTanemi bhagavAnanA samavasaraNamAM Ave, dharmazravaNa kare, mAtA-pitAnI AjJAthI dIkSA le. jema koI vyakti gharamAM acAnaka Aga lAgatAM alpa vajanavALI ane bahumUlya vALI vastuone tvarAthI laIne bahAra nIkaLI jAya che tema janma-jarA maraNanI agnimAM mAnavajIvana bhasma thAya te pahelAM agurulaghu AtmAne bacAvI le che. muniveza dhAraNa karI uttama sAdhutvanA AcAra-tapa-jJAna-dhyAna karI aMtima samaye AThe karmono kSaya karI siddha thAya che. dareka adhyayanamAM eka sarakhI paripATI hovA chatAM vizeSatA bharyA adhyayanano ahIM ullekha karyo che. 93 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anIyasakumAra Adi 6 aNagAra bhAio jeo ekasarakhA dekhAtA hatA. temanuM devakImAtAne tyAM gocarI arthe Agamana-e prasaMgamAM munirAjonuM bhikSArtha gamana, gocarIno samaya, gocarI pahelAnI pratilekhana Adi vidhinuM varNana che. be -benA saMghADAmAM traNavAra munionA AvavA chatAM devakImAtAnI vinA pratipati dAtAnI dAnavidhinuM darzana karAve che. pahelA varganA pahelA adhyayanamAM kRSNa vAsudevanI dhanapati vaizramaNa deva kuberanI budhdhi kauzalyathI nirmita dvArikA nagarInuM vaibhavazALI varNana che. kRSNa vAsudevanI traNe khaMDanI bAhya atyaMtara rAjasaMpadA ane nagara saMpadAnuM Alekhana che. ATalI samRdhdhi hovA chatAM teo mAtA pratyenI apUrva bhaktithI prerAine mAtAnI eka nAno putra hovAnI bhAvanAne pUrI karavA akrama tapa karI hariNagamaiSI devane bolAve che. deva avadhijJAnamAM upayoga mUkIne kahe che. 'devalokathI eka devatA Ayu pUrNa karI, avIne tamAro sahodara laghu bhrAtA thaze.' A kathana sUcave che ke deva koine putro ApatA nathI paraMtu bhavitavyatA hoya to saMyogo meLavI Ape ke jANakArI ApI zake. trIjA varganA AThamA adhyayanamAM gajasukumAlanA aitihAsika kathA prasaMganA ullekhathI kadAcita koika ja jaina ajANa haze. dareka sAdhu-sAdhvI vyAkhyAnapravacanomAM gajasukumAlanA guNagAna alaga alaga STikoNathI pharamAve che. hAthInA tALavA samAna sukomaLa hovAthI mAta-pitAe gajasukumAla nAma rAkhyuM. temanI prabhA, camaka, kAMti, raMganA varNana parathI jANavA maLe che. teo suMdara hatA. yuvAvasthA AvatA sudhImAM 72 kaLAnA pravINa bane che. somila nAmanA brAhmaNanI somA nAmanI kanyA para gajasukumAlanA bhAi kRSNanI najara paDatAM, bhAi mATe yAcanA karI, aMtaHpuramAM rAkhe che. bIjI tarapha tyAM ariSTanemi bhagavAna Ave che. gajasukumAla dharmazravaNa kare che ane vairAgyabhAva utpanna thAya che. ahIM putra mohanA kAraNe mAtA devakI putrane anukULa, pratikULa, rAgAtmaka pralobhano, saMyama mArganI kaThinAio Adi aneka prakAre gajasukumAlane yogathI bhoga tarapha vALavAnI yuktio, uktiothI samajAyA kare che. te tamAmanA sacoTa vairAgyapUrNa pratyuttara sAthenA mAtA-pitAnuM atyAdhika suMdara varNana che. kRSNa mahArAja temanA vairAgyanI kasoTI karavA rAjyAbhiSeka karAve che. paNa gajasukumAlano jJAnagarbhita vairAgya raMga lAve che. dIkSAnA divase ja bAramI bhikSu mahApratimAnI ArAdhanA karavA, bhagavAnanI AjJA lai mahAkALa nAmanA smazAnamAM jAya che. A mahApratimAnA vahana vakhate avazya deva, manuSya ke tiryaMcakRta upasarga 94 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave che. sAdhaka jo A pratimAnuM sabhyapAlana na karI zake to unmAdane, dIrghakAlIna rogAtakane pAme che athavA jinadharmathI bhraSTa thaI jAya che. gajasukumAla muninA utkRSTa vairAgyathI ajJAta ane putrI mohamAM aMdha thayelA sasarA somila brAhmaNano krodhAgni bhabhUkI uThe che. pariNAma svarUpa navadIkSita munirAjanA tAjA muMDita mastaka para dhagadhagatA kheranA aMgArA bhInI mATInI pALa bAMdhI rAkhI dIdhA. ahIM sUtrakAre gajasukumAla muninI asahya vedanAno hRdaya sparzI citAra Apyo che. eka ja divasanA cAritra paryAya dvArA temaNe kevaLajJAna ane mokSa prApta karI lIdho. A prasaMganA anusaMdhAnamAM kRSNa vAsudevanI prabhutAmAM laghutAnA darzana karAvato mArmika prasaMga che. eka ati vRdhdha vyaktine joI kRSNa mahArAjanuM phUla jevuM komaLa hRdaya anukaMpAthI dravita thaI jAya che ane enA sahayoga mATe svayaM DhagalAmAMthI IMTa uThAve che. tenuM anukaraNa karI anya sainika daLe Akho iMTano Dhagalo gharamAM pahoMcADI dIdho. je rIte kRSNa pelA vRdhdhane sahAyatA karI tevI rIte somile gajasukumAla munine lAkho bhavonA saMcita karmone bhasmIbhUta karavAmAM sahAyatA karI. badhA vAsudeva niyamA narakamAM javAvALA hoya che. temaja saMyama svIkArI zakatA nathI. eka bAju kRSNa vAsudevane narakagAmI batAvyA to bIjI tarapha ariSTanemi bhagavAna temane te naraka pachInA bhAvamAM AgAmI utsarpiNI kALanA amama" nAmanA bAramA tIrthakara banaze evI bhaviSyavANI kare che. dvArikAnA nAzanA traNa kAraNa surA, agni ane dvaipAyana RSi che. kRSNa jyAre dvArikAno bhAvI nAza jue che tyAre potAnI saMyama levAnI asamarthatA hovA chatAM nagarajanone parivArajanone saMyama levA mATenI sulabhatA ne saMyoga karI Ape che. tyArapachI padmAvatI Adi 8 rANI ane be pUtravadhu ne dIkSAnA bhAva jAge che. ane vIza varSanuM cAritra pALI mokSe sIdhAve che. Ama, A pAMca varSamAM ariSTaneminA zAsanakALanA 41 sAdhu ane 10 sAdhvIono adhikAra che. 6, 7, 8 vargamAM bhagavAna mahAvIra zAsanakALanA 16 saMto ane ra3 sAdhvIjIonuM varNana che. chaThThAvargamAM rAjagRhI nagarInA arjuna mALIno prasaMga che. pAMca mahinA, tera divasamAM 1140 vyaktionI (978 puruSo, 163 strIo) bedhaDaka hatyA karanArA arjunamALI jevA hatyArAne sudarzana zeThanI zradhdhA su-darzana karAve che. ahIM zakya che ke 95 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara bhagavAnanA pagalAM thayA pachI te kSetramAM thaI rahelA upadravo ke rogAtaka koipaNa nimitte zAMta thai jAya che. arjunano upadrava paNa sudarzana zeThanA nimittathI dUra thayo. devI tAkAta sAme adhyAtmika tAkAtano javalaMta vijaya thatAM arjuna mALI arjunaaNagAra banI jAya che. chaThThanA pAraNe chaThTha karI adbhuta samatA, sahanazIlatA, kSamAbhAvanA ane dharyatAnI parAkASThAne pAmI, cha mAsamAM aSTa karmano kSaya karI mokSa prApta kare che. bALa munirAja atimukta kumAra prabhu mahAvIranA zAsanamAM sauthI laghuvacamAM saMyama aMgIkAra karanArA eka ja aNagAra che. A sUtramAM atimukta kumAranI jijJAsA ane 14 pUrvI gautama gaNadharanAM samAdhAnanA saMvAdamAM baMnenI mahAnatAnA darzana thAya che. atimukta to gautama gaNadharanI AMgaLI jhAlI paNa gautame to temano hAtha jhAlyo ne pAtratA jANI prabhu pAse laI gayA. atimuktane vairAgya bhAva jAgatA saMyama grahaNa karavA Icche che ane mAtA-pitAnI AjJA laI saMyama grahaNa kare che. Ama, saMyama grahaNano nirNaya AMtarika pAtratA upara nirbhara che. AgamamAM bAlavayanI dIkSAno virodha nathI. sAtamA, AThamA vargamAM zreNikanI naMdAdi-13 ane kAlI Adi 10, kula ra3 rANIonA jJAnAbhyAsa, tapa ArAdhanAonuM kalpanAtIta varNana che. utkRSTa tapanA kAraNe temanI dedIpyamAna banelI divya kAyAnuM sauMdarya varNavyuM che. rANIo phUla samAna komaLa che. teTalI ja tapasAdhanAmAM siMhaNa samAna zUravIra paNa che. ekathI eka caDiyAtA tapa ane dehAdhyAsa tyAganI sarvotkRSTa jhalaka che. Ama, aMtagaDa sUtramAM 8 varSanA atimukta kumAra, 16 varSanA gajasukumAlathI laIne Azare hajAra varSanI uMmaravALA anIyasakumAra Adi kumAronA saMyama levAnA udAharaNa che. to kRSNa vAsudeva jevo pati hovA chatAM padmAvatI Adi rANIo saMyama le che. to zreNika rAjAnA maraNa pachI naMdA Adi 23 rANIo paNa dIkSita thAya che. ati sAhyabI hovA chatAM puNyazALI rAjakumAro saMyama le che. temaja bhayaMkara pApI mALI paNa dIkSita thavAnA draSTAMto che. darekano Azaya ne saMdeza bhogavRttino tyAga ane parigrahanI heyatA che. - vipAka sUtra - guNavaMta baravALiyA zrI vipAkasUtra vize kahe che ke, zrI vipAkasUtra AgamamAM ajJAna dazAmAM bAMdhelA karmonA bhayaMkara phaLa pApa karmothI dUra rahevAno mArga batAve che. duSkRtyathI duHkha vipAka ane suphatathI sukha 96 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipAka. A jANI ApaNI vRtio suphata tarapha prayANa karaze. jIvana zailImAM pApathI bacavuM che. satkarmothI jIvanane vibhUSita karavuM che. tevA prakAranI vicArasaraNI dharAvatA sAdhako mATe vipAka sUtranuM mArga darzana atyaMtapaNe upakAraka che." vipAka satrano paricaya ApatA DaoN.ketakI yogeza zAha kahe che ke, "agiyAra aMgasUtromAM agiyAramA sthAne zrI vipAka sUtra che. vipAka eTale puNya ane pApa karmonuM phaLa kathArUpamAM tenuM pratipAdana karanAra sUtra te vipAka sUtra che. vipAka eTale zubhAzubha karma pariNAma, pApathI du:khanI prApti ane puNyathI bAhya sukhanI prApti thAya che. jyAre dharmathI mAtra nirjarAnI prApti thAya che. AvA bhAvothI bharapUra A vipAka sUtra che. A sUtra bhavAraNyamAM bhUlA paDelA, bhaTakatA bhavya prANIo mATe bhomiyo che, ajJAnanA aMdhArAmAM athaDAtA jIvo mATe AtmasudhAraNAno amUlya dastAveja che. mithyAtvanI mUMjhavaNamAM mUkAtA jIvo mATenI mArgadarzaka patrikA che. saMsAranA dAvAnaLamAM dAjhIne doDatA jIvo mATe dIvAdAMDI che, unmArge gayelAne sanmArge lAvavAnI sIDI che, parama padane prApta karavA mATenuM pathadarzaka pATiyuM che, karUNAsAgara bhagavaMte batAvelo kAragata kImiyo che, sAdhaka mATe sarvAvyudaya karanAra sonAno sUraja che. AvA uttama lakSaNothI suzobhita vipAka sUtra sAdhaka AtmAo mATe zeya-upAdeya che." vipAka sUtranA be zrutaskaMdha che. baMnemAM 10-10 adhyayana che. kula 20 adhyayana che. vartamAnamAM je vipAkasUtra upalabdha che te 1ra16 zloka parimANa mAnela che. vizvanA dArzanika ciMtanamAM jainadharma karma sidhdhAMtanI sarvottama bheTa ApI che. karma sidhdhAMta jaina darzanano eka mukhya sidhdhAMta che. te sidhdhAMtanuM prastuta AgamamAM udAharaNonA mAdhyama dvArA saraLa rIte pratipAdana karela che. vipAka sUtranA pratyeka adhyayanamAM pUrva bhavanI carcA che. koI vyakti duHkhathI AkuLa-vyAkuLa hoya athavA koI sukha sAgaramAM DUbelI hoya, tene joI gautamasvAmI bhagavAnane prazna kare ke Ama kema? tyAre bhagavAna samAdhAna karatAM kahe ke A to tenA pUrva bhavanAM phaLa che. Ama badhA ja adhyayano punarjanmanI punaHpunaH vAta karIne sadAcAra ane nItimaya jIvana jIvavAno saMdeza Ape che. prathama zrutaskaMdha, du:kha vipAkamAM anyAya, atyAcAra, vezyAgamana, prajApaDana, lAMca-rUzvata, hiMsA, naramegha yajJa, mAMsa-bhakSaNa, nirdayatA, cauryavRtti, kAmavAsanA vagere adhama kRtyonA kAraNe jIva kevA kevA ghora karma baMdha kare che tathA te te karmabaMdha anusAra kevAM kevAM bhISaNa ane romAMcakArI phaLa bhogave che tenuM tAdRzya varNana che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelA mRgAputra adhyayanamAM mRgAputra janmathI ja AMdhaLo ane bahero hato. tenA AMkha, kAna, nAka, paga Adi avayava nahotA, phakata nizAnI ja hatI. garbhamAM hato tyAre tene bhasmaka nAmano roga thai gayo hato. tethI te je kAMi AhAra grahaNa karato te tarata ja naSTa thaI jato hato ane te tatkALa parU ane lohInA rUpamAM pariNata thai jato hato. tyArapachI te parU ane lohIne paNa khAi jato hato. tene je bhoMyarAmAM rAkhavAmAM Avyo hato tyAM marelA prANIonAM kalevara saDI gayAM hoya tenAthI paNa atizaya kharAba durgadha AvatI hatI, jemAM kIDAo khadabadatA hatA. te narakanI samAna vedanAono anubhava karato hato. tenI AvI dayanIya durdazAnuM kAraNa tenA pUrvabhavamAM duSTatAthI Acarita azubha pApakArI kRtyo hato. pUrvabhavamAM te ikoI rAThoDa nAmanA rAjaniyukta pratinidhi hato. je mahA adharmI, adharmAnugAmI, adharmaniSTha, adharmabhASI, adharmAnurAgI, adharmAcArI, parama asaMtoSI hato. te pAMcaso gAmonuM adhipatya zAsana karato hato. tyAMnA kheDUtonuM kara mahesUla te damanathI, lAMcathI, adhika vyAjathI, hatyA Adino aparAdha lagAvIne karato hato. prajAne duHkhita tADita, tiraskRta ane nirdhana karavAmAM AnaMda leto hato, chetarapIMDI ane mAyAcArane potAnuM kartavya samajato hato. AvA malina pApakarmonA AcaraNanuM phaLa teNe AgAmI bhavomAM to bhogavaze paNa te ja bhAvamAM paNa bhogavyuM. tene soLa prakAranA rogotaka utpanna thayA. tenI cikitsA karavAmAM koI vaidya ke cikitsaka samartha na thaI zakyA. Ama ja jIvana vyatIta karI mArIne te prathama narakamAM utpanna thAya che ane tyAMthI mRgAputra tarIkeno atyaMta dayanIya bhava maLe che. Ama, AjanA lAMca-ruzvatanA vAtAvaraNamAM prastuta sUtra samIkSApAtra banI rahe che. duHkha vipAkanA be thI ATha adhyayananA kathA nAyako mAMsAhAra karanAra, niraparAdha bhoLA pazuone saMgAsati karanAra, vezyAgamana karanAra, iMDAnu sevana karanAra, corI karanAra, paMcendriya vadha karanAra, madyapAna karanAra, homayajJa mATe bALakonA kumaLA hRdayanI bali karanAra, hiMsA karanAra vagere adhama pApAcAra karanAra che. teo temanA duHkhadAyI karmonAM kevA kaTu pariNAmo bhogave che teno hadayasparzI ahevAla te sAta adhyayanomAM che. navamA ane dasamA adhyayananA pAtromAM be strI pAtra che. devadattA ane aMjuzrI. bhogAsakta devadattAnI svArthavRti eTalI badhI bhayaMkara hoya che ke te potAnA saMbaMdha bhUlI jAya che ane krodhAvezamAM na karavAnA kAma kare che. pUrva bhavamAM 499 sAdhuone Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvatA saLagAvI denArI devadattA te bhavamAM sAsunI hatyA kare che. dazamA adhyayananI aMjuzrI pUrva bhavanAM anarthonI khANa samAna, kAmabhogomAM lIna rahIne duHkhonI paraMparA vadhAre che. Ama, du:kha vipAka sUtramAM duSkRtyonA kaDavA pariNAmo batAvyA che. jyAre vipAka sUtranA bIjA zruta skaMdha sukha vipAka sUtramAM puNyazALI puruSo dAna vagere satkArya karI, sukha bhogavatA samyakdarzana pAmI, samyaktapamAM puruSArtha phoravI, sidhdhagatinA zikhara sara karaze, tenuM saddaSTAMta nirUpaNa che. prathama adhyayanamAM subAhukumAranuM varNana che. parama puNyanA udayathI subAhukumArane rAja parivAramAM janma ane zramaNa bhagavAna mahAvIranA samAgamanuM saubhAgya prApta thayuM hatuM. temane eTalI badhI suMdara, manohara, saumya ane priya AkRti maLI hatI ke gautama svAmI jevA virakta mahApuruSanuM hRdaya paNa temanA tarapha AkRSTa thayuM hatuM. temanI tevI manoharatAnuM kAraNa temano pUrva bhava hato. pUrvabhavamAM subAhukumAra dhanADhya pramukha gAthApati hatA. ekadA temanA ghare niraMtara mAsakhamaNanA pAraNe mAsakhamaNa karatAM sudatta-aNagAra pAraNAnA divase gocarI mATe padhAryA. temane joine te atyaMta harSita thai vaMdana namaskAra karI supAtra AhAra dAnano lAbha lIdho. AhAra dAna detA samaye ane ApyA pachI paNa prasannatAno anubhava karyo. jo deya, dAtA ane pratigrAhaka pAtra-A traNe zudhdha hoya to te dhana janmamaraNanA baMdhanone toDanAra ane saMsAra alpa karanAra thAya che. ahIM sumukha gAthApati zu dravya- nirdoSa vastu vahorAve che, pote pavitra dAtA arthAt gocarInA niyama yogya che ane lenAra paNa mahAtapasvI zramaNa che. Ama trikaraNa zudhdhi ane vizudhdha bhAvanAthI saMsArane atialpa karI manuSyanA AyuSyano baMdha kare che pachInA bhavamAM subAhukumAra paNe utpanna thAya che. tyArapachI subAhukumAra zramaNopAsaka thai gayA. ekavAra pauSadhazALAmAM akrama vrata dhAraNa karIne rAtrinA samaye dharmajAgaraNamAM ciMtavaNA karatA hatA ke jo bhagavAna mahAvIra svAmI grAmAnugrAma vicaratA ahIM padhAre to huM dIkSA lai dhanya banuM. bhagavAna padhAre che ane subAhukumAra aNagAra banI zudhdha saMyama pALI aMte eka mAsanuM anazana karI devalokamAM utpanna thayA. te paMdara bhavo pachI mokSe jaze, tevuM vidhAna sUtramAM che. bAkInA nava adhyayanamAM paNa nAma ane sthAna sivAya badhI vigato eka 99 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAna che. duHkha vipAkanA kathA nAyaka mRgAputra Adi ane sukha vipAkamAM varNana karAyela subAhukumAra Adi-baMne prakAranA kathA nAyakonI carama sthiti, aMta eka samAna chemokSe jaze. paNa te pahelAMnA temanA saMsAra paribhramaNanuM je citra che te vizeSa vicAraNIya che. sukha saune priya che duHkha koine gamatuM nathI, pApAcArI mRgAputra Adine ghoratama duHkhamaya durgatiothI dIrgha kALa sudhI pasAra thavuM paDaze. anekAnekavAra narakomAM, ekendriyomAM Adi viSama evaM trAsajanaka yoniomAM dussaha vedanAo bhogavavI paDaze. tyArapachI kyAMka te mAnavabhava pAmI sidhdhine meLavaze. jyAre sukha vipAkanA nAyaka subAhukumAra Adi saMsAranA kALano adhikAMza bhAga devalokanA svargIya sukhonA upabhogamAM athavA mAnavabhavamAM ja vyatIta karI paMdara bhava pachI sidhdhine meLavaze. vipAka sUtranuM vizleSaNa karatA eTaluM ja kahI zakAya ke pAponA sevanathI karma bAMdhatI vakhate vivekabudhdhithI vicAravuM joie. karmono hisAba to pAi pAi cUkavavo paDe che. tenA mATe nimitta pachI koipaNa hoI zake. vartamAnamAM masta rahe che te bhaviSyamAM trasta banI saMkaTamaya ane aMdhakAramaya paristhitimAM sapaDAI jAya che. AvuM jANI IcchA virodha karI saMcamIne tapamaya, tyAgamaya jIvana jIvavAmAM ja manuSyabhavanI sArthakatA che. prastuta sUtramAM supAtra dAna devAnI vidhi, vinaya vyavahAra, tenAthI thatA lAbhonuM suMdara vivaraNa subAhukumAranA adhyayanamAM maLe che. duHkha vipAkanA pahelA adhyayanamAM rogane upazAMta karavAnA vividha prayogo te samayanI cikitsA padhdhatimAM Ayurveda keTaluM pracalita haze teno ahevAla Ape che. mAliza, lepa, vamana, virecana, auSadha vagerethI rogane niyaMtraNa karavAnA upAyonuM sUcana che. bIjuM mAtAnA garbhamAM adharmI jIva Ave tyArathI mAtAne madirApAna, mAMsAhAra karavAnI, aniSTa sevavAnI icchA jAge che. Ama, mAtAnA dohadano ullekha che. tyAM putranA lakSaNa pAraNAmAMnA badale putranA lakSaNa garbhamAMthI ema kahevuM ucita lAge che. pitAnI bhautika saMpatino vArasadAra to putra ja bane che. paNa sArA saMskArono 100. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAraso paNa te putrane ApI zake che. paNa pitA ja jyAre cora pallIno senApati hoya, prANIone saMgAsita karanAra koTavALa hoya ke kasAI hoya to te potAnA putrane vArasAmAM te ja Apaze. mATe kalyANa pitA banavAnI kalyANakArI zIkha paNa A adhyayanomAMthI maLe che. - zrI anuttaropapAtika sUtraHguNavaMtarAya baravALiyA zrI anuttaroapAtikadazAMga sUtra vize kahe che ke, "A sUtra AgamanA anuttara vimAnamAM utpanna thanAra mahAtmAonuM jIvana ApaNA adhyAtma jIvanane navI dizA Ape che. bhagavAna mahAvIranI upadeza dhArAmAM navamA AgamamAM deha pratye mamatva ghaTADavA tapasAdhako jevA ke dhannA aNagAranI sAdhanAnuM varNana che. A sUtramAM kahyuM che ke manuSya mAtra khorAkathI ja jIvI zake evuM nathI. prakAza ane havAthI paNa jIvI zakAya che. sUrya prakAzathI paNa jIvI zakAya evA dAkhalA che. roja eka cokhAno dANo laine paNa lAMbo samaya jIvI zakAya tevA udAharaNa che. zarIra vijJAnanA saMzodhanano A viSaya che." - DaoN. ketakI yogeza zAha prabudhdha jIvana aMkamAM anuttaro papAtika sUtra vize kahe che ke, jyAre dehanuM mamatva ghaTe che tyAre ja AtmAnuM Atmatva jhaLake che. zuddha AtmatvanI prApti thAya tyAre ja sidhdhatvanI prApti thaI zake che. Avo ucca ane uttama bodha anuttaro papAtika sUtra dvArA maLe che. Agama manISI zrI triloka muni anuttaro papAtika sUtrano paricaya ApatA kahe che ke, "A sUtra dvAdazAMgInuM navamuM aMga che. zreSTha uttama vimAnane anuttara vimAna kahevAya che. bAra devaloka pachI nava raivayaka vimAna ke tenI upara vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita ane sarvArtha sidhdha A pAMca anuttara vimAna che . je sAdhaka potAnA utkRSTa tapa-saMyamanI sAdhanAthI tyAM utpanna thAya che te anuttaropapAtika anuttara vimAnamAM utpanna thanArA kahyA che. teonuM varNana je zAstramAM che te anuttaropapAtika sUtra kahevAya che. A sUtramAM traNa varga che. jemAM prathama be varganA 23 adhyayanamAM zreNikanA 23 dIkarAonuM varNana che. A sUtramAM varNita 33 jIvo e apAra vaibhava tyAga karI, vivAhita strIono tyAga karI, carama tIrthaMkara pAse dIkSA aMgIkAra karI. aMte eka mAsanA pAdopagamana saMthArAthI anuttara vimAnamAM devabhavane prApta karyo. tyArapachI manuSyapaNe utpanna thai mokSe padhAraze." anuttaropapAtika sUtra ra9ra zloka pramANa che. temAM 3 varga che. ane anukrame 10,13,10 adhyayana che. 101 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama ane bIjA varganA kula 23 adhayayanamAM zreNika rAjAnA jAli Adi ra3 putronA sAdhanAmaya jIvananuM varNana che. A dareka rAjakumAronA puNyazALI jIvana, 7ra kaLAmAM pravINatA, ATha patnIo, bhagavAnanA darzanathI vairAgya bhAva, dIkSA, tapasaMlekhanA, saMthAro, pAMca anuttara vimAnamAM gamana, tyAMthI mahAvideha kSetramAM janma, tyAMthI sidhdha thaze tevo kramika ullekha eka sarakho che. trIjA varganA prathama adhyayanamAM dhanyakumAranuM jIvana vizeSatA yukta hovAthI vistArapUrvaka sUtrakAre varNavela che. kAMkadI nAmanI nagarImAM, bhadrA nAmanI sArthavAhInA dhanyakumAra putra che. bhadrA sArthavAhI eka sAdhana saMpanna nArI hatI, pracura dhana saMpatti, vipula godhana ane aneka dAsa dAsI tenI saMpadA hatI. sammAna yukta hatI. ahIM prastuta sUtra parathI te samayanI strI jAtinI unnatino paricaya thAya che. sArthavAhI strIo AyAta-nikAsa vepAranuM moTu sAhasa kheDatI. vyApAra, vyAjavaTAva Adi kSetramAM strIno praveza hato. strI puruSa samovaDI hatI. sAthe sAthe sAMsArika javAbadArI paNa supere nibhAvatI hatI. ahIM dhanyakumAranA pitAnuM varNana nathI tethI ema mAnI zakAya ke te nAnI uMmare ja kALa karI gayA haze. dhanyakumArano janma samRdhdha gharamAM thayo hato. tenuM zarIra paripUrNa ane suMdara hatuM. pAMca dhAtrIo dvArA pAlana poSaNa thayuM hatuM. 72 kaLAmAM pravINa hatA. yauvana avasthAmAM AvatA vara kanyA sAthe pANigrahaNa thayuM. mAtA taraphathI dhanyakumArane prItidAnamAM sonA, cAMdI, motI, gokuLa, ghoDA, hAthI, dAsI, gharavakharInI vastuo vagere seMkaDo vastu 3ra-3ranA pramANamAM maLI. je dhanyakumAre pratyeka patnIone ApI dIdhI. te kALe te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI kAkaMdI nagarImAM padhAryA. dhanyakumAra bhagavAnanA darzane gayA. bhagavAnanI dezanA sAMbhaLI vairAgyabhAva jAgyo. mAtAnI AjJA laIne saMpUrNa sAMsArika bhogavilAsane tyajIne aNagAra banI gayA. je divase dIkSA lIdhI te ja divase bhagavAnanI AjJA laI jIvana paryata niraMtara chaThTha tapa tathA pAraNAmAM AyaMbila karavAnI pratijJA lIdhI. te ahIM dhanya aNagAranI AhAra ane zarIra viSayaka anAsaktinuM tathA rasanendriyanA saMyamanuM divya digdarzana thAya che. AvI daDha pratijJAnuM pAlana karatAM kayAreka gocarImAM bhojana maLe to pANI na maLyuM ane jo pANI maLyuM to bhojana nA maLatuM hoya. AvI avasthAmAM paNa adIna, prasannacitta, kaSAya mukta ane viSAda rahita upazama bhAvamAM, samAdhi bhAvamAM sthita rahyA. 102. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ugra tapa, kaThora abhigraha ane aNIzudhdha saMyamanI kasoTI para caDIne dhanya aNagAranuM zarIra kRza banatuM gayuM, paraMtu tenAthI teno AtmA vadhAre tejasvI banI gayo. pratidina vadhatuM jatuM mukhanuM teja DhAMkelA agninI samAna dedIpyamAna banI gayuM hatuM. dhanya aNagAranI zArIrika sthitimAM keTaluM parivartana thayuM hatuM tenuM varNana paNa A sUtramAM che. avayavomAM mAMsa ane lohI dekhAtAM na hatA, phakta hADakAM, cAmaDAM ane naso ja dekhAtI hatI. aMga kevI rIte sukAyA tenuM upamA alaMkArathI varNana karavAmAM AvyuM che. ghora tapasvI dhanya aNagAranAM chAtInA hADakAM gaMgAnI lahero samAna alagaalaga pratIta thatAM hatAM. karoDanA maNakA rUdrAkSanI mALAnA maNakAnI samAna spaSTa gaNI zakAya tevA hatA. bhUjAo sUkAine sukAyelA sarpanI samAna thai gai hatI. hAtha ghoDAnI DhIlI lagAma samAna laTakI gayA hatA. temanuM zArIrika baLa bilakula kSINa thai gayuM hatuM. phakta AtmAnI zaktithI cAlatA hatA. sarvathA durbaLa hovAne kAraNe bolavAmAM paNa atyaMta zrama paDato hato. zarIra eTaluM khakhaDI gayuM hatuM jyAre teo cAlatA tyAre hADakAMo paraspara athaDAvavAne kAraNe kolasAnI bharelI gADInI jema avAja Avato hato. zarIradhArI hovA chatAM paNa e azarIrI jevA banI gayA hatA. tema chatAM temano AtmA tapanA prakhara tejathI atyaMta suzobhita thai gayo hato. AvA tapodhanI dhanya aNagAranI khuda bhagavAna mahAvIra prazaMsA karatA kahe che ke temanA indrabhUti pramukha cauda hajAra zramaNomAM dhanya aNagAra mahAduSkarakAraka ane mahAnirjarAkAraka che. dhanyamuni yathArthanAmA tathA guNA sidhdha thayA. ATha mahinAnI ajoDa tapasyA utkRSTa bhAve karI ane eka mAsanI aMtima sAdhanA karI sarvArthasidhdha vimAnamAM utpanna thayA che. tyAM tetrIza sAgaropamanI sthiti pUrNa karIne mahAvideha kSetramAM utpanna thai tyAMthI sidhdha thaze. samyak tapa e anaMta karmanI nirjarAnuM pradhAna sAdhana che. anaMta tIrthaMkaroe temaja anya sarva sAdhakoe tapano mArga apanAvyo che. saMsAranA sarva bhautika bhAvone choDyA pachI saMyama mArgane paripakva banAvavA mATe tapa sAdhanA anivArya che. dhanya aNagAre e sAbita karI batAvyuM ke zarIranI zakti karatAM AtmAnI zakti anaMtagaNI che. 103 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - rAyapAseNIya(rAjapraznIya) sUtraHrAjapraznIya sUtra vize guNavaMtarAya baravALiyA kahe che ke, zrI rAyapAseNIya sUtra vAMcatA guruno samAgama thatAM pradezI rAjAnA jIvana parivartananuM varNana vAMcI game tevA pApI jIva paNa adhyAtmanI UMcI dazA sudhI pahoMcI zake che tenI pratIti thAya che. saMta samAgama, vyakti para kevo mahAna upakAra kare che ane tene devalokanA sukha apAvI zake ane paramapadane paNa prApta karAvI zake che, te preraNAdAyI hakIkatanuM Alekhana che. potAnI rAITa AiDenTITI jANavA icchuka sAdhako mATe rAyapAseNI sUtra upakAraka banI raheze."* zrI rAyaparoNIya sUtra vize vidvAna DaoN.kalAbena ema. zAha kahe che ke, zrI rAjapragbIca sUtra kathA sUtromAM viziSTa sthAna dharAve che. anya kathA sUtro navalikA saMgraha jevA che paraMtu A sUtra navalakathA jevuM che. jemAM rAjA pradezanI saLaMga bhavakathA che. saMtanA samAgama pradezI rAjAnI parivartana pAmelI jIvanacarcA ja A sUtranuM tejasvI kiraNa che. pradeza rAjA prayoga dvArA vastutattvane zodhanAro zodhaka hato. AtmAne zodhavA teNe ghaNo zrama karyo paNa te zrama viparIta hato tethI te niSphaLa gayo. AtmazodhanI tAlAvelInA kAraNe teNe kezI zramaNa sAthe prazna carcA karI ane kezI zramaNanA saMge te satyane samajyo. Atma tatvano anubhava teNe karyo ane vrata-niyamanuM pAlana karI kSamAnA uttama pariNAmo sAthe ArAdhaka bhAve mRtyu pAmI sUryAbhadevanI sUrya jevI sthitine pAmyo." rAyapAseNIya sUtra vize bA.bra.pU.lIlamabAI ma.sA. kahe che ke, prastuta sUtramAM pradeza rAjAnI prAcIna ghaTanA hovA chatAM arvAcIna lokonA nAstikapaNAne, svArthane, svajana parijana sAthenA rAgadveSane, hiMsAdi krUra pariNAma ItyAdi bhAvono nAza kare che. pApI paNa puNyazALI bane che. duSTAtmA sukhu banI divya sukhopabhogamAM utpanna thAya che. pApanA palaTAthI prApta thatA puNyanA puMjanA puMja, devalokamAM jyAM jyAM zAzvata divya sAmagrI nakazIdAra zilpathI svAbhAvika, zarIranA dareka aMgopAMga mATe sukhAvaha suvA, rahevA, besavA, paheravA Adi AkAre AkArita thaI tyAM laI jAya che ane tyAMthI puNyarUpI sakhA sahayoga ApIne paramadhAmamAM pahoMcADe che. AvI saMjIvanI bhareluM jaDabuTTI samuM A sUtra che." pU.zrI jayaMtamuni ma.sA. rAjapraznIca sUtra" vize kahe che ke, A sUtra nAstikatA, svArtha ane uccakoTinA tyAganuM jANe eka sAhityaratna 104 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na hoya, tevuM nATaka sUtra che. sUtranA ke kathAnA mukhya pAtro saLaMga eka sajIva bhUmikA bhajave che. dareka pAtra potapotAnI rIte khUba ja suMdara rIte mUrtimaMta banI nirmANa thayA che. zAstrakAra pAtro dvArA potAnI kathAvastu ke tattva nirUpaNane hUbahU Alekhita kare che. kathA zAstro dvArA zAzvata tattvo hIrA motInI jema camakI rahyA che.' 22 sUcaDAMga sUtra nAmanA bIjA aMganuM bIjuM upAMga rAyapaseNIya che. A sUtramAM traNa adhikAra che. (1)sUryAbhadevano (2)pradezIrAjAno (3)deDhapratijJa kevaLIno. A traNe adhikAra eka ja jIvAtmAnA che. zrI naMdIsUtramAM aMgabAhya utkAlika zrutanI parigaNanAmAM prastuta AgamanuM nAma 'rAyapaseNIya' jovA maLe che. tenuM saMskRta rUpAMtaraNa rAjapraznIya che. A Agama eka jijJAsu rAjAnA prazno sAthe saMbaMdha dharAve che. tethI tenuM nAma rAjapraznIya rAkhavAmAM AvyuM che. kezIzramaNa ane pradezIrAjA vacce thayelI praznacarcA A AgamanuM mahattvanuM aMga che. kezIkumAra zramaNe pradezI rAjAnA praznonA ApelA uttara AtmasvarUpane samajavA mATe upayogI thAya tevA che. A praznottarathI ja pradezIrAjA aramaNIyamAMthI ramaNIya, adhArmikatAmAMthI dhArmika, nAstikamAMthI Astika, viSayagAmImAMthI sat pathagAmI banyA. tenA jIvananuM parivartana karAvanAra saMvAda ja A AgamanuM hArda che. Ama, A nAma sArthaka che. A sUtranI 2078 gAthA che. A sUtramAM pradezI rAjAe kezI gaNadharane pUchelA daza prazno ane tenA kezIzramaNe ApelA sacoTa uttaro noMdhapAtra che. te uparAMta 32 devatAi nATakonuM suMdara paricayAtmaka varNana, prAcIna vividha saMgIta vAdyonA prakAronuM varNana, saMgItazAstra, nATayazAstra AdinI mAhitI tathA vAstavavAdI gUDha praznonuM nirAkaraNa noMdhapAtra che. sUtrakAre cittasArathi, pradezI rAjA ane kezIkumAra zramaNa A traNa pAtranI AsapAsa ja Agama kathAnI racanA karI che. A AgamamAM pradezI rAjA mukhya pAtra che. sUtrakAre pradezI rAjAnA mAdhyama dvArA viparIta mAnyatA, tenA pariNAme sarjAtA vRttinA tAMDavo ane sAcI vAta samajyA pachI vRttionuM UrmIkaraNa, sAdhanA karyA bAda jIvananuM urdhvagamana kevI rIte karI zakAya tenuM nirUpaNa sUtrakAre A AgamamAM karyuM che. pradezI rAjA nAstikatAne kAraNe khUba ja hiMsaka pagalAM bhare che. te potAnA rAjyamAM nIti-nyAyane sthAna Apato nathI te pApAcArane vega Ape che. pApanA phaLa bUrA hoya tevuM te mAnato nathI. rAjyamAM karmacArIone tathA prajAne ghaNo 105 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyAya kare che ane hiMsaka baLone protsAhana Ape che. tethI tenA rAjyamAM aparAdhI tattvomAM vRddhi thAya che. A sUtramAM varNana karavAmAM AvyuM che ke pradeza rAjAnA rAjyamAM pApI pravRttionuM keTaluM UMDu sthAna hatuM. sAre nasIbe pradeza rAjAnA maMtrI cittasArathi khUba dhArmika vRttino, Astika ane budhdhizALI hato. A maMtrI evA koI prabaLa ane parAkramI mahAtmAnI zodhamAM che, je rAjAnI nAstikatAne dUra karI tene Astika banAve. pradhAnamaMtrI cittasArathi jyAre zrAvastI nagarI Avyo ane kezIkumAra zramaNanA darzana thayA tyAre budhdhizALI pradhAna potAnA nAstika ane hiMsaka rAjAne sudhAravA mATe kezIkumAra zramaNane potAnA dezamAM laI javAno saMkalpa karyo. ATalI vArtA rAjapraznIya sUtranI pRSThabhUmi che. tyAra bAda kezI zramaNa tyAM pahoMcyA. cittasArathie bhakti ane cAlAkI pUrvaka rAjAnI sAthe temano meLApa karAvyo. kezIkumAra zramaNa ane pradeza rAjA vacce saphaLa vArtAlApa thayo. rAjAno mAnasika parAjaya thayA pachI tenA manamAM AstikatAno udaya thayo. saMpUrNa rAjyamAM nItinI sthApanA thaI. A rIte rAjAnuM jIvana parivartana thayuM ane pUrA rAjyanuM paNa parivartana thayuM. aMtamAM rAjA mahAna tapanI sAdhanA karI paralokavAsI thayA. tyAM sudhInI kathA atirocaka ane preraNAdAyI che. rAjAnI rANI "sUryakAMtA"ne rAjAnuM A parivartana ayogya lAgatAM viSa ApI rAjAne mArI nAMkhe che ne potAnuM jIvana hiMsAthI kalaMkita karI durgatine pAme che. jevI karaNI tevI bharaNI jevA karmo karyA hoya tevA phaLa maLyA te vAta A sUtramAM sUtrakAre samajAvI che. karmano sidhdhAMta sarvane mATe eka sarakho ja che. rAjA hoya ke raMka hoya, puruSa hoya ke nArI hoya sahue pote karelA karmonA phaLa bhogavavA ja paDe che. te bAbatane A sUtramAM samajAvI che. prabhu mahAvIre ucca kakSAnA sAdhakonI sAdhaka dazA kevI hoya che te rAjapramnIya sUtramAM darzAvyuM che. rAyapAseNIya sUtra rAjA pradezInuM jIvana darzana karAvatuM Agama che. A sUtra AtmajJAnane pragaTa karatuM Agama che. A sUtra rAjA pradezInI AtmasidhdhanuM kAraNa che. prabhu mahAvIre A Agama dvArA aneka ajJAnIone sAco mArga batAvyo che. saMta samAgama vyakti para kevo mahAna upakAra kare che ane tene devalokanA sukha apAvI zake che. eka ja bhavamAM paramAtmapada apAvI zake che, e hakIkata A AgamamAM khUba rasamaya rIte Alekhana pAmI che. 106 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAvastu:- bharatakSetramAM AmlakaMpA nAmanI samRdhdha nagarI che. tyAMnI prajA sukharUpa jIvI rahI hatI. tyAMnA zvetarAjA ane dhAriNIdevI zubha lakSaNavaMtA ane vizudhdha hatA. te nagarInA aMbasAla vanamAM zramaNabhagavAna zrI mahAvIra padhAryA. A samaye UrdhvalokamAM saudharma devalokamAM sUryAbhadeva utpanna thayA je prabhunI dezanA sAMbhaLavA Ave che. dezanA pUrNa thatAM sUryAbhadeve prabhune prazna pUchayo,'"he prabhu! huM bhavasidhdha chuM ke abhavasidhdha, huM samyakdaeNSTi chuM ke mithyAddaSTi?'' bhagavAne javAba Apyo, he devAnupriya! tame bhavI sabhyaSTi cho. tyArabAda sUryAbhadeve 32 nATaka batAvyA. chelluM nATaka prabhu mahAvIranA jIvana prasaMgonuM hatuM. gautamagaNadhare prabhune pUchyuM, bhagavAna sUryAbhadeve AgalA bhavomAM evu zuM karyuM hatuM ke jethI tene AvI ridhdhi-sidhdhi maLI? ahIM prabhue sUryAbhadevanA AgalA bhavanI pradezIrAjAnA bhavanI vAta karI. kaikayArdha dezanI zvetAMbikA nagarIno rAjA pradezI hato. te nAstika ane hiMsaka hato. teno eka cittasArathi nAmano kalyANa mitra hato. ekavAra cittasArathi zrAvastI nagarImAM gayA tyAM kezI zramaNa padhAryA hatA. cittasArathi temanI dezanA sAMbhaLavA pahoMcI gayA ane sAMbhaLI vratadhArI zrAvaka banyA. prabhu mahAvIrane potAnI nagarImAM padhAravA vinaMtI karI. prabhu mahAvIra AmlakaMpA nagarImAM padhAryA. cittasArathi pradezI rAjAne lai prabhu pAse jAya che. tyAre kezIzramaNe deha ane AtmA judA che e bAbata para samajAve che. tyAre pradezIrAjA aneka prazno pUche che. kezIzramaNe badhA praznonA uttara udAharaNArthe ApyA. temano upadeza sAMbhaLI pradezI rAjA bAra vratadhArI zrAvaka banyo. te sarvabhAvathI udAsIna rahevA lAgyo. A vartana rANI sUryakAMtAthI sahana na thayuM. teNe bhojana, vastra, AbhuSaNo ane sUMghavAnA padArthomAM jhera bheLavI dIdhuM. A jhera rAjAnA AMtaraDAmAM prasarI gayuM. rAjAe anazana karI saMthAro lIdho. te sarvajIva pratye dayA rAkhI mRtyu pAmyA. tyArabAda te sUryAbha nAmanA devavivamAnamAM sUryAbhadeva rUpe janmyA. tyArabAda mahAvidehakSetramAM ddaDha pratijJarUpe avataraze. saMyama lai ghAtI karmono kSaya karI kevaLajJAnane pAmaze. jyAre sUryakAMtA durgatimAM jAya che. 107 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - niyAvalikA sUtraHupAMga Agama sAhitya vize muni zrI kanDeyAlAlajI kahe che ke, "papAtika sUtramAM bhagavAna mahAvIranI vizeSa upadeza vidhinuM nirUpaNa che. gautama indrabhUtinA prazno ane mahAvIranA uttaromAM je saMvAdatatva vikasela che, te keTalIya kathAo mATe AdhAra bane che. nagaravarNana, zarIravarNana vageremAM AlaMkArika bhASA tathA zailIno prayoga A graMthamAM che." "rAjapraznIya sUtramAM rAjApradezI ane kezIkamaNanI vacce thayela saMvAda vizeSa mahatvano che. AmAM keTalAka kathAsUtro vidyamAna che. A prasaMgamAM dhAtunA vyApArIonI kathA manoraMjaka che. " nirayAvaliyA temaja kappiyA vagere sUtromAM rAjA zreNika, rANI cellaNA, rAjakumAra kRNikanI kathA vistArapUrvaka ApelI che. AmAM somila brAhmaNa ane sArthavAha-patnI subhadrAnI be svataMtra kathAo paNa che. vadhu saMtAnanI IcchA ane tenAthI thanArA duHkhane A kathAmAM rekhAMkita karavAmAM AvyuM che." puSpikA upAMgamAM potAnA sidhdhAMtanuM mahattva pratipAdita karatI kathAo che. AmAM kutUhala tatvanI pradhAnatA che. puSpacUlAmAM daza devIonuM varNana che temAM pUrvabhavanuM paNa varNana che. vRSNidazAmAM kRSNa kathAnuM vistaraNa che. jemAM niSadhakumAranI kathA AkarSaka che. zrI nirayAvalikAdi pAMca upAMga sUtro vize guNavaMtarAya baravALiyA kahe che ke, "zreNika rAjA, bahuputrikAdevI, lakSmIdevI, baLadeva vagere bAvana AtmAonA pUrva paccA bhavanA kathana dvArA karma sidhdhAMta tathA saMsAranA RNAnubaMdha saMbaMdhanI vicitratAno bodha thAya che. bhagavAna mahAvIranA samayamAM rAjAo kevA prakAranA hatA, rAjazailI kevA prakAranI hatI, bharapUra bhoga sUtro vacce paNa A rAjAo bhagavAnanA saMparkamAM AvIne pUrNapaNe yogI puruSanI dazAmAM kevI rIte AvatAM hatA, tenuM varNana A niriyAvalikA sUtramAM ApavAmAM AvyuM che. A sUtramAM ApaNI icchAo ApaNA mATe kevI rIte duHkhakAraka bane che te bahuputrikAnI vArtA dvArA maLe che. bhagavAna mahAvIranA A pAMca Agamo uttamapaNe ApaNI AMtarika manovRttionA darzana karAve che. jemane mAnavIya sAyakolojI 108 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANavAmAM rasa che temane mATe A pAMca AgamamAMthI atyaMta upayogI daSTibiMdu prApta thatA hoya che. A pAMca AgamamAM mananI aDagatA, sthiratA ane mananI caMcalatA, mananI vicitratA A badhI ja dazAonuM varNana karavAmAM AvyuM che. kevA prakAranI mAnasikatAmAM vyakti duHkhI thAya che, sukha duHkhanA kAraNamAM mana kevo bhAga bhajave che tenuM vizeSa varNana A nirayAvalikA sUtramAM Ave che. jemane manovaijJAnika viSayamAM UMDANapUrvaka jJAna meLavavuM hoya temane mATe A pAMca Agamo kathArUpe ane sAhityarUpe manovijJAnanA dRSTibiMdune ujAgara kare che. Ama A pAMca Agamo manovijJAnane jANavA utsuka sAdhako mATe upakAraka banI rahe che." koipaNa dharmanuM svarUpa jANavuM hoya to enA sAhityano abhyAsa karavo joie. jethI e dharmanuM saMpUrNa citra prApta thaI zake. e nyAye jaina darzananI jANakArI mATe Agama sAhityano abhyAsa karavo joIe. e Agama sAhityamAMthI vartamAne pracalita 12 UpAMgomAMthI ahIM AThamuM upAMga niyAvalikAnuM vivecana prastuta che. niyAvalikA upAMga vize DaoN.pArvatI neNazI khIrANI kahe che ke, "mAtAnA caraNasparza karavA javAnA nimitte koNikanI ciMtanadazAmAM parivartana AvI gayuM. atilobhanuM pariNAma zUnyamAM Ave che. "na hAra maLyo na hAthI ane bhAi haNAyA dasa sAthI" IrSyA ke mohathI mukta strIonA tuccha haThAgrahathI mANasanuM patana thAya che. yudhdhamAM prAya: Atma pariNAmo dUra hoya che. tethI te avasthAmAM maranArA prAya: narakagatimAM jAya che. bhautika kSaNabhaMgura vastuonI tIvratama mUccha sva-paranA jIvanamAM kevuM bhayaMkara nukasAna kare che te prastuta kathAnakathI jANI zakAya che." sUtra paricaya:- nirayAvalikA sUtra niraya-AvalikA ema be zabdathI baneluM che. niya eTale naraka ane AvalikA eTale paMktibadhdha. je AgamamAM narakamAM javAvALA jIvonuM paMktibadhdha varNana che te niyAvalikA che. A Agamano racanAkALa bhagavAna mahAvIra pachI ane AcArya zrI bhadrabAhunA samayanI pUrveno hovAno saMbhava che. A AgamanI bhASA ardhamAgadhI che. A sUtra gadyazailImAM che. 1109 zloka pramANa che. 7ra gadyAM che. jemAM pAMca varganA bAvana adhyayana che.* kathA sArAMza - A AgamamAM narakamAM janArA jIvonuM kramaza varNana che. prAcIna magadhanA itihAsane jANavA mATe A varga ghaNo ja upayogI che. temAM samrATa zreNikanA rAjya kAlanuM varNana che. samrATa zreNikanuM jaina ane baudhdha baMne 109 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMparAomAM anukrame zreNika bhiMbhisAra ane zreNika biMbisAra nAma maLe che. jenA daSTie zreNIonI sthApanA karavAnA kAraNe tenuM nAma zreNika paDyuM. A AgamamAM dasa adhyayana che, temAM narakagAmI dasa jIvonuM varNana che. jeno sAra nIce mujaba che. zreNika rAjAnA putro (1)kAla, (ra)sukAla, (3)mahAkAla, (4)kRSNa, (5)sukRSNa, (6)mahAkRSNa, (7)vIrakRSNa, (8)rAmakRSNa, (9)priyasenakRSNa, (10)mahAsenakRSNa. zreNika ane cellaNA rANIno putra koNika A bhAionI madadathI zreNikane jelamAM pUrI gAdIe bese che. AvI dazAthI udAsIna rANI cellaNAe ekadA koNika samakSa tenA janma prasaMganuM sAvaMta varNana karyuM. jema ke koNika garbhamAM hato tyAre mAtAne rAjAnA kALajAnuM mAMsa khAvAno dohada thayo. tethI garbhanAza karavAnA upAyo karyA. paraMtu te niSphaLa jatA janmatAM ja tene azokavATikAmAM jaIne ekAMta sthAnamAM ukaraDA para pheMkAvI dIdho. rAjAne khabara paDatA durgachA karyA vagara tene ukaraDAmAMthI lAvI kukaDAe karaDelI AMgaLI potAnA mukhamAM laI pitR-vAtsalya bhAve tenI vedanA zAMta karI. kukaDAe AMgaLI karaDI khAvAthI te saMkucita thai jatAM tenuM guNaniSpanna nAma kUNika rAkhavAmAM AvyuM. A varNanathI koNikanuM aMtara dravita thayuM. pAzcAtApapUrvaka potAnA parama upakAraka pitAne mukta karavA te svayaM kuhADI laIne zreNika pAse gayA. zreNike potAnI pAse tene AvatA joine potAnA putrane pitRhatyAnA doSamAMthI bacAvavA potAnI aMgUThImAM rahela tAlapura jhera cUsIne maraNane zaraNa thayA. A ghaTanAthI zokamagna koNika mananI zAMti mATe rAjagRhI nagarI choDI caMpAnagarImAM rahevA saparivAra cAlyA gayA. tyAra pachI rAjyanA agiyAra bhAga karI bhAiomAM vaheMcI lIdhA. paraMtu karmanI gati nyArI che. koNikanI rANI padmAvatInI kAna bhaMbheraNIthI potAnA bhAI vihalla pAsethI pitAo Apela divya hAra ane sacenaka gaMdha hAthI meLavavA bhayaMkara yudhdha karyuM. emAM dase kumAro mAryA gayA ane narakamAM utpanna thayA. tyAMthI nIkaLI mahAvideha kSetramAM manuSya janma pAmI vairAgyavAsita banI, dIkSA laI utkRSTa cAritra dharma pALaze ane nirvANa pAmI sidhdha, budhdha ane mukta thaze. e dase kumAronuM varNana nirayAvalikA Agama graMthamAM karavAmAM AvyuM che. zrI pUSphacUliyA-pU5cUlikA sUtra tIrthakaroe ApeluM jJAna Agama kahevAya che. carama tIrthakara bhagavAna mahAvIra svAmIe kevaLajJAna-darzana prApta karI sarvajJa-sarvadarzI thayA pachI mokSa ane mokSanA 110. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hetunuM rahasya samajAvyuM che. agiyAramuM upAMga pUcilA-pUSpacUlikA che. A sUtra vize DaoN. pArvatI neNazI khIrANI kahe che ke, "A sUtramAM pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanamAM "pUSpacUlA" nAmanI pravartinI sAdhvIjI pAse dIkSita dasa strIonuM kathAnaka che. tethI A sUtranuM nAma "pUSpacUlikA" che. A sUtra gadya zailImAM che. 23 gadyAza che." viSaya vastu - A upAMganA paNa dasa adhyayana che. A dasa adhyayanonA nAma A pramANe che. 1.zrIdevI, ra.devI, 3. dhRtidevI, 4. kIrtidevI, pa.buddhidevI, 6.lakSmIdevI, 7. ilAdevI, 8.surAdevI, 9.rasadevI, 10.gandhadevI, A dase adhyayanamAM varNita devIo saudharma kalpamAM potapotAnA nAmanA anurUpa vimAnomAM utpanna thaI hatI. emaNe rAjagRhI nagarImAM samosaraNamAM birAjIta bhagavAna mahAvIrane joyA. pUrva saMskArane vaza prabhu pratye bhakti bhAva darzAvavA tyAM AvIne nRtya Adi pradarzita karIne svasthAne prasthAna karyuM. emanA gayA pachI gaNadhara prabhu gautama svAmIe jijJAsA vyakta karI. tyAre bhagavAne emanA pUrva bhavanuM kathana karyuM ke A dase devIo bhagavAna pArzvanAthanA zAsanamAM pUSpacUlikA AryA pAse dIkSita thaI hatI. kAlAMtare badhI devIo zarIra bakuzikA thaI gaI. mahAsatIjI pUSpacUlikA AryAe emane samajAvyuM che. je A zramaNAcArane yogya nathI. chatAM teo mAnI nahi ane upAzrayathI nIkaLIne niraMkuza rokaToka rahita svacchaMda mati thaIne vAraMvAra hAthapaga dhovA, zarIranI vibhUSA karavI, vagere karavA lAgI, kAyAnI mAyAmAM phasAIne potAnA doSonI AlocanA na karavAnA kAraNe saMyama virAdhaka banIne prathama devalokamAM devIo tarIke utpanna thaI. tyAM eka palyopamanuM AyuSya pUrNa karIne mahAvideha kSetramAM janma leze. saMyama tapanI zuddha ArAdhanA karIne siddhagatine prApta karaze. aitihAsika rIte vicAratAM A upAMga atyaMta adhika mahattvanuM che. vartamAne bhagavAna mahAvIranA zAsananI sAdhvIono itihAsa meLavavAmAM kaThinatA prApta thAya che. tyAre A upAMgamAM to bhagavAna pArzvanAthanA zAsananI sAdhvIonuM varNana jovA maLe che. upasaMhAraH- Aje jyAre strI samovaDInI vAto thAya che. tyAre A sUtranA adhyayanathI khyAla Ave che ke jenadarzanamAM samagra vyavahAramAM strI jAtine samAna haka hato. jaina AgamomAM mukti parvatanI sarva yogyatA jaNAvIne strI jAtine paNa sarakhuM mahattva ApyuM che. aneka sUtromAM sAdhvIjIonA jIvana varNana che e ja eno 111 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purAvo che. A dharmakathAthI jaNAya che ke cAritranA virAdhaka sAdhako paNa jo zraddhAmAM deDha hoya to te virAdhaka thavA chatAM anaMta saMsAra praribhramaNa karatA nathI. cAritranI virAdhanAne pariNAme te nimna jAtinA deva-devI tarIke janma dhAraNa kare che. paraMtu pharI manuSya janma dhAraNa karI ArAdhanA karIne siddhi gatine prApta karI zake che. sAvadhAna rahenAra saMyamI sAdhaka potAnA AtmAnI adhogatithI surakSA karI aMte sadgati prApta karI zake che. A varganA varNanathI spaSTa thAya che ke lokamAM lakSmI, sarasvatI, Adi devIonI pratiSThA ane jinamaMdiromAM maNibhadra, pUrNabhadra devonI pUjA pratiSThA karavAmAM Ave che te eka prakAranI bhaktinuM darzana haze paraMtu te sarva bhautika sukhanI apekSAe thAya che. vItarAga dharma to laukki AzAthI para rahIne mAtra AtmasAdhanA karavAno upadeza Ape che. -:zrI kalpavaDisiyAH samasta brahmAMDa arthAta saMpUrNa lokanuM svarUpa jANavuM temaja vastu tattvanuM saMpUrNa jJAna meLavavAnA viSayamAM bhAratIya darzanamAM sAmAnyataH 8 pramANa darzAvyA che. temAnuM eka pramANa Agama che. ane temAnuM eka Agama zrI kappavarDisiyA sUtra che. zrI kappavarDisiyA Agama vize DaoN.pArvatI neNazI khIrANI kahe che ke, kalpa eTale kalpa ane viDaiisiyA eTale vasavuM te. kalpa zabdano prayoga saudharmathI acyuta sudhInA bAra devaloka mATe prayukta thayo che. je jIvo manuSya bhavamAM tapa-saMyamanI ArAdhanA karI kalpa devalokamAM Upaje che temano adhikAra A AgamamAM che. tethI tenuM nAma kalpavarDisiyA rAkhyuM che. A Agama ardhamAgadhI bhASAmAM racAyuM che. A AgamamAM zreNikarAjAnA dasa pautronA kathAvarNana che. gadyazailImAM dasa adhyayanamAM paMdara gadyAMzamAM ja saMpUrNa upAMga racAyuM che.'' 28 viSaya vastuH- A zrI anuttaropapAtika dazAMga sUtranuM upAMga che. A upAMgamAM dasa adhyayana che. tenA nAma A pramANe che. padma, mahApadma, bhadra, subhadra, padmabhadra, padmasena, padmagulma, nalinIgulma, AnaMda ane naMdana, A daseya zreNikarAjAnA pautro hatA. jeoe prabhu mahAvIrano upadeza sAMbhaLI vairAgyavAsita thai dIkSA aMgIkAra karI pAMca varSa sudhI zramaNa dharma pALyo. 11 aMgasUtranuM adhyayana karI utkRSTa tapa karyuM. aMtamAM eka mAsano saMthAro karI kALa prApta thatAM saudharma devalokamAM devapaNe utpanna 112 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayA. tyAMthI evI mahAvideha kSetramAM janma lai saMyama aMgIkAra karI sidhdha thaine sarva duHkhono aMta karaze. A ja pramANe bAkInA nava kumAronuM varNana che. upasaMhAra:- eka ja parivAranA dareka jIvonI potapotAnA karma anusAra gati thAya che. pitA ane putro narakamAM, mAtA mokSamAM, pautro svargamAM gayA che. te sarva jIvone puNya yoge bhautika sAmagrI samAna maLI hatI paNa prApta sAmagrIne koIke tyAgI, koika temAM Asakta banyA, koIke tenA ja nimitte IrSA, verajhera, krodhAdhi bhAvo karyA ane te pota potAnA bhAvAnusAra bhinna bhinna gatine pAmyA. Ama puNyanA udaye sAmagrI maLyA pachI je tyAga kare che ane Atma sAdhanAmAM jIvana pasAra kare che te AtmAo devAdi sugatine pAme che, saMpUrNatayA anAsakta banatA sidhdhagatine prApta kare che. je dhana saMpatti, parivArAdimAM Asakta rahe, tenA kAraNe krodha, lobha Adi kaSAya kare che teo manuSyabhava vyartha gumAvI, anaMta karmono bhAra laIne naraka, tiryaMca gatinA mahemAna banI du:kho bhogave che. zrI puSTriyA-puSikAsUtra jaina dharmanA-darzananA mULa srota graMthomAM AgamonI gaNanA thAya che. A jina Agamo agAdha sAgara jevA che. je jJAna vaDe gaMbhIra, suMdara padorUpI jharaNAnA samUhathI banelI sUtrorUpI nadIono saMgama che. te jJAna, darzana, cAritra, tapa Adi ratnothI bharapUra che. vartamAne pracalita bAra upAMgomAMthI dasamuM upAMga "puSkriyApuSpikA" paNa AmAnuM eka che. DaoN.pArvatI neNazI kherANInA anumAna mujaba, - "nirayAvalikA ane kalpAvaMtasikAmAM kevaLa zreNika rAjAnA pArivArika janonuM jIvana vRtAMta che. paraMtu A upAMga AgamamAM dasa vyaktionA dasa adhyayano che. teomAM paraspara sAMsArika koI saMbaMdha nathI. te sarve vikharAyelA phUlanI jema judA judA hovAthI A AgamanuM nAma "puSpikA" che. jenuM prAkRta nAma "pusphiyA" che. A AgamamAM 94 gadyAza che. zailI gadya che. A sUtra prazna vyAkaraNa sUtranuM upAMga sUtra che. 29 A AgamanI zailI praznotarI rUpe che. bhagavAna mahAvIranA mukhethI gautamasvAmInA praznonA uttara rUpe badhI kathAono bhAva pravAhita thayo che. teono saMvAda keTalo madhura ane sahaja che teno anubhava thAya che. te samayanI dharmakathAo 113 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAnI zailI paNa mana para aMkita thAya tevI che. viSayavastu - A upAMga sUtramAM dasa adhyayano che. jema ke- caMdra, sUrya, zuka, bahuputrika, pUrNabhadra, maNibhadra, datta, ziva, bala, anAdatta. A dase jIvo pUrvabhavamAM bhagavAna pArzvanAthanA zAsanamAM dharmano bodha pAmyA hatA. teono vartamAna bhava devarUpe varNita che. ane bhaviSyamAM teo mahAvideha kSetramAMthI mokSe jaze. A dase adhyayanamAM candra, sUrya, zuka Adi deva bhagavAna mahAvIranA darzanArthe Ave che ane vividha nATaka batAvI pAchA potAnA sthAne jatA rahe che. tyAre gaNadhara prabhu gautamasvAmI dvArA A devonI divyadeva ridhdhi-siddhi prApta thavAnuM kAraNa pUchavAthI bhagavAna mahAvIre emanA pUrva bhavonuM kathana karyuM che. prathama be adhyayanamAM kramazaH caMdradeva, sUryadevanA pUrva bhavanuM nirUpaNa che. trIjA adhyayanamAM zukra mahAgrahanA pUrvabhavanuM varNana che. cothA adhyayanamAM bahuputrikA devInA pUrva-prazcAdda bhavanI viTaMbaNAothI bharelI vicitra kathA che. A kathAmAM sAMsArika moha-mamatA kevA prakAranI hoya tenuM Alekhana karyuM che. kathAnA mAdhyamathI purnajanma ane karmaphaLanA sidhdhAMtane paNa pratipAdita karyA che. bAkInA cha adhyayanomAM pUrNabhadra AdinuM pUrvabhava sahita varNana upasaMhAra:- A upAMganI viziSTatA e che ke unmArge jatA zrAvaka-sAdhu bhagavaMtone devo preraNA ApI pAchA saMyama sthAnamAM sthira kare che. devo paNa prabhunA zAsananI rakSA kare che. ahIM kutUhalanI pradhAnatA che. sAMsArika moha-mamatAnuM saphaLa citraNa thayuM che. purnajanma ane karmaphaLanA sidhdhAMtonuM sacoTa nirUpaNa thayuM che. sAdhanA sAdhI saMyama ArAdhanAthI koIne paNa caMdra, zuka ke sUryadeva jevI ucca padavI prApta thaI zake che. dharma ane tyAga e ja saMsAranA prapaMcathI mukta karI zake che. ema jANI pratyeka sukhe chue tyAga ane saMyamarUpa dharmanA mArge agresara thavAno saMkalpa karavo joIe. IcchAo para kAbU mUkI Atma kalyANanA zreSTha mArgano svIkAra karavo joie, e ja AgamajJAna zradhdhAno sAra che. - vanDidazA(vRSNidazA) sUtra - tIrthakaranI jagata hitakAriNI vANIne emanAM ja saMpanna vidvAna gaNadharoe saMkalita karIne Agama ke zAstranuM rUpa ApyuM che. arthAta jina vacanarUpa phUlonI mukta vRSTi jyAre mALArUpe gUMthAya che tyAre te AgamanuM rUpa dhAraNa kare che. e Agama 114 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNane zAzvata sukhano anubhava karAve che. evA zreSTha AgamomAMthI eka che vRSNidazA nAmanuM bAramuM upAMga. zrI vanDidazA-vRSNidazA sUtra vize DaoN.pArvatI neNazI khIrANI kahe che ke, "A sUtramAM bALasahaja kutUhala ane jijJAsAthI nikhAlasatA pUrvaka ziSya dvArA pUchAyelA praznanA gurubhagavaMte kathA zailImAM uttara ApyA che. gadyazailImAM racAyelA A AgamamAM ra9 gadyAMza che. naMdIcUrNi anusAra prastuta upAMganu nAma aMdhaka vRSNIdazA hatu. paraMtu pAchaLathI temAMthI "aMdhaka" zabda lupta thaI gayo. mAtra viSNudazA ja bAkI rahyuM. A upAMgamAM vRSNivaMzIya bAra rAjakumAronuM varNana ApeluM che."deg viSayavastu :- A upAMgamAM bAra adhyayano che tenA nAma : 1.niSadhakumAra ra.mAtalI kumAra 3.vahakumAra 4.vahekumAra pa.pragatikumAra 6. jyotikumAra 7.dazarathakumAra 8.daDharathakumAra 9.mahAdhana kumAra 10.satadhanakumAra 11.dazadhanukumAra 12.zatadhanukumAra prathama adhyayananuM varNana - baLadeva rAjA ane revatI rANInA niSadhakumAra pacAsa kanyAo sAthe lagna karIne sukhapUrvaka rahetA hatA. ekadA dvArakA nagarImAM padhArela arihata ariSTanemi bhagavAnanI dezanA sAMbhaLIne zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra karyA. niSadhakumAranA divyarUpa saMbaMdhI gaNadhara varadatte prazna pUchatAM bhagavaMte enA pUrvabhavanuM varNana karyuM. jaMbudvIpanA bharatakSetramAM rohataka nagaramAM mahAbala rAjA ane padmAvatI rANIno vIrAMgaMda nAme putra hato. yuvAvasthAmAM manuSya saMbaMdhI bhogo bhogavato hato. eka vAra siddhArtha AcAryano upadeza sAMbhaLI dIkSA aMgIkAra karIne 11 aMgano abhyAsa ane aneka tapazcaryA karI 4pa varSano zramaNa paryAya pALI dvimAsika anazana karI tyAMthI kALa karI pAMcamA devalokamAM utpanna thayo. tyAMthI AvIne niSadhakumAra tarIke ahIM avataryo. bAravrata dhArI niSadhakumArane ekadA pauSadhavratamAM dharma jAgaraNa karatI vakhate saMyamanA bhAva jAgyA. tethI bhagavAna padhAryA tyAre temaNe saMyama aMgIkAra karyo. 11 aMgano abhyAsa ane vividha tapazcaryA karI. 9 varSano saMyama paryAya pALIne ra1 divasano saMthAro karIne kALa karI sarvArtha siddha mahAvimAnamAM deva rUpe utpanna thayA. tyAMthI cyavIne mahAvidehamAM manuSyano janma laIne siddhagatine prApta karaze. A ja pramANe bAkInA 21 rAjakumAronA adhyayananuM varNana che. 115 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra:- vRSNidazA upAMgamAM kathAtattvanI apekSAe paurANika tattvanuM prAdhAnya che. ahIM jenuM varNana karAyuM che evA yaduvaMzI rAjAnI tulanA zrImad bhAgavatamAM Avela "yaduvaMzIya cAritra" sAthe karavAmAM Ave che. harivaMza purANanA nirmANanuM bIja paNa ahIM vidyamAna che. nirayApAlikA Adi pAMca aMgono upasaMhAra - A pAMca vargAtmaka upAMga sUtramAM pahelA narakanuM varNana tyAra pachI devalokanuM varNana, tyAra pachI jyotiSka devonuM varNana, tyAra pachI prathama vaimAnika devalokamAM devIone utpanna thavAnuM varNana ane aMte sarvArthasiddha vimAnamAM utpanna thavAnuM varNana Ave che. A rIte karmanA bhArathI bharelo jIva adhogativALo hoya tethI adholokathI Udgaloka sudhInuM varNana karatA sUtrakAre prathama pApanI paMkti darzAvI, tyAra pachI puNyanI paMkti darzAvI che. naMdisUtranI kathAo Agama manISI trilokamuni naMdisUtranI kathAonuM vividha prakAre varNana kare che je nIce mujaba che." naMdisUtranI kathAo: tpAtika buddhinuM lakSaNa ane tenA dRSTAMto:- je vyakita koipaNa mUMjhavaNano ukela ane gaMbhIra praznanuM samAdhAna tatkALa karI de te autpAtikI budhdhivALo kahevAya che. A budhdhithI azakya ke duHzakya lAgatAM kAryo paNa jhaDapathI saphaLa thaI jAya che. prastuta AgamamAM bharata-zilA zabdathI cauda kathAo che ane pachI bIjI chavvIsa kathAo che. Ama, autpAtika buddhinI kula 40 kathAo che. bharata-zila:- (1)bharata (ra)zilA (3)gheTuM (4)kUkaDo (5)tala (6)retI (7)hAthI (8)kUvo (9)vanakhaMDa (10) khIra (11)atiga (12)pAMdaDA (13)khisakolI (14)pAMca pitA. bIjI chavvIsa kathAo:- (1)kAkaDI(pratijJA, zarata) (2)vRkSa (3)vIMTI (4)vastra (5)kAkIDo (6)kAgaDA (7)zauca (8)hAthI (9)bhAMDa (10)goLI (11)thAMbhalo (12)parivrAjaka (13)mArga (14)strI (15)pati (16)putra (17)madhu chatra (18)mudrAo (19)vAMsaLI (20)paisAnI thelI (21)bhikSu (22)ceTakanidhAna (23)zikSA-dhanurveda 116 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24)arthazAstra(nizAna) (25)icchAmujaba (26)zatasahasra (lAkha). A autpAtika budhdhinA dRSTAMto che. vainayikI budhdhinuM lakSaNa ane DhaSTAMto:- vinayathI utpanna thayelI budhdhi kAryabhAranA nistaraNa arthAta vahana karavAmAM samartha hoya che. tenAM udAharaNanA nAma A pramANe che. (1)nimitta (2)arthazAstra (3)lekha (4)gaNita (5)kUvo (6)azva (7)gadheDo (8)lakSaNa (9)graMthi (10)agaDa, kUvo (11)rathika (12)gaNikA (13)zItAzamI bhInuM dhotiyuM (14)nIodaka (15)baLadonI corI, azvanuM maraNa, vRkSathI paDavuM e ainiyakI budhdhinA udAharaNa che. karmanI budhdhinuM lakSaNa ane tenA ddaSTAMto:- upayogathI jeno sAra jANI zakAya che abhyAsa ane vicArathI je vistRta bane che ane jenAthI zreSTha pariNAma prApta thAya che athavA prazaMsA prApta thAya che te karmanI budhdhi kahevAya che. kArya karatAM karatAM utpanna thayelI budhdhinA udAharaNa A pramANe che. (1)suvarNakAra (2)kisAna (3)vaNakara (4)davIkAra (5)motI (6)ghI (7)naTa (8)darajI (9)suthAra (10)kaMdoi (11)ghaDo (12)citrakAra A bAra karmanI budhdhinA daiSTAMto che. pAriNAmikI budhdhinuM lakSaNa ane daSTAMto:- anumAna, hetu ane dRSTAMtathI kAryane sidhdha karanArI, uMmara paripakava thavA para prApta thanArI AtmahitakArI tathA mokSaphaLane pradAna karanArI budhdhi pAriNAmikI budhdhi kahevAya che. tenA ekavIsa udAharaNonA nAma A pramANe che. (1)abhayakumAra (2)zeTha (3)kumAra (4)devI (5)uditoya rAjA (6)sAdhu ane naMdiSaNa (7)dhanadatta (8)zrAvaka (9)amAtya (10)kSapaka (11)amAtya putra (12)cANakaya (13)sphulibhadra (14)nAstikatA suMdarInaMda (15)vajasvAmI (16)caraNAdatta (17)AMbaLA (18)maNi (19)sarpa (20)geMDA (21)stUpa-bhedana Adi. Ama, cAra prakAranI budhdhinuM varNana suMdara rIte karela che. dhruSTAMtonA varNanaH (1)bharataH- ''ujjayinI nagarInI nikaTa eka naTa lokonuM gAma hatu. temAM bharata 117 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmano eka naTa hato. tene rohaka nAmano dIkaro hato. dIkaro nAno hato tyAre ja bhAratanI patnInuM mRtyu thayuM. tethI rohakanI saMbhALa mATe bhArate bIjA lagna karyA. rohaka bahu budhdhimAna ane puNyavAna hato. rohakanI aparamAtA tene sAruM rAkhatI na hatI. ekavAra tenI mAtAnA kaDavA zabdo sAMbhaLI rohaka badalo levAnuM vicAre che. te samayanI rAha jue che. A bAju patnInA kharAba vartananI rohakanA pitA bharatane khabara paDI gaI. AthI teNe rohakane vadhAre samaya Ape che. bhAratanA badalAyelA vartanathI tenI patnI rohaka sAthe paNa sAro vyavahAra karavA lAgI. rohakane aparamAtAmAM zradhdhA besatI nathI. AthI te bhojana Adi aneka kAryo pitAnI sAthe kare che. ekavAra rohaka pitAjI sAthe ujjayanI nagarImAM gayo tyA nagarInuM saudarya, samRdhdhi joIne rohaka mugdha banI gayo. teNe nagarIno nakazo potAnA manarUpI kemerAmAM utArI lIdho. thoDA samaya bAda te nadI kinAre retIthI ramato hato. ekAeka teNe retImAM ujjayinI nagarIno AbehUba nakazo taiyAra karyo. rAjamahela, nagarIne pharato killo, koThA, kAMgarA, rAjadhAnI vagere dazya bahu suMdara citaryuM. saMyogavaza te nagarInA rAjA te samaye nadI kinAre AvyA. cAlatAM cAlatA te A nakazA para cAlavA lAgyA. te ja kSaNe rohake temane rokIne kahyuM-"mahAza! Apa A mArgathI na jAo. A rAjabhavana che. emAM koI AjJA vagara praveza na karI zake.'' rAjAe zabda sAMbhaLatA ja kUtuhala pUrvaka rohake banAvela potAnI nagarIno nakazo nIrakhIne joyo. ane tenI budhdhi para ovArI jAya che. rAjA tene maMtrI banAvavAnuM vicAre che. e pahelAM tenI parIkSA levAnuM vicAre che. thoDA samaya bAda rAjAe rohakanI parIkSA levAnI zarUAta karI. (2)zilAH- rAjAe gAmavAsIone bolAvIne kahyuM, tame badhA loko maLIne suMdara maMDapa banAvo, paraMtu zarata e che ke gAmanI bahAra mahAzIlA che tene khaseDayA vinA e ja zilA maMDapanI chata banavI joie. rAjAnI AjJA sAMbhaLI gAma loko temaja bharata naTa paNa ciMtAmAM paDI gayA. paraMtu rohake teno upAya kIdho. rohake kahyuM, "Apa loko maMDapa banAvavA mATe mahAzilAnI cAre tarapha jamIna khodo jyAM jyAM jarUra paDe tyA thAMbhalA lagAvI do. 118 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI madhyabhAganI jamInane khodo. tyArabAda cAreya bAju suMdara majAnI kotaraNI yukata divAlo banAvI do. A rIte suMdara maMDapa taiyAra thaze." rohakanI vAta sAMbhaLI gAmavALA ciMtA mukta thayA. rAjA paNa maMDapa taiyAra thayelo joI prasanna thAya che. (3)minTa:- rAjAe bIjIvAra rohakanI parIkSA karavAnuM vicAryuM. teNe grAmINa loko pAse eka gheTuM mokalyuM ane kahyuM ke A gheTAMne paMdara divasa pachI rAjA pAse laI jajo paraMtu tenuM vajana nA vadhavuM joie, na ghaTavuM joIe. A samasyAno ukela paNa rohaka suMdara rIte lAve che. rohake potAnI tIkSNa budhdhithI evo mArga kADhyo ke rAjA kadAca aneka pakhavADiyA sudhI gheTAne rAkhavA kahe to paNa tenuM vajana jarA paNa na vadhe, na ghaTe. teNe gAma lokone kahyuM ke, gheTAne roja sAruM khavaDAvo, pIvaDAvo paraMtu tenI sAme pIMjarAmAM eka vAghane rAkho. jenA bhayathI gheTAnuM vajana vadhaze nahi. jema che tema ja raheze. Ama karatA paMdara divasa sudhI gheTAnuM vajana eka sarakhu rahyuM. A vakhate paNa rohakanI caturAI joI rAjA khuza thayA. (4)kUkaDo:- thoDA divasa pachI rAjA rohakanI otpAtikI buddhinI parIkSA karavA kUkaDo mokale che. e kUkaDAne ekalo rAkhI laDAyaka banAvIne mokalavAnuM kIdhuM. rohake A samasyAno paNa suMdara ukela karyo. teNe eka arIso maMgAvyo jenA sAme joI kUkaDo tene pratikaMThI samajI ne dhIre dhIre laDavA prayatna karavA lAgyo chevaTe rAjA samakSa kUkaDAne arIsA sAme laDato hAjara karyo. te joi rAjA khuza thayA. (5)tilaH- "thoDA divasa bAda rAjAe rohakanI parIkSA karavA talano Dhagalo batAvyo ane kahyuM gaNyA vagara kaho AmAM keTalA tala che? rohake gAmavAsIone kahyuM ke tame rAjA pAse jaIne kaho ke "he rAjana! ame gaNitazAstrI to nathI chatAM ApanI AjJA ziromAnya karIne A mahArAzimAM talanI saMkhyA keTalI che te ame Apane upamA dvArA batAvIzuM. A ujjayinI nagarInI upara AkAzamAM jeTalA tArA che eTalIka saMkhyA A DhagalAmAM talanI che." 119 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAmavAsI rohakanA kIdhA pramANe rAjA pAse jaIne kahe che. A sAMbhaLI rAjA khuza thAya che. A ja rIte rAjA pharI pharIvAra alaga alaga parIkSA le che. jema ke chaThThI kathAmAM retImAMthI doraDuM banAvavu. sAtamI kathA hAthInuM AyuSya pUrNa thAya to paNa marI gayo ema saMdeza zabdathI kadI na kahetA. AThamA u.dA.mAM rAjA jala bharelo kUvo mokalavAnI vAta kare che. navamA u.dA.mAM pUrva dizAnA vanakhaMDane pazcima dizAmAM karavAnuM kahe che. dasamA u.dA.mAM agni vinA khIra pakavavAnuM kahe che. agiyAramAM u.dA.mAM rohakane rAjA pAse AvavAnuM paNa zarta rAkhe che ke, na zukalapakSa, na kRSNa, nA divasa, nA rAta, na chAyA, na taDako, na AkAza mArga, na jamIna mArga, na snAna karIne, na snAna karyA vinA ane rohake avazya rAjA pAse AvavAnuM. bAramuM udAharaNa rohake kahyuM, pipaLAnA pAMdaDAnI DAMDalI moTI ke zikhA. rAjA teno utara ApI zakto nathI. tyAra bAda rohaka javAba Ape che ke jyAM lagI zikhAno agra bhAga na sUkAya tyAM sudhI bane sarakhA. teramuM daSTAMta rohaka rAjAne pUche che ke khisakolInI pUMchaDI enA zarIra karatA moTI haze ke nAnI? rAjAne khabara na hatI. tyAre kahyuM deva! khisakolInuM zarIra ane pUMcha baMne barAbara hoya che. 14mA dRSTAMtamAM rohaka rAjAne pUche che tamAre pitA keTalA? tyAre paNa rAjAne uttara na AvaDatA rohaka kahe che tamAre pAMca pitA che. e vigatavAra samajAve che. Ama, A cauda udAharaNa rohakanI otpAtikI budhdhinA che. A uparAMta bAkInA chavvIza dekhAto paNa autpAtikI budhdhinA che. temAM prathama dRSTAMtamAM eka evo lADu ApavAnI vAta che je daravAjAnI bahAra na jaI zake. 120 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI chavvIsa kathAo:(1) pratijJA - koI eka kheDUta potAnA gAmathI kAkaDInI gADI bharIne zaheramAM vecavA gayo. nagaranA daravAjA pAse pahoMcatA ja tene eka pUrti maLI gayo. teNe kheDUtane kahyuM huM tamArI A badhI kAkaDI khAI jAu to tuM zuM Ape? kheDUte kahyuM, evo lADu ApuM je daravAjAnI bahAra na jaI zake. zarta nakkI thaI gaI. dhUrta nAgarike pahelA kheDUtanI dareka kAkaDI thoDI thoDI khAI lIdhI. kAkaDIne eThI karI kahe ke "lo bhAI meM tamArI badhI kAkaDI khAI lIdhI che. kheDUte kahyuM ema na cAle. nAgarike kheDUtane kahyuM mArI zakti pramANe tame mane lADu ApI do. tyAre kheDUte eka bIjA dhUrtane zodhI lIdho. tenA kahyA pramANe kheDUte gAmamAMthI eka nAnakaDA lADavAnI kharIdI karI. pachI e lADavAne nagaranA daravAjA pAse mUkIne kahe- lADu! tuM daravAjAnI bahAra jA. paNa lADavo khasyo nahi. Ama, baMnenI zarta pUrNa thaI. ahIM dhUrtanI autpAtikI budhdhithI kArya pUrNa thayuM. (2) vRkSa - ekavAra yAtriko eka sthAnethI bIjA sthAne jatA hatA rastAmAM eka AMbA nIce visAmo levA beThA. AMbAmAM pAkelI kerI joI khAvAnuM mana thayuM. AMbAnA vRkSa para vAMdarAo beThA hatA. tethI vRkSa para caDIne kerI levI muzkela hatI. AkharamAM eka autpAtika budhdhimAne eka patthara laI vAMdarA tarapha pheMkayo. vAMdarA nakala karanArA hoya che. vAMdarAe kerI toDI tenA tarapha nAMkhI. peTa bharIne kerI khAdhI pachI tyAMthI ravAnA thaI gayA. (3) vIMTI - rAjagRha nagaramAM prasenajita rAjA rAjya karato hato. te niSkaTaka rAjya karI rahyo hato. tene ghaNA putro hatA. temAM eka zreNika nAmano rAjakumAra samasta rAjya guNothI yukta hato. te rAjAno prema pAtra hato. paNa rAjA pragaTa rUpe tenA para prema pradarzita karatA na hatA. kAraNake rAjAne Dara hato ke tenA bIjA bhAio IrSAvaza zreNikane mArI na nAMkhe. zreNikane prema nahi maLavAthI manomana duHkhI ane vyathita thaI ghara choDavAno nizcaya karyo. cAlatA cAlatA benAtaTa nAmanA nagaramAM pahoMcyo ane koI vyApArInI dukAne visAmo levA beTho. te vyApArIno durbhAgyathI dhaMdho dareka prakAre baMdha thaI gayo hato. te zreNikanA tyAM AvavAthI badho mAla vecAI gayo. AvI aciMtyalAbha maLavAthI vyApArIne zreNika mATe mAna thayuM ke enA kAraNe, enA puNyathI A lAbha maLyo. AgalA divase zeThane svapna AvyuM hatuM ke eka ratnAkara sAthe tenI dIkarInA lagna thayA. ane zreNikane jotA zeThane lAgyuM ke, A e ja "ratnAkara' haze. pramudita thaI 121 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeThe zreNikane pUchyuM-Apa ahIM konA tyAM atithi banIne AvyA cho? zreNike vinamrabhAve mIThI bhASAmAM kahyuM ke, zrImAna! huM Apano ja atithi chuM. zreNikano uttara sAMbhaLI zeThanuM hadaya praphullita thaI gayuM. te bahu ja premathI zreNikane potAnA ghare laI gayo ane uttamottama vastra, bhojana AdithI teno satkAra karyo, zreNikanA zeThanA ghare Agamana thavAthI zeThanI pratiSThA divase divase vadhI gai. zeThe dhIre dhIre vAtacIta karIne potAnI putrI naMdAnA lagna zubha divase ane zubha muhUrta zreNikanI sAthe karI ApyA. - zreNika zvasuragRhe tenI patnI sAthe rahevA lAgyo. thoDA samaya bAda naMdA devI garbhavatI banI ane yathAvidha garbhanuM pAlana poSaNa karavA lAgI. bIjI bAju zreNikanA cAlyA javAthI prasenajita rAjA bahu ciMtAgrasta banyA ane cAre bAju zreNikanI zodha karavA mANasone mokalyA. thoDA divasa zodha karatA mANaso benAtaTa AvyA. tyAM zreNika maLatAM tene prArthanA karI ke tame zIdhra rAjagRha padhAro. zreNika tenI patnInI saMmati laI potAno vistRta paricaya lakhIne rAjagRha tarapha jAya che. rAjAe zreNikane rAjya ApyuM. A bAju naMdAne hAthI para besavAno dohada thayo che tenA pitAe saharSa pUrNa karyo. samaya vItatA savA nava mAse putra ratnano janma thayo. tenuM nAma 'abhayakumAra rAkhyuM. bALaka divase divase vRdhdhi pAmato gayo. prAraMbhika jJAnathI laI aneka zAstrano abhyAsa karI 72 kaLAomAM te pravINa thayo. eka divasa ociMtA abhayakumAra prazna kare che ke, mArA pitAjI kayAM che? putranA A praznano javAba ApatA mAtA sarva hakIkta jaNAve che. pitAno lakhela patra vaMcAve che. te vAMcIne abhayakumArane khabara paDI ke tenA pitA rAjagRhanA rAjA che. te tyAM javA nIkaLe che. cAlatA cAlatA teo rAjagRha nagaranI bahAra pahoMcyA. potAnI mAtAne sAthIdAronI pAse eka suMdara sthAna para rAkhIne abhayakumAra nagaramAM gayo. tyAMnuM vAtAvaraNa kevuM haze? rAjAjInA mane darzana kevI rIte thaze? vagere vicAra karato karato te cAlyo jato hato. tyAM nagaranI aMdara eka jaLarahita kUvAnI AsapAsa mANasonI bhIDa joi. abhayakumAre koI eka vyakitane pUchyuM-badhA kUvAnA kAMThe zA mATe bhegA thayA cho? teNe kahyuM-pANI vagaranA sUkA kuvAmAM amArA rAjAnI suvarNa mudrikA(vIMTI) paDI gaI che. rAjAe ghoSaNA karI che kUvAmAM utaryA vagara ane kUvAnA kAMThe ja ubhA rahIne potAnA hAthathI vITI kADhI Apaze tene mahArAja bahu suMdara 122 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAritoSika Apaze. paraMtu ahIM ubhelAomAMthI koIne paNa vIMTI kADhavAno upAya sUjhato nathI. abhayakumAre te ja kSaNe kahyuM-jo tame mane anumati Apo to hu vIMTI kADhI ApuM. A vAta jANIne rAjAnA karmacArIoe abhayakumArane vIMTI kADhI ApavAno anurodha karyo arthAt hA pADI. abhayakumAre sarva prathama kUvAnA kAMThA para rahIne ekavAra vIMTI ne barAbara joI lIdhI. tyAra bAda thoDeka dUra paDelA chANane te laI Avyo. pachI kUvAmAM paDelI vIMTI para te chANa teNe nAMkhI dIdhuM. vIMTI chANamAM coTI gaI. pachI chANa sukAI gayA bAda teNe kUvAmAM pANI bharAvyuM. kUvo pANIthI chaMlochala bharAI javAthI pelu sukAI gayeluM chANa upara AvatA kUvAnA kAMThe ubhA rahIne teNe hAtha vaDe laI lIdhuM, pachI temAMthI sonAnI vIMTI kADhI lIdhI. tyAM ubhelA loko A yuvakanI kaLA joine Arthyacakita banI gayA. vIMTI bahAra nIkaLI gayAnA samAcAra rAjA sudhI pahoMcI gayA. rAjAe abhayakumArane rAjamahelamAM bolAvyo ane pUchyuM- beTA! tuM koNa cho ? abhayakumAre rAjAnA hAthamAM vIMTI ApIne kahyuM- huM Apano putra chuM. rAjAe pUchyuM kevI rIte? tyAre abhayakumAre badho vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. e sAMbhaLIne rAjA atyaMta khuza thayA. tarata ja teNe potAnA putrane vAtsalya ApIne mastaka para hAtha pheravyo ane pUchyuM- beTA! tArI mAtA kayAM che? putre kahyuM te nagaranI bahAra mArA sAthIo sAthe che. abhayakumAranI vAta sAMbhaLIne rAjA khuda potAnA parivArajanonI sAthe rANI naMdAne levA mATe gayA. rAjA pahoMce tenI pahelA abhayakumAre saMpUrNa vRtAMta mAtAne kahI saMbhaLAvyo ane ema paNa kahyuM- rAjAjI khuda Apane rAjamahelamAM levA mATe padhAre che. e samAcAra sAMbhaLIne rANI naMdA khUba ja harSaghelI banI gaI. eTalAmAM mahArAjA zreNika tyAM AvI pahoMcyA. samagra janatA rANInA darzana karIne harSavibhora banI gaI. rAjAjI rANIne utsAha ane samAroha pUrvaka arthAt vAjate gAjate rAjamahelamAM laI gayA. rAjAe otpAtikI budhdhinA dhaNI potAnA putra abhayakumArane maMtrIpade sthApita karyo. pachI loko AnaMda pUrvaka divaso vyatita karavA lAgyA. (4)paTaH- eka samayanI vAta che. be vyakti koI sthaLe jaI rahI hatI. rastAmAM eka suMdara moTu sarovara AvyuM. tenuM svaccha pANI joIne teone sarovaramAM snAna karavAnuM mana thayuM. bannee potapotAnAM vastro utArIne sarovaranA kAMThe rAkhI dIdhA. pachI snAna karavA mATe sarovaramAM gayA. sarovaramAM snAna karIne eka mANasa jaladI bahAra AvI gayo. te potAnA sAthInI unanI kAMbaLI oDhIne cAlato thaI gayo. jyAre 123. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA mANase A dazya joyuM tyAre teNe jorathI kahyuM-are! tuM mArI kAMbaLI laine kema bhAge che. teNe bahu zora macAvyo. paNa pelAe kAMi javAba na Apyo. kAMbaLIno mAlika sarovaranI bahAra nIkaLIne jaldI tenI pAchaLa doDyo ane kahyuM-bhAi! mArI kAMbaLI tuM mane ApI de. paNa pelAe kAMbaLI ApI nahi- tethI paraspara jhaghaDo vadhI gayo. aMte te jhagaDo nyAyAlayamAM gayo. bannee potapotAnI kAMbaLI mATenI vAta karI. kAMbaLI para koinuM nAma na hatuM temaja koi sAkSI na hovAthI nyAyAdhIzanI samajamAM AvyuM nahi ke A kAMbaLI konI che. thoDIvAra vicArIne autpAtikI budhdhinA dhAraka evA nyAyAdhIze be kAMgasI (kAMsakI) maMgAvI. pachI bannenA mAthAnA vALa mANaso dvArA oLAvyA. ekanA mAthAmAMthI unanA rUMchaDA nIkaLyA. bIjAnA mastakamAMthI sUtaranA taMtu nIkaLyA. nyAyAdhIze jenA mastakamAMthI unanA rUMchaDA nIkaLyA hatA tene unanI kAMbaLI ApI dIdhI ane je mANasa unanI kAMbaLI lai gayo hato tene daMDa Apyo. A ja pramANe bAkInA pAMcathI chavvIsa dRSTAMto autpAtikI budhdhinA che. vainacikI budhdhinuM lakSaNa ane tenA dhruSTAMto: (1) nimittaH- koi eka nagaramAM eka siddha puruSa rahetA hatA. tene be ziSyo hatA. siddha puruSe te bannene eka sarakho nimitta zAstrano abhyAsa karAvyo. be ziSyamAMthI eka ziSya bahu vinayavAna hato. guru je AjJA kare tenuM te yathAvat pAlana karato hato. temaja guru je kAMi zIkhavADe tenA para te niraMtara ciMtana manana karato hato. ciMtana karatAM karatAM tene je viSayamAM zaMkA utpanna thatI tene samajavA mATe potAnA gurunI samakSa upasthita thato ane vinayapUrvaka vaMdana namaskAra karIne zaMkAnuM samAdhAna karato hato. paraMtu bIjo ziSya avinIta hato. te vAraMvAra gurune pUchavAmAM paNa potAnuM apamAna samajato hato. pramAdanA kAraNe te bhaNela viSayanuM ciMtana paNa karato nahi. tethI teno abhyAsa apUrNa ane doSapUrNa rahI gayo. jyAre vinIta ziSya sarvaguNa saMpanna temaja nimitta zAstramAM pAraMgata thai gayo. eka vAra gurunI AjJAthI banne ziSyo koi eka gAmamAM jai rahyA hatA. mArgamAM teoe moTA moTA paganA cihno joyA. avinIta ziSye potAnA gurubhAine kahyuM-lAge che ke A paganA cihna koi hAthInAM hoya. uttara detA bIjo ziSya bolyo-nA, e paganA cihna hAthaNInA che. e hAthaNI DAbI AMkhe kANI haze eTaluM ja nahi e hAthaNI para koi rANI savArI karatI haze. e rANI saubhAgyavatI haze temaja garbhavatI haze. e rANI eka be divasamAM putrane janma Apaze. 124 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phakta pagano AkAra joIne ATalI badhI vAta kahI zake? avinIta ziSyanI AMkho kapALa para caDhI gaI. temaNe vinIta ziSyane pUchyuM-ATalI badhI vAto tame zenA AdhAre kahI zako cho? vinIta ziSya kahyuM bhAi! thoDuM AgaLa cAlavAthI tane spaSTa samajAya jaze. e sAMbhaLIne avinIta ziSya cUpa thaI gayo. banne cAlatA cAlatA thoDA samayamAM nirNaya karelA gAma sudhI pahoMcI gayA. tyAM teoe joyuM to gAmanI bahAra eka vizALa sarovaranA kAMThA para sukhI saMpanna vyaktino paDAva paDyo hato. taMbUonI eka bAju DAbI AMkhathI kANI eka hAthaNI bAMdhelI hatI. e ja vakhate baMne ziSyoe e paNa joyuM ke eka dAsI taMbUmAMthI bahAra nIkaLI, teNe eka prabhAvazALI vyaktine kahyuM-maMtrIvara mahArAjAne jaIne vadhAI Apo ke rANIe rAjakumArane janma Apyo che. A badhuM joine vinIta ziSya kahyuM joyuM ne? DAbI AMkhe kANI hAthaNI ahI bAMdhI che. saubhAgyavatI ane garbhavatI rANIe rAjakumArane janma Apyo che. e ja rANI A hAthaNI para savAra banI hatI ane teNI jamIna para hAthano Teko daIne ubhI thai hatI. avinIta ziSya vyaMgamAM vinIta ne kahyuM- hA, tAruM jJAna sAcuM che. tyAra bAda banne jaNA taLAvamAM hAtha paga dhoIne eka vaDalAnA jhADa nIce visAmo levA beThA. e ja vakhate eka vRdhdhA mastaka para pANIno ghaDo rAkhIne teonI sAme ubhI rahI. tyAM ubhIne vRdhdhA vicAre che. A banne vidvAna hoya evuM lAge che. mATe huM mArA putra vize A paMDitone prazna pUchIza. ema vicArIne vRdhdhAe prazna pUchyo ke mAro putra videza gayo che te kayAre Avaze? prazna pUchyo ke tarata ja vRdhdhAnA zira para rahelo pANIno ghaDI nIce paDI gayo. ghaDo jamIna para paDyo ke tarata ja ghaDAnA TukaDe TukaDA thaI gayA ane pANI mATImAM maLI gayuM. e ja vakhate avinIta ziSya kahyuMbuDhiyA! tAro putra ghaDAnI jema mRtyu pAmyo che. e sAMbhaLIne vRdhdhAno jIva addhara caDI gayo. tyAre vinIta ziSya kahyuM-mAjI! tame ciMtA nA karo. tamAro putra ghare AvI gayo che, e tamArI rAha jue che, mATe tame zIdhra ghare jAo. vinIta ziSyanI vAta sAMbhaLIne mAjInA zarIramAM prANa AvyA. te tarata ja ghare gayA. tyAM teno dikaro kharekhara rAha joto hato. putrae mAtAnA caraNamAM namaskAra karyA. mAtA putrane bheTI paDI. pachI teNIe vinIta ziSya batAvelI vAta karI. tyAra bAda mAtA putrane laine vinIta ziSyanI pAse gaI ane tenA caraNamAM amuka rUpiyA tathA vastrayugala bheTa rUpe arpaNa karyA ane zataza ArzIvAda ApyA. avinIta ziSya potAnA gurUbhAinI vAta sAcI paDI, tethI krodhita thayo ane manamAM vicAravA lAgyo, A badhuM gurUjInA pakSapAtanuM kAraNa che. gurujIe mane dila daIne jJAna ApyuM nathI. pachI je kAma mATe gurUjIe teone mokalyA hatA e kAma 125 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNa thatAM teo banne pharI gurujInI pAse AvyA. tyAM jaIne vinIta ziSya AnaMdAzru vahAvato gadgad bhAvathI gurunA caraNomAM jhukI gayo paraMtu avinIta ziSya ThuMThAnI jema ubho rahyo. e joIne gurUdeve tenA sAmuM joine pUchyuM-tane zuM thayuM che? avinIta ziSya kahyuM- Ape mane barAbara bhaNAvyo nathI eTale mArI vAta khoTI paDe che ane Ane tame dila daIne bhaNAvyo che eTale tenI vAta sAcI paDe che. Ape pakSapAta karyo gurujI tenI vAta sAMbhaLIne cakita thaI gayA paNa kAMI samaja na paDavAthI teNe vinIta ziSyane pUchyuM-vatsa! zuM vAta che? kaI ghaTanAthI tArA gurubhAinA manamAM Avo vicAra Avyo che? vinIta ziSya mArgamAM je je ghaTanA banI te kahI saMbhaLAvI. gurue vinIta ziSyane pUchyuM e banne vAtanI jANakArI tane kevI rIte thaI? ziSya kahyuM gurUdeva! ApanA caraNanI kRpAthI meM vAta batAvI hatI. rastAmAM e prANIe pezAba karyo hato tenI AkRtithI meM jANyuM ke hAthI nahi paNa hAthaNI haze, mArgamAM jamaNI bAju ghAsa patrAdi khAdhelA hatAM. DAbI bAju khAdhelAM na hatA. tethI meM kahyuM e hAthaNI DAbI bAju kANI haze. ghaNA janasamUhanI sAthe ArUDha thaIne janAra vyakita rAjakIya ja hoI zake. e jANyA pachI hAthI parathI utarIne laghuzaMkA janAra vyakitanA paganA cinTa joine meM vicAryuM ke rANI haze tema ja jamaNo hAtha bhUmi para TekAvIne e ubhI thai haze tethI meM jANyuM e garbhavatI haze. tyAMnA jhADanI DALa para rezamI lAla taMtu phasAI gayelA joIne meM vicAryuM e saubhAgyavatI haze. tenA jamaNA paganI AkRti thoDIka vajanayukta joine meM kahyuM te rANI TUMka samayamAM ja putrane janma Apaze. ame thoDeka dUra gayA tyAM eka hAthaNI bAMdhelI hatI. te DAbI AMkhe kANI hatI. taMbUmAMthI eka dAsI maMtrIne samAcAra ApatI hatI ke rAjAjIne vadhAI Apo ke rANIbAe putrane janma Apyo che. A rIte ApazrInA ArzIvAdathI mArI dareka vAta sAcI paDI che. bIjI vAta eka vRddhA strInI hatI. te vRddhAe amane prazna karyo ke mAro paradeza gayelo dIkaro pharI kayAre Avaze? e ja samaye tenA mastaka parathI pANIno bharelo ghaDo bhUmi para paDI gayo. ghaDAnA seMkaDo TukaDA thaI gayA ane pANI badhuM e mATImAM samAI gayuM. tethI meM vicAryuM ke mATIthI mATalI banI hatI ane mATImAM pharI maLI gaI tethI meM jANyuM ke je mAtAe putrane janma Apyo hato te mAtAne putra maLI jaze. mAjI ghare gayA to kharekhara teno putra tenI rAha joto hato. ApanI kRpAthI A vAta paNa mArI sAcI paDI. ziSyanI vAta sAMbhaLIne gurUjI atyaMta khuza thayA ane tenI prazaMsA karI ke A 126 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinIta ziSya jJAnane pacAvyuM che. avinIta ziSyane gurUe kahyuM-tuM mArI AjJAnuM pAlana karato nathI temaja zIkhela adhyayana vize ciMtana-manana paNa karato nathI, pachI tane samyajJAna kevI rIte prApta thAya? huM to tamo bannene sadA sAthe besIne ja zIkhavADuM chuM. mArI koI kacAza nathI paNa vidyA vinayana zobhate vidyA vinayathI zobhe che arthAta vRddhi pAme che. vinayathI pAtratA, suyogyatA vagere guNo prApta thAya che. tArAmAM vinayano abhAva che eTale tAruM jJAna khoTuM paDe che. gurUnI hita zikSA sAMbhaLIne ziSya lajjita thaine mauna rahyo. A vanayikI buddhinuM udAharaNa vinIta ziSyanuM che. A pramANe bIjA paNa daSTAMto venacikI budhdhinA varNavyAM che. karmanA buddhinuM lakSaNa ane tenA draSTAMto:(1) suvarNakAraH- heraNyaka-suvarNakAra evo kuzaLa kalAkAra hato ke potAnA kAryanA jJAnathI ghora aMdhakAramAM paga hAthanA sparzathI ja sonuM ane cAMdInI parIkSA bahu ja sarasa rIte karI zakato hato. (2) karSikaH- kheDUta. eka cora koI vaNikanA ghare corI karavA gayo. tyAM teNe dIvAlamAM eka bAkoruM pADyuM. temAM kamaLanI AkRti banI gaI. prAta:kALe jyAre lokoe te bAkorAnI kaLAkRti joI tyAre corI keTalI thaI e vAta bhUlIne teo coranI kaLAkRtinI prazaMsA karavA lAgyA. e janasamUhamAM cora paNa chUpA veSamAM hato. te potAnI caturAinI prazaMsA sAMbhaLIne khuza thaI rahyo hato. eka kheDUta paNa tyAM hato. teNe prazaMsA karavAne badale kahyuM-bhAIo! enI ATalI prazaMsA ? ane emAM acaMbAnI zuM vAta che? potAnA kAmamAM dareka vyakti kuzaLa hoya che. kheDUtanI vAta sAMbhaLIne corane bahu krodha Avyo. eka divasa te charI laIne kheDUtane mAravA mATe tenA khetaramAM gayo. jyAre charI laIne kheDUtanI tarapha gayo tyAre pAchaLa pAchaLa haTatA kheDUte kahyuM tame koNa cho? mane zA mATe mAravA Iccho cho ? core kahyuM-te te divase meM banAvelA bAkorAnI prazaMsA kema nahotI karI? kheDUta samajI gayo ke A te ja cora che. kheDUte kahyuM meM tamArI burAI to nathI karIne? ema ja kahyuM hatu ke je mANasa je kArya karato hoya temAM potAnA abhyAsanA kAraNe kuzaLa ja hoya che? jo tamane vizvAsa na hoya to huM tane mArI kaLA dekhADIne vizvasta banAvI dauM. juo mArA hAthamAM maganA A dANA che. tame kaho to huM A badhAne eka sAthe adhomukha, urdhvamukha athavA paDakhe pheMkI zaku chuM. cora tenI vAta sAMbhaLIne cakita thaI gayo. tene kisAnanI vAta para vizrvAsa 127 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na Avyo. to paNa kheDUtanI cAlAkI jovA mATe core kahyuM tuM A badhA maganA dANAne uMdhA pADIne mane batAva. kheDUte te ja vakhate pRthvI para eka cAdara bichAvI ane maganA badhA dANAne evI cAlAkIthI e cAdara para pheMkyA ke badhA dANA adhomukha eTale uMdhA ja paDyA. core dhyAna daine dareka dANAnI tapAsa karI to kharekhara badhA dANA uMdhA ja paDyA hatA. e joine core kahyuM-bhAi! tuM tArA kAryamAM mArAthI paNa kuzaLa cho. ema kahIne vAraMvAra tenI prazaMsA karI, cora jatAM jatAM eTaluM kaheto gayo ke jo tArA maga uMdhA na paDayA hota to huM tane cokkasa mArI nAkhata. A karSaka ane taskara bannenI karmajA budhdhinuM udAharaNa che. (3) kolika :- eka gAmamAM eka vaNakara raheto hato. te potAnA hAthamAM sUtaranA dorAone laine cokasAi pUrvaka batAvI zakato hato ke ATalI saMkhyAnA sUtaranA phALakAthI A vastra taiyAra thai jaze. A vaNakaranI karmajA buddhinuM udAharaNa che. (4) DovaH- kaDachI- eka suthAra anumAnathI ja kahI deto ke A kaDachImAM ATalI mAtrAmAM vastu samAya zakaze. tene karmajA budhdhi prApta thai hatI. (5) motIH- siddhahasta maNikAra motIone evI rIte yatnApUrvaka uchALato ke nIce rAkhelA sUvaranA vALamAM jaine parovAi jatA. A siddhahasta maNikAranI karmajA budhdhinuM udAharaNa che. (6) dhRtaH- koi koi ghInA vyApArI paNa eTalA kuzaLa hoya che ke teo gADAmAM athavA rathamAM beThA beThA ja nIce rahela kuMDImAM eka TIpuM paNa DhoLAyA vagara ghI bharI zake che. A tenI karmajA budhdhinuM udAharaNa che. (7) plavakaH- (naTa)- naTa lokonI caturAi jaga prasiddha che. teo dorI para addhara caDIne aneka prakAranA khela kare che. to paNa nIce paDatA nathI. loko dAMtanI nIce potAnI AMgaLIo dabAvIne jue eTalA Azcarya cakita thai jAya che. e naTa lokonI karmajA budhdhinI caturAi che. (8) tuSNaka (darajI):- kuzaLa darajI kapaDAnI evI saphAithI silAi kare che ke teNe kai jagyAe silAi karI che e paNa dekhAvA na de. A darajInI karmajA buddhinI caturAi che. (9) vaThThaiH- sUthAra lAkaDA para suMdara kotaraNI karI zake che. temaja tenI upara bhinna bhinna prakAranI suMdara AkRti banAvI zake che. jANe ke te sajIva AkRti na hoya? 128 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevI lAge che. teo potAnI kaLAmAM evA pravINa hoya che. amuka makAna, ratha, AdimAM keTaluM lAkaDuM joIze te gaNatarI karyA vagara batAvI zake che. e tenI karmA buddhinI kaLA che. (10) ApUpika - catura kaMdoI vividha prakAranI mIThAIo banAve che. tene mApyA vinA ja keTalI cIja keTalA vajananI joIe tenuM anumAna karI le che. koI koI puruSa potAnI kaLAmAM eTalA prasiddha thaI jAya che ke dUra-dUranA dezo sudhI tenI kIrti phelAI jAya che. e tenI karmajA buddhinI kaLA che. (11) ghaTaH- kuMbhakAro ghaDo banAvavAmAM eTalA catura hoya che ke cAlatA cAkaDA para jaldI jaldI rAkhavA mATe mATIno piMDa eTalo ja le che ke jenAthI ghaDo barAbara banI jAya che, A tenI kamajA buddhinI kaLA che. (12) citrakAraH- kuzaLa citrakAra potAnI kaLAthI phUla, pAMdaDA, jhADa, nadI, jharaNA, mUrti AdinA evA citro banAvI Ape che ke temAM asalI, nakalIno bheda karavo kaThina thaI paDe che. te pazu, pakSI, deva athavA mAnavanA citromAM paNa prANa reDI de che. ane krodha, bhaya hAsya tathA dhRNA AdinA bhAvo tenA ceharA para evA aMkita kare che ke jonAra thaMbhI jAya che. uparanAM bAre udAharaNa kArya karatAM, tenA abhyAsathI utpanna thayela karmajA buddhinA che. AvI buddhi mAnavane potAnA vyavasAya kAryamAM dakSa banAve che. pariNAmikI buddhinuM lakSaNa ane dRSTAMto:(1) abhayakumAra - mAlava dezamAM ujjayinI nAmanI nagarI hatI. tyAM caMdrapradyotana rAjA rAjya karatA hatA. eka vAra teNe potAnA sADhubhAI rAjagRhanA rAjA zreNikane dUta dvArA kahevADAvyuM ke jo tame tamAruM ane tamArA rAjyanuM bhaluM cAhatA ho to anupama vaMkacUDa hAra, secanaka hAthI, abhayakumAra putra ane rANI celaNAne vilaMba karyA vagara mArI pAse mokalI do. dUta dvArA caMdrapradyotanano A saMdeza sAMbhaLIne zreNika rAjA krodhathI dhamadhamAyamAna banyA. temaNe dUtane kahyuM-dUta avadhya hoya che mATe tamane huM choDI dauM chuM. tame tamArA rAjAne jaIne kahI dejo-jo tame tamArI kuzaLatA cAhatA ho to agnipatha, anilagirI hastI, varjAgha dUta ane zivAdevI rANI e cAreyane mArI pAse zIdhrAtizIdhra mokalI do. mahArAja zreNikanI AjJA dUte caMdrapradyotana rAjAne kahI saMbhaLAvI tenI vAta sAMbhaLIne rAjAne bahu krodha Avyo ane potAnA apamAnano badalo levA mATe rAjagRha para moTI senA laIne caDAI karI ane rAjagRhane cAre bAjuthI gherI lIdhuM. 129 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNika rAjAe paNa yuddha karavAnI taiyArI karI lIdhI hatI. senA susajjita thaI gaI. yuddhanI taiyArI joine teno putra abhayakumAra pitAjI pAse Avyo ane kahyuMmahArAja! hamaNA Apa yuddha karavAnI AjJA na detA huM kaMika evo upAya karIza ke "sApa paNa mare nahi ane lAkaDI paNa bhAMge nahi." arthAt mArA mAsA caMdrapradyatana svayaM bhAgI jaze ane ApaNI senA paNa naSTa nahi thAya. rAjA zreNikane potAnA putra para vizvAsa hato tethI temaNe abhayakumAranI vAta mAnya rAkhI. A bAju rAtrinA ja abhayakumAra puSkaLa dhana laIne nagaramAMthI bahAra gayo ane caMdrapradyotane jyAM paDAva nAMkhyo hato tenI pAchaLanI bhUmimAM eka UMDo khADo khodIne temA badhuM dhana dATI dIdhuM. tyAra pachI te rAjA caMdrapradyotananI pAse gayo. tyAM jaIne teNe kahyuMmAsA! Apa ane mArA pitAjI banne mArA mATe AdaraNIya cho eTale huM ApanA hitanI eka vAta karavA icchuM . Apa dhokAmA rahI jAya evuM huM Icchato nathI. rAjA caMdrapradyotane utsukatAthI pUchyuM-vatsa! mane koNa dhokhAmAM nAMkhaze? tuM zIdhra batAva. abhayakumAre kahyuM mArA pitAjIe ApanA zreSTha senAdhipatio ane adhikArIone lAMca(rUzvata) ApI potAnA vazamAM karI lIdhA che. teo prAta:kALa thatAM ja Apane baMdI banAvIne pitAjInI pAse laI jaze. jo Apane vizvAsa na Ave to teonI pAse AveluM dhana ApanA paDAvanI bAjunA bhAgamAM ja dATeluM che. jo Apane jovuM hoya to dekhADuM? Ama kahIne abhayakumAra caMdrapradyotanane potAnI sAthe laI gayo ane pote dATeluM dhana khodIne tene dekhADyuM. e joIne rAjAne vizvAsa AvI gayo ane te zIghratAthI rAtorAta ghoDA para besIne ujjayinI tarapha pAcho pharyo. prAtaHkALa thatAM ja jyAre senAdhipati ane mukhyAdhikArIone A vAtanI jANa thaI ke rAjA bhAgIne tyAMthI ujjayinI cAlyA gayA tyAre teone Azcarya thayuM ke rAjA zA mATe cAlyA gayA haze? "nAyaka vinA senA laDI na zake' vara vagaranI jAnanI jema senA tyAM zuM kare. teo badhuM sameTIne ujjayinI AvI gayA. tyAM AvyA pachI teo jyAre rAjAne maLavA gayA tyAre rAjAe kahyuM - mane dhokhAmAM nAkhanAra e badhAne huM maLavA mAMgato nathI. bahu ja prArthanA karavA para ane dayanIyatA pradarzita karavA para rAjA teone maLyA. tamo tenI lAlacamAM zA mATe lapeTAyA ? rAjAe teone khUba ja Thapako dIdho. bicArA padAdhikArIo AzcaryamAM paDI gayA. lAMca kevI ne vAta kevI. ApaNe kAMI jANatA nathI. aMtamAM vinamrabhAve eka sevake kahyuM-deva! varSothI ame ApanuM namaka khAIe chIe. bhalA ame ApanI sAthe AvI jAtanuM chaLa karI zakIe kharA? A cAlabAjI abhayakumAranI ja che. teNe ja ApaNane dhokho Apyo che. teNe ja Apane bhUla bhUlavaNImAM nAMkhIne tenA pitAnuM ane rAjyanuM rakSaNa karyuM che. 130. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMdrapradyotananA gaLe A vAta utarI gai. tene abhayakumAra para bahu krodha Avyo. teNe nagaramAM DhaMDherA piTAvyo ke je koi mANasa abhayakumArane pakaDIne mArI pAse lai Avaze tene bahumUlya puraskAra ApavAmAM Avaze. nagaramAM ghoSaNA to thai. paraMtu bilADInA gaLAmAM ghaMTI bAMdhavA jAya koNa? rAjAnA maMtrIo, senApatio AdithI laine sAdhAraNa vyakti sudhI darekane A vAta pahoMcADI paNa koinI hiMmata cAlI nahi. AkharamAM eka vezyAe A kArya karavAnI hAma bharI. te rAjagRha gai. tyAM jaine Adarza zrAvikA jevI dharmakaraNI karavA lAgI. kayAreka kayAreka te abhayakumArane paNa maLatI. thoDo samaya vItyA bAda te pAkhaMDI zrAvikAe eka divasa abhayakumArane potAne tyAM bhojana karavA nimaMtraNa mokalyuM. zrAvikA samajIne abhayakumAre notaruM svIkArI lIdhuM. vezyAe khAvA lAyaka dareka vastuomAM nazA caDe evo padArtha nAkhyo hato. te vastune ArogatA ArogatA ja abhayakumAra mUrchita thai gayo. gaNikA A paLanI ja rAha joi rahI hatI. teNIe vilaMba karyA vagara abhayakumArane potAnA rathamAM nAMkhIne ujjayinI jaine caMdrapradyotana rAjAne soMpI dIdho. abhayakumArane joine rAjA harSita thayo. abhayakumAra jyAre hozamAM Avyo tyAre vyaMgamAM parihAsa pUrvaka rAjAe kahyuM kema beTA! dhokhAbAjInuM phaLa maLI gayuM ne? kevI caturAi karIne meM tane ahIM pakaDI maMgAvyo? abhayakumAre jarA paNa gabharAyA vagara ane nirbhayatApUrvaka kahyu mAsA! Ape to mane behozImAM rathamAM nAkhIne ahIM maMgAvyo che, paraMtu huM to Apane hozapUrvaka rathamAM besADIne jUtAno mAra mArato rAjagRhamAM lai jaiza. rAjAe abhayakumAranI vAtane upahAsa samajIne TALI nAMkhI ane abhayakumArane tyAM ja rAkhI lIdho. paraMtu abhayakumAre badalo levAno nirNaya karyo hato. te mokAnI rAha joto hato. thoDA divasa vyatIta thavA para abhayakumAre eka yojanA banAvI. yojanA anusAra eka evI vyaktinI khoja karI ke jeno avAja bilakula caMdrapradyotana rAjA jevA ja hato. evI garIba vyaktine bahu moTA inAmanI lAlaca ApIne potAnI pAse rAkhI lIdho ane potAnI yojanA te mANasane abhayakumAre samajAvI dIdhI. eka divasa e garIba mANasane abhayakumAre rathamAM besADayo ane nagaranA madhya bhAgamAM tenA mastaka para jUtAno mAra mArato mArato abhayakumAra nIkaLyo. jUtAno mAra khAnAra bUmAbUma karato hato ke abhayakumAra mane jUtAthI mAre che mATe mane bacAvo... bacAvo... potAnA rAjA jevo avAja sAMbhaLIne loko doDIne pelA mANasane choDAvavA mATe tyAM AvyA. teone joine jUtA mAranAra ane jUtA 131 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAnAra baMne khaDakhaDATa hasI paDyA. abhayakumArano khela joIne loko cUpacApa tyAMthI cAlyA gayA. abhayakumAre niraMtara pAMca divasa sudhI A prakriyA karI, tethI tyAra pachI bajAranA loko kumAranI A krIDA samajIne hasatA hatA paraMtu koi paNa mANasa tene choDAvavA mATe jatA nahi. chaThThA divase moko joine abhayakumAre rAjA caMdrapradyotanane bAMdhI lIdhA ane baLapUrvaka rathamAM besADIne tenA zira para jUtA mArato te madhya bajArathI nIkaLyo. rAjA bUmAbUma kare che. "are! doDo! pakaDo! abhayakumAra mane jUtA mArato mArato laI jAya che. lokoe joyuM paNa pratidinanI jema abhayakumAranuM manoraMjana samajIne hasatA hatA. koI paNa rAjAne choDAvavA na gayA. e rIte nagaranI bahAra nIkaLIne abhayakumAre pavana vege rathane doDAvyo. rAjagRha AvIne ja dama lIdho. yathA samaye te potAnA pitAnI samakSa caMdrapradyotanane upasthita karyo. caMdrapradyotana abhayakumAranA cAturyathI mAra khAIne atyaMta lajjita thayo. lajjita vadane te zreNika rAjAnA pagamAM paDyo ane pote karelA aparAdhanI kSamA mAMgI. rAjA zreNike te kSaNe caMdrapradyotanane kSamA ApI, pachI rAjasI sanmAna pradAna karIne pharI ujjayinImAM pahoMcADI dIdho. tyAM te potAnuM rAjya nyAyapUrvaka karavA lAgyo. rAjagRha nagaranA lokoe abhayakumAranI mukta kaMThe prazaMsA karI. A abhayakumAranI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. (2) cANakya - pATaliputranA rAjA niMde kupita thaIne ekavAra cANakya nAmanA brAhmaNane potAnA nagarathI bahAra nIkaLI javAnI AjJA ApI. cANakya saMnyAsIno veSa dhAraNa karIne tyAMthI ravAnA thayo. pharatA pharatA te maurya dezamAM pahoMcyo. tyAM eka gAmamAM koI eka kSatriyANIne caMdrapAna karavAno dohada utpanna thayo. dohada pUrNa na thavAthI kSatriyANI dina pratidina dUbaLI thavA lAgI. tenA patie patnIne pUchyuM tuM dUbaLI kema dekhAya che? kAMI daI thayuM hoya to vAta kara. patnIe dohadanI vAta karI. teNInI vAta sAMbhaLIne teno pati paNa ciMtAmAM paDI gayo. teNInI A IcchA huM kaI rIte pUrNa karI zakIza? dohada pUrNa nahi thavAthI teNI ati dUbaLI thavA lAgI. teno pati vicAra kare che ke jo A strIno dohada pUrNa nahi thAya to te marI jaze. A arasAmAM saMnyAsI cANakya pharato pharato e gAmamAM Avyo. te samaye kSatriya gharanI bahAra udAsa beTho hato. cANakya tenI udAsInuM kAraNa pUchyuM. kSatriye tenI patnInA dohadanI vAta batAvI. e vAta sAMbhaLIne cANakya kahyuM- huM teNInI IcchA pUrNa karI daIza. cANakya te strInI icchA pUrNa karavA mATe nagaranI bahAra eka taMbU banAvyo. 132 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI upara eka caMdrAkAra chidra banAvyuM ane pUrNimAnI rAtrie chidranI nIce eka thALImAM peya padArtha rAkhI dIdho. te divase tyAM eka mahotsava rAkhela hato, emAM kSatriya ane kSatriyANIne paNa bolAvyA. jyAre caMdra te chidranI upara Avyo tyAre tenuM pratibiMba thALImAM paDyuM. te ja samaye cANakya kahyuM-bahena! A thALImAM caMdra che tenuM pAna karIlo. kSatriyANIe e peya padArthanuM prasannatA pUrvaka pAna karyuM. je kSaNe teNI e caMdra pIdho te ja kSaNe cANakya chidra upara eka kapaDuM DhAMkI dIdhuM. jethI caMdrano prakAza Avavo baMdha thai gayo. kSatriyANI caMdranuM pAna karIne khuza thaI gaI. teNInI icchA pUrNa thavAthI te zIdhra svastha banI gaI. ane sukhapUrvaka garbhanuM pAlana karavA lAgI. samaya thavA para caMdra samAna tejasvI putrane janma Apyo. bALaka garbhamAM Avyo tyAre mAtAne caMdrano dohada utpanna thayo hato. tethI tenuM nAma "caMdragupta rAkhyuM. caMdragupta jyAre juvAna thayo tyAre potAnI mAtAne caMdrapAna karAvanAra cANakyanI sahAyatAthI rAjA naMdane mArIne pATaliputrano rAjA banI gayo ane cANakyane potAno maMtrI banAvyo. A cANakyanI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. A pramANe cAre budhdhi otpAtikI, vainacikI, karmanA ane pAriNAmikInA daSTAMto varNavyA che. pahemacariyuM vIra sidhdhi pAmyA pachI pAMcaso ne trIsa varSa vItyA pachI A carita racAyuM hatuM. A carita 10 hajAra zloka pramANa ane 118 udeza-parvamAM vibhakta karela che. paumacariyuM graMtha vize vidvAna paMDita lAlacaMdra bhagavAnadAsa gAMdhI kahe che ke, AcArya zrI vimalasUrie jaNAvyA mujaba prathama vIra jine pachI gautamasvAmIe magadha dezanA mahArAjA zreNika AgaLa A rAmacaritane prakAzita karyuM hatuM. loka pracalita rAmAyaNanI ghaNI mAnyatAo yathA yogya nathI. tenuM vAstavika svarUpa judA prakAre jaNAvyuM hatuM.' AgAmodhdhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajInA ziSya AcArya zrI hemasAgarasUrIjI paumacariyuM vize kahe che ke, "Itara matanA racAyelA rAmAyaNomAM AvatA visaMvAdI, asaMgata ane saMdehotpAdaka vRttAntonA yathArtha avisaMvAdI ane niHsaMdeha svarUpane jaNAvavA pUrvaka A prAkRta padyamaya alaMkArika vividha varNano ane vRttAntothI yukta caritranI racanA karelI che. sahuthI prathama caritra ane caritrakAra thayA hoya to A caritra ane caritrakAra che. caritrakAre rocaka zailIthI 118 vividha uddezA, parvo ane adhikAromAM kulakaro, RSabhadeva, sagara, mandodarI, bhuvanAlaMkAra hAthI, 133 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugrIva, vAlI, aSTApada-kSobha, dazaratha, janaka, sItA, bhUtazaraNamuni, jaTAyupakSI, zabUka, vibhISaNa, kuMbhakarNa, indrajita, rAma, lakSmaNa, bhAmaMDala, vizalyAkanyA, rAvaNavadha, nArada, bharata ane teno hAthI sAthe saMbaMdha, sItA-nirvAsana, tenI kaThora tapazcaryA, dIkSA, lakSmaNanuM mRtyu, rAmavilApa, lavaNa-aMkuzanA tapa, hanumAnanI dIkSA, rAmanirvANa vagere mukhya pAtronA vartamAna, bhUta ane bhAvI bhavo, emaNe bAMdhelA zubhAzubha karmanA bhogavaTAo kevI rIte bhogavyA. vacamAM saMvegotpAdaka dharmadezanA. te kALe cAlatA jANavA yogya rIta-rivAjo, aneka prakAranA rasapUrNa varNano AlekhyA che. vaLI A caritramAM aneka rAjA-rANIo, kuMvara-kuMvarIo, pradhAno, zreSThIo AdinI saMkhyAbaMdha dIkSAo ane nirvANo thayA che. caritranAyakanA samayamAM vIzamAM zrI munisuvratasvAmI tIrthakara bhagavaMtanuM zAsana pravartatuM hatuM. temanA zAsanamAM gAmogAma jinamaMdiro hatA. temAM niraMtara mahotsavAdi pUjA-prabhAvanAo thatI hatI. /1 A caritra vAMcanArane mArga prApti, samyatva, deza-sarvavirati yAvat manuSyabhava saphala karavAnI sAmagrI nakkI prApta thAya che. graMthakAre chevaTamAM (patra 480) kahela che, te pramANe icchita manorathanI saphalatA thAya che ane durgatinA mArgano nAza thAya che. paumacariyuM vize vidvAna hIrAlAla 2. kApaDiyA kahe che ke, paumacariyamAM sItApati rAmanI kathA rajU karAI che. "pauma" e pAiya-prAkRta zabda che ane ene mATeno saMskRta zabda "pA" che. pAiyasamahaSNavamAM pauma zabdanA vIsa artho ApyA che. A paikI 11 artho sacetana padArthonA-vyaktionA nAmarUpa che. 1. sItApati rAmacaMdra, ra.vAsudeva kRSNanA vaDilabaMdhu-balarAma, 3. A avasarpiNImAM utpanna thayelA eka cakravartI rAjA pakvotaranA putra, 4.eka nRpati, pa.mAlya parvatanA adhiSThAyaka deva, 6.bharatakSetramAM AgAmI utsarpiNImAM utpanna thanArA AThamA cakravartI, 7.bharatakSetranA bhAvi AThamA baladeva, 8.zreNika narezvarano eka pautra, 9. eka jaina muni, 10.padmavRkSanA adhiSThAyaka deva, 11.mahApA nAmanA jinadeva pAse dIkSA lenAra eka nRpati."/> rAmAyaNa guNaratnasUri "jaina rAmAyaNa graMtha" prastAvanA lakhatA jaNAve che ke, pAchaLanI ghaNI sadIothI bhAratanA ja nahi, paraMtu saMpUrNa vizvanA jana sAmrAjyanA hadayamAM jeTalo prabhAva rAmAyaNa ane mahAbhAratano rahyo che, teTalo bIjA koI graMthano dekhAto nathI. bhAratIya vyakti pachI bhale te koIpaNa prAMtano 134 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya, koI paNa dharma saMpradAyathI joDAyela hoya, zaherI hoya ke gAmaDiyo, suzikSita hoya ke abhaNa, te rAmAyaNathI paricita hoya ja che. rAmAyaNe ApaNA nutana sAhitya vagerene atyaMta prabhAvita karyuM che. vidvAnonuM kahevuM che ke vAlmikI rAmAyaNanA pUrve paNa aneka rAmakathAo pracalita hatI. jene maukhika paraMparAe jIvita rAkhI hatI. vAlmikI rAmAyaNamAM paNa aneka pratibhAzALIoe potAnI budhdhi pramANe kAMIka umerI navI vivecanA karI che. AvA yogadAnathI rAmAyaNa pahelA karatA paNa rocaka banI che."N vAlmikInI sAthe "tulasI rAmAyaNa" (vrajabhASA), durgAvara kRta "mItarAmAyaNa" (baMgAlI), divAkara bhaTTa kRta 'rAmAyaNa" (kAzamIrI), ekanAtha kRta bhAvArtha rAmAyaNa (marAThI), kaMpana kRta paMpA rAmAyaNa (kannaDa), vagere keTalAka evA graMtho che ke je prAMtIya bhASAmAM lakhAyela che. jenuM aMtaraMga to lagabhaga vAlmikI rAmAyaNa jevuM ja che paraMtu bahiraMgamAM emanA kartAonI pratibhAzaktinA agaNita AviSkArono anubhava karI zakAya che. bhAratamAM yugo yugothI cAlI AvatI maulika jaina saMskRtie Arya saMskRtine eka navuM ane anokhuM yogadAna ApyuM che. ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigrahanI AgrahI jaina dharma saMskRti bhArata ane bIjA keTalAka dezomAM maLe che. jaina saMskRtie rAmAyaNane ananya mahatva ApyuM che. jena saMskRti pramANe rAmAyaNano samaya lagabhaga poNA bAra lAkha varSa pUrve bhagavAna munisuvrata svAmI thayA. emanI ja paraMparAmAM suvratamuni thayA. temanA sAnnidhyamAM rAmacaMdrajIe sAdhanA karI hatI. Ama, poNA bAra lAkha varSa pUrve rAma, lakSmaNa, sItA vagere thayA evuM keTalAka vidvAno mAne che. pAchaLathI bhagavAna mahAvIre kevaLajJAna vaDe A rAmAyaNanA prasaMgone joyA ane e prasaMgone temanA ziSya gaNadhara gautama svAmIe sUtrarUpe racyA. te pachI paraMparAe A jaina rAmAyaNa AcArya zrI vimalasUri pAse AvI. emaNe 195 varSa pUrve prAkRta bhASAmAM paumacariya nAmanA graMthanI racanA karI. temaja 900 varSa pUrve triSTizalAkA vagere graMthonI racanA thaI. jaina rAmAyaNanI vizeSatA kaI ghaTanAothI koNa vairAgya pAmI AtmakalyANa sAdhe cheH 1.dazarathanA pitA rAjA anaraNya mitranA saMdezathI. 135 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2.vRdhdha kaMcukIne joI rAjA dazaratha. 3.rAvaNanuM mRtyu joIne vairAgI banelA kuMbhakarNa, indrajIta, meghavAhana, maMdodarI. 4.pitAzrInI dIkSAthI bharata. pa.putrano vairAgya joIne kekeyI. 6. saMsAra sukhanI asAratA samajIne sItAjI. 7.sUryAstane joI hanumAnajI. 8.lakSmaNanuM mRtyu joIne lava-kuza. 9.devanA pratibodhathI rAma. 10.rAmanI dIkSA sAMbhaLIne zatrughna. 11.lakSmaNanI uttarakriyAthI jAgRta thayelA sugrIva, bibhISaNa Adi. Ama rAmAyaNane dIkSAnI khANa kahevAya che. yuvA varga A graMthamAM chaLakatA vIrarasa ane vairAgyarasathI preraNA prApta karI zake che. pApa kAryane rokavA mATe rAmacaMdrajI ane lakSmaNajI DaryA na hatA. vartamAnakALa rAmAyaNathI kAMI vizeSa bhinna nathI. pApI ane adhama manodazA rAkhanAra vyaktione rokavA ane sadAcAranI rakSA mATe prayatna karavo joie. keTalAke budhdhijIvIo ema mAne che ke jenA sidhdhAMtomAM ahiMsAne anAvazyaka mahattva ApavAmAM AvyuM che. tethI jaina kSatriyo potAnA dharma sidhdhAMtono svIkAra karIne kSAtradharmathI dUra thatA jAya che. paraMtu emanI dhAraNA khoTI che. kAraNake rAmalakSmaNa, sItAnA zIla dharmanI rakSA maTe aparAdhI rAvaNanA virudhdha yudhdha karyuM ja hatuM. anyAya, anaitikatA, asadAcAranA virodhamAM AvazyakatA anusAra yudhdhano saMdeza ApanAra jaina sidhdhAMtanuM A pAsu rAmAyaNamAM pragaTarUpe dekhAya che. mAtRprema - badhA pathaMtronI mUla-sUtradhAra kaikeyIne paNa vanavAsa jatI vakhate rAmacaMdrajI praNAma kare che. oramAna mAtA kaikeyI pratye paNa te sagI mAtA jevo vyavahAra kare che. bhAtRprema:- bhAtRbhakta lakSmaNa ghara choDI rAmane anusare che. ane bharata paNa ghaNA kALa sudhI icchA na hovA chatAM zrIrAmanA Adezane anusarIne rAjyano padabhAra saMbhALyo. 136 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satI sItA - eka bAju rAjavaibhavane tyAgIne rAmanI sAthe nIkaLelI sItA, to bIjI bAju sItAjI tarapha AkarSita thayelA patino premano saMdeza laIne sItAjI samakSa AvanArA maMdodarI che. Adarza sAsu - rAmane vanavAsanI anumati ApatI vakhate kauzalyAne je du:kha thayuM hatuM enAthI anekagaNuM adhika du:kha sItAne anumati ApatA thayuM hatuM. te ApaNI sAme sAsunuM Adarza dRSTAMta pUruM pADe che. camatkAro:- bALako mATe AkAzagAmI vidyAdhara, zitAdivya, kRtrimAkRtrima sugrIva, jaTAyudeva, atula zaktizAlI ane vinamra hanumAna, camatkAronA sarjaka vividha deva vagere pAtro adbhuta AkarSaNa UbhuM kare che. zrIrAma pratye emanuM zuM RNAnubaMdha haze ke devalokanA vibhinna starothI jaTAyu vagere devo pRthvI upara kheMcAI AvatA hatA. rAmAyaNanA pratyeka pAtra upara eka svataMtra graMtha lakhI zakAya evI vizeSatA ekaeka pAtramAM bharI paDI che. Ama, yuvA peDhI rAmAyaNanA pAtronA jIvana vaDe navA dhyeya ane AdarzonA nirmANanuM kArya karI zake che. rAmAyaNanA dareka pAtranuM bhASaNa, saMbhASaNa, mauna, kriyA, prakriyA ane dharmasAdhanA ApaNA mATe bodhakAraka bane che. rAmAyaNamAM vimAnazAstra ane zastrAstrono ullekha paNa maLe che. temAM rAjA madhunI pAse amarendra Apelo prakSepAstra paNa zAmila che. je lagabhaga terahajAra ki.mI. dUra jaIne prahAra karIne pharI pharI potAnA svAmI pAse AvI jatuM. A ja graMthonA abhyAsa thakI kadAca videzI vaijJAnikoe aneka anveSaNa karyA haze. rAmAyaNanuM adhyayana karavAthI kaI kaI rIte phAyado thAya che ane yuvA peDhI teno kayAM kevI rIte upayoga kare che - atyAranA Adhunika yugamAM ApaNA vadhatA tanAva ane sAmAjika tanAvathI mukAbalo karavAnuM zIkhave che. sItAnA virahaagnimAM baLatA rAme potAnuM du:kha bhUlI jai jaTAyu, sugrIva AdinI sahAya karI. sAmAjika saMbaMdhonI zithilatA je atyAre vadhatI jAya che tenI sAme daDhatA pradAna karI che. rAmAyaNano sAda ApaNA raktapravAhanI aMdara vahe che ane hRdayanI dhaDakanomAM saMbhaLAya che. AjanuM jIvana je pAzcAtya saMskRtinuM anusaraNa karI rahyuM che, TI.vI. temaja 137 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mobAila, AIphona, TebaleTa jevI Adhunika TekanolojI dvArA upabhoktAvAdanuM nirmANa thaI rahyuM che. vyakti svArthI banI rahI che. A.guNaratnasUrie nIcenA graMthonA AdhAre jaina rAmAyaNa lakhI che. kartA samaya graMtha zivabhakta kAlidAsa raghuvaMza(prAkRta) revaraMsa phAdhara kAmila bulka I.sa.1950 rAmakathA(hiMdI) hemacaMdrasUri 1ramo seko saptasaMdhAna kAvya svayaMbhU-tribhuvana I.sa.8mI pauma carivuM sadInA madhyakALa ka.sa.hemacaMdrasUrino ziSya siyAcariya rAmacaMdra kSamAzramaNa mavAdI (lupta graMtha) rAmAyaNa devavijayagaNi I.sa.1596 rAmacaritra kRSNadAsa I.sa.158 puNyacaMdrodaya purANa meghavijaya I.sa.1750 pachI laghu triSaSTi meghavijaya i.sa.1750 pachI saptasaMdhAna kAvya ka.sa.hemacaMdrasUri i.sa.1ramo seko yogazAstra svoprajJavRtti harirSaNa i.sa.931-2 bRhad kathAkoSa digaMbara kavi raviNa AcArya 734 pacarita(pa.ca.nuM saMskRta) 123 parvo (1800 zlokapramANa) vimalasUri paumacariyuM (1000 zlokapramANa 118udezA parva) zIlAcArya caupana mahApuruSa caritra (1ra600zlokapramANa) guNabhadra kavi (di.) saM.955 uttarapurANamAM mahAkavi puSpadaMta(di.). 11mI sadI tisaddhi mahApurisa guNAlaMkAra 925 138 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DaoN.helana.ema.johansane triSaSTinA 105rvanuM aMgrejI (amerikana viduSI) karyuM che. jemAM 7mAM parvamAM jaina rAmAyaNano ullekha che. rAmacaMdrasUri rAghavALyudaya, raghuvilAsa zrI jaina tapAgacchanA 17mI sadI rAmacarita muni devavijayajI kRtasaMskRta gadyamAM) AnaMdasAgarasUri saM.1970 mULa paumacariyuM (pra.prakAza) lAlacaMdra bhagavAna gAMdhI saM.ra007 jaina satyaprakAza mAsika (varSa-17 aMka-1) amadAvAdamAM jaina rAmAyaNano lekha zAMtilAla chaganalAla upAdhyAya saM.199ramAM paumacariyuM graMtha para lekha Apela che. (AtmAnaMda janmazatAbikA smAraka graMthamAM che.) Aje je ema.bI.e., ejInyarIMga, sI.e. vagere jevI DIgrInI jarUra paDatI. jyAre rAmAyaNamAM vagara DIgrIe ane TekanolojIe menejamenTa thatuM ane Adarza jIvana banatuM dekhAya tyAre rAmAyaNa vikaTa paristhitimAM zreSTha jIvananuM mArgadarzana puruM pADe che. munisuvratasavAmInA samayamAM banelI A ghaTanA gaNadharo dvArA gUMthAI ane madhyakAlIna yugamAM nIcenA graMtho lakhAyA ane pracalita thayAM jemAM rAmAyaNano ullekha che. vimalasUri 1995 varSa pUrve vI.saM.530 paumacariyuM (sauthI prakhyAta) ka.sa.hemacaMdrAcArya 900 varSa pUrve 12mo saiko triSaSTi zalAkA puruSa (7muM parva) pa.pU.saMghadAsagaNi ma.sA. vi.saM.732(8mI sadI) vasudevahiMDI (sauthI prAcIna) pa.pU.guNabhadra ma.sA. i.sa.9mI sadI uttarapurANa(parva 68) pa.pU.bhadrezvara ma.sA. 11mo seko kathAvali pa.pU.ravisena ma.sA. i.sa.678 padmapurANa pa.pU.svayaMbhU ma.sA. 8mI sadI mahApurANa 139 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa.pU.kRSNadAsa ma.sA. puNyacaMdrodayapurANa pa.pU.dhanezvara ma.sA. 14mo seko. zatruMjaya mahAbhya (sarga-9) pa.pU.zIlAMkAcArya i.sa.868 covanamahApuruSacariyuM madhyakAlIna yuga pachI Adhunika yugamAM jainetara rAmAyaNa uparathI nATako, siriyalo banyA ane hAlanA arvAcIna yugamAM to mesejamAM ane projekTamAM(sTaDImAM) rAmAyaNano AdhAra levAya che. alaga alaga rAmayaNonI vibhinna ghaTanAono samanvayaH1. koI rAmAyaNa kartA kahe che sItAjIe azoka vATikAmAM sapheda phUla joyA, to bIjI koie jaNAvyuM ke lAla phUla joyA. A vivAdamAM paDyA vagara jo hakIkatano samanvaya karatA ema paNa banI zake ke virahAgnithI roI roIne paNa lAla jaNAyA hoya. vAstavika paristhiti to e che ke sItAjIne AvI sugaMdhI vAtAvaraNamAM paNa AnaMdano anubhava nahoto thato. A Adarza samajavo joIe. 2. koI racanAkAra eka ja patnI darzAve che. to bIjA uttarapurANa, mahApurANa, paumacariyuM vageremAM bahupatnIo batAvavAmAM AvI che. vivAdamAM na utaratA patnInA pati pratyenA samarpaNabhAvane Adarza samajavo joIe. 3. koI racanAkAre rAmane nIlavarNavALA ane lakSmaNane gauravarNavALA darzAvyA che. jyAre bIjA uttarapurANa, paumariyamAM anAthI virudhdha varNavALA batAvyA che. AvI carcAmAM paDyA vagara temanA bhAtRprema, adbhuta parAkramono vicAra karavo joie. 4. koI hanumAnajIne bAlabrahmacArI batAve che to koI nA pADe che. paraMtu badhA ja temanA zreSTha parAkrama tathA rAmacaMdrajI pratyenA bhaktibhAvanI prazaMsA kare che. A Adarza che tema vicAravuM joIe. pa. koI rAmAyaNakAre rAmacaMdrajIne zreSTha adhyAtma puruSa batAvyA che to bIjAnA matAnusAra dIkSA lIdhA pachI zreSTha AdhyAtmika pravRttivALA banyA. A carcAmAM paDyA vagara temanA uttama vyaktitvane Ardaza mAnavo joIe. ghaNA badhA sUryavaMzIoe saMyama jIvana apanAvyuM che. 6. paumacariyuM pramANe rAvaNano vadha lakSmaNanA hAthe thayo nahi ke balarAma evA rAmathI. A matabhedanAM carcAmAM paDyA vagara kharAba karmo karavAthI phaLa bhogavavuM paDe 140 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che e Adarza keLavavo joie. 7. A sivAya 'vAnara' e vidyAdharanI jAta che nahi ke vAMdaro emanA dhvaja upara cihnarUpe hoya che. 8. kuMbhakarNanI ghora nidrA ane anucita AhAranI vAta je ajainomAM karI che enI tIkhI TIppaNa vimalasUrie paumariyamAM karI che.(pa.ca. pAnA naM 20) 9. suvarNa mRganI vAta kalpita che evuM keTalAkanuM mAnavuM che. chatAM caupanna mahApurisa cariyaMmAM eno ullekha che. (pa.ca. pAnA naM 20) 10. zIlanI parIkSAmAM uttIrNa thayelI sannArI(sItA)ne lakSmaNa dvArA mokalavAmAM AvI e vAtano virodha karatA vimalasUri paumacariyuM graMthamAM kahe che ke kRtAMtavadana nAmanA senApati sItAne vanamAM mUkI AvyA. lakSmaNe vanavAsano virodha karyo che. (pa.ca. pAnA naM 20) A matabhedamAM budhdhijIvI varga evuM mAne che ke game tema paNa rAme sagarbhA (sItAne) vanamAM mokalI dIdhA. e anucita kArya lAge che. ane koi graMthakAroe rAmanA A kRtyanI kaDaka AlocanA karI che. vizeSa matabhedonI carcA karavA mATe tulanAtmaka abhyAsa karavo paDe je samaya ane viSayanI maryAdAne kAraNe karavo zakya nathI. paumacariyaM graMthanI prastAvanAnA AdhAre: rAvaNa vize mAnavAmAM Ave che ke rAvaNa vivadha rUpo dhAraNa karI zakato hato. rAvaNe 55 mahAvidyAo prApta karI hatI. enA nAmo paumacaricaMmAM pR.61mAM che. rAvaNane aneka patnIo hatI. jema ke maMdodarI, cha hajAra vidyAdhara kanyAo. rAvaNa-surasasuMdara, rAvaNa-vaizramaNa, rAvaNa-cama, rAvaNa-vAlI, rAvaNasahasrakiraNa, rAvaNa-nalakubera, rAvaNa-varuNa, lakSmaNa-rAvaNa, Adi joDe yudhdha khelAyA. rAvaNanI jinabhakti- nasa kADhIne vINAnA tUTelA tArane joDyo. jenA kAraNe tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM. rAvaNanI pratijJA- anaMtavIrya nAmanA munivara pAse pote pratijJA lIdhI hatI ke koi paNa strI rUpa rUpanA aMbAra bhale hoya to paNa tenA samAgamArthe baLAtkAra karavo nahi. 141 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. AcArya zrI bhadraguptasUrizvarajI ma.sA. rAmAyaNa vize kahe che ke, vAlmIki rAmAyaNa ane tulasIkRta rAmAyaNamAM je vAto ApaNane vAMcavA nathI maLatI tevI aneka satya ane vAstavika vAto triSaSTizalAkA puruSa caritra graMthamAM vAMcavA maLe che. rAvaNanA janmathI mAMDIne cauvanakALa paryaMtanI aneka ajANI vAto, rAkSasadvIpa ane vAnaradvIpanI aneka romAMcaka ghaTanAo hanumAnamAtA aMjanAsuMdarInuM bhAvapUrNa caritra. A badhuM anyatra aprApya, jaina rAmAyaNa graMthomAM vistArathI jANavA maLe che. Aje manuSyane tattvagraMtho, upadezagraMtho ke philosophInA graMtho kathA graMtho vAMcavA vadhu priya che. vRdhdha, yuvAna ke bAla sahune kathAo vAMcavI game che. jevI kathA tevo bhAva vAcakanA manamAM pragaTe che. rAmAyaNanI kathA evI mahAkathA che ke te vAMcanArA manuSya para suMdara prabhAva pADe che. 185 rAmAyaNane AdhAre satI sItAH kathAvastuH- mithilA nAmanI nagarImAM janakarAjA rAjya karato hato. tene videhA nAmanI rANI hatI. tene ghaNA samaya pachI garbha rahyo. garbhakALa pUrNa thatAM teNe be bALakone janma Apyo. pUrvabhavanA koi eka vairI deva rANInI samIpamAM rahela bALaputranuM haraNa karyuM. tene lai jaine vaitADhya parvata upara vaselA caMdragati nAmanA vidyAdharanA bagIcAmAM kumArane mUkyo. caMdragatirAjAne putra na hovAthI teNe A bALakumArane potAnI pAse rAkhyo ane tenuM nAma bhAmaMDaLa rAkhyu. A bAju putra guma thavAthI rAjA-rANInA zokano pAra na rahyo. co tarapha zodhakhoLa karI chatAM putra na maLavAthI bhAgyano doSa mAnI putrI-sukhamAM ja AnaMda mAnI samaya vItAvavA lAgyA. A putrInuM nAma sItA. thoDA samayamAM sItA bAlyAvasthA vItAvI kaumArcavasthAne pAmI. eTale tene vidyAcArya pAse dhArmika, naitika, vyavahArika ityAdi sarva prakAranI keLavaNI ApavAmAM AvI. sItA suMdaratAmAM zreSTha hatI eTaluM ja nahi paNa guNamAM paNa te sarvotama hatI. have janakarAjAne tenA lagnanI phIkara rahevA lAgI. tevAmAM ekavAra babara dezanA maleccha rAjAo janakanA rAjya para caDI AvyA. tyAre janaka rAjAe mitra dazarathanI sahAya mAMgI. dazaratha rAjAnA putra zrIrAmacaMdrajIne A vAtanI khabara paDI eTale lazkara lai mithilA javA rAma-lakSmaNa taiyAra thayA. potAnA adbhuta baLe rAmacaMdrajIe malecchono parAjaya karI temane nasADI mUkyA. rAmacaMdrajInA guNa, rUpa, budhdhi joi janaka rAjAe sItAjInA vivAha temanI sAthe ja karavAno nizcaya karyo. sItAjIe paNa rAmacaMdrajIne sarvaguNa saMpannadhArI temanu hRdaya zrIrAmane caraNe soMpyuM. 142 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Thera Thera sItAjInA rUpanA vakhANa thavA lAgyA. A vAtanI nAradajIne khabara paDatA te sItAne jovA mithilA nagarImAM AvyA ane sIdhA mahelamAM peThA. A vakhate sItAjI ekalA hatA. nAradajInI pILI AMkho, pILA vALa, pILA vastro Adi joI sItAjI gabharAyA ane bhayabhIta banIne bUma pADI uThayA. tyAre dAsIo tyAM doDI AvI ane nAradajInI pITAI karI. nAradajI tyAMthI bhAgI chUTayA ane uDIne vaitADhaya parvata para AvyA. temane khUba krodha caDayo. sItAnuM vera levAno nizcaya karyo. sItAjInuM Abehuba citra banAvI caMdragati rAjAnA putra bhAmaMDaLanA mahelamAM praveza karyo. bhAmaMDaLane sItAjInuM citra batAvyuM. te mohAMdha banyo ane sItAne meLavavAnI IcchA utpanna thaI. AthI caMdragati rAjAe janakarAjAne palaMga sahita upaDAvI potAnA mahelamAM mUkAvyo. janaka rAjA pAse bhAmaMDaLa mATe sItAnI mAMgaNI karI. tyAre janaka rAjAe kahyuM ke sItAjIe dazaratha rAjAnA putra rAmacaMdrajIne potAnuM hadaya soMpyuM che. tyAre caMdragati rAjAe eka dhanuSa ApyuM ane kahyuM ke baLadeva ane vAsudeva ja upADI zake evA A dhanuSane je toDe tene tamArI putrI paraNAvo. janaka rAjA kabUla thayA. svayaMvara maMDapa taiyAra thaI gayo. rAmacaMdrajI ane lakSmaNajI dazaratha rAjAnI AjJA laIne AvyA. sItAjI hAthamAM puSpono hAra laI svayaMvara maMDapamAM sakhIo sAthe AvyA. eka pachI eka rAjAo dhanuSa upADavA jAya che paNa uMcakI zakavA samartha thatA nathI. chevaTe rAmacaMdrajI te dhanuSa upADe che. sItAjI rAmacaMdrajI sAthe lagnathI joDAya che. jyotiSI dvArA bhAmaMDaLane kahevAmAM Ave che ke sItA tArI sagI bahena che. tyAre te kudaSTi mATe sItAjInI mAphI mAMge che ane khUba paherAmaNI Ape che. have rAmacaMdrajI sItA sAthe ayodhyAmAM praveza kare che. zAstra pramANe karmanuM phaLa avazya bhogavavuM paDe che. zravaNa nAmanA AMdhaLA mAbApanA ekanA eka putranuM ajANya bANa mArI mRtyu nIpajAvI dazarathe vRdhdha mAbApane putrano viyoga karAvyo tevI ja rIte dazarathane paNa putra viyogano samaya thayo. dazarathanI rANI kaikayIe agAu raNa saMgrAma vakhate rAjAno ratha potAnI AMgaLI vatI calAvyo hato ane rAjAne saMkaTamAM sahAya karI hatI. tethI kaikayI para prasanna thaI dazaratha rAjAe be vacana mAMgavA kahyuM hatuM. barAbara samaya joI kaikayI dazaratha rAjA pAse vacana mAMge che. (1)zrI rAmacaMdrajIne vanavAsa ane (ra)tenA putra bharatane rAjyagAdI. pitAnuM duHkha joI rAmacaMdrajI zarata mujaba vacana pALavAnuM ane khuzIthI vanavAsa svIkAravAnuM kabUla karyuM. rAjyavaibhava tyAga karyo. sAthe lakSmaNa ane sItAjI paNa nIkaLe che. rAjA dazaratha tarata ja mRtyune zaraNa thaI gayA. aneka pahADa parvato vaTAvatA teo cAlatA cAlatA keTalAka divaso bAda daMDakAraNyamAM AvI pahoMcyA. eka parNakuTI bAMdhI temAM vAsa karyo. phaLaphaLAdi khAine 143 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNe jaNA prabhu bhaktimAM samaya vyatIta karavA lAgyA. laMkA nagarInA rAjA rAvaNanI vhena zurpaNakhAne zaMbukanA nAme putra hato je sUryahAsa nAmanA dhanuSanI sAdhanA karavA mATe daMDakAraNyamAM Avyo hato. zaMbukane tapa karatA barAbara bAra varSa ane cha divasa pasAra thayA hatA. mAtra eka ja divasa bAkI hato. tenI AsapAsa comera jhADInI ghaTA prasarI gai hatI. te samaye lakSmaNa pharato pharato jhADInI thoDe dUra AvI ubho hato tyAM sUryahAsa nAmanuM dhanuSa lakSmaNa pAse AvIne paDyuM. lakSmaNe dhanuSane ajamAyaza karavA pelI jhADI tarapha bANa choDyuM. bANa zaMbukanA mAthAnI ArapAra utarI gayuM. lakSmaNe tyA jai joyuM to dhyAnastha yogInuM mAthu kapAi gayelu joyuM. lakSmaNane ghaNo pazcAtApa thayo. rAmacaMdrane saghaLI vAta nivedana karI. rAmacaMdrajIne paNa ghaNuM du:kha thayuM. A tarapha zurpaNakhA potAnA putranA tapanI mudata pUrI thatI hovAthI hAthamAM bhojanano thAla lai zaMbuka pAse AvI pahoMcI. zaMbukane mRtyu pAmelo jotA tenA krodhano pAra rahyo nahi. khUnInI tapAsa karatA pharatI pharatI rAmacaMdrajInI parNakUTImAM AvI pahoMcI. rAmacaMdrajI ane lakSmaNanA mukhAraviMda sAme te STi kare che tyA baMnenA rUpa para moha pAmI potAno prema saMpAdana karavA mAMgaNI karI. lakSmaNa ane rAme teno tiraskAra karyo. AthI krodhiSTa banI te potAnA bhAi rAvaNa pAse cAlI gai. zurpaNakhA rAvaNa pAse jai tenA bhANejanuM khUna karanAra rAjAne lakSmaNane yogya daMDa ApI verano badalo levA kahe che. sItAnA svarUpanuM varNana karI tene rAvaNanI paTarANI banAvavAnuM kahe che. zurpaNakhAnA zabdothI rAvaNa uttejita thAya che. puSpaka vimAnamAM besI daMDakAraNyamAM AvI pahoMcyo. dUrathI najara karatA lakSmaNa parNakuTImAM na hato. rAmacaMdrajI ane sItAjI hatA. eTale vidyAnA baLe dUra ubhA rahI lakSmaNanA jevo siMhanAda karyo. e sAMbhaLI rAmacaMdrajI bolyA,'nakkI lakSmaNa saMkaTamAM lAge che.'' te enI madade e dizAmAM jAya che. teTalAmAM rAvaNa parNakuTImAM sItAjI pAse Ave che ane sItAjIne uMcakI potAnA vimAnamAM nAMkhyA. vimAna AkAzamArge uThyuM. sItAjI dago thayo mAnI kalpAMta karavA lAgyA. vimAna laMkAnagarImAM AvyuM. rAvaNe sItAjIne azokavATikAmAM mUkyA. sItAjI rAmacaMdrajInI saMbhALa na maLe tyAM sudhI anna-jaLa tyAga kare che. rAvaNa sItAne manAvavA aneka strIone mokale che paNa sItAjI tiraskAra kare che. maMdodarI paNa rAvaNane 'sItA eka pavitra devI che' mATe tene nahi satAvavAno bodha karyo paNa rAvaNe gaNakAryo nahi. 144 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - A tarapha rAma-lakSmaNane khabara paDe che ke koI duSTa dago karyo che. Akhare sugrIvanI madadathI hanumAnajI ne sItAjInI zodhamAM mokalyA. hanumAnajI azokavATikAmAM rAmacaMdrajInI suvarNa mudrikA laI pahoMcyA tyAre sItAjIe sAtvana ApI te rAmacaMdrajI pAse AvI pahoMcyA ane saghaLI hakIkata kahI. rAma-rAvaNanuM yudhdha thAya che. vibhiSaNa je rAvaNano bhAI che te paNa rAvaNane ghaNuM samajAve che. chatAM rAvaNa mAnyo nahi. tethI vibhiSaNa rAmane zaraNe thayo. lakSmaNanA bANe rAvaNa ghavAyo, mRtyu pAmyo. rAmacaMdrajI lazkara sAthe laMkAmAM praveza karyo. sItAjI rAmacaMdrajInA page paDyAM. rAmacaMdrajIe laMkAnI gAdI para vibhiSaNane besADyo ane vanavAsanI mudata pUrI thatAM teo ayodhyA nagarImAM praveza karyo. rAmacaMdrajI nyAyI rAjA tarIke paMkAyA. prajAnA sukha duHkha sAMbhaLavA teo roja rAtre nagaracarcA jovA nIkaLatA. eka rAtre dhobInA ghara pAse ubhA rahI sAMbhaLyuM ke sItAjI cha mahinA rAvaNane tyAM rahyA to te kadApi zudhdha hoI zake ja nahi. kharekhara rAmacaMdrajI prajApAlaka kahevAya che chatAM temane tyAM aMdhera! sItAjInuM pUrva karma udayamAM AvyuM. rAmacaMdrajI bIje ja divase ratha sArathine sucana karI sItAjIne jaMgalamAM mUkI AvavAnuM kahe che. sArathi sagarbhA sItAjIne jaMgalamAM mUkI Ave che. sItAjI bhayAnaka vanamAM ahi tahi bhaTakavA lAgyA. ane karmane doSa detA kayAM javuM teno vicAra karavA lAgyA. tevAmAM puMDarikapurano rAjA vajasaMgha tyAM AgaLa nIkaLyo. sagarbhA ane duHkhI strI joI tene dayA AvI. tene bahena gaNI rakSaNa ApavAnuM kahI potAnA rAjyamAM laI gayo. kALAntare sItAjIe be mahAna putrone janma Apyo. ekanuM nAma anaMgalAvaNa ane bIjAnuM nAma madanaaMkuza baMne putro bahoMtera kaLAmAM pravINa ane parAkramI banyA. yuvAvasthAne pAmatA vajasaMghe potAnI kanyA anaMgalavaNane paraNAvI ane madanaaMkuza mATe pRthvIpuranA rAjA pRthvIrAjAnI kanakamALA nAmanI kanyAnI mAMgaNI karI. lava-kuza konA putra che e bAbata mAtA dvArA jANatA teo potAnI mAtAne vagara vAMke kADhI mUkavA badala rAma ane lakSmaNa para khUba gusse thayA. temanA sAme laDAI karavAnuM nakkI karyuM. sItAjIe ema na karavA samajAvyA paNa teo eka nA be na thayA. baMne vacce raNasaMgrAma maMDAyo. lakSmaNe lava-kuza para potAnuM sudarzanacakra choDyuM. te baMne bhAIonI AsapAsa pharIne lakSmaNanI pAse pAchuM AvyuM. rAmacaMdrajInA sainyano parAjaya thayo. rAmacaMdrajI zoka pAmyA. nAradajI AvI ane satya hakIkata kahe che ke lava-kuza tamArA putro che mATe tame zoka na karo. tamArI jIta 145 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thai che. A sAMbhaLI rAmacaMdrajI praphullita thayA ane putrone maLavA gayA. lava-kuze paNa temanA caraNamAM sASTAMga daMDavat praNAma karyA. rAmacaMdrajIe sItAjIne ayodhyA nagarImAM praveza karavA kahyuM. tyAre sItAjI te nagaramAM tyAre ja praveza karaze jyAre agni parIkSAmAM pAsa thAya. Akhare eka UMDI khAi khodavAmAM AvI te dhagadhagatA aMgArAthI bharapUra bharavAmAM AvI. upara kASTa nAkhI, agni pragaTAvI, pracaMDa agnimAM sItAjI praveza kare che. tenI pavitratAnA prabhAvathI agni zAMta thai gayo. tenI jagyAe khAi be kAMThe ThaMDA pANIthI chalochala bharapUra banI gai ane vacce kamalanA phUla upara sItAjI AnaMdapUrvaka beThelA jovAmAM AvyA. prajAjano ekI sAthe sItAjInI jaya bolAvI temane vaMdana karyA. rAmacaMdrajI paNa vizudhdha satInA caraNamAM paDyAM ane pote Apela duHkha mATe sItAdevInI mAphI mAMgI. sItAjI saMsAranI asAratA samajI dIkSA levA taiyAra thayA. temaNe svayaMmeva paMcamuSThi loca karyo, dIkSita thayA. sakhata tapa, japa, saMvara, kriyAo karI aMtima samaye anazana karI sItAdevI bAramA devalokamAM deva thayA. tyAMthI nIkaLI teo zAzvata evI sidhdhagatine prApta karaze. taDityeza rAkSasapati tenA patnI zrIcaMdrA putra sukeza tenI patnI iMdrANI tenA traNa putro- 1.mALI, ra.sumALI, 3.mAlyavAna IMdrajIta meghavAhana nI patnI maMdodarI nI patni prItimatI no putra ratnathavAnI patnI kaikasI(vyomabiMdurAjAnI dikarI) putra 1.rAvaNa (prativAsudeva)(ardhacakrI)(dazamukha) 2.kuMbhakarNanI patnI taDinmALA 3.surpaNakhA 4.vibhISaNanI patnI paMkajazrI 146 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayodhyA nagarI -anaraNyarAjA ikSvAkuvaMza kozalyA (4 svapna) ( / anaMtaratha dazaratha (1mahinAnA hatA tyAre rAjagAdIe beThA) 4 patnI sumItrA kaikayI baLadevaputra vasudeva bharata padma(rAma) putra lakSmaNa raghurAjAnI patnI pRthvIrANI no putra suprabhA sItA zatrughna 45nI sItA prabhAvatI ratinIbhA zrIdAmA - paTTarANI-vizalyA, rUpavatI, vanamALA, kalyANamALA, jItapadmA, abhayamati, manoramA. 16000rANI darekane eka eka putrI aDhIso putro mithIlAnayarI harivaMza vAsavaketurAjA-vipulArANI putra janaka patnI videhA 147 dazaratha bhAmaMDaLa Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikramanI pamI sadI vasudeva hiDI jaina kAvya prakAronI vividhatAmAM "hiMDI" prakAranI mAhitI nIce pramANe che. hiMDI-heDavuM, bhramaNa karavuM, pharavu evo artha che. jIvAtmA karmAdhIna sthitimAM bhramaNa kare che. hIMDI eTale AtmAnA bhramaNanI kathA.* jaina sAhityamAM prAkRta bhASAmAM racAyelo graMtha vasudevahiDI suprasidhdha che. vasudevahiDI - Ano artha vasudevanI yAtrAo che. vasudevahiDImAM vasudeva ghara choDI dezadezAntaramAM bhramaNa kare che enI kathAo ApI che. potAnI yAtrAomAM vasudeva kevA kevA lokone maLavAno avasara pAme che, tene kevA kevA anubhava thAya che e badhuM vasudevahiMDImAM varNita che. AkhI kRti so laMbhakomAM pUrI thAya che ane te be khaMDomAM vibhakta che. prathama khaMDamAM ra9 laMbhako che. tenuM parimANa 11 hajAra zloka pramANa che. A khaMDanA kartA saMghadAsagaNi vAcaka che. bIjA khaMDamAM 71 laMbhako che, tenuM parimANa 17 hajAra zloka pramANa che ane tenA kartA dharmadAsagaNi che. saMghadAsagaNinI ra9 laMbhakovALI kRti svataMtra ane svayaMpUrNa hatI paNa pachIthI dharmadAsagaNie potAnI kRtinuM sarjana karI saMghadAsagaNinI kRtinA madhyama aMza sAthe joDI hatI. kathAnuM vibhAjana che prakaraNomAM karavAmAM AvyuM che. kathotpatti, pIThikA, mukha, pratimukha, zarIra, upasaMhAra. prathama kathotpattimAM jaMbusvAmIcarita, kuberadattacarita, mahezvaradatta AkhyAna, valkalacIri, prasannacaMdra AkhyAna, brAhmaNadArakakathA, aNADhiya devotpati vagerenuM Alekhana karI aMte vasudevacaritranI utpatti darzAvI che. prathama prakaraNa pachI 50 pRSThonuM eka mahatvapUrNa prakaraNa dhammilahiMDI nAmanuM Ave che. temAM dhammila nAmanA koI sArthavAhaputranI kathA ApavAmAM AvI che. dhamila dezadezAntaramAM bhramaNa karI 3ra kanyAo sAthe lagna kare che. A prakaraNanuM vAtAvaraNa sArthavAhonI duniyAthI vyApta che. A prakaraNamAM zIlavatI, dhanazrI, vimalasenA, grAmINagADAvALo, vasudattA AkhyAna, ripudamana narapati AkhyAna tathA kutaba kAgaDo vagere suMdara lokika AkhyAno ane kathAo maLe che. bhAratanI prAcIna saMskRti jANavA mATe dhamilahiMDI prakaraNa bahu ja mahatvanuM che. - ukta prakaraNa pachI bIjA prakaraNanI pIThikA Ave che. temAM pradyumna ane zAMbakumAranI kathA, balarAma-kRSNanI paTarANIono paricaya, pradyumnakumArano janma 148 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane temanuM apaharaNa vagere pradyumnacaritamAM ApyuM che. trIjA prakaraNa mukhamAM kRSNaputra zAmba ane bhAnunI krIDAonuM varNana che. te aneka subhASitothI bharyuM che. cothA prakaraNa pratimukhamAM andhakavRSNino paricaya ane tenA pUrva bhavonuM varNana che. andhakavRSNinA putramAM jyeSTha samudravijaya hato. ane kaniSTha vasudeva. vasudevanI AtmakathA, pradyumne vyaMga karavAthI zarU thAya che. prasaMga e che ke satyabhAmAnA putra subhAnunA vivAha mATe 108 kanyAone ekatra karavAmAM AvI paraMtu temane chInavI laine rukmaNiputra zAmbe vivAha karI lIdhA. tethI pradyumne potAnA dAdA vasudevane kahyuM, juo! zAmbe to kaMi karyA vinA beThA beThA ja 108 vadhUo meLavI lIdhI jyAre Apa to so varSa sudhI dezadezAntaramAM bhramaNa karIne so maNione ja meLavI zakayA. vasudeve uttara Apyo ke zAmba to kUpamaMDUka che eTale saraLatAthI prApta bhogothI te saMtuSTa thai jAya che. meM to paryaTana karI aneka sukha duHkhono anubhava karyo che. paryaTana dvArA vividha prakAranA anubhavo thAya che ane jJAnamAM vRdhdhi thAya che. tyAra pachI vasudeva potAnA so varSonA bhramaNanuM vivaraNa prastuta kare che. pAMcamuM prakaraNa zarIra pahelA laMbhakathI zarU thai 29mA laMbhakamAM samApta thAya che. temAM je kanyAo sAthe lagna thAya che te kanyAonAM nAmo uparathI te te laMbhakanuM nAma rAkhavAmAM AvyuM che. A laMbhakonA kathA prasaMgomAM jaina purANomAM AvelAM aneka upAkhyAno, carito, ardha aitihAsika vRttonuM saMkalana karavAmAM AvyuM che. A saMkalana pAzcAvartI aneka kAvyo ane kathAonuM upajIvya che. gandharvadattA laMbhakamAM viSNukumAracarita, cArudattarita Ave che tathA jUnA jamAnAmAM ApaNA dezamAM sArtha kevI rIte cAlato hato ane vyApArI mAla lAdI samudra mArge dezavideza sAthe kevI rIte vyApAra karato hato vagerenuM jIvaMta citra upasAvavAmAM AvyuM che. arthavaveda praNetA piplAdanI kathA ApavAmAM AvI che. nIlajalasA ane somasiri A be laMbhakomAM AkhuM RRSabhadeva purANa ApavAmAM AvyuM che. keTalAya tIrthonI utpati kathAo paNa ApavAmAM AvI che. sAtamA laMbhaka pachI prathama khaMDano bIjo aMza zarU thAya che. madanavegA laMbhakamAM sanatakumAra cakravartInI kathA tathA rAmAyaNanI kathA ApavAmAM AvI che. ahIM nirUpita rAmakathA paumariyanI rAma kathAthI keTalIya vAtomAM bhinna che. te vAlmIki rAmAyaNa sAthe ghaNI badhI maLatI che. 18mA priyaMgusuMdarI laMbhakamAM sagaraputroe jyAre kailAsa parvatanI cAre tarapha khAi khodI tyAre teo baLIne bhasma thai gayA te 149 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAne varNavI che. 19-20 labhaMko naSTa thaI gayA che. te pachI ketumatI laMbhakamAM zAMti, kuMthu, ara tIrthakaronAM carito tathA tripuSTha vagere nArAyaNo ane pratinArAyaNonA carito paNa AlekhAyA che. padmAvatI laMbhakamAM harivaMzakulanI utpati darzAvI che. devakI laMbhakamAM kaMsanA pUrvabhavonuM paNa varNana karavAmAM AvyuM che. Ama vasudevahiDImAM aneka AkhyAno, carito, ardhaaitihAsika vRtto Ave che. te badhAMne uttarakAlIna prAkRta, saMskRta ane apabhraMza kavioe pallavita karI aneka kAvyonuM sarjana karyuM che. A graMtha haribhadranI samarAIca kahAno paNa srota che. kartA ane racanAkALa :- A kRtinA be khaMDonA be bhinna kartA che. pahelA khaMDanA kartA saMghadAsagaNi vAcaka ane bIjA khaMDanA kartA dharmadAsagaNi che. temanAM jIvana vRtta aMge kaMI mAhitI maLatI nathI. A kathA AgAmetara sAhityamAM prAcInatama gaNAya che. A kRtino racanAkALa lagabhaga pAMcamI zatAbdI hovo joIe. jarmana vidvAna AsDorpha vasudevahiMDInI tulanA guNADhyanI paizAcI bhASAmAM racAyelI bRhatkathA sAthe kare che. A kRtine te bRhatkathAnuM rUpAMtaraNa mAne che. guNADhyanI racanAnI jema AmAM paNa zRMgArakathAnI pradhAnatA che paraMtu aMtara e che ke jenakathA hovAthI AmAM vacce vacce dharmopadeza vikharAyelo paDyo che. vasudevahiDImAM eka bAju sadAcArI zramaNa, sArthavAha ane vyavahAra para vyakitaonA carito AlekhAyAM che. to bIjI bAju kapaTI, tapasvI, brAhmaNa, kuTanI, vyAbhicAriNI strIo ane hadayahIna vezyAonA carito AlekhAyAM che. kathAnakonI zailI sarasa ane saraLa che. vasudevahiMDI sAraH- ra8 hajAra zloka pramANa vizALa kathAgraMtha vasudevahiMDIno sAra saMkSepa che. tenA kartA vize hajI nizcaya thai zakyo nathI, A graMthanA saMpAdaka paM.vIracaMdranA anusAra A kRti traNaso ke cAraso varSothI vadhu prAcIna nathI. vasudevahiDInuM bhASAkIya mahatva* - mAtra prathama khaMDanI ja vAta karIe to paNa kevaLa bhASAnI dRSTie jotAM vasudeva-hiDI e jaina sAhityano eka virala graMtha che. gadyamAM racAyela hovAne kAraNe to bhASAviSayaka anveSaNanI dRSTie tenuM savizeSa mahatva che. sAmAnya rIte "vasudeva-hiMDI"nI bhASA sarala, rUDha ane gharagaththu che. prAkRta jyAre jana samAjamAM bolAtI bhASA haze tyAre e lakhAyela hovAthI kevaLa sAhityika dhoraNe prAkRtamAM racAyelA pachInA kALanA graMthonI tulanAe "vasudeva-hiMDImAM bhASAnI svabhAva sidhdha naisargikatA mAluma paDe che. "vasudeva-hiDI"nI bhASA ekaMdare jotAM sarala ane prAsAdika che. tenI bhASA e ArSa prAkRta che, athavA vadhAre cokkasa rIte kahIe to cUrNi AdimAM maLe tevI 150 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArSa jene mahArASTra prAkRta che. "vasudevahiDImAMthI prApta thatI sAmAjika-sAMskRtika mAhitI : A graMtha e kathAnuyogano graMtha hoI svAbhAvika rIte ja temAMnI kathAomAM samAja ane saMskRtinA abhyAsa mATe upayogI ane rasaprada evA saMkhyAbaMdha ullekho maLI Ave che. emAMnA keTalAka ullekho taddana navI ja hakIkato rajU karatA hoI mahatvanA che. jyAre bAkInA ullekho prAcIna bhAratanI saMskRtinA abhyAsa mATe sArI evI pUraka mAhitI pUrI pADe che. sikkAomAM "paNa" ane "kASapaNa"nAmanA sikkAono ullekha maLe che. levaDadevaDanI anukULatA mATe paracUraNa tarIke teno upayoga thato. vividha prakAranAM vastrone lagatAM paNa saMkhyAbaMdha ullekho maLe che. zaheranI bajAramAM vecAtAM vividha dravyonuM TUMkuM paNa rasika varNana paNa eka sthaLe maLe che. vepArIo judA judA prakArano mAla bharIne samudramArge deza paradeza pharatA. cIna, suvarNabhUmi(sumAgA), yadvIpa(jAvA), siMhala, barbara tathA yavana deza sAthe vepAra cAlato hovAno ullekha maLe che. A sivAya jamIna mArge paNa aneka vikaTa ghATIo vaTAvIne hUNa, khasa ane cIna bhUmi sAthe vepAra calAvavAmAM Avato. TaMkaNadeza ane tyAMnI TaMkaNa nAme pahADI prajA sAthe mAlanA vinimayanI rItanuM sUcana paNa AmAMthI maLe che. yavanadezanA, ane yavana prajA-grIko sAthe saMparkanA vadhu ullekho maLe che. mAmAphoInA saMtAnonAM lagna prAcInakALamAM khAsa karIne kSatriyo ane vaizyomAM khUba vyApaka hatAM. ane Aje paNa hindamAM jude jude sthaLe e prathAnA avazeSo jovA maLe che. virahiNI strIo mAthAnA vALa judI judI veNI gUMthyA sivAya ane seMthI pADayA vinA eka veNImAM bAMdhI rAkhatI. anAthone mATe AzrayasthAna-anAthazALA baMdhAvavAno rivAja hato. rAjakanyAno svayaMvara thato, duta ramavA mATenA judA sthAno hatA. A ghutazALAno adhipati puruSa tyAM raheto. masANamAM eka staMbha rAkhavAmAM Avato. vasudeve potAno kSamApanA-lekha evA staMbha upara bAMdhyo hato. prAcIna bhAratamAM deva sthAnomAM patthara moTA pramANamAM vaparAvo zarU thayo tyAra pahelAM lAkaDAnA madiro baMdhAtAM e jANItuM che. somanAthanuM maMdira tathA giranAra uparanA jaina maMdiro paNa lAkaDAnAM hatA. 151 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikrama saMvata 765 mahApurANaH AdipurANaH- mahApurANa jinasena ane guNabhadranI vizALa racanAnuM nAma che. te 76 parvamAM vibhakta che. AdipurANa 114ra9 zloka pramANa che ane uttara purANa 7778 zloka pramANa che. AdipurANamAM prathama tIrthaMkara RSabhanA daza pUrvabhavo ane vartamAna bhavanuM tathA bharata cakravartInA caritranuM vistArathI varNana karavAmAM AvyuM che. purAtanuM purALam-arthAt prAcIna hovAthI purANa kahevAya che. purANanA be bheda chepurANa ane mahApurANa. jemAM eka mahApuruSanA caritanuM varNana hoya te purANa che. ane jemAM tresaTha zalAkA puruSomAM caritonuM varNana hoya te mahApurANa kahevAya che. Adi purANamAM purANa, mahAkAvya, dharmakathA, dharmazAstra, rAjanItizAstra, AcArazAstra ane yuganI Adi vyavasthAnuM sUcana karanAra bRhad itihAsanuM darzana karIe chIe. AdipurANa digaMbara jainono eka vizvakoza che. temAM pUrvabhavonA nimitte aneka avAntara kathAo ApavAmAM AvI che. temanAM keTalAka pAtronA caritronuM sarasa vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. temAM latAo, saritAo, parvatamAlAo, SaRRtu varNana, caMdrodaya, sUryodaya, jalavihAra vagere prasaMgomAM prakRticitraNa che. tathA marudevI, zrImatI AdinuM nakhazikha suMdara varNana che. temAM zRMgAra, karuNa, vIra, raudra ane zAMtarasanuM mukhyapaNe darzana thAya che. uttarapurANaH- A purANa mahApurANano pUraka bhAga che. temAM ajitanAthathI zarU karI 23 tIrthaMkara, 11 cakravartI, 9 baLadeva, 9 nArAyaNa, 9 pratinArAyaNa tathA temanA kALamAM thanArA jIvandhara Adi viziSTa puruSonAM kathAnaka ApavAmAM AvyAM che. A purANanI samApti saM.765 pachI pAMca sAta varSamAM thai hovI joie. 'samarAdityacaritra' 8mI sadI lAlacaMdra bhagavAna gAMdhI 'samarAiccakahA' graMtha vize kahe che ke, 'samarAiccakahA' mULa graMthamAM graMthakAre potAnuM nAma spaSTa darzAvyu nathI. tyAM kathAnA aMtamAM ''virahiyanALa-vaMzaLa-variyamuLadharasta viDyuM Dya jiNadattAyariyassa u sIsAvayaveNa cariyaM ti / / " e gAthA dvArA sadA jJAna, darzana, cAritra guNo dharanAra zrIjidattAcAryanA ziSyarUpa avacave A carita racyuM che. ema jaNAvI gurujInA nAmano nirdeza karyo che. 152 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu tyAM kavie potAnA 'haribhadrasUri' nAmano nirdeza karyo nathI. aMtamAM jaNAvyuM che ke, "A mahAnubhAvanuM carita racavAthI meM je puNya upArjana karyuM, te vaDe bhavyalokano bhava-viraha thAo-evI zubhecchA darzAvatA A carita kathA graMthane "bhavaviraha' padathI aMkita karela che. je haribhadrasUrinI racanAnuM viziSTa abhijJAna che. 5 koI paNa dharmakathA sAMbhaLyA pachI jIvanamAM utAravA jevI ja vastu che. (1) sAMbhaLavA jevuM hoya te ja sAMbhaLavuM. (2) jenA guNa gAvA jevA hoya tenA ja gAvA. (3) je choDavA jevuM hoya te choDI devuM. (4) AcaravA yogya hoya te AcaravuM. uparanI cAra vastuono amala karavAthI sarvakalezo ane duHkhano nAza thAya che. ane mukti maLe che. ane A cAre vastuno amala thAya te mATe "samarAditya kathA" jaina dharmanA kathAnuyogamAMthI sauthI zreSTha naMbare sAbita thAya che. A kathAnuM prayojana - A kathA yAkinI mahattA dharmasUnu AcArya zrIharibhadrasUri mahArAjA dvArA racAI hatI. teno racanA kALa lagabhaga 8mI sadImAM thayo haze evuM anumAna karI zakAya. pUrvAvasthAmAM haribhadra purohita rAjamAnya brAhmaNa kuLamAM janmyA hatA. teo prakAMDa paMDita hatA. ahaMkAra adhogatinuM kAraNa bane che to jagajAhera bAbata che. paNa AcArya haribhadrasUrinA jIvananuM utthAna kharekhara temanA ahaMkArane ja AbhArI che. mULa teo cittoDanA rAjapurohita temanI be bhISma pratijJA prti|| 1 hastinA tADyamAnoddhapi, na gacchejjinamaMdiram hAthInA paga taLe dAvuM kabUla paNa jaina maMdiramAM paga na mUkuM. paNa ekavAra evuM banyuM ke rAjAno hAthI gAMDo thayelo tenAthI bacavA haribhadre doTa mUkI, bIjA koIno Azaro na jaDatA rAjamArga para AvelA jinAlayamAM ja Azraya laine temaNe jIva bacAvyo ne temanI pahelI pratijJA tUTI. temanI bIjI pratijJA e hatI ke huM sarvazAstrone darzanano jJAtA. A bharatakhaMDamAM je koI vyakti, meM na sAMbhaLyuM hoya evuM vacana saMbhaLAve to huM teno ziSya thaI jaIza. potAnA ahaMnA pratikarUpe peTa para sonAno pATo bAMdhatA ane bIjA paNa ghaNA cihno rAkhatA. ekavAra e rAtriveLAe rAjamArga parathI pasAra thatA hatA, ne eka dharmasthAnamAM birAjamAna jaina sAdhvIjI-yAkinI mahatara bRhatsaMgrahaNI nAme jene prAkRta graMthano 153 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya karI rahyA hatA, te prAkRta bhASAno 'vaLI tuAM haripaLAM' nAmano zloka bolatA hatA. te gAthAo sAMbhaLI harabhadra aTakI gayA. gAthAno saMdarbha tathA artha pUchayA pachI pote lIdhela pratijJA pramANe ziSya tarIke svIkAravAnI vAta karI. tyAre sAdhvIjIe temane guruAcArya zrIjinabhadrasUri pAse mokalyA. tyAM sAhityanuM jJAna meLavI dIkSA lIdhI ane kALAMtare haribhadrasUri tarIke prasidhdha thayA. temaNe sAdhvIjIno upakAra yAda karIne potAnu nAma cAkinI mahatarA sUnu haribhadra' rAkhyuM. gurumahArAja pAse vidhipUrvaka abhyAsa karI gItArtha thayA. ekavAra potAnA bhANeja ziSyo haMsa ane paramahaMsa baudhdha dharmanuM rahasya jANavA guptaveze tyAM gayA. paraMtu baudhdhone tenI jANa thatAM e muni-yugalanI hatyA karI. A karUNa prasaMganI jANa thatAM AcArya haribhadre 1444 jeTalA baudhdhone krodhathI ukaLatI telanI kaDAimAM vidyA dvArA AkarSaNa karI mArI nAMkhavAnI taiyArI karI. temanA guru mahArAjane khabara paDatAM ja bodha mATe samarAdityanA navabhavanI prAcIna traNa gAthAo mokalI. te uparathI upazama bhAvamAM AvI vicAryuM ke agnizarmA e karela krodhano kevo karUNa aMjAma! kevo bhayAnaka vipAka! tyAre mArI kai dazA thaze? agnizarmA to ajJAna hato. jyAre mArI pAse to jinAgamano prakAza che. bhale guno sAmenI vyakitano hoya? paNa gusso karanArane karma bhogavavA paDe che. hRdayamAM upazama bhAva Avyo ane emAMthI 'samarAiccakahA' jevA 1444 alaga alaga graMtho lakhyA. Ama, haribhadrasUri eka vidvAna sAhityakAra thayA jemaNe AvanAra peDhI mATe zrutajJAnano khajAno pIrasyo che. zrI jainazAsananA mahAna prabhAvaka, samartha dharmopadezaka jainAcArya zrI haribhadrasUri advitIya viziSTa vibhUtirUpa thai gayA. samAna nAmavALA haribhadrasUri nAmanA 8 jeTalA AcAryo judAjudA samayamAM thayA hovA chatAM cAkinI mahattarAnA dharmasUnu tarIke, 'bhava-viraha' ane 'virahAMka' evA nAmathI prasatuta haribhadrasUrinI adhika prasidhdhi che. jemaNe samAja para upakAra karavA gadya-padyamaya prAkRta bhASAmAM sarasa vividha bodha ApanArI 'samASe aa' nAmanI dasa hajAra zloka pramANa viziSTa kathA racI hatI, jeno gujarAtI anuvAda 'samarAditya-mahAkathA' nAmathI vAcakonA kara-kamaLane zobhAvato cittane saMtoSa Ape tevo che. A kathA pASANa jevA kaThaNa hRdayane paNa hacamacAvI mUke tevI che. 154 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarAdityanA nava bhavo sAthe saMbaMdha dharAvatI, saMsAranA vicitra svarUpano khyAla karAvanArI, caritra dvArA karmanA gahana tattvane samajAvanArI, ahiMsA, saMyama, taparUpa dharma tarapha preranArI, AtmA, puNya-pApa, paraloka, punarjanma, cAra prakAranI gationAM sukha duHkho samyaktva, zrAvaka-dharma, jinapUjA-padhdhati, sAdhudharma, zramaNa, zramaNIonA sadAcAra-vicAro tathA mokSa sukha vagere viSayonuM prAsaMgika jJAna ApatI A kathAnI viziSTa saMkalanA che. ArAdhaka ane virAdhaka, sajjana ane durjana jIvonI zubha azubha karaNIne ane tenA phala-vipAkane sUcavanArI, corI, jugAra, mAMsAhAra vagerethI thatA anarthone jaNAvanArI A kathA sAdyanta avazya vAMcavA-vicAravA yogya che. emAMthI sAMsArika, vyAvahArika, sAmAjika, pAramArthika vividha bodha maLI zake tema che. AmAM mahAkavie yuktithI zAMtarasa tarapha preraNA ApanArA nave rasonuM varNana karyuM che. AmAM nagaronAM, parvatonAM, udyanonAM, samudranAM vasaMta vagere SaRRtuonAM varNano, rAjakumAronAM, rAjA-mahArAjAonAM, rANImahArANI-rAjakumArIonAM tathA sArthavAhonA ane vidyAdharonAM varNano temaja AcAryanAM tathA uttama zramaNo ane zramaNIonAM vairAgyotpAdaka varNano vAMcavA vicAravA jevA che. sUryodaya, sUryAsta, caMdrodaya, caMdrAsta samayanAM tathA yudhdhanAM, kedakhAnAnAM ane vidyA-sidhdhinAM varNano, priyamelaka tIrtha-vRkSa, addezya banAvanAra nayana-mohana paTa vagerenAM varNano, temaja tAtkAlika rujha lAve tevI saMrohiNI auSadhi tathA viSa nivAraka duHsAdhya vyAdhi-nivAraka ratna jevI adbhuta vastuonuM varNana maLe che. prastuta kathAmAM citrakaLA, saMgItakaLA praznotara-prahelikA vagere vividha vidyAgoSThI-vinoddo paNa vaNI lIdhA jaNAya che. vivAhanAM prasaMgo tathA dIkSAnA prasaMgo paNa varNavyA che. tApasonA rIta-rivAjo tathA judA judA dharmonI mata-matAMtaranI mAnyatAo AmAM darzAvI che. nAstikavAda ane tenuM yuktithI khaMDana paNa che. prAraMbhamAM kathAonA prakAro tathA zrotAonAM prakAro samajAvyA che tathA kathA nAyaka ArAdhaka ane pratipakSI virAdhaka AtmA sAthe saMbaMdha dharAvanAra mukhya mukhya vastuonuM koSTaka ahIM ApavAmAM AvyuM che. mULa samarAvvajJAnI AvRtti jarmanInA suprasidhdha vidvAna DaoN.harmana cAkobIe i.sa.1926mAM pAThAntaro, pariziSTo ane aMgrejI upodghAta sAthe susaMpAdita karelI hatI. je kalakattAnI eziyATika sosAyaTI dvArA baMgALa taraphanA saM.TAipomAM copaDI AkAre prasidhdha thayela che. je AvRti sadgata zrIvijaya dharmasUrine samarpita thai hatI. bIjI AvRti valabhIpura nivAsI sadgata paM.bhagavAnadAsa harSacaMdra saMskRta chAyA 155 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe be bhAgamAM (bhava 1 thI 6 ane bhava 7 thI 9 sudhI) amadAvAdanA potAnA zAradA mudraNAlayamAM pothI pratanA AkAramAM vikrama saMvata 1994-98mAM prakAzita karela che. A gujarAtI anuvAdamAM mukhyatAe A AvRttino upayoga karyo che. pro.madhusUdana modIe tathA bIjA keTalAka vidvAnoe A kathA graMthanA 1,2 tathA 6ThThA bhavavALA bhAgane ardhamAgadhI bhASAnA pAThya pustaka tarIke saMpAdita karela che. prA.saphaLaMhAne saMskRtamAM saMkSepamAM racavAnuM kArya vikramanI 14mI sadImAM vi.saM.13ra4mAM devAnaMdasUrinA AjJAMkita kanakaprabhasUrinA ziSya pradyumnAcAryo bajAvyuM hatuM, je "samadvityasaMkSepa' nAme i.sa.1906mAM muMbaInA jaina jJAna prasAraka maMDaLa dvArA prakAzita thaela che. tenuM saMpAdana paNa jarmanInA suprasidhdha vidvAna DaoN.harmana yAkobIe karyuM hatuM. A samarAdityakathAne gujarAtI bhASAmAM nava khaMDomAM judI judI DhALomAM rAsanA rUpamAM racavAnuM kArya vikramanI 1lmI sadImAM vi.saM.1839 thI 184ramAM tapAgacchamAM thayelA paM.uttamavijayagaNinA ziSya kavi padyavijayajIe karyuM che, je samarAditya kevalInA rAsa" tarIke zrAvaka bhImasiMha mANeka, muMbaI taraphathI saMvata 1970mAM prasidhdha thayela che. sacitra navalakathAnA rUpamAM samarAdityanI kathA zAha zivajI devasInA prayatna pachI zAha meghajI harajI bukaselara dvArA bIjI AvRttirUpe prakAzita che. A graMthamAM cothA bhAvamAM AvatuM yazodhara-caritra bahu vicAravA jevuM che. jemAM vikha-zAMti mATe devI AgaLa kalpita loTanA kUkaDAnI hiMsA paNa bhayaMkara duHkhadAyaka vipAkavALI thAya che. ene anusarI bIjA kavioe prAkRta-saMskRta-apabhraMza bhASAmAM yazodhara-caritro racelAM jaNAya che. AmAM sAtamA bhavamAM avAMtara varNavela bIjAne ALa ApavAthI duHkha dAyaka vipAkavALuM guNazrInuM caritra, anya siMdhI jaina graMthamAlA (ra4)mAM prakAzita kavi dhAhilanA apabhraMza kAvya "paumasirI cariu" sAthe sarakhAvI zakAya. prAcIna kavionI racanAno AdhAra laI arvAcIna kavio potAnI zakti ane zailI pramANe samAja-hita mATe saMkSepa-vistArathI rasika bodhadAyaka racanA bhinna bhinna bhASAmAM karatA hoya che. samAje teno yathAyogya lAbha levo joIe. nava bhavanI vArtA eka kSiti pratiSThata nagara che. jemAM pUrNacaMdrarAjA rAjya kare che. tene kumudinI 156 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmanI paTTarANIthI guNasena nAmanA putrano janma thAya che. guNasena jevuM nAma che tevI ja rIte guNothI yukta che. A ja nagaramAM yajJadatta purohita ane somadevA tenI bhAryA che. jene agnizarmA nAmano putra che. te dekhAve beDoLa-beDhaMgo che. badhA tenI hAMsI uDAve che. AthI te vicAre che meM dharma nathI karyo eTale tiraskAra maLe che. ene vairAgya utpanna thAya che. te tapovanamAM jAya che. tapovanamAM kulapatijI AcAronI samaja Ape che ane tene tApasa dIkSA Ape che. A navIna tApasa dIkSAnA divase ja pratijJA kare che ke cAvajIva mahinA mahinAnA upavAsa karavA ane pAraNAnA divase je prathama ghare praveza karyo tyAM pAraNuM karavuM jo prathama ghare pAraNAno yoga na hoya to bIjA ghare pAraNu na karavuM. ahIM pUrNacaMdra rAjA guNasenanA lagna vasaMtasenA nAmanI rAjakuMvarI sAthe karAve che ane putrano rAjyAbhiSeka karI pote tapovanavAsa svIkAre che. guNasena rAjA ekavAra vasaMtapura nagaramAM Ave che. vimAnacchedaka mahelamAM praveza kare che. (ahIM mahelanuM suMdara varNana karavAmAM AvyuM che.) rAjA pote aNva kriIDA karavA nIkaLe che tyAre thAka utAravA sahasrAmravana udyAnamAM beThA che. tyAM be tApasakumAra AvyA rAjAe teonuM bahumAna karyuM. rAjA tapovanamAM kulapati pAse Ave che. agnizarmA tApasane maLe che ane temane pAraNuM karavA AvavAnuM AmaMtraNa Ape che. pAMca divasa pachI pAraNAnA divase agnizarmA tApasa rAjAnA mahelamAM praveza kare che tyAre guNasena rAjAne tIvra mastaka vedanA thaI che. Akhu aMtaHpura udvigna banI gayuM che. mahelanA badhA adhikArI ciMtAmAM che. temAMthI koIe paNa tApasanI AgatA-svAgatA karI nahi. AthI tApasa pAchA cAlyA jAya che ane bIjA mahinAnA upavAsa cAlu kare che. rAjAnI mastaka vedanA zAMta thatA parivArane pUche che ke tApasanI AgatA-svAgnA karI ke nahi? tyAre badhA adhikArIo nA pADe che. rAjAne pastAvo thAya che. pazcAtApa karatA kulapati pAse jAya che. mAphI mAMge che. pharIvAra pAraNuM karavAnuM AmaMtraNa Ape che. bIje mahine tApasa jyAre pAraNuM karavA jAya che tyAre rAjA yuddha mATe prayANa kare che, parivAra Akho AkuLa-vyAkuLa che. tethI teoe tApasane pAraNuM na karAvyuM. thoDo samaya pasAra karI tApasa hAthI-ghoDAnA aDapheTamAM AvavAnA DarathI rAjAnA gharathI bahAra nIkaLe che. A vakhate paNa rAjA kulapatinI mAphI mAMge che ane trIjI vakhata pAraNuM karavAnuM AmaMtraNa Ape che. trIjI vakhata jyAre tApasa pAraNuM karavA jAya che tyAre rAjA mahelamAM rAjaputrano janmotsava ujavAI rahyo hoya che. tyAre koI tene vacana mAtrathI "padhAro evo 157 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvakAra paNa nathI ApatuM tyAre tApasane krodha Ave che ane niyANuM kare che ke "meM lAMbA samaya sudhI AcarelA ane pALelA vratonuM ane karela tapanuM jo phaLa hoya to huM bhavobhava rAjAno vadha karanAro thAuM.' nakkI A rAjAne bAlyakALathI ja mArA mATe vera bhAva che. te jIvana paryata AhAra tyAga kare che. samaya jatAM guNasenarAjA vijayasena AcAryathI pratibodha pAmI dIkSA aMgIkAra kare che. ane agnizarmA niyANAthI pAcho nahi pharatA kALa pAmI vidyutakumAra nAmanA devalokamAM utpanna thAya che. tyAM pUrvabhava yAda Ave che ane vibhaMga jJAnathI te guNasena pAse Avyo ane kAusagya dhyAnamAM rahelA A munine upasarga kare che. dharmadhyAnamAM mRtyu pAmelo rAjA saudharma kalpa nAmanA prathama devalokamAM vaimAnika devapaNe utpanna thayo. caMdrAnana vimAnamAM eka sAgaropamanA AyuSyavALo deva thayo. vibhAvasu mitranuM dRSTAMta paNa Ave che. je jAtimadane lIdhe kUtarA tarIke janme che ane enA bhAvi janmo vize paNa temAM varNana che. bIjo bhavaH- siMhakumAra ane AnaMda (pitA-putra) rUpe. jemAM avadhijJAnI muninuM dRSTAMta temaja madhubiMdunuM dRSTAMta Ave che. je saMsAranI asAratA vyakta kare che." jayapura nAmanuM nagara che. jyAM puruSadatta nAmano rAjA rAjya kare che. tene zrIkAntA nAmanI rANI che. A rANIthI tene siMhakumAra nAmano putra thAya che. je guNasenano jIva che. siMhakumAra yuvAna thatAM rAjA tenA lagna kusumAvali sAthe karAve che. samaya jatAM siMhakumArane AnaMda nAme kumArano janma thAya che. je agnizarmA tApasano jIva che. pUrvanA veranA kAraNe AnaMdakumAra jyAre moTo thAya che. tyAre pitAne kedamAM pUre che. siMhakumAra rAjA anazana kare che. krodhI AnaMdakumAra temanA mastakamAM prahAra kare che. rAjA "namo jiNANa" bolatA mRtyu pAme che ane sanatakumAra devalokamAM utpanna thAya che. agnizarmAno jIva ratnaprabhA nAmanI pahelI nArakImAM utpanna thAya che. trIjo bhavaH- zikhIkumAra-jAlinI (putra-mAtA) svarUpe. nALiyerInA jIvananA bhavonuM daSTAMta Ave che. sAdhupaNAnI duSkaratAnuM varNana Ave che. temaja nAstikavAdI (piMgalakanI) praznotarI paNa Ave che." kauzAMbI nagarI che jemAM indazarmA brAhmaNa che. je maMtrI che tene zubhaMkarA nAmanI patnIthI putrIno janma thAya che. je AnaMda nArakano jIva che. tenuM nAma jAlinI rAkhyuM. jAlinI moTI thatAM tenA lagna budhdhisAgara maMtrInA putra brahmadata sAthe thAya che. 158 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenAthI jAlinIne siMhakumArano jIva garbharUpe Ave che. pUrvanA saMskArane kAraNe mAtA jAlinI putrane mAravAnI koziza kare che paNa garbha paDato nathI. rAjAne A vAtanI khabara paDatAM te jAgRta thAya che ane jAgRta thai putra janma karAve che. gupta rIte putrane moTo karAya che. jAlinIne khabara paDI jAya che tethI te rAjAne kahe che ke kAM te athavA huM baMnemAMthI ekano tyAga karo. A vAtanI khabara putrane paDatA tene vairAgya Ave che ane gRhatyAga kare che. mAtA munine calita karavA bheTa sogAdo mokale che. chevaTe kAvataruM karI munine vhoravA bolAve che ane jheravALo lADu ApI mArI nAkhe che. siMhakumArano jIva marIne brahmadevalokamAM janme che. ane jAlinI marIne zarkarAprabhA nArakImAM utpanna thAya che. cotho bhavaH- dhana ane dhanazrI (pati-patnI) rUpe. yazodhara caritra temaja mAMsa bhakSaNanA doSonuM varNana paNa che. 38 suzarma nAmanuM nagara che jyAM sudhanvA rAjA che. vaizramaNa nAmano sArthavAha che jene zrIdevI nAmanI bhAryA che. sArthavAhane putra na hovAthI te dhana cakSanI mAnatA rAkhe che. samaya jatA mAnatA phaLe che ane putra janma thAya che. jenuM nAma dhana rAkhavAmAM Ave che. je zikhikumArano jIva che. A bAju jAlinIno jIva nArakamAMthI nIkaLI saMsAramAM keTaloka samaya rakhaDI pUrNabhadra sArthavAha ane gomatI nAmanI bhAryAnI kukSImAM putrIpaNe utpanna thAya che. tenuM nAma dhanazrI rAkhyuM. anukrame cuvAna thatAM ekavAra dhanakumAranI najara dhanazrI para paDe che. (aSTamI caMdranA mahotsavamAM ) A bhAva somadeva purohitanA dhyAnamAM Ave che ane dhanakumAra mATe dhanazrInI mAMgaNI karavAnuM te vaizramaNa sArthavAhane kahe che. dhana ane dhanazrInA lagna thAya che. paraMtu dhanazrInuM mana to ghare janmelA naMdaka nAmanA nokara sAthe maitrI saMbaMdha baMdhAyo. naMdaka e pUrvanA bhavamAM agnizarmA tApasano jIgara jAna mitra hato. dhanakumAra dhana upArjana karavA paradeza gamana kare che sAthe naMdaka mitra ane patnI dhanazrI paNa hoya che. ahIM paradeza gamana karatA mahezvaradatta nAmanA jugArI dhanakumAranA zaraNe Ave che. dhanakumAra tene bacAve che. A jugArI yogIzvara nAmanA kApAlika pAse kApAlika vrata le che. dhanazrI pUrvanA vairane kAraNe dhanakumAra upara kArpaNa prayoga kare che. tenAthI dhanakumArane moTo vyAdhi utpanna thAya che. AthI dhanakumAra dhaMdhAnI badhI jimmedArI naMdakane soMpe che. dhanazrI dhanakumAranA maravAnI rAha jue che. paNa naMdaka tene sAtha nathI Apato. eka divasa moko joine dhanakumAra zauca mATe rAtre uThe che tyAre dhanazrI tene samudramAM dhakko mAre che. dhakko mArI moTe moTethI 159 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raDavAno DoLa kare che. naMdaka dhanakumArane bacAvavA pANamAM paDavAnuM vicAre che paraMtu tene rokavAmAM Ave che. patnInA AvA kharAba kRtyathI dhanakumAra marato nathI paNa bacI jAya che. te samudranA bIjA kAMThe pahoMce che. tyAM mahezvaradatta gArUDI maMtranI sAdhanA karavA samudra kAMThe sthira hato. te dhanakumArane oLakhI jAya che. tene dhanakumAre potAnA para karela upakAra yAda Ave che ane tene gArUDI vidyA ApI vidAya kare che. mArgamAM jatA rAjAnA mANaso paradezI mAnI pakaDe che. te badhI sAcI hakIkata kahe che. rAjAnA mANaso vAta sAMbhaLe che. e ja vakhate eka vAMdarAe dhanakumAranuM vastra cIryu. tyAre temAMthI 'trailokayasAra'nAmanI ratnAvalI paDe che. maMtrIe te joi tenI pUchaparacha karI. tyAre dhanakumAre kahyu 1 varSa pahelA teNe kharIdelI. rAjA sudhI A vAta pahoMce che. rAjA tene gunegAra jANI vadha karavAnI AjJA kare che. te ja vakhate eka bAja pakSI chAbaDImAMthI ratnAvalIne mAMsa samajI lai jAya che. have dhanakumArane mAravA rAjapuruSo smazAnamAM lai gayA. caMDALane soMpavAmAM Ave che. paraMtu caMDALa tene mArato nathI. e ja samaye rAjAnA putrane sarpaDaMsa thAya che ane gArUDI maMtrathI dhanakumAra tenuM viSa utAre che. rAjA tene mApha kare che. rAjA tene ratnAvalI maLyAnI hakIkata pUche che. rAjaputrI jIvita hovAnA samAcAra maLe che. AthI rAjA tene nirdoSa mAne che. rAjA tenuM yogya bahumAna karI suzarmanagaramAM mokale che. dhanazrInA A kRtyanI badhI vAta te parivArane kare che. dhanakumAra dhanadeva cakSanA maMdiramAM pUjA karI dAna dharma karI sidhdhArtha nAmanA udyAnamAM jAya che. tyAM yazodhara nAmanA zramaNane jue che. te zramaNane temaNe cAritra grahaNa karavAnuM dIkSA levAnuM kAraNa pUche che ane e sAMbhaLI mAtA-pitA sAthe dhanakumAra dIkSA le che. A bAju naMdaka ane dhanazrI nAma badalI samudradattanA nAme kauzAmbI nagarImAM rahe che. dhanamuni ekavAra naMdakanA gharamAM praveza kare che. dhanazrI tene oLakhI jAya che ane tene pharIthI mAravAno prayatna kare che. te muninI pAchaLa dAsIne mokale che ane muninuM rahevAnuM sthAna jANe che. pachI te tenI pAchaLa jai kAusagga dhyAnamAM rahelA muninI AjubAju kASTha goThavI tene mArI nAMkhe che. mRtyu pAmI muni paMdara sAgaropamanA AyuSyavALA zukrakalpa devalokamAM utpanna thAya che. ahIM muninI hatyA karanAranI zodha thatA dhanazrI pakaDAi jAya che. tene deza nikAlanI sajA karavAmAM Ave che. ane ekavAra rastAmAM sarpaDaMzathI mRtyu pAmI te vAlukAprabhA nAmanI naraka pRthvImAM nArakI bane che. Ama cothA bhavamAM muninI hatyAnuM krUra varNana hRdaya drAvaka che. strI caritranuM paNa darzana thAya che. noLiyA, sarpa, mAchalAnA bhAgo kApyA e badhA varNano cItarI caDe evA che. 160 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo bhavaH- jaya-vijaya(sahodara)rUpe. AcArya sanatakumAranA caritra varNana temaja be prakAranI aTavI. dravya aTavI ane bhava aTavInuM varNana Ave che. 3EUR jaMbudvIpanA bharatakSetramAM kAMkI nAme nagarI che. jemAM sUrateja nAmano rAjA ane lIlAvatI rANI che. lIlAvatI rANI be putra jayakumAra ane vijayakumArane janma Ape che. jayakumAra e dhanakumArano jIva che ane vijayakumAra e dhanazrIno jIva che. jayakumAra ane vijayakumAra cauvana vayanA thAya che. ekavAra azvakrIDA karavA jatAM udyAnamAM jayakumAre sanatakumAra nAmanA AcAryane joyA. potAnA pUrva bhavanA dharmanA saMskAra ane AcArya mahArAjanA bhavonI kathA sAMbhaLI vairAgya utpanna thAya che. dIkSA aMgIkAra kare che. pUrvanuM vera utpanna thatA vijayakumArane muni(jayakumAra) upara dveSa Ave che. tene mArI nAMkhavAno saMkalpa kare che. munine mArI nAMkhavA vizvAsu puruSone mokale che. A puruSone vicAra Ave che ke munine kAraNa vagara zA mATe mAravA? AthI mAryA vagara ja 'mArI nAkhyA' ema vijayarAjAne nivedana karyuM. A bAju jayakumAramuni kAMkadI nagarImAM svajana lokone pratibodha karavA Ave che. vijayakumAra munine joine tene mAravA mATe mokalela puruSo upara gusso kare che. e puruSo vAta pheravIne kahe che ke ame barAbara oLakhI na zakyA mATe ame koi bIjA sAdhune mArI nAMkhyA haze. jaya anagAra to upadeza Ape che. dAna dharma ane jIvo pratye maitrI karavAnuM kahe che. vijaya rAjA ene mArI nAMkhavAno vicAra kare che. rAtri paDatA dhyAnastha avasthAmAM rahelA jayaanagAranuM mastaka talavArathI kApI nAMkhe che. jaya anagAra AyuSya pUrNa thatAM Anata nAmanA devaloka viSe aDhAra sAgaropamanI sthitivALA zrIprabha nAmanA vimAnamAM vaimAnika devarUpe utpanna thAya che. jyAre vijayarAjA pote karelA kRtyathI pApanA udayathI mahAvyAdhinI vedanAvALo thai AyuSya pUrNa karI du:kha bharyA mRtyuthI marI paMkaprabhA nAmanI nArakImAM daza sAgaropamanI sthitivALo mahAghora nArakI thayo. chaThTho bhavaH- dharaNa-lakSmI(pati-patnI) rUpe. arhadattanI AtmakathAnuM varNana paNa Ave che. jaMbudvIpanA bharatakSetramAM mAkaMdI nagaramAM kALamegha rAjA rAjya kare che. tene hAraprabhA nAmanI rANI che. A rANIthI tene dharaNa nAmanA putrano janma thAya che. je jayaanagArano jIva che. vijayakumArano jIva nArakImAMthI nIkaLI A ja nagarImAM kArtikazeThanI jayA bhAryAnI kukSImAM strIpaNe utpanna thayo. janmyA pachI tenuM nAma lakSmI pADyuM. bhavitavyatAnA yogathI anukrame cauvana pAmatA dharaNa ane lakSmInA lagna thAya che. dharaNane lakSmI pratye prIti hatI paNa lakSmIne dharaNa pratye aMtaHkaraNathI 161 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prIti na hatI. te haMmezA ema vicAratI ke A jIvaloka kevo che ke haMmezA dharaNanuM mukha jovuM paDe che. te dharaNane du:khI karavAnA ja vicAro karatI. Ama viDaMbanA karatA teno keTaloka kALa vItyo. ekavAra dharaNa rathamAM besI udyAnamAM krIDA karavA jAya che. tyAre paMcanaMdI zeThano putra devanaMdI udyAnamAMthI krIDA karI pAcho Ave che. baMnenA ratha nagaranA daravAjA pAse bhegA thAya che. baMne haTha para utare che ane potAno ratha pAchaLa khaseDavAnI nA pADe che. A vAta nagaramAM phelAya che. paMca nakkI kare che ke je dezAntara jaI potAnA baLe eka varasanI aMdara adhika dravya upArjana karI pahelo pAcho Avaze teno ratha ahIMthI prathama pAsa thaze. baMne dezAttaramAM cAlyA. eka uttarApathamAM gayo bIjo pUrvadezamAM gayo. baMnenI patnIone paNa sAthe javAnI paravAnagI mahAjana Ape che. A bAju lakSmI dharaNane mAravAnA vicAro kare che. dezAntara jatA mArgamAM dharaNane vidyAdhara maLe che. te vidyAdharane muzkelImAMthI bahAra kADhe che. AthI vidyAdhara tene auSadhi valaya Ape che. AgaLa jatAM pallIpatine ane tenI patnIne madada kare che. tene mRtyunA mukhamAMthI bacAve che. AgaLa jatAM niraparAdhI caMDALane paNa jIvita dAna Ape che. eTaluM ja nahi paraMtu ekavAra tenI patnInI bhUkha-tarasa chIpAvavA potAnuM mAMsa ane lohI ApavA taiyAra thAya che. teNI bhojana kare che. te pachI thoDo samaya ArAma karI teo AgaLa jAya che ane yakSamaMdiramAM rokAya che. rAtri paDatAM lakSmI tene pANI lAvI ApavA kahe che. dharaNa nadIe pANI levA jAya che ane tenA mATe pANI lAve che. A samaye lakSmI emaja vicAre che ke hajI dharaNa duHkhI thAya to sAruM. e ja samaye caMDarudra nAmano cora corI karIne tyAM Ave che. tyAre lakSmI tene pANI ApavA mATe zarata maMjUra kare che. caMDarudranI pAchaLa koTavALo paDyA che. AthI te lakSmInI zarata maMjUra rAkhe che. caMdra kahe che ke mArI pAse evI guTikA che ke jene pANI sAthe bheLavI AMkhe AMjavAthI adazya thaI javAya che. caMdra te guTikA dhAraNa kare che. dharaNane koTavALo jue che ane tene pakaDIne laI jAya che. tene mArI nAMkhavAno Adeza apAya che. caMDALane sopavAmAM Ave che. caMDALa para te upakAra karanAro hovAthI te caMDALa tene mAravAnI nA pADe che. dharaNa tene rAjAnI AjJA pALavAnuM kahe che. paNa te mArato nathI choDI de. dharaNa to ciMtA kare che, lakSmI kayAM haze? A bAju caMDarudra cora lakSmI pAsethI AbhUSaNo laI choDI de che. lakSmI vicAre che teNe bhale mane choDI dIdhI paNa dharaNane marAvI nAMkhyo e bahu suMdara kArya thayuM. AvuM vicArI te nadIkAMThe jatI hatI tyAM dharaNe tene joI ane te khuza thayo. lakSmI to dharaNane joI moTethI rudana karavA lAgI. dharaNa tene zAMta kare che. lakSmI vicAre che ke "kALanA mukhamAM gayelo A pAcho Avyo." Ama vicArI te dharaNanI sAthe cAlavA lAgI. AgaLa jatAM kALasenanA mANaso 162 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bali mATe dharaNane pakaDIne laI jAya che. ahIM caMDikA maMdiranuM varNana karela che, je khUba ja bhayAnaka che. paraMtu kALasena tene oLakhI jAya che. teNe karelA upakArane yAda kare che ane tene choDI de che. dharaNa mAkaMdI nagarImAM pahoMce che. tenI pAse savAjhoDa rUpiyA hoya che, jyAre devanaMdI pAse aDaghokroDa rUpiyA thAya che. Ama, dharaNa zarata jItI jAya che. have dharaNa artha prApti mATe paradeza jAya che. tyAre vahANamAM devI prakopa thAya che. puruSanI bali caDAvavAnI vAta thAya che. dharaNe mRtyune bheTavA taiyAra thAya che. bali caDhAvA samudramAM paDe che paNa nasIbe bacI jAya che. dharaNe suvadanane lakSmIne tenA pitA sudhI pahoMcADavAnI javAbadArI soMpI. ahIM ratnagiri parvatanuM varNana Ave che. ahIM suvadana suvarNanI prApti kare che sAthe lakSmIno paNa te svIkAra kare che. bacI gayelA dharaNane A baMnee joyA pachI pAcho tene mArI nAMkhavAno vicAre che. rAtri paDatAM dharaNanA gaLAmAM phAMso nAMkhe che ane marI gayelo jANI samudrakinAre dUra mUkI Ave che. paNa dharaNanI zItaLa havAnA kAraNe mUcha dUra thAya che. bacI jAya che. paraMtu patnInA AvA kRtyane jANI strIcaratrithI duHkhI thayelo te ahadatta AcArya pAse dIkSA le che. lakSmIne dezavaTo ApavAmAM Ave che. lakSmIne suvadana zodhI kADhe che. ane baMne sAthe rahevA lAgyA. ekavAra lakSmI dharaNaRSine jue che. oLakhI jAya che. pahelAnuM vaira jAgRta thatAM pAchI tene mArI nAMkhavAnI koziza karI chatAM muni bacyA. lakSmIne aTavImAM siMhe phADI khAdhI ane tyAMthI marIne dhUmaprabhA nAmanI pAMcamI narakamAM utpanna thaI. dharaNa muni aNasaNa karI paMDita mRtyu pAmI agyiAramA devalokamAM caMdrakAMta nAmanA vimAnamAM ekavIsa sAgaropamanI sthitivALA vaimAnika devapaNe utpanna thayA. sAtamo bhavaH- sena-viSeNa (pitrAi bhAi)rUpe. sAdhvIjI mahArAjano pUrvabhava ane vANInI kaTutA upara mAtA-putrInuM dRSTAMta Ave che." - sAtamA bhAvamAM paNa A ja rIte verabhAvanI paraMparA cAlu rahI. caMpA nagarImAM dharaNano jIva amarasena rAjAnI jayasuMdarI rANInA garbhamAM utpanna thAya che. tenuM nAma sena' rakhAya che. lakSmI nArakIno jIva amarasenanA nAnAbhAi hariSaNanI bhAryA tAraprabhAnI kukSImAM utpanna thAya che. tenuM nAma viSeNa rAkhavAmAM Ave che. A bhavamAM viSeNa pUrvanA vairane kAraNe tenA bhAI senane mAranAra bane che. narakanuM AyuSya bAMdhe che. tamA nAmanI nArakamAM bAvIsa sAgaropamanI sthitivALA nArakamAM utpanna thAya che. jyAre sena aNagAra bane che. saMlekhanA karI deha tyAgI navamA saiveyaka devalokamAM trIza sAgaropamanI sthitivALA deva thAya che. AThamo bhava:- (guNacaMdra-vInavyaMtara vidyAdhara). AcArya vijayadharmanuM caritra tathA 163. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhava, zrI tIrthaMkara devanuM samavasaraNa sugatA sAdhvInuM caritra-pUrvabhava. nadI dekhIne vairAgya utpanna thAya che. *ra ayodhyA nagaramAM maitrIbala rAjA ane padmAvatI rANInI kukSImAM guNacaMdrano janma thAya che. viSeNano jIva narakamAMthI nIkaLI vaitADhya parvata para cakravAlapura nagaramAM vidyAdharapaNe utpanna thayo. tenuM vAnavyaMtara nAma pADyuM. ahIM paNa vAnavyaMtara guNacaMdrane jotAM ja mArI nAMkhavAnA bhAvavALo thAya che. AyuSya pUruM thatA vAnapyaMtara raudra dhyAnanA pariNAmavALo marIne mahAtamA nAmanI sAtamI nArakamAM tetrIza sAgaropamanI sthitivALAmAM nArakI paNe utpanna thAya che ane guNacaMdra muni banI vihAra karatA, maitrI bhAva keLavatA, dehano tyAga karI svArthasidhdha nAmanA mahAvimAnamAM tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALA devapaNe utpanna thAya che. navamo bhavaH- mitronA 3 prakAra, 3 daizyo ane 7 ddaSTAMto ApyA che. 83 jaMbudvIpanA bharatakSetramAM ujjaiNI nagarImAM puruSasiMha rAjA ane suMdarI rANIno putra samarAditya che. vAnapyaMtarano jIva nArakImAMthI nIkaLI judA judA prakAranI tiryaMca gatimAM rakhaDI aneka duHkho prApta karI ziyALa paNe mRtyu pAmI A ja nagarImAM caMDALanA vADAmAM graMthika nAmanA caMDALanI yakSadevA nAmanI bhAryAnI kukSImAM putrapaNe utpanna thAya che. tenuM nAma giriSeNa rAkhavAmAM Ave che. kumAra samarAdityane AgaLanA bhavonuM jAtismaraNa thAya che ane te virakti bhAvamAM rahe che. zubha dhyAna-yogamAM potAno samaya pasAra kare che. vyasanI mitro saMsAranA rAga mATe niSphaLa prayoga kare che. pitAjI tenA virakta bhAvathI ciMtAmAM rahe che. kumArane to avadhijJAna utpanna thAya che. piravAra sAthe samarAdityanI dIkSA thAya che. prabhAsa AcAryanI sAthe gurukuLa vAsamAM keTalAya varSa pasAra karyA. ane mokSa prApta kare che. tyArabAda samarAdityane kevaLajJAna utpanna thAya che. agnizarmAno jIva asaMkhyAtA bhava pachI zaMkha nAmano brAhmaNa thai sidhdhagatine pAmaze. samarAditya nirvANane prApta kare che. Ama, nava bhavanA varNana parathI khyAla Ave che ke eka nimittathI je krodha karyo niyANuM karyuM ne kevI durdazA jIvanI thai. A ciratramAM lekhake AbehUba narakanuM varNana karyuM che. vAMcanAranA rUMvATA khaDA thai jAya. krodha jIvanamAMthI cAlyo jAya evI bhavavedanA batAvI che. kharekhara! samarAditya caritra e kaSAyone jItavA mATenuM zreSTha caritra che. emAM badhA rasonuM varNana Ave che. chevaTe zAMtarasamAM parivartana thAya che. 164 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhUrtAkhyAna zruti-purANa-bhAgavata-mahAbhArata-rAmAyaNAdimAM batAvela daSTAMtoe mUla devAdi dhUrtonA asaMgata aprAmANika kathAnakonA uttaro acAnya dhUrtIe ApyA che. je vAMcatA bhavya jIvone susaMgata yathAsthita zrI vItarAga bhASita vacano upara dRDha zradhdhAna guNa prApta thAya che. A laghu AkhyAna graMtha paNa samyatva sthiratAnuM mahat kAraNa jANI zrI haribhadrasUri bhagavaMte racelA prAkRta dhUrtAkhyAna uparathI zrI saMghatilakasUri mahArAje saMskRtamAM gUMcyo che. prathama 15 zlokamAM grantha pIThikA, ra8 zloka sudhI mULadeva kathA, 83 sudhI kaMDarike kaheluM mULadeva kathAnuM samAdhAna, 100 sudhI kaMDarika kathA, 148 sudhI elASADha karela samAdhAna, 168 sudhI elASADha kathA, ra38 sudhI zarAdhUrte ApeluM samAdhAna, rapa3 sudhI zazaka kathAnaka, 3ra7 sudhI dhUrta ziromaNi khaMDanA dhUtArIe Apela zazaka kathAnA samAdhAna, 335 sudhI khaMDapAnAnI kathA, 344 sudhI mUladeve karela samAdhAna, 36ra sudhI khaMDapAnAne kaMDarika elASADha ane za ApelA uttaro, 390 sudhI khaMDapAnAnuM cAritra, 398 sudhI khaMDapAnAe cAre dhUrtonI upara meLavelo vijaya, 418 sudhI khaMDapAnAno budhdhi prabhAva, 4ra6 sudhI graMthakAre ApeluM rahasya. A rIte 4ra6 zlokomAM A graMtha pUrNa thAya che. dhUkhyAna - AcArya haribhadre dharmakathAnA eka addabhuta rUpano AviSkAra karyo che. te dhUrtAkhyAnanA rUpamAM pragaTa che. temAM pAMca AkhyAno che. 480 prAkRta gAthAo che. kathAvastu - ujjainInA udyAnamAM dhUrtavidyAmAM praviNa pAMca dhUrta potAnA seMkaDo anuyAyIo sAthe saMyogavaza bhegA thayA. pAMca dhUrtAmAM cAra puruSa hatA ane eka strI. varasAda satata paDato hovAthI khAvA-pIvAnI jogavAI karavI muzkela jaNAtI hatI. pAMce daLonA nAyakoe vicAra vimarza karyo. temAMthI prathama mULadeve prastAva mUkyo ke ApaNe pAMca jaNe potapotAnA anubhavanI kathA kahI saMbhaLAvavI. tene sAMbhaLI bIjAo potAnA kathAnaka dvArA tene saMbhava darzAve. je evuM na karI zake ane AkhyAnane asaMbhava jaNAve che te divase badhA dharmonA bhojanano kharca upADe. mUladeva, kaMDarika, elASADha, zaza nAmanA dhUrta rAjAoe potapotAnA asAdhAraNa anubhavo saMbhaLAvyA. te anubhavonuM samarthana paNa purANonA alaukika vRtAnto dvArA karyuM. pAMcamuM AkhyAna khaMDapA nAmanI dhUtArInuM hatuM. teNe eka adabhuta AkhyAna kahIne te badhAne teNe potAnA bhAgeDu nokarI puravAra karyA. ane kahyuM ke jo tenA upara vizvAsa hoya to badhA tene svAminI mAne ane jo vizvAsa na hoya to badhA tene bhojana de to ja te badhA parAjayamAMthI bacI zakaze. tenI A caturAithI cakita thai | 165 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 mathurA nagarI yadurAjA ' putra nemanAtha zura nAme putra be putro suvIrano putra bhoja vRSNino * ugrasenano kaMsanA lagna jIvayazA joDe thayA. putra putra zori rAjA putra aMdhaka vRSNi ane 5 daza maMtro subhaddA rANI (3) (5) samudravijaya (2) stimina (4) himavAna (6) akSobhaya sAgara ane zivAdevInA (kRSNa karatA nemanAtha 11 varSa nAnA) (7) dharaNa acala (9) (8) abhicaMdna (10) praraNa ' be baheno kuMtInA vasudeva ane lagna devakInA putra pAMDu sAthe kRSNa Adi sAta bhAi mAdrInA lagna damaghoSa sAthe Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhA dhUrtoe lAcArIthI tene svAminI mAnI lIdhI. teNe potAnI dhUrtatA dvArA eka zeTha pAsethI ratnajaDita vIMTI meLavI ane tene veMcIne khAdya sAmagrI kharIdI. badhA dhUrtone bhojana karAvyuM. badhA dhUrto tenI pratyutpannamatinI prazaMsA karI ane svIkAra karyo ke puruSo karatAM strI vadhu budhdhizALI hoya che. Ama, AcArya haribhadra dharmakathAnA eka adabhuta rUpano AviSkAra karyo che. A racanA pracura hAsya ane caMgathI paripUrNa che. 8mI sadI upadezapada graMtha upadezapada" graMthanI racanA prabhAvaka prauDha upadeza tarIke suprasidhdhi jainAcArya zrI haribhadrAcArye karI che. A graMtha prAkRta bhASAmAM racAyo, 1039(40) jeTalI gAthAo A graMthamAM che. pUjya AcArya zrI haribhadrAcArye 1400 jeTalA prakaraNa graMthonI racanA karI hatI, jemAMthI vartamAnamAM 75 jeTalA graMtho upalabdha che. - upadezapadanI prAcIna pratio:1. vikrama saMvata 1171 mAM lakhAyelI upadezapadanI eka tADapatrIya prati, jesalameranA bhaMDAramAM che. (je.bha.graMthasUci, pR-34,36) 2. bIjI eka tADapatrIya pothI saMvata 117mAM lakhAyelI che. 3. trIjI eka tADapatrIyapothI saMvata 1ra1ramAM ajameru durgamAM mahArAjA vigraharAjanA rAjyamAM lakhAyelI che. te vardhamAnasUrinI TIkA sAthe che. (je.bhaM., sUcI pR.6/ 7) upadezapada' graMthano anuvAda AcArya hemasAgarasUrIzvarajIe temaja tenuM punaH saMpAdana muni zrI ratnatrayavijayajIe vi.saM.ra061mAM karyuM. A graMthanuM mUlyAMkana karatA hIrAlAla 2. kApaDiyA kahe che ke, upadezapada graMthamAM aneka sthaLe upadezane sacoTa banAvavAnA hetuthI kASTAnikono ullekha karAyo che. A graMtha udAharaNano-kathAonA bhaMDAra che. badhI kathAomAM pAiyamAM racelI brahmadattanI kathA sauthI moTI che. emAM pa05 padyo che. A graMthamAM moTe bhAge kathAo padyamAM che." * 167 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezapada graMthanI pariziSTa nIce mujaba che. pAnA naM 4 thI 42 45 52 61 thI 65 70 thI 89 87 thI 114 115 thI 119 117 thI 148 152 154 manuSyabhavanI durlabhatAnA draSTAMto vinaya mATe zreNikanuM draSTAMta kumArIkanyAkathA akAlacArI sAdhvI saMbaMdhI sidhdhAcAryakathA kArmikIbudhdhinAM udAharaNo pariNAmikI budhdhinA dRSTAMtonI sUcI tpAtikI budhdhithI javAba ane temAM AvatA dRSTAMto venayikI budhdhinA udAharaNo kArmikI budhdhinA dekhAto pAriNAmikI budhdhinA daSTAMto gautamasvAmInuM aSTApadagamana puMDarIka-kaMDarIka kathA dhanagiri vajasvAmI caritra gautamasvAmI caritra caMDakauzika kathA kulavAlaka muninI kathA rohiNI vidhUnuM daSTAMta ane upanaya deDakAnuM cUrNa ane bhasmanuM dRSTAMta mAsatuSamuninuM dRSTAMta guruAjJA viSe caMdraguptanuM dRSTAMta Arya mahAgiri Arya suhastinI kathA rAtribhojana vrata bhAMganAranI kathA dazArNabhadra rAjAnuM dRSTAMta avaMti sukumAla caritra bodhi prAptimAM vighna karanAra be coranAM dRSTAMta rAjaputra bhImanI kathA 1pa6 169 173 176 191 200 201 203 206 212 213 217 rara3 229 168 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhavya aMgAra mardakAcArya meghakumAranI kathA jJAnagarbha maMtrInI kathA bhAgya upara puNyasAra-vikramasAranI kathA bharata cakravartI brahmadatta cakravartI zubha AjJAyoga upara citrakAranuM duSTAMta prAyazcitamAM laukika dhruSTAMta rUdra-kSullaka kathA zItala vihArI devanuM dRSTAMta jIraNazeTha-abhinava zeThanuM dhruSTAMta camuna rAjAnuM DhaSTAMta ArAdhaka virAdhakanuM ddaSTAMta agnizikha ne arUNamuni vinayaratnanuM duSTAMta kuMtaladevInuM dhruSTAMta zrAvakaputra jinadharmanuM dhruSTAMta satyavrata upara satyaputra kathA sadAcArI zrAvakaputranuM duSTAMta sudarzana kathA zIladhArI sudarzana zeThanI kathA naMdazrAvaka ane mithyAtvI aNuvrata pAlanamAM zrImatI ane somA zrAvikA (AMtarakathAo) jhUMTaNa vaNikanI kathA gobara vaNikanI kathA hiMsA prapaMco upara municaMdranuM duSTAMta asatya prapaMca upara zubhaMkara vepArInI kathA asteya vrata upara talacoranI kathA brahmacarya vrata upara pati mArikAnI kathA parigraha parimANavrata upara lobhAsakta puruSanI kathA 169 234 238 262 270 272 273 278 283 287 293 303 304 309 310 311 312 314 316 317 318 321 330 336 337 339 343 345 346 347 348 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtribhojana tyAga upara kathA 348 IryAsamiti upara varadatta sAdhunI kathA 356 bhASA samiti upara saMgata sAdhunI kathA 357 eSaNA samiti upara naMdISaNanuM udAharaNa 358 AdAnabhaMDamatta nikakhevaNA samiti upara somila muninuM dRSTAMta 368 pAriSThApanikA samiti dharmarucinuM dRSTAMta kaDavI tuMbaDI vahorAvanAra nAgazrInuM dRSTAMta 370 ratisuMdarInI kathA 398 budhdhisuMdarInI kathA 407 RdhdhisuMdarInI kathA 410 guNasuMdarInI kathA 415 ratisuMdarI Adi cAreya sakhInAM pachInAM bhavo 422 zaMkha kalAvatInI kathA 429 zaMkha rAjAnA bhavo ane mokSa 459 pAMDavonuM laukika udAharaNa 469 subudhdhi maMtrInuM dRSTAMta 472 tattvajijJAsu rANInuM cAritra 485 ratnaparIkSaka chAtranI kathA 488 kAcAkAnavALA rAjAnuM daSTAMta 489 apramAda upara teladhAranuM udAharaNa 493 rAdhAvedhanuM dRSTAMta 497 brAhmaNa vaNika ane rAjAnuM daSTAMta 498 viSayAbhyAsa upara menA popaTanuM dRSTAMta 504 bhAvAbhyAsa upara narasuMdara rAjAnuM dRSTAMta parapa alpaaticArathI dArUNaphala upara zUratejanuM daSTAMta 530 jinapUjA upara durgA DozInuM dRSTAMta 532 zubha anuSThAna upara ratnazikhanI kathA 534 vIrAMgada-sumitranI kathA 535 Ama A graMthamAM vividha viSayone AvarI letI kathAo che. jema ke manuSya 170 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavanI durlabhatA para, budhdhinA 4 prakAra para, aNuvrata upara, rAtribhojana tyAga, jina pUjA upara, zubha anuSThAna upara, isamiti Adi pAMca samiti traNa gupti upara, abhigraha upara, akaraNa niyama upara cAra suMdarInI kathA upara dRSTAMta kathAo ApI suMdara upadeza Apyo che. sAthe samakti je mokSa mATe pAyAnuM che, tenuM varNana tathA graMthibhedane paNa u.dA.sAthe adbhuta rIte ane varNavela che. Ama, graMthakAre kathA dvArA bharapUra tattvane pIrasyuM che. bAla, yuvAna, prauDha ane vRdhdha dareka prakAranA vAMcakone saraLatAthI samajAya tevo A graMtha vAMcavA temaja samajavA yogya che. viSayanI dRSTie vaividhya hovAthI nadIno pravAha jema aTakyA vinA vahe tema vAMcakane paNa aTakyA vinA graMtha vAMcavAnuM mana thAya tevo che. vi.saM.835 kuvalayamAlA kuvalayamAlA" graMthanA anusaMdhAnamAM AgamodhdhAraka zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajInA ziSya AcArya zrI hemasAgarasUri kahe che ke, zrI udyotanasUrie prAkRta bhASAmAM "kuvalayamAlA" nAmanA eka apUrva kathA graMthanI racanA karI che. A graMtha saM.ra015mAM prasidhdha thayo evA samAcAra maLatA graMtha prApta karI adhyayana zarU karyuM. vAMcatA vAMcatA uttarottara vadhune vadhu rasa pragaTa thayo. cha mahinAmAM A graMthanuM bhASAMtara pUrNa karyuM . mULa graMthanA kathanAnusAra je A kathA bhAvapUrvaka bhaNaze, sAMbhaLaze ke vAMcaze to tene avazya sabhyatva prApta thaze." 'kuvalayamAlA" graMtha viSe hIrAlAla ra. kApaDiyA kahe che ke, dAkSiNya cihnasUri urpha udyotanasUrie jAbAlipuramAM zaka saMvata 700mAM eka divasa ocho hato tyAre arthAt viM.saM.835mAM eTale I.sa.779nI ra1mI mArce pUrNa karelI A kuvalayamAlA anAgamika sAhityano, dharmakathAnuyogano, kathAtmaka sAhityano temaja mukhyatA jaINa marahadImAM racAyelo eka noMdhapAtra namUno che. A kRtinuM nAma enA mukhya pAtranA-nAyikAnA kuvalayamAlAnA nAma uparathI yojAyuM che. tema hoI e subadhunI vAsavadattA ane bANanI kAdaMbarInuM smaraNa karAve che." udyotanasUrie kuvalayamAlAno keTaloka bhAga gadyamAM to keTaloka bhAga padyamAM racyo che. Ane laine A kuvalayamAlAne keTalAka "campa' tarIke oLakhAve che. kuvalayamAlAmAM 196mI kAMDikAmAM siMhano sAdharmika tarIke ullekha che. 171 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya rIte A Azcarya janaka ghaTanA kahevAya kemake manuSyo "sAdharmika' gaNAya. paraMtu ahIM to siMha jevA garbhaja hiMsakatiryaMcane "sAdharmika' kahyo che. jenA darzana pramANe koI koI garbhaja tiryaMca zrAvakanA keTalAMka vrato AcarI zake che. AvI mAnyatA anya darzanakAronI hoya tevuM jovA jANavAmAM nathI. kuvalayamAlA" graMthane viSe pro.ramaNalAla cI. zAha kahe che ke, "prAkRta bhASAmAM dharma graMthonA prakAranuM puSkaLa sAhitya lakhAyuM che. paraMtu kavitA, vArtA jevA lalita sAhityanuM paNa ThIka ThIka sarjana thayuM che. evA graMthonI racanAmAM pAdaliptAcArya, haribhadrasUri, vimalasUri, udyotanasUri, sidhdharSigaNi vagere e mUlyavAna phALo Apyo che. koI koI bAbatamAM to "kAMibarI karatAM paNa adhika caDe evI kRti te prAkRta mahAkathA "kuvalayamAlA" che. A graMtha upara vikramanA agyiAramA-bAramA saikAmAM nemicaMdrasUrie "AkhyAnakamaNi koza' graMtha racyo. Ama devasUrie tenA upara racelI vRtimAM mAyAdityanI kathA saMkSepamAM kuvalayamAlA graMtha uparathI ApI che. vikramanA caudamAM saikAmAM prabhAcaMdrasUrie "prabhAvaka carita'mAM kuvalayamAlAno nirdeza mahAkavi sidhdharSinAM saMbaMdhamAM karyo che. vikramanA codamAM saikAmAM ratnaprabhasUrie prAkRta kuvalayamAlA uparathI saMskRtamAM lagabhaga cAra hajAra zloka pramANe saMkSipta "kuvalayamAlA"nI racanA karI che.' kartA vize mAhitI - zrI udyotanasUrie pote Apela mAhitI pramANe temanA prapitAnuM nAma paNa udyotana hatuM. teo mahAdvAra nagaranA kSatriya rAjA hatA. teo trikarmAbhirata hatA. temanA putranuM nAma vaTezvara hatuM. vaTezvaranA putra te kavi udyotana. emaNe tattvAcArya pAse dIkSA laI AcAryanI padavI meLavI hatI. temanuM upanAma dAkSiNya cihnasUri' hatuM. graMtha vize - A graMthanI racanA mATe kartAne hI devIe sahAya karelI che. potAne A graMtha racavAnI preraNA, prasAda e devIe ApyA che. pote mAtra nimitta che ema kartAe jaNAvyuM che. A devInI sahAyathI temaNe prahara mAtramAM so jeTalI gAthAnI racanA karI che. evo ullekha kartAe karyo che. kathA racanAnI vizeSatA:- teo kathAnAM pAMca prakAra jaNAve che. sakalakathA, khaMDakathA, ullApakathA, parihAsakathA, varAkathA ane e sarva prakAranI kathAonA samanvayavALI potAnI A kathA saMkIrNakathA tarIke oLakhAvI che. kathAnI bhASA - kathAnI bhASA aMge nirdeza karatA kavi graMthanA AraMbhamAM 7mI 172 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMDikAmAM kathA zarU karatA pahelA jaNAve che ke tApasI ane jinasamudAya jeno vyavahAra kare che te prAkRta bhASAmAM mahArASTrI tathA dezI bhASAmAM pote A kathAnI racanA karelI che. koika sthaLe apabhraMzamAM, drAviDamAM ke paizAcIbhASAmAM paNa racanA karavAmAM AvI che. kathAnI racanA - AkhIye kathA utpAdya eTale ke maulika prakAranI, kartAe potAnI kalpanAthI sarjelI che. emAM eka mukhya kathAnI aMdara bIjI ghaNI avAMtara kathAo Ave che. emAMnI keTalIka avAMtara kathAo to mukhya pAtronA janmAntaranI kathArUpe Ave che. A badhI kathAonuM paurvAparya kartAe evI khUbIthI goThavI kADhyuM che ke tethI te dareka avAMtara kathA svataMtra rIte paNa AsvAdya banI zakI che. kathAvastu ane saMkalananAnI daSTie sukSma, vaividhya, vyavasthitatA, saMvAditA, aucitya, suzliSTatA vagere guNa lakSaNo A kathAnI racanAmAM jovA maLe che. kathA vastu - ayodhyA nagarInA daDhava" rAjA ane priyaMguThyAmA rANIne devInI upAsanAthI putra kuvalayacaMdranI prApti thAya che. sarvakalAguNa saMpanna e kumAra sAthe rAjA eka divasa agdhakrIDA mATe jAya che. tyAre kumAranuM azva sAthe divyaharaNa thAya che. AkAza mArge jatAM jatAM kumAra azvanA peTamAM charI bhoMke che. ethI azva sAthe te nIce Ave che. te samaye koika adazya avAja ene kahe che. "kumAra kuvalayacaMdra, dakSiNa dizAmAM eka gAu dUra jA, tyAM koI vakhata na joyeluM evuM kaMIka tAre jovAnuM che!" kumAra tyAM gayo. tyAM eNe eka sAgaradatta munivarane joyA. te siMhane saMlekhanA karAvatA hatA. azva sAthe thayelA potAnA haraNa vize pUchatAM munivare eka vRttAnta kahyo. te vRttAnta pramANe eka vakhata kauzAMbI nagarInA puraMdaradatta rAjA potAnA maMtrI sAthe udyAnamAM jAya che. tyAM AcArya dharmanaMdana cAragati svarUpa saMsAra vize potAnA ziSyone upadeza ApI rahyA che. rAjA tyAM beThelA keTalAka dIkSito, caMDasoma, mAnabhaTTa, mAyAditya, lobhadeva ane ane mohadatta vize prazna kare che ane dharmanaMdana AcArya temanA vRttAnto jaNAve che. dharmanaMdana munivara tyAMthI vihAra karIne jAya che. caMDasoma vagere pAMce paraspara dharmAnurAgavALA dIkSito kALadharma pAmI eka ja devalokamAM utpanna thAya che ane paraspara dharma bodha karavAno saMketa kare che. tyAra pachI eka vakhate dharmanAtha tIrthakara dakSiNa bharatakhaMDanA madhyabhAgamAM vicArI rahyAM hatA tyAre devatAoe samavasaraNanI racanA karI. emAM AvelA A pAMce devo potAnA bhAvi kalyANa vize dharmanAtha jinezvarane prazna pUche che. tyAra pachI temAMthI padmaprabhadeva avIne manuSya lokamAM sAgaradatta vepArI bane che 173 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane pachI dIkSA lai sAgaradatta muni bane che. sAgaradatta muni teo pote che. teo kuvalayacaMdrane A badho vRttAnta kahI rahyA che. temanA jaNAvyA pramANe mAnabhaTTano jIva kuvalayacaMdrakumAra pote che ane mAyAdityano jIva devalokamAMthI avI dakSiNa dezanA rAjAnI putrI kumArI kuvalayamAlA tarIke avataryo che. tene pratibodha pamADavAnA hetuthI kuvalayacaMdrakumAra tyAMthI ja dakSiNa dizAmAM prayANa kare che. mArgamAM yakSa jinazekhara, vanasuMdarI eNikA, rAjaputra darpaphaliha vagerenA vRttAnto jANe che. pachI dakSiNa dezamAM vijayAnagarI jaI, pAdapUrti karI kumAra kuvalayamAlAne paraNe che. tene sAthe lai svadeza pAcho phare che. mArgamAM bhAnukumAra muninAM darzana karI saMsAracakranA citrapaTano vRttAnta jANe che. kuvalayacaMdranA Agamana pachI deTavarmarAjA dIkSA le che. kuvalayamAlA kuMvarane janma Ape che. pUrvabhavano mohadattano jIva padmakasara deva thayA pachI A kuMvara tarIke avatare che. enuM nAma pRthvI sAra rAkhavAmAM Ave che. samaya jatAM kuvalayacaMdra kumAra ane kuvalayamAlA dIkSA le che. tyAra pachI keTaleka samaye pRthvIsAra paNa dIkSA le che. teo kALadharma pAmI pharIthI deva bane che. sAgaradatta muni ane siMha paNa deva bane che. e rIte e pAMce pharIthI devalokamAM deva thaI potAno kALa sukhamAM pasAra kare che. tyAra pachI chellA tIrthakara zrI mahAvIra svAmInA samayamAM kuvalayacaMdra devano jIva kAMkadI nagarImAM kaMcanaratha rAjAno zikAra-vyasanI putra maNiratha kumAra thAya che. kaMcanaratha rAjAnI vinaMtIthI mahAvIra prabhu enA eka pUrvabhavanI vAta kahe che. je sAMbhaLI vairAgya pAmelo maNirathakumAra prabhu pAse dIkSA le che. mohadatta devano jIva raNagajendrano putra kAmagajendra bane che. te potAne thayelA anubhavanI satyatA mahAvIra prabhu pAsethI jANIne dIkSA le che. lobhadevano jIva devalokamAMthI cyavI RSabhapura nagaranA rAjA caMdraguptano putra vajagupta thAya che. prAbhAtikanA zabdathI pratibodha pAmI mahAvIra prabhu pAse e dIkSA le che. caMDasomano jIva devalokamAMthI vI yajJadeva nAmanA brAhmaNano svaMyabhUdeva nAmano putra thAya che ane garuDa pakSInA vRttAntathI bodha pAmI mahAvIra prabhu pAse dIkSA le che. mAyAditya devano jIva rAjagRha nagaramAM zreNika rAjAno putra mahAratha thAya che. potAnA svapnano khulAso mahAvIra prabhu pAsethI sAMbhaLI vairAgya thatAM dIkSA le che. aMtamAM e pAMce aMtima sAdhanA karI aMtakRt kevalI thaI mokSe jAya che. Ama, kuvalayamAlAnI kathA eTale janma janmAMtaranI kathA. jemAM pAMca bhavanI kathA (kumAra kuvalayacaMdranI to cha bhavanI kathA che) che. kartAe mAna mATe mAnabhaTTa, krodha mATe caMDasoma, mAyA mATe mAyAditya, lobha mATe lobhadeva ane moha mATe mohadatta 174 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyA - evA rUpakazailInAM nAmo pAtro mATe prayojIne kathAnI racanA karI che. Ama, 'kuvalayamAlA"nI kathA eTale mohanIya karmanI kathA, mohanIyakarma eTale rAga ane dveSa. temAM krodha, mAna, mAyA, lobha, e cAra kaSAyone je jIte te rAgadveSathI mukta thaI aMte mokSagati pAmI zake. * caMDasoma vagere jIvonI janmAMtaranI kathA kevI rIte gUMthavAmAM AvI che te nIcenA koThA parathI spaSTa thaze. pUrvabhava | 1 | 2 | 3 | 4 | pa mAna suMdarI mAnabhaTTa | pahmasAradeva, kuvalayacaMdra | veliyadeva maNirathakumAra krodha - | | caMDasoma | padmacaMdradeva | siMha veruliyadeva svayaMbhUdeva | mAyAditya | padmavaradeva | kuvalayamAlA| veliyadeva mahArathakumAra lobha - | lobhadeva | padmaprabhadeva | sAgaradatta | veliyadeva vajagupta moha - | mohadatta | padmahsaradeva | pRthvI sAra | veliyadeva kAmagajendra A koThA parathI joI zakAya ke kartAe darekanI pAMca bhavanI kathAmAMthI barAbara vacalA bhavanI kathAne vyApaka banAvI che ane tyAMthI kathAno AraMbha karyo che. lobhadevano jIva sAgaradatta muni bane che. caMDasoma devano jIva siMha bane che. mAnabhaTTa devano jIva kuvalayacaMdra bane che, mAyAdityano jIva kuvalayamAlA bane che ane mohadatta devano jIva kuvalayamAlAno putra bane che. Ama A pAMca pAtromAM traNa pAtrone gauNa banAvAyAM che. ane kuvalayacaMdra tathA kuvalayamAlA e baMne ne mukhya pAtro banAvI kathAnAM nAyaka ane nAyikA banAvI tathA temanI sAthe bAkInA pAtronI kathAne sAMkaLI laI A kathAnI racanA karavAmAM AvI che. ema karavAmAM lekhake pAtronA bhavAntaranI kathA dvArA sAruM kathA vaividhya ApyuM che. kathAmAM AvatA pAtro ane ghaTanAo - kathA vastumAM pAtronI daSTie paNa ghaNuM vaividhya jovA maLe che. jemAM rAjAo, rANIo, munibhagavaMto, brAhmaNo, vepArIo, vidyAdharo, tApasI, sArthavAho, maleccho, dhAtuvAdIo, vetAlo, yakSo, devo, rAkSaso, bAlikAo, chAtro, gaNadharo, viharamAna jinezvaro, varakanyAo, zabaro vagare bhinna bhinna prakAranA pAtro che. ghaTanAnI dRSTie paNa emAM sAruM vaividhya najare paDe che. duzmana rAjya para caDAI, devInI upAsanA, apaharaNa, asvakriIDA, siMhanuM 175 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anazana, AtmahatyA, bhAI-bahenanI hatyA, citApraveza, kUvAmAM patana, mitravaMcanA, samudragamana, vahANano vinAza, pizAcono vArtA vinoda, rAjAnI rAtricaryA, jalakrIDA, vacana mATe prANatyAga, gAMDA hAthIne vaza karavo, smazAnamAM zaba sAthe rahevuM, ziraccheda, khanyavAda, garuDa pakSIno vairAgya vagere vividha prakAranI ghaTanAo A kathAmAM banatI AlekhAI che. aTavI, nagarI , udyAna, parvata, pallI, smazAna, cauTuM, vRkSakoTara, khetara, vApikA, araNya, sarovara, nadI, samudra, AkAza, mahAvidehakSetra, devaloka, nArakI vagere bhinna bhinna prakAranAM sthaLomAM A badhI ghaTanAo bane che. e daSTie sthaLa vaividhya paNa A kathAmAM sAruM jovA maLe che. campa svarUpanI A kRtimAM varNano vividha prakAranAM jovA maLe che. strIo, puruSo, nagarIo, aTavIo, parvato, samudranAM tophAno, duSkALa, rAtri, saMdhyA, prabhAta, Rtuo, devaloka, munio, nArakI, tiryaMcagatinAM duHkho, AkAzamArgathI pRthvIloka, aMtaHpura, zabaro, vidyAdharo, chAtrAlaya, hAthI, ghoDA, vAghaNa, popaTa, vRkSo, karNapUraka sAthe jalakrIDA vagere ghaNI vastuonAM varNana kavie judI judI kathAonA saMdarbhamAM karyA che. kayAreka samAsa yukta saraLa bhASAmAM, kyAreka zleSAtmaka to kyAreka rUpaka zailIthI, kyAreka upamAonI hAramALA vaDe to kyAreka avanavI ulTekSAo vaDe kartAe varNano karyA che. A graMthamAM kavie judI judI kathAonA prasaMgamAM keTalIka nagarIonuM varNana karyuM che. emAM keTaleka sthaLe mukhya dezanuM ane tyAra pachI tenI mukhya nagarInuM varNana karyuM che. kuvalayakumAranI kathAmAM vinItA ayodhyAnuM, puraMdara rAjAnI kathAmAM vatsadezanI kauzAMbI nagarInuM, caMDasomanI kathAmAM damilANa dezanI kaMcInagarInuM, mAnabhaTTanI kathAmAM avaMtI dezanI ujjayinI nagarInuM, mAyAdityanI kathAmAM kAzIdezanI vArANasI nagarInuM, lobhadevanI kathAmAM uttarApathanI takSazilA nagarInuM, mohadattanI kathAmAM kozaladezanI kauzalAnagarInuM, sAgaradattanI kathAmAM caMpAnagarInuM, yakSa jinazekharanI kathAmAM mArkadI nagarInuM, darpaphalihanI kathAmAM ratnApurI nagarInuM, kumArI kuvalayamAlAnI kathAmAM vijayA nagarInuM, saMsAracakranI kathAmAM lATa dezanI dvArikA nagarInuM, maNirathakumAranI kathAmAM kAkaMdI nagarInuM, suMdarInI kathAmAM sAketa nagaranuM, kAmagajendranI kathAmAM aruNAbha nagaranuM, vrajaguptanI kathAmAM RSabhapuranuM varNana karavAmAM AvyuM che. nagarIonAM varNanomAM nagaranuM nAma, killo, dukAnamArgo, upavana, sanniveza, AvAso, sarovaro, taLAvo, maMdiro, vAvaDIo, yuvaka ane yuvatIo, pazu, 176 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakSIo ane bhinna bhinna RtuonuM alaMkAra yukta varNana karIne kavie temAM ghaNuM manohara vaividhya ApyuM che. kavie A graMthamAM badhI ja RtuonuM varNana karyuM che. temAM zarada, varSA, vasaMta, grISma e cAra RtunuM vadhAre vigate Alekhana karyuM che. prakRti varNanamAM kavie divasa ane rAtrinA judA judA pahoranuM paNa manohara varNana karyuM che. saMdhyA samaye kevA kevA zabdo kaI kaI jagyAe saMbhaLAvA lAgyA tenuM paNa varNana karyuM che. jema ke, nagaragrahomAM moTA ghaMTanAdono avAja, maMtrajApa karavAnA maMDaponI aMdara havanamAM ghI, tala ane samidhanI AhutInA taDataDa zabdo Adi. A AkhA graMthamAM zRMgAra, vIra, karUNa, hAsya, bIbhatsa, zAMta vagere rasonuM Alekhana karyuM che. - udyotanasUrie A kathAnI racanA evI rIte karI che ane emAM avAMtara kathAo evI rIte gUMthI lIdhI che ke jethI temAM dharma tattvanI vicAraNA potAnA dvArA ke koI pAtra dvArA karavAmAM AvI che. jainadharmanI badhI ja mahattvanI vicAraNA emaNe AmAM prasaMgopAta gUMthI lIdhI che. eTaluM ja nahi sthaLa dhArmika kriyAonAM varNano paNa temaNe vacce vacce mUkyAM che. samyakatvanAM lakSaNo, bAra bhAvanA, pAMca samiti, traNa gupti, dezavirati, sarvavirati, karma mImAMsA, nArakI ane tiryaMca gatinAM duHkho, kaSAyanuM svarUpa, lezyA, bAlamaraNa, paMDitamaraNa vagere vize AmAM vistArathI samajAvavAmAM AvyuM che. kavinuM tattvaciMtana atyaMta vizudhdha che. vaLI bhASA upara prabhutva asAdhAraNa che. saMvAda e paNa A kathAgraMthanuM AgavuM lakSaNa che. saMvAdo dvArA kathAne rasika ane vAstavika banAvI che. lekhakanAM saMvAda sacoTa, mArmika, dhAradAra ane kayAreka hAsyarasika banyA che. A graMthamAM lekhakanI asAdhAraNa saMvAdakalA nihALI zakAya A uparAMta gadyanI jema padya upara paNa zrI udyotanasUrinuM prabhutva jovA maLe che. temanI padya paMkitao pANInA relAnI jema vahetI hoya che. gAthA upara A kavinuM jevuM prabhutva che tevuM prAkRtamAM bahu ochA kavionuM jovA maLaze. Ama, "kuvalayamAlA " e mAtra prAkRta bhASAnuM ja aneruM AbhUSaNa nathI, jagatanA tamAma sAhityamAM gauravabharyuM sthAna pAmI zake evuM aNamola ratna che. 177 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikrama saMvata 840 harivaMzapurANa harivaMzapurANa - mahAkAvyanI zailImAM racAyeluM brAhmaNa purANonuM anukaraNa karatuM A eka purANa che. A graMthano mukhya viSaya harivaMzamAM utpanna thayelA raramAM tIrthakara neminAthanuM jIvanacaritra che. tenuM bIjuM nAma ariSTanemi purANa saMgraha paNa che. jeno ullekha pratyeka sarganI puSpikAnA vAkyamAM karavAmAM Avyo che. graMthakAre ATha adhikAromAM tenA viSayanuM pratipAdana karyuM che. te ATha adhikAro A pramANe che, lokanA AkAranuM varNana, rAjavaMzonI utpati, harivaMzano avatAra, vasudevanI ceSTAo, neminAthanuM carita, dvArikAnuM nirmANa, yudhdhavarNana, ane nirvANa. A graMthamAM 66 sargo che teno kula vistAra bAra hajAra zloka pramANa che. A graMtha neminAtha purANa ja nathI paraMtu tene kendra banAvI temAM itihAsa, bhUgoLa, rAjanIti, dharmanIti vagere aneka viSayo tathA aneka upAkhyAnonuM nirUpaNa thayuM che. loka saMsthAnanA rUpamAM sRSTivarNana 4 sargamAM ApyuM che. rAjavaMzotpati ane harivaMzAvatAra nAmanA adhikAromAM covIsa tIrthakara, bAra cakravartI, nava nArAyaNa vagere tresaTha zalAkA puruSonAM ane seMkaDo avAntara rAjAo ane vidyAdharonAM caritonuM varNana karavAmAM AvyuM che. A rIte te eka mahApurANane paNa potAnAmAM garbharUpe samAve che. harivaMzanA prasaMgamAM ela ane yaduvaMzonuM paNa varNana ApavAmAM AvyuM che. prAcIna jaina sAhityamAM kRSNanA pitA vasudevanuM carita bahu rocaka ane vyApaka rUpamAM AlekhAyuM che. A Alekhana 15 sargamAM che. A graMtha pahelA bhadrabAhukta "vasudeva carita' (anupalabdha) ane vasudevahiMDI (saMghadAsa gaNita)mAM vasudevanI kautukapUrNa kathA kahevAmAM AvI che. vasudevanA carita sAthe saMbadhdha zrI kRSNa, balarAma tathA anya yaduvaMzI puruSo- pradyumna, sAmba, jarakumAra AdinA carito ane rAjagRhanA rAjA jarAsaMgha ane mahAbhAratanA nAyako kaurava-pAMDavanuM varNana paNa jaina mAnyatA anusAra rajU karavAmAM AvyuM che. A graMthanA utarArdhane ApaNe yaduvaMza carita ane jaina mahAbhArata paNa kahI zakIe. neminAthanuM ATaluM vistRta varNana AnA pahelA anyatra kayAMya svataMtra rUpe jovA nathI maLatuM. harivaMza e mahAkAvyanA guNothI gUMthavAmAM AveluM mahAkAvya ja nahi paraMtu kathAgraMtha paNa che. AmAM badhA rasono sAro paripAka thayo che. yuddha varNanamAM jarAsaMgha ane kRSNanI vaccenuM romAMcakArI yudhdha vIrarasano paripAka che. dvArikA 118 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirmANa ane yaduvaMzIono prabhAva adbhuta rasano prakarSa che. neminAthano vairAgya ane balarAmano vilApa karUNa rasathI bharapUra che. A kAvyano aMta zAMtarasamAM thAya che. prakRti citraNarUpa Rtu varNana, caMdrodaya varNana Adi aneka citra kAvyazailImAM AlekhavAmAM AvyA che. aitihAsika dRSTie harivaMza purANa potAnA samayanI kRtiomAM nirALI kRti che. zaka saMvata 705mAM saurASTranA vardhamAnapuramAM graMtha pUrNa thayo. A graMthamAM purANa, mahAkAvya, vividha viSayonuM pratipAdana karanAra vizvakoza tathA rAjanaitika ane dhArmika itihAsanuM eka sAthe darzana thAya che. graMthakAre A graMthanA saMbaMdhamAM kahyuM che ke je harivaMzapurANa zradhdhAthI vAMcaze tenI kAmanAo alpa yatne pUrI thaze tathA dharma, artha ane mokSane te prApta karaze. graMthakAra paricayaH- A graMthanI prazasti parathI jANavA maLe che ke prastuta kRtinA sarjaka punnATa saMghIya jinasena che. A jinasena mahApurANanA kartA mUlasaMghIya senAnvayI jinasenathI bhinna che. A jinasenanA gurunuM nAma kIrtiSeNa ane dAdAgurunuM nAma jinasena hatuM. punnATae karNATakanuM prAcIna nAma che. A dezamAMthI nIkaLelA munisaMghanuM nAma punnATasaMgha paDyuM. A graMthanI racanA (vi.sa.840) zaka saM.705mAM karI hatI. A graMthanI racanA nannarAjavasati pArzvanAtha maMdiramAM besI karavAmAM AvI hatI. re graMthakartA digaMbara saMpradAyanA hatA chatAM aMtimasargamAM bhagavAna mahAvIranA vivAhanI vAta lakhI che je digaMbara saMpradAyanA anya graMthomAM nathI. lAge che ke A mAnyatA zvetAMbara yA yApanIya saMpradAyanA koi graMthamAMthI levAmAM AvI che. jinasenanA A harivaMza purANanA AdhAra para racAyela bIjuM hiravaMza purANa 40 sarganuM che. temAM 22mA tIrthaMkara neminAtha ane zrIkRSNa tathA temanA samakAlIna pAMDavo ane kauravonuM varNana che. tenA prathama 14 sarganI racanA bhaTTAraka sakalakIrti ane bAkInA sargonI racanA temanA ziSya brahma jinadAse karI che. temAM raviSeNa ane jinasenano ullekha che. sakalakIrtie saMskRta bhASAmAM- mUlAcAra pradIpa, AdipurANa, praznottaropAsakAcAra, uttarapurANa, zAMtinAthacaritra, vardhamAnacaritra, mallinAtha caritra, yazodharacaritra, dhanyakumAracaritra, sukumAlaciratra, sudarzanacaritra, jaMbUsvAmIcaritra, zrIpAlacaritra, pArzvanAtha purANa, sadbhASitAvalI, vratakathA koza Adi aneka graMthonI racanA karI. 179 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbhavataH harivaMzapurANa temanI aMtima kRti che. harivaMzapurANa viSayaka anya racanA harivaMza purANa- dharmakIrti bhadrAraka (saM.1971) harivaMza purANa- zrutakIrti harivaMza purANa- jayasAgara harivaMza purANa- jayAnaMda harivaMza purANa - maMgarasa 10mI sadI caupanna mahApuruSa caritra caupanna-mahApurisa-cariya" graMthanA anuvAdakartA AcArya hemasAgarasUri kahe che ke, "pUrve thayelA mahApuruSo-Arya bhadrabAhu svAmI, sthUlabhadrajI, vajasvAmI, kAlakAcArya, ArakSitasUri, sidhdhasenadivAkarasUrijI, mallavAdIsUri, jinabhadra gaNi kSamAzramaNa, devardhigaNi kSamAzramaNa, haribhadrasUrijI, udyotanasUrijI, zIlAM kAcArya, sidhdharSi gaNi, maladhArI hemacaMdrasUri, ka. sa. hemacaMdrAcArya, u.yazovijayajI Adi zAsananA staMbha sarakhA aneka vidvAna mahApuruSo thaI gayA. jemaNe bhAvI bhavyAtmAo mATe vividha anuyoga garbhita zAstra racanAo karelI che. te racanAo paikI zIlAMka arthAt zrI zIlAcArye racela kathAnuyoga svarUpa prAkRta gadya-padya 11 hajAra zloka pramANa "caupanna-mahApurisa-cariya" che. jemAM ra4 tIrthakaro, 1ra cakravartIo, nava baLadevo ane nava vAsudevo che. nava prati vAsudevonA caritro aMtargata hovAthI gaNatarImAM lIdhAM nathI. vacce keTalIka kathAo upadeza rUpe kahelI che. bIjA caritro sAthe sarakhAvatAM A caritromAM koI koI sthaLe bhinnatA jaNAze. 'vibudhAnada nATaka'no prasaMga paNa kathArasanI puSTi karanAro che. keTalAka sthaLe upadeza, karmanA phaLo, prasaMgopAta karelA varNano chellA neminAtha bhagavAnanA caritrathI pUrNAhuti sudhInA caritromAM kAvyakAre potAnI zakti anupama dAkhavI che. keTalAka caritro ghaNA TUMkAvelA che. ekaMdara saMkSepa rucivALA vAcakone A caritro rucikara banaze." caupanna-mahApurisa-cariya" graMthanA anusaMdhAnamAM viddhavAna paMDita lAlacaMdra bhagavAna gAMdhI kahe che ke, "zrI jaina pravacananA prabhAvaka samartha jainAcAryoe viziSTa pratibhA dvArA lokopakAra mATe vividha viSayaka graMthonI racanA karI che. temAMnuM eka 180 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtharatna eka hajAra ne ekaso varSo pachI paNa vAcakone maLe che te atyaMta prazaMsanIya che. A graMtha prAkRta bhASAmAM racyo che. A graMtha racatA kavie potAnI asAdhAraNa kavitva zaktino khyAla Apyo che." A graMthamAM kavie prAraMbhamAM sajjana-durjananuM svarUpa darzAvyuM che, cha prakAranA zrotAo jaNAvyA che. pa4 mahApuruSonA pUrvabhavo paNa jaNAvyA che. temAM dhana sArthavAha vagerenA sadgaNonuM varNana vicAraNIya ane AdaraNIya che. nagaronA varNano, rAjA-mahArAjA, rANI-mahArANI, rAjakumAra-rAjakumArIonA varNano, paRtuonAM, udyAno, aTavIonAM varNano, yudhdho, citrakalA, nRtyakalA, zilpakalA, saMgItakalA, prahelikA, praznottara Adi vinodAtmaka budhdhivardhaka sAhitya paNa AmAM jaNAya che. saMskRta sAhityamAM suprasidhdha bANabhaTTanI gadya chaTAvALI kAdaMbarInI kathAe kavi upara asara karI jaNAya che. A caupanna mahApurisa cariyano paThana-pAThanamAM upayoga pAchaLanA aneka pratiSThita AcAryoe karela jaNAya che. suprasidhdha hemacaMdrAcAryanA guruvarya zrI devacaMdrasUrie vikramanI bAramI sadImAM mUlazudhdhi prakaraNamAM, zrI vardhamAnAcArye RSabhadeva caritramAM, zrI hemacaMdrAcArye saMskRta triSaSTizalAkA puruSa caritramAM tathA bhadrezvarasUrie prAkRta kathAvalI vageremAM A mahApuruSa caritanA udhdharaNo- avataraNo karelA jaNAya che. A graMthanA racayitA zIlAcArya vize ghaNI carcA maLe che. A nispRha kavie caritonA aMtamAM potAno paricaya Apyo che. te parathI jANI zakAya ke teo nivRti kulanA mAnadevasUrinA ziSya hatA. Tve samAja mAM nAgendra, caMdra, nivRti, vidyAdhara-e 4 kulo vajusvAmI pachI vikramanI bIjI sadI pachI prasidhdhimAM AvyAM hatA. temAMnA nivRti kulane kavi zrI zIlAcArya zobhAvyuM hatuM. A graMthamAM 'vibudhAnaMda nATaka" nAmanuM eka aMkavALa rUpaka raceluM che. temAM sUtradhAra dvArA kavie potAnuM nAma vimalamati kavi "zIlAMka" paNa sUcita karyuM che. A graMthamAM prathama RSabhasvAmInuM caritra varNavyuM che. jemAM temanA pUrvabhavonuM varNana tyArabAda RSabhadevano janma mahotsava, ikvAku vaMzanI sthApanA, vinItA nagarInI sthApanA, bharata, bAhubalI, brAhmI, suMdarI AdinA janma, RSabhadevanI dIkSA, locavidhi, marudevIne kevalajJAna ane nirvANa, bharata bAhubali yudhdhanuM varNana, bharata cakravartI caritra, bAhubalInI dIkSA, kevaLajJAna, SabhanuM nirvANa, mokSaprApti Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adino samAveza thAya che. tyArabAda utpattinA krama pramANe ajitasvAmI Adi - ra3 tIrthakara, sagara Adi 11 cakravartI, nava vAsudeva, nava baladevanuM caritra Apela che. tenI sAthe nava prativAsudevanuM caritra paNa AvI jAya che. Ama A caritronAM varNana 3pana mahApurisa variya'mAM suMdara rIte AlekhAyA che. jenI kathAvastu AgaLa varNavela che. vikrama saMvata 162 -:upamiti bhava prapaMca kathAH racanAkALaH- A kathAnI racanA AcArya sidhdharSie vi.saM.96ra jyeSTha sudi paMcamI guruvAranA divase karI hatI, tevuM kathAnA aMte eka prazastinA AdhAre jovA maLe che. A graMtha bhinnamAla nAmanA nagaranA jaina maMdiramAM racAyo hato. ane durgasvAmInI gaNA" nAmanI ziSyAe tenI prathama prati taiyAra karI hatI. sidhdharSinuM carita prabhAvaka carita(14)mAM paNa ApavAmAM AvyuM che. temAM sidhdharSine mAghanA pitarAI bhAI kahevAmAM AvyA che. paraMtu A vAtamAM koI aitihAsika tathya nathI. vArtAdIpa' pustakamAM priyadarzane varNavyA pramANe sidhdharSinuM jIvana caritra:jugArI banyo sidhdharSi:- bhInamAla (rAjasthAna)nI A eka aitihAsika vAta che. nagaramAM zubhaMkara zeTha temanA patnInuM nAma lakSmI, ekano eka dIkaro hato sidhdha. enI vahunuM nAma hatuM dhanyA. kharAba mitronI sobatanA kAraNe sidhdha jugAra ramato thaI gayo. aDadhI rAtre ghare Ave A badhuM joI lakSmIne putravadhU mATe sahAnubhUti jAgI. rAtre vahune kIdhuM Aje tuM zAMtithI sUI jA sidhdha Avaze to huM saMbhALI laIza. dhanyA sUI gaI. lakSmI to dIkarAnI pratIkSA bharIne jAgatI beThI. sidhdha ghare Avyo ane daravAjA khakhaDAvyA tyAre lakSmIe roSathI kahI dIdhuM daravAjA nahi khUle jA... jato rahe. sidhdha mAthuM nIcuM karIne rastA para nIkaLI paDyo. koka jagyA maLe to vizrAma ' lauM tyAM eka khullA bAraNAvALuM makAna dekhAtA rAtri tyAM vItAvI. savAramAM ghaNA sAdhuone joyA. sAdhuonI carcA joI ene gamavA mAMDyuM. samajI vicArIne tyAM ja gurudeva zrI durgasvAmInA caraNomAM jIvana sAdhanA karavA lAgyA. bhagavAna mahAvIranI 182 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMparAmAM eka meghAvI, zrutadhara ane samartha sAhitya sarjaka banyA. emanI prANavAna pratibhAnA paricaya mATe 'upamiti bhava prapaMca kathA' nAmano graMtha jarUrathI vAMcazo. A kathAmAM caturgatirUpa saMsArano vistAra upamA dvArA spaSTa karyo che. upamitikRto narakatiryaGnarAmaragati - catuSkarupo bhavaH tasya prapaJco yasmin iti arthAt nArakI, tiryaMca, manuSya ane devagatirUpa bhava-saMsArano vistAra je kathAmAM-upamitiupamAno viSaya banAvAyo che te kathA upamitibhava prapaMcakathA kahevAya che. sidhdhahi~gaNie potAnA zabdomAM tene nIce pramANe varNavI che. kathA zarIrametasyA nAmnaiva pratipaditam / bhavaprapaJyo vyAjena yato'syAmupamIyate / / 55 // yato'nubhUyamAnoddhapi parokSa iva lakSyate / ayaM saMsAravistArastato vyAkhyAnamarhati / / 56 / / A graMtha ATha prastAvomAM vibhakta che. emAM bhavaprapaMcanI kathAnI sAthe sAthe prasaMgavaza nyAya, darzana, Aryuveda, jyotiSa, sAmudrika, nimittazAstra, svapnazAstra, dhAtuvidyA, vinoda, vyApAra, durvyasana, yudhdhanIti, rAjanIti, nadI, nagara AdinA varNano pracura mAtrAmAM karavAmAM AvyAM che. kathAvastuH- aDhaSTamUlaparyanta nagaramAM eka kurUpa daridra bhikhArI raheto hato. te aneka rogothI pIDAto hato. tenuM nAma 'nipuNyaka' hatu. bhIkhamAM tene je kaMi lUkhusUkuM bhojana maLatuM hatuM tenAthI tenI bhUkha maTatI na hatI, UlaTuM vadhatI ja jatI hatI. ekavAra te, te nagaranA rAjA susthitanA mahele bhikSA levA gayo. 'dharmabodhakara' rasoiyAe tathA rAjAnI putrI 'taddayA' e tene svAdiSTa ane pauSTika bhojana ApyuM. tenI AMkhomAM 'vimalAloka' aMjaNa AMjyuM ane tattvaprItikara jaLathI tenI mukhazudhdhi karAvI. dhIme dhIme te svastha thavA lAgyo. paraMtu ghaNA vakhata sudhI potAnA purANA asvAsthyakara AhArane te choDI zakayo nahi. tyAre pelA rasoiyAe 'sadgudhdhi' nAmanI sevikAne tenI sevAmAM mUkI, tethI tenI bhojana azudhdhi dUra thai gai ane Ama nipuNyaka sapuNyaka banI gayo. have te potAne maLela auSadhino lAbha bIjAne ApavA prayatna karavA lAgyo. paraMtu tene pahelethI jANanArA loko teno vizvAsa karatA na hatA. tyAre 'sadgudhdhi' sevikAe salAha ApI ke potAnI traNe auSadhione kASTha pAtramAM mUkI rAjamahelanA AMgaNAmAM te pAtra mUke jethI pratyeka vyakti te pAtramAMthI auSadhino lAbha svayaM lai zake. 183 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavie prathama prastAvanAM aMtima padyomAM A rUpakano khulAso karyo che. aSTamUlaparyanta'nagara e to A saMsAra che. ane nipuNyaka' anya koI nathI paNa kavi pote ja che. rAjA "susthita' jinarAja che. teno "mahela' jaina dharma che. dharmabodhakara" rasoiyo gurU che. ane tenI putrI "taddayA" tenI dayAdeSTi che. jJAna je AMjaNa che. sAcI zradhdhA je "mukhazudhdhikara jala" ane saccaritra ja "svAdiSTa bhojana che. "sabudhdhi" ja puNyano mArga che ane 'kASThapAtra ane temAM rAkheluM bhojana, maMjana ane aMjana AgaLa varNavavAmAM Avela kathA anusAra che. anaMtakALathI vidyamAna manujagati nAmanA nagaramAM 'karmapariNAma" nAmano rAjA rAja kare che. te ghaNo ja zaktizALI, krUra tathA kaThora daMDa denAro che. te potAnA vinodane mATe bhavabhramaNa nATaka karAve che, temAM jAtajAtanA rUpa dharI jagatanA prANIo bhAga le che. A nATakathI te ghaNo khuza rahe che ane tenI rANI kAlapariNati" paNa tenI sAthe A nATakano rasa mANe che. temane putranI IcchA jAge che, putra janmatAM pitA taraphathI tenuM nAma "bhavya" ane mAtA taraphathI tenuM nAma sumati rAkhavAmAM Ave che. te ja nagaramAM 'sadAgama" nAmanA AcArya che. rAjA temanAthI khUba Dare che. kAraNake te tenA e nATakano bhaMga kare che ane keTalAya abhinetAone e nATakathI choDAvI 'nivRttinagaramAM laI jaI vasAve che. te nagara rAjya bahAra che ane tyAM badhA AnaMdamAM rahe che. ekavAra "prajJAvizAlA" nAmanI dvArapAlI rAjakumAra "bhavya"nI mulAkAta 'sadAgama" AcArya sAthe karavAmAM saphaLa thAya che. ane sArA nasIbe rAjakumArane temanI pAse zikSaNa levAnI rajA paNa rAjArANI ApI de che. eka vakhata sadAgama potAnA upadezo bajAramAM detA hoya che tyAre kolAhala saMbhaLAya che. te samaye "saMsArIjIva" nAmano cora pakaDAya che ane jyAre nyAyAlayamAM kolAhalapUrvaka tene mokalAya che tyAre prajJAvizAlA" dayA lAvI tene sadAgama AcAryanA Azraye lAvI de che. tyAM te mukta thaI potAnI kathA nIce mujaba kahe che. huM sau prathama sthAvara lokamAM vanaspati rUpe pedA thayo ane "ekendriya nagaramAM rahevA lAgyo ane tyAM pRthvIkAya, jalakAya Adi gRhomAM kyAreka ahIM to kyAreka tahIM rahevA lAgyo. tyAra pachI nAnA kIDI-makoDA ane moTA hAthI vagere tiryaMcomAM jabhyo ane bhaTakyo. bahu vakhata sudhI duHkha bhogavIne aMte manuSya paryAyamAM rAjaputra nanTivardhana thayo. jo ke mAro eka adRSTa mitra puNyodaya' hato. jeno huM A saphaLatAo mATe kRtajJa chuM, paraMtu eka bIjA mitra vaizvAnarane kAraNe huM mArga bhUlI gayo. pariNAme sArA sArA guruo ane upadezonA bodhanI mArA upara koI asara na thai. vaizvAnarano prabhAva vadhato ja gayo ane chevaTe teNe rAjA dubudhdhi ane rANI 184 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSkaruNAnI putrI 'hiMsA' sAthe mAruM lagna karAvI dIdhuM. A kusaMgatithI meM khUba zikAra khelyA ane asaMkhya jIvono zikAra karyo. corI, dyuta Adi vyasanomAM paNa meM kukhyAti prApta karI. yogya samaye huM mArA pitAno uttarAdhikArI rAjA banyo. A darpamAM meM aneka ghora karmo karyA, eTale sudhI ke eka rAjadUtane tenA mAtA-pitA, strI, baMdhu ane sahAyako sAthe marAvI nAkhyo. ekavAra eka yuvaka sAthe mAre laDAi thai ane ame baMnee ekabIjAne vIMdhI mArI nAkhyA. pachI ame baMne aneka pApayoniomAM utpanna thayA ane pAchA siMha-mRga, bAja-kabUtara, ahi-nakula Adi rUpe ekabIjAnA bhakSya-bhakSaka banatA rahyA. pachI huM ripudAruNa nAmano rAjakumAra thayo. tathA zailarAja ane mRSAvAda mArA mitra banyA. temanA prabhAvanA kAraNe mane puNyodayane maLavAno avasara na maLyo. pitAnA mRtyu pachI huM rAjA banyo. meM pRthvInA samrATanI AjJA mAnavAno inakAra karI dIdho. ekavAra eka jAdugare mane utArI pADyo. ane mArA ja sevakoe mAro vadha karI nAMkhyo. mArAM potAnA duSkRtyone pariNAme huM pachInA janmomAM naraka-tiryaMca yoniomAM bhaTakI chevaTe manuSyagatimAM janmyo ane zeTha somadevano putra vAmadeva banyo. 'mRSAvAda, mAyA ane steya' mArA mitro banyA. eka zeThane tyAM corI karavAne kAraNe mane phAMsI thai ane huM pAcho naraka ane tiryaMca lokamAM bhaTakyo. huM pharI ekavAra zeThanA putra tarIke janmyo. A vakhate 'puNyodaya' ane 'sAgara'(lobha) mArA mitra banyA. sAgaranI madadathI huM atula dhanarAzi kamAyo. meM eka rAjakumAra sAthe dostI karI, tenI sAthe samudrayAtrA karI ane lobhavaza tene mArI tenuM dhana paDAvI levAno prayatna karyo. paraMtu samudra devatAe tenI rakSA karI ane mane samudramAM pheMkI dIdho. game tema karI huM taTe pahoMcyo ane durdazAmAM jyAM tyAM bhaTakavA lAgyo. ekavAra jyAre huM dhana dATavA icchato hato. tyAre mane eka vaitAla khAi gayo. punaH naraka ane tiryaMca lokamAM bhramaNa karIne huM dhanavAhana nAme rAjakumAra thayo ane mArA pitarAi bhAi akalaMka sAthe ucharavA lAgyo. akalaMka dharmAtmA jaina banI gayo ane tenA dvArA huM sadAgama AcAryanA saMparkamAM Avyo paraMtu mahAmoha ane parigraha sAthe dostI thai gai ane huM temanAthI pUrepUro vazIbhUta thai gayo. pariNAme huM nirdaya zAsaka banI gayo paraMtu mArI durnItine kAraNe mane rAjagAdI parathI uThADI mUkyo ane huM duHkhI banI marI gayo. meM pharI naraka ane tiryaMca lokanuM bhramaNa karyuM. tyAra bAda sAketa nagarImAM amRtodara nAmano manuSya thayo, ane saMsArI jIvananA ucca stara para cAlavA lAgyo. eka samyagdarzana sAthe mArI mitratA baMdhAi. pariNAme huM dharmAtmA zrAvaka ane sAro zAsaka banyo ane mArA lagna kSamA, mRdutA, RjutA, satyA, sUcitA Adi kumArIo sAthe thayA tethI meM nyAyanItithI rAjya karyuM ne chevaTe munivrata dhAraNa karI marIne deva thayo. pharI pAcho manuSya tarIke janmyo. have huM te ja saMsArI jIva anusundara samrATa chuM. A 185 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakhate mahAmohano mArA upara koI prabhAva nathI. sadAgama ane samyagdarzana ja mArA attaraMga mitro che. A vakhate badhAnAM kalyANa mATe mArA potAnA anubhavo saMbhaLAvavA coranA rUpamAM huM upasthita thayo chuM. ane punarjanmonA cakrane kahuM chuM. te pachI te saMsArI jIva potAnuM vRtAnta saMbhaLAvI dhyAna magna banI gayo ane zarIra choDI uttama svargamAM deva thayo. mahatI kathAno A ati saMkSipta sAra che. mULamAM samasta vRttAnta vistArathI saraLa, sarasa ane suMdara saMskRta gadyamAM ane kayAMka kayAMka padyamAM varNavavAmAM Avyo che. temAM vacce keTalAMka moTAM ane keTalAMka nAnAM padyo AvyAM che ane pratyeka adhyAyanI samApti thatAM moTA moTA chando paNa jovA maLe che. temAM anya bhAratIya AkhyAnonI jema ja mULa kathAnakanA mALakhAmAM aneka upakathAo paNa samAviSTa karavAmAM AvI che. A mULa kathA rUpaka yA rUpakonA rUpamAM che kAraNake temAM na kevaLa pradhAna kathAnaka paraMtu anya gauNa kathAnako paNa rUpakanA rUpamAM ja che. paraMtu temAM rUpakanAM lakSaNonuM barAbara pAlana karavAmAM AvyuM nathI. kavi pote be prakAranI vyaktiomAM bheda kare che. eka to nAyakanA bAhya mitro ane bIjA antaraMga mitro, antaraMga mitrone ja vyakatsAtmaka ane mUrtAtmaka rUpa ApavAmAM AvyuM che. ane bhavacakra nATakanAM te ja yarthAtha pAtro temane ja kavi zrAvakonI samakSa khullA karI mUkavA mAMge che. sidhdharSinuM kahevuM che ke vAcakone AkarSavA mATe temaNe rUpakanI gUMthaNI karI che ane te kAraNe ja temaNe prAkRtamAM graMtha na racatAM saMskRtamAM tenI racanA karI che. tenuM kAraNa e che ke prAkRta azikSitone mATe che jyAre zikSita lokonI mithyA mAnyatAonuM khaMDana karavA mATe ane temane samyaka matamAM lAvavA mATe saMskRta ucita che. A graMtha vAMcI aMgreja kavi jona banayananAM rUpaka (allegory) Pilgrims progressnuM smaraNa thAya che. teno viSaya paNa saMsArInuM dharmayAtrA dvArA utthAna ja che ane aneka bAbatomAM upamitibhava prapaMcakathA sAthe meLa dharAve che. paraMtu te na to AkAramAM ke na to bhAvomAM upamitikathAnI tulanAmAM AvI zake che. upasaMhAra mULa jaina AgamomAM paNa jJAtAdharmakathA, upAsaka dazA, aMtakRta dazA, anuttaropapAtika sUtra, vipAka sUtra, rAjapranIya sUtra, upAMga sUtra, naMdI sUtranI kathAo Adi aneka Agamo dharmakathAo varNave che. jJAtAdharma kathAmAM sADA traNa karoDa kathAo ane teTalI upakathAo hovAnuM kaheluM che. A jotAM jena paraMparAmAM 186 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmakathAnuM sAhitya keTaluM vipula hatuM e sahajamAM kalpI zakAya. 'upAsakadazAMga sUtra'e saMsAramAM rahI bhagavAna mahAvIranA dharmanI upAsanA karI AtmakalyANa karavA mATe hitakAraka che. 'aMtagaDa sUtra'mAM varNavyuM che ke ati sAhyabI hovA chatAM puNyazALI rAjakumAro saMcama le che. temaja bhayaMkara pApI mALI paNa dIkSita thavAnA DhaSTAMto che. darekano Azaya ne saMdeza bhogavRttino tyAga ane parigrahanI heyatA che. 'vipAka sUtra' AgamamAM ajJAna dazAmAM bAMdhelA karmonA bhayaMkara phaLa pApa karmothI dUra rahevAno mArga batAve che. 'anuttaropapAtika sUtra'mAM anuttara vimAnamAM utpanna thanAra mahAtmAonuM jIvana ApaNA adhyAtma jIvanane navI dizA Ape che. 'rAyapaseNIya sUtra'mAM saMta samAgama vyakti para kevo mahAna upakAra kare che ane devalokanA sukha apAvI zake che. eka ja bhavamAM paramAtmapada apAvI zake che. e hakIkata khUba rasamaya rIte AlekhI che. 'nirayAvalikA sUtra'mAM AvatI koNikanI kathAthI bhautika kSaNabhaMgura vastuonI tIvra mUrchA svaparanA jIvanamAM kevuM bhayaMkara nukasAna kare che te jANI zakAya che. 'puSpacUlikA sUtra'mAM pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanamAM 'puSpacUlA' nAmanI pravartinI sAdhvIjI pAse dIkSita dasa strIonuM kathAnaka che. 'kappavarDisiyA'mAM je jIvo manuSya bhavamAM tapa-saMyamanI ArAdhanA karI kalpa devalokamAM Upaje che tenuM varNana che. 'puSpikA sUtra' icchAo para kAbU mUkI Atma kalyANanA zreSTha mArgano svIkAra karavAnI preraNA Ape che. pratyeka sukhecyue tyAga ane saMyamarUpa dharmanA mArge agresara thavAno saMkalpa karavo joie. 'vRSNidazA' sUtramAM vRSNivaMzIya bAra rAjakumAronuM varNana ApeluM che. naMdI sUtranI kathAomAM cAre budhdhi autpAtikI, vainacikI, karmajA ane pAriNAmikInA dRSTAMto varNayA che. Ama, Agama kAlIna sAhityamAM kathA tattvanI vipulatA jovA maLe che. A dareka kathA mokSa sukha meLavavA mATe utthAna karAve tevI che. 187 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agametara sAhityamAM 'paumacariya" jemAM sItApati rAmanI kathA rajU karAI che. vikramanI pamI sadImAM racAyeluM 'vasudevahiDI' AtmAnA bhramaNanI kathA varNave che. vasudeva ghara choDI dezadezAntaramAM bhramaNa kare che, enI kathAo ApI che. te daramyAna tene kevA kevA anubhava thAya che te badhuM AmAM varNita che. vikramanI 8 mI sadImAM racAyela "mahApurANamAM tIrthakara RSabhanAM daza pUrvabhavo ane vartamAna bhavanuM tathA bharata cakravartInA caritranuM vistArathI varNana karavAmAM AvyuM che. AmAM zRMgAra, karUNa, vIra, raudra ane zAMtarasanuM mukhyapaNe darzana thAya che. | vikramanI 8mI sadImAM racAyela "samarAditya caritra'mAM samarAdityanA nava bhavanuM varNana che. kaSAyone jItavA mATenuM zreSTha caritra che. emAM badhA rasonuM aMte zAMtarasamAM parivartana thAya che. A caritramAM AbehUba narakanuM varNana che. je vAMcanAranA rUMvATA khaDA thaI jAya tevuM che. 8mI sadImAM racAyela upadezapada graMthamAM vividha viSayone AvarI letI bodhadAyaka kathAo che. jenA dvArA graMthakAre bharapUra tatva pIrasyuM che. 9mI sadImAM racAyela 'kuvalayamAlA" graMtha e jagatanA tamAma sAhityamAM gaurava bharyuM sthAna pAmI zake tevuM aNamola ratna che. 9mI sadImAM racAyela "harivaMzapurANa"mAM harivaMzamAM utpanna thayela tIrthakara neminAthanuM jIvana caritra che. A graMtha purANa ja nathI paraMtu tene kendra banAvI temAM itihAsa, bhUgoLa, rAjanIti, dharmanIti vagere aneka viSayo tathA aneka upAkhyAnonuM nirUpaNa thayuM che. 10mI sadImAM racAyela 'caupanna mahApuruSa caritra'mAM 54 mahApuruSonuM pUrvabhava sAthe caritra varNavyuM che. 10mI sadImAM racAyela upamiti bhavaprapaMca kathAmAM caturgati rUpa saMsArano vistAra upamA dvArA spaSTa karyo che. mULakathA rUpakonA rUpamAM che. Ama, Agametara sAhityane jotAM mAlUma thAya che ke alaga alaga kathA graMtho dvArA vividha AcArya bhagavaMtoe vAcakane tattvajJAna pIrasavAno suMdara prayAsa karyo che. dareka graMthonI eka AgavI zailI che. je vAMcakane kathA vAMcatA pakaDI rAkhe che. vividha rasonA varNana karatA karatA kathApravAha aMte zAMtarasamAM pariNamana thAya che. A jaina kathAonuM AgavuM lakSaNa che. 188 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdanoMdha graMtha pAnA naM 17. 34 10 :8 (prastAvanA) 9 ( , ) 203 thI 240 75 racayitA/saMpAdaka 01. jJAtAdharma kathA sUtra trilokamunijI 02. prabudhdhajIvana aMka-8,9 DaoN.ketakI yogeza zAha (jJAtAdharmakathA sUtra) 03. uttarAdhyayana sUtra bhadraMkarasUrijI 04. uttarAdhyayana sUtra munisaMta bAla 05. uttarAdhyayana sUtra munisaMta bAla bhadrakarasUrijI 7. jenaparva pravacana pU.paM.zrIratnasena vijayajI 08. mIThI mIThI lAge che trilokamuni ma.sA mahAvIranI dezanA 09. prabudhdha jIvana aMka 8-9 guNavaMta baravALiyA 10. ,, ,, 2012 guNavaMta baravALiyA 11. jaina Agama navanIta bhAga-1 triloka muni 12. prabudhdha jIvana aMka8,9 guNavaMta baravALiyA , , ra01ra 13. , 14.prabudhdha jIvana , 15 ,, , ,, 16. ,, , , 17. , ,, ,, 18. jaina Agama navanIta-1 triloka muni 19. prabudhdha jIvana aMka 8,9 guNavaMta baravALiyA , , 2012 20. prabudhdha jIvana ,, 21. , ,, 97,98,99 40, 4ra 11 ,12 pa1, para 44 156 10 57,58 pa8 22. ,, 23. dharmakathAnuM yoga muni kanDeyAlAlajI 24. prabudhdha jIvana aMka 8,9 guNavaMtarAya baravALiyA 2012 25. ,, , 189 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. ke, '' ra7. ,, 28. , ra9. prabudhdha jIvana aMka 8,9 guNavaMta baravALiyA * 2012 prastAvanA 30. jaina Agama navanIta triloka muni ma.sA bhAga-1 31/1. paumacariyuM vimalasUri 31/2. paumacariyuM 31/3 ,, 31/4 jaina rAmAyaNa guNaratna sUri 31/5 jaina rAmAyaNa priyadarzana 32. jaina sAhityano svAdhyAya 33. vasudeva hiMDI 34. , 35. samarAditya caritra muni zrI amarendrasAgara A.cidAnaMda sUri 180 15,16,17 30 thI 36 17 thI 20 19 thI 47 47 thI 7ra 73 thI 85 86 thI 115 116 thI 133 130 thI 136 160 thI rara1 11 15, 16 17 thI 24 1,2 44. upadezapada haribhadrasUri, muni ratnatraya vijayajI 45. kuvalayamAlA udyotana sUri 46. ,, 47. sAhitya darzana DaoN.ramaNalAla cI.zAha 48. harivaMza purANa sarga 66, para-papa 49. caupanna mahApuruSa caritra zIlAMka 50. ,, , , zIlAcArya 51.vArtAdIpa zrIpriyadarzana prathama AvRti 1, 2 3 thI 8 73, 74 190 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-3 madhyakAlIna jaina kathA sAhitya madhyakAlIna jaina sAhityamAM aneka sAhitya svarUponuM kheDANa sAdhubhagavaMtonA haste thayeluM che. jemAM kathA sAhitya e sauthI vadhu pracAra pAmeluM svarUpa che. madhyakAlIna jaina sAhityano prAraMbha lagabhaga bAramI sadIthI thayelo gaNAya che. ane lagabhaga aDhAramI sadI sudhImAM vividha sAhitya svarUponuM kheDANa aneka sAdhubhagavaMtonA hAthe thayela che. jemAM rAsA, phAgu, bAramAsI, sajjhAyo vagere noMdhapAtra gaNI zakAya. ane kathA sAhityanuM kheDANa A samayagALAmAM paNa vaividhyapUrNa rIte aneka kathAkAronA haste thayeluM joi zakAya che. 12mI sadI saM.1158 kathAratnakoSa kathAsAhityanI vipulatAH- kathA sAhitya jaina saMpradAyamAM vipula che e ja rIte vaidika ane baudhdha saMpradAyamAM paNa ati vipula pramANamAM che. bhAratamAM temaja bhAratanI bahAra paNa kathA sAhitya upalabdha thAya che. jJAnanI dRSTie vijJAna, tattvajJAna, bhUgoLa, khagoLa, gaNita, Ayurveda, adhyAtmazAstra, yogavidyA, pramANazAstra vagere vidyAone sarvagamya karavAnuM sAdhana mAtra eka kathAsAhitya che. AthI ja Ama janatAne tyAga, tapa, vairAgya, dhIraja, kSamA, niHspRhatA, prANIsevA, satya, nirlobhatA, saraLatA Adi guNonI sidhdhi mATe mahApuruSoe sAhitya sarjana karyuM che. A STithI kathA sAhityanuM mUlya anekagaNuM vadhI jAya. jaina pravacanamAM kathAnuyoganuM sthAnaH jema mahAbhArata ane rAmAyaNanA praNetA vaidika maharSioe Ama janatAnA pratinidhi banI graMthonI racanA karI, paNa jyAre vaidika paraMparA Ama janatAnI maTI rAjAonI Azrita thai tyAre jaina paraMparAmAM thayela tIrthaMkara pArzvanAtha ane mahAvIra svAmIe Ama janatAnuM pratinidhipaNuM karyuM. teoe dharmatIrtha pravartAvyuM ane jaina pravacanamAM cAra vibhAga batAvyA jemAM kathA sAhityane khAsa sthAna ApyuM. zAstrakAronA mata pramANe-dharmakathAnuyoga vinA caraNa karaNAnuyoganI sAdhanA kaThaNa banI jAya che. cAra yoga (carakaraNAnuyoga, dharmakathAnuyoga, gANitAnuyoga, 191 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyAnuyoga) mAM dharmakathAnuyoga ja evo che je Ama janatA sudhI pahoMcI zake che. tethI ja bIjA anuyoga karatA tenuM mahattva che. jaina paraMparAnI peThe baudhdha paraMparA paNa Ama janatAnI pratinidhi rahelI che. jaina paraMparAnA dharmakathAnuyogane baudhdha paraMparAmAM 'suttapiTaka' kahe che. temAM anekAneka kathAono samAveza thAya che. * * * TrIyaniSThAya, mAimaniAya, suttanipAta vagere anekAneka graMthono suttapiTakamAM samAveza thAya che. Ama, dharmakathAnuyoga pathyabhojana pAna jevo che. jema pathya annapAna mAtra zarIrane Dha, nirogI, puruSArthI, dIrghajIvI banAve che tema mAnavanA manane sadAcArI, svastha, nigrahI, baliSTha banAve che. haribhadrasUrie samarAiccakahAmAM kathAonA vibhAga karatA arthakathA, kAmakathA, dharmakathA, saMkIrNakathA ema 4 vibhAga batAvyA. je kathAmAM upAdAna artharUpe hoya- vaNajavepAra, laDAio, khetI; lekha, kaLA, zilpa, suvarNasidhdhi, vagere tathA arthopArjananA nimittarUpa sAma, dAma, daMDa Adi nItionuM varNana hoya te arthakathA. jemAM upAdAnarUpe kAma hoya ane prasaMge prasaMge dUtInaka abhisAro, strIonA ramaNo, anaMgalekho, lalitakaLAo, anurAga pulakito nirUpelA hoya te kAmakathA. jemAM upAdAnarUpe dharma hoya ane kSamA, mArdava, Arjava, alobha, tapa, saMyama, satya, zauca vagerene lagatAM mAnava samAjane dhAraNa poSaNa ApanArA ane tenuM sattva saMrakSaNa karanArA varNano hoya te dharmakathA. jemAM dharma artha ane kAma traNe vargonuM yathAsthAna nirUpaNa hoya te prakAranI saMkIrNakathA. prastuta kathA ratnakoza, dharmakathAono mahAna graMtha che. temAM artha ane kAmakathAnuM prAsaMgika nirUpaNa che. kathAratnakoza graMthano temaja graMthakArano paricayaH- (devabhadrasUri racita.) pUjyazrI devabhadrAcArya mahArAja vikramanI bAramI sadImAM thai gayA, teozrI mahAna vidvAna ucca koTinA sAhityakAra hatA. AcArya padArUDha thayAM pahelA teozrInuM nAma guNacaMdragaNi hatuM. temaNe AcArya pada grahaNa karyA pachI bharUca nagaramAM Amadatta 192 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreSThInA gharamAM rahI zrI pArzvanAtha caritra racyuM che. pArzvanAthanuM A caritra vikramanA 1168me varSe racAyuM. munisuvrata svAmInA prasAda vaDe aMbA, sudarzanA, baMbha, zAMti tathA zruta devatAnA prasAda vaDe A caritra samApta thayuM. pAMca prastAvamAM Apela A caritramAM paramAtmAnA cha bhavonuM anupama dayA, samabhAva, asAdhAraNa mahimA, mAhAbhya, mAtra nAma smaraNathI thatA lAbho sAthenuM adbhuta varNana, pAMca kalyANakomAM devoe bhaktipUrvaka karela mahotsava, samavasaraNamAM birAjamAna thaI ahiMsA, sajJAna, sidhdhAMtazravaNa, yatigRhadharma, agyAra paDimA vagere viSayo upara divyavANI vaDe Apela apUrva dezanA, daza gaNadharonA pUrvabhavonA vRttAMto ane bIjI aMtargata aneka bodhaprada anupama kathAo ane jANavA lAyaka anya vividha viSayonA varNano vagere ApelA che. teozrI pote potAne oLakhAve che. tema te 'vajazAkhIya ane caMdrakulIna AcArya tarIke ja oLakhAya che. * temaNe AcAryapada grahaNa karyA pahelA mahAvIracaritra vi.saM.1139mAM racyuM. * kathA ratnakoza vi.saM.1158mAM racyo. * pArzvanAtha caritra 1168mAM racyuM. * zrI pArzvanAtha prabhu caritra AcArya devabhadra, zrI sumativAcakanA ziSya hatA.' A graMtha prAkRta bhASAmAM gadya-padyarUpe racAyo che. zloka pramANa sADA agiyAra hajAra hovAnuM anumAna che. nAnI-moTI maulika pacAsa kathAonA saMgraharUpa che. A graMthamAM prasaMgopAta saMskRta temaja apabhraMza bhASAno upayoga paNa graMthakAre karela che. A graMthanI vizeSatA e che ke bIjA kathAkoza graMthomAM ekanI eka pracalita kathAo saMgrahAelI hoya tyAre A kathA saMgrahamAM ema nathI. lagabhaga badhI ja kathAo apUrva ja che. je bIje sthaLe bhAgye ja jovA maLe. jo A badhI dharmakathAone nAnA bALakonI bALabhASAmAM utAravAmAM Ave to eka sArI evI bALakathAnI zreNi taiyAra thaI zake ema che. A dharmakathA graMthamAM zRMgAra Adi jevA rasono lagabhaga abhAva chatAM A graMtha zRMgAra rahita banI na jAya athavA nirasa na banI jAya tenI cokkasAi graMthakAre rAkhI A graMthamAM graMthakAra je je guNone viSe kathA kahevI zarU kare che tenA prAraMbhamAM, 193 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAnA varNanamAM ane enA upasaMhAramAM te te guNanuM svarUpa tenuM vivecana ane tene lagatA guNa-doSa lAbha-hAninuM nirUpaNa temaNe sarasa padhdhatie karyuM che. A graMthamAM tetrIza sAmAnya guNa ane sattara vizeSa guNa maLIne pacAsa guNonuM varNana karavAmAM AvyuM che. A graMthamAM prasaMgopAta, bIjA aneka mahattvanA varNano che. jevA ke upavanavarNana, RtuvarNana, rAtrivarNana, yudhdhavarNana, smazAnavarNana Adi. jinapUjAnuM vistRta svarUpa, vividha vidhAno aSTa prAtihAryanuM svarUpa temaja lokamAnasane AkarSanAra sthUla viSayonuM varNana che. kathA ratnakozanAM anukaraNa ane avataraNa: AcArya zrI devabhadrano A graMtha eTalI khyAti pAmI cUkyo hato ke bIjA jaina AcAryoe pota potAnAM graMthomAM tenA anukaraNa ane avataraNo karI potAnI kRtinI pratiSThA vadhArI hatI. AcArya zrI devendrasUriSkRta devavaMdana bhASya upara zrI dharmakIrtie racelI 'saMghAcAravidhi' nAmanI TIkAmAM kathAratnakozanI kathAne jemanI tema sahaja pheraphAra karIne udhdharI che. suvihita pUrvAcArya praNIta 'gurutattvasidhdhi'mAM kathAratnakozanuM AkhuM prakaraNa ja akSarazaH goThavI dIdhuM che. AcArya zrI jinaprabhasUrie potAnA vidhiprapATha graMthamAM dhvajAropaNa vidhi, pratiSThAropaNa vidhi nAmanA prakaraNomAM kathA ratnakozanAM saLaMga prakaraNo ane temAM AvatA zlokonA avataraNo karelA che. kathA ratnakozanA saMzodhana mATenI pratio: Aje ekaMdare traNa pratio vidyamAna che. eka prati khaMbhAtanA tADapatrIya bhaMDAramAM che. eka kAMtivijayajI mahArAjanA vaDodarAnA jJAnabhaMDAramAM che. eka sUrU (mAravADa)nA terApaMthI jJAnabhaMDAramAM che. muni zrI puNyavijayajI mahArAje atipazrime saMzodhana karI prakAzana karavA samAne suprata karavAthI mULa graMtha saM.2000 sAlamAM pratAkAre pragaTa karavAmAM Avyo. * * 194 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthanI prastAvanA gujarAtI bhASAmAM kRpALu munirAja zrI puNyavijayajI mahArAje lakhelI che. prathama bhAganI pariziSTa samyatva paTala : naravarma rAjAnI kathA (pAnA,1-23) samakitanAM dUSaNo zaMkAaticAra-dhanadevakathA (pAnA naM.2pa-30) kAMkSAnA duSpariNAma: nAgadattanI kathA (31-35) vicikitsA aticAra : gaMga-vasumatI kathA (37-43) mUDha daSTidoSa : zaMkhakathA (44-para) samakitanA guNo pAnAnuM upabRhaNA rudrasUrinuM dRSTAMta (pa3-62) sthirIkaraNa : bhavadevanuM daSTAMta (63-74) vAtsalya : dhanamuni dRSTAMta (76-88) prabhAvanA : acalanuM kathAnaka (90-103) paMcanamaskAra : zrIdeva rAjAnuM vRtAta (104-122) cetyAdhikAra : vijayanuM caritra (123-14ra) jinabiMba pratiSThA,krama : padmapanuM kathAnaka (144-166) jinapUjA adhikAra : prabhaMkaranuM vRtAMta (167-190) devadravyanI saMbhALa : be bhAIonI kathA (191-ra05) zAstrazravaNa mahimA : zrIgupta kathA (ra07-rara7) jJAnadAna : dhanadattanuM dRSTAMta (rara8-243) abhayadAna : jaya rAjarSinuM kathAnaka (244-rapa6) saMyama-sAdhanAmAM sahAyabhUtadAna : sujaya (257-273) rAjarSinI kathA 195 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kugrahano tyAga : vimalanI kathA mAdhyasthaguNa : nArAyaNanI kathA bhAga-ranI pariziSTa sAmarthya vize samaradattanuM kathAnaka dharmArthitA vize suMdaranuM kathAnaka Alocaka zakti saMbaMdhI dharmadevanuM kathAnaka upAsanA vicAra vize vijayadevanuM kathAnaka upazAMta guNa vize sudattanuM kathAnaka dakSatA guNa vize surazekharanuM kathAnaka dAkSiNya guNa vize bhavadevanuM kathAnaka dhairya guNa vize mahendra rAjAnuM kathAnaka gAMbhIrya guNa vize vijayAcAryanuM kathAnaka pAMca indriyonA japa saMbaMdhI suyaza zreSThI ane tenA putranuM kathAnaka pezunya saMbaMdhI dhanapAla ane lAlacaMdranu kathAnaka paropakAra vize bharata rAjAnuM kathAnaka (275-288) (289-300) 196 (21) (22) (23) (24) (25) (26) (27) (28) (29) (30) (31) (32) (33) vijaya vize sulasanuM kathAnaka Ama, bIjA bhAgamAM samyaktvanA ekavIzathI tetrIza guNo, pAMca aNuvrata saMbaMdhI pAMca maLI kula aDhAra rasika kathAono anuvAda che. vikrama saMvata 1108 kathAkoSa prakaraNaH- A kRti mULa ane vRtti baMne rUpamAM che. mULamAM kevaLa 30 gAthAo che. A gAthAono ullekha che te ja kathAo prAkRta vRttinA rUpamAM gadyamAM vistArathI ApavAmAM AvI che. temAM mukhya kathAo 36 ane 4-5 avAntara kathAo che. ahIM kathAkAre navIna zailImAM navInarUpamAM kathA rajU karI che. prAraMbhanI sAta kathAomAM jinapUjAnuM phaLa, 8mImAM jinastutinuM phaLa, 9mImAM Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu sevAnuM phaLa, 10-25mAM dAnanuM phaLa, tenAthI AgaLa traNa kathAomAM jainazAsana prabhAvanAnuM phaLa, 2 kathAomAM muni niMdAnuM kuphaLa, eka kathAmAM muni apamAna nivAraNanuM suphaLa, eka kathAmAM jinavacanamAM azradhdhAnuM kuphaLa, eka kathAmAM dharmotsAha pradAna karavAnuM suphaLa, eka kathAmAM guru virodhanuM phaLa, eka kathAmAM zAsanonnati karavAnuM phaLa, tathA aMtima kathAmAM dharmotsAha pradAna karavAnuM phaLa varNavAyuM che. kathAomAM jyAM tyAM camatkAra, kautuhalanAM tattvo vikharAyelA paDyAM che. dhArmika kathAomAM zRMgAra ane nItinuM saMmizraNa pracurapaNe thayuM che. pariNAme manoraMjakatA vipula mAtrAmAM che. A kathAomAM tatkAlIna samAja, AcAra vicAra, rAjanIti vagerenI sarasa sAmagrI vidyamAna che. kartA ane racanAkALaH- A kRtinA kartA jinezvarasUri che. temanuM zvetAMbara saMpradAyamAM viziSTa sthAna che. A kathAkozanI racanA vi.saM.1158 mAgazara vada pAMcama ravivAre thai che. 12mI sadI. vi.saM.1161 pRthvIcaMdra-guNasAgara caritra 1. puvicaMda cariyaH- A kRti prAkRta che. 7500 gAthA che. vi.saM.1191mAM bRhadgacchIya sarvadevasUrinA praziSya ane nemicaMdranA ziSya satyAcArye tenI racanA karI che. ra. pRthvIcaMdra caritaH- 11 sargavALI saMskRta racanA kharataragacchanA jinavardhanasUrinA ziSya jayasAgara gaNie pAlanapuramAM saM.1503mAM karI hatI. 3. pRthvIcaMdra caritaH- satyarAja gaNie vi.saM.1535mAM A kRtinI racanA karI. 11 sarga che. 1846 zloka pramANa granthAgra che. temAM sargonA nAma pRthvIcaMdra ane guNasAgaranA 11 pUrva manuSyabhavonA nAma uparathI rAkhavAmAM AvyA che. 4. pRthvIcaMdra caritaH- vRdhdha tapAgacchanA udayasAgaranA ziSya labdhisAgare A saMskRta kRti saM.1558mAM racI. 5. pRthvIcaMdra caritaH- A saMskRta kRti 11 sarga vALI che. granthAgra pa901 zloka pramANa che. vi.saM.1882mAM rUpavijayajIe A kRti racI che. kathAsAraH- pRthvIcaMdra rAjA ane guNasAgara (vaNikaputra) bhava pahelAnA dasa bhavomAM 197 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1)rAjA zaMkha ane rANI kalAvatInA rUpe janma laI samyakatva ane zIlanA prabhAve uttarottara vikAsa karI pachInA bhAvomAM (2)rAjA kamalasena rANI guNasenA (sargabIjo) (3)devasiMha rAjA ane rANI kanakasuMdarI (sarga trIjo) (4)devaratha ane ratnAvalI (sarga cotho) (5)pUrNa caMdra ane puSpasuMdarI (sarga 5) (6)zUrasena ane muktAvalI (7) padmotara ane harivega (8)giri suMdara ane ratnasAra (vaimAtRka bhAI) (9)kanakadhvaja ane jayasuMdara (sahodara bhAI) (10)kusumAyudha ane kusumaketu (pitAputra) (11)mahArAjA pRthvIcaMdra ane zreSThIputra guNasAgara thayA. baMnenA manobhAvo eTalA nirmaLa hatA ke baMne gRhasthAvasthAmAM ja kevalI banI mokSe gayA. pRthvIcaMdra carita:- pRthvIcaMdra rAjAnI kathA paNa pratyeka budhdha caritonI zreNImAM Ave che. kAraNake samyagdarzananA prabhAvathI potAno eTalo to AdhyAtmika vikAsa karyo hato ke temane gRhasthAvasthAmAM ja koInA upadeza vinA ja kevaLajJAna thaI gayuM, mokSa paNa maLI gayo. jaina kavioe prAkRta, saMskRta tathA lokabhASAmAM aneka kRtio racI che." 1.pRthvIcaMdra cariya satyAcArya (saM.1161)prAkRta ra.pRthvIcaMdra caritra mANikya suMdara (saM.1478)jUnI gujarAtI 3.pRthvIcaMdra caritra jayasAgara gaNi (saM.1pa03) 4.pRthvIcaMdra caritra satyarAja gaNi (saM.1pa34) 5.pRthvIcaMdra caritra labdhi sAgara (saM.1papa8) 6.pRthvIcaMdra caritra rUpavijaya (saM.1882) 7.pRthvIcaMdra caritra ajJAta 8.pRthvIcaMdra guNasAgara caritra 9.pRthvIcaMdra caritra ajJAta saMskRta gadya 10.pRthvIcaMdra caritra ajJAta zrI pRthvIcaMdra guNasAgara kathA zrI RSabhadeva bhagavAnanA pAdapadmathI punita banelI ayodhyA nAma sArthaka karatI ayodhyApurI-dAna-mAna, gItanRtya ane satkRtyathI svargapurIne mahAta kare tevI hatI. A ayodhyAnagarImAM harisiMha rAjAnuM zAsana cAlatuM hatuM. te zUravIra dAnavIra, dhIra ane gaMbhIra hato. sevakonI IcchA pUrNa karavAmAM sAkSAt kalpavRkSa samo ane vAcakonAM manoratha pUrNa karavAmAM sAkSAt kuberanA jevo hato. tenI netrarUpI padmathI parAbhUta evI padmAvatI nAmanI paTarANI hatI. ajJAta 198 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devalokamAM iMdra jema potAnI iMdrANIo sAthe yatheccha vaibhavavilAsamAM Asakta banI AnaMdapramodamAM potAnA divaso vyatIta kare che, tema A yugala anerA AnaMdasAgaramAM mahAlatuM hatuM. keTaloka kALa nirgamana thatAM temane eka putranI prApti thai, jenuM nAma pRthvIcaMdra rAkhavAmAM AvyuM. pRthvIcaMdra e eka asAdhAraNa guNa saMpanna AtmA hato. sarvArthasiddha mahAvimAnanAM divya sukhone bhogavI eNe ahIM janma lIdho hato, jyAre A putra garbhamAM Avyo tyAre tenI jananIe svapnamAM eka mahAna vimAna joyuM hatuM. putrano janma thatAM kone harSa na thAya? temAM ca rAjAne tyAM janma levo e to mahAna bhAgyanI vAta gaNAya. maMgaLa sUra vAgavA lAgyAM. bALakone mevAmIThAi vaheMcavAmAM AvI, cAcakone chUTe hAthe dAna devAmAM AvyA, hajAro lAkhkhonAM vadhAmaNAnI Apa-le karavAmAM AvI, nagarane dhajApatAkA ane toraNothI zaNagAravAmAM AvyuM, samasta nagaramAM mahAmahotsava maMDANo ane bhAre khuzI manAvavAmAM AvI. bIjanA caMdranI jema kumAra pRthvIcaMdra krame krame vRddhi pAme che. vividha vidyAvizArada bane che, vipulakaLAmAM pravINatA prApta kare che ane vyavahAramAM dakSa bane che. enI mukhAkRtimAM koi anokhI pratibhA bhAse che. e dhIra ane gaMbhIra jaNAya che. enI zAMta mukhamudrA jANe koi agocara dhyAna karatI hoya tevI manorama ane saumya lAge che. manuSyalokamAM jANe bhUlo paDyo hoya tema-teno cahero kahI Ape che. ene mana badhuM sUnamUna lAge che. enuM hRdaya pokArI uThyuM ke A saMsAramAM ApaNuM kAma nahi! e ekalo aTulo virAgI saMtanI jema potAnAmAM masta che! kharekhara! saMskArI AtmAo chUpA rahetA nathI. hIro potAnI meLe jhaLakI uThe tema kumAra pRthvIcaMdra paNa potAnA viziSTa guNothI jhabukI uThyo. mAta-pitA putranI AvI rItabhAta nihALI atyaMta vismaya pAmyA ane vicAramAM paDI gayA. kumAra kema kaMi koinI sAthe AlApa saMlApa karato nathI, prIti sneha darzAvato nathI. ane Ama ataDo rahe che? sunamuna rahevAnuM zuM kAraNa? ApaNe tyAM zI kamI che? putra vyavahAra-kAryomAM guMthAya ane rasamaya jIvana jIve e mATe temaNe lagna saMbaMdha joDavAno vicAra karyo. kumAra jo lagna graMthithI joDAze to enI A sUnamUnatA, ekAkIpaNuM ane ataDApaNuM ApoApa TaLI jaze, Ama nirNaya karI 199 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtApitAe putrane lagnanI vAta karI. putre kahyuM ke mAre lagna karavA nathI. bhoga e roganuM ghara che, janma janmamAM bhoga bhogavavA chatAMya temAM tRpti thatI nathI. AtmAne navuM ne navuM lAge che. kharekhara! te jhAMjhavAnAM nIra jevA kAlpanika ane tuccha che, tenA pratApe AtmA hajAro varSo sudhI nArakInAM ghora duHkho vahorI le che mATe evA lagnathI saryuM. chatAMya mAtApitAe mohavaza putranAM lagnanI taiyArI karI ane te mATe jayapuranA rAjA vijayadevanI ATha kanyAonI mAMgaNI karI. ane temaNe paNa e mAgaNIno svIkAra karyo, temaja bIjA eka pRthvI patinI kanakavatI Adi ATha kanyAo paNa vividha vAhana Adi sAmagrI sAthe tyAM AvI pahoMcI. rAjAne tyAM lagnano utsava ujavAya pachI pUchavuM zuM? samasta nagara AnaMda sAgaramAM magna banyuM. kumArane soLa kanyAo sAthe pANigrahaNa karAvavAmAM AvyuM. A badhuM mohanuM tAMDava nihALI pRthvIcaMdra vicAre cheH "ahAhA !mohanI lIlA kevI ajaba che! tene mATe mahApurUSoe kahyuM che ke saLaM vilavIya gIyuM, savuM na viDaMbaNA che savva AbharaNA bhArA, sabe kAmA duhAvatA che A mIThA, madhura, manamohaka gIto e gIto nathI paNa vilApa che. vivadhi nRtya e to AtmAnI eka jAtanI viDaMbanA che. zarIrane zaNagAranA A AbharaNa ane alaMkAro kharekhara bhArabhUta che. ane A kAma-bhoganI sakala sAmagrI Apada-vipada samI che. Ama vairAgya raMgathI raMgAyelA pRthvIcaMdra agamanigama vicAramAM caDhe che. bIjI bAju soLe suMdarIo zaNagAra sajI potAnA prANapyArA priyatamane premarasathI taraboLa karavA avanavA upAyo ajamAve che. pRthvIcaMdrakumAra siMhAsana upara beThA che, tyAM mohanuM adbhuta nATaka zarU thAya che. apsarAnA rupane zaramAve tevI rUpALI manohara soLa yuvatIoe avanavA alaMkAro ane zaNagAro sajyA che, prANanAthane prasanna karavA so prayatna karI rahI che, paraMtu temano e prayatna niSphaLa nIvaDe che. pRthvIcaMdrakumAra AtmadhyAnamAM magna che, udAsIna bhAvamAM ArUDha thayA che. bhalabhalA virAgI mahAtmAo paNa rAganI AgamAM khAkha thaI gayA sAMbhaLyA che. 200 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM kumAra zI visAtamAM? rAganI bhaDabhaDatI Aga jyAM bhabhUkI rahI hoya tyAM virAganAM tRNane bhasma thatAM zI vAra! raMgarAgathI bhabhakato bhavya rAjamahela, yuvAnIno unmAda praNayarasabharapUra vAtAvaraNa, saMgItanI ramajhaTa, AMkhane AMjI de tevA manamohaka dazyo, suvAsathI madhamadhatA ne tAjagI bharyAM sAdhano, ane haiyAnAM tArane halAvI mUke tevuM adbhUta sauMdarya! AvA raMga rAganA jvalaMta vAtAvaraNamAM paNa aNanama rahevuM. virAgane TakAvavo e to siMhanA mukhamAM hAtha nAkhavA barAbara kaThIna ane kaparUM kArya che. viSayabhoganA pipAsu AtmAo viSayabhoga mATe jyAM tyAM valakhAM mAre che, Ama tema bhame che ane ArtadhyAnamAM pAgalanI jema paDI rahe che, dArUpAna karanAranI je dazA thAya che, tethI paNa bUrI dazA viSayAsakta AtmAonI jovAmAM Ave che. kahyuM che keH bhikSAzanaM tadapi nIrasamekavAra zayyA ca bhUH parijano nijadehamAtra / vastra ca jIrNa zatakhaMDamacI ca kanthA, hA! hA ! tathApi viSayA na parityajanti !! bhojana nIrasa ane ekavAra ane te paNa bhIkha mAMgIne kare che, ane rahevA sUvA mATe makAna to zuM paNa tUTI phUTI jhuMpaDInuM paNa ThekANuM nathI! paheravA mATe suMdara vastro to dUra rahyA paNa gAbhAnA phATyA tUTyA vastro paNa pUrA aMga DhAMkavA nathI. AvI sthitimAM paNa AtmA viSayabhogane choDI zakato nathI e keTaluM Azcaryajanaka che! paraMtu jenA AtmAmAM uttamottama saMskAra ThAMsI ThAMsIne bharyA che, je yogavibhUti che, jeo viSayone jhera samA gaNe che, evA AtmAnI virAganI eka jvalaMta cinagArI kAma rAganA kASTane bALavAmAM samartha nIvaDe che. kumArane saMsAra nIrasa lAge che, enA hRdayanA tAra vairAgyaraMgathI raMgAi gayelA che ane te AtmAmAM otaprota banI gayo che. strIo ene mohapAzanAM baMdhanamAM na bAMdhI zakI. strIone anukULa banavuM to dUra rahyuM, paNa sau kumArane anukULa banI gai ane potAnAM ahobhAgya samajavA lAgI ke amane Avo uttama vara maLyo. jemaNe paramArtha jANI lIdho che ke-viSayo e tyAjya che ane cAritra e upAdeya che, temanA hRdayamAM vairAgya vasyA vinA kema rahe? tAtparya ke badhI strIo vairAgyathI 201 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsita banI potAnA dhanabhAgya samajavA lAgI. pRthvIcaMdranA mAtApitA ema samajatA hatA ke kumAra lagnagraMthIthI joDAyA pachI mohAdhIna, viSayAdhIna ane saMsArAsakta thaI strIonA mohamAM paDI jaze. paNa teo samajI gayA ke badhI strIo to ulaTI kumArane vaza thaI gaI che, enuM gAyuM gAya che, ene anukULa banI gaI che. eTale teo vicAramAM paDyA: "have zuM karavuM? have to ene jaldI rAjagAdI ApavI joIe. rAjakAjamAM guMthAze to kumAranI A sUnamUnatA TaLI jaze." putranI IcchA na hovA chatAM pitAe daDha Agraha karI putrane rAjagAdI arpaNa karI. pRthvIcaMdra rAjA banyA, paraMtu jema kamaLa kIcaDamAM pedA thAya, pANImAM vadhe ane baMnene tyajI upara AvIne rahe, tema kumAra paNa jaLamAM kamaLanI jema nirlepa rahe che. ene koI vastu lobhAvI zakatI nathI. amRtane DhoLIne viSapAna koNa kare? ratnonI khANamAMthI kAMkara koNa bhare? A mAnavabhava ratnanI khANa che. emAM viSayanA kAMkarA bharavAnA na hoya! AtmAne adhyAtma raMge raMgI nijaguNane vikasAvavAnA hoya! pRthvIcaMdrakumAranAM rAjyArohaNa pachI samasta prajA dharmakarmamAM rata banavA lAgI. A nUtana rAjavIe amArI paDaha vagaDAvyo tathA prajAne kara mukta karI bIjAM kaSTo paNa dUra karyA, eTale prajAjano paNa bhAre saMtuSTa banyA. sAta vyasanane dezavaTo ApavAmAM Avyo. vikathAone varjI dharmakathAmaya vAtAvaraNa sarvatra phelAyuM. "yathA rAjA tathA prajA" e ukti caritArtha thai. rAjA prajA sau AnaMdamagna banyA. mahArAjA vairAgya bhAvanA bhAve che; alipta ane nirlepa thaI rAjyanI dhurAne vahana kare che ane kyAre sadguruno saMyoga maLe ane tenA sAnidhyamAM AtmakalyANa karuM, evI bhAvanA bhAvI rahyA che. rAjasabhA bharAi che, mahArAjA siMhAsana para birAjyA che. tyAM dvArapALe vinaMti karI; "prabho! dUra dezathI sudhana nAmano vyApArI ApanAM darzana mATe utsuka che, ApanI AjJAnI ja vAra che." rAjAe hukama karyo: "ene AvavA dyo.' sudhana rAjasabhAmAM praveza kare che, rAjAne praNAma kare che. rAjA tene pUche cheH "kema zeTha? kaMI navIna che? tyAre vyApArI sudhana jaNAve che ke "rAja! A jagatamAM aneka kautuko meM joyA che paNa na dIThuM, na sAMbhaLyuM bhAre kautuka meM najare joyuM che. mahArAja ! zuM varNana karuM! kautuka to meM ghaNAya joyAM, paNa A to bhAre AzcaryanI vAta che. yAda Ave che ane rUMvADA khaDA thAya che." sudhananI vAta karNagocara karI rAjA ane prajA sI vismaya pAmyA, saunI utkaMThA vadhI paDI ane sudhananI sAme nirnimeSa dRSTithI sau Atura banIne AlokavA lAgyA. 202 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhana banelI hakIkata ane kautukanuM varNana karatAM jaNAve che: "mahArAja! kurudezanA vibhUSaNa samI Rddhi siddhithI chalochala bharelI hastinApura nAmanI nagarIthI huM ahIM AvI rahyo chuM. tyAM ratnasaMcaya nAmanA mahAna dharmAtmA zreSThI rahe che. temane lakSmInA avatAra samI sumaMgalA nAmanI strI che. temane tyAM puNyanidhAna evA eka putrano janma thayo, jenuM nAma guNasAgara pADavAmAM AvyuM. kharekhara! te guNano sAgara hato. tenI mAtAe svapnamAM eka zreSTha sAgaranuM pAna karyuM, tethI tene anurUpa enuM guNasAgara evuM nAma pADavAmAM AvyuM. kharekhara! e guNano sAgara ja che. lAlana pAlana karAto e moTo thayo, ane ene yuvAnImAM pagaraNa mAMDyA. jema alaMkArathI zarIra zobhI uThe, tema e avanavI vidyAthI vibhUSita banyo, ane prauDha kaLAno svAmI banyo. yuvAnI mANasane unmatta banAve che, paraMtu guNasAgaramAM e vikRti prakRtithI ja nahotI. jema kamaLa pANIthI na lepAya tema A strIonA hAva, bhAva, kaTAkSa ane vibhramathI jarAya lepAyo na hato. e saMskArI ane AdhyAtmapriya hato. te ja nagaramAM eka mahAna zrImaMta raheto hato. Rddhi-siddhi to tenAM pagamAM ALoTatI hatI. temane ATha kanyAo hatI. jANe svargapurInI parIo joI lyo! te kanyAoe eka vakhata rAjamArgathI pasAra thatAM guNasAgarane joyo ane tenA rUpamAM sau mugdha banI. kumAra jema guNasaMpanna hato, tema rUpasaMpanna paNa hato. AvA saubhAgyazALI kumArane nihALI teo kAmAtura banI. jANe madane bANa mAryuM hoya tema temanAM hadaya kAmabANathI vIMdhAI gayAM. sau AkuLa-vyAkuLa banI ane emaNe manathI nizcaya karyo ke ApaNe AnI sAthe ja lagna karavAM. e vAta jANI mAtapitAne ghaNI khuzI thai ke kumArikAono rAga yogya sthAne che. kanyAonAM mAtApitAe ratnasaMcaya zeThane vAta karI. ratnasaMcaya zeTha paNa temanI vAta zravaNa karI prasanna thayA ke dUdha ane sAkaranI jema banneno yoga yogya che. ratnasaMcaya zeThe mAgaNIno svIkAra karyo. Ama ATha kanyA sAthe guNasAgaranA vivAha karavAmAM AvyA. ane pAna bIDA ApavAmAM AvyA. kumAra guNasAgara rAjamahelanA jharUkhAmAM Ubho Ubho cAre kora najara pherave che. Ama daSTipAta karatAM kumAre eka Tveta vastradhArI sAdhu munirAjane joyA ane tenuM citta vicAra vamaLamAM paDyuM. te uhApoha karavA lAgyo ane te ja kSaNe tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. Ama pUrvabhavanuM jJAna thatAM ja hAthamAM rahela nirmaLa jaLa jema spaSTa dekhAya tema te potAnA pUrvabhavane nihALavA lAgyo ane te ja kSaNe 203 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene mUrchA AvI. akasmAta putranI A sthiti nIhALI mAtApitA bhAre viSAdamAM paDyA. caMdanano lepa karavAmAM Avyo. zItaLa jaLanAM chAMTaNAM nAkhavAmAM AvyAM ane sevako paMkhAthI pavana nAMkhavA lAgyA. thoDIvAramAM cetanA AvI. pitAe pUchyuM: 'kema? putra! zuM thayuM? tAruM citta zuM kAMI bIje coMTyuM che? zuM thayuM, te tuM jaldI kahe, ame tArA sarva manoratha pUrNa karavA taiyAra chIe. tArI je IcchA hoya te tuM satvara prakAza." tyAre guNasAgare jaNAvyuM: "pitAjI, mArI kazI ja icchA nathI. mane koinI sAthe rAga nathI. mAruM dila tyAga tarapha AkarSAyuM che, bhogo to janma janmamAM bhogavyA che, chatAM tRpti thaI nathI, pUrvabhave huM deva hato tyAM paNa e badhI sAmagrI maLI hatI, paNa tyAM kAmanA pUrI na thaI to A nAnakaDAM jIvanamAM kayAM thavAnI che? mArA cittane have devabhogo ke manuSyanA bhogo koI paNa rIte DolAvI zake tema nathI. mArI icchA saMsAranAM baMdhanone phagAvI, cAritra grahaNa karavAnI che, mATe Apa mane AjJA Apo. pUrvabhavamAM paNa meM cAritranuM pAlana karyuM che. ekavAra jeNe A adhyAtmarasanuM pAna karyuM che, tene ja te punaH pAna karavAnI abhilASA pragaTe che. mArI ekeka kSaNa paNa moMgherI vItI rahI che, Apa vilaMba na karo." putranI A vAta sAMbhaLatAM pitAe pratyuttara Apyo ke "putra! taruNavaya e bhogane yogya vaya che. eTale hamaNAM lagna karI le pachI tuM dIkSA lai zake che!" pitAnI vAta sAMbhaLI guNa sAgare javAba Apyo: "pitAjI ! dharmathI je sukhanI prApti thAya che te kAmabhogathI thatI nathI. paramAnandano AsvAda jeNe cAkhyo nathI, teo ja 'viSaya parva ramIyaH' viSayane ja ramaNIya, suMdara ane manohara mAne che. jeNe ghI kadI joyuM ja nathI, te ja telanA guNa gAya che. jeNe ghebara khAdhA nathI, te ja ghesane bahu UMcuM bhojana mAne che. paNa meM to Ano svAda cAkhelo che, eTale A badhI vastu mane tuccha lAge che, niHssAra lAge che, mATe Apa jaldI mane pravrajyAnI anumati Apo. pitA samajI gayA ke putra deDha nizcayI che, vairAgI che, game teTalA lobhAmaNAM sAdhano paNa ene lobhAvI zakavAnAM nathI. tyArabAda guNasAgaranI mAtA AMkhamAM AMsu sAratI gad gad uccAre cheH "beTA! "pAkelAM phaLanI jema mAruM hRdaya tArA vagara phATI jaze ane mArA prANa cAlyA jaze, mATe mArA mananA koDa tuM pUrNa kara." Ama ghaNo ja AlApa-saMlApa thAya che. putrane potAnA nizcayamAM aDaga jANI chelle mAtAe prArthanA karI ke tArA lagna karIne tArI navavadhUonAM mukha mane jovA de, pachI bhale tuM dIkSA leje.' basa ATalI icchA tuM pUrNa kara. 204 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA tArA kahevAthI huM lagna karuM paNa lagna karyA pachI strIo kahaze ke dIkSA levI hatI, to lagna zA mATe karyA? mATe temane spaSTa hakIkata jaNAvI do ke amAro putra lagna karyA pachI bIje ja divase dIkSA leze. koIne aMdhArAmAM rAkhavAnI jarUra nathI. Ama AThe kanyAnA mAtApitAne e vAtathI vAkepha karavAmAM AvyA ke amAro putra lagnanA bIje ja divase dIkSA grahaNa karaze. tamArI IcchA hoya to lagnanuM kaheNa svIkAro. A sAMbhaLI AThe kanyAnAM mA-bApa vicAramAM paDyA. ciMtA sAgaramAM DUbI gayA. jo dIkSA ja levAnA hoya to pachI vivAha karavAno kaMI artha nathI, chatAM putrIone puchI joie. putrIone puchatAM temaNe jaNAvyuM ke "pitAjI! amArA nAtha je karaze te amane saMmata che. paraMtu amArAM lagna to temanI sAthe ja thaze. bhale, teo dIkSA le, ame paNa patinA mArge saMcarIzuM. pati amArA deva che. emanI pAchaLa cAlavuM e ja amArI pharaja che. putrIonA mAbApe vicAryuM ke putrIo jyAre vivAha karavA taiyAra che, to bIjo vicAra karavAnI jarUra nathI. temaNe A nirNaya guNasAgaranAM mAtApitAne jaNAvI dIdho, lagna-mahotsavanI taDAmAra taiyArIo thaI. bherIbhUMgaLa vAgavA lAgyA. zaraNAInA sUra saMbhaLAvA lAgyA, AThe kanyAo harSanA hiloLe caDhI, vararAjA guNasAgara ghoDe caDhyA che, vividha vAjIMtro vAgI rahyA che. agaNita mAnavamaherAmaNa ubharAyo che. zuM ThATha, zuM utsAha! zuM varaghoDo! tarahatarahanI lokavAyakA cAle che. guNasAgarano varaghoDo AgaLa vadhe che, tema tenI bhAvanA paNa AgaLa vadhI rahI che. te dharmadhyAnanI zubha zreNImAM caDhI rahyo che, lagnanA varaghoDe paNa adhyAtmarasathI taraboLa banI gayo che. jotajotAmAM varaghoDo mAMDavA AgaLa AvI pahoMcyo. toraNadvAre vararAjA UbhA che. poMkhI levAnI taiyArI che. AThe kanyAoe avanavA zaNagAra sajyA che ane bhAre dhAmadhUma macI che. eka bAju dhavalamaMgaLa gItonI ramajhaTa jAmI che, bIjI bAju madhura ane maMjula vAdyadhvani thaI rahyo che. moTA moTA bhaTajI varane maMgaLa AzIrvAda ApI rahyA che ane harSanA AvezamAM jANe siMhanAda thato hoya tema UMcethI maMgaLa dhvani kare che. A avasare guNasAgara para tamAma vivAdasAmagrIne tattvavRttithI vicAre cheH "aho! A paraspara vevAio-vaivAhikA kahevAya che, te barAbara che. vai eTale nizcaya karIne vAhanAt eTale vahana karAve che, matalaba ke saMsAra samudramAM pADanArA hovAthI kharekhara teo vaivAhika kahevAya che. 205 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane A sopArInI paraspara pherabadalI karavAmAM Ave che, tethI have puNyanuM pApamAM AropaNa thAya che ane A zakorAne phoDavAthI AjathI dharmarUpa maMgaLa bhagna thAya che.ane have adharmanI zarUAta thavAnI. vaLI mALA kheMce che eTale vAstavamAM aparAdha karanAranuM apamAna karavAmAM Ave che. bANathI poMkhavAmAM Ave che, te ema sUcave che ke-have jIvahiMsA ane AraMbha samAraMbha vadhavAno. bIjA poMkhaNAmAM muzaLa hoya che te ema jaNAve che ke have bhAre AraMbhathI jIvonI hiMsA thavAnI ane yuganuMdhoMsarInuM poMkhaNuM e batAve che ke atyArathI ja tamArA upara bhAra lAdavAmAM Ave che. karmarupI sUtrane have kAMtavAnuM che. A cAre poMkhaNAno AdhyAtmika vicAra karyA pachI mAyarAmAM praveza thAya che. kharekhara! A mAcarUM nahi paNa mAyAgRha che, e vAta khoTI nathI, ane corImAM cAra pherA pharavAmAM Ave che te te cAra gatimAM bhramaNa cAlu ja raheze ema kahI Ape che. ane rAtrinA samaye eka bIjAnA mukhano eMTho kaMsAra khAvAmAM Ave che, te to lajjAspada ane AcArabhraSTatA darzAve che. korAM vastra paheravAthI AjathI ja pavitratA have dUra gai. Ama alaukika vicArataMrago uchaLI rahyA che, ane te saMvega rasanA raMgamAM jhIlI rahyo che, bhaTTa mahArAja 'puNyAhaM puNyAhaM' Ajano divasa pavitra che, pavitra che, 'sAvadhAna' ema ucca svare bole che. te paNa satya ja che. ATalA divasa to puNyanA ja hatA. have lagnanI zarUAta pachI pApanA divasonI zarUAta thai rahI che, mATe bhaTajI kahe che: 'sAvadhAna! sAvadhAna! sAvadha raho, sAvadha raho! ane ahIthI bhAgI jAva, Ama kahevA chatAM A saMsArI AtmAo, mahAmohI AtmAo AnA arthane samajatA nathI. kharekhara ajJAna che. 'ajJAnaM vastu STam||' vicAradhArA AgaLa vadhe che ke have to huM saMyama laine pApa karmane dUra karIza, tapa japamAM tallIna banI pApamaLane pakhALIza. ema saveMgaraMganI UMcI bhAvanAmAM caDhe che, kSapakazreNi para ArohaNa kare che. bhAvanAnA tAre ghAti karmanA tAro toDI nAMkhe che. te ja kSaNe corImAM beThelA guNasAgarane kevalajJAna utpanna thAya che. kevalajJAnano mahotsava ujavavA mATe devalokamAMthI devone devendro utarI Ave che. lokomAM bhAre Azcarya phelAya che. aho ! kumAra keTalo puNyazALI che ke devo paNa tenA vivAha mahotsavamAM utarI Ave che. nagarajano potAnAM kAryo paDatAM mUkI lagnanI dhAmadhUma nirakhavA ekatrita thayA che. varavadhUnAM sauMdaryane nihALI sau mukata kaMThe prazaMsAnA puSpone verI rahyA che. loko taraha tarahanI vAto kare che. AvI rUpALI strIone tyajIne A AvatI kAle to dIkSA levAno che. kharekhara! A mUDha che. tyAre bIjI kahe cheH enA jevo dhanyavAdane 206 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAtra bIjo koNa hoi zake? AvI navayuvAvasthAmAM AvI kamanIya kAminIone choDIne dIkSA le che balihArI che enI!" keTalIka strIo kahe che: "A strIo mUDha che. kAraNake je kAle dIkSA levAno che, tenI sAthe lagna kare che tethI zuM lAbha? zuM sonAnI charI kaMI peTamAM bhoMkAya ?" tyAre bIjI bolI uThe che ke "A strIo paNa keTalI yogya ane uttama che ke potAno pati dIkSA levAno che, chatAMya bIjAne cAhatI nathI. eja emanI uttamatA che." A tarapha guNasAgara varanI zAMta, dAMta, dhIra ane gaMbhIra mukhamudrA nihALI ATheya kAMtAo vicAre che ke dhanya che patidevane ke jeo samatArasamAM lIna banyA che. AvA mahAna AtmA zuM A saMsAramAM lepAya kharA! kharekhara ApaNe paNa bhAgyazALI chIe ke Avo uttama muktigAmI bhartA ApaNane maLyo. ApaNe paNa pati je mArge jaze te ja mArge saMcarI kalyANa karIzuM ane jarUra muktipadane meLavIzuM. sarva strIo bhAvanArasamAM caDhe che. adhyAtma zikhara meLavIzuM. sarva strIo bhAvanArasamAM caDhe che. adhyAtma zikhara upara ArUDha thAya che. bhAvanAnA baLe ghAtikarmano cUro karI nAMkhe che ane corImAM ne corImAM saghaLI strIo kevaLajJAna pAme che. AkAzamAM devadudubhi vAge che, sugaMdhI jaLa ane paMcavarNanA puSponI vRSTi thAya che, devatAo kevaLajJAnanA mahimAne ujavavA mATe gaganAMgaNathI utarI Ave che. loko to moMmAM AMgaLAM nAMkhavA maMDyA ane bolavA lAgyA ke lagna maMDapamAM are! mahAmohanA sAmrAjyamAM kevaLajJAna? dhanya che dhanya che! ema sI sTeje bolI uThe che. vAta vAyuvege nagaramAM prasare che. tyAMno rAjA paNa AvI pahoMce che ane traNa pradakSiNA ApI kevaLajJAnI paramAtmAne vaMdana kare che. A badhI hakIkata-pRthvIcaMdra pRthvI patinI rAjasabhAmAM sudhana vyApArI saMbhaLAvI rahyo che ane AgaLa jaNAve che ke huM paNa vyApArArthe prayANa karI rahyo hato, paNa meM A vAta sAMbhaLI eTale tyAMthI huM pAcho pharyo ane najaro najara A abhuta dRzya nihALyuM, tethI mArA rUvAM khaDAM thaI gayAM. huM manamAM vicAra karato hato ke zuM A kautuka che ke satya che? teTalAmAM mArA mananA bhAvane jANIne kevaLajJAnI guNasAgara bhagavAna bolI uThayA ke are sudhana? ayodhyAmAM AthI paNa vadhAre Azcarya tane jovA maLaze. tethI huM tyAMthI prayANa karI ethI vadhu Azcarya jovA ApanI sabhAmAM Avyo chuM. A nagaranI nagaracaryA ane ahIMno vyavahAra joI huM ghaNo vismaya pAmyo chuM. pRthvIcaMdra mahArAjA guNasAgaranA A adbhuta varNanane zravaNa karI bhAvanA bhAvavA lAgyA ke kharekhara huM-ja abhAgI chuM. e mahAtmA mahAmohane jItI kevaLa 207 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSmIne varyA paNa huM kyAre dIkSA laine sadgurunI sevA karIza? parvata para giriguhAmAM, zamazAnamAM ke zUnyAgAramAM kAryotsargamAM tanmaya banI jyAre huM samatA rasanuM pAna karIza? temaja kayAreka huM tapa-japa-tyAgamAM ekarasa banI, kevaLa lakSmIne pragaTAvIza? A rIte te adhyAtmarasamAM taraboLa bane che. bhAvanArUpa pavananA jore ghanaghAti karmono cUro thaI jAya che ane rAjasabhAmAM siMhAsana upara pRthvI caMdra nRpatine kevaLa jJAna thAya che. devo kevaLajJAnano mahimA ujavavA mATe ayodhyAmAM Ave che ane pRthvI caMdra kevaLIne munino veza arpaNa kare che. janatAmAM bhAre kutUhala pedA thAya che. sau dimUDha banI jAya che. pRthvIcaMdranA mAtA pitA ane saghaLI nArIo tyAM AvI pahoMce che. mahArAjA pracatApa kare che ke AvA eka uttama purUSane meM jabarajastIthI saMsAranI mAyAmAM lapeTavAno vicAra karyo! strIo paNa potAnA bhAgyanI prazaMsA kare che ke kharekhara ApaNe mahApuNyazALI ke ApaNane Avo uttama vara maLyo! kevaLI bhagavAna dezanA Ape che, anekone vairAgya thAya che ane aneka AtmAo vrata-niyama aMgIkAra kare che. dezanA bAda padmAvatI devIe savinaya jaNAvyuM ke prabho! ame ahata dharmanA upAsaka hovA chatAM tamArA upara ATalo gADha sneha zAthI? jethI ame tamane dIkSA letAM aMtarAya karyo? A sAMbhaLI kevaLI bhagavaMte jaNAvyuM ke pUrva bhave tame mArA mAtApitA hatA; tamAruM nAma priyamatI hatuM ane emanuM nAma jayaMbhUpati hatuM. ane huM tamAro kusumAyudha nAmano putra hato. pUrvabhave paNa cAritranI ArAdhanA karavAthI sarvArthasiddha mahAvimAnamAM huM deva thayo hato ane tame paNa tyAM ja utpanna thayA hatA. pUrvabhavanAM kAraNe tamane mArA upara sneha che. Ama kevaLI bhagavaMtanA mukhathI pUrvabhavanA varNana sAMbhaLatAM ja rAjA rANIne jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. A bAju tamAma strIo uttama bhAvanA bhAve che, vairAgyanA raMge caDhe che. ane kSepaka zreNI mAMDe che. te ja kSaNe cAra ghAtI karmano cUro karI nAMkhe che ane kevaLajJAna prApta kare che. A alaukika ghaTanAthI ayodhyA nagarImAM apUrva AnaMdanI choLo uchaLI rahI che. sudhana sArthavAhe bhagavaMtane pUchayuM:- he bhagavan! guNasAgara ane tamArA banneno zuM saMbaMdha che? tyAre tenA uttaramAM kevalI bhagavAne jaNAvyuM ke-zaMkha ane kalAvatInA bhavathI laine ekavIza bhavano amAro saMbaMdha che. kevalajJAnInI vANI zravaNa karI aneka AtmAo saMvegaraMgathI raMgAyA. A kathA bhAvadharmanI pradhAnatA darzAve che. AvA uttama purUSonA caritro AtmAnA bhAvadIpakane pragaTAvI kevalyajyotine pragaTAvavA samartha bane che. ApaNe paNa jyAre e uttama bhAvamAM ArUDha thaI AtmAnI anerI jyotane pragaTa karavA samartha banIe, e abhilASA sAthe A puNyapurUSanuM jIvana caritra ahIM pUrNa karIe chIe. 208 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12mI sadI vi.saM.1170 bhavabhAvanA prakaraNa bhAga-1-2 A graMthamAM anityAdi bAra bhAvanAonuM varNana che. paNa saMsAra bhAvanAnuM varNana vistArathI hovAthI A graMthanuM nAma bhavabhAvanA che. mahAmahima zAstrakAra paramarSi maladhArI pUjyapAda AcArya zrI hemacaMdra sUrIzvarajI mahArAjAe cAreya gatinA dArUNa duHkhano citAra 'bhavabhAvanA' graMthamAM sUtra sahita TIkA sAthe rajU karyo che. A graMthanuM sarjana karIne ApaNA jevA saMsAra rasika AtmAono saMsAra pratyeno rasa nIcovI nAMkhyo che. A graMtha mULa prAkRta bhASAmAM che. pAMcaso ekatrIza gAthArUpI vicitra ratnothI sUtrane anugata evI A zreSTha ratnamALA racAi che. A graMtha bhaNanArA samasta jananA kaMTha ane hRdayanuM AbhuSaNarUpa hovAthI ratnAvalI samAna che. graMtha upara saMskRta TIkA che. TIkAmAM AvelI kathAo moTA bhAge prAkRtamAM ane kyAMka kyAMka saMskRta bhASAmAM che. sUtra sahita TIkA racavAnI zarUAta karAi ane teo vaDe ja vikrama pachI 1170 varSa gayA tyAre zrAvaNa mahinAnI pAMcame ravivAre pUrNa thai. pratyeka akSaranI gaNatarI karIe to A graMtha 12950 anuSTupa zloka pramANa thAya che. A graMthanuM gujarAtI bhASAMtara pa.pU.A.bha.zrImad vijayarAjazekhara sUrIzvaranA ziSyaratna pharma sAhitya sarjaka pa.pU.A.bha.nA ziSya pU.mUnirAja zrI sumatizekharavijaya vaDe thayuM che. maladhArI AcArya hemacaMdrasUri jIvana jhalakaH AcArya abhayadevasUrinA upadezathI teo vairAgya pAmyA. sukha sAhyabI ane maMtrIpada choDI dIkSA lIdhI. teo vadhu pramANamAM 'upamiti bhavaprapaMca kathA'nuM vyAkhyAna ApatAM. tyArathI ja e kathA vadhu pracalita banI. rAjA sidhdharAja jayasiMha temanAM vyAkhyAna sAMbhaLato ane avAranavAra temanAM darzana mATe Avato. ekavAra teNe AcAryane potAnA rAjamahelamAM padharAvyA. traNavAra AratI utArI paMcAga namaskAra karyA temaja cAra prakArano AhAra vhorAvyo. AcAryazrI e ghaNI dharma prabhAvanA karI ane lagabhaga 1 lAkha zloka pramANa graMthonI racanA karelI che. AcArya sAta divasanuM anazana karI pATaNamAM svarge gayA. 209 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI paM zvetAMbarAcArya bhaTTAraka tarIke prasidhdha hatA teozrInA vastro ane zarIra bahuja malina rahetA hovAthI maladhArI tarIke oLakhAyA. A graMthamAM bhAga-1mAM AvatA caritronuM pariziSTa - zrI nemijina caritra (dhana-dhanavatI bhavanuM varNana). pAnA naM-10 thI ra6 citragati bhavanuM varNana, sugrIvakumAranI kathA ratnAvatI sAthe lagna Adi... pAnA naM-3ra thI 44 aparAjita bhavanuM varNana-prItimati-aparAjitanuM jIvana vRtAMta pAnA naM-46 thI 29 zaMkhakumAra bhavavarNana yazomatI sAthenuM jIvana Adi pAnA naM-63 thI 75 kaMsa, vasudeva, kRSNa, nemanAtha bhagavAnanA jIvananA prasaMgo, kRSNanI samakita prApti, rUdana, temano vadha, narakagamana, baLadevano zoka, pAMDavone mokSagamana, balinarendra kathA Adi (pAnA naM-8thI 197) Ave che. bhavabhAvanA graMtha bhAga-2 A graMthamAM nIcenA kathAnako Ave che. kauzAMbI purI rAjAnuM kathAnaka (pAnA naM-4) somacaMdra kathA (pAnA naM-12) naMdanapati kathA (pAnA naM-18) kuMcikarNa kathA (pAnA naM-ra0) tilaka zreSThI kathA (pA-21), sagara cakI kathA (pA-ra6) gajapura rAjaputra kathA (pa-ra6) madhunRpati kathA (pA-31) dhanazreSThI kathA (pA-37) bhImakUpa kathA (pA-76) kuMjara rAjAnI kathA (pa-80) adAlanI kathA (pA-82) dhanapriya vaNika kathA (pI-88) priyaMgu vaNika kathA (pA-91) dhanadeva zreSThI vRSabha kathA (pA-95) 210 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMbala zaMbala vRSabha kathA kSullaka kathA samudra vaNika kathA aMgAra mardaka (abhavya) kathA madhuvijha kathA puSpacUla kumAra kathA zrarAja putra kathA meghakumAra kathA sumitra gRhapati kathA vasudatta sArthavAha kathA zrI tilakaputra padmakumAra kathA balasAra rAjAnI kathA mammaNa vaNikanI katA nRpavikrama rAjaputra kathA kauzAMbI vipranI kathA jinadatta zrAvaka kathA dharaNIdhara sunaMdanI kathA zvetAMbikA rAjAnI kathA dhanaMjaya zreSThInI kathA jaMbUka kathA tAmali tApasa kathA bhuvana zreSThiputra kathA gozALAnI kathA kadaMbavipra kathA sukozala muni kathA suravipra u.dA ukjhita kumAranuM dRSTAMta vaNikaputra kathA lobhAnaMdanI kathA rAmarAjaputra kathA zreSThI putra kathA gaMdhapriya kumAra kathA (pA-97) (pA-99) (pAnA-101) (pa-104) (pA-108). (pa-114) (pA-128). (pA-132) (pa-137) (pA-143) (pA-1para) (pA-157) (pa-159) (pA-165) (pA-177) (pA-180) (pA-186) (pA-196) (pA-200) (pA-200) (pA-204) (pA-206) (pA-222) (pa-238) (pA-241) (pA-246). (pA-247) (pAnA-ra49) (pAnA-rapa1) (pAnA naM-rapa3) (pAnA naM-rapapa) (pAnA-rapa6) 211 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhupriyanI kathA (pAnA-rapa7) mahendrakumAra kathA (pAnA-2pa8) lalitAMganI kathA (pAnA naM-ra60) dhanAdhara vaNika kathA (pAnA-ra61) vajasAra kathA (pAnA naM-ra63) ziva nAmanA vaNikaputranI kathA (pAnA - 265) suMdaranI kathA (pa-ra66) vijayarAjAnI kathA (pA-272) cilAtI putra kathA (pA-273) atimuktaka kathA (pA-ra94) kurudatta maharSi kathA (pA-296) dhanamuninI kathA (pA-298) skandhaka muninI kathA (pA-299) suMdara zreSThInI kathA (pA-310) amaraketu putrI kathA (pA-314) sanatakumAra cakravartI kathA (pA-322) A rIte AcArya zrI vividha dekhAto dvArA saMsAra asAra che ema samajAve che. saM.1162 thI 1229 triSaSThi zalAkApuruSa caritra 'triSaSThi zalAkA puruSa caritra' nAmanA graMtha vize A.zrI zIlacaMdrasUrijI kahe che ke, prastuta caritra satsAhitya che. "kalikAlasarvajJa" birUda dharAvatA ane gurjarI girAnI Adya gaMgotrI samA jainAcArya zrI hemacaMdrAcArye potAnI nirvAja lokahitanI vRttino AviSkAra A graMtha nirmANarUpe karyo che. ema kahI zakAya. 'triSaSThizalAkA puruSa caritra eTale jaina dharma saMskRtino saMpUrNa itihAsa. 63 zalAkA puruSo je A kALakhaMDamAM thayA temanuM sAMgopAMga caritra varNana zrI hemacaMdrAcArya mahArAje padya rUpe 36000 zlokamAM A graMthamAM vistAryuM che. Mythology nAM saMzodhako A graMthane purANa-graMtha tarIke oLakhAve che.'' pahelA tathA bIjA parvamAM cha cha sargo che. pahelA parvanA cha sargamAM nIce mujaba bAbato samajAvI che. 212 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. pahelA sargamAM zrIRRSabhadevajInA prathamanA 12 bhavonuM varNana Apela che. temAM khAsa dhyAna ApavA lAyaka zrI dharmaghoSasUrinI dezanA che. jemAM dAnazIlAdi cAre prakAranA dharmonuM varNana Apela che. tyArapachI mahAbala rAjAnI sabhAmAM maMtrIono dhArmika saMvAda lakSapUrvaka vAMcavA lAyaka che. temAM khAsa nAstika matanuM maMDana ne khaMDana dhyAna ApavA yogya che. tyArapachI munione prApta thatI labdhionuM tathA vIza sthAnakonuM varNana che. 2. bIjA sargamAM kulakarotpatti ane zrIRRSabhadeva bhagavaMtanA janmathI dIkSA levAnI icchA thavA sudhI hakIkata ApelI che. temAM prAraMbhamAM ApelI pahelA kulakara vimaLavAhananA pUrvabhavanI-sAgaracaMdranI kathA vAMcavA lAyaka che. temAM durjana kevI durjanatA kare che ane satI kevI sahanazIlatA vApare che teno AbehUba citAra che. bhagavaMtano devadevIkRta janmotsava bahu vistArathI varNavelo che. ane prabhunA tathA sunaMdAnA rUpanuM varNana paNa vistArathI kareluM che. bhagavaMtano devakRta vivAha mahotsava vAMcavA lAyaka che. ane chevaTe ApeluM vasaMtaRRtunuM varNana kartAnI vidvAna tarIkenI khUbI batAvI ApavA mATe pUratuM che. 3. trIjA sargamAM prabhuno dIkSA mahotsava, kevaLajJAna ane dezanAno samAveza karavAmAM Avelo che. temAM iMdrakRta dIkSA mahotsavanuM tathA kevaLajJAna pAmyA bAda cAra nikAyanA devoe maLIne karelA samavasaraNanuM vRttAMta savistara ApeluM che. tyArabAda bhagavaMtanI dezanA ApelI che. jemAM darzana-jJAna-cAritranI vyAkhyA vAMcavA yogya che. 4. cothA sargamAM bharatacakrIe karelA digvijayanuM varNana samAveluM che. bharatacakrIe potAnA 98 bhAione bolAvelA paNa teo tenI pAse na jatAM prabhu pAse gayA ane prabhue je upadeza Apyo te kharekhara hRdayadrAvaka ane vairAgya pamADe tevo che. 5. pAMcamA sargamAM bAhubali sAthenA vigrahanuM varNana che. raNasaMgrAmanI vidhinuM AmAM khAsa anubhava Ape tevuM Alekhana che. yudhdha aTakAvanAra devo sAthe bharatabAhubaline thayela uttara pratyuttara khAsa dhyAna kheMcanArA che. 6. chaThThA sargamAM bhagavaMtanA kevaLIpaNAnA vihAranuM varNana che. A uparAMta bhagavaMtanA tathA bharatacakravartInA nirvANanuM varNana, aSTApadanuM varNana khUba ja suMdara rIte alaMkRta karyA che. tresaTha zalAkA puruSanAM nAma, mAtA, pitA Adi aneka bAbato A sargamAM bhagavAnanI dezanAmAM samAvela che. AvI aneka bAbato vAMcavA yogya che. 213 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA parvanA cha sargamAM nIce jaNAvelI bAbato samAvI che. 1. pahelA sargamAM ajitanAthajInA pUrvabhavanuM varNana ApeluM che. temAM vimalavAhana rAjAnA vairAgya vAsanAvALA vicAra maMtrIo ane putra sAthe temane thayela uttarapratyuttara, araviMda AcArye ApelI dezanA ane ATha pravacana mAtA tathA bAvIsa pariSahonuM varNana adbhuta che. 2. bIjA sargamAM bhagavaMtane sagaracakrInA janma saMbaMdhI varNano paNa suMdara che. jitazatru rAjAe karela janmotsavanuM varNana paNa AhlAdaka che. 3. trIjA sargamAM bhagavaMtanI bAlyAvasthA, yuvAvasthA, rAjya sthiti, dIkSA, kevaLajJAna ane dezanA samAvela che. dezanAmAM dharmadhyAnanuM svarUpa ApeluM che. 4. cothA sargamAM sagaracakrInA digvijayanuM varNana che. bharata cakravartInA digvijayanA vRttAMta karatA A varNananI Dhaba judI ja che. 5. pAMcamA sargamAM rAkSasa vaMzanI utpatti kahyA bAda sagarakumAronuM aSTApada javuM temaja nAgendrathI thayela temanA vinAzanuM savistAra varNana che. tIrtha pratyenI sagarakumAronI bhakti AkarSaNa kare tevI batAvelI che. 6. chaThTho sarga karUNArasathI bharapUra che temAM sagarakumAronA mRtyu saMbaMdhI cakrIne pahoMcADelA khabara, tethI temane thayela zoka, tenuM nivAraNa Adi varNano vairAgya upajAve tevA che. bhagavaMtanA nirvANa vize jaNAvI A parvanI samApti karelI che. parva trIjAmAM ATha sarga che. temAMH 1.sarga pahelAmAM- zrI saMbhavanAthajInuM caritra 2.sarga bIjAmAM zrI abhinaMdanasvAmInuM caritra 3.sarga trIjAmAM 4.sarga cothAmAM 5.sarga pAMcamAmAM6.sarga chaThThAmAM7.sarga sAtamAmAM- zrI suvidhinAthajInuM caritra zrI sumatinAthajInuM caritra zrI padmaprabhunuM caritra zrI supArzvanAthajInuM caritra zrI caMdraprabha prabhunuM caritra 8.sarga AThamAmAM- zrI zItaLanAthajInuM caritra A caritronAM varNana paNa sarasa rIte karyA che. vAMcanArane rasa upaje tevA che. 214 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva cothAmAM sarga sAta che temAM - 1. sarSa pahelAmAM- zrI zreyAMsanAthajInuM tathA pahelA vAsudeva, baLadeva ne prati vAsudeva tripRSTa, acaLa ne azvagrIvanAM caritro che. 2. bIjA sargamAM- zrI vAsupUjyajInuM tathA bIjA vAsudeva, baLadeva ne prativAsudeva dvipRSTa, vijaya ne tArakanAM caritro che. 3. sarga trIjAmAM- zrI vimaLanAthajInuM tathA trIjA vAsudeva, baLadeva ne prativAsudeva svayaMbhU, bhadra ne merakanAM caritro che. 4. sarga cothAmAM- zrI anaMtanAthajInuM tathA cothA vAsudeva, baLadeva ne prativAsudeva purUSottama, suprabha ne madhunAM caritro che. 5. sarga pAMcamA mAM- zrI dharmanAthajInuM tathA pAMcamA vAsudeva, baLadava ne prativAsudeva puruSasiMha, sudarzana ne nizuMbhanA caritro che. 6. sarga chaThThAmAM- trIjA maghavA cakravartInuM caritra che. 7. sarga sAtamA mAM- cothA sanatakumAra cakravartInuM caritra che. parva pAMcamAmAM sarga 5 che. 1. temAM zrI zAMtinAthajInuM tathA temanA putra cakrAyudhanuM caritra che. sarga pahelAmAM prathama pAMcabhavonuM varNana che. pahele bhave zrISeNa rAjA, bIje bhave uttara kurUmAM yugalika, trIje bhave saudharma devalokamAM devatA, cothe bhave amitateja vidyAdharane tripRSTha vAsudevanA putra zrI vijaya ane pAMcame bhave dazamA devalokamAM devatA thayA tenuM savistara caritra che. 2. sarga bIjAmAM- chaThThA ne sAtamA bhavanuM varNana che. 3. sarga trIjAmAM- AThamA ne navamA bhavanuM varNana che. 4. sarga cothAmAM- dazamA ne agyAramA bhavanuM varNana che. temAM dazamA bhavamAM megharathe pArevo ugAryo tenuM ane vIza sthAnakanI ArAdhanA vaDe tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM. agiyArame bhAve sarvArtha sidhdha vimAnamAM deva thayA tenuM manohara citraNa che. 5. sarga pAMcamAmA-megharatha rAjAno jIva zrI zAMtinAtha nAme pAMcamA cakrIne soLamAM tIrthakara thayA. temanA prathama gaNadhara cakAyudha nAme thayA tenuM paNa apUrva caritra che. A pramANe pAMcamA parvamAM zrI zAMtinAthajInuM temanA bAra bhava sAthe savistara 215 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varNana che. uttama jIvo dareka bhavamAM uttama sthAne, uttama kuLamAM, uttama jIvanA putrapaNe upaje che. te AmAM pratyakSa dekhADI ApyuM che. zAMtinAthajInA jIva be vAra tIrthakaranA putra thayA, be vAra cakravartIpaNuM pAmyA, ekavAra baLadeva thayA ane pote tIrthakara paNa thayA. AvI zreSThatA koI apUrva puNyavAna jIvane ja prApta thAya che. chaThThA parvamAM ATha sarga che temAM:1. sarga pahelAmAM chaThThA cakrIne 17mA tIrthaMkara zrI kuMthunAthajInuM caritra che. 2. sarga bIjAmAM- sAtamA cakrIne 14mA tIrthakara zrIaranAthajInuM caritra temAM vistAra sahita vIrabhadranuM caritra che. 3. sarga trIjAmAM- chaThThA vAsudeva, baLadevane prativAsudeva puruSa puMDarika, AnaMdane balirAjAnAM caritra che. 4. sarga cothAmAM subhUma nAme AThamA cakravartInuM caritra, tenI aMtargata parazurAmanuM caritra che. 5. sarga pAMcamA mAM- sAtamA vAsudeva, baLadeva ne prativAsudevadatta, naMdana ane allAdanAM caritro che. 6. sarga chaThThAmAM-zrI mallinAthanuM caritra che. te sAthe temanA pUrva bhavanA cha mitronA caritra paNa varNavyA che. 7. sarga sAtamA mAM-zrI munisuvratasvAmInuM caritra che. temAM harivaMzanI utpati, agdhAvabodha tIrthanI utpati ane kArtika zeThanI kathA che. 8. sarga AThamAmA-mahApadma nAme navamA cakravartInuM caritra che. tenI aMtargata temanA moTA bhAi viSNukumAranuM caritra che. sAtamuM parvaH bIjA parvonI apekSAe A parvamAM judA judA mahApuruSonA caritro vizeSa samAyelA che. A graMtha jaina rAmAyaNa tarIke bahu varSothI jena vargamAM prasidhdhi pAmelo che. A parvamAM 13 sarga che. temAMnA prathamanA dasa sargamAM jaina rAmAyaNa samAveluM che. emAM mukhyatve AThamA vAsudeva, baLadeva ne prativAsudevanuM caritra che. te traNa puruSomAM rAmacaMdranI vizeSa khyAti hovAthI "jaina rAmAyaNa" athavA "rAmacaritra" tarIke prakhyAti pAmeluM che. anyamatamAM paNa rAmAyaNa nAmano prasidhdha graMtha judA judA 216 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitoe karelo che. te sarvamAM mukhya nAyaka rAmacaMdra ja che. paraMtu tenA lekhamAM atizayokti, paraspara virodha tathA nAyakano sadoSa citAra vigere doSo rahelA che. te A graMthamAM alpamAtrAmAM paNa nathI. rAmAyaNanA prAraMbhamAM rAkSasavaMzanI mULa utpatti tarIke zrI ajitanAthajInA samayamAM thayelA sagara cakravartInuM tathA te prasaMge ajItanAtha prabhunA samavasaraNamAM ja bhIma nAmanA rAkSasa nikAyanA IMdra dhanavAhana nAmanA vidyAdharane potAnA pUrvabhavanA putrapaNAnA snehathI rAkSasadvIpanuM, laMkA nagarInuM tathA pAtALa laMkAnuM rAjya ApyuM ane potAno navaratnono hAra tathA rAkSasI vidyA ApI tenI hakIkata lIdhelI che. A parvanA prAraMbhamAM ajitanAtha prabhunA vakhatamAM thayelI rAkSasa vaMzanI sthApanAnuM ane tenA mULa puruSa tarIke dhanavAhananuM nAma mAtra sUcavIne pachI agyAramA zreyAMsa prabhunA tIrthamAM rAkSasa vaMzamAM thayelA kIrtidhavaLa rAjAnI hakIkata ApavAmAM AvI che. e kIrtidhavaLa rAjAnA vakhatamAM vAnaradvIpamAM zrIkaMTha rAjAe kikiMdhA nagarImAM nivAsa karyo tyArathI vAnaravaMzanI utpatti thaI che ane tyArathI ghaNA kALa paryata rAkSasavaMza ane vAnaravaMza vacce paraspara prItibhAva cAlyo Avyo che. temAM paNa kAMika rAkSasavaMzanA rAjyakartAoe vAnaravaMzanA rAjya kartA upara hAtha rAkhelo daSTigocara thAya che. kIrtidhavaLane zrIkaMThanuM caritra kahyA bAda e hakIkatane munisuvrata svAmInA tIrtha upara laI javAmAM Avela che. te prabhunA tIrthamAM rAkSasavaMzamAM taDitakeza ane vAnaravaMzamAM dhanodadhi rAjA thayela che. tyArapachInI hakIkata avicchinna lakhAyelI che. tyArapachI rAkSasadvIpanuM ane vAnaradvIpanuM rAjya be vakhata rAkSaso tathA vAnaronA hAthamAMthI jAya che, te pAchuM rAvaNano janma thayA bAda te potAne svAdhIna kare che. vAnaravaMzamAM vAlI nAme bahu parAkramI vidyAdhara rAjA thAya che. te rAvaNane paNa parAsta kare che. paraMtu tarata ja tene vairAgya thavAthI te dIkSA le che ane teno bhAI sugrIva rAjya para Ave che. trIjA sargamAM AvelA caritra uparathI ghaNA sAra grahaNa karavA yogya che, tema ja pAMcamA ne chaThThA sargamAM AvelI rAmacaMdranA vanavAsanI hakIkata paNa apUrva zikSaNa Ape che. rAmacaMdranI utpatti kAMI vAnaravaMzamAM thayelI nathI. vAnaradvIpanA nivAsI hovAthI ja vAnara tarIke oLakhAtA sugrIvAdi aneka vidyAdharo tenA bhaktivAna thayelA hovAthI tenA lakaramAM bahoLo bhAga teno che. bAkI rAmalakSmaNano janma to 217 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabha prabhunA sthApelA ikvAku vaMzamAM thayelo che. e vaMzanA paNa keTalAka rAjAonAM caritro cothA sargamAM ApelAM che. te vAMcanArane rasa paDe tevA che. sarga pahelAmAM- rAkSasavaMza ne vAnaravaMzanI utpattithI mAMDIne rAvaNa ane tenA baMdhuonA janma parvatanI hakIkata che. sarga bIjAmAM- rAvaNe sAdhelI vidyAnI hakIkatathI mAMDIne teNe karelA digvijayanI hakIkata che. tenI aMdara vAlI vidyAdharanA parAkramanI tathA nArade kahelI yajJAdikanI utpattinI hakIkata rasaprada che. satya dharmathI cukela vasurAjAnuM caritra emAM samAyeluM che. sarga trIjAmAM- pavanaMjaya, aMjanAsuMdarI satI ane carama zarIrI hanumAnanuM caritra che. temAM satIpaNAnI kharI kasoTI kema nIkaLe che te yathAsthita batAvI ApyuM che. sarga cothAmAM- ikvAku vaMzamAMthI zaru thayelA sUryavaMzanA keTalAka rAjAonAM caritro, rAmalakSmaNAdino janma, sItAnuM pANigrahaNa, dazaratha rAjAnI caritra levAnI icchA, kaikeyInI bharatane rAjya ApavAnI mAgaNI ane rAmacaMdrano lakSmaNa tathA sItA sahita svecchAe pitAnuM vighna dUra karavA vanavAsa-ityAdinuM varNana che. sarga pAMcamA mAM-rAmacaMdranA vanavAsanI ghaNI hakIkata che. prati daMDakAraNyamAM Agamana. tyAM saMbUkano lakSmaNanA hAthathI, ajANatA vadha. te nimitte yudhdha, rAmacaMdranuM siMhanAdathI chetarAvuM ane rAvaNe kareluM sItAnuM haraNa-ityAdi hakIkata vistArathI varNavelI che. sarga chaThThAmAM- rAmacaMdranuM pAtALa laMkAmAM AvavuM, sugrIvAdi upara karela upakAra, sItAnI zodhano prayatna, teno maLelo patto, hanumAnane laMkAmAM mokalavo ane tenuM sItAnI khabara laI pAchuM AvavuM ityAdi hakIkata che. sarga sAtamA mAM-rAmacaMdranuM laMkA tarapha prayANa, vibhISaNanuM rAmanA pakSamAM AvavuM, rAvaNa sAthe yudhdha, lakSmaNane vAgelI amodha vijayAzakti, vizalyAnA AvavAthI tenuM nivAraNa, rAvaNe sAdhelI bahurUpI vidyA ane chevaTe lakSmaNanA hAthathI rAvaNanuM maraNa-ityAdi hakIkata che. jemAM moTo bhAga yudhdhanAM varNanano che. sarga AThamAmAM- vibhISaNane laMkAnuM rAjya ApI rAmacaMdrAdinuM ayodhyA AvavuM, mAtAo vagerene maLavuM, lakSmaNano rAjyAbhiSeka, AThamA vAsudeva baLadeva tarIke prasidhdhi, zatrunane mathurAnuM rAjya, sItAno apavAda ane araNyamAM tajI dIdhA parvatanI hakIkata che. sarga navamAmAM- sItAne thayelA be putra, tenuM rAmalakSmaNa sAthe yudhdha, sItAe karela 218. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnipravezarUpa divya parIkSA ane teNe lIdhelI dIkSAnuM varNana che. sarga dazamAmAM- badhAono pUrvabhava, hanumAnAdike lIdhelI dIkSA, lakSmaNanuM maraNa, rAmacaMdranI mohaceSTA, rAmacaMdre lIdhelI dIkSA, sItaMtre karela anukULa upasarga, rAvaNa lakSmaNanI bhAvI hakIkata ane rAmacaMdranA nirvANa paryaMtanI sarva bInA samAyelI che. A sargamAM tamAma puruSonAM caritrono upasaMhAra karelo che. ane jaina rAmAyaNanI ahIM samApti thAya che. agiyAramA sargamAM- zrI naminAtha prabhunuM caritra che. temAM janma tathA kevaLajJAnotpati samaye,iMdre karelI prabhunI stuti tathA bhagavaMte ApelI dezanA khAsa vAMcavAlAyaka che. e dezanAmAM zrAvake divase ane rAtre zuM karavuM tenuM varNana che. bAramA sargamAM- hariSaNa nAmanA dazamA cakrInuM caritra che. teramA sargamAM- jaya nAmanA agyAramA cakrInuM caritra che. A banne cakrInA caritro saMkSepe ApelA hovAthI temAM vizeSa jANavA lAyaka navIna hakIkata nathI. A pramANe A parva samApta thAya che. temAM rAmacaMdra, lakSmaNa, bharata, zatrughna, sItA, rAvaNa, vibhISaNa, kuMbhakarNa, iMdrajIta, sugrIva ne hanumAna e mukhya pAtro che. temanAM caritro uparAMta rAkSasavaMzanA, vAnaravaMzanA ane sUryavaMzanA aneka rAjAonAM caritro che. taduparAMta vAlI, pavanaMjaya, aMjanAsuMdarI, kaikeyI, sukozalamuni bhAmaMDaLa, sAhasagati, zUrpaNakhA, jaTAyu pakSI, skaMdaka muninA pAMcaze ziSyo, sahasrAMzu, iMdra, sahasrAra, madhu, nArada, parvata, vasurAjA, maMdodarI, anaraNya, janaka, dazaratha, siMhodara, vajakarNa, vizalyA, lavaNAMkuza, kRtAMtavadana vagere aneka strI-puruSonAM ciratro khAsa AkarSaka che. ane temAMthI khAsa pRthak pRthak zikSAo grahaNa karavA lAyaka che. te darekanuM ahIM varNana karavA karatAM tenA Icchuko tene puruSonAM caritra vAMcIne temAMthI yogya zikSA grahaNa karaze ema vicAravuM vizeSa yogya che. A parvamAM sthAne sthAne aneka jIvonA pUrvabhavanuM kathana che. te jainamatanuM sAtizaya jJAnIpaNuM batAvI Ape che. temaja aneka prasaMgomAM kahevatanI jevA sidhdhavacano mUkelAM che. Ama A parva bALaka, yuvAna, vRdhdha darekane AkarSaNa thAya tevuM che. AThamA parvanI aMdara mukhyatve raramA tIrthaMkara zrIneminAthanuM ane 9mA vAsudeva ane prativAsudeva-kRSNa, baLabhadra ane jarAsaMghanuM ema 4 zalAkA puruSanA caritro che. prathama sAta parvomAM ekaMdara 21 tIrthaMkaro, 11 cakravartIo ane ATha vAsudevAdi 219 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tripuTInA 24-kula pa6 zalAkA puruSonAM caritro AvelA che. AThamA parvamAM tenI kula saMkhyA 60nI thAya che. parva bhAM eka tIrthakara ane eka cakravartI be zalAkA puruSanA caritra che. ane dazamA parvamAM carama tIrthakara zrI mahAvIra svAmInuM eka ja caritra che. A pramANe tresaTha zalAkA puruSonAM caritrono samAveza karavAmAM Avyo AThamA parvanI aMdara 4 zalAkA puruSa uparAMta vasudevanuM caritra ghaNuM vistArathI ApeluM che. vasudeva pUrve bhave strIvallabha thavAnuM niyANuM kareluM hovAthI tene jonAra dareka strI tenA upara moha pAmI jatI hatI. tethI cakravartI karatAM paNa tene vadhAre strIo thaI hatI. teNe pANigrahaNa karelI 72000 strIo paikI 36000 strIo to siMdhyAcaLa upara sidhdhapadane pAmelI che. temanuM savistRta caritra vasudeva hiDI nAmanA prathamAnuyoga tarIke prasidhdhi pAmelA graMthamAM che. te graMthanA traNa khaMDo paikI be khaMDa upalabdha thAya che. zrI hemacaMdrAcArye AnI aMdara dAkhala karela caritra temAMthI ja udhdharela jaNAya che. AnI aMdara naLa-damayaMtInA caritranuM paNa varNana che. naLane damayaMtI mRtyu pAmIne saudharmendranA lokapALa kuberane tenI devAMganA thayela hatA. te paikI devAMganAnuM AyuSya ochuM hovAthI te tyAMthI avIne rAjaputrI kanakavatI thayelI che. tenA svayaMvaramAM vasudevanuM anAyAse AvavuM thAya che ane kubera paNa pUrva bhavanA snehathI tyAM Ave che. vasudeva dAkSiNyatAne lIdhe kuberanuM dUtapaNuM karavA kanakavatI pAse jAya che. paraMtu kanakavatI vasudevane ja paraNe che. A prasaMga paNa khUba ja suMdara che. A parvamAM pAMca pAMDavonuM caritra paNa che. pAMDava-kauravanA mahAbhArata yudhdhano samAveza paNa kRSNa jarAsaMghanA yudhdhanI aMdara karavAmAM Avyo che. vasudeva ane pAMDavo uparAMta zAMba pradyumnanuM caritra paNa sAruM ApeluM che. tenI aMdara keTaloka camatkAra che. te sivAya gajasukumALa, DhaMDhaNakumAra, devakInA cha putra, sAgaracaMdra, rAjImatI, rahaneminA caritro samAvelAM che. AThamA parvanA 12 sarga che. je nIce pramANe che. prathamasargamAM- neminAthajInA pUrvabhavonuM varNana che. sargara-3-4mAM- vasudevanuM caritra che. sarga pAMcamAmAM- vAsudeva, baLadeva ne ariSTanemino janma ane kRSNa karela kaMsanA vadhanuM paNa varNana che. 220 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga chaThThAmAM- kRSNane thayela ATha paTTarANIo, pradyumnano janma tathA pAMDavonA janmathI mAMDIne vanavAsa sudhInuM Alekhana karyuM che. sarga sAtamAmAM- zAMba pradyumnanuM caritra, kRSNa-jarAsaMgha yudhdha, kaurava-pAMDavonuM yudhdha, kauravono vinAza ane chevaTe jarAsaMghanA mRtyu sudhInuM varNana che. sarga AThamAmAM- navamA vAsudeva, baLadeva tarIke kRSNane baLabhadranuM prakaTa thavuM, nemanAthane vivAha mATe Agraha Adi prasaMgonuM citraNa karyuM che. sarga navamAmAM- nemanAtha vivAha manAvavAthI rAjImatInA ghara sudhI AvatAM pazuonA pokArathI pAchA vaLI vArSikadAna dei temaNe lIdhela cAritra, kevaLajJAna, prabhunI dezanA, rAjImatInI dIkSA, saMghasthApanA vagere ghaTanAo samAvI che. sarga dazamAmAM- draupadInuM haraNane pratyAharaNa, devakInA cha putranuM-gajasukumALanuM DhaMDhaNakumAranuM, kRSNe karela municaMdana tethI tene thayela lAbha, tenI gatine sthiti ane rAjImatI tathA rathaneminA prasaMga vagerenuM hRdaya sparzI varNana che. sarga agyAramAM- dvArakAmAM dAhanuM ne yAdavonA nAzanuM savistara vRttAMta, kRSNanuM thayela mRtyu-tyAM sudhInI hakIkata samAvI che. sarga bAramAmAM- baLabhadre lIdhelI dIkSA, baLabhadra, mRga ne rathakAranI eka sarakhI gati, kRSNanA AgrahathI baLabhadre pravartAvela mithyAtva, pAMDavonuM cAritra grahaNa, neminAthanuM nirvANa, pAMDavonuM nirvANa Adi prasaMgone varNavI AThamuM parva samApta karavAmAM AvyuM che. navamuM parvaH navamA parvamAM 4 sarga che. pahelA sargamAM- brahmadatta cakravartInuM caritra che. temAM teno pUrvabhava, citra ne saMbhutimuninuM vRttAMta, brahmadattanI mAtA culanIno durAcAra brahmadattanuM pRthvI paryaTana, cakrIpaNAnI prApti citramuninA jIve brahmadattane Apela bodha, tenI niSphaLatA, eka brAhmaNe lIdhela vaira, brahmadattanuM aMdha thavuM, tenA adhyavasAyanI krUratA ane mRtyu pAmIne sAtamI narake javuM e prasaMgonuM hRdaya sparzI varNana che. bIjA sargamAM- zrIpArzvanAthanuM caritra zarU karI temanA pUrva bhavonuM varNana ApeluM che. temAM dareka bhavamAM pArzvanAthanA jIvane eka pakSanA vairathI paNa kevA kevA upasarga sahana karavA paDyA te vicAravA yogya che. 221 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjA sargamAM- pArzvanAthano janma, prabhAvatInA pitAne sahAya karavA javuM, prabhAvatInuM pANigrahaNa, kamaTha tApasano meLApa, prabhue lIdhela caritra, meghamALIe karela upasarga, bhagavaMtane thayela kevaLajJAna, temanI dezanA gaNadharAdinI sthApanA vagere varNano karyA che. cothA sargamAM prabhunAM vihAra, sAgaradattanuM vRttAMta, baMdhudattanuM vRttAMta, bhagavaMtano parivAra, nirvANa vagere varNavI navamuM parva samApta karyuM che. Ama, 8-9mAM parvamAM aneka mahApuruSonA caritrono saMgraha karelo che. parva-1muM viSayAnukramaNikA: sarga 1lo (mahAvIra svAmInA pUrva bhavanuM varNana) sarga rajo (mahAvIra janma ane dIkSA mahotsava) sarga 3jo (prathamanA cha varSano vihAra. sarga 4tho (bIjA cha varSano vihAra) sarga pamo (bhagavaMtane kevaLajJAna, saMghasthApanA) sarga 6Tho (zreNika, meghakumAra, naMdISaNanuM vRttAMta) sarga 7mo (cillaNA, zreNika, ArkikumAranuM vRttAMta) sarga 8mo (RSabhadatta, devAnaMdA, jamAli, gozALA vagerenuM vRttAMta) sarga 9mo (hAlika, prasannacaMdra, daddharAMkadeva vagerenAM vRttAMta) sarga 10mo (dazArNabhadra ne dhannAzAlibhadranuM caritra) sarga 11mo (rohiNeya, abhayakumAra, udAyana, caMDapradyota vagere) sarga 1ramo (vItabhayapattana, abhayakumAra, kUNika, ceDArAjA, udAyI rAjA vagerenAM caritra) sarga 13mo (bhagavaMtanI chellI dezanA nirvANa vagere) triSaSThi zalAkA puruSa caritranuM A chelluM parva che. badhA parvo karatAM A parva pramANamAM moTuM che. chadmasthapaNAnA bAra varSanA vihAranuM varNana ghaNuM vistRta che, gaNadharavAda paNa sArI rIte TUMkAmAM samajAvela che. A parvamAM prAsaMgika uttama puruSonA caritro ne prabaMdho che. A parvamAM prAsaMgika dezanA ane prabhunI nyAyagarbhita stavanA aneka sthAne evI apUrva che ke vAMcanAranAM hadaya AnaMda, vairAgya temaja dharma zradhdhAthI paripUrNa kare che. Ama, triSaSThizalAkA puruSa caritra jaina zAsanamAM khUba ja prakhyAti pAmela che. 222 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMtha jaina kathA sAhityamAM ziromaNi samAna, advitIya, ajoDa che. caupanna mahApuruSa caritra ane triSaSThi zalAkA puruSano tulanAtmaka abhyAsa karatA nIce pramANenI sAmya ane vaiSamya jovA maLe che. caupanna mahApuruSa caritra triSaSThi zalAkA puruSa A graMthamAM caupanna mahApuruSonA caritro A graMthamAM 63 zalAkA puruSonA varNavela che. varNana AlekhAyA che. A graMtha vi.saM.9rapamAM racAyo che. A graMtha saMvata1220mAM lakhAyo. A graMtha 11000zloka pramANa che. A graMtha 36000zloka pramANa che. A graMtha prAkRtamAM gadyapadya rUpe che. A graMtha saMskRtamAM padyarUpe che. A graMthanA racayitA zrI zIlAMkAcArya che. A graMthanA racayitA kalikAla sava hemacaMdrAcArya che. A graMtha gAthAmAM vibhAjita che. A graMthamAM parva ane sarga dvArA vibhAjana karyuM che. A graMthamAM ra4 tIrthakara caritro varNavyA che. A graMthamAM paNa ra4 tIrthakaranA temanA pUrvabhavonA paNa varNano che. caritro temanA pUrvabhavonA varNana sAthe nirUpAyA che. A graMthamAM 12 cakravartInA varNano paNa A graMthamAM paNa 1ra cakravartInA adbhuta rIte alaMkRta thayA che. varNana AlekhyA che. A graMthamAM 9 baLadeva, 9 vAsudevanA A graMthamAM 9 baLadeva, nava vAsudeva varNana che ane prativAsudeva aMtargata 9 prativAsudevanA varNana alagathI hovAthI alaga varNavyA nathI. racyA che. A graMthamAM bANabhaTTanI gadya chaTAvALI A graMthamAM kalikAlasUrvajJa kAMdabarI kathAnI racayitA upara jaNAya che. hemacaMdrAcAryanI budhdhinI vizALatA, vistRta smaraNa zakti pRthakkaraNa zakti khAsa dhyAna kheMce tevI che. A graMtha mahAkAvya hovAthI temAM mahAkAvyanA lakSaNonI dareka bAbato samAyelI che. ana yoga pravartaka munizrI kayAlAlajI "dharmakathAnuyoga"mAM kulakaranuM varNana karatA 223 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhe che ke, bhAratIya itihAsanI paurANika paraMparAmAM kulakara saMsthAnuM varNana che. mAnava saMskRtinA prAthamika caraNamAM jIvanavRttinuM mArgadarzana temaja manuSyone kuLanI jema ekaThA rahevAno upadeza ApanArane kulakara kahevAmAM Ave che. Agama graMthomAM AvA 15 kulakaronA ullekha che. keTalAka graMthomAM temanI saMkhyA 14 che. marudeva, nAbhi, RSabhadeva A kulakarImAMnA hatA. A kulakaroe samAja ane rAjanIti baMne kSetrone vyavasthita karyA hatA. temanI hAkAra, mAkAra ane dhikkAranI nItimAM samAjanA badhA ja niyamo samAviSTa hatA. hAlanA saMvidhAnanI cAvI kulakaronI A nItimAM che. jaina paraMparAnA kulakara ane vaidika paraMparAnA manuonuM kArya moTebhAge samAna che. samavAyAMga temaja sthAnAMga sUtramAM kevaLa kulakaronA nAmono ullekha che. paraMtu jaMbudvIpaprajJaptimAM kulakaronI nItiono saMketa che." paumacariyuM, mahApurANa, harivaMzapurANa, sidhdhAntasaMgrahamAM cauda kulakaronAM nAma prApta thAya che. paumacariya pramANe cauda kulakaronAM nAma nIce pramANe che. (1)sumati (2)pratiyuti (3) sImaMkara (4) sImaMdhara (5) kSemakara (6)kSe madhara (7)vimalavAhana (8)cakSuSmAna (9)yazasvI (10)abhicaMdra (11)caMdrAbha (12)prasenajita (13)marudeva (14)nAbhi. bhagavAna RSabhadeva prathama samrATa thayA ane yugalika sthitinI samApti karI karmabhUmino prAraMbha karyo, AthI emane kulakara mAnyA nahi hoya. jyAre jaMbudvIpa prajJaptimAM emane kulakara kahyA che. saMbhava che ke mAnavasamUhanA arthamAM kulakarano prayoga thayo hoya. | triSaSThi zalAkA puruSane AdhAre kulakaronA nAma nIce mujaba che. (1)vimalavAhana (2)cakSu khAna (3) yazomAna (4)abhicaMdra (5)prasenajita (6)marudeva (7)nAbhi. (1) prathama kulakara:- vimalavAhana sAgaracaMdra-priyadarzanA trIjA ArAnA aMtamAM utpanna thayA. teo navaso dhanuSa zarIravALA temaja palyopama dazamAMza AyuSyavALA yugalika thayA. teonuM zarIra vajaRSabha nArAca saMghayaNavALA samacaturastra saMsthAnavALA hatA. te vimalavAhana 224 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAme prathama kulakara thayA. te samaye kalpavRkSono prabhAva ghaTato gayo AthI vimalavAhana yugaliyAone kalpavRkSa vaheMcI ApyA, zikSA mATe hAkAra nIti pragaTa karI. vimalavAhananuM cha mAsa AyuSa bAkI rahyuM tyAre caMdrayazA nAme strIthI eka yugalano janma thayo. jenuM nAma cakSuSmAna-caMdrakAMtA rAkhyuM. sAthe utpanna thayelA baMne vRdhdhi pAmavA lAgyA cha mAsa sudhI potAnA bALakone pALI jarA ane roga vinA mRtyu pAmI vimalavAhana suvarNakumAra devalokamAM ane caMdrayazA nAgakumAra devalokamAM utpanna thayA. (ra) bIjA kulakara cakSuSmAnaH temano aMta samaya najIka AvatAM temaNe yazasvI ane surUpA nAme yugmadharmI joDaluM utpanna thayuM. sADAsAtaso dhanuSa pramANa zarIravALA baMne mRtyu pAmI cakSuSmAna suvarNakumAra ane caMdrakAMtA nAgakumAra devalokamAM utpanna thayA. (3) trIjA kulakara yazasvI: temanA vakhatamAM yugaliyA hAkAra daMDanuM ullaMghana karavA lAgyA tyAre yazasvIe mAkAra daMDathI teone zikSA karavA mAMDI temane abhicaMdra ane pratirUpA nAma joDaluM utpanna thayuM. te sADAchaso dhanuSa UMcA zarIravALA ane temanA mAtApitAthI kAMI alpa AyuSyavALA hatA. yazasvI AyuSya pUrNa thatAM mRtyu pAmI udadhi kumAramAM utpanna thayo ane surUpA nAgakumAramAM utpanna thaI. (4) cothA kulakara abhicaMdraH abhicaMdra paNa pitAnI mAphaka te ja sthiti vaDe yugalIAne zikSA karavA lAgyA. temaNe paNa eka joDalAne janma Apyo. mAtApitAe putranuM nAma prasenajita pADyuM. putrInuM nAma cakSukatA rAkhyuM. abhicaMdra mRtyu pAmI udadhikumAramAM utpanna thayA ane pratirUpA nAgakumAramAM utpanna thaI. (5) pAMcamA kulakara prasenajita: te paNa temanA pitAnI jema sarva yugaliAone (nItinuM ullaMghana karanArane) zikSA karavA lAgyA. temaNe strI-puruSa-yugmane janma Apyo. je sADA pAMcaso dhanuSa pramANavALA hatA. temanAM nAma marudeva-zrIkAMtA rAkhyA. Ayu pUrNa thatAM prasenajita dvIpakumAramAM ane cakSukAMtA nAgakumAramAM utpanna thAya che. (6) chaThThA kulakara marudevaH marudeva ane zrIkAMtAnA prAMta kALanI vakhate temanAthI nAbhi ane marUdevA 225 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmanuM yugya thayuM. savA pAMcaso dhanuSa pramANa vALA teo vRdhdhi pAmavA lAgyA. AyuSya pUrNa thatAM marudeva dvIpakumAramAM utpanna thayA. zrIkAMtA nAgakumAramAM utpanna thai. (7) sAtamA kulakara nAbhiH teonA mRtyu pAmyA pachI nAbhi rAjA yugalIAonA sAtamA kulakara thayA. te paNa pUrvokata traNa prakAranI nIti vaDe ja yugmadharmI manuSyone zikSA karavA lAgyA. Ama ahIM kulakaronuM varNana suMdara rIte karela che. ahIM kulakara saMjJA yugalIAonA rAjA mATe che. 'triSaSThi zalAkA puruSa' graMthamAM kalikAla sarvajJa A hemacaMdrAcArya "kALacakra"nuM savistAra varNana karatA kahe che ke, "pAMca bharata, pAMca airAvatakSetramAM kALanI vyavasthA karavAmAM kAraNabhUta bAra ArAnuM kALacakra gaNAya che. te kALa avasarpiNI (utarato) ane utsarpiNI (caDhato) evA bhedathI be prakArano che." avasarpiNImAM (1) suSama-suSama (4 koTAkoTI sAgaropama) (2) suSamA (3 koTAkoTI sAgaropama) (3) suSama duSama (ra koTAkoTi sAgaropama) (4) duSama-suSama (42 hajAra varSa, nyUna eka koDAkoDI sAgaropama) (5) duSama (ra1000 varSa) (6) duSamaduSama (ra1 hajAra varSa). AvI rIte pratilomakrama (avaLAkrama)thI utsarpiNI kALanA paNa cha ArA jANI levA. baMne kALanI saMkhyA ekaMdara vIza koTAkoTI sAgaropamanI thAya che te kALacakra kahevAya. prathama Aro:- prathama ArAnA manuSyo 3 palyopama sudhI jIvanArA, 3 gAu UMcA zarIravALA, cothe divase bhojana karanArA hoya che. vRSabha nArAjI saMghayaNavALA, sadA sukhI, krodha, mAna, mAyA, lobha rahita hoya che. teonA samaye icchita vastunI prApti mATe kalpavRkSa hoya che. A samaye ghoDA-gadheDA, baLada vagere vividha prANIo hovA chatAM teno upayoga karatA na hatA. cha mahinA AyuSyanA bAkI rahe tyAre (putraputrI)nA yugalane janma Ape. 49 divasa pAlana poSaNa karI chIMka ke bagAsuM Ave eTale mRtyu pAme che. A ArAmAM anukrame dhIme dhIme AyuSya, saMvananAdika ane kalpavRkSano prabhAva 226 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyUna thato jAya che. bIjo Aro:- bIjA ArAmAM manuSyo ra palyopama AyuvALA, be koza UMcA, trIje divase bhojana karanArA hoya che. A kALe kalpavRkSo kaMIka nyUna prabhAvavALA, pRthvI nyUna svAdavALI, jaLa prathamathI jarA ochA mAdhuryavALA hoya che. putra-putrInuM pAlana 64 divasa karI yugalika daMpatInuM avasAna thaI jAya che. trIjo Aro:- A ArAmAM manuSyo 1 palyopama sudhI jIvanArA, 1 gAu UMcA, bIje divase bhojana karanArA hoya che. A ArAmAM paNa dhIme dhIme zarIra, Ayu, pRthvI, jaLa AdinuM mAdhurya, kalpavRkSa mahimA ghaTato jAya che. mRtyunA cha mahinA pahelA yugalane janma Ape ane 79 divasa pAlanapoSaNa kare. trIjA ArAno eka palyopamanA AThamA bhAgano samaya jyAre bAkI rahe tyAre bharatakSetramAM kulakara pedA thAya che. cotho Aro:- A ArAmAM manuSyo koTi pUrvanA AyuSyavALA pAMcaso dhanuSa UMcA zarIravALA hoya che. pAMcamo Aro:- pAMcamA ArAnA prAraMbhamAM manuSyo so varSanA AyuvALA ane sAta hAtha UMcA hoya che. chaThTho Aro:- A ArAmAM manuSyo phakta soLa varSanA AyuSyavALA ane 1 hAtha UMcA zarIravALA manuSyo hoya che. A ja pramANe avaLAkramathI utsarpiNI kALanA cha ArA jANavA. munizrI kanDeyAlAlajI 'kamala"nA maMtavya mujaba:kalpavRkSa:A kalpavRkSa mAnavanI AvazyakatAonI pUrti karatA hatA. (1) "matAMgaka" vRkSa:- A vRkSathI caMdraprabhA, mana:zIla, siMdhuvArINI vagere vizeSa prakAranA pauSTika padArtho yukta pINuM utpanna thatuM hatuM. je pIne yugalikomAM abhinava skUrtino saMcAra thato hato. A vRkSa te samaye sahajarUpe utpanna thatAM hatA. (2) bhUtAMga vRkSa - A vRkSamAMthI sahajapaNe emane pAtrA maLI jatA hatA. A vRkSanI DALIo, pAMdaDA vartanAkAra hatA. jIvAbhigama sUtramAM ullekha che ke te vRkSa ghaTa, kalaza, karakarI (pIttaLanuM bhajana), pAda kAMcanikA (paganuM prakSAlana karavA mATenuM suvarNa pAtra), udara (pANI levAnuM pAtra), bhaMgAra (loTA), saraka (vAMsanA pAtra) tathA 227 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNi ratnonI rekhAothI khacita tathA vividha prakAranA patra ane phUlonA rUpe pAtradAna karatA hatA. (3) sUryAga vRkSa:- A vRkSo manoraMjana mATe vAMjitro ApatA hatA. jyAre mANasa thAkI jAya tyAre manoraMjananI sAmagrI zodhe che. A vAjiMtro kRtrima nahi paraMtu svata: nirmita hatA. jevA ke mRdaMga, paNava, dardaraka, karaTI, dimadima, DhakakA, mUraja, zaMkhikA, vipaMcI, mahatI, talatAla, kaMsatAla vagere. A vRkSamAMthI svataH tatta, vitata, ghana, suSira vagere vividha svara praphurita thatA hatA. (4) jyotirka ane (5) dIpazikhA vRkSa:- prAcIna yugamAM jyAre vidyutazaktino vikAsa thayo na hato tyAre A vRkSomAMthI ja nirmaLa prakAza prApta thato hato. yugalika kALamAM agnino abhAva hato. A vRkSonA prakAza suvarNa, kesUka, azoka ane jayA vRkSonAM phUlonI mAphaka maNiratnonAM kiraNanI jema dedIpyamAna hato. (6) citrAMga vRkSa:- yugalika kALamAM mAnava kRtrima kalAthI paricita na hatA. paNa te samaye keTalAMka vRkSo citramaya hatA. te citra atyaMta darzanIya, ramya, vividha raMgayukta hatA. (7) citra rasAMga vRkSa - saMsAra bhramaNa jyAM sudhI che tyAM sudhI AhAranI AvazyakatA rahe che. yugalika kALamAM mAnava AjakAlanI jema bhojananuM nirmANa karatAM na hatA. tyAre A vRkSa para vividha prakAranA phaLa besatAM hatAM. aDhAra prakAranA viziSTa bhojana guNovALAM te phaLa mAnavane pUrNa tRpti pradAna karatA hatA. anusandhitsuonuM evuM maMtavya che ke Adhunika yugamAM paNa amerikAmAM evA vRkSo che jene "milka TrI' ane 'lAiTa TrI" vagere nAmathI oLakhavAmAM Ave che. jenA phaLathI vyakti lAbhAnvita thAya che. (8) maryAga:- A vRkSa pAsethI vividha prakAranA AbhUSaNa prApta thatA hatA. A vRkSanA phUla ane phaLa sahaja AbhUSaNa banI jatA hatA. A AbhUSaNonI kAMti svarNa, maNi ane ratnothI paNa vizeSa hatI. (9) gehAkAra (gRhAkAra) vRkSa:- yugalika kALamAM makAna bAMdhavAnI kaLA na hatI. A gRhAkAra vRkSone lIdhe taDako-chAMyA vagerethI teo surakSita rahetAM hatAM. te vRkSo bhavyabhavananA nirmANanuM kArya karatA hatAM. te svataH nirmita thaI jatA hatAM. makAno upara caDhavAne mATe pagathiyA temaja dvAra paNa banI jatA hatA. 228 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) anaMga vRkSa - yugalika kALamAM mAnava pazuonI jema nagna rahetA na hatA paNa te lajjAnuM nivAraNa karavA mATe vRkSonI chAla vagereno upayoga karatA hatA. jIvAbhigamamAM evuM varNana Ave che ke A vRkSa pAsethI kSama, kAmaLA, dukula, kauzeyaka, cInAMkura, zlaSNa, kalyANaka vagere vividha prakAranAM vastra yugalikone prApta thatA hatA. kalpavRkSane ja islAma dharmamAM "tobe' kahevAmAM AvyA che. krizmina dharmamAM ene svarganuM vRkSa kahevAmAM Ave che. peru dezamAM Aje paNa evA vRkSa che ke havAmAMthI pANI kheMce che ane garamInA divasomAM e vRkSomAMthI svayaM pANI jharavA lAge che. keTalAMya vRkSonA phula Aje paNa loko AbhUSaNa tarIke dhAraNa kare che. keTalAMya phaLa bhUkha ane tarasa chIpAvavAnuM kAma kare che. keTalAya vRkSonI chAla Aje paNa vastra tarIke upayogamAM levAya che. A pramANe vRkSo mAnava mATe sadAya upayogI rahyAM che. kalpavRkSa koI kAlpanika vRkSa na hatA. joke Aje tevAM vRkSa nathI. paNa tenI sAthe sarakhAvI zakAya tevA keTalAka vRkSa Aje paNa che. A parathI anumAna thaI zake ke koI jamAnAmAM A prakAranA vRkSo vidyamAna haze. * cakravartInI mAtA cauda svapna jhAMkho jhAMkhA jue che. * bAra cakravartIonA bAra strIratno nIce pramANe hatA. (1)subhadrA (2)bhadrA (3)sunaMdA (4)jayA (5)vijayA (6)kRSNAzrI (7)sUrazrI (8)pAzrI (9)vasuMdharA (10)devI (11)lakSmImatI (12)kurumatI * badhA cakravartIone mahAmUlyavAna cosaTha serano maNi-muktAno hAra hoya che. * dareka cakravartInA channe kroDa gAma hoya che. dareka cakravartInA boMtera hajAra nagara hoya che. ane aDatAlIza hajAra pAraNa hoya che. * pratyeka cakravartInA sAta ekendriya ratno hoya che. jema ke-(1)cakraratna (ra) chatraratna (3)cAmararatna (4)daMDaratna (5)asiratna (6)maNiratna (7)kAkiNIratna . pratyeka cakravartInA sAta paMcendriya ratno hoya che jema ke (1)senApati ratna (2)gAthApati ratna (3)vardhakiratna (4)purohitaratna (5)strIratna (6)azvaratna (7)hastIratna cakravartInA cauda ratna ane navanidhio A pramANe che. (1) cakraratna- A AyudhazAlAmAM utpanna thAya che. senAnI AgaLa prayANa karatuM te cakravartIne pakhaMDa sAdhavAno mArga darzAve che. cakravartI enI sahAyathI zatrunA ziranuM 229 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chedana paNa karI zake che. (2) chatraratna- A ratna bAra yojana lAMbu ane pahoLuM hoya che. chatrAkAranA rUpamAM te senAnuM ThaMDI, varasAda temaja tApathI rakSaNa kare che. chatrInI mAphaka ene sameTI paNa zakAya che. (3) daMDaratna- A viSama mArgane sama banAve che. vaitAdya parvatanI baMne guphAonAM dvAra kholI uttara bhArata tarapha cakravartIne pahoMcADI de che. digaMbara paraMparAnI dRSTithI vRSaNAcala parvata para nAma lakhavAnuM kArya paNa A ratna kare che. (4) asiratna- A ratna pacAsa AgaLa lAMbuM, soLa AMgaLa pahoLuM, temaja aDadho AMgaLa jADuM hoya che. potAnI tIkSaNa dhAthI A ratna dUra rahelA zatruone paNa naSTa karI nAMkhe che. (5) maNiratna:- sUrya ane caMdranI mAphaka A ratna aMdhakArano nAza kare che. A ratnane mastaka para dhAraNa karI levAthI deva tathA tiryacakata upasargano sparza thato nathI. hastiratnanA dakSiNa kuMbha sthala para A ratna rAkhavAthI avazyameva vijaya prApta thAya (6) kAkiNIratna:- A ratna cAra AMgaLanA pramANamAM hoya che. A ratnathI cakravartI vaitADhya parvatanI guphAmAM ogaNapacAsa maMDala banAve che. eka eka maMDalano prakAza eka eka yojana sudhI phelAya che ane A ratnathI cakravartI RSabhakUTa parvata para potAnuM nAma aMkita kare che. (7) carmaratna:- digvijayanA samaye nadIo pAra karAvavAmAM A ratna naukAnA rUpamAM kAma Ave che ane pleccha narezo jalavRSTi karAve che tyAre te senAnI surakSA kare che. (8) senApatiratna- te senAnuM pramukha thAya che. te vAsudevanI samAna zakti saMpanna hoya che. te cAra khaMDo para vijaya kare che. (9) gAthApati ratna:- A ratna cakravartI senA mATe uttama bhojananI vyavasthA kare che. digaMbara graMthomAM gAthApati ratnane gRhapati-ratna kahyuM che enuM nAma che kAmavRSTi gRhapati ratna. (10) vardhakiratna:- A ratna cakravartInI senAne mATe AvAsa vyavasthA kare che. unmagna jalA, nimagnajalA vagere nadIo para pula bAMdhavAnuM kAma paNa A ratna kare (11) purohitaratna:- A jyotiSazAstra, svapnazAstra, nimittazAstra, lakSaNa ane 230 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaMjana vagerenuM pUrNajJAtA hoya che. devI upadravone te zAMta kare che. (12) strIratna:- te sarvAga suMdarI hoya che. sadA yuvatI ja rahe che. enAthI tIvra bhogAvalI karmano udaya thAya che. enA pratye cakravartIne atyadhika rAga hoya che. (13) adhvaratna:- A zreSTha agdha eka kSaNamAM so yojana doDavAnI zakti dharAve che. kIcaDa, jala, pahADa, guphA vagere viSama sthalone paNa te sahaja rIte oLaMgI jAya che. bharata cakravartInA azvaratnanuM nAma "kamalApIDa' hatuM. (14) hastiratna:- te airAvata hAthInI jema sarvaguNa saMpanna hoya che. pratyeka ratnanA eka eka hajAra deva rakSaka hoya che. cauda ratnonA cauda hajAra devatA rakSaka hatA. vaidika sAhityamAM paNa cauda ratnonAM nAma prApta thAya che. je nIce mujaba che. (1)hAthI (2)ghoDo (3)ratha (4)strI (5)bANa (6)bhaMDAra (7)mAlA (8)vastra (9)vRkSa (10)zakti (11) pAza (12)maNi (13)chatra (14)vimAna. cakravartInA nava nidhiH samrATa bhAratanI pAse navanidhi hatA. jenAthI teo manavAMchita vastuo prApta karatA hatA. nidhino artha khajAno che. AcArya abhayadeva pramANe cakravartIne potAnA rAjya mATe upayogI badhI vastuonI prApti navanidhi dvArA thAya che. eTale enI navanidhAnarUpe gaNanA thaI che. (sthAnAMga. vRti patra 4ra6) te navanidhi nIce pramANe che. 1. naisarSanidhi:- A nidhi grAma-nagara-droNamukha-maMDapa vagere sthAnonuM nirmANa karavAmAM sahAyaka che. 2. pAMDukanidhi:- mAna-utmAna ane pramANanuM jJAna karAve che. tathA dhAnya ane bIjAne utpanna kare che. 3. piMgalanidhi - A nidhi manuSya temaja tiryaMconA sarvavidha AbhUSaNonI vidhinuM jJAna karAvanArI che tathA yogya AbharaNa pradAna karanAra che. 4. sarvaratnanidhi:- A nidhithI vaja, vaiDurya, marakata, mANikya, padmarAga, pukharAja vagere bahumUlya ratna prApta thAya che. 5. mahApadmanidhi:- A nidhi sarva prakAranAM zudhdha temaja raMgIna vastronI utpAdikA che. koi koi graMthamAM enuM nAma padmanidhi paNa che. 6. kAlanidhiH- vartamAna, bhUta, bhaviSya, kRSikarma, kalAzAstra, vyAkaraNazAstra vagerenuM jJAna A nidhi karAve che. 231 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. mahAkAlanidhi - sonA, cAMdI, motI, pravAla, lokhaMDa vagerenI khANo utpanna karAvavAmAM sahAyaka bane che. 8. mANanidhi:- kavaca, DhAla, talavAra vagere vividha prakAranAM divya Ayudha, yudhdhanidhi tathA daMDanIti vagerenI jANakArI karAvanAra che. 9. zaMkhanidhi:- vividha prakAranA vAdya, kAvya-nATaka vagerenA vidhi aMge jJAna karAvanAra. A badhA nidhi avinAzI hoya che. divijayathI pAchA vaLatI vakhate gaMgAnA pazcima taTa para aThThamatapa dvArA cakravartI samrATane prApta thAya che. pratyeka nidhi eka eka hajAra yakSo vaDe adhiSThita hoya che. enI UMcAI ATha yojana, pahoLAI navayojana tathA laMbAi daza yojana hoya che. A badhA nidhi svarNa ane ratnothI paripUrNa hoya che. caMdra ane sUryanA cihnothI te cihnita hoya che. tathA palyopama AyuvAlA nAgakumAra jAtinA deva tenA adhiSThAyaka hoya che. A navanidhio kAmavRSTi nAmaka gRhapati ratnanA AdhInamAM hatA. temaja cakravartInA samasta manorathone saMdeva pUrNa kare che. hindu dharmazAstromAM navanidhionA nAma A pramANe darzAvavAmAM AvyAM che. (1)mahApadma (2)padma (3)zaMkha (4)makara (5)kacchapa (6) mukuMda (7)kuMda (8)nIla (9)kharva. A nidhine kuberano khajAno paNa kahevAmAM Ave che. - parva 1luM chaThThosarga - cakravartI - (1) bharata:- cha khaMDano nAtha, 14 ratno ne navanidhAnano mAlika hato. bhagavAna RSabhadeva ane rANI sumaMgalAno jyeSTha putra. ekavAra ArisA bhuvanamAM vIMTI vinAnI AMgaLI joi. enAmAM ethI anitya saMsAra pratyenI asAratA jAgI. emaNe eka eka alaMkAro tyajI tyAM ja dIkSA lIdhI. e ucca bhAvanAmAM ArUDha thavAthI kevalI thayA. emaNe aSTApada upara mukti suMdarIne meLavI. (2) sagara cakravartI:- ayodhyA nagarInA sumitrarAjA ane yazomatI rANIno kumAra hatA. cha khaMDa pRthvInA vijetA 3ra000 rAjyonA mAlika ane 4pa0 dhanuSanI kAyA hatI. temaNe 7ra lAkha pUrva A bhUmine bhogavI zrI ajitanAtha bhagavAnanA samayamAM thaI gayA. te 14 ratno, navanidhAna 64 hajAra rANIonA svAmI hatA. emaNe rAjya vaibhava bhogavatA chatAM dharma ArAdhanA sAdhI lIdhI. emaNe ajitanAtha bhagavAna 232 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAse ja dIkSA lai saMyama paMtha sAdhyo. teo kaThIna karmono nAza karIne mukti padanA bhogI banyA. (3) maghavAH- zrAvastI nagarInA samudravijaya rAjA ne bhadrAdevInA putra hatA. cha khaMDa vijetA, 64 hajAra rAjyonA mAlika, 4rarA dhanuSanI kAyA hatI. temaNe 5 lAkha varSa A bhUmine bhogavI. temaNe rAjya vaibhava bhogavI dharmaparAyaNa jIvana gALyuM. teo caMdraprabhunA bhakta rAjavI tarIke jANItA che. AyuSya pUrNa thatAM dharma ArAdhanAnA baLe svargamAM sidhAvyA. (4) sanatakumAra:- hastinApuranA azvasena rAjA ne sahadevI rANInA kumAra hatA. 41aaaa dhanuSanI kAyA hatI. 3 lAkha varSa A bhUmi bhogavI. dharmanAtha ane zAMtinAthanA vaccenA samayamAM A pRthvIpaTe thai gayA. emaNe rAjavaibhava bhogavI dharmaparAyaNa jidaMgI gALI. emaNe AyuSya pUrNa thatAM A pRthvI parathI vidAya lIdhI. teoe dharma pasAye trIjA devalokanuM sukha bhogavyuM. (5) pAMcamA-zAMtinAtha (jemanA caritra AgaLa varNavyA che.) (jemanA caritra AgaLa varNavyA che.) (6) chaThThA-zrIkuMthunAtha (7) sAtamA- zrI aranAtha (jemanA caritra AgaLa varNavyA che.) (8) subhramaH- hastinApuranA kRtavIrya rAjA ane tArAdevInA putra hatA. 28 dhanuSanI kAyA hatI. 60,000 varSa A bhUmine bhogavI. aranAtha ane mallinAthanA vaccenA samayamAM A pRthvI peTe hatA. teo rAjya vaibhavane moja vilAsamAM racyA pacyA rahetA. e aranAtha bhagavAnanA bhakta hatA. pApanuM prAyazcita na karavAthI karmasattAe sAtamI nArake mokalyA. (9) mahApadma:- vArANasI nagarInA padmotara rAjA ne jvAlA devInA putra hatA. 20 dhanuSanI kAyA hatI. temaNe 30,000 varSa A bhUmine bhogavI. te munisuvrata svAmInA samayamAM thai gayA. temaNe rAjya vaibhava bhogavavA chatAM paNa dharma sAdhanA karI hatI. temaNe badhuMya tyAgIne bhagavAna pAse dIkSA lIdhI saMyamadhArI banyA. emaNe kaThina karmono nAza karI mukti suMdarIne meLavI lIdhI. (10) hariSaNaH- kAMpilyapuranA mahAhari rAjA ane merAdevInA putra hatA. nevyAzI so varSa mahArAjA pade rahyA. 1pa dhanuSanI kAcA, 10 hajAra varSa A bhUmine bhogavI minAtha bhagavAnanA samaye thayA. e nimanAtha bhagavAnanA bhakta hatA. emaNe rAjya vaibhava bhogavavA chatAM paNa dharma ArAdhanA karI. bhagavAna pAse dIkSA lIdhI ane mokSe gayA. 233 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) jayaH- rAjagRhI nagarInA vijayarAjA ne vaprAdevInA lADakA putra hatA. 12 dhanuSanI kAyA hatI. 3 hajAra varSa sudhI A pRthvIne bhogavI. nimanAtha ane nemanAthanA vaccenA samayamAM thai gayA. zeSa jIvanamAM saMyama ArAdhI ne mukti sukhane mANavA lAgyA. (12) brahmadatta:- e kAMpilyapura nagaranA brahmarAja ne culanI rANInA putra hatA. 64 hajAra mugaTabaMdhI rAjAonA mAlika hatA. emanI kAyA 7 dhanuSanI hatI. emaNe 700 varSa A bhUmine bhogavI. te nemanAtha ane pArzvanAthanA vaccenA samayamAM thai gayA. pApano pAzcAtApa na karavAthI sAtamI narakanuM AyuSya bAMdhyuM. Ama, triSaSThi zalAkA puruSamAM A avasarpiNI kALamAM thayela bAra cakravartInuM vistArathI varNana che je vAMcavA yogya che. 'zrI aSTApaduM mahAtIrtha' graMthanA AdhAre 'bharatacakravartI" bharata cakravartI:- bhagavAna zrI RSabhadevanA putra bharata cakravartI e prathama cakravartI rAjA banyA. kevaLajJAna prApta karyA bAda bhagavAna zrI RSabhadeva samavasaraNamAM birAjIne dezanA ApatA hatA. tyAre bharata mahArAjA darzanArthe AvyA. e samaye kutUhalavaza cakravartI bharatadeve pUchyuM, "A samavasaraNamAM dezanA sAMbhaLI rahelA lokomAMthI bhaviSyamAM koi tIrthaMkara thaze kharA?' tyAre bhagavAna zrI RSabhadeve pratyuttara Apyo ke tamAro putra marIci keTalAya bhavo bAda covIzamA tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmI banaze. A pachI bhagavAne vartamAna covIzInI samaja ApI. jaina Agama 'zrI sUtrakRtAMga'mAM RSabhadeva bhagavAne temanA putra bharatane temanA aSTApada para dezanA ApyAno ullekha maLe che. 'uttarapurANa' nAmanA graMthamAM evuM varNana maLe che ke cakravartI bharate atIta, vartamAna ane anAgata ema traNeya covIsInI eTale ke boMtera tIrthaMkaronI mUrtio dharAvatA suvarNa maMdiranI racanA karI hatI ane AcArya zrI dhanezvarasUriSkRta 'zatruMjaya mahAtmya' graMthamAM rAjA bharate bhagavAna RSabhadevanI nirvANabhUmi najIka vardhakiratna dvArA ratnamaya siMhaniSadyA prAsAdanI racanA karI hatI. A rIte bhinna bhinna graMthomAM aSTApada saMbaMdhe cakravartI bharata ane muni bharatanA ullekho maLe che. 'vividha tIrthakalpa' nAmanA graMthanA 'aSTApadmagiri kalpa'mAM tathA AcAryazrI dharmaghoSasUrijInA 'zrI aSTApada mahAtIrtha kalpa'mAM bhagavAna RSabhadevanA nirvANanI ghaTanAnA AlekhanamAM aSTApadagiri vizenA varNanamAM devatAoe ahIM traNa stUpa 234 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyA evI noMdha che. jyAre bharata rAjAe zrI RSabhadevanA saMskAra-samarpaNanI bhUmi para traNa gAu UMco ane jANe mokSa maMdira vedikA hoya tevo siMhaniSadyA nAme prAsAda ratnamaya pASANathI vArSikI ratna pAse karAvyo. tevI gAthA sAMpaDe che. AmAM ja ullekha maLe che ke "caityanI bhIMtomAM vicitra maNimaya gokhalA racyA hatA." vaLI, ahIM eka ullekha maLe che ke "caityanA pRSTha bhAga upara vicitra ceSTAthI manohara lAgatI mANekanI pUtaLIo goThavelI hatI, tethI apsarAothI adhiSThita meru parvatanI jevuM te zobhatuM hatuM.' e pachI eka vistRta ati mahattvano ullekha A pramANe che. tyAM(aSTApada) AvanArA puruSo gamanAgamana vaDe enI AzAtanA na kare evuM dhArIne loDhAnA yaMtramaya ArakSaka puruSo te ThekANe UbhA rAkhyA. e yaMtramaya loDhAnA puruSothI jANe maryalokanI bahAra te sthAna rahyuM hoya ema manuSyone agamya thaI paDyuM. pachI cakravartIe daMDaratna vaDe te parvatanA dAMtA pADI nAkhyA, tethI saraLa ane UMcA staMbhanI peThe e parvata lokone na caDI zakAya tevo thaI gayo. pachI mahArAjAe e parvatanI pharatA mekhalA jevA ane manuSyothI ullaMghana thaI zake nahi evA eka eka yojanane aMtare ATha pagathiyA banAvyAM. tyArathI e parvatanuM nAma aSTApada paDyuM. ane lokomAM te "himAdri', "rajatAdri', "kelAsa" ane "sphaTikAcala" evA nAmathI paNa oLakhAvA lAgyo." baladeva-vAsudeva baladeva, vAsudeva. A baMne bhAIonAM rUpa hoya che. nava baladeva, nava vAsudeva tathA nava prativAsudeva, A pramANe sattAvIza viziSTa vyakti hoya che. vAsudeva ardhacakrI hoya che. te traNa khaMDanA adhipati hoya che. teone uttama puruSa mAnavAmAM AvyA che. te ojasvI, tejasvI, baLavAna ane svarUpavAna hoya che. teo kAnta, saumya, subhaga, priyadarzI hoya che. te mahAbalI, apratihata ane aparAjita hoya che. zatruonuM sArI rIte mardana karanArA hoya che. teo hajAro zatruonA mAnane eka kSaNamAM naSTa karI nAMkhe che. teo dayALu, amatsara, acapala ane pracaMDa hoya che. emano svabhAva khUba ja madhura hoya che. emanI vANI gaMbhIra, mRdu tathA satya hoya che. emanA zarIra para aneka zubha lakSaNo hoya che. teo caMdranI jema saumya, sUryanI jema pracaMDa, prakAMDa, daMDanItijJa, samudra samAna gaMbhIra, yudhdhamAM durdhara tathA dhanurdhara hoya che. te rAjavaMzamAM tilaka samAna hoya che. baladevanA hAthamAM tala hoya che ane vAsudeva dhanuSya rAkhe che. vAsudeva zaMkha, cakra, gadA, zakti ane nandaka dhAraNa kare che. emanA 235 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukuTamAM zreSTha, ujjavala, zukla, vimala, kaustubhamaNi Avelo hoya che. ane kAnamAM kuMDaLa hoya che. tathA paMcaraMgI sugaMdhita phUlonI mALA hoya che. emanA aMgaupAMgamAM AThaso prazasta cinho hoya che. emanAM aMga upAMga sarvAga suMdara hoya che. baladeva nIla ane vAsudeva pILA raMganA vastra dhAraNa kare che. baladeva nidAna rahita hoya che. jyAre vAsudeva nidAnata hoya che. baladeva UrdhvagAmI hoya che. jyAre vAsudeva adhogAmI hoya che. prativAsudevane vAsudeva parAjIta kare che ane aMtamAM svacakrathI ja prativAsudevanuM mRtyu thAya che. Ayu pUrNa thatAM vAsudeva narake jAya che, baLadeva mokSagAmI hoya che. prativAsudeva paNa narake jAya che. nava baLadeva baLadevanI mAtA 5 svapna jue. dareka baLadeva emanA samayanA vAsudeva sAthe rAjavaibhava bhogave ane sneharAgathI rahe ane vAsudevanA maraNa pachI zokamagna dazA bhogavI, AcArya devanA pratibodhe saMyamI thAya. saMyamapALI karma khapAvI mokSe jAya. apavAda:- (baLabhadra baLadeva saMyamapALI pAMcamA devalokamAM jAya che.) kama/ nagarI pitA mAtA oramAna kAyA AyuSya gati nAma bhAI pahelA potana prajApati bIjI tripuSTha sapheda 85lAkha mokSa acaLa pura rAjA rANI dhanuSa bhadrAdevI bIjA dvArikA brahmarAja bIjI dvipuSTha zveta 7palAkha mokSa vijaya rANI varSa subhadrA trIjA dvArikA bhadrarAja bIjI svayaMbhU ujjavaLa 65lAkha mokSa bhadra rANI varSa suprabhA cothA dvArikA somarAjA bIjI ujjavaLa ' papalAkha mokSa suprabha sudarzanA dhanuSa varSa 70 dhanuSa rANI ttama pa0 236 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamA aMba sudarzana -pura chaThThA AnaMda cakrapura sAtamA kAzI naMdana zivarAja rAjA mahAzira rAjA agnisiMha rAjA AThamA ayodhyA dazaratha rAmacaMdra rAjA navamA mathurA vasudeva baLabhadra bIjI vijayA bIjI rANI vijayavaMtI bIjI rANI aparAjitA bIjI rANI kauzalyA bIjI rANI rohiNI puruSa -siMha dhanuSa puruSa puMDarika datta lakSmaNa kRSNa zveta 45 dhoLI 29 dhanuSa sapheda 26 dhanuSa zveta 16 dhanuSa ujjavaLa 10 dhanuSa 17lAkha mokSa varSa 237 8pahajAra mokSa varSa pahajAra varSa 15hajAra varSa 12hajAra varSa nava prativAsudeva zrIkAMtanA bhavathI vasudatta sAthe bAMdhelI paraMparA keTalAka bhava sudhI cAlI, A bhavamAM lakSmaNa vAsudeve, sItA haraNanA bahAne yudhdhamAM haNyo. nava mANekanA hAramAM paDatA moDhAnA pratibiMbithI dazamukha kahevAyo A AtmA AvatI covIzImAM mahAvidehe tirthaMkara thai mokSe jaze. jarAsaMgha vize vizeSaH mokSa mokSa Ama, triSaSThi zalAkA puruSa graMthamAM AcArya hemacaMdrAcArye nava baLadevanA nAma, nagarI, pitA, mAtA, kAcA, AyuSya, oramAna bhAi temaja teonI gati vagerenuM suMdara rIte nirUpaNa karyuM che. pAMcamA devalokamAM enI bena jIvayA ne mathurA pati kaMsane paraNAvI benanA apamAnano badalo levA yAdavo sAme vera bAMdhyu. ethI e yAdavoe dakSiNamAM dvArikA vasAvI, temAM kRSNa vAsudeva parAkramI thayo. e pUrvabhavanA veranI paraMparAe vAsudeve yudhdhamAM haNI nAMkhyo. Ama, A graMthamAM nava prativAsudevanA nAma, nagara, pitA, mAtA, temanI strIo, kayA bhavamAM niyANu karyuM te, kAyAnuM mApa, AyuSya gati vagerenuM kuzaLatAthI upasAvyuM che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 krama/nAma nagara pahelA tripuSTha bIjA dvipuSTha trIjA svayaMbhU pitA potanapura prajApati mRgAvatI traNa khaMDa rANI rAjA vijetA batrIsa brahmarAja padmadevI hajAra dvArakA rAjA rANI muguTabaMdhI rAjA rAjA dvArakA bhadrarAja pRthvIdevI traNa khaMDa vijetA hajAra cothA dvArikA puruSotama nava vAsudeva vAsudevanI mAtA 7 svapna jue. niyamathI vAsudeva marIne narake jAya. mAlikI kAyA kayA prativAsudevane mArI lakSmI meLavI azvagrIva chaThThA cakrapura mAtA mahAzira oramAna moTAbhAi acaLa vijaya somarAja sItAdevI muguTabaMdhI suprabha rAjA rANI rAjA pAMcamA aMbapura zivarAja amRtadevI traNa sudarzana puruSasiMha khaMDa vijetA hajAra AnaMda lakSmIdevI bhadra tAraka maraka madhukoTabha nizubha bila AyuSya zyAma 84lAkha zreyAMsanAtha 80 dhanuSa varSa kayA bha.nA marIne kai samaye thayA narake gayA 7mI zyAma 70 dhanuSa 72lAkha vAsupUjya varSa zyAma 50 dhanuSa dI zyAma 60lAkha vimalanAtha 6ThThI 60 dhanuSa varSa 30lAkha anaMtanAtha 6ThThI varSa meghavarNI 10lAkha dharmanAtha 6ThThI 45nuSa varSa kALI pavarSa aranAtha 6ThThI Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSapuMDarika muguTabaMdhI rAjA ra9 dhanuSa ane mallinAthanA vaccenA samayamAM sAtamA kAzI agnisiMha zeSavatI datta traNa nadana prahalAda khaMDa vijetA 32 rAmacaMdra rAvaNa muguTabaMdhI AThamA ayodhyA dazaratha lakSmaNa sumitrA kALI pahajAra aranAtha pamI ra6 dhanuSa varSa ane mallinAthanA vaccenA samayamAM kALI 1rahajAra munisuvrata 4thI 16 dhanuSa varSa nemanAthanA vaccenA samayamAM zyAma 1hajAra nemanAtha 3jI 10 dhanuSa varSa rAjA 239 navamA mathurA vasudeva devakI " baLabhadra jarAsaMgha Ama A graMthamAM nava vAsudevanA nAma, nagara, pitA, mAtA, mAlikI, oramAna bhAI, kathA, prativAsudevane mArI lakSmI meLavI te, temanI kAyA, AyuSya, kayA bhagavAnanA samaye thayA che temaja marIne kai narakamAM jaze Adi varNano addabhuta rIte AlekhyA che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava prativAsudeva krama/nAma nagara pitA mAtA keTalA rAjA namAvyA keTalI enA kayA bhavamAM kayA kayA AyuSya gati keTalA khaMDa jItyA strI o hatI rAjAe nirvANa karyuM varSa pahelA ratnapura mayuragrIva nilAMjanA 16hajAra 16 hajAra vizAkhAnaMdI zyAma 84lAkha 7mI azvagrIva rAjA rANI 3 khaMDa vizlabhUtie 80 dhanuSa nArake gayA bIjA vijayapura zrIdhara zrImatI 16hajAra 16 hajAra viMdhyazakti zyAma 70lAkha narakamAM tAraka rAjA rANI 3 khaMDa parvatarAjAe 70 dhanuSa trIjA naMdagrAma samarakezarI suMdarI 16hajAra 16 hajAra bali zyAma 60lAkha naraka merAka rAjA rANI 3 khaMDa dhanamitre 60 dhanuSa cothA pRthvIpura vilAsa guNavaMtI 16 hajAra 16 hajAra caMDazAsana zyAma 50lAkha naka madhukaiTabha 3 khaMDa samudradatta. 50 dhanuSa pAMcamA 16 hajAra zyAma 10lAkha naraka nizuMbha 3 khaMDa 4pa dhanuSa chaThThA dakSiNa - 16 hajAra 16 hajAra zyAma 50hajAra naraka bali bharatArdha 3 khaMDa priyamitrae ra6 dhanuSa sAtamA tilakapura - - 16 hajAra 16 hajAra balamaMtri zyAma - naraka prahalAda 3 khaMDa lalitamitre vajukAyA AThamA laMkA vidyAdhara kekasI 16 hajAra 16 hajAra zyAma naraka rAvaNa nagarI rAjA ratnazravAra 3khaMDa navamA rAjagRhI - 16 hajAra - 16 hajAra - - naraka jarAsaMgha 3 khaMDa 240 puruSasiMha Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI, vAsudeva para lakhAyelI anya kRtio : bharatezvarAkSuSya kAvyaH- A kAvya RSabhadevanA jyeSTha putra ane prathama cakravartI bharatanA udAta caritanuM Alekhana kare che. tenA kartA mahAkavi AzAdhara (vi.saM.1237-1296) che. bIjA cakravartI sagaranA jIvana upara prAkRta kRti 'sagaracakrI carita'no ullekha che. teno samaya saM.1191 che. tenA lekhaka ajJAta che. trIjA cakravartI maghavAnA jIvana upara svataMtra carita upalabdha nathI. sanatkumAra cirataH- cothA cakravartI sanankumAranA jIvana upara prAkRta bhASAmAM racAyela moTI kRti che. tenuM parimANa 8127 zloka pramANa che. A ciratamAM nAyakanA adbhuta kAryonA varNana prasaMge kahyuM che ke ekavAra te eka ghoDA upara beThA. to ghoDo bhAgIne gADha jaMgalamAM lai gayo. tyAM tene aneka musIbatono sAmano karavo paDyo paraMtu te badhA upara teNe vijaya meLavyo ane tenI vacamAM aneka vidyAdhara putrIo sAthe lagna karyA. A kRtinA kartA zrIcandrasUri che. kRtinI racanA saM.1914 Aso vada 7 budhavAre thai hatI. pAMcamA, chaThThA ane sAtamA cakravartI zAMtinAtha, kuMthunAtha, aranAtha che. arthAt soLamA, sattaramA ane aDhAramA tIrthaMkara che. zAMtinAtha para ghaNA kavioe caritra rAsAo lakhyA. te nIce mujaba che. 13 zAMtinAtha caritra zAMtinAtha rAsa zAMtinAtha rAsa zAMtinAtha rAsa zAMtinAtha carita bAlA zAMtinAtha rAsa zAMtinAtha rAsa zAMtinAtha rAsa zAMtinAtha rAsa zAMtinAtha rAsa zAMtinAtha rAsa zAMtinAtha rAsa ajJAta jJAna sAgara ratnavijaya gaNi ajJAta lakSmIvijaya premaratna dAnavijaya mANikyasoma kezaravijaya gaNi rAmavijaya vA. muktihaMsa khuzAlacaMdra 241 1617 1720 1779 1798 1799 1807 1887 1735 1764 1785 1792 1790 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhauma cirataH- AThamA cakravartI subhaumanA caritranuM Alekhana 7 sargomAM thayuM che. kula 841 zloka che. A ciratramAM kavie kathA prasaMgo dvArA abhimAna karavAnuM pariNAma, nidAnanuM phaLa, ati lobhanuM phaLa, navakAra maMtranuM mahAtmya darzAvyuM che. A kRtinA kartA bhaTTAraka ratnacandra prathama che. racanA kALa saM.1683 bhAdaravA suda 5 ApavAmAM Avyo che. paMDita jagannAthakRta 'subhaumacaritra' nAmanI eka racanAno ullekha maLe che. navamA cakravartI mahApadmanA caritranuM Alekhana karatI koi kRtino ullekha maLato nathI. dasamA cakravartI hariSaNa upara prAkRtamAM racAyelA hariSeNa caritranA ullekha maLe che. agiyAramA cakravartI upara prAkRtamAM racAyelA jayacakrI caritrano ullekha maLe che. bAramA cakravartI upara brahmadatta cakravartI kathAnaka nAmanI racanAno ullekha maLe che. nava ardhacakravartI ke nava vAsudeva upara kevaLa kRSNa sivAya anya koi upara svataMtra racanA maLatI nathI. kRSNacaritaH- A carita zrAdhdhadina kRtya nAmanI kRtimAM daSTAnta rUpe devAmAM AvyuM che. tyAMthI tene svataMtrarUpe lai tenuM prakAzana karavAmAM AvyuM che. temAM 1163 prAkRta gAthA che. temAM vasudevacarita, kaMsacarita, cArudattacarita, kRSNa-balarAmacarita, rAjImatIcarita, neminAthacarita, draupadIharaNa, dvArikAdAha, baladevadIkSA, neminirvANa, bhAvi tIrthaMkara amama AdinA varNana karavAmAM AvyA che. A racanA AkhI kathApradhAna che. kathAno AdhAra vasudevahiNDI ane jinasena kRta harivaMzapurANa che. A kRtinA kartA tapagacchanA devendrasUri che. A racanA caudamI zatAbdInA uttarArdhamAM racAi che. jaina ratnaciMtAmaNimAMthI RSabhadeva bhagavAnanA eka paTTacitranA AdhAre temanuM caritraH 17 mI sadInuM jaina paTTacitra je zrIRRSabhanAthanA jIvanane Alekhe che te AdhAre RSabhadeva.14 A citra paTTamAM 16 penalomAM RSabhadeva bhagavAnanA jIvananuM varNana che. temA ra1 dazyo che. jemAM RSabhanAthanI sidhdhio paNa che. jaina tattvajJAna pramANe manuSya pote ja potAnA vartamAna ane bhAvino ghaDavaiyo 242 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. SabhanAtha e pUrNatAnA Adarza puruSa hatA, jemaNe karmo dvArA, pUrNajJAna ane mukti prApta karelI, AthI teo "tIrthakara kahevAyA. tIrthakara tene kahevAya je ucca prakAranA dharmanA eka mahAna tIrthasaMghanI racanA kare che. jenI madadathI loko potAnA duHkho dUra karI zake che. jyAre lokomAM sadAcArano kSaya thavA mAMDe ane jagatamAM saddharmanI loko avahelanA kare tyAre tIrthakaro saddharmanI punaH sthApanA kare che. mATIkAmanI kalAthI laI kApaDa vaNavAnI badhI ja kalA temaNe zodhI. te kRSidevatA, sUryadevatA tarIke oLakhAyA. bhagavAna RSabhanAthanuM jIvana caritra triSaSThi zalAkA puruSa, digaMbara Adi purANamAM vigatavAra che. temaja kalpasUtramAM TUMkamAM Apela che. dhvanizAstrIo RSabhane Re-shef-"rI zepha' kahIne bolAvatA. grIka vagere loko temane epolo tarIke oLakhatA. moTA bhAganA eziyAnA loko temane vRSabhadeva tarIke pUjatA hatA. - zivapurANamAM temano ullekha zivanA eka yogAvatAra tarIke thayelo che. (zi.pu.-parva-7, zloka- 93) 17mI sadInuM bhagavAna RSabhadevanA jIvanane varNavatuM paTTacitra madhyayuga pachInA samayanI virala kalAkRti che jenA AdhAre paramAtmAnuM jIvana caritra temaja e samayanI sAmAjika pravRti, dhArmika lAgaNI Adi jANI zakAya che. AdinAtha bhagavAnanA pUrvabhava:: ra4 tIrthakaronA tIrthonI aMdara bAra cakravartI, nava ardhacakravartI nava baLadeva, nava prativAsudeva thayA che. e sarve A bharatakSetramAM avasarpiNI kALanI aMdara thayela triSaSTi zalAkA puruSa che. temAMnA keTalAkane mokSa prApti thayelI che. keTalAkane thavAnI che. A mahApuruSonA cAritranuM varNana e kalyANa ane mokSanAM sthAnarUpa che. bhagavAna RSabhadeva A avasarpiNI kALamAM trIjA ArAnA cheDe thayelA prathama tIrthakara che. bhagavAna RSabhadevanA 13 bhava A pramANe che. 1) dhanasArthavAha 2) uttarakurumAM yugalika 243 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3) saudharma devaloka 4) mahAvidehamAM mahAbala rAjA 5) lalitAMga kumAra (deva) 6) vajajaMgha rAjA 7) yugalika 8) saudharma devaloka 9) jIvAnaMda vaidya 10) azruta devaloka 11) mahAvidehamAM vajanAbha 12) savArthasidhdha vimAnamAM deva 13) jhASabhadeva bhagavAna RSabhadeva ane zreyAMsakumAranA 9 bhava (1) lalitAMga deva: svayaMprabhAdevI (2) vajabaMgha rAjA zrImatI rANI (3) yugalika yugalinI (4) saudharma devaloka banne deva (5) jIvAnaMda vaidyaH kezava (6) ayyata devaloka baMne deva (7) vajanAbha cakrIH sArathI (8) savArthasidhdha vimAnamAM sAthe (9) bhagavAna RSabhadeva : zreyAMsakumAra 244 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdIzvara dAdA janma phAgaNa vada AThama, utarASADhA nakSatra, dhanarAzi. / caM 9 10 X - sU 11 bu 7 8 rAX za 5 maMgaLa-svagRhI zukra uccano sUrya, zani, zukra, guruno svarAzi parivartana yoga tathA caMdra ketuno ucca rAzi ane caMdra rAhuno nIca rAzi parivartana yoga che. caMdra ane rAhunA nIca bhaMga rAjayoga che. naveya graho parivartananA kAraNe ucca svagRhI bane che. caturayoga ane paraspara kArakatva yoga thAya che. patnIyoga, tapayoga, pautrayoga, pAraNAyoga, mAtAyoga, vaMzAnuvaMza yoga hatA." - zrI AdinAtha bhagavAnanuM jIvana darzana mAtA:marudevA kumArakALa 20lAkha pUrva pitA nAbhirAjA gRhastha kALa 83lAkha pUrva vaMza IkvAku saMyatakALa:1lAkha pUrva gotra kazyapa gaNadhara:84 varNa suvarNa sAdhu:84000 UMcAIH500 dhanuSa sAdhvI:3,00,000 lAMchana:vRSabha zrAvaka:3,05,000 garbhakALa 9 mahinAne 4 divasa zrAvikA 5,54,000 rAjyakALa 63lAkha pUrva yakSa gomukha 245 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chadmasthakALa 1,000 varSa yakSiNI cakrebyurI jIvanakALa:84lAkha pUrva cyavana kalyANaka jeTha vada-4 putra/putrIH 100/ra cyavana nakSatra:uttarASADhA janmarAzi :dhana janmakalyANaka phAgaNa vada-8 janmabhUmi ayodhyA janmanakSatra:uttarASADhA dIkSA kalyANaka phagaNa vada 8 pAraNAnuM sthaLa hastinApura dIkSAnakSatraHuttarASADhA prathama pAraNuM ikSurasa dIkSA tapa ra upavAsa saha dIkSito:4000 diIkSA zibikA sudarzanA kevalajJAna kalyANaka mahAvada 11 dIkSA vRkSa vaTa kevalajJAna tapaH3 upavAsa dIkSA bhUmi ayodhyA kevalajJAna vRkSa vaTa kevalajJAna nakSatra:uttarASADhA nirvANa kalyANaka poSa vada 13 kevalajJAna bhUmi purimatAla nirvANa tapa:6 upavAsa nirvANa nakSatra abhijita nirvANa bhUmi aSTApada prathama tIrthakara bhagavAna rASabhadeva bhagavAna RSabhadeva mAnava saMskRtinA Adi nirmAtA che ane emaNe ja sau prathama parivAra prathA, samAja vyavasthA, zAsana padhdhati ane rAjanItinI sthApanA karI. bhArata varSamAM ikvAkubhUmimAM, kauzaladezamAM AvelI ayodhyA nagarImAM trIjA ArAnA corAzI lAkha pUrva ane nevyAsI pakSa (traNavarSa, sADAATha mAsa) bAkI hatA tyAre aMtima kulakara nAbhinA putrarUpe RSabhadevano janma thayo. dareka tIrthakaronI mAtAo je mahAsvapno jue che tevA 14 viziSTa svapnonAM emanAM mAtA marudevIne darzana thayAM. svapnamAM prathama vRSabha joyo hato. tethI caitra kRSNa aSTamInA divase janmelA A zizunuM nAma RSabha rAkhavAmAM AvyuM. tatkAlIna rivAja anusAra sunaMdA ane sumaMgalA sAthe emanAM lagna thayAM. aMtima kulakara nAbhie prajAnI vinaMtIne mAna ApIne trASabhadevane rAjA banAvyA ane Ama teo pRthvInA prathama rAjA banyA. aneka varSo sudhI rAjA RSabhe rAjya karyuM. e samaye emaNe ekalavAyuM jIvana gALatI mAnavajAtine parivAra Apyo, samAja sthApyo, samAjane kalAo zIkhavI, pRthvIne bhogabhUmine badale karmabhUmi banAvI. lokajIvana suvyavasthita karIne dharmajIvana ApyuM. tyAgane jIvana zudhdhinuM, tapane jIvana kriyAnuM ane mokSane mAnavInuM aMtima lakSya hovAno upadeza Apyo. 246 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAvasthAmAM rAjA RSabhadeve putra bharatane rAjyazAsana soMpIne caitra kRSNASTamInA divase dIkSA grahaNa karI. dIrgha sAdhanAne aMte temane kevaLajJAnanI prApti thaI ane e ja divase temaNe lokone ahiMsA, satya Adi mahAvratono upadeza Apyo. Adi tIrthakara bhagavAna RSabhadeva prathama rAjA, prathama sAdhu-bhikSAcAra, prathama jina ane prathama tIrthakara che. bhagavAna RSabhadeve lokone saMdeza Apyo. koI jIvane mAravo nahi, badhAnI sAthe hetathI rahevuM, asatya bolavuM nahi, corI karavI nahi, zIlapAlana karavuM ane saMtoSathI rahevuM. bhagavAna RSabhadeve kahelo A dharma sI pALavA lAgyA. emaNe zrI RSabhasena gaNadhara sahita saMghanI sthApanA karI, emanA upadezathI emanA saMghamAM coryAzI hajAra sAdhuo ane traNa lAkha sAdhvIo banyA. traNa lAkha ane pacAsa hajAra zrAvaka ane pAMca lAkha ane copana hajAra zrAvikAo thayAM. A saMghane tIrtha paNa kahevAya che, tethI RSabhadeva AdinAtha- pahelAM tIrtha karanArA eTale tIrthakara thayA. ghaNA varSo sudhI e pRthvIpaTa para vicaryA. emanA trikALa prakAzita jJAnathI lokone dhamamArga batAvyo. bhagavAna RSabhadeva aSTApada para nirvANa pAmyA. Aje paNa bhAviko prAtaH kALe uThIne bhagavAna AdinAthanuM smaraNa kare che. bhagavAna RSabhadevanA nirvANa kalyANanI pAvana bhUmi samo aSTApada parvata Aje dRSTi gocara thato nathI. dharmagraMthomAM enAM aneka pramANo maLe che. AthI Aje e mahApavitra aSTApada tIrthane zodhavAno prayAsa thaI rahyo che. aSTApada tIrtha graMthanuM saMkalana karatA DaoN.kumArapALa desAI kahe che ke, "Adi tIrthakara RSabhadeva mAtra bhAratIya upAsaka deva nathI paraMtu bhAratanI bahAra paNa emano prabhAva dekhAya che. vizvanI prAcInatama saMskRti zramaNa saMskRti ahitopAsanAmAM AsthAvAna hatI tathA eTalI ja prAcIna che jeTalI AtmavidyA, kSatriya paraMparA rahI che. purANonA anusAra kSatriyanA pUrvaja RSabhadeva che. brAhmaNa purANa 2:14 mAM pArthiva zreSTha RSabhadevane badhA kSatriyonA pUrvaja kIdhA che." mahAbhAratanA zAMti parvamAM paNa lakhyuM che ke kSAtra dharma bhagavAna AdinAthathI pravRta thayo che. zeSa dharma enA pachI pracalita thayA che. prAcIna bhAratanI yudhdha padhdhati naitika baMdhanothI jakaDAyelI hatI. prAcIna yudhdhomAM ucca cAritranuM pradarzana thatuM. ATalI ucca zreNInA kSatriya caritranA udAharaNa bIje kyAMya dekhAtA nathI, AnuM eka mAtra kAraNa RSabha saMskRtino prabhAva che. Aryoe A bhAratanI prAcIna zramaNa paraMparAthI zIkhyuM che. 247 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMdu sAhityamAM brahmAnA aneka nAmo saMbodhita karyA che. hiraNyagarbha, prajApati, lokeza, nAbhija, caturAnana, bhraSTA ane svayaMbhU vagerenuM sAmya RSabhadevanA caritra sAthe maLe che. A prakAre jaina paraMparAmAM Adi tIrthakara RSabhadeva prathama yogI hatA. jeoe dhyAna padhdhatino prAraMbha karyo hato. zrImad bhAgavatamAM emane yogezvara kahyA che. mahAbhAratamAM hiraNyagarbhane ati prAcIna yogavettA mAnyA che. jaina paraMparAnA RSabhadeva ja bIjI paraMparAmAM AdinAtha, hiraNyagarbha, brahmA ane zivanA nAmathI pracalita che. Rgvada anusAra hiraNyagarbhane bhUta-jagatanA eka mAtra svAmI mAnyA che. sAyaNa anusAra hiraNyagarbha dehadhArI hatA. RSabhadeva jyAre garbhamAM hatA tyAre rAjyamAM dhanadhAnyanI vRdhdhi thaI eTale emane hiraNyagarbha paNa kahevAya che. mahApurANamAM paNa A vAtano ullekha maLe che. Agama ane zvedanA vyutpatti janya arthamAM abhuta sAmya dekhAya che. je A prakAre che. "jha' no artha che prApta karavuM athavA soMpavuM. "ka" akSarano artha ziva, viSNu, brahmAnA rUpamAM paNa maLe che. ane vedano artha che jJAna. arthAbrahmA, ziva (RSabhadeva)thI prApta thayeluM jJAna. AgamamAM 'A' no artha che "Ayelo', 'adhigrahaNa", "ga"no artha che gaNadhara "ma"no prayoga brahmA, viSNu ane maheza ema traNa rUpamAM thAya che. RSabhadevathI gaNadharone ApeluM rahasyamaya jJAna athavA gaNadharo dvArA grahaNa karAyeluM rahasyamaya jJAna. saMkSipta hindI zabda sAgara (rAmacaMdra varmA dvArA sampAdita nAgarI pracAraNI sabhA kAzI dvArA prakAzita)nA peja.81mAM Agamano artha veda, zAstra, taMtra zAstra ane nIti zAstra ema Apelo che. AnAthI khyAla Ave che ke Agama sAhitya vaidika sAhityathI paNa vizALa hatuM. "taMtra abhinava vinizcaya" (zaiva Agamono pramukha graMtha)mAM lakhyuM che ke taMtranA Adi sraSTA ziva hatA. jemaNe AgamanA rUpamAM e jJAna pArvatIne ApyuM. pArvatIe loka kalyANa mATe e jJAna gaNadharone nigamanA rUpamAM ApyuM. A dhAraNA e tathya tarapha iMgita kare che ke Adi eka che paraMtu vibhinna loko e alaga-alaga daSTikoNathI enI vyAkhyA karI che. "eka sadviprA bahudhA vada-gnima yama mAtarizvAnam Ahu" eTale mULajJAna srota Agama hatA ane pachI enuM parivartita rUpa nigama thayuM. pArvatI zabdano artha parvata para rahevAvALAnA arthamAM paNa thAya che. jene pArvatIya kahIne saMbodhita karyuM che. A rahasyamaya jJAna mAtra bhAratamAM nahi paNa yuropamAM paNa kevI rIte naSTa thayuM che enuM paNa udAharaNa maLe che. 248 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gopatha brAhmaNamAM svayaMbhU kAzyapanuM varNana maLe che je RSabhadeva che. bhAgavatamAM ane viSNu purANamAM RSabhadevane viSNuno avatAra batAvyo che. viSNu zabdamAM viSano artha-praveza karavo ane azno artha-vyApta karavuM. e pramANe che. viSNu purANamAM paNa viSa dhAtuno artha praveza karavo che, saMpUrNa vizva e paramAtmAmAM vyApta che. RgvedamAM viSNune saura devatA kahyA che. ane e sUryanA rUpamAM che. vedo ane purANo badhA graMthomA RSabhadeva ane sUryanI samAnatAno ullekha maLe che. arhat RRSabhadeve loka ane paralokanA Adarza batAvyA. gRhasthadharma ane munidharma baMnenuM svayaM AcaraNa karI rAjyavasthAmAM vizvane sarva kalAomAM prazikSaNa ApyuM. tyAra bAda putrone rAjyabhAra sopI adhyAtmakalA dvArA sva-para kalyANanA mATe pravajyA grahaNa karI arhat banyA. eTale ja bhAgavatamAM emane viSNu kahyA. vadhAre mAhitI zrIaSTApada tIrtha graMthamAMthI maLI raheze. parva-2 ajitanAthajInuM caritra 18 sarga pahelo pAnA naM: 206 thI 218 (pahelA bhavanuM varNana) prathama bhavaH- jaMbudvIpanA mahAvideha kSetramAM jyAM prAye duHSamAsuSamA nAme cotho Aro niraMtara pravarte che te kSetramAM sItA nAme mahAnadInA dakSiNa taTa upara vatsa nAme vijaya che. vijaya(deza)mAM susImA nagarI hatI. tyAM vimalavAhana rAjA rAjya karato hato. aridamana nAmanA sUri mahArAjAnI dezanA sAMbhaLI temane vairAgya utpanna thAya che. putrane rAjya gAdI soMpI dIkSA le che. saMcamamAM mana sthira karI pariSahane sahana karatA temaja sidhdha, guru, bahuzruta, sthavira, tapasvI, zrutajJAnI ane saMghanI bhakti karatA tIrthaMkara nAmakarma-upArjana karyuM. karmanirjarA karavA temaNe mAsopavAsathI AraMbhIne aSTamAsopavAsa sudhIno tapa karyo. zubhadhyAnamAM dehano tyAga kare che. bIjo bhavaH- vijaya nAmanA anuttara vimAnamAM 33 sAgaropamanuM AyuSyavALA deva thayA. trIjo bhavaH- jaMbudvIpanA bharatakSetramAM vinitA nAme nagarI che. temAM ikSvAku vaMzano jitazatru nAme rAjA hato. tene vijayA nAme rANI hatI. vimalavAhana rAjAno jIva devalokamAMthI AvIne vaizAkha mAsanI zukla trayodazIe caMdranA yogamAM, rohiNI nakSatramAM vijayA devInI kukSImAM avataryo. tIrthaMkaranI mAtA hovAthI temaNe garbhakALa daramyAna 14 svapna joyA. navamAsa ane sADA ATha divasa vyatIta thaye mahA suda aSTamIe rohiNI nakSatramAM vijayA mAtAe hAthInA laMchanavALA tIrthaMkarane janma 249 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Apyo. putra garbhamAM hato tyAre tenI mAtAne huM ghutamAM jItI zakayo na hato ema vicArIne prabhunA pitAe tenuM nAma ajita rAkhyuM. tIrthakara janmathI ja traNa jJAnavALA hoya che. AthI potAnI meLe ja sarva kaLA ane zAstrajJAna jANI gayA. vivAha yogya thatA jItazatru rAjAe temanA lagna karyA. temaja rAjyAbhiSeka karyo. samaya jatAM lokAMtika devo Ave che ane ajitanAtha prabhune dharmatIrthanI sthApanA karavAnuM kahe che. prabhu AtmaciMtavanamAM to hatA ja. devonI vAtathI temano bhava vairAgya majabUta pAmyo. sahastrApravana udyAnamAM mahAsuda-9ne rohiNI nakSatramAM caMdranA yoge hajAra rAjAonI sAthe chaThThano tapa karI temaNe cAritra aMgIkAra karyuM. te vakhate prabhune cothuM mana:paryavajJAna utpanna thAya che. bIje divase prabhue brahmadatta rAjAne ghare kSIra vaDe chaThTha tapanuM pAraNu karyuM. prabhune jyAre pAraNuM thayuM tyAre devoe sADA bArakoTi suvarNa dravyanI vRSTi karI. prabhu pariSadane sahetA vicAravA lAgyA. 1ra varSa pUrNa thaye poSa suda ekAdazIe temane sahassAmravanamAM, saptaparNa vRkSa nIce rohiNI nakSatramAM kevaLajJAna utpanna thayuM. tyAra bAda prabhu vicaratA dharmadezanA ApavA lAgyA. dIkSAnA divasathI eka aMga (pUrvAga) ochA evA 1 lAkha pUrva gayA. botera lAkha pUrvanuM saMpUrNa Ayu pUruM thayuM tyAre caitra mAsanI zukala paMcamIe eka mAsanuM anazana karI, paryakAsane sameta zikharamAM hajAra muni sAthe mokSe gayA. prabhunA mukhya gaNadhara siMhasena hatA. prabhune 95 gaNadhara, 1 lAkha muni, 3 lAkhane 30 hajAra sAdhvI, sADatrIso cauda pUrvadhArI, eka hajArane sADAcAraso manaH paryAyI, corANuMso avadhijJAnI, bAvIza hajAra kevalI, 12 hajArane 400 vAdI, vIza hajAra ne cAraso vaikriyalabdhivALA, be lAkha aThThANuM hajAra zrAvaka, pAMca lAkhane pIstALIsa hajAra zrAvikA hatA. RSabhaprabhunA nivArNathI 50 lAkha kroDa sAgaropame nirvANane pAmyA. mahA suda AThama, rohiNI nakSatra, vRSabha rAzi. 10 X e 8 rA - sU 11 bu za 5 gu cuM , 250 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnayoga:- bhAi sagaracakravartIne saMsArAvasthAmAM AtmA ane pravajyA saMbaMdhI adbhuta jJAna ApyuM hatuM. mAtA:-vijayA vaMza:-ikSvAku varNaH-suvarNa lAMchana:-hAthI pitA:-jitazatru gotra:- kAzyapa UMcAi:-450 dhanuSya bhavaH-3 garbhakALa:-navamAsa,sADAATha divasa kumArakALa:-18 lAkha pUrva tIrthaMkara jIvana darzana zrI ajitanAtha rAjyakALaH-62lAkha pUrva chadmasthakALa:-12 varSa jIvanakALaH-72 lAkha pUrva putra/putrIH sAdhuH-1 lAkha zrAvaka:-2,98,000 yakSa:-mahAyakSa cyavanakalyANakaH-vaizAkha suda-13 janma kalyANaka:-mahAsuda 8 janma rAziH- vRSabha dIkSA kalyANaka:-mahAsuda 9 dIkSA tapaH-2 upavAsa pAraNAnuM sthaLa:-vinItA sahadIkSito -1000 kevalajJAna nakSatraH-rohiNI kevalajJAna vRkSa:-saptaparNa nirvANa kalyANaka:-caitra suda-pa nirvANatapaH-30 upavAsa gRhastha kALaH-71lAkha pUrva ane 1pUrvAMga saMcatakALa:-1 lAkha pUrva zAsanakALa:-30lAkha koTI sAga. gaNadhara:-102 sAdhvI:-3,30,000 zrAvikA:-5,45,000 yakSiNI:-ajitabalA cyavana nakSatraH-rohiNI janmanakSatra:-rohiNI janmabhUmiH-ayodhyA dIkSAnakSatra:-rohiNI dIkSAzibikA:- suprabhA prathama pAraNuM:-paramAtra kevalajJAna kalyANakaH-poSasuda 11 kevalajJAna tapaH-2 upavAsa kevalajJAna bhUmiH-ayodhyA nirvANanakSatra:-mRgazIrSa nivArNabhUmiH- sametazikhara sagara cakravartI:- sagara cakravartIne 64 hajAra strIo hatI, ane jantu kumAra vagere 60 hajAra putro hatA. yuvAna banelA putroe ekavAra cakravartIne kahyuM, "he pitAjI Ape cha khaMDa jItI lIdhA hovAthI amAre mATe kaMi ja bAkI rahyuM nathI, tethI he pitAjI! amAruM putrapaNuM saphaLa karavA mATe ame Ape jItela sarva pRthvI upara svecchAe pharavA 251 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMgIe chIe." sagara cakravartIe teone saMmati ApI. teo pitAjInA strIratna sivAyanA sarva ratno sAthe laIne nIkaLyA. teo Thera Thera pharatA pharatA aSTApada parvata pAse AvyA. parvata pAse AvIne maMtrI pAsethI te parvata vizenI badhI mAhitI jANI lIdhI. parvata sAtheno potAnA pUrvajono itihAsa sAMbhaLIne sagaranA te 60 hajAra putro khuza thaI gayA. ati harSollAsa sAthe sarva parivAra laIne teo aSTApada caDyA. prabhu bhakti karI. moTA bhAi jandukumAranA prastAvathI aSTApada parvatanA rakSaNa mATe tene pharatI UMDI khAI khodavAnuM badhAe nakkI karyuM. cakravartInA daMDa vaDe teoe eka hajAra yojana UMDI khAi khodI. khAi khodatAM nIce Avela nAgakumAronA bhavano tUTavA lAgyA. nAgakumAra kopAyamAna thaI sagara putro pAse Avyo. jandukumAra mAphI mAMge che ane nAgarAja zAMta thaI gayA nAgalokamAM cAlyA gayA. nAgarAjanA gayA pachI teoe khAIne pANIthI bharavA gaMgAnadIne aSTApada tarapha kheMcI. khAi pANIthI bharAI gaI ane vadheluM jaLa nAgakumAronA sthAnomAM peThuM. tethI nAgakumAro trAsI gayA. bhayaMkara krodha sAthe nAgarAja sagaraputro pAse Avyo. ane kopAyamAna daSTithI 60 hajAra putrone bhasmIbhUta karI pAtALa lokamAM cAlyo gayo. eka sAthe 60 hajAra putrone rAkha thaI gayelA joI AkhuM sainya ane aMtaHpuranI strIo kALo kalpAMta karavA lAgI. AkhuM vAtAvaraNa zokamaya thaI gayuM. ane rAjAne kevI rIte jaNAvazuM tema teo vicAratA hatA tyAM eka brAhmaNa tyAMthI pasAra thato hato. teNe badhAne asvastha joyA. kAraNa pUchyuM ane badhAne zAMta karyA. AzvAsana ApI kahyuM ke tamArA svAmI sagara cakravartIne huM zoka mukta karIza. ane anAtha maDaduM ucakIne cakravartInI pAse pahoMcyo ane AMsu pADato poka mUkIne raDato kahevA lAgyo ke, "jenA gharamAM koI ja mRtyu pAmyA na hoya te gharamAMthI mAMgalika agni laI Ave to huM tArA putrane jIvato karIza." Apa mArA putrane jIvato karavA mAMgalika agni maMgAvI Apo. sagara rAjAe kahyuM ke, prathama tIrthakara RSabhadeva svAmI paNa kALanA yoge mRtyu pAmyA. koi ja pUrvaja maraNathI bacI zakyA nathI mATe Avo agni huM laI AvavA asamartha chuM. je janme te avazya mRtyune bheTe che. mATe zoka na kara. cakravartInI vAta sAMbhaLI brAhmaNa svastha thayo ane kahyuM ke jIvonA bhavasvarUpane jANato hato chatAM putrano viyoga thayo tyAre viveka bhUlI gayo. paNa tame tamArA putronA viyoga vakhate viveka cUkazo nahi. ema kahI ane teNe tenA putronA maraNanA samAcAra ApyA. Raa. 252 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre cakravartI bebhAna thaI gayA ane thoDIvAra pachI bhAnamAM AvyA. tyAre teo vilApa karavA lAgyA tyAre maMtrIe kathA kahI e kathA sAMbhaLI rAjA svastha thayA. saMsAranuM svarUpa jANyuM ane saMsAra pratye udvega pedA thayo. tyAre teno pautra bhagIratha kevalI bhagavaMtane pUche che ke, "he bhagavaMta! mArA pitA ane kAkAo kayA karmathI eka sAthe mRtyu pAmyA?' kevalI bhagavaMte kahyuM, "he rAjaputra! eka saMgha tIrthayAtrAe nIkaLyo hato. teNe eka gAmamAM eka kuMbhAranA gharanI pAse paDAva nAkhyo. te vakhate gAmanA badhA lokoe saMghane luMTavAnuM nakkI karyuM, paraMtu kuMbhAranI daramyAnagIrIthI gAmanA lokoe saMghane lUTyo nahi.' eka divasa tyAMnA rAjAe "A mAruM AkhuM gAma cora che." ema vicArI AkhuMne AkhuM gAma saLagAvI dIdhuM. te vakhate puNyayoge kuMbhAra bIje gAma gayo hovAthI te bacI gayo. pachI AyuSya pUrNa thaye te kuMbhAra marIne virATa dezamAM vaNika thayo ane gAmanA badhA loko te ja virATa dezamAM vasatA manuSyo thayA. kuMbhArano jIva tyAMthI marIne te ja dezano rAjA thayo. pachI tyAMthI marIne deva thayo. ane tyAMthI cyavIne tame bhagIratha thayA cho. te gAmavAsIo saMsAramAM bhamatA bhamatA tamArA pitA jahukumAra vagere thayA. teoe pUrve mAtra mana vaDe saMghane luMTavAnI icchA karI hatI, te pApakarmano TAima boMba phUTavAthI eka sAthe bhasmIbhUta thayA che. kevalI bhagavaMtanI vANI sAMbhaLI bhagIrathane saMsAra uparathI vairAgya thayo. paraMtu sagara cakravartIne vadhu kheda na thAya evI bhAvanAthI temaNe dIkSA na lIdhI. pAchA pharI dAdA sagara cakravartIne saghaLI vAta karI. e sAMbhaLI sagara cakravartIno vairAgya vadhu daDha thayo. ane temaNe dIkSA lIdhI. tapa, dhyAna, svAdhyAya, vinaya ane saMyamamAM sadA masta evA sagara munie te ja bhavamAM kevaLajJAna prApta karyuM. nirvANa samaya najIka AvatA zrI ajitanAtha svAmIe sametazikhara upara hajAra munio sahita anazana svIkAryuM, caitra suda pAMcamanA divase prabhu nirvANa pAmyA. sAthe kevalI sagara munie paNa kevalI samudghAta karIne kSaNavAramAM anupadI jema mokSa pada prApta karyuM. 253 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjA saMbhavanAtha bhagavAna sarga-pahelo parva-trIjuM bhava pahelo prathama sarga:- dhAtakIkhaMDanA airAvatakSetramAM kSemaparA nAme prakhyAta nagarI che. tyAM vipulavAhana rAjA rAjya kare che. dharmaniSTha evA rAjAe potAnA putra vimalakIrtine rAjya soMpI svayaMprabha nAmanA sUri pAse dIkSA le che. vizasthAnaka tapanI ArAdhanA vaDe tIrthakara nAmakarma upArjana kare che. temaja pariSadane sahI AyuSyane khapAve che. bIjo bhavaH- Anata nAmanA navamA devalokamAM utpanna thAya che. trIjo bhava:- jaMbudvIpanA bharatakSetramAM zrAvastI nAme nagarI che. tyAM jitArI rAjA rAjya kare che. temane senAdevI nAme paTTarANI hatI. vimalavAhana rAjAno jIva navamA devalokamAMthI cavIne phAlyuna mAsanI zukla amIne divase mRgazira nakSatramAM caMdranA yoge senAdevInI kukSImAM avataryo. prabhunI mAtAe garbhakALa daramyAna 14 svapna joyA. navamAsa ane sADAsAta divasa thayA tyAre mAgazara mAsanI zukla caturdazIe mRgazira nakSatramAM caMdranA yoge prabhuno janma thayo. prabhu janmathI ja traNa jJAnanA dhaNI hatA. prabhu azvanA lAMchanavALA ane suvarNavarNo hatA. saMbhavanAtha nAma pADavAnuM kAraNa - prabhu jyAre garbhamAM hatA tyAre zaMbA(sIMga)(maga, maTha,cokhA vigere anAja)nuM dhAnya ghaNuM utpanna thayuM hatuM tethI rAjAe temanuM nAma saMbhavanAtha pADyuM. prabhu yauvana vayane pAmyA tyAre mAtapitAe temanA vivAha karAvyA. temanA AyuSyanA paMdara lAkha pUrva nirgamana thayA tyAre pitAe rAjyagAdI soMpI. ekavAra Atma ciMtavanamAM khovAyelA hatA tyAre lokAMtika devo tIrtha pravartAvAnI vijJapti kare che. tyAra bAda prabhu rojanA, eka koDa ATha lAkha suvarNanuM dAna Ape che e pramANe 1 varSamAM prabhue traNaso adyAsI koDa eMzI lAkha suvarNa mudrAnuM dAna karyuM. devatAoe bhaktithI prabhune pavitra jaLa vaDe snAna karAvyuM, vilepana karI bhUSaNo dhAraNa karAvyA pachI sidhdhArthI nAme zibikAmAM ArUDha thaI prabhu dIkSA levA jAya che. mAgasara mAsanI pUrNimAe caMdranA coge mRgazira nakSatramAM chaThThano tapa karI paMcamuSTi loca karI prabhue cAritrano svIkAra karyo tyAre temane cothuM mana:paryavajJAna utpanna thAya che. bIje divase sudradatta rAjAne ghare dUdhapAka(kSIra)thI temaNe pAraNuM karyuM. tyAMthI 254 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIkaLI prabhue aneka gAma, nagara, khANa, ema navAM navAM sthAnomAM 14 varSa vihAra karyo. ema karatA sahasrAvanamAM sALa vRkSanI nIce kAryotsargamAM prabhune kArtika mAsanA kRSNa pakSanI paMcamIe kevaLajJAna thayuM. e vakhate prabhune chaThThano tapa hato. devatAo samavasaraNanI racanA kare che ane prabhu dezanA Ape che. dezanA sAMbhaLI ghaNA puruSo ane strIo dIkSA grahaNa kare che. cAru vagere gaNadharone prabhu tripadI Ape che. 102 gaNadharo dvAdazAMgI race che. tyAra bAda prabhu vihAra kare che. prabhune vihAra karatA be lAkha sAdhu, 3 lAkhane chatrIza hajAra sAdhvIo, be hajAra ane doDhaso pUrvadhArI, nava hajAra ne chaso avadhijJAnI, bAra hajAra ne doDhaso mana:paryavajJAnI, 15000 kevalI, 19000 ane AThaso vaikriya labdhivALA, 1ra hajAra vAda labdhivALA, be lAkha ne trANuM hajAra zrAvako, cha lAkha chatrIza hajAra zrAvikAono parivAra thayo. kevaLajJAna pachI prabhu cAra pUrvAMga ane 14 varSothI nyUna evA 1 lAkha pUrva sudhI vihAra karyo. sametazikhare hajAra munio sAthe anazana karyuM. 1 mAsane aMte caitra suda pAMcame mRgazira nakSatre te sarve nirvANa padane pAmyA. sATha lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa karyuM. ajitanAtha prabhunA nirvANa pachI trIza lAkha koTI sAgaropama thayA tyAre saMbhavanAtha prabhu nirvANa pAmyA. janma:- mAgazara suda caudasa, mRgasara nakSatra, mithuna rAzi. 8 10 y 7 sU 9 bu 11 gu 6 ke maM 12 rA caM 255 pa 3 1 * za 2 budha, guruno, zukra zanino ane guru rAhuno svarAzi parivartana yoga tathA zukra maMgaLano ucca rAzi parivartana yoga che. trikoNanA zukra zani para gurunI dhruSTi che. naveya graho cAra kendra ane be trikoNamAM che. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA:-senA vaMza:-ikSvAku varNaH-suvarNa lAMchanaH-azva tIrthaMkara jIvana darzana zrI saMbhavanAtha garbhakALa:-9mahinAne 6 divasa rAjyakALaH-4pUrvAMga adhika 44lAkha pUrva chadmasthakALa:-14 varSa jIvanakALa:-60lAkha pUrva putra/putrI:-3 putra sAdhuH-2 lAkha zrAvaka:-2,93,000 yakSa:-trimukha cyavana kalyANaka:-phAgaNa suda 8 janma kalyANaka:-mAgasara suda 14 janma rAziH-mithuna dIkSA kalyANaka:-mAgasara suda 15 dIkSA tapaH-2 upavAsa dIkSA vRkSa:-pricAla pAraNAnuM sthaLaH-zrAvastI saha dIkSito:-1000 kevalajJAna nakSatraH-mRgazIrSa kevalajJAna vRkSa:- zAla nirvANa kalyANaka:-caitra suda pa nirvANa tapaH-30 upavAsa pitA:-jitAri gotra:-kAzyapa UMcAi:-400 dhanuSya bhavaH-3 kumArakALa:-15lAkha pUrva gRhasthakALaH-pa9 lAkha pUrva ane para pUrvAMga saMcatakALaH-4pUrvAMga ochA 1lAkhapUrva zAsanakALa:-10lAkha koTI sAga gaNadharaH-102 sAdhvI:-3,36,000 zrAvikA:-6,36,000 yakSiNI:-duritAri cyavana nakSatraH-mRgazIrSa janma nakSatra:-mRgazIrSa janma bhUmi:-zrAvastI dIkSA nakSatra:-mRgazIrSa dIkSA zibikA:-siddhArthA dIkSAbhUmi:-zrAvastI prathama pAraNuM:-paramAnna kevalajJAna kalyANakaH-Aso vada 5 kevalajJAna tapaH-2 upavAsa kevalajJAna bhUmi:-zrAvastI nirvANa nakSatraH-mRgazIrSa nirvANa bhUmiH-sametazikhara 256 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhinaMdana svAmI zrI abhinaMdanasvAmI caritra parva-3 bhava pahelo: dvitIya sarga:- jaMbudvIpanA mahAvideha kSetramAM maMgalAvatI nAme vijaya che temAM ratna saMcayA nAme nagarI che. mahAbala nAme rAjA rAjya kare che. vivekI rAjAe sarva ThekANe anitatyatA jANI saMsArathI udvega pAmI vimalasUri AcArya pAse cAritra grahaNa karyuM. tapa ane ArAdhanA dvArA vIza sthAnakomAMnA keTalAeka sthAnokonA ArAdhanA vaDe tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM. bIjA bhavaH- bIjo bhava vijaya vimAnamAM maharSika devatA thayA. trIjo bhavaH- jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM vinItA nAmanI nagarI che. temAM saMvara nAme rAjA rAjya karato hato. tene sidhdhArtha nAme priyA hatI. mahAbaLa rAjAno jIva vijaya vimAnamAM 33 sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karI tyAMthI AvI vaizAkha mAsanI zukla caturthIe sidhdhArthA devInI kukSimAM avataryo. navamAsane sADAsAta divasa jatAM mAghamAsanI zukla dvitIyAne divase teNIe putrane janma Apyo. kumAra suvarNa jevA varNanA ane vAnaranuM lAMchana dharAvatA hatA. abhinaMdana nAma rAkhavAnuM kAraNa:- jyAre prabhu garbhamAM hatA tyAre kuLa, rAjya, nagarI, sarva abhinaMdana (harSa) pAmyA hatA. tethI mAtApitAe temanuM nAma abhinaMdana rAkhyuM. cauvana vayanA thatA mAtApitAnI prArthanAthI temaNe aneka rAjaputrIo sAthe vivAha karyo. AyuSyanA sADAbAra lAkha pUrva nirgamana thatA saMvara rAjAe temane rAjagAdI para besADyA. A rIte rAjya karatA prabhune ATha pUrvAMga sADI chatrIza lAkha pUrva nirgamana thai gayA. prabhune dIkSA levAnI icchA thai. artha sidhdha nAmanI zibikAmAM ArUDha thaine sahasrAmravanamAM mAgha mAsanI zukla dvAdazIe abhijita nakSatramAM divasanA pAchalA bhAgamAM chaThThano tapa karI dIkSA lIdhI. bIje divase ayodhyA nagarInA indradatta rAjAne ghare kSIrathI pAraNuM karyuM. chadmasthapaNe rahI 18 varSa sudhI vividha abhigraho dhAraNa karatA vihAra karyo. A pramANe karatA ekavAra chaThTha tapathI rAyaNa vRkSanI nIce kAryotsage dhyAnamAM poSa mAsanI zukla caturdazIe abhIjita nakSatramAM caMdranA yoge kevaLajJAna pragaTa thayuM. zrI abhinaMdana prabhunA tIrthamAM zyAma varNavALo ane hastinA vAhanavALo yakSezvara nAmano yakSa thayo. tathA zyAma 257 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varNavALI ne kamaLanA AsanavALI kAlikA nAmanI zAsana devI hatI. prabhunI dezanAthI aneka naranArIoe tatkAla dIkSA lIdhI. ane vajranAbha vagere ekaso soLa gaNadharo thayA. pacAsa lAkha pUrvanuM AyuSyavALA 1 hajAra munio sAthe 1 mAsanA anazana karI sametazikhara parvata para vaizAkha mAsanI zukla aSTamIe caMdra puSya nakSatramAM AvatA mokSe gayA. saMbhavanAtha svAmInA nirvANa pachI daza lAkha kroDa sAgaropama vItyA tyAre abhinaMdana svAmI nirvANa pAmyA. janmaH-mahAsuda bIja, abhijita nakSatra, makara rAzi r. 11 zuM 8 mAtA:-sidhdhArthA vaMza:-ikSvAku varNaH-suvarNa lAMchanaH-vAnara sU 10 che. 12 `y bu za 7 meM 1 rA jIvanadarzana garbhakALa:-navamAsa sADAsAta divasa rAjyakALaH-8pUrvAMga sahita 36lAkha pUrva chadmasthakALa:-18 varSa 6 zani zukrano svarAzi ane sUrya maMgaLanA uccarAzi parivartana yoga che. naveya graho cAreya kendromAM be trikoNamAM che. bhavaH-3 2 258 4 3 5. pitA:-saMvara gotra-kAzyapa UMcAiH-sADA traNaso ghanuSa kumArakALaH-sADAbAralAkha pUrva gRhasthakALaH-sADA 48 lAkha pUrva-8pUrvAMga saMcatakALaH-8pUrvAMga UNA 1lAkhapUrva Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanakALa:-50lAkha pUrva putra/putrI:sAdhu:-3 lAkha zrAvaka-2,88,000 cakSa:-cakSezvara cyavana kalyANaka -vaizAkha suda 4 janma kalyANakaH-mahA suda 14 janma rAzi - makara dIkSA kalyANaka:-mahA suda 12 dIkSA tapa:-98 dIkSA vRkSa:pAraNAnuM sthaLa:-IndradattarAjA ayodhyA saha dIkSito:-1000 kevalajJAna nakSatraH-abhijita kevalajJAna vRkSa - rAyaNa nirvANa kalyANaka-vaizAkha suda 8 nirvANa tapa-30 upavAsa zAsanakALa:gaNadhara:-116 sAdhvIH -6,30,000 zrAvikA:-5,27,000 yakSiNI -kAlikA cyavana nakSatraH-abhijita janma nakSatra:-abhijita janma bhUmi:-ayodhyA dIkSA nakSatra:-abhijIta dIkSA zibikA:-artha sidhdha dIkSAbhUmi -ayodhyA prathama pAraNuM -paramAnna kevalajJAna kalyANaka-poSa suda-14 kevalajJAna tapa-chaThTha kevalajJAna bhUmi -ayodhyA nirvANa nakSatraH-puSya nirvANa bhUmiH-sametazikhara sAthe 1000munio mokSe pAmyA. avadhijJAnI 9800 caudapUrvI 1 hajAra pAMcaso mana:paryavajJAnI 116pa0 kevaLajJAnI 14000 vaikriya labdhivALA 19000 vAda labdhivALA 11000 259 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva-3 pa.sumatinAtha bhagavAnanuM caritra" prathama bhavaH- jaMbudvIpamAM pUrvavidehamAM puSkalAvatI nAme vijaya che emAM zaMkhapura nagara che. vijayasena rAjA rAjya kare che. sudarzanA nAme rANI che. kuLadevInI ArAdhanAthI temane puruSasiMha nAme putra utpanna thayo. A putra kumAra avasthAmAM pahoMcatA vinayanaMdana nAmanA sUrinI dezanA sAMbhaLI mAtA-pitAnI AjJAthI dIkSA le che. pramAdarahita dIkSAnuM pAlana karI vIsa sthAnakanI ArAdhanA dvArA tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM. bIjo bhavaH- vaijayaMta vimAnamAM mahArkTika devatApaNe utpanna thayA. trIjo bhavaH- jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM (ayodhyA) vinItA nagarImAM megha nAme rAjA hato. te rAjAne maMgaLA nAme patnI hatI. puruSasiMhano jIva je vaijayaMta vimAnamAM gayelo te tetrIza sAgaropamanuM AyuSya bhogavI zrAvaNa suda bIjane divase maghA nakSatramAM maMgalA devInI kukSImAM avataryo. navamAsa ne sADAsAta divasa pUrNa thatAM vaizAkha suda AThame caMdra maghA nakSatramAM AvatA maMgaLAdevIe kauMca pakSInA lAMchanavALA suvarNavarNI putra ratnane janma Apyo. sumatinAtha nAma rAkhavAnuM kAraNaH- garbhakALa daramyAna mAtAe be strIonA putra mATenA jhaghaDAno nikAla karyo hato. (garbhanA prabhAvathI) sArI mati prApta thaI. cauvana vayane prApta karatA prabhue mAtA-pitAnI AjJAthI rAjakanyAo sAthe pANigrahaNa karyuM. janmathI dazalAkha pUrva gayA tyAre rAjagAdIe beThA. lokAMtika devatAonA yAda apAvavAthI zrI sumatinAtha prabhue dIkSA levAnI icchAthI vArSika dAna ApavA mAMDyuM. abhayaMkarA zibikA upara ArUDha thaine prabhu sahastrA vanamAM padhAryA. vaizAkha suda-9ne divase madhyAhana vakhate prabhue 1000 rAjAnI sAthe dIkSA lIdhI. te vakhate prabhune cothuM mana:paryavajJAna utpanna thayuM. bIje divase vijayapuramAM padmarAjAne ghera prabhue paramAnnathI pAraNuM karyuM. tyAra bAda prabhue 20 varSa vihAra karyo. eka divasa priyaMgu vRkSanA mUla nIce sahasrAmravanamAM caitra suda ekAdazI (11) chaThThanA tapa sAthe prabhune kevaLajJAna utpanna thayuM. tyAra bAda devatA samavasaraNa race che. prabhu dezanA Ape che. dezanA sAMbhaLI ghaNA nara-nArI dIkSA le che. temAMthI camara vagere 100 gaNadhara 260 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. dvAdazAMgI racAya che. taMbarU nAme yakSa, mahAkAlI nAme yakSiNI temanA zAsanakALamAM thAya che. mokSano samaya najIka jANI prabhu vihAra karatA sametazikhare padhAre che. tyAM 1000 munio sAthe 1 mAsanuM anazana svIkArI caitra suda-9ne divase punarvasu nakSatramAM avyayapadane pAme che. (abhinaMdana prabhunA nirvANa pachI nava lAkha kroDa sAgaropama gayA pachI sumatinAtha prabhu mokSe gayA.) janmaH vaizAkha suda AThama, maghA nakSatra, siMha rAzino caMdramA. 12 ( 10 10 X 11 X 9 ke 8 A sU ra bu za rA pa cuM ketu rAhu mULa trikoNa rAzinA che. maMgaLa, zani ane budha zukrano sva rAzi parivartana yoga che. cAre cAra kendro ane trikoNamAM naveya graho paraspara kArakatva yogamAM che. jIvanadarzana mAtA:-maMgalA pitA:-megha vaMza -ikvAku gotra:-kAzyapa varNaH-suvarNa UMcAI:-300 dhanuSya lAMchana - kaca bhava:-3 garbhakALa:-9mahinAne 6 divasa kumArakALa:-10 lAkha pUrva rAjyakALaH-12pUrvAga adhika ra9 lAkha gRhasthakALa:-39 lAkha pUrva ane 12 pUrvAga 261 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chadmastha kALaH-20 varSa jIvanakALa:-40lAkha pUrva putra/putrIH-3 putra sAdhu:-3,20,000 zrAvaka-2,81,000 yakSa:-tuMbaru cyavana kalyANaka-zrAvaNa suda ra janma kalyANaka-vaizAkha suda 8 janma rAzi -siMha dIkSA kalyANaka-vaizAkhasuda 15 dIkSA ta5:-ra upavAsa dIkSA vRkSa:- zAla pAraNAnuM sthaLa:-vijayapura saha dIkSito:-1000 kevalajJAna nakSatraH-maghA kevalajJAna vRkSa - priyaMgu nirvANa kalyANaka -caitra suda 9 nirvANa tapaH-30 upavAsa caudapUrvI 4002 avadhijJAnI 11000 mana:paryavajJAnI 10,400 kevaLajJAnI 13000 vaikriya labdhivALA 18400 vAda labdhivALA 10450 saMyatakALa:-1rapUrvAga ochA 1lAkhapUrva zAsanakALa:-90lAkha koTI sAga gaNadhara -100 sAdhvI:-5,30,000 zrAvikA -5,16,000 yakSiNI:-mahAkAlI cyavana nakSatraH-maghA janma nakSatraH-maghA janma bhUmi:-ayodhyA dIkSA nakSatraH-maghA dIkSA zibikA -abhayaMkara dIkSAbhUmi:-ayodhyA prathama pAraNuM:-kSIra kevalajJAna kalyANaka-caitrasuda-11 kevalajJAna tapaH-2 upavAsa kevalajJAna bhUmi -ayodhyA nirvANa nakSatraH-punarvasu nirvANa bhUmi:-sametazikhara 262 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva-3juM 6.padmaprabha svAminuM caritra sarga-44 bhava pahelo:- dhAtakIkhaMDa dvIpamAM pUrva videhakSetranA vatsa nAmanA vijayamAM susImA nAme nagarI che. tyAM aparAjita nAme nyAyI rAjA rAjya kare che. vairAgya prApta thatAM te pihitAzrava AcArya pAse dIkSA grahaNa karI, vIzasthAnakanI ArAdhanA karI tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM. bIjo bhavaH- navamA grevayakamAM maharbika devatA thayA. ekatrIza sAgaropamanuM AyuSya bhogave che. trIjo bhavaH- jaMbudvIpanA bharatakSetramAM vatsa dezanA kauzAMbI nagaramAM dhara nAme rAjA hato. tene susImA nAme rANI hatI. aparAjita rAjAno jIva dhararAjA ane susImA rANInA putra tarIke janma le che. garbhakALa daramyAna mAtAne padmanI zayyAmAM yuvAno dohada thayo hato temaja padmanA jevI prabhunI kAMti hatI, AthI pitAe temanuM nAma padmaprabha rAkhyuM. mAtA pitAnA AgrahathI temaNe lagna karyA temaja rAjya saMbhALyuM. samaya jatA lokAMtika devo dIkSAnI preraNA kare che. prabhu vArSika dAna ApI dIkSA le che. somadeva rAjAne ghare paramAtrathI pAraNu kare che. cha mAsano dIkSA paryAya thatAM kevaLajJAna utpanna thAya che. trIsa lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa thatAM 308 munionI sAthe nirvANa pAme che. sumatinAtha svAmInA nirvANa pachI 90000 koTI sAgaropama gayA pachI paprabhu nirvANa pAmyA. Aso vada bArasa, citrA nakSatra, kanyArAzi. 6 caM za 12 zukra ane guru svagRhI, rAhu ketu uccanA, rAhu budhano svarAzi parivartana ane zuka zanino ucca rAzi parivartana yoga che. 263 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA:-susImA vaMza:-ikSvAku varNaH-lAla lAMchana:-kamala garbhakALa:-9mahinAne sADAsAta divasa rAjyakALaH-16pUrvAMga adhika 21.palAkha pUrva chadmasthakALa:-6 mahinA jIvanakALa:-30lAkha pUrva putra/putrIH-13 putra sAdhuH-3,30,000 zrAvaka:-2,76,000 tIrthaMkara jIvana darzana zrI padmaprabha svAmI yakSa:-kamala cyavana kalyANakaH-poSavada-6 janma kalyANaka:-Asovada-12 janma rAziH-kanyA dIkSA kalyANaka:-Asovada-13 dIkSA tapaH-2 upavAsa dIkSA vRkSa:-chatra pAraNAnuM sthaLa:-brahmasthaLa saha dIkSito -1000 kevalajJAna nakSatraH-citrA kevalajJAna vRkSa:- priyaMgu (vaTa) nirvANa kalyANaka:-kAratakavada-11 nirvANa tapaH-30 upavAsa cauda pUrvadhArI 2200 avadhijJAnI 10,000 mana:paryavajJAnI 10,000 kevaLajJAnI 12,000 vaikriya labdhivALA 16,108 vAda labdhivALA 9,600 pitA:-dhara gotra:-kAzyapa UMcAi:-250 dhanuSya bhavaH-3 kumArakALaH-7.palAkha pUrva gRhasthakALaH-29 lAkha pUrva ane 12 pUrvAga 264 saMcatakALaH-16pUrvAMga ochA 1lAkhapUrva zAsanakALa:-9 hajAra koTI sAga gaNadhara:-107 sAdhvIH-4,20,000 zrAvikA:-5,05,000 yakSiNIH-zyAmA cyavana nakSatra:-citrA janma nakSatra:-citrA janma bhUmi:-kauzAMbI dIkSA nakSatra:-citrA dIkSA zibikA:-ayodhyA dIkSAbhUmi:-kauzAMbI prathama pAraNuM:-kSIra kevalajJAna kalyANaka:-caitrasuda-15 kevalajJAna tapaH-1 upavAsa kevalajJAna bhUmiH-kauzAMbI nirvANa nakSatra:-citrA nirvANa bhUmiH-sametazikhara Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7.zrI supArzvanAthanuM caritra sarga-5 prathama bhavaH- dhAtakI khaMDanA pUrva videha kSetranA tilaka vijayamAM kSemapurI nagarI che. naMdISaNa rAjA hato. dharmapradhAna rAjA keTaloka kALa jatAM saMsArathI udvega pAmI aridamana AcArya pAse dIkSA le che. tIrthakara nAmakarma upArjana kare che. bIjo bhavaH- chaThThA saiveyakamAM 28 sAgaropamanA AyuSyavALA mahaddhika devatA thAya che. trIjo bhava - jaMbudvIpanA bharatakSetramAM vArANasI nagarImAM pratiSTha nAme rAjA hato. tene pRthvI nAmanI vallabhA hatI. naMdiSeNa rAjAno jIva temanA putrarUpe utpanna thAya che. garbhakALa daramyAna mAtAe svapnamAM eka phaNAvALA, pAMcaphaNAvALA, ane nava phaNAvALA sarpanI upara potAnA AtmAne sUtelo joyo hato. mAtA sArA pArzva(paDakhA)vALA thayA. tethI pitAe temanuM nAma "supArzva" rAkhyuM. anukrame yauvana vayanA thatAM mAtApitAe temanA lagna karAvyA tathA rAjyabhAra soMpyo. kALa pasAra thatAM vairAgya vAsita prabhu dIkSA le che. dIkSAnA bIje divase maheMdra rAjAne ghera pAraNuM kare che. dIkSAnA nava mAsa thatAM kevaLajJAna prApta kare che ane bhavi jIvone pratibodhatA 20 lAkha pUrvanu AyuSya pUrNa thatAM 500 munionI sAthe nirvANane pAme che. paprabhunA nirvANa pachI 9 hajAra kroDa sAgaropama vItyA tyAre supArzvanAtha prabhuno nirvANa kALa thayo. jeTha suda bArasa, vizAkhA nakSatra, tulA rAzi. 12 * / za 11 rA X 265 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara jIvana darzana zrI supArzvanAtha mAtA:-pRthvI pitA:-pratiSThasenA vaMza -ikvAku gotra:-kAzyapa varNa-suvarNa UMcAI:-ra00 dhanuSya lAMchana -svastika bhava:-3 garbhakALa:-9mahinA ne 19 divasa kumArakALa:-pa lAkha pUrva rAjyakALa:-ra0pUrvAga adhika gRhasthakALa:-19 lAkha pUrva ane ra0 14lAkha pUrva pUrvAga chadmasthakALa:-9 mahinA saMyatakALa:-ra0pUrvAga ochA 1lAkha pUrva jIvanakALa-ra0lAkha pUrva zAsanakALa:-900 koTI sAgaropama putra/putrI:-17 putra gaNadhara:-95 (vidarbha vigere) sAdhu:-3,00,000 sAdhvIH -4,30,000 zrAvaka:-2,57,000 zrAvikA -4,93,000 yakSa:-mAtaMga yakSiNI:-zAntA cyavana kalyANaka-zrAvaNa vada-8 cyavana nakSatraH-anurAdhA janma kalyANaka:-jeTha suda-12 janma nakSatraH-vizAkhA janma rAzi:-tulA janma bhUmiDa-vArANasI dIkSA kalyANaka-jeTha suda-13 dIkSA nakSatraH-vizAkhA dIkSA tapa-ra upavAsa dIkSA zibikA -manoharA dIkSA vRkSa:-sarisa dIkSAbhUmiDa-vArANasI pAraNAnuM sthaLa:-pATalIkhaMDa prathama pAraNuM -kSIra saha dIkSito:-1000 kevalajJAna kalyANakA-mahA vada-6 kevalajJAna nakSatra:-vizAkhA kevalajJAna tapaH-ra upavAsa kevalajJAna vRkSa:- ziriSa kevalajJAna bhUmiDa-vArANasI nirvANa kalyANaka:-mahA vada-7 nirvANa nakSatraH-mUla nirvANa tapa:-30 upavAsa nirvANa bhUmi:-sametazikhara cauda pUrvadhara 10450 avadhijJAnI 9000 mana:paryavajJAnI 9150 kevaLajJAnI 11000 vaikriya labdhivALA 15300 vAda labdhivALA 8400 266 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8.zrI caMdraprabhanuM caritra sarga-6ThTho" bhava pahelo:- dhAtakIkhaMDanA prASyideha kSetranA maMgaLAvatI vijayamAM ratnasaMcayA nagarImAM pA nAme rAjA hato. tattvavettAomAM zreSTha evo te rAjA yugadhara gurUnI pAse dIkSA grahaNa kare che. tIrthakara nAmakarma upArjita kare che. bIjo bhavaH- jaMbudvIpanA bharatakSetramAM caMdrAnanA nAme nagarI che. temAM mahAsena nAme rAjA hato. tene lakSmaNA nAmanI priyA hatI. padmarAjAno jIva temanA putra tarIke janma le che. garbhakALa daramyAna lakSmaNA mAtAne caMdrapAna karavAno dohada utpanna thayo hato tathA A bhagavAna paNa caMdra jevA che. mATe pitAe temanuM nAma caMdraprabha rAkhyuM. yauvana vaya prApta thatA mAtA-pitAnI AjJA pALavAne mATe potAne yogya evI rAjakanyAo sAthe pANigrahaNa karyuM. mAta-pitAnI prArthanAthI rAjya saMbhALyuM. samaya jatAM lokAMtika devoe prabhune dIkSA samaya jaNAvyo. prabhu dIkSA le che. dIkSAnA bIjA divase somadatta rAjAne ghare pAraNuM karyuM. dIkSAnA 3 mAsa jatAM kevaLajJAnane pAmyA. sarva atizaya yukta prabhu 1000 munionI sAthe anazana grahaNa karI nirvANane pAmyA. supArzvanAthanA nirvANa pachI navaso koTi sAgaropama vItyA tyAre zrI caMdraprabhu nirvANa pAmyA. mAgazara vada bArasa, anurAdhA nakSatra, vRzcika rAzi 8 caM / 10 / 12 267 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA:-lakSmaNA vaMza:-ikSvAku varNaH-zveta lAMchana:-caMdra garbhakALa:-9mahinAne 7 divasa rAjyakALa:-24pUrvAMga adhika 6.palAkha pUrva chadmasthakALaH-3 mahinA jIvanakALa:-10lAkha pUrva putra/putrIH-10/ 8 sAdhuH-2,50,000 zrAvaka:-2,50,000 cakSa:-vijaya tIrthaMkara jIvana darzana zrI caMdraprabha svAmI cyavana kalyANaka:-phAgaNa vada-5 janma kalyANaka:-mAgasara vada-12 janma rAziH-vRzcika dIkSA kalyANaka:-mAgasara vada-13 dIkSA tapaH-2 upavAsa dIkSA vRkSa:-nAga pAraNAnuM sthaLaH-padmakhaMDa saha dIkSito:-1000 kevalajJAna nakSatraH-anurAdhA kevalajJAna vRkSaH- punnAga nirvANa kalyANaka:-zrAvaNa vada-7 nirvANa tapaH-30 upavAsa 14pUrvI 2000 avadhijJAnI 8000 mana:paryavajJAnI 8000 kevaLajJAnI 10,000 vaikriya labdhivALA 14,000 vAda labdhivALA 7600 pitAH-mahasena gotra:-kAzyapa UMcAi:-150 dhanuSya bhavaH-8 kumArakALaH-2.5 lAkha pUrva gRhasthakALaH-9 lAkha pUrva ane 24 pUrvAMga saMcatakALa:-24pUrvAMga ochA 1lAkhapUrva zAsanakALa:-90 koTI sAgaropama gaNadhara:-93 (datta vigere) sAdhvI:-3,80,000 zrAvikA:-4,91,000 yakSiNI:-bhRkuTi cyavana nakSatra:-anurAdhA janma nakSatra:-anurAdhA janma bhUmiH-candrapurI dIkSA nakSatra:-anurAdhA dIkSA zibikA:-manoramA dIkSAbhUmi:-candrapurI prathama pAraNuMH-kSIra kevalajJAna kalyANaka:-mahA vada-7 kevalajJAna tapaH-2 upavAsa kevalajJAna bhUmi:-candrapurI nirvANa nakSatraH-zravaNa nirvANa bhUmiH-sametazikhara 268 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9.zrI suvidhinAthanuM caritra sarga-7mo" bhava pahelo:- puSkaravara dvIpanA puSkalAvatI vijayamAM puMDarIkiNI nAme nagarImAM mahApadma nAme rAjA hato. saMsArano pAra pAmavAnI IcchAthI jagannada gurUnI pAse dIkSA grahaNa karI tIrthakara nAmakarma upArjana kare che. bIjo bhava - vaijayaMta vimAnamAM tetrIza sAgaropamanuM AyuSya pUrNa kare che trIjo bhavaH- jaMbudvIpanA dakSiNa bhAratamAM kAkaMdI nAme nagarI che, temAM sugrIvanAme rAjA hato. tene rAma nAme eka patnI hatI. mahApadma rAjAno jIva temanA putra tarIke janma le che. garbhakALa daramyAna mAtA sarvakAryamAM catura thayA hatA tathA puSpanA dohadane lIdhe prabhune dAMta ugyA hatA. tethI pitAe suvidhi ane puSpadaMta evAM be nAma prabhunA karyA. yauvana vaya thatA pitAnA AgrahathI teo rAjakanyAone paraNyA. pitAnI AjJAthI rAjyabhAra grahaNa karyo. samaya jatAM lokAMtika devoe prabhune dIkSA samaya jaNAvyo. dIkSAnA bIjA divase puSparAjAne ghare pAraNuM karyuM. dIkSAnA 4 mAsa pachI kevaLajJAnane pAmyA. 1 mAsanA anazana vaDe pratimAmAM rahelA zrI suvidhi prabhu hajAra muni sAthe mokSa pada pAmyA. zrI caMdraprabhaprabhunA nirvANa pachI nevuM koTI sAgaropama gayA pachI suvidhi svAmInuM nirvANa thayuM. kArataka vada pAMcama, mULa nakSatra, dhana rAzi. 4 sU 8 buX gura ( za 11 rA 10 / 12 269 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara jIvana darzana zrI suvidhinAtha mAtA:-rAmAM pitA:-sugrIva vaMza -ikvAku gotra:-kAzyapa varNa:-zveta UMcAIH-100 dhanuSya lAMchanaH-magara bhava:-3 garbhakALa:-8mahinA ne rada divasa kumArakALa:-50 hajAra pUrva rAjyakALaH-28pUrvAga adhika gRhasthakALaH-28 pUrvAga adhika ane 50 hajAra pUrva 9 lAkha pUrva chaghakALa:-4 mahinA saMyatakALaH-28pUrvAga ochA 1lAkhapUrva jIvanakALa:-ra lAkha pUrva zAsanakALa:-9 koTI sAgaropama putra/putrI:-19 putra gaNadhara:-88 sAdhu:-2,00,000 sAdhvIH -1,20,000 zrAvaka-2,29,000 zrAvikA -4,71,000 yakSa:- ajita yakSiNI -sutArA cyavana kalyANaka:-mahA vada-9 cyavana nakSatra:-mULa janma kalyANaka-kArataka vada-5 janma nakSatraH-mULa janma rAziH-dhana janma bhUmi:-kAnaMdI dIkSA kalyANaka-kArataka vada-6 dIkSA nakSatraH-mULa dIkSA tapa-ra upavAsa dIkSA zibiko:-sUra prabhA dIkSA vRkSa:-azoka dIkSAbhUmi-kAnaMdI pAraNAnuM sthaLa:-zvetapura prathama pAraNuM -kSIra saha dIkSito:-1000 kevalajJAna kalyANaka-kArataka suda-3 kevalajJAna nakSatraH-mULa. kevalajJAna tapaH-2 upavAsa kevalajJAna vRkSa - mallI (mAlUra) kevalajJAna bhUmi:-kAnaMdI nirvANa kalyANaka-bhAdaravA suda-9 nirvANa nakSatraH-mULa nirvANa tapaH-30 upavAsa nirvANa bhUmiDa-sametazikhara avadhijJAnI 8400 pUrvadhArI 1500 mana:paryavajJAnI 7500 kevaLajJAnI 7500 vaikriya labdhivALA 13000 vAda labdhivALA 6000 270 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. zrI zItalanAthanuM caritra sarga-8mo" bhava pahelo:- puSkaravara dvIpanA pUrva videha kSetranA vaja nAmanA vijayamAM susImA nAme nagarImAM paDyotara nAme tyAM rAjA hato. tristAgha nAmanA sUri pAse dIkSA grahaNa karI. tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM. bIjo bhavaH- prANata nAmanA dazamA devalokamAM vIza sAgaropamanA AyuSyavALA deva thayA. trIjo bhavaH- jaMbudvipanA dakSiNa bhAratamAM bhaddilapura nagara che. temAM daDharatha nAme rAjA hato. tene naMdA nAme paTTarANI hatI. padmotara rAjAno jIva temanA putra tarIke janma le che. prabhu garbhamAM hatA tyAre temanA pitAne dAhajvara thayo tyAre naMdArANInA sparzathI zItalatAne pAmyA. tethI temanuM nAma zItala pADyuM. mAtApitAnA AgrahathI pANigrahaNa karyuM temaja rAjyano svIkAra karyo. samaya jatA lokAMtika devonI vinaMtI svIkArI dIkSA grahaNa karI. dIkSAnA bIjA divase punavarsa rAjAne ghera pAraNuM karyuM. dIkSAnA traNa mAsa pachI kevaLajJAnanI prApti karI. 1 mAsanuM anazana karI 1 hajAra munionI sAthe mokSa pada pAmyA. suvidhinAthanA nirvANa pachI navakoTi sAgaropama vyatIta thaye zItalanAtha prabhuno nirvANa kALa thayo. poSa vada bArasa, pUrvASADhA, nakSatra, dhanarAzi. AMsu 10 bu / gu 4 / 2 271 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara jIvana darzana zItalanAtha mAtA- naMdA pitA-daDharatha vaMza- ikvAku gotra-kAzyapa varNa- suvarNa UMcAi- 90 dhanuSa lAMchana- zrIvatsa bhava- 3 cyavana nakSatra- pUrvASADhA cyavana kalyANaka-caitra vada 6 janmanakSatra- pUrvASADhA janma kalyANaka-poSa vada 12 dIkSA kalyANaka - poSa vada 12 dIkSAnakSatra- pUrvASADhA dIkSAzibikA-caMdraprabhA dIkSAsthaLa- sahassAmravana dIkSAtapa- chaTha pAraNAnuM sthaLa- riSTa nagara prathama pAraNu-kSIra kevaLajJAna nakSatra-pUrvASADhA kevaLajJAna vRkSa-pIpaLo kevaLajJAna bhUmi-sahassAmravana kevaLajJAna kalyANaka-mAgasara vada 14 nirvANa nakSatra- pUrvASADhA nirvANa kalyANaka-caitra vada ra nirvANa bhUmi- sametazikhara nirvANa tA- 30 upavAsa AyuSya- 1 lAkha pUrva sAdhu- 1 lAkha sAdhvI-1 lAkha hajAra yakSa-brahma yakSiNI-azokA devI zrAvako- 289000 zrAvikA-4pa8000 avadhijJAnI 7ra00 pUrvadhArI 1414 mana:paryavajJAnI 7500 kevaLajJAnI 7000 vaikrIya labdhivALA 12000 vAda labdhivALA pa800 272 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva-4thuM 11.zrI zreyAMsanAtha caritra sarga-1lo bhava pahelo:- puSkaravAra dvIpamAM pUrva videhakSetramAM kaccha nAmanA vijayanI aMdara kSemA nAme uttama nagarI che. temA nalinIgubha nAme guNothI nirmala rAjA hato. dharma budhdhivALA e napatie vajadatta muni pAse dIkSA lIdhI. tIrthakara nAmakarma upArjana bIjo bhavaH-mahAzukra nAmanA sAtamA devalokamAM gayA. trIjo bhavaH- jaMbudvIpanA bharatakSetramAM siMhapura nAme nagara che. temAM viSNarAja nAme rAjA hato. tene viSNu nAme patnI hatI. mahAzukra devalokamAMthI nalinI gulma rAjAno jIva viSNudevInI kukSImAM avataryo. je kAraNathI prabhu A zreyakara divase janmyA. AthI temanA pitAe temanuM nAma zreyAMsa rAkhyuM. teo yauvana vayanA thayA tyAre mAtApitAnA AgrahathI pANigrahaNa karyuM. ane rAjyakArabhAra saMbhALyo. lokAMtika devonI vinaMtI svIkArI prabhue vArSika varSIdAna karI dIkSA grahaNa karI. dIkSAnA bIjA divase naMda rAjAne ghare prabhue paramonnathI pAraNuM karyuM. dIkSA pachInA be mAsa pachI prabhune kevaLajJAna thayuM. 1 mAsanuM anazana karI 1 hajAra muni sAthe corAsI lAkha varSanuM AyuSya pUrNa karI prabhu nirvANane pAmyA. zrI zItalanAtha prabhunA mokSakAla pachI chAsaTha lAkha ane chatrIsa hajAra varSa tathA so sAgaropame UNA eka koTi sAgaropama gayA tyAre zrI zreyAMsanAthanuM nirvANa kAla thayuM. mahA vada, bArasa, zravaNa nakSatra, makara rAzi cuM 1 X + sU 11 bu 8 ke Xaa za 5 / ra gu. rA ) - 273 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara jIvana darzana zrI zreyAMsanAtha mAtA-viSNu pitA:-viSNu vaMza -ikvAku gotra:-kAzyapa varNa-suvarNa UMcAIH-80 dhanuSya lAMchanaH-khagI bhava:-3 garbhakALa:-9mahinA ne 6 divasa kumArakALaH-21 lAkha varSa rAjyakALa:-4ra lAkha varSa gRhasthakALa:-63 lAkha varSa chaghakALa -2 mahinA saMyatakALa:-ra1 lAkha varSa jIvanakALa:-84 lAkha varSa zAsanakALa:-54 sAgaropama putra/putrI:-99 putra gaNadhara:-76 sAdhu:-84,000 sAdhvIH -1,03,000 zrAvaka-2,79,000 zrAvikA -4,48,000 yakSa:-Izvara yakSiNIH-mAnavI cyavana kalyANaka -vaizAkha vada-6 vana nakSatra:-zravaNa janma kalyANaka:-mahA vada vada-1ra janma nakSatraH-zravaNa janma rAziH-makara janma bhUmi -siMhapura dIkSA kalyANakA-mahA vada-13 dIkSA nakSatraH-zravaNa dIkSA tapa:- upavAsa dIkSA zibikA -vimalaprabhA dIkSA vRkSa:-azoka dIkSAbhUmi -siMhapura pAraNAnuM sthaLa:-siddhArthapura prathama pAraNuM -kSIra saha dIkSitoH-1000 kevalajJAna kalyANaka-poSa vada-0)) kevalajJAna nakSatraH-zravaNa kevalajJAna tapa -2 upavAsa kevalajJAna vRkSa:-azoka kevalajJAna bhUmi:-siMhapura nirvANa kalyANaka-aSADha vada -3 nirvANa nakSatraH-dhaniSThA nirvANa tapaH-30 upavAsa nirvANa bhUmiDa-sametazikhara 274. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12.zrI vAsupUjya svAmI caritra sarga-bIjA parva-4thuM bhava pahelo:- puSkaradvIpanA maMgalAvatI vijayamAM ratnasaMcayA nAme eka nagarI che. temAM potara rAjA rAjya karato hato. e rAjAe vajanAbha gurU pAse dIkSA grahaNa karI. tIrthaMkara nAmakarma upArjita karyuM. bhava bIjo - prANata nAmanA dazamA devalokamAM maharbika deva paNe utpanna thayA. trIjo bhava:- jaMbudvIpanA dakSiNa bhAratamAM caMpA nagarI che. temAM vAsupUjya nAme rAjA che jene jayA nAme paTTarANI hatI. padmotarano jIva devaloka ja AyuSya pUrNa karI temanA putra rUpe janme che. pitAe vidhi pramANe tathA yogyatA pramANe temanuM nAma vAsupUjya pADyuM. mAtApitAne samajAvI tathA lokAMtika devonI vAta sAMbhaLI prabhue yauvana vaye dIkSA lIdhI. dIkSAnA bIjA divase sanaMda rAjAnA ghare prabhue parama annathI pAraNuM karyuM. dIkSAnA 1 mAsa pachI prabhune kevaLajJAna prApta thayuM. prabhu mokSa kALa najIka jANI caMpA nagarI padhAryA tyAM chaso munionI sAthe anazana svIkArI boMtera lAkha varSanuM AyuSya pUrNa karI nirvANa pAmyA. zreyAMsanAtha prabhunA nirvANa pachI copana sAgaropama gayA tyAre vAsupUjya bhagavAna nirvANa pAmyA mahA vada caudaza, zatabhiSA nakSatra, kuMbha rAzi X 6 10 me sU 11 bu 8 ke za 5 rA 275 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara jIvana darzana zrI vAsupUjya svAmI mAtA:-jayA pitA:-vasupUjya vaMza -ikvAku gotra:-kAzyapa varNa:-lAla UMcAI:-70 dhanuSya lAMchana:-mahiSa bhava:-3 garbhakALa:-8mahinA ne ra0 divasa kumArakALa:-18 lAkha varSa rAjyakALa:- - gRhastha kALa:-18 lAkha varSa chaghakALa:-1 mahinA saMyatakALa -pa4 lAkha varSa jIvanakALa:-72 lAkha varSa zAsanakALaH-30 sAgaropama putra/putrI:-2 putra gaNadhara:-66 sAdhu:-72,000 sAdhvIH -1,00,000 zrAvaka:-2,15,000 zrAvikA -4,36,000 cakSa-kumAra yakSiNI:-caMDA cyavana kalyANaka-jeTha suda-9 cyavana nakSatraH-zatabhiSA janma kalyANaka:-mahA vada -14 janma nakSatraH-zatabhiSA janma rAzi:-kuMbha janma bhUmi:-caMpApurI dIkSA kalyANaka:-mahAvada- 0)) dIkSA nakSatra:-zatabhiSA dIkSA tapa:- upavAsa dIkSA zibikA -pRthvI dIkSA vRkSa:-azoka dIkSAbhUmi:-caMpApurI pAraNAnuM sthaLa:-mahApura prathama pAraNuM -kSIra saha dIkSito:-600 kevalajJAna kalyANaka:-mahA suda-ra kevalajJAna nakSatraH-zatabhiSA kevalajJAna tapaH- upavAsa kevalajJAna vRkSa:-pATala (gulAba) kevalajJAna bhUmi:-caMpApurI nirvANa kalyANaka-aSADha suda -14 nirvANa nakSatraH-uttara bhAdrapada nirvANa tapaH-30 upavAsa nirvANa bhUmi:-caMpApurI cauda pUrvadhArI 1200 avadhijJAnI pa400 mana:paryavajJAnI 6100 kevalajJAnI 6000 vaikriya labdhivALA 10,000 vAda labdhivALA 10,000 276 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13.zrI vimalanAtha caritra sarga-3jo prathama bhavaH- dhAtakIkhaMDanA prASyideha kSetranA bharata nAmanA vijayamAM mahApurI nAme nagarI che. jyAM padmasena nAme rAjA hato. sarvagupta AcAryanI pAse dIkSA lIdhI. tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM. bIjo bhavaH- sahasAra devalokamAM mahardika devatA thayA. trIjo bhavaH- jaMbudvIpanA bharata kSetramAM kAMDilyapura nAme nagara che. tyAM kRtavarmA nAme rAjA rAjya karato hato. tene zyAmA nAme paTTarANI hatI. padmasena rAjAno jIva temanA putra tarIke janma le che. prabhu garbhamAM hatA tyAre mAtA (nirmaLa) vimala thayA hatA. tethI pitAe tenuM vimala evuM nAma rAkhyuM. yauvana vayanA thatA mAtApitAnI IcchAthI lagna karyA temaja rAjya saMbhALyuM. dIkSA grahaNa karavAno vicAra karI vArSika dAna dIdhuM. dIkSA grahaNa karI bIje divase jayarAjAne ghera parama annathI pAraNuM karyuM. be varSa chadmasthapaNe vihAra karI prabhu kevaLajJAnane pAmyA. cha hajAra sAdhuonI sAthe 1 mAsanuM anazana karI sATha lAkha varSanuM AyuSya pUrNa karI prabhu nirvANane pAmyA. vAsupUjya prabhunA nirvANa pachI trIza sAgaropama gayA tyAre zrI vimalanAtha prabhu nirvANa pAmyA. mahA suda trIja, uttarA bhAdrapada nakSatra, mIna rAzi X 6 10 X + na sU 11 bu 8 ke za 5 277 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara jIvana darzana zrI vimalanAtha mAtA:- zyAmA pitA:- kRtavarmA vaMza -ikvAku gotra:-kAzyapa . varNa-suvarNa UMcAIH-60 dhanuSya lAMchana:-varAha bhava:-3 garbhakALa:-8mahinA ne ra1 divasa kumArakALa:-15 lAkha varSa rAjyakALa:-30 lAkha varSa gRhasthakaLa:-45 lAkha varSa chadmasthakALaH-2 mahinA saMyatakALa:-15 lAkha varSa jIvanakALa:-60 lAkha varSa zAsanakALa:-9 sAgaropamAM putra/putrI:- - gaNadhara:-pa7 sAdhu:-68,000 sAdhvI:- 1,00,000 zrAvaka-2,08,000 zrAvikA -4,ra4,000 cakSa:-jammukha yakSiNI -viditA cyavana kalyANaka-vaizAkha suda-12 cyavana nakSatra:-uttarabhAdrapada janma kalyANaka - mahA suda-3 janma nakSatra:-uttarabhAdrapada janma rAzi:-mIna janma bhUmiDa-kaMpilapura dIkSA kalyANakA-mahA suda-4 dIkSA nakSatraH-uttarabhAdrapada dIkSA tapa:- upavAsa dIkSA zibikA:-devadinnA dIkSA vRkSa:-azoka dIkSAbhUmiDa-kaMpilapura pAraNAnuM sthaLa:-dhAnyakuTa prathama pAraNuM -kSIra saha dIkSito:-1000 kevalajJAna kalyANaka-poSa suda-6 kevalajJAna nakSatra:-uttarabhAdrapada kevalajJAna tapaH-ra upavAsa kevalajJAna vRkSa:-jammu kevalajJAna bhUmiDa-kaMpilapura nirvANa kalyANaka-jeTha vada -7 nirvANa nakSatraH-revatI nirvANa tapaH-30 upavAsa nirvANa bhUmiH-sametazikhara caudapUrvadhArI 10,000 avadhijJAnI 4800, mana:paryava jJAnI papa00 vaikriya labdhivALA 9000 pa500 kevalajJAnI 278 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14.zrI anaMtanAtha caritra sarga-4tho pahelo bhavaH- dhAtakIkhaMDa dvIpamAM prASyideha kSetranA airAvata nAmanA vijayamAM ariSTA nAme nagarI che. temAM pAratha nAme rAjA rAjya kare che. A vivekI rAjA cittarakSa nAmanA gurUnI pAse dIkSA le che. ane tIrthakara nAmakarma upArjana kare che. bIjo bhava:- prANata devalokamAM puSpottara vimAnamAM devatA thayA. trIjo bhavaH- jaMbudvIpanA dakSiNa bhAratamAM ayodhyA nagarI che. temAM siMhasena nAme rAjA rAjya karato hato. tene suyazA nAme eka rANI hatI. padmaratha rAjAno jIva temanA putra tarIke janma le che. prabhu jyAre garbhamAM hatA te vakhate temanA pitA siMhasene anaMtabalane jItyuM hatuM. tethI te prabhunuM nAma anaMtajit evuM rAkhyuM. anukrame prabhu moTA thatA temanA pitAnI AjJAthI pANigrahaNa svIkAryo ane rAjyakArabhAra saMbhALyo. samaya jatAM loMkAMtika devoe vinaMtI karI tyAre vairAgya vAsita prabhu vArSika dAna daI dIkSA grahaNa kare che. dIkSAnA bIjA divase vardhamAna nagaranA vijaya rAjAnA ghare parama annathI pAraNuM karyuM. traNa varSa sudhI chadmastha avasthAmAM rahyA pachI prabhu kevaLajJAnane prApta kare che. nirvANa samaya najIka jANI 1000 munionI sAthe prabhu anazana svIkArI trIsa lAkha varSanuM AyuSya pUrNa karI nirvANa pAme che. vimalanAthanA nirvANanI nava sAgaropama atikramaNa thayA pachI anaMtasvAmInuM nirvANa thayuM. caitra vada terasa, revatI nakSatra, mIna rAzi me caM 12 - sU 1 bu 10 ke x za 7 279 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA:-suyazA vaMza:-ikSvAku varNa:-suvarNa lAMchanaH-spena garbhakALaH-9mahinA ne 6 divasa rAjyakALa:-15 lAkha varSa chadmasthakALa:-3 varSa jIvanakALa:-30 lAkha varSa putra/putrIH-88 putra sAdhuH-66,000 zrAvaka:-2,06,000 yakSa:-pAtAla cyavana kalyANaka:-aSADha vada-7 janma kalyANaka:-caitra vada-13 janma rAziH-mIna dIkSA kalyANaka:-caitra vada-14 dIkSA tapaH-2 upavAsa dIkSA vRkSa:-azoka pAraNAnuM sthaLa:-vardhamAna nagara saha dIkSito:-1000 kevalajJAna nakSatra:-revatI kevalajJAna vRkSa:-azvattha nirvANa kalyANaka:-caitra suda -5 nirvANa tapaH-30 upavAsa 900 cauda pUrvadhArI 4300 avadhijJAnI 4500 mana:paryayajJAnI 5000 kevaLajJAnI 8000 vaikriya labdhivALA 3200 vAda labdhivALA tIrthaMkara jIvana darzana zrI anaMtanAtha pitA:-siMhasena gotra:-kAzyapa UMcAi:-50 dhanuSya bhavaH-3 kumArakALa:-7.5 lAkha varSa gRhasthakALaH-22 lAkha 50 hajAra varSa saMcatakALa:-7.5 lAkha varSa zAsanakALaH-4 sAgaropama gaNadhara:-50 sAdhvIH-62,000 zrAvikA:-4,14,000 yakSiNI :-aMkuzA cyavana nakSatra:-revatI janma nakSatra:-revatI janma bhUmi:-ayoghyA dIkSA nakSatra:-revatI dIkSA zibikA:-sAgaradattA dIkSAbhUmi:-ayodhyA prathama pAraNuM:-kSIra kevalajJAna kalyANaka:-caitra vada-14 kevalajJAna tapaH-2 upavAsa 280 kevalajJAna bhUmiH-ayodhyA nirvANa nakSatra:-revatI nirvANa bhUmiH-sametazikhara Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15.zrI dharmanAtha caritra sarga-pamo" pahelo bhavaH- dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrva mahAvidehamAM bharata nAmanA vijayamAM bhadrila nAme nagara che. temAM daDharatha nAme rAjA hato. vairAgI rAjA vimalavAhana nAmanA gurU pAse dIkSA laI tIrthakara nAmakarma upArjita kare che. bIjo bhavaH- te vaijayaMta vimAnamAM mahardika devatA thAya che. trIjo bhavaH- jaMbudvIpanA bhAratavarSamAM ratnapura nagara hatuM. tyAM bhAnu nAme rAjA hato. tene suvratA nAme rANI hatI. daDharatha rAjAno jIva temanA putra tarIke janma le che. A prabhu garbhamAM hatA tyAre temanA mAtAne dharma karavAno dohada thayo hato tethI bhAnu rAjAe temanuM nAma dharma rAkhyuM. yauvana vaya prApta thatA mAtApitA temanA lagna karAve che. temaja rAjya soMpe che. avasara joi prabhu dIkSA le che. dIkSAnA bIjA divase dharmasiMha rAjAnA ghare pAraNuM karyuM. be varSa sudhI chadmastha avasthAmAM rahyA pachI kevaLajJAna prApta kare che. mokSa samaya najIka jANI 108 munionI sAthe anazana svIkArI daza lAkha varSanuM AyuSya pUrNa karI dharmanAtha prabhu nirvANane pAme che. anaMtanAtha svAmInA nirvANa pachI cAra sAgaropama gayA tyAre dharmanAtha svAmInuM nirvANa thayuM. mahA suda trIja, puSya nakSatra, karka rAzi sU 10 bu ca 4 gu 281 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara jIvana darzana zrI dharmanAtha mAtA:-suvratA pitA:-bhAnu vaMza -ikvAku gotra:-kAzyapa varNa-suvarNa UMcAi:-45 dhanuSya lAMchanaH-vaja bhava:-3 garbhakALa:-8mahinA ne ra6 divasa kumArakALa -2.5 lAkha varSa rAjyakALaH-5 lAkha varSa gRhasthakALa:-7.5 lAkha varSa chaghasyakALa -2 varSa saMyatakALa:-2.5 lAkha varSa jIvanakALaH-10 lAkha varSa zAsanakALa:-0nI palyopama. zeSa 3 sAgaropama putra/putrI:-19 putra gaNadhara:-43 sAdhu:-64,000 sAdhvI:-62,400 zrAvaka:-2,04,000 zrAvikA -4,13,000 yakSa-kinnara cakSiNI -kaMdarpa cyavana kalyANaka-vaizAkha suda-7 cyavana nakSatraH-puSya janma kalyANaka:-mahA suda-3 janma nakSatraH-puSya janma rAzi :- karka janma bhUmi:-ratnapura dIkSA kalyANaka-mahA suda-13 dIkSA nakSatraH-puSya dIkSA tapa:- upavAsa dIkSA zibikA -nAgadattA dIkSA vRkSa:-azoka dIkSAbhUmi:-ratnapura pAraNAnuM sthaLa:-somanasapura prathama pAraNuM -kSIra saha dIkSito:-1000 kevalajJAna kalyANaka-poSa suda-15 kevalajJAna nakSatraH-puSya kevalajJAna tapa-ra upavAsa kevalajJAna vRkSa:-dadhiparNa kevalajJAna bhUmi -ratnapura nirvANa kalyANaka-jeTha suda -5 nirvANa nakSatraH-puSya nirvANa tapa:-30 upavAsa nirvANa bhUmi:-sametazikhara 900 caudapUrvadhArI 3600 avadhijJAnI 4500 mana:paryavadhArI teTalAja kevaLajJAnI 7000 vaikriya labdhivALA ra800 vAda labdhivALA 282 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 16.zrI zAMtinAtha caritra sarga 1 thI 5 parva pAMcamuM prathama bhavaH- jaMbudvIpanA bharatakSetramAM ratnapura nagaramAM zrISeNa rAjA hatA. bIjo bhavaH- uttara kurukSetramAM yugala rUpe (yugalika) janmyA. trIjo bhavaH- saudharma devalokamAM devapaNAne prApta kare che. cotho bhavaH- amitateja nAme vidyAdhara thayA. pAMcamo bhavaH- dazamA devalokamAM vIza sAgaropamanA AyuSyavALA divyaphUDa nAme devatA thayA. chaThTho bhavaH- aparAjita nAme baLadeva thayA. sAtamo bhavaH- acyuta devalokamAM iMdra thayA. AThamo bhavaH- vAyudha nAme cakravatI thayA. navamo bhavaH- trIjA traiveyakamAM pacavIza sAgaropamanI sthiti nirgamana karI. dazamo bhavaH- megharatha rAjA tarIke janma le che. teo atyaMta dayALu hatA. eka vakhata indra mahArAjAe potAnI rAjasabhAmAM megharatha rAjAnI parama dayAnI prazaMsA karI. tyAre be devone A vAtamAM zaMkA thai. teo baMne rAjAnI parIkSA karavA AvyA. temAMthI eka deve kabUtara ane bIjA deve bAja pakSInuM rUpa dhAraNa karyuM. kabUtara uDIne rAjAnA khoLAmAM besI gayuM. enI pAchaLa bAja pakSI AvyuM. ane rAjAne kahevA lAgyuM, he rAjana! mAro zikAra mane ApI do, tyAre rAjAe potAne zaraNe AvelA kabUtarane bacAvavA mATe bAjane kahyuM, 'tAre joie to mAruM mAMsa le paraMtu kabUtara tane nahi ApuM.' Akhare nakkI karyA pramANe kabUtaranA vajana jeTaluM potAnuM mAMsa ApavA mATe megharatha rAjA potAnA pagamAMthI mAMsa kApIne ApavA lAgyA. baMne pago kApavA chatAM devamAyAthI kabUtaranuM vajana vadhatuM gayuM. eTale khuda svayaM megharatha rAjA trAjavAmAM besI gayA ane eka jIvane bacAvavA khAtara potAnI samagra jAtanuM balidAna ApavA taiyAra thayA. tyAre kabUtara ane bAje potAnuM mULa devanuM rUpa pragaTa karyuM ane rAjAnI prazaMsA karatA svasthAne gayA. megharatha rAjA saMyama le che. ane 1 lAkha pUrvanuM AyuSya pALe che. vIza sthAnaka vidhi sevIne tIrthaMkara nAmakarma bAMdhyuM. 283 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agyiAramo bhavaH- sarvArtha siddha nAmanA anuttara vimAnamAM tetrIza sAgaropamanuM AyuSyavALA deva thAya che. bAramo bhava:- jaMbudvIpanA hastinApura nagaramAM vizvasena rAjA ane acirA rANI rAjya kare che. zAMtinAtha bhagavAnano jIva temanA putra tarIke janma le che. prabhu jyAre mAtAnA udaramAM hatA tyAre dezamAM vyApela upadrava zAMta thayo hato tethI temanA pitAe temanuM nAma zAMtinAtha pADyuM. zAMtinAtha tIrthakara temaja pAMcamA cakravartI hatA. prabhunI umara 5000 varSanI hatI tyAre temano rAjyAbhiSeka thayo. aneka rAjakanyA sAthe lagna thayA. yazomatI rANIthI putra prApti thaI te daramyAna eka cakra dekhAyuM. AthI putranuM nAma cakrAyudha rAkhyuM. chaThThanI tapasyAvALA svAmIe hajAra rAjAonI sAthe dIkSA grahaNa karI. bIje divase sumitra rAjAnA ghare paramAnna vaDe pAraNuM karyuM. bAra varSa chadmastha avasthAmAM pharIne ekavAra sahassAmravana nAmanA udyAnamAM naMdivRkSanI nIce chaThThanA tapavALA prabhu kevaLajJAna pAmyA. sametazikhara parvata upara navaso sAdhuo sahita eka mAsanA anazanavALA pratimAe rahelA zAMtinAtha bhagavAna lAkha varSanuM AyuSya pUrNa karI vaizAkha vada 13 nA divasanA prAraMbhe nirvANa pAmyA. zrI dharmanAtha prabhunA nirvANa pachI zAMtinAtha prabhuno nirvANa kAla poNA palyopame uNA traNa sAgaropama gayA pachI thayelo che. vaizAkha vada terasa, bharaNI nakSatra, meSa rAzi. 12 / za 10 ke X 8 - caM , 1 ba / maM 7. gu rA. 284 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara jIvana darzana zrI zAMtinAtha mAtA:-acirA pitA:-vizvasena vaMza -ikvAku gotra:-kAzyapa varNa:-suvarNa UMcAI :-40 dhanuSya lAMchanaH-mRga bhava:-12 garbhakALa:-9mahinA ne 6 divasa kumArakALa:-25 hajAra varSa rAjyakALa:-50 hajAra varSa gRhasthakALa:-75 hajAra varSa chadmasthakALa:-1 varSa saMyatakALa:-25 hajAra varSa jIvanakALa -1 lAkha varSa zAsanakALa:-nI palyopama. putra/putrI:-1,50,00,000 gaNadhara:-36 sAdhu:-62,000 sAdhvIH -61,600 zrAvaka:-1,90,000 zrAvikA:-3,93,000 yakSa:-garuDa yakSiNI -nirvANI cyavana kalyANakA-zrAvaNa vada-7 cyavana nakSatraH-bharaNI janma kalyANaka -vaizAkha vada-13 janma nakSatraH-bharaNI janma rAzi :-meSa janma bhUmi -hastinApura dIkSA kalyANaka-vaizAkha vada-14 dIkSA nakSatraH-bharaNI dIkSA tapaH- upavAsa dIkSA zibikA:-sarjAthA dIkSA vRkSa:-azoka dIkSAbhUmi:-hastinApura pAraNAnuM sthaLa:-maMdirapura prathama pAraNuM:-kSIra saha dIkSito:-1000 kevalajJAna kalyANaka-poSa suda-9 kevalajJAna nakSatra:-bharaNI kevalajJAna tapa - upavAsa kevalajJAna vRkSa:-naMdI kevalajJAna bhUmi:-hastinApura nirvANa kalyANakaH-vaizAkha vada-13 nirvANa nakSatraH-bharaNI nirvANa tapaH-30 upavAsa nirvANa bhUmi:-sametazikhara 800 caudapUrvadhArI 3000 avadhijJAnI 4000 mana:paryavajJAnI 4300 kevaLajJAnI 6000 vaikriya labdhivALA 2400 vAda labdhivALA 285 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtinAtha bhagavAnanA samaye sanaskumAra cakravartI jyAre devonI sabhAmAM khuda iMdra mahArAja cakravartI sanaskumAranA rUpaguNanI bhArobhAra prazaMsA karavA lAgyA, tyAre A prazaMsA sAMbhaLI be devo camakI UDyA! hADa-mAMsa ane rUdhirathI bharelI mAnavanI kAyA zuM ATalI rUpALI hoya kharI ! haragIjha nahi. ane teo iMdranI vAta jUThI TharAvavA bhUdevanA vezamAM A bhArata varSanA kurudezamAM hastinApuramAM jyAM cakravartI sanaskumAranI rAjadhAnI hatI tyAM AvI cahyA. sanaskumAra cakravartI te vakhate snAnamaMDapamAM snAna karI rahyA hatA. sevakoe jaNAvyuM. mahArAjAdhirAja! ApanA rUpa guNanI prazaMsA zravaNa karI be bhUdevo dUrathI ApanA darzane AvyA che. zI AjJA che? bhale Ave! mahArAjAe javAba vALyo. ane bhUdevanA vezamAM sajja thayelA banne devo tyAM AvIne ubhA rahyA. cakravartInI kamanIya kAMti, adbhuta rUpa ane anupama sauMdarya nihALI teo to TharI ja gayA, AzcaryamAM garakAva thaI gayA. ane momAM AMgaLI nAMkhI DolavA lAgyA ke khare ja cakravartInuM rUpa ane sauMdarya anupama cakravartI bhUdevono bhAva kaLI gayA ane bolI UThyA are bhUdevo! A to hajI kaMI nathI. jyAre huM vastrAlaMkArathI sajja thaI siMhAsana upara besIza tyAre jojo ke kevuM adbhuta rUpa che. cakravartI abhimAne caDhyA. zaNagAra sajI ane siMhAsane birAjyA ane bhUdevone bolAvyA. cakravartIe kahyuM. jAo bhUdevo! bhUdevo to cakravartIne joine gumasuma banI gayA ane emanAM to hozakoza uDI gayA. cakravartIe pUchayuM. bhUdevo! kema Ama gumasuma lAgo cho? harSanA sthAne kheda kema jaNAya che? mahArAja basa karo! ghaDI pahelAnAM rUpamAM ane A kAyAmAM AsamAna pAtALa 286 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeTaluM aMtara che. A kAyA atyAre soLasoLa rogonI bhoga banI che. ane emAM kIDAo khadabadI rahyA che. cakravartIe taMboLa thUkyuM ane najaro najara e thUMkamAM kIDA khadabadatA nihALyA. cakravartInuM abhimAna ogaLI gayuM. eno garva gaLI gayo ane temane bhAna thayuM ke A rUpa, A vaibhava ane A sattA kSaNika che. vIjaLInA camakArA jema badhuM anitya che. ane te ja kSaNe teo cha khaMDanI Rddhi siddhine choDIne cAlatA thayA. vairAgI banyA, tyAgI banyA ane sAdhutAnI sAdhanAmAM tanmaya thayA. hajAro strIo ane lAkho purajano cha-cha mahinA sudhI emanI pAchaLa phare che. ane karuNa kradaMna kare che. vilApa kare che ane AMsu sAre che, paNa snehanI STithI temaNe na joyuM te na ja joyuM. chelle sau vilemukhe pAchA pharyAM. tapa japathI kAcA kRza thai gaI evA sanakumAra rAjarSinuM zarIra bhayaMkara rogono bhoga banyuM, chatAM teo auSadha letA nathI. levAnI icchA paNa rAkhatA nathI. be devo punaH temanI sahanazIlatAnI kasoTI karavA AvyA. auSadha ApavA lAgyA. paNa mahAmunivare auSadha levAnI cokhkhI nA pADI ane kahyuM A bAhya auSadha to mArI pAse paNa che ane temaNe potAnuM thUMka AMgaLIe copaDyuM, tyAM to e AMgaLI kaMcanavarNI banI gai. devo e joine stabdha banI gayA. zuM maharSinA zarIranA maLa-mUtra ane thUMkamAM paNa AvI labdhio-zaktio bharI paDI che. ane teo bhaktibharyA hRdaye vaMdana karIne adazya thayA. dravyaroga dUra karavAnI tAkAta to temanA maLa-mUtramAM hatI. paNa e to bhAva roga-karmane dUra karavA icchatA hatA. sanatyumAra rAjarSi 700 varSo sudhI samabhAve rogone sahana karI, suMdara cAritra pALI ane svarge sIdhAvyA. A kathA ApaNane suMdara bodhapATha ApI jAya che ke rUpa, jJAna, aizvarya, jAti, kuLa, baLa ane lAbha vagerenuM koi abhimAna karazo nahi. 287 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhava pahelo:- jaMbudvIpanA bharatakSetramAM Avarta nAme vijayamAM khaDDI nAme nagarI che. tyA siMhAvaha rAjA hato. teNe saMvarAcArya pAse jaine dIkSA grahaNa karI tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM parva chaThThuM 17.zrI kuMthunAtha caritra sarga 1lo bhava bIjoH- sarvArtha sidhdhamAM anuttara vimAnamAM devatA thayA. trIjo bhavaH- jaMbudvIpanA bharatakSetramAM hastinApura nagaramA sUrarAjA ane zrIdevI rANI hatI. siMhAvaha rAjAno jIva temanA putra tarIke janma le che. prabhu garbhamAM hatA tyAre mAtAe kuMthunA jevA mukhavALA ratnono samUha joyo tethI pitAe tenuM kuMthu evuM nAma pADyuM. kuMthu svAmI cakravartI paNa hatA. cakravartIpaNe trevIza hajAra sADA sAtaso varSa nirgamana thayA bAda lokAMtika devoe vinaMtI karI ane e vinaMti svIkArI kuMthu svAmI dIkSA grahaNa kare che. dIkSAnA bIjA divase vyAghrasiMha rAjAne ghare pAraNuM karyuM. 16 varSa bAda kevaLajJAnanI prApti karI. 1 mAsanA aNasaNa karI 1000 munionI sAthe mokSapada pAmyA. zAMtinAtha prabhunA nirvANa pachI ardha palyopama kALa gayo tyAre zrI kuMthunAtha bhagavAnanuM nirvANa thayuM. caitra vada caudasa, kRtikA nakSatra, vRSabha rAzi. 3 1 sU 12 ma za bu cat ke 11 5 gu 288 rA 10 maM 8 6 7 EUR Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA:-zrIdevI vaMza:-ikSvAku varNa:-suvarNa lAMchanaH-chAga garbhakALaH-9mahinA ne 5 divasa rAjyakALa:-47,500 varSa chadmasthakALa:-16 varSa jIvanakALa:-95 hajAra varSa putra/putrIH-1,50,00,000 sAdhuH-60,000 zrAvaka:-1,79,000 cakSuH-gaMdharva avana kalyANaka:-aSADha vada-9 janma kalyANaka:-caitra vada-14 janma rAziH-vRSabha dIkSA kalyANaka:-caitra vada-5 dIkSA tapaH-2 upavAsa dIkSA vRkSa:-azoka pAraNAnuM sthaLa:-caMDhapura saha dIkSito:-1000 kevalajJAna nakSatraH-kRttikA kevalajJAna vRkSa:-tilaka nirvANa kalyANaka:-caitra vada -1 nirvANa tapaH-30 upavAsa 670 caudapUrvadhArI 2500 avadhijJAnI 3340 mana:paryavajJAnI 3200 kevaLajJAnI 5100 vaikriya labdhivALA 2000 vAda labdhivALA tIrthaMkara jIvana darzana zrI kuMthunAtha pitAH-sUrasena gotra:-kAzyapa UMcAi:-35 dhanuSya bhavaH-3 kumArakALa:-23,750 varSa gRhasthakALaH-71,250 varSa saMcatakALa:-23,750 varSa zAsanakALa:-05 palyopama. gaNadhara:-35 sAdhvI:-60,600 zrAvikA:-3,81,000 cakSiNI:-balA cyavana nakSatraH-kRttikA janma nakSatraH-kRttikA janma bhUmiH-hastinApura dIkSA nakSatraH-kRttikA dIkSA zibikA:-vijayA dIkSAbhUmiH-hastinApura prathama pAraNuM:-kSIra kevalajJAna kalyANaka:-caitra suda-3 kevalajJAna tapaH-2 upavAsa kevalajJAna bhUmiH-hastinApura nirvANa nakSatraH-kRttikA nirvANa bhUmiH-sametazikhara 289 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva chaThuM 18.zrI aranAtha svAmI caritra sarga rajo pahelo bhavaH- jaMbudvIpanA bharatakSetramAM vatsavijayamAM susImA nAme nagarI che tyAM dhanapati rAjA hato. teNe saMvaramuni pAse dIkSA lIdhI. vIzasthAnaka tapa karI tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM. bIjo bhava:- navamAM devalokamAM mahaddhika devapaNe utpanna thayA. trIjo bhava - jaMbudvIpanA bharatakSetramAM hastinApura nagara che. tyAM sudarzana rAjA hato. mahAdevI nAme rANI hatI. dhanapati rAjAno jIva devalokamAMthI mahAdevI rANInI kukSIthI avataryo. prabhu garbhamAM hatA tyAre mAtAe svapnamAM suvarNamaya ara (gADInA paiDAno Aro) joyo hato. tethI pitAe prabhunuM ara evuM nAma karyuM. ra1000 varSa cakravartIpaNuM bhogavI putra araviMdane rAjya soMpI aranAtha prabhue dIkSA lIdhI. dIkSAnA bIjA divase rAjapura nagaramAM aparAjIta rAjAne ghera prabhue pAraNuM karyuM. chadmasthapaNAmAM 3 varSa gayA pachI prabhu kevaLajJAna pAmyA. 1 mAsanuM aNasaNa karI mokSapada pAmyA. zrI kuMthunAtha prabhu mokSe gayA pachI koTi hajAra varSe uNo palyopamano cotho aMza gayo tyAre zrI aranAtha prabhu mokSe gayA. mAgazara vada dazama, revatI nakSatra, mIna rAzi. 8 X za 6 rAja 4 / caM 12 ke / je 1 / 11 290 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara jIvana darzana zrI aranAtha mAtA:-mahAdevI pitA:-sudarzana vaMza -ikvAku gotra:-kAzyapa varNa-suvarNa UMcAIH-30 dhanuSya lAMchanaH-naMdyAvarta bhava:-3 garbhakALa:-9mahinA ne 8 divasa kumArakALaH-21 hajAra varSa rAjyakALa:-4ra hajAra varSa gRhasthakALa:-63 hajAra varSa chadmasthakALa:-3 varSa saMyatakALaH-21 hajAra varSa jIvanakALa:-84 hajAra varSa zAsanakALa -1 hajAra kroDa varSa. putra/putrI:-1,25,00,000 gaNadhara:-33 sAdhu:-60,000 sAdhvIH -60,000 zrAvaka:-1,84,000 zrAvikA:-3,72,000 yakSa:-cakSendra yakSiNI -dhAriNI cyavana kalyANaka-phAgaNa suda-2 avana nakSatraH-revatI janma kalyANaka-mAgasara suda-10 janma nakSatraH-revatI janma rAziH-mIna janma bhUmi:-hastinApura dIkSA kalyANaka-mAgasara suda-11 dIkSA nakSatraH-revatI dIkSA tapaH-2 upavAsa dIkSA zibikA -nivartikA dIkSA vRkSa:-azoka dIkSAbhUmi -hastinApura pAraNAnuM sthaLa:-rAjapura prathama pAraNuM -kSIra saha dIkSito:-1000 kevalajJAna kalyANakA-kArataka suda-12 kevalajJAna nakSatraH-revatI kevalajJAna tapaH-2 upavAsa kevalajJAna vRkSa:-Amra kevalajJAna bhUmi:-hastinApura nirvANa kalyANaka-mAgasara suda-10 nirvANa nakSatra:-revatI nirvANa tapa:-30 upavAsa nirvANa bhUmi-sametazikhara 291 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva-chaThTha 19.zrI mallinAtha svAmI caritra sarga-chaThTho bhava pahelo:- jaMbudvIpanA pazcima mahAvidehamAM salilAvatI vijayamAM vItazokA nagarI che temAM balarAjA ane dhAriNI rANI hatI. temane mahAbala nAme putra thayo. mahAbala kumAra kamalazrI vagere pAMcazo kanyA sAthe paraNyo. te mahAbalane acaLa, dharaNa, pUraNa, vasu, vaizravaNa, abhicaMdra nAme cha(rAjAo) mitro hatA. dharma sAMbhaLI vairAgya prApta thatA mahAbala rAjA tenA cha mitro sAthe varadharma muninI pAse dIkSA lIdhI. saue sAthe tapazcaryA karavAno nirNaya karyo. tyAre mahAbala mAyA rAkhI adhika tapa karatA eTale ke bIjA badhA upavAsa kare tyAre te chaThThano tapa kare. upavAsanA bIjA divase mane sudhA nathI ema kahI AhAra na karatA ane tapa karatA. tapanA prabhAve tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM paNa mAyA karI eTale strIveda bAMdhyuM. corAzI lAkha pUrvanuM AyuSya teo pALe che. bIjo bhavaH- vaijayaMta nAmanA 33 sAgaropamanA AyuSyavALA anuttara vimAnamAM deva thayo. trIjo bhava - jaMbudvIpanA dakSiNa bhArata kSetramAM mithilA nagarI che. temAM kuMbhArAjA rAjya kare che. tene prabhAvatI rANI che. mahAbala rAjAno jIva devalokamAMthI temanI putrI tarIke janma le che. te garbhamAM hatI tyAre mAtAne puSpanI zaiyAno dohada thayo hato tethI kuMbha rAjAe tenuM malli evuM nAma pADayuM. pUrva bhavanA mitromAMthI acaLa pratizudhdha rAjA thAya che. dharaNano jIva caMdracchAyA rAjA, pUraNano jIva rUkima nAme rAjA, vasuno jIva zaMkharAjA, vaizramaNano jIva adinazatru rAjA, abhicaMdrano jIva jitazatru rAjA thAya che. A chae rAjAone mallikumArI para rAga thayo. mallikumArI e A vAta avadhijJAnathI jANI. potAnI suvarNa pratimA banAvI temAM eka DhAMkaNuM rakhAvI temAM roja eka kavala AhAra nAMkhatA. jyAre cha mitro Ave che tyAre te pratimA pAse laI jAya che ane DhAMkaNuM kholatA atizaya durgadha Ave che. A rIte chae mitrone pratibodha karI 300 rAjAnI sAthe dIkSA lIdhI. ane te ja divase temane kevaLajJAna utpanna thayuM. prabhu mokSa kAla najIka jANI 500 sAdhuonI sAthe ane 500 sAdhvInI sAthe anazana svIkArI mokSa pada pAmyA. aranAtha prabhunA nirvANa pAmyA pachI koTi hajAra varSa gayA tyAre zrI malTiprabhunuM nirvANa thayuM. 292 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAgazara suda agyArasa, azvinI nakSatra, meSa rAzi. 9 rAjyakALa: no w chadmasthakALa:-1 prahara 6 A mAtA:-prabhAvatI vaMza:-ikSvAku varNa:-nIla lAMchanaH-kuMbha garbhakALa:-9 mahinA ne 7 divasa 10 jIvanakALa:-55 hajAra varSa putra/putrIH sAdhuH-40,000 zrAvaka:-1,83,000 `h rA 11 za ~ tIrthaMkara jIvana darzana zrI mallinAtha 4 bhavaH-3 12 293 3 pitAH-kuMbha gotra:-kAzyapa UMcAi:-25 dhanuSya * kumArakALa:-100 varSa gRhasthakALa:-100 varSa saMcatakALa:-54,900 varSa zAsanakALa:-54 lAkha varSa gaNadharaH-28 sAdhvIH-55,000 zrAvikA:-3,70,000 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yakSa:-kubera cyavana kalyANaka:-phAgaNa suda-4 janma kalyANaka:-mAgasara suda-11 janma rAziH-meSa dIkSA kalyANaka:-mAgasara suda-11 dIkSA tapaH-3 upavAsa dIkSA vRkSa:-azoka pAraNAnuM sthaLaH-mithilA saha dIkSito:-300 kevalajJAna nakSatra:-azvinI kevalajJAna vRkSa:-azoka nirvANa kalyANakaH-phAgaNa suda -12 nirvANa tapaH-30 upavAsa 668 caudapUrvadhArI 2200 avadhijJAnI 17500 mana:paryavajJAnI 2200 kevaLajJAnI 2900 vaikriya labdhivALA vAda labdhivALA 1400 294 yakSiNI:-vairuTacA cyavana nakSatraH-azvinI janma nakSatra:-azvinI janma bhUmiH-mithilA dIkSA nakSatra:-azvinI dIkSA zibikA:-jayaMtI dIkSAbhUmi:-mithilA prathama pAraNuM:-kSIra kevalajJAna kalyANaka:-mAgasara suda-11 kevalajJAna tapaH-3 upavAsa kevalajJAna bhUmiH-mithilA nirvANa nakSatraH-bharaNI nirvANa bhUmiH-sametazikhara Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva-dahuM 20.munisuvrata svAmI sarga-7moma bhava pahelo - jaMbudvIpanA aparavidehamAM bharata nAmanA vijayamAM caMpA nagarI che. tyAM surazreSTha rAjA hato. teNe naMdanamuni pAse dIkSA lIdhI. vIzasthAnaka tapa karI tIrthakara nAma karma upArjana karyuM. bIjo bhava:- prANata devalokamAM devatA thayA. trIjo bhavaH- bharatakSetramAM magadha dezamAM rAjagRha nagaramAM sumitra nAme rAjA hato. tene padmAvatI nAmanI rANI hatI. surazreSTha rAjAno jIva prANata devalokamAMthI temanA putra tarIke janme che. A prabhu garbhamAM AvyA tyAre mAtA muninI jema suvratA (rAta vratavALI) thaI tethI pitAe tenuM nAma munisuvrata pADyuM. yauvana vaya prApta thatAM pitAe temane prabhAvatI vagere rAjaputrIonI sAthe paraNAvyA. pitAnI IcchAthI rAjyabhAra grahaNa karyo. eka divasa lokAMtika devoe vinaMtI karI ane prabhu dIkSA grahaNa kare che. dIkSAnA bIjA divase brahmadatta rAjAne ghera munisuvrata prabhue pAraNuM karyuM. chadmastha avasthAmAM 11 mAsa thayA pachI temane kevaLajJAna maLe che. 1 hajAra munionI sAthe anazana svIkArI teo nirvANa pAmyA. zrI mallinAtha svAmI mokSa gayA pachI copana lAkha varSa gayA tyAre zrI munisuvratasvAmInuM nirvANa thayuM. vaizAkha vada AThama, zravaNa nakSatra, makara rAzi. 12 X caM 10 za X 8 295 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara jIvana darzana zrI munisuvrata svAmI mAtA:-padmAvatI pitA:-sumitra vaMza -hari gotra:-gautama varNaH-zyAma UMcAIH-20 dhanuSya lAMchana -kUrma bhava:-9 garbhakALa:-9mahinA ne 8 divasa kumArakALa:-7.5 hajAra varSa rAjyakALa:-15 hajAra varSa gRhasthakaLa:-22,pa00 varSa chadmasthakALa:-11.5 mahinA saMcatakALa:-7500 varSa jIvanakALa:-30 hajAra varSa zAsanakALa:-6 lAkha varSa putra/putrI:-19 putra gaNadhara -18 sAdhu:-30,000 sAdhvI:-pa0,000 zrAvaka:-1,72,000 zrAvikA:-3,50,000 yakSa:-varuNa yakSiNI:-naradattA cyavana kalyANaka-zrAvaNa suda-15 cyavana nakSatra:-zravaNa janma kalyANaka -vaizAkha vada-8 janma nakSatra:-zravaNa janma rAzi:-makara janma bhUmi -rAjagRha dIkSA kalyANaka-phAgaNa suda-12 dIkSA nakSatraH-zravaNa dIkSA tapaH-upavAsa dIkSA zibikA:-aparAjitA dIkSA vRkSa:-azoka dIkSAbhUmi -rAjagRhI pAraNAnuM sthaLa:-rAjagRhI prathama pAraNuM -kSIra saha dIkSito:-1000 kevalajJAna kalyANakA-mahA vada-1ra kevalajJAna nakSatraH-zravaNa kevalajJAna tapaH-2 upavAsa kevalajJAna vRkSa:-caMpaka kevalajJAna bhUmi:-rAjagRhI nirvANa kalyANaka -vaizAkha vada -9 nirvANa nakSatra:-zravaNa nirvANa tapa:-30 upavAsa nirvANa bhUmi:-sametazikhara caudapUrvadhArI pa00 avadhijJAnI 1800 mana:paryava jJAnI 1500 kevaLajJAnI 1800 vaikriya labdhivALA 2000 vAda labdhivALA 1000 295 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva-7muM 21.naminAtha caritra sarga-11mo bhava pahelo:- jaMbudvIpanA bharata vijayamAM kauzAMbI nAme nagarI che. temAM sidhdhArtha nAme rAjA hato. teNe sudarzana muninI pAse dIkSA lIdhI. vIzasthAnaka tapanI ArAdhanA karI tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM. bIjo bhavaH- aparAjita vimAnamAM 33 sAgaropamanA AyuvALA devapaNe utpanna thayA. trIjo bhavaH- jaMbudvIpanA bharatakSetramAM mithilA nAme nagarI che. temAM vijaya nAme rAjA hato tenI vaprA nAmanI priyA hatI. sidhdhArtha rAjAno jIva temanA putra tarIke janma le che. prabhu garbhamAM hatA tyAre zatruoe mithilA nagarI rUMdhI hatI. te vakhate tatkALa vaprAdevI prAsAdanA zikhara para caDyA hatA. garbhanA prabhAvathI verIo vijaya rAjAne namyA hatA. tethI teNe prabhunuM nima evuM nAma pADyuM. pitAnI icchAthI paraNyA temaja rAjya kArabhAra svIkAryo. lokAMtika devonI icchAthI dIkSA grahaNa karI. dIkSAnA bIjA divase datta rAjAne ghare pAraNuM karyuM. nava mAsa sudhI chadmastha avasthAmAM rahI kevaLajJAnane pAmyA. 1 hajAra munionI sAthe anazana grahaNa karI nirvANa pAmyA. o munisuvrata prabhunA nirvANa pachI cha lAkha varSa nirgamana thayAM tyAre zrI naminAthanuM nirvANa thayuM. aSADha vada AThama, azvinI nakSatra, meSa rAzi. pa khw ra * j 6 t rA 1 * 297 5) za *I 39 . 12 10 8 11 C Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara jIvana darzana zrI naminAtha pitA:-vijaya gotra:-kAzyapa UMcAi:-15 dhanuSya bhava:-3 kumArakALa:-rapa00 varSa gRhasthakALa:-7500 varSa saMyatakALa:-2500 varSa zAsanakALa:-5 lAkha varSa gaNadhara:-17 mAtA:-vajhA vaMza -ikvAku varNa-suvarNa lAMchana:-nIlakamala garbhakALa:-9 mahinA ne 8 divasa rAjyakALa:-5 hajAra varSa chadmasyakALa:-9 mahinA jIvanakALaH-10 hajAra varSa putra/putrI:- - sAdhu:-20,000 zrAvaka:-1,70,000 yakSa:-bhrakuTi cyavana kalyANaka -Aso suda-15 janma kalyANaka-aSADha vada-8 janma rAziH-meSa dIkSA kalyANaka-jeTha vada-9 dIkSA tapaH-ra upavAsa dIkSA vRkSa-azoka pAraNAnuM sthaLa:-vIrapura saha dIkSito -1000 kevalajJAna nakSatraH-agvinI kevalajJAna vRkSa -bakula nirvANa kalyANaka-caitra vada -10 nirvANa tapaH-30 upavAsa sAdhvI:-41,000 zrAvikA -3,48,000 yakSiNI:-gAMdhArI cyavana nakSatraH-azvinI janma nakSatra -azvinI janma bhUmi -mithilA dIkSA nakSatra -azvinI dIkSA zibikA-devakuru dIkSAbhUmi -mithilA prathama pAraNuM :-kSIra kevalajJAna kalyANaka-mAgasara suda-11 kevalajJAna tapaH-2 upavAsa kevalajJAna bhUmi:-mithilA nirvANa nakSatraH-azvinI nirvANa bhUmiH-sametazikhara 298 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. nemanAtha bhagavAnanuM caritra parva-8muM" sarga-1lo nemanAtha bhagavAna ane rAjImatInA nava bhava AraNa nAmanA 11mA devalokamAM iMdranA sAmAnika devatA aparAjita ane prItimati zaMkha ane yazomati paramarNika devatA aparAjita nAmanA anuttaravimAnamAM che. citragati nema ane rAjula ane ratnAvatI saudharma devaloka dhanakumAra ane dhanavatI prathama bhavaH- jaMbudvIpanA bharatakSetramAM acaLapura nAme nagaramAM vikramadhana rAjA rAjya karato hato. tene dhAriNI nAmanI rANIthI traNa putrono janma thAya che. (1)dhanakumAra (ra)dhanadatta (3)dhanadeva. dhanakumAra Adi moTA thatA dhanakumAranA lagna kusumapura nagaranA siMharAjA ane vimaLArANInI putrI dhanavatI sAthe thAya che. temane jayaMta nAme putrano janma thAya che. putra moTo thatAM dhanakumAra municaMdra muni pAse dIkSA le che. 299 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo bhavaH- dhanakumAranA bhavamAM muni tarIke mRtyu pAmI saudharma devalokamAM devatA thayA. trIjo bhavaH- vaitAdyAgirimAM sUraja nagaramAM sUrarAjA che tene vidyummati rANI che. dhanakumAranA jIvanuM saudharma devalokamAMthI AyuSya pUrNa thatAM vidyumnatinA garbhamAM cyavana thAya che. te putrapaNe janma le che. tenuM nAma citragati rAkhavAmAM Ave che. gayA bhavanA bhAI A bhavamAM paNa manogati ane capalagati tarIke janma le che. citragatinA lagna zivamaMdira nagaranA asaMgasiMha rAjA ane zazIkhabhA rANInI putrI ratnavatI sAthe thAya che. citragati ane ratnAvatIne puraMdara nAme putraratnanI prApti thAya che. putra moTo thatAM tene rAjagAdI soMpI teo damadhara AcArya pAse dIkSA le che. cotho bhavaH- tyAMthI marIne citragatino jIva paramarbika devatA thAya che. AgaLanA bhavanA tenA be bhAI ane ratnAvatI paNa tenI sAthe hoya che. pAMcamo bhavaH- siMhapura nagaramAM harisaMdi rAjA che tene priyadarzanA nAme rANIthI traNa putranI prApti thAya che. aparAjita, sura, soma. temAM aparAjitanA lagna amRtasena (khecarapati) ane kIrtimatInI dIkarI ratnamALA joDe temaja janAnaMda nagaranA jitarAnuM ane dhAriNInI dIkarI prItimati sAthe thAya che. prItimatithI tene padma nAme putranI prApti thAya che. putra moTo thatAM tene rAjyagAdI soMpI aparAjita rAjA vimaLabodha maMtrI, sUra, soma tathA prItimati sAthe dIkSA le che. chaThTho bhavaH- tyAMthI marIne te AraNa nAmanA 11mAM devalokamAM IMdranA sAmAnika deva tarIke janma le che. sAtamo bhavaH- hastinApura nagaramAM zrISeNarAjA ane tene zrImati nAme rANI che. temane traNa putra che. zaMkha, yazodhara, guNadhara. vimaLabodha maMtrIno jIva zaMkhanA mitra tarIke janme che. zaMkha kumAra yauvana vaye pahoMcatA temanA lagna jitArI rAjA ane kIrtimati rANInI putrI yazomatI sAthe thAya che. zaMkha ane yazomatIne puMDarika nAme putranI prApti thAya che. putra moTo thatAM tene rAjyagAdI soMpI baMne zrISaNamuni pAse dIkSA le che. ahIM zaMkhamuni tIrthakara nAmakarmanuM upArjana kare che. AThamo bhavaH- tyAMthI marIne zaMkhano jIva aparAjita nAmanA anuttara vimAnamAM utpanna thAya che. 300 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo bhavaH- zauripurI nagaramAM samudravijaya nAme rAjA che tene zivAdevI nAme rANI che. teone nema nAmanA putranI prApti thAya che. jemane ariSTanemi tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. kAraNake teo jyAre garbhamAM hatA tyAre temanI mAtAe riSTamI cakradhArA svapnamAM joi hatI. teo moTA thatAM temanA lagna ugrasena rAjA ane dhAriNInI putrI rAjImatI sAthe nakkI thAya che. lagna karavA jatI veLAe pazuonA pokAra sAMbhaLI karUNAmUrti temaja ahiMsA premI nemakumAra lagna karyA vagara pAchA phare che. ane dIkSA le che. dIkSA bAda kevaLajJAna pAmI nirvANa pAme che. yazodhara, gaNudhara, matiprabha maMtrI Adi A bhavamAM temanA gaNadhara bane che. temanA parivAranI tathA temanA jIvananI vizeSa mAhitI nIce pramANe che. nemanAtha bhagavAnanI janmakuMDalIH janma-zrAvaNa suda pAMcama nakSatra-mitrA rAzi-kanyA rakSAyoga, zaMkhayoga, bAhubaLayoga, jalakriDAyoga, vAgdattAyoga. hyu, " ma khw 3 7 3) ^*. 301 ' h 1 11 C 12 10 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara jIvana darzana zrI neminAtha mAtA -zivA pitA:-samudravijaya vaMzaH-gautama gotra:-harivaMza varNaH-zyAma UMcAIH-10 dhanuSya lAMchana:-zaMkha bhava:-9 garbhakALa:-9mahinA ne 8 divasa kumArakALa:-300 varSa rAjyakALa:- - gRhasthIkALa:-300 varSa chAkALa:-pa4 divasa saMyatakALa:-700 varSa jIvanakALa:-1000 varSa zAsanakALa:-83,750 varSa putra/putrI:- - gaNadhara -11 sAdhu:-18,000 sAdhvI:-40,000 zrAvaka:-1,69,000 zrAvikA -3,36,000 yakSaH-gomedha yakSiNI:-aMbikA cyavana kalyANakaH-Aso vada-12 cyavana nakSatra:-citrA janma kalyANakA-zrAvaNa suda-5 janma nakSatraH-citrA janma rAzi:-kanyA janma bhUmi:-zauripura dIkSA kalyANaka:-zrAvaNa suda-6 dIkSA nakSatraH-citrA dIkSA tapa-ra upavAsa dIkSA zibikA-uttarakura dIkSA vRkSa:-azoka dIkSAbhUmi-dvArIkA,sahassAmravana pAraNAnuM sthaLa -dvArikA prathama pAraNuM -kSIra saha dIkSito:-1000 kevalajJAna kalyANaka-bhAdaravA vada-0)) kevalajJAna nakSatraH-citrA kevalajJAna tapa -3 upavAsa kevalajJAna vRkSa-vetasa kevalajJAna bhUmiDa-giranAra nirvANa kalyANaka-aSADha suda -8 nirvANa nakSatraH-citrA nirvANa tapaH-30 upavAsa nirvANa bhUmiDa-giranAra dIkSA vakhate uMmaraH-300 varSa dIkSA samaya pUrvAhanakALa dIkSAnuM pAraNuM -varadatta brAhmaNanA ghare caudapUrvadhArI 400 avadhijJAnI,vaikriyalabdhidhArI, kevaLajJAnI 1500 mana:paryavajJAnI 1000 vAda labdhivALA 800 302 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ugrasena rAjAthI thayelI bhUla ane mAsakSamaNanA pAraNA mATe Avela muni krodha caDhyA, niyANuM karyuM. munie kahyuM A tapanA prabhAve huM bhavobhava teno vadha karanAro thAuM. * muni mRtyu pAmI ugrasena rAjAnA putra tarIke janme che. garbhamAM Ave che tyAre mAtAne mAMsa khAvAno dohada thAya che. A putra eTale kaMsa kaMsanA lagna jIvayazA sAthe thAya che. jIvayazA ekavAra madirAmAM vaza thaine munine gaLe vaLagI. munie kahyuM je nimitta utsava che. teno sAtamo garbha (eTaleke devakIno putra) tArA patino haNanAra che. AthI kaMse vasudeva pAsethI vacana mAgyuM ke devakIno sAtamo garbha mane soMpavo. devakInA sAtamA putrano janma thAya che jene vasudeva naMdanA ghare gokuLamAM mUkavAmAM Ave che. A sAtamo putra eTale kRSNa. ekamata pramANe tene 16000 kanyAo sAthe paraNyA. bIjA mata pramANe tene 8 rANIo hatI. (1)satyabhAmA (ra) rukamaNi (3)jAMbavatI (4)susImA (5)lakSmaNA (6)gaurI (7) padmAvatI (8)gAMdhArI gajasukumAla muni: devakImAtA kaMIka asvastha jaNAtA hatA. temanuM mukhakALa karamAyelAM puSpa jevuM nisteja lAgatuM hatuM. teTalAmAM zrIkRSNajI AvyA. mAtAjInI khinna dazA nihALI temaNe pUchyuM, "mAtAjI! kema zuM thayuM? kayA vicAromAM cho? ATalA udAsa kema lAgo cho ?' devakIjI bolyA, "beTA! sAta putronI mAtA thayAM chatAMya eka paNa putrane huM ramADI na zakI. eja vAtano mane kheda che.'' chevaTe kRSNajIe aThThamanI tapazcaryA dvArA devatAnuM ArAdhana karyuM. deva prasanna thayo. varadAna mAMgyuM ane eka putranI prApti thaI tenuM nAma gajasukumAla pADayu. sukomaLa kAyA, tejasvI bhavyalalATa, prasanna vadana, gajagAminI cAla, A badhA kAraNe te saune khUba vhAlo thaI paDyo. mAtA devakIjI tene ramADI ramADI khuza thatA hatA. mAtAnA manoratha pUrNa thatAM 303 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNajI paNa khuza thatA hatA. dhIme dhIme gajasukumAla vadhavA lAgyA. yuvAna vaye pahoMcatA temanA lagna eka rAjakanyA sAthe ane somila brAhmaNanI putrI sAthe karavAmAM AvyA. ekavAra bAvIsamA tIrthaMkara bhagavAna neminAtha vicaratA vicaratA dvArAmatI nagarImAM padhAre che. tyAre temanI vANI sAMbhaLI gajasukumAlanuM hadaya vairAgya vAsita banyuM. temaNe dIkSA grahaNa karavA mAtA-pitAnI AjJA mAMgI. gajasukumAlanI vAta sAMbhaLI devakI mUchita thaI gayA. putrane ghaNuM samajAvyo paNa gajasukumAla makkama hatA. temanAtha bhagavAna pAse dIkSA le che. prabhu pAse AjJA mAMgI smazAnamAM jaI dhyAnamAM ubhA rahyAM. tyAM ja somila brAhmaNe gajasukumAlane dhyAnamAM UbhelA joyA ane vimAsaNamAM paDyo: "A zuM? hajI to thoDA samaya pahelAM ja mArI putrInA vivAha karyo che ane ANe saMsAra choDI dIdho." gajasukumAlane joI gusse thaI tenA mastaka para AgArA mUkayA. aMgArA mUkayA chatAM gajasukumAla svastha rahyA. zAMta rahyA, dhyAnathI jarA paNa calAyamAna thayA nahi. anitya bhAvanA bhAvatA zukladhyAnamAM ArUDha thayA. jema dhANI zakAya ane phaTAkaDA phUTe tema zrI gajasukumALanI khoparI phaTaphaTa phUTavA lAgI chatAM teo dhyAnamAM sthira rahyA. samabhAvathI ghAti karmono kSaya karI kevaLajJAna prakaTa thayuM. bIje divase savAre zrI kRSNa vAsudeva potAnA parivAra sAthe bhagavAna neminAthanAM darzane gayA. tyAM gajasukumAla muni jovAmAM na AvyA, tyAre kRSNajIe prabhune pUchayuM: "bhagavana? gajasukumAla muni kayAM che?" bhagavAne javAbamAM jaNAvyuM: "e emanuM kArya sAdhI gayA." kRSNajIe pUchyuM zI rIte? eTale saghaLI bInA bhagavAne jaNAvI. e hakIkata sAMbhaLI kRSNajIne khUba du:kha thayuM. kRSNajI raDatAM hRdaye ghara tarapha pAchA pharatA hatA, teTalAmAM ja dUrathI somila brAhmaNe kRSNajIne joI lIdhA ane te gabharANo. kRSNajInA bhayathI tyAMne tyAMja tenA prANa nIkaLI gayA. sau gajasukumAla muninI kSamAnA ane emanI apUrva samatAnAM vakhANa karavA lAgyA. dhanya che e mahAmuni gajasukumAlane ke jemanA mastaka upara dhagadhagatA kheranA aMgArA bharavAmAM AvyA chatAMya saMpUrNa samatA bhAvamAM rahyA ane kevala jyotine varyA. 304 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsudeva pravajyA letA nathI: zrI kRSNa vAsudevane vicAra Avyo ke dhanya che te jAli, mAli, uvayAli, zAba, satyanemi Adi kumAro jemaNe suvarNa Adi saMpattino tyAga karIne yAcakone dAna ApIne ahata ariSTanemi bhagavaMta samIpe muMDita banI gRhasthavAsa tyajIne aNagAra vrata grahaNa karyuM. ane huM adhanya chuM. amRtapuNya chuM ke jeNe mAnuSI kAma bhogono moha rAkhyo. ane Asakta thaIne arahaMta ariSTanemi pAse muMDita banI gRhavAsa tyajI anagAra vrata levA huM zaktimAna na banyo. tyAre emanAtha bhagavAne kahyuM ke, "he kRSNa! evuM kadi banyuM nathI. banatuM nathI ane banaze paNa nahi ke suvarNa Adi saMpattino tyAga karIne vAsudeva pravajyA grahaNa kare." sarva vAsudeva pUrvabhavamAM niyANuM kare che. niyANuM karanArA hoya che. A kAraNathI ema kahevAya che ke bhUta, bhAvi ke vartamAna koI vAsudeva suvarNa Adi tyajIne pravajyA letA nathI. anaMtara bhavamAM kRSNanI narakagatiH- AgAmI utsarpiNImAM kRSNanuM amamarUpe tIrthakarapaNuM:- zrI kRSNa bhagavaMta nemanAthane prazna kare che ke, "huM marIne kyAM utpanna thaIza?'' tyAre temanAtha bhagavAne A pramANe kahyuM, "he kRSNa! vAta ema che ke tame surA, agni ane pAyananA krodhane kAraNe dvArikA nagarI bhasma thaI gayA pachI mAtA-pitA ane svajano vinAnA rAma baladevanI sAthe dakSiNa samudrataTanI tarapha, pAMDu rAjAnA putro yudhiSThira Adi pAMca pAMDavonI pAse, pAMDu mathurA nagarImAM javA nIkaLazo tyAre mArgamAM kozAba vana nAme vanamAM vaTavRkSa nIce pRthvI zilApATa para, pItAmbara vastra paherela zarIre beThA hazo tyAre jarakumAre dhanuSyamAMthI choDelA tIkSaNa bANathI DAbA page vIMdhAIne te samaye kALa karIne trIjI vAlukAprabhA pRthvImAM ujvalita naraka bhUmimAM nArakIrUpe utpanna thazo." tyAre kRSNa vAsudeve ariSTanemi pAsethI AvA arthanI vAta sAMbhaLI, jANI eTale te bhagnAza thaI be hatheLImAM moM ghAlI ArtadhyAnamAM paDI gayA. tyAre bhagavaMta nemanAtha kahe che ke, "he kRSNa! tame ArtadhyAna na karo. naraka bhUmimAMthI nIkaLI pachI tarata ja ahIM jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM AgAmI utsarpiNImAM zatadvAra nAmanA nagaramAM bAramA amama nAme arihaMta-tIrthakara banazo. tyAre tame tyAM aneka varSa sudhI kevaLI paryAya pALIne pachI sidhdha thazo ane sarva duHkhono aMta karazo." 305 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17219) 52070 kukakata sarpa @ marUbhUti maDha kiraNa vegamuni sarpa sahastrAra devaloka 19211 bAramAM devalokamAM chaThThI narakamAM vajranAbhamuni bhIla 10. pArzva - kamaTha 306 lalitAMga deva kamI naraka suvarNabAhumuni siMha devalokamAM Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva-9 pArzvanAtha bhagavAnanuM caritra sarga 2 thI 4* pArzvanAtha bhagavAnanA pUrva bhava prathama bhavaH- jaMbudvIpanA bharatakSetramAM potanapura nagaramAM araviMdarAjA rAjya karato hato. e ja nagaramAM vizvabhUti purohitane be putro marubhUti ane kamaTha hatA. marubhUti (pArzvanAtha bhagavAnano jIva) ekavAra harizcaMdra AcAryanI dezanA sAMbhaLavA jAya che ane temane saMsAra pratye virakti thaI jAya che. A vAta tenA patnI vasuMdharAne na gamI. vasuMdharAnI manovedanA kamaThane khabara paDe che. te vasuMdharAne potAnI kare che. marubhUti to potAnI ArAdhanA sAdhanAmAM lAgelo hoya che. paraMtu kamaThanI patnI varUNAne A apakRtyanI jANa thAya che. te diyara marubhUtine A vAta kare che. marubhUtine A vAtamAM bharoso nathI besato paraMtu jyAre te najaronajara potAnI patnI ane bhAInuM dueSTita nihALe che tyAre te nyAya mAMgavA araviMdarAjA pAse jAya che. sAkSI tarIke kamaThanI patnI varUNAne rAkhe che. rAjA marubhUtine nyAya Ape che ane kamaThane bolAvI gadheDA upara besADI AkhA nagaramAM pheravI bahAra kADhI mUke nagaramAM dhikkAra pAmelo kamaTha ziva tApasa pAse jaI ugra tapasyA kare che. A bAju marabhUtine pAzcAtApa thAya che. te kamaTha pAse jaI kSamA mAMge che, paraMtu kamaTha to krodhathI zIlA upADI marubhUti upara pheMke che. marubhUti ArtadhyAnathI mRtyu pAme che. kamaTha niMdAne pAtra bane che. tenuM AvuM kRtya joI tenA gurU tenI sAthe bolatA nathI pachI vizeSa ArtadhyAnathI mRtyu pAme che. A nagarano araviMdarAjA paNa kALakrame dIkSA le che. bIjo bhavaH- marubhUtino jIva mRtyu pAmI viMdhya parvatamAM cUthapati hAthI thAya che. kamaThanI strI varuNA yUthanAtha gajendranI vhAlI hAthaNI thaI. ekavAra araviMdamuni vihAra karatA A aTavAmAM Ave che ane kAusagga dhyAna kare che. A samaye yuthanAthe tyAM sArthane paDAva nAMkhelo joyo. tenI najara taMbUo para paDI ane yamarAjanI jema te te tarapha doDyo. vacce A munine jotA zAMta thayo. munie avadhijJAnathI teno AgaLano bhava jANyo ane tene kahyuM marubhUti have to to tuM samaja zAMta thA. hAthIne pUrvabhava yAda Ave che. ane pratibodha pAmI zrAvaka dharma svIkAre che. te sUkuM ghAsa khAto ane koine upadrava na karato. kamaThano jIva ArtadhyAnathI mRtyu pAmI A ja aTavImAM kulTa jAtino sarpa thAya che. eka vakhata yuthAdhipati sarovaramAMthI 307 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANI pIne pAcho phare che tyAre teno paga kAdavamAM kheMcI jAya che. e ja vakhate A sarpa kuMbha sthaLa para tene hasyo. yuthAdhipati samAdhi maraNa pAme che. hAthiNI paNa dustapa karI samAdhi maraNa pAme che. kALakrame kulphaTa sarpa mRtyu pAmI sattara sAgaropamanA AyuSyavALo pAMcamI naraka bhUmimAM nArakI thayo. trIjo bhavaH- yUthapati gajendra mRtyu pAmI sahastrAra devalokamAM sattara sAgaropamanA AyuSyavALo devatA thayo. (varuNAno jIva) hAthaNI mRtyu pAmI bIjA devalokamAM devI thai. ahIM tene ghaNA devo icche che. paraMtu tenuM mana koi upara coMTyuM nahi. A vAta gajendradeve avadhijJAnathI jANI ane tene sahastrAra devalokamAM lAve che. ane tenI sAthe kALanirgamana karavA lAgyo. cotho bhavaH- A deva mRtyu pAmI vaitAdyagiri upara tilakA nagarImAM vidyatvega rAjA ane kanakatilakA rANInA putra kiraNabega tarIke janma le che. anukrame yuvAna thatAM tenA lagna padmAvatI rANI sAthe thAya che. teone kiraNateja nAme putra janme che. jene rAjya gAdI soMpI kiraNavega suragurU AcArya pAse dIkSA le che. A kiraNaga muni himagirInI upara pratisAdhArI kAusagga dhyAne rahyA. A arasAmAM kurkaTa nAgano jIva pAMcamI nArakImAMthI nIkaLI A aTavImAM sarpapaNe utpanna thAya che. A munine jotAM tene vaira jAgyuM ane muninA zarIre vIMTaLAine DaMsa mAryA. muninA zarIramAM jhera prasaryuM. muni potAnuM dhyAna paMcaparameSThimAM lIna kare che ane samAdhi maraNa pAme che. munine paTakAyela dekhI sarpa AnaMda pAme che. tyAra bAda ghaNA jIvono nAza karato mRtyu pAmI bAvIza sAgaropamanI sthitivALI chaThThI narakamAM nArakIpaNe utpanna thayo. Ama marubhUtino jIva uttarottara uccasthAna pAme che, jyAre kamaThanA jIvanuM adha:patana thAya che. pAMcamo bhavaH- kiraNabega muni (marubhUtino jIva) samAdhi maraNathI mRtyu pAmI bAramA devalokamAM jaMbudvamAvarta nAmanA vimAnamAM bAvIza sAgaropamanA AyuSyavALA deva thayA. kamaThano jIva bAvIza sAgaropamavALI sthitimAM tama:prabhA narakamAM utpanna thayo. chaThThA bhavaH- kiraNavegano jIva devanuM AyuSya pUrNa karI vajuvIrya rAjA ane lakSmIvatI rANInI kUkhe vajunAbha nAme putrarUpe utpanna thAya che. vajunAbha anukrame moTA thatA temane cakrAyudha nAme putra utpanna thAya che. te moTo thatAM tene rAjyabhAra soMpI vajUnAbha rAjA kSemaMkara prabhunI pAse dIkSA le che. dIkSA bAda temane AkAzagAminI labdhi prApta thatAM te AkAzamArge uDIne sukaccha vijayamAM Ave che. kAusagga dhyAna kare che. A ja aTavImAM kamaThano jIva kuraMgaDa nAme bhIla thAya che. je savAramAM muninA 308 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana thatAM apazukana mAnI tenI upara bANa pheMke che. muni sarvajIvone khamAvatA samAdhi maraNa pAme che. jyAre bhIla khuza thAya che ke eka ja bANamAM meM tenA prANa lIdhA. te marIne sAtamI narakamAM jAya che. sAtamo bhavaH- vajranAbha muni mRtyu pAmI grevayakamAM lalitAMga nAme deva thAya che. AThamo bhavaH- lalitAMga devano jIva AyuSya pUrNa thatAM purANapura nagaramAM kulIzabAhu rAjA ane sudarzanA rANIne tyAM putra suvarNabAhu tarIke janme che. te cakravartI rUpe utpanna thAya che. cauvana avasthA pAmatA tenA lagna padmA rANI temaja aneka kanyAo joDe thAya che. suvarNabAhune cakraratnanI prApti thAya che ane SaTyuMDa vijetA bane che. ekavAra jagannAtha tIrthaMkaranI dezanA sAMbhaLatA jAtismaraNajJAna thAya che ane dIkSA aMgIkAra kare che. tapa, dhyAna, jJAnamAM mana joDI vIzasthAnaka tapa ArAdhI tIrthaMkara nAmakarma upArjana kare che. ekavAra vicaratA vicaratA te kSIraparNA aTavImAM Ave che. tyAM kuraMgaDa bhIlano jIva sAtamI narakamAMthI nIkaLI siMha thayo hoya che. je munine dekhatAM ja tenA upara trATake che. muni samAdhimaraNa pAme che. siMha kALakrame mRtyu pAmI daza sAgaropamanI sthitie narakamAM utpanna thAya che. tyAMthI pAcho tiryaMcayonimAM bahu vedanA bhogave che. navamo bhavaH- suvarNabAhu munino jIva mRtyu pAmI dazamA devalokamAM mahAprabha vimAnamAM vIsa sAgaropamanI sthitivALA deva thAya che. marubhUtino jIva pUrNa vikAsanI najIka AvIne ubho rahyo. te jagata upara upakAra karavA devalokamAM ekAMta AvAsamAM potAno kALa nirgamana karavA lAgyo. dazamo bhavaH- suvarNabAhu munino jIva devalokanuM AyuSya pUrNa thatAM vArANasI nagarImAM izvAku vaMzanA azvasenarAjA ane vAmAdevIne tyAM putrarUpe utpanna thAya che. te tIrthaMkarano jIva hovAthI jyAre teo garbhamAM hatA tyAre vAmAmAtA 14 svapna jue che. garbhakALa daramyAna vAmAdevI sarpanA darzana kare che. AthI temano janma thatAM temanuM nAma 'pArzva' rAkhavAmAM Ave che. pArzva tIrthaMkarano jIva hovAthI garbhamAMthI ja traNa jJAna che. mati jJAna, zruta jJAna, avadhi jJAna. siMhano jIva keTalAka bhavo rakhaDI koi gAmamAM garIba brAhmaNane tyAM putra tarIke janme che je moTA thatA garIbIne kAraNe vairAgya thavAthI tApasavrata grahaNa kare che ane kamaTha tApasanA nAme prasidhdha thAya che. ekavAra te paMcAgni tapa kare che jemAM (tenI cAre bAju lAkaDAthI agni jalAvavAmAM Ave che. ane pAMcamo sUryano tApa) AkhuM nagara A kautuka jovA umaTe che. A vakhate pArzvakumAra mahelanA jharukhAmAM beThelA hoya che temane A tapanI khabara paDatAM tyAM jAya che. kamaThane samajAve che A khoTuM che. AmAM hiMsA che. paraMtu kamaTha gusse thAya 309 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. te samaye pArzvakumAra temanA sevakane jalatA lAkaDAne cIravAnuM kahe che. te cIratA temAMthI ardha baLela sarpa bahAra nIkaLe che. pArzvakumAra tene navakAra saMbhaLAve che. te sarpa mRtyu pAmI dharaNendra nAme deva thAya che. kamaTha tApasa mRtyu pAmI ajJAna tapanA kAraNe bhavanavAsI meghanikAyamAM meghamALI deva thAya che. pArzvakumAranA lagna prasenajita rAjAnI putrI prabhAvatI sAthe thAya che. saMsAramAMthI virakti pAmI pArzvakumAra Azramapada udyAnamAM 30 varSanI uMmare gujarAtI mAgazara vada agyArasane divase dIkSA lIdhI. tIrthaMkarano jIva hovAthI dIkSA samaye temane cothuM mana:paryavajJAna utpanna thAya che. dIkSA bAda ekavAra teo kAryotsargamAM ubhA hatA tyAre meghamALI pUrvanA veranA kAraNe jaLano upasarga kare che. prabhune nAsikA sudhI pANI Ave che chatAM teo dhyAnathI calita thatA nathI. e samaye dharaNendra deva temanI madade Ave che. te potAnI phaNAthI prabhune uMcakI le che. meghamALIe ATalo upasarga karyA chatAM prabhune mATe meghamALI ane dharaNendra baMne mATe samabhAva hoya che. prabhu dhyAnathI jarA paNa vicalita thatA nathI. dIkSA pachInA 84mA divase ghAtIkarmo kSaya thatAM prabhune kevaLajJAna utpanna thAya che. Ama, vicaratA vicaratA jIvo upara upakAra karatA prabhu sametazikhare Ave che ane 33 muni sAthe aThThama tapa karI 70 varSano dIkSA paryAya eTale ke 100 varSanuM AyuSya pUrNa karI nirvANa pAme che. pArzvanAtha bhagavAnanA 10 gaNadhara (1)Aryadatta (2)AryaghoSa (3)viziSTa (4)brahma (5)soma (6)zrIdhara (7)vIrasena (8)bhadrayazA (9)jaya (10)vijaya janmaH mAgazara vada dazama, vizAkhA nakSatra, tulA rAzi. 3 11 8 sU 10 12 za `h no rA 310 1 6 gu 4 2 5 3 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara jIvana darzana zrI pArzvanAtha mAtA:-vAmAM pitA:-azvasenA vaMza -ikvAku gotra:-kAzyapa varNa:-nIla UMcAIH-9 hAtha lAMchana -sarpa bhava:-10 garbhakALa:-9mahinA ne 6 divasa kumArakALa:-30 varSa rAjyakALa :- - gRhasthakALa:-30 varSa chadmasthakALa:-84 divasa saMyatakALa:-70 varSa jIvanakALaH-100 varSa zAsanakALa:-rapa0 varSa putra/putrI:-- gaNadhara:-10 sAdhu:-16,000 sAdhvI:-38,000 zrAvaka:-1,64,000 zrAvikA -3,39,000?3,77,000 yakSa :-pArzva yakSiNI:-padmAvatI cyavana kalyANakaH-phAgaNa vada-4 cyavana nakSatra:-vizAkhA janma kalyANaka-mAgasara vada-10 janma nakSatraH-vizAkhA janma rAzi:-tulA janma bhUmiDa-vArANasI dIkSA kalyANaka:- mAgasara vada-11 dIkSA nakSatraH-vizAkhA dIkSA tapaH-3 upavAsa dIkSA zibiko:-vizAlA dIkSA vRkSa -azoka dIkSAbhUmiDa-vArANasI pAraNAnuM sthaLa:-kopaTakA prathama pAraNuM-kSIra saha dIkSito:-300 kevalajJAna kalyANakada-phAgaNa vada-4 kevalajJAna nakSatraH-vizAkhA kevalajJAna tapa:-3 upavAsa kevalajJAna vRkSa:-ghAtakI kevalajJAna bhUmi:-vArANasI nirvANa kalyANaka-zrAvaNa suda -8 nirvANa nakSatra:-vizAkhA nirvANa tapaH-30 upavAsa nirvANa bhUmi:-sametazikhara 350 caudapUrvadhArI 1400 avadhijJAnI 750 mana:paryavajJAnI 1000 kevaLajJAnI 30 varSa gRhasthavAsa 70 varSa dIkSAparyAya dIkSA pachI 84mA divase kevaLajJAna 311 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 pArzvanAthanA nAma (1)uvasaggaharaM pArzvanAtha (2)jIrAulA pArzvanAtha (3)zrI manamohana pArzvanAtha (4)zrIjoTIMgaDA pArzvanAtha (5)kezarIyA pArzvanAtha (6)zrIzaMkhalA pArzvanAtha (7)zrIgaMbhIrA pArzvanAtha (8)zrIstaMbhana pArzvanAtha (9)zrIgADalIyA pArzvanAtha (10)zrI zAmaLA pArzvanAtha (11)zrIkalIkuMDa pArzvanAtha (12)zrImUlevA pArzvanAtha (13)zrI hUkAra pArzvanAtha (14)zrInavakhaMDA pArzvanAtha (15)zrIsukhasAgara pArzvanAtha (16)zrIpozInA pArzvanAtha (17)zrImuharI pArzvanAtha (18)zrIviSnApahAra pArzvanAtha (19)zrI skUliMga pArzvanAtha (20)zrIpallavIyA pArzvanAtha (21)zrInAgaphaNA pArzvanAtha (rara)zrI kalyANa pArzvanAtha (23)zrIbhIlaDIyA pArzvanAtha (24)zrImanoraMjana pArzvanAtha (rapa)zrI amIjharA pArzvanAtha (ra6)zrIpaMcAsarA pArzvanAtha (27)thIDosalA pArzvanAtha (28)zrIkokA pArzvanAtha (29)zrIsahastraphaNA pArzvanAtha (30)zrIkaMkaNa pArzvanAtha (31)zrIghIyA pArzvanAtha (3ra)zrI sUrajamaMDana pArzvanAtha (33)zrIdharaNendra pArzvanAtha (34)zrI padmAvatI pArzvanAtha (35)zrIbhIDabhaMjana pArzvanAtha (36)zrI dhIMgaDamala pArzvanAtha (37)zrIvADI pArzvanAtha (38)zrIvaNacharA pArzvanAtha (39)zradUdhAdhArI pArzvanAtha (40)zrITAMkalA pArzvanAtha (41)zrI sulatAna pArzvanAtha (42)zrIkaMsArI pArzvanAtha (43)zrIvimala pArzvanAtha (44)zrI vArANasI pArzvanAtha (45)zrI sAMvarA pArzvanAtha (46)zrIpragaTaprabhAvI pArzvanAtha (47)zrIloDhaNa pArzvanAtha (48)zrI kalyArA pArzvanAtha (49)zrIcaMpA pArzvanAtha (50)zrI navasArI pArzvanAtha (51)zrIdoDakIyA pArzvanAtha (52)zrI coravADI pArzvanAtha (53)zrI bhadrezvara pArzvanAtha (54)zrInavapallava pArzvanAtha (55)zrI amRtajharA pArzvanAtha (56)zrI zaMkhezvara pArzvanAtha (57)zrIhamIpurA pArzvanAtha (58)zrIsaptaphaNA pArzvanAtha (29)zrIlodravA pArzvanAtha (60)zrIbhAbhA pArzvanAtha (61)zrIbajA pArzvanAtha (dara)zrIdAdA pArzvanAtha (63)zrIdhRtakallola pArzvanAtha (64)zrIbhayabhaMjana pArzvanAtha (65)zrIvarakANA pArzvanAtha (66)zrI saMkaTaharaNa pArzvanAtha (67)zrI AzApUraNa pArzvanAtha (68)zrInavalakhA pArzvanAtha (69)zrIkuMkumarola pArzvanAtha (70)zrIsiroDIyA pArzvanAtha (71)zrIphalavardhi pArzvanAtha (7ra)zrIposalI pArzvanAtha (73)zrIkacchalikA pArzvanAtha (74)zrInAkoDA pArzvanAtha (75)zrIsesalI pArzvanAtha (76)zrIrANakapurA 312 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha (77)zrIsametazikhara pArzvanAtha (78)zrIzerIsA pArzvanAtha (79)zrI sogaThIyA pArzvanAtha (80)zrI mahAdevA pArzvanAtha (81)zrIbhaTevA pArzvanAtha (82)zrIAnaMdA pArzvanAtha (83)zrIsvayaMbhU pArzvanAtha (84)alokika pArzvanAtha (85)zrIvighnaharA pArzvanAtha (86)zrImaMDovarA pArzvanAtha (87)zrI ajAharA pArzvanAtha (88)zrIkareDA pArzvanAtha (89)zrIvahI pArzvanAtha (90)zrInAgezvara pArzvanAtha (91)zrIkalpadruma pArzvanAtha (92)zrI kUDezvara pArzvanAtha (93)zrI avaMtI pArzvanAtha (94)zrIbhuvana pArzvanAtha (5)zrIrAvaNa pArzvanAtha (96)zrIaMtarIkSa pArzvanAtha (97)zrIkAmitapUraNa pArzvanAtha (98)zrIsamInA pArzvanAtha (99)zrImakSI pArzvanAtha (100)zrI caMdA pArzvanAtha (101)zrIjagavallabha pArzvanAtha (102)zrI cArUpa pArzvanAtha (103)zrIgirUA pArzvanAtha (104)zrImanovAMchita pArzvanAtha (105)zrIciMtAmaNI pArzvanAtha (106)zrI vijayaciMtAmaNI pArzvanAtha (107)zrI soma ciMtAmaNI pArzvanAtha (108)zrIgoDIjI pArzvanAtha . jaina dharmanA upalabdha vartamAna Agamo bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI lagabhaga eka hajAra varSa bAda lakhAyela che. bhagavAna pArzvanAthanI aitihAsikatA varNavatA. pro. azoka.esa.zAha kahe che ke, bhagavAna pArzvanAthano cAturyAma rUpI sAmAyika dharma bha.mahAvIranI pahelA bahu pracalita hato. A vAta zvetAMbara, digaMbara paraMparA uparAMta baudhdha pAlI sAhityotargata ullekho uparathI niHzaMka sidhdha thAya che." A uparAMta bhagavatI sUtra, uttarAdhyayana sUtra, sidhdhasenanI TIkA bumbanikAya Adi graMthone AdhAre paNa pArzvanAtha bhagavAnanI aitihAsikatA jANI zakAya che. DaoN.harmana jekobI, DaoN.rAdhAkRSNanuM, DaoN.zArpeTIara, pro.gerInoTa, zrI kolambuka, sTIvanasana, eDavarDa vagere aneka pazcimI ane pUrvIya vidvAnoe bhagavAna pArzvanAthanuM aitihAsika mahatva sidhdha karyuM che. temano samaya bhagavAna mahAvIranI 250 varSa pUrveno sidhdha karyo che. upaniSadonA racanA tIrthaMkara pArzvanAthanA thayA pachI thaI che. 313 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24.mahAvIra svAmI parva 10muM AjathI lagabhaga rapa87 varSa pahelA magadha deza je atyAre bihAra prAMtathI oLakhAya che tyAMnA kSatriyakuMDa nagaranA sidhdhArtha rAjAnI rANI trizalA devIe eka prabhAvazALI putra ratnane caitra suda-13nA dine janma Apyo. devoe prabhune merU parvata upara lai jai khUba bhakti bhAvathI janmAbhiSeka karyo. jenA anukaraNa rUpe Aje ApaNe snAtra mahotsava ujavIe chIe. prabhuno janma thavAno hato, te samaye rAjyamAM dhana-dhAnyanI khUba vRdhdhi thai tethI A bALakanuM nAma "vardhamAna" pADavAmAM AvyuM. eka vRkSanI nIce zrI vardhamAna kumAra mitro sAthe AmaLI-pIpaLInI ramata ramatA hatA tyAre eka deve temanI parIkSA karavA sarpanuM rUpa dhAraNa karI lUMphADA mArIne vRkSanA thaDa sAthe vIMTaLAI gayo. te vakhate bIjA badhA bALako gabharAIne bhAgI gayA. tyAre vardhamAna kumAre sapane hAthathI pakaDIne dUra pheMkI dIdho. ATha varSanI umare vardhamAnakumAra bIjA bALako sAthe hiMdusakanI ramata ramatA hatA. A ramatamAM evI vyavasthA hoya ke je hAre teNe jItanArane pITha para laI doDavAnuM hoya che. tyAre temanI parIkSA karavA eka deva bALakanuM rUpa karIne ramavA Avyo ane irAdApUrvaka ramatamAM hArI jaI deve vardhamAnane khabhA upara besADI dIdhA ane uMcu tADa jevuM vikarALa zarIra banAvI DarAvavA prayatna karyo. tyAre prabhue tene jorathI mAthAmAM muSThi prahAra karyo. jethI deva dabAI gayA ane potAnuM mULa svarUpa dhAraNa karIne prabhune kahyuM ke kharekhara! Apa mahAna vIra cho mATe ApanuM nAma "mahAvIra" pADuM chuM. zramaNa mahAvIra pustakamAM AcArya mahAprajJa kahe che ke, bhagavAna pArzvanI paraMparA cAlu hatI. temanA hajAro ziSyo bRhattara bhArata ane madhya eziyAI pradezomAM vihAra karatA hatA. temanA be ziSya kSatriyakuMDa nagaramAM AvyA jemanA nAma anukrame saMjaya ane vijaya hatA. e baMne cAraNa muni hatA. temane AkAzamAM uDavAnI zakti hatI. temanA manamAM tattva saMbaMdhI saMdeha hato je dUra karavA bALa vardhamAna pAse Ave che ane temano saMdeha dUra thAya che. teoe vardhamAnane 'sanmati' nAmathI saMbodhita karyA."** rAjanitika vAtAvaraNa aMge mahAprajJajI "zramaNa mahAvIramAM kahe che ke, "prabhu mahAvIranA samaye vajjitaMtra bahu zaktizALI hatuM. tenI rAjadhAnI 314 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaizAlI hatI. varjAisaMghamAM licchavi ane videha baMne zAsaka hatA. emAM pradhAna zAsaka licchavi rAjA ceTaka hatA. sidhdhArtha varjisaMghanA eka sadasya-rAjA hatA. vardhamAna gaNataMtranA vAtAvaraNamAM moTA thayAM." kumAra vardhamAnanA janmotsava vakhate jitazatrurAjA Ave che. je kumArane joine mugdha thaI jAya che. jitazatrurAjAne yazodayArANIthI yazodA nAmanI putrI thAya che. je moTI thatAM tenA lagna vardhamAna sAthe karavAmAM Ave che. vardhamAnanI virakta TevothI paricita mAtA lagna mATe putrane manAvI le che. yathAkALe temane priyadarzanA nAmanI eka putrI thaI. tathA yogyakALe tene te ja nagaranA jamAli nAmanA kSatriya kumAra sAthe paraNAvavAmAM AvI. te jamAli vardhamAnanA moTA bahena sudarzanAno ja putra thato hato. tene paNa priyadarzanAthI zeSavatI ke yazasvatI nAmanI kanyA thaI. prabhu 28 varSanA thayA tyAre mAtA-pitAno svargavAsa thavAthI moTAbhAI naMdivardhana pAse saMyama levAnI rajA mAMgI paraMtu moTA bhAInA AgrahathI teo be varSa saMsAramAM nirAsakta bhAve rahyA. kumAra vardhamAna gharanI divAlomAM baMdha rahIne paNa mananI divAlonuM atikramaNa karavA lAgyA. emaNe svataMtratAnI sAdhanAnA traNa AyAma eka sAthe kholI dIdhA. (1)ahiMsA (2)satya (3)brahmacarya. ahiMsAnI sAdhanA mATe temaNe maitrIno vikAsa karyo. emanA mATe sUkSma jIvonI hiMsA paNa asaMbhava thaI gaI. te nA sacita anna vAparatA, na sacita pANI pItA ane na rAtribhojana karatA. satyanI sAdhanA mATe te dhyAna ane bhAvanAno abhyAsa karavA lAgyA. huM ekalo chuM e bhAvanA dvArA temaNe anAsaktine sAdhI ane e dvArA AtmAnI upalabdhinuM dvAra kholyuM. brahmacaryanI sAdhanA mATe temaNe asvAdano abhyAsa karyo. AhAra saMbaMdhI temaNe vividha prayoga karyA. tenA phaLa svarUpa sarasa ane nIrasa bhojanamAM emanuM samatva sidhdha thaI gayuM. A samaya daramyAna eka divasa kumAra vardhamAna baporanA samaye bhojana kakSamAM Ave che. putrI priyadarzanAne nA khuza joI vardhamAna yazodAne prazna kare che ke priyadarzanAne zuM thayuM che. tyAre yazodA kahe che ke, "Apato rukha sukhu khAvA TevAI gayA cho. paraMtu ApanI dIkarI priyadarzanA hajI paNa pitAnA hAthe khAvA mATe tarasI rahI che. tyAre vardhamAna priyadarzanAne bolAve che ane potAnA khoLAmAM besADI 315 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA hAthe suMdara pakavAna jamADe che. priyadarzanAnA mukha paranI khuzI joIne vardhamAnane saMtoSa thAya che. A parathI khyAla Ave che ke vardhamAna eka uttama pitA paNa hatA. jemaNe sAdhanA daramyAna putrI mATenI pharajo paNa pUrI karI. kALacakra avirAma gatie phare che. mahAvIrano be varSano kALa pUrNa thAya che ane lakSmapUrtinI ghaDI najadIka Ave che. 30 varSanI umare mAgazara vada-10, vijaya muhUrta, uttarAphAlyunI nakSatramAM bhagavAna kSatriya kuMDanI izAna dizAe AvelA jJAtakhaMDanA udyAnamAM Avela azokavRkSanA jhADa nIce potAnA hAthe paMcamuSTi lonca karI dIkSA svIkAre che. te ja vakhate prabhune mana:paryavajJAna utpanna thAya che. dIkSA vakhate temane chaThThano tapa hato. dIkSAnA bIjA divase kollAga nagaramAM kSIrathI pAraNuM kare che. mahAvIre gRhatyAga karyA bAda 13 mAsa vastra dhAraNa karyA. pachI acelaka rahyA. bhagavAnane dIkSAnA prathama cha varSa thayelA upasarga vize gopALabhAI jIvAbhAi paTela AcArAMga ane kalpasUtra pramANe kahe che ke, dIkSA pahelAM abhiSeka vakhate lagADela caMdanAdi sugaMdhI dravyothI bhamarAno upasarga thAya che. nAnI uMmaranA juvAniyA tathA zarIra soMdaryathI kAmamohita thayelI strIono upasarga thAya che. pUrvabhavamAM (18mA) zayyApAlakanA kAnamAM garama sIsu reDAvyuM hatuM. je bhagavAnanA aMtima bhAvamAM bharavADa tarIke janmyo hato. jeNe bhagavAnanA kAnamAM khIlA ThokyA hatA. tApasa AzramamAM kulapatie Apela sUcana potAnI sAdhanAmAM bAdhArUpa lAgatA aprIti thAya tevA sthAne na javAno lIdho. zUlapANi yakSe mahAvIra bhagavAnane zira, netra, mUtrAzaya, nAsikA, dAMta, pRSTha, nava evA sAta sthAne maraNAMtika vedanA karI, je game te mANasane kaMpAvI mUke. AmAM mahAvIranI zArIrika sahana zakti ke titikSAnI parAkASThA jovA maLe che. caMDakauzika sarpa prabhu mahAvIrane jotAM ja phaMphADA mArato karaDavA doDyo. paraMtu mahAvIranA zAMta, nirbhaya snehAndra svarUpa para najara paDatA stabdha thaI gayo. prabhu mahAvIre tene premathI saMbodhatA kahyuM, caMDakauzika! A zuM? have to samaja ane tene AgaLanA bhavonuM pUrva jJAna thAya che ane karaDavAnuM choDI de che." prabhu mahAvIranuM bIjuM comAsuM ane gozAlakano saMparka thayo. gozAlaka prabhu sAthe 6 varSa rahyo. tyAra bAda mahAvIrathI chUTo paDyo ane potAno AjIvaka saMpradAya sthApyo. prabhu mahAvIrane tejalezyA choDyA bAda sAta divasamAM te mRtyu pAme che. lADha dezanI yAtanAonuM AcArAMgamAM hadayadrAvaka varNana che. 316 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa bhagavAna mahAvIre pAMcamuM comAsuM bhadilapura, chaThThuM comAsuM bhadrikApurI, 7muM comAsuM-AlaMbhikA nagarImAM, 8muM comAsuM rAjagRhI nagarImAM, 9muM comAsuM lADha dezamAM, 10muM comAsuM zrAvastI nagarImAM karyuM. tyAM bhadra pratimA dhAraNa karI. malecchonA dezamAM potAnI jAtane mUkI ugra parIkSA ApelI. eka rAtrimAM ra0 upasarga je saMgama nAmanA deve ubhA karyA hatA. jevA ke, pizAco, vAgha, pakSIonA pAMjarA, bhayaMkara vaMToLiyo, sidhdhArtha-trizalAnA svarUpa, jorathI uchaLatuM kALacakra Adi. saMgama Akhare thAkIne jato rahe che. prabhu mahAvIrane tenI mATe paNa AMkhamAM AMsu Ave che ke A jIva kAMI pAmyo nahi. prabhuvIre lIdhela abhigraha - satI, rAjakumArI, dAsIpaNuM pAmelI, pagamAM beDI, mAthe muMDana, rudana, eka paga ubaMrAmAM bIjo bahAra, hAthamAM sUpaDAmAM aDadanA bAkuLA ane bhikSA horAve to ja pAraNuM karavuM nahi to nahi. cha mahinAmAM pAMca divasa bAkI hatA tyAre temanuM pAraNuM caMdanAnA hAthe thAya che. je emanI prathama ziSyA thayA. 12muM comAsuM caMpAnagarImAM karyuM. sADAbAra varSanI ghora sAdhanA bAda prabhuvIrane juvAlikA nadI, jaMbhaka gAmanI bahAra, zAla vRkSanI nIce godohAsane vaizAkha suda-10, uttarAphAlvanI nakSatramAM cothA prahore kevaLajJAna utpanna thayuM. chadmasthamAMthI ahaMta, jina, savarNa, banyA. prabhuvIranI prathama dezanA niSphaLa gai. prabhuvIranA prathama agiyAra ziSyo saMzaya laIne Ave che mahAvIra prabhu te dUra kare che te badhA dIkSA grahaNa kare che. 13muM comAsuM rAjagRhImAM kare che. tyAM sASabhadatta ane devAnaMdAne pratibodha kare che. jeo dIkSA lai sidhdha gatine pAme che. jamAli ane priyadarzanA paNa dIkSA le che. prabhuthI alaga rahI jamAlI potAnA svataMtra sidhdhAMtanI sthApanA kare che. je prabhuthI aLagA rahIne ja 30 upavAsa karI mRtyu pAme che. 14muM comAsuM vaizAlImAM karyuM tyAra bAda jayaMtinI dIkSA thAya che. 15muM comAsuM vANijya grAmamAM thAya che. tyAra bAda dhannA zAlIbhadranI dIkSA thAya che. jeo utkRSTa cAritra pALI devagatine pAme che. 16muM comAsuM rAjagRhamAM thAya che. tyAra bAda kAmadevanI dIkSA thAya che. te paNa utkRSTa cAritra pALI devagatine pAme che. udayana rAjarSinI dIkSA thAya che. 17muM comAsuM vANijya grAmamAM thAya che. tyAra bAda cullazatakanI dIkSA thAya che. aDhAramuM comAsuM rAjagRhamAM thAya che. tyAra bAda AdrakumAra, abhayakumAranI dIkSA thAya che. 19muM comAsuM rAjagRhImAM kare che tyAra bAda 317 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgAvatInI dIkSA thAya che. ra0muM comAsuM vaizAlImAM, raramuM comAsuM rAjagRhamAM, ra3muM comAsuM vANijya grAmamAM tyAra bAda mRgAvatI ane caMdanAne kevaLajJAna thAya che. ra4muM comAsuM rAjagRhamAM tyAra bAda zreNikanuM mRtyu thAya che. zreNikanA pautro AdinI dIkSA thAya che. ra5muM comAsuM mithilAmAM thAya che. tyAra bAda zreNikanI vidhavA rANIonI dIkSA thAya che. ra8muM comAsuM vaizAlImAM, ra9muM rAjagRhamAM, 30muM vANijya gAmamAM, 31muM vaizAlImAM, 3ramuM vaizAlImAM thAya che. tyArabAda pArzva paraMparAnA gAMgeya zramaNa sAthe bheTo thAya che, je utkRSTa cAritra pALI sidhdha gati prApta kare che. 33muM comAsuM rAjagRhamAM, 34muM nAlaMdAmAM tyArabAda sudarzana zeThanI dIkSA thAya che, je sAruM cAritra pALI sidhdha gatine pAme che. 35muM comAsuM vaizAlImAM, 36muM comAsuM mithilAmAM,. 37muM comAsuM rAjagRhamAM, 34muM comAsuM nAlaMdAmAM, 39bhuM 40muM comAsuM mithilAmAM, 41muM comAsuM magadhamAM thAya che. prabhuvIranuM aMtima comAsuM pAvApurImAM thAya che. jyAM 72 varSanuM AyuSya pALI, prabhu mahAvIra Aso mAsa vada amAvasyAmAM hastipAlanI rAjasabhAmAM nirvANane pAme che. prabhunA nirvANanA samAcAra maLatAM ja vilApa karatA gautamane kevaLajJAna utpanna thAya che. (kArataka suda ekamanI savAre) mahAvIra bhagavAnanI kuMDaLI caitra suda terasa, utarAphAlyunI nakSatra, kanyA rAzi. vikrama pUrva pa42. madhyarAtri, kSatriyakuMDa nagara, isavIsana pUrva pa99 mArca 30 somavAra ke 12 - sU me 1 bu 10 x X za 7 rA 4 gu 318 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * mahAvIra bhagavAnane 9mA sthAne caMdramAM che. * mahAvIra bhagavAnane page sthAne zukra che. * mahAvIra bhagavAnano varNa pILo hato. . mahAvIra bhagavAnane lAMchana siMha hatuM (jamaNI sAthaLa para janmajAta citra hoya che.) . labdhi yoga, sidhdhi yoga, tapa yoga, AtApanA yoga, dhyAna yoga, pratimA dhyAnano jJAna yoga, kevalyapada yoga, sidhdhapada yoga, upasarga yogo, dvAdaza bhAva phaLa. . AdIzvara bhagavAnane baMne sAthaLo para lAMchana hatA. bAkInA trevIzane jamaNI sAthaLa para lAMchana hoya che. tIrthakara jIvana darzana zrI mahAvIra svAmI mAtA:-trizalA pitA:-siddhArtha vaMza -ikvAku gotra:-kAzyapa varNa:-suvarNa UMcAI:-7 hAtha lAMchana -siMha bhavaH-27 garbhakALa:-9mahinA ne 7 divasa kumArakALa:-30 varSa rAjyakALa:- - gRhasthakALa:-30 varSa chadmasthakALa:-12 varSa 6 mahinA saMtakALa:-4ra varSa 15 divasa jIvanakALa:-72 varSa zAsanakALa:- 21 hajAra varSa putra/putrI:- 1 putrI gaNadhara:-11 sAdhu:-14,000 sAdhvIH -36,000 zrAvaka:-1,59,000 zrAvikAH-3,18,000 yakSaH-mAtaMga yakSiNI -siddhAyikA cyavana kalyANaka-aSADha suda-6 cyavana nakSatra:-uttarAphAlganI 319 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janma kalyANaka-caitra suda-13 janma rAzi:-kanyA dIkSA kalyANakada-kArataka vada-10 dIkSA tapa-ra upavAsa dIkSA vRkSa:-azoka pAraNAnuM sthaLa:-kolloga saha dIkSito:-ekalA kevalajJAna nakSatraH-uttarAphAlyunI kevalajJAna vRkSa:-zAla nirvANa kalyANaka:-Asovada-0)) nirvANa tA:-ra upavAsa janma nakSatra:- uttarAphAlganI janma bhUmi -kSatriyakuMDa dIkSA nakSatra - uttarAphAlganI dIkSA zibikA -candraprabhA dIkSAbhUmi -kSatriyakuMDa prathama pAraNuM-kSIra kevalajJAna kalyANaka -vaizAkhasuda-10 kevalajJAna tapa -2 upavAsa kevalajJAna bhUmi -RjuvAlikA nirvANa nakSatraH-svAti nirvANa bhUmi-pAvApurI bhavanA nAma prabhu mahAvIranA 27 bhava Ayu vizeSa jANakArI samakitaH pazcima mahAvideha 1. nayasAra (gAmanA mukhI) 2.saudharma deva (1) 3.maricI 1 palyopama 84 lAkha pUrva nIca gotrakarma bAMdhyuM. kuLamada tridaMDIveSa prAraMbha 4.brahma devalokamAM(5). pa.kauzika 6.puSpamitra 7.saudharmadeva(1) 8.agnidyota 10 sAgaropama 80 lAkha pUva 7ra lAkha pUrva kolAkagAma tridaMDI dhUNAnagarImAM tridaMDI madhyama sthitivALA deva caityagAmamAM tridaMDI 60 lAkha pUrva 320 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. izAnadeva(ra) madhyama sthitivALA deva 10. agnibhUta pa6 lAkha pUrva maMdara gAmamAM tridaMDI 11.sanatakumAra(3) madhyama sthitivALA deva 12.bhAradvAja tridaMDI 44 lAkha pUrva tridaMDI brAhmaNa 13.mAhendra deva(4) madhyama sthitivALA deva 14.sthAvara (brAhmaNa) 34 lAkha pUrva rAjagRhImAM tridaMDI 15.brahmadeva (5) madhyama sthitivALA deva 16 vizvabhUti rAjakumAra 1karoDa pUrva rAjagRhImAM saMbhUti muni dIkSA laI niyANuM karyuM 17.mahAzukra deva (7) utkRSTa AyuvALA deva 18.tripRSTha vAsudeva 84 la potanapuramAM kAnamAM sIsu reDAvyuM. vijayavatI rANI sAthe vera 19.tama tama prabhA 33 sAgaropama sAtamI naraka ra0.siMha tiryaMcagati ra1.paMkaprabhA cothI naraka rara.vimala rAjakumAra anAmI bhava dIkSA lIdhI ra3.priya mitra cakrI 84 lAkha varSa mUkAnagarImAM poTIlAcArya pAse dIkSA 24.mahAzukra deva(7) 17 sAgaropama savaMtha vimAnamAM 25.naMdanarAjakumAra 25 lAkha varSa 11,80,645 mAsa kSamaNa tIrthakara nAmakarma bAMdhyuM ra6.prANata deva(10) ra0 sAgaropama puSyottarAvataMsaka vimAnamAM ra7.zrI vardhamAna kumAra 7ra varSa carama tIrthapati, (mahAvIra) kSatriya kuMDa 321 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranAM jIvana ane kavana viSe pAzcAtya temaja paurvAtya bhASAmAM saMkhyAbaMdha vidvattApUrNa graMtho lakhAyA che, lakhAi rahyA che ane haju paNa lakhAze. AnuM pradhAna kAraNa e che ke emanA bhavya jIvane jagatanI prajAne varSothI preraNA arpI che ane haju paNa ApI rahI che. bhagavAna mahAvIre upadezelo 'ahiMsA'no bhavya Adarza jo mAnavajAta AjanA saMkSubdha ane bhayagrasta vAtAvaraNamAM kheladilIthI ane zubhaniSThAthI apanAve to jagatanI prajAnI aneka muzkelIo tathA mUMjhavaNo ApoApa dUra thAya. jagatamAM zAMtinuM sAmrAjya pravarte, aNuboMba ane hAiDrojana boMba jevA vinAzaka Ayudhono bhaya ocho thAya ane saMsAramAM sahAnubhUti, maitrI, prema, bhavya bhAicArAnI bhAvanAno uttarottara udaya thAya. 45 jaina mAnyatAnA AdhAre zrImahAvIra pAchalA janmonA keTalAka karmone lIdhe RSabhadatta brAhmaNanI patnI devAnaMdA brAhmaNInI kUkhe utpanna thayA. jyAre indre jANyuM tyAre teNe garbhane devAnaMdAnI kUkhethI kSatriyonA vaMzamAM kAzyapa gotranA kSatriyarAjA sidhdhArthanI patnI trizalAnI kUkhe badalavAnI yojanA karI. zrImahAvIre pAchalA janmomAM kulAbhimAna kareluM temAMnuM avazeSa karma bhogavavA, emane brAhmaNanA gotramAM janma levo paDelo. khAsa karIne jaina mAnyatA pramANe, tIrthaMkaro kSatriya athavA evA ucca kuLamAM janme che. garbhApaharaNa e kaMi azakya ghaTanA nathI. AjanA vijJAna yugamAM vaijJAnika DaoNkaTaro Aje paNa garbha parAvartana karI zake che to aciMtya daivika zakti dharAvatA devothI zuM azakya hoya kharuM? A aMge vizeSa udAharaNa ApavAnuM jarUrI nathI.. prabhunA zarIranuM lohI zveta hatuM e vAta mATe lokone tarka thAya che. paNa budhdhine bIjI bAju vaLAMka ApIe to samAdhAna maLI Ave. zuM mAnava zarIramAM zveta lohI hoya? hA. strInA zarIramAM jyAre te patnI uparAMta mAtRtvadazA prApta kare che tyAre arthAt bALaka garbhamAM Ave tyAre. jo eka ja jIva pratyenA premathI lohI sapheda thatuM hoya to vizvanA prANI pratyenA prema vAtsalyanI uSmA, bhagavAnanA zarIranA saMpUrNa lohIne zveta karI nAMkhe che. izukhristano `live & let live' jIvo ane jIvavA do - no vizvaprasidhdha sidhdhAMta adhUro ne svArtha mUlaka che. AmAM ekabIjAne madadarUpa thavAnI vAta nathI. jyAre bhagavAna mahAvIra sidhdhAMta pUrti karatA kahe che ke jIvo jIvavA do AnI sAthe tamArA jIvananA bhoge anyane jIvADo athavA anyane jIvaMta rAkhavA tame jIvo. Ama dvisUtrIne badale trisUtrI sidhdhAMta bane to ja sidhdhAnta sAco ane saMpUrNa bane ane mAnavatAnuM teja dekhAya. 322 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ budhdhanuM suprasidhdha bahujanahitAya bahujanasukhAya sUtra ema kahe che ke ghaNA jIvonA hita mATe ane ghaNA jIvonA sukha mATe karo. bhagavAna mahAvIra kahe che ke sarvajana ja nahi sarvajIvano sidhdhAMta UMco che. pIrvAtya temaja pAzcAtya vidvAnoe mahAvIra prabhunAM jIvana viSe temaja temanA Adarzo viSe sAro prakAza pADyo che. teoe mahAvIra ane budhdhanI tulanA karI che ane "budhdha ane mahAvIra' nAmaka graMtha lakhI baMnene samAna kakSAmAM mUkavA prayatna karyo che. jainonA prathama bAvIza tIrthakaro viSe ApaNane pUratI mAhitI maLatI nathI. jyAre pArzvanAthajI ane mahAvIra prabhunA jIvana viSe, temanA sidhdhAMto viSe temaja temanA samaya viSe puSkaLa prakAza pADyo che. mahAvIra prabhunA jIvana ane kArya viSe ApaNane pUratI sAmagrI maLI rahe che." pro.loyamana mahAvIra prabhu viSe jaNAve che ke te alaukika puruSa hatA. e mahAna vicAraka, darzanakAra hatA. emaNe ApaNane tattvavidyA, vizvavidyA, jIvavidyA, mAnasazAstra vagere ApyA che. bhagavAna mahAvIrano samaya ane janma: itihAsavido ane purAtatvavettAonA nirNaya pramANe zrI mahAvIra prabhu pArzvanAthajInA nirvANa pachI 178 varSe janmyA arthAta prabhuno janma vi.saM.pUrve pa4ramAM thayo hato. zrI mahAvIra prabhu ikvAku vaMzamAM kSatriyane ghera janmyA hatA emanA pitA sidhdhArtha kSatriyakuMDa nAmanA gAmanA rAjA hatA. ema zrI hemacaMdrAcAryajI emanA "triSaSThi zalAkA puruSa caritra" nAmanA graMthamAM jaNAve che. zrI mahAvIra ane budhdha dharmanA saMsthApaka zrI gautama budhdha baMne eka ja deza magadhamAM ane ikvAku kuLamAM janmyA hatA. Ama, eka ja samayamAM eka ja bhUmimAM be payagaMbara janme e yuga kharekhara ApaNA dharmanA ane bhAratanA itihAsamAM suvarNa akSare ja lakhAvo joIe. - mahAvIra kAlIna caritro: mahAvIra prabhunA samayamAM naMda maNiyAranuM kathAnaka - jaMbudvIpanA bharatakSetramAM rAjagRha nAme nagaramAM guNazIlaka caitya che. tyAM zreNika rAjA che. te ja nagaramAM naMda nAme eka maNiyAra zeTha raheto hato. prabhu mahAvIranA 323 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamanathI naMda maNIyAra zeTha suzrAvaka banyo. ekavAra naMda maNIyAra zreSThI aSTama bhakta vrata pUruM thavAnI taiyArI hatI tyAre bhUkha-tarasathI vyAkuLa thaI gayo ane tenA manamAM manovikAra utpanna thayo. teNe naMdA puSkariNI khodAvAno saMkalpa karyo. naMda maNiyAra niSNAto dvArA pasaMda karAyela bhUmi para naMdA puSkariNI khodAve che. tyArabAda vanakhaMDa, citrazALA, bhojanazALA, cikitsAlaya, alaMkArasabhA banAvaDAve che. aneka mANaso tenI prazaMsA kare che. have ekavAra acAnaka tene soLa prakAranA rogo utpanna thayA. cikitsAnI niSphaLatA maLe che. tyAre te naMdApuSkariNImAM deDakA (durdara) rUpe utpanna thayo. naMdA puSkariNImAM aneka loko snAna karatA, pANI pItA, laI jatA. tyAre badhA naMda maNiyAranA vakhANa karatA. A sAMbhaLI deDakAne jAtismaraNajJAna thAya che. pUrva janmanuM smaraNa thAya che. ekavAra prabhu mahAvIra najIkamAM padhAre che tyAre deDakAne prabhunA darzana karavAnuM mana thAya che ane puSkariNImAMthI nIkaLI rAjamArge jAya che. tyAre te rastAmAM ghoDAnA paga nIce cagadAI jAya che. tyAre te mahAvrata dhAraNa karavAnI icchAvALo hato tethI mRtyu pAmI deva bane che. te je devalokamAM utpanna thAya che tenI sthiti cAra palyopamanI che. tyAMthI durdara deva sthitikSaya thatAM mahAvidehamAM cyavana pAmI sidhdha, budhdha, mukta thaze.* prabhu mahAvIranA samayamAM AnaMda gAthApatiH vANijyagrAma nAmanuM nagara hatuM. e nagaramAM jItazatru rAjA rAjya karato hato. e nagaramAM AnaMda nAmano dhanADhya gAthApati raheto hato. tene zivAnaMdA nAme bhAryA hatI. ekavAra prabhu mahAvIra vANijya grAmamAM padhAre che. samavasaraNa racAya che. AnaMda paNa dharmazravaNa karavA jAya che. prabhunI dezanA sAMbhaLI AnaMde bAra vrata dhAraNa karyA. tenI patnI zivAnaMdA paNa bAravrata dhAraNa kare che. AnaMda dhIre dhIre dharma karatA anazana karavAno saMkalpa kare che. ane temane avadhijJAna prApta thAya che. e samaye gocarI mATe nIkaLelA gautamasvAmIne prazna kare che ke, bhagavAna! gRhasthane avadhijJAna thaI zake? gautame kahyuM. hA, thaI zake. tyAre teNe kahyuM, mane ATaluM avadhijJAna prApta thayuM che. tyAre gautamasvAmI kahe che ke AvI ayogya dhAraNA na kara ane prAyazcita le. tyArabAda gautamasvAmI prabhu mahAvIra pAse A zaMkAnuM samAdhAna meLave che ane AnaMda zrAvaka pAse kSamA yAce che. tyArabAda AnaMda zrAvaka dharma dhyAna karI vIsa varasa bAda 1 mAsanI saMkhanA karI kALa karI saudharma devalokamAM utpanna thAya che. tyAM 4 palyopamanI sthiti pUrNa karI mahAvideha kSetramAM utpanna thaI sidhdha, budhdha thaze. kAmadeva - caMpAnagarImAM pUrNabhadra caitya hatuM. jitazatrurAjA hato. te nagarImAM ati 324 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanADhya kAmadeva gRhapati hato. ekavAra prabhu mahAvIra caMpAnagarImAM padhAre che. prabhunuM samavasaraNa racAya che. ane paramAtmA dezanA Ape che. dharmazravaNa karavA kAmadeva paNa jAya che ane prabhunI vANI sAMbhaLI gRhastha dharma svIkArI bAra vrata dhAraNa kare che. tenI patnI bhadrA paNa gRhastha dharma svIkAra kare che. ekavAra dharma jAgaraNa karatA kAmadevane mithyAdaSTi deva dvArA maraNAMta upasarga karavAmAM Ave che. tyAre te samabhAva pUrvaka sahana kare che. AthI deva potAnA mULa svarUpamAM AvI kAmadevanI prazaMsA kare che ane kSamAyAcanA kare che. bhagavAna dvArA kAmadevanI prazaMsA karAya che. bhagavAna tyAMthI bIje vihAra kare che. tyArabAda kAmadeva upAsaka pratimA grahaNa kare che. tyAra bAda anazana kare che. eka mAsanI saMlekhanA bAda samAdhi pUrvaka mRtyu pAmI saudharma kalpamAM aruNAbha vimAnamAM devarUpe utpanna thayo. tyAMthI mahAvideha kSetramAM utpanna thaI sidhdha gatine pAmaze." culanIpitA:- te samaye vArANasI nAme nagarI hatI. koSTaka nAmanuM caitya hatuM. jyAM jitazatru rAjA rAjya karato hato. culanIpitA dhanADhya zeTha hato. tenI patnInuM nAma zyAmA hatuM. ekavAra prabhu mahAvIra vArANasI nagarImAM padhAre che. tyAre paramAtmAnA darzana mATe culanI pitA jAya che. devo dvArA prabhunuM samavasaraNa racAya che. paramAtmA dezanA Ape che. je sAMbhaLI culanIpitA gRhastha dharma aMgIkAra kare che. zyAmA paNa zramaNopAsikA banI gaI. ekavAra culanI pitA dharma jAgaraNa kare che. tyAre deva dvArA potAnA jyeSTha putranA maraNarUpa upasarga karavAmAM Ave che te samabhAva pUrvaka sahana kare che. deva dvArA temanI mAtAne mAravAnI vAta sAMbhaLI sahana na thatAM kolAhala kare che ane deva mAyA viturvI AkAzamAM uDe che. tyArabAda culanI pitA prAyazcita le che ane upAsaka pratimA grahaNa kare che. tyArabAda trIjI, cothI, pAMcamI, chaThThI ema agviAra pratimA dhAraNa kare che. koi eka divasa madhyarAtrie dharma jAgaraNa karatA saMlekhanA svIkAravAno saMkalpa kare che ane saMlekhanA svIkArI samAdhi maraNa pAmI aruNaprabha vimAnamAM devapaNe utpanna thAya che. tyAMthI cyavI thaine mahAvideha kSetramAM utpanna thaI siddha thaze." surAdeva kathAnakaH- vArANasI nagarI hatI. temAM koika cetya hatuM. jitazatru rAjA hato. te dhanADhya hato. tenI patnInuM nAma dhannA hatuM. ekavAra zramaNa bhagavAna mahAvIra vArANasI nagarImAM padhAre che. jitazatru rAjA paNa vaMdana karavA jAya che. surAdeva paNa dharma zravaNa karavA jAya che. prabhunI vANI sAMbhaLI te zramaNadharma svIkAra kare che. tenI patnI zramaNopAsikA bane che. surAdeva dharma jAgaraNa kare che tyAre deva dvArA tenA jyeSTha putranA maraNa rUpa upasarga 325 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAya che. te upasargane surAdeva samabhAve sahana kare che. tyArabAda deva surAdevanA vacalA putranA maraNarUpa upasarga kare che. surAdeva te paNa samyak bhAve sahana kare che. devakRta tenA kaniSTha putranA maraNarUpa upasargane paNa te samabhAve sahana kare che. surAdeva dvArA deva kathita rogAMtaka upasarga sahana na karI zakavAthI kolAhala thAya che ane deva mAcA vikurthI AkAzamAM uDI jAya che. tyArabAda surAdeva prAyazcita lai pratimA dhAraNa karI anazana svIkAre che. surAdeva samAdhi maraNa pAmI devalokamAM utpanna thayo. tyAMthI cyavI mahAvideha kSetramAM sidhdha banI sarva duHkhono aMta lAvaze. cullazatakaH- te samaye AlaMbhikA nAme nagarI hatI. temAM zaMkhavana nAmanuM udyAna hatuM. jyAM jitazatru nAme rAjA rAjya karato hato. tyAM ati dhanADhya cullazataka gAthApati raheto hato. tene zubha lakSaNovALI bahulA nAmanI patnI hatI. ekavAra prabhu mahAvIranuM tyAM samavasaraNa racAya che. cullazataka tenI patnI sAthe dharmazravaNa karavA jAya che. baMne pati-patnI zrAvaka dharma svIkAra kare che. bhagavAna anya sthaLe vihAra karI jAya che. cullAtakane dharma pAmyAne cauda varSa pUrNa thayA ane paMdaramuM varSa cAlatuM hatuM tyAre eka samaye madhyarAtrie dharma jAgaraNa kare che tyAre devakRta potAnA jyeSTha putranA maraNarUpa upasargane te sahana kare che. e ja rIte madhyama putranA, kaniSTha putranA maraNarUpa upasargane samabhAva pUrvaka sahana kare che. tyArabAda deva kathita nija sarva hiraNya-koTionA vikIrNa karavA rUpa upasargane sahana na karI zakavAthI kolAhala kare che. tyAre deva mAyA vikurtI AkAzamAM uDI jAya che. tyArabAda cullazataka prAyazcita le che ane ane pratimA dhAraNa karI anazana svIkArI samAdhi maraNa pAmI saudharma kalpanA aruNasidhdha vimAnamAM utpanna thAya che. tyAMthI AvI mahAvideha kSetramAM utpanna thai sidhdha thaze. ane sarva duHkhono aMta karaze.' kuMDakolika kathAnakaH- te samaye kAMpilyapura nagara hatuM. te nagaramAM sahasrAmravana nAmanuM udyAna hatuM. jitazatru rAjA hato. kuMDaulikane zubha lakSaNothI yukta pUSA nAmanI patnI hatI. te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranuM samavasaraNa racAya che. jemAM kuMDaulika dharma zravaNa mATe jAya che. sAMbhaLIne zrAvaka dharma svIkAre che. pUSA paNa zramaNopAsika caryA svIkAre che. ekavAra tenI pAse deva Ave che ane niyativAdanuM samarthana kare che paraMtu kuMDakolika niyativAdanuM nirasana kare che. te sAMbhaLI deva jato rahe che. pharI bhagavAna mahAvIranuM samavasaraNa tyAM racAya che. kuMDakaulika tyAM dharmazravaNa mATe jAya che. prabhu mahAvIra kuMDakaulikanI prazaMsA kare che. kuMDakaulika dezanA sAMbhaLI dharma jAgarikA kare che. pratimA dhAraNa kare che. anazana svIkArI samAdhi maraNa pAmI 4 palyopama jeTalI sthitivALA aruNaja vimAnamAM devarUpe utpanna thayo. tyAMthI 326 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvideha kSetramAM utpanna thaI sidhdhi gati prApta karaze.' saddAlaputra kuMbhakAra kathAnaka - te kALe te samaye polAsapura nagaramAM sahassAmravana nAmanuM udyAna hatuM. jitazatru rAjA rAjya karato hato. tyAM AjIvika gozAlakano anuyAyI sadAlaputra nAme kuMbhakAra raheto hato. ekavAra eka deva pragaTa thAya che ane prabhu mahAvIranI prazaMsA karI cAlyo jAya che. saddAlaputra zramaNa bhagavAna mahAvIranA samavasaraNamAM dharmazravaNa mATe jAya che. ane bhagavAna mahAvIrane potAnI karmazALAmAM padhAravA AmaMtraNa Ape che. mahAvIra tenA nivedanane svIkArI jAya che. tyAM banAvelA vAsaNa joI temaNe sAlaputrane pUchyuM, "A vAsaNa kevI rIte banyA?" tyAre sAla putre kahyuM A badhA vAsaNo mATI lAvI cAkaDe caDhAvI pachI banyA. tene kahyuM A badhA bhAva-thanArA kAryo niyata nizcita che. prabhu mahAvIre kahyuM ke A vAsaNone koI corI le, chinna-bhinna karI nAkhe, phoDI nAkhe to tuM e puruSane zuM daMDa Ape? tyAre e kahe che ke ene phaTakArIza, mArIza, bAMdhI daIza. tyAre bhagavAna mahAvIre kahyuM ke, A bhAvo niyata che to koI corI le to tuM te puruSane mArI zakato nathI, agara tuM mAre che to tuM ja kahe ke utthAna, baLa, vIrya, pauruSa, parAkramanuM astitva nathI. e tAruM kathana mithyA che. A vAta sAla putrane utarI gai te gRhastha dharma svIkAra kare che. have gozAlaka tene potAno punaH anuyAyI banAvavA jAya che. eNe jyAre joyuM ke sadAlaputra zramaNa mahAvIrane anusare che. te joI gozAlo mahAvIranA guNagAna gAya che. mahAvIra sAthe vivAda karavAmAM gozAla samartha nathI. AthI gozAlaka tyAMthI cAlyo jAya che. sadAla putra dharma jAgarikA kare che. devakRta upasarga thAya che paNa te samabhAva pUrvaka sahana kare che. paraMtu tenI bhAryA para maraNAMta upasarga sahana na thatAM kolAhala kare che. ane deva mAyA vimurtI cAlyo jAya che. sAla putra prAyazcita kare che. ane pratimA dhAraNa kare che. sAla putra anazana karyuM ane samAdhi maraNa pAmI devalokamAM jAya che. tyAMthI mahAvideha kSetramAM utpanna thaI sidhdha thaze ane sarva duHkhono aMta karaze." mahAzataka gAthApati kathAnaka - rAjagRha nagaramAM zreNikarAjA rAjya karato hato. tyAM mahAzataka nAmano gRhastha raheto hato. tenI patnI revatI hatI. mahAzataka dhanADhya hato. ekavAra prabhu mahAvIranuM samavasaraNa racAya che. mahAzataka dharma zravaNa karavA tyAM jAya che. sAMbhaLIne gRhastha dharma svIkAre che. jyAre tenA patnI revatI mAMsa-madya AdinuM sevana kare che. rAjagRha nagaramAM amAri-ghoSaNA thaI chatAM te mAMsamaghanuM sevana choDatI nathI. 327 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavAra mahAzataka dharma jAgarikA kare che. tyAre revatI tenA para anukULa upasarga kare che. tyAre aDaga mahAzataka AgaLa revatI upekSita thai je dizAmAM AvI hatI pAchI te dizAmAM gai. mahAzataka pratimA dhAraNa kare che anazana svIkAre che. mahAzatakane avadhijJAna thAya che. revatI dvArA punaH tenA upara upasarga thatAM te revatInuM maraNAntara narakamAM gamana thaze ema kahe che. je sAMbhaLI revatI bhayabhIta thAya che ane vyathita thai rogathI pIDita te ratnaprabhA nArakImAM coryAsI hajAra varSanA AyuSyavALA narakamAM nArakarUpe utpanna thai. bhagavAna mahAvIra mahAzataka pAse gautamane mokale che ane gautama mahAzatakane prAyazcita karavA kahe che. mahAzataka AlocanA le che ane eka mAsanI saMlekhanA dvArA aruNAvatuMsaka vimAnamAM devarUpe utpanna thayo. tyArabAda mahAvideha kSetramAM te sidhdha thaze. budhdha thaze. ma letikApitA kathAnakaH- te kALe te samaye zrAvastI nAmanI nagarI hatI. tyAM koSThaka nAmanuM caitya hatuM ane tyAMnA rAjAnuM nAma jitazatru hatuM. tyAM dhanADhya zrAvaka letikApitA raheto hato. ekavAra bhagavAna mahAvIranuM samavasaraNa tyAM racAya che ane letikApitA dharmazravaNa mATe jAya che. dharmazravaNa karyA bAda gRhastha dharma svIkAre che. tenI patnI phAlgunI paNa zramaNopAsika bane che. ekavAra letikApitA dharma jAgaraNa kare che pratimA dhAraNa kare che. anazana karI samAdhi maraNa pAmI saudharma kalpanA aruNakIla vimAnamAM devarUpe utpanna thayo. tyAMthI Ayu kSaya karI mahAvideha kSetramAM utpanna thai sidhdha, budhdha thaze. 57 zaMkha ane puSkalI kathAnakaH- te kALe ne samaye zrAvastI nagarI hatI tyAM zaMkha zramaNopAsaka ne utpalA nAme patnI hatI. te nagarImAM puSkalI nAme dhanADhya zrAvaka paNa raheto hato. ekavAra zramaNa bhagavAna mahAvIranuM samavasaraNa racAya che ane tyAM dharmazravaNa karavA zaMkha jAya che. dharma zravaNa karyA bAda eka divasa zaMkha pauSadha kare che. madhya rAtrie dharma jAgaraNa karatA zaMkha saMkalpa kare che ke prabhu mahAvIrane vaMdana karI pachI pAraNuM karaze. tyArabAda te dharma jAgaraNa karI anazana karI samAdhi maraNa pAmI deva bane che. tyAMthI Ayu pUrNa thatAM mahAvidehamAM utpanna thai sidhdha banI sarva duHkhono aMta karaze. pa je vyakita koi Apta puruSanA sidhdhAMtane mAnavA chatAM koi vizeSa bAbatamAM Agraha ke abhinivezapUrvaka virodha kare ane pachI potAnA durAgrahane kAraNe pote eka alaga matano pravartaka banI bese che tene nindava kahevAmAM Ave che. 328 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM AvI jAtanA sAta pravacana-nDivo nIcenA krame thaI gayA. 1.jamAli- bhagavAna mahAvIranA sarvajJakALamAM 16mA varSe 2.ti gagupta- bhagavAna mahAvIranA sarvajJakALamAM 16 varSa pachI 3. ASADha bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI ra14 varSa pachI 4.acchamitra- bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI rara0 varSa pachI 5.gaMga bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI 228 varSa pachI 6. SaDulaka(rohagupta)- bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI pa44 varSa pachI 7.goSThAmAhila- bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI pa84 varSa pachI sAta nindavamAM gozAlakanI gaNanA thatI nathI paraMtu tene paNa nindava mAnavAmAM Ave che AthI gozAlakanuM kathAnaka paNa mUkavAmAM AvyuM che. A sAta nindavonI utpatti nIcenA sAta nagaramAM thaI hatI. (1)zrAvastI (2)Sabhapura (3)zvetAmbI (4)mithilA (5)dullakAtIra (6)aMtaraMjikA (7)dazapura. jamAli nindava kathAnaka - brAhmaNakuMDagrAma nagaranI pazcima dizAmAM kSatriyakuMDagrAma nAme nagara hatuM. nagaramAM jamAli nAmano kSatriya kumAra raheto hato. badhI rIte te samartha hato. ekavAra prabhu mahAvIra brAhmaNakuMDagrAmamAM Ave che. tyAre jamAli mahAvIranI paryupAsanA kare che. mahAvIra prabhue ardhamAgadhI bhASAmAM dharmopadeza Apyo. je sAMbhaLI jamAli pravajyA grahaNa karavAno saMkalpa kare che. prathama to jamAlinA mAtA-pitA pravajyA grahaNa na karavA kahe che. paraMtu jamAlinI deDhatA joI aMte anumati Ape che. jamAli pravajyA grahaNa kare che. agiyAra aMgonuM adhyayana kare che. temaja caturtha bhakta chaTha, aThama, ardhamAsa, mAsakSamaNa vagere tapa karma vaDe AtmAne bhAvita kare che. ekavAra jamAli dvArA janapada vihAranI prArthanA bhagavAna mahAvIrane karAya che. tyAre prabhu mahAvIra mauna rahyA. jamAli prabhu mahAvIrane vaMdana karI janapada vihAra kare che. ekavAra jamAline dAhanI pIDA thAya che. tyAre te potAnA zramaNa nigraMthone bolAvI temanA mATe zayyA pAtharavAnuM kahe che. tenA ziSyo suvA mATe saMsmAraka pAtharavA lAgyA. tyAre jamAli anagAre atyaMta vyAkuLa thaIne pharIthI nigraMthone kahe che ke "he devAnupriyo! mAre mATe saMstAraka karyo?" tyAre zramaNa nigraMthoe kahyuM-"hA", paraMtu jamAlie joyuM ke zayyA sastAraka taiyAra karyo nathI paNa karAya che. tyAre jamAli anagArane saMkalpa utpanna thayo ke "zramaNa bhagavAna mahAvIra 329 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je pramANe kahe che tema to je kArya kriyamANa te kRta che. paNa ahIM to pratyakSa joi zakAya che ke zaiyA taiyAra karavAmAM Ave che tyAM sudhI taiyAra thaI nathI.'' Ama, jamAli dvArA A maMtavya ziSyo samakSa rajU karatA keTalAka mahAvIra samIpa jAya che. ane keTalAka jamAlinu maMtavya svIkArI tenI sAthe rahe che. jamAli dvArA caMpAmAM bhagavAna mahAvIra samakSa potAnA kevalIpaNAnI ghoSaNA kare che. tyArabAda bhagavaMta gautama jamAline prazna kare che. he jamAli! jo tuM utpanna thayelA jJAna-darzana ne dhAraNa karanAra kevalI thaine vicare che to A be praznonA uttara Apa. he jamAli! loka zAzvata che ke azAzvata? tyAre te jamAli anagAra mauna dhAraNa karI cUpacApa UbhA rahyA. tyAre paramAtmA kahe che ke he jamAli! ghaNA nigraMtha ziSyo chadmastha che teo A praznano uttara ApavA samartha che paraMtu teo 'huM sarvajJa chuM' evuM bolatA nathI. he jamAli! loka zAzvata che. ema paramAtmA tene samajAve che. paraMtu jamAli bhagavaMta mahAvIranI AjJAnuM ullaMghana karI bahAra nIkaLI gayA ane mithyAjJAnavALA te ardhamAsika saMlekhanA vaDe anazana karI kALa karI lAntaka devalokane viSe tera sAgaropamanI sthitivALA philTiSika devomAM devapaNe utpanna thayA. tyAMthI tiryaMca, manuSya ane devanA cAra pAMca bhavo karIne sidhdha thaze ane sarva duHkhono aMta karaze. 5 AjIvaka tIrthakara gozAlaka kathAnakaH te kALe te samaye zrAvastI nagarI hatI jemAM hAlAhalA nAmanI AjIvika kuMbhAraNa rahetI hatI. teNe AjIvaka sidhdhAMtano artha samajyo hato. te e matane mAnanArI hatI. te samaye covIza varSanA dIkSA paryAyavALo gozAla maMkhaliputra hAlAhalA kuMbhAraNanI hATamAM AjIvika saMghathI gherAyelo, AjIvika sidhdhAMta anusAra potAnA AtmAne bhAvita karato viharI rahyo hato. tyAre tenI pAse anya koi samaye cha dizAcaro AvI caDyA. teoe ATha prakAranA pUrvagata (nimitto) ane (navama)dazama mArga (gItanRtya)nI potAnI mati pramANe nirUpaNA karI gozAla maMkhaliputrane zIkhavyA. te zIkhIne gozAlo 'huM sarvajJa chuM' ema kaheto pharavA lAgyo. tyAre gautama svAmI prabhu mahAvIrane A aMge prazna kare che ane mahAvIra dvArA gozAlacaritrano pUrvabhAganuM varNana karAyuM che. A gozAlaka maMkhaliputrano maMkhali nAme maMkha jAtino pitA hato. maMkhaline bhadrA nAmanI patnI hatI. tenAthI tene gozAla nAmano putra thAya che. gozAlaka 330 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajaNavALo thatAM potAnuM svataMtra citraphalaka taiyAra karyuM ane citraphalaka hAthamAM rAkhI maMkharUpe potAne oLakhAvato te pharavA lAgyo. ekavAra bhagavAna mahAvIra nAlaMdAnI vaNakara zALAmAM Ave che tyAre gozAlaka paNa tyAM Ave che. tyAM bhagavAnanA prathama mAsakSamaNanA pAraNe paMca divya pragaTa thayA. tyAre gozAlaka prabhune namaskAra karIne kahyuM ke-he bhaMte! tame mArA dharmacArya huM tamAro-aMtevAsI. A sAMbhaLI prabhu mauna rahyA. tyArabAda bhagavAnanA bIjA, trIjA, cothA mAsakSamaNamAM paNa paMca divya thAya che. pharIvAra gopAlaka ziSyatvanI prArthanA kare che tyAre bhagavAna anumati ApatA nathI. have ekavAra vihAra karatA talachoDa phaLavA vize bhagavAnanA vacanamAM gozAlakane azradhdhA thAya che. teNe te talachoDa ukheDIne pheMkI dIdho chatAM te talanA choDamAM eka sIMgamAM sAta tala utpanna thayA. eka vAra kUrmagrAma nagaramAM vaizyAyana nAmano bAla tapasvI chaThTha chaThThanA tapa karI sUryanI AtApanA laI vicArI rahyo hato tyAre gozAlaka te bAla tapasvI pAse jaIne kahevA lAgyo ke zuM tame muni cho, pAgala cho ke jUnA AzrayadAtA cho? AvuM be traNa vAra pUchatA vaizyAyane zarIramAMthI tejolezyA bahAra kADhyuM. tyAre bhagavAna mahAvIre gozAlakanA rakSaNa mATe zIta lezyAno prayoga karyo. tyArabAda gozAlaka bhagavAna mahAvIra pAse tejovezyA zIkhe che. ane paramAtmAthI chUTo paDI vicare che. badhe te pote jina che ane mahAvIra mithyA che ema kaheto phare che. gozAlaka bhagavAna para Akroza kare che. prabhu mATenA anurAgathI sarvAnubhUtithI gozAlakanuM vacana sahana na thatA vacce bole che ane gozAlaka tenA upara gusse thai tene bhasma kare che. ane pAcho bhagavAnanI niMdA kare che. bhagavAna gozAlakane zIkhAmaNa Ape che. tyAre te bhagavAna upara tejovezyA choDe che. e tejalezyA paramAtmAne pradakSiNA pharI pAchI gozAlakanA zarIramAM pravezI. gozAlaka bhagavaMtane kahevA lAgyo je cha mAsanA aMte pittajvarathI vyApta zarIravALA, dAhathI pIDAtA mRtyu pAmazo. tyAre bhagavAna mahAvIra gozAlakane A pramANe kahyuM, "he gozAlaka! tArA tapanA tejathI Akrata thaIne huM cha mahinAnI aMdara kALa nahi karuM, huM bIjA soLa varSa sudhI jinarUpe sukhapUrvaka vihAra karIza, paNa tuM tArA potAnA tejathI AkrAMta thaIne sAta rAtanI aMdara ja zarIramAM pittajavara pedA thatAM yAvat chaghAvasthAmAM ja kALa karIza.' Ama, gozAlaka je kAma mATe Avyo hato te na sadhAtA ni:zAso nAMkhato cAlI nIkaLyo. tenA saMghamA paNa bheda paDatA keTalAka zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse 331 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyA. A bAju gozAlo potAno dAha maTADavA madyapAna AdinuM sevana kare che. ane sAta rAtri pUrNa thatAM kALa pAmyo. siMha anagArane bhagavAnane thayelA upasargathI khUba du:kha thAya che tyAre prabhu tene AzrvAsana Ape che. prabhu revatI pAsethI auSadha levA siMha aNagArane mokale che ane e letA prabhu nirogI thAya che. gozAlakano jIva mRtyu pAmI ayyata kalpamAM devatArUpe utpanna thaze. tyAMthI mahApa rAjArUpe janma leze. tenuM nAma vimalavAhana paDaze. vimalavAhana nigraMtho prati pratikULa AcaraNa karaze. tyAMthI mRtyu pAmI matsyomAM utpanna thaze. tyAMthI te zastra dvArA vadha karAtAM dAhanI pIDA bhogavIne mRtyu pAmI sAtamI narakamAM utpanna thaze. tyAMthI aneka bhavo karI deDha pratijJa kevalInA rUpamAM mahAvideha kSetramAM utpanna thaze. jyAM potAnA pUrva bhavonuM varNana karatA aneka jIvo A sAMbhaLIne, samajIne, DarelA, saMsAranA bhayathI vyAkuLa banelA daDhapratijJane vaMdana karIne namana karaze, AlocanA karaze. tyAM aneka varSo sudhI kevalI-paryAya pALI AyuSya pUrNa thatAM bhojanano tyAga karI sarva duHkhono aMta karaze.' rAjarSi prasannacaMdra rAjarSi prasannacaMdrane mAtra eka ja putra hato. ekano eka putra bAlyAvasthAvALo hovA chatAM, sthira vairAgyavALA zrI prasannacaMdra rAjAe putrane rAjagAdI upara sthApana karI dIdho. ane pote zrI mahAvIra paramAtmAnI pAse dIkSA lai lIdhI. dIkSA bAda temaNe ugra tapano Adara karyo hato. potAnA kaThina evA paNa karmonI nirjarAne sAdhavAmAM ja e ekatAna banI gayA hatA. emano vairAgya kAco nahi paNa utkRSTa koTino hovA chatAM paNa eka nimittane pAmI e rAjarSi mahA durgAne caDI gayA. paraMtu aniveSa emane mATe gajabano madadagAra nIvaDyo. ekavAra rAjarSi sUryanI AtApanAne sahatA dhyAnastha banyA che tyAre tyAMthI be ghoDe svAro cAlI rahyA hatA. eka ghoDesvAre muninI anumodanA karI paNa bIjA ghoDe svAre kahyuM ke, "A to rAjA prasannacaMdra che. jemaNe potAnA bAlavayaska putrane rAjagAdI para sthApI dIkSA laI lIdhI che paraMtu maMtrIo bALa rAjAne mArI nAMkhaze." A vAkaya sAMbhaLatA ja prasannacaMdranA manamAM yudhdha cAlu thayuM. te duSTa dhyAna upara ArUDha thayA. temaNe to jANe maMtrIo temanI sAme ja rUbarUmAM hoya tema manamAM ne manamAM yudhdha karavA mAMDyuM. talavAranA ghAthI te rAjarSie maMtrIonA TukaDe TukaDA karI nAkhavA mAMDyA. ema karatAM karatAM potAnA zastro khUTI gayA eTale potAnA mAthA upara rahelA TopathI paNa bAkInA maMtrIone mArI nAMkhavAno temaNe vicAra karyo. e 332 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArathI Topa levAne mATe temaNe jevo hAtha nAMkhyo, ke tarata ja potAnuM cAritra yAda AvyuM. ema cAritra yAda AvatAnI sAthe ja, rAjarSie vicAryuM ke "rodra dhyAnano anubaMdha karanAra mane dhikkAra ho, meM to badhAya prakAranI mamatAno tyAga karelo che. eTale mAre putranI sAthe paNa kAMI nisbata nathI. ane maMtrIonI sAthe paNa kAMI nisbata nathI." A pramANe vicAratAM, vicAratAM temaNe potAnA upara jAmI javA pAmelI mohanI sattAne phagAvI dIdhI. temaNe potAnA AtmAne punaH vivekamAM sthApita karI dIdho. potAnAthI thai gayelA pApathI pratikramavAnI kriyAne zarU karI dIdhI. bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmA jANe ke potAnI AMkha sAme ja che- evI kalpanA karI lIdhI. bhagavAnane bhaktipUrNa hRdaye vaMdana karyuM. ane prazasta dhyAnArUDha banI gayA. e dhyAnamAM vadhate,e rAjarSie kevaLajJAnane upAjaryu. Ama aMtamuhUrtamAM sAtamI narakanA badale kevaLajJAnane upAja. AmAM nimitta muniveSa banyo hato. dhanya ho AvA munine! zrI naMdiSeNa muni zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI jyAre A pRthvI talane pAvana karatA rAjagRhI nagarImAM padhAryA tyAre temanI amIsamI mIThI vANI zravaNa karavA nagaranI janatA ToLe vaLI umaTI hatI. magadhAdhipati rAjA zreNika paNa potAnA vizALa parivAra sAthe AvyA hatA, prabhunI eka eka dezanAmAM keka AtmAo bhavasAgara tarI jatA hatA. rAjaputra naMdiSeNa paNa prabhunI madhurI vANI sAMbhaLI verAgI banyo ane dIkSA levA taiyAra thayo. zAsana devIe nA pADI ke dIkSA nA lezo kAraNa ke tamAruM bhogAvalI karma hajI bAkI che. paNa raNe caDhyo laDavaiyo jema pAcho na phare tema vairAgI banelA naMdiSeNe paNa A vAta dhyAnamAM lIdhI nahi ane khuda bhagavAna mahAvIranA varadahaste dIkSA aMgIkAra karI emanA ziSya banyA. dIkSA lIdhA pachI temaNe ugra tapazcaryA AdarI eTaluM ja nahi paNa kAyAnI mAyAne tilAMjalI ApavA emaNe pahADa jevA nirjana pradezamAM viharavA mAMDyuM. teo Atma sAdhanAmAM lIna banyA, Ama chatAM emanuM mana kAbUmAM nahotuM AvatuM. chelle temaNe ApaghAta karavAno vicAra karyo, paNa pAcho vicAra pharyo, ane teo ekadA chaThanA pAraNe nagarImAM vahoravA padhAryA, eka uMco prAsAda nihALI temaNe dharmalAbha ApI praveza karyo, paNa sAmo avAja athaDAyo ke ahIM to artha lAbhanI jarUra che, dharmalAbhanI jarUra 333 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. muni paNa mahAsamartha hatA, labdhidhArI hatA ane temaNe potAnI zakitano paraco Apyo, taraNAnA TUkaDA karyA ane sADA bAra koDa sonaiyAno varasAda thayo. A prAsAda hato eka nipuNa vezyAno, vezyA to A jotAMja dilga banI gaI, munizrI to dharmalAbha ApI cAlavA mAMDyA, tyAM to vezyA uMbarAmAM ADI ubhI rahI ane be kara joDI vinavavA lAgI ke mahArAja! A dhana mAre kAma nahi Ave gADAUMTa bharI, thelA bharI Apa laI jAvo. kAM Apa ahIM rahI jAo. vezyA pachI pUchavuM ja zuM? ene to hAva bhAva ane cALA caskA dvArA muninuM mana AkarSI lIdhuM. ane muni naMdiSaNa ogho ane muhapatti khIMTIe laTakAvI vezyAnA AvAsamAM vasavA lAgyA. bhogAvalI karma udayamAM AvyuM. bhoga bhogavavA chatAM, jaLamAM kamaLa jema nirlepa rahe ema aMtathI teo cArA hatA. emanI e pratijJA hatI ke roja dasa jaNane pratibodha karI pachI ja bhojana levuM. A krama varSa-be varasa nahi paNa, lAga lAgaDha 12 varSa cAlu rahyo. eka divasa nava jaNA pratibodha pAmyA paNa dasamo kemeya samajato nahoto, e hato sonAra. bhojanano samaya thatAM vezyA vinaMtI kare che padhAro svAmInAtha! bhojana ArogavA padhAro. A dazamo to mahAkAmI che. bujhe evo nathI. ane bolatA bolAI gayuM. ke "Aje dasamA tame ja sahI'' naMdiSaNano AtmA phakata vezyAnA ATalA zabdathI jAgI uThyo ane ogho ane muhapatti laI teo punaHsadagurunA samIpe AvyA. hadayanA pArAvAra pazcAttApa pUrvaka-vairAgavAsita bhAvanAthI puna temaNe saMyama aMgIkAra karyuM ane teo tapa-5, kriyAkAMDa, jJAna-dhyAna dvArA pApane pakhALavA lAgyA aMte kALa karI svargalokamAM sIdhAvyA. muni naMdiSaNanI A kathA ApaNane anerI preraNA Ape che. zrI abhayakumAra zrI abhayakumAra pote dharmAsakta rahyA chatAMya, temanA pitAzrI zreNika mahArAjAnuM rAjya calAvatA hatA. temanA haiye saMsAranA sukhanI, rAjyanI spRhA na hatI, paNa mokSanI spRhA hatI ane e mATe dharmanI spRhA hatI. AthI ja, eka vAra jyAre zrI zreNika mahArAjAe zrI abhayakumArane kahyuM kevatsa! have to tuM ja A rAjyano svIkAra kara, ke jethI huM bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAnI sevAnA sukhano roja Azraya karI zakuM!'' tyAre zrI abhayakumAre kahyuM keApa je AjJA karo cho te ghaTita che, paraMtu tene mATe thoDIka rAha juo!" zrI abhayakumAre AvuM eTalA mATe nathI kahyuM ke-taka joIne rAjagAdIe besavuM! 334 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI abhayakumAra pitAnI AjJAnA bhaMgathI paNa DaranArA hatA ane saMsArathI paNa DaranArA hatA. pitAnI AjJAno bhaMga karavo paDe nahi ane potAnA saMsArane chedavAnI potAnI bhAvanA saphaLa nivaDe, evI zrI abhayakumAranI icchA hatI. ATalA mATe ja, temaNe potAnA pitAne thoDIka rAha jovAnI vinaMti karI hatI. potAnA saMsArane chedavAnI potAnI je bhAvanA, tene jo rAjyano svIkAra karavAthI bAdha pahoMce tema hoya, eTale ke- A jIvanamAM temane sAdhupaNAne svIkArIne mokSamArganI ekAnte ArAdhanA karavAnI je bhAvanA hatI, te bhAvanA jo rAjA banavAnA kAraNe saphaLa nivaDe tema na hoya to temane rAjA thayuM ja nahotuM! pitAnI AjJA khAtareya rAjA thaine temane potAnI sAdhujIvanane jIvavAnI bhAvavAne jatI karavI nahotI! jo pitAnI AjJA paNa paLAya ane sAdhujIvanane jIvavAnI potAnI bhAvanA paNa phaLe, e banne zakya hoya to pitAnI AjJAnA pAlana khAtara temane rAjA banavAmAM vAMdho na hato, paNa pitAnI AjJAne pALatAM jo potAnI sAdhujIvananI bhAvanA niSphaLa nivaDe tema hoya, to e mATe zrI abhayakumAre zrI zreNikane je rAha jovAnuM kahyuM te e kAraNathI ja kahyuM. zrAvakane sarva bhAvanAomAM pradhAna bhAvanA sAdhujIvanane pAmavAnI hovI joieH zrI abhayakumAranI A manovRtti samajAya che? suzrAvakonI manovRtti kevA prakAranI hoya, tenuM zrI abhayakumAranA A prasaMgamAM sundara darzana che. zrAvaka mAtApitAnI AjJAne avagaNanAro na hoya; zrAvaka jyAM sudhI zakya hoya tyAM sudhI mAtA-pitAnI AjJAno amala karavAnI ja vRttivALo hoya; potAnA paudgalika sukhano anAdara karIne paNa zrAvaka mAtA-pitAnI AjJAno Adara kare. Avo paNa zrAvaka, jyAre mAtA-pitAnI amuka AjJAno amala karavAnA kAraNe, potAnI sAdhujIvanane jIvavAnI bhAvanAne bAdha pahoMce tema che-ema samajI jAya, tyAre e kare zuM? mAtA-pitAnI AjJAnA pAlanane gauNa banAve ke sAdhujIvanane jIvavAnI potAnI bhAvanAne gauNa banAve? evA samaye to je zrAvaka, mAtA-pitAnI AjJAnA pAlanane gauNa pada ApIne paNa sAdhujIvanane jIvavAnI potAnI bhAvanAne pradhAna pada Ape, te ja zANo zrAvaka kahevAya. paNa Aje to, sAdhujIvanane jIvavAnI bhAvanAnAM ja phAM-phAM che ne? Aje jeTalA zrAvako gaNAya che, AgevAna zrAvako gaNAya che athavA to dharmI tarIkenI jeonI khyAti che, teomAM paNa sAdhujIvanane pAmavAnI bhAvanA anya sarva bhAvanAo karatAM prabaLa hoya, e ema ne ema mAnI levAya evuM che kharUM? anya sarva bhAvanAothI prabaLa bhAvanA sAdhujIvanane pAmavAnI hoya, evA suzrAvako paNa nathI ja-ema nahi; evA bhAgyazALIo ca che; parantu zrAvakasamAjanA moTA bhAgamAM jo anya sarva 335 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAothI prabaLa bhAvanA sAdhujIvanane pAmavAnI hota, to Aje paNa bhagavAnanuM zAsana koi ajaba prakAranA prabhAvano prasAra karanArUM baneluM hota. ghaNo bhAga jo evo hota, to caturvigha zrIsaMghanI jAhojalAlI koi jAdI ja jovAne maLata. A prasaMga levAno hetuH zrI abhayakumAranA A prasaMgane ApaNe eTalA mATe pahelAM lIdho che ke-zrI abhayakumAre dIkSA lIdhA bAda je paristhiti upasthita thavA pAmI, te paristhitimAMthI zrI halla vihallane secanaka hAthI maLavAno prasaMga banyo che. secanaka hAthIne mahArAjA zrI zreNike potAno paTTahasti ja banAvyo hato. paNa saMyogo evA ubhA thayA ke-emaNe te hAthI halla-vihallane ApI dIdho. e vAta upara AvavAne mATe ja A vAta che. 'rAjya levuM ke nahi?' eno bhagavAnane pUchIne nirNaya karavAno vicAraH have zrI abhayakumAre karyuM zuM? te samaye bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmA vicaratA hatA. eTale zrI abhayakumAre bhagavAnane pUchIne ja, 'pitAnI AjJA khAtara paNa rAjya levuM ke nahi?'-eno nirNaya karavAno vicAra rAkhyo. AthI ema samajatA nahi ke-bhagavAna kahe to rAjya levuM, evo zrI abhayakumArane vicAra hato ! bhagavAna te vaLI rAjyane grahaNa karavAnuM kahetA haze? bhagavAna rAjyane levAnuM kahe ke rAjyane paNa choDavAnuM kahe? mahArAjA zrI bharata jevA paNa samaje ke- eTale ke-'rAkhyuM mavatarorlIna'-'rAjya saMsAra rUpI vRkSanuM bIja che' ane bhagavAna evA rAjyane levAnuM kahe, e bane? bhagavAnanI vAta to dUra rahI, paNa sAdhu ya rAjyane grahaNa karavAnuM kahe nahi. saMsAranI koi paNa kriyAmAM jo koi paNa sAdhu bhUlathI paNa anumati ApI de, to te sAdhu pApathI lepAya. to pachI, zrI abhayakumAra jevA samajI ane zraddhALue, bhagavAnane pUchIne ja 'pitAnI AjJA khAtara paNa rAjya levuM ke nahi?-eno nirNaya karavAno vicAra rAkhyo, tenuM kAraNa zuM?' e kAraNane jANavAne mATe, zrI abhayakumAre bhagavAnane zuM pUchyuM che, e ja khAsa jANavA jevuM che. prazna, DahApaNabharyo kahevAya, bhagavAna uttara dIdhA vinA na rahe ane zrI abhayakumArano potAno hetu paNa sare, evI rItie zrI abhayakumAre 336 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnane pUchayuM che. zrI abhayakumAre bhagavAnane e ja mAtra pUchayuM ke- he bhagavan! ApanA zAsanamAM antima rAjarSi koNa thaze ?' enA javAbamAM bhagavAne pharamAvyuM ke-"rAjA udayana." zrI abhayakumAre e paNa jANI lIdhuM ke atyAre rAjA dIkSita thaI cUkelA che. potAne nirNaya karavAne mATe, zrI abhayakumArane paNa ATaluM ja jANavuM hatuM. dIkSA levAne mATenI AjJAnI mAgaNI: bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAnI pAsethI AvIne, potAnA pitA zrI zreNika mahArAjAne zrI abhayakumAre kahyuM ke-he pitAjI! Apa pharamAvo cho tema jo huM rAjA thaIza, to pachI mArAthI muni thavAze nahiH kAraNa ke-zrI udayana rAjA e antima rAjarSi che-ema bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAe kahyuM che. Apa vicAra karo ke-huM jo zrI mahAvIra paramAtmA jevA svAmIne pAmIne ane ApanA jevAnA putrapaNAne pAmIne paNa, mArA bhava rUpa du:khano cheda karI zakuM nahi, to mArA jevo adhama bIjo kayo purUSa gaNAya?" vaLI zrI abhayakumAre kahyuM ke- pitAjI! huM nAmathI to abhaya chuM, paraMtu bhava rUpa bhayathI to huM sabhaya ja chuM; mATe Apa jo AjJA Apo, to huM traNeya bhuvananA jIvone abhayanuM dAna karanArA evA bhagavAna zrI vIra prabhuno Azraya karUM! rAjya to abhimAna rUpa sukhanA hetubhUta che. mAre evuM rAjya joituM nathI, kAraNake-saMtoSa e ja zreSTha sukha che, ema maharSionuM kahevuM che. " zrI abhayakumAranA antaHkaraNamAM sAdhujIvanane jIvavAnI bhAvanA keTalI badhI prabaLa hatI, eno khyAla Avyone? eTale emaNe potAnI IcchA kevI sundara rItie vyakata karI? pitAnI AjJAno anAdara karavA jevuM paNa thAya nahi ane potAnI bhAvanA paNa bara Ave, evA prakAre vAta mUkI che ne? e rAjyane abhimAna rUpa sukhanA hetubhUta mAnatA hatA, eTale ke-viSaya ane kaSAya rUpa sukhanA hetubhUta mAnatA hatA tema ja evA sukhano. tyAga karavAmAM ja sAcuM sukha che, ema mAnatA hatA. rAjyanA sukha saMbaMdhI temanI A mAnyatA, tamane gamI to kharI ne? mohanA jora sAme dharmarAganuM jora phAvyuM: mahArAjA zrI zreNike jyAre joyuM ke-zrI abhayakumAra rAjyane svIkAravAne mATe koI paNa rItie rAjI thAya tema nathI, tyAre temaNe paNa potAnI IcchAne gauNa 337 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banAvI daine, zrI abhayakumAranI sAdhujIvanane jIvavAnI icchAne pradhAna banAvI dIdhI. mahArAjA zrI zreNike, zrI abhayakumArane dIkSA grahaNa karavAnI rajA AnandapUrvaka ApI. mahArAjA zrI zreNikane zrI abhayakumAra pratye jevo tevo rAga nahi hato. zrI abhayakumAre mahArAjA zrI zreNikanAM aMgata temaja rAjya saMbaMdhI keTalAka kAryo to evAM karI ApyAM hatAM ke-bIjo koi ja emanAM e kAryone karI ApI zake nahi; ane jo e kAryo thAya nahi, to ethI mahArAjA zrI zreNikanA manaduHkhAdino pAra paNa rahe nahi, evAM e kAryo hato. zrI abhayakumAra jema ajaba pitRbhakta hatA. tema buddhizALIomAM paNa ajoDa hatA. AvA putrane dIkSA levAnI AjJA Ananda pUrvaka ApavI, e zuM ramata vAta che? mohanA jora sAme dharmarAganuM jora jyAre phAve, tyAre ja A bane ne? mahArAjA zrI zreNike potAnuM pitA tarIkenuM kartavya pALavAmAM kacAza nathI rAkhI, zrI abhayakumAranA ubhaya lokanA hitanI cintA temaNe karI che. jo te saMsAramAM rahe, to temane rAjya ApavAnI icchA hatI ane jo temane saMsAramAM na ja rahevuM hoya to, temane dIkSA paNa harSathI ja apAvavI hatI. pitA banelAoe, A vAta dhyAnamAM levA jevI che ne? tamArAmAMnA ghaNA pitA to che ja, paNa pitA tarIkenA potAnA kartavyano vicAra karanArA keTalA che? tamArAM saMtAno jo bhavabhayathI bhayabhIta banIne saMsArane tajavAne taiyAra thAya, to tame badhA emAM rAjI to kharA putranI ne mAtAnI dIkSA: mahArAjA zrI zreNikanI AjJA maLatAM. zrI abhayakumAre, bhagavAnanI pAse bhAgavatI dIkSAne grahaNa karI. zrI abhayakumAranI pAchaLa, zrI abhayakumAranI mAtA zrImatI nandAe paNa bhAgavatI dIkSA grahaNa karI." zrI sudarzana kAma vijetA banavuM hoya, to bhagavAna zrI jinezvaradevoe pharamAvelA mArganuM AlaMbana grahaNa karavuM joie ane e mArganI ArAdhanA karavAnA lakSyavALA banavuM joie. bhagavAna zrI jinezvaradevoe pharamAvelA mArganI ArAdhanA karavAne mATe paNa, kAmavijetA banavuM e Avazyaka che. kAmathI jItAelo bhagavAne kahelA mArganI ArAdhanAmAM lIna banI zakato nathI. saghaLAMya, mAnuSI ane devI bhogasukho tarapha dhRNAbhAva pragaTe ane eka mokSasukhanI ja tAlAvelI lAge, to ja bhagavAne kahelA mArganI ArAdhanAmAM lIna banI zakAya che. bhagavAne kahelA mArganI ArAdhanA karavAnA abhilASI gRhastho paNa, dhAre to kAmavijetA banI zake che. sva 338. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strInI sAthe bhogane bhogavavA chatAM paNa, jo bhogasukha tarapha dhRNA hoya che, to teo parastrI tarapha najara paNa karatA nathI. gRhasthone mATe, e paNa kAmano vijaya ja che. evAo svastrImAM paNa bhogavyAkuLa bananArA hotA nathI. bhogasukhanI lAlasAe ApaNI keTalI badhI pAyamAlI karI nAkhI che, e vAtane tame samajo ane vicAro. bhogasukhanI lAlasA ja mANasane pApI banAve che. enA tarapha dhuNAbhAva janma ane mokSasukhanI lAlasA pragaTe, to du:kho bhAgavA mAMDe ane sukho sarjAvA mAMDe. je gRhastho bhagavAna zrI jinezvaradevoe pharamAvelA dharmane pAme che, teone mATe kAmano vijaya e bahu sAmAnya banI jAya che. cAritramohanA baLavAna udayanI vAta judI che, bAkI to vakhate ya heye jo bhagavAne kahelo dharma vaselo hoya che, to e bhogI paNa kAmanA kAraNane bhedato hoya che. samyagdarzana guNano mahimA asAdhAraNa che. - bhagavAna zrI jinezvaradevonA dharmane pAmelA gRhastho paNa kevA kAmavijetA hoI zake che, e mATe mahAnubhAva zrI sudarzana zeThanuM udAharaNa yAda karavA jevuM che. zrI sudarzana, bhagavAna zrI jinezvaradevoe pharamAvelA dharmanI zraddhAvALA hatA ane aNuvratadhArI paNa hatA. zrI sudarzana aNuvratadhArI hatA, e sUcave che ke-emane cAritramohano udaya to hato ja, paNa te udaya evo baLavAna nahoto ke- sarvathA viratine pAmavA ja na de; AthI teo sarvavirativALA nahotA banyA, paNa dezaviratipaNAne temaNe svIkAryuM hatuM. zrI sudarzanane kapila nAmano eka purohita mitra hato. zrI sudarzananA guNo upara e AphIna hato. bhagavAna zrI jinezvaradevoe pharamAvelA dharmane pAmelA puNyavAnomAM evA audArya, dhairya, gAMbhIrya Adi guNo hoya che ke-itarane e guNo AkarSyA vinA rahe nahi. bhagavAne kahelA mArganI zraddhA mAtramAM paNa, AtmAnA ghaNA guNone pragaTa karavAnI tAkAta che. kharekhara, zrI sudarzana ja hatA; sudara che darzana jemanuM, evA ja hatA. AthI, temanA aneka guNothI AkarSAelo emano purohitamitra, roja potAnI patnInI pAse zrI sudarzananAM vakhANa karato hato. jyAre jyAre e kapila purohita ghera moDA Avato, tyAre tenI kapilA nAmanI patnI pUchatI ke-"Apa atyAra sudhI kayAM hatA?" kapila kaheto ke- huM mitra sudarzananI sAthe goSThI karavAmAM rokAyo hato." Ama kahIne te zrI sudarzananA rUpanuM, zrI sudarzananI vANInA mAdhuryanuM, zrI sudarzananI buddhimattAnuM ane zrI sudarzananI saumya prakRti AdinuM prazaMsAtmaka varNana karato. 339 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA patinA mukhe zrI sudarzananI AvA prakAranI khUba khUba prazaMsAne sAMbhaLavAnA pariNAme, kapilA zrI sudarzana pratye anurAgavatI banI. kapilAno e anurAga guNAnurAga na hato, paraMtu kAmAnurAga hato. kharekhara, sArI paNa vANI pAtrAnusAra pariName che, enuM A paNa eka javalanta udAharaNa che. kapila jyAre zrI sudarzana pratye guNAnurAgathI AkarSAine bhaktimaya prItivALo banyo hato, tyAre kapilA kAmarAgathI zrI sudarzana pratye prItivALI banI. zrI sudarzananA guNonI prazaMsAe kapilAmAM kAmarAganuM AkarSaNa pedA karyuM, emAM doSa kono? jenAmAM guNAnurAga hoya, tene guNasampananI prazaMsA karavAnuM mana to thAya ja. e prazaMsAne sAMbhaLIne koI avaLacaMDI vRttivALuM bane, to temAM prazaMsA karanAro kare zuM? Avo eka prasaMga Arya vajasvAmIjInA saMbaMdhamAM paNa banyo hato. Arya vajasvAmIjI jema anekAneka guNonA dhAma hatA, tema rUpa paNa temanuM adbhuta hatuM. sAdhvIo e mahApurUSanA guNonI jema prazaMsA karatI hatI, tema temanA rUpanI paNa prazaMsA karatI hatI, kema ke-e mahApurUSanuM rUpa paNa aneka AtmAone dharmazAsana tarapha AkarSanAruM nivaDatuM hatuM. athavA to kaho ke-saMyamI mahApurUSone saghaLuM ya prazaMsanIya banI jAya che. sAdhvIo e mahApurUSanA rUpa ane guNa AdinI prazaMsA karatI hatI, eTale e sAMbhaLIne eka zeThanI putrIne, Arya vajasvAmIjIne ja paraNavAnuM mana thaI gayuM. sAdhvIo e kanyAne ghaNI samajAvI, paNa e kanyA ekanI be thaI nahi. eNe to haTha ja lAdhI ke-"paraNuM to zrI vajasvAmIjIne ja paraNuM.' have AmAM sAdhvIono doSa kaDhAya?' evI prazaMsA kema karI, ke jethI zeThanI putrIne Arya vajasvAmI sAthe paraNavAnuM mana thaI gayuM?' ema kahevAya? tyAre "sAdhvIoe mahApurUSonA rUpanI prazaMsA nahi ja karavI joIe"-ema paNa kahevAya? nahi ja. sAdhvIono Azaya zo hato ? e mahApurUSa potAnA rUpathI paNa upakAra karI rahyA che, enI anumodanA karIne, sAMbhaLanArane e mahApurUSa pratye bhaktivALAM banAvavAM, e ja e sAdhvIono Azaya hato. jo ke- pachI to e zeThaputrI paNa Arya vajasvAmIjInA sadupadezathI saddharmane ja pAmI che; paNa e pahelAM to eNe enA pitAne, ghaNuM ghaNuM dhana laine Arya vajasvAmI pAse jaI paraNavAnI vinaMti karavAnI lAcAra hAlatamAM mUkI dIdhA hatA. eTale, sArI paNa vANI sArA pAtra rUpa AtmAonA haiyAmAM ja sArI asarane nipajAvanArI nivaDe che. kapilA to have zrI sudarzanano saMga sAdhavAnI taka zodhavA lAgI. enA pati kapilane, kapilAnI A kAmavedanAnI khabara nathI. AvA kuTIla haiyAnI strIo to 340 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAyaHevI kuzaLa hoya che ke-patine kadAca potAnI patnI mahApativratA che evuM lAgyA kare, e to koi avasare enA pApano ghaDo phuTe, tyAre, eno aMdhApo TaLe to TaLe ! eka vAra kapilane koi khAsa kAmasara acAnaka bahAragAma javAnuM thayuM. zrI sudarzanane maLIne potAnA bahAragAma javA viSenI khabara paNa ApI zakyo nahi. kapila bahAragAma gayo, eTale kapilAne thayuM ke-ghaNA divasothI haiyAmAM samAvI rAkhelI abhilASAne pUrNa karavAno Aje ThIka ja avasara AvI lAgyo che. Aje sudarzanane ahIM lAvIne, enA saMganA raMgano umaMga mANuM !' Avo nirNaya karIne, kapilA tarata ja zrI sudarzananA ghare gai ane zrI sudarzanane kahyuM ke-'ApanA mitrane tAva Avyo che, tethI Apane te bolAve che. Apane teDavAne mATe ja huM AvI chuM. Apa jarA paNa moDuM karo nahi, kAraNake- ApanA vinA emane eka kSaNa cena paDatuM nathI.' potAnI pApavAsanAne saphala banAvavAnA hetuthI kapilA kevuM asatya bole che? eka pApanI vRti aneka pAponI sarjaka banI jAya che. pApa kevuM bhUMDuM che? ene sevavAne mATe paNa aneka pApono Azraya levo paDe ane ema aneka pApono Azraya levA chatAM paNa, jo puNyano yoga na hoya, to dhAryuM dhULamAM maLe; mATe puNyano yoga hoya to dhAryuM thai jAya, paNa e zuM kahevAya? jenI kharI sahAya teno droha ane tenA duzmananuM poSaNa! puNyanI sahAye pApa AcaravuM, e zuM che? puNyano doSa ja che ne? ane pApa e puNyanuM duzmana gaNAya. eTale pAparUpa duzmananuM poSaNa ja karyuM gaNAya ne? paNa viSayasukhonA bhogavaTAmAM ja sukhanI kalpanA karI beThelAone to, game teno droha karavAnuM paNa mana thAya, emAM navAi nathI. zrI sudarzana to, kapilAe kahelI vAtane sAcI ja mAnI le che. te kahe che ke-'mane AvI khabara nahotI' Ama kahIne zrI sudarzana tarata ja potAnA saghaLA ya kAryane paDatuM mUkI de che ane potAnA mitrane ghare Ave che. mitranI pAse javAne mATe zrI sudarzana kapilanA gharamAM pese che. jyAM e aMdaranA oraDAmAM Ave che, ke tarata ja kapilA gharanAM bAraNAMne baMdha karI daine, e oraDAmAM Ave che. zrI sudarzana potAnA mitra viSe pUche che. tyAre kapilA kahe che ke-'svAmin! ghaNAM kALathI huM tamArA saMgane icchI rahI hatI. A zayyA ane A mArUM zarIra Apane svAdhIna che. mArI icchAne pUrNa karo!' zrI sudarzana kAMi bolatA nathI. hAlatA nathI ke cAlatA nathI. kevA kaparA 341 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyogomAM pote mUkAi gayA che, eno vicAra kare che. kAmane vivaza banI gayelI kapilAne AvI cAcanA karatI joine, zrI sudarzanane thAya che ke-'bhogasukhanI lAlasA kevI gajabanI che?' zrI sudarzanane mauna ane jaDavat ubhA rahelA joine, kapilA, zrI sudarzananA zarIrane bheTI paDe che; paNa zrI sudarzananA haiyAmAM jarA paNa vikAra pedA thato nathI. zrI sudarzana to ahIMthI chUTavAno upAya ja ajamAvI rahyA che. kapilA potAnA aMgane saMga karavA lAgI, eTale nirvikArapaNe susthira rahelA zrI sudarzane kahyuM ke-'tane koNe AvA udhA cakrAve caDhAvI dIdhI? huM to napuMsaka chuM, paNa tAre A vAta koine ca kahevI nahi.' zrI sudarzananI vAtane sAMbhaLIne kapilA to ThaMDI ja paDI gai. ekadama kSobha pAmI gai. eNe mAnI lIdhuM ke-zrI sudarzana napuMsaka ja che, kAraNake- eNe zrI sudarzananA aMgano sparza karavA chatAM paNa, zrI sudarzana tadna nirvikAra ne nizcala ubhA rahyA hatA. AthI teNIe paNa zrI sudarzanane kahyuM ke-'tamAre paNa mArA A duSkAryanI vAta koine ya kahevI nahi.' Ama kahIne, hatAza banI gayelI kapilAe, zrI sudarzanane potAnA gharanI bahAra kADhyA ane zrI sudarzana potAnA ghara tarapha ravAnA thayA. vastuta:zrI sudarzana kAMi napuMsaka ja nahotA; parastrIne mATe ja e napuMsaka hatA; ane ethI emaNe je kahyuM te sAcuM ja hatuM. Ama chatAM paNa, evA avasare AvuM bolavuM e mAcA gaNAtI hoya, to ca vastutaHte mAyA nathI. suvihita ziromaNi, parama upakArI, AcArya bhagavAna zrImad haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe pharamAvyuM che ke'dharme mAyA, no mAyA' e sUtra AvA prasaMgomAM ja baMdhabesatuM thAya che. ApaNe to vicAra e karavAno che ke-e kAmonmatta banIne bhoganI prArthanA karatI kapilA samakSa zrI sudarzana nirvikAra kema rahI zakyA? vikArane pedA thavAne mATenuM e nimitta kAMi jevuM-tevuM nahotuM. paNa upAdAna kAraNano yoga nahi thavAthI ja, e nimitta niSphala nivaDyuM. AvuM nimitta kAraNa maLavA chatAM paNa, upAdAna kAraNano yoga zAthI thayo nahi? ethI ja ke- bhagavAne kahelA mArgane zrI sudarzana bhUlyA nahi. emanI najara bhagavAne kahelA mArganI ArAdhanAnI sAme ja rahI. zrI sudarzana kAMi tyAgI nahotA, bhogI hatA; parantu bhogI hovA chatAMya zrI sudarzananuM lakSya tyAga tarapha ja hatuM. bhogone bhogavavA chatAM paNa, emane 'bhogo bhogavavA 342 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevA nathI ja, paNa choDavA jevA ja che" ema lAgatuM hatuM. bhogone e bhogavatA hatA, te rogane jema bhogavavo paDe tema bhogavatA hatA, kAraNa ke-e samyavruSTi hatA. praznaH samyagdaSTi parastrIne bhogave ja nahi? samyagdarzana ema ja sUcave ke-bhoga tajavA jevA ja che ane parastrI AdinI sAthenA bhoga to vizeSe karIne tajavA jevA che. samyagdarzana AvA bhAnane jIvanta rAkhe. paraMtu jo aviratino tIvra udaya hoya, to parastrIne paNa potAnI anurAgiNI Adi banAvI laIne tene bhogavavAnI lAlasA janme e zakya che. pApathI virAma pAmavA de ja nahi, evA pApakarmano udaya hoya, to sadgaSTi paNa mahApApone sevanAro hoya e bane, paraMtu samyagdarzananI hAjarInA yoge, ene bhogasukha upAdeya to lAge ja nahi. zrI sudarzana to samyagdaSTi hovA sAthe parastrInA tyAgI che ane kapilAe ubhI karelI phasAmaNa vakhate paNa emanI najara jo potAnA svIkArelA tyAga tarapha ja rahI, to bhogI hovA chatAM paNa, e kAmavijetA banIne kapilAthI mukata banI zakayA. A rItie kAma upara vijaya meLavIne zrI sudarzana, potAne ghera AvyA bAda abhigraha kare che ke-"havethI huM ekalo koine ghera jaIza nahi!" zrI sudarzana jevA kAmavijetAe paNa Avo abhigraha kema grahaNa karyo? e mATe ke-nimitta kAraNonI prabaLatAne paNa e samajatA hatA. kharAba nimitto kharAba bhAvane pedA thavAmAM ghaNAM sahAyaka banI jAya che, mATe jeNe sArA rahevuM hoya, teNe kharAba nimittothI bacatA rahevAno ane sArAM nimittono yoga sAdhyA karavAno ja prayatna karavo joIe. Aje keTalAko adhyAtmanA nAme upAdAna kAraNane mahattva ApIne, 'nimitta kAraNonI koI asara ja nathI" evA unmArgane pracArI rahyA che ane tema chatAM paNa teo devadarzana, zAstravAMcana Adi paNa karI rahyA che. koI ema kahe ke-"mArI mA vAMjhaNI che" enA jevo ja pUravAra thAya che. nimitta kAraNanI asara ja na hoya, to devadarzana ane zAstravacana Adi paNa asara upajAvI zake ja nahi, evuM mAnavuM joIe. zrI sudarzana to bhagavAne kahyuM che te mujaba nimitta kAraNonI asarane paNa mAnatA ja hatA ane ethI emaNe kapilAnI kapaTajALamAMthI chUTIne potAne ghera AvyA bAda tarata ja evo abhigraha karI lIdho ke- havethI huM ekalo koine ghera jaIza nahi." kapilAvALA banAvane bacAne keTalAka divaso pasAra thaI gayA. e viSe zrI sudarzane koIne kAMI kahyuM nahi ane kapilA to e vAta uccArI zake evuM hatuM ja nahi; 343 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa kapilAnA manamAM to e vAta rahI ja gaI hatI. ekavAra evuM banyuM ke-rAjAe vasanta RtumAM vasantotsava yojyo. e vasantotsavamAM nagarajanoe paNa javAnuM hatuM. vasantotsavamAM javAne mATe, zrI sudarzananI dharmapatnI manoramA paNa, potAnA cha putronI sAthe gherathI nIkaLI. rastAmAM manoramA potAnA putro sahita jatI kapilAe joi. kapilA purohita patnI hatI, eTale rAjarANI abhayAnI sAthe ja rathamAM besIne te paNa vasantotsavamAM jatI hatI. manoramAno ane zrI sudarzananA putrono dekhAva, paheraveza Adi dhyAna kheMce evAM hatAM. kapilA manoramAne oLakhatI nahotI, parantu manoramAne che chokarAonI sAthe joIne, e koNa che? e jANavAnuM enA manamAM kautuka jAgyuM. kapilAe rANI abhayAne pUchayuM ke-"A strI koNa che? ane A konA putro che?" abhayA rANI kahe che ke- "tuM oLakhatI nathI? sudarzana zeThanI A patnI che ane tenA ja A putro che." kapilA AzcaryamAM DUbI gaI. ene pelI yAda AvI gaI. sudarzane to ene kahyuM hatuM ke pote napuMsaka che. kSaNa vAra vicAra karIne kapilA bolI ke-"gajabanI vAta che. sudarzanane putro che?' abhayA rANI kahe-"emAM Azcarya pAmavA jevuM zuM che?' e vakhate kapilA kahe che ke- "sudarzana to napuMsaka che. meM enI parIkSA karelI che." ema kahIne te potAno anubhava abhayA rANIne kahe che. AvI vAta kevI strI, kevI strInI pAse karI zake? abhayA rANI viSe paNa kapilAe kevuM dhAryuM haze, tyAre kapilA AvI vAta abhayA rANIne kahI zakI haze? AvI vAtane sAMbhaLIne pativratA strIne to kSobha thAya. kapilA pratye durbhAva Ave. ema lAge ke-"AvI strIno saMga mArAthI thAya nahi." ene badale abhayA rANI juduM ja kahe che! rANI abhayA kahe che ke- "sudarzana napuMsaka nathI, paNa tArAmAM ja kuzaLatA nathI. tuM chetarAI. tArI jagyAe jo huM houM to ema chetarAI jAuM nahi. huM kAmonmatta banIne game tevA purUSano hAtha pakaDuM, to te pachI enI tAkAta nathI ke-e kAmAtura bane nahi!" 344 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sAMbhaLIne kapilAne du:kha paNa thAya che ane gusso paNa Ave che. kapilA AvezamAM AvI jaine kahe che ke-1bIjAnI bhUla kADhavI sahelI che. jo tame enI sAthe bhoga bhogavo, to huM jANuM ke tame kharAM catura cho!" abhayA rANIe abhimAnamAM AvI jaIne pratijJA karI ke-"jo sudarzananI sAthe huM ramuM nahi, to mAruM nAma abhayA nahi." che kAMI kahevApaNuM? AvI huMsAtuMzI te hotI haze? zIla, e to strIonuM umadAmAM umadA bhUSaNa che. lAkhkho alaMkArathI ladAelI strI paNa jo zIlahIna hoya, to te zobhAhIna che. zIlasaMpanna strIo to kadI paNa AvI huMsAtuMzImAM paDe nahi. te divasathI abhayArANI cintAtura banI gai. zrI sudarzanane maLavAno koI upAya sujhato nahoto ane jo zrI sudarzanane pote vaza karI zake nahi, to kapilA pAse halakA paDavAno Dara lAgato hato. e cintAmAM ne cintAmAM, te barAbara khAtIpItI paNa nahi. enuM zarIra sukAvA lAgyuM. AthI eka vAra paMDitA nAmanI tenI dhAtrIe tene pUchyuM ke-"hamaNAM hamaNAMthI tame bahu cintAmAM raho cho, to cittAnuM evuM te kayuM kAraNa tamane maLyuM che?" abhayA rANIe ene potAnA haiyAnI vAta kahI. paMDitA kahe che ke-"A tame karyuM zuM? AvuM te paNa levAtuM haze? sudarzana zIlamAM kevo nizcala che, te jANo cho? merU caLe, paNa sudarzana zIlathI caLe nahi. sudarzana parastrI mAtrane potAnI mA jAyI bena gaNe che." abhayA rANI kahe che ke- have evI badhI vAta karavI nakAmI che. je thaI gayuM, te thaI gayuM. have to lIdhelA paNane pAra pADyuM ja jhaMpuM. tuM mane mAtra eTalI ja madada kara ke game tema karIne paNa e sudarzanane tuM ahIM laI Ava. e ahIM AvyA pachInuM badhuM huM saMbhALI laIza." paMDitAe kahyuM ke-"koIka parva divase vAta." A pachI rAjyayojita kaumudI mahotsava Avyo. rAjAe paDaha vagaDAvIne nagaranAM saghaLAM ca strI-purUSone kaumudI-mahotsavamAM bhAga levAne mATe vanamAM AvavAnI AjJA karI hatI ane pote paNa antaHpura sahita vanamAM javAnI taiyArI karI hatI. e divase caturdazI tithi hatI, eTale e parva divase zrI sudarzanane pauSadha karavAno hovAthI, rAjAnI anumati meLavIne zrI sudarzana devakulamAM gayA ane tyAM pauSadha laine kAyotsargamAM sthira banyA. 345 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitAne A vAtanI khabara paDI gaI. abhayA rANInI pAse AvIne teNIe kahyuM ke-Aje tame paNa vanamAM jazo nahi. Aje ghaNI sArI taka che ane AvI taka pharIthI maLaze nahi." AthI abhayA rANIe paNa potAnI tabiyata nAdurasta hovAnuM bahAnuM kADhIne rAjAnI saMmati meLavI lIdhI ane mahelamAM rahI gai. paMDitAe have eka yukti racI, kAraNake-antapuranA paheregIrone chetarIne zrI sudarzanane mahelamAM laI javA hatA. yakSanI pratimAne mahelamAM lAvavAno teNe dekhAva karyo. pahelAM to paheregIroe tapAsa karI, paNa pachI vizvAsa besI gayo eTale upekSA sevavA mAMDI. paheregIronI upekSAno lAbha laine, zrI sudarzanane zibikAmAM nAkhIne, te paMDitA te zibikAne rANI abhayAnI pAse lai AvI. zrI sudarzanane kAyotsarga svIkAryo hato, eTale e game tevo upadrava Ave to paNa nizcala rahevAnA ja lakSyavALA hatA ane ethI ja paMDitAne Ama karavAmAM phAvaTa AvI gaI hatI. zrI sudarzanane abhayA rANInI pAse mUkIne, pote kabUleluM kArya pUrU thaI gayeluM hovAnA kAraNe, paMDitA tyAMthI ravAnA thaI gaI. pachI abhayAe kAmakaLA ajamAvavA mAMDI. jenuM varNana ziSTajanothI thaI zake nahi, evI aneka yuktiprayuktio abhayA rANIe ajamAvI; paNa zrI sudarzana to kAryotsargamAM hatA. eTale eka muDadAnI jema nizcaSTa ja rahyA. ahIM paNa vicAra karavA jevo che. zrI sudarzananI pAse bhoga bhIkha mAMgI rahyA che. tamArI pAse bhoga bhIkha mAge che ke bhoganI pAse tame bhIkha mAgo cho? sArA ya jagatane pAgala banAvI mUkanAra kAma, abhayA rANInA rUpamAM, zrI sudarzananI pAse prArthanA karI rahyo che. zambha, svayambha ane harine dAsa banAvI devAnA sAmarthyavALo kAmadeva, zrI sudarzananI pAse dInadAsa banI gayo che. bhagavAne kahelA mArganA lakSyavALA bhogI gRhasthonI pAse paNa kAma jo ATalo kamatAkAta hoya che, to khuda bhagavAna ammara hoya emAM navAI zI che? jenA bhakto paNa AvA kAmavijetA hoya, te bhagavAna pote kAmarahita hoya, e to ApoApa siddha thaI jAya che. zrI sudarzananuM lakSya jo eka mAtra bhagavAne kahelA dharma tarapha na hoya, to A saMyogo kAMI jevA-tevA nathI. bhoganI prArthanA karanAra, yukti-prayuktithI manAvavA mathanAra, dInatA dAkhavanAra, kAmanI anicchA chatAM ApameLe aMga samarpaNa karanAra koI sAmAnya strI nathI, paNa rANI pote ja che! ekAnta che ane rAtrino samaya che. rANI rIjhe to ghaNo phAyado thavAno saMbhava che ane khIje to khUna thavAno saMbhava paNa che. ATaluM chatAM ya, zrI sudarzana to potAnA kAyotsargamAM ja susthira rahe che. 346 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre abhayA rANInuM pote, prIti batAvavAthI kAMI saryuM nahi, eTale teNIe bhIti batAvavA mAMDI; paNa prItinI jema bhIti paNa niSphala ja nivaDI. have rANIne bhaya lAgyo. sApe chachuMdara gaLyA jevI rANInI hAlata thaI hatI. zrI sudarzanane tyAM paNa rAkhI zakAya nahi ane pAchA mokalI de to AbarU javAnI bIka. zrI sudarzana pratye rANIne khUba khUba gusso AvI gayo. rANI vikarALa banI gaI. potAnuM pApa zrI sudarzanane zire nAkhI devAno nirNaya rANIe karI lIdho, potAnA hAthe ja potAnAM vastrone rANIe phADI nAkhyAM. potAnA zarIre teNIe potAnA nakhothI ja valurA bharyA. AvezamAM ne AvezamAM zrI sudarzanane rANIe kahyuM ke have tuM jo, ke mane tarachoDavAnuM phaLa tane kevuM maLe che!" ane ema kahIne rANIe rADo pADavA mAMDI; doDo, doDo bacAvo; A duSTa pApI mArI lAja lUMTI rahyo che.' rANInI AvA prakAranI rADone zrI sudarzane sAMbhaLI, te chatAM paNa e calacitta banyA nahi. kAma to emane kAyotsargamAMthI calita karI zakyo nahi, parantu bhaya paNa emane muMjhavI zakyo nahi. nahitara A kevo viSaya prasaMga che? kAramuM kalaMka lAge ane aMte jIvathI paNa jAya. rANInI rADone sAMbhaLIne, mahelanA paheregIro doDI AvyA. zrI sudarzanane pakaDIne e paheregIro rAjAne bolAvI lAvyA. rAjA AvIne rANIne pUchavAne badale zrI sudarzanane pUche che ke-"zuM banyuM che. te kahe!" rAjAne, rANI karatAM paNa zrI sudarzana upara vadhAre vizrvAsa che, ema AthI jaNAI Ave che; paNa zrI sudarzana kAMI ja bolatA nathI. kema? eka to kAyotsargamAM che ane bIjI vAta e paNa che ke- sAcI hakIkata kahevAthI rANInuM AvI bane tema che. eka jIvanA nAzanA bhoge ja pote bacI zake tema che. pote nirdoSa che. sarva doSa mAtra rANIno ja che, chatAM paNa potAnA nimitte rANInI hiMsA thAya tema hovAthI, tevuM nahi thavA devAne mATe, pote mauna rahIne, potAnA yazano ane potAnA jIvitano bhoga ApavAnuM zrI sudarzana pasaMda kare che. ahiMsaka manovRttino A kevo sundara namuno che? zrI sudarzana kAMI bolatA nathI. eTale rAjA paNa zrI sudarzanane doSita mAnavAne prerAya che. zrI sudarzanane doSita mAnavAne prerAyA pachI to, rAjAne paNa ghaNo krodha Ave che. atyAcAra ane te ya potAnI rANI upara e sAmAnya gunDo kema lAge? rAjA potAnA karmacArIone hukama kare che ke-"Ane zaheramAM pheravIne, AnA pApanI pUrepUrI jAherAta karIne, Ane zULIe caDhAvI do!" 347 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjapurUSo zrI sudarzanano gajabano phajeto kare che. zrI sudarzana badhuM ja jue che ane sAMbhaLe che, chatAM potAnAM karmonI nirjarAne sAdhavAmAM dhIra ane vIra banelA e mahApurUSa, eka harapha paNa uccAratA nathI. emanI dharmapatnI manoramAne kAne A vAta jAya che. e nirNaya kare che ke-'mArA svAmImAM A saMbhave ja nahi.' tarata ja te paNa jyAM sudhIne mATe potAnA patino chUTakAro thAya nahi, tyAM sudhIne mATenA kAyotsargano svIkAra kare che. rAjapurUSo zrI sudarzanane nagaramAM pheravIne nagara bahAra lai gayA ane zrI sudarzanane zUlIe caDhAvyA. tyAM to zrI sudarzananA puNyabaLe AkarSAelI zAsanadevIe zUlInuM svarNamaya siMhAsana banAvI dIdhuM. pUrva bhavomAM karelA azubha karmanA udayathI, zrI sudarzana jevA tadna nirdoSa ane zIlasaMpanna purUSanI upara paNa AvI Aphata AvavA pAmI; parantu e mahApurUSa vivekI hatA, to temaNe A Aphatane evA samabhAvathI veThI ke-ethI e pApakarma khapI javA sAthe, bIjAM ghaNAM ghaNAM pApakarmonI thokabaMdha nirjarAne teo sAdhI zakayA. A nimitte, temanA virAgabhAvane khUba ja uttejita karyo, temanuM rAjAe to ghaNuM bahumAna karyuM, parantu temaNe to saMyamano ja svIkAra karyo. e mahApurUSe evI sAdhanA karI ke- kevalajJAnane upArjIne AyuSyane aMte e mukti e pahoMcyA. temanI dharmapatnI zrImatI manoramA paNa, saMyamane sAdhI, kevalajJAnane upArjI, mokSe pahoMcyAM. bhagavAna mahAvIranI aitihAsikatA jaNAvatA zrI mULazaMkara prA.bhaTTaH "AcArAMgamAM spaSTa karyuM che ke bhagavAna mahAvIrano jIva aSADha sudI chaThThane divase u.phA.nakSatramAM prANata nAmanA dezamAM devalokamAMthI AyuSya pUrNa karI brAhmaNa kuLamAM devAnaMdA kukSimAM cyavana pAme che.'1 'kalpasUtra'mAM jaNAvyA mujaba bhaga.mahAvIra A samaye mati, zruta, avadhi traNe jJAna dharAvatA hatA. A vAta badhA tIrthaMkaro mATe samajavI. devanendra muni zAstrInA grantha 'bha.mahAvIraH eka anuzIlana'mAM jaNAvyuM che ke jaina paraMparAmAM tIrthaMkarano janma kSatriya kuLamAM thAya che anya kuLamAM nahi. 'triSThizalAkA puruSa caritra'mAM kahevAyuM che ke devAnaMdA zayanAgAramAM ArAmathI sUtI hatI tyAre 14 magaMlakArI svapna tenAM mukhamAMthI bahAra sarI paDyA. AthI te 348 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAgI gaI ane rudana karavA lAgI ke tenA garbhanuM apaharaNa thayuM che. caupanna mahApuruSa caritra, mahAvIra cariya, kalpasUtra, Avazyaka cUrNi Adi graMthomAM mahAvIrano eka dilacaspa prasaMga varNavAyelo che. garbhamAM potAnA halanacalanathI mAtAne kaSTa thaze e vicAre bhagavAna nizcala banI gayA ane jyAre trizalA mAtAne garbha aMge kuzaMkAo thaI tyAre mahAvIre avadhijJAnathI mAtA tathA anya saune zokAtura joyA ane pharIthI spaMdana cAlu karyuM ane pratijJA karI ke, "mAtApitA jIvita haze tyAM sudhI dIkSA aMgIkAra karIza nahi." bhagavAna mahAvIrano jIva jyArathI garbhamAM Avyo tyArathI dhana-dhAnya, maitrI, Adara Adi darekamAM vRdhdhi thatA joI pitAe temanuM nAma vardhamAna rAkhyuM. AvA ullekha sUtrakRtAMga, paumacariyuM, harivaMza, uttarapurANa vageremAM prApta thAya che. A uparAMta bhagavAna mahAvIranA sanmati, kAzyapa, jJAtaputra, vaizAlika, videha evA nAmono ullekha maLe che. munizrI devendrajI, mahAprajJajI AdinA abhiprAya mujaba temaja Agama graMthonA AdhAre gRhasthAzramAM prAya: vardhamAna nAmathI oLakhavAmAM AvyA che. mahAvIra nAma pachI paDyuM. bIjA anya nAmo sAhityakAro dvArA ApavAmAM AvyA che. janma sthAna :- Agametara sAhityamAM vaizAlI che. AcArAMgamAM vaizAlI pAse Avela kuMDapura che. paumacariyuM, Avazyakanikita, AvazyakacUrNi, mahAvIra cariyuM, kalpasUtra, Avazyaka haribhadrIyAvRtti vageremAM janmasthAna kuDapura che. pUrva bhavoH- mahAvIrano sarva prathama paricaya AcArAMga ane kalpasUtramAM sAMpaDe che. A graMthomAM temanA pUrvabhavono ullekha nathI. zvetAmbara paraMparAnA graMthomAM mahAvIranA sattAvIza ane digaMbara paraMparAnA graMthomAM temanA tetrIza bhavonuM varNana bhagavAna mahAvIra vizenA ullekho vividha graMthomAM vividha rIte ApavAmAM AvyA AcArAMga sUtra:- A graMtha jena AcAranI AdhAra zilA rUpa gaNAya che. temAM zramaNa bhagavAna mahAvIranI sAdhanAno ahevAla mahAvIranA mukhethI sAMbhaLavAmAM Avela hoya tema rajU thayela che sUtrakRtAMga, sthAnAMga sUtra, samavAyAMgamAM mahAvIranA jIvana vizenI chUTaka mAhitI prApta thAya che. 349 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatI sUtramAM mahAvIre paMcavratono svIkAra karyo. mahAvIra pUrve nigraMtha dharmanuM astitva, gozAlaka vizenI mAhitI Adi upalbadhdha che. jJAtAdharma kathAmAM mahAvIra ane gozAlakanA sidhdhAMtomAM je bheda che tenuM spaSTa nirdezana che. A pramANe antakRhRdazA, anuttaropapAtika sUtra, vipAka sUtra, aupapAtika sUtra, rAjapraznIya sUtra, niracAvaliyA sUtra, kalpAvataMsikA, puSpikA, uttarAdhyayana sUtra, naMdI sUtra, dazAzruta skaMdha vagere graMthomAM mahAvIra vize vividha hakIkato prApta thAya che. niryukti sAhitya- Avazya niryuktimAM bhagavAna mahAvIranA jIvana saMbaMdhI tera ghaTanAo, kevalajJAnanI prApti, bhAvi gaNadharonAM nAma, temaNe utpanna thayela zaMkAo, zaMkA nivAraNa, dIkSA grahaNa Adi vAto maLe che. prAkRta jaina sAhitya:- caupanna mahApuruSa caricaM, mahAvIracaricaM, tiloyapaNyati vagere graMthomAM bhagavAna mahAvIra vize keTalIka hakIkato ullekhita maLI Ave che. saMskRta jaina sAhitya:- AcArya hemacaMdra likhita triSaSTi zalAkA puruSa caritra, somaprabhAcArya kRta laghutriSaSTi puruSa caritra, paMDita AzAdharajInuM triSaSTi smRti zAstra, meruttuMga racita mahApuruSa carita, padmasuMdarajInuM rAyamallAbhyudaya, amaracaMdra racita caturviMzati jina carita, muni jJAnasAgarajI racita vIrodaya kAvya, guNabhadra racita uttarapurANa, mahAkavi cAsaga likhita vardhamAna ciratam, bhaTTAraka sakalakIrti racita vIravardhamAna caritam vagere graMthomAMthI mahAvIrano jIvana vikAsa khullo thato jAya che. apabhraMza temaja rAjasthAnI sAhityamAM paNa mahAvIra vize mAhitI upalabdha thAya che. Adhunika sAhitya: zrI mahAvIrasvAmI caritra (le.vakIla naMdalAla lallubhAi) mahAvIra kathA (le. gopAladAsa jIvAbhAi paTela) bhagavAna mahAvIra (le.caMdrarAja bhaMDArI) zrI mahAvIra caritra (muni zrI harSacaMdrajI kRta) zrI vardhamAna caritra (le. jJAnacaMdrajI) bhagavAna mahAvIrakA Adarza jIvana (le.cauthamalajI mahArAja) zramaNa bhagavAna mahAvIra (le.muni zrI kalyANavijayajI) 350 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara vardhamAna (le.zrI caMdrarAmapuriyA) tIrthaMkara mahAvIra (le.vijayendrasUri) Agama aura tripiTakaH eka anuzIlana (le.muni zrI nAgarAjajI) bhagavAna mahAvIraH eka anuzIlana (le.zrI devendramuni zAstrI) nigraMtha bhagavAna mahAvIra (le. jayabhikhkhuM) mahAvIra vardhamAna (le. DaoN.jagadIzacaMdra jaina) A uparAMta paNa asaMkhya vartamAna sAhityanA graMthomAMthI mahAvIra vize mAhitI sAMpaDe che. 'bhagavAna mahAvIra itihAsanuM eka evuM vyakitatva che ke jenAthI dArzanika, dhArmika, sAmAjika temaja rAjanaitika kSetra haMmezA prabhAvita thatuM rahyuM che. mahAvIra sau prathama vyakti hatA jemaNe kahyuM ke AtmAnA vikAsamAM dunyavI koinA sahArAnI AvazyakatA nathI.'' vikrama saMvata 1241 kumArapALa pratibodha gujarAtanA caulukya vaMzanA prasidhdha nRpati kumArapAlane jainAcArya hemacaMdrasUrie samaya-samaya upara je rIte jaina dharmanA sidhdhAMtono vividha kathA-AkhyAno dvArA bodha Apyo hato tenuM varNana A graMthamAM che. graMthakAre A graMthanuM nAma 'jinadharmapratibodha' evuM rAkhyuM che. paraMtu graMthanA aMte puSpikA lekhamAM 'kumArapAla-pratibodha' evuM nAma maLavAthI temaja graMthanA viSayano nAmamAtranA nirdezathI khyAla AvI zake te hetuthI kumArapAla-pratibodha e ja nAma pustaka upara aMkita karyuM che. A graMthanI AvRti bhAMDAgAramAMthI maLela tADapatra uparathI taiyAra karavAmAM AvI che. A pustaka bIjo bhAdaravA suda 4nA zukravAre saMvata 1458 khaMbhAtamAM lakhAyeluM che. A samaya pachI lakhAyeluM bIjuM koi tADapatra jaina bhaMDAramAM jovAmAM Avela nathI. A graMthanA racayitA somaprabhAcArya eka suprasidhdha ane sujJAta jaina vidvAna che. temaNe A graMtha vikrama saMvata 1241mAM, eTale kumArapALa rAjAnA mRtyu pachI 11 varSe banAvyo hato. A graMtha prAgvATajAtIya kavi cakravartI zrI-zrIpAlanA putra kavi sidhdhapAlanI vasatimAM rahIne racyo che. tathA hemacaMdrAcAryanA mahendramuni, vardhamAna, guNacaMdra nAme vidvAna ziSyoe atha thI iti sudhI sAMbhaLyo che. 351 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakAra somaprabhAcArya mahAvIranI paTTa paraMparAmAM 43mA naMbare che. A uparAMta temanA bIjA traNa graMtho paNa upalabdha che. jemAM sumatinAtha caritra prAkRta bhASAmAM sADA nava hajAra zloka pramANa che. jemAM jaina dharmanA sidhdhAMtono bodha ApatI purANa kathAo che. bIjo siMdura prakaraNa je somazatakanA nAme paNa oLakhAya che ane trIjo graMtha 'zatArtha kAvya'. A trIjA graMthamAM ekaja zlokanA 100 judA judA artha karavAmAM AvyA che jenA kAraNe vidvAno taraphathI temaneM zatArthikanuM khAsa pAMDityasUcaka upanAma prApta thayuM hatuM. A graMthanA racayitA somaprabha gRhasthAvasthAmAM poravADa jAtinA vaizya hatA. pitAnuM nAma sarvadeva hatuM. somaprabhe kumAravasthAmAM ja jaina dIkSA lIdhI ane tIvra budhdhinA prabhAve samasta zAstrono talasparzI abhyAsa karyo. kumArapAla pratibodhanI racanA graMthakAre mukhya karIne prAkRtamAM karI che. chevaTe saMskRtamAM keTalIka kathAo Apela che. thoDoka bhAga apabhraMza bhASAmAM paNa gUMthAyelo che. A graMtha lakhavAmAM lekhakano uddezya, kumArapALa Adino itihAsa lakhavAno nathI paratuM te vyaktione lakSIne dharmopadeza ApatI eka kathA gUMthavAno che. A graMthamAM saMkSepamAM kumArapALanA jaina dhArmika jIvanano sAra ApavAmAM Avyo che. kumArapALa ane tatkAlIna anyAnya prasidhdha puruSo ke jemano ullekha prasaMgopAta A graMthamAM karavAmAM Avyo che. temanA saMbaMdhamAM vizeSa hakIkato prabhAvaka caritra, prabaMdha ciMtAmaNi, jayasiMhakRta-kumArapALa caritra, cAritra suMdara racita-kumArapALa caritra, jinamaMDana kRtakumArapALa prabaMdha ityAdi graMthomAM temaja phArbasakRta rAsamAlA ane bombe gejheTIara Adi arvAcIna aitihAsika graMthomAM yathAjJAta pragaTa thayelI che. kumArapALanA dhArmika jIvananA saMbaMdhamAM tenA samakAlIna evA traNa lekhakonA lakhelAM varNano maLI Ave che. (1)kumArapALa caritramAM ane mahAvIra caritramAM tenA saMbaMdhamAM saMkSipta varNana karyuM che. temanA dharmaguru hemacaMdrAcArya, (ra)kavi cazapAla jemaNe moharAja parAjaya nAmanuM nATaka kumArapAlanA AdhyAtmika jIvanane anulakSIne racyuM che, (3)somaprabhAcArya racela kumArapALa pratibodha. A traNeya lekhakonA kathana uparathI jaNAya che ke kumArapALa e parama dhArmika jaina rAjA hato. tene jaina dharma upara pUrNa zradhdhA hatI. jaina dharmano prabhAva sthApavA teNe banatA prayatno karyA. teNe anya dharma upara kyAre paNa abhAva prakaTa nahato karyo. 352 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka prajApAlaka rAjA tarIke te dareka dharma upara samAna bhAva ja rAkhato hato. 77 varSa pahelA A graMtha muni jinavijayajI dvArA saMpAdita thaIne prakAzita thayelo. temAM rahelI truTione dUra karI graMthanuM prakAzana zrI zrutajJAna prasAraka sabhA dvArA thayuM. | hemacaMdrAcArya ane kumArapALanA jIvana tathA kAryone samajavA mATe bIjA koI paNa sAhityaka sAdhanonI apekSAe kumArapALa pratibodha e vadhu prAcIna, vyavasthita ane pramANabhUta che. pAMca prastAvanA yukta A graMthamAM - prathama prastAvamAM mULadeva kathAnaka (pA-9) yazobhadranRpane vairAgya utpati (pA-19) hemacaMdrasUri kathA (pA-ra5) ahiMsA mATe amarasiMha kathA (pA-27) dAmannaka kathA (pA-33), abhayasiMha kathA (pA-39) kunda kathA (pA-48), dhUta naLa kathA pA-pa5). pAridArika pradyota kathA (pa-88), vezyA vyasane azokakathA (pA-95) madyapAne dvArikAdAha-yAdava kathA (pA-104) paradhana karavA vize- varuNa kathA (pA-120) bIjA prastAvamAM - devapAla kathA (deva pUjA mATe) (pA-130), maNicUDa kathA (pA-137) padmotara kathA (pA-145), dIpazikha kathA (pA-153) pradezI nRpakathA (pA-163), lakSmI kathA (pA-169) guruvirAdhanA para kUlavAla kathA(pA-178), gurubhakata, saMpratikUpa kathA (pA-187) 353 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjA prastAvamAM: supAtradAnamAM caMdanabALA kathA (pA-ra03) dAna mATe dhanya kathAnaka (pA-ra14), kurucaMdra kathA (pA-rarara) kRtapuNya kathA (pA-230), rAjapiMDamATe bharatacakrI kathA (pA-237) zIlavrata mATe zIlavatI kathA (pA-ra48), mRgAvatI kathA (pA-258) tArA kathA (pA-ra66), pati bhakta jayasuMdarI kathA (pA-275) tapasi rukamaNI kathA (pA-285), pradyumnazAMba kathA (pA-293) dharmayaza dharmaghoSa kathA(pA-302), labdhi pragaTa karavA para viSNukumAra kathA (pA-311), bhAvanA mATe prasannacaMdra kathA (pA-320), zAla-mahAzAla kathA (pA-330), ilAputra kathA (pA-337), jaya-vijaya kathA (pA-344) cothA prastAvamAM: prANAtipAta viramaraNa mATe zivakumAra kathA (pA-353) mRSAvAda viramaraNa mATe makaradhvaja kathA (pA-362) adattAdAna viramaraNa mATe datta-saMkhyAyana kathA (pA-370) parastrIgamana mATe purandara kathA (pA-377) parigraha parimANa mATe harivikrama kathA (pA-388) divrata mATe subadhu kathA (pA-395) bhogopabhoga vrate jayadratha kathA(pA-402) tRtIya guNa vrate puruSacaMdra kathA (pA-413) sAmAyika mATe sAgaracaMdra kathA (pA-420) dezAvagAzika mATe pavanaMjaya kathA (pA-4ra6) pauSadha mATe raNasUra kathA (pa-433) atithi saMvibhAga mATe naradeva kathA (pA-441) 354 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamAM prastAvamAMH krodha upara siMha-vyAghra kathA (pA-449) mAna upara godhana kathA (pA-455) mAyA upara nAginI kathA (pA-461) lobha upara sAgarazreSThInI kathA (pA-470) vikramAditya kathA (pA-496) sthUlibhadra kathA (pA-503) namaskAra mATe naMdana kathA (pA-524) dazArNabhadranRpa kathA (pA-536) kumArapAla nRpa varNana (pA-541) Ama, A graMtha hemacaMdrasUri ane kumArapALanA jIvana caritrane rajU karato mahattva pUrNa graMtha che. vi.saM.1252 amamasvAmI carita A kRtimAM ra0 sargomAM bhAvi tIrthaMkara amamasvAmInuM carita nirUpavAmAM AvyuM che. temAM dasa hajArathI vadhu zloka che. temAM zrI kRSNano jIva AvanArI utsarpiNInA cothA ArAmAM amama nAmanA tIrthaMkara banavAno che enI kathA che. prathama cha sargamAM, jIvadayA upara dAmanna kathA, tenI zithilatA upara zudrakamuni kathA, tenA tyAga upara nimbakamuni kathA, rahasyabheda upara kAjIMgha kathA, mitrakArya upara deDhamitra kathA, pAMDitya upara suMdarI-vasaMtasenA kathA, avAntaramAM lobhanandI, sarvAMgila, sumati, durmati, dyutakAra kunda, kamala zreSThI, satI sulocanA, kAmAMkura, lalitAMga, azoka, brahmacAribhar-bhAryA, durgavipra, tosila rAjaputranI kathAo kahevAmAM AvI che. te pachI harivaMzanI utpati, temAM munisuvrata jinezvaranA pUrvabhavanuM varNana, ilApatirAjanuM varNana, kSIrakadambaka-nArada-vasurAja-parvata kathA, nadghirSaNa kathA, kaMsa tathA prativAsudeva jarAsaMghanI utpati, vasudeva caritra kathA, cArudatta-rudradatta kathA, naladamayaMtI kathA, kuberadeva pUrvabhava kathA Ave che. te pachI neminAthano janma, kRSNa janma, dvArikAracanA, kRSNano rAjyAbhiSeka, rukamaNi vivAha, pAMDava draupadI svayaMvara, pradyumna-zAmba carita, jarAsaMghavadha vagere, rAjImatI varNana, neminAtha dIkSA, dvArikA dahana, kRSNamaraNa, pAMDavazeSa kathA, neminAtha mokSa gamana vagere avasarpithI utsarpiNInuM AvavuM, bhAvijina amamano janma, bAlyAdi varNana, vivAha, 355 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjyAbhiSeka, saMmatinRpa dIkSA, amadIkSA, kevaLajJAna, samavasaraNa, dharmadezanA, samyakatva upara sUrarAjanI kathA, dharma upara rAjaputra pukhasAra, maMtrIputra kSemaMkaranI kathA, aMte amama svAmInA gaNadharonuM varNana, tatkAlIna suMdarabAhu vAsudeva ane prativAsudeva vajajaMgha pachI amama svAmInA nirvANanuM varNana che. kartA:- A kRtinA kartA candragathvIya muni ratnasUri che. A graMthanI racanA vi.saM.12paranA varSamAM pattananagaramAM thaI hatI. A graMthanuM saMzodhana kumArakavie karyuM hatuM. muni ratnasUri pUrNimAmatane pragaTa karanAra zrImAna caMdraprabhasUrinA ziSya dharmaghoSa sUrinA ziSya samudraghoSa sUrinA ziSya hatA. vi.saM.1270 mahAbhArata 1. jaina daSTie mahAbhAratano samaya: jena daSTie bAra ArAnuM eka cakra bane che tene kALacakra kahe che. A cakranA aDadhA bhAgane utsarpiNI kALa kahevAmAM Ave che. anAdikALathI A utsarpiNI ke avasarpiNImAM vizva mAtranuM kalyANa karavAnI amodha zakti dharAvatA ra4-24 tIrthakaro thayA kare che. ane bhaviSyamAM paNa thaze. mahAbhAratano samaya A avasarpiNI kALanA raramA tIrthaMkara nemanAtha bhagavAnano samaya che. eTale ema kahI zakAya ke jaina daSTie mahAbhAratanI kathA 87000 varSa pUrvenI kathA che. 2. ajena daSTie mahAbhAratano samaya: purANakAronA mate dvApara yugamAM mahAbhAratanI ghaTanA banI che. te vakhate kaliyuga AraMbha thayo hato ema kahevAya che. aitihAsikonI daSTie mahAbhAratano kALa i.sa. pUrve 4000 varSe (AjathI 6 hajAra varSa) thayo kahevAmAM Ave che. 3. jaina mahAbhAratanA lekhaka jena mahAbhAratanuM nirUpaNa karyuM che te graMthanuM nAma "pAMDava caritra" che. tenA lekhaka maladhArI zrI devaprabhasUrijI nAmanA jainAcArya che. vikrama saMvata 1270nI sAlamAM A graMtha racyo. jenA mATe temaNe jJAtA dharmakathA, triSaSTi zalAkA puruSano AdhAra lIdho che. A jaina graMtha visaMgatinA kalaMkathI sarvathA mukta che. prakSipta vicAro thI paNa 356 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvathA mukta che. 4. ajaina mahAbhAratanA lekhakaH- vyAsa muni kahevAya che ke gaNezanI sahAyathI vyAsa munie 'mahAbhArata' kathA taiyAra karI. samagra mahAbhAratanA raciyatA ekalA vyAsa nahiM paraMtu vyAsa 'japa' lakhyuM, temanA ziSya vaizampAyane 'bhArata' lakhyuM ane zrIsUtie 'mahAbhArata' lakhyuM chatAM mULa paTakathA vyAsa muninI hovAthI te racayitA che. ajaina pramANe kathA cArTa gaMgA putra bhISma pitAmaha vyAsa zAntanu rAjAnI be patni vyAsa + dAsI vidura (putra) (dAsIputra kahevAyA) vidura dAsIputra hovAthI rAjyAdhikAra prApta na thayo. satyavatI putra citrAMgada RRSi saMbaMdha 1 vicitravIrya vyAsano janma patnIo + aMbikA vyAsa + aMbikA vyAsa + aMbAlikA putra putra! dhRtarASTra kuMtI zApita pAMDuthI putra na thavAne kAraNe deva + kuMtI pAMDava mAdrI `janma 357 7 ambAlikA veda vyAsane mahAbhAratano graMtha pUro karatA 3 varSa lAgyA hatA. pAMDu patio putro pAMca pAMDavo deva dvArA mAddI Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenA mata pramANe kathA cATa mathurAdhIza yadu (yaduvaMza) - zUra kuzAvarta-nareza zauri mathurAdhIza suvIra bhoja vRSNi vagere apakaSNi-subhadrA bIjA aneka putro saMtAno ugrasena, deva, vagere kaMsa, devakI samudravijaya zivAdevI rohiNI jasakumAra kuMtI mAddI(cedidezAdhi5) nemanAtha damaghoSanI patnI | (kaMsanA kAkAnI putrI) devakI subhA(arjunanI patnI) mahArAjAnI bena mAddI te pAMDanI patnI | abhimanyu pati patnI ne virATa*sudeSNA [ saMtAno | bhAi uttamakumAra:bena uttarA sudeSNAno bhAI kIcaka AdinAtha putra-mahArAjA kuru (kuru vaMza) hasti (tenA nAmathI hastinApura) sumbarAja Fkuni gaMdhArI vagere [baMdhAra rAjA) ATha kanyAo | asaMkhya pATa-(sanata, zAMtinAtha, * kuMthunAtha, aranAtha, vagere) | kAMDilyapurAdhIza pada dropadI zAntanunI patnI (gaMgA ane satyavatI) gAMgeya(bhISma) vicitravIrya, citrAMgada traepani aMbAlikA aMbA dhRSTadyumna gokulAdhIza naMda ane yazodA aMbikA 358 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ----traNa pAna--- gokulAdhIza naMda ane yazodA aMbikA aMbAlikA aMbA (pati - patnI) dhRtarASTranA patnI pAMDurUkuMtI,mAddI vidura rAjagRhI nareza jarAsaMgha gaMdhArI vagere ATha kumuda vatI jIvayazA | duryodhana, bIjA 99 1.yudhiSThira nakuLa(devakarAjanI putro ane ra.bhIma sahadeva putrI) patnI duHzalyA 3. arjuna+subhadrA(kRSNanI jayadratha abhimanyu+uttarA parirbhita bahena) rAmAyaNa ane mahAbhArata bhAratanA itihAsa aMgenA graMthamAM sauthI vadhu pracalita graMtho te rAmAyaNa ane mahAbhArata- baMnenA cAritra nAyakone sau potAnA dharmanA Adya puruSa mAne che. (rAma ane kRSNa) (1) baMne graMthano rAgamAMthI janma rAvaNanA kAmarAgathI rAmAyaNa. duryodhananA ahaMkArathI mahAbhArata. kaiyInA putra mohathI rAmAyaNa. dhRtarASTranA putra mohathI mahAbhArata. (ra) saMpa ane kusaMpa saMpano mahimA(rAmAyaNa)- kuTuMbamAM rAma, dazaratha, sItA, urmilAthI hakArAtmaka preraNA. kusaMpano mahimA(mahAbhArata)- kuTuMbamAM dhRtarASTra, duryodhana, zakuni vagere na hovA joie evI preraNA. 359 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) beya dvArA thato bodha baMneya graMtho ekadama virodhI che. * rAmAyaNamAM Adarza (pitA, putra, sAsu, vahukevA hoya tenuM citarAmaNa che. jethI vAMcanAra guNa-vaibhavathI lalacAyA vagara rahe nahi. * mahAbhAratamAM luccAI, kuTutA, nirlajjatA, ApabaDAza vagere avaguNa jovA maLe che. kayAMka to A avaguNonI eTalI badhI parAkASTA jovA maLe ke vAMcaka manomana nirNaya kare ke huM mArA snehIjano sAthe Avo vyavahAra to nahi ja karuM. mahAbhAratamAM krodha, ahaMkAra, tiraskAra, vairavRtti vagerenA ati vikarALa svarUpa batAvyA che. je koIpaNa kALanA samAjane bodha ApavA mATe jarUrI che. mahAbhAratamAM evuM to kaMIka che je yuge yuge samAjane AkarSita kare che. je sanAtana hovA chatAM nityanUtana che. (4) beca dvArA pUrNa thatuM dinacakra rAtre 1ra thI savAre 12 aMdhakArathI prakAza = rAmAyaNa aMtamAM AnaMda prakAzathI aMdhakAra = mahAbhArata AnaMdathI udvega aMtamAM duHkha (5) puruSArtha ane prArabdha rAmAyaNanI kathA puruSArthanI preraNA kare che. mahAbhAratanI kathA prArabdhane (niyati) baLavAna batAve che. mahAbhAratanI kathA kahe che- karmathI virudhdha kazuM ja thaI zakatuM nathI. tame tamArA karmone cUpacApa bhogavo. tenI AgaLa tame ni:sahAya cho. he mAnava! jyAre paNa tamAruM aNadhAryuM lalATa Ave to jarA paNa aphasosa karazo nahi. eka ja vAkya manamAM yAda karI laine mananuM samAdhAna karajo. 'Everything is in order' 360 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalIka vAra mahAbhAratamAM puruSArthane niyati karatA caDato batAvyo che. (6) darpa ane kaMdarpanI bhayAnakatAnuM darzana rAmAyaNanI kathA bhara dariye Ave che tyAre kAma(kaMdarpa) nAcato jovA maLe che. je rAvaNane vaLage che. tyArathI zarU thAya che rAvaNanI pAyamAlI. kaMdarpa bodha Ape che ke mArA paDachAyAmAM Avazo nahi, nahi to rAvaNa jevA hAla thaze." darpa: mahAbhAratanI kathAmAM darpa(ahama)nI bhayAnakatA batAvI che. darpa jAheramAM karI zakAya che. acchA acchA dharmIne paNa darpa choDato nathI. duryodhana enA abhimAnathI anekavAra maryo paNa maratI vakhate paNa darpathI maryo (7) vairanA aMjAma- vairanA aMjAma ati karuNa hoya che. kahevAya che ke "zame nA verathI vera". ahaMkAramAMthI pedA thAya che tiraskAra, tiraskAramAMthI chelle dhikkAra ane vairanI Aga bhabhUke che. sva. DaoN.sukathanakaranA mate mahAbhArata ghaTanApradhAna nahi teTaluM pAtra pradhAna che." pAtra paricaya:- pAtra pradhAna 1.zrIkRSNa - mahAbhAratanI kathAnA parighanuM kendrabiMdu. vasudeva-devakIno putra- zrIkRSNa A avasarpiNInA chellA vAsudeva. ajaina daSTie bhagavAna kahevAyA. jaina daSTie AgAmI covIzInA bAramAM 'amama" nAmanA tIrthakara thavAnA. zrIkRSNa jIvananA pUrvAdhamAM rAjaprApti, nArI AsaktimAM lIna hatA. jIvananA uttarArdhamAM samyagdarzana pAmyA che. munipadabhAva pratye atizaya Adara. tamAma putrIone (koka apavAda sivAya) muni jIvana apAvyA. paNa pote muni pada na pAmI zakyA. temaNe 18000 sAdhuone vaMdana karI narakanuM Ayu toDyuM hatuM. jaina daSTie zrIkRSNa ucca kakSAnA sadgahastha hatA. bhAyika samaktinA svAmI, dharmAtmA, yogI hatA. tyAre ja to marelI, haDakAyelI, gaMdhAtI kUtarImAM dAMtanI saphedInI anumodanA karI zakyA. 361 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te dharmakSetra ane rAjakSetra baMne kSetre emanI nIti bhinna hatI. dharmakSetre viziSTa koTinA dharmAtmA, rAjakIya kSetre viziSTa koTinA rAjanItijJa hatA. bhISma ke drauNa jevA vaDIlonI sAme laDatA acakAtA. arjunane taiyAra karavA 'jevA sAthe tevA'nI `Tit for Tat' rAjanItinuM kRSNe mAMDyuM hatuM. ajaina pramANe kRSNane bhagavat svarUpa apAyuM che. jemAM mAranAra ke jivADanAra kRSNa pote ja che ema kahyuM che. mahAbhAratanA yudhdhane rokavAnI ghaNI koziza zrIkRSNe karI. jyAre yudhdha nakkI thayuM tyAre zrIkRSNanI svArtha vRtti hatI ja nahi. tenuM lakSa mAtra prajA uparathI duSTone haTAvI satpuruSane sthApana karavAnuM hatuM. A ja batAve che ke te dharmAtmA hatA. zrIkRSNanA mata pramANe satya, nyAya, nIti, dayA vagere 'anubaMdha' (pariNAma)nA vicAra para AdhArita che. rAjanItimAM cANakyane kacAMca TapI jAya tevA zrIkRSNa hatA. AjanA kauravone emanuM sthAna batAvavA kRSNanI nIti ja joie. jo mahAbhAratamAM kRSNa na hota to- zuM yudhiSThira kurukSetre potAno raNa-ratha lAvI zakyA hota? arjuna to kadAca kauravonA kapaTa joi sAdhu ja banI gayA hota! bhISma to potAnI zaktione tapa mArge vALI cUkayA hota! sahadeva ane nakula adhyAtma mArge vaLI gayA hota! hA.....aMte e ja thayuM paNa A badhuM pahelA na banyuM tenA kAraNamAM mukhyatve kRSNa hatA, kAraNa ke kRSNa mAnatA hatAH 'rAjA kAlasya kAraNam'. zrIkRSNa nemanAtha bhagavAnanA bhAi hatA. bhISmaH- bhISma eTale AtmabhoganI parAkASTA-(dhUpasaLI)" pitA zAntanu mAtA gaMgA patinA zikAra trAsathI thAkelI gaMgA piyara cAlI gai. tyAM cAraNa munionI sahAyathI bhISmamAM dhArmika saMskAranuM siMcana karyuM. ahiMsA, brahmacaryanA mahimA bhISmae jIvanasAt karI lIdhA. Atma balidAna prathama vATa. pitA zAntanu ane satyavatInA lagna samaye AjIvana brahmacarya lIdhuM. 362 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaviSyamAM bhAvi putronA rAjyAdhikAramAM ADA AvatA hatA. tethI e adhikAra paNa pratijJApUrvaka tyAgI dIdho. pitA zAntanunA mRtyu bAda temanA be putronI javAbadArI paNa bhISmae saMbhALI. (citrAMgada, vicitravIrya) kamanasIbe citrAMgada ane vicitravIrya paNa mRtyu pAme che. AthI dhRtarASTra, pAMDu vagerenI javAbadArI paNa bhISma upara Ave che. tenAthI AgaLa vadhatA dhRtarASTra AMkhethI aMdha na hatA paNa jJAnacakSuthI to aMdha ja hatA. putra mohanA pATA bAMdhyA hatA. pAMDu zArIrika rIte nabaLA hatA. AthI dhRtarASTranA 100 ane pAMDunA pAMca putronI javAbadArI paNa bhISma upara AvI. ajaina mahAbhAratamAM bhISmanA mukhe kahevaDAvyuM che ke "huM to paisAno dAsa banI kaurava pakSe beTho chuM." je kharekhara bhIkha jevA mahAna AtmAne anyAya karavA jevuM hoya tevuM lAge che. chelle kauravonA pakSe rahI pAMDavone ghAyala karavAnA badale pote ja ghAyala thaI gayA. khovAnuM badhuM bhISmane- sukha, yaza, jIvana, badhuM saharSa keTaluM Atma balidAna! kevA adhyAtmayogI AtmA! bhISmanI nItimattA keTalI joradAra ke ni:zastra, garIba, strI ane napuMsaka sAthe nahi laDavAnI yudhdha nItie zIkhaMDI sAme zastra na ugAmyA. saMsAra tyAganI bhAvanA temanI keTalI ugra ke yudhdhamAM ghAyala thayA bAda muni veza svIkArI chelluM varSa adbhuta sAdhanAmAM vyatIta kare che. temaja chello mahino Akhoya nirjala upavAsa kare che. yudhiSThira vagere upasthita AtmA sAthe hArdika kSamApanA kare che ane paramAtmAnuM smaraNa karatA devaloka pAme che. temanuM kevuM jAjaramAna samakti ke taddana virodhI pakSo mATe atyaMta AdaraNIya banyA hatA. AvA hatA mahAna bhIkha! dharmAtmA bhISma ! Atma balidAna vyasanI bhIkha! hA.... niyatithI niSphaLa chatAM aduHkhI, AMsu vinAnA! parama pitR bhakta! mahAbrahmacArI! ahiMsaka mahAmuni! ugra tapasvI! ajAtazatru! sAdhaka bhIkha! kevA vaMdanIya! 363 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duryodhanaH mahAbhAratano duryodhana, milTananA pereDAijha losTa' pustakano zetAna ane jarmanIno hera hITalara traNeya samakakSa gaNI zakAya. tene hITalaranuM birUda ApI zakAya. zuM zetAna ke duSTa mANasa janmathI hoya che? nA- samAja taraphathI prema na maLatAM, avagaNanA thatAM, dhikkAra thavAthI, apamAnita thavAthI, laghutAgraMthithI pIDAine zetAna bane che. vyAsamunie vAraMvAra tene 'mUrkha' ane 'pAgala' tarIke paNa varNavyo che. kharekhara, duryodhanamAM mahAmUrkhatA hatI. ane ahaMkAramAMthI rUpAMtatirata thayeluM pAgalapana hatuM. nAnapaNathI bhIma tene khUba mArato, satAvato, cIDavato. duryodhananA janmanI karUNatA- tene gAMdhArInA peTamAM trIsa mAsa sudhI rahevuM paDyuM hatuM ane te samaye gAMdhArIne bhayAnaka svapna AvatA hatA. AthI kulAMgAra pAkaze tevuM sAMbhaLatA potAnA jIvana vize kevI napharata pedA thai haze ? tene maLelI niSphaLatAo lAkSAgRhanA mallo sAthenA yudhdhamAM, jhera ApavAnA aneka kapothI bhIma vagerenA jAna levA, draupadInA svayaMvaramAM- A niSphaLatAoe laghutA graMthithI gherI lIdho ane ahaMkAra prajvaLI uThyo. "" vyAsamunie to duryodhananA moMmA zabdo mUkyA che "jAnAmi dharma.. huM dharma ane adharma jANuM chuM paNa dharma tarapha jai zakuM tema nathI ane adharmathI pAcho haTI zakuM ema nathI. duryodhananA pAtra parathI tamAma vaDIloe bodha levA jevo che ke Azrita vyaktine tiskAravo nahi. koi kAraNe koine choDI zakAya paNa tarachoDI to na ja zakAya. nahi to tamAma nirdoSa phUlo khIlyA pahelA kacaDAi jaze, karamAi jaze, khatama thai jaze." karNa - niyatinA kAramA aMdhakAramAM ane dhikkAranI AgamAM satata TIcAto-kuTAto, baLato ane jalato jIva eTale karNa. Zai pAMDu ane kuMtInA lagna thatA pUrve snehanA AvezamAM maryAdA oLaMgI tenuM pariNAma karNa. 364 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAsa racita mahAbhAratamAM karNa e vyAsanuM lADakuM pAtra hoya ema lAge. karNa mahAna hato paNa saMyogoe tene adhama banavAnI preraNA ApI. tenAmAM TocanA 4 guNa hatA. parAkramI, zUravIra, vaphAdAra, phatazI, dAnezvarI. karNane vizeSa samajavA to mahAbhArata graMthano rasa vAMcavo ke cAkhavo ja paDe. jyAre kuMtI tene "rAdheya'nA badale kAMteya kahevAnuM kahe che tyAre te spaSTa nA pADI de che. kevI kRtajJatA che tenI pAlaka mAtA pratye te A eka vAkya parathI khyAla AvI jAya. yudhiSThira, arjuna - "o dvaupadI! dharma to mAro svabhAva che. koI paNa saMyogomAM huM teno tyAga karI zakuM tema nathI." A hatA satyaniSTha dharmarAja yudhiSThiranA zabdo." jyAre paNa draupadI Aga banI, bhIma ane arjuna peTrola banyA. tyAre dharmarAja pANI banIne ja te Aga upara varasatA rahyA. Agane ThAratA rahyA. te jANatA hatA ke DynamicnI sAme Static banavuM paDe. yudhiSThirano artha Ama to yudhdhamAM aDaga evo thAya che. paNa yudhiSThira to manuSyanA aMtaramAM cAlatA satya-asatya, dharma-adharma, nyAya-anyAya, kRpaNatA udAratA, vaira-kSamAnA samarAMgaNanA te yodhdhA che. ane avicala yodhdhA che." zuM khabara? kurukSetranA medAnamAM kharekhara gItAnI racanA thai che ke nahi? je hoya te, paraMtu e vAta nakkI che ke te dvArA zrIkRSNa be upadeza ApyA (1) ahaMkAra choDavA dvArA yazakIrtinI Asaktino tyAga karo. (ra) sahaja rIte svadharmanuM pAlana karo. zrIkRSNa sAtaso zlokamAM arjunane je upadeza Apyo te ja gItA. zrIkRSNa arjunanA ahaMkArane gItAthI mAryo. yudhdha mATe zrIkRSNanI madade gayelA arjune ni:zastra zrIkRSNanI mAMgaNI karI. AmAM tenI dhArmikatA ane nirmaLa budhdhimatA jovA maLe che. arjuna bhale duryodhananI jema imeja'no AgrahI hato, yazano kAmI hato, apayazano bhIrU hato, tethI svadharmano tyAga karavA utsuka banI gayo hato. chatAMya jIvadaLa uttama hatuM. AthI ja duryodhananI jema zrIkRSNa tene gadAthI, jAnathI mAryo 365 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI, gItAthI mAryo. gItAnuM mULa arjunanA viSAda che je yoga banI gayo. gItAmAM jJAnayoga, bhaktiyoga, karmayoganuM suMdara nirUpaNa haze paNa zreSTha nirUpaNa to A netra dIpaka viSAda yoga (potAnA ja svajano, snehIo, guru sAthe yudhdha). napuMsaka banavAnA kAraNe arjuna virATa nagaramAM Akhu varSa gupta rahI zakyo. A apamAna ja tenA udhdhAranuM nimitta banyuM. bhIma - bhIma e koi rUpakanI chAyA nathI, paNa bhAvatsala, satyapremI, bhoLo, pRthvI tatvathI bharelo, anyAya sAme bhISaNa rUpa banI duHzAsananI chAtI cIranAro, rage rage jIvato jAgato, baMdha kAnane baMdha AMkhavALAne paNa pratyakSa thanAro sadeha puruSa che." duHzAsananA rudhirapAna vakhatanA tenA veNathI vairInA kALajA kaMpe che. eTaluM ja nahi hADakAMye jANe gaLavA lAge che. duHzAsane pakaDI te badhAne paDakAre che,are karNa, kRpAcArya, azvatthAmA huM A duHzAsanano vadha karuM chuM. tame badhA bhegA maLIneya tene bacAvavA to Avo." ane pachI duHzAsananA gaLA para paga mukI kahe che ke "are durAtmA, tAro e hAtha batAva, je hAthavatI te avabhUthasthAnathI pavitra thayelA dvIpadInA kezane kheMcyA hatA. teno hAtha maraDI toDI raNa medAnamAM pheMkI, pharI duHzAsananA sAgarItone sAda kare che, jene potAnA baLanuM abhimAna hoya te AvI A durAtmAne bacAvo." duHzAsananI chAtI cIrI Ubho Ubho lohI pItA raNAMgaNamAM sau sAMbhaLe tema kahe che, "mAnA dudha, madhe, are! amRte mane A rudhira jevo svAda nathI Apyo." A vAkyo koI chAyApAtra uccArI na zake. duryodhana ane bhIma anekavAra athaDAI paDatA. bhImanI pracaMDa zArIrika tAkAta sAme duryodhana TakI zakato na hato. e to ThIka, paraMtu potAnI nAdAnayitAne kAraNe vijaya pAmyA bAda bhIma duryodhananI khUba mazkarI karavA lAgyo. jenAthI bhedabhAva paDyo. bhImanI zaktinA ajIrNanA pratyAghAta rUpe duryodhanamAM IrSyA bhaDakI uThe che. je bhaviSyamAM mahAsaMhAraka bhaDakAnuM kAraNa banI." dropadI - khUna kA badalA khUna se....'' A hatuM rAjA drupadanI putrI pAMDava patnI dvaupadInuM jIvana sUtra. 366 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jyAre yudhiSThira kahetA "khUna kA badalA dera se." kevo virodhAbhAsa baMne patipatnI vacce. | divyasabhAmAM draupadIe duryodhananI bhayaMkara hAMsI uDAvI hatI. te bolI gaI, "AMdhaLAno dIkaro to AMdhaLo ja hoya ne?' basa.... AmAMthI ja mahAbhAratanuM bIja ropAyuM. basa....... A ja kAraNathI duryodhane teNI ema.sI.mAM hatI to tenI paravA karyA vinA duHzAsana dvArA coTalo pakaDAvI bahAra DhaseDI lAvavAno Adeza karyo. dvaupadI satI nahi mahAsatI hatI. pAMca puruSanI patnI hovA chatAM paNa. kAraNake sItA vagere satIone to AjIvana-covIsa kalAka eka ja puruSamAM sarvathA otaprota rahevAnuM hatuM. jyAre draupadIne dara varSe pAMcamAMthI eka ja puruSane potAno pati jovAno hato. bAkInA cArane te varSamAM sagA bhAI tarIke svIkAravAnA hatA. dara varSe pati badalAya. jemAM draupadI sAMgopAMga utarI mATe ja to tene mahAsatI kahevI joIe. itihAsanI tavArIkhomAM A "mahAsatItva' pahelIvAranuM ane chellIvAranuM hatuM. dvIpadInA pAMca puruSanI patnI banavA pAchaLa ane krodhI rahevA pAchaLa be kAraNa hoi zake. 1) dvaupadIno jIva mAtAnA peTamAM praveza kare che tyAre hupada rAjA krodhathI kaMpita hatA ane e ja citta avasthAmAM saMsAra sukha bhogavyuM hatuM. 2) pUrvanA bhavamAM te sukumAlikA nAme sAdhvI hatI ane gurunI upara vaTa jaI teNe jaMgalamAM sUryanI AtApanA levAnuM tapa karyuM. teNe te tapanuM phaLa A sukhabhoga mAMgI niyANuM karyuM. AthI ja te pAMca pAMDavonI patnI banI. jIvananA aMte te dIkSA le che ane svarge jAya che." droNAcArya ane ekalavya - apamAno badalo levAnI vRtti keTaluM bhayAnaka svarUpa laI zake che? te barAbara jANavuM hoya to droNAcAryanA pAtra upara najara rAkhavI ja rahI. garIbIno bhoga banelA droNa jyAre drupada rAjAnI madada mAMgavA jAya che ane tyAM emanuM je bhayaMkara apamAna thayuM temAMthI mahAbhAratanuM bhayAnaka yudhdha jAmI paDyuM. drupadane zabaka zIkhavADavA mATe ja A brAhmaNa kSatriya rAjakumArone zastravidyA zIkhavADe che. brAhmaNa zAstravidyA zIkhavI zake paNa zastro hAthamAM laIne yudhdha kadI 367 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI na zake." AvI sanAtana vyavasthAno droNe bhaMga karyo. teNe hAthamAM zastra lIdhA. chevaTe putramohathI(azvatthAmA) te yudhdha bhUmimAM svadharma gumAvI hArI bese che. (sAco mANasa e ja che je kartavya sAme koipaNa prakAranI lAgaNI AvavA na de.) drupadano verI droNa pAMDavo sAthe na rahI zake enuM kAraNa e ja ke drupadanI dikarI draupadInA lagna pAMDavo sAthe thayA hatA. tethI ja to draupadInA vastraharaNanA prasaMge droNa mauna rahyA. verano agni bhalabhalAnI budhdhi naSTa kare che. ayogya vyaktie zastro lIdhA to anyAya krUratA ane bhayAnaka ghAtakIpaNAno ja Azraya lIdho. ekalavyanI entry mahAbhAratamAM- bhasIne trAsa detA kUtarAne bANo pheMkIne cUpa karI dIdho. tyArathI highlightmAM Ave che. tene vidyAgurunuM nAma pUchatAM khabara paDe che ke tenA guru droNAcArya che. droNAcAryane jaIne arjuna badhI ja vAta kare che. droNAcArya khuda ekalavyane maLavA Ave che. ekalavyanI A mahAna sidhdhi pAchaLanuM kAraNa teno vinayabhAva. te gurune ja sarvasva mAnatA hatA. Truth be prakAranuM hoya Objective (vAstavika) ane Ideal reality (kAlpanika). keTalIkavAra vAstavika karatAM paNa asara kAlpanikamAM hoya che. ane ekalavyanI bAbatamAM AvuM ja banyuM che. A parathI phalita thAya che ke bhale Aje sAkSAt paramAtmA nathI paraMtu Ideal realitythI ApaNe tene meLavI zakIe chIe. droNe dUrathI joyuM ke ekalavya gurumUrtinI sAme ekalo bolato hato "gurujI! have zuM karuM? A rIte dhanuSa pakaDuM? A tarapha tIra tAkuM? Apa ja kaho. Apa ja mAruM sarvasva cho. vanda droNe mahAguruM.......' vagere..... baMne jyAre tenI pAse Ave che tyAre ekalavya temanA caraNomAM paDe che ane temanI lIdhelI tamAma kasoTImAM pAra utare che. are! gurudakSiNAmAM mAthuM ApavA taiyAra thaI jAya che. paNa kheda! droNe tenI pAse mAtra DAbA hAthanA aMgUThAnuM dAna mAMgI tene "ajoDa bANAvALI" banato aTakAvyo. khera......... A sajA vadhu paDatI lAge che. droNAcAryanI A kapaTI sajAmAM droNAcArya bhale mahAbhAratamAM vivAdAspada banyA paraMtu ekalavya to viziSTa koTInA AtmabalidAnI tarIke paMkAI gayo. AthI ja to te vakhate devoe ekalavya upara puSpavarSA karI tenuM sammAna karyuM. (A ghaTanA vidyAdAnanI chUTTInA kAraNe arjuna puSpakaraMDaka vanamAM pharavA nIkaLyo tyAM banI che.) 368 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.saM.1271 dharmaratna prakaraNa zrI zAMtisUri ma.sA.kRta dharmaratna prakaraNa graMtha zrI zAMtisUri ma.sA.e racyo che. jeozrI bRhada gacchamAM zrI sarvadeva sUrinA ziSya zrI nemicaMdrasUrinA ziSya hatA. teozrI e saMvata 1271nA vaizAkha suda 8 gurUvAranA roja A graMtha racyo che. te svopajJavRtti sAthe che. A graMthanA racanAra mahAtmAthI arvAcIna zrI deveMdrasUrie A graMthanI bIjI moTI TIkA caudamA saikAnA AraMbhamAM racela che. dharmaratna prakaraNa graMthanI mULa gAthA 14pa che. A graMthamAM zrAvaka ane sAdhunA saMbaMdhathI be prakAranA dharmaratna kahela che. A graMthanI traNa vAcanA che. prathama vAcanAmAM ekavIza guNanuM svarUpa che. zrAvakanA ekavIza guNo azudrapaNuM vagerenuM sarala ane suMdara vivecana kathAo sAthe ja prathama vAcanAmAM Apela che. prathama guNa-azuddha mATe nArada-pravartaka kathA (pA-17) guNa-3 saumya mATe aMgaSinI kathA (pA-ra9) guNa-4 lokapriya mATe sujAtanI kathA (pA-34) guNa-6 pApabhIrU mATe sulasanI kathA (pA-42) guNa-8 dAkSiNya mATe kSullaka kumAranI kathA (pA-47) guNa-9 lajjALu mATe zrI caMDarUdracAryanA ziSyanI kathA (pA-pa4) guNa-10 dayALu mATe dharmarucinI kathA che. (pA-pa9). guNa-11 madhyastha mATe somavasu brAhmaNa kathA (pA-61) guNa-12 guNano rAgI mATe dhanasArthavAha-vaMkacUla kathA (pA-70) guNa-14 supakSa yukta mATe prabhAkara-jinamati kathA (pA-76) guNa-15 dIrgha dardIpaNA mATe dhanazreSThI kathA (pA-79) guNa-18 vinaya mATe puSpasALanA putra phaLasALanI kathA (pa-87) guNa-19 kRtajJa mATe bhImanI kathA (pA-90) guNa-ra0 parahitArthakArI mATe vijayanuM dRSTAMta (pA-95) guNa-ra1 labdha lakSya mATe zrI AryarakSitanI kathA (pa-100) ekavIsa guNanA upasaMhAra upara citra vinAnI citravAlI bhUmikathA che. (pa-107) bIjI vAcanAmAM bhAvazrAvakanuM svarUpa che. 369 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra prakAranA zrAvakonA varNanamAM ArogyadvijanI kathA che. (pA-117) zIlavaMta zrAvaka kone kahevo te upara mahAzatakanI kathA che. (pA-138) bhAvazrAvakanA pAMca guNanuM svarUpa varNavatA trIjA lakSaNa upara cazasuyazanI kathA (pA-150) cothA lakSaNa upara dharmanaMdanuM duSTAMta che. (pA-158) trIjA cothA bheda upara saMpratirAjAnuM ddaSTAMta che. (pA-166) pAMcamA lakSaNa pravacana kuzaLa upara zrAvaka dharmI padmazekhara rAjAnI kathA (pA-179) dharmakriyA karatA lajjA na pAmavA upara nAgadeva ane datta zreSThInI kathA. (pA-213) cAritrano manoratha sevanAra gRhavAsa para udAsInatA keLavanAra vasudeva zreSThInA putra sidhdhanI kathA che. (pA-224) trIjI vAcanAmAM bhAva sAdhunA sAta liMganuM varNana karatA zrI AryamahAgirinI kathA (pA-286), zrI zivabhUtinI kathA (pA-291), zrI zabara rAjAnI kathA (pA308), zrI selagasUrinI kathA (pA-316) ApI che. zrAvaka ane sAdhunA saMbaMdhathI be prakAranA dharmaratnane A graMthamAM jaNAvela che. pUrvAcAryo puruSonI zlAghA karI svaparanA anugrahathI ja potAnA ja mativaibhava anusAre A bhAvartha saMkSiptamAM graMtha vaDe racyo che. tene samyak prakAre sidhdhAMtane anusarI yukti vaDe je vicAre teo pApa rahita thai mokSa sukha pAme che. ema jaNAvI zrI vardhamAna svAmIne namaskAra karI zAMtisUri mahArAje A graMtha samApta karyo che. Ama samyaktvane pAyo banAvI jeNe guNo dharmaratna prApta kare che te kramazaH bhAvazrAvaka ne bhAvasAdhupaNAne prApta karI paramapadano adhikArI bane che. A graMthanuM punaHprakAzana karavAnI preraNA saM.2041mAM muni zrI kAMtivijayajI ma.sA. tathA.mu.zrI vikrama vijayajI ma.sA.e karela che. graMthanuM punaHprakAzana muni zrI harIzabhadravijayajI ma.sA.e karela che. zIlopadezamAlA zIlopadezamAlA mULa graMthanA kartA AcArya zrI jayasiMhasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSya AcArya zrI jayakIrtisUrIjI che. teozrInA jIvananI vizeSa koi mAhitI maLatI nathI. mULa graMtha upara zIlataraMgiNI nAmanI saMskRta TIkA rudrapallIya gacchanA AcArya zrI saMghatilakasUrijInA ziSya AcArya zrI somatilakasUrijIe 370 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.saM.1394mAM karI che. temanuM bIjuM nAma vidyAtilaka hatuM. teozrIe bIjA paNa vIrakalpa, SaDadarzana sUtra-TIkA, laghustavaTIkA, kumArapAladeva carata vagere graMthonI racanA karI che. pUrve A graMthanuM prakAzana vi.saM.1966mAM jAmanagara nivAsI paMDita zrAvaka zrI hIrAlAla haMsarAja taraphathI karavAmAM AveluM. te graMtha vartamAnamAM aprApya hovAthI zudhdhi sahita vartamAna lipimAM punaHprakAzana karavA mATe sahAyaka AcArca lalitazekharasUrIzvarajI ma.sA (saMpAdana karanAra) pa.pU.AcArya deva zrIrAjazekhara sUrIzvarajI ma.sA che. A graMtha 114 gAthAno che. A graMthamAM zIlanuM mahattva samajAvavA aneka ddaSTAMto che. agaDadattanuM duSTAMta (gAthA-86, pA-206) aMjanAsuMdarI (gA-54) (pA-116) ArdrakumAra (gA-30) (pA-27) indra (gA-20) (pA-24) RSidattA (gA-55) (pA-133) kamalA (gA-55) (pA-155) kalAvatI (gA-55) (pA-159) phUlavAlaka (gA-63) (pA-183) guNasuMdarI-puNyapAla (gA-4) (pA-4) caMdra (gA-20) (pA-24), dattaputrI (zRMgAra maMjarI) (gA-66, pA-196) damayaMtI (gA-55, pA-142), dvaipAyamAna RSi (gA-8, pA-10) draupadI (gA-64, pA-186), dhanazrI satI (gA-113, pA-235) narmadA suMdarI (gA-54, pA-123), nemanAtha(navabhavanI vigata) (gA-39, pA-38) nArada (gA-12, pA-12), napUra paMDitA (gA-66, pA-190) naMdiSeNa (gA-31, pA-32), naLadamayaMtI (gA-56, pA-175) pradezI rAjA (gA-87, pA-213), brahmA (gA-20, pA-22) madanarekhA satI (gA-53. pA-107), manoramA (gA-pa6, pA-178) mallinAtha bhagavAna (gA-40, pA-63), mahAdeva (gA-20, pA-23) rati suMdarI (gA-54, pA-129), rahanemi (gA-32, pA-34) ripumardana-bhuvanAnaMdA (gA-17, pA-16), rukSmaNI (gA-8, pA-8) rohiNI (gA-pa6, pA-178), vajasvAmI (gA-42, pA-81) 371 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvAmitra RSi (gA-8, pA-11), vaMkacUla (gA-46, pA-99) zIlavatI (gA-56, pA-167), sItAjI (gA-108, pA-222) sudarzana zeTha (gA-45, pA-93), subhadrAsatI (gA-para, pA-104) suMdarI (gA-54, pA-112), sUrya (gA-20, pA-24) sthUlabhadra (gA-41, pA-74) uparanA dRSTAMto dvArA zIlanuM mahattva samajAvI graMthakAra zIlapAlanano upadeza Ape che. ane zIla rakSAno upAya, zIlapAlananA phaLanuM kathana, strInA doSo, strIothI virakta banelAnI prazaMsA, satI zabdano artha, tattvajJAnI ke paMDita mATe paNa zIlapAlana duSkara che. Adi aneka bAbatono A graMthamAM samAveza karyo che. Ama, A graMtha zIlanI mahattA darzAve che. 16mI sadI pradyumna caritra saMvata 1531 pradyumna saMkSipta kathAH- zrI kRSNanI rANI rukmiNIthI pradyumna janmyA hatA. janmanI chaThThI rAte tene dhUmaketu rAkSasa apaharaNa karI lai gayo. ane eka zIlA nIce dabAvI bhAgI gayo. te vakhate kAlasaMvara vidyAdhare tene upADI lIdho ane potAnI patnIne putrarUpe ucheravA ApI dIdho. jyAre pradyumna yuvAna thayo tyAre teNe kAlasaMvaranA zatru siMharathane harAvyo. pradyumnanuM baLa ane tenuM pratibhAcAturya joi kAlasaMvaranA bIjA putro irSyAthI baLavA lAgyA. jinadarzananA bahAne teo tene vanamAM lai gayA ane eka pachI eka aneka vipattiomAM tene phasAvatA gayA. paraMtu pradyumna to nirbhayatAthI vipattio upara vijaya meLavI aneka vidyAo pAmI samRdhdha banI gayo. teNe potAnA budhdhi kauzalyathI pAlaka mAtA kaMcanamAlA pAsethI paNa traNa vidyAo prApta karI. paraMtu kaMcanamAlA potAno svArtha sadhAto nathI e joi gusse thai gai. kAlasaMvaranA kAna bhaMbheryA, te pradyumnane mAravA taiyAra thayo. te ja vakhate nArade AvI pradyumnano bacAva karyo. pachIthI vAstavika sthitinI jANa thai. pradyumna dvArikA javA nIkaLyA. rastAmAM duryodhananA vivAha mATe jai rahelI kanyAnuM apaharaNa karI vimAnamAM dvArikA AvyA. dvArikA AvyA pachI potAnI bIjI mAtAnA putra bhAnukumAra ane satyabhAmAne potAnI vidyAothI cakita karI dIdhA. tyArabAda brahmacArIno veza lai te potAnI mAtA rukamaNi pAse gayA. tyAM potAnA kAkA balarAma ane satyabhAmAnI dAsIonI pajavaNI karI. pachI pradyumne mAyA karI 372 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rukmaNine zrIkRSNanI sabhA AgaLathI hAtha pakaDI kheMcI lai jaine zrIkRSNane lalakAryA. kRSNa ane pradyumna vacce khUba yudhdha thayuM. AnI vacce nArade AvIne pradyumnano paricaya Apyo tethI badhA khUba rAjI thayA. pradyumnanuM sAruM svAgata karavAmAM AvyuM ane nagaramAM utsava karavAmAM Avyo. pradyumne ghaNo samaya rAjasukha bhogavI pachI dIkSA lIdhI. aMte nirvANa prApta karyuM. 38 pradyumna caritra upara racAyelI kRtionA koThA uparathI ema kahI zakAya ke A caritrane sau prathama svataMtra caritra ane kAvyanA rUpamAM prastuta karavAnuM zreya paramAravaMzIya nareza siMdhurAjanA samakAlIna AcArya mahAsenane jAya che. pradyumna caritaH- bhaTTAraka somakIrtikRta pradyumna carita kAlakramamAM trIjI racanA che. 16 sarga, 6000 zloka pramANa che. saMskRta bhASAmAM che. kathA prabaMdha suMdara, AkarSaka che. racanA saM.1531 poSa sudaH13 budhavAranA thai che. sAmyapradyumna caritaH- A graMtha 16 sargomAM 72000 zloka pramANa che. AmAM pradyumna ane tenA anuja sAmbanA lokaraMjana caritronuM Alekhana che. A kathA annakRta dazAMganA cothA varganA AThamA sUtramAM Ave che. tene sudharmA gaNadhare jammUne kahI hatI. A graMthanI racanA nUtana caritra karaNa parAyaNa paMDita cakravartI paM.zrI ravisAgara gaNie karI che. racanA saM.1645mAM pUrI karI hatI. pradyumna caritaH- A graMtha 16 sargamAM, 3569 zloka pramANa che. pradyumnane nimitta banAvIne saurASTra vagere dezo, dvArikA vagere nagarIo, vividha vana, naga, sarovara vagerenA sarasa prAkRtika varNana ApyA che. eka bAju rukamiNI, satyabhAmA vagere kRSNanI patnIonA jIvanAlekhana dvArA strI svabhAvanuM, to bIjI bAju pravAsa, cAtrAo vagerenA suyogya citraNa dvArA prAcIna puruSonI paradeza pravAsa kuzaLatA ane yudhdhAdi varNanomAM nItirIti parAyaNatAnuM darzana karAvavAmAM AvyuM che. A graMthanA racayitA tapAgacchamAM hIravijaya santAnIya zAMticaMdra vAcaka ziSya ratnacaMdra gaNi che. A kRti saM.1974mAM sUratamAM Aso mahinAnI vijayAdasamIe pUrNa thai hatI. vIsamA kAmadeva vasudevanA pautra tathA navamA nArAyaNa kRSNanA putra pradyumna jaina dharmasaMmata ekavIsamA kAmadeva hatA. pradyumna carita jaina kavione eTaluM to rucikara hatuM ke tene sAdhAraNa purANomAM paryApta sthAna devA uparAMta svataMtra kAvyo paNa tenA upara temaNe racyA. Aja sudhI saMskRta, apabhraMza, hiMdImAM tenA upara racAyelI 25 thI vadhu kRtio maLI che. keTalIka prakAzita kRtio nIce pramANe che. 373 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) pradyumna carita mahAsenAcArya 11mI sadI (2) pradyumna carita bhaTTAraka sakalakIrti 15mI sadI (3) pradyumna carita bhaTTAraka somakIrti saM-1pa30 (4) zAmbapradyumna carita ravisAgaragaNi saM.164pa (5) pradyumna carita zubhacandra 17mI sadI (6) pradyumna carita ratnacandra saM.1971 (7) pradyumna carita bhaTTA mallibhUSaNa 17mI sadI (8) pradyumna carita bhaTTA.vAdicandra 17mI sadI (9) pradyumna carita bhaTTAraka bhogakIrti ajJAta samaya (10) pradyumna carita jinezvarasUri ajJAta samaya (11) pradyumna carita yazodhara ajJAta samaya 17mI sadI pAMDavapurANa saMvata 1608 pAMDavapurANa - A graMthamAM pAMDavonI rocaka kathAnuM Alekhana karavAmAM AvyuM che. temAM rapa pa che. tenI zloka saMkhyA 6000 che. A purANanI racanAmAM graMthakartAe jinasenanA harivaMza purANa vagere ane uttarapurANa tathA zvetAMbara racanA devaprabhasUri phata pAMDava caritano paryApta upayoga karyo che. A graMtha jaina mahAbhArata paNa kahevAya che. graMtha racanA sarala saMskRtamAM che. A graMthanA kartA bhaTTAraka zubhacaMdra che. vi.saM.1608 bhAdrapada dvitIyAnA dine A pAMDava purANanI racanA karI che.* (2) pAMDava purANaH- A pAMDava purANanA kartA bhaTTAraka vAdicandra hatA. 18 sargamAM A graMtha racAyo che. A graMthanI racanA saM.16pa4mAM nodhakanagaramAM thaI hatI. (3) pAMDava purANa:- A jinasena, sakalakIrti ane anya graMtha kartAonI racAyelI saMskRta padyAtmaka kRti che. jenA kartA koThAsaMghIya nandItara gacchanA bhaTTAraka zrIbhuSaNa che. A kRtinI racanA kALa vi.saM.1657 poSa suda trIja ravivAra che. A graMthanI racanA suratamAM thaI che. (4) pAMDava caritra:- A graMtha devaprabhasUri kRta pAMDava caritranuM saraLa saMskRtamAM rUpAMtaraNa che. temAM 18 sarga che. A graMthanA kartA devavijaya gaNi che. A graMtha saM.1960mAM racAyo tenuM saMzodhana zAMticaMdranA ziSya ratnacaMdra karyuM hatuM. 374 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) pAMDava caritra:- A graMtha zubhavardhana gaNi dvArA racAyela che. tene harivaMza purANa paNa kahe che. saM.16pa7 kathA ratnAkara A kathA ratnAkara 10 taraMgomAM vibhakta che. temAM kula maLIne rapa8 kathAo che. AmAMthI ghaNI kathAo saMskRta gadyamAM lakhAI che. A kRtimAM rAmAyaNa, mahAbhArata vagere vizALa graMtho ane bhartuhari zataka, paMcataMtra vagere nIti graMthomAMthI suparicita keTalAMka udhdharaNo levAmAM AvyA che. temAM zuMgArathI laI vairAgya sudhInA vicAro ane bhAvono samAveza thAya che. paMcataMtranI jema ja kathAonI vacce vacce aneka saduktio phelAyelI paDI che. kRtino moTo bhAga eka daSTie bhAratIya ja che. jene kathA graMthomAM sAmAnya rIte AvatAM nAmo uparAMta AmAM bhoja, vikrama, kAlidAsa, zreNika vagerenA upAkhyAna ApavAmAM AvyAM che. TUMkamAM Ano viSaya zikSAprada ane manoraMjaka bane che. kartA ane racanAkALa :- A kRtinA kartA hemavijaya gaNi che. te tapAgacchanA kalyANavijaya gaNinA ziSya hatA. A kRtinI racanA saM.1657mAM karavAmAM AvI 17mI sadI taraMgavatI saM.1644 pAdaliptAcAryanuM nAma jaina sAhityamAM suprasidhdha che. prabhAvaka caritra, prabaMdhaciMtAmaNi Adi aneka graMthomAM emanA saMbaMdhamAM keTaluMye lakheluM maLI Ave che. pAlItANA (pAdaliptapura) e ja AcAryanA nAmanuM ati prAcIna smaraNa sthAna che. ema ghaNI jUnI jene mAnyatA che. taraMgavatI mULa prAkRtamAM lakhAyela che. e kALe A kathA sahadaya vidvAnonA sukumAra manane gaMgAnA killolanI mAphaka nacAvyA karatI hatI. (e saikAo jyAre bhAratIya sarvazreSTha gadya-kAvya kathA kAdaMbarInA kartA bANabhaTTano janmaye thayo nahato.) jaina Agama sAhityanA dvitIya yuganA mULa sUtradhAra vidyamAna vADmayane amara svarUpa ApanAra yugapravara jinabhadragaNi kSamAkSamaNe potAnA Avazyaka mahAbhASyamAM 375 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taraMgavatIno nAma nirdeza karyo che. tenu punarUccAraNa AcAryavarya zrI haribhadre potAnI Avazyaka TIkAmAM karyuM che. pAdaliptAcAryanI mULa kRti Aje kayAMya upalabdha nathI. ghaNA jUnA bhaMDAromAM ane tevI jUnI TIpomAM paNa A kathAno ullekha maLI Avato nathI. AthI jaNAya che ke mULakathA ghaNA jUnA samayamAM naSTaprAya thayelI hovI joie. je kRtine AdhAre prastuta anuvAda taiyAra karavAmAM Avelo che te vAta graMthanI zarUAtamAM ja graMthakAre pUrva kathanarUpe kahI che. Akho graMtha prAyaH vi.saMvata 1644 prAkRta AryAmAM racelo che. mULa kathA gadyapadya ubhayamAM haze ema jaNAya che tenI bhASA prAcIna apabhraMza haze. upara je mULakathAnI prazaMsA jaNAvanArA padyo TAMkelAM che te uparathI tenuM mahatva saheje jANI zakAya tema che. vidvAna saMzodhako ane munio A bAbata lakSya rAkhe ane jUnA purANA bhaMDAromAMthI jo mULa graMtha maLI Ave to jaina kathA sAhityanI kIrti digaMta paryata jhaLakI uThe tema che. A graMthanI eka mULa prati, amadAvAdamAM caMcaLabAInA bhaMDAra taraphathI ane eka bIjI prata pAlItANAnA ANaMdajI kalyANajInA bhaMDAramAMthI maLela che. AmAMnI eka prati jarmanInA prasidhdha vidvAna pro.yAkobIne, kezavalAla pre.modIe mokalelI ane temaNe te prati potAnA mitra DaoN.laoNyamAnane ApI. DaoN.laoNyamAnane e graMtha atizaya rasadAyaka jANI AkhA graMthano jarmana bhASAmAM anuvAda karI prasidhdha karyo. DaoN.loyamenano e anuvAda ghaNo sarasa ane kAvyabharI bhASAmAM thayelo hovAthI temaja mULa kathAnI vastu paNa eka bhAvapUrNa bhAratIya Adarza hovAthI yuropamAM tenA tarapha lakSma kheMcAyuM che. bIjI yuropIya bhASAmAM paNa tenA bhASAMtaro thavA lAgyA che. e jarmana anuvAda uparathI enuM A gujarAtI bhASAMtara zrIyuta narasiMhabhAI IzvarabhAI paTele taiyAra karI sAhitya premI zrI jinavijayajI pAse zodhAvyuM che. pro.laoNyamena potAnI jarmana prastAvanAmAM lakhe che-"huM A je kathA raju karuM chuM te kharekhara eka navIna kathA che. kAraNake bhAratavAsIo sivAya bahAranA koie adyApi e vAMcI nathI ane je bhAratamAM ekavAra e lokapriya thaI paDI hatI, khuda te bhAratamAM paNa atyAre ene koI jANatuM nathI. A kathA prAcIna bhAratanuM dAna che. paNa vAMcIne vAcaka ene kayA kALamAM mUkaze e huM cokkasa rIte jANato nathI. TUMkamAM eTaluM ja kahevAnuM ke emAM varNavelA dhArmika siMdhdhAMto baudhdhakALamAM pragaTa thayA che. tethI kathA krAIsTanA pachInA kALamAM eTale ke bIjI ke trIjI sadImAM lakhAI hovI joie. kALa nirNaya cokkasa rIte vAcaka jANaze tyAre vakhate pharIvAra eno bhrama uDI 376 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaze. A pustaka dareka sAhitya bhaktane ane dareka dharmazodhakane bahu upayogI thaI paDaze. mAnasazAstrIne paNa upayogI thaI paDaze. ane e Azcarya sahita joI zakaze ke punarjanmano sidhdhAMta kevI prabaLatAthI bhAvanAmaya pradeza upara asara karIne TheTha vastu sthitimAM AvI Thare che. ane zradhdhAnA sAmAnya mato peThe e mata paNa vyavasthita rIte pravarte che." paththara jevA kaThaNa hadayavALAne paNa pIgaLAve evI A ati adbhuta asarakAraka kathA che.* kathAnaka magadha dezamAM koNika rAjAnA samaye dhanapAla nAme nagarazeTha ane sImA nAme zeThANI rahe che. zeThanA makAnanI najIkamAM upAzraya che jemAM suvratA nAme sAdhvI potAnA ziSya parivAra sAthe tyAM AvIne rahelA che. e ziSyAmAMthI taraMgavatI nAmanI ziSyA bhikSA grahaNa karavA bahAra nIkaLe che. tenuM A zeThANInA ghare javAnuM thAya che. temanuM rUpa jotA zeThANIne jijJAsA jAge che ke kayA kAraNathI temaNe dIkSA lIdhI. AthI bhikSA ApI pachI te vinayabhAvathI janmakathA saMbhaLAvavAnuM kahe che. ati Agrahane vaza thaIne te potAnI kathA kahe che. vatsadezamAM, kauzAmbI nagarImAM udayana rAjA che. teno eka mitra je nagarano nagarazeTha che. tenuM nAma RSabhasena tene ATha putro che ane tenA upara navamI taraMgavatI putrI tarIke janma le che. samaja AvatA dhArmika, gaNita, vAMcana, lekhana, vINAvAdana, nAca, puSpauchera badhuM ja zIkhavavAmAM Ave che. te pUrA parivAramAM lADakavAyI hoya che. anukrame te moTI thatAM khAnadAna gharomAMthI tenA mATe mAMgA AvatA paraMtu temanA pitAne koI tene lAyaka lAgatuM na hatuM. ekavAra saptaparNanA phulanA bagIcAmAM javAnuM thAya che. ane tyAM e jhADane nIhALatA tenI najara bAjunAM taLAvamAM taratA cakravAko upara gaI. te vakhate cakravAkono parasparano sneha joI tene pUrva janmanuM smaraNa thAya che ane mUcchita thaI jAya che. bhAna AvatA potAnI sakhIne pUrva janmanI kathA kahI saMbhaLAve che. te kahe che ke AgaLanA bhavamAM te rAtApILA pIchAMvALI cakravAkI hatI. (kahevAya che ke cakravAkomAM sneha jeTalo sAco ane prabaLa hoya tevo sneha AkhA jagatamAM bIje 377 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyAMya nahi haze.) te tenA cakravAka sAthe khUba AnaMdathI rahetI hatI. ekavAra eka hAthI teo je taLAvamAM ramatA hatA tyAM nAhavA mATe Ave che. enA DarathI te cakravAka sAthe uMce uDI gaI. e pachI hAthI nadImAMthI nIkaLI potAne raste jAya che tyAre eka juvAna pAradhie dhanuSa para bANa caDhAvIne khUba jorathI kheMcyuM. ne hAthI upara tAkyuM. paraMtu te kamanasIbe hAthIne na lAgatA tenA nara cakravAkane vAge che. te marI jAya che. tenA priya pAchaLa te paNa snehIno viyoga thavAthI mare che. ane te have potAnA priyane maLavA mATe tatpara bane che ane potAnI sakhIne kahe che ke jo teno priyajana nahi maLe to teno viyoganuM du:kha khamavuM paDe che tevuM pharIvAra na thAya te mATe te sAdhvI thaze. kaumudI parvanA divase potAnA priyajanane meLavavA te AgaLanA bhavanI badhI chabIo dore che ane te havelI bahAra mUke che. potAnI sakhIne badhuM samajAve che. sakhI savArathI sAMja sudhI ubhI rahe che. paNa koI nathI AvatuM ane moDI rAtre eka yuvAna Ave che ane jene A jotAM ja mUrchA Ave che ane AgaLanA bhava yAda AvI jAya che. tyAre tene enI priyA tenI pAchaLa snehane lIdhe mRtyu pAmelI jANI vadhAre viyoga satAve che. te eka moTA vyApArI dhanadeva zeThano dIkaro hoya che. tenuM nAma padmadeva hatuM. te taraMgavatInA ghare mAMgu laine pitAne mokale che. paraMtu taraMgavatInA pitA nA pADe che. tyAre taraMgavatI dhIraja gumAvIne padmadeva pAse pahoMcI jAya che. ane teNI tene sAthe paradeza javA majabUra kare che. baMne nAsI jAya che. vahANamAM besIne jatA bIjA kAMThe lUMTArAo temane gherI le che. saradAra pAse laI jAya che. baMnenI kALI devI AgaLa bali caDhAvavAnuM nakkI thAya che. ekavAra taraMgavatI eka strInA moDhe potAnA pUrva janmanI kathA saMbhaLAve che je saradArano eka mANasa sAMbhaLI jAya che. tene A baMnenI dayA Ave che ane teone tyAMthI choDAvI bIjA gAmamAM pahoMcADe che. teo e gAmamAM maMdiramAM pahoMce che ArAma kare che. tyAM eka yuvAna ghoDA para besIne Ave che ane tenA svAmInA pagamAM paDI rahe che. ane e lokone kahe che ke tamArA mAtA-pitA tamane zodhI rahyA che. viSpAsa karAvI pachI temanA ghare lai jAya che temane potAnA mULa gAme pahoMcADe 378. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMnenA lagna thAya che. baMne dAMpatya sukha mANe che ane divaso pasAra kare che. ekavAra vasaMtaRtumAM teo bAgamAM jAya che tyAM patthara upara munine joyA. teoe vaMdana karyA. tyAre muni ArzIvAda ApatA bolyA ke badhA duHkhano aMta thAya tevuM nirvANa sukha prApta thAo. ane upadeza Apyo. tenAthI pratibodha thaI temane Apa kaI rIte A sAdhanA sAdhI zakyA ema pUche che. enA javAbamAM muni potAnI jIvana kathA kahe che. te AgaLanA bhavamAM pAradhI hatA. "sidhdhabANanA nAmathI prasidhdha hAthIne na mAravuM, nAnA baccA na mAravA ane sneha yugalane na mAravA vagere kuLa paraMparA hatI. teNe e kuLa paraMparA toDI ane tenAthI hAthIne mAravA jatA cakravAka viMdhAi jAya che, hAthI bacI jAya che. cakravAkanI pAchaLa cakravAkI pAgala thaIne te paNa marI jAya che. e joIne te pAradhi ApaghAta kare che. mRtyu pAmI bIjA janmamAM (pAzcAtApane kAraNe narakanA badale) vyApArInA dIkarA tarIke janma thAya che. badhI ja rIte hoziyAra chatAM jugAranI latanA kAraNe (rUdra yaza) corI karavAnI Adata paDe che. pachI dhIre dhIre lUMTaphATa karavA lAge che. pachI te lUMTArAnI ToLImAM bhaLI jAya che. tyAM ekavAra yuvAna joDA bali caDhAvavAnI hoya che tyAre te strI potAnA pUrvabhavanI kathA kahe che je joIne tene dayA AvI ane te ja vakhate tene potAnA pUrva janmamAM kareluM pApa yAda AvyuM. A e ja yugala che jene teNe vikhUTuM pADeluM AthI eka gAmamAM Ave che tyAM eka sAdhu puruSane joi temanI pAse pApavRttimAMthI nivRta thavA te ziSya bane che. ane abhyAsa karI potAnuM temaja bIjAnuM AtmakalyANa kare che. A sAMbhaLatA baMne daMpatIne temanA du:khanA divaso tAjA thAya che. vItelA du:khano vicAra karatA sneha upara virAga thAya che. ane potAnI oLakha karAve che. ane munino upakAra mAnI dIkSA le che. hAiyapurIya gacchamAM thayelA AcArya vIrabhadranA ziSya sAdhu nemicaMdra gaNie A kathAnuM Alekhana karyu che. 'taraMgavatI kathAnaka' parathI eTaluM to nakkI samajAya che ke milana che tyAM viyoga che. ane jenA para sneha hoya teno viyoga e sauthI moTuM duHkha che. A saMsAranA dareka jIva A du:khanI hAramALAmAMthI pasAra thAya che. temanA du:khonA aMta mATe taraMgavatInI kathA khUba ja asarakAraka auSadhi rU5 bodhapATha che. 'taraMgavatI"nA kathAnakamAM snehanI parAkASTA ane snehIjananuM vikhUTu paDavuM, e kharekhara vAcakanA hadayane halAvI nAMkhe tema che. A kathA vAMcyA pachI ke sAMbhaLyA pachI koI badanasIba 379 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ja janma-maraNanI jhaMkhanA kare ane saMsAranI jaMjALamAM paDyo rahe. 'taraMgavatI"nuM kathAnaka e rAgadveSanI AgamAM saLagatA saMsAranuM jvalaMta udAharaNa che. jo A kathAne jaina sidhdhAMtathI ja philma tarIke banAvavAmAM Ave to ghaNA loko sudhI teno bodha pahoMcADI zakAya. je jaina samAjanA utthAnanuM kAraNa paNa banI zake. mohanI duniyAmAM phasAyelA lokone sAco rasto batAvI zake. varNano - A kathAmAM prakRtinuM, udaya devanA rathanuM, mahAmaMtrI yogezvarAyaNanA rathanuM, nagarazreSThI RSabha devanA rathanuM, rAjasevako ane paricArakonA vividha vAhanonuM, meghadhanuSyanuM, kauzAmbI nagarInuM, prabhAtanuM varNana, rAtrinuM varNana, svapnanuM, taraMgavatInA deha saudaryanuM, taMgavatInA buddhicAturyanuM, vasaMta RtunuM, upavananuM, puSponI alaga alaga bhAtanuM, strIonI alaga alaga jAtanuM, vatsa dezanuM, yamunA nadInuM, virATakAya gajarAjanuM, kaumudI mahotsavanuM, DAkuonI guphAnuM, vAsAlika tIrthanuM, zAkhAMjanA nagarInuM, paramAtmAnI bhaktinuM, udayana rAjA ane vAsavadattAnI kathA, IlAcIkumAra nATaka dvArA abhuta ane zAMtarasanuM varNana, caMpA nagarInuM varNana, jaMgalanuM, khArIka vananuM, zakaTamukha udyAnanuM, saMsAranI asAratAnuM, aSTapravacanamAtAnuM, bAra bhAvanAnuM varNana che. ghaTanAo:- taraMgavatInuM mUrSita thavuM, pUrvajanma kathA, cakravAkanuM mRtyu, cakravAkInu ApaghAta karavuM, zikArIne ApaghAta karavuM, taraMgavatInuM 108 AyaMbilanuM tapa karavuM, citra jotA yuvAnanuM mUThita thavuM, taraMgavatInuM padmadeva sAthe javuM, DAkUo dvArA baMnene pakaDavA, zaktidhara dvArA baMnene mukta karavA, baMnenuM vatana pAchA pharavuM, taraMgavatI ane paghadevanA lagna,baMne sAthe paramAtmAnI bhakti karavI, muni dvArA pUrvabhavanI kathA sAMbhaLavI, muninu khunImAMthI muni banavuM, e sAMbhaLI baMnenuM hRdaya parivartana, baMnenuM dIkSA grahaNa karavuM, kathA sAMbhaLI somavatInuM vairAgya utpanna thavuM ane bAra vrata dhAraNa karavA. taraMgavatI A prAkRta sAhityanI sauthI prAcIna kathA che. teno ullekha anuyogadvArasUtra, dazavaikAlika cUrNi (3,5.109) tathA vizeSAvazyaka bhASya (gAthA.1508)mAM maLe che. nizIthacUrNimAM malayavatI ane magadhasenA samAna taraMgavatI lokottara dharmakathA kahI che. udyotanasUrie cakravAka yugalathI yukta rAjahaMsone AnaMdita karanArI taraMgavatInI prazaMsA karI che. tene tyAM saMkIrNa kathA kahI che. tevI ja rIte dhanapAla kavie tilakamaMjarImAM, lakSmaNa gaNie supAsanAha cariyAmAM tathA prabhAcaMdrasUrie prabhAvaka 380 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritamAM taraMgavatInuM udAtta zabdomAM smaraNa karyuM che. taraMgavatI to tenA mULa rUpamAM ApaNane upalabdha nathI paraMtu tenuM saMkSiptarUpa 164ra prAkRta gAthAomAM 'taraMgalolA" nAme maLe che. taraMgalolAH- Ane saMkSipta taraMgavatI paNa kahe che. temAM kathAvastune cAra khaMDomAM vibhakta karavAmAM AvyuM che. A eka adbhuta zRMgAra kathA che paNa teno aMta dharmaupadezamAM thAya che. taraMgalolAnA kartA vIrabhadra AcAryanA ziSya nemicandra gaNi che. mULa taraMgavatInI kathAnA sarjana pachI lagabhaga 1000 varSe yaza nAmanA potAnA ziSyanA svAdhyAya mATe taraMgalolAnI racanA karI. sarva kaumudI bhASAMtara samyaktako mudI graMthanA kartA mahAtmAe ajJAta rahevAnuM pasaMda karyuM che. A graMthanA kartA koNa hatA? sUri hatA ke muni hatA e prazno anuttarita che. Aja sudhI. A graMthanA vAMcana dvArA eTaluM jaNAI Ave che ke teo khUba vidvAna haze. graMthano prAraMbha A rIte karyo che ke, magadha dezanI rAjagRhI nagarI, rAjA zreNika prabhu mahAvIrane vaMdana karavA Ave che. prabhu dezanA ApI devachaMdAmAM padhAre che ane krama mujaba gautamasvAmI dezanA mATe padhAre che. tyAre zreNika rAjA gautama gaNadharane samaktino dIvo vadhAre prajvalita bane tevI preraNAdAyaka kathA kahevAnI vinaMtI kare che. zreNika rAjAne kahelI kathA te A samyakatva kaumudI graMtha. A graMthanA mukhya pAtro zreSThi jinadatta zrAvakanA putra ahasAda temaja temanI ATha patnI o che. eka vakhata rAtrinA samaye vArtAlApamAM zeThe potAnI patnIone kahyuM ke, "tame tamAruM samakita daDha kema thayuM? tenuM kAraNa jaNAvo." patnIoe kahyuM ke, "pahelAM Apa jaNAvo. pachI ame paNa amAruM kAraNa kahIzuM." tyArabAda zeTha ane ATha patnIo kramapUrvaka potAnA sakhyatvanI daDhatAnA kAraNanI kathA kahe che. 381 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthamAM AvatA kathAnako:arhadAsa zeThe kahelI rukhyakhura coranI kathA (pAnA naM-19) mitrazIe kahelI jinadattA ane baMdhuzrInI kathA (pAnA naM-55) caMdanIe kahelI saumyA ane vasumitrAnI kathA (pAnA naM-63) viSNuzrIe kahelI somazarmAnI kathA (pAnA naM-70) nAgazrIe kahelI muMDikA ane bhagadatta rAjAnI kathA (pAnA naM-80) padmalatAe kahelI padmazrI ane padmasiMhanI kathA (pAnA naM-89) kanakalatAe kehalI umayakumAranI kathA (pAnA naM-95) vidyullatAe kahelI vRSabhadAsa zeThanI kathA (pAnA naM-101) vAMcatA vAMcatA ema thAya ke zeTha pariNata haze ke vilAsanI vAto karavAne badale dharmacarcA-kathA kare che. Aje sAva chIMcharI ane upacchallI vAtomAM amulya samaya bagADatA pati-patnIone A graMtha vAMcavA jevo che. vArtA svarUpe kahevAyelA A graMthamAM upadezano bhAra vartAto nathI. pravAhI zailImAM graMtha cAlyA ja kare che. graMthanI zailI vArtAnI che. mATe vAMcavo game tevo che. saMskRtanA navA abhyAsuone A graMthanuM vAMcana khUba ja sugama paDe tevuM che. dharmanI samyatvanI acala TaeNkadhArIonI A kathA vAMcatA mastaka namI paDe che. upadezamALA upadezamALA" graMtha vize | vajasenavijayajI jaNAve che ke, "A graMtha paramAtmA zrI vIraprabhunA hAthe saMyama lenAra emanA ja ziSya, avadhijJAnI zrI dharmadAsagaNivare potAnA saMsArI avasthAmAM rahelA putranA hita mATe banAvyo. emAM mAgadhI bhASAmAM zloko racAyA che. kula pa44 zloko che. eka vatsala pitA potAnA putrane vAtsalyasabhara je hita vacano kahe che eno saMgraha e upadezamALA graMtha..! e hita-vacanomAM saMsAranuM vAstavika svarUpa, viSayanI virUpatA, kaSAyanI utkaTatA, karmanI vicitratA vagere suMdara daSTAMto-kathAnako dvArA varNavyA che. arthAt upadezamALAmAM evuM jaNAvyuM che ke vAcakane avazya saMveganirvedanI prApti thAya." (upadezamALA graMtha, prastAvanA, pAnAnaM-4 (vi.saM.ra041) dharmadAsa gaNi, bIjI AvRti) 382 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ peja naM. A graMthamAM AvatI kathAo:kama vArtA 1) raNasiMhakumAra caritra 2) caMdanabALA caritra 3) saMbodhanarAjAnuM caritra 4) bharata cakrInuM caritra 5) prasannacaMdra rAjarSinuM caritra 6) bAhubalinuM caritra 7) sanatakumAra caritra 8) brahmadattacakrInuM caritra(citrasaMbhUtinA bhavathI) 9) udAyana nRpane mAranAranuM caritra 10) jA sA sA sA (anaMgasena sonI)nuM caritra 11) mRgAvatInuM caritra 12) jaMbusvAmInuM caritra (bhavadevanA bhavathI) 13) cilAtI putranuM caritra (pUrvabhava sahita) 14) DhaMDhaNakumAra caritra 15) skaMdhAcAryanuM caritra 16) harikezimuninuM caritra 17) vajamuninuM caritra 18) naMdiSaNanuM caritra 19) gajasukumALanuM caritra ra0) sthUlibhadranuM caritra ra1) siMhaguphAvAsI muninuM caritra rara) pITha ane mahApITha muninuM caritra 23) tAmalitApasanuM caritra ra4) zAlibhadranuM caritra(pUrvabhavasahita) 25) avaMtisukumAla caritra ra6) metArya muninuM caritra ra7) vajasvAmInuM caritra 28) dattamuninuM caritra ra9) sunakSatramuninuM caritra 30) kezIgaNadhara, pradeza rAjAnuM caritra 101 (108thI123) 124 128 131 136 144 151 157 161 170 175 180 182 186 189 196 199 201 204 383. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 215 220 223 225 231 ra3ra 236 31) kAlikAcAryanuM caritra 32) zrI mahAvIra svAmI bhagInA pUrvabhavo (33) baLadeva,rathakAra ane mRganuM caritra 34) pUraNatApasano vRttAMta 35) varadattamuninuM caritra 36) caMdrAvataMsaka rAjAnuM caritra 37) sAgaracaMdra kumAranuM caritra 38) kAmadeva zrAvakanuM caritra 39) dramakanuM caritra 40) daDhaprahArInuM caritra 41) sahastramallanuM caritra 42) skaMdhakumAranuM caritra 43) culaNIrAjAnuM caritra 44) kanakaketu rAjAnuM caritra 45) koNika rAjAnuM caritra 46) cANakayanuM caritra 47) parazurAma ane subhUmanuM caritra 48) AryamahAgirinuM caritra 49) meghakumAranuM caritra pa0) satyakI vidyAdharanuM caritra pa1) zrIkRSNarAjAnuM caritra para) caMDarudrAcAryanuM caritra pa3) aMgAramadakAcAryanuM caritra 54) arNikAputranuM caritra pa5) marUdevI mAtAnuM caritra pa6) sukumAlikAnuM caritra 57) maMgusUrinuM caritra pa8) girizuka ane puSpazukanuM caritra 59) selanAcArya ane paMthakaziSyanuM caritra 60) naMdiSaNanuM caritra 61) kaMDarIka ane puMDarIkanuM caritra 62) zaziprajarAjAnuM caritra 241 247 2pa0 rapara 2pa6 261 265 ra67 274 280 282 288 ra92 294 ra96 302 307 309 315 328 336 339 346 349 384 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 353 355 418 je 63) puliMda (bhIla)nuM caritra 64) caMDAlanuM caritra 65) tridaMDInuM caritra 360 66) kapaTakSapaka tapasvInuM caritra 400 67) durdarAMkadevanuM caritra 68) sulasAnuM caritra 427 69) jamAlInuM caritra 433 70) kUrmanuM caritra 444 ahIM dharmadAsa gaNi pa41mAM zlokamAM jaNAve che ke "saMtikarI vRDDikarI kallANakArI sumaMgalakArI a hou kahagassa parisAe taha ya nivvaannphldaaii"|| 541 / / zabdArtha:- A upadezamALA kathaka eTale ke vaktA tathA parSadane krodhAdikanI zAMti karanArI, jJAnAdika guNonI vRdhdhi karanArI, kalyANakArI eTale A lokamAM dhanAdhika saMpatti ane parabhavamAM vaimAnika Rdhdhine prApta karAvanArI, sumAMgalya karanArI ane paralokamAM nirvANarUpa phaLane ApanArI thAya che. A graMthanuM nAma sArthaka che. jinarAjanA vacanano upadeza tenI mALA eTale zreNI phUlanI mALA jevI che. jema phUla vividha prakAranA hoya ane vividha sugaMdha Ape tema A graMthanI gAthAo vividha viSayo para upadeza rUpa che. "upadezamAlA krodhAdi Adi dUra karIne jJAna ApanArI temaja Ihaloka-paralokane vize sukha ApanArI che. Ama,A graMtha saMsAra pratye udAsIna bhAva lAvI vairAgya utpanna karAve tevI che. kathAo DhaMDhaNakumAranuM caritra DhaMDhaNakumArano jIva pUrvabhavamAM koI rAjAnA pAMcaso kheDUtano adhikArI hato. jyAre madhyAhna samaye badhAne mATe bhAta AvatA hatA. tyAre te teonI pAse potAnA khetaramAM eka-eka cAsa haLathI kaDhAvato hato. A pramANe karavAthI te dararoja pAMcaso kheDUta ane eka hajAra baLadone bhAta-pANImAM aMtarAya karato hato. tema karavAthI te bhavamAM teNe ghaNuM aMtarAya karma bAMdhyuM. tyAMthI kALa karIne ghaNA bhavamAM bhaTakIne te dvArikA nagarImAM "kRSNa" vAsudevane ghera "DhaMDhaNA' rANInI kukSimAM putrapaNe utpanna thayo. te DhaMDhaNakumAranA nAmathI prasidhdha thayo. yuvAnavaya thatAM 385 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAe tene paraNAvyo. tyArapachI saMsAranA sukhamAM lIna thai teNe ghaNA divaso pasAra karyA. ekavAra bhagavAna zrI ariSTanemi aDhAra hajAra sAdhuo thI parivarelA dvArakAnagarInA moTA udyAnamAM samavasaryA. temane vaMdana karavAne mATe kRSNa vAsudeva DhaMDhaNakumAra sAthe nIkaLyA. vAMdIne yogya sthAne beThA. eTale bhagavAne kumatarUpa aMdhakArane dUra karanArI, patitajanano udhdhAra karanArI, amRtanA jharaNA jevI, mohamallano nAza karanArI, sarvajanane AnaMda ApanArI, mAlakoza rAgano anuvAda karanArI, samagra kalezano nAza karanArI dezanA ApavAnI zarU karI. te sAMbhaLatA DhaMDhaNakumAranuM mana vairAgya rasathI raMgAI javAne lIdhe teNe zrI neminAtha svAmI pAse dIkSA lIdhI. dIkSA lIdhA pachI te dvArakA purImAM bhikSA ne mATe phare che. kRSNa vAsudevanA putra tarIke temaja zrI neminAtha bhagavAnanA ziSya tarIke prakhyAta chatAM paNa tene zuddha bhikSA maLatI nathI ane azudhdha bhikSA te grahaNa karatA nathI. eka vakhata neminAtha bhagavAne tene kahyuM ke "he DhaMDhaNa! te pUrvabhavamAM bAMdhelu aMtarAya karma udaya bhAvamAM AveluM che. tethI tane zudhdha AhAra maLato nathI, mATe bIjA munie lAvelo AhAra grahaNa kara.' tyAre hAtha joDIne DhaMDhaNe kahyuM ke-"he trilokanAtha! jyAre mAruM aMtarAya karma kSaya pAmaze tyAre ja mArI potAnI labdhithI maLelo zuddha AhAra huM grahaNa karIza, bIjAe lAvelo AhAra grahaNa karavo te barAbara nathI." A pramANe kahIne teNe evo abhigraha svAmInI sAkSIe lIdho. pachI haMmezA avyAkuLa mane bhikSA mATe phare che. paraMtu tene zudhdha AhAra maLato nathI. tethI te bhUkha ane tarasa sahana kare che. A pramANe teNe keTaloka samaya pasAra thayo. eka divasa nemIsvara bhagavAnane vaMdana karavA mATe kuSNa vAsudeva AvyA. prabhune vaMdana karIne kRSNa vAsudeve pUchayuM ke- ApanA aDhAra hajAra sAdhuomAM duSkara kArya karanAro kayo sAdhu che?" te vakhate bhagavAne kahyuM, 'duSkara karanAra to badhA sAdhuo che, paNa temA DhaMDhaNamuni vizeSa che." vAsudeve kahyuM ke-"he bhagavAna! kayA guNathI te vizeSa che?' tyAre bhagavAne teno viziSTa abhigraha kahyo. te sAMbhaLI atiSita thaI kRSNa bolyA ke -'te dhanya evA DhaMDhaNamuni kayAM che? tene vAMdavAnI mane tIvra IcchA thaI che." bhagavAne kahyuM ke- bhikSAne mATe zaheramAM gayelA che. temane sAmA ja maLaze." pachI svAmIne vAMdIne dvArakApurImAM pAchA AvatA hAthI upara beThelA kRSNa DhaMDhaNamunine bajAramAMthI sAme AvatA joyA. kRSNa hAthI uparathI utarI DhaMDhaNamuninI traNa pradakSiNA karI. ghaNA bhAvapUrvaka temane vAMdyA ane kahyuM ke- he muni! tamane dhanya 386 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che! tame punyazALI cho. ati bhAgya sivAya tamArA darzana thavA sulabha nathI." te samaye soLa hajAra rAjAo muninAM pagamAM paDyA. te vakhate bArImAM beThelA eka vaNike te joIne vicAryuM ke-aho! A muni mahAnubhAva dekhAya che. jethI mahAsamRdhdhivALA kRSNa vagere rAjAo paNa temanA caraNakamalamAM paDe che. mATe temane zudhdha modaka vahorAvI lAbha levo. temane vahorAvavAthI mane moTuM punya thaze. A pramANe vicArI te DhaMDhaNa munine potAnA ghare teDI lAvI teNe bahu bhAvathI lADavA vahorAvyA. DhaMDhaNa munie bhagavAnanI pAse AvIne pUchyuM ke- he bhagavAna! mAruM aMtarAya karma Aje nAza pAmyu?" bhagavAne kahyuM ke-he muni! hajI te nAza pAmyuM nathI. DhaMDhaNa munie pUchyuM ke- he svAmi! tyAre Aje mane bhikSAno lAbha kema thayo? svAmIe kahyuM ke-kRSNa vAsudevanI labdhithI tane A AhAra maLelo che. paNa aMtarAya karmanA kSayathI utpanna thayelI tamArI labdhithI maLelo nathI. A pramANe bhagavAnanAM vacana sAMbhaLIne DhaMDhaNamuni te AhArane zudhdha bhUmimAM paraThavavA gayA. tyAM potAnA pUrvakRta karmanA samUha jevA lADavAnuM cUrNa karatI vakhate ati zudhdha adhyavasAyathI prabala zukla dhyAnarUpI agni vaDe karmano kSaya karI kevaLajJAna pAmyA. te vakhate devoe duMdubhi vagADI cAre bAju jaya-jaya zabda karyo ane kRSNa Adi sarva bhavyajano khuza thayA. ghaNA kALa sudhI kevaLapaNe vihAra karIne aMte DhaMDhaNa munie mukti prApta karI. A pramANe bIjA mahAtmAoe paNa vartavuM. marUdevI mAtAnuM caritra jyAre rUSabhadeva bhagavAne cAritra grahaNa karyuM tyAre bharata rAjA rAjyanA adhikArI thayA. bharatane dararoja marUdevI mAtA upAlaMbha ApatAM ke-"he vatsa! tuM rAjya sukhamAM moha pAmyo che. tethI mArA putra rUSabhanI tuM kAMI sAra-saMbhALa leto nathI. huM lokonA mukhathI evuM sAMbhaLuM chuM ke te mAro putra varSa thayA-eka varSathI anna jaLa vinA bhUkhyo-tarasyo ane vastra vinA ekAkI-ekalo araNyamAM-jaMgalamAM vicare che. tApAdika sahana kare che ane bahu duHkhane anubhave che. mATe tuM ekavAra mArA putrane ahIM lAva... tene huM bhojana ApuM ane... ekavAra putranuM mukha jouM.' te sAMbhaLIne bharate kahyuM ke he mAjI! tame zoka na karo. ame soe putro tamArA ja chIe." mAtA bolyA- "he vatsa! tuM kahe che te kharuM! paNa AmraphaLanI IcchAvALA mANasane AMbalInA phaLathI zI prApti thAya? mATe te rUSabha putra vinA A sarva saMsAra mAre mana to zUnya ja che." 387 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe dararoja upAlaMbha ApatA tathA putranA viyogathI rudana karatA-raDatA marUdevI mAtAnA netramAM AkhomAM paDala AvyA. AvI rIte eka hajAra varSa pasAra thayA. tyAre zrI rUSabhadeva svAmIne kevaLajJAna utpanna thayuM te vakhate cosaTha indroe AvIne samavasaraNa racyuM. vanapAlake bharata rAjAne tenI vadhAmaNI ApI. te jANIne bharata rAjA marUdevI mAtA pAse AvIne vRttAMta kahIne bolyA ke-he mAtA! tame mane haMmezA upAlaMbha ApatA hatA ke mAro putra TADha-taDakA vagere du:khone sahana kare che ane ekalo ja vanamAM vicare che, to Aje mArI sAthe tame cAlo eTale tamArA putrano vaibhava huM tamane batAvuM. te vacana sAMbhaLIne putra darzana mATe ati utsuka thayelA marUdevI mAtAne hAthInA skaMdha upara besADIne bharata mahArAjA samavasaraNa tarapha AvyA. samavasaraNa najIka pahoMcatA devaduMdubhino zabda sAMbhaLIne marUdevI mAtAne harSa thayo ane deva tathA devIonA jaya-jaya zabdo sAMbhaLIne temanI romarAjI vikasvara thai-romAMca khaDA thayA. AkhomAM AMsu AvyA. tethI tarata ja temanA netra paDaLa ughaDI gayA. eTale samavasaraNanAM traNa prakAra, azokavRkSa tathA chatra cAmarAdhika sarva temaNe pratyakSa joyuM. pachI upamArahita evI prAtihAryanI samRddhi joine mAtA manamAM vicAra karavA lAgyA ke-"aho! A saMsArane dhikkAra che. ane mohane paNa dhikkAra che. kemake huM ema jANatI hatI ke mAro putra ekalo vanamAM bhUkhyo-tarasyo bhaTakato haze. paraMtu A to ATalI badhI samRdhdhi pAmyo che. te chatAM paNa teNe mane koI vakhata saMdezo-samAcAra sarakhA paNa mokalyA nahi ane huM to tenA pratyenA mohane lIdhe haMmezA duHkhI thaI. to kRtrima ane eka taraphI snehane dhikkAra che! putra koNa ane mAtA paNa koNa? A sarva duniyA svArthanI ja sagI che. vAstavika koI koIne vahAluM nathI. ema bhAvanA bhAvatAM kevaLajJAna pAmI turata mokSe gayAM. A marUdevI mAtA pahelA sidhdha thayA ema kahIne devoe temano deha kSIrasAgaramAM nAMkhyo. A dRSTAMta laIne keTalAka mANaso ema kahe che ke- ta5, saMyama vagere anuSThAna karyA vinA jema marUdevI mAtA sidhdhipada pAmyA, tema ame paNa mokSa pAmIzuM. evuM AlaMbana grahaNa kare che. paNa vivekI puruSoe tevuM AlaMbana grahaNa karavA lAyaka nathI. zabdArtha - keTalAMka puruSo, koIka vakhata kAMika vastu joIne, koIka sthAne, AvaraNakArI karmanA kSayapakSama rUpa labdhi vaDe, koika vRdhdha vRSabha (baLa6) vagere vastu jovA rU5 nimitta vaDe pratyeka budhdhapaNe samyakudarzana cAritrAdikano lAbha prApta kare che te AzcaryabhUta che. tevA dRSTAMto thoDAMka ja hoya che. mATe tenuM AlaMbana paNa grahaNa karavA yogya nathI! 388 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMdrAvataMsaka rAjAnuM caritra sAketapura nagaramAM caMdrAvasaMtaka nAmano rAjA hato. tene sudarzanA nAme rANI hatI. te rAjA parama-zreSTha zrAvaka hato ane samakti mULa zrAvakanA bAra vrato sArI rIte pALato rAjya karato hato. eka divasa sabhA visarjana karI aMtaHpuramAM jaI sAmAyika karI kAusagga dhyAnamAM abhigraha dhArI sthira rahyo ke-"jyAM sudhI A dIvo baLe tyAM sudhI mAre kAusagga mudrAthI ahIM sthira rahevuM." e pramANe pahelo pahora gayo. pachI dIvAne jhAMkho paDelo joI rAjAnA niyamane nahi jANatI dAsIe tela pUryuM. e pramANe bIjo pahora gayo eTale pharIne tela pUryu. e pramANe tela pUravAthI cAra pahora sudhI akhaMDa dIvo baLyo ane akhaMDa abhigrahavALA rAjAe paNa savAramAM dIvo olavAyA pachI kAusagga pAryo. paraMtu rAjA ghaNo komaLa hovAthI cAra pahora sudhI eka jagyAe sthira rahevAne lIdhe ghaNI vedanA-pIDA anubhavI. vizuddha dhyAna vaDe kALa karI devalokamAM utpanna thayo. e pramANe bIjA manuSyoe paNa lIdhelA niyamanA pAlanamAM daDhatA rAkhavI. evo A kathAno upadeza che. deDhaprahArInuM caritra mAkaMdI nAmanI moTI nagarImAM samudradatta nAme eka brAhmaNa vasato hato. tene samudradattA nAme strI-patnI hatI. eka divasa teNe eka putrane janma Apyo. te haMmezA vadhato-vadhato seMkaDo anyAya kare che. yuvAvasthA prApta thatA te lokone mAre che. khoTuM bole che. corI kare che. parastrI samAgama kare che. bhakSyAbhaDhya- zuM khAvuM- zu na khAvuM tenA vivekane jANato nathI. koInI zikhAmaNa mAnato nathI. mAtA-pitAnI avajJA-avagaNanA-tiraskAra kare che. e pramANe mahA anyAyanA AcaraNamAM catura evo te zaheramAM bhamyA kare che. eka divasa rAjAe tenA viSe hakIkata sAMbhaLI ke A ayogya che, ema jANI durgapALane bolAvIne kahyuM ke- virasa vAMjitro vagADatA A adhama brAhmaNane zaheranI bahAra kADhI mUko. lokoe paNa te bAbatamAM anumodana ApyuM. durgapALe te pramANe karyuM. te brAhmaNa paNa manamAM dveSa rAkhI nagaramAMthI nIkaLI 389 Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIlanI pallImAM gayo. tyAM te bhIlapatine maLyo. bhIlapatie paNa 'amArA kAmamAM A kuzaLa che.' evuM lakSaNothI jANI tene potAnA putra tarIke sthApita karyo ane potAnA gharanI badhI saMpatti tene svAdhIna karI. te kumArapaNe vicare che-phare che. tyAM raheto te ghaNA jIvone nirdayapaNe mAre che. tethI lokamAM DhaDhaprahArI e nAmathI te prasiddha thayo. eka divasa te moTuM dhADuM kaine kuzasthala nagara lUMTavA gayo. te vakhate te nagaramAM devazarmA nAmano eka daridra-garIba brAhmaNa vasato-raheto hato. te divase teNe ghaNA manorathapUrvaka potAnA ghare khIranuM bhojana raMdhAvyuM banAvarAvyuM hatuM ane pote snAnanhAvAne mATe nadIe gayo. te avasare koi eka core te brAhmaNanA gharamAM dAkhala thai te khIranuM bhAjana-vAsaNa upADyuM. te joine raDatA-raDatA te brAhmaNanA bALakoe nadIe jaine temanA pitAne te kahyuM. kSudhAtura-bhUkhathI pIDAyelo te brAhmaNa paNa jaladI ghera AvI krodhita thaine moTI bhogaLa-sAMkaLa lai mAravAne mATe te cora pAse Avyo. baMne paraspara laDavA lAgyA. te vakhate pelA DhaDhaprahArIe AvIne khaDgathI brAhmaNane mArI nAkhyo. tene bhUmi upara paDelo joine krodhanA AvezathI paravaza banelI potAnuM pUchaDuM UMcuM karI te brAhmaNanA gharanI gAya te deDhaprahArIne mAravAne mATe doDI. paraMtu DhaDhaprahArIe bhayaMkara pariNAmapUrvaka te gAyane paNa mArI nAMkhI. te vakhate potAnA patine marelo joine AMsuM pADatI vilApa karatI ane gADha svare Akroza karatI te brAhmaNanI sagarbhA strI paNa tyAM AvI. tene paNa te daeNprahArIe mArI nAMkhI. tenA peTa upara prahAra karavAthI-mAravAthI tenI kukSimAM rahelo garbha nIkaLIne pRthvI upara paDyo. te garbhane bhUmi upara taraphaDato joine te nirdaya dayA vagarano hato, chatAM tenA manamAM dayA utpanna thai. te vicAravA lAgyo ke-"arere! ati adhama-halakuM, nIcakarma karanAra mane dhikkAra che! meM niSkAraNa-vagara prayojana vinA A anAtha ane garbhavatI abaLA-strIne mArI nAkhI. tethI mArI kevI gati thaze? A pramANe vicArI vyagra mane-ciMtita mane nagaramAMthI bahAra nIkaLI vanamAM gayo. tyAM teNe eka sAdhu mahArAjane joyA. temanA pagamAM paDI ane potAnA pApanuM svarUpa jaNAvyuM ane kahyuM ke- he bhagavAna! A hatyAonA pApamAMthI huM kevI rIte mukta thAuM te kaho. sAdhue kahyuM ke 'zudhdha cAritra dharmane ArAdhyA sivAya tuM te pApathI mukAiza nahi.' te sAdhunA vacanathI vairAgya pAmIne teNe cAritra grahaNa karyuM. 390 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI teNe evo abhigraha karyo ke-"jyAM sudhI A cAra hatyAo mArA smaraNamAM Ave-mane yAda Ave tyAM sudhI anna ke pANI mATe levuM nahi.' evo abhigraha laIne te ja nagaranA eka daravAje kAusagga-karIne Ubho rahyo. pachI te daravAje thaIne AvatA jatAM nagaranA loko te hatyAonuM vAMravAra smaraNa karAvIne-sAda karAvIne - A mahAduSTa karmano karanAra che.' e pramANe tenI tADanA-tarjanA karavA lAgyA. keTalAka lAkaDI vaDe mAre, keTalAka muSTinA prahAra kare, keTalAka gALo de, keTalAka patthara pheMke- A pramANe teNe pariSahone sahana karyA. AvI rIte daDhaprahArIne cha mahinA pasAra thai gayA paraMtu te potAnA niyamathI jarA paNa calAyamAna thayo nahi. vizudhdha dhyAnathI tenuM aMtaHkaraNa kSamA vaDe nirmaLa thayuM. ane ghAtI karmono kSaya thavAthI tene kevaLajJAna utpanna thayuM. pachI ghaNA jIvone pratibodha pamADI daDhaprahArI kevalI mokSe gayA. A pramANe bIjA paNa jeo Akroza Adi aneka prakAranA-upasargone sahana kare che, teo anaMta sukha bhogavanArA thAya che. evo A kathAno upadeza che. Ama, upadezamALA" graMthamAM AvA aneka dRSTAMto dvArA upadezanI mALA sarjI che. kharekhara! A nAma sArthaka che. AvA graMthanA vAMcanathI vairAgyanI puSTi thAya che. madhyakAlIna kathA sAhitya jaina kathA sAhitya vipula pramANamAM kheDAyeluM che. moTA bhAganA jaina sAdhu kavio ane keTalAMka zrAvaka kavioe racanAo karI che. bIjI rIte kahIe to kavioe temanA samayamAM sAmAnya janone upadeza ApavA mATe jena kathAono suMdara upayoga karyo che. sAmAnya janone jaina dharmanA sidhdhAMtane tAtvika rIte samajAvavA e muzkela athavA kaThina kahI zakAya tevuM kArya hatuM. eTale AbAla vRdhdha sau koI samajI zake e hetuthI kavioe rAsA ke anya svarUpanI racanA karavA vividha kathAono Azaro lIdho che. eka tarapha jainetara hindu sAhityamAM AkhyAnanuM svarUpa khUba vikAsa pAmeluM hatuM. jaina kavioe e ja rIte rAsAo racIne rAsa svarUpanuM kheDANa karyuM ane te samayane "rAsa yuga"nAma ApavAmAM AvyuM. jenetara kaviomAM khAsa karIne premAnaMde potAnA AkhyAnonuM kathAvastu, purANa, bhAgavata, mahAbhArata vagere graMthomAMthI kathAo laine AkhyAnanA svarUpa DhALyA ane te dvArA sAmAnya janone kathArasarUpI AsvAda cakhADIne dharmano bodha pamADyo. e ja rIte jaina 391 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavioe Agama, tIrthakaranA jIvanacaritro, rAjAo, satIo, munio vagerenA jIvananI kathAone vaNI laI rAsAo, phAguo, bAramAsI ke anya svarUpomAM racanAo karI che. A rIte jotAM jena kathAonA AdhAre sauthI vadhu rAsanI racanA thai che. madhyakAlIna sAhityamAM sAdhu kavio ane zrAvaka kavioe jaina kathAonA AdhAre rAsanI racanAo vipula pramANamAM karI che. jenA saMkSipta paricaya nIce pramANe ApavAmAM Avyo che. jemAM prAraMbhamAM bAramIthI 15mI sadI sudhImAM je rAsa lakhAyAM temAM zAlibhadrasUrikRta bharatezvara bAhubali rAsa(saM 1241)mukhya che. jemAM kavie bhArata ane bAhubali RSabhadevanA be putronI kathAne gUMthI. vijayasenasUrie revatagiri rAsamAM bAvIsamA tIrthaMkara neminAthanI sahAyikA devI aMbikA tathA giranAra parvata vizenI kathAne gUMthI lIdhI che. pAlhaNa nAmanA kavie neminAthanI kathAne nemirAsamAM guMthI che. A rAsa 13mI sadImAM racAyo. prAraMbhanA rAsAo TUMkA hatA. paMdaramI sadImAM saM 141ramAM upAdhyAya vinayapratye prabhu mahAvIranA parama ziSya ane prathama gaNadhara gautamasvAmInA kathAnakanA AdhAre gautamasvAmI rAsanI racanA karI che. sAdhuhaMsa nAmanA kavie zAlibhadra rAsa athavA dhannAzAlibhadra aMbadha copAI racanA saM.1455mAM ra00 kaDImAM karI che. jemAM dhannA ane zAlibhadranA kathAnakane vaNI levAmAM AvyuM che. saM.1484mAM hIrAnaMdasUrie vastupAla tejapAlanA rAsamAM vastupAla tejapAlanI kathAne gUMthI che. dazArNabhadra rAsamAM dazArNabhadranI kathA gUMthI che. mAMDaNa zreSThI zrAvaka kavie zrIpALarAsanI racanA ra58 kaDImAM karI che. jemAM zrIpALamayaNAnI kathA ane sidhdhacakranA mahimAne gUMthI lIdho che. maMDalika nAmanA kavie 13mA zatakamAM thaI gayelA poravADa vaMzanA pethaDazAhanA sutone saMkSepamAM varNavyA che. caMpa nAmanA kavie ra42 kaDImAM naLacaritra athavA naLadamayaMtI rAsanI caranA karI che. jemAM naLadamayaMtInI kathA AlekhI che. 392 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14mI sadI abhayatilaka saM.1307mAM mahAvIra rAsanI racanA karI che. jemAM mahAvIra caritra gUMthI lIdhuM che. vastige vIsaviharamAna rAsanI racanA saM.1368mAM karI, jemAM vIsaviharamAnanI kathA AlekhI che. ammadevasUrie saM.1371mAM amarasiMharAsanI racanA karI. jemAM amarasiMhanI kathA varNavI che. 12mIthI 14mI sadI sudhImAM je rAsa racAyA temAM zAlibhadrasUrie bharata bAhubalikathA, vijayasenasUrie neminAtha kathA, pAlhaNe neminAtha kathA, vinayapratye gautamasvAmI kathA, sAdhu haMse zAlibhadra kathA, hIrAnaMda sUrie vastupAla tejapAla kathA, maMDaNe zrIpALa rAjAnI kathA, maMDalike pethaDazAhanI kathA, caMpa nAmanA kavie naLadamayaMtInI kathA, abhayatilake mahAvIrarAsa kathA, vastige vIsaviharamAna kathA, ammadevasUrie amarasiMha kathA rAsAomAM gUMthI che. 1pamI sadI zAlibhadrasUrie saM.1410mAM pAMca pAMDava rAsanI racanA karI jemAM pAMca pAMDavanI jIvanane AlekhyuM che. jayatilakasUri ziSya 15mI sadImAM ra1 gAthAnA neminAtha rAsanI racanA karI. jayasAgara upAdhyAye saM.1503mAM varasvAmI gururAsa saM.1489mAM racyo. sakAroe paMdaramI sadImAM nemicarita rAsa racyo. jenI 28 gAthA che. suMdarasUri ziSya saM.1513 pahelA vimalamaMtrI rAsa racyo. sAdhu kIrti kavie vikramacaritrakumAra rAsa temaja matsyodara kumAra rAsanI racanA saM.1499mAM karI, jemAM vikramarAjAnI kathA gUMthI che. tejavardhane bharata bAhubali rAsa racyo, jemAM bharata bAhubalinI kathA gUMthI che. maMDalike pethaDarAsamAM 13mA saikAmAM thayela pethaDazAhanI kathA varNavI che. paMdaramI sadImAM racAyelA rAsAone jotAM zAlibhadrasUrie mahAbhAratanA pAMca pAMDavonI kathA, jayatilakasUrie raramA tIrthaMkara neminAthanI AdinI kathA, sAdhu kIrtie RSabhadevanA putrone samayanI prakhyAta vikramarAjAnI kathA, te ja vadhIne 393 Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharata bAhubalinI kathA ane kavi maMDilake pethaDazAha zrAvaka(maMtrInI) kathAne rAsAmAM gUMthI che. 16mI sadI sAdhu merue saM 1501mAM 608 kaDIno puNyasAra rAsa racyo, jemAM puNyasAranI kathA varNavI che. zubhazIla gaNie saM.1509mAM prasenajita rAsa racyo, jemAM prasenajitanI kathA varNavI che. 16mI sadImAM jinadAse 128 gAthAno puSpAMjali rAsa racyo. jemAM maMgalAvatInA vrajasena ane enI patnI jayAvatInI kathA che. ratnasiMhasUri ziSya saM.1509mA 345 kaDIno ratnacUDa-maNicUDa rAsa racyo. tema jaMbusvAmI rAsa saM.1516mAM racyo. te 112 kaDIno che, jemAM jaMbUsvAmInI kathA che. jemAM ratnacUDa maNicUDa kathA AlekhI che. RSivardhanasUrie saM.1512mAM naLadamayaMtI rAsanI racanA karI, A rAsa 331 kaDImAM racAyo che jemAM naLadamayaMtInI kathA che. matizekhare saM.1514mAM dhannA rAsa racyo. jemAM dhannAnA caritranuM varNana che. kurugaDu (kUraghaTa) RSi rAsa racyo. jemAM kurugaDu muninI kathA gUMthI che. saMvata 1537mAM macaNarehA satI upara 360 kaDIno rAsa racyo. jemAM mayaNarehA satInA zIlane varNavyuM che. jinavardhane saM.1515nI AsapAsa dhannArAsa racyo. jemAM dhannAnI kathA AlekhI che. lakSmIsAgara (sUri?)e 58 kaDIno vastupAla tejapAla rAsa racyo. (brahma)jinadAse saMvata 1520mAM hiravaMza rAsa, zreNika rAsa jemAM zreNika kathA AlekhI che, yazodhara rAsa jemAM yazodhara kathA AlekhI che, AdinAtha rAsa jemAM AdinAtha kathA AlekhI che, karakaMDurAsa (pUjAla para), hanumaMta rAsa, samakIta rAsa, sAsaravAso rAsanI racanA karI. somacaMdre saM.1520nI AsapAsa kAmadeva rAsa racyo. 314 kaDImAM A rAsa racAyo che. sudarzanarAsa paNa temaNe racyo. jemAM sudarzananI kathAne sarasa rIte gUMthI che. 394 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi depAle abhayakumAra zreNika rAsa, jAvaDa bhAvaDarAsa, pArzvanAtha jIrAulArAsanI racanA karI. jemAM abhayakumAra zreNikanI kathA gUMthI che. jAvaDabhADanI kathA varNavI che. jJAnasAgare sidhdhacakra rAsa athavA zrIpALa rAsamAM zrIpALanI kathAnuM varNana karatA 76 kaDImAM rAsa racyo. tenI racanA kALa saM.1pa31 che. vaccha-vAcho(zrAvaka)e saM.15ra3mAM mRgAMkalekhA rAsa racyo jemAM mRgAMkalekhAnI kathA gUMthI che. kakkasUri ziSya 375 gAthAno kuladhvajakumAra rAsa racyo. jemAM kuladhvajakumAranI kathA gUMthI che. devakIrtie saM.1531mAM dhannAzAlibhadrarAsa dvArA dhannAzAlibhadra jIvanagAthA gUMthI lIdhI che. devaprabhagaNie kumArapAla rAsa racyo. jemAM kumArapALanI kathA varNavI che. lAvaNyasamaye saMvata 1567mAM 200 kaDIno surapriya kevalI rAsa racyo. jemAM, surapriya kevalI caritranuM varNana karyu che. saMvata 1589mAM balibhadra yazobhadra rAsa racyo. jemAM balibhadra yazobhadranI jIvana gAthA gUMthI che. yazobhadrasUrie vaccharAja devarAja rAsa cha khaMDamAM racyo. saMvata 157pamAM jemAM vaccharAja devarAja kathA gUMthI che. udayadharmae saM1543mAM 1185 kaDIno malayasuMdarI rAsa racyo. jemAM malayasuMdarI kathA varNavI che. zAMtisUrie saM.1517-19 AsapAsa 137 gAthAnA sAgaradatta rAsanI racanA karI dAnanuM mahattva batAvyuM che. kalyANatilake 65 gAthAno dhannArAsa racyo. jemAM dhannAnI kathA gUMthI che. jinasAdhusUri e saM.1550nI AsapAsa bharata bAhubali rAsamAM bhAratabAhubalinI kathAne gUMthI che. 323 kaDIno A rAsa che. kSamAkalaze saM.1551mAM 191 kaDImAM suMdara rAjA rAsa racyo. zIlanuM mahattva batAvato lalitAMgakumAra rAsa saM.1553mAM racyo. jemAM lalitAMga kumAranI kathA varNavI che. 395 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayarAja saM.1553mAM matsyodara rAsa racyo. A rAsa copAimAM che. saMvata 1554mAM ra84 kaDIno harizcaMdra rAsa racyo. saMvata 1561mAM ajAputra rAsa racyo. jemAM ajAputranI kathA gUMthI che. saMvata 1563mAM 110 kaDImAM vajasvAmIno rAsa racyo. jemAM vajasvAmInI kathA varNavI che. kuzaLasaMyame saM.1555mAM haribalano rAsa racyo. jemAM haribala mAchInI kathA gUMthI che. nemikuMjare saM.1556mAM cArakhaMDamAM gajasiMharAya caritra rAsa racyo. jemAM gajasiMharAya caritra varNavyuM che. labdhisAgare saMvata 1557mAM zrIpALamacaNAnI kathA gUMthato zrIpALa rAsa racyo. lAvaNya siMhe pa6 kaDImAM, saMvata 1558mAM DhaMDhaNa kumAra rAsa racyo. jemAM DhaMDhaNa kumAranI kathA gUMthI che. Izvara sUrie saMvata 1561mAM lalitAMga rAsa racyo. jemAM lalitAMga kumAranI kathA gUMthI che. kaThuA kavie duhA ane copAimAM lIlAvatI sumativilAsa rAsa racyo. jemAM lIlAvatI sumativilAsanI kathA varNavI che. - jJAnacaMdrasUrie saMvata 1565mAM vaMkacUlano rAsa lakhyo. rAsamAM traNa khaMDanI maLI 918 gAthA che. jemAM vaMkacUle dharma svIkAra kevI rIte karyo enI kathA AlekhI - udayabhAnue saMvata 156pamAM vikramasena rAsa racyo. AmA pa66 TUMka che. jemAM vikramasena rAjAnI kathA gUMthI che. dharmasamudramaNie saM.1567mAM sumitrakumAra rAsa racyo. ane dAna vizeno A rAsa 337 kaDIno che. jemAM sumitra kumAranI kathA che. saMvata.1584mAM kuladhvajakumAra rAsa racyo. jemAM kuladhvaja kumAranI kathA AlekhI che. lakSamIratna ziSya surapriyaRSi rAsa racyo. jemAM surapriya RSinI kathA gUMthI che. sahajasuMdare saMvata.157ramAM 368 kaDIno RSidarA rAsa racyo. jemAM RSidattAnI kathA gUMthI che. 396 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A uparAMta ratnasAra kumAra rAsa saM.1pa8ramAM racyo. jemAM AtmarAja ratnasAra kumAranI kathA varNavI che. saMvata 1582mAM, prasannacaMdrarAjarSi rAsa, jemAM prasannacaMd rAjarSinI kathA gUMthI che. paradezI rAjAno rAsa, jemAM paradezI rAjAnI kathA AlekhI che. zukarAja sahelI kathA rAsa, jaMbuaMtaraMga rAsanI racanA karI. jemAM jaMbUnI kathA varNavI che. lAvaNyaratna vatsarAja devarAja rAsa saMvata 1571mAM racyo. 475 kaDInA A rAsamAM vatsarAja- devarAjanI kathA gUMthI che. amIpAle mahipAlano rAsa saMvata 157ramAM racyo. jemAM mahipAlanI kathA gUMthI jayavallabhe gRhIdharma rAsa(samyakatva mUla bAravrata rAsa) racyo. racanA saMvata 1577, 59 kaDImAM rAsa racAyo che. temaNe dhannA ANagArano rAsa paNa racyo. jemAM dhannAno tyAga kathA dvArA gUMthI levAyo che. - saubhAgyasAgarasUrie saMvata 1578mAM caMpakamAlA rAsa racyo. jemAM caMpakamAlA satInuM caritra varNavAyuM che. cAracaMdrae saMvata 1940mAM 117 kaDIno mahAbala malayasuMdarI rAsa racyo. jemAM mahAbala-malayasuMdarInI kathA varNavI che. - siMhadattasUrie sthUlibhadra rAsa racyo jemAM yulibhadranA zIlanuM varNana kathA dvArA gUMthI levAyuM che. vinayasamudra caMdanabALA rAsa racyo. saMvata 1604mAM citrasena padmAvatI rAsa racyo. saMvata 1605mAM rohiNeya(coramuni) rAsa racyo. jemAM rohiNeyanI kathA AlekhI che. bhIma (zrAvake) saMvata 1574mAM agaDadatta rAsa racyo. jemAM agaDadattanI kathA gUMthI che. sAdhuratnasUrie saMvata 157ramAM kayavannA rAsa racyo. jemAM kyavannAnI kathA varNavI che. vijayadevasUrie zIlaprakAza rAsa (nemijina) racyo. jemAM neminAthanuM jIvana caritra AlekhAyu che. zubhavardhana ziSya aSADhabhUti munino rAsa racyo. jemAM aSADhAbhUti muninI 397 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathA gUMthI che. saMvata 1591mAM gajasukumAlaRSirAsa racyo. jemAM gajasukumAla muninI kathA varNavI che. samaracaMdra ziSya 123ra gAthAno zreNikarAsa racyo. jemAM zreNika kathA varNavAyI kavi dolatavijaye khumANarAsa racyo. kavi puSyaratnae saMvata 1596 pahelA 65 gAthAno nemirAsa racyo. jemAM neminAthanA jIvananuM varNana kathA dvArA gUMthI levAyuM che. kavi vAsaNe saMvata 1597mAM AnaMdavimalasUri rAsa racyo. bhAva upAdhyAye harizcaMdra rAsa, aMbaDarAsa 16mI sadImAM racyA jemAM aMbaDa kathA gUMthI che. vijayabhadrae 77 gAthAno kamalAvatI rAsa, 77 kaDIno kalAvatI satI rAsa racyo. jemAM satIkalAvatInA zIlanI kathA varNavAI che. A rAsAo 16mI sadImAM racAyA. udayaratnae saMvata 1598 mAM ajAputra rAsa racyo. jemAM ajAputranI kathA rAsa svarUpe gUMthI che. khame saM.1pa96mAM 33 gAthAno nemirAsa racyo. jemAM neminAthanI kathA gUMthI che. Ama, 19mI sadInA je rAsAo lakhAyA temAM sAdhumerue puNyasAranI kathA, zubhazIlagaNie prasenajitanI kathA, matizekhare dhannAnI kathA, kuraguDumuninI kathA, mayaNarohA satInI kathA, jinadAse zreNika kathA, yazodhara kathA, AdinAtha caritra, karaThaMDu kathA(pUjAphaLa para), hanumaMta kathA, kavi depAle abhayakumAra-zreNika kathA, jiAvaDa-bhAvaDanI kathA, pArzvanAtha jIrAulAnI kathA, lAvaNya samaye surapriyakevalI kathA, paradezI rAjAnI kathA, zukarAka sahelInI kathA, jaMbUnI kathA, udayaratnae ajAputranI kathA rAsAomAM gUMthI che. A uparAMta bIjA ghaNA kavio A sadImAM thaI gayA jemaNe vividha rAsAnI racanA karI che. 17 mI sadI somavimala sUrie saMvata 1603mAM 681 gAthAno zreNikarAsa racyo. saMvata 16raramAM dAna viSaye caMpakazreSThI rAsa racyo. jemAM caMpakazreSThInI kathA gUMthI che. saMvata 1633mAM 303 gAthAno kSullakakumAra rAsa racyo. jemAM kSullaka kumAra kathA gUMthI che. 398 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumati munie 137 kaDIno agaDadatta rAsa saMvata 1601mAM racyo. jemAM agaDadattanI kathAne AlekhI che. vimalacAritrasUrie saMvata 1605mAM navakArarAsa athavA rAjasiMharAsa racyo. jemAM navakAranuM mahattva darzAvatI rAjasiMhanI kathA gUMthI che. matisAre (kadAca jenetara hoya) saMvata 1605mAM kapUramaMjarI rAsa racyo. temAM prAraMbhamAM gaNapatine namaskAra karyA che. jemAM kapUramaMjarInI kathAne gUMthI che. matisAgare 388 kaDIno caMpakasena rAsa saMvata 1605mAM racyo. jemAM caMpakasenanI kathA varNavAthI che. sidhdhisUrie saMvata 1606mAM para3 kaDIno amaradatta mitrAnaMda rAsa racyo. jemAM amaradatta mitrAnaMdanI kathA gUMthI che. saMvata 1616mAM siMhAsana batrIzI kathA athavA rAsa racyo. saMvata 1618mAM kuladhvajakumAra rAsa racyo. jemAM kuladhvaja kumAranI kathA gUMthI che. saMvata 16ra3mAM ra95 kaDIno zivadatta rAsa racyo. temAM sarvadatta kathA gUMthI levAmAM AvI che. kavi hemarAje saMvata 1609mAM dhArAsa racyo. rAsanI 344 gAthA che. jemAM dhanAnI kathA gUMthAI che. saMvata 1630mAM 55 gAthAno budhdhirAsa racyo. kavi udAe 84 kaDIno sanatakumAra rAsa saMvata 1617mAM racyo. jemAM sanatakumAranI kathA AlekhI che. kavi vimale mitracUDAsa je 344 kaDImAM, saMvata 1610mAM racyo. ajitadevasUrie samakitazIla saMvAda rAsa saMvata 1610mAM racyo. temaNe karparacakra kareluM che. prItivijaye saMvata 161ramAM 461 gAthAno bAravrata rAsa racyo. mAladeve saMvata 1969mAM puraMdarakumAra rAsa racyo. temAM puraMdaranI kathA che. tenA zIlanuM mahattva darzAvyuM che. kavi jayavaMtasUrie ra391 kaDIno zRMgAramaMjarI rAsa (zIlavatI caritra) saMvata 1614mAM racyo. saMvata 1643mAM pa6ra kaDIno RSidattA rAsa racyo. jemAM RSidattAnuM caritra varNavAyuM che. saubhAgya maMDane saMvata 161ramAM prabhAkara rAsa racyo. jemAM prabhAkaranI jIvana kathA 399 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gUMthI che. kavi harSarAje saMvata 1613mAM surasena rAsa racyo. jemAM surasenanI kathA varNavI vinayasAgare citrasena padmAvatI rAsa racyo. jemAM citrasena padmAvatInI kathA AlekhI che. brahmamuni- vinayadevasUrie sudarzana zeTha rAsa racyo. jemAM sudarzana zeThanI kathA gUMthI che. A rAsa 1940mAM racAyo. 839 gAthAno thayo. A uparAMta temaNe 3rapa kaDIno bharatabAhubalirAsa saMvata 1934mAM racyo. jemAM bharatabAhubalinI kathA gUMthI che. kavi nayasuMdare saMvata 1937mAM rUpacaMdakuMvara rAsa racyo. jemAM rUpacaMdakuMvaranI kathA gUMthI che. saMvata 1940mAM prabhAvatI rAsa (udAyana) racyo. saMvata 1646mAM surasuMdarI rAsa racAyo. jemAM surasuMdarInI kathA gUMthI che. saMvata 1665mAM naladamayaMtI caritra(nalAyanaudhdhAra rAsa) racAyo. saM.1969mAM vijaya zeTha vijayA zeThANInI kathAgarbhita zIlazikSA rAsa racAyo. somavimalasUri ziSya saMvata 1937mAM 402 kaDIno amaradattamitrAnaMda rAsa racyo. jemAM amaradatta mitrAnaMdanI kathAne gUMthI che. jayasAre saMvata 1619mAM rUpasena rAsa racyo. jemAM rUpasena kathA gUMthI che. ANaMdasome saMvata 1619mAM 156 kaDIno somavimalasUri rAsa racyo. jemAM somavimalasUrinI kathAne gUMthI che. mallidAse 30 DhALano jaMbusvAmI rAsa saMvata 1619mAM racyo. jemAM jabUsvAmInA jIvananI gAthA gUMthI che. kamalasome ra0 kaDIno bAravratarAsa saMvata 1920mAM racAyo. bhIma bhAvasAre saMvata 1921mAM zreNikarAsa racyo. jemAM zreNikanI kathA varNavI che. ra01 kaDIno nAgalakumAra- nAgadattano rAsa saMvata 163ra mAM racyo. jemAM nAgalakumAra-nAgadattanI kathA AlekhI che. samayasuMdare 411 kaDImAM syulibhadra rAsa saMvata 16raramAM racyo. jemAM syulibhadranI kathA gUMthI che. 400 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi rAjapALe parapa kaDImAM jaMbUkumAra rAsa saMvata 1622mAM racyo. jemAM jaMbUkumAranI kathA varNavI che. ratnasuMdare ratnavatIrAsa saMvata 1935mAM 403 kaDImAM racyo. jemAM ratnavatInI kathA gUMthI che. jJAnadAse saMvata 1923mAM yazodhara rAsa racyo. jemAM yazodhara caritra varNavAyuM che. harajIe bharaDaka batrIzIrAsa saMvata 1624mAM racyo. kanaka some para gAthAno jinapAla jinarakSita rAsa saMvata 1632mAM racyo. jemAM jinapAla jinarakSitanI kathA AlekhI che. kavi bhavAne saMvata 1926mAM 483 kaDIno vaMkacUlarAsa racyo. jemAM vaMkacUlanI kathA varNavI che. mahezvarasUri ziSyae saMvata 1630mAM 255 kaDIno caMpakasena rAsa racyo. jemAM caMpakasenanI kathA gUMthI che. ratnavimale 148 kaDIno dAmanaka rAsa racyo. temAM dAmanagakuMvaranI kathA gUMthI che. jayanidhAne yazodhara rAsa saMvata 1643mAM racyo. jemAM yazodharanI kathA gUMthI che. saMvata 1965mAM surapriya carita rAsa racyo. jemAM surapriyanI kathA varNavI che. puNyaratnasUrie saMvata 1637mAM 281 gAthAnI sanatakumAra rAsa racyo jemAM sanatakumAranI kathA varNavI che. saMvata 1940mAM 72 kaDInAM sudharmA svAmI rAsa racyo. maMgalamANeke saMvata 1638mAM vikramarAja ane khAparA corano rAsa racyo. jemAM vikramarAjA ane khAparAcoranI kathA gUMthI che. harSasAgare saMvata 1638mAM 471 kaDIno dhanadakumAra rAsa racyo. jemAM dhanadakumAranI kathA AlekhI che. devandre saMvata 1638mAM yazodharacaritra rAsa racyo. jemAM yazodhara cAritra gUMthI lIdhuM che. harakhajIe saMvata 1939mAM puNyapApa rAsa racyo. lAiA RRSi ziSyae saMvata 1940mAM mahAbala rAsa racyo. jemAM mahAbalanI kathA gUMthI che. padmasuMdara upAdhyAye 358 gAthAno zrIsAra rAsa saMvata 1940mAM racyo. temAM 401 Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsAra narezanI kathA gUMthI che. saMvata 1642mAM 138 gAthAno ratnamAlA rAsa racyo. jemAM ratnamAlAnA zIlanI kathA gUMthI che. saMvata 1642mAM 245 gAthAno zrIpAla rAsa racyo. saMvata 164ramAM kathAcUDa rAsa racyo. kathAcUDanA narezanA tapanuM mahAtmya varNavyuM che. 272 gAthAno kanakaratha rAsa racyo. jemAM kanakathanI kathA gUMthI che. hIrakuzale saMvata 1640mAM kumArapALa rAsa racyo. jemAM kumArapALanI kathA varNavI che. nagARRSie saMvata 1649mAM rAmasItA rAsa racyo. jemAM rAma ane sItAnI kathAne gUMthI che. vaccharAje 1484 kaDIno samyakatva kaumudI rAsa saMvata 1642mAM racyo. temAM samakita guNa kathA varNavI che. nItizAstra paMcAkhyAna rAsa 3496 kaDImAM saMvata 1648mAM racyo. sakalacaMdra upAdhyAye saMvata 1643mAM 421 kaDIno mRgAvatI rAsa racyo. jemAM mRgAvatInI kathA gUMthI che. 61 DhAlano vAsupUjyajina puNyaprakAza rAsa racyo. vinayazekhare ratnakumAra rAsa racyo. jemAM ratnakumAranI kathA varNavI che. guNavinaye saMvata 1670mAM jaMbUrAsa racyo. jemAM jaMbUnI kathA AlekhI che. guNavinaye aMgaDadatta rAsa racyo. jemAM agaDadatta kathA varNavI che. navijaye saM.1790mAM jaMbUsvAmI rAsa racyo. jemAM jaMbUkathA gUMthI che. kuzalasAgare 6ra4 kaDIno kulaja rAsa saMvata 1644mAM racyo. jemAM kuladhvaja kumAranI kathA gUMthI che. saMvata 1657mAM sanatakumAra rAjarSi rAsa racyo. manajI RSie saM.1646mAM vijayadevasUriAsa racyo. jemAM vijayadevasUrinI kathA varNavI che. hemANaMde saMvata 1954mAM 5 khaMDano 1021 kaDI vALo bhoja caritra rAsa racyo. jemAM bhoja caritra varNavAyuM che. sUjIe saMvata 1648mAM 44 kaDIno zrI pUjya ratnasiMha rAsa racyo. jemAM ratnasiMhanI kathA gUMthI che. labdhikallole saM.1649 mAM 208 kaDIno ripumardana rAsa racyo. jemAM ripumardananI kathA gUMthI che. 402 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lalitaprabhasUrie saM.1955mAM 4 khaMDamAM caMdarAjAno rAsa racyo. jemAM caMdarAjAnI kathA gUMthI che. dayA kuzale saM.1649mAM 141 kaDIno lAbhodaya rAsa(vijayasenasUri) racyo. saMvata 168pamAM ra33 kaDIno vijayasiMhasUri rAsa racyo. jemAM vijayasiMhasUrinI kathA varNavI che. kalyANacaMdra saMvata 1649mAM citrasena padmAvatI rAsa racyo. jemAM citrasena padmAvatInI kathA gUMthI che. prItivimale saMvata 1658mAM dAnazIlatapa bhAvanA rAsa racyo. dhanavijaye saMvata 1650mAM hariSaNa zrISeNa rAsa racyo. jemAM hariSaNa grISaNanI kathA varNavI che. 3ra9 kaDIno narmadA suMdarI rAsa saMvata 1650mAM racyo. jemAM narmadAsuMdarInI kathA gUMthI che. vivekaharSe saMvata 165ramAM 101 kaDIno hIravijayasUrirAsa racyo. jemAM hIravijayasUrinI kathA gUMthI che. Ujale saMvata 165ramAM 631 kaDIno rAjasiMha kathA(navakAra)rAsa racyo. dharmadAse saMvata 165ramAM jasavaMtamunino rAsa racyo. jemAM jasavaMta muninI kathAne varNavI che. jayavijaye saMvata 1655mAM 270 kaDIno kalyANavijayagaNino rAsa racyo. jemAM kalyANavijayagaNinI kathA AlekhI che. zravaNe saMvata 1657mAM RSidattA rAsa racyo. jemAM RSidarAnI kathA gUMthI che. kSemakuzale 462 kaDIno rUpasenakumAra rAsa racyo. jemAM rUpAsenakuMvara kathA varNavI samayasuMdare saM.1673mAM 931 gAthAno naLadamayaMtI rAsa racyo. jemAM naLadamayaMtInI kathA varNavI che. saMvata 197ramAM ra30 kaDIno priyamelaka rAsa racyo. jemAM priyamalakanI kathA gUMthI che. saMvata 1681mAM rara5 kaDIno valkalacIrI rAsa racyo. jemAM valkalacIrInI kathA varNavI che. saMvata 1682mAM 40 ke para kaDIno vastupAla tejapAla rAsa racyo. jemAM vastupAla tejapAlanI kathA gUMthI che. 403 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvata 1998mAM pujARSirAsa racyo. mayaNarehA rAsa racyo. jemAM mayaNarehAnI kathA varNavI che. saMvata 1700mAM 606 kaDIno dvIpadI rAsa racyo. jemAM dvIpadInI kathA gUMthI che. premavijaye saMvata 1677mAM 25 DhALa pa04 kaDIno vastupAla tejapAla rAsa racyo. jemAM vastupAla tejapAlanI kathA AlekhI che. bhAvaratnae saMvata 1660mAM 506 kaDIno kanakazreSThI rAsa racyo. jemAM kanakazreSThInI kathA gUMthI che. vijayakuzala ziSya saMvata 1961mAM zIlaratna rAsa racyo. sahajakIrtie saMvata 1961mAM 431 kaDIno sudarzanazreSThIrAsa racyo. jemAM sudarzanazreSThInI kathA varNavI che. saMvata 1667mAM kalAvatI rAsa racyo. jemAM kalAvatInI kathA gUMthI che. saMvata 1675mAM ra3ra kaDIno sAgarazreSThI kathA racI. jemAM sAgarazreSThI kathA AlekhI che. saMvata 1688 mAM 81 kaDIno zIlarAsa racyo. hemavijaya gaNie saMvata 1961mAM kamalavijayarAsa racyo. megharAje saMvata 1664mAM naLadamayaMtI rAsa racyo. temaNe soLa satI rAsa paNa racyo. jemAM naLadamayaMtInI kathA gUMthI che. kanakasuMdare saMvata 166ramAM 732 kaDIno ja khaMDamAM kapUramaMjarIno rAsa racyo. jemAM kapUramaMjarInI kathA dvArA lobhapaNuM dUra karavAnuM samajAvAyuM che. temaNe sagAlasA rAsa 489 kaDImAM saMvata 1667mAM racyo. jemAM sagAlasAhanI kathA gUMthI che. saMvata 1673mAM 93 kaDIno rUpasanarAsa racyo. jemAM rUpasena kathA varNavI che. 412 kaDIno devadatta rAsa racyo. jemAM devadatta kathAne gUMthI levAI che. lAlavijaya naMdamaNiyAra rAsa racyo. jemAM naMdamaNiyAranI kathA AlekhI che. RSabhadAse saMvata 166ramAM 1271 kaDIno (118 DhALa) RSabhadevarAsa racyo. jemAM RSabhadevanuM caritra varNavyuM che. saMvata 1668mAM 425 kaDIno sumitra rAjarSirAsa racyo. jemA sumitrarAjarSinI kathA gUMthI che. saMvata 1668mAM 73ra kaDIno sthUlibhadra rAsa racyo.jemAM syulibhadranI kathA varNavI che. saMvata 1970mAM 557 kaDIno ajAkumAra rAsa racyo. jemAM ajAkumAranI kathA varNavI che. saMvata 1970mAM 4699 kaDIno kumArapALa rAsa racyo. jemAM kumArapALanI kathA gUMthI che. saMvata 1978mAM 1116 kaDIno bharata bAhubalirAsa racyo. jemAM bharatabAhubalinI kathA varNavI che. saMvata 1682mAM 1851 kaDIno 7 khaMDamAM zreNikarAsa racyo. jemAM zreNika kathA gUMthI che. 404 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvata 1683mAM 284 kaDIno kacavannA rAsa racyo. jemAM kayavannAnI kathA graMthI che. saMvata 1685mAM hIravijayasUri rAsa racyo. jemAM hIravijayanI kathA varNavI che. saMvata 1687mAM 1014 kaDIno abhayakumAra rAsa racyo. jemAM abhayakumAranI kathA gUMthI che. saMvata 1688mAM 345 kaDIno rohaNiyA muni rAsa racyo. jemAM rohaNiyA muninI kathA AlekhI che. 445 kaDIno vIrasenano rAsa racyo. jemAM vIrasena kathA gUMthI che. 97 kaDIno ArdrakumAra rAsa racyo. jemAM ArdrakumAranI kathA varNavI che. mAlamunie saMvata 1963 pahelA 154 kaDIno aMjanAsatI rAsa racyo. jemAM aMjanAsatInI kathA gUMthI che. jIvarAje saMvata 1963mAM sukhamAlAsatI rAsa racyo. jemAM sukhamAlA satInI kathA varNavI che. vimalacAritrae saMvata 1963mAM 397 kaDIno aMjanAsuMdarI rAsa racyo. jemAM aMjanAsuMdarInI kathA gUMthI che. dayAzIle saMvata 1666mAM ilAcI kevalI rAsa racyo. jemAM ilAcIkumAranI kathA gUMthI che. darzanavijaye saMvata 1689mAM (53 DhALa) premalAlacchI rAsa racyo. jemAM premalAlacchInI kathA varNavI che. saMvata 1697mAM vijayatilakasUrirAsa racyo. jemAM vijayatilakasUrinI kathA varNavI che. hIrAnaMde vikramarAsa racyo. jemAM vikramakathA gUMthI che. jJAnamerue saMvata 1676mAM guNakaraDa guNAvalI rAsa racyo. jemAM guNakadaMDaguNAvalI kathA varNavI che. dAmodara muni-dayAsAgare madanakumAra rAsa saMvata 1969mAM racyo. rAjasamudra-jinarAja sUrie zAlibhadramunirAsa saMvata 1678mAM racyo. jemAM zAlibhadranI kathA AlekhI che. saMvata 1699mAM 30 DhALamAM 500 kaDIno gajasukumAlarAsa racyo. jemAM gajasukumAlanI kathA varNavI che. puNyakIrtie saMvata 1666mAM 205 kaDIno puNyasAra rAsa racyo. jemAM puNyarAsanI kathA varNavI che. saMvata 1681mAM 20 DhALa 301 kaDImAM rUpasena kumAra rAsa racyo. jemAM rUpasenakumAra kathA gUMthI che. bhuvanakIrti gaNie saMvata1691mAM 1369kaDImAM jaMbUsvAmI rAsa racyo. jemAM 405 Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbUsvAmInI kathA gUMthI che. saMvata 1706mAM 703 kaDIno aMjanA suMdarI rAsa racyo. jemAM aMjanA suMdarInI kathA varNavI che. zAMtikuzale saMvata 16967mAM 606 kaDIno aMjanAsatI rAsa racyo. jemAM aMjanA satInI kathA gUMthI che. rAjacaMdrasUrie saMvata 1683mAM 213 kaDIno vijayasiMhasUri rAsa racyo. jemAM vijayasiMhasUrinI kathA varNavI che. jinodacasUrie 919 kaDIno saMvata 1980mAM haMsarAja vaccharAjano rAsa racyo. jemAM haMsarAja vaccharAjanI kathA gUMthI che. saMghavijaye saMvata 1688mAM 447 kaDIno vikramasenazanizcara rAsa racyo. saMvata 1675mAM 549 kaDIno vaccharAja haMsarAja rAsa racyo. jemAM haMsarAja vaccharAjanI kathA varNavI che. rAjasAgara u.e saMvata 1647mAM prasannacaMdrarAjarSi rAsa racyo. jemAM prasannacaMdrarAjarSinI kathA gUMthI che. saMvata 167ramAM pa0pa kaDIno lavakuza rAsa racyo. jemAM lavakuzanI kathA varNavI che. gaMgadAse saMvata 1671mAM 128 kaDIno vaMkacUla rAsa racyo. jemAM vaMkacUlanI kathA gUMthI che. haMsaratnae ratnazekhara athavA paMcaparvIrAsa racyo. jemAM ratnazekharanI kathA varNavI che. puNyasAgare saMvata 1689mAM 3 khaMDa 22 DhALa 632 kaDIno aMjanAsuMdarI rAsa racyo. jemAM aMjanAsuMdarInI kathA AlekhI che. lAvaNyakIrtie 9 DhALano gajasukumAlarAsa racyo. jemAM gajasukumAlanI kathA gUMthI che. amaracaMdrae saMvata 1678mAM 280 kaDIno kulaja kumAra rAsa racyo. jemAM kulajakumAranI kathA gUMthI che. guNavijaya gaNie saMvata 1683mAM 276 kaDIno jayacaMdra rAsa racyo. jemAM jayacaMdranI kathA varNavI che. rAjasiMhe saMvata 1679mAM vidyAvilAsa rAsa racyo. jemAM vidyAvilAsanI kathA varNavI che. temAM vidyAvilAsa nRpa dAnathI sukha sanmAna pAme che, tenI kathA che. 406 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lalitakIrtie saMvata 1979 mAM 396 kaDIno agaDadattamunirAsa racyo. jemAM agaDadattamuninI kathA AlekhI che. vijayazekhare saMvata 1981mAM 16 DhALa 36ra kaDIno kayavannA rAsa racyo. jemAM kayavannAnI kathA gUMthI che. saMvata 1681 mAM 305 kaDIno sudarzana rAsa racyo. jemAM sudarzananI kathA varNavI che. saMvata 1707mAM 3 khaMDa 775 kaDIno RSidattA rAsa racyo. jemAM RSidattAnI kathA gUMthI che. rAyacaMde saMvata 1682mAM vijaya zeTha vijayA satI rAsa racyo. jemAM vijaya zeTha vijayA zeThANInI kathA gUMthI che. nArAyaNe saMvata 168ramAM 315 kaDIno naLadamayaMtI rAsa racyo. jemAM naLadamayaMtInI kathA varNavI che. saMvata 1683mAM ra1 DhAla 135 kaDIno aImuttA kumAra rAsa racyo. jemAM aImuttAnI kathA varNave che. saMvata 1683 ra1 DhAlano kaMDarika puMDarikarAsa racyo. jemAM kaMDarika puMDarika kathA gUMthI che. bhAvazekhare saMvata 1683mAM 3 khaMDa 31 DhALa 747 kaDImAM rUpAsenaRSi rAsa racyo. jemAM rUpAsenaRSinI kathA varNavI che. puNyabhavane saMvata 1684mAM pavanaMjaya aMjanAsuMdarI suta hanumaMta caritra rAsa racyo. jemAM hanumAnanI kathA gUMthI che. kalyANa sAe saMvata 1985mAM 4 prastAva 43 DhALano dhannAzAlIbhadra rAsa racyo. jemAM dhannAzAlIbhadranI kathA gUMthI che. sthAnasAgare saMvata 1985mAM 39 DhALa 772 kaDIno agaDadatta rAsa racyo. jemAM agaDadattanI kathA varNavI che. vAnAe saMvata 1986mAM 5 khaMDa 1207 kaDImAM jayAnaMdarAsa racyo. jemAM jayAnaMdanI kathA AlekhI che. karamacaMde saMvata 1687mAM 696 kaDIno caMdarAjAno rAsa racyo. jemAM caMdarAjAnI kathA gUMthI che. preme saMvata 1691mAM 65 kaDIno dvIpadI rAsa racyo. jemAM dvIpadInI kathA varNavI labdhivijaye saMvata 1701mAM 5 khaMDa 44 DhALa 1540 kaDImAM uttamakumAra rAsa racyo. jemAM uttamakumAranI kathA varNavI che. saMvata 1703mAM 7 khaMDa 29 DhALa 1420 407 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaDImAM ajAputrano rAsa racyo. jemAM ajAputranI kathA gUMthI che. devacaMdrae saMvata 1996mAM 174 kaDIno pRthvIcaMdakumAra rAsa racyo. jemAM pRthvIcaMda kumAranI kathA varNavI che. kanakakIrti vA e saMvata 1692mAM 13 DhALamAM neminAtha rAsa racyo. jemAM neminAthanI kathA gUMthI che. saMvata 1693mAM 39 DhALamAM dvIpadI rAsa racyo. jemAM dvaupadInI kathA varNavI che. dharmasiMhe saMvata 199ramAM ra5 DhALamAM zivajIAcArya rAsa racyo. rAmadAsaRSie saMvata 1693mAM 4 khaMDa 823 kaDImAM puNyapAla rAsa racyo. rAjaratna upA.e saMvata 1995mAM narmadAsuMdarI rAsa racyo. jemAM narmadAsuMdarInI kathA gUMthI che. saMvata 1696mAM 460 kaDImAM vijaya zeTha vijayA zeThANI rAsa racyo. jemAM vijaya zeTha vijayA zeThANInI kathA gUMthI che. harSaratnae saMvata 1696mAM 183 kaDIno nemijina rAsa racyo. jemAM nemijina kathA varNavI che. kuzaladhIra upA.e saMvata 1728mAM ra5 DhALa 603 kaDImAM lIlAvatI rAsa racyo. jemAM lIlAvatInI kathA gUMthI che. vivekacaMdrae saMvata 1997mAM 19 DhALa 446 kaDImAM surapAlano rAsa racyo. jemAM surapAla kathA AlekhI che. bhAvavijaye 1001 kaDImAM zukarAjarAsa saMvata 173pamAM racyo. jemAM zukarAjanI kathA varNavI che. kanakasuMdare saMvata 1997mAM 39 DhALa 781 kaDImAM harizcaMdrarAjAno rAsa racyo. jemAM harizacaMdranI kathA gUMthI che. 17mI sadImAM somavimalasUrie zreNika, caMpakazreSThie kSullakakumAranI kathA, matisAre kapUramaMjarI kathA (jemAM prAraMbhamAM gaNapatine namaskAra karyA che.), nayasuMdare rUpacaMdakuMvara kathA, prabhAvatI kathA, surasuMdarI kathA, naLadamayaMtI kathA, vijaya zeThavijayA zeThANInI kathA (brahmacarya upara), samayasuMdare sthUlibhadra kathA, padmasuMdare zrIsAra kathA, ratnamAlA kathA, zrIpALakathA, kathAgUDa kathA, kanakaratha kathA, nayavijaye jaMbUsvAmI kathA, samayasuMdare naLadamayaMtI kathA, priyamelaka kathA, valkala kathA, mayaNarehA satInI kathA, dropadI kathA, sahajakIrtie sudarzana zreSThI kathA, kalAvatI 408 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathA, sAgarazreSThI kathA, kanakasuMdare karpUramaMjarI kathA (jemAM lobha dUra karavAnu kahyuM che.) rUpasena kathA, devadatta kathA, RSabhadAse RSabhadeva kathA, sumitra rAjarSi kathA, sthUlibhadra kathA, ajAkumAra kathA, bharata bAhubali kathA, kumArapALanI kathA, rohiNIyAmuninI kathA, vIrasena kathA, ArdrakumAra kathA, kanakasuMdare harizcaMdranI kathA rAsAomAM gUMthI che. A uparAMta bIjA ghaNA kavioe paNa e samaya daramyAna rAsAonI racanA karI che. 18mI sadI jJAnacaMde 41 DhALamAM (kezI)pradezIrAjAno rAsa racyo. jemAM pradezIrAjAnI kathA varNavI che. saMvata 1794mAM citrasaMbhUti rAsa racyo. jemAM citrasaMbhUtinI kathA varNavI che. jinapAlita jinarakSitarAsa racyo. jemAM jinapAlita jinarakSita kathA varNavI che. dalabhaTTe saMvata 1999mAM 21 kaDIno pUMjAmunirAsa racyo trikamamunie saMvata 1699mAM 11 DhALa 224 kaDImAM rUpacaMdaRSi rAsa racyo. jemAM rUpacaMdaRSinI kathA gUMthI che. saMvata 1706mAM 17 DhALamAM vaMkacUlano rAsa racyo. tejacaMde saMvata 1700mAM 500 kaDImAM puNyasAra rAsa racyo. jemAM puNyasAra kathA gUMthI che. dhanajIe sidhdhadatta rAsa racyo. jemAM sidhdhadattanI kathA varNavI che. munikIrtie saM. 1682mAM puNyasAra rAsa racyo. jemAM puNyasAra kathA varNavI che. vinayavijaya upAdhyAye saMvata 1738mAM 4 khaMDamAM 1900 kaDIno zrIpAlarAsa racyo. jemAM zrIpAla kathA varNavI che. jemAMnI 750 kaDI vinayavijayajIe racI che. jayaraMga-jetasIe saMvata 1721mAM 31 DhALa pa6ra kaDIno kacavannAzAhano rAsa racyo. jemAM kayavannAnI kathA gUMthI che. bhujanasome zreNikarAsa racyo. jemAM zreNikanI kathA varNavI che. jJAnasAgare saMvata 1701mAM 4 khaMDa 905 kaDIno zukarAja rAsa racyo. jemAM zukarAja kathA varNavI che. saMvata 1715mAM 3 khaMDa 1006 kaDInI dhammila rAsa racyo. jemAM dhammilanI kathA gUMthI che. saM.1719mAM 16 DhALa 187 kaDIno ilAcIkumAra rAsa racyo. jemAM ilAcIkumAranI kathAne gUMthI che. saMvata 1720mAM 62 DhALa 1435 kaDIno zAMtinAtha rAsa racyo. jemAM zAMtinAthanI kathA varNavI che. saMvata 1724mAM 16 DhALa 218 kaDIno 409 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSADhAbhUti rAsa racyo. jemAM aSADhAbhUtinI kathA gUMthI che. saMvata 1724mAM 33 DhALa 7ra1 kaDIno pradezI rAjA rAsa racyo. jemAM pradezI rAjAnI kathA gUMthI che. saMvata 17rapamAM 16 DhALa 283 kaDIno naMdiSeNa rAsa racyo. jemAM naMdISaNanI kathA gUMthI che. saMvata 17ra6mAM 40 DhALano zrIpALa rAsa racyo. jemAM zrIpALa kathA varNavI che. saMvata 1727mAM 19 DhALano 301 kaDIno AdrakumAra rAsa racyo. jemAM AdrakumAranI kathA AlekhI che. saMvata 1730mAM 31 DhALano sanatacakrI rAsa racyo. jemAM sanatacakrInI kathA varNavI che. zAMba pradyumnakumAra rAsa racyo. jemAM pradyumnakumAranI kathA che. mAnavijaye 1704mAM zrIpALa rAsa racyo. jemAM zrIpALa kathA AlekhI che. Rddhivijaye saMvata 1703mAM varadatta guNamaMjarI rAsa racyo. jemAM varadatta guNamaMjarI kathA varNavI che. saMvata 1716mAM rohiNI rAsa racyo. jemAM rohiNInI kathA gUMthI che. merulAbha mAhAvajIe saMvata 164ramAM 303 kaDImAM caMdralekhAtI rAsa racyo. jinaharSa-jasarAje saMvata 1711mAM 30 DhALamAM vidyAvilAsa rAsa racyo. jemAM vidyAvilAsanI kathA gUMthI che. saM.1740mAM 49 DhALamAM zrIpALa rAjAno rAsa racyo. saMvata 1741mAM 39 DhALa 709 kaDImAM ratnasiMha rAjarSi rAsa racyo. jemAM ratnasiMhanI kathA gUMthI che. ra71 kaDIno zrIpALa rAsa racyo. jemAM zrIpALanI kathA varNavI che. saMvata 174ramAM 130 DhALa ra876 kaDImAM kumArapALa rAsa racyo. jemAM kumArapALa kathA AlekhI che. saMvata 1744mAM amarasena varasena rAsa racyo. jemAM amarasena vayarasena kathA varNavI che. 23 DhALa 407 kaDImAM caMdana malayagiri rAsa racyo. jemAM zIlanuM mahattva varNavyuM che. saMvata 1744mAM 75 DhALa 700 kaDImAM harizcaMdrakumAra rAsa racyo. jemAM harizcaMdranI kathA varNavI che. saMvata 1745mAM ra9 DhALa 587 kaDImAM uttamacaritrakumAra rAsa racyo. jemAM uttamacaritrakumAranI kathA gUMthI che. saMvata 1746mAM 3ra DhALa 679 kaDImAM haribalamAchIno rAsa racyo. jemAM haribala mAchInI kathA varNavI che. saMvata 1747mAM yazodhara rAsa racyo. jemAM yazodhara kathA varNavI che. saMvata 1748mAM 41 DhALamAM mRgAkale khA rAsa racyo. jemAM mRgAMkalekhAnA caritranuM varNana che. saMvata 1749mAM 39 DhALa 850 kaDImAM amaradatta mitrAnaMda rAsa racyo. AmAM hasatA bAMdhelA karmo kevI rIte bhogavavA paDe che te kathA dvArA batAvyuM che. saMvata 1749mAM ra4 DhALa 457 kaDImAM RSidattA rAsa racyo. saMvata 1749mAM sudarzana zeTha rAsa racyo. saMvata 1751mAM 758 kaDImAM ajitasena kanakAvatI rAsa racyo. A caritramAM tapano mahimA kathA dvArA gUMcyo che. saMvata 1751mAM 14ra DhALa 3006 kaDImAM mahAbala. mahAsuMdarI rAsa racyo. saMvata 1751mAM ra6 DhALamAM guNakaraMDa guNAvalI rAsa racyo. 410 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemAM budhdhi dvArA ja saMsAramAM kArya thAya che. mana, vacana, kAyAnI sthiratA kathAmAM gUMthI levAI che. saMvata 1758mAM 480 kaDIno zIlavatI rAsa racyo. jemAM zIlavatInA zIlanuM mahattva kathA dvArA varNavyuM che. saMvata 1759mAM 36 DhALa 717 kaDImAM ratnazekhara ratnAvatI rAsa racyo che. jJAnathI ja samakti ane sugati prApta thAya che. te ratnazekhara nRpati ane ratnAvatInI kathA dvArA batAvyuM che. saMvata 1759mAM 33 DhALa 604 kaDImAM ratnasAra rAsa racyo. temAM ratnasAra kumAra sAdhunI sevA karI nirmaLa zIla pALI sukha pAmyo e gUMthI levAmAM AvyuM che. saMvata 1657mAM 4 adhikAra 80 DhALamAM jaMbUsvAmI rAsa racyo. saMvata 1761mAM 14 DhALamAM navakAra para zrImatI rAsa racyo. saMvata 1761mAM 21 DhALa 4ra9 kaDImAM ArAmazobhA rAsa racyo. ArAmazobhA jinavara bhaktithI saMsAramAM sukha pAme che, tenuM varNana che. saMvata 176ramAM pa0 DhALa 1163 kaDImAM vasudeva rAsa racyo. rAjasAre saMvata 1704mAM 17 DhALa ra53 kaDImAM kuladhvajakumAra rAsa racyo. temAM kuladhvajakumAranA daSTAMta dvArA zIlanuM mahattva batAvyuM che. rAjaratnae saMvata 1705mAM rAjasiMhakumAra rAsa racyo. temAM navakAranuM mahatva varNavyuM che. tejamuni-tejapAle saMvata 1707mAM 4 khaMDamAM caMdarAjAno rAsa racyo. jitArI rAjAno rAsa saMvata 1734mAM 15 DhALamAM racyo. pAMcaso nArIne tyajI saMjama le che. Ama, rAsamAM jitArIpanI kathA suMdara rIte varNavI che. puNyaharSe saMvata 1709mAM jinapAla jinarakSita rAsa racyo. kamalaharSa vI.e saMvata 1728mAM pAMDavacaritra rAsa racyo. jemAM pAMDavacaritra varNavyuM che. yazovijaya-jazavijaye saMvata 1738mAM vinayavijaya racela adhUrI kRti zrIpAla rAsa pUrNa karyo. jemAM zrIpAla kathA gUMthI che. saMvata 173mAM jaMbUrAsa racyo. jemAM jaMbusvAmInI kathA gUMthI che. lAbhavardhana-lAlacaMde saMvata 1728mAM 29 DhALa 600 kaDIno lIlAvatI rAsa racyo. jemAM lIlAvatInI kathA varNavI che. saMvata 174ramAM 39 DhALa pa35 kaDImAM dharmabudhdhi pApabudhdhi rAsa racyo. jemAM dharmabudhdhi maMtrInI kathA dvArA temaNe dharma dvArA saMkaTa nAza pAme che ane sukha maLe che, te bodha Apyo che. uttamakumAre saMvata 1712mAM 650 kaDIno tribhuvanakumAra rAsa racyo. jemAM 411 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tribhuvanakumAranI kathA gUMthI che. zubhavijaye saMvata 1713mAM 600 kaDImAM gajasiMharAjano rAsa racyo. temAM gajasiMghanI kathAne gUMthI zIla vize samajAvyuM che. gajakuzale saMvata 1714mAM ra9 DhALa para kaDImAM guNAvalI guNakaraMDa rAsa racyo. jemAM guNAvalI guNakAMDanI kathA varNavI che. padmacaMdra saMvata 1714mAM jaMbusvAmI rAsa racyo. jemAM jaMbusvAmInI kathA gUMthI udayavijaya upA.e saMvata 1728mAM 6 khaMDa 77 DhALa ra055 kaDImAM zrIpALa rAsa racyo. jemAM zrIpALa kathAne AlekhI che. padmavijaye saMvata 1715mAM zIlaprakAza rAsa racyo. saMvata 17ra6mAM zrIpALa rAsa racyo. jemAM zrIpALanI kathA gUMthI che. vidyArucie saMvata 1711mAM 6 khaMDa 103 DhALa ra505 kaDImAM caMdarAjAno rAsa racyo. jemAM caMdarAjAnI kathA varNavI che. hastirucie saMvata 1717mAM citrasena padmAvatI rAsa racyo. jemAM citrasena padmAvatInI kathA varNavI che. sakalacaMde saMvata 1717mAM sUrapAla rAsa racyo. jemAM sUrapAlanI kathA gUMthI che. dharmavardhana-dharmasiMha pAThake saMvata 1736mAM 4 khaMDa 39 DhALa 632 kaDImAM amarakumAra surasuMdarIno rAsa racyo. jemAM amarakumAra surasuMdarInI kathAne varNavI che. meruvijaye saMvata 1761mAM vastupAla tejapAlano rAsa racyo. jemAM vastupAla tejapAlanI kathA gUMthI che. saMvata 17raramAM navapadarAsa racyo. jemAM zrIpALarAjAnI dRSTAMta kathAthI navapadano mahimA varNavyo che. temaNe narmadA suMdarI rAsa racyo. jemAM narmadAsuMdarInI kathA varNavI che. surajImunie saMvata 1761mAM lIlAdhara rAsa racyo. jemAM lIlAdharanI kathA varNavI che. mahimAdiye saMvata 17raramAM zrIpALa rAsa racyo. jemAM zrIpAla kathAne varNavI vIravimale jaMbUsvAmI rAsa racyo. jemAM jaMbUsvAmInI kathA varNavI che. 412 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasAgare saMvata 1746mAM 9 DhALamAM kAnhaDa kaThiyArAno rAsa racyo. kAnhaDa kaThiyArAnI jema zIla pALavAthI mananA manoratha phaLe che. saMvata 175lmAM 4 DhALamAM subhadrArAsa racyo. jemAM subhadrAnI kathA gUMthI che. paramasAgare saMvata 1724mAM 64 DhALamAM vikramAditya rAsa racyo. jemAM vikramAdityanI kathA varNavI che. - tattvavijaye 4 khaMDa 34 DhALa 831 kaDImAM saMvata 1724mAM amaradatta mitrAnaMda rAsa racyo. temAM amaradatta ane mitrAnaMdanI kathA dvArA dAnanuM mahattva batAvyuM che. hIrANaMda-haramunie saMvata 17ra4mAM 45 DhALa 704 kaDImAM sAgaradatta rAsa racyo. jemAM sAgaradattanI kathA gUMthI che. lakSmI vallabha-rAja-hemarAje 6 khaMDa 75 DhALamAM 3168 kaDImAM vikramAditya paMcadaMDa rAsa racyo. jemAM navarasanuM varNana che. 17 DhALa 257 kaDImAM dAna viSaye amarakumAra caritra rAsa racyo. jitavijaye saMvata 17ra6mAM haribala rAsa racyo. jemAM jIvadayAnuM mahatva batAvyuM che. karUNAthI navanidhi maLe che ane jagatamAM jasa vadhe che. yazonaMde saMvata 17ra6mAM 6ra1 kaDImAM rAjasiMha kumAra rAsa racyo. jemAM navakArano mahimA gUMthI lIdho che. lakSmIvijaye saMvata 1727mAM 709 kaDImAM zrIpALa mayaNAsuMdarI rAsa racyo. jemAM sidhdhacakranuM mahattva darzAvatI zrIpAla mayaNAnI jIvana gAthA AlekhI che. jinavijaye saMvata 17ra7mAM dhannAzAlIbhadra rAsa racyo. jemAM dhannAzAlIbhadranI kathA gUMthI che. saMvata 1751mAM 27 DhALa 487 kaDImAM guNAvalI rAsa racyo. jemAM guNAvalInI kathA varNavI che. jJAnavimalasUrie saMvata 1738mAM 35 DhALa 600 kaDImAM jaMburAsa racyo. jemAM jaMbukumAranuM caritra varNavyuM che. saMvata 176pamAM 38 DhALa 11rara kaDImAM raNasiMharAjarSi rAsa racyo. jemAM raNasiMharAjarSinI kathA gUMthI che. saMvata 1770mAM 111 DhALamAM 2394 kaDImAM caMdakevalI rAsa racyo. saMvata 1774mAM 31 DhALamAM azokacaMdra rohiNI rAsa racyo. kanakanidhAne saMvata 1728mAM ra4 DhALa 3rara kaDImAM ratnacUDa vyavahArI rAsa racyo. jemAM ratnacUDanI kathA varNavI che. 413 Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasamudra saMvata 1728mAM ra9 DhALamAM kuladhvajarAsa racyo. jemAM kuladhvaja kumAranI kathA gUMthI che. | vinayalAbha-bAlacaMde 4 khaMDamAM saMvata 1730mAM vaccharAja devarAja rAsa racyo. jemAM vaccharAja devarAjanI kathA gUMthI che. amRtasAgare saMvata 1730mAM 44 DhALa 896 kaDImAM jayasenakumAra rAsa racyo. jemAM rAtribhojana parivArane mahattva ApyuM. vivekavijaye saMvata 1730mAM 4 khaMDamAM mRgAMkalekhA rAsa racyo. jemAM mRgAMkalekhAnI kathA gUMthI che. suravijaye 3 khaMDa 34 DhALamAM saMvata 173ra mAM ratanapALarAsa racyo. zAMtidAse saM. 1732mAM 65 kaDIno gautamasvAmI rAsa racyo. khetoe saMvata 1732mAM dhannA rAsa racyo. jemAM dhannAnI kathA varNavI che. caMdravijaye saMvata 1734mAM jaMbukumAra rAsa racyo. jemAM jaMbunI kathA gUMthI che. tejapAle saMvata 1744mAM 4 khaMDamAM amarasena vayasena rAsa racyo. jemAM amarasena varasenanA jIvana dvArA bodha apAyo che. dIpavijaye saMvata 1735mAM kayavannA rAsa racyo. saMvata 1749mAM 3 khaMDamAM maMgalakalaza rAsa racyo. jemAM maMgaLakalazakumAranI kathA gUMthI che. ruciravimale 33 DhALamAM saMvata 1736mAM matsyodara rAsa racyo. dayAtilake saMvata 1737mAM 17 DhALamA dhannAno rAsa racyo. te dvArA dAnanuM mahattva batAvyuM. kezavadAsa-kuzalasAgare saMvata 1745mAM 65 DhALamAM vIrabhANa udayabhANa rAsa racyo. jemAM virabhANe dAnathI ane udayabhANe sevA dvArA AtmAnI siddhi prApta karI. ajitacaMde saMvata 1736mAM caMdana malayAgiri rAsa racyo. jemAM malayAgIrInI kathA gUMthI che. dIpasaubhAgye saMvata 1747mAM vRdhdhisAgarasUri rAsa racyo. AnaMdasUrie saMvata 1740mAM surasuMdarIrAsa racyo.jemAM surasuMdarInI kathA gUMthI 414 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSmIratnae saMvata 1741mAM 6 DhALa 135 kaDImAM khemA haDAliyAno rAsa racyo. amaracaMde saMvata 1745mAM 3 khaMDa 30 kaDImAM vidyAvilAsa rAsa racyo. jemAM vidyAvilAsanI kathA gUMthI che. yazovardhane saMvata 1747mAM 3ra DhALamAM caMdanamalayAgIrI rAsa racyo. jemAM caMdanamalayAgIrInI kathA gUMthI che. saMvata 1751mAM jaMbusvAmI rAsa racyo. jemAM jaMbusvAmInI kathA varNavI che. saMvata 1758mAM vidyAvilAsa rAsa racyo. jemAM vidyAvilAsanI kathA AlekhI che. udayaratnae saMvata 174mAM 66 DhALamAM jaMbusvAmI rAsa racyo. jemAM jaMbUnI kathA varNavI che. saMvata 1759mAM 9 DhALamAM syulibhadra rAsa racyo. jemAM syulibhadranI kathA gUMthI che. saMvata 1761mAM 93 DhALa ra8ra1 kaDImAM munipati rAsa racyo. jemAM munipatinuM caritra varNavyuM che. saMvata 176ramAM 31 DhALa 880 kaDImAM rAjasiMha rAsa racyo. jemAM rAjasiMhanI kathA gUMthI che. saMvata 1766mAM 133 DhALa ra975mAM malayasuMdarI mahAbala rAsa racyo. jemAM malayasuMdarI ane mahAbalanI kathA gUMthI che. saMvata 1767mAM 81 DhALa 1503 kaDImAM yazodhara rAsa racyo. jemAM yazodhara caritra varNavyuM che. saMvata 1767mAM 21 DhALa 348 kaDImAM lIlAvatI sumativilAsa rAsa racyo. jemAM lIlAvatI sumativilAsanI kathA AlekhI che. saMvata 1768mAM ra7 DhALa 396 kaDImAM dharmabudhdhi maMtrI ane pApabudhdhi rAjAno rAsa racyo. saMvata 1769mAM 97 DhALa ra4ra4 kaDImAM bhuvanabhAnu kevalIrAsa racyo. jemAM bhuvanabhAnu kevalInuM caritra varNavyuM che. saMvata 178ramAM 13 DhALa 183 kaDImAM dAmannaka rAsa racyo. saMvata 178ramAM 13 DhALamAM varadatta guNamaMjarI rAsa racyo. jemAM varadatta guNamaMjarInI kathA AlekhI che. saMvata 1785 mAM ra3 DhALamAM sudarzana zreSThI rAsa racyo. jemAM sudarzana zreSThInI kathA gUMthI che. saMvata 1799mAM harivaMzarAsa racyo. saMvata 1782mAM bharataputrarAsa racyo. jemAM bharataputranI kathA varNavI che. nemavijaye saMvata 1750mAM 84 DhALa ra061 kaDImAM zIlavatI rAsa racyo. jemAM zIlavatInA zIlanuM varNana karyuM che. saMvata 1758mAM 4 khaMDa 63 DhALa ra012 kaDImAM vaccharAja caritra rAsa racyo. saMvata 1755mAM para DhALamAM sumitra rAsa racyo. saMvata 1768mAM dharmabudhdhi pApabudhdhirAsa racyo. saMvata 1787mAM 39 DhALa 1958 kaDImAM tejasAra rAjarSirAsa racyo. saMvata 1790mAM sItArAsa racyo. vinayacaMdrae saMvata 175ramAM 42 DhALa 848 kaDImAM uttamakumAra rAsa racyo. jemAM uttamakumAranuM caritra varNavyuM che. mayaNarehA rAsa racyo. jemAM mayaNarehAnI kathA gUMthI 415 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kesaravimale saMvata 1756mAM vaMkacUla rAsa racyo. jemAM vaMkacUle lIdhela niyamonuM phaLa varNavyuM che. saMvata 1854mAM mohanavijaye 63 DhALamAM narmadA suMdarIno rAsa racyo. jemAM narmadAsuMdarInuM caritra varNavyuM che. saMvata 1757mAM 31 DhALamAM harivahana rAjAno rAsa racyo. saMvata 1760mAM 4 khaMDa 66(8) DhALa 1389 kaDImAM ratnapAlano rAsa racyo. jemAM ratnapAlanI kathA gUMthI che. saMvata 1760mAM 47 DhALa 1015 kaDImA mAnatuMga mAnavatI rAsa racyo. jemAM mAnatuMga mAnavatInI kathA varNavI che. saMvata 1763mAM 757 kaDImAM puNyapAla guNasuMdarIrAsa racyo. jemAM puNyapAla ane guNasuMdarInA jIvananI kathA gUMthI che. jemAM zIlanuM mahattva varNavyuM che. saMvata 1783mAM 4 khaMDamAM caMdarAjAno rAsa racyo. jemAM caMdarAjAnI kathA varNavI che. goDidAse saMvata 1755mAM ra4 DhALa 605 kaDImAM navakAra rAsa athavA rAjasiMha ratnAvatI rAsa racyo. dAnavijaye saMvata 1761mAM 27 DhALa 689 kaDImA lalitAMgarAsa racyo. jemAM lalitAMganI kathA gUMthI che. bhAvaratna-bhAvaprabhasUrie 33 DhALa 849 kaDImAM saMvata 1769mAM haribala macchIno rAsa racyo. jemAM haribale Apela abhayadAnathI thayela camatkAronuM varNana che. saMvata 1775mAM aMbaDarAsa racyo. saMvata 1797mAM ra0 DhALano subhadrAsatI rAsa racyo. jemAM subhadrAsatInuM varNana che. saMvata 1799mAM 2 khaMDamAM budhdhila vimalAsatIno rAsa racyo. jemAM budhdhi ane vimalAsatInI kathA gUMthI che. kIrtisuMdara-kAnhajI e saMvata 175mAM 12 DhALamAM abhayakumArAdi paMca sAdhu rAsa racyo. jemAM abhayakumAranA jIvananI kathA gUMthI che. dIpacaMde sudarzana zeTha rAsa racyo. jemAM sudarzananI atUTa zradhdhA jovA maLe che. vIrasvAmIno rAsa racyo. lakSmIvinaye saMvata 1760mAM 4 khaMDamAM abhayakumAra mahAmaMtrIzvara rAsa racyo. jemAM abhayakumAranI kathA gUMthI che. lAdhA zAhe saMvata 1764mAM 3ra DhALamAM jaMbUkumAra rAsa racyo. jemAM jaMbUkumAranI kathA varNavI che. saMvata 1795mAM 7 DhALamAM zivacaMdajIno rAsa racyo. jemAM gacchapati zivacaMdajInuM varNana che. rAmavijaye saMvata 1760mAM tejapALa rAsa racyo. jemAM tejapALanI kathA varNavI 416 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. saMvata 1766mAM dharmadattaRSi rAsa racyo. jemAM dharmadattaRSinI kathA gUMthI che. saMvata 1785mAM zAMtijina rAsa racyo. jemAM zAMtijina kathA varNavI che. vivekavijaye saMvata 1761mAM 17 DhALamAM ripumardana rAsa racyo. gaMgamunie saMvata 1761mAM 4 khaMDa 38 DhALa 809 kaDImAM ratnasAra tejasAra rAsa racyo. jemAM tejasAranI kathA gUMthI che. 17 DhALamAM dhannAno rAsa racyo. jemAM dhannAnI kathA varNavI che. kAMtivimale 41 DhALa 890 kaDIno saMvata 1767mAM vikrama kanakAvatI rAsa racyo. jemAM vikrama ane kanakAvatInA jIvanane AlekhyuM che. jinodacasUrie saMvata 1769mAM surasuMdarI amarakumAra rAsa racyo. jemAM surasudaMrI ane amarakumAranI kathA gUMthI che. kAMtivijayagaNie 4 khaMDa 91 DhALano, saMvata 1775mAM mahAbala malaya suMdarIno rAsa racyo. jemAM malayasuMdarInI kathA varNavI che. gaMgavijaye saMvata 1772mAM 3 khaMDamAM gajasiMhakumAra rAsa racyo. temAM gajasiMhakumAranI kathA gUMthI che. saMvata 1777mAM papa DhALamAM kusumazrIrAsa racyo. jemAM kusumazrInI kathA varNavI che. caturasAgare saMvata 177mAM 21 DhALano madanakumAra rAsa racyo. jemAM madanakumAranI kathA gUMthI che. nityalAbhe saMvata 1782mAM 24 DhALamAM sadevaMta sAvaliMgA rAsa racyo. devavijaye saMvata 1778mAM 36 DhALamAM rUpasenakumAra rAsa racyo. jemAM rUpasenakumAra caritra varNavyuM che. gajavijaye saMvata 1781mAM 39 DhALamAM munipatirAsa racyo. jemAM munipati caritra gUMthI lIdhuM che. jinavijaye saMvata 1779mAM 9 DhALamAM karpUravijaya gaNino rAsa racyo. jemAM kapUravijaya gaNinA jIvananI kathA varNavI che. puNyavilAse saMvata 1780mAM mAnatuMgamAnavatI rAsa racyo. vibuddhavijaye saMvata 1781mAM 40 DhALa 955 kaDImAM surasuMdarI rAsa racyo. jJAnasAgare saMvata 1797mAM 6 khaMDa 9pa DhALa 4371 kaDIno guNavarmA rAsa racyo. 417 Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvata 180ramAM kalyANasAgarasUrino rAsa racyo. rAmavijaya-rUpacaMde saMvata 1814mAM 495 kaDIno citrasena padmAvatI rAsa racyo. jinavijaye saMvata 1791mAM 41 DhALamAM zrIpALa caritrarAsa racyo. saMvata 179bhAM 4 khaMDa 85 DhALa rara50 kaDImAM dhannAzAlibhadra rAsa racyo. mahimAvardhane saMvata 1796mAM dhanadattarAsa racyo. nihAlacaMdra saMvata 1798mAM mANakadevIno rAsa racyo. vIracaMde saMvata 1798mAM paMdaramI kalA-vidyArAsa racyo. satyasAgare saMvata 1799mAM vacharAsa racyo. kamalavijaye saMvata 1720mAM rara DhALamAM caMdralekhArAsa racyo. Ama, 18mI sadImAM jJAnacaMde pradeza rAjAnI kathA, citrasaMbhUti kathA, jinapAlita jinarakSita kathA, vinayavijaye zrIpALa rAjAnI kathA, jJAnasAgare zukarAja kathA, dhamilakathA, IlAcIkumAra kathA, aSADhAbhUti kathA, pradezI rAjAnI kathA, naMdISeNa kathA, ArdrakumAra kathA, sanatacakravartI kathA, zAMbakumAra kathA, jinaharSajasarAje vidyAvilAsa kathA, zrIpALarAjAnI kathA, ratnasiMharAjarSinI kathA, kumArapALa kathA, amarasena vayarasena kathA, harizcaMdranI kathA, yazodhara kathA, mRgAMkalekhAnI kathA, RSidattAnI kathA, sudarzanazeThanI kathA, ajitasena kanakAvatInI kathA, mahAbala mahAsuMdarI kathA, guNakaraMDa guNAvalI kathA, ratnasAra kumAra kathA, ArAmazobhAnI kathA, vasudevarAjAnI kathA, ratnasArakumAra kathA, yazovijaye jaMbUkathA, vinayavijayanI adhUrI zrIpAla kathA, zubhavijaye gajasiMha kathA, vidyArucie caMdarAjAnI kathA, jJAnavimalasUrie jaMbUkathA, raNasiMharAjarSi kathA, caMdakevalI kathA, azokacaMdra rohiNI kathA, dIpavijaye kayavannAnI kathA, maMgaLakaLaza kathA, udayaratnae syulibhadra kathA, jaMbUkumAra kathA, muni pati kathA, lIlAvatI sumati vilAsa kathA, dharmabudhdhi maMtrI kathA, bhuvanabhAnu kevalI kathA, dAmannaka kathA, varadatta guNamaMjarI kathA (jJAnanuM mahattva ApatI), sudarzana zreSThI kathA, harivaMzakathA, bharataputra kathA, dAnavimale lalitAMga kathAne rAsAomAM gUMthI che. A uparAMta bIjA ghaNA kavioe vividha rAsAonI racanA A samayagALAmAM karI che. 418. Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19mI sadI vRdhdhivijaye saMvata 1809mAM 3 khaMDamAM citrasena padmAvatIrAsa racyo. jemAM citrasena padmAvatInI kathAne gUMthI che. mahAnaMde pa khaMDa 75 DhAla 2019 kaDImAM rUpasena rAsa racyo. jemAM rUpasenanI kathA varNavI che. saMvata 1839mAM sanatakumAra rAsa racyo. jemAM sanatakumAranI kathA varNavI che. labdhivijaye saMvata 1810mAM 59 DhALamAM hirabala macchIrAsa racyo. jemAM hirabala mAchIe karela abhayadAnanuM phaLa zuM maLe che. e varNavyuM che. mAle saMvata 1857mAM 21 DhALamAM SaT bAMdhava rAsa racyo. nemavijaye saMvata 1824mAM 45 DhALano zrIpALa rAsa racyo. jemAM zrIpALa kathA gUMthI che. padmavijaye saMvata 1820mAM 4 khaMDa 169 DhALa papa03 kaDImAM neminAtha rAsa racyo. jemAM neminAthanI kathA gUMthI che. saMvata 1839mAM 9 khaMDa 199 DhALano samarAdityakevalI rAsa racyo. jemAM samarAdityakevalInI kathAnuM sarasa nirUpaNa thayuM che. saMvata 1858mAM 9 khaMDa 202 DhALamAM jayAnaMda kevaLI rAsa racyo. jemAM jayAnaMda kevalInI kathA varNavI che. mayAcaMde saMvata 1815mAM 27 DhALamAM gajasiMha rAjAno rAsa racyo. jemAM gajasiMharAjAnI kathA AlekhI che. amRtasAgare saMvata 1817mAM 31 DhALa 776 kaDImAM puNyasAra rAsa racyo. jemAM puNyasAranI kathA gUMthI che. macArAme saMvata 1818mAM pradyumnakumAra rAsa racyo. jemAM pradyumnakumAranuM jIvana varNavyuM che. pAsA paTele saMvata 1818mAM 20 DhALamAM bharatacakravartI rAsa racyo. jemAM cakravartI bharatanI jIvana gAthA gUMthI che. rAyacaMde saMvata 1834mAM gautamasvAmI rAsa racyo. darzanasAgara upA.e saMvata 1824mAM 6 khaMDa 169 DhALa 6088 kaDImAM AdinAthajIno rAsa racyo. jemAM AdinAthanuM jIvana caritra varNavyuM che. 419 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhANavijaye saMvata 1830mAM 4 khaMDa pa797 kaDImA vikramAditya paMcadaMDa rAsa racyo. jemAM vikramAdityanI kathAnuM varNana che. ratnavimale saMvata 1839mAM 9 DhALamAM ilAputra rAsa racyo. jemAM ilAputranI kathA gUMthI che. bhIkhajIe saMvata 1837mAM 47 DhALamAM zrIpALa rAsa racyo. jemAM zrIpALanI kathA dvArA sidhdhacakrano mahimA varNavAyo che. harSavijaye saMvata 1824mAM 64 DhALamAM sAMbapradyumna rAsa racyo. jemAM sAMbapradyumnanI kathA gUMthI che. zremavardhane saMvata 185ramAM pa3 DhALamAM surasuMdarI amarakumAra rAsa racyo. jemAM surasuMdarI ane amarakumAranu jIvana varNavyuM che. saMvata 1870mA 45 DhALamAM zAMtidAsa ane vakhatacaMdazeThano rAsa racyo. saMvata 1879mAM zrIpALa rAsa racyo. rAjaratnae saMvata 185ramAM 27 DhALIno uttamakumAra rAsa racyo. jemAM uttamakumAranI kathA gUMthI che. rUpacaMde saMvata 1880mAM 8 khaMDamAM aMbaDarAsa racyo. mAnavijaye saMvata 1853mAM 4 ullAsa 64 DhALamAM gajasiMhakumAra rAsa racyo. jemAM gajasiMhakumAranI kathA varNavI che. saMvata 1867mAM jinapAlita jinarakSita rAsa racyo. jemAM jinapAlita jinarakSitanI kathA gUMthI che. vIravijaye saMvata 1857mAM 4 khaMDa para DhALa 1584 kaDImAM surasuMdarI rAsa racyo. jemAM surasuMdarInA zIlanuM mahattva varNavyuM che. saMvata 1896mAM 7ra DhALa ra488 kaDImAM dhammilakumAra rAsa racyo. jemAM dhammilakumAranI kathA che. saMvata 1902mAM pa7 DhALamAM caMdrazekhara rAsa racyo. jemAM caMdrazekhara nRpanI kathA che. rAmacaMdrae saMvata 1860mAM 109 DhALamAM tejasAra rAsa racyo. jemAM tejasAranuM jIvana kathA gUMthI che. rUpavijaya gaNie saMvata 1861mAM guNasena kevalI rAsa racyo. jemAM guNasena kevalInI kathA gUMthI che. saMvata 1900mAM vimalamaMtrI rAsa racyo. jemAM vimalamaMtrInI kathA varNavI che. uttamavijaya saMvata 1878mAM 4 ullAsa 70 DhALamAM dhanapALa zIlavatIno rAsa racyo. jemAM zIyalanuM mahattva varNavAyuM che. 420 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhavijaye saMvata 1882mAM 4 ullAsa 56 DhALa 1528 kaDImAM vatsarAja rAsa racyo. paramAtmAnI pUjAthI vatsarAja kema bhava pAra kare che te varNavAyuM che. lAlavijaye saMvata 1881mAM 323 gAthAno ilAkumAra rAsa racyo. jemAM ilAkumAranI kathA nirUpI che. amIvijaye saMvata 1889mAM nema rAsA racyo. udayasomasUrie saMvata 1898mAM zrIpAla rAsa racyo. A rAsa dvArA sidhdhacakranuM mahattva nirUpAyuM che. 19mI sadImAM vRdhdhivijaye citrasena padmAvatInI kathA, mahAnaMde rUpasena kathA, padmavijaye neminAtha kathA, samaraditya kathA, jayAnaMda kevalI kathA, bhANavijaye vikramAditya paMcadaMDa kathA, kSemavardhane surasuMdarI amarakumAra kathA, zAMtidAsa ane vakhatacaMdazeThanI kathA, zrIpALa kathA, mAnavijaye gajasiMhakumAra kathA, jinapAla jinarakSita kathA, vIravijaye surasuMdarI kathA, dhammilakumAra kathA, caMdrazekhara kathA, rUpavijaye guNasenakevalI kathA, vimalamaMtrI kathA, uttamavijaye dhanapALa zIlavatI kathA, rAsAomAM gUMthI che. A uparAMta bIjA ghaNA kavioe vividha rAsAnI racanA A samayagALAmAM karI che. vikrama 20mI sadI jIvajIe saMvata 1904mAM maNarehA rAsa racyo. jemAM mayaNarehAnI kathA gUMthI che. khoDIdAsa-khoDAjI svAmIe saMvata 1919mAM 63 DhALano aMjanAsatI rAsa racyo. jemAM aMjanAsatInI kathA varNavI che. saMvata 1950mAM 6 ullAsa 112 DhALamAM brahmadatta cakravartI rAsa racyo. jemAM brahmadatta cakravartInuM jIvana varNavyuM che. umedacaMdre saMvata 1922mA 14 DhALamAM ArdrakumAra rAsa racyo. jemAM ArdrakumAranI kathA gUMthI che. saMvata 1922mAM 9 DhALamAM gajasukumAra rAsa racyo. jemAM gajasukumAranI kathA AlekhI che. saMvata 1925mAM 13 DhALamAM hirakezI munino rAsa racyo. jemAM harikezImuninI kathA gUMthI che. raMganAtha zrAvake saMvata 1947mAM 32 DhALamAM sUrajamala pAradhIno rAsa racyo. Ama, vIsamI sadImAM jIvajIe mayaNarehA kathA, khoDIdAse aMjanAsatI kathA, brahmadatta cakravartInI kathA, umedacaMde ArdrakumAra kathA, gajasukumAra kathA, hirakezI muninI kathA, raMganAtha zrAvake sUrajamala pAradhInI kathA, rAsAomAM gUMthI che. 421 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara caritra kathAo vizenA rAsAo nIce pramANe che. racayitA (kartA) I.sa. AdinAtha devarAsa dhavala 1pa33 AdinAtha devarAsa guNanidhAna sUrizi 1590 AdinAtha rAsa brahmajina dAsa 16mI sadI RSabhadevano rAsa RSabha dAsa 1605 AdinAthajIno rAsa darzana sAgara 1767 vAsupUjyajina rAsa karamacaMda daraDA 1671 vAsupUjyajina puNyaprakAza rAsa sakala caMdra 17mI sadI zAMtinAtha rAsa jJAna sAgara 1663 zAMtijIna rAsa rAmavijaya(2) 1728 mallinAtha rAsa RSabha dAsa 1628 nemi rAsa rAma(?) 1ra3ra nemi rAsa pAmhaNa 1289 neminAtha rAsa jinaprabha sUri 13-14mI sadI nemi rAsa khema 1pa96 nemi rAsa padmA haMsagaNi 1pa96 nemirAsa-yAdava rAsa puNyaratna 1539 pahelAM nemi rAsa dharmakIrti 1618 nemijina rAsa sahajakIrti 1629 neminAtha rAsa kanakakIrti 1635 nemi rAsa pratApasI 1696 nemi rAsa kIkA 1697 neminAtha rAsa pavijaya 1763 nemi rAsa bhAvakIrti 1766 nema rAso amIvijaya 1832 mahAvIra rAsa abhayatilaka 1rapa0 vIra svAmIno rAsa dIpa 16mI sadI jIvita svAmIno rAsa SabhadAsa 1682 gautama svAmIno rAsa vijaya prabha 1355 gautama svAmIno rAsa ratnazekhara sUri 1419 gautama svAmIno rAsa ajJAta 1574 422 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1577 1670 1672 1675 gautama svAmIno rAsa gautama svAmIno rAsa gautama svAmIno rAsa gautama svAmIno rAsa gautama svAmIno rAsa gautama svAmIno rAsa gautama svAmIno rAsa gautama svAmIno rAsa gaNadhara rAsa, cakravartInA rAsa - dAnazivagaNi vizAlakIrti bAIkIkU zAMtidAsa rAyacaMda bhAgyavijayajI prema vijayajI vastiga 1777 1876 1936 1311 i.sa. 1640 1702 1870 1737 sudharmAsvAmI rAsa sudharmAsvAmI rAsa brahmadatta cakravartI rAsa citrasaMbhUti rAsa sanatacakrI rAsa sanatakumAra rAsa sanatakumAra rAjarSi rAsa bharata cakravartI rAsa bharata cakravartI rAsa kartA puNyaratnasUri udayaratna khoDIdAsa jJAnacaMda jJAna sAgara mahAnaMda kuvaraMjI (2) pAso paTela raNachoDadevajI 1673 1782 1600 1818 1894 vaMzanA caritra no rAsa - harivaMza rAsa brahmajinadAsa 1463 harivaMza rAsa udayaratna 174ra rAjA, rANI, rAjakumAra, zreSThI, maMtrI, gurubhagavaMtanA rAsAo: kartA sadI khIma-balibhadra-yazobhadra rAsa lAvaNyasamaya 1589 khIma-balibhadra-yazobhadra rAsa indrasahajagaNi 1611 khIma-balibhadra-yazobhadra rAsa pamuktivijaya 1719 khIma-balibhadra-yazobhadra rAsa rAjendrasAgara 1819 bharatezvara bAhubali rAsa zAlIbhadrasUri 1184 bharatezvara bAhubali ghora ajJAta 1430 bharatezvara bAhubali rAsa tejavardhana 15mI sadI 423 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharatezvara bAhubali rAsa bharatezvara bAhubali rAsa dhannA zAlIbhadra rAsa dhannA rAsa dhannA zAlIbhadra rAsa dhannA zAlIbhadra rAsa dhannA aNagArano rAsa dhannA zAlIbhadra rAsa dhannA zAlIbhadra rAsa dhannA zAlIbhadra rAsa dhannA zAlIbhadra caritra dhannA zAlIbhadra caritra zAlIbhadra caritra dhannA zAlIbhadra rAsa dhannA zAlIbhadra rAsa abhayakumAra rAsa abhayakumAra rAsa abhayakumAra zreNika rAsa abhayakumAra zreNika rAsa abhayakumAra zreNika rAsa zreNika rAsa zreNika rAsa zreNika rAsa zreNika rAsa vastupAla tejapAlano rAsa vastupAla tejapAlano rAsa vastupAla tejapAlano rAsa vastupAla tejapAlano rAsa pRthvIcaMdra-guNasAgara rAsa pRthvIcaMdra-guNasAgara caritra pRthvIcaMdra-guNasAgara caritra pRthvIcaMdra-guNasAgara caritra RSabhadAsa brahmamuni sAdhuhaMsa matizekhara ratanazI gAMdhIpUjA jayavallabha rUpavijaya tejavijaya gaNi guNabhadra pUrNabhadra bhadragupta vinaya sAgara devakIrti jinarAja SabhadAsa jinaharSa udayaratna kamalacaritra gaNi RSabhadAsa sovimala brahmajinadAsa RSabhadAsa sAdhvI caMpA hIrAnaMda sUri samaya suMdara pArzvacaMdra premavijaya satyAcArya mANikya suMdara jayasAgara gaNi satyarAja gaNi 424 1621 1634 1455 1457 1673 1870 16mI 1880 1927 12mI sadI 1285 1428 saM 1623 1474 1621 1630 1701 1526 1539 1630 1546 16mI 1613 1650 1484 1625 1540 1620 1161(prAkRta) 149(gujarAtI) 1503 1534 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1558 1882 1512 1607 1616 1770 1640 1768 1744 1744 1456 1pa6ra 1565 16mI sadI 1613 16 pRthvI caMdra-guNasAgara caritra labdhi sAgara pRthvIcaMdra-guNasAgara caritra rUpavijaya naLa damayaMtI rAsa RSivardhana sUri naLa damayaMtI rAsa megharAja naLa damayaMtI rAsa samaya suMdara naLa damayaMtI rAsa rAmavijaya gaNi amarasena varasena caritra kamalaharSa amarasena vayarasena caritra jIvasAgara amarasena vayarasena rAsa jinaharSa amarasena vayarasena rAsa tejapAla jaMbusvAmI rAsa vinayacaMda jaMbusvAmI (paMcabhavacaritra) mallidAsa jaMbUsvAmI rAsa rAjapAla jaMbUsvAmI aMtaraMga rAsa sahaja suMdara jaMbU rAsa guNavinaya jaMbU rAsa yazovijaya jaMbU rAsa jJAnavimala jaMbUsvAmI rAsa udayaratna jaMbusvAmI rAsa jinaharSa jaMbUsvAmI rAsa vIravimala gajasukumAla rAsa jinarAja gajasukumAla RSi rAsa sudharmaruci gajasukumAla rAsa lAvaNyakIrti DhaMDhaNakumAra rAsa lAvaNyasiMha jayAnaMda kevalI rAsa padmavijaya vijayAzeTha-vijayAzeThANI rAsa rAyacaMda(1) vijayAzeTha-vijayAzeThANI rAsa rAjaratna lalitAMgakumAra rAsa kSamAkalaka lalitAMgakumAra rAsa dAnavijaya ratnacUDa maNicUDa rAsa ratnasiMha sUriziSya ratnacUDa rAsa ratnazekhara ratnacUDa vyavahArI rAsa kanaka nidhAna 18mI sadI 164ra 1612 pahelAM 17mI sadI 1501 1801 1625 1639 1496 1704 14para 14pa3 1671 425 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1700 1702 1504 16mI sadI 1620 1646 1626 1580 1642 1752 ratnacUDa muni rAsa ratnasAra nRpa rAsa ajAputra rAsa ajAputra rAsa ajAputra rAsa ajAputra rAsa ayamuttA kumAra rAsa rupacaMda kuvara rAsa rupacaMda Si rAsa rUpasena rAsa rUpAsena rAsa rUpAsena rAsa rUpasena rAsa rUpAsena rAsa rUpasena RSi rAsa yazodhara caritra rAsa yazodhara rAsa yazodhara rAsa yazodhara rAsa sudarzana rAsa sudarzana zreSThI rAsa sudarzana zreSThI rAsa sudarzana zreSThI rAsa sudarzana zreSThI rAsa valkalaciri rAsa prasannacaMdra rAjarSi rAsa caMdrazekhara rAsa harizacaMdrano rAsa harizacaMdrano rAsa harizacaMdrano rAsa harizacaMdrano rAsa harizacaMdrano rAsa jinaharSa jinaharSa dharmadeva brahmamuni SabhadAsa labdhivijaya nArAyaNa nayana suMdara trikama mahAnaMda jayasAra(?) kanaka suMdara kSemakuzala puNyakIrti bhAvazekhara devendra jJAnadAsa udayaratna brahmajinadAsa somacaMdra sahajakIrti udayaratna jinaharSa dIpa samaya suMdara sahaja suMdara vIravijaya dharmadeva kanakakuzala kanakasuMdara guNamANikayaziSya jinaharSa 1562 1616 16rapa pahelAM 1624 1626 1581 1566 1710 16mI sadI 16mI 1604 1728 169ra 1779 pahelAM 1624 1591 1845 1497 1640 1640 16mI 1687 426 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdrakumAra rAsa ArdrakumAra rAsa ribalano rAsa haribalano rAsa hirabala mAchIno rAsa vaMkacUla rAsa rohiNiyA corano rAsa rohiNiyA corano rAsa rAjasiMha rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa cArapratyekabudhdhano rAsa DhaDhaNakumAra rAsa vasudeva rAsa tetalI maMtrI rAsa rUpacaMdakumAra rAsa priyamelaka rAsa ajAtaputra rAsa ajAtaputrakumAra rAsa sthUlibhadra rAsa sthUlibhadra rAsa sthUlibhadra rAsa sthUlibhadra rAsa jAvaDabhAvaDa rAsa kumArapALa rAsa kumArapALa rAsa kumArapALa rAsa pradezI rAjAno rAsa pradezI rAjAno rAsa pradezI rAjAno rAsa caMda rAjAno rAsa caMda rAjAno rAsa RSabhadAsa umedacaMdra kuzalasaMyama jInavijaya jinaharSa kesaravimala udayaratna RSabhadAsa udayaratna padmavijaya jinaharSa samayasuMdara lAvaNyasiMha jinaharSa sahajasuMdara nayasuMdara sAdhvI caMpA udayaratna RSabhadAsa samayasuMdara RSabhadAsa siMhadatta dharma(?) depAla devaprabha RSabhadAsa jinaharSa sahajasuMdara jJAnasAgara jemala tejamuni vidyAruci 427 17mI 1865 1498 * 1669 1689 1699 1705 1631 1705 1566 1683 1608 1501 1705 1595 1637 1672 1598 1670 1622 1668 1525 13mI 15mI 1483 1613 1685 16mI 1617 1915 1650 1654 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1658 1839 172pa 1626 1688 1644 1pa67 1601 1pa7ra 1712 1617 1713 1609 dhammilakumAra rAsa jJAnasAgara dhammilakumAra rAsa vIravijaya(ra) dhamanaka rAsa udayaratna kavayanA rAsa jhASabhadAsa rAsa uttamakumAra rAsa jinaharSa uttamakumAra rAsa lambivijaya kevalI rAsa : surapriya kevalI rAsa lAvaNyasamaya surapriya kevalI rAsa guNa suMdara bhuvanabhAnu kevalI caritra zIlabhadra bhuvanabhAnu kevalI rAsa udayaratna kapila kevalIno rAsa devasAgara zrIcaMda kevalI rAsa jJAnavimala IlAcI kevalI rAsa dayAzIla gurubhagavaMtanA rAsA AnaMdavimalasUri rAsa vAsaNa kapUravijayagaNi rAsa jinavijayajI(3) kamalavijaya rAsa hemavijaya kalyANavijayagaNino rAsa jayavijaya kalyANasAgarasUrino rAsa udayasAgara kalyANasAgarasUrino rAsa mANikya sAgara jinasAgarasUri rAsa dharmakIrti jinarAjasUri rAsa zrIsAra yazobhadrasUri rAsa lAvaNyasamaya raMgaratnAkara rAsa kanakasaubhAgya vijayasiMhasUri rAsa dayAkuzala vijayatilakasUri rAsa darzanavijaya vinayadevasUri rAsa manajI budhdhisAgarasUri rAsa dIpasaubhAgya budhdhivijayagaNi rAsa sukhasAgara hIravijayasUrinA bArabolano rAsa SabhadAsa vajasvAmI rAsa vidyAvallabha 1540 17rara 1604 1598 1745 1760 1624 1624 16mI 1607 1628 1640 1589 1690 1712 1627 1610 428. Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vajasvAmI rAsa dharmadeva 1pa06 vayarasvAmI guru rAsa jayasAgara 1441 Ama, samagra racanAne jotAM jaNAya che ke tIrthakaranA rAsAo 15mI thI 19mI sadImAM vadhAre racAyA. jemAM AdinAtha, zAMtinAtha, nemanAtha, mahAvIra svAmI, mallinAtha, visaviharamAnano samAveza thAya che. temAM paNa sauthI vadhAre nemanAtha prabhunA rAsa racAyA. gaNadhara ane cakravartInA rAsAonuM sarvekSaNa karatAM mAluma thAya 15mI thI 19mI sadImAM A rAsAo racAyA jemAM gautamasvAmI, sudharmAsvAmI, brahmadatta cakravartI, citrasaMbhUti, sanata cakravartI, bharata cakravartIno samAveza thAya che. kevalInA rAsAo 10mI thI 18mI sadImAM vadhAre racAyA che. jemAM surapriya, bhuvanabhAnu, kapilakevalI, zrIcaMda, IlAcI, Adino samAveza thAya che. gurubhagavaMtanA rAsAo vadhAre 16 thI 18mI sadImAM racAyA. jemAM AnaMdavimalasUri, kapUravijayagaNi, kamalavijaya, kalyANavijaya gaNi, kalyANa sAgarasUri, jinasAgarasUri, yazobhadrasUri, budhdhisAgarasUri, hIravijayasUri, vajasvAmI, vayasvAmI Adi aneka gurubhagavaMtono samAveza thAya che. rAjA, rANI, rAjakumAra, zreSThI, maMtrInA rAsAo vadhAre 1ramI thI 17mI sadImAM racAyA. jemAM bhArata-bAhubali, zAlIbhadra, vastupAla-tejapAla, pethaDazAha, naLa-damayaMtI, amarasiMha, puNyasAra, prasenajita, dhannA, zreNika, yazodhara, jAvaDabhAvaDa, RSidattA, ratnasAra kumAra, rUpasena, draupadI, surasuMdarI, kumArapALa, kayavatrA, harizacaMdra, uttamakumAra, ajAputra, zrIpALarAjA, sudarzana zreSThI, vijayazeThavijayAzeThANI, amarasena-vAyarasena, jaMbusvAmI, gajasukumAla, DhaMDhaNaRSi Adi aneka rAsAo racAyA. madhyakAlIna jaina gujarAtI sAhityamAM sAdhu kavioe je vividha svarUpomAM racanAo karI temAM rAsA uparAMta bAramAsI, phAgu, kakko, vivAhalauM, prabaMdha, caccArI ne dhavala vagere noMdhapAtra che. moTA bhAganA kavioe A svarUponI racanA mATe prAcIna kathAono upayoga karI tene vividha raso, varNano ane suMdara zailI dvArA nirUpaNa karI lokabhogya banAvyA che. kavioe khAsa karIne te samayanI lokabhogya kathAo jevI ke jema-rAjulanI kathA, sthUlibhadra-kozA, jaMbusvAmI kathA vagereno AdhAra lIdhelo hoya evI pratIti thAya che. 429 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha kathA kAvya prakAro gujarAtI madhyakAlIna sAhityamAM bAramAsI"nuM varNana karatA anaMtarAya rAvaLa kahe che bAramAsI - "bAramAsI e RtukAvyano prakAra che. dharmakathAnuyoganA A viSayamAM bAramAsI vize jaNAvavuM jarUrI che. kAraNake A sAhitya prakAramAM RtuonuM varNana Ave. A varNana virahiNI nAyikA karatI hoya emAM nAyikAnA badhA mahinAnA virahanuM varNana RtuvarNana sAthe Ave. A rIte A prakRtikAvya uparAMta viraha kAvyano prakAra paNa kahevAya.' jaina kavioe racela bAramAsImAM vinayacaMdrasUrikata neminAtha catuSpAdikA (I.sa.1544)e paheluM jaina gujarAtI bAramAsI kAvya che. rAjula ane enI sakhI vaccenA saMvAdarUpe utkaTa virahanuM manorama Alekhana A bAramAsI kAvyamAM thayuM che. rAjulanA lagna nemikumAra sAthe nakkI thayA hoya che. paraMtu lagna mATe jAna sAthe padhArelA nemikumAra lagnano jamaNavAra karavAne mAravA mATe eka vADAmAM pUrela pazuone joI lagna vinA ja pAchA phare che. emano viraha anubhavatI rAjula sakhIo pAse potAnI vedanA vyakta kare che. emAM dareka mahine badalAtA jatA prakRtinA vAtAvaraNa sAthe potAnI virahavyathA uttarottara keTalI utkaTa banatI jAya che, te rAjula varNave che. bAramAsI kAvyomAM aMte nAyakanAyikAnuM milana thatuM hoya che. jaina itihAsa pramANe rAjula aMte dIkSita nemanAthane maLe che ane emanA upadezathI dIkSA grahaNa kare che. A rIte A bAramAsInuM paryavasAna zRMgAra rasamAM nahi paNa viraktinA zAMtarasamAM thayuM che. jainetara kavi narasiMha, premAnaMda, ratnezvara, ratno, dayArAma Adie paNa rAdhAkRSNanA "mahinA'nA kAvyo lakhyA che. arvAcIna kavi dalapatarAme "e mAse nA jaie re piyu paradezamAM ane narmade "RtuvarNana'mAM A madhyakAlIna praNAlInuM anusaraNa karyuM che. kakako :- A padyasAhitya jaina sAdhuone hAthe ThIka ThIka lakhAyuM che. vivAhalau - sAdhuonA dIkSA prasaMganA vivAhala nAmanA caritAtmaka sAmaMdAyika geya varNanAtmaka kAvyo jaina sAdhuone hAthe paMdaramA zataka pahelAM lakhAyA che. vivAhalau eTale vivAha, lagna. A lagna te dIkSA lenAra sAdhaka ke tapasvInAM saMyamasuMdarI sAthe. 430 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdhaH- "prabaMdha" mATe lAge aitihAsika ane caritrAtmaka vastuvALA AkhyAna padhdhatinA kAvyane mATe ApaNe tyAM madhyakALamAM vaparAyelI saMjJA che. jaina kavioe prabaMdhakoza, kumArapALa prabaMdha, prabaMdha ciMtAmaNi, catuviMzati prabaMdha, vimaLa prabaMdha Adi racyA. jenetaramAM kAnhaDe prabaMdha sAMskRtika itihAsanI dRSTie mahattva dharAve che. cacarI ne dhavala - prAkRtanA vArasArUpa geya kAvyaprakAra 'cacarI ane maMgala gItono dhavala nAme prakAra jUnI jaina kavitAmAM jovA maLe che. padyavArtA-lokakathA - jaina sAdhu kavione hAthe ghaNI lakhAI. je padyamAM lakhAyelI sAMsarika vArtAo che. A kathAonuM vastu itihAsa-purANa nahi paNa kalpita ane lokone AkarSatI ane lokomAM pracalita vArtAonuM hatuM. sauthI jUnI maLI AvatI lokakathA vijayabhadra likhita haMsarAja vaccharAja caupaI (I.sa.1355). A sivAya mAdhavAnala-kAmakaMdalA, mAru-DholA upaI, sadhyatsakathA, naMdabatrIsI, madanamohanA, siMhAsanabatrIsI, vetALapacIsI, sUDAbahoterI vagere. 'sihAsana batrIzI"nI batrIza vArtAo vikramanA maLI AvelA siMhAsana para besavA jatAM rAjA bhojane siMhAsana paranI batrIsa kASThapUtaLIo eka pachI eka kahI jAya che. vetALa paccIsI'nI paccIsa vArtAo teno kharo javAba Ape. ema paccIsavAra banatuM batAvIne lakhAI che. bahAragAma gayelA patinI kAmavaza banI bahAra javA paga upADatI strIne gharano popaTa roja eka vArtA kahI boMtera divasa sudhI rokI rAkhe. evI zAmaLanI sUDAnhoterI'nI vArtAonI saMkalanA A ja prakAranI che. lAMbI saLaMga vArtAmAMya keTalIka ADakathAo ke dRSTAMta kathAo AvatI, ghaNIvAra nAyaka-nAyikAnA duHkho ke sAhasamAMthI ja vividha vArtA rasa Ubho karavAmAM Avato. zAmaLanI "madana mohanA" enuM eka daSTAMta che.* madhyakAlIna padyavArtA kathya ane zrAvya sAhitya prakAra hatA. temAM .......... nAme nagarI hatI......................nAme rAjA hato. e rIte thato ane vArtA sIdhI samayAnukramI kathanazailIne anusaratI. vArtAkAra maMgalAcaraNa karI nagara, rAjA, nAyaka, nAyikA ema paricaya varNana karI vArtA vastune dhakko ApanAra prasaMganirupI, tenA pratyAghAta ke tenI anugAmI ghaTanAo vistArathI rajU karI 431 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vArtAnA aMte thoDI phalazruti saMbhaLAvI, potAnA gAma, jJAti, vArtA racyamiti ApI pUrNa karato. viSayanI sRSTi e ghaNI vArtAo (jemake "mAdhavAnala-kAmakaMDalA', mAruDholA, sadhyavatsakathA, haMsAulI vagere) prema kathAo che. pAdaliptasUrinI atyAre anupalabdha 'taraMgavatI ane tenAthI prerita taraMgalolAnI praNAlikA cAlu rahI che. AmAMnI ghaNI kathAonAM nAma tenI nAyikA uparathI hoya che. jema ke kAmAvatI, haMsAulI, premAvatI. temaja ghaNI kathAonA nAyaka-nAyikAnAM nAma parathI hoya che. jemake rUpacaMdakuMvara rAsa, mAruDholA caupAu, madanamohanA che. nAyaka-nAyikAnA pramodaya mATe cakSurAga, svakha, samasyA vagerethI kautukamaya paristhitionuM sarjana thatuM. pramodaya pachI saMkaTa, emanA vijoga-vyathAnuM nirUpaNa aMte milana sukhamAM eno aMta Avato. vipralaMbha zRMgAranA nirUpaNathI emanA premanI abhivyakti mATe thato. ahIM zRMgAra rasanuM prAdhAnya hovAthI keTalIkamAM kAmadevanA stuti smaraNathI maMgalAcaraNa karatA vArtA mULa to janatAnA manoraMjana mATe hatI. janamanaraMjaka rasa zRMgAra pachI vIra ane adbhuta. madhyakALamAM ghaNA vArtAkAroe e be rasanIya ghaNI vArtAo lakhI che. jemake, vIra vikramanA para duHkhabhaMjana parAkramonI vArtA kahetI siMhAsanabatrIzI" tathA "maDApacIsI' jevI vArtAmALAo sAhasa kathAono vIrarasa tathA te sAthe adbhuta rasa paNa bahoLA pramANamAM pUro pADe che. jemake A kathAomAM prema ane zRMgAra rasane avakAza maLato. A vArtAo adbhuta rasika kautukapradhAna parikathAonI koTinI gaNAya. jAtaka kathAo, "bRhatkathA", "kathAsaritsAgara', 'taraMgavatI-taraMgalolA', "vasudeva hiDI', "vAsavadattA', 'dazakumAra carita', 'siMhAsana dvArgizikA', 'vaitAla paMcaviMzati', "zukasaptati', "paMcataMtra', "bhojaprabaMdha', "kuvalayamAlA', 'samarAicakahA", "tilakamaMjarI', "vilAsavaIkahA', "pamasiricariya", Adi kRtiothI vibhUSita saMskRta-prAkRta lokasAhityanI preraNAthI tenI praNAlikA madhyakALa gujarAtI sAhitye cAlu rAkhI. padyabadhdha lokakathAnA madhyakAlIna sAhityamAM jaina sAdhuono vipula phALo che. asAita, bhIma, narapati, gaNapati, madhUsudana, atisAra, mAdhava, vaccharAja, zivadAsa, zAmaLa ne vIrajI jevA jainetara vArtAkAranI kalama, kalpanAne kavitAno 432 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAbha madhyakAlIna gujarAtI vArtAne maLyo che. madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM gadyanuM prayogakSetra vistRta nathI. temAM jaina bAlavabodha, bAlavabodhamAMnI daSTAMta kathAo,"pRthvIcaMdra caritra" jevI prAsabadhdha gadyamAM lakhAyelI vArtAo, oktiko ane saMskRta graMthonA sArAnuvAdo che. bAlAvabodha ane TabA madhyakAlIna jaina sAhitye moTI saMkhyAmAM ApyA. (mULa graMthanI paMktiono zAbdika anuvAda Tabo kahevAto.) gu phAgu vize vidvAna DaoN.ramaNalAla kahe che ke, bhAratIya upakhaMDamAM phAgaNa ane caitramAsa vasaMtaRtunA mahinA tarIke gaNAyA che. bhAratIya sAhityamAM AraMbhathI ja Rtuone mahattvanuM sthAna apAyuM che. kavitAmAM RtuvarNana thAya che. kavitA yuge yuge judA judA svarUpe AviSkAra pAme che. camatkRtivihIna banI gayelA kAvyasvarUpomAM navI prajAne, navA kavione tathA navA bhAvukone rasa na paDe e kudaratI che. A prakriyA niraMtara cAlatI rahe che." (pAnA naMra14) DaoN.ramaNalAla cI. zAha sAhitya saurabhagraMtha-4, sAhitya darzana madhyakAlIna gurjara sAhityamAM (gujarAtI ane rAjasthAnImAM) vasaMtaRtune anulakSIne je eka kAvya prakAra khIlyo te phAgukAvya" che. rAsa ane phAgu e baMne sahodara jevA gaNAya che. vikAsa - vikramanA caudamAM zatakathI aDhAramA-ogaNIsamA zataka sudhImAM A kAvya prakAra ThIka ThIka vikAsa pAmyo. lagabhaga doDhaso jeTalA phAgukAvyo ApaNane prApta thayA che. bIjA paNa maLavAno saMbhava che. temAMthI 125 thI vadhu phAgu kAvyo jaina kavioe racyA che. hetuH- A kAvya prakAra mukhyatve jaina sAdhu kavionA hAthe kheDAto rahyo hato. yuvA peDhIne asaMskArI ane vikRta karanArA phAguo jyAre jora pakaDatAM jatAM hatAM tyAre yuvApeDhIne sanmArge vALavAnuM kArya jaina sAdhu kavioe karyuM. Ama, phAgukAvyonI racanAmAM jaina sAdhuonI sAmAjika ane dhArmika kartavyanI bhAvanA vizeSa dekhAya paMdaramA saikAmAM lakhAyelI paccIsathI vadhu phAgukRtio prApta thAya che. jemAMthI 433 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasathI adhika kRtio jaina sAdhu kavionI ja che. A kALamAM neminAtha vizenA phAgu kAvyo sauthI vizeSa rahyA che. jaina sAdhu kavioe zRMgArarasanuM nirUpaNa potAnI maryAdA sAcavIne karI aMte to saMyamano mahimA darzAvAya evA kathAnako pasaMda karyA che. (1) vasaMta-zRMgAranA phAgukAvyo (2) vyakita viSayaka phAgukAvyo. (3) tIrtha vize phAgukAvyo (4) gurubhagavaMto vize phAgukAvyo. (5) tIrthakaro vize phAgukAvyo (6) adhyAtmika phAgukAvyo. (7) lokakathA-viSayaka phAgukAvyo (8) prakIrNa viSayanAM phAgukAvyo. (9) saMskRta bhASAmAM phAgukAvyo. ApaNo viSaya dharmakathAno hovAne lIdhe viSayanI maryAdAne laine dareka phAgu kAvyonI carcA karavAnuM zakya nathI. tIrthakaro vize phAgukAvyo - jainomAM tIrthaMkara paramAtmAnA jIvana caritrano mahimA aparaMpAra che. eTale sauthI vadhu phAgukAvyo tIrthakaro vize lakhAya e svAbhAvika che. vartamAna covIsImAM pAMca tIrtha karo mukhya gaNAya che. (1)AdinAtha (2)zAMtinAtha (3)nemanAtha (4) pArzvanAtha (5)mahAvIra svAmI. A pAMca tIrthakaromAM neminAtha bhagavAnanAM vize vadhAre phAgukAvyo lakhAyAM che. temanA pachI pArzvanAtha vize phAgukAvyo lakhAyAM che. tyArabAda AdinAtha ane zAMtinAtha vize phAgukAvyo lakhAyAM che. AzcaryanI vAta e che ke mahAvIra svAmInA jIvana vize ghaNI badhI vigato maLe che chatAM temanA vize ekapaNa phAgukAvya lakhAyuM hoya evuM jANavA maLatuM nathI. baMbhaNavADA tIrthanA zrI mahAvIra svAmI vize phAgukAvya lakhAyuM. mahAvIra svAmInA prathama gaNadhara gautama svAmI vize paNa phAkAvya che. vyakitagata phAgukAvyomAM jaMbusvAmI, bharate svara, zAlibhadra, zrIkRSNa, pAMca pAMDava Adi prApta thayA che. guru bhagavaMto vize phAgukAvyomAM lagabhaga vIsathI vadhu phAgukAvyo lakhAyA che. temAMnA keTalAkamAM kavinAM nAma che. A prakAranA phAgukAvyomAMthI gurubhagavaMtanA jIvana vize vigato maLe che. je aitihAsika draSTie paNa mahattvanI che. temaja te samayanA samAjacitra paNa keTalAkamAM pratibiMba thayuM che. AvA phAgukAvyomAM vasaMtaRtu ane madanarAjanA prabhAva sAme guru bhagavaMtano vijaya batAvavAmAM 434 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avyo che. cAra jeTalA vaiSNava phAgukAvyo prApta che. jemAM zrIkRSNanA jIvana prasaMga bhAgavata purANa anusAra varNavAyA che. adhyAtmika phAgukAvyomAM rUpaka zailI che. temAM zuMgArarasano yatkiMcita nirdeza karI saMyama-paryavasAyI kRtionI racanA karI che. lokakathA rUpa phAgukAvyomAM kAlpanika kathA levAi che, jemAM maMgala kalazanI vArtA pasaMda thaI che. tIrtha vizenA phAgukAvyamAM tIrtha mahimA samajAvyo che. phAgukAvyanuM nAma racayitA samaya 1. RSabhadeva phAgu lIMbo 16mI sadI 2. AdinAtha phAgu jJAnabhUSaNa 16mI sadI 3. zAMtinAtha phAgu bhaTTAraka sakalakIrti 4. zAMtinAtha phAgu ratna vijaya 5. rAvaNi pArzvanAtha phAgu prasanna caMdrasUri 6. pArzvanAtha vaMsatavilAsa somakIrti 7. jIrApallI pArzvanAtha phAgu meru naMdana 8. pArzvanAtha phAgu paghamaMdira 9. vAsupUjya manorama phAgu kalyANa 17mI sadI 10. sujAta prabhu phAgu nyAyasAgara 11. raMgataraMga phAgu zrIhemavijaya 17mI sadI 12. raMgasAgara phAgu ratnamaMDaNa gaNi 15mI sadI 13. neminAtha phAgu kezava 18 mI sadI 14. nemijina phAgu guNa vijaya 17 mI sadI 15. nemIppara phAgu vidyAbhUSaNa 17 mI sadI 16. neminAtha phAgu rAjazekhara sUri 17. neminAtha phAgu samudhara 18. neminAtha phAgu samara 19. raMgasAgara nemi phAgu somasuMdara sUri ra0. nArI nirAsa phAgu ratnamaMDaNa gaNi 15mI sadI ra1. nemIzvara carita phAgu mANikyasuMdarasUri 15mI sadI ra. vasaMtazRMgAra phAgu ajJAta 16mI sadI 23. suraMgAbhidha nemi phAgu dhanadeva gaNi 16mI sadI 435 Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma ra4. vIravilAsa phAgu zrIvIracandra 16mI sadI rapa. sthUlibhadra phAgu jinapadmasUri 14mI sadI ra6. syulibhadra phAgu hilarAja vi.1409 27.sthUlibhadra kozApremavilAsa phAgu jayavaMta sUri 28. vasaMtavilAsa ajJAta 29. vasaMtavilAsa 30. viraha desAurI ajJAta 16mI sadI 31. jaMbUsvAmI phAgu ajJAta 3ra. brahmagItA u.yazovijayajI 33. puruSotama pAMca pAMDava phAgu ajJAta 34. bharatezvara cakravartI phAgu ajJAta 15mI sadI 35. nArAyaNa phAgu natarSi 36. harivilAsa phAgu ajJAta 37. vasaMtavilAsa kezavadAsa 38. bhramaragItA caturbhuja 39. maMgaLakalaza kanakasoma 17mI sadI 40. mAtRkA phAgu ajJAta kavi (pAMca mahAvratanA pAlana temaja 18 pApasthAnakathI bacavAno upadeza) nemanAtha viSe ghaNA kavioe phAgu racyA che. jemake samudhara, kAnha, dhanadeva, samara, padma, DuMgara, matizekhara, iMdrasaubhAgya, gajasAgara, puNyaratna, mahimAmeru, kalyANakamala, labdhivijaya, labdhikallola, jinasamudra, harSaratna, jayanidhAna, uttamasAgara, ratnakIrti vagere. A sivAyanA ghaNA phAgukAvyo maLe che jenI sUci viSaya maryAdAne lIdhe zakya nathI. vizeSa mATe juo jenagurjara kavio. zrIpALa rAjAno rAsa caritra jena kAvya sAhityamAM gulAbacaMdra caudharI kathAsAhitya nAmaka trIjA prakaraNamAM zrIpALa caritranuM varNana nIce pramANe jaNAve che. zrIpALa caritra:- zrIpALanuM caritra sidhdhacakra pUjA (aSTAnDikA, naMdIzvaradvIpa pUjA) arthAt navapada maMDalanuM mAhAtma pragaTa karanAra, eka rUDha carita che. A caritane vattA ochA parivartana sAthe zvetAmbara ane digaMbara baMne paraMparA mAne che. jevI rIte bIjA 436 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vato ke anuSThAno mATe eka thI vadhu caritra maLe che tevI ja rIte Ane mATe paNa saMskRta-prAkRtamAM kula ra6 thI vadhu racanAo maLe che. pahelA naMdIzvarapUjA mULa rUpamAM vidyAdhara lokanI vastu hatI. paraMtu vidyAdhara uparAMta mAnava sAthe saMbaMdha joDavA mATe lokakathA sAhityamAMthI zrIpALanA caritrane dharmakathAnA rUpamAM ghaDIne taiyAra karavAmAM AvyuM. zrIpALa koI paurANika puruSa nathI. tenI je kathA maLe che tenuM vizleSaNa karavAthI tenI mukhya vastu jANavA maLe che. pUrva janmonAM saMcita karmonA phaLa darzAvavAnuM prayojana che paraMtu sAthe sAthe te paNa jaNAve che ke temanAthI bacavA mATe alaukika zaktio pAsethI paNa madada maLI zake che ane te alaukika zakti che sidhdhacakrapUjA. kathAvastu - ujajainanA rAjA prajApAlane be rANIo hatI. eka zeva ane bIjI jena. ekanI putrI surasundarI ane bIjAnI mayaNAsuMdarI. zikSA dIkSA pachI vAdasabhAmAM rAjA temane pUche che ke temanA sukhanuM zreya kone che? surasuMdarIe te zreya pitAne che ema kahyuM. jyAre mayaNAe kahyuM ke dharmane. rAjAe surasuMdarI upara prasanna thaI tenA lagna zaMkhapuranA rAjA aridamana sAthe karAvI dIdhA, jyAre bIjI mayaNA upara krodhe bharAI tenA lagna koDhiyA rAjaputra zrIpAla sAthe karAvI dIdhA. zrIpALa caMpApurano rAjaputra hato. bacapaNamAM ja tenA pitAnuM maraNa thavAthI tenA kAkA ajitasene rAjya chInavI lIdhuM ane mA-dIkarAne khatama karI devAnuM SaTyatra racyuM. tethI mA-dIkaro banne bhAgI nIkaLyA ane 700 koDhiyAnA gAmamAM zaraNa lIdhuM. tyAM zrIpALane paNa koDha thaI gayo. mAtA upacAra mATe tene ujjayinI laI gaI. koDhiyAoe zrIpAlane potAnA mukhI tarIke cUMTI kADhyo hato. tenA lagna mATe te lokoe rAjA pAse mayaNAsuMdarIno hAtha mAMgyo. rAjA potAnI putrI mayaNAnA lagna tenI sAthe karAvI de che. mayaNAsuMdarI tene potAnA karmonuM phaLa mAne che ane tenA nivAraNa mATe sidhdhacakranI pUjA kare che ane badhA koDhiyAono koDha maTI jAya che. keTaloka samaya tyAM rahI zrIpALa patnInI anumati lai yaza ane saMpatti kamAvA mATe videza jAya che. tyAM aneka rAjakuMvarIo sAthe lagna kare che. vyApAramAM bhAgIdAra dhavalazeTha dvArA chaLakapaTathI samudramAM pADI devA chatAM bacI jAya che ane te zeThanA aneka kapaTa prapaMcothI bacato zrIpAla saMpatti-vipatti vaccenI DAmADoLa dazAne pAra karI potAnI patnIo sAthe pAcho ujjaina AvI jAya che. pachI potAnI mA ane patnI mayaNAne maLIne aMgadeza upara AkramaNa kare che. kAkA ajitasenane harAve che. ajitasena dIkSA laI le che. ane zrIpALa rAjasukha bhogave che. eka divasa te jamuni pAsethI potAnA pUrva janmanI kathA sAMbhaLI jANI le che ke pote keTaloka kALa 437 Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmaphaLa bhogavI 9bhA bhavamAM mokSa prApta karaze. digaMbara paraMparAnA kathAnakamAM rAjA prajApAlane eka rANI hatI. ane tene be putrIo hatI surasuMdarI ane mayaNA. surasuMdarInA lagna kauzAmbInA rAjA zuMgArasiMha sAthe thAya che ane mayaNAnA koDhiyA zrIpALa sAthe. te koDhane kAraNe 12 varSathI pravAsamAM hatA. mayaNA sidhdhacakra vidhithI tenA koDhanuM nivAraNa kare che. tyArapachI be vidyAo prApta karI zrIpAla videza yAtrAe jAya che. tyAM samudramAM patana vagere kapaTa prayuktiomAMthI bacI kramazaH 4000 rAjakanyAo sAthe lagna kare che. pAchA AvIne potAnA kAkA vIradamana pAsethI rAjya chInavI sukhabhoga kare che pachI eka muni pAsethI potAnA pUrvabhavanI vAto sAMbhaLI te muni banI jAya che ane tapasyA karI mokSe jAya che. ukta baMne rUpAntaroMmAM je samAna tathyo pratiphalita thAya che te che: zrIpAlanuM caMpApuranA rAjaputra hovuM, tene pUrva karmonA phaLa svarUpa koDha thavo ane mayaNAnuM zrIpAla sAthe lagna thavuM, zrIpALe ghara jamAI na banIne potAnuM sAhasa ane potAno puruSArtha dekhADavo, samudrayAtrAnA anubhavo pragaTa karavA ane e darzAvavuM ke A kaSTomAMthI mukta thavAno upAya che sidhdhacakra pUjA. sirisirivAlakahA - zrIpALanA AkhyAna upara sau prathama eka prAkRta kRti sirisirivAlakahA maLe che. temAM 134ra gAthAo che. temAM keTalAka padyo apabhraMzamAM paNa che. ra88mI gAthAthI zrIpALanI kathA che. kathA graMtha kalpanA, bhAva ane bhASAmAM udAtta che. temAM keTalAya alaMkArono saphaLatApUrvaka prayoga thayo che. kathAnakanI racanA AryA ane pAdAkulaka (copAI) chaMdomAM karavAmAM AvI che. kartA ane racanAkAla - AnuM saMkalana vajasena gaNadharanA paTTaziSya ane prabhu hematilakasUrinA ziSya ratnazekharasUrie karyuM che. temanA ziSya hemacandra sAdhue vi.sa.14ra8mAM A kRtine lipibadhdha karI hatI. sirisirivAlakahA upara kharataragacchIya amRtadharmanA ziSya kSamA kalyANa saM.186bhAM TIkA lakhI hatI. zrIpAla kathA yA caritra:- 507 zloka pramANa A racanA tapAgacchanA udayasAgara gaNinA ziSya labdhisAgara gaNie saM.1557mAM karI hatI." zrIpAla carita upara eka nATaka paNa dharmasuMdara apara nAmaka sidhdhasUrie saM.1531mAM racyuM. apabhraMza bhASAmA kavi raidhU ane paM.narasenanA siripAlacariumAM digaMbara saMpradAya sammata kathAnaka ApavAmAM AvyuM che. 438 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI ane hiMdI bhASAnA kavio mATe A cirata bahuja rocaka ane AkarSaka rahyuM che. jaina gurjara kavio bhAga-7 mAM mohanalAla dalIcaMda desAinA saMpAdana anusAra :(pAnA naM-223 thI 436) sidhdhacakra (zrIpAla rAsa) zrIpAla prabaMdha sidhdhacakra rAsa zrIpAla rAsa zrIpAla rAsa zrIpAla copAi sidhdhacakra rAsa sidhdhacakra rAsa zrIpAla copAi sidhdhacakra rAsa zrIpAla copAi sidhdhacakra rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa copAi zrIpALa AkhyAna zrIpAla rAsa zrIpAla rAsa zrIpAla rAsa sidhdhacakra rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa mayaNAsuMdarI rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa sidhdhacakra rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa mAMDaNa dharmasuMdara jJAnasAgara udayaharSa zi. labdhisAgara izvarasUri mANikya cAritra gaNi muni lAlA bhAvavardhana kanakadharma padmasuMdara sumatisuMdara muni kamalarAja ratnalAbha bra.vaccharAja mAnavijaya mAnavijaya mahimAudaya prItivimala padmavijaya zubhavijaya gaNi amRtakuzala cazovijaya harakhacaMda sAdhu somanaMdana jIvanacaMda tejaratna mahimAsaubhAgya 439 1498 1504 1531 1544 1557 1564 1579 1597 1598 1605 1642 1648 1652 1662 1676 1702 1704 1722 1724 1726 1731 1736 1738 1740 1742 1753 1760 1764 Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa copAI sidhdhacaka rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa kRSNavijaya jayavijaya dolatacaMda bhAgyavijaya jinavijaya ratnavijaya zAMtivijaya sabhAcaMda dAnaratnasUri rAmavijaya raMgasaubhAgya bhImajI iMdravijaya tatvavijaya gaNi nemavijaya kamalasuMdara caMdagaNi kalyANavijaya cAritrodaya muni umedavijaya daulata caMdra jJAnacaMda cetanavijaya jayatacaMda rUpacaMda khuzAlacaMda kAMtiratna hIravijaya pratAparuci, caturavijaya, pramodavijaya vakhatA viveka sAgara zivalAbha 1773 1780 1783 1787 1791 1794 1799 1801 1807 1813 1815 1818 1820 1823 1824 1837 1841 1842 1842 1844 1848 1849 1853 1855 1856 1861 1861 1861 1862 1865 1869 1870 440 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa zrIpALa rAsa ththiratna cAritravilAsa caturanidhAna, rAmavijaya AnaMdasAgara premaratna, nemacaMdra dharyaruci paM.hIravimala jozI zivarAma 5.jIvana ThAkora narabhe rAma budhajI viveka mANikya dhannA- zAlIbhadra 1870 1871 1872 1876 1882 1889 1914 1926 1927 1932 1953 1901 dhanyazAli carita" - potAnA vivekathI pAtradAnarUpI dhArmika pravRti dvArA jIvanane ucca sAdhanApatha upara laI javA mATe, zreNika ane mahAvIranA samakAlIna rAjagRhanA be zreSThi putra dhanyakumAra ane zAlibhadranA caritro jaina kavione bahu priya thaI paDyAM che. dhanyakumAranI kathA anuttarovAidasAomAM Ave che. samAdhimaraNa nAmanA prakIrNakamAM dhanya ane zAlibhadranA kathAnako Ave che. A baMne paNa pratyeka budhdhonI zreNimAM Ave che. A baMnene eka sAthe rAkhIne ghaNI kRtio lakhAI che. kathAsAra - supratiSThita nagaramAM naigamazeTha ane lakSmI zeThANIne dhanacaMdra vagere pAMca putro hatA. dhanyakumAra temAM pAMcamo hato. thoDA ja samayamAM te sakala kalAomAM pAraMgata banI gayo. tenA moTA bhAio tenI IrSyA karatA hatA. teNe jIvananI zarUAta karatAM ja aneka Azcaryajanaka kAmo karI batAvyA. teNe pADAo sAthe laDIne hajAra dInAra meLavI, mRtaka pazu kharIdI temAMthI kiMmatI ratno meLavyAM, vagere. bhAiomAM vadhatI irSAne kAraNe te ghara choDI gayo ane budhdhivaibhavathI aneka camatkAronuM pradarzana karI teNe rAjagRhamAM aneka kanyAo sAthe tathA gobhadra zeThanI putrI sAthe lagna karyA. ane sukhe jIvana jIvavA lAgyo. A bAju mAtA-pitA tathA bhAIonI hAlata kharAba ne kharAba thatI gaI. temane AjIvikA mATe majUrI karavI paDatI hatI. teNe temane madada karI khUba ja khyAti ane pratiSThA meLavI. zAlibhadra pUrvabhavamAM garIba vidhavAnA putra hatA. temanuM nAma saMgamaka govALa 441 Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatuM. te gAya-baLada carAvato hato. eka utsavanA divase badhAM gharomAM miSTAnna taiyAra thatuM joi teNe potAnI mAtAne khIra banAvavAnuM kahyuM. te garIba mAtA pADozIo pAsethI dUdha, sAkara, cokhA mAMgI lAvI, khIra banAvI, bALakane pIrasI kAme gaI. te ja vakhate pAraNA mATe eka muni AvyA. saMgame potAnuM bhojana temane ApI dIdhuM. rAte bhUkhane kAraNe te marI gayo. paraMtu AhAra dAnarUpI puNyaphaLathI rAjagRhamAM zeTha gobhadra ane zeThANI bhadrAne tyAM te janmyo. tenuM nAma zAlibhadra pADavAmAM AvyuM. te khUba suMdara ane guNavAna hato. jyAre te yuvAna thayo tyAre tenA pitAe 3ra kanyAo sAthe tenA lagna karAvyA ane A rIte te AnaMda pUrvaka divaso pasAra karavA lAgyo. tenA pitA muni banI gayA ane samAdhimaraNa pUrvaka svarge gayA. devatA banI temaNe potAnA putra zAlibhadra mATe pracura dhana saMgraha karyo. eka divasa tenI mAtAe tenI vahuo mATe 3ra bahumUlya ratna kambala kharIdI. temAMnI ekane paNa kharIdavAnuM sAmarthya rAjA zreNikamAM na hatuM. eka divasa potAnA vaibhavane jovA mATe rAjA zreNikane sAdhAraNa manuSyanA vezamAM AvelA joI ane potAnA upara paNa koI nAtha che e samajIne zAlibhadra saMsArathI virakta thaI gayA. pratyekabudhdha banI gayA ane dIkSA grahaNa karI tapa karavA lAgyA. potAnA sALAnA A caritrane joI dhanyakumAra paNa badho vaibhava choDI dIkSita thaI gayA. baMne ghora tapa karI svarge gayA. dhannA zAlIbhadra para ghaNI kRti lakhAI te nIce pramANe che. 1. dhanyakumAra yA sAlibhadra yati guNabhadra 1ramIsadI 2. dhanyazAli caritra pUrNabhadra saM.1285 3. zAlibhadra caritra dharmakumAra saM.1334 4. dhanyazAlibhadra caritra bhadragupta saM.1428 5. dhanyazAlibhadra caritra dayAvardhana saM.1463 6. dhanyakumAra sakalakIrti saM.1464 7. dhanyazAli caritra jinakIrti saM.1297 8. dhanyazAli caritra jayAnaMda saM.1510 9. dhanyakumAra caritra yazakIrti 10. dhanyakumAra caritra malliSaNa 16mIno prAraMbha 11. dhanyakumAra caritra nemidatta saM.1518-rara 12. zAlibhadra caritra vinayasAgara saM.16ra3 13. zAlibhadra caritra prabhAcandra 14. zAlibhadra caritra(prAkRta) ajJAta 15. zAlibhadra caritra(prAkRta) ajJAta che. 442 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. dhanyavilAsa dharmasiMhasUri 17. dhanya caritra udyotasAgara 18. dhannAzAlibhadra rAsa sAdhuhaMsa 19. dhannAzAlibhadra rAsa ratanazI 20. dhannAzAlibhadra rAsa gAMdhIpUjA 21. dhannAzAlibhadra rAsa rUpavijaya rara. dhannAzAlibhadra rAsa tejavijaya gaNi mAnatuMga-mAnavatI rAsa kathA vastu saM.1685 lagabhaga saM.1742 1455 1673 1870 1880 1927 mAnatuMga-mAnavatI carita:- A lokakathAne mRSAvAda parivAra sAthe joDavAmAM AvI che. A kRti mULamAM paMDita mohanavijaya dvArA saM.1760mAM viracita mAnatuMgamAnavatI rAsanA AdhAre racAyelI saMskRta racanA che. A kRti nAnA nAnA ATha sargomAM vibhakta che. kathAvastu eTalI manohara che ke Adhunika citrapaTa upara paNa sarasa rIte teno abhinaya rajU karI zakAya. kathAvastu - avantInA eka zeThanI putrI mAnavatI potAnI sakhIo samakSa vinodavaza potAnA abhimAnI svabhAvanuM varNana kare che ane kahe che ke potAnA patine badhI rIte vazamAM rAkhaze. A vAta avantIno rAjA mAnatuMga sAMbhaLI jAya che. tenA garvane utAravA mAnatuMga tenI sAthe lagna kare che ane prathama milana vakhate ja tene daMDa devA mATe eka alaga mahelamAM baMdha karI tene rAkhe che ane potAnI goMktine sidhdha karavA mAnavatIne te kahe che. mAnavatI chAnI mAnI potAnA pitAne kahI eka suraMga banAvI yoginInA veze temAMthI bahAra nIkaLI jAya che. mAnavatI yoginInAM vezamAM rAjA mAnatuMga upara jAdU jevuM kare che. eka prasaMge te rAjA pAse potAnA paga dhovaDAve che ane caraNodaka pIvaDAve che. te yoginI apsarAnuM rUpa dhAraNa karI rAjA pAse potAnA garvanI bIjI zarato pUrI karAve che. eka vakhata rAjAnA anya lagnanA prasaMgamAM mAnavatI tene chetarI garbha dhAraNa kare che ane cihna tarIke vIMTI, motIno hAra vagere laI le che ane potAnA ekAnta mahelamAM AvI rahe che. jyAre rAjAne garbha rahyo hovAnI jANa thAya che tyAre bIjI rANIo khUba khinna thAya che. pachI rAjAne samAcAra maLe che ke tene putra thayo che. rAjA tene daMDa devA jAya che. paNa pachI badho bheda khUlI jAya che eTale rAjA lajjita thAya che ane potAnI patnIne ane putrane moTo utsava karI ghare laI Ave che. A lokakathAne dhArmika kathAnA rUpamAM A rIte parivartita karI dIdhI che. mAnavatIe pUrva bhavamAM jUTha bolavAnuM choDI dIdhuM hatuM eTale A janmamAM tenA phaLarUpe 443 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene evI zakti maLI ke vinodamAM bolelAM potAnA garviSTa vacanone paNa te zaktithI pUrAM karI zakI. A kathA upara ghaNA rAsA lakhAyAmAnatuMga mAnavatI rAsa puNyavilAsa 1782 mAnatuMga mAnavatI rAsa kRSNavimala 1785 mAnatuMga mAnavatI rAsa dhanajI muni 1786 mAnatuMga mAnavatI rAsa ratna 1807 mAnatuMga mAnavatI rAsa bhAgacaMdra nAgorI mAnatuMga mAnavatI rAsa labdhi caMdra 1817 mAnatuMga mAnavatI rAsa DuMgara vi. 1823 mAnatuMga mAnavatI rAsa ravi vi. 1824 mAnatuMga mAnavatI rAsa kanakadharma 1827 mAnatuMga mAnavatI rAsa gaMgArAma RSi 1835 mAnatuMga mAnavatI rAsa viveka vi. 1835 mAnatuMga mAnavatI rAsa jJAnavijaya 1842 mAnatuMga mAnavatI rAsa parasottama 1844 mAnatuMga mAnavatI rAsa dalIcaMda 1845 mAnatuMga mAnavatI rAsa 1847 mAnatuMga mAnavatI rAsa macAratna 1850 mAnatuMga mAnavatI rAsa nAyakavijaya 1853 mAnatuMga mAnavatI rAsa bhojavijaya 1865 mAnatuMga mAnavatI rAsa yuktidharma 1887 RSidanA carita RSidattA carita:- AmAM RSiavasthAmAM harihA-prItimatithI janmelI putrI RSidattA ane rAjakumAra kanakarathanuM kautukatApUrNa caritra varNavAyuM che. kanakaratha eka anya rAjakumArI ramaNi sAthe lagna karavA jato hoya che tyAre mArgamAM eka vanamAM RSidattA sAthe lagna karI pAcho Ave che. rukamaNi RSidattAne eka yoginInI sahAyathI rAkSasIrUpe kalaMkita kare che. tene phAMsInI sajA paNa thAya che. paraMtu RSidattA potAnA zIlanA prabhAvathI badhI muzkelIo pAra kare che ane potAnA priya sAthe samAgama kare che. daulata 444 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A AkarSaka kathAnakane laine saMskRta-prAkRtamAM keTalIka kRtio maLe che. rAsAo paNa maLe che. A kathA upara sauthI prAcIna racanA prAkRtamAM che, tenuM parimANa 1550 granthAgra che. tenI racanA nAilakulanA guNapAla munie karI che. ajJAta kRta RSidattAnI kRti paNa maLe che. je 1194 saMskRta zloka dharAve che. RSidattA purANa, RSidattA satI AkhyAna paNa maLe che. RSidattA rAsa RSidattA copAi RSidattA rAsa RSidattA copAi RSidattA rAsa RSidattA rAsa RSidattA copAI RSidattA rAsa RSidattA copAI RSidattA rAsa RSidattA copAi RSidattA copAi ajJAta deva kalaza sahajasuMdara ajJAta lAlA usavAla jayavaMtasUri raMgasAra zravaNa guNavinaya vijayazekhara cothamala suratamala 1502 1569 1572 1569 1605 1643 1626 1657 1663 445 6638 1864 1876 naLa- damayaMtI naLadamayaMtI kathA vastu :- ayodhyA nagarInI rAjagAdI para niSadharAjA rAjyAsana para hatA tene be putro naLa ane kubera hatA. mahArAjA bhImakanI damayaMtI nAme putrIno svayaMvara racAya che. temAM damayaMtIe naLanA gaLAmAM puSpahAra paherAvyo. teo lagna graMthithI joDAyA. have niSadha rAjA naLane rAjyAsane ane kuberane yuvarAja pada sthApI dIkSA lai cAlI nIkaLyA ane Atma sAdhanA karavA lAgyA. naLa satyavAna, guNavAna, dharmiSTha ane paropakArI hatA paNa temanAmAM eka dUSaNa hatuM jugAra. tenA bhAi kubere naLane jugAra ramADI tenI pAsethI rAjya paDAvI lIdhuM. naLarAjA kuberanI sAthe jugAra ramI rAjapATa, strI sarva hArI beThA. eka paherelA vastre teNe rAjyanI hadabAra kADhI mUkyo. damayaMtI paNa sAthe cAlI nIkaLI. naLadamayaMtI vanamAM cAlyA gayA. tyAM zItaLa chAyAmAM madhyarAtrie damayaMtI sUtI hatI tyAre naLa tene choDIne cAlyo gayo. ane kesUDAnA pAna para lakhIne gayo ke sthiti palaTAze, tyAre ja huM hane darzana ApIza. mhAro zoka tuM jarApaNa na karIza. naLa AgaLa gayo. tyAM teNe Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka moTo dava baLato joyo. temAM nAgadevane baLatA joyo. teNe nAgadevane bacAvyo. tarata ja nAge tene DaMkha mAryo ane naLarAjA kadarUpo kUbaDo banI gayo. nAge kIdhuM huM tAro pitA niSadha chuM. cAritra levAthI pAMcamA devalokamAM deva thayo chuM. meM avadhijJAnathI tArI sthiti jANI AthI chUpAveze rahevA tane meM DaMza vaDe kadarUpo banAvyo che. A zrIphaLa karaMDiyo rAkha tAre jyAre jyAre asalarUpa karavuM hoya tyAre zrIphaLa phoDaja ane karaMDIyo ughADI temAMthI vastrAlaMkAra paheraje. naLarAjA tyAMthI suramAra gAmamAM dadhiparNa rAjA pAse jAya che. tyAM eka hAthIne te vaza kare che. khuza thaI rAjA tene rAkhe che. A bAju damayaMtI naLane zodhe che. kalpAMta kare che. chevaTe vastranA cheDA para lakhela akSaro vAMcyA. prabhAta thatAM te AgaLa cAlI tyAM eka pAradhI tenI para mohyo. damayaMtIe tene bodha pamADyo. AthI pAradhIe tenI kSamA mAMgI. AgaLa vaNajhArAnA ToLAmAM te bhaLI gaI. tyAM eka kUvA pAse badhI panihArIoe tene joi. tyAMnA rAjAnI rANI caMdrayAzA pAse laI gayA. caMdrayAzA damayaMtInI sagI mAsI. te damayaMtIne oLakhI na zakI. ekavAra caMdrayAnI putrI caMdrakaLAno hAra khovAyo. tyAre damayaMtI para Aropa Avyo. damayaMtI duHkhathI zoka karavA lAgI. hAra maLatA damayaMtIe potAnI oLakhANa karAvI ane teNe pitAne tyAM javAnI icchA batAvI. dadhiparNa rAjAnA dUta vize teNe jANyuM ke te sUrajapAka banAve che tyAre tene khAtarI thaI ke naLarAjA sivAya bIjuM koI sUrajapAka banAvI jANatuM nathI. damayaMtIno pharI svayaMvara yojAyo tyAre pa00 yojana dUrathI azvavidyAthI naLa dadhiparNa rAjAne laI AvI pahoMcyo. damayaMtI naLane kUbaDAnA vezamAM paNa oLakhI jAya che. tenA gaLAmAM hAra paherAve che. naLarAjA potAnA asalIrUpane dhAraNa kare che. tyArabAda sainya lai ayodhyA AvyA. kuberane harAvI potAnuM rAjya pAchuM meLavyuM. tyArabAda keTalAka varSo sudhI rAjyAsane rahI naLarAjA rAjya kAryamAMthI nivRta thayA. potAnA putra puSkarane rAjya kArabhAra soMpI naLa ane damayaMtI dIkSA laI cAlI nIkaLyA ane Atma sAdhanA karavA lAgyAM. aMtima samaye anazana AdarI teo sarva karmathI mukta banyA ane nirvANa padane pAmyAM. nalAyana - A kAvyamAM sattaramA kAmadeva nala ane temanI pativratA patnI damayaMtInuM carita jaina daSTie prastuta karavAmAM AvyuM che. tenA 100 sarga 4056 zloko che. nalAyananuM bIjuM nAma "kuberapurANa" ane "zukapATha" paNa che. naLanA janmathI zarU karI mRtyu sudhInuM vivaraNa ApyuM che. kathA traNa bhAgomAM vibhakta karI zakAya. prathama bhAgamAM naLanA janmathI damayantI sAthe tenA vivAha ane damayantIne laine niSadha dezanA Agamana sudhI, bIjA bhAgamAM ghUtakrIDAthI damayantInI punaHprApti sudhI, trIjA bhAgamAM nala dvArA zrAddhadharma svIkArI mRtyu pachI kubera banavA sudhInI kathA 446 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave che. A kAvyanA aneka aMzomAM kavinI maulikatA ane kAvya kuzaLatA jhaLake che. kAvyamAM pradhAna rasa zAMta ja che. chatAM bAkInA rasonI suMdara yojanA yogya prasaMgoe thai che. ahIM prasaMge prasaMge kahevatono paNa suMdara prayoga thayo che. kavi paricaya, racanA kALaH- prazasti uparathI kavino koI vizeSa paricaya maLato nathI. mAtra gacchanuM nAma ApyuM che. jANavA maLe che ke vaTagacchanA sUri mANikyadeve tenI racanA karI che. AnI racanA (hemacaMdranA samaya) i.sa.nI bAramI zatAbdI pachInA samaye thaI haze. naLa-damayaMtI viSayaka saMskRta-prAkRta kRti temaja anya kRtio:(1) naLa vilAsa nATaka- rAmacaMdrasUri kRta (2) nala carita- triSaSTizalAkA puruSa carita antargata (3) nala carita- dharmadAsa gaNi viracita vasudevahiDI antargata (4) nalopAkhyAna- devaprabhasUri viracita pAMDavacarita aMntargata (5) nala carita- devavijaya gaNi viracita pAMDavacarita antargata (6) nala carita- guNa vijayagaNi viracita neminAtha racita antargata (7) damayaMtI carita- somaprabhAryA viracita kumArapAla pratibodha antargata (8) damayaMtI kathA- somatilakasUri viracita zIlopadezamAlA vRttimAM (9) damayaMtI kathA- jinasAgarasUri viracita kapUraprakara TIkAmAM (10) damayaMtI kathA- zubhAzIla gaNi viracita bharatezvara bAhubali vRttimAM (11) damayaMtI prabaMdha- gadyarUpa (12) damayaMtI prabaMdha -(padyarU5) jaina graMthAvalI (13) damayaMtI carita- pATaNa bhaMDAra prAkRta sUcI patra naLa-damayaMtI rAsa naLa- damayaMtI rAsa naLa-damayaMtI caritra naLa-damayaMtI caritra naLa- damayaMtI rAsa naLa-damayaMtI rAsa naLa- damayaMtI rAsa naLa-damayaMtI caritra naLa-damayaMtI rAsa naLa-damayaMtI rAsa RSi vardhanasUri jinasAdhusUri mANikarAja vijaya samudra khemarAja muni ajJAta ThAkurajI dhanavimala paM.rAmavijaya gaNi caturaharSa 1512 1579 1590 1614 1681 1691 1694 1694 1770 1788 447 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naLa- damayaMtI rAsa naLa- damayaMtI ca.co naLa- damayaMtI rAsa naLa- damayaMtI rAsa naLa- damayaMtI rAsa naLa- damayaMtI rAsa naLa- damayaMtI rAsa devavardhana jJAnabhadra-dharmaraMga bhImavijaya samaya suMdara upA kanakaruci nArAyaNa kesaravijaya 1798 1798 zrI mANikaya sUri kRta damayaMtI ciratramAM zIlanA prabhAvathI damayaMtInI badhI ja ApattimAM rakSA thAya che. aMte rAjyAdi saMpatti punaHprApta kare che. ArAdhanA karI svargamAM jAya che. tyAMthI puna: manuSyabhava prApta karIne muktine pAme che. jaMbusvAmI carita 1673 1830 1678 1726 aneka jIvone zIlamAM preraNAdAyI A caritra saMskRtamAM "nalAyanam' nAme seMkaDo varSa pUrve pU.A.mANikyasUri ma.e raceluM che. jenuM prakAzana zrI yazovijaya jaina graMthamALA taraphathI saM.1994mAM thayela che. tenuM prakAzana zrI jaina AtmAnaMda sabhA taraphathI vikrama saMvata 2005mAM thayuM. ekAvana varSe prAcIna prakAzananuM punaHprakAzana zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa dvArA thayuM. 93 kula dasa skaMdhamAM A caritranuM varNana che. 448 jammUsvAmI caritaH- jaMbU bhagavAna mahAvIranA zAsananA aMtima kevalI tathA jainamAnya 24 kAmadevamAM aMtima kAmadeva hatA. AnA upara saMskRta, prAkRta, apabhraMza ane dezI bhASAomAM 100thI vadhu racanAo thai che. temAMthI keTalIka kRtionAM nAma nIce ApyA che. 94 1.vasudevahiMDInuM kathotpati prakaraNa(prAkRta) saMghadAsagaNi (pa-6 sadI) 2.uttarapurANanuM 76muM parva 213zloka (saMskRta) guNabhadrAcArya (lagaNaga sana.850) 3.dharmopadeza mAlAmAM saMkSiptarUpe (prAkRta) jayasiMhasUri (san.858) 4.kahAvalI antargata (prAkRta) bhadradevasUri (10-11mI sadI) 5.jaMbUci 16 uddezaka (prAkRta) guNapAlamuni (vi.saM.1076 pUrva) 6.upadezamAlA antargata (saMskRta) ratnaprabhasUri (vi.sa.1238) 7.karpUraprakaraTIkA antargata (saMskRta) jinasAgarasUri 8.pariziSTaparva-45rva(saMskRta) hemacaMdrAcArya (vi.saM.1217-1229) 9.dharmAbhyudaya mahAkAvya 8 sarga(saMskRta)udayaprabhasUri (vi.saM.1279-90) Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10.jaMbUsvAmI caritra kAvya 6 praka (saMskRta) jayazekharasUri (vi.saM.1436) 11.jaMbU svAmicarita (saMskRta) ratnasiMha ziSya (vi.saM.1516) 12.jaMbU svAmicaritra 11saMdhi (saMskRta) brahmajinadAsa (vi.sa.15ra0) 13.jaMbUcariya (prAkRta) bhuvana kIrtiziSya sakalacandra (vi.saM.1.ra0) 14.jaMbUcariya (prAkRta) upA.padmasuMdara nAgaurI (vi.saM.19ra6-ra9). 15.jaMbUsvAmI caritra (saMskRta) paM.rAjamalla (vi.saM.16rara). 16.jaMbUsvAmI caritra (saMskRta) vidyAbhUSaNa bhaTTAraka (vi.saM.1953) 17.jaMbusvAmI caritra (prAkRta) jinavijaya (vi.saM.1785-1809) 18.jebUsvAmI caritra 750 gAthA (prAkRta) padmasuMdara 19. jaMbusvAmI caritra sakalaharSa ra0.jaMbusvAmI caritra mAnasiMha (pAnA naM-154,155 jaina kAvyasAhitya) ra1.jaMbusvAmI carita dharma 1266 rara.jaMbUsvAmI phAgu rAjatilaka 1430 ra3.jaMbusvAmI satyavastu ajJAta 1437 24.jaMbUsvAmI vivAhalu hIrAnaMdasUri 1495 25.jaMbusvAmI rAsa ratnasiMhasUri 1516 ra6.jaMbU paMcabhava copAI depAla 1522 ra7.jaMbUsvAmI rAsa ajJAta 1541 28.jaMbUsvAmI caritra satyatilaka muni 1573 ra9.jaMbusvAmI pacaMbhavavarNana copAi ajJAta 1597 30.jaMbusvAmI rAsa lakSmIsaubhAgya 1615 31.jaMbusvAmI rAsa malidAsa 1619 3ra.jaMbUkumAra rAsa rAjapALa 1622 33.jaMbUsvAmI copAI hIrakalaza 1632 34.jaMbusvAmI paMcabhava copAI ajJAta 1636 35.jaMbUsvAmI paMcabhava copAI hema siMhazi 1638 36.jaMbusvAmI svAmI gIta ajJAta 1641 37.jaMbusvAmI copAI celAIsara 1660 38.jaMbusvAmI rAsa jhAMjhaNa 1668 39.jaMbusvAmI rAsa guNavijaya 1670 40. jaMbusvAmI paMcabhava copAI celI prabhAvatI 1690 41.jaMbU svAmI copAI bhuvanakIrti gaNi 1691 449 Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42.jaMbU paMcabhava varNana copAI suMdara 1696 43.jaMbU carita cetanavijaya 1852 44.jaMbUrAsa raMgaratna 1857,1863 45.jaMbUrAsa ratanavijaya 187ra 46. jaMbUrAsa mayAMka ratna 1896 47.jaMbUrAsa ajJAta 1898 48.jaMbUrAsa RSi vijerAja 1786 49.jaMbUrAsa RSi hiraudaya 1786 pa0.jaMbUrAsa ratna 1804 51.jaMbUrAsa bhaktivijaya 1810 para.jaMbUrAsa neNacaMda 1821 pa3.jaMbUrAsa nararAja 1822 pa4.jaMbUrAsa mohanavijaya 1842 papa.jaMbUrAsa rAghavajI rAmacaMdajI 1851 kathAnaka - bhagavAna mahAvIranA samayamAM jaMbU rAjagRhanA eka zeThanA putra rUpe janmyA. te atizaya rUpALA hatA ane aneka kaLAomAM pravINa hatA. ekavAra sudharmA svAmIno upadeza sAMbhaLyA pachI temaNe brahmacarya vrata grahaNa karI lIdhuM ane vairAgyavRtti bhaNI AgaLa vadhyA. temane rokavA mATe mAtapitAe temanA lagna ATha suMdara kanyAo sAthe karI nAMkhyA. paraMtu te kanyAo temanA manane sAMsarika sukhomAM vALI na zakI. dIkSAnI AgalI rAte temanA gharamAM moTo DAkU corI karavA ghusyo. paraMtu jaMbU to AkhI rAta potAnI patnIone saMsAranA duHkhonuM jJAna karAvavA dRSTAntarUpe aneka kathAo eka pachI eka kahetA rahyA ane patnIonI dalIlo toDatA rahyA. pelo DAkU paNa jaMbUnA upadezo sAMbhaLI saMsArathI virakta thaI gayo. pariNAme jaMbU temanI patnIo ane pelo DAkU potAnA sAthIo sAthe dIkSita thaI gayA. jaMbusvAmI tapasyA karI sudharmA svAmI pachI zramaNasaMghanA netA-paTTadhara banyA. te chellA kevalI hatA ane vIra nirvANa saMvata 64mAM te nirvANa padane pAmyA. narmadAsuMdarI kathAnaka narmadAsuMdarI kathA - A kathAmAM narmadA suMdarI aneka vicitra ane vikaTa paristhitiomAM paDavA chatAM potAnA satItvanuM rakSaNa kevI rIte kare che tenuM adbhuta Alekhana che." 450 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAvastu - narmadA suMdarInuM lagna eka ajena paraMtu lagna pahelAM jaina dharma aMgIkAra karanAra mahezvaradatta vaNika sAthe thAya che. mahezvaradatta narmadA suMdarIne sAthe laIne dhana kamAvA mATe yavanadvIpa jAya che. paraMtu tene narmadA suMdarInA caritra upara zaMkA jAya che eTale tene kapaTathI mArgamAM sUtI choDI ne jato rahe che. pachI aneka kaSTo sahana karyA pachI narmadA suMdarI potAnA kAkA vIradAsane maLI jAya che. ane temanI sAthe te babbara deza jAya che. ahIMthI teno jIvanasaMgharSa uttarottara vadhato jAya che. babbara dezamAM hariNI nAmanI vezyAnI dAsIo tene phosalAvI bhagADI jAya che. vezyA tene potAnA jevuM jIvana jIvavA khUba dabANa kare che, dhamakAve che paraMtu narmadA suMdarI potAnA zIlavatamAM daDha rahe che. pachI te bIjI kariNI nAmanI vezyAnA cakkaramAM phasAya che. tyAMthI rAjA dvArA pakaDIne bolAvavAmAM Ave che, paraMtu rastAmAM teNe gAMDI hovAno abhinaya karyo eTale te bacI zakI. pachI jinadAsa zrAvakanI madadathI te pAchI potAnA kAkA vIradAsa pAse pahoMcI zake che. chevaTe saMsArathI virakta thaI te suhastasUri pAse dIkSA grahaNa kare che. narmadAsuMdarInA upara ghaNI kRtio, prAkRta, apabhraMzamAM lakhAI che. A uparAMta tenA upara rAsAo paNa lakhAyA che. devendrasUrie 250 gAthA pramANa A caritranI racanA karI che. mahendrasUri e 1117 gAthA pramANa A caritranI racanA karI che. keTalAka ajJAta kavioe narmadAsuMdarI kathAnaka varNavyuM che. caMdanabALA rAsa ajJAta 1437 caMdanabALA caritra harSamUrtigaNi 1566 caMdanabALA copAI rUDA 5. 1670 caMdanabALA copAI guNasAgara 1724 caMdanabALA copAI ratnacaMda narmadAsuMdarI rAsa rAjaratna upAdhyAya 1695 narmadA suMdarI rAsa hastisAgara 1783 narmadAsuMdarI rAsa kanaka ratna 1794 narmadAsuMdarI rAsa amIvijaya narmadAsuMdarI rAsa sAmadAsa 1818 narmadAsuMdarI rAsa mohanavijaya 1831 narmadAsuMdarI rAsa ajJAta 1880 narmadAsuMdarI rAsa vajalAla veNIdAsa 1929 subhadrA rAsa mAna sAgara 1852 1759 451 Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhadrA rAsa mANijyacaMda 1803 subhadrA rAsa AnaMda suMdara 1903 kapura maMjarIno rAsa kanaka suMdara 1662 kapura maMjarIno rAsa ajJAta 171ra citrasena-padmAvatI caritra citrasena-padmAvatI caritra:- (pAnA naM-354) Ane padmAvatI caritra tathA zIlAlaMkAra kathA paNa kahe che. temAM svadArasantoSa vratanuM mAhAbhya darzAvavA mATe citrasena ane padmAvatInI kathA kahevAmAM AvI che. " kathAvastu - rAjaputra citrasena ane maMtrIputra ratnasAra mitro hatA. baMnenA rUpathI nagaranI yuvatIo AkarSAvA lAgI. lokoe phariyAda karI. rAjAe jakamAM AvI sAta ratno ApI rAjakumArane rAjya choDI javA kahyuM. rAjakumAra potAnA mitra sAthe rAjya choDI jato rahe che. bhaTakatAM bhaTakatAM jaMgalamAM eka yuvatInuM citra joI rAjakumAra bebhAna thaI jAya che. bhAnamAM AvatA te ane teno mitra eka kevalIne A aMge pUche che ane jANI le che ke te citra padmAvatInuM che. pUrvabhavamAM citrasena ane padmAvatI haMsayugala hatAM ane baMne A bhavamAM mAnava jAtimAM janmyA che. citrasena ane teno mitra padmAvatInI zodhamAM ratnapura jAya che. tyAM citrasene pUrvabhavanuM citra dorI pradarzita karyuM. padmAvatI te citra joI bebhAna thaI jAya che. svayaMvara dvArA tenuM lagna citrasena sAthe thAya che. pAchA pharatAM eka vaTavRkSa upara beThelA yakSa-yakSiNInI vAto sAMbhaLI ratnasAra citrasena-padmAvatIne aneka durghaTanAothI bacAve che. paraMtu chellI ghaTanAmAM ratnasArane pASANarUpe parivartita thavuM paDe che. citrasenane khUba duHkha thAya che ane te yakSane ratnasAranI muktino upAya pUche che. padmAvatI potAne putra janmatAM tene khoLAmAM laI jevI potAnA hAthathI ratnasAranI pASANa pratimAne sparza kare che. tevo ja te sajIvana thaI jAya che. pachI citrasenanA sAhasika kAryonuM varNana che. chevaTe citrasena ane padmAvatI zrAvakanA bAra vrato grahaNa kare che ane tIrthayAtrAo kare che. A kathAne laIne aneka racanAo thaI che. sau prathama dharmaghoSa gacchanA mahIcandrasUrinA ziSya pAThaka rAjavallabhe pa11 saMskRta zlokomAM eka racanA saM.15ra4mAM karI che. bIjI racanA saM.1649mAM devacandranA ziSya kalyANacanTe karI hatI. trIjI racanA saM.1960mAM budhdhivijaye dezI bhASAthI mizrita jaina saMskRtamAM karI che. anya 452 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racanAo hemacandra, padmasena, zIlavijaya, ratnazekhara ane pUrNa malTakRta saMskRtamAM nibaddha kRtio maLe che. A caritra upara rAsAo maLe che. citrasena padmAvatI rAsa vinayasamudra citrasena padmAvatI rAsa kalyANacaMdra citrasena padmAvatI rAsa zrIvaMta citrasena padmAvatI rAsa vRdhdhi vi. citrasena padmAvatI rAsa rUpacaMda gujarAtImAM navijaya ane bhakitavijayanI racanAono ullekha maLe che. mahAbala-malayasuMdarI malayasuMdarI kathAH- AmAM mahAbala ane malayasuMdarInI praNayakathAnuM Alekhana che. A nAmanI aneka racanAo vividha kartRka maLe che. A kathAmAM adbhuta kathA sAhityamAM sujJAta kalpanA bandho(motifs)nA tANAvANA AkhA vistAramAM gUMthAyelA che. temAM rAjakumAra mahAbala ane rAjakumArI malayasuMdarInuM Akasmika milana, pachI ekabIjAno viyoga, vaLI pAchuM sadA mATe temanuM milana AlekhAyale che. A badhuM temanA pUrvopArjita karmonAM phaLonuM Azcaryajanaka rUpa che. pachI mahAbala jaina muni banI jAya che ane malayasuMdarI sAdhvI banI jAya che. Ama jaina paurANika kathAne adbhuta kathAthI saMmizrita karavAmAM AvI che. A kathAnaka jaina samAjamAM bahu pracalita rahyuM che. 97 A kathAnaka upara 15mI sadImAM saMskRta gadyamAM aMcalagacchanA mANikayasUrie 'mahAbala malayasuMdarI' nAmanI kathA racI che. AgamagacchanA jayatilakasUrie paNa saMskRta gadyamAM A kathAnI racanA karI che. pallIgacchanA zAMtisUrie A caritrane saM.1456mAM 500 granthAgra pramANa racyuM. A uparAMta mahAbala-malayasuMdarI upara ghaNA rAsAo racAyA te nIce mujaba che. mahAbala malayasuMdarI rAsA mahAbala malayasuMdarI rAsA mahAbala malayasuMdarI rAsA mahAbala malayasuMdarI rAsA mahAbala malayasuMdarI rAsA mahAbala malayasuMdarI rAsA mahAbala malayasuMdarI rAsA jinaharSa udayaratna viveka saubhAgya mArana jJAnaniva 1604 1649 1653 1809 1814 khAMtivijaya ratnavijaya 453 1751 1762 1818 1828 1824 1848 1860 Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbala malayasuMdarI rAsA mahAbala malayasuMdarI rAsA lAla vijaya cunIlAla, cAritrasukha? 1913 1929 yazodhara carita jaina kAvya sAhityamAM gulAbacaMdra caudharInA jaNAvyA mujaba yazodhara caritraH- ahiMsAnuM mAhAtmya tathA hiMsA ane vyAbhicAranuM duSpariNAma darzAvavA yazodhara nRpanI kathA prAcIna kALathI jaina kavione bahu ja priya rahI che. tenA upara prAkRta, saMskRta ane apabhraMzamAM sAdhAraNathI zarU karI uccakoTinI aneka racanAo maLe che. kathAsAraH- ekavAra rAjapuranA rAjA mAridatta caMDamArI devInA maMdiramAM badhI jAtanA prANIonI joDIonI bali caDAvavAnuM anuSThAna kare che. jethI tene lokavijaya karanArI talavAra prApta thAya. tyAM nara nArI tarIke bali mATe munikumAra abhayaruci ane abhayamatI (sahodara bhAi-bahena)ne pakaDIne lAvavAmAM AvyA. te baMne eka munisaMghanA sadasya hatA ane bhikSA mATe nagaramAM AvyA hatAM. temane joi mAridattanuM citta karUNAthI dravI uThyuM ane teNe temano piracaya pUchyo. te baMnee potAnA vartamAna janmano sIdho paricaya na ApatAM potAnA pUrvabhavonI kathA saMbhaLAvI ane aMte kahyuM ke te baMne te rAjAnA bhANI-bhANiyo che. abhayarucie bali mATe lAvavAmAM AvelA aneka jIvone joi hiMsAnI kaThora niMdA karI ane potAnA pUrvajo sAthe saMbaMdha dharAvatI, jIvatA maraghAnI ja nahi paraMtu loTanA banAvelA maraghAnI bali caDAvavAthI ane tene khAvAthI kevAM dArUNa phaLo janmojanma bhogavavAM paDe che tenI adbhuta kathA nIce pramANe kahI. abhayarucie kahyuM ke ATha pUrvabhavonI A kathA che. pahelA bhavamAM te ujjayinIno yazodhara nAmano rAjA hato. tenI rANI eka rAte kubaDA, kurUpa mahAvatanuM gAna sAMbhaLI tenA upara Asakta thai gai ane tenI sAthe prema saMbaMdha bAMdhI rAtanA pAchalAM bhAgamAM tenI sAthe kAmakrIDA karavA lAgI. ekavAra rAte A kRtyane rAjAe pote potAnI najare joyuM paraMtu kulinaMdAnA bhayane kAraNe te baMnene te mArI na zakyo ane cUpacApa sUi gayo. savAre bahu bhAre hRdaye ane udAsInatApUrvaka te potAnI mAtAne maLyo ane udAsInatAnuM kAraNa eka duHsvapna darzAvyuM. jemAM teNe potAnI rANInA duzcaritrano AbhAsa Apyo paraMtu te samajI na zakI ane duHsvapnanA vAraNa mATe teNe devIne mATe bakarInA baccAno bali caDAvavA kahyuM. paraMtu teNe tema karavA inkAra karI dIdho. paraMtu mAtAnA ati Agrahane kAraNe loTanA 454 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banAvelA maraghAno bali caDAvyo. to paNa A hiMsA ane rANInA vyAbhicArane kAraNe tenuM dila eTaluM badhuM halI uryuM ke teNe rAjapATa tyAgI tapasyA karavA icchA karI. paraMtu rANIe tene Agraha karyo ke te tema kare te pahelAM devIno prasAda le,ane pachI tene tathA tenI mAne viSamizrita lADu khavarAvI rANIe mArI nAMkhyA. mAtA ane putra marIne kramazaH kUtaro ane mora thayA. baMne saMyogavaMza te ja mahelamAM bhegAM thayA. more rANI sAthe saMbhoga karatA kubaDAnI AMkha phoDI nAkhavA vicAryuM paraMtu rANIe mora ne adhamUo karI nAkhyo ane kUtaro tene khAI gayo. rAjaputre gusse thaI kUtarAne mArI nAkhyo. pachInA janmomAM mAtA-putra baMne kramazaH sApa ane noLiyo, magara ane matsya, bakarI ane bakarI putra, pADo ane bakaro, be maraghA banyAM. eka vakhata munino upadeza sAMbhaLI baMne maraghAne jAtismaraNa thayuM ane te baMne moTI bAMga pokAravA lAgyA. rAjA yazodharanA putre (tatkAlIna rAjA) potAnI rANIne potAnuM zabdadhitva dekhADavA te maraghAo upara bANa choDyAM. jenA pariNAme baMne maraghA marI gayA ane pachI te ja rAjAnA putra-putrI yugala- abhayaruci ane abhayamatI rUpe janmyA. ekavAra nagaranA eka jinAlayamAM sudattAcArya muni AvyA. rAjAe temane amaMgalarUpa mAnI temanA upara krodha karavA vicAryuM paraMtu eka vyakti pAsethI temano paricaya jANI tathA temano upadeza sAMbhaLI potAnA pitAmaha, pitAmahI tathA pitA vagerenA pUrva janmano vRttAnta sAMbhaLI yazodhara virakta thaI gayA ane dIkSA laI sAdhu thaI gayA. abhayaruci ane abhayamatIe paNa potAnAM pUrva janmonI dazAo sAMbhaLI kSullaka vato grahaNa karI lIdhA. A badho vRttAnta sAMbhaLI mAridatta te kSullaka yugalanA guru pAse gayo ane saMsAra choDI dIkSA grahaNa karI. tenA putre paNa rAjyamAM hiMsAno niSedha karyo. A yazoghara caritra kuMbhAranA cakranI jema rajU karavAmAM AvyuM che. je mAridatta ane kSullaka yugalanA paraspara vArtAlApathI zarU thAya che ane te baMnenA vArtAlApathI samApta thAya che. - keTalIya racanAomAM mAridattanuM AkhyAna prAraMbhamAM na ApatAM graMthAne ApyuM upalabdha racanAomAM haribhadrasUri kRta samarAIca kahAmAM AvelI yazodhara kathA paravartI racanAonuM upajIvya rahI che. paraMtu tenAM pAtro paravartI kathAomAM parivartita rUpamAM maLe che. tathA temAM aneka ghaTanAo umeravAmAM AvI che. haribhadre kathAnA nAyaka-nAyikA tarIke yazodhara-nayanAvali nAmo ApyAM che. tyAM mAridattanuM AkhyAna 455 Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. ane na to caMDamArI devInI samakSa pUrva niyojita nara balinI ghaTanA che. samarAIca kahAmAM abhayamatI ane abhayaruci baMne judA judA dezanA rAjakumAra rAjakumArI che. kAraNavaza baMnee vairAgya dhAraNa karela che. tyAM temane bhAI-bahena tarIke mAnavAmAM nathI AvyA. samarAIcukAmAM yazodhara kathA AtmakathAnA rUpamAM maLe che. tyAM yazodhara potAnI kathA dhana nAmanI vyakti mATe kahe che nahi ke abhayaruci, abhayamatI ane mAridatta mATe. yazodhara carita upara jJAtasaMskRta-prAkRta racanAonI tAlikA nIce pramANe che. 1.yazodhara carita prabhaMjanakRta (kuvalayamAlAmAM ullekha) 2.yazodhara carita haribhadrasUrinI samarAicakahAmAM 4thobhava(9mI sadI) 3. yazodhara-candramati kathAnaka-hariNa-bRhatkathAkoza (10mI sadI) 4.yazastilaka anyU somadeva (10mI sadI) pa.yazodhara carita vAdirAja (11mI sadI) 6.yazodhara carita malliSaNa(11mI sadI) 7.yazodhara carita mANikayasUri (saM13ra7-1375) 8.yazodhara carita vAsavasena (saM1327-1375) 9.yazodhara carita padmanAbha kAyastha (saM1402-1444) 10.yazodhara carita devasUri (ajJAta) 11.yazodhara carita bhaTTAraka sakalakIrti (1pamI sadInA madhya) 12.yazodhara carita bhaTTAraka kalyANakIrti (saM-1488) 13. yazodhara carita bhaTTAraka somakIrti (1236) 14.yazodhara caritA bhaTTAraka padmanaMdi (16mI sadI) 15.yazodhara carita bhaTTAraka zrutasAgara (16mI sadI). 16.yazodhara carita brahmacArI nemidatta (16mI sadI) 17.yazodhara carita hemakuMjara upAdhyAya (saM-1607thI pahelAM) 18.yazodhara carita jJAnadAsa (saM.1923) 19.yazodhara carita vinayacAritra (1628) ra0.yazodhara carita devendra (1938) ra1.yazodhara carita jayanidhAna 1643) rara.yazodhara caritA padmasAgara (saM.1650) ra3. yazodhara carita bhaTTAraka vAdicaMdra (saM.1657) ra4.yazodhara carita manohara dAsa (1676) 25.yazodhara carita vardhamAna (1980) 456 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra6.yazodhara rAsa jinaharSa (1747) 27.yazodhara rAsa udayaratna (1767) 28.yazodhara rAsa amRtaratna muni (1818) ra9.yazodhara rAsa kSamA kalyANa (1839). 30.yazodhara carita (prAkRta)mAnavendra surasuMdarI caritra surasuMdarI cariya kathAvastuH- surasuMdarI kuzAgrapuranA rAjA naravAhanadattanI putrI hatI. te aneka vidyAomAM niSNAta hatI. citra jovAthI tene hastinApuranA makaraketu nAmanA rAjakumAra upara Asakti thaI gaI. tenI sakhI priyaMvadA makaraketune zodhavA nIkaLI paDe che. tene buhilA nAmanI eka parivrAjikAe kapaTathI nAstikatAmAM vALavA mATe bahu prayatno karyA paraMtu surasuMdarIe tene aneka tarkothI parAjita karI dIdhI. tenAthI roSe bharAI parivrAjikAe surasuMdarInuM citrapaTa ujajainanA rAjA zatruMjayane dekhADyuM ane te rAjAne surasuMdarI sAthe lagna karavA uttejita karyo. zatruMjaye surasuMdarInA pitA pAse surasuMdarIno hAtha mAMgyo. paraMtu surasuMdarInA pitAe tenI mAMgaNIno asvIkAra karyo. tethI baMne rAjAo vacce yuddha zarU thayuM. A daramyAna vaitAdya parvatanA eka vidyAdhare surasuMdarInuM apaharaNa karyuM ane tene ratnadvIpa laI jaI tyAM saMtADI rAkhI. tyAM surasuMdarI ApaghAta karavA mATe viSaphaLa khAI le che. devayoge A arasAmAM teno sAco premI makaraketu tyAM AvI caDe che ane tenuM rakSaNa kare che. ane tyAMthI jaine te zatruMjaya rAjAno nAza kare che. paraMtu ahIM surasuMdarIno koI pUrvavairI vetAla tene upADI jAya che ane hastinApuranA udyAnamAM pADI de che. tyAMnA rAjA tene rakSaNa Ape che ane dAsIo dvArA badhI vAta jANI le che. A bAju zaMtrujayanA vadha pachI makaraketunuM paNa apaharaNa thaI jAya che.* moTI muzkelI ane vividha ghaTanAo pachI surasuMdarI ane makaraketunuM punarmilana thAya che. te baMnenA chevaTe lagna thAya che. chevaTe saMsAra sukha bhogavI baMne dIkSA le che. tapasyA karI mokSa pAme che. A kathAnA prAraMbhamAM sajjana-durjana varNana tathA prasaMge prasaMge maMtra, dUta, raNaprayANa, parvata, nagara, Azrama, saMdhyA, rAtri, sUryodaya, vivAha, vanavihAra AdinAM varNano karavAmAM AvyAM che. surasuMdarI cariya:- prAkRta bhASAmAM nibadhdha A rAjakumAra makaraketu ane surasuMdarInuM eka premAkhyAna che. temAM 16 pariccheda che. pratyeka paricchedamAM ra50 gAthAo che. kula 457 Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLIne 4001 gAthAomAM kRti samApta thAya che. A kRti racanAra dhanezvarasUri che. saM.1095nA A kathAkAvya racAyuM. A sivAya surasuMdarI upara aneka rAsAo copAI racAyA che. je nIce pramANe che. surasuMdarI rAsa nayasuMdara 1646 surasuMdarI rAsa vyAsasUrajI 1649 surasuMdarI rAsa ajJAta 1655 surasuMdarI copAI dayA kIrti 1663 surasuMdarI rAsa udayasAgara 1669 surasuMdarI rAsa gaMgA dAsa 1693 surasuMdarI rAsa brahmabhAnuM 1702 surasuMdarI rAsa dharmaharSa 1707 surasuMdarI rAsa tejavijaya 1716 surasuMdarI rAsa ajJAta 1737 surasuMdarI rAsa AnaMdasUri 1740 surasuMdarI rAsa premasaubhAgya 1773 surasuMdarI rAsa vibudhavijaya 1781 surasuMdarI rAsa vIravijaya 1857 surasuMdarI rAsa jecaMda dharmasI 1870 satIonA caritra (1) manoramA carita:- manoramAnI kathA jinezvarasUrika kahANayakosa saM.1108mAM ApavAmAM AvI che. temAM darzAvyuM che ke zrAvastIno rAjA koi nagaranA vepArInI patnIne potAnI rANI banAvavA icchato hato. te saphaLa paNa thaI jAya che paraMtu chevaTe devatAo manoramAnA zIlanI rakSA kare che. navAMgI TIkAkAra abhayadevanA ziSya vardhamAnacArye saM.1140mAM A kathAne svataMtra vizAla prAkRta racanAnA rUpamAM sarjavAmAM AvI che.' (2) kamalAvatI:- AmAM megharatha rAjA ane rANI kamalAvatInuM caritra ApavAmAM AvyuM che. rAjArANI saMsArathI rakta thaI jAya che. paNa rANI kamalAvatI nAnA dUdha pItA bALakane kAraNe ra0 varSa gharamAM zIla pALatI rahe che. ane putrane gAdIe besADI dIkSA laI le che. AnA upara saMskRtamAM ajJAta racanA ane gujarAtImAM vijayabhadra kRta kamalAvatI rAsa maLe che." 458 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) mRgasuMdarI kathA - zrAvaka dharmanI dazavidha kriyAonuM yatnapUrvaka pAlana karavAnA dRSTAntarUpe mugasuMdarInI kathA kahevAmAM AvI che. tenA upara aneka kRtionA sarjaka kanakakuzalagaNie saM.1967mAM eka racanA karI che. gujarAtImAM A kathA upara racanAo che.' (4) kanakAvatI caritra:- Ane rUpasena caritra paNa kahe che. temAM rUpasena rAjA ane rANI kanakAvatInuM AkhyAna varNavAyuM che. saMskRtamAM jinasUri racita tathA ajJAta kartaka (saM.1904) racanAo maLe che. gujarAtImAM sAdhvI hemazrI e raceluM kanakAvatI AkhyAna (saM.1644) maLe che. (5) subhadrA caritaH- AmAM sAgaradane jaina dharma svIkAryo eTale subhadrAnA mAtApitAe tenuM lagna sAgaradatta sAthe karAvyuM. ahIM sAsu-vahu ane jaina-baudhdha bhikSuonA kalahano AbhAsa maLe che. AmAM subhadrAnA zIladharmanuM sarasa nirUpaNa che. A kathAnaka kathAkoSa prakaraNamAM (jinezvarasUrie) paNa AvyuM che. ajJAtakartaka prastuta racanA 1500 graMthAga pramANa che. abhayadevanI saM.1161mAM racAyelI apabhraMza kRtino paNa ullekha maLe che." A sivAya caMpakamAlAkathA, kuMtaladevI kathA, zIlasuMdarI zIla patAkA, abhayazrI kathA, jayasuMdarI kathA, jinasuMdarI kathA dhavyasuMdarI kathA, nAgazrI kathA, puNyavatI kathA, madhumAlatI kathA, saubhAgyasuMdarI kathA, haMsAvalI kathA Adi vividha kathAo maLe che." A uparAMta aneka satIo para rAsAo maLe che je nIce mujaba che. lIlAvatI copAI krisUriri 1596 lIlAvatI rAsa lAbhavardhana pA. 1728 lIlAvatI rAsa mANikya vijaya 1754 lIlAvatI rAsa raviratna 1788 lIlAvatI rAsa dhIracaMda 1846 samayadhvaja ajJAta sItA copAI sItA prabaMdha sItA prabaMdha sItA rAsa 1611 1628 1653 ajJAta ajJAta 1790 459 Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1614 1691 1693 1698 1703 1707 1711 zRMgAra maMjarI rAsa zRMgAra maMjarI rAsa dviaupadI rAsa dvIpadI rAsa dvIpadI rAsa dvaupadI rAsa dvaupadI rAsa dvIpadI rAsa dropadI rAsa dvaupadI rAsa dvaupadI rAsa dvaupadI rAsa dvaupadI rAsa dvaupadI rAsa dvaupadI caritra dvaupadI caritra rAsa jayavaMtasUri vinayasAgara gaNi prema kanakakIrti lakSmIcaMdra ajJAta munibhIma meruvijaya kanakanidhAna,hIrAnaMda nyAyakIrti sumativijaya namasAgara kahAnajI udevijaya saujanya suMdara kastUra caMda 1713 1724 1727 1728 1762 1800 1818 1904 1535 kIrti ajJAta 1556 khemA ArAmazobhA rAsa ArAmazobhA rAsa ArAmazobhA copAI ArAmazobhA copAI ArAmazobhA caritra ArAmazobhA rAsa samayapramoda paMjARSi jinaharSa 1607 1651 16para 1761 1720 caMdralekhA rAsa caMdralekhA copAI caMdralekhA copAI kamalavijaya matikuzala padrasiMha 1728 1745 1642 ratnamAlA rAsa zIlavatI rAsa padmasuMdara nemavijaya 1750 460 Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1781 1847 1866 1947 1604 1600 1751 1580 1594 1626 1738 1pa23 1544 1561 1582 zIlavatI rAsa zIlavatI rAsa zIlavatI rAsa mRgAvatI AkhyAna mRgAvatI co. mRgAvatI AkhyAna guNAvalI rAsa kalAvatI caritra kalAvatI copAI kalAvatI copAI kalAvatI rAsa mRgAMkalekhA rAsa mRgAMkalekhA rAsa mRgAMkalekhA rAsa mRgAMkalekhA rAsa mRgAMkalekhA rAsa mRgAMkalekhA rAsa mRgAMkalekhA rAsa mRgAMkalekhA rAsa mRgAMkalekhA rAsa mRgAMkalekhA rAsa mRgAMkalekhA rAsa mRgAMkalekhA rAsa mayaNarehA satI caritra mayaNarehA satI caritra mayaNarehA satI caritra mayaNarehA satI caritra mayaNarehA satI caritra mayaNarehA copAI aMjanA rAsa rAmavijaya hemasAgara rUparatna dAnavimala ratnasiMgha harajI jinavijaya bhuvanakIrti saMyamamUrti dharmaratnasUri ajJAta vaccha-vAcho ajJAta ajJAta viveka cAritra gaNi ajJAta harSahaMsagaNi ratnasiMha lakSmI saubhAgya ajJAta rAmadAsa zrIpAla vivekavijaya matizekhara ratna samudra guNa pramAda mahimAsAgara kIrtisiMgha harSavallabha narendrakIrti 1597 1pa98 1614 1624 1628 1638 1660 1730 1537 1591 1592 1638 1661 16para 461 Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMjanA suMdarI prabaMdha aMjanA rAsa aMjanA rAsa aMjanA rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA satI rAsa aMjanA suMdarI rAsa aMjanA suMdarI rAsa RSidattA rAsa RSidattA rAsa RSidattA rAsa RSidattA rAsa lIlAvatI rAsa lIlAvatI sumativilAsa rAsa lIlAvatI sumativilAsa rAsa guNavinaya mAlamuni vimala caritra zAMtikuzala puNyasAgara kIrtikuzala dIpA harajI bhuvanakIrtigaNI labdhivilAsa dIpasAgara nityasAgara kuzalalAbha samayanaMdana bhaktivizAla dharmasuMdara kesaravijaya kRSNavijaya vijayasAgara mANikyavi. gaNi gopAlaRSi khoDAjI svAmI bhAvasAra pItAMbara ajJAta sahajasuMdara zravaNa jinaharSa kaDuA kuzaladhIra lAbhavardhana 462 1662 1663 1667 1689 1691 1701 1708 1706 1725 1726 1733 1734 1736 1737 1753 1753 1763 1776 1793 1909 1919 1955 1445 1515 1600 1662 1505 1671 1671 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayaratna padmasuMdara vaccha vivekavijaya(ra) jinaharSa udayaratna 1710 1585 1487 pahelA 1673 1691 1709 kAMtivijaya 1718 16mI sadI 1994 cAracandra jinaharSa udayagharma harasevaka munizekhara vinayacaMda lIlAvatI sumativilAsa rAsa ratnamAlA rAsa mRgAMkalekhA rAsa mRgAMkalekhA rAsa mRgAMkalekhA rAsa malayasuMdarI mahAbalarAsa (vinoda vilAsa rAsa) mahAbala malayasuMdarI rAsa mahAbala malayasuMdarI rAsa mahAbala malayasuMdarI rAsa malayasuMdarI rAsa mayaNarehA rAsa mayaNarehA satI rAsa mayaNarehA satI rAsa mayaNarehA satI rAsa narmadA suMdarI rAsa narmadA suMdarI rAsa narmadA suMdarI rAsa caMdralekhA satI rAsa caMdralekhA satI rAsa kusuma zrI rAsa kusuma zrI rAsa kapUra maMjarI rAsa kapUra maMjarI rAsa kalAvatI satIno rAsa kalAvatI satIno rAsa kalAvatI satIno rAsa kamalAvatI rAsa kamalAvatI rAsa ArAma zobhA rAsa 1486 13pa6 1480 1847 pahelA 18mI sadI 1593 1638 1707 1648 mAhAvajI 1763 1658 1720 1548 rAjaratna mohanavijaya merulAla(mAhAvajI) kamalavijaya jinaharSa-jasarAja gaMgavijaya matisAra kanakasuMdara vijayabhadra lAvaNyaratna sahajakIrti vijayabhadra lAvaNyaratna jinaharSa 1605 15mI sadI 16mI sadI 1610 15mI sadI 16mI sadI 1704 463 Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1521 ajItasena kanakAvati rAsa jinaharSa 1694 guNAvalI rAsa jinavijaya(2) 1694 guNAvalI guNakaraMDarAsa gajakuzala 1657 guNakaraMDa guNAvalI rAsa jinaharSa 1994 caMpakamAlA rAsa saubhAgyasUri ziSya muni pati caritra muni pati caritra - maNipatikA nagarIno maNipati nAmano rAjA hato. teNe eka divasa potAnA mAthAmAM pAkelo dhoLo vALa joI potAnA putra municandrane rAja soMpI damaghoSamuni pAse dIkSA lai lIdhI ane ekalA vihAra karavA lAgyo. ekavAra te ujjayinInI bahAra masANamAM kAryotsarga karatA hatA. tyAM bhayAnaka ThaMDIne kAraNe gopALa bALakoe bhaktithI munine vastra oDhADyuM. paraMtu citAnI jhALa lAgavAthI vastrane Aga lAgI gaI ane maNipatimuni dAjhI gayA. tenI khabara te nagaranA zeTha kuMcikane paDI ane temaNe munine potAnA ghare lAvI temanI cikitsA karAvI tathA varSAkAla najIka hovAthI munine comAsuM tyAM vitAvavA Agraha karyo, tathA potAnA putranA bhayathI sastAraka nIce potAnA dhanane dATI dIdhuM. paraMtu putra te dhanane uThAvI gayo. zeThe muni upara dhanacorIno AkSepa mUkyo ane hAthInI kathA kahI. eTale munie potAnI nidorSatA darzAvavA eka hArakathA kahI. A rIte te baMnenI carcAmAM 8+8=16 kathAo kahevAI. paraMtu zeThanA mananI zaMkA dUra na thaI, eTale munie krodhe bharAIne zApa Apyo ke "jeNe tAruM dhana lIdhuM hoya te phATI paDe." tapanA prabhAvathI muninA zarIramAMthI tejalezyA nIkaLavA lAgI. eTale kuMcika zeThanA putre bhayabhIta thaI corI svIkArI muninI kSamA mAMgI. munie kSamA ApI paraMtu kuMcika zeThane vairAgya vyApI gayo. te dIkSA laI muni banyA. baMnee nirdoSa tapasyA karI svarga meLavyuM. A kathA upara saMskRtamAM traNa ane prAkRtamAM eka racanA maLe che. prathama racanA saMskRta gadya-padyamaya che. jammu kavie saM.100pamAM karI hatI. bIjI racanA prAkRtamAM 646 gAthAo che. te 805 zloka pramANa che. saM-117ramAM bRhudagacchIya mAnadevanA praziSya ane upAdhyAya jinapatinA ziSya haribhadrasUrie karI che. trIjI racanA saMskRta gadyamAM che. tenA kartA dharmavijaya gaNI che. cothI racanA nayanadisUri kRta che. tene granyAgra 6rapa pramANe che. eka munipati caritra sAroddhAra nAmanI saMskRta kRtino paNa ullekha maLe che. 464 Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A uparAMta nIce jaNAvela kavio e tenA upara rAsA, copAi, caritra lakhyA che. siMhakula 1550 ajJAta munipati rAjarSi caritra munipati rAjarSi caritra munipati rAjarSi caritra munipati rAjarSi caritra munipati caritra copAi munipati copAi munipati rAjarSi caritra munipati rAjarSi caritra munipati rAjarSi caritra munipati rAjarSi caritra munipati caritra munipati caritra munipati caritra munipati rAsa munipati rAsa guNaratna samaya lAbhagaNi hIrakalaza ajJAta hIrakalaza dharmaratnasUri vijayamUrtigaNi kIrticaMdra dharmamaMdiragaNi jinaharSa sukhahema dAnavijaya bhojaka paramA 1600,1641,1642 1608 1611 1608 1612 1611 1626 1676 1699 1725 1754 1808 1887 1895 zrI zrIcaMddevalI rAsa (zrI jJAna vimala sUriSkRta) bhASAnI dRSTi e joie to jaina sAhitya mukhyapaNe prAkRta, saMskRta ane gujarAtI Adi prAdezika bhASAomAM vipula pramANamAM upalabdha che. gurjara prAcIna sAhitya, apabhraMza cA prAcIna gujarAtI vyAkaraNa adinA pravartaka ane prAkRta bolIonA vyAkaraNa sarjaka kalikAla sarvajJa A.zrI hemacaMdrasUri, prabadhaciMtAmaNinA kartA A.zrI meruttuMgasUra, kavi dhanapAla (bhaviSyadatta kathAnA kartA) Adi aneka jaina graMthakAroe mahAmulI sAhitya sevA karI che. jaina graMtha bhaMDAromAM apabhraMza bhASAnA aneka graMtho maLI zake che. madhyakAlIna yuga vikramanA paMdaramA zatakathI sataramA zatakano gaNIe to paMdaramA zatakamAM thoDA paNa soLamA zatakamAM ghaNA vadhu ane sataramA zatakamAM to ati vipula pramANamAM jaina kavio ane graMthakAro maLI Ave che. madhyakAlIna ke arvAcIna yugamAM eka paNa zataka jainonI gurjara sAhitya sevA vagaranuM rahyuM nathI. 465 vartamAna samaye gujarAtI rAsA sAhitya vipula pramANamAM maLe che. sekaDonI saMkhyAmAM nAnA-moTA rAso prasidhdha thayA che. jemAM zrIpAla rAjAno rAsa, caMdarAjAno Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAsa, jaMbUsvAmI rAsa, dhannAzAlIbhadrano rAsa, zrI caMdrakebalIno rAsa, rAmacazorasAyana rAsa, bharata bAhubali rAsa, jayAnaMda kevalIno rAsa, vaccharAjadevarAja rAsa, surasuMdarI rAsa, naLadamayaMtI rAsa, haribala mAchIno rAsa, hitazikSAno rAsa vagere mukhya rAso che. zrIcaMdgakevalIno rAsanuM bIjuM nAma AnaMdamaMdira rAsa che. A rAsa zrI jJAnavimalasUri mahArAje rAdhanapura zaheramAM prAraMbhI te A ja nagaramAM vi.saM.1770 mahA sudI 13nA zubha divase paripUrNa karela che. A rAsamAM zrI vardhamAna AyaMbIla tapanI ArAdhanAnA prabhAve zrI caMdanazeThano jIva atIta covIzImAM nirvANI tIrthaMkaranA tIrthamAM zrI caMdrakevaLI thai mokSane pAme che. vaLI jemanuM nAma 800 covIzI sudhI amara rahenAra che. te zrI caMdrakevalInuM vistRta ciratra cAra khaMDamAM, 111 DhALomAM, 7649 gAthAomAM navA navA padyabaMdhomAM zrI jJAnavimalasUrie suMdara rIte AlekhyuM che. prathama khaMDamAM 20 DhALo che. dvitIya khaMDamAM 16 DhALo che. tRtIya khaMDamAM 27 DhALo che. caturtha khaMDamAM 55 DhALo che. A rAsanA prathama khaMDanA prAraMbhathI mAMDIne cothA khaMDanA aMta sudhI dRSTi karI vAMcanArane e mahApuruSanA pratApanI prabalatA viSe Azcarya utpanna thayA vinA na rahe. A sarva pUrvabhavane viSe Acarela zrI AyaMbila vardhamAna tapa nAme tapAcAranA ArAdhananuM phaLa jANavuM. A graMthanA trIjA khaMDamAM priyaMgu maMjarIe pANigrahaNa karatA pahelA zrIcaMdrakumArane aneka prazno pUchyA che. teno vistAra che. devadravya bhakSaNa aMge saMkAsanI kathA, sAgara zeThanI kathA che. sAdhAraNa dravya ane jJAnadravyanA bhakSaNa aMge karmasAra ane puNyasAranI kathAo ApelI che. caturtha khaMDamAM vizeSa karI zalyano udhdhAra na karanArA dAMbhika janone zikhAmaNa ApavA aMge rUpI sAdhvI, susaDha sAdhu, lakSmaNA sAdhvInI kathAo vistArathI che. A rAsanuM bIjuM nAma AnaMdamaMdira rAsa che. teno hetu A rAsanA cothA khaMDanI chellI DhALamAM darzAvela che. A rAsanA pratyeka khaMDamAM prasaMgAnusAra nIti Adi viSe vividha prakAranA prAstAvika zloka, kuMDalIyA, dohA, copAi vagere aneka jAtinA chaMdo AvelA che. temaja keTalIka camatkArika kathAo paNa AvelI che. 466 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMtha gujarAtI tathA bALabodha TAIpamAM mUlamAtra zrAvaka bhImazI mANeka taraphathI vi.saM.1968mAM prasidhdha karavAmAM Avela. te hAla alabhya che. A graMthano mULa sAthe anuvAdaH A graMthano anuvAda alabhya hovAthI A vijayakalApUrNa sUrIzvarajI ma.nA AjJAvartInI prazAMtamUrti pU.sAdhvIjI zrI caturazrIjI ma.sA.nA ziSyA sAdhvI nirmaLAzrIjI ma.sA.e karI. graMthano anuvAda girirAjanI parama pavitra chAyAmAM vi.saM.2033mAM kArtika sudI 5 budhavAre zarU thayuM ane vi.saM.2033 aSADa suda 6 guruvAre pUrNa thayuM. A graMthanuM saMpAdana kArya pa.kapUracaMda raNachoDadAsa vAraiyA dvArA thayuM. (adhyApaka zrI jaina sUkSmatatva bodha pAThazALA, pAlItANA) graMthakAra jJAnavimalasUrijI ma.sA.no paricaya janmaH vi.saM.1994mAM mAravADa dezanA bhinamAla nagaramAM thayo hato. teo vizA osavAla jJAtinA hatA. pitAnuM nAma vAsava zeTha, mAtA kanakAvatI, temanuM nAma nAthumala. 8 varSanI vaye munizrI dhIravimalagaNi pAse saMyama lIdhuM. vi.saM.17ra7mAM paMDita padathI gurue vibhUSita karyA. saM.1748 phA.su.pane divase saMDera gAmamAM AcArya padathI temane vibhUSita karyA. nyAyavizArada zrImad yazovijayajI, upAdhyAya zrI vinayavijayajI, zrI devacaMdrajI, zrI AnaMdadhanajI vagere temanA samakAlIna hatA. teoe saMskRta, prAkRta, gujarAtI bhASAmAM aneka graMtho racyA. te paikI kathAne lagatA zrIpAlacaritra, jaMbusvAmI rAsa, zrI caMdrakevalI rAsa, sUryAbha nATaka, bAravrata grahaNa rAsa. temanuM AyuSya 88 varSanuM hatuM. vi.saM.178ramAM khaMbhAta mukAme Aso vada 4nA divase prabhAte anazana pUrvaka 80 varSano sudIrgha dIkSA paryAya pALI temaNe kALa karyo tyAre 40 divasa khaMbhAtamAM AmAri pravartana karAyela dariyAmAM mAchImAranI jALo baMdha rahela. suratanA saiyada parAnA naMdIzvara dvIpa jinAlayamAM temanA pagalAnI derI che. Ama, 18mI zatAbdIne temaNe potAnA tapaHpUta jIvanathI saMvignapaNAthI, jJAnanA prakAzathI tathA aneka guNothI ajavALI che.* 467 Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyakAlIna jaina kavio:(1) depALaH- I.sa.nA paMdaramAM zatakanA aMtabhAgamAM depALa nAmanA kavie rAsa, phAgu, dhavala ityAdinI tera jeTalI kRtionI racanA karelI maLe che. jemAMnI ghaNI kharI aprasidhdha che. depALanuM TUMku nAma depo hatuM. te bhojaka hato. kavi RSabhadAse I.sa.1914mAM racelA potAnA "kumArapALa rAsa'mAM je potAnA purogAmI kaviono ullekha karyo che temAM depALano nirdeza che. kavi depALa bhojaka hovAne lIdhe saMgItanA tattvanI ene sArI sUjha hoya ema jaNAya che. enI kRtionI bhASAmAM prAsAnuprAsa, prAsAdikatA ane layabadhdhatAnuM tattva tarata ja najare caDe che. kavi depALa svabhAve ghaNo namra ane nirabhimAnI hato. potAnI kRtiomAM eNe potAnI laghutA darzAvI (2) RSivardhana - kavi RSivardhana acalagacchanA jayakIrtisUrinA ziSya hatA. madhyakALamAM naLadamayaMtInI kathA vize lakhAyelI rAsa kRti (I.sa.1456mAM) AgaLanI kRtiomAM noMdhapAtra che. kadanI daSTie A rAsa nAno che. lagabhaga sADAtraNaso kaDInI A saLaMga racanAmAM kavi zrI zAMtinAtha bhagavAnane praNAma karI rAsanI zarUAta kare che. pUrvabhavonA vRttAntathI vIramatI ane mammaNanA bhavanI ane dhaNadhUsarInA bhavanI kathAthI zarU thAya che. naLadamayaMtInA pUrvabhavanA Alekhana pachI duhAmAM naLanuM ane "ulAlAnI DhALamAM damayaMtInu citra kavie khaDuM karyuM che. niSadha rAjAnA rAjyanI samRdhdhinuM ane naLanA lagna mahotsavanuM kavie kareluM varNAnuprAsayukata varNana paNa dhyAna kheMce evuM che. yauvani caDIya saMpUrai, ratiraMbhA mada cUraI' evI damayaMtInuM svayaMvara maMDapamAM Agamana thayuM, te samayanuM kavie AlekheluM citra paNa manohara che. naLadamayaMtInA lagnaprasaMganA nirUpaNamAM e samayanI lagna vidhinuM pratibiMba paDeluM jaNAya che. rAsanI chellI be kaDImAM kavi potAnI guruparaMparA, rAsanI racanA sAla, racanA sthaLa ane phalazruti jaNAvI rAsa pUro kare che. rAsanuM kada nAnuM hovAthI kavine prasaMgonA nirUpaNamAM ghaNI jhaDapa rAkhavI paDI che. kayAMka to mAtra nirdeza karIne paNa calAvavuM paDyuM che. tema chatAM kavi pAse sArI nirUpaNa zakti che, enI ApaNane pratIti thAya che. kavinA A rAsanI keTalIka asara naLadamayaMtI vizenA keTalAka uttarakAlIna rAsa para thayelI jaNAya che. 468 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) brahmajinadAsa:- sakalakIrtinA ziSya brahmajinadAse I.sa.nA 15mAM saikAnA uttarArdhamAM keTalIka rAsakRtionI racanA karI che. teo ghaNA vidvAna hatA. saMskRtamAM rAmacarita' nAmano graMtha temaNe lakhyo che. jemAM dareka sargane ane "bhaTTAraka zrI sakalakIrti ziSya brahmacArI jinadAsa viracita" ema ApyuM che. emanI rAsakRtiomAM harivaMzarAsa, yazodhararAsa, AdinAtharAsa, zreNikarAsa, karakaMDurAsa, hanumaMtarAsa jevA kathAne lagatA rAsA upalabdha che. (4) vaccha bhaMDArI - vaDatapagacchanA jJAnasAgarasUrinA bhakta zrAvaka vacchabhaMDArIe racelI mRgAMkalekhA rAsa e kathAne lagatI kRti che. kadamAM nAnI che. emAM racanA sAlano spaSTa ullekha nathI. paraMtu te Azare I.sa.1488 pahelAMnI hoya ema jaNAya che. A kRtimAM mRgAMkalekhA satInuM caritra AlekhAyuM che A dvArA zIlano mahimA darzAvyo che. kavi gautama gaNadharane praNAma karIne "sIlasiromaNi' evI mRgAMkalekhAno vRtAnta prAraMbha kare che. ujajainI nagarInA avaMtIsena rAjAnA maMtrI matisAranI rUpaguNavatI dharmaniSThA putrI mRgAMkalekhAnA lagna sAgaracaMdra nAmanA zreSThIputra sAthe thAya che. paNa koIka kAraNe gerasamaja thavAthI te mRgAMkalekhAne bolAvato nathI ane dezAvara cAlyo jAya che. sAteka varSa e rIte vItyA pachI dharmadhyAnamAM samaya vitAvatI mRgAMkalekhAne sAgaracaMdra ekavAra devI guTikAnI madadathI rAtorAta lAMbu aMtara kApI guptapaNe maLavA Ave che ane pAcho cAlyo jAya che. pariNAme sagarbhA banelI mRgAMkalekhAne asatI gaNI kADhI mUkavAmAM Ave che. vanamAM te putrane janma Ape che ane keTaleka samaye eno putra paNa vanamAM guma thaI jAya che. tyArapachI eka pachI eka saMkaTomAM AvI paDatA mRgAMkalekhA eka yA bIjI yuktithI potAnA zIlane bacAve che. ane chevaTe potAnA sAgaracaMdra patine ane putrane meLave che ane sukhamAM varSo vitAve che. (5) lAvaNya samayaH- kavi lAvaNya samaya I.sa.paMdaramA saikAnA eka samartha kavi thaI gayA. lAvaNyasamayano janma i.sa.1465mAM amadAvAdamAM ajadarapurAmAM thayo hato. emanA pitAnuM nAma zrIdhara ane mAtAnuM nAma jhamakaladevI hatuM. e samaye emanuM nAma lahurAja pADavAmAM AvyuM hatuM. upAzrayamAM muni samayaratna birAjamAna hatA. janmAkSara joI samayarane kahyuM, A bALaka mahAna tapasvI, mahAvidvAna ane bahu tIrthayAtrA karanAro thaze. muni samayaratnanA kahevAthI mAtA-pitAe lahurAjane navame varSe dIkSA ApavAnuM nakkI karyuM ane dIkSA pachI temanuM nAma "lAvaNyasamaya" rAkhavAmAM AvyuM. soLame varSe to lAvaNyasamaya kavitAnI racanA karavA lAgyA hatA. temaNe rAsa, prabaMdha, copAI, saMvAda, vivAhalo, stavana, sakjhAya, chaMda, hamacaDI, hariyALI vinaMtI ityAdi prakAranI 4ra jeTalI nAnI moTI kRtionI racanA karI che. 469 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emanA samayamAM e prabhAvazALI paMDita kavi hatA. emanA upadezathI moTA moTA rAjapuruSo paNa prabhAvita thayA hatA. maMtrI karmAzAhe zaMtrujaya tIrthano sAtamo jirNodhdhAra karAvyo hato te lAvaNyasamayanA upadezathI karAvyo hato evo nirdeza zaMtrujaya uparanA I.sa.15raranA zilAlekhamAM Aje paNa joI zakAya che. lAvaNyasamaya kyAre kALadharma pAmyA te nizcitapaNe jANI zakAtuM nathI. paraMtu I.sa.1533mAM emaNe amadAvAdamAM "yazobhadrasUri rAsA'nI racanA karI che. eTale ke saDasaTha varSanI umara sudhI teo vidyamAna hatA ema kahI zakAya. (6) jJAnacaMdraH- soraTha gacchanA kSamAcaMdrasUrinI paraMparAnA vIracaMdrasUrinA ziSya kavi jJAnacaMdrasUrinI kathA sAhitya upara nirbhara evI traNa kRtio maLI Ave che. (1)vaMkacUla pavADau rAsa (I.sa.1511) (2)vetAla pacavIsI (i.sa.1539) ane (3)siMhAsana batrIsI (i.sa.1545). A uparAMta kavie nemirAjula bAramAsI" kRtinI paNa racanA karelI che. kavinI kRtimAM 'siMhAsana batrIzI' sauthI vadhu noMdhapAtra che. A kRtinI racanA traNa khaMDamAM, 1034 kaDImAM kavie karI che. sthaLe sthaLe emaNe suMdara, alaMkArayukta varNano ApyAM che. emAM kahevato, subhASito paNa vaNI lIdhA che. iMdrasabhAnuM varNana, nagara pharatA banAvelA tAMbAnA koTanuM varNana gaNikA ane bhartuharinA prasaMganuM varNana, vikramanA upavana vihAranuM varNana, devInI zaktinuM varNana, lIlAvatInA cAritryanuM varNana ityAdi varNanomAM kavinI viziSTa zaktino paricaya thAya che. - ekaMdare, kavi jJAnacaMdranI A kRti bhASA, chaMda, varNano alaMkAro suktio ityAdinI daSTie mahatvanI banI rahe che. A viSayanI jena kavionI kRtimAM te ucca sthAna prApta kare tevI yogyatA dharAve che. (7) sahajasuMdaraH- I.sa.nA 18mAM saikAnA AraMbhamAM thaI gayelA kaviomAM kavi sahajasuMdara gaNanA pAtra che. I.sa.1514 thI 1539 sudhInI temanI racanAo maLe che. sahajasuMdare RSidattAvAsa, AtmarAjarAsa, pradezI rAjAno rAsa, jaMbuaMtaraMga rAsa, teTalI maMtrIno rAsa vagere rAsAonI racanA karI. A sivAya paNa emanI bIjI ghaNI kRtio maLe che. RSidarA rAsa(I.sa.1516) jemAM kavie RSidattAnA zIlano mahimA gAyo che. temAnI AraMbhanI thoDI paMktio jotAM kavinA bhASA prabhutvanI pratIti thAya 470 Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaI kavita karuM manabhAvi sAraNa deva taNAM parabhAvi, sidhdhisUri gurupaya namIya sIla ziromaNi guNa saMyutA, nami anopamA zrI RSidattA jaladhisutA jagi te samaya. sahajasuMdaranI badhIja kRtio adyApi aprakAzita che e badhI prakAzita thatAM kavinI pratibhAno savizeSa paricaya thaze. (8) lAvaNyaratna - A ja gALAnA bIjA eka samartha kavi te lAvaNyaratna che. teo tapagacchanA sAdhupaMDita dhanadevanA ziSya surahaMsanA ziSya hatA. "vatsarAja devarAja rAsa'mAM kavie suprasidhdha AcArya somasuMdarasUrithI potAnI guruparaMparAno nirdeza karyo che. lAvaNyaratna A uparAMta "yazodhara caritra", "masyodara rAsa", "kalAvatI rAsa', 'kamalAvatI rAsa"nI racanA karI che. (9) somavimalasUri - somavimalasUri I.sa.nA soLamA saikAnA pratibhAzALI AcArya hatA. i.sa.1518mAM temaNe tapagacchanA hemavimalasUri pAse dIkSA lIdhI hatI. teo i.sa.1581mAM kALadharma pAmyA hatA somavimalasUrie "zreNikarAsa", "dhammilarAsa", "caMpakazreSThIrAsa", "kSullakakumAra rAsa" tathA A sivAya paNa ghaNI kRtio racI. zreNikarAsaH- I.sa.1547mAM A rAsanI racanA somavimalasUrie karI. A rAsanuM apara nAma samyakatvasAra rAsa che. sakalajinezvara, sarasvatI devI, gautamasvAmIne praNAma karIne kavirAsanI racanAno prAraMbha kare che. A rAsamAM kavie bhagavAna mahAvIra svAmI ane gautamagaNadharanA samayamAM vidyamAna dharmapremI rAjA zreNikanA vRtAntanuM Alekhana karyuM che. rAjagRha nagarInA prasenajita rAjAne potAnA putromAM zreNika sauthI vadhu budhdhimAna hovAthI vahAlo hato. jethI teo potAnI gAdI zreNikane soMpe che. zreNika rAjya kare che. jIvananAM aMtima varSomAM enA putromAMthI ajAtazatru kuNika zreNikane keda karI gAdIe bese che. paraMtu ekavAra kuNika potAne mArI nAkhavA Ave che ema samajI putrane hAthe maravAM karatAM zreNika AtmaghAta kare che. zreNika rAjA bhagavAna mahAvIranA samakAlIna hatA ane bhagavAnanI ghaNI sabhAomAM jaI upadeza sAMbhaLatA ane ghaNIvAra potAne thatA prazno bhagavAnane pUchI samAdhAna meLavatA. dhamilarAsa - I.sa.1535 mAM khaMbhAtamAM dhamilarAsa nAmanI rAsa kRtinI racanA karI che. emAM dhamila nAmanA zreSThIputranuM kathAnaka che. dhamila kuzAgrapuranA surendradatta zreSThI ane tenI patnI subhadrAno putra hato. enA lagna yazomatI nAmanI eka 471 Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreSThIputrI sAthe thayA hatA. paraMtu dhamilane yauvananA sukhapabhogamAM rasa na hato eTale e mATe enI mAtAe ene jugArIonI sobata karAvI. tema karatA te vezyAonI sobate caDyo. mAtapitAnA avasAna pachI dhana hatuM tyAM sudhI yazomatI dhammilane mokalatI rahI. paNa e khalAsa thayuM eTale yazomatI piyara cAlI gaI ane dhamilane vezyAe bahAra kADhyo. ethI dhammilanI AMkha UghaDI. pharI te gRhastha jIvana tarapha vaLyo, pragati sAdhI, bIjI strIo sAthe lagna karyA ane bhogavilAsa bhogavavA lAgyo. paraMtu ethI saMtoSa na thatAM eka vakhata sAdhu pAse dharmopadeza sAMbhaLatA pharI enAmAM vairAgya jAgyo. ane chevaTe eNe cAritrya grahaNa karyuM. (10) hemaratnasUri - devatilakasUrinA ziSya jJAnatilakasUrinA padmarAja gaNinA ziSya hemaratnasUrie racelI pAMceka rAsa kRtio upalabdha che. je haju aprasidhdha che. teo I.sa.nA soLamAM zatakanA uttarArdhamAM vidyamAna hatA. emaNe I.sa.1543mAM pAlInagaramAM "zIlavatI kathA"nI racanA karI che. hemaratnasUrie e ja varSe lIlAvatI' nAmanI bIjI eka rAsakRtinI racanA karI che. I.sa.1591mAM gArobAdalakathA"nI racanA sAdaDI nagaramAM karI che. zrI hemaratnasUrie "sItAcaritra" nAmanI paNa eka kRtinI racanA karI che. jemAM jaina paraMparAnusArI rAmasItAnI kathAnuM sAta sargamAM Alekhana karavAmAM AvyuM che. copAi, duhA ane judI judI dezIonI DhAlamAM A kRti lakhAyelI che. trIjA sargane aMte kavi jaina rAmAyaNa "padmacaritra"no nirdeza kare che. (11) kuzaLalAbha - vAcaka kuzaLalAbha I.sa.nA soLamA saikAnA uttarArdhamAM vidyamAna hatA. "tejasAra rAsa"mAM ane agaDadatta rAsa"mAM teo potAnA guru abhayadharma upAdhyAyano ullekha kare che. kuzaLalAbhe be mahattvanI rAsakRtionuM sarjana rAjasthAnanA jesalameramAM karyuM hatuM. temaNe racelA navakAra chaMda Aje paNa vakhaNAya (12) vAcaka nayasuMdaraH- I.sa.nA soLamA saikAnA uttarArdhamAM thaI gayelA jaina kaviomAM vAcaka nayasuMdara eka samartha kavi che. nayasuMdara pote mANikayaratnanA laghu baMdhu hatA evo potAnI rAsakRtiomAM ullekha karyo che. nayasuMdaranI eka ziSyA te sAdhvI zrI hemazrI emaNe kanakAvatI AkhyAna nAmanI rAsakRtinI racanA karI che. jenA sAdhvIomAM hemazrI eka virala kavayitrI che. naLadamayaMtI rAsa, rUpacaMdakuMvararAsa e nayasuMdaranI samartha kRtio che. naLadamayaMtI rAsa - kavi nayasuMdaranI A kRti jena paraMparAnI anya rAsa kRti karatAM 472 Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ judI paDe che. kavi nayasuMdare 1609mAM karelI A rAsanI racanA mANikayadevasUrinA saMskRta mahAkAvya "nalAyana'no AdhAra laIne karI che. jene paraMparAmAM 'nalAyana" mahAkAvya eka vilakSaNa kRti che. kAraNake emAM mahAbhAratanI ane jaina paraMparAnI kathAnA samanvayano prayAsa thayo che. A rAsamAM nayasuMdare sthaLe sthaLe saMskRta, prAkRta, apabhraMza, gujarAtI, hiMdI, phArasI subhASito mUkyA che ane emAMnA keTalAkano gujarAtI padyAnuvAda paNa Apyo che. kavi pAse ucca anuvAda zakti che tema ucca kavitva zakti paNa che, jenI pratIti Akho rAsa vAMcatAM vAraMvAra thAya che. A rAsa kRti lagabhaga 2400 kaDImAM A rAsa kRti madhyakAlIna uttama sAhitya kRtionI haroLamAM sthAna pAme evI rUpacaMdakuMvara rAsa - kavi nayasuMdare vijApura nagaramAM cha khaMDamAM A rAsanI racanA karI che. emAM rUpacaMdakuMvaranuM sthAnaka AlekhAyuM che. ujjayinI nagarImAM rAja karatA rAjA vikramanA rAjyamAM dhanadatta zreSThI ane enI bhAryA dhanasuMdarIne thayelA cAra putromAM chello putra rUpacaMda. rUpacaMda bhaNI gaNI moTo thAya che eTale rUpasuMdarI nAmanI kanyA sAthe enAM lagna thAya che. tyAra pachI kanoja nagarInA rAjA guNacaMdanI kuMvarI saubhAgyakuMvarIne rUpacaMda pratye AkarSaNa thAya che. baMne gAMdharva vivAhathI joDAya che. e vAtanI vikramarAjAne khabara paDe che. te rUpacaMda pAsethI vAta kaDhAvavAno judI judI rIte prayAsa kare che. khUba mAre che. paraMtu rUpacaMda kazo ja khulAso ke ekarAra karato nathI. chevaTe rAjA ene zULIe caDAvavAno nirNaya kare che to paNa rUpacaMda makkama rahe che. te samaye pradhAna rAjAne vacana Ape che ane rUpacaMdane mukta karAve che. rUpacaMda pAsethI badhI samasyAnA artha jANavA hoya to vikrama rAjAe potAnI putrI madanamaMjarIne rUpacaMda sAthe paraNAvI joIe evA pradhAnanA sUcanathI rAjAe te pramANe karyuM. madanamaMjarI potAnI kuzaLatAthI ane premathI rUpacaMda pAsethI badhI mAhitI meLavI rAjAne kahe che. rAjA ethI prasanna thai saubhAgyasuMdarI sAthe enAM vidhipUrvaka lagna karAve che. Ama traNa patnIo sAthe bhogavilAsa bhogavato rUpacaMda sukhamAM divasonuM nirgamana karato hato. evAmAM ujjayinI nagarImAM padhArelA jena AcArya sidhdhasenasUrinA upadezanI rAjA upara ghaNI asara paDI. rUpacaMda paNa tyAM upasthita hato. sUrie saMsAranI asAratA ane manuSya bhavanI durlabhatA upara upadeza Apyo. rUpacaMdanuM AyuSya cha mahinAnuM bAkI che ema jaNAvyuM. e sAMbhaLI, vicAro, mAtApitA ane patnIoe ane pAMceka 473 Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDIloe paNa dIkSA lIdhI. cha mahinA pUrA thavA AvatAM munivara rUpacaMda saMlekhanA karI, AyuSya pUrNa karI svarge sidhAvyA. kavie A kathAnakane rasika banAvavA varNano alaMkAro, subhASito ityAdi uparAMta emAM keTalIka ADakathAo paNa nirUpI che. lokakathAnA prakAranI A kathA hovAthI emAM adbhuta rasika ghaTanAonuM nirUpaNa thAya e svAbhAvika che. vaLI emA zRMgArasanuM nirUpaNa paNa kavie ThIka ThIka karyuM che. tema chatAM kavino Azaya kRtine zAMta paryavasAyI banAvavAno che, e spaSTa che. A kRti samagra rAsa sAhityanI eka mahattvanI kRti banI rahe che. (13) sAdhvIzrI hemazrIH- jaina sAdhukavioe gujarAtI bhASAmAM 12thI18mA saikA sudhImAM eTaluM badhuM sAhitya lakheluM che ke e badhuM mudrita thai prakAzamAM AvatAM ghaNAM varSo lAgaze. jaina sAdhuonA pramANamAM sAdhvIonI kRtio khAsa jovA maLatI nathI. i.sa.nA soLamA saikAnA aMtabhAgamAM racAyelI eka kRti jovA maLe che ane te che 'sAdhvI zrI hemazrIkRta kanakAvatI AkhyAna'. i.sa.1588mAM A kRtinI racanA karelI che. 367 jeTalI kaDImAM racAyelI AkhyAna nAmanI A rAsakRtimAM kaviyatrIe sarasvatI devI ane jinezvara bhagavAnane namaskAra karI kanakAvatInA vRtAntanuM nirUpaNa karyuM che. A kRti haju aprasidhdha che. rAjaputrI kanakAvatIne mAthe bAlyakALathI ja jevA saMkaTo AvI paDe che. eka rAjaputra ajitasenano ene kevI rIte meLApa thAya che, baMne kevI rIte vikhUTAM paDe che ane pharI pAchAM maLe che. ane aneka varSa rAja bhogavI dIkSA le che. e kathAnuM adbhuta rasika Alekhana A rAsamAM karavAmAM AvyuM che. (14) guNavinayaH- khataragacchanA kSetra zAkhAnA jayasoma upAdhyAyanA ziSya guNavinaya vidvAna paMDita ane samartha TIkAkAra hatA. emaNe gujarAtImAM paNa saMkhyAbaMdha kRtionI racanA karI che. kavie ghaNI kharI kRtimAM potAnI guru paraMparA yugapradhAna AcArya jinacaMdrasUrithI jaNAvI che. jaMbUrAsa, kalAvatI copAi, agaDadattarAsa Adi aneka kRtinI racanA temaNe karI che. (15) samayasuMdara:- madhyakAlIna gujarAtI sAhityane samRddha karanAra samartha jaina kaviomAM samayasuMdaranuM sthAna viziSTa che. vidvAna sAhityakAra tarIke temaja tapasvI sAdhu tarIke uccaprakAranI pratiSThA potAnA samayamAM meLavI hatI. samayasuMdaranA jIvana vize, emaNe pote racelA graMthonA AdhAre, temaja emanA ziSyoe racelI kRtione AdhAre keTalIka mAhitI maLe che. samayasuMdarano janma 474 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAravADamAM sAMcoranI poravADa vaNika jJAtimAM thayo hato. emanI mAtAnuM nAma lIlAdevI hatuM. emanA pitAnuM nAma rUpasiMha hatuM. kavinA kavanakALa temaja kALadharmanA samaya vize jevA nizcita pramANo maLe che tevA temanA janmasamaya ke bAlyakALa vize maLatAM nathI. paraMtu anya ullekho parathI e vize kaMIka anumAna karI zakAya che. samayasuMdarano sauthI pahelo graMtha te "bhAvazataka' vikrama saMvata 1641mAM A graMtha racAyo. temAM teo "gaNi samayasuMdara' tarIke oLakhAve che. A uparathI emano dIkSA samaya saM.1930nI AsapAsa lIdhI haze evuM anumAna karI zakAya. temaNe lakhela graMthonA AdhAre ja anumAna karIe to temano janma saM.1910nI AsapAsa thayo haze ema mAnI zakAya yugapradhAna AcArya zrI jinacaMdrasUrie potAne hAthe kavine dIkSA ApI hatI ane potAnA prathamaziSya sakalacaMdra gaNinA ziSya tarIke emane jAhera karI emanuM samayasuMdara" nAma rAkhyuM hatuM. samrATa akabaranA nimaMtraNane mAna ApI jyAre AcArya zrI jinacaMdrasUri saM.1648mAM lAhora gayA tyAre bIjA sAdhuomAM samayasuMdara paNa hatA. te samaye samayasuMdare "rAnAno te sauthyam' ATha akSaranA A vAkayanA ATha lAkha artha karI batAvI potAnI "aSTalakSI" nAmanI kRti vaDe akabara bAdazAhane prasanna karyA hatA. saM.1649mAM phAgaNa suda bIje zrI jinacaMdrasUrie samayasuMdarane lAhoramAM vAcanAcAryanuM pada ApyuM hatuM. vAcanAcAryanI padavI pachI vIsa ke ekavIsa varSe samayasuMdarane pAThaka ke upAdhyAyanI padavI maLI hatI. temaNe siMdha, paMjAba, utarapradeza, rAjasthAna, saurASTra ane gujarAtamAM dharmopadeza arthe vicaraNa karyuM hatuM. temAMya khAsa karIne teo rAjasthAna ane gujarAtamAM vizeSa rahyA hatA. graMthomAM maLatA ullekho parathI mAnavAmAM Ave che ke emanA lagabhaga 4ra ziSyo hatA. emAM keTalAka ziSyo atyaMta vidvAna ane samartha sAhityakAra hatA. lagabhaga 80 varSanI umara thatA vRdhdhAvasthAne lIdhe tathA zArIrika nabaLAine lIdhe have vadhAre vihAra karavAnuM phAve tema na hatuM. teo te samaye gujarAtamAM vihAra karatA hatA. saM.1696thI teo amadAvAdamAM sthira thaI gayA. saM.1700mAM 'dvaupadI copAI"nI racanA karI. saM.1703nA caitra sudI terasane divase, mahAvIra janmanA divase te kALadharma pAmyA. kavi samayasuMdaranI sAhitya racanAo vize DaoN.ramaNalAla.cI.zAha jaNAve che, "samayasuMdare lagabhaga nevuM varSanuM AyuSya bhogavyuM. temaNe gujarAtImAM trIseka 475 Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane saMskRtamAM lagabhaga vIseka kRtio lakhelI che. saMskRta bhASAmAM kavie bhAvazataka(saM.1641), kalikAcArya kathA(saM.1966), raghuvaMzIkA (saM.1992) Adi temaja gujarAtImAM sAMbapradyumna rAsa(saM.16pa9), cAra pratyekano budhdha-rAsa (saM.1965), mRgAvatI rAsa(saM.1968), puNyasAra rAsa(saM.1673), naladamayaMtI rAsa(saM.1673) Adi aneka kRtio temaNe racI mRgAvatI copAIH- kavi samayasuMdare A kRtinI racanA saM.1668mAM siMdhamAM mulatAna nagaramAM karI hatI. temanI bhinna-bhinna rAsa kRtiomAM "mRgAvatI caritra copAI' e eka atyaMta mahattvanI kRti che. samayasuMdare mRgAvatInuM caritra A rAsa kRti mATe pasaMda karyuM che. mRgAvatI e bhagavAna mahAvIranA samayamAM vidyamAna evA eka tejasvI satI gaNAyA che. je saMyamadharma pALI kevaLajJAna prApta karI mokSapada pAme che. mRgAvatInuM jIvana sukhadu:khathI sabhara che. du:khanA samayamAM paNa teo dharma cUkatAM nathI. viSama kasoTImAMthI e pAra paDe che. ane satI tarIke paMkAya che. A rAsanA prAraMbhamAM ja kavi zIlano mahimA darzAve che. A rAsamAM kavi samayasuMdare kayAMya pragaTapaNe sIdho upadeza Apyo nathI. alabatta, prasaMgAnusAra emaNe keTaleka sthaLe dharmanI vAta sAMkaLI lIdhI che. A rAsanI racanA 74pa jeTalI kaDImAM karI che. kavie duhA ane DhALanuM Ayojana sapramANa karyuM che ane rAgarAgiNinI daSTie ene vaividhyasabhara banAvyuM che. mRgAvatI rANI, zatAnika rAjA, jugadhara maMtrI, udayanakumAra, caMdanabALA, mahAvIra svAmI ItyAdinAM pAtrone kavie yogya rIte varNavyAM ane vikasAvyAM che. mRgAvatInA dohadano prasaMga, bhAraMDa pakSIe karelA apaharaNano prasaMga, citArAno prasaMga, caMDapradyotanA AkramaNano prasaMga, bhagavAna mahAvIra svAmInA samavasaraNano prasaMga, caMdanabALAe mRgAvatIne ApelA ThapakAno prasaMga, kSamApanA karatA mRgAvatIne prApta thayelA kevaLajJAnano prasaMga ityAdi prasaMgo kavie rasika rIte nirUpyAM che. bhASAnI draSTie kavie potAnA samayanI gujarAta rAjasthAnamAM pracalita tatkAlIna gujarAtI bhASA sAthe siMdhu bhASAnI aMdara eka DhAla prayojIne rAsanI viziSTatA vadhArI dIdhI che." valkalacIrI rAsa - samayasuMdare "valkalacIrI rAsanI racanA saM.1981mAM jesalamera nagaramAM mulatAnanA zAha karamacaMdanI Agraha bharI vinaMtIthI karI che. emAM kavie 476 Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenomAM suprasidhdha evI prasannacaMdra rAjarSi ane valkalacIrInI kathA AlekhI che. kavie A rAsanI racanA duhA ane judI judI dezIomAM lakhAyelI DhAlamAM karI che. jaina rAsAomAM madhyamakadanA rAsa tarIke jene oLakhAvI zakAya evI A racanA che. kula rara6 gAthAmAM kavie A racanA karI che. A racanAmAM kavie upamAdi alaMkAro vividha jagyAe prayojyA che. sthaLe sthaLe rasika kAvyamaya paMktio lakhI che. rAsanI pahelI DhALamAM kavi kathAno AraMbha magadha dezanI rAjagRhI nagarInA varNanathI kare che. nagarInuM mAhAbhya varNavatA kavie bhagavAna mahAvIra, dhannA, zAlibhadra, nanda maNiyAra, kavannA zeTha, jaMbusvAmI, metAryamuni, gautamasvAmI vagerenAM nAma e nagarI sAthe keTalI gADha rIte saMkaLAyelA che te sacoTa rIte darzAvyuM kathA vastu - potanapura nAmanA nagaramAM somacaMdra nAme rAjA hato enI rANInuM nAma dhAriNI. eka vakhata rAjArANI mahelamAM beThAM hatA te vakhate rAjAnA mastaka para sapheda vALa joI rANIe kahyuM. "juo! koI dUta Avyo che. sapheda vALa joI rAjAe kahyuM. are! mArA pUrvajo to mAthAmAM sapheda vALa Ave te pahelA rAjagAdIno tyAga karI vanamAM jatA. paraMtu huM to haju mohamAyAmAM phasAyelo chuM. zuM karuM? tarata ja teoe nizcaya karyo. rAjA- rANI putra prasannacaMdrane rAjagAdI para sthApI tApasI dIkSA dhAraNa karI tApasAzramanI jhUMpaDImAM rahevA lAgyA. baMne tapa karatA karatAM potAnA divaso pasAra karatA. rANI gRhasthAvasthAmAM ja garbhavatI hatI paraMtu dIkSA levAmAM aMtarAya thAya eTale temaNe te vAta apragaTa rAkhI. garbhakALa pUro thatA rANIe eka putrane janma ApI mRtyu pAmyA. janmelA bALakane valkalanA vastramAM lapeTavAmAM AvyuM hatuM eTale pitAe enuM nAma "valkalacIrI" rAkhyuM. vanamAM dUdha, vanaphaLa vagere vaDe 'valkalacIrI" moTo thayo. yuvAnImAM pravezyo. paraMtu te taddana bhoLo brahmacArI ja rahyo hato. strI eTale zuM enI paNa ene khabara na hotI. A bAju prasannacaMdra moTo thayo. sukhethI rAjya karavA lAgyo. eNe eka vakhata sAMbhaLyuM ke mAtAe vanamAM gayA pachI eka putrane janma Apyo che e have moTo thaI gayo che. tyAre citrakArone bolAvI jaMgalamAM jaI bhAInuM citra taiyAra karI lAvavAnI AjJA karI. citrakAro te pramANe citra banAvI lAvyA. e joI prasannacaMdrane ghaNo AnaMda thayo. te vicAravA lAgyo ke, pitAjI to vRdhdhAvasthAmAM vanamAM vairAgya dhAraNa karI utsAhapUrvaka tapa kare che. paraMtu mAro nAno bhAI taruNa avasthAmAM AvuM kaSTa uThAve ane huM rAjasukha bhogavuM te yogya nathI. eTale prasannacaMdra rAjAe keTalIka kuzaLa vezyAone bolAvI kahyuM "tame vanamAM jAo ane vividha kaLAo vaDe mArA bhAinuM mana AkarSI ahIM laI Avo". vezyAo jAya che. ane vividha kaLAthI 477 Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valkalacIrIne AkarSe che. paraMtu somacaMdra RSi AvavAnA samAcAra maLatAM vezyAo Ama tema nAsI gai. valkalacIrI potanapura javA utsuka thAya che. vezyAne tyAM paisA ApI valkalacIrI rahe che. tyAM tenA lAMbA vALa ane nakha utarAvyA, enA zarIrane nirmaLa, sugaMdhita karAvyuM, suMdara vastro ApyA. potAnI dIkarI sAthe enuM pANigrahaNa karAvI utsava manAvyo A badho anubhava valkalacIrIne ghaNo Azcaryajanaka lAge che. A badhA samAcAra vezyAo prasannacaMdrane Ape che. tyArabAda prasannacaMdra potAnA bhAIne hAthI para besADI rAjamahelamAM bolAvI le che. tene saMskAra ane ziSTAcAra zIkhavyA ane keTalIka suMdara kanyAo paraNAvI. A bAju AzramamAM valkalacIrIne na jotA somacaMdra RSine duHkha thAya che ane ciMtAmAM ne citAmAM aMdha thaI gayA. jyAre emane samAcAra maLyA ke potanapuramAM te potAnA bhAinI sAthe ja che tyAre temane sAMtvana maLyuM. potanapura AvIne rahe valkalacIrIne bAra varSa vItI gayA. tyAM tene ekAeka Azrama jIvanano vicAra Avyo. pharI pAchA AzramamAM javAnI IcchA temaNe prasannacaMdra AgaLa karI. baMne bhAio somacaMdra pAse AvI pahocyAM. harSanA AMsuthI pitAno aMdhApo cAlyo gayo. valkalacIrI kuTiramAM gayA tyAM temane jAti smaraNajJAna thayuM ane potAnA manuSyabhava ane devabhavanuM smaraNa thatAM AtmAnI uccabhAvanA bhAvatAM bhAvatAM kevaLajJAna prApta thayuM. devatAoe pragaTa thaI sAdhuveza Apyo. valkalacIrI somacaMdra ane prasannacaMdrane pratibodha karI bIje vihAra kare che. prasaMnnacaMdrane paNa vairAgya utpanna thayo. teo pAchA potanapura AvyA. enA hRdayamAM saMsAra tyAganI bhAvanA prabaLa banatI jatI hatI. ekavAra prabhu mahAvIra potanapuramAM samavasaryA hatA tyAre prasannacaMdra pratibodha pAmI potAnA putrane rAjagAdI soMpI dIkSA lIdhI. ane ugra tapasyA karI. bhagavAna mahAvIre prasannacaMdra rAjarSinI pravajyAnuM kAraNa zreNika rAjAne kahyuM tyAM deva duMdubhi saMbhaLAvA lAgI. zreNika rAjAe prazna karyo ke, A zuM thaI rahyuM che? bhagavAne kahyuM prasannacaMdra rAjarSine kevaLajJAna utpanna thayuM che. A joI zreNika rAjAne Azcarya thayuM. temaNe rAjarSine pharI pharIne vaMdana karyA. kavi samuyasuMdaranI racanA valkalacIrI rAsa vize DaoN.ramaNalAla.cI.zAha kahe che. kavinI A kRti sthaLe sthaLe rasika, kAvyamaya mAravADInI chAMTavALI jUnI gujarAtI bhASAmAM eka prakAranuM prasAda guNayukta mArdava ane mAdhurya anubhavAya tevI 478 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) upAdhyAya yazovijayajI:- mahopAdhyAya zrIyazovijayajI vikramanA sataramA zatakamAM gujarAtamAM thaI gayelI eka mahAna bhAratIya vibhUti che. kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdracArya pachI atyAra sudhInA samayamAM temanA jevI mahAna vibhUti jaina zAsanamAM thaI hoyato mAtra mahopAdhyAya zrIyazovijayajI che, ema kahevAya. emanA janma-samaya vize sarva mAnya nizcita nirNaya thaI zakyo nathI. zrI yazovijayajI mahArAja ane zrI AnaMdadhanajI mahArAja samakAlIna hatA. atyAra sudhI saM.1743nA mAgazara suda 11 emanI kALadharmanI tithi manAtI ane keTalAka jaina paMcAgomAM e pramANe ApavAmAM AvatI. bhASAkIya daSTie u.yazovijayajI ma.sA.nI vidvatA raju karatA DaoN.ramaNalAla cI.zAha kahe che ke, "zrIyazovijayajInA potAnA hastAkSaramAM ja lakhAyelI "jaMbUsvAmI" rAsanI prati ApaNane maLe che. e parathI kavinA samayamAM kevI bhASA bolAtI haze eno sauthI vadhu pramANa bhUta khyAla ApaNane maLe che. A rAsanI racanA temaNe saM.1739mAM karI che eTale teo premAnaMdanA samakAlIna che ema kahI zakAya. zrIyazovijayajI mahArAja vidyAbhyAsArthe kAzImAM ane tyAra pachI AgrAmAM rahyA hatA eTale ane jaina sAdhuo gujarAta uparAMta rAjasthAnamAM paNa ghaNuM kharuM vihAra karatA hoI. A rAsamAM hiMdI ane mAravADI bhASAnI chAMTa koI koI sthaLe AvI che. lAghava e zrIyazovijayajInI bhASAnuM eka mahattvanuM lakSaNa che. teoe potAnuM vaktavya mita bhASAmAM kuzaLa ane sacoTa rIte raju kare che. emanI bhASAmAM gaurava, mArmikatA, prasAda, mAdhuya joI zakAya che. zabdo paranuM emanuM prabhutva ApaNane Azcaryamugdha karI de eTaluM sAruM che. emanI sarjaka pratibhAnI sAthe emanI vidvat pratibhAnA darzana paNa A rAsamAM ApaNane ghaNI sArI rIte thAya che." yazovijayajI kRta jaMbusvAmI rAsa" vize DaoN.ramaNalAla cI.zAha kahe che ke, "jabUsvAmI rAsa' e yazovijayajInI samagra gujarAtI kRtiomAM kadanI dRSTie moTAmAM moTI kRti che. temaNe A rAsanI racanA mATe hemacaMdrAcArya kRta 'triSaSTizalAkA puruSa caritra"nA pariziSTa parvamAM ApelA jaMbusvAmInA caritrano mukhyatve AdhAra lIdho che. Ama, chatAM ekaMdare rAsanu nirUpaNa temaNe potAnI svataMtra, maulika zakti ane daSTithI karyuM che. tema karavAmAM keTaleka sthaLe teo mAtra mULa kathA padyamAM Ape che ane keTaleka sthaLe pAtrane bahalAvI nirUpaNane UMcI koTi 479 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI pahoMcADe che. A rAsamAM ekabAju bhogavilAsanI ane bIjI bAju saMyamaupazamanI kathAo jovA maLe che. Ama, zRMgAra ane zAMta baMne rasonA Alekhana karyA che. A kRtinI racanA temaNe emanA guru zrInavijayajInA sAnidhyamAM khaMbhAta comAsA daramyAna karI che." jaMbusvAmInuM caritra prAcIna graMthomAM ApaNane I.sa.nA chaThThA saikAnA "vasudeva hiMDI"mAM jovA maLe che. temAM jaMbusvAmI caritra, triSaSTizalAkA puruSa caritranI sarakhAmaNImAM ghaNuM ja TUMkamAM ApavAmAM AvyuM che. vasudeva hiDImAM jaNAvyA pramANe zrIsudharmA svAmIe zrI jaMbusvAmIne vasudeva caritra kaheluM hatuM. tethI "vasudevahiDI"mAM mAtra "kathAnI utpati' tarIke jaMbusvAmInuM caritra ApavAmAM AvyuM che. jaMbusvAmI vize atyAra sudhImAM maLatI mukhya mukhya ghaTanAo ApaNe joI laie. kathAvastu - rAjagRha nagaramAM zreNikarAjA rAjya karato hato. e nagaramAM RSabhadatta zAhukAra raheto hato. enI patnI dhAriNIne ekavAra pAMca svapna Ave che ane e pramANe tene prabhAvazALI putra janme che. dhAriNIe svapnamAM jAMbuphaLanuM darzana karyuM hatuM eTale putranuM nAma jaMbUkumAra rAkhyuM. jaMbUkumAra yuvAvasthAmAM AvyA tyAre ekavAra sudharmA svAmI pAse vaMdana karavA jAya che. temano upadeza sAMbhaLI dIkSA levA prerAya che. mAtApitA jaMbUkumArane dIkSA na levA samajAve che. javAbamAM te mAtApitAne sudharmA svAmIe kahela kathA saMbhaLAve che. tyAra pachI, mAtApitAnA AgrahathI dIkSA letA pahelA pANigrahaNa kare che. ATha zreSThI kanyAo sAthe temano vivAha karavAmAM Ave che. jaMbUkumAra lagnanI prathama rAtrie te AThe kanyAone pratibodha kare che. A vAta tyAM corI karavA Avela prabhava cora sAMbhaLe che. prabhava cora ane tenA sAthIo jaMbUkumAranA zabdothI niceSTa thaI jAya che. te jaMbUkumArane dIkSA na levA kahe che. tyAre jaMbUkumAra tene madhubiMdunI kathA, lalitAMgakumAranI, kuberadattanI, gopa yuvakanI, mahezvaradatanI ane vaNikanI kathA kahe che. tyAra pachI jaMbUkumAra, temanA mAtApitA, patnIo, prabhava cora ane tenA sAthIo sudharmA svAmI pAse dIkSA le che. tyArabAda temAM jaMbUkumAranA pUrvabhavanI kathA paNa Ave che. 480. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama, vasudevahiMDInI kathA pachInA samayamAM vikAsa pAme che. temAM navI deSTAnta-kathAo pUrva pakSa ane uttara pakSarUpe umerAtI jAya che. triSaSTi zalAkA puruSa caritramAM kathAo evI rIte Ave che ke jemAM ATha kathAo ATha kanyA taraphathI kahevAmAM Ave che. tenA javAbamAM ATha kathAo jaMbUsvAmI taraphathI kahevAmAM Ave che. e rIte soLa kathAo umerAyelI ApaNane jovA maLe che. soLamAMthI kanakasenAnI dalIlanA javAbamAM jaMbUsvAmI e kahelI 'vAnaranI kathA', nAgazrInI dalIlanA javAbamAM emaNe kahelI 'lalitAMgakumAranI kathA' vasudevahiMDImAM AvI jAya che. eTale cauda vadhu kathAo umerAya che. A cauda kathAonA mULa pUrvenI kaMi kRtiomAM rahelAM che e saMzodhanano rasika prazna che. Ama, anekavidha pratibhA dharAvanAra, aneka kSetramAM potAnuM mUlyavAna arpaNa karanAra upAdhyAya zrIyazovijayajI ApaNA mahAna jayotirdhara che. tArkika ziromaNi, smArita zrutakevalI, laghuharibhadra, dvitIya hemacandra, yogavizArada, satyagaveSaka, samaya vicAraka, 'r' bIja maMtra padanA prasthApaka, 'kurcAlI zArada' (puruSarUpe avatarela mUchavALI sarasvatI) biruda pAmelA, mahAna samanvayakAraka, prakhara naiyAyika, vAdImadabhaMjaka, zudhdhAcAra kriyApAlaka, dravyAnuyogano dariyo ullaMghI janAra ityAdi zabdo vaDe jemane biradAvavAmAM Ave che evA mahAna jyotirdhara zrIyazovijayajIne ApaNA koTizaH vaMdana ho !14 upasaMhAra A prakaraNamAM madhyakAlIna jaina kathAonI savistara mAhitI ApavAmAM AvI che. Agama ane Agametara kathAono kALa pUrNa thayA pachI bAramI sadIthI 18mI sadInA samayamAM jaina sAdhu kavioe vipula pramANamAM jaina sAhityanuM kheDANa karyuM che. madhyakAlIna jaina sAhityamAM 12mI sadImAM devabhadrasUrie kathAratnakoza racyo. je dharmakathAono mahAna graMtha che. 12mI sadImAM jinezvarasUri kRta kathAkoza prakaraNa paNa viziSTa sthAna dharAve che. A uparAMta 12mI sadImAM racAyela pRthvIcaMdra-guNasAgara caritra paNa adbhuta kRti che. vi.saM.1170mAM racAyela bhavabhAvanA prakaraNamAM bAra bhAvanAonuM suMdara varNana maladhArI AcArya hemacaMdrasUrie karyuM che. 13mI sadImAM hemacaMdrAcAryakRta triSaSThizalAkA puruSa caritra advitIya, ajoDa 481 Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRti che. 13mI sadImAM racAyela graMtha "kumArapALa pratibodha'mAM hemacaMdrasUrie kumArapALa rAjAne vividha kathA dvArA bodha Apyo, tenuM varNana che. 13mI sadImAM racela amamasvAmI caritamAM bhAvi tIrthakara amamasvAmInuM caritra nirUpavAmAM AvyuM che. 13mI sadImAM mAladhArI devaprabhasUrie jene mahAbhAratanuM nirUpaNa karyuM, jenuM nAma pAMDava caritra" rAkhyuM che. A graMtha visaMgatinA kalaMkathI mukta che. 13mI sadImAM racAyela dharmaratnaprakaraNamAM zrAvaka ane sAdhunA saMbaMdhathI be prakAranA dharmaratna kahela che. kathAtatvathI bharapura A graMtha che. 14mI sadImAM racAyela graMtha zIlopadezamAlAnA kartA jayakIrtisUrijI che. A graMthamAM zIlanuM mahatva samajAvavA aneka dRSTAMto che. 16mI sadImAM racAyela graMtha pradyumna caritra paNa suMdara kRti che. jemAM zrIkRSNanA putra pradyumnanuM jIvana nirUpAyuM che. 17mI sadImAM racela pAMDavapurANa graMthamAM pAMDavonI rocaka kathAnuM Alekhana che. 17mI sadImAM racela kathIratnAkaramAM 258 kathAo che. jemAM zRMgArathI laine vairAgya sudhInA vicAro ane bhAvono samAveza thAya che. 17mI sadImAM racAyela taraMgavatI graMtha paNa zreSTha kRti che. A uparAMta sarva kaumudI graMtha jemAM zreNika rAjAne kahelI kathAnuM Alekhana che. te paNa adbhuta kRti che. avadhijJAnI dharmadAsa gaNi racela kRti upadezamALA kathArasathI bharapUra graMtha che. jemAM eka vatsala pitA potAnA putrane vAtsalyasabhara je hita vacano kahe che te daSTAMto dvArA nirUpyA che. Ama, AvA graMthonA vAMcanathI vairAgyanI puSTi thAya che. A uparAMta madhyakAlIna yugamAM rAsAo, bAramAsI, phAgunI je racanAo thaI tenA varNana paNa A prakaraNamAM che. madhyakAlIna rAsA atyaMta lokapriya manAtuM hatuM. temaja zrIpALa rAjAnuM caritra, dhannA-zAlIbhadra caritra, mAnatuMga-mAnavatI caritra, RSidattA caritra, naLadamayaMtI, jaMbusvAmI carita, citrasena-padmAvatI caritra, yazodhara caritra, surasuMdari caritra, vividha satIonA caritra, muni pati caritra, zrI caMdrakevalI rAsa, madhyakAlIna jaina kavio temaja temaNe racelI jena kathA kRtio AdinA varNana A prakaraNamAM AlekhyAM che. 482 Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdanoMdha graMtha kartA/saMpAdaka pAnA naM devabhadrasUri 462 1. kathAra-koSa jainasAhityano bRhada itihAsa bhAga-6 174,175 176 mAladhArI A.hemacaMdra 5,6,8,11 bhavabhAvanA prakaraNa bhAga-1,2 hemacaMdrAcArya triSaSTi zalAkA puruSa caritra dharmakathAnuyoga 8. triSaSThi zalAkA puruSa munizrIkayAlAlajI pahelu parva,sarga-2 16,17,18 106 127thI131 10. dharmakathAnuyoga munizrI kanDeyAlAlajI 11. zrIaSTApada mahAtIrtha rajanIkAMta zAha 12. jaina sAhityano bRhad gulAbacaMdra caudharI itihAsa bhA-6 13. jaina gurjara kavio bhA-7 mohanalAla dalIcaMda desAI 14. jaina ratna ciMtAmaNi naMdalAla devaluka 15. triSaSThi zalAkA puruSa hemacaMdrAcArya 223thI436 753 1thI ra05 caritra prathama 164 16. jaina tIrthakaronA janmAkSara rajanIkAMta lakSmIcaMda 17. zrI aSTApada mahAtIrtha rajanIkAMta zAha 18. triSaSThi zalAkA puruSa hemacaMdrAcArya 19. tri.za.pu.ca hemacaMdrAcArya, jazavaMtalAla giradharalAla 206thI324 1thI17 ra0. ,, ,, 18thI25 483 Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. 22. 23. 24. 5. 31. 26. 27. tri.za.pu.ca 3ra. 33. 28. 29. tri.za.pu.ca 30. 34. 35. 36. "" 37. "" 38. "" "" "" "" ,, .. "" "" "" 39. 40. jaina ratnaciMtAmaNi 41. tri.za.pu.ca "" ,, 42. zramaNa mahAvIra 43. 44. mahAvIra kathA "" "" 45. jagadudhdhAraka bhagavAna mahAvIra : "" hemacaMdrAcArya, jazavaMtalAla giradharalAla hemacaMdrAcArya, jazavaMtalAla "" "" "" 3 " naMdalAla devaluka hemacaMdrAcArya, jazavaMtalAla giradharalAla AcArya mahAprajJa gopALabhAi jIvAbhAi paTela aMbelAla jozI 484 26thI36 37thI45 46thI51 parathI57 58thI65 66thI71 72thI107 110thI125 126thI135 136thI149 1pa0thI165 185thI203 264thI269 270thI285 295thI305 306thI316 154thI158 163thI360 386thI398 sarga 1thI14 5 6 123,137 prastAvanA Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46. 47. 48. dharmakathAnuyoga 49. 50. 51. para. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. ,, "" 60. 61. sarvasaMgraha graMtha 62. labdhi vArtA vihAra 63. 64. mahAbhArata bhAga-1 bhAga-2 mahAbhAratano marma 65. 66. 67. jaina mahAbhArata bhAga-1 "" "" ,, 9. 70. mahAbhAratanuM pAtrA lekhana 71. mahAbhAratano marma "" .. 72. mahAbhAratanuM pAtrA lekhana 73. mahAbhAratano marma .. muni kahaiyAlAla, caturtha skaMdha "" prA. bhaTTa .. 44 paM.caMdrazekhara vijayajI "" ,, "" "" manubhAi paMcolI paM.caMdrazekhara vijayajI ,, "" manubhAi paMcolI paM.caMdrazekhara vijayajI manubhAi paMcolI 485 29.30 401 83thI88 89thI102 102thI113 114thI120 120thI128 128thI134 135thI140 140thI155 155thI165 165thI 169 131thI175 176thI180 181thI184 880thI884 225thI230 187thI201 9,10 15,16 9 43 47 51 48 25 31,32 49 Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74. 75. jaina mahAbhArata bhAga-1 76. mahAbhAratanuM pAtrA lekhana .. 77. jaina mahAbhArata bhAga-1 80. taraMgavatI 80/1.upadezamALA graMtha 81. gujarAtI maghyakAlIna sAhitya 78. jaina sAhityano bRhad itihAsa bhAga-6 79. 82. 83. sAhitya saurabha graMtha-4 "" 84. 85. jaina kAvya sAhitya 86. 87. jaina gurjara kavio bhA-7 88. jaina sAhityano bRhad itihAsa 89. 90. jaina gurjara kavio bhA-7 91. jaina sAhityano bRhad itihAsa bhA-6 92. jaina sAhityanI kathAo "" paM.caMdrazekhara vijayajI paM.caMdrazekhara vijayajI 93. nalAyana, zrImANikya sUri, 94. jaina kAvya sAhitya paM.caMdrazekhara vijayajI gulAbacaMdra caudharI nemicaMdragaNi dharmadAsa gaNi anaMtarAya rAvaLa DaoN.ramaNalAla zAha gulAbacaMdra caudharI mo.da.desAI bhA-6 mo.da.desAI gulAbacaMdra caudharI jIvanalAla chaganalAla saMghavI jinazAsana ArAdhanA TrasTa gulAbacaMdra caudharI 486 42,43 142 59,60,62 63,71 150,152 158,160 172 144thI148 50,52,53 54,55 9thI13 prastAvanA 4 35 39thI48 214 215thI261 291,292,293 294 223thI436 168,169,170 355,356 223thI432 346 23thI41 154,155 Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 349 gulAbacaMdra caudharI 354 5. je.sA.bu.I.,bhAga-6 96. je.sA.bu.i ,, 97. je.sA.bu.i. bhA-6 98. jena kAvya sAhitya 99. je.sA.bu.i.bhA-6 351 28thI285 347,348 100. , 350 101. 358 3pa9 358 360 360 223thI432 29thIra98 102. , 103. ,, 104. ,, 105. , 106. jaina gurjara kavio bhA-7 107. zai.sA.bu.I.bhA-6 108. zrIcaMdrakavalIno rAsa 109. sAhitya saurabha graMtha-4 110, ,, 111. ,, ,, 112. ,, , 113. ,, ,, 114. ,, , mo.da.desAI gulAbacaMdra caudharI paM.kapUracaMda vAyA DaoN.ramaNalAla zAha 85thI94 95thI105 106thI115 153 143,144 138 487 Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-4 arvAcIna kathA sAhitya jaina kathA sAhitya eTale vipula kathA sAhitya. jo ke bhAratabharamAM kathA sAhitya bahoLA pramANamAM kheDAyela che. prAraMbhanI jena kathAo, Agama kathAo ane Agametara kathAonA vibhAga karI zakAya. madhyakAlIna kathA sAhitya eTale bAramIthI aDhAramI sadInA samayamAM lakhAyela kathA sAhitya. jemAM mukhyatve vipula pramANamAM kathA sAhitya prApta thAya che. te uparAMta kathAone upayogamAM lai rAsA, phAgu, bAramAsI vagere maLe che. ane sauthI aMtima tabakkAmAM eTale 19mI sadInA prAraMbhathI je kathA sAhityanuM nirmANa thayuM tene ApaNe arvAcIna kathA sAhitya (jaina) kahI zakIe. A kathAonuM sarjana karanAra moTe bhAge sAdhu lekhako che ane keTalAka zrAvakoe paNa jaina kathA sAhityamAM potAno phALo noMdhAvyo che. uparAMta keTalIka strIoe paNa potAnI vArtAo dvArA jena kathA sAhityamAM potAnuM AgavuM pradAna karyuM che. upadeza prAsAda graMtha 19 mI sadI saMvata-1883 zrI upadeza prAsAda graMtha mAtra upadezAtmaka graMtha nathI paraMtu sthAne sthAne zAstrIya prasaMgo, aitihAsika prasaMgo, bodhadAyaka kathAo vagereno samAveza karI graMthane bodhaka ane rocaka banAvavAmAM Avyo che. dareka sAdhakane temAMthI sAdhanA mATenuM baLa maLe tevo graMtha che. A graMthamAM dravyAnuyoga tathA kathAnuyoganuM adbhuta saMmizraNa che. pahelA sidhdhAMta ane pachI sidhdhAMtane hRdayamAM sthira thavA dRSTAMto Apela che. A mULa graMthanA kartA AcArya zrI vijayalakSmIsUri che. temaNe A graMtharUpa prAsAdanA ra4 staMbho kalpI dareka staMbhanI paMdara-paMdara hAMza kalpI che. A rIte varSanA divasa pramANa 360 vyAkhyAno rUpa A graMtha saMskRta bhASAmAM racyo che. A graMthane atyupayogI jANIne tenuM gujarAtI bhASAtara ghaNA varSo pahelA zrI jaina dharma prasAraka sabhA-bhAvanagara taraphathI sva.zrI kuMvarajIbhAI ANaMdajIbhAIe 488 Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athAga prayatnapUrvaka cIvaTathI karIne prakAzita karela. tyArabAda ratnatrayI TrasTa dvArA prakAzita karavAmAM AvyuM. upadezaprasAna graMthamAM AlekhAyelA viSayo vize A zrI vijayalakSmI sUri lakhe che, A graMtha mukhyatve upadeza bodhano che. dareka vastune dRSTAMtathI samajAvatAM vizeSa daDha thAya che. A zailI graMthakAre ahIM apanAvI che. samakita, samakitanA 67 bola, zrAvakanA pAMca aNuvrata, traNa guNavrata, cAra zikSAvrata, te badhA vratanA aticAro, dharmanA cAra bheda-dAna, zIla, tapa, bhAva, tIrthayAtrA ane tenuM phaLa, jinapUjA, jinamUrti, jinacaitya, devadravya bhakSaNanA mAThA phaLa, tIrthakara bhagavAnanA pAMca kalyANakonuM varNana, cha ArAnuM svarUpa, dIpotsavI, jJAnapaMcamI Adi parvonuM varNana, pAMca samavAya kAraNa, nava nihnava, aMtaraMgazatruo, jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra, vIryAcAranuM svarUpa, yazovijayajI upAdhyAyanA 3ra aSTakonuM vivecana vagere viSayo upara TUMka vivecana karI nAnA- moTA daSTAMtothI asarakAraka vyAkhyAna ApelA che.' graMthanI upayogitA mATe dareka bhAganA aMte kathAo tathA dekhAtonI varNAnukramaNikA ApI che. AthI dRSTAMta zodhavuM saheluM paDe. bhAga:1mAM 61 vyAkhyAnomAM ekaMdare pa7 kathAo ApelI che. bhAgaramAM 74 vyAkhyAnamAM (vyA.6ra thI 135)mAM zrAvakanA pAMca aNuvrata ane traNa guNavrata upara vistArathI varNana karela che. AmAM 100 kathAono samAveza karela che. bhAga-3mAM (staMbha 10 thI 14) (vyAkhyAna 136 thI ra10) 75 vyAkhyAnamAM zrAvakanA cAra zikSAvrata che. ekaMdare A bhAgamAM nAnI moTI 100 kathAono samAveza karelo bhAga-4mAM (taMbha 15 thI 23) vyA.ra11 thI 285. bhAga-pamAM (staMbha ra0 thI ra4) (vyAkhyAna ra86 thI 361) 76 vyAkhyAnomAM nAnI moTI 80 kathAo che. tapAcAra-vIryAcAranuM svarUpa, yazovijayajI kRta jJAnasAra graMthanA 3ra aSTako upara 38 vyAkhyAna, anityAdi cAra bhAvanA, hoLI parvanuM svarUpa tathA tenI utpattinI kathA, karakaMDu-dvimukha-nagnati-namirAjarSi e cAra pratyekabudhdhanuM varNana, aMtima kevaLI zrI jaMbusvAmI caritra tathA zrI hIravijayasUrinuM saMkSipta caritra ApeluM che. prasaMgopAta, zrAvakanA bAra vratonA prAyazcita, sopakrama-nirupakrama AyuSya, mahAvIra bhagavAne naMdana RSinA bhavamAM bhAvelI saMlekhanAnI bhAvanA, 489 Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanI vicitratA vagere viSayo carcelA che. chelle zaMtrujaya tIrthanuM mAhAtmya tathA vaMdanA ane guru paTTAvalI ApelI che. A upadeza prAsAdane mahelarUpe gaNI tenA avayavonuM varNana tathA graMtha pUrNatArUpe prazasti Apela che. A graMtha saMvata 1883nA kArtika sudI pUrNimAne divase saMpUrNa thayo che. zrI upadezaprasAda bhASAMtara-bhAga 1 ahaMkArI bhaTTanI kathA, naMdiSaNanuM draSTAMta (samakita), agnibhUtinuM draSTAMta, nigrantha (anAthI) muninI kathA, abhayakumAranuM dhruSTAMta, padmazekhara rAjAnI kathA, AnaMda zrAvakanuM DhaSTAMta, pAdaliptasUrinuM ddaSTAMta vagere kathAo che. - bhAga-2 mAM aDhAra nAtarAno prabaMdha, anumodana (cha putronI kathA), anaMgasena sonInI kathA, ilAyacI kumAranI kathA, guNasuMdaranI kathA, jinapALanI kathA, brAhmaNInI kathA, rohiNInI kathA, vijaya zeTha ane vijayA zeThANInI kathA, sUra ane caMdnakumAranI kathA, vagere. bhAga-3mAM arhaduttanI kathA, cANakyanI kathA, dvimukha muninI kathA, paMcAkhya bhAravAhaka kathA, bhAnumaMtrInuM dhruSTAMta, mAnadevasUrinuM daiSTAMta, zakaTAla maMtrInI kathA, vasubhUtinI kathA, zreNikarAjAnI kathA, subhaddanI kathA, somavasunI kathA, rohakanI kathA, sagaracakrInA putronI kathA, vagere. pU.AcArya zrI vijayabhadraguptasUrizvarajI mahArAja (priyadarzana): garavI gujarAtanA mahesANA zaheramAM sAdhucarata maNibhAi ane temanAM zIlavatI dharmapatnI hIrAbahena rahe. temanA be putro kAMtilAla ane mULacaMdane pU.A.zrI vijayapremasUrIzvarajI mahArAjano samAgama thatAM ane pU. munivarya zrI bhAnuvijayajI (pachIthI AcArya)mahArAjanI virAga-vANI sparzI jatA dIkSA levAnI bhAvanA jAgI. temAM saM.2007nA mahA suda-6ne divase suratamAM dIkSA aMgIkAra karIne kAMtilAla muni zrI dharmaguptavijayajI mahArAja banyA ane saM.1989 nA zrAvaNa suda -12ne divase janmelA mULacaMda saM.2007nA poSa vada pAMcame dIkSA aMgIkAra karIne, rANapura mukAme, pU. munivarya zrI bhAnuvijayajI mahArAjanA ziSyamuni zrI bhadraguptavijayajI banyA. baMne baMdhu munionI saMyamayAtrA pU.gurUvaryonI nizrAmAM AgaLa vadhavA lAgI. baMne Agama, prakaraNonA UMDA jJAtA banyA. 45 AgamonA saTIka adhyayana uparAMta-bhAratIya ane pAzcAtya tattvajJAna ane kAvya sAhityano abhyAsa karyo. munizrI bhadraguptavijayajI mahArAjane nAnapaNathI ja lekhana ane pravacananuM kauzalya 490 Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vareluM hatuM. muni jIvanamAM eno khUba vikAsa thato cAlyo. pUjyazrI pravacanakAra tarIke samudAyamAM AdarapAtra banyA. sAthosAtha sAhitya sarjananI kuzaLatA ane tatparatAnA guNo paNa vikAsa pAmyA. mahApaMthano yAtrI nAmanA pustakathI vIsavarasanI umare AraMbhAyelI teozrInI lekhana yAtrA Aje soLeka jeTalA pustakonuM sarjana karIne avirata-apramata cAlI che. pUjyazrIe jJAnasAra, prazamarati, jevA graMtho para tattvajJAnanI vivecanA, 'jaina rAmAyaNa' jevI sudIrghakathA temaja vArtAo, kAvyo Adi jAtajAtanuM maulika sAhitya sarjyuM che. pUjyazrIe A sAhityanI racanA gujarAtI, hiMdI, aMgrejI ityAdi bhASAomAM karI. mahesANAthI vizvakalyANa prakAzana dvArA varSothI A sAhityagaMgA vahI. arihaMta nAmaka hiMdI mAsikamAM pUjyazrInAM pravacano tathA kathAsAhitya pIrasAyuM. pUjyazrIno premALa svabhAva, prasanna ane mRdu vyaktitva,saMghazAsana mATe bahujana hitAya-bahujana sukhAya vividha pravRttio karavI e teozrInAM jIvananA AdaraNIya pAMsA hatAM. vizeSa karIne, nAnA bALako ane UgatI peDhI mATe saMskAra siMcananI pravRttio karavAmAM teozrIne vizeSa rUci hatI. pravacano, vArtAlApo, zibiro, japadhyAnaanuSThAnonAM Ayojano dvArA teozrI AvatI peDhIne amUlya mArgadarzana ApatA rahyA. yogyatA anusAra gaNi-paMnyAsapada prApta karIne saM.2043nA vaizAkha suda-6nA zubha dine pU.gurUdeva zrI vijayabhuvanabhAnusUrijI mahArAje kolhApura mukAme teozrIne AcArya pade ArUDha karyA tyArathI pUjyazrI bhadraguptasUrIzvarajI mahArAja tarIke prasidhdha thayA. jIvananAM aMtaHsamaya sudhI sAhitya sarjana karatA 19/11/1999 e amadAvAdamAM kALadharma pAmyA. vikramanI navamI sadImAM AcAryazrI udyotanasUrijIe prAkRta bhASAmAM tera hajAra zloka pramANa 'kuvalayamAlA' nAmanA mahAgraMthanI racanA karelI che. priyadarzana dvArA racAyela 'rAgavirAganA khela'nuM kathA vastu kuvalayamAlA graMtha AdhArita che. kathAno mukhya nAyaka kAmagajendra che, je priyaMgumati uparAMta eka bIjI zreSThIkanyA sAthe lagna kare che. kAmagajendranA AMtarika jIvanamAM tyAga, vairAgya rahelA che. munizrI bhadraguptavijaye A kathAne 12 prakaraNamAM vibhAjita karI che. jemAM mULa kathAvastune cathAvat rAkhI kathAne rasaprada banAvavAno prayAsa karyo che. A graMtha vi.saM. 2036mAM racAyo jemAM kAmagajendranI nirvANa sudhI kathAne rajU karI che. 'zradhdhAnI saragama' pustakamAM priyadarzana je kathAono ullekha karyo che te khUbaja suMdara bodhapATha sAthe ApyA che. jemAM karUNAdraSTinI kathAvastu nIce pramANe che. kathAvastu :- ekavAra morAka nAmanA gAmamAM prabhu mahAvIra padhAryA. tyAre jvalana 491 Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarmA nAmanA tApase potAnA AzramamAM prabhune cAturmAsa karavAnI vinaMtI karI. prabhu e vinaMtI svIkAre che. pote jhUMpaDImAM jai dhyAna dharatA UbhA rahyA. divaso pasAra thayA tyAre pazuone ghAsanI taMgI paDatA gAyo-bheMsonA ToLA tyAM umaTI paDyA ane ghAsathI banelI kuTiranuM ghAsa khAvA lAgyA. tyAre anya tApaso potAnI kuTiranuM rakSaNa kare che paNa prabhuvIra to dhyAnamAM magna rahe che tyAre tApaso kulapati pAse jai phariyAda kare che. kulapati madhuravANIthI AzramanuM dhyAna rAkhavAnuM kahe che tyAre bhagavaMte vicAryuM ke, mArA nimitte A jIva abodhi pAme-kaSAyI bane te yogya nathI. A rIte potAnA nimitte anyane pIDA na thAya e mATe turata ja Azramano tyAga karyo. anyatra vihAra karI gayA. kevI karUNA draSTi! A uparAMta A pustakamAM navakArathI bhavapAra, bhagavAna mallinAtha, ziSya AvA hoya, patana ane utthAna (meghakumAra), koDhiyo, bhagavAna mahAvIra prabhunI draSTAMta kathAo, jJAnazrIno upAsaka, naravIra (je eka samaye rAjaputra, eka samaye DAkU che), kumArapALa, ahiMsAno arUNodaya, dAna bhAvanuM zreSTha gaurava, vairanI Aga premano bAga, zradhdhAnA sUra, giranAranA zikhare, godharAno ghUghula, senApati jinadAsa, bhAva vizudhdhi Adi vArtAono saMgraha che. A graMtha vi.saM. 2035mAM lakhAyo. A uparAMta priyadarzane jaina rAmAyaNa (bhAga-1,2,3), bhavanA pherA, jIvana vaibhava Atma saMvedana, bALakonI suvAsa, sabase UMcI prema sagAi Adi aneka graMtha lakhyA che. 'savase vI prema sArUM' pustakamAM Ama ane bappabhaTTanI sneha gAthAnuM varNana che. rAma ane RRSi, bhogI ane jogI, rAgI ane tyAgI, saMsArI ane sAdhu baMne dhruvanA vacce rahelI A kathA bahu mUlyavAna Adarza raju kare che. vikramanI 9mI zatAbdInA prAraMbhamAM bhAdaravA suda-13nA divase paMjAbanA DUbA udhI gAmamAM paidA thayela surapAla 7 varSanI sukomala umramAM to muni jIvananI kAMTALI rAha le che. eka vakhata kanaujanA rAjA Ama sAthe temanI dostI thAya che. jainAcArya bappabhaTTasUrine AmarAjA mATe apAra sneha che. to rAjA Ama paNa bappabhaTTInA mATe dIvAno hoya che. bappabhaTTasUrijIe Ama mATe, je kAMi karyuM te cApalUsI nathI, rAjAne khuza rAkhavAnI lAlaca nathI paraMtu aMdaranI premasagAi hatI. priyadarzanane A kathAne hindI bhASAmAM suMdara rIte raju karI che. temaNe kathAne 492 Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alaga alaga prakaraNomAM vaheMcI raju karI che. jemake savAre vI prema sAruM, maitrI ke vIpa, gopAlagirI meM padArpaNa, bhogI se tyAgI baDhe, zaMkA sneha jalAye, phira se milana: kira se khilana, vApasa ropArI maiM...... Adi ra0 prakaraNamAM raju karI che. AjanA Adhunika yugamAM je rIte bALako mitrone banAvI rahyA che te kusaMgatano bhoga bane nahi ane mitratA sene kahevAya e jANI zake te mATe AvI kathAonI AvazyakatA che. priyadarzane A kathA dvArA samAjane aNamola bheTa ApI che." bAra vratone je dhAraNa kare te ja sAco zrAvaka kahevAya. e vratone dhAraNa karanAra zrAvaka, e vratonA prabhAve kevA sukha prApta kare che e jANavA mATe khUba saraLa bhASAmAM ane rocaka zailImAM, vratadhare-bhavatamAM kathAo lakhAI che. AmAM vratano mahimA gAtI prAcIna vArtAono samAveza karavAmAM Avyo che. tenI pariziSTa nIce mujaba che." vratano krama nAma vArtAnuM nAma pAnAnuM ahiMsA sUrya ane caMdra satya rAjA haMsa acorI lakSmIpuMja svastrI-saMtoSa nAgila parastrI parivAra sthUla parigraha parimANa vidyApati dizA parimANa vrata siMha zreSThI bhogopabhoga viramaNa vrata dharmarAjA anarthadaMDa viramaNa vrata surasena, mahAsena 59 sAmAyika kezarI cora dezAvagAsika mahAmaMtrI sumitra 74 11muM pauSadha mahAmaMtrI mitrAnaMda 1ramuM atithisaMvibhAga sumitrA A uparAMta temaNe racela "eka rAta aneka vAtamAM jaMbUkumAranA pUrva bhavonuM varNana che. jenA viSaya temaja kathAvastu nIce mujaba che. (A pustakanI trIjI AvRti vi.saM. 2065mAM racAI ). 44 52 pa 82 493. Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) (13) (14) (15) (16) (17) (18) (19) (20) (21) (22) (23) (24) (25) (26) (27) (28) pAnA naM bhavadatta bhavadeva vyathAyAnI bhavadattamuni nAgilA ghaTanAyaka sAgaradatta zivakumAra vairAgInI vedanA zivakumAranA upavAsa kalyANamitraH dharmeza svargavAsa jaMbUkumAra jaMbUno vairAgya lagna nakkI thayAM prabhava maLe che. prabhava pratibodha samudrazrI ane padmazrI padmasenA kanakasenA ane nabhasenA kanakazrI ane kamaLavatI jayazrI dIkSA...dIkSA...dIkSA... sAcI prIti prabhava jayapuramAM prabhu sAthe pallImAM prabhavanI dIkSA jaMbusvAmInuM nirvANa 494 1 4 13 23 30 39 meM to meM 53 75 82 Go 96 103 110 117 126 134 143 150 157 163 171 177 184 191 197 Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAvastu 1. bhavatta sugrAma nagaranA bAhya udyAnamAM AcArya zrI mahIdhara muni vRMda sAthe birAjamAna hatA. pratidina hajAro nagarajano temanA dharmopadeza sAMbhaLI harSa vibhora banatA hatA. madhu ane zarkarAthI paNa vadhAre madhura vANI AcArya devanI hatI. eka yuvaka niyamita AcArya devano dharmopadeza sAMbhaLavA Avato hato. tenu nAma hatuM bhavadatta. sugrAmanA dhanapati rASTrakUTano e moTo putra hato. khUba tanmaya banIne te upadeza zravaNa karato hato. dharmazravaNathI tene vairAgya bhAva pedA thayo. eka divasa mAtA revatI ane pitA rASTrakUTanI AgaLa potAno nirNaya jAhera karyo. teonI AjJA maLatAM teNe cAritra grahaNa karyuM. bhavadatta muni suMdara saMyama dharmanuM pAlana kare che. sUtra ane artha grahaNa karI. enA para anuprekSA kare che. thoDA varSomAM teo viziSTa koTinA vidvAna banyA. khUba AnaMda-ullAsa pUrvaka temanI saMcama yAtrA cAlI rahI che. 2 bhavadeva AcArya devazrI mahIdharasUri vihAra karatA karatA vatsadezamAM padhAryA. vatsadezanI rAjadhAnI kauzAmbI hatI. AcArya deve kauzAmbImAM mAsa kalpanI sthiratA karI. temAM eka zramaNa vatsa dezanA hatA. temanuM nAma prabhAsa muni hatuM. temane samAcAra malyA ke temanA nAnAbhAi vilAsanA lagnanI taiyArI cAle che. te sAMbhaLI prabhAsamuninuM hRdaya bhAi pratyenI bhAva dayAthI UbharAvavA mAMDayuM. temane thayuM ke jaine vilAsane samajAvuM saMsAranI asAratA samajAvI vairAgI banAvuM ane tene dIkSA ApuM. teo zrIAcAryajInI AjJA laine bhAine pratibodha karavA jAya che paraMtu temane jotAM temano bhAi khinna banyo. chatAM munirAja durbhAva karyA vagara tyAMthI nIkaLI gayA.paraMtu bhavadatta munine temanA laghubhAino vicAra pravezyo. bhavadatta muninI kalpanAsRSTimAM laghubhrAtA bhavadeva sAkAra thayo. mAro nAnobhAi vinIta che. mArA pratye apUva anurAga che... ame sAthe ramelA che...mane enA vinA cAlatuM na hatuM. ene mArA vinA cAlatuM na hatuM...jyAre meM gRhavAsa tyAga karyo tyAre te kevo rahyo hato ? AcArya deva muni parivAra sAthe magadha deza tarapha vihAra karyo. sugrAma nagaramAM zreSThI rASTrakUTa bhavadevano lagnotsava Ayojita karyo che. te ja 495 Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nagaranA zreSThI nAgadatta ane emanI dharmapatnI vAsUkInI putrI nAgilA sAthe bhavadevanuM lagna thayuM. bhavadatta muni jANatA nathI ke bhavadevanuM lagna thai gayuM che. gurUdevanI anumati laine sugrAma nagare Ave che. eja divase bhavadevanuM lagna thai gayuM. bhavadattamuni temanA saMsArI ghare jAya che tyAre ghara-parivAranA sabhyo temanA darzanavaMdanathI khuza thayA. bhavadatta muninI AMkho bhavadevane zodhatI hatI. bhavadeva tenI patnIne zaNagAravAmAM vyasta hato. tyAM bhavadeve bhavadatta munino avAja sAMbhaLyo. tenA hAtha thaMbhI gayA. huM hamaNAM ja pAcho AvuM chu ne! ema kahI bhavadeva meDI uparathI nIce padhAryA. bhAi munine joi teo khuza thayA ane bhikSA vhorAvI. bhavadattanI vajanadAra jhoLI joi bhavadeve kahyuM ke gurUdeva! mane A jhoLI ApavA kRpA karo? huM upADI laiza. bhavadatta munie eka kSaNano paNa vilaMba karyA vinA bhikSApAtranI jhoLI bhavadevane soMpI dIdhI. cAlatAM cAlatAM bhavadatta munie nAnapaNanA saMsmaraNo bhavadevane yAda karAvyA. vAta vAtamAM upAzraya AvI gayo. jevA baMnene joyA tyAre bIjA sAdhuo tarka vitarka karavA lAgyA ane bolyA ke-dIkSA ApavA ja bhAine lAvyA haze ne? gurUdeva pAse AvIne bhavadatta muni bolyA ke A mAro laghubhrAtA che tene dIkSA ApIne bhavasAgarathI tAravAnI kRpA karo. bhavadatta muninA vacano sAMbhaLIne bhavadeva stabdha thai gayo. kSaNamAM vicAra karI lIdho bhAi munirAja che. temanuM vacana jUThuM na paDavuM joie ema vicArI gurUdevane kahyuM, sAcI vAta che gurUdevaH huM dIkSA levA Avyo chuM.....bhavadeve gRhavAsa tyajI dIdho. paraMtu A vairAgya vinAno tyAga hato. bhAi pratyeno kartavyabhAva hato. kuTuMbIjanone khabara paDatAM teo doDI AvyA. ane teoe jANyuM ke bhavadeve cAritradharma aMgIkAra karI lIdho che. mAtA revatI behoza banI jamIna para DhaLI paDI. nAgilA paNa cIsa pADIne jamIna para DhaLI paDI. 3. vyathA haiyAnI A bAju pitA bhavadevanI AgaLa hRdayanI vyathA raju kare che. teo kahe che ke, beTA bhavadeva, teM A zuM karyuM? tArA vRdhdha mAtA-pitA, navoDhA patnIno paNa vicAra na karyo? zuM tArA manamAM UMDe UMDe vairAgya bharelo hato? zuM tuM tArA vaDIla bhrAtAnI rAha joto hato? beTA, saMyama dharmane huM upAdeya mAnuM chu paraMtu tArA lagna pachI to anumati ApavAno prazna ja na hato. zuM tArA agraja munirAje tArA hRdayamAM vairAgya pedA karI 496 Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIdho? ke pachI agrajano anurAga tane e mArge kheMcI gayo? | tArA vinA A ghara sUnuM sUnuM thaI gayuM che. sarvatra udAsI chavAI gaI che. Aje huM besahArA banI gayo chuM-dizA zunya banI gayo chuM. ane putravadhUna? e bicArI pANI vinAnI mAchalInI jema taraphaDI rahe che-eno vicAra karU chuM ne mAruM kALaju kaMpI uThe che....beTA tane zuM kahuM? tAre nAgilAno vicAra to karavo ja joito hato. ATaluM bolatA rASTrakUTa dhrusake dhrusake raDI paDyA. revatI mAtA paNa mananI vyathAne raju kare che. te kahe che, beTA! tArA vinA ghara zUnya bhAse che. mane kAMI ja gamatu nathI... badhuM ja hovA chatAM ame nirAdhAra banI gayA. te sAro mAraga ja lIdho che chatAM paNa mArI mohadazA mane raDAve che. mAro rAga mane duHkhI kare che basa! have, tuM sukhI rahe, AtmAnuM kalyANa kara. - nAgilA paNa potAnI vyathAne raju kare che. te kahe che he nAtha, tuM jaladI AvI jA. tuM nahi Ave to huM jIvI nahi zakuM.....mArI vyathA... mArI vedanA tuM kevI rIte jANe? roi roine mArI AMkho sUjI gaI che. zuM kharekhara! tuM zramaNa banI gayo che? zA mATe? evA kevA saMyoga pedA thayA ke tAre zramaNa banI javuM paDyuM? tuM to bhAI munirAjane vidAya ApavA gayo hato....tane bhAI pratye anurAga hoya paraMtu tuM vairAgI na hato....tArA gayA pachI tArI rAha jotI huM besI ja rahI..... mArA jIvanamAM A paheluM ja duHkha AvyuM....asahya du:kha che A. . o bhagavAna!... amArA para pApI deva rUThI gayo che.....zuM tuM amArI rakSA nahi kare? tuM dayALu che, karUNAvaMta che, o prabhu! amArA para tArI karUNAno dhodha varasAva..... ekAMtamAM beThelA bhavadevamuni raDI paDyA. teo vicAre che ke, mAtA-pitA e mane sukha ApyuM, meM emane duHkha ApyuM, emaNe mane vAtsalya ApyuM, me temane vedanA ApI. emaNe mane sneha Apyo, meM emane ukaLATa Apyo....huM kuputra nIvaDyo....huM adhama nIvaDyo. meM nAgilA sAthe vizvAsaghAta karyo che. meM vacana na pALyuM. nAgilA! mArA pratye tuM nArAja na thaIza. tane duHkhI karavAno mane vicAra paNa nathI Avyo. tuM mArA hRdayamAM che ne rahIza. devI! tuM mArI che ne huM tAro chuM. eka divasa huM tArI pAse AvIza jarUra AvIza. 497 Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama, vicAromAM rAtrinA traNa prahara vItI gayA. bhavadeva munie joyuM to bhavadatta muni ubhA hatA. bhavadeva muni ubhA thayA.... bhAI munirAjanA caraNomAM mastaka mUkI dIdhuM. bhavadatta muninA caraNo bhIMjAI rahyA hatA. 4. bhavadatta muni bhavadatta muninuM hRdaya vyathita hatuM. bhavadeva muninA mukha para haMmezA udAsInatA rahetI hatI. bhavadatta muni vicAre che ke zuM meM bhavadevanA jIvana sAthe krUra vyavahAra to nathI karyone? meM mArA ahaMne poSavA, rAgIne vairAgInA kapaDAM to nathI paherAvyA ne? meM enA premano droha karyo che. AvA aneka vicArothI bhavadatta muni ciMtAtura banyA. ane saMyamamAM sthira karavA prayatna kare che. 5. nAgilA revatI ane rASTrakUTa mATe bhavadevano viraha asahya banyo. baMne mAMdagImAM paTakAyA. nAgilA sAsu-sasarAnI dinarAta sevA kare che. nAgilAnA hRdayamAM pati virahanI vyathA bharelI ja hatI, chatAM te sAsu-sasarAne AzvAsana ApatI rahI ane sevA karatI rahI. eka divasa rASTrakUTe nAgilAne pAse bolAvI kahyuM ke, beTI! tuM lagna karI le....tAruM jIvana surakSita banI jaze. tyAre nAgaliAe kahyuM ke jema Apa ApanA putrane bhUlI zakatA nathI tema huM paNa emane bhUlI zakatI nathI. emanA sivAya A janmamAM bIjo pati nahi karuM. tenA sAsu-sasarAe temaja tenA mAtA-pitAe ghaNuM samajAvI paNa nAgilA na mAnI. te piyara paNa javA taiyAra thatI nathI. nAgilAe paramAtmAnuM AlaMbana lIdhuM. paramAtmAnAM smaraNa-darzana-pUjana-stavanamAM teNe rasAnubhUti karavA mAMDI. dharmacarcA karavA lAgI. vaiSayika sukhonI icchAothI paNa te sahajatAthI virAma pAmI. Ama lagnanA bAra varSa vItI gayA. 6. ghaTanAcakra samaya jatAM mahidharasUrijI svargavAsa pAmyA. temanA gayA pachI bhavadatta muni ekAeka mAMdagInI pathArIe paDyA. bhavadeva muni apramata bhAvathI sevA karI rahyA hatA. pUrNa samAdhi bhAvamAM bhavadatta muni mRtyu pAmyA. bhavadatta munino AtmA saudharma-devalokamAM deva thayo. divaso vItatA zUnya banI gayelA manamAM nAgilAnI AkRti upasI AvI. 498 Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra-bAra varSanI taDapa jAgI gai. temanuM mana dharmakriyAmAM lAgatuM nathI. bhavadevamuni vihvaLa banI jAya che ne vicAre che, meM bAra varSa sudhI mahAvrata pALyA, moTA bhAIne lIdhe, emanA vacananI khAtara pADyA che. moTAbhAI svargavAsI thayA che. have mAre konI khAtara A vrata pALavAnAM! haju kAMI moDuM thayuM nathI. A sAdhuveSa tyajI dauM? ghare jaI enI sAthe gRha saMsAra zarU karI dauM? have mane rokanAra koNa che? moTAbhAI cAlyA gayA.... koIne khyAla na Ave e rIte ahIMthI nIkaLI jaiza. vahelI savAramAM bhavadeva muni upAzrayamAMthI nIkaLI gayA. sugrAma pradeze sAMja paDatAM pahoMcI gayA. rAtre eka zivamaMdiramAM rokAI gayA. rAta tyAM pasAra karI prabhAta thayuM. gAmanI strIo pANI bharavA kUvA para AvavA lAgI. dUrathI be strIone maMdira tarapha AvatA joI. strIo najIka AvI tyAre munie revatI ane rASTrakUTanA samAcAra pUchayA. temane nAgilAnA samAcAra pUchyA. te strI bIjI koI nahi nAgilA ja hatI. pUchyuM tame ahIM kema AvyA cho? tyAre bhavadeva kahyuM nAgilAne maLavA. tyAre nAgilA potAnI oLakha ApI, temane saMyamamAM sthira kare che. nAgilA paNa cAritradharma svIkAra kare che. bhavadeva muni saMyama jIvanamAM sthira banI zreSTha sAdhu jIvana jIvyA. AyuSya pUrNa thatAM pahelA devalokamAM deva thayA. 7 sAgaradatta bhavadatta munino svargavAsa, devalokamAM deva banI devanuM AyuSya pUrNa karI punaH manuSya bane che. e paNa mahAvideha kSetramAM puMDarikiNI nAmanI nagarImAM. te khaMDano cakravartI rAjA hato vajadatta. tenI rANInuM nAma hatuM yazodharA. yazodharA garbhavatI bane che. tene nadImAM snAna karavAno dohada utpanna thAya che. ane pachI janmela putranuM nAma sAgaradatta rAkhe che. pUrva janmamAM ahiMsA dharmanuM pAlana karyuM. AthI nIrogI zarIra ane apUrva sukha prApta thayuM. samaya jatAM sAgaradatta badhI kalAomAM pAraMgata thAya che. yauvana kALamAM pravezatA ghaNI badhI rAjakanyAo sAthe tenA lagna thAya che. eka vAra patnIo sAthe sAgaradatta mahelanA jharUkhAmAM beTho che ane vAdaLamAM eka viziSTa AkRti joI ane thoDIvAramAM vikharAI gaI. A drazya joI sAgaradatta vicAromAM DUbI gayo. tene samajAyuM ke A saMsAranA sukha paNa kSaNika che. zAzvata che AtmA. mAtA-pitA pAse jaI dIkSAnI anumati mAMge che. A sAMbhaLI tenI patnIo behoza thaI jAya che. amRtasAgara nAmanA munirAja pAse sAgaradatta dIkSA le che. zramaNa banI jAya che. 499 Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmabhAvamAM vicaratA avadhijJAna prApta thAya che. te vItazokA nagarImAM vicaratAvicaratA pahoMce che. 8. zivakumAra bhavadevano AtmA AyuSya pUrNa thatA devalokamAMthI vItazokA nagarImAM padmaratha rAjAnI vanamAlA rANInI kukSimAM avatare che. garbhakAla daramyAna rANIne guphAmAM jai dhyAna karavAnI temaja munione dAna karavAnI bhAvanA pragaTa thAya che. samaya jatAM rANI suMdara putrane janma Ape che. je bhavadevano jIva che ane tenuM nAma zivakumAra rAkhe che. bharapUra sukha sAmagrImAM zivakumArano uchera thayo. ekavAra zivakumAre havelImAMthI munirAjanA darzana karyA. zreSThIe munine bhikSA ApI e ja vakhate AkAzamAMthI havelInA madhyabhAgamAM sonAmohoranI vRSTi thai. zivakumAra A badhuM joi prabhAvita thayo ne muninA darzana karavA udyAnamAM pahoMcyo. teNe munine prazna karyo ke ApanA darzana karI mane kema AnaMda thayo? zuM ApaNo koi pUrva janmano sneha-saMbaMdha che? A munirAja hatA sAgaradatta! avadhijJAnathI teo zivakumAranA pUrva janmane pratyakSa jotA hatA. temaNe pUrva janmanI vAta kahI saMbhaLAvI. e sAMbhaLI bhavadevanA bhavamAM sAdhujIvana jIveluM hatuM e gADha saMskAra nimitta maLatA jAgI gayA! sAthe sAthe nAgilAno paNa vicAra Avyo. nAgilAno jIva kyAM haze? kai gatimAM haze? ema pUchyuM. tyAre sAgaradatta munirAje upayoga mUkI kahyuM ke te vItazokA nagarImAM ja janma pAmI che. ane e tAro paramamitra che. e che dharmeza. tenuM mULa nAma dharma che ane te nAgilAno AtmA che. have tene dharmezane maLavAnI icchA jAgI. 9. vairAgInI vedanA nagara zreSThI kAma samRdhdhano ekano eka putra hato haThadharma. zivakumAra sAthe tenI aMtaraMga maitrI hatI. te rUpavAna,budhdhimAna, priyabhASI hato. baMne mitronI eka bIjAne tyAM rojanI avarajavara hatI. dharmeza gurUdevo pAsethI arhat dharmanuM jJAna meLaveluM hatuM. zivakumAra pAse e jJAna na hatuM. zivakumAre potAnA haiyAnI saghaLI vAta karI. ane dIkSA levAnA bhAva vyakta karyA. zivakumAre ghare pahoMcI mAtA-pitA pAse paNa saMyama levA anumati mAMgI. mAtA-pitA mauna rahyA. mahelamAM glAni, vedanA, saMtApa phelAi gayo. 10. zivakumAranA upavAsa zivakumAre bhUmizayana, maunavrata temaja upavAsa cAlu karyo. e joi tenI patnI, pitA, mAtA sarve stabdha thai gayA. kumAra raMgIna kapaDAM tyAgI, zveta vastra 500 Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAraNa karyA ane dhyAnamAM besI gayA. ema karatA ATha divasa vItI gayA. mahArAjAe dharmezane bolAvI zivakumArane samajAvavAnuM kahe che. zivakumAra bhAva sAdhu banI gayo. teno AtmA bhAva sAdhutAthI raMgAi gayo. 11. kalyANa mitra : dharmeza dharmeze zveta vastra dhAraNa karyA ane mAtA pitAnI anumati lai zivakumAra pAse AvI temane vaMdana karyuM: A joi zivakumAre kahyuM Avo vinaya to saMyamadhArI munivarono karavAmAM Ave che. dharmeze zivakumArane pUchyuM ke tame bhojana kema nathI letA? tyAre zivakumAre kahyuM: mArA nimitte banato AhAra azudhdha kahevAya. huM nirdoSa AhAra ja grahaNa karIza. dharmeze kahyuM ke huM tamArA mATe nirdoSa AhAra lAvIza. tyAre zivakumAre kahyuM ke A zarIrane TakAvavA pUrato huM rasahIna AhAra ja karIza. tyAre dharmeza tenA mATe bhikSA levA jAya che. Avo che kalyANa mitra! 12. svargavAsa bhAvasAdhu banelA zivakumAra chaThThanA tapane pAraNe AyaMbilano tapa karatA rahe che. zivakumAra ane dharmeza vacce haMmezA tattvanI carcA rahe che. kumAra! koipaNa prakAranI rokaToka vinA AradhanA karatA jAya che. A rIte jIvatA bAra varSa pUrNa thAya che. have zivakumAra anazana kare che. mRtyune mahotsava banAvI dIdhuM. mRtyu pAmI pAMcamA devalokamAM janma thayo. tenuM nAma rAkhyuM vidyunnAlI. 13. jaMbUkumAra A deva AyuSya pUrNa thatAM RSabhadatta zeThanI dhAriNI nAme strInA garbhamAM cyave che. dhAriNI svapnamAM siMha jue che. kALa pUrNa thatAM putra ratnanI prApti thAya che. jenuM nAma jaMbUkumAra rAkhavAmAM Ave che. A ja nagaramAM samudrapriya nAme zreSThI hato. tenI patnInuM nAma hatuM padmAvatI ane putrInuM nAma hatuM samudrazrI. bIjo zreSThI hato samudradatta. tenI patnInuM nAma kanakamAlA ane putrI hatI padmazrI. trIjo zreSThI hato sAgaradatta. tenI patnInuM nAma vinayazrI. tenI putrI hatI padmasenA. cotho zreSThI hato kuberadatta. tenI patnI dhanazrI ane putrI hatI kanakasenA. 501 Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo zreSThI hato kanakasena. tenI patnInuM nAma hatuM kanakavatI ane putrInuM nAma hatuM nabhasenA. chaThTho zreSThI hato zramaNadatta. tenI patnI zrISeNA ane putrI kanakazrI. sAtamo zreSThI hato vasusena. tenI patnI vIramatI ane putrI kanakavatI. AThamo zreSThI hato vasupAlita. tenI patnI jayasenA ane putrI jayazrI. samaya vItatA jaMbUkumAra cauvana avasthA prApta kare che. A ATheya zreSThI potAnI dIkarI jaMbUkumAra sAthe paraNAvavA icche che ane RSabhadattanI sAthe vAta kare che tyAre RSabhadatta teonI vAtano svIkAra kare che. 14. jaMbUno vairAgya jaMbUkumAranI umara soLa varSanI hatI tyAre rAjagRhImAM zramaNa bhagavAna mahAvIranA paTTadhara saudharmAsvAmI padhAryA. temano upadeza zravaNa karavAthI jaMbUkumArane vairAgya jAgrata thayo. jaMbUkumAra saMsArathI virakta banI gayA. 15. lagna nakkI thayA jaMbUkumAranA vairAgya jAgRta thayAnI vAta ATheya zreSThIone pahoMcI gai. ATheya zreSThI potAnI kanyAnA lagna jaMbUkumAra sAthe nahi karavAnuM nakkI kare che. tyAre zreSThI kanyAo jaMbUkumAranI sAthe lagna karavAmAM acala rahe che. te badhA ja sukha duHkha bhogavAnI taiyArI batAve che. chevaTe ATheya kanyAone jaMbUkumAra sAthe paraNAvavAnuM nakkI thAya che. prabhu. prabhava maLe che. ane prabhavane pratibodha kare che! jayapura nAmanA nagaramAM viMdhyarAja rAjA hato. tene be putra hatA. prabhava ane prabhava parAkramI hato. paNa teno vyavahAra rUkSa hato....te viMdhyarAjane paNa kaTu vacana saMbhaLAvI deto. prabhu budhdhimAna, vinayI, vivekI ane vyavahAradakSa hato. baMne putro moTA thatAM rAjA prabhuno rAjyAbhiSeka karavAnI ghoSaNA kare che. jethI prabhavane potAnuM apamAna lAge che. te rAjya choDI cAlyo jAya che. ane viMdhya parvatanI guphAomAM jAya che. tyAM tene cogI maLe che. yogI tene uttarasAdhaka tarIke rAkhe che ane vividha sidhdhi prApta kare che. ane prabhavane paNa be vidyA zIkhavADe che. 502 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya jatAM prabhava A vidyAthI corI karavA lAgyo. tenA sAthIdAra paNa banyA. ane khUba dhana bheguM karyuM. dhIme dhIme 500 sAthIdAra thatA teNe eka nAnakaDuM gAma vasAvI lIdhuM. te garIbone dhana Apato ane zrImaMtone lUMTato hato. A bAju jaMbUkumAranA lagna thAya che. ATheya kanyAo zaNagAra sajI jaMbUkumAranA zayanakhaMDamAM praveza kare che. tyAM prabhava cora paNa corI karavA tenA sAthIdAro sAthe Ave che. jaMbUkumAra tyAre kuberadatta ane kuberadattAnI vArtA kahe che. sAMbhaLIne prabhava pratibodha pAme che. samudrazrI, padmazrI, padmasenA, kanakasenA, nabhasenA, kanakazrI, kamalavatI, jayazrI ema ATheya patnIo jaMbUkumAranI vAtathI pratibodha pAme che. Ama AkhI rAtanA vArtAlApathI ATheya rANIono vaiyika sukha pratyeno rAga osarI gayo. teono vairAgya bhAva jAgRta thayo. prabhava paNa dIkSA levA taiyAra thayo. sAthe sAthe tenA sAthIdAro temaja ATheya rANIonA mAtA pitA paNa jaMbUkumAranI sAthe dIkSA levA taiyAra thayA. rAganA baMdhano tUTI gayA ane badhAe sAthe saMyama grahaNa karyuM. samaya vItatA ekavAra prabhavasvAmIe jaMbusvAmIne prazna karyo ke ApaNe kayA RNAnubaMdhathI joDAyA che? tyAre jaMbUsvAmIe AgaLanA traNa bhavono saMbaMdha kahI saMbhaLAvyo. prabhava eTale bIjuM koi nahi paraMtu nAgilAno jIva. kALa vItatA jaMbUsvAmI kevaLajJAna pAme che ane prabhavasvAmIne zAsana soMpI pote ekAMtavAsa svIkArI zukladhyAnamAM masta banI, ATheya karmono nAza karI sidhdha avasthAne prApta kare che. prabhavasvAmI paNa uttarAdhikArI tarIke zaaMbhavasUrine banAvI AyuSya pUrNa thatA svargavAsI thayA. Ama, A kathAmAM priyadarzane potAnI AgavI zailIthI zRMgArarasanuM varNana karyuM che ane aMte zAMtarasamAM pariNamana karyuM che. kharekhara! temanI kathAne raju karavAnI zailI khUba ja rasaprada ane saraLa che. teoe A kathA dvArA tattva paNa sarasa rIte pIrasyuM che. kharekhara! A kathAnuM nAma eka rAta aneka vAta yathArtha che. 503 Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya AcArya pravara zrI vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAja - kathA sAhityanA kSetramAM najara karatA zrImad AcArya vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAje 'kathAo ane kathA prasaMgo' pustakamAM upadezAtmaka kathAo rajU karI che. temAM aNumAMthI merU", "merUmAMthI aNa', 'mahAtmA ilAtIputra", "AMdhaLAne ArasI", zrI gautama svAmIjInA AghAtanuM rahasya", "dharmachala', paraNyAM toya rahyA brahmacArI, navakAra ane bhIlaDI", "dhanA sArthavAha ane zrI nayasAra", "hAranI corI tathA zAsana maLyuM", "kumArapALano viveka", "arihaMta paraNe kyAre", "AMkhano saMyama karmano vAda ane dayA", "zAha ane bAdazAha", "musAbhAinA vA ne pANI', 'citrakAranI bhUmi zudhdhi", "rAvaNa ane zrIdharaNendra Adi kathAo A pustakamAM alaMkRta karela che. - Ama AcArya rAmacaMdrasUrIzvarajIe kathA dvArA bharapUra tattvane pIrasyuM che. pU.AcAryazrI manoharakIrtisAgarasUrIzvarajI mahArAja:-* pUjyazrIno janma bAraDolI zaheramAM thayo. pitAnuM nAma nagInadAsa ane mAtAnuM nAma kamaLAbahena hatuM. teonA ghare saM.1984nA bhAdaravA suda 1 ne zubhadine temano janma thayo. prAthamika zikSaNa bAraDolImAM lIdhuM. paraMtu bAlyakALathI ja dharma ane tapa pratye ane pragati ApoApa vadhatI rahI. pariNAme ra1 varSanI umare saM. 2005 kArtika vada 10ne divase muMbaimAM dIkSA aMgIkAra karI. dIkSA laIne svAdhyAya magna banI gayA. thoDA ja samayamAM jaina darzananuM samagra jJAna prApta karI lIdhuM. saMskRta ane prAkRta bhASAno uMDo abhyAsa karyo. pahelethI ja lekhana pratye apUrva rUci hatI. vidvad bhogya zAstra graMthone bALa yogya bhASAmAM utAravAmAM teozrI vizeSa kuzaLa banyA. zAMta svabhAva ane satata purUSArthanI bhAvanAne lIdhe avirata lekhana ane vAMcana kArya cAlyA kare che. pariNAme kuzaLa pravacanakAra paNa banI zakyA che. saM.ra0ra6nA mahA vada pAMcame jUnA DIsA zaheramAM gaNipacAsapada pAmyA ane anekavidha zAsana prabhAvanA karatA karatA, saM.ra031nA mahA suda pAMcame amadAvAda sAbaramatImAM AcArya padathI alaMkRta karyA. bAraDolI saMghanI vinaMtIne dhyAnamAM rAkhI 36 varSe prathamavAra janmabhUmi bAraDolImAM cArtumAsa mATe padhAratAM AkhA gAmamAM AnaMda chavAI gayo. pUjyazrInuM saMpUrNa jIvana gujJAmaya che. gurUnizrAmAM ja pravajyAnA paMthe AgekUca karI rahyA che. potAne kaThina prazno hala karavAnI sUjha-samajaNa hovA chatAM, gurU mahArAjane pUchIne ja koI paNa praznano uttara Apavo evo teozrIno noMdhapAtra vinaya viveka che. pote 504 Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArA evA abhyAsI hovA chatAM pUjyapAda gurUdevazrI pAse to bALakanI jema ja varte che. pU.gurUdevanI anukULa ke pratikULa AjJAmAM ja potAnuM jIvana samabhAve vyatIta kare che. pU.gurUdevanI AjJA e ja mAruM jIvana ema kahetAM teozrI kaLiyugamAM gurvAjJAnuM ajoDa udAharaNa che. Aje 41-41 varSanA sudIrgha dIkSA paryAyamAM koIpaNa paLe teozrI gurUdevanI AjJAmAMthI calita thayA nathI. te gauravarUpa ghaTanA che. pUjyazrInA ziSya-praziSya parivAramAM pa.pU.panyAsapravara zrI sudarzanakIrtisAgarajI gaNivarya tathA temanA ziSya munizrI anaMtakIrtisAgarajI mahArAja, pa.pU. munivaryazrI zAMtisAgarajI mahArAja, pa.pU. munivaryazrI udayakIrtisAgarajI mahArAja tathA temanA ziSyo vizvodayakIrtisAgarajI, munizrI vidyodayakIrtisAgarajI ane bAlamunizrI puNyodayakIrtisAgarajI zobhI rahyA che. pUjya AcAryazrI manoharakIrtisAgarajI mahArAje racela kathAkRtio nIce pramANe che. (1) graMtha khUle graMthI tUTe jemAM padmaprabhunuM caritra che. (2) lAge lagana bujhe agana zrI supArzvanAthanuM caritra che. (3) AMkha narama sapanA garama zrI caMdraprabhu svAmInuM caritra che. (4) aMtaranI ujAsa zrI suvidhinAtha bhagavAnanuM caritra (5) paramAtmAnAM puSpo zrI zItalanAtha bhagavAnanuM caritra (6) biMdu eka siMdhu aneka zrI zreyAMsanAtha bhagavAnanuM caritra (7) taNakho jhare manakho phare zrI vAsupUjya bhagavAnanuM caritra (8) kare jatana mIla ratana zrI vimalanAtha bhagavAnanuM caritra (9) tUTe tAra khUle dvAra zrI anaMtanAtha bhagavAnanuM caritra (10) sukA tana bhInA mana zrI dharmanAtha bhagavAnanuM caritra (11) draSTi khUle mukti mIle zrI kuMthunAtha bhagavAnanuM caritra zrI aranAtha bhagavAnanuM caritra (12) bhInA aMtara sUkha samandara zrI mallinAtha bhagavAnanuM caritra (13) udadhi ullase ura zrI munisuvrata bhagavAnanuM caritra (14) saMskRtinA survaNa zikhare jemAM zrI rAmAyaNa che. (15) bhAva bhare bhava tare zrI naminAtha bhagavAnanuM caritra (16) bhInAza bhaI ujAza bhAga-1 zrI nemanAtha bhagavAnanuM caritra (17) bhInAza bhaI ujAza bhAga-ra zrI neminAtha bhagavAnanuM caritra (18) jyoti jale jiMdagI phale zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM caritra (19) uchaLe urmi aMtaramAM bhAga-2 zrI mahAvIra svAmInuM caritra (20) AMkha jhaMkhe pAMkha zrI jaMbUsvAmInuM caritra 505 Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra1) dhanya banI dharA zrI RSabhadeva bhagavAnanuM caritra (rara) pala pala palaTe pAMkha jemAM ratnasAra caritra che. (23) jAge Atama rAma jIvane maLe mukAma jemAM bhImasena caritra (24) Abha uMcero AbhA pati jemAM caMdarAjAnuM jIvana caritra (25) ura vade pura jemAM caMdrakevalI caritra che. prabhAva prajJAno svabhAva saMpattino'-A graMthamAM AcArya manoharakIrtisAgarasUrijI e lakSmI ane sarasvatInI kathA AlekhI che. lakSmI ane sarasvatI beya ekamekanuM caDhiyAtApaNuM puravAra karavA mathe che paNa aMte baMne potapotAnI maryAdAo svIkArI le che ne ekamekanI upayogitAnI kabUlAta kare che. moTuM koI nathI, moTI che samyaka upayogitA. enA sadaupayogamAM ja moTAI che. durapayoga dArUNa pariNAma sarje che. supariNAmanuM nimita bane che." Ama, A graMthamAM lakSmI ane sarasvatInI suMdara kathA nirUpAI che. jemAM ogaNatrIza kathA ApI che jemAM baMnenA saMvAdo che. AcAryazrIe suMdara rIte kathAne AlekhI baMneno samanvaya karyo che. A kathA vi.saM. ra059mAM lakhI. taraMgavatI graMthamAM pU. AcArya manoharakIrtisAgarasUrie ra5 bhAgamAM kathAne vaheMcI che. temaNe lakhyuM che ke, azAnta, becena, vyagra ane citkAra karatu mana zAMta bane, prazAnta bane, AtmAraMgI bane enAmAM muktino anurAga pragaTe e mATe che taraMgavatInI alaukki kathA.10 AcAryazrIe A kathAne jIvaMta banAvI dIdhI che. emaNe kathAne suMdara rIte rajU karI che. taraMgavatI khuda A kathAne kahI rahI che. A eka adbhuta kathA che. AdhyAtmika uDANo ane uDDayanothI bharelI che. Ama, A kathA vAMcatA ke sAMbhaLatA AnaMda svarUpa banI javAya. AcArya zrI pradyumnasUri ma.sA.nI jIvana jhalaka - vi.sa.ra003mAM Aso vada-1ra, jaMbusara pAse aNakhI gAmamAM temano janma thayo hato. temanuM saMsArI nAma pravINa hatuM. temanA mAtA prabhAvatIbena (sAdhvI padmalatAzrIjI) ane pitA hIrAbhAI (muni zrI hIravijayajI) hatA. teo nAnA hatA tyAre ekavAra kadhoNI TUMkI caDhI ane TUMkI bAMhyanA khamIsanA lebAsamAM pADApoLamAM pUjya bA ma.sA.(padmalatAzrIjI)nI kaThora kRpAdraSTimAM AvyA. sAva rakhaDuM dhULathI kharaDAyelA paga aMgUThAthI laI sukAyelA parasevAnA 506 Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogharALA mukha upara thaine vIMkhAyelA vALa sudhI emanI draSTi pharI vaLI. temane bA.ma.sA.e kahyuM, have mArI pAse A kapaDAmAM Avato niha. e vakhate pravINanI umara 12 varSanI hatI. sAtamAnI parIkSA ApelI. (sAla vi.sa.2016) amadAvAda zahera ne vaizAkha mahino hato. e ja varSanA jeTha mahinAmAM surata mukAme pUjya upAdhyAya zrI merUvijayajI mahArAja, pUjya paMnyAsa zrI devavijayajI mahArAja ane pU.muni mahArAja zrI hemacandravijayajI ma.sA.nA sAnidhyamAM nemubhAinI vADInA upAzraye zrI anaMtanAtha bhagavAnanI chatrachAyAmAM teonuM rahevAnuM thayuM. tyAM rahevAthI pelI rakhaDuM bALakanI sikalamAM badalAva AvavA lAgyo. zrI bhaktAmara stotranI cAra-cAra gAthAo roja karatA. be sAmAyika pratikramaNa Adi karavA lAgyA. Ama, pragati thatAM paryuSaNa AvatA 64 pahorI pauSadha karyA. comAsu pUrNa thatAM mAgasara suda pAMcama, vi.saM.2017nA roja AcArya merUprabhasUrIzvarajInA hAthe temanI dIkSA thai. temanA gurU AcArya zrI vijaya hemacandrasUrIzvarajI che. bA.ma.sA.no patra Avyo utsAhathI siMhanI peThe dIkSA le che, tevI ja rIte pALe che. dIkSA bAda saMskRta vyAkaraNa, hitopadeza, raghuvaMza, tarkasaMgraha, muktAvali Adi maithila paMDita baMsIdhara jhA pAse zIkhyA. prakaraNa, bhASya, karmagraMtha, uttarAdhyanasUtra Adi viSayo temanA gurUmahArAja pAse zIkhyA. A uparAMta temane sAhitya kSetramAM sArUM kheDANa karyuM. teozrI jJAnabhaMDAranI paNa kALajI letA. temanI AcArya padavI vi.saM.2052, mAgasara suda-6nA divase thai hatI." AcArya pradyumnasUrino alpAkSarI paricaya ApatA sunaMdAbena vahorA kahe che ke, "teo zrI zAstrajJa, cAritrazIla che. teo zrI jaina darzananA aitihAsika, arvAcIna prAcIna prasaMgo ane pAtronA saMzodhaka che. zAstronA koi adazya khUNAmAMthI ajabagajabanAM rahasya zodhIne pharatI pAThazALAmAM mUke tyAre ghaNIvAra bhaNeluM pragaTa thatuM lAge. teozrInA pravacanamAM paNa A zailI rahI che. koi kavionA gIta dvArA ke kudaratanA saMketathI pAThazALAmAM te vAcA Ape che tyAre AnaMda thAya che. pAThazALA te mukhapatra che.''' pAThazALA graMtha-1 nA anusaMdhAnamAM ArcAya zrI hemacaMdrasUri kahe che ke, "AcArya zrI pradyumnasUri emanI saMyama sAdhanAmAM kALajIpUrvaka pravRta rahevA sAthe, prAcIna ane arvAcIna sAhitya, kAvya, zilpa, sthApatya, vanaspati, auSadha ArogyazAstra jevA vividha viSayo paratve abhyAsapUrNa rasa rUci dharAve che. emanI 507 Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vANImAM saMskRta-prAkRta sAhityanI suvAsa phore che." "gAmaDAmAM vihAra karatA koI evA mANaso maLI jAya to jANe goLano gADavo maLI gayo hoya evuM thAya. emanI A svAbhAvika zailI pAThazALAnA aMkeaMke jhilAI che. 13 * zrI zatruMjaya girirAja para dAdAnI chaDI pokaratA karasana copadhare pAlitANAnA DAkora sAme batAvelI khumArIne vAMcI koNa evo haze ke jenAmAM khumArI nA pragaTe? * sAdhvI zrI lakSmaNAzrIjI ane munirAja zrI yazohIravijayajInI vAto vAMcatA emanI udAra manovRttinA darzana thAya che. * vAmajathI zerIsA sudhInA vihAranuM varNana evuM to rasALa zailIthI lakhAyuM che ke e vAMcatA ApaNe ja e raste pasAra thatA hoie evo pratyakSa anubhava thAya. * dAdAnA abhiSekanuM varNana to AkhAye pustakamAM ziramora samuM ja che. e vAMcanAra game tevo nAstika hoya te Astika thayA vinA na ja rahe. keTakeTalI avanavI agAu kyAreya na jANelI ke vAMcelI ke na sAMbhaLelI vAto ahIM vAMcavA maLe che. A pustakane sAdyAnta vAMcanAranuM jIvana parivartana thayA vinA raheze ja nahi. vAMcanArane vAMcyA pachI potAnA jIvanamAM camatkAra jevuM lAgaze. pAThazALA graMtha-1 vize upAdhyAyazrI bhuvanacaMdramuni kahe che ke, "pradyumnasUrijInI lekhaNa rasa jharatI che. bhAvanI bhInAza eka-eka lakhANamAMthI nItare che. lekhaka rasasidhdha gadyakAra che. temanA lekhanane sAttvika ke tAtvika kahevA karatAM, hArdika kahIe te vadhAre baMdha besatuM thAya. hArdika artha be rIte levAno: hadayathI lakhAyeluM ane hRdaya sudhI pahoMcatuM. caMdanabALA, jhAMjhaNazA ke rajanI devaDI jevAM pAtro, ApaNe hAtha pasArIne aDI laIe evA jIvaMta lAge che. abhiSeka varNano, vihAra varNano evAM citrAtmaka lakhAyA che ke e kalpanAmAM pAMceya indriye sAmela thaI jAya." jANItI caritra kathAone teozrInI kalama, koI judA ja parivezamAM mUkIne bhale mAMjI Ape che. jene vAMcatA vAcaka, dravIbhUta thAya che, hase che, raDe che ane kyAreka ukaLe paNa che. kathAo ane prasaMgo, punarAvartana pAmIne temanI dhAra gumAvI besatA hoya che. evA prasaMgonI jhINI jhINI ochI jANItI vigato prastuta karIne prasaMgane uThAva ApavAnI pradyumnasUrijI hathoTI dhyAnapAtra che. 508 Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThazALAmAM pradyumnasUrijInI kalame UtarI AveluM ciMtana paNa madha mIThuM ja. arIsAnA ekala dokala TukaDA parathI UchaLIne AMkha para jhilAtA teja kiraNanI jema, temanAM vAkyo kyAreka sUtra banIne cittane camakAvI de che. kyAMka to ciMtananI AtazabAjI paNa racAI che. mauna vizenI vAta karatAM vistarelA vAkya-taNakhA svayaMmAM eka eka Ataza saMgharIne beThA che. eka vicAra ane bIjA vicAra vacce aMtara vadhe to ojasa pragaTe che. lekhakanI A vAta vAcanamAM paNa prayojavI joie. pradyumnasUrijIne kavio priya che. pratyeka aMkamAM ekAda kavitA mUke che ne teno bhAva, gadyamAM goThavI Ape che. e, vivecana nathI karatA, muddAnI vAta para AMgaLI mUkIne vAcakane saceta karavA cAhe che. kavionAM nAma chApavAnuM teo cUkatA nathI. jema ke, nUtana prabhAte prArthanA nIce pramANe ApI che. AzA ne gheryano taMtu tUTuM-tUTuM thai rahyo. eve TANe; navA vhANe, ciMtavuM mAtra ATaluM, jiMdagI jela jevI ke jevI nathI nathI, zALA che e prayoganI, mAnavInA vikAsanI A racanA 25-30 varSa pahelAMnI che. paraMtu mAnavInA aTala UMDANamAMthI, tenA pAtALa kUvAmAMthI phUTelI zabda-saravANI kyAreya jUnI, purANI ke vAsI thatI nathI, te nitya nUtana ja rahe. emAM satya sanAtananI suvAsa hoya che. madhyakAlIna gujarAtI padyo, duhAnI, majA tathA saMskRta subhASitono rasa, Ajano gujarAtI bhASI mANe evo prayAsa teozrI cAMpa rAkhIne kare che. AMsune viSaya banAvIne lakhAyelA 18-20 pAnA A graMthamAM maLaze. zabda vize cAra pAMca lekha paNa A saMpuTamAM che. lekhakanuM citra alaga-alaga saMdarbho sAthe saMkaLAyeluM che te kharekhara noMdhavA jevuM che. vAtamAMthI vArtA para ane vArtA parathI vAta para, vAcakane teozrI kevI najAkatathI laI jAya che eya samajavA jevuM che. pAThazALA graMtha temaja AcArya pradyumnasUri vize bhoLAbhAI paTela lakhe che ke, "AcArya pradyumnasUri mahArAja jaina dharma zAstronA gahana abhyAsI che sAthe teo saMskRta prAta-jUnI gujarAtImAM lakhAyelA sarjanAtmaka jaina sAhityanA paSaka che. temanuM adhyayana dharma viSayaka sAhitya sudhI kadI sImita rahyuM nathI, balake ziSTa ane adyatana gujarAtI sAhityamAM temanI UMDI prIti ane marmagrAhI daSTi paNa rahelA che. 7.2 pAThazALA' eka rIte upaniSada che. jemAM gurUjInI nikaTa besIne jijJAsu, 509 Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSyo pariprazno ane uttarothI bodhita thavAnI prakriyA che. likhita zabdothI te sahaja saMbhava bane che. pAThazALA A dizAnuM prakAzana che. AcArya zrI pradyumnasUrijInI lekhana rIti viziSTa che. kyAreka bhAvako samakSa vArtAlApa kare che, kyAreka bodha Ape che. kyAreka bhASyakAra rUpe Ave che, kyAreka vyAkhyAkAra rUpe-kendrIya viSaya che dharma prabodhanA. pAThazALAno hetu sarvathA sidhdha thayo che. ApaNI samagra jIvana rIti sAthe joDatAM pAThazALAnI upadezanA bhAvakanA jIvanane unnata rIte, chatAM sahaja sAdhya AcaraNamAM mUkavAnI preraNA Ape che. pAThazALAmAM AcArya pradyumnasUrijI mahArAjanA ja lekha che. paNa pratyeka aMkamAM jyAre te AvatA tyAre enA vaividhyane kAraNe bhale aneka kalamonI prasAdI hoya e rIte aMka jIvaMta banI jato. koI paNa sAmAyika patrikAnI jIvaMtatA tenI sAmagrInI manabhara vividhatA ane enAM pRSTho para enA nayana subhaga vinyAsamAM hoya che. pAThazALA e rIte paNa sidhdhivaMta che. - dharma pravaNa lekhanamAM sAhityika saMsiddhi paNa hoya, te to pAThazALAnI ghaNI racanAomAM jovA maLe che. kathAonI prastutimAM to prAyaH A sAhityikatAthI dharmaprabodha sAthe rasabodha paNa sidhdha thAya che. dAdAnA abhiSekaH eka smaraNa yAtrAH lekhakanI ja TAMkelI paMkti prayojI kahIe ke A lekha to sAvadhAna thaI sAMbhaLo! rAkhI mana thirakAma? evI rIte vihAranI soDamathI bharapura eka patra che jA bAremAsa vasaMta; sAdhu jIvana jIvavuM ane temAMya jaina dharmanA sAdhu mahArAjanuM jIvana jIvavuM khAMDAnA khela che. paNa A lekho vAMcatA vAcakane thAya ke "vihAro mATe kaMI nahi to pelI araNInI suvAsa levA mATe "thoDA samaya" sAdhu thaI zakAya jo! paNa AvI IcchA thavAnuM kAraNa to AcAryazrInI khullI prasannatA sabhara rUparasanI sRSTineya mANavAnI draSTi che. je "pIluDI kerA tarU taLe-meghADaMbara gAje', jevo mUlyavAna laghu lekha sahaje racI de che ane eTale emanI sAthe kahevAnI IcchA thAya ke "vihAra e to jaMgama pAThazALA pAThazALAmAM aneka kAvyo-muktakonA AsvAda che. koI ArUDha prophesaronI paribhASAmAM gUMcavAyelA nahi paNa sAmAnya vAMcakane pahoMce e rIte vizada vivaraNa sAthe vicAronuM te pAtheya baMdhAve che. kahe che paNa kharA ke kavio ApaNane jivADe che. kAvyamarmA AcAryazrI koI muktakonI prazaMsA karatA kahI bese che. hRdayanI zAhIthI 510 Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhAyelAM che 'A che aNagAra amArA sAthe khuzInI khoja'no AsvAda che. kAvyazAstra vinodita jevA saMkSipta lekhamAM vinoda kAvyano paricaya karAvI hasAvI le che. pAThazALA'nA pRSTho vaccethI pasAra thanAra dharma, adhyAtma, nIti, jIvanarIti, prakRti prIti ane manuSya prItinA pATha sahajamAM bhaNaze ane enA bhaNatara sAthe jIvanamAM enA gaNatarano saMyoga racI zakaze to manuSya avatAramAM sAphalya prAptinI dizA ene maLI raheze. A kRtimAM 15 vibhAga che. temAM sauthI pahelo vibhAga ciMtana che. jemAM 'haiyAno hoMkAra" 'doSo mATI pagA che. guNo hAthI pagA che" "zobhe che dAnathI nara" Adi ghaNA viSayo che. bIjo vibhAga "prArthanAno che. temAM zubha ane lAbha pAmavAno mArga parivAranuM pAvara hAusaH navakAra jApa, navakAra aSTaka, paMcasUtra, nUtanaprabhAte prArthanA Adi viSayo che. trIjo vibhAga che abhiSeka: jemAM AnaMdanI ghaDI AI sakhIrI! Aja.... abhiSekanI prasAdIH Adi varNavyA che. cotho vibhAga che dhanyate munivarA re! jemAM lablinidhAna gautasvAmI, anAsakta yogI zAlibhadra, sakala munivara kAusagga dhyAne, A che aNagAra amArA Adi alaMkRta karyA che. pAMcamo vibhAga che mIThI vIraDInA jaLabiMduo: jemAM zrAvaka-zrAvikAnAM uttama prasaMgo varNavyA che. jemake, pethaDa prasaMgamALA, raMga chAMTaNAM jhAMjhaNanAM, sAdharmika vAtsalya AbhUzeThanuM, jAjaramAna zrAvikAnI vAta vagerenuM nirUpaNa karyuM che. chaThTho vibhAga che azrumALA- jemAM AsuMnA paNa paDe pratibiMba-evA darpaNanI eka amara kathA, vItarAga prabhue jenI noMdha lIdhI te, harakhanA AMsuthI AMkha bhInI thAya evI kathA Adi AlekhyA che. - sAtamo vibhAga che vihAra-jemAM vikAranI soDamathI bharapUra eka patra, te ramya rAtre --- ramaNIya sthAne--- Adi adbhuta viSayo varNavyA che. AThamo vibhAga che kAvya AsvAda jemAM bodhAtmaka kAvyo jevAM ke mIThA motane mAMgIe, Ubho thA tuM, eka korA rUmAlanI mAMgaNI Adi suMdara rIte alaMkRta karyA che. 511 Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamo vibhAga che mananaH jemAM abhaMga dvAra pAThazALA: mAruM eka svapna, uttamatAne birAjamAna karavA siMhAsana racIe, svayaM samabhAvanA karIe, vAtsalyaH vRdhdhatvanI zreSTha zobhA Adi viSayo che. - dasamo vibhAga che kathA parimala jemA AMtara gAMTha chUTavAnI veLA, sukhanI cAvI ApaNA hAthamAM, he mAnava! tuM bana haMsa vagere bodhAtmaka kathAo AlekhI che. agyiAramo vibhAga hitanI vAto che jemAM hita mATenI vAto karI che. bAramo vibhAga che vahIvaTa-jemAM dIpatA vahIvaTanI gurucAvI, bhUkaMpa pachI, vahIvaTadAra banatA pahelA-AdinuM upadezAtmaka varNana che. teramA vibhAgamAM jijJAsAnuM varNana che. caudamo vibhAga che zabda jemAM zabdo to pANIdAra motI che, zabda eka saMjIvanI, zabda zabdamAM phera vagerenuM nirUpaNa karyuM che. paMdaramo vibhAga samApana che. jemAM lekhake aMtaraga sukhano mArga kSamApanA batAvI suMdara Alekhana karyuM che. Ama pAThazALAmAM jema alaga alaga vibhAgo hoya dhoraNa hoya tema lekhake ahIM alaga alaga viSayo dvArA suMdara, bodhAtmaka, hRdayadrAvaka varNana karyuM che. A pustakanuM nAma pAThazALA yathArtha che. vartamAna AcArya pradyumnasUri racita pAThazALA graMtha-ra viSe kumArapALa desAI kahe che "tyAga samRdhdha, jJAna samRdhdha ane anubhava samRdhdha evA AcArya zrI pradyumnasUri mahArAjanuM vyAkhyAna pratyakSa darzana ke emanuM lekhana sadaiva prasannatAno paramAnaMda arpatuM rahyuM che. pAThazALA graMthamAM teo dharma kathAonA marmane je rIte ughADI Ape che, e ja rIte mAnavanA aMtara mananA saMcAlanone pArakhIne ene paNa Alekhe che. AthI meghakumAra, rAjA bhavadeva ane zrAvaka rAjA zrIpALanI kathAnI sAtho sAtha vicAra, vRtti ane pUrvagrahonA parigrahanI guNapakSapAtI draSTinI, pratipakSI vicAraNAnI ane manovijayanI vAta teo kare che. Agama paMcAMgInI sAthe dharmakriyA ke darzana viSayaka keTalAka praznonI vyApaka ane vizada vicAraNA kare che. paryuSaNanA divasomAM 17 pratikramaNa karavAnI vAta ke zrI zatruMjaya tIrthanI yAtrAmAM pAMca caityavaMdanomAM eka zAMtinAtha bhagavAnanuM caityavaMdana zA mATe, eno uttara Ape che. A uttaro emanI vyApaka ane mULagAmI ciMtanadraSTinA dyotaka che. 13.3 512 Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI bharata ke cittoDanA mahArANAnI kathAnI sAthosAtha AcArya zrI dhuraMdharasUrijI mahArAja sAhebanI jIvana padhdhati ane temanI avicalita manodazAnA draSTAMto teo Ape che. Ama ahIM motInI khetI che. jJAnasAgara, jIvanasAgara ke anubhavasAgaramAMthI meLavelA tejasvI motI emaNe ahIM veryA che. jIvananA bAgamAMthI tAjA, praphullita ane suvAsita puSponI sugaMdha ApatAM keTalAMka suMdara vAkyo to manamAM ramyA kare tevAM che. jema ke, kAjIpaNuM choDIeH sAkSIpaNuM zIkhIe. "dehanI durbheda divAlane aDIne ja indriyono killo che. phariyAdaH uttamattAnI uNapamAMthI janme che.'' "pratipakSI vicAraNA te vADa che.'' pUjya AcAryazrInI pAse maujeluM gadya che. e pratyeka zabda prayoga khUba cIvaTathI kare che e eka vAta che paraMtu emaNe e mATe je teja ghaDyA zabdo prayojyA che te bAbata emane gujarAtI bhASA gadyakAra tarIke sthApe che. 'pAThazALA'nI lekhasRSTi e koi pharamAyazI sarjana nathI. A to svAntaH sukhAya thayeluM sarjana che ane tethI ja zabde zabdamAM bhAvanI sAcukalAi ane nirADaMbarI prastuti jevA maLe che. A graMthamAM kyAreka jijJAsA rUpe, kyAreka patrarUpe, kyAreka kathArUpe to kyAreka ciMtanarUpe emanuM hRdayagata pragaTa thAya che. kyAreka teo bodha ApatA lAge, kyAreka vArtAlApa karatA jaNAya che. AvA judAM-judAM sAhitya svarUpo yojIne emano hetu to bhAvakanI cetanAne sparzIne jagADavAno che. A evI pAThazALA che ke jyAM vAcakanuM jIvana ghaDatara thAya che. koi kathAno marma ke jIvanano mahimA pragaTa thAya che. jaina kathAomAM rahelA mArmika rahasyane pragaTa karavAnI sAthosAtha kyAreka kavikalpanAno suMdara vihAra paNa jovA maLe che. kauzAMbI nagarImAM AvelA bhagavAna mahAvIra svAmIne sUpaDAnA khUNAmAM paDelA aDada bAkaLA vahorAvanArI caMdanabALAnI vAta karIne teo kahe che sUpaDuM kevuM sahabhAgI che ke A ghaTanAnA prathama prekSaka thavAno yaza maLyo ane e sUpaDAne ja A ghaTanAnI vAta pUche che. AvI ja rIte bhagavAna RSabhadevane pAraNA karAvanAra ikSrasanA ghaDAnI kalpanA AhlAdaka lAge che. kalpanAnA gaganamAM vihAra karatA teo vAstavanI dharatI para sarjatA hRdayasparzI prasaMgo paNa Alekhe che. khemo dedarANI, ratibhAi kAmadAra, jIvadayA premI jesiMgabhAi jevI vyaktionA prasaMgo maulika jIvana sujha ApI 513 Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya che. uttarAdhyayana sUtranA 'sadhdhA parama dullahA' sUtra dvArA parama durlabha zradhdhAnI prAptinI vAta kare che. to pratipakSanI vicAraNAnA anekAMta vicAraNAno paDagho saMbhaLAya che. A evI pAThazALA che ke jemAM vAcaka ghUMTaDe ghUMTaDe AMtaraprasannatA pAme che. A UrdhvajIvananI vicArazALA che ane adhyAtma jIvananI pAThazALA che. vartamAna AcArya pradyumnasUri racita pAThazALA graMtha-2 viSe pUjya AcArya zrI devasUrIzvarajInA ziSya vijayahemacaMdrasUri kahe che ke, pAThazALAe potAnI vaividhya sabhara ane anokhuM sthAna prApta karyuM che e nirvivAda che. AcArya zrI vijaya pradyumnasUrijInI maryAvagAhinI sUkSma pratibhAnA kAraNe pAThazALAmAM AvatA lekhomAMthI badhAne navI preraNA, navI cetanA ane navI daSTi avazya prApta thAya che. pAThazALAno aMka hAthamAM AvyA pachI te vAMcyA sivAya hAthamAMthI mUkavAnuM mana thatuM nathI. temAM AvatA alaga-alaga vibhAgo jevA ke: paheluM pAnuM, subhASita, jijJAsA, patra tathA kathA prasaMgo sau koine mATe AkarSaNa rUpa bane tevAM che. AtmArthI jIvone A graMthamAMthI ghaNI ghaNI preraNA maLe tema che. ApaNe tyAM evuM kahevAmAM Ave che ke AtmA nimittavAsI che. meghakumAra jevA keTalAya AtmAo nimittanA yoge patananI khINamAMthI UgarI sAdhanAnA sarvocya zikhare ArUDha thai gayA che. meghakumAranI A vAta paNa suMdara vizleSaNa pUrvaka ahIM raju karavAmAM AvI che. junI vAtonI sAthe sAthe preraNAdAyI navI navI vAto paNa sva/para samudAyanA bhedane vacamAM lAvyA sivAya A pAnAMo para raju karavAmAM AvI che. jemake, AcArya zrI vijayajitendrasUrijInI vAta. khANamAMthI kADhavAmAM Avela hIrAne jema sApha karI, pahela pADI, polIza karI mUlyavAna banAvI ene bajAramAM mUkavAmAM Ave che. tevI ja rIte ApaNA A vicakSaNa AcAryazrI paNa sAhityanA agAdha sAgaramAM DubakI mArI emAMthI aneka ratna jevI vAtone zodhIne bahAra kADhI ene sArI rIte maThArIne sAmAnyajana mATe saraLa banAvI atyaMta muzkela gaNAya tevuM kArya karI rahyA che. gahana cintana, UMDuM avagAhana ane suspaSTa tathA saraLa lekhana zailInA subhaga saMyoga vinA AvuM 514 Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13.4 asarakAraka lakhANa niSpanna thavuM te zakaya nathI. pAThazALA graMtha-2mAM pahelo vibhAga ciMtanano che. jema ke vicAra divAla che. tenI pele pAra sUrya che. jemAM kavi rAjeza vyAsanI kavitAnI paMkti lIdhI che ke "AbhamAM ke dariyAmAM, kyAMya paNa keDI nathI artha eno e nathI ke, koie saphara kheDI nathI.'' A uparAMta prazaMsA-niMdA sarakhAmaNI, ye dina bhI bIta jAyegA, dharmanuM phaLa: vRtti vijaya AdinuM ciMtana adbhuta rIte AlekhyuM che. vibhAga-ra prabhu prArthanAmAM Agama paMcAgIne praNAma karyA che. jemAM Agamo vize saMzodhana karanAra, vRttikAra AdinA ullekha karI paramAtmAnI vANI dvArA jJAnadazAne prApta karavAnuM samajAvyuM che. trIjA vibhAga mananamAM deve banAveluM derAsara: zrI zAMtinAthanuM derU jemAM pAlitANAmAM girirAja upara siMhadeva dvArA sarjela zAMtinAtha bhagavAnanA caityanI vAta nirUpI che. A uparAMta deve banAveluM derAsaraH pATaNa vAva, vANI vyaktinuM mApa che Adi suMdara rIte AlekhyA che. cotho vibhAga sAdhu che. jemAM cetana! aba mohe dirasaNa dIje, meghane vaMdanA ho, munivara premavijayajI mahArAjanI TIpa, zrI nItivijayajI dAdA ane ziSya zrI maNivijayajI mahArAja AdinA adbhuta varNana karyA che. eka alaga zailIthI temaNe rajuAta karI che. 'meghane vaMdanA hojo'mAM meghakumAranI kathA pUrNa thatA aMtamAM suMdara paMktio mUkI che. je nIce pramANe che. pravajyAnA prathama divase deha vosirAvyo. pravajyAnA prathama divase hArane hAra dIdhI. pravajyAnA prathama divase jItane jItI lIdhI. pravajyAnA prathama divase janmane dhanya kIdho! eka strInA veNe tAMbu bane che sonuM, emAM bhavadatta munine saMyamamAM vALatI nAgIlAnI kathA ahIM varNavI che. lekhakanI zailI kharekhara prabudhdha temaja adbhuta che. e ja prAcIna kathAne potAnI zailIthI varNavI kathAne rasaprada banAvI dIdhI che. pAMcamA vibhAgamAM zrAvakonI vAta raju karI che. jemAM rAjA zrIpALanAM nyArAM jIvananAM rahasyo, mAlavapati putrI mayaNA ati guNavaMta Adino samAveza thAya che. 515 Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThTho vibhAga saMvAdano che temAM vIraprabhunA janmanI khuzAlI, vinaya vaDo saMsAramAM, ikSarasanuM pAna karyuM che, tapaciMtavaNI kAusagga Adi viSayo raju karyA che. vAMcanArane guMcavADAmAMthI bahAra kADhavAno sarasa prayoga temaNe karyo che. A vAMcatA evuM lAge ke AcArya bhagavaMta pratyakSa te viSaya samajAvI rahyA che sAtamo vibhAga che kAvya. jemAM mayaNAsuMdarI, para kavi priyadarzananuM, zrI yazovijayajInuM, dharmanAtha jina stavana, haMsane mAnasarovaranA koDa, kAvyAtmaka Atma paricaya, saMvedana bhInA thaie Adi alaMkRta karyA che. AThamA vibhAgamAM kathA raju karI che. jemAM darzana karavA na gayA to paNa zreSTha gaNAyA temAM sulasA zrAvikAnI kathA suMdara rIte TUMkamAM raju karI che. A uparAMta zeraDIno sAMTho, ghaDo, sUpaDuM, sAMbeluM, AMbAnA vana jevA thajo vagere kathAo adbhuta rIte raju karI che. navamA vibhAgamAM subhASita ApyA che je dareka vibhAgamAM kyAM kyAM mUkyA che te darzAvyuM che. kharekhara, pAThazALA graMtha e arvAcIna sAhityanI ajoDa kRti che. pa.pU.AcArya pradyumnasUri viracita kathA kRti : (1) dhanyakumAra caritra I.sa. 2008 saM.ra064 (2) pethaDakumAra caritra (3) satva samRdhdha sthUlabhadra saM.ra066 dhanyakumAra caritranuM saMpAdana karatA pa.pU.AcArya pradyumnasUri kahe che ke, chellA keTalAya samayathI mIDIyA mAdhyamanA kAraNe gaNo ke amerikAnA vAyarasanA kAraNe gaNo, badhA ja kSetre AmUla mUla parivartana AvyuM che. tevA vAvAjhoDAmAM vartamAna kALamAM dharmatatvane vaLagI rahevAnuM che. sattva sAthe anusaMdhAna sAdhI rAkhavAnuM che. te mATe mane tUrta sUjhe che te e ke uttama purUSonA uttama caritro vAMcavAmAM Ave, vAgoLavAmAM Ave to potAnI jAtane badalavA mATe rolamoDala maLI rahe. vaLI e Adarza caritra mApasara, rasALa ane prasagothI asarakAraka hovuM joIe. tevAM traNa cAritro pratyeka zrAvakanA ghare hovA joIe. (1) pethaDakumAra caritra (2) dhanyakumAra caritra (3) zrIpALa caritra. kALanA prabhAve alpa puNyavALA jIvo ja ahIM avatare che tevI sthitimAM paNa samabhAvathI navAM cIkaNAM karma na baMdhAya te rIte kema jIvavuM tenuM pathadarzana A 516 Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 caritromAMthI thAya che. A caritra dhanyakumAranA bAlyakALa, bhAgyaparIkSA, puNyano prabhAva, adbhuta niHspRhatA, puNyazALInA pagale, dhanyakumAranuM buddhicAturya, dhanyakumArano pUrvabhava, patnIonAM vyaMgavacana ane dhanyakumAranuM sattva, dhannAzAlIbhadrano pravajyA svIkAra, pUrvabhavanI mAtAe lAbha lIdho, baMne mahAtmAonI devalokamAM utpatti Adi vibhAgomAM vibhAjita karI suMdara rIte varNavyuM che. pa.pU AcAryazrI hemacaMdrasUri pethaDakumAra caritra vize kahe che ke zrI ratnamaMDana gaNi mahArAje racelA A graMthanuM nAma ja evuM che ke, e sAMbhaLatA ApaNane samajatAM saheja paNa vAra nathI lAgatI ke, sAgararUpa A citramAM keTakeTalIe sukRta saritAonI apUrva saMgama thayo haze. ghaNuM ja udAtta ane AdarzarUpa che A caritra, emAM varNavAyelA eka eka prasaMgo evA coTadAra che ke, e vAcaMtA-sAMbhaLatAM zrI dedAzA,pethaDazA ane jhAMjhaNazA-e dharmAtmA tripuTImAM rahelA udAra, zAsana bhakti dharmaniSThA ane apUrva samaya sUcakatA vagere mahAna guNonI jhAMkhI thAya che. '- 15 A graMthamAM ratnatrayI samA pitA, putra ane pautra e traNa nararatnonA jIvana prasaMgonuM varNana ApavAmAM AveluM hovA chatAM mukhyapaNe pethaDazAnuM jIvanacaritra varNavavAmAM AvyuM che. eTale A sukRta sAgarane pethaDakumAra caritranA nAme paNa oLakhavAmAM Ave che. bhIma zrAvake svIkArela brahmacaryavratanI khuzAlI nimitte pethaDazAne paherAmaNI rUpe mokalela pUjAnI joDane paheravAne badale caMdananA chAMTA nAMkhI tenI pUjA karatA joi temanAM dharmapatnI prathamiNIe jyAre emane ema karavAnuM kAraNa pUchyuM tyAre tenA javAbamAM pote brahmacaryavratano svIkAra nathI karyo e kAraNa ja jaNAvyuM. e vakhate prathamiNIe karelA AhvAnane saheja paNa khacakATa ke vilaMba vagara svIkArI, batrIza varSanI bharayuvAna vaye, umaMgabhera, brahmacarya vratane aMgIkAra karanAra e naravIramAM sAce ja apUrva viSayavirAga, daDhamanobaLa, dharmaniSThA ane bIjAne anukuLa thaine kArya karavAnI vRttinA ApaNane AhlAdakArI darzana thAya che. viSaya vastunI zailI :- A caritrane 8 taraMgomAM vibhAjita karyuM che. jemAM prathama taraMgamAM pethaDazAno janma, bIjA taraMgamAM, jhAMjhaNano janma, AcArca zrIdharmaghoSasUri mahArAjanuM Agamana ane pethaDazAhano vrata svIkAra, trIjA taraMgamAM 517 Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pethaDanI prajopakAritA, samakita modako, bhAgyanI parIkSA, suvarNa-sidhdhi prayoga che. cothA taraMgamAM 84 caityonuM nirmANa ane jirNodhdhAra, pethaDanI nirahaMkAritAnuM varNana che, pAMcamA taraMgamAM pethaDakumArano brahmacaryavratano svIkAra rANI lIlAvatIno jApa, tenA para caDAveluM ALa, rANIno ApaghAta prayatna, rAjAno pAzcAtApa ane rANInuM gRhagamana. chaThThA taraMgamAM rAjyamAM saptavyasana-nivAraNanI udghoSaNA. sAtamA taraMgamAM pethaDa maMtrInI pustakapUjA, devapUjA, pratikramaNa padhdhati, sAdharmika bhaktinuM, AThamA taraMgamAM jhAMjhaNa maMtrInI vIratA ane adbhuta zAsana prabhAvanA, temanI tIrthayAtrA AdinuM varNana che. upadeza HaitihAsika kathAomAM A caritramAM varNavavAmAM Avela dedAzA, pethaDazA ane jhAMjhaNazAnI tripuTIe je dharmasaMghanA kAryo karyA che te adbhuta che. zrI dedAzAha ke pethaDakumAranA jIvananuM utthAna zrI nAgArjunathI, A.zrI dharmaghoSasUrijIthI ja thayuM che te A caritramAM Ave che. vimalazrI-jeo pethaDakumAranAM mAtA hatAM teo roja savAre derAsara prabhunAM darzana karI gurU mukhe paccakhANa lai ghera Ave tyAM sudhImAM savAzera sonAnA sikkA ApatA hatA. tethI e nityadAnathI samRdhdha thayelA ghaNA AtmAo rAtre e sonAmahora ApavA AvatA paNa koinuM kazuM svIkAratAM nahi aucityanA saMskAra kevA prabaLa haze ke mAMDavagaDhamAM praveza karatI vakhate kALo nAga ane kALI cakalI joine paga mAMDatA khacakAyAM to eka rAjasthAnavAsI bhAie kahyuM ke turta praveza karo, rAjA to nahi have maMtrI banazo. AvuM zubha kahenArane kaMi Apavu joie mATe uparaNAnA gajavAmAM khAMkhAkhoLA karIne eka sopArI Ape che. ApavA mATe manuSyano avatAra che evI ghaNI vAto bodhadAyaka A caritramAM che. Ama A vAto vAgoLavAthI ApaNA jIvanamAM te guNa dAkhala thAya che. pa. pU. A. zIlacaMdrasUri zAstra-sAhityamAM nipuNa ane zAsana kAryomAM agrasera pa.pU. AcArya zrI zIlacaMdrasUrinuM jIvana caritra. 16 vartamAna tapAgaccha zrI saMghamAM pUjya AcArya bhagavaMtAdi zramaNa bhagavaMtomAM 518 Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temaja jaina samAjanA viddharyo tathA zreSThIvaryomAM gaurava bharyuM sthAna zobhAvI rahyA che. evA pa.pU AcArya zrI zIlacaMdrasUrijIno janma bhAvanagara zaheramAM ghoghArI parivAramAM thayo hato. bALavayamAM ja dharmanA UMDA saMskArothI ane pUjya sAdhu mahArAjAonA samAgamathI vairAgyanI bhAvanA jAgI-ane temanI e bhAvanA bAreka varSanI vaye dIkSA grahaNa karatA sAkAra banI. pUjya AcArya zrI vijaya sUryodayasUrijI mahArAjanA ziSya banI, muni zrI zIlacaMdravijayajI nAma pAmI, teo dIkSAnA prAraMbhathI saMyamanI utkRSTa sAdhanA ane jJAnopAsanAmAM ekAgra banI gayA. vinaya, viveka, namratA Adi guNo vaDe tathA tejasvI prajJAbaLe temaja pUjya gurUdevonI amodha kRpAthI temaNe jJAnopAsanAmAM uttarottara AgaLa ne AgaLa vadhatA rahI zAstrAdi vividha viSayonuM vizada jJAna prApta karyuM. teozrInI A yogyatAthI pU.gurUdeve temane saM.ra04ramAM kapaDavaMja madhya gaNipada ane saM.ra04ramAM amadAvAda maLe paMnyAsa padavIthI vibhUSita karyA." pU.AcArya zIlacaMdrasUrijI mahArAjanI jJAna prAptino itihAsa, kharekhara adbhuta che. temanA saMyama jIvananuM ghaDatara pUjya gurUdeva zrI vijaya sUryodayasUrIzvarajI mahArAje karyuM. jyAre temanA jJAnasaMpAdananA bhaNatara-gaNatara-caNataramAM pU.A.zrI vijayanaMdanasUrIzvarajI mahArAjano phALo mukhya che. jJAnaprApti mATenI temanI tIvra jhaMkhanA ane satata jAgRtine lIdhe jyAM jyAM jarUra jaNAya tyAM tyAM pahoMcIne je te viSayonuM talasparzI jJAna prApta karI zakyA che. teozrIe prakhara vidvAna paMDita zrI becaradAsabhAI pAse paNa UMDo abhyAsa karyo che. bhinna bhinna vicAradhArA dharAvatA mahArathIo pAsethI temaNe jJAna saMpAdana karyuM. eTaluM ja nahi e saunA hRdayamAM teozrIe viziSTa sthAna paNa prApta karyuM. parama prabhAvI ane samartha zAstravetA pU.A.zrIvijayanaMdana sUrIzvarajI mahArAja temanA vize eka graMthamAM lakhe che ke, zIlacaMdravijayanI nAnI umara chatAM vinayaguNa, kAryakuzaLatA, pratibhA saMpannatA sAthe temanA hRdayano umaLako, ullAsa ne utsAha pUjya zAsanasamrATa zrIvijayanemisUrIzvarajI mahArAjanI jIvanakathA lakhavAnA kArya mATe mane khUba dekhAyo. tethI meM tene A maMgala kArya karavAnuM soMpyuM. temaNe A kArya pUrNa karyuM ane mArI bhAvanA, mArI utkaMThA pUrNa karI, sAkAra karI. A vidhAnathI jANI zakAya ke parama pUjya AcArya zIlacaMdrasUrIzvarajI nAnI umarathI ja javAbadArI bharyA kAryane vahana karavAnI ane saphaLa banAvavAnI zakti ane kSamatA dharAve che. pUjyazrInI A kRti sAhitya-sarjana kSetre prAyaH prathama hovA chatAM vidvaddharyomAM prazaMsanIya banI rahIH pUjyazrInuM sAhitya kSetre saMzodhana, saMpAdana sarjana vipula ane 519 Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ noMdhapAtra rahyuM che. koI paNa viSaya para temanI abhivyakti asarakAraka ane marmasparzI hoya che. e ja rIte pravartamAna prazno samasyAone vicAravAnI, samajavAnI, mUlavavAnI ane sUlajhAvavAnI temanI draSTi vyApaka, vedhaka ane sacoTa hoya che. pUjyazrI lekho lakhavA dvArA jaina samAjane anekavidha rIte, samaye samaye, ujAgara banAvavA mArgadarzanarUpa ane preraNA rUpa banatA rahyA che. pUjyazrInA varada haste zAsana prabhAvanAnAM cirasthAyI ane cirasmaraNIya kAryo paNa thayAM che. AcArya zIlacaMdrasUri racita kathA kRti : (1) dhanadhana zAsana maMDana munivarA vi.sa.2015 (2) samarU pala pala suvrata nAma vi.sa.2055 (3) bALa zrAvaka dharmarUci vi.sa.ra055 bALazrAvaka dharmarUci' kathAnI prastAvanAmAM vijaya zIlacaMdrasUri kahe che ke, zradhdhA ane saMskArano Adarza dharmarUci che. jaina sAdhanA mArganA be pAyA virati ane jIvadayA jene bacapaNathI ja sAMpaDe, tenuM jIvana kevuM pavitra, saMskAra pUta ane dhanya hoya teno Alekha dharmarUcinI kathA dvArA ApaNane sAMpaDe che. jaina bIjAne bacAve, mAre nahi. maraNAMta kasoTI Ave to paNa sAco jaina potAnA vrata thakI vicalita na thAya, potAnI Teka, potAno dharma nA choDe, AvuM ghaNuM badhuM A dharmarUci-bALazrAvaka ApaNane zIkhavI jAya che." viSaya vastu - dhAnyapura nAme nagaramAM mANibhadra nAme eka zeTha hato. dharma ane lakSmI baMnenuM tyAM Agamanache. zeTha nItivAna hato. zeThane dharmarUci nAme eka dIkaro hato. e bAra varSano thayo tyAre susaMskArothI sarvathA surabhita banI gayo. ekavAra dharmarUci sAMjanA samaye mitro sAthe pharavA nIkaLyo. teNe kimatI dAgInA paheryA hatA. te vakhate dUra khetaramAMthI cora corano AvAja Avyo. bukAnI bAMdhelA asavArone laine ghoDAonuM nAnuM jUtha doDyuM AvatuM hatuM. badhA nAsI gayA, bALaka dharmarUci bhAgavA jAya che, tyAM enA ghareNAno caLakATa joI core eNe pakaDI pADyo. tene upADIne laI gayA tyAMthI gulAma bajAramAM vecyo. eka rasoiyAe kharIdyo. tene paMkhIonI hiMsA karavAnuM kAma soMpyuM. paraMtu bALaka dharmarUci aDaga rahyo. rasoiyAe mArapITa karI tene dhamakI ApI. bALaka dharmarUcino AvAja sAMbhaLyo. bALaka dharmarUcine rAjAnI pAse laI gayA. rAjAe prazna karyo ke tuM paMkhInI hatyA kema karato nathI? tyAre dharmarUcie javAba Apyo ke meM koIpaNa jIvanI hatyA na karavAnuM vrata lIdhuM che. rAjAe vrata choDavA ghaNuM samajAvyo paNa dharmarUci makkama rahyo. pachI rAjAe cAbUka maMgAvI, madonmata hAthI maMgAvyo chatAM paNa te Daryo nahi, aDaga, nizcala 520 Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahyo. dharmarUci maraNanI rAha joto navakAranA dhyAnamAM lIna banI ubho rahyo. tyAre rAjAe khuza thaIne tene aMgarakSaka tarIke nImyo. potAnI pAse tene rAkhyo. upasaMhAra :- A kathAmAM bALa zrAvaka dharmarUcinI makkamatA kharekhara! vIrarasathI bharapUra che. bALakanI nIDaratA, dharma pratyenI zradhdhA AjanI peDhIne pazcimanA vAvAjhoDA sAme TakI rahevA mATe upadezAtmaka, bodhAtmaka che. Ajano bALaka kAlano suzrAvaka che. ane AvA vratadhArI zrAvakonI jaina samAjane atyaMta jarUrI che. bALako A kathAmAMthI jarUra bodha pAmaze ane AvA aneka bALa zrAvaka-dharmarUci pedA thaze. kharekhara! AcArya zIlacaMdrasUrie A kathAnuM adbhuta rIte Alekhana karyuM che. ochA ane sacoTa zabdomAM suMdaramaya rIte kathAne varNavI che. samaruM palapala suvrata nAma' A kathA vize AcArya zIlacaMdrasUri kahe che ke, A kathA vikramanA 1ramAM saikAmAM thaI gayelA harSapUra gacchanA A.zrI caMdrasUri mahArAje racelA prAkRta bhASAmaya gAthAomAM nibadhdha zrI munisuvrata svAmI caritra para saMpUrNapaNe AdhArita che. kathA eka prakArano mukta bhAvAnuvAda che. vrajakuMDala ane zrIvarmanA be prakaraNomAM koi aitihAsika navalakathAnA lekhakane rasa paDe tevo bharapUra masAlo bharyo che. e prakaraNo vAMcatA ema lAge ke ApaNe dhUmaketu ke munazInI navalakathA vAMcI rahyA chIe. A kathAmAM zAstrIya padArthonuM nirUpaNa adbhuta DhaMgathI thayuM che. graMthakAra svayaM bRha saMgrahaNI, kSetra samAsa jevA bhUgoLa-khagoLa viSayaka zAstragraMthonA praNetA hovAthI temanI te viSayanI sajjatA A graMthamAM rUDI rIte vyakta thatI anubhavI zakAya che." A kathA 311 pAnAmAM samAyelI che. temAM sauprathama zivaketunuM tyArabAda kuberadatta, vajakuMDala, zrIvarga ane chelle munisuvratasvAmInA bhavanuM varNana che. A kathAmAM jaMbudvIpanuM varNana che. cakravartI ane vAsudevanI khaMDa maryAdA darzAvI che. vAkyaracanA vizeSaNothI bharapUra che. muninuM varNana paNa adbhuta rIte karyuM che. jemake, kevI nayanAbhirAma mudrA hatI emanI! emanuM mukhaDuM kevuM tejasvI ane prasanna hatuM! temano svara keTalo mITho hato jANe vedagAna karatA hoya tevuM lAgatuM hatuM. emanA sAme jotAM ja mArA haiye kevI ThaMDaka vaLavA mAMDelI. AvI zAtA to meM kyAMya pAmI nathI. zuM huM pharIthI tyAM jaI na zakuM? tyAM jaI zakAya, ne emanI samakSa thoDIvAra besI zakAya to mane keTalI badhI zAMti maLe! A vAkyo vAMcatA vAMcakanI najara samakSa muninI saumya pratibhAnuM citra khaDuM thai jAya tevuM che. A zIlacaMdrasUrie suMdara rIte kathAnuM Alekhana karyuM che. lekhakanI 521 Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zailI evI che ke pAtra jIvaMta banI jAya che. rAjapurohita vizvabhutinA putra zivaketunA pUrvabhavanuM varNana paNa hRdayasparzI che. karelA karmo bhogavavA ja paDe che tevo bodha Ape che. karmabaMdhanathI chUTavA mATe tyAgano mArga apanAvavA mATe zivaketu jyAre tenA mAtA pitAne vAta kare che tyAre e saMvAda paNa rasamaya che. vAcakane kutUhala upaje tevA che. lekhakanI zailI nATyAtmaka che. jANe koI nATaka cAlI rahyuM hoya te rIte saMvAdo mUkyA che. A kathA dvArA lekhake jaina dharmanA rahasyo tema ja bharapUra tattvarasa pIrasyo kuberanA vyaktitvanuM varNana karatA teozrI kahe che ke "uttama saMskAra, sahajavinaya ane tIkSaNa prajJA-A traNano sumeLa dharAvatA kuberadatte atyaMta jhaDapathI badhI kaLAo, vidyAo tathA zAstro hastagata karI lIdhAM." Ama, ochA zabdomAM alaMkArita vAkyo dvArA tenuM pAtra upasAvyuM che. vajakuMDala ane vIrasenanA guNono paricaya karAvatA AcAryazrI vIrasenanI vIratA ane buddhimattAnA darzana paNa A kathAmAM karAve che. zrIvarmakumAranI vizAla yAtrAnuM varNana paNa khUba ja suMdara rIte karyuM che zrIvarmakumAranA vinayaviveka Adi guNo paNa lekhake AlekhyA che. supAtradAnanuM mahattva paNa varNavyuM che. munisuvrata svAmIno bhava varNavatA prathama vAkya dvArA zivaketuthI munisuvrata svAmInA bhava sudhInA utthAnane utkrAMti zabda vAparI eka anokhI zailIthI rajU kare che. jemake, zivaketunI utkrAMtiyAtrAno have aMtima mukAma AvI pahoMcyo che. utkrAMti sAmAnya rIte be prakAre hoyaH mAnavIya ane AdhyAtmika. mAnavIya utkrAMti e Adhunika vijJAnanI kalpanAnI nIpaja gaNAya. jyAre AdhyAtmika utkrAMtinI vAstavikatA e vijJAnavAda mATe hajI eka rahasyamaya kalpanA ja che. tIrthaMkara paramAtmA munisuvratasvAmInA janmanuM varNana paNa Adhunika DhabathI karyuM munisuvratasvAmInA janma, rAjyAbhiSeka, varSIdAna, dikSAyAtrA, dIkSA, vihAra, azvane pratibodha karyo te kevaLajJAna, nirvANa Adi varNano noMdhapAtra che. 522 Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhana dhana zAsana maMDana munivarAnI prastAvanAmAM vijayazIlacaMdrasUri ma.sA.kahe che ke, "A pustakamAM vaMdanIya zramaNa paraMparAnA pratIka samAna keTalAka zAsana-dhorI saMghanAyaka bhagavaMtono atialpa zabdo vaDe Achero paricaya ApavAno eka adano prayAsa thayo che. sUryane phAnasa vaDe jovAnA-dekhADavAnA prayAsa sAthe Ane sarakhAvI ,,e zakAya. jaina zAsanane aDhI hajAra varSomAM thai gayelA asaMkhya mahAna zrutadharazAsanaprabhAvaka gurUbhagavaMtoe ajavALyuM che, avicchina rAkhyuM che. jaina zAsana ane saMgha para AvelA agaNita AkramaNonI sAme paNa zAsana ane saMgha Aja paryaMta avicala-aDaga rahyAM che. tenuM mukhyakAraNa ApaNI yazojjavala zramaNa paraMparA ja che. A pustakamAM kUraguDumuninI kathA dvArA kSamAdharmanI mahattA batAvI che. kSullakamuninI kathAmAM saMyamathI vicalita thai saMsAramAM AvavAno prayAsa karanAra muni nartakInA eka veNa, bahuta gai thoDI rahI! e sAMbhaLI saMyama choDavAnA je bhAva hatA tene badale saMcamamAM sthira thai gayA. 'caMDadrAcArya'nI kathAmAM krodhI gurUno pAzcAtApa kevaLajJAna sudhI temane lai jAya che. 'kapilakevalI'nI kathAmAM lobhanuM phaLa kevuM? te bhaNI kapila saMyama grahaNa karI kevaLajJAnane pAme che. 'prasannarAjarSi'nI kathAmAM prabhu mahAvIre zreNikane bodha Apyo ke kalezasahita mana saMsAra, kalezarahita mana te bhavapAra. 'anAthImuni'nI kathAmAM Atmajyota pragaTAvatA anAthImuni zreNikane bodha pamADe che. rAjana! tuM svayaM anAtha che, mane zuM sukha ApI zakavAno? A vAkya hRdayasparzI ane vairAgya UpajAve tevuM che. 'zaaMbhavasvAmI'nI kathAmAM dIkSA bAda ATha varSanA dIkSita putra manakane aMtima samAdhi ApavA dazavaikAlika racanAra pitAnI kathA che. 'bhadrabAhusvAmI'nI kathAmAM uvasaggaharaM temaja kalpasUtranA praNetA sUrijInI jJAnazaktinA darzana thAya che. 'kAlikAcArya' jaina itihAsanA eka amara yuga purUSa tarIke jenuM nAma prasidhdha 523 Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jemaNe gaIbhilla rAjAnI kedamAMthI bahena sAdhvI sarasvatIne choDAvyA te rIte tenI zIla rakSA karI. - A rIte temaNe bahena prati bhAInA premano eka ajoDa Adarza jagata samakSa rajU karyo. 'vajasvAmI"nI kathA dvArA pUrvajanmanA saMskArono prabhAva kevo hoya te samajAvavAmAM AvyuM che. sidhdhasena divAkarasUri e mULe to brAhmaNa paMDita. pote karela bhUlanA prAyazcita rUpe ajJAtavAsa rahe che bAra varSa. aMte teo punaH ujjayani padhAryA zivaliMganA sAme paga thAya tema sUI gayA ane tyAM rAjA khuda vinaMtI karavA Ave che tyAre tyAM UbhA thaI "bRhat stotra'nuM sarjana karyuM jenA prabhAve zivaliMganI nIce avaMti pArzvanAthanI zyAma pratimA pragaTa thaI. devArSi gaNi kSamAkSamaNa" eTale jaina itihAsanuM parivartana, naMdIsUtra nAmanA mahAna Agama te teonI racanA che. mallavAdIsUri kSamAkSamaNe pAcaritra(jena rAmakathA) lakhI, temane vAdInuM birUda maLyuM tethI teo mallavAdasUri kahevAyA. temanuM mULa nAma mallasUri hatuM. jaina laghuzAMtinA racayitA "zrI mAnadevasUri'nuM paNa jIvana caritra varNavyuM che. bhaktAmara stotranA raciyatA "zrI mAnatuMgasUrinuM paNa jIvana citraNa raju karyuM haribhadrasUrinA jIvananuM utthAna ahaMkArane ja AbhArI che ema bedhaDaka kahI zakAya jo emanuM jIvana caritra vAMcIe to. gurU ziSyanI belaDI te che itihAsanA amara pAtro ane e che zrIbappabhaTTasUri ane Ama rAjA. 11 varSanI umare AcArya padavI pAmI, uttama citrakAro vaDe jinAlayomAM bhavya kalAtmaka citro racAvI TheraThera pratiSThA karAvI. giranAra tIrtha rakSaka temaja aneka graMthonA racayitA hatA. jena AcAryanA nAma uparathI koI nagaranuM nAma paDyuM hovAno dAkhalo ItihAsamAM eka ja maLe che. pAdaliptapura, (pAlitANA)-pAdaliptasUrinA nAma uparathI gujarAtanA solaMkIyugamAM thanAra AcAryomAM jenuM nAma mokhare che tevA sUrAcAryanI kathA varNavI che. 524 Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navAMgI TIkAkAra abhayadevasUrinI jIvana rekhA paNa ahIM aMlakRta karI che. ahiMsAnI zaktine romaromamAM khIlavanAra eka yugapurUSa je AjathI navaso varSa pUrve gujarAtamAM thayA temanuM nAma che hemacaMdrAcArya. emanI jIvana jhalaka paNa ahIM AlekhI che. vikramanA bAramA saikAmAM thayela AcAryomAM jenuM nAma mokhare che tevA dAdA jinadattasUrinuM jIvana darzana ahIM prastuta karyuM che. jaina saMghanA itihAsamAM temanuM nAma sonAnI zAhIthI lakhAyuM che. jinazAsananA ATha prabhAvakamAM jenuM nAma che tathA pethaDazA maMtrInA upakArI dharmaghoSasUrijInI kathA paNa ahIM alaMkRta karI che. akabarane pratibodha karanAra jagatagurU hIravijayasUrinuM jIvanacitraNa paNa atre aMkita karyuM che. mahopAdhyAya yazovijayajI je bhUtakALanA itihAsanA amarapAtra ja nahi praNetA che. temanI jIvana jhalakanI paNa ahIM jhAMkhI karAvI che. vikramanA sattaramAM saikAmAM thayela kavi udayaratnanI jIvana rekhA ahIM prastuta karI sAtviktAnI mUrti, tIrthodhdhAraka, bAlabrahmacArI evA ra0mI sadInA AcArya nemisUrinA jIvana caritrane paNa ahIM ochA zabdomAM suMdara rIte varNavyuM che. Ama parama pUjya AcArya vijaya zIlacaMdrasUri e potAnA budhdhi kauzalyathI bharapUra tatva sAthe sAhitya jagatamAM vArtAno khajAno mUkayo che. muni zrI akalakavijayajI - prAcIna jaina sAhityamAM kathAo judI judI jagyAe aneka paDI che. vINIvINIne TUMkamAM tathA muddAsara karIne nAnA saMpuTa dvArA jana-samAjamAM raju karavAno prayAsa zrI akalaMka graMthamALA dvArA thayo che. kathAnuyoga dvArA samagra jaina saMghamAM samyakajJAnano prakAza relAvavAnI prazasta bhAvanAthI munizrI akalakavijayajIe kathAnuM suMdara saMkalana karyuM. kathAo mANasanI Current Life nI sAthe saMkaLAtI hovAthI Interest uttejita kare che. ane rasa jAge eTale tatvajJAna sahelAIthI samajI javAya che. pApanAM kaDavA phaLa jANIne pApa pravRttino rasa chUTe ane pApamaya saMsAra pratye 525 Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhikkAra bhAva jAge te dharmakathAnuM zudhdha dhyeya che. gharamAM abAla vRdhdha badhA sabhyo dharmakathA karatA hoya to te saMskArI kuTuMba samajavuM. jena kathAnuyoganA zAstro. hajAronI saMkhyAmAM che. lAkho kathAo che. temAMthI cUMTelI kathAo akalaMka graMthamALAmAM levAmAM AvI che. muni zrI akalakavijayajIno janma 1970, phAgaNa suda-5 mahesANAmAM thayo hato. temanuM saMsArI nAma amRtalAla zIvalAla zAha hatuM. temaNe AcArya vijayabhuvanabhAnusUri pAse saMvata 2035 vaizAkha suda trIjanA roja malADa mukAme dIkSA lIdhI. dIkSA pachInuM temanuM nAma muni akalakavijayajI rAkhavAmAM AvyuM. temaNe premasUri mahArAja pAse dhArmika abhyAsa karyo. temaNe 100 oLI pUrNa karI hatI. temaNe bahAra pADela kRtio nIce mujaba che.* (1) akalaMka vijayajInuM jIvana caritra () kumArapALa caritra (3) bhaktAmara artha kathAsahita (5) naLadamayaMtI caritra (6) jaina kathAo bhAga 1thIra9 (7) zukarAjAnI kathA (8) kuvalayamAlA kathA (9) sAmAyika-pratikramaNa tathA aSTakarma uparanI kathAo (10) tilakamaMjarI kathA (11) vairAgyanuM amRta yAne samarAditya caritra (12) RSabhadeva caritra stavano sAthe (13) zAMtinAtha caritra stavano sAthe (14) nemanAtha caritra stavano sAthe (15) pArzvanAtha caritra stavano sAthe (16) mahAvIra svAmI caritra stavano sAthe (17) jaina rAmAyaNa (18) zAMba-pradyumna caritra (19) vIza sthAnakanI kathAo (ra0) jaina kathAo bhAga-4 (21) zrIpALa mayaNAsuMdarI caritra (rara) nemi vivAhalo (23) mahAbaLa malayAsuMdarI caritra (ra4) jaina mahAbhArata (25) vasudeva hiMDI (ra6) samakita mULa bAra vratanI kathA (27) budhdhisAgarasUri jIvanajharamara (28) caMdarAjAnuM caritra (ra9) pethaDazAha caritra (30) bhImasena nRpacaritra (31) zrIsurasuMdarI caritra (3ra) rAjendrasUri caritra (33) vaMditAsUtra artha kathA caritra (34) jaina kathAo ane subodha kathAo (35) upamiti bhava prapaMca kathA Adi. munizrI akalakavijayajIe jena rAmAyaNa lakhI. kalakiAla sarvajJa hemacaMdrasUri mahArAje sADA traNa kroDa zloka pramANa zAstro lakhAvyA temAM tripaSThinA dasa parva che. sAtamA parvamAM rAmAyaNa che." A rAmAyaNanI ajaba apUrva khUbI che. 63 zalAkA purUSomAM rAma-lakSmaNanI joDI jaina-jainetara dareka vargane eka sarakhI AdaraNIya che. muni zrI akalakavijayajI dvArA lakhAyela A graMthamAM AvatA pAtromAM jIvana 526 Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvavAnI evI khUbI hatI ke jethI lAkho uparAMta varSo pachI paNa kathAkAranI kathA zravaNathI jIvomAM bhAtRbhAva-udAratA, samarpita bhAva Ave che. bhAtRsneha, niHspRhatA, bhaktibhAva, vinaya, namratA, sahanazIlatA, sadAcAritA, Adi guNo nAnAmoTA saune sarakhI rIte AdaraNIya bane che. rAma, lakSmaNa, hanumAna, sItA vageremAMthI evA Adarzo maLe che ke darekane potAnuM jIvana ucca banAvI paramAtmapada prApta karAvI ApavAmAM navI navI preraNA maLe che. Ama, muni zrI akalakavijayajI e svaparanA upakAra arthe ja udyama karI prAmANika graMthone bALajIvonA upakAra arthe pIrasyo che. pUjya paMnyAsa pravara zrI caMdrazekharavijayajI mahArAja: AryavartanI gauravavaMtI saMskRtinI rakSA ane jaina zAsananA yogakSema kAje zrI jaina saMghane satata jAgRta ane pravRta banAvanAra prakhara ane prasidhdha pravacanakAra pUjya paMnyAsa pravara zrI caMdrazekharavijayajI.* sonAnA ghUghare khelatA ane cAMdInI lakhoTIe ramatA bAla indravadana yauvananA uMbare paga mUkatA sukha-sAhyabIno tyAga karI kaThIna evA tyAga mArge saMcaraze evI kalpanA kone hoya! koI zubha ghaDIe AcArya zrI vijaya premasUrIzvarajI mahArAjano samAgama thayo ane indravadanano jugajuga jUno virAga jAgI uThyo. 11/12 varSanI umare indravadane pitAnI samakSa dIkSAnI bhAvanA darzAvI. paNa pitAjI rajA ApavA taiyAra na thayA. thoDA samayamAM temanA pitAnuM avasAna thayuM hatuM. kAkA jIvAbhAInI rajA maLavI paNa muzkela hatI. dhIre dhIre jIvAbhAIne khyAla Avyo ke, Indravadana saMsAramAM paDe tema nathI. emaNe indravadanane kahyuM ke, tuM meTrika pAsa thaI jA pachI tane dIkSA mATe rajA ApuM. indravadane dIkSAnI bhAvanA sAkAra karavA kamara kasIne meTrika pAsa karI. dIkSAnuM muhUrta nakkI thaI gayuM. dIkSAnA occhavanuM bhavyAtibhavya Ayojana thayuM. saM. 2008nA, vaizAkhasuda-6nA zubha divase muMbaI bhAyakhalAnA vizAla prAMgaNamAM aDhAra varSanI uMmare temaNe dIkSA aMgIkAra karI. pUjya A.zrI vijayapremasUrIzvarajI mahArAje potAnA ziSya banAvI. muni zrI caMdrazekharavijayajI nAme jAhera karyA. temanI vANImAM temaja kalamamAM adbhuta sAmarthya hatuM. 527 Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjya AcAryadeva zrI ratnasenasUrIzvarajI goDavADanA gaurava samAna,pravacana prabhAvaka temaja hiMdI sAhityakAra pUjya paMnyAsa zrI ratnasenavijayajI ma.sA.e 126thI vadhAre pustako lakhyA che. temAM kathAviSayaka sAhitya paNa temaNe racyuM che. jenAM nAma nIce pramANe che. dhArAvAhika kahAnI : (1) karman kI gata nyArI (2) Aga aura pANI bhAga-1,2 (3) karma ko nahIM zarma (4) zrIpALa mayaNA (5) bhagavAna mahAvIra (6) mahAvIraprabhu kA sacitra jIvana (7) taba AMsu bhI motI bana jAte hai (8)karma nacAe nAca upadezaka kahAniyA~ : (1) jIMdagI jiMdAdilI kA nAma (2) priya kahAniyA~ (3) gautamasvAmI-jaMbUsvAmI (4) manohara kahAniyA~ (5) aitihAsika kahAniyA~ (6) tejasvI sitAre (7) jinazAsana ke jyotirdhara (8) preraka kahAniyA~ (9) madhura kahAniyA~ (10) mahAsatiyoM kA jIvana (11) AdinAtha, zAMtinAtha caritra (12) sarasa kahAniyA~ (13) pArasa pyAro lAge (14) zItala nahIM chAyA re (15) Avo vArtA kahuM temaNe racela pustaka 'guNavAna banoM'mAM 18 doSa nivAraNa mATe yogya upAya 528 Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dveSa kalaha mATe batAvyA che. mokSa mArgamAM aMtarAya rUpa 18 pApasthAnaka draSTAMta sAthe samajAvyA che. temAM - ahiMsA mATe temanAthanuM, megharatharAjAnuM. mATe vasu rAjAnuM corI mATe devAnaMdAnuM parigraha pethaDa zAhanuM abhimAna zreNika, sthUlabhadranuM mAyA caMDapradyota ane abhayakumAranuM lobha mammaNa zeThanuM agnizarmA tApasanuM guNamaMjarInA pUrvabhavanuM jUThA Aropa mATe RSidattAnuM pazunya mATe cANakya ane subaMdhu maMtrInuM rati-arati mATe kSullakamuninuM dRSTAnna ApyuM che. A aitihAsika dRSTAMto uparAMta anya dRSTAMto ApIne paMnyAsajIe AbAla jIvone samajAvavA mATe suMdara pustaka lakhyuM che." brahmacarya" pustakamAM 54 prakaraNa pADyA che. temAM brahmacaryanuM pAlana karanAra ane tenuM khaMDana karI patana thanArA aitihAsika draSTAMto ApyA che. jemAM sunaMdA, rAjImatI, sItA, pethaDazAha, vijayazeTha-vijayAzeThANI, sthUlabhadra, bappabhaTTasUri Adi draSTAMta ApyA che. pazcimanI AMdhI, bIbhatsa cenalonA AkramaNathI zIla saMkaTamAM AvyuM che. AvA samaye brahmacarya jevA pustaka dvArA sadAcArano pATha ApI zakAya che.' Ama, teozrIe jaina sAhityamAM sAruM evuM yogadAna phALavyuM che. AcArya pUrNacandrasUrIzvarajI AcArya pUrNacandrasUrIzvarajI mahArAje "kalyANa" nAmanA mAsikamAM sukha duHkhanI ghaTamALa nAmanI kathA lakhI hatI. e kathA tyAra bAda pustaka rUpe prakAzita thaI. vIra nirvANa pachI lagabhaga 665 varSa bAda thaI gayelA prabhAvaka zrIpAdaliptAcArye prAkRta bhASAmAM "taraMgavatI"nI kathA savistAra-zailIthI AlekhI hatI. atyAre A racanA anupalabdha che. paNa A racanAnA AdhAre zrI nemicaMdra gaNi racita kathA saMkSepamAM atyAre upalabdha che. e yugamAM A kathA khUba ja lokapriya 529 Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. AcArya pUrNacaMdrasUrIzvarajIe A kathAne nAnA-nAnA vibhAgomAM vaheMcI vi.saM. ra059mAM suMdara rIte rajU karI che. taraMgavatInA pUrva janmanI kathA vastu - cakravAka ane cakravAkI baMne AnaMdathI killola karatAM taLAvamAM krIDA karI rahyA hatA. tyAM ekAeka pAradhInuM tIra vAgyuM ane cakravAkanuM mRtyu thayuM. tyArabAda cakravAkI paNa tenI pAchaLa mRtyu pAme che. taraMgavatIne jAtismaraNa jJAna thatAM pUrva janmamAM je cakravAka hato, e ja A janmamAM maLaze to lagna karaze, evuM nakkI kare che. citrapaTa taiyAra karAvI rAjakumArane zodhe che ane pachI ghaNI uthala-pAthala thayA pachI baMnenuM milana thAya che. samaya jatAM ekavAra muni bhagavaMtanI dezanA sAMbhaLatA yogaviyoganuM, virahanuM kAraNa pUrvajanmanA karela karmo vagere jANatAM vairAgya utpanna thAya che ane baMne dIkSA le che. pUrNacaMdrasUrIzvarajIe kathA AdhArita ghaNI pustako lakhI jemake, bhAgyacakra, preraNA prakAza (jemAM paramAtmA pArzvanAthanI jIvanakathA, madanarehAnI kathA, naLadamayaMtInI kathA suMdara rIte rajU kare che.) phUla ane phorama (jemAM tUTayA tAra gUMjyu gItamAM maMdodarI-rAvaNanI kathA, bhikhArI dhana kubera, dila dilathI jItAya evI aneka kathAo che.) kalikAla sarvajJa ane kumArapAla, aMdhAre ajavALAM, jhera to pIdhAM jANI jANI, dariyAmAM eka vIraDI mIThI, mRgajaLanI mAyA, paLapaLanA palaTA, kamaLanI keda, kalyANayAtrA, ciMtana ane cinagArI, so so salAma saMskRtine, zaurya ane zahAdata, vera ane vAtsalya, prakAza prati prayANa, kalyANa maMtra, sannA trAjave mUMjhAtA mAnavIne, mUMjhavaNamAMthI mukti, puNye jAya pApe kSaya, jIvadayA kAje jaMga Adi aneka. bhAgyacakra" pustakamAM AcArya pUrNacaMdrasUrie vIrabhadunI jIvana kathA suMdara rIte AlekhI che. dareka prasaMgone alaga-alaga vibhAgamAM vaheMcI RSabhadAsa zreSThInA putra vIrabhadranI jIvananI zarUAtathI muni vIrabhadra banyA tyAM sudhInI kathAne rajU karI che. Ama kathAmAM nave nava rasone suMdara rIte AvarI lIdhA che. chelle dareka jaina muni jema zAMtarasa dvArA vairAgyanI vAta samajAve che, evuM ja AcArya pUrNacaMdrasUrie kathAne zAMtarasa tarapha vaLAMka ApI suMdara bodha Apyo che. - pa.pU. AcArya zrI vAtsalyadIpa ma.sA. jaina muniomAM abhyAsaniSThAnI moTI paraMparA che. ane sAthe sAthe sarjakatAnI 530 Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa. yazovijayajI, AnaMdadhanajI vagere aneka sAdhuoe uttama sarjana karyA che. jainonuM kathA sAhitya atyaMta samRdhdha che. atyaMta suMdara, sAragarbha, jIvananA marmane chato karI detI ane jIvananAM UMDANo sudhI pahoMcI jatI kathAo jainonA sAhityamAM Thera Thera verAyelI paDI che. temAMnuM vaividhya kutUhalane saMtoSe ane UMcI rasa ddaSTine saMtarpaka bane evuM che. vIsamI ekavIsamI sadI tarapha najara nAMkhatA atyaMta mahattvanA vArtAlekhakomAM AcArya zrI vAtsalyadIpanuM kathAkatva atyaMta vicAravA yogya che. emanA pustaka 'raNathI jharaNa'mAM munizrIe soLa kathAone potAnI kalamathI AlekhI che. ane temanA vAcakonA hRdayane raNajhaNAvI dIdhAM che. A pustaka saMsAranA raNathI dharmanA jharaNa sudhI dorI jAya che. jainonI keTalIka kathAo to jaina sAhityamAM ja nahi, bhAratabharanA sAhityanA ghareNAM jevI che. nema-rAjula-rahaneminI kathA, zAlibhadra-dhanAnI kathA, zreNika mahArAjA ane temanA tejasvI putra abhayakumAranI kathAo, caMdanabALAnI kathA vagere anekAneka kathAo game tyAM paNa potAno prabhAva pAtharI de tevI che. temAM jo upadezano ane chelle jatAM dharmanA upadezathI thatI itizrInA aMza umeravAno lobha choDI devAmAM Ave to e potAnI adaMranI vastunA baLathI rasika janapriya banI jAya tevI che. 'raNathI jharaNa' pustaka vize vArtAkAra ane vivecaka gulAbadAsa brokara kahe che ke, "vAtsalyadIpajIe nAnakaDA kathAsaMgrahamAM emAMnI thoDI kathAono upayoga karyo che. ane enA guNa pakSe e che ke upadezane upasAvavAmAM ke dharmanA pariNAmane pratyakSa karI ApavAnA lobhamAMthI potAnI jAtane ugArI zakyA che. aMdara anusmRta rahetuM saundaryatattva, temaNe e kathAonA mAtra aMzone ja AlekhI batAvavAno prayatna karyo hovA chatAM temaNe kathAkAranA sAmarthya vaDe AlekhyuM che ane temanI prasanna madhura varNana zailIne aMge e hadya banyuM che.' -- ane chatAM e kathAonA mULa uddezane-jIvananA maMgaLane,tyAganA mahattvane, dhArmika bhAvanAonA sArasyane temaNe kayAMya anyAya thavA dIdho nathI.ane toye kathAne emaNe rasamaya rahevA dIdhI che. zAlibhadra eTale atyaMta samRdhdha zreSThI. tene koi pIDA nahi, koi ApadA nahi. duHkhanuM to tenA jIvanamAM astitva ja na hoya, batrIza rUpe bharI suMdarIono te svAmI. 531 Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA puruSano anya koI svAmI hoya kharo? tuM mAne che ke na ja hoya. paNa ene khabara paDe che ke zreNika mahArAjA bhale saMpattie potAnA jeTalA samRdhdha na hoya toya e potAnA svAmI che. e kema sahana thAya? tenA karatAM pote ja potAno svAmI na banI jAya? ema karatAM A apAra samRdhdhi, sukha, zAtA, sudaMra patnIo choDavI paDe to zuM thayuM? moTA sukha khAtara aneka nAnAM sukho tyajavAM ja joie ne? vAtsalyadIpajIe kathAno e bhAga sarasa rIte Alekhyo che. joizuM e aMza? zAlibhadra kahe che potAnI batrIse patnIone have huM ja mAro svAmI banIne rahIza. prabhunA paMthe jaiza. cAritryanAM kaSTo sahIza. AtmAnA karmo sahIza. mokSa lakSmIne varIza. zuM tame e mArge sahakAra nahi Apo?' hA ApIzuM. eka sAthe batrIza kaMThomAMthI saMskAranI saurabha phelAvato AvAja Avyo. je paMtha amArA svAmIno e paMtha amAro hajo." zAlibhadranA mukhAraviMda para tejarekhA pragaTI. "A jagatamAM na koI svAmI che, na koi sevaka! sAco purUSArtha karanArano AtmA ja sAco svAmI banI zake ! AjathI ApaNe sau te karIzuM. huM roja eka patnIno tyAga karIza ne aMte cAlI nIkaLIza." zAlibhadra jaLAzayamAM joyuM. saMdhyA lIlA racatI hatI. AkAzamAM sUryAsta thato hato, dharatI para sUryodaya !" kevAM vyaMjanAgarbha vAkayo che. ane kevI saraLatAthI aneka e nirNayanAM guNagAna gAI a-sarjaka thavAmAMthI bacI gayA che. anya kathAo paNa A ja rIte sarjanAtmaka banI che. A uparAMta vajasvAmI, sAdhvI rUkSmaNIjI, dehanI pele pAranA zAzvata AMtarika saMbaMdha pragaTAvatA yogI AnaMdadhana, zaurIpurInA pAdarethI pAchA vaLatA nemakumAra ane temanA tyAgane pagale cAlatI mahAna nArI rAjula, audAryanI ane dAnanI caramasImA sudhI pahoMcatA jagaDuzA, saMsAranA saMbaMdhone meghadhanuSanI mAyA samajI sahadharmanuM zaraNa letI jJAnI sAdhvI puSpacUlA, nirbhayatAnI pratimA samA mahArANI jayAdevI, mahArAjA kumArapAla ane kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUri, hUMDI para TapakelAM 532 Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMsune joI nANA cUkavI denArA somacaMda zeTha, dharmapremI luNigadeva tathA kumAradevI tathA mRtyune varIne amara thayelA vIra vikramazI vagerene AvarI letI A kathAomAM jaina dharmanI jIvaMta praNAlikAonuM pratibiMba paDe che. jagatanA sthaLa sukhanI pAra vaselA anaMta premano mArga ahIM aMkAyo che. vajasvAmInI samagra saMsAranAM lAvaNya, teja ane zauryane chalakAvatI AMkho joI pAgala banelI nagarazreSThInI putrI rukmaNIne A tejathI anaMtagaNI vadhu tejobhUmi tarapha laI jatA dehamukta Atmapremano paMtha sAMpaDe che. dehano vaibhava tyajI saMyama svIkAratA bhagavAna neminAtha A badhI ja kathAomAM tyAga, tapa, dhyAna, saMyama, mokSa, jIvarakSA, karmanI gati vagere bhAvo AkarSaka rIte vikase che. Ama, A kathAonI saralatA sparzI jAya che. prAcIna jaina graMthonI kathAo prAkRta,saMskRta, apabhraMza temaja vividha prAntIya bhASAomAM lakhAyelI che. paNa Aje sAmAnya loko A bhASAone ochI jANesamaje che. mAtra vidvAno athavA sAdhu-sAdhvIoe prAcIna graMthone vinA anuvAda vAMcI zake che. Ama moTA bhAganA loko e graMthono lAbha laI zakatA nathI. AthI jaina kathAsAhityanA A amUlya khajAnAne AjanI lokabhASAmAM rajU karavAnI AvazyakatA che. A AvazyakatA pUrNa karavA mATe ja pUjya zrI vAtsalyadIpajI mahArAja keTalAMya varSothI prayatna karI rahyA che. teozrIe potAnA vizALa adhyayananA AdhAre ghaNI badhI kathAo vArtAo lakhI che. teozrIe jaina kathAone Adhunika bhAva-bhASAmAM rajU karIne gujarAtI sAhityane mahAna bheTa dharI che. aMtara jyoti jhaLahaLe pustakamAM 17 kathAo che. emAMthI be-traNa kathAo bahu jANItI che. jemake bhagavAna mahAvIranuM jIvana cAritra athavA rAjula ane rahaneminI AkhyAyikA. badhI ja kathAonI bhASA sarala, ziSTa tathA prAMjala che. kathAonuM ghaTanA tattva ke viSaya vastu rocaka tathA AkarSaka che. pharI pharIne kathAo vAMcavAnuM mana thAya tevuM che. "aMtara jyoti jhaLahaLe" kathAmAM zubhaMkaranA eka praznanI jijJAsA dUra thAya che ane kathA paNa pUrNa thAya che. zubhaMkara muni pAse jaI pUche che ke mArA praznano javAba Apazo? tyAre munie kahyuM, "bhaMte ! prazna pUcho mane AvaDaze to uttara ApIza. paNa tamAruM vadana kahe che ke tame svayaM jJAnI dekhAo cho." muninA pratyuttaramAM namratAnuM gulAbajaLa chaMTAyelu hatuM vAtsalyadIpajIe muninA vacanone keTalI suMdara upamA ApI che. zubhaMkara hase che ane kahe che "tame paricaya meLavyA vinA mane oLakhI gayA. ane prazna pUche che ke munijI pApano pitA koNa?" 533 Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A praznano javAba muni be ratno dvArA eTalI suMdara rIte samajAve che ke zubhaMkarane jIvananuM sAcuM sukha saMtoSamAM che ema samajAI jAya che. dharatInA dariyA" paramAM jIvananuM hADakuM banAvIne jIvelA mAnavIonI kathAo che. jIvana jAtarAmAM virala ghaTanAonuM sarjana azakya nathI. mAnavI aMte to teja ane timiranuM pUtaLuM che. sArapanI UMDethI prakaTatI jhaMkhanA haMmezA pratyeka mAnavInI bhItaramAMthI kyAreka to UThe ja che. ane te ja che jIvananuM satya. avaguNonI AsapAsa ghUmato mAnavI chevaTe enAthI akaLAyA vinA, thAkyA vinA raheto nathI ane e sArapanI najIka javA taDape che. ane e taDapa ja enI udhdhAraka che. e taDapa sudhI pahoMcelA A jagatamAM anaMta mAnavIo thayA. emAMthI keTalAkanI vAto ahIM mUkI che. ahIM mukAyelI vAtomAMthI keTalIka dharmakathA che, keTalIka purANakathA, keTalIka itihAsakathA. jainadharmanI vArtAnI svataMtra paraMparA che paNa A saMgrahanI tamAma kathAo dharmakathAo nathI paNa sAtvika ane preraka kathAo to tamAma che ane A vArtAo preraNAno sattva sudhI pahoMcADavAno AnaMda Ape tevI paNa che. AMdhaNa melyAM tA karavA kaMsAra emAM meM orI dIdho saMsAra' A kathA vAtsalyadIpajI e rahasyamaya rIte raju karI che. pahelA prasaMgane raju karyo ane kathAnA aMtima bhAgamAM nAyaka koNa che. te jaNAve che. temanI A zailI adbhuta che. temAM kathAno traNa divasathI bhUlyA rAja hastinA prasaMga dvArA tenA pUrvabhavanuM kathA varNavI che. ra0mA tIrthakara munisuvratasvAmine aMtaramAM AMdolana thAya che. teo saMyama laI saMsAra pAra kare che. enA hRdayamAM e kathAmAM zrIpati zreSThInA putra kamalanI kathA varNavI che. temAM eka niyamathI dharmanuM bIja AmravRkSanI jema vikAsa pAme che. premanI hATaDI" kathAmAM dharmadatta sArthavAhanI putrI zrI kIrti ane zIlaratnanA premanI kathA che. A kathAmAM vAtsalyadIpajIe baMnenA premane raju karatA adbhuta zRMgAra rasa varNavyo che. ane zudhdha premano bodha ApanAra jaya sAthe zrI kIrtino melApa thAya che. 'AkAzamAMthI varadAna' kathAmAM maMtrIzvara vimaLazA ane mahAdevI zrIdevInI vArtA che. jemAM aMbikA devI prasanna thaI teone varadAna mAMgavA kahe che ke varadAnamAM derAsara ke dIkaro zuM joie? bemAMthI eka vastu mAMga tyAre vimaLazA ane zrIdevI mUMjhAyA. ane aMtaramAMthI avAja Avyo ke derAsara zAzvata sukhanuM dhAma. yugayugAMtara raheze, saune dharma prabodhaze. ane vimalazA AbunA derAsara baMdhAve che. 534 Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtsalyadIpajIe A kathAne anokhI rIte varNavI che. temanI kathA zailI Adhunika DhabanI che. teo purANI kathAne navI zailIthI varNavI kathAne rasaprada banAve A uparAMta A pustakamAM "diladArI kathAmAM AmrapAlI ane biMbasAranI premakathA varNavI che. karUNA ane kurabAnImAM jApAnanA mahArAja mikADonI kathA che. giranAra paMthinI rAjula'nI kathA bahu prakhyAta che chatAM vAtsalyadIpajIe tene paNa AgavI zailImAM evI rIte raju karI che ke vAMcanAra kathAmaya thaI jAya che. ane kathA prathamavAra ja vAMcatA hoya tevuM anubhave che. "muni ane mAnunI kathAmAM vajasvAmInI saMyama draDhatA suMdara rIte varNavI che. rUkSmaNInA hadayane paNa temane vairAgya vAsita karI dIdhuM. I.sa.1991mAM vAtsalyadIpajInA traNa pustaka pragaTa thayA. temAM "kalpatarU", meghadhanuSyanI mAyA", "aMtarajyoti jhaLahaLeno samAveza karatuM pustaka te "tyAgano vaibhava" preraka ane saMskAra poSaka vArtAo kALajayI che. te jyAre paNa jyAM hoya tyAM khuzabudAra puSpanI jema preraNAnI sugaMdha vere che. jena vArtAne jyAre Adhunika samAja samakSa laI jaIe tyAre tenA lekhaka pAse tenA hArdane pArakhavAnI sajjatA joIe. A vArtAomAMthI prakaTatuM saudarya eTalA mATe zAzvata che ke te mAnavamUlyanI mAvajata kare che, mAnavajIvananA utkarSanI preraNA Ape che, mAnavIya saMskAranI vATa saMkore che. jIvananuM aMtima dhyeya preraNA prApta karavAnuM, uttama banavAnuM, unnata banavAnuM che. rajakaNanuM zamaNuM to sUraja banavAnuM ja hoya che. phUla vINa sakhe" pustakamAM vArtAo tevI ja cheH preraka ane sIdhI jIvanamAMthI jaDelI. A vArtAo saMpUNa jIvananI saMpUNa vArtAo nathI paNa jIvanano ekAda aMza jhaLakAvatI vArtAo che ane tene rasALa banAvI che. AcAryazrI vAtsalyadIpanI vArtAo mATe gujarAtI bhASA ane sAhityanA vividha vidvAnonA maMtavyo nIce pramANe che. A vArtAo mATe DaoN.ramaNalAla jozI kahe che ke, "A kathAo preraka che ane bhAvavAhI zailImAM te lakhAI che. vAtsalyadIpajInuM lekhana uttama che ane zailI ghaDAyelI che. saMtapurUSo dvArA sat sAhitya malatuM rahe, tenAthI samAja ane jIvana ghaDAya che." 535 Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DaoN.jayaMta mahetA kahe che ke, "munizrI vAtsalyadIpanA sarjanomAM kathAvArtAonI kRtio vizeSa gaNanA pAtra che. emanI pAse kathAnA zilpane kaMDAravAnI anokhI kalA che. A prAcIna kathAo jinavANI lAgatI nathI, tenuM kAraNa emanuM anerU zilpavidhAna che. A sarva kathAo hovA chatAM emAM sAMsArika citra ane manuSyanAM svAbhAvika varNano jIvaMta banIne vAcakanA hadayamAM AbehUba rasasRSTi pragaTa kare che. A kathAo mAtra jaina sAhityamAM ja nahi paNa samagra gujarAtI vArtA sAhityamAM viziSTa sthAne birAje che." DaoN. caMdrakAnta zeTha kahe che keH "vAtsalyadIpajI je rIte kalama calAve che tethI dharma ane sAhityanI uttama sevA thaI rahI che. prajA jeTalI dharmAbhimukha thaze teTaluM tenuM ane tenA phalasvarUpe sAhitya AdinuM zreya thaze. vAtsalyadIpajInuM sAhitya e dizAnA sAtvika purUSArthanA sukhada saMketarUpa che.* vAtsalyadIpajInI kathAo vize gulAbadAsa brokara kahe che ke, kathA chatrIzI vAMcI. e lakhAI hoya te jamAnAnA jIvananuM ane samAjanuM te AbehUba citra UbhuM kare che. temAMye strI jAtinI kAmavAsanA, tenI caturAI, tenuM kapaTIpaNuMja vagerethI lekhaka zrI pUrepUrA vAkepha lAge che. atyAranA yuga sivAya madhyayugamAM nArIne AmAM che tevI ja bahudhA cItaravAmAM AvatI ... eka jamAnAnA jIvana ane samAjanuM AvuM citra AmAM apAyuM che te sAhitya tarIke tenA guNapakSe ane tenA AlekhanamAM nirbhikatA che te paNa enA guNapakSe gaNAya. paM.dalasukhabhAI mAlavaNiyA kahe che ke, samAjanane preraNA Ape evuM vAtsalyadIpajInuM sAhitya che. temanuM chelluM pustaka aMgrejImAM joyuM. temAM jena vArtAone Adhunika rUpamAM lakhavAnI hathoTI che, te dekhAI Ave che. vArtAo atyAranI rIte coTadAra bhASAmAM che ane prAkRtika varNananI sAthe lakhavAnI padhdhati AkarSaka che. jene vArtAne AMtararASTrIya banAvavAmAM phALo noMdha pAtra raheze temAM koI zaka nathI. jayaMta koThArI kahe che ke, kathAchatrIzI maLyuM. vAtsalyadIpajIe noMdhapAtra kRtine bahAra lAvavAnuM sarasa vidyAkArya karyuM tethI prasannatA thaI. kRpAzaMkara jAnI kahe che ke, "phulavINa sakhe muni zrI vAtsalyadIpanI suMdara bheTa che. pratyeka prasaMga vArtA rUpe hovAthI pustaka ekavAra vAMcavA lIdhA pachI pUruM karyA sivAya rahevAtuM nathI. lekhakanI pAvana kalamanI A eka sidhdhi che. saMtapurUSonA sAhitya loka kalyANa mATe ja racAya che. 536 Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAbubhAi jazabhAi paTela kahe che ke, jaina dharmanA pAyAnAM tattvo kevI rIte pacI zake te suMdara daSTAMta dvArA rajU karela che. aneka lokone mUMjhavaNamAM mArgadarzana Ape evI TUMkI vArtAo che. A sarjana mATe hArdika abhinaMdana. DaoN.amRta upAdhyAya kahe che ke, "vAtsalyadIpanA avirata akhaMDa sAhitya sAdhanArAM traNa navatara puSpo (1) meghadhanuSanI mAyA (ra)kalpatarU (3)aMtara jyoti jhaLahaLe prApta karI prasannatA anubhavI. perIsa yunivarsiTInA viduSI pro.su.zrI nalinI balavIranI mArmika prastAvanAthI suzobhita A traNeya pustakonI hRdayasparzI kathAo temanI sarjaka pratibhAnA anokhA unmeSane jhIlanArI banI rahe che, AthI vAtsalyadIpajI sahRdayonA abhinaMdana adhikArI che.'' yazavaMta zukala kahe che ke, "koi DALI, koi phUla"nI prApti thai, kathAnako vAMcI. bhASA, varNananI drutatA ane mUlyabodha badhuM atyaMta AnaMdadAyaka che. aneka sthAnoe gadya paNa kAvyakoTie pahoMce che. jaina sAhityaH eka chabI'' ane 'jaina dharma'' maLyA. vAMcavAno sAro avasara maLI gayo. jaina sAhityanI sarvAMgI chabI nAnakaDI pustikAmAMthI maLI paNa jaina dharma pustakamAMthI pratyeka aMganuM rahasya paNa bhaNavA maLyuM. A baMne kRtio maLavAthI ghaNo lAbha thayo che. DaoN. bharata garIvAlA kahe che ke, "muni zrI vAtsalyadIpe mATImAMthI mahAmAnava banelA mahAna jainAcArya, zrImada budhdhisAgarasUrIzvarajInA sAhitya sarjanamAMthI cUMTelAM vicAra ratnono samuca AtamavANInA nAme lakhyo che.'' samAjane munizrIe moTuM bhAthuM purUM pADyuM che. pUjyazrI vAtsalyadIpanAM kathAsAhityane lagatA pustakoH (1) mahAsatI aMjanA navalakathA (2) mahAna maMdIra (3) mahAna mAnavI (4) mahAsatI padmAvatI (5) jhAkaLa banyu motI (6) osa banyA motI (7) raNa thI jharaNa (8) megha dhanuSyanI mAyA (9) eka khobo jhAkaLa (10) kalpatarU laghu navalakathA laghu navalakathA vArtA vArtA vArtA vArtA vArtA vArtA 537 2005 1997 1998 1977 1977 1980 1991 1991 1991 Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) aMtara jyoti jhaLahabe (12) bhItara sUrajahajAra (13) koi DALI, koi phUla (14)jaina sTorIjha phroma (15)muni vAtsalyadIpa (16) AkAzane daravAje sUraja (17)dharatInA dariyA para (18)preraka jaina kathAo (19) phUla vINa sakhe! (20) jaina dharmanI Agama kathAo (21) amAsa ane pUnama (22) zItaLa pavana (jhena kathAo) (23) tyAgano vaibhava vArtA vArtA vArtA vArtA vArtA vArtA vArtA vArtA vArtA vArtA vArtA vArtA vArtA 1991 1992 1992 1993 1995 1995 2001 2003 2005 2006 2008 2008 pa.pU.AcArya muktiprabhasUrIzvarajI 'vArtA re vArtA majenI vArtA'nA raciyatAM AcArya muktiprabhasUrijI ma.sA. kahe che ke, AjanuM bALaka potAne managamatuM kaMika mAMge che. ene jema ramavA ramakaDAM joie, bhaNavA mATe raMgaberaMgI sacitra pustako joie tema vAMcavA mATe nAnI-nAnI managamatI vArtAo joitI hoya che. enAmAM kaMika saMskAra reDAya ne ene nirdoSa manoraMjana maLI rahe e mATe bALa sAhitya pragaTa karyuM che. 27 vArtA re vArtA majenI vArtAne anulakSIne AcArya vijaya pUrNacaMdrasUri kahe che ke, "Ajano bALaka AvatI kAlanA saMgha ane samAjano rakhevALa che. tathA DhAla banavAno che. ethI AjanA bALakanI saMbhALa levAmAM upekSA na karAya. A peDhIne jhAkajhamALa ApavA saMskArI vAtAvaraNa uparAMta kathA sAhityanI ghaNI ja AvazyakatA che. enI AMzika pUrtinI dizA bhaNInA prayAsa tarIke A vArtA re vArtA majenI vArtAne vadhAvI zakAya.'' 538 'vArtA re vArtA majenI vArtA'mAM re! irSyA! tArA pApamAM sItAnA pUrva janma vegavatInI kathA suMdara rIte AlekhI che. sItAe vegavatInA bhavamAM eka nirdoSa muni para kalaMka lagADyuM e kAraNe tene sItAnA bhavamAM satI gaNAtI chatAM kalaMka coTyuM. AcArya muktiprabhasUrijI A dvArA bALakone bIjAnA doSa jovA mATeno upadeza Ape che. Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'cora ke zAhukAra vArtA dvArA vacanane saMpUrNa vaphAdAra rahevAno bodha Ape che. budhdhino betAja bAdazAha" kathA dvArA khoTI vAto sidhdha nahi karavAnI enAthI budhdhi ghaTaze. sAcI vAta karavAthI budhdhi vadhaze evo suMdara upadeza Ape che. "prAmANikatAno pUjArI" A kathAthI jIvanamAM prAmANika rahevAnuM jaNAve che. mAthA mATe maitrI'mAM sAcA mitra banI saMskRtino Adarza jALavI rAkhavAno upadeza Apyo che. AvI 17 vArtAno saMgraha A pustakamAM thayo che. Ama, dareka vArtAne aMte bALakone saMbodhIne upadeza ApI emanA jIvana parivartana ane jIvana ghaDatara mATeno sAro prayAsa lekhake karyo che "vArtA re vArtA" bALakonI vArtAmAM bALa sidhdharAja, pApa kare pukAra, apakAra para upakAra Adi bodhadAyaka suMdara 15 vArtAo ApI che. bALa sidhdharAja vArtAmAM bALa sidhdharAjanI umara dasa varSanI che. dilhInA bAdazAhe lAlacoLa AMkho karI sidhdharAjanA baMne hAtha majabUta pakaDI letA kahyuM, "have batAva! jagatamAM tAruM rakSaNa karanAra koNa che?' e ja vakhate sidhdharAje kahyuM, "saMsArano niyama che je hAtha pakaDe te rakSaNa kare che. Ape to mArA baMne hAtha pakaDI lIdhA che pachI mAre zI ciMtA?" bAdazAha bALa sidhdharAjano javAba sAMbhaLIne enI para ApharIna thaI gayo ane ene choDI mUkyo. A vArtA dvArA lekhaka zrI bALakone bodha Ape che ke, tame kAle saMghanA nAyaka banavAnA cho mATe bALa sidhdharAjanI jema tame yogyatA prApta karajo. Ama, AcArya zrI muktiprabhasUrijIe A baMne pustaka dvArA bALakamAM saMskAra ApavAnuM suMdara kArya karyuM che. AgaLa paNa AvI bodha dAyaka vArtAo lakhAya ghara, samAja, rASTra ane vizva mATe jarUrI che. Ajano bALaka AvatI kAlano nAgarika che. ane e bALaka nItivAna bane to AvanAra peDhI sacavAya. munirAja zrI rAjaratnavijayajI sAgarataTanI retInuM mUlya kAMi ja nathI hotuM. chatAM keka loko eno kaNekaNa khUMdI vaLe che kAraNake emAMthI kyAMka motI maLI javAnI saMbhAvanA che. barAbara e rIte ja saMsAranA jIvonA jIvana paNa mahApurUSo tapAsI jAya che ane khUNe khAMcare jhaLahaLI 539 Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahelA koIka virala jIvane retImAMnA motInI jema gotI kADhe che. ane ene caritra dvArA, rAsa dvArA, ke upadeza-graMthonA avAMtara draSTAMto Adi dvArA jagatanI samakSa rajU kare che. AvI keTalIka preraka kathAo retImAM motI' pustakamAM rajU karAI che.* A pustakamAM "putra hajo to AvA", "mahAna maitrI', 'avajJAno aMjAma', karama na chUTe re prANiyA' Adi aDhAra kathAo rajU karAi che. jIvadayAnA jyotirdhara" kathAmAM jIvarakSA kAje kaMTakezvarI devInI sAme jAnanI bAjI khelanAra kumArapALanI kathA lekhake suMdara rIte raju karI che. sutara sAMkaLa'mAM zrImatInA muni pratyenA bhAva adabhuta rIte varNavyA che. e munivara eTale AdrakumAra. ArdrakumAra manane majabUta karI karmone kevI rIte khapAve che enuM suMdara varNana karyuM che. kharekhara A zIrSaka yathArtha che. Ama, kathAne navA svarUpamAM rajU karavAnI lekhakanI sarjana zakti khUba anumodanIya che. A uparAMta munizrI e "mAyAnA mRgajaLa' pustaka lakhI jemAM sAdhvI taraMgavatInI satyakathAnuM rasapUrNa varNana karyuM che. prAraMbhamAM rAgadazAnuM varcasva dharAvatI A kathA AgaLa jatAM rAga-virAganA kaMThamAM pariName che. aMte rAga para virAganA vijayamAM paripUrNa thAya che. A kathAne vizeSa AkarSaka banAvavA temAM kalpanAo, saMskRta zloko, kAvyapaMktio Adino temaja ilAcIkumAranA nATakano AmAM samucita rIte upayoga karyo che. A kathAno racanA kALa vi.saM.ra0para che. A uparAMta rAjaratnasUrie "jIvananuM jhaverAta' pustaka lakhyuM, jemAM ra9 kathAo che. "pagaluM paDe to paMtha khUle" jemAM zukarAjanI adbhuta kathAne rasa-pracUra zailImAM rajU karI che. 'namAmi vIram"mAM prabhu mahAvIranA pUrvajanma-vartamAnajanma, sAdhanA kALa temaja prabhuvIranA pAMca jIvana prasaMgonI kathA AlekhI che. paryuSaNAnI pAvana preraNA" mAM kSamAdharmane biradAvatA be kathA lekhono saMgraha muni zrI aparAjitavijaya ma.sA. munizrI aparAjita vijaya ma.sA. AcArya hemacaMdrasUrinA ziSya che. temaNe 540 Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnazekhara-ratnAvatI' kathAnuM saMpAdana karyuM. A kathA zrI jinaharSasUri racita che. A kathAnI racanA lagabhaga 500 varSa pUrve saMskRta bhASAmAM thayelI che. teno anuvAda paNa zrI jaina dharmapracAraka sabhA taraphathI vikrama saMvata 1960mAM prakAzita karavAmAM Avela che. tenuM puna:prakAzana zrI jina zAsana ArAdhanA drasTe vi.saM. ra01pamAM karela che. A graMthamAM parva tithinuM mahattva kathA dvArA batAvyuM che. A kathAnA kartA jinaharSasUri vi.saM.150nI sAlamAM vidyamAna hatA. A nAnI sarakhI kathAne kartAe sthAne sthAne prastAvika zloko ane gAthAothI temaja judI judI kathAothI citrita karelI che. kathAnA nAyaka-nAyikAne aneka prakAranA dhArmika guNothI zobhAvyA che. A kathA eTalI asarakAraka che ke te sAvaMta vAMcavAthI avazya parvatithinA ArAdhanamAM vAcaka doravAyA sivAya rahe ja nahi. A kathAnA aMtamAM kahyuM che ke, "je jIvo parvone viSe jinezvara kathita dharma ANA saMyukta trikaraNa zudhdha pALaze ane sura tathA asurothI azubhata raheze, te ratnazekhara rAjAnI mAphaka manavAMchita samRdhdhine pAmIne anukrame kevaLajJAna tathA mokSapadane pAmaze. pazunA bhAvamAM paNa parvadina pALavAthI sukha prApta thAya che. to bhAva pUrvaka manuSya bhavamAM jo ArAdhana thAya to Indrapada, cakrIpada ane chevaTe paramapada te prANI pAme che. ratnAvatI ane ratnazekharanuM cAritra je bhavya jIvo sAMbhaLe che tene te bodhibIja prAptinuM kAraNa thAya che. AmAM ADakathA paNa ApavAmAM Avela che. muni rAjakIrti sAgara pAMDavo kyAM? e kathA rajU karatA muni rAjakIrtisAgara kahe che ke, aMte jIta konI...? satya ane asatya..., saMskAra ane kusaMskAra..., dharma ane adharma, puNya ane pApa..., sajjana ane durjana..., pAMDava ane kauravo...dharmAtmA, puNyAtmA,satyavAdIne ja sahana karavAnuM che. je sahana kare te zikharane prAptakare. A sanAtana satya che. haMsa ane kAgamAM jema AkAza pAtALano pharaka che, tevuM ja pAMDavakauravomAM che. kyAM pAMDavo...? ane kyAM kauravo....? sAruM mana, sArA vicAro te pAMDavo. kharAba mana, kharAba vicAro te kauravo. A kathAmAM kauravo ane pAMDavonI rajuAta khUba ja suMdara rIte karI che. aitihAsika pAtro dvArA temaNe sArA ane kharAba vicAro konA samAna che te adabhuta rIte varNavyuM che. A kathAmAM pAMDavonuM jIvanacaritra alaga alaga ra0 prakaraNamAM vibhAjIta karI samajAvyuM che. chevaTe aMtamAM bodha ApatA lakhyuM che ke pAMDavo ApaNI 541. Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cophera ja nahi paNa ApaNAmAM samAyelA che. pAMca indriyo, pAMca tattvomAM paNa teonuM astitva che. Ama, A kathAmAM munizrI rAjakIrtisAgaranI sUkSma draSTi dekhAya che. AcArya pradyumnasUri ma.sA. racita mulazudhdhiprakaraNa cAMdrakulanA pUrNatala gacchanA AcArya pradyumnasUri ma.sA.e mUlazudhdhi prakaraNa racyuM hatuM. tenuM gujarAtI vivecana AcArya zrI pradyumnasUri mahArAjanA ziSya devacaMdrasUrijIe mUla zudhdhigraMthanI TIkAnA AdhAre karyuM che. vartamAnamAM tenuM vivecana AcArya jayaghoSasUri ma.sA.nI kRpAthI AcArya hemacaMdrasUrijInA ziSya muni ratnabodhivijaye vi.saM.2067mAM karyuM che. A graMthamAM jinazAsananI kuzaLatA mATe ArdrakumAranuM, jinazAsana prabhAvanA mATe Arya khupaTAcAryanuM, tIrtha sevA mATe Arya mahAgiri ane bhIma-mahAbhImanA draSTAMto, bhakti mATe ArAma zobhAnuM, sthiratva mATe sulasAnuM, zaMkA mATe zrIdharanuM, kAMkSA mATe indradattanuM, vicikitsA mATe pRthvIsAra-kIrtidevanuM, rAjAbhiyoga mATe kArtika zeThanuM draSTAMta, balAbhiyoga mATe jinadevanuM, devAbhiyoga mATe kulaputranuM, bhIlanuM, saMkAzazrAvakanA jIvanuM vasudattanuM, rohiNIyA coranuM, supAtradAnamAM mUladevanuM, devadharanuM, abhinava zeThanuM, nayasAranuM, zreyAMsanuM, Arya caMdranAnuM, droNanuM, saMgamanuM, siMhaguphAvAsI muninuM, gozALAnuM, brahmadattacakrInuM, caMDaputranuM, budhdhinI tucchatA para mArikAnuM, priyadarzanAnuM, sukumAlikAnuM, vajranuM, revatInuM, devakInuM, naMdA zrAvikAnuM, bhadrAnuM, manoramA satInuM, subhadrAnuM, narmadAsuMdarI, vagare draSTAMta Apela che. Ama,rasaprada kathAo dvArA graMthane AvarI levAyo che. kathAmAM prasaMgonuM sarasa rIte Alekhana karyuM che. AjanI peDhIne temAM rasa paDe e chaTAthI kathAne raju karI che. gaNi mukticaMdravijaya, municaMdravijaya 'AtmakathAo' pustakamAM gaNi mukticaMdravijaya temaja muni caMdravijaya lakhe che ke, 'A kathAomAM khuda kathA-nAyaka ja AvIne kahe che. kathAkAra khuda kaMi kahe te karatAM kathA pAtra svayaM AvIne potAnI vAta kahe che je lakhanAra ane vAMcanAra baMne mATe vadhu rasaprada bane. AvI cosaTha AtmakathAono saMgraha A pustakamAM che.'' -- 32 542 Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kathAonI pariziSTa nIce mujaba che. pAnA naM (1) huM amarakumAra (2) huM naMdiSaNa(sevAmUrti) (3) huM aSADhAcArya (4) huM avaMtIsukumAla (5) huM mRgAvatI (6) huM rohiNiyo (7) huM caMDakauzika (8) huM megharatha (9) huM dazArNabhadra (10) huM DhaMDhaNa (11) huM prasannacaMdra (12) huM anAthI (13) huM naMdiSaNa(zreNikaputra) (14) he kapila (15) huM sanata kumAra (16) huM skaMdhaka (17) huM acUMkArI bhaTTA (18) huM arjuna mALI (19) huM sukozala (20) huM caMDarUdrAcArya (21) huM pradezI (rara) huM nAgaketu (23) ame sATha hajAra (24) huM dAmannaka (rapa) huM caMdanA (ra6) huM trivikrama (27) huM subhUma (28) huM paMthaka (29) huM skaMdhAcArya (30) huM manoramA 110 117 127 133 138 145 157 164 171 180 188 196 205 210 217 543 Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 229 237 245 250 rapa4 ra6ra ra69 277 284 291 303 311 318 333 (31) huM nAgazrI (3ra) huM sukumArikA (33) hu suvratAzrI (34) huM nami (35) huM cakSA (36) huM koNika (37) amecaMDALa cokaDI (38) mArAbhAI mahArAja (39) huM citrakAra (40) huM somadatta (41) huM zAradA naMdana (42) huM aMjanA (43) huM IlAcIputra (44) huM nUpura paMDitA (45) huM rAjarANI(sAdhvI) (46) huM aImutto (47) huM vaja (48) huM manaka (49) huM abhaya (pa0) huM saMgama (51) huM subhaga (para) huM devapAla (53) huM hemacaMdra (54) huM yazovijaya (55) huM kumArapALa (1) pUrvabhava (2) rajhaLapATa (3) huM rAjA banyo (4) meM mAMsAhAra choDayo (5) meM mithyAtva choDyuM (6) amAri pravartana (7) mArUM dharmayudhdha 338 344 347 3pa4 3pa6 358 360 364 374 382 401 405 409 413 418 544 Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 (8) kaMTakezvarIdevIno prakopa 424 (9) makoDo bacAvavA 429 (10) pratilekhakanuM sanmAna 431 (11) kAzImAM ahiMsA pracAra 433 (12) mArA tAbedAra rAjAonI ahiMsA 435 (13) rUdatI-dAna-tyAga 436 (14) mArI sAdharmika bhakti 439 (15) mAruM zikSaNa 441 (16) tailapanuM AkramaNa 444 (17) mArI Arati 446 (18) sALavI pADo (19) mAMsAhAranI smRti prAyazcita 449 (20) keTalIka ghaTanAo 451 (21) mArA sukRto 457 (rara) mArA gurUdevanuM svargArohaNa 459 (23) mAruM mRtyu ane pachI | vizva nirIkSaNa 462 (56) huM meghakumAra (57) huM rAvaNa 478 (58) huM drAviDa 498 (59) huM vAmana 504 (60) huM mammaNa(pUrvabhava) 519 (61) huM marIci 519 (62) huM nArada parapa (63) huM bharata(dvidhAvasthA) 530 (64) huM kALiyo kasAI pa35 paMDita maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI paMDita maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI racita graMtha zrI jaina kathA ratnamaMjUSA e aThThAvana prAcIna kathAono saMgraha che. A badhI ja kathAo pUrvAcAryonA graMthomAMthI levAmAM AvI che. kathAono pUro rasa jaLavAI rahe che evI suMdara A kathAo 471 545 Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRdayamAM saMvega ane nirveda jagADanArI che. AjanA bhayaMkara bhautikakALamAM jyAre cAre bAju viSayanI vAsanAonI khUba vRdhdhi thAya tevA sAhityanA Dhera jAgyA che tyAre AvA sAhityanuM prakAzana khUba ja jarUrI banyuM che. paMDita maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI kahe che, 'prajA jIvananA dezIya ghaDataramAM dharmakathAoe kiMmatI phALo Apyo che ane Aje paNa ApI zake tema che. AthI TUMkI TUMkI kathAonA saMgraha rUpa graMthonI ApaNA samAjanA ghaDatara mATe ghaNI ja AvazyakatA che.'' ,,33 jaina kathA sAgara bhAga-1 A graMthamAM jemaNe potAnI jIvana naukAne saphaLa rIte saMsAra samudra pAra karI che tevA mahAtmAonI kathAo che. A graMthamAM dareka kathAne svataMtra mahattva apAyuM che. jemake 'devatAi agni yAne sagara cakravartI', 'vaiyAvacca cAne mahAmuni naMdISeNa', 'munidAna yAni dhannA zAlibhadra' vagere." 35 paMDitavarya zrI becaradAsa dozI satyanI sAdhanA mATe phUlanA hAra nahi paNa talavAranI dhAra para jIvanAra, pAMDitya mATe Atmabhoga ApanAra, rASTra khAtara hadapAranI sajA bhogavanAra, paMDitavarya zrI becaradAsajInI gaNanA bhAratanA agragaNya sAkSaro, rASTrasevakone samAja sevakomAM karI zakAya. jaina saMghane aMdhazradhdhAnI nidrAmAMthI jagADanAra gaNyA gAMThyA paMDita purUSomAM teo eka hatA. vizeSa zAstrAbhyAsa :- teo 1962-63nA arasAmAM kAzI gayA. kAzImAM be varSa rokAi teo valabhIpura AvyA. tyAre AcArya hemacaMdrakRta laghuvRtti poNI thai gai hatI. valabhIpuramAM thoDuM rokAi teo pAchA banArasa AvyA ane abhyAsanI sAthe sAthe zrI cazovijaya jaina graMthamALA graMthonuM saMpAdana paM.zrI goviMdadAsa trikamadAsa zeThanA sahakAramAM karavA lAgyA. tyAra pachI paMDitajI nyAya vyAkaraNa tIrtha thayA. temaNe prAkRtabhASA ane anya darzanono abhyAsa paNa karyo A uparAMta teoe Agamano anuvAda ane prakAzana kAma karyA. sane 1921-22mAM teozrI gAMdhIjInA gujarAta purAtattva maMdiramAM joDAyA. tyAM temaNe paMDita sukhalAlajInA sahakAramAM sanmati tarkanA saMpAdananuM ati duSkara kArya karyuM. temanA kAmathI gAMdhIjIne bhAre saMtoSa thayo. sane 1938 AsapAsa amadAvAdamAM ela.DI ArTasa koleja sthapAi ane A kolejamAM ardhamAgadhInA adhyApaka tarIke paMDitajI nimAyA. jIvananAM sATha varSa 546 Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daramyAna paMDitajIe jaina sAhityanI je virala sevA karI tenA lIdhe aneka mahatvanA graMtho prakAzamAM AvyA. saMskRtamAM pAMDitya tathA zAstra niSThA mATe sane 1964mAM rASTrapati zrI rAdhAkRSNana taraphathI pramANapatra meLavela. A uparAMta judI judI saMsthAo taraphathI vividha prasaMge temanuM bahumAna karI 7 suvarNa caMdraka, sAteka cAMdInI kAskeTo paMdareka sanmAna patro temane arpaNa thayelA. aMtima varSo :- kolejamAMthI nivRta thayA pachI paNa sArI evI svaicchika sevAo paMDitajI e lA.da.prArA vidyAmaMdirane ApI hatI. pIecaDInA ghaNA vidyArthIone mArga darzana ApyuM hatuM. Ama vividha sevAo ApI 93 varSanI jaipha vaye, sau svajana-baMdhuvargane khamAvIne tA.11/10/1982nA roja teoe zAMtipUrvaka svargArohaNa karyuM. temaNe ghaNI kRtio lakhI temaja saMpAdana karI che. Ama teoe khUbaja sAhitya sevA ApI che. temaNe kathA sAhityane lagatI kRtio lakhI che ke saMpAdana karI che. temAnI keTalIka nIce mujaba che. anuvAdaka AvRti (1) bhagavAna mahAvIranA daza upAsako becaradAsa dozI pahelI 1931 (2) bhagavAna mahAvIranI dharmakathAo becaradAsa dozI dvitIya 1991 (3) bhagavAna mahAvIra caritra becaradAsa dozI I.sa. (4) bhagavAna mahAvIra jIvana no mahimA becaradAsa dozI dvitIya (5) navAMgI TIkAkAra abhayadevasUri becaradAsa dozI dvitIya 154 bhagavAna mahAvIra daza upAsako kathA graMtha vize gopAladAsa jIvAbhAI paTela lakhe che ke, "jaina dharmanA anuyAyIonI ThIka ThIka saMkhyA Aje paNa gujarAtamAM mojUda che. tathA gujarAtanuM sAmAjika ane dhArmika jIvana ghaDavAmAM bhUtakALathI te varge ThIka ThIka bhAga lIdho che. bhagavAna mahAvIranA daza upAsakonA jIvana caritranI kathAo vAcakone upayogI tathA rasika nIvaDe tevI che. te rIte A pustakanuM mahattva savizeSa ne. sana 1966 1984 547 Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. 36 42 45 A uparAMta paMDitajIe A pustakamAM kAkAsAheba kAlelakaranuM nirUpaNa karyuM che. A pustakanuM anuvAdana karI paMDitajIe upayogI zabdakoza pustaka pAchaLa umeryo che. bhagavAna mahAvIra nI dharmakathAonI pariziSTa nIce mujaba che. pAnA naM. 1. paga UMco karyo 2. be sAthe bAMdhyA 3. be iMDA 4. be kAcabA 5. zailaka RSi 6. tuMbaDuM 7. rohiNI 8. malli 9. mAkaMdI 10. caMdramAM 11. dAvadravanA jhADa 12. pANI 87 13. deDako 14. amAtya te pali 15. naMdI phaLa 108 16. apara kaMkAnagarI 112 17. ghoDAo 139 18. suMsumAM 144 19. putaMrika 1pa0 - dvitIya zruta skaMdha 1 kAlI 158 AtmA anAtmAno bheda jANyA pachI zarIrane anAsaktapaNe nabhAvye ja chUTako e vastu sArthavAha dhanya ane vijaya coravALI vArtAmAM asarakAraka rIte batAvyuM che. potAnA vizvAsanuM jatana karavuM joie e bodha be iMDAvALI vArtAmAM suMdara rIte Avyo che. 84 94 101 548 Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAgI paNa bhogI thayA mATe mANase abhimAna na karavuM e bodha "zailaka RSinI kathAmAM Apelo che. puMDarIka-kaMDarIka'nI vArtAmAM paNa kaMDarIka vairAgya pAmI pravajyA le che paNa bhogathI vaza thatA rAjagAdI svIkAre che jyAre puMDarIka vrata svIkArI sidhdha, budhdha thavAno rasto le che. tuMbaDA"nI vArtAmAM hiMsA, asatya, avrata temaja krodha, mAna, mAyA, lobha Adi saMskAro mANasane kema DUbADe che ane ethI ulTA saMskAro mANasane kema tAre che e batAvyuM che. "rohiNI'nI vArtA dvArA darekane lAyaka kAma soMpI darekane potAnuM sthAna ApyuM "malli"nI kathA dvArA bAhya saudaryavALA zarIramAM keTalI durgadha rahelI hoya che enuM darzana karAvI vairAgyanI preraNA karI che. mAkaMdInI vArtA to duniyAnA badhA ja dezomAM eka yA bIjI rIte prasidhdha che. caMdranA zukala pakSa ane kRSNa pakSano bheda paNa eTalo ja sArvalobha che. 'dAvadrava"nI vArtA paNa eTalI ja mahattvanI che. badhAja dharmanA loko mATe upayogI che. sAdhanA karavAthI patitamAM patita paNa zudhdha thaI zake che. e mATe "jitazatru ane amAtyanI vArtA che. kevala prasiddhi ane kIrti mATe dAnadharma karanAra ke samAja sevA karanAra AjakAlanA DhagalAbaMdha lokone deDakAnI vArtA bheTa ApavA jevI che. saMsArathI trAselAne zaraNa pravajyA che, abhaya evo to eka dAnta ane jiteMdriya ja hoI zake, e bodha ApavA mATe ane mANasone dharmAbhimukha karavA amAtya teTalInI vArtA che. jema naMdIphaLa sAme dhanya sArthavAhe lokone pokArIne cetavyA hatA. tema saMkucitatA sAme bhagavAna mahAvIra mANasane pokArIne cetave che. aparakaMkA nagarI" vALI vArtA ane temAM Avela draupadIno ullekha vAMcIne bodha maLe che ke tenI pAchaLa jo Asakti hoya to game tevuM ugra tapa hoya chatAM cittazudhdhi karI zakatuM nathI. 549 Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghoDAone pakaDavA mATe jevI lAlaco "AiNa" nAmanI vArtAmAM ubhI karI che. bodha e ja levAno ke zramaNe madhura zabda ke amadhura zabda baMne mATe samabhAva keLavavo. bhagavAna mahAvIre AhAra karavAno uddeza samajAvavA susumAnI vArtA enA romAMcakArI bhayAnaka rasa sAthe raju karI che. kAlInI vArtA dvArA saMyama lIdhA pachI pastAvo karanAra zramaNone bodha Apyo che. Ama, A pustakamAM bhagavAna mahAvIranI vIsa dharmakathAo AvelI che. vAcakane A kathAo dvArA suMdara bodha Apyo che. A kathAo dekhAve bhale sAdI hoya paNa emanI sAdI sIdhI ane sacoTa zailI upara ja kevaLa nathI paNa vizva hitanA sarva maMgaLakArI saMkalpathI karelI ugramAM ugra tapasyAnuM baLa A kathAo pAchaLa che. jayabhikhunI jIvana jhalaka sAhitya jagata jene jayabhikhunA hulAmaNA nAmathI oLakhe che te jayabhikhuno eTale ke bAlAbhAI vIracaMda desAIno janma vikrama saMvata 1964nA jeTha vada terasane zukravAre sAta vAge (I.saM.1908nA juna mahinAnI ra6mI tArIkhe) saurASTramAM emanA mosALa vIMchiyA khAte thayo hato. emanA mAtAnuM nAma pArvatIbahena ane pitAnuM nAma vIracaMdabhAI khemacaMda desAI hatu. jayabhikhu 4 varSanA hatA tyAre mAtAnuM mRtyu vaDhavANa khAte thayuM hatuM. pitAnA nIDara, atithipremI kuTuMbavatsala svabhAvanA saMskAra bALa jayabhikhkhane gaLathuthImAMthI ja maLyA hatA. mAdhyamika zikSaNa bAda muMbaI khAte munizrI vijayadharmasUrie sthApela zrI vIratattva prakAza maMDaLa-je vilepArlemAM hatuM temAM saMskAra-zikSaNArthe dAkhala thayA. tyAM rahIne jayabhikhu e jaina tatvajJAna ane jaina darzananuM UMDuM adhyayana karyuM. tyArabAda kalakattA saMskRta esosiezananI nyAyatIrthanI padavI saMpAdana karI zivapurI gurUkuLanI tarmabhUSaNanI padavI paNa meLavI. kuTuMbanuM emanuM hulAmaNuM nAma hatuM. bhIkhAlAla snehIomAM te bAlAbhAinA nAme ane sAhitya kSetre jayabhikhkhuM emanuM upanAma lokapriya banyuM hatuM. jayabhikhkha upanAma emaNe vijayAbahenamAMthI jaya ane bhIkhAlAlamAMthI bhikhu laine banAvyuM hatuM. emanuM bALapaNa vIMchiyAmAM, kizoravasthA varasoDAmAM ane vidyArthIkALa kudaratI saudaryathI bharyA bharyA zivapurImAM vityA. kathAvArtA vAMcavAno zokha jayabhikhune cheka bALapaNathI ja. sAhitya vAMcatA vAMcatA noMdhavA jevuM lAge e noMdhI paNa 550 Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levAnuM e emanI Teva. jayabhikhkhae potAnA jIvana AraMbhakALamAM jIvananI kasoTI kare evI traNa pratijJAo karI. paitRka saMpati levI nahi, nokarI karavI nahi ane kalamanA Azraye jiMdagI vitAvavI. A pratijJAo emane saMgharSanI eraNa upara ThIka ThIka kasyA paNa kharA. chevaTe mA zAradAnI sevA-upAsanAnI deDha tamannAe jayabhikhkhane yaza apAvyo. zivapurInA gurUkULamAM DaoN.krAujha nAmanA vidUSIno saMparka ane samAgama temane thayo. AthI pAzcAtya sAhitya ane saMskArano temane paricaya thayo. madhyapradezamAM lAMbo samaya rahevAne kAraNe hiMdI bhASAno paNa sAro mahAvaro keLavAyo. 'tuM tAro dIvo thA" e jayabhikhkhanA jIvananuM priya sUtra hatuM. jayabhikhkhanA putra kumArapALane paNa sAhityanA saMskAra vArasAmAM maLyA che. vinayI, vivekI ane tejasvI evA kumArapALa desAIne paNa emanI AraMbhanI kArarkidImAM ja sAhitya kSetre noMdhanIya sidhdhi prApta thai. gujarAta sarakAre 'lAla gulAba" ane "DAhyA DamarAne inAma ApI temanuM sanmAna karyuM che. jayabhikhkhanA sAhityika vyaktitvane ghaDavAmAM anya mahAnubhAvoe paNa sAro evo phALo Apyo che. saMsArI janonI jema sAdhujanonI paNa teo snehabhAjana hatA. munizrI citrabhAnu, mahaMta zrI zAMtaprisAdajI, gosvAmI mugaTalAlajI, mahAsatI dhanakuMvarabAI vagerenI temanI upara gADha prIti hatI. temanI pAsethI jayabhikhkhane avAranAra mArgadarzana paNa maLatuM hatuM. pa.pU.moTAnA tathA prajJAcakSu paMDita sukhalAlajInA ArzIvAda anekavAra emane prApta thayelA. mahAna jAdugara ke.lAla sAthe paNa emane gADha saMbaMdha hato. jaina kathAsAhityane sarva samAjopayogI banAvavAnI AkAMkSAmAMthI jaina kRtionuM sarjana temanA dvArA thayuM che. saMsAranA, itihAsanA, sAhityanA ane zAstranA preraka baLe jayabhikhkhuM cetanavaMtA banyA che. emanuM vyaktitva awe-inspiring bhayayukta mAna pedA kare tevuM nahi paraMtu megneTikacuMbakIya che. jayabhikhkhae sauthI pahelI kRti bhikSu sAyalAkara'nA nAmathI i.sa. 1929mAM lakhI hatI jemAM temanA gurU vijayadharmasUrijInuM jIvanacaritra AlekhyuM hatuM. varSo sudhI emaNe jaina jyoti ane vidyArthI sAptAhikamAM navA vicAro pIrasyA hatA. A sivAya saMdeza, gujarAta samAcAra, jayahiMda, phUlachAba, gujarAta TAImsa paNa temanI kalame ghaNI prasiddhi meLavI. I.sa.1969 nA varSanI divALI vakhata temanI tabiyata ThIka ThIka lathaDI gaI hatI. i.sa.1969nA Dise.nI ra4mI tArIkhane budhavAre jayabhikhkhanI sthaLa jIvana lIlAnI samApti thaI. 551 Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayabhikhu navalakathA kSetre i.sa. 175 pachI prakAzamAM AvyA. temaNe aitihAsika paurANika navalakathAomAM pUrva paraMparA karatA taddana navIna ane viziSTa pradAna karyuM. paurANika navalakathAmAM purANakhyAta vastu svIkArI kRtinuM nirmANa thAya. aitihAsika navalakathAmAM itihAsanI zuSka ane vizRMkhala vigatone kalpanA taMtuthI sAMkaLI je te sAMskRtika samayanuM yarthAtha ane rasapUrNa citra ApavAnuM hoya che. jayabhikhkhae lakhela kRti" bhAgyavidhAtA, vikramAditya hemu, bhAgyanirmANa, dilhIththara, kAmavijetA zrI sthUlibhadra, rAjavidroha, matsyagalAgala, bUrodevaLa, narakesarI, dAsI janama janamanI sAthI janama janamanA saMsArasetu-maharSi metAraja, zatru ke ajAtazatru, premAvatAra bhA.-1,2, lokhaMDI khAkhanAM kula bhA.1,ra, upavana (ra4 vArtAno saMgraha), pArakA gharanI lakSmI (rapa vArtAno saMgraha), vIradharmanI vAto bhA.1 thI 4 (jaina 43 vArtAno saMgraha kathAzovALI vArtAono saMgraha), mAdare vatana, kaMcana ane kAminI, sAMkaLI phaIbA, sonAnI maraghI, gaMgA gaTaramAM, kaMtha ane kAminI, premalakSaNA, pApano pokAra, vasiyatanAmuM, yAdavAsthaLI (14 vArtAno saMgraha), lAkheNI vAto (ra1 vArtAono saMgraha), jayabhikhu vArtA saurabha 1,2 (rapa vArtAono saMgraha), aMganA (19 vArtAono saMgraha), sanI bAMdhI prathvI (16 vArtAono saMgraha) karale siMgAra (14 vArtAono saMgraha), zUlI para seja hamArI (20 vArtAono saMgraha ), kAjala ane arIso (18 vArtAono saMgraha), mATInuM attara (23 vArtAono saMgraha), kanyAdAna (18 vArtAono saMgraha), mana jharUkho (21 vArtAono saMgraha), paganuM jhAMjhara (18 vArtAono saMgraha), vera ane prIta (ra1 vArtAono saMgraha). zrI cAritravijayajI, upAdhyAya zrI premavijayajI, yoganiSTha AcArya, nigraMtha bhagavAna mahAvIra, bhagavAna mahAvIra, sidhdharAja jayasiMha, udA mehatA, maMtrIzvara vimala, pratApI pUrvajo bhA.1thI 4, dahIMnI vATakI, yajJa ane IMdhaNa, vidyArthI vAMcanamALA (10 zreNI.) (pratyeka zreNImAM ra0 pustikA ema ra00 pustikA), ratnano dAbaDo, hIrAnI khANa, mIThI mANeka, pAlI paravALAM, nIlamano bAga, mANuM motI, AMbe AvyA mora, capaTIbora, nItikathAo bhAga-1thI 4, dIlanA dIvA, dezanA dIvA, devanA dIvA, derInA dIvA, dIvedIvA, bAra hAthanuM cIbhaDuM bhA.-1,2, tera hAthanuM bI bhA.1, 2, chUmaMtara, bakarIbAInI je, nAno paNa-rAIno dANo, zUrAne pahelI salAma, phUlaparI, garUDajInA kAkA, gajamotIno mahela, DhamAMthI dhuradhara, mA kaDAnuM maMdira, hiMmate mardA, gaIgujarI, mAinolAla, mANase mANase phera, bAlAvanAmabodhAya, lIlI lIlI variyALI (18 vArtAno saMgraha). 552 Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - Ama, jayabhikhkhanuM sAhitya viSaya dRSTie vaividhyayukta che. emAM emaNe daMtakathAo, lokakathAo, temaja dharmakathAono upayoga karIne emAMnA kalpanA tathA camatkAra tattvane gALI nAkhIne, AjanI budhdhijIvI varga gaLe utArI zake e rIte rocaka pheraphAra karIne sarasa vArtAo sarjI che. emanI vArtAo TUMkA vAkyovALI pravAhI zailIne kAraNe bALakone eka anokhI rasasRSTimAM ramamANa kare che. AbAla vRdhdha saune jIvana jIvavAno sAco rAha cIMdhe che. A uparAMta kahevata kathAo prANI kathAo, nItikathAo paNa jayabhikhkhae bALako ane proDhone dhyAnamAM rAkhIne lakhI che. emanI kahevatakathAo kizoronI bhASA zaktine khIlavavAmAM khUba upayogI thaI paDe evI che. prANI kathAone sAMpradAyika raMgothI mukta rAkhIne rajU karanAra teo pahelA sarjaka che. Ama jayabhikhunuM saMkhyA daSTie paNa samRdhdha che. bALasAhitya paNa vipula pramANamAM che. Ama, jayabhikhkhanuM sAhitya jIvana lakSI mAMgalya ane mAnavatAno saMdeza ApatuM noMdhapAtra kSamatA dharAvatuM che. bhagavAna RSabhadeva" jena saMghanA be sarvodaya zikharomAM eka zikhara te A zrI RSabhadevanuM che. bIjuM bhagavAna mahAvIranuM A graMthamAM lekhaka zrI jayabhikhkhuM e eja pracalita ane paricita jIvananI kathA kahI che paraMtu emanI zailI eTalI rasabharI ane vegIlI che ke paricita chatAM taddana navI kathA vAMcatA hoIe ema lAge. je vAta ApaNe pahelAM anekavAra sAMbhaLI hatI te jayabhikhkhanA zabdomAM navAM ja rUpa-raMga dharI khIlI nIkaLI che. AvA samaye lekhakane kahevAnuM mana thaI Ave ke "bhAI, amArI jUnI vAto pharI kahetA mUMjhAzo nahi. enI e ja vAto pharI kahezo to paNa amane kaMTALo nahi Ave. tamArA kathananI zailI ja eTalI raMgabharI che ke tame e kaho cho tyAre jANe enA rUpa-raMga palaTAI jAya che. kAlidAsa, bhavabhUtine bANanA jamAnAmAM jema rAjasabhAmAM koi purANa-kathAnuM pArAyaNa cAlatuM ane chatAM zrotAono rasa barAbara jaLavAi raheto tema tamArI kalamamAMthI nijharatI kathA amane pharI pharI sAMbhaLavAnuM mana thAya che.'' bhAi jayabhikhkhuM jyAre prasaMga varNave che tyAre eka eka surekha citra khaDuM thAya che. yugalika jIvananI A romAMca kathA, temaja AvI kathAo AvAM sajIva, prANavAna, vividharaMgI banaze tyAre prAcIna jaina sAhityano punarUdhdhAra thaze. 553 Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratilAla dIpacaMda desAI, jIvana jhaMkhI janmaH tAH 12/9/1907. avasAnaH tAH 7/12/1985 ratibhAinA pitA dIpA-bhagata kahevAtA. dIkSA paNa lIdhelI e dhArmikatA ratibhAInA jIvanamAM judI rIte khIlI. emanA samagra ghaDataramAM saMpIlA, saMskArI kuTuMbanuM vAtAvaraNa, paMDito, munivaronI dIrghakAlIna chatrachAyA ane ApakamAino saMjoga-A badhAe bhAga bhajavyo. emanA sAhityamAM jaina dharma ne itihAsanuM emanuM UMDuM adhyayana khUba DokAya paNa kayAMya-sAMpradAyiktA nahi. zivapurI (ma.pra.)nI jene saMskRta pAThazALAmAM emanuM khUba samatola ghaDatara thayuM hatuM. zrI ratibhAi mULe to Tharela ciMtana-vivecanano jIva. jaina dharma, jaina saMgha tema ja rASTrajIvana viSe emanA vicAro cokhkhA caNaka ne pAkA, chatAM saumya. jaina, satyaprakAza ane e be sAmAyiko dvArA varSo sudhI nirbhaya satyakathanano parizrama karyo. emanI vArtAomAM ya AvuM gaMbhIra vicAra bhAtuM khUba maLe. dareka bAbatano sAco itihAsa jANIne, tapAsa karIne lakhe. vArtAomAMya evuM puruM dhyAna rAkhe. emanI AvI cIvaTane kAraNe emanI kalame kacchanA bhadrezvara tIrthano suMdara ItihAsa temaja ANaMdajI kalyANajInI peDhIno vistRta itihAsa paNa maLyA. uparAMta aneka vyakti carito, tIrtha paricayo rasALa bhASAmAM lakhyA. sAthe sAthe dezanI Ama prajA vize, kuTuMba-samAja vize, arthakAraNanI beDhaMgI raphatAra viSe emanI UMDI jANakArI ane saMvedanA. TUMkI Avaka, chatAM apAra atithibhakti, mAnavabhakti. emanI aneka vArtAomAM A mAnavabhakti ubharAya samAjanA avagaNAyelA aMgarUpa nArI bAbata emanA hRdayamAM UMDA Adara ane karUNA. aTale emanA haiye caDelAM aneka nArIcarito AmAM supere DokAya che. ratilAla dIpacaMda desAi dvArA racita kathA sAhitya-2 (abhiSeka) pustaka vize AcArya zIlacaMdrasUri kahe che ke, ratibhAInuM vArtA sAhitya keTaluM badhuM samRdhdha temaja vaividhyasabhara che temane daseka vArtA saMgrahone avalokIe tyAre ja samajAya. temaNe jena graMthomAM maLatA kathA prasaMgone mamaLAvyA che. teno pravartamAna deza-kALane anurUpa pakaDAyo che ane pachI te marmane kendramAM rAkhI hRdayasparzI, pratItikara temaja mULa kathAnakanA vastune pUrNa nyAya 554 Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe e rIta vArtA sarjI che. AvA sarasa ane saraLa sAhityanuM sarjana AjanA svataMtra ane viSama vAtAvaraNamAM poSaNakSama AhAranI garaja sAre tevuM che." ra0mI sadInA sarjanAtmaka sAhityane jotA evuM kahI zakAya ke nIce vArtA sarjakoe saunuM dhyAna kheMcyuM che. (1) zrI bhImajI harajIvana suzIla (2) zrI bAlAbhAI vIracaMda desAI : jayabhikhu (3) zrI ratilAla dIpacaMda desAI mUlyaniSTha, satvazIla ane saMskAra preraka vArtA sAhityanuM sarjana e A traNe sarjakono samAna guNadharma hatA. tevuM traNenI vArtAono tulanAtmaka rIte jotAM jaNAI Ave che. gAMdhI yugano prabhAva traNeyanA sAhitya para jovA maLe che. ratilAla dIpacaMda desAie itihAsamAM ghaTelI satya, zIla, zaurya ane saMskAritAno saMdezo ApatI ghaTanAono kAcA mAla tarIke upayoga karI temAMthI sarasa kathAo sarje che. ethI vadhu temaNe keTalAka anubhavone paNa kathAvArtAno ghATa Apyo che. temaNe nArI kathA, zIlakathA, itihAsa kathA, dharmakathA, zauryakathA temaja satyakathAonuM sarjana karyuM che. temanI vArtAmAM kayAMya chIcharApaNuM ke AchakalAI nathI kathA sAhitya-ra mAM ratilAla dipacaMda desAI kahe che ke, sAcuM sAhitya to e che ke je mAnavInA cittane preraNA ApatuM rahe ane AsurI vRttiothI dUra rAkhe che. bhAtRbhAva, samAnatA, zAMti jevA mUlyone poSaNa maLavuM joie ane e poSaNanuM kArya sAhitya dvArA sArI rIte thai zake che.* A pustakanI pariziSTa nIce mujaba che. pAnAne 1. na mAre vera ke dveSa 2. padmaparAga 3. sAtabhava 4. deva vadhe ke pazu? 5. vistAra 6. suvarNa kaMkaNa 7. sAdhanAnuM suvarNa 8. prema-pAvaka nI javALA 9. jAgRta AtmA 555 Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17ra 10. rAjakumAra 113 11. pAMca janamanI prIta 1ra3 1ra. e rAta ne e prakAza 139 13. saMtonI bhikSA 145 14. cAritra khAMDAnI dhArojI 1pa9 15. nirmohI gurU 16. rAjA ane yogI 179 17. udAratA 193 18. karmavIra pitAno zUravIra putra ra04 19. sAcI prabhusevA 206 AmAM 'na mAre vera ke dveSa'mAM pArzvanAtha prabhunI kathA ApI che. padmaparAga"mAM zramaNa bhagavAna mahAvIranI kathA ApI che. A kathAne judA judA vibhAgamAM vaheMcI che. jemake vAdaLano amara raMga, saurabha bicArI zuM kare?, Apa samAna baLa nahi, tyAganI khumArI, kaSTa sahanano pratApa, saryu AvA camatkArathI, duHkha to sukhanI khANa, krodhanA kaDavA phaLa, Ato AtmAnI zItaLatA, saune mATe vAtsalya, nahi rasa nahi kasa mAtra dehane dApuM, bhakti ane abhakti, mAruM karyuM meM bhogavyuM, mArAM mA-bApa, ajJAnanA ucchedanAra, rAjA hoya ke bhakta saunA karyA sau bhogave, dharma kare te moTo, jJAnI gRhasthanI paNa prazaMsA, parivrAjakanuM bahumAna, gautama mAphI mAMge, koIno tiraskAra na karo, sAta bhava"nI kathA mAM durga vipra ane tenA cAra saMtAnanI kathA che. 'deva vadhe ke pazu?' vArtAmAM morAka gAmamAM AzramamAM rokAyelA mahAvIra prabhuno prasaMga varNavyo che. 'nistAramAM zAla-mahAzAlamuni nI kathA che. suvarNa kaMkaNamAM namirAjarSinI kathA raju karI che. sAdhanAnuM suvarNa'mAM AryakAlakanI vAto che. prema- pAvakanI jvALAmAM AryakAlakanI vAto che. "jAgRta-AtmA'mAM vajasvAmInI kathA suMdara rIte alaMkRta karI che. "rAjakumAranI kathAmAM naMdISeNanI kathA AlekhI che. pAMca bhavonI prIta'mAM brahmadatta cakravartInA pUrva bhavonI kathA varNavI che. pAMca bhavomAM pahelo janma dAsano, bIjo mRga yugalano, trIjo haMsa yugala, cotho caMDAla 556 Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putrano ane pAMcamo devano bhava che. 'e rAta ne e prakAzamAM maMtrIzvara sAnta mahetA ane eka muninI vArtA raju karI che. saMtonI bhikSA'mAM hIrasUri ane akabara ane muni bhAnacaMdra ane sidhdhicaMdranI kathA varNavI che. 'cAritra khAMDAnI dhAramAM araNikamuninI kathA AlekhI che. 'nirmohI gurUmAM AcArya mArgAcAryanI kathA varNavI che. 'rAjA ane yogI"mAM sidhdhicaMdramuni, akabara, jahAMgIranI vArtA alaMkRta karI che. 'udAratA'mAM AcArya vardhamAnasUrinI, jinezvarasUri, budhdhisAgara sUrinI, purohita somezvaranI kathA ApI che. 'karmavIra pitAno zUravIra putra"mAM dhanajI morabiyAnA putra sarUpacaMda morabiyAnI kathA varNavI che. sAcI prabhu sevAmAM pArvatI ane mahAdevano saMvAda suMdara rIte raju karyo che. ratilAla dIpacaMda desAI e lakhela kathA kRtio nIce mujaba che. (1) gurU gautama svAmI (2) abhiSeka (3) suvarNakaMkaNa (4) rAga-virAga (5) padma parAga (6) kalyANamUrti (7) himagirinI kanyA (8) samarpaNano jaya (9) mahAyAtrA (10) satyavatI (11) maMgaLamUrti vaidya mohanalAla cunIlAla dhAmI ra0mI sadInA lekhakomAM vaidya mohanalAla cunIlAla dhAmInuM nAma jANItuM che. vaidya mohanalAla cunIlAla dhAmI racita "rAjakanyA baMdhana tUTayAM pustakamAM 557 Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paM.kanakavijayajI ma.sA.kahe che ke, vizvanI zreSTha vibhUti zramaNa bhagavAna mahAvIra devanA samakAlIna itihAsano aitihAsika pAtrone tathA tatkAlIna vAtAvaraNane sajIva karatI mahAkathA lekhaka bhAizrI dhAmIe ahIM AlekhI che. temanI zailI zAMtapaNe vahI jAya che. bhASA parano temano kAbU adbhuta che, zabdone saMskAra bharI chaTAmAM raju karavAmAM temanuM sAmarthya aprItama che. kyAMya pAtronA vyaktitvane anyAya na thavA pAme tenI teoe kALajI rAkhI che. te jALavIne sAttvika, rAjasa ane tAmasI bhAvone, je dareka AtmAmAM bhinna bhinna rUpe rahelA che tene dhAmIe hUbahU AlekhyAM che. zRMgAra, vIra, raudra, zAMta, vairAgya rasone paNa yathAvasare AlekhIne zAMta ane vairAgyarasanI pradhAnatA, zreSThatA darzAvI che. dhAmInA zabdo yathArtha temaja anubhava rUpa eraNa para ghaDAine bahAra AvyA che. aitihAsika pAtronI sAthe prAsaMgika aneka pAtrone vAcakanA mAnasa paTa para aMkita karavA aneka prasaMgo navA- navA rajU karyA che chatAM mUla kathAvastune saheja paNa AMca ke kSati nathI AvavA dIdhI. teonI kalpanA sRSTinA ghaDelA eka eka pAtrane juo! dhAmIe suMdara rIte rajU karyA che. mahArAjA ceTaka, jitazatru, dhAriNIdevI, bhagavAna zrI mahAvIra deva, dhanavAha zreSThI, vasumati-caMdanabAlA ityAdi mukhya pAtrone temaNe sarasa rIte varNavyA che. jaina itihAsanA prasaMgone, saMsAranA AsurI pirabaLo jevA ke kAma, krodha, mada, matsara, irSyA, hiMsA, parigraha, mAna, lobha ityAdinI sAme tyAga vairAgya, kSamA, tapa, titikSA, saMyama ityAdine adbhuta rIte AlekhyA che. mohanalAla cunIlAla dhAmI racita 'amara balidAna yAne sidhdhagirinA zahIdo' pustakamAM kAkubhAi nArasiMha brahmabhaTTa kahe che ke, "bAroTonuM udgamasthAna rAjasthAna gaNAya che. itihAsa prasidhdha caMda bAroTa jodhapura aMtargata bAlA gAmanA hatA. jyAM Aje paNa emanA vaMzajo vase che. kALakrame vikramanA 12mAM saikAmAM zrI zaMtrujayagira nIkaTa, hAla dhoLI vAva che tyAM raMgapura nAmanuM gAma vasAvI teo rahyA. tIrtha rakSA mATe bAroToe je balidAna ApyA tenI A kathA che. A kathAmAM allAuddIna khIlajInA amAnuSI humalAnuM rasaprada nirUpaNa che. samasta bhAratavAsI bAroTonI A mahAna kurabAnI mATe magarUbI anubhave che. rAjarSi kumArapALa rAjAnA maMdira sAme zahIda thayelA vIra bAroTonA pALIAo Aje paNa pUjAya che.'* 558 Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kathA viSe mo.cu. dhAmI kahe che ke, prastuta loka-kathA e koi rAsa parathI yojavAmAM AvelI navalakathA nathI tema narI kalpanAnI imArata paNa nathI. A kathA pAchaLa itihAsa jIvaMta smArakasamA aNanama khaDA rahelA pALiyAonI sAkha che. A kathAmAM bAroTonA Atma-balidAnanI yaza gAthA che. A kathAnI sAMkaLa meLavavA bAroTonI daMtakathA, keTalIka lokavANI ane cAraNabhATanI vAtono Azraya levo paDyo. A lokakathA upara itihAsanI mahora meLavavA mATe nIcenA pustakono Azraya levo paDyo. (1) soraThI tavArIkha (ra) bhArata lokakathA (3) soraThano itihAsa (4) rAjasthAna (5) jaina yuga.45 Ama, mo.cu.dhAmI e kathAmAM itihAsanA pAnA para lakhAyelA zabdo karatA daMtakathA ane lokavANIno viveka pUrvaka vadhAre otha lIdho che. kAraNake vizvanuM lokasAhitya itihAsanA pAnAMothI dUra dUra vastu che. 'saubhAgya kaMkaNa' nAmanI kathA pAchaLa nArInA ziyaLano eka mahAna Adarza paDelo che. A pustaka racyuM tyAre lekhaka mo.cu. dhAmInI umara 73 varSanI hatI. A pustakanI traNa AvRtti bahAra paDI che. eka survaNayuga evo hato ke nArI potAnA ziyaLanA teja vaDe saMsAramAM zreSTha nArI ratna tarIkenuM gaurava pAmI zakatI hatI. potAnA cAritranI rakSA khAtara te gaurava pAmI zaktI hatI. Ama, sobhAgya kaMkaNanA kathA thALamAM ziyaLanuM baLa ane gaurava keTaluM bhavya che te vAta zIlavatI potAnA jIvanathI darzAve che, jenuM adbhuta varNana mo.cu. dhAmI e A pustakamAM karyuM che. 'rAga virAga' kathA aMge vaidha mohanalAla cu. dhAmI kahe che ke, jaina itihAsa rUpa upavanamAM khIlelA anaMta puSpomAMthI meM puSpa cUMTI kADhyuM che. jaina itihAsamAM thai gayelA mahAtmA aSADhAbhUtinA jIvanane sparzatI A kathA nara nAranA manomaMthanane darzAve che. A kathA aitihAsika navalakathA che. 'nimarAja' nAmanI kathA raju karatA vaidya mo.cu. dhAmI kahe che ke, 46 namirAjanI kathA prAcIna kathA sAhityamAMthI prApta thayelI che. A kathA karmanA gherAvAne bhedavA sahAya karaze. kathAmAM nimarAjane aMtaramAM jJAnano prakAza phelAyo ane sAMsArika jIvana choDI ne muktinA mArge AgaLa vadhe che ane pAcho vaLato nathI. tene 559 Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ calita karavA mATe prayatno thAya che paraMtu aMtaramAM mukti meLavavAnI abhilASA lAgI hoya, tapa, tyAga, cAritrya manamAM vasI gayA hoya saMsAranu sAcu svarUpa samajAI gayuM hoya to te pharIne saMsAramAM zI rIte Ave?'' vaidya mo. cu. dhAmIe anya kathAonI jema A kathAmAM paNa adbhuta varNana karyuM che tabiyata svastha na hovAne kAraNe teo A kathA pote bolatA ane temanA putra vimalakumAra dhAmI lakhatA. A uparathI temano sAhitya prema kevo haze te jANI zakAya che. 'dedAzAha" nAmanI aitihAsika navalakathAmAM vadha mohanalAla cunIlAla dhAmI kahe che "maMtrI pethaDazAhanA pitA dedAzAha, temanuM jIvana ghaNuM bhavya hatuM. je yuganI A kathA che te yugamAM ApaNA deza para vidharmIonA nAnA moTA AkramaNo thayA karatA. dedAzAhanuM kathAnaka vAMcanAranA haiyAmAM sadAcAra, saMskAra, dharmapremanI rekhA doravAmAM alpAMze paNa saphaLa thaze to bhautika bhUtAvaLathI gherAyelA A yugamAM eka sAdagI bharyA jIvanano dhabakAra Ubho karI zakAze. garIbI haTAvonI Adhunika yuganI dhamAcakaDImAM A kathA preraka banaze. vaidha mohanalAla cunIlAla dhAmI e lagabhaga 145 karatAM vadhu kathAnakonI racanA karI che. temaNe lakhela keTalAka pustakanI yAdI nIce mujaba che. bhavabaMdhana malayasuMdarI, rUpakozA nartakI, maMtraprabhAva, bhavabaMdhana malayakumAra, rU5 garvitA, rUpakozA Arya sthUlabhadra, verathI vera zamatuM nathI, 3 avazeSa, veranA avazeSa, pAyala bAje kalyANI, pAyala bAje ilAci, ajJAtavAsa, saMsAra cAlyo jAya che, rAja dulArI, vAsavadattA, paraduHkhabhaMjaka savAI vikrama, naTarAja aMjanA, paraduHkhabhaMjaka vikramAditya, paradu:khabhaMjaka vaitAla, naTarAja mekhalI putra, magadhezvarI cANakya, magadhezvarI citralekhA, vAlA, vera zamatuM nathIH cinagArI, uco gaDha giranAra, soraThanI suMdarI bhAga-1,2, puNya prabhAva-1,2, aMjanA suMdarI, pethaDa zAha, niSadhapati, jAvaDa zeTha, dedAzAha, magadhezvarI nRtyAMganA, taraMgalolA, sudarzana zeTha, Arya lalitAMga, ratnamaMjarI, kupadmalekhA vagere. jIvanalAla chaganalAla saMghavI jIvanalAla chaganalAla saMghavIe bhagavatI sUtranI kathAo nAmaka pustaka prakAzita karyuM che. temaNe Agama sAhityamAMthI keTalAka kathAnako pragaTa karyA che. jemake (1) jainAgama kathAkoSa (2) uttarAdhyayana sUtranI kathAo (3) jJAtA sUtranI kathAo 560 Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che * 2 ja 8 8 ? ? ? ? 1 0 (4) upAsakadazAMga sUtranI kathAo (5) naMdIsUtra nI kathAo (6) kalpasUtranI kathAo (7-8) jaina siddhAMtanI vArtAo bhAga-1,2. jenAgamamAM bhagavatI sUtra mahAna ane mAnanIya che. Agama kathAnakanA saMzodhana daramyAna jIvanalAlajIe gopAladAsa jIvAbhAI paTela dvArA saMpAdita bhagavatIsUtramAMthI ra0 kathAonuM bhASA parivartana sAthe saMkalana karyuM, jenI pariziSTa nIce mujaba che.* kathAna. kathAnuM nAma pAnAnaM. khaMdhakamuni tAmalI tApasa camarendrano utpAta trAyazviMzaka devo zivarAja RSi sudarzana zeTha zaMkha zrAvaka jayaMtI zrAvikA udAyana rAjA gaMgadatta deva maMDita zrAvaka somila brAhmaNa atimuktaka kumAra keTalA ziSyo sidhdha thaze? gautamane AzvAsana mahAkaMTaka saMgrAma devAnaMdA brAhmaNI jamAlI 19 gozAlaka 20 tuMgIyA nagarInA zrAvako A uparAMta temanA anya prakAzita graMthomAM jaMbusvAmI caritra, naMdIsUtranI kathAo, jaina dharmanA soLa satI ratno, jaina dharmanI zreSTha sannArIo, satI rAjimatI Adi kathAnakono samAveza thAya che. 561 Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phatehacaMda belANI phatehacaMda belANIe jaMbUsvAmI, kalpaka maMtrI, jamAlI, valkala cIrI, bALayogI manakamuni, vezyA ane yogI Adi viSayo para kathAo lakhI che. temaNe jyAre temane kathA lakhatA na hatuM AvaDatuM te samaya pahelI kathA bharatezvara-bAhubalinI lakhI. pachI sthUlabhadranI lakhI. A kathAo bhAratanI prAcIna saMskRtinI ane jIvananI kathAo che. A kathAo vize phatehacaMda belANI kahe che ke, "saMskRti eTale mAnavatAbharyuM jIvana. jemAM bIjAno vicAra vadhAre hoya potAno vicAra gauNa hoya. koipaNa sUtra, kathA ke pAtra pahelA purANamAM hoya ke upaniSadamAM piTakamAM hoya ke AgamamAM, kurAnamAM hoya ke bAibalamAM sauthI pahelA te mAnavIya che pachI bhAratIya, aMgreja ke musalamAna che ke jaina, vaidika, krizcana che. 50 Ama itihAsanuM darzana eTalA mATe che ke temAMthI ApaNane bhUtakALanI paristhitinuM jJAna maLe. itihAsanI e ja sArthakatA che ane A kathAono paNa e ja uddeza che. jaina patranA prakAzanamAM nIce mujaba kathAo prasidhdha thai che. zrI zrIpALa, zrI tIrthakara caritra, hari vikrama caritra, pradyumna caritra, vimalamaMtrIno vijaya, bhAgyavidhAyaka bhAmAzAha, gurjarezvara kumArapALa, vIra ziromaNi vastupALa bhA-1, bhavakathA, hemacaMdrAcArya, taraMgavatI. A kathAonuM prAptisthAna bhAvanagara che. sArAbhAI navAba temaNe jaina AgamomAMthI kathAo lai tene bAra vibhAgomAM vaheMcI dIdhI. (1)nIti viSayaka kathAo (ra)dharma kathAo (3)tapa kathAo (4)dAna kathAo (5)zIla kathAo (6)bhAva kathAo (7)darzana kathAo (8)jJAna kathAo (9)cAritra kathAo (10)itihAsa kathAo (11)loka kathAo (12)daMta kathAo. prathama bhAga kathAmaMjarI1mAM 75 nItiviSayaka kathAo che. bIjA bhAga kathAmaMjarI-2 mAM 60 dharma kathAo ApI che. tathA trIjA bhAgamAM zrIpALa kathA ApavAmAM AvI che. 562 Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArAbhAI navAba prakAzita kathAkRtio. (1) kathA maMjarI-1 (2) kathA maMjarI-2 (3) kathA maMjarI-3 (4) puSiAdAnI pArzvanAthajI citrabhAnu 'zAMtipathano yAtrI : svapna daSTA citrabhAnu' pustakamAM hasamukha zeTha citrabhAnu viSe lakhe che ke, adbhuta vyaktitva che, anero mAnavI che, anokho eno prabhAva che. A mAnavInI jIvanakathA nathI. A to AkAze viharatI jamIna tarapha kadI najara na karatI sUrya ane caMdranI pelI pAra javAnI icchA dharAvatI mukta paMkhInI kathA che. enI pAMkhomAM akathya joma che. hiMmata che, hAma che. enuM manobaLa polAdI che. A mAnava paMkhI pAse lokhaMDI tAkAta che." citrabhAnujInI jIvana jhalaka - temano janma 26/7/19raranA roja thayo. temanuM bacapananuM nAma rUparAjendra hatuM. temanA mAtA cunIbAi, pitA chogAlAla. temane eka nAnI bahena(magI) paNa hatI. te nAnA hatA tyAre temanI mAtA cunIbAi devaloka pAmyA. eka vakhata pitAnI vAta mAnI te pAlItANA pahoMcyo. tyAM eNe AdinAtha dAdAnA darzana karyA. tenuM mana zudhdha banyuM. tyAM te AcArya bhaktisUrijIne maLyo. temaNe samajAvyuM ke AtmAnuM kalyANa karavuM hoya to saMsAra tyAga kara. A sAMbhaLI rUpe saMsAra choDavAno nirNaya lIdho. pitA chogAlAla pAse saMyama levAnI AjJA mAMgI. prathama to temanA pitAe nA pADI tyArabAda temanA manomaMthana jotAM chevaTe temanA pitAe AjJA ApI. rUpa prathama to AnaMdasAgarasUrijI pAse pAlItANA pahoMcyo. tyAM teNe gurUne pUchyuM ke mAre jANavuM che ke mRtyu zuM che? e kema AvatuM hoya che? huM akhaMDa zAMti cAhuM chuM. tyAre gurUe mArga batAvyo. tyAre tyAM rUpane AgamAM vAMcavAnI icchA thatI hatI. thoDA samaya pachI rUpane muMbaI mokalavAmAM Avyo. tyAM paMnyAsa caMdrasAgarajI pAse rahevAnuM hatuM. rUpa muMbaimAM sAdhuo sAthe rahevA lAgyo. sAdhuonI jema ja jIvato hato. dhyAna karato. boraDI gAmamAM 6/12/1942nA roja rUpanI dIkSA thaI. enuM nAma 563 Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMdraprabhasAgarajI rAkhavAmAM AvyuM. thoDA divasamAM caMdraprabhasAgarajI anubhavavA lAgyA ke emanI urdhvayAtrA zarU thaI che. kyAreka bhUtakALamAM mana sarI jatuM. manamAM yAdonI vaNajhAra zarU thatI, zuM bA, bahena ane uSA pharI kadI jovA maLI zakaze, je gumAvyA che ene kema maLI zakAtuM nahi hoya? pAchuM mana zAMta thatuM ke vikhUTA paDelAne maLavAno moha zA mATe? caMdraprabhasAgarane mRtyu no Dara gherI vaLato. koivAra teo nirAza thatAM kyAreka gusso caDato. temaNe gurUne kahyuM ke mAruM mana asvastha rahe che. tyAre gurUe samajAvI temane ekAgra karyA ane manane zAMta karavAnA upAya batAvyA. ekavAra chogAlAla temanI pAse AvyA ane kahyuM ke mAre paNa dIkSA levI che. temaNe dIkSA lIdhI ane temanuM nAma rAkhyuM muni zrI caMdrakAMtasAgarajI. dhIre dhIre caMdraprabhasAgara AtmAnI anubhUti karavA lAgyA. temaNe jANI lIdhuM ke jIvanano vikAsa potAnA hAthamAM che. dhIre dhIre gurUe ziSyane vyAkhyAna ApavAnuM kahyuM. emaNe saccAIthI raNakatuM ane lAgaNIthI dhabakatuM vyAkhyAna ApyuM. dhyAnathI temanuM mana paNa zAMta banyuM. teo urdhvagAmI paMthe AgaLa vadhyA. temaNe ciMtana ane lekhana kArya cAlu karyuM. teo navI jIvanarItino mArga batAve che. ane citrabhAnu e khuda caMdraprabhasAgara. citrabhAnuno upadeza koro na hato. temAM hakIkata hatI. yuvAno-yuvatIo emanI tarapha AkarSAyA ane emanA bhakta banyA. temanA jIvanamAM thatAM ekaeka anubhava jJAnanuM bhAthuM baMdhAvatA hatA. emane navAnavA paMtha dekhADatA hatA. temane navA-navA anubhavo thatA hatA. satya, ahiMsA ane maitrIbhAva e munino mudrA lekha hato. citrabhAnu phakta koI eka jAtane eka dharmanA mAnavIone yogya rAha batAvavA mAgatA na hatA. teo phakta sajjano ane khAnadAna kuLane jJAna ApavA mAgatA na hatA. tethI teo lUMTArAo, vezyAo, halakI nAtanA tarachoDAyelA vageremAM UMDo rasa letA hatA. muni zrIcitrabhAnu mAnatA hatA ke gunegAromAM paNa prabhutA che tethI teone taka maLatAM sAbaramatI jelamAM kedIone vyAkhyAna ApavA jatA hatA. citrabhAnu teone zAMta karatA ane karma vize samaja ApatA. have ekAeka temanA pitA (pU.caMdrakAMtasAgarajI) muni citrabhAnunA khoLAmAM namo arihaMtANaM, namo sidhdhANaM bolatA devaloka pAmyA. pharI citrabhAnu vicAratA hatA. A deha nirjIva banI gayo. A kema mAnavuM? aMte mRtyune svIkAryu. bA, bahena, mitra ane have pitA. hara mRtyu dvArA eka navuM jJAna maLyuM. tyAra bAda muni muMbaI padhAryA. vyAkhyAnamAM muni eka vArtA kahetA ke, eka 564 Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALaka parvatanI kaMdarA pAse rakhaDato hato. eNe bUma pADI, tuM koNa che? sAmethI javAba Avyo, tuM koNa che? bALaka paDagho paDe e jANato na hato tethI DarI gayo. e DarathI bacavA rADa pADI, huM tArA karatAM baLavAna chuM. sAme e ja javAba maLyo. bALaka bolyo, tuM zetAna che, tuM zetAna che. ene javAba maLyo. je sAMbhaLI bALaka gabharANo. e ghare gayo. tenI bA pAse jai raDavA lAgyo. enI bAne kahyuM, bA parvata para zetAna rahe che. bA samajI gai. teNe bALakane kahyuM, pAcho tyAM jA. jaine bola tuM brahma che. tuM brahma che uttara maLyo. ApaNe so bALaka chIe ApaNAmAM brahmanuM teja che. Ama, citrabhAnu muni vyAkhyAno vaDe mAnavImAM AtmazradhdhA jAgRta karatA hatA. paDakAra jhIlavo e emano svabhAva hato. emaNe mAnava sevAnA kAryo zarU karyA hatA. emane dareka mAnavImAM izvara dekhAto hato. emane sekanDa spIrIcyuala samITanuM AmaMtraNa maLyu. A konpharansa jInIvAmAM maLavAnI hatI. e sAla hatI 1970nI. zrImatI saralA ane bI.ke.bIralAe AmaMtraNa ApavA AvyA. emane kahevAmAM Avyu ke pUrva pazcimanI krUratAne najIkatAmAM badalavAno samaya pAkI gayo che. vijJAna e kArya karI zakaze nahi. e kArya dharma dvArA ja thaze tethI dharmapurUSoe ekaThA thavAnI jarUra che. citrabhAnujInA jIvana paMthamAM aneka vaLAMko AvyA hatA. citrabhAnujIe videza jai sau prathama temaNe dharma pariSadanuM udghATana karyuM. temaNe anekAMtavAda, satya, ahiMsA vize vyAkhyAno karyA. zAkAhArI banavA preraNA karI. jIjJAsuonI saMkhyA vadhatA 1979mAM amerikAmAM jaina meDiTezana inTaranezanala senTaranI zarUAta karI. 1980mAM jainAnI sthApanA karI. Ama, teo ahiMsAno mArga samajAvatA A duniyAne sukhazAMtinA mArge lai javAno prayatna karatA. temaNe racela kRtio nIce mujaba che. 1. dharma ratnanA ajavALAM 2. 3. madhu saMcaya mAnavatAnAM mUlya citrabhAnu citrabhAnu citrabhAnu 565 prakAzaka: navabhArata sAhitya maMdira 2008 prakAzakaH navabhArata sAhitya maMdira 2008 prakAzakaH navabhArata sAhitya maMdira 2008 Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "madhusaMcaya pustaka"mAM jIvanasaurabha, pratibiMba, preraNAnI paraba, haMsano cAro, urmi ane udadhi, bhavanuM bhAtuM, biMdumAM siMdhu, kaNamAM maNa, 30 divasanI 30 vAto Adi prakaraNono samAveza thAya che. biMdumAM siMdhu pustakamAM citrabhAnuM kahe che ke, gulAba e phulono rAjA che eno raMga, enuM rUpa enI sugaMdha, enI racanA enI pAMkhaDIo badhuM ja apUrva! paNa e gulAbane potAnuM A apUrva saundarya prApta karavAmAM mUka avasthAmAM kAMTAnA kevA kevA jakho sahevA paDyA hoya che, te enA nAjuka hadaya sivAya koNa jANe? A pustakamAM e siMdhu jevA udAra carita mahApurUSonA jIvana vRttanA thoDA biMduo ApyA che. koI na bhUla ke biMduoe ja siMdhu saryo che! A jIvana-biMdu sau koinuM lakSyabiMdu banI rahe." A pustakamAM 37 vRttAMta che, jemake, laghu ane gurU, vItarAgano mArga, jAgRtino jaya ho, vinimaya, vijaya dhvaja, pANIno viveka, jeNe choDyuM tene koI na cheDe, jvALA ane jaLa, mAna gaLe to jJAna maLe, saMsAranI zeraDI, hAthe karIne herAna, saMtanuM nAma, biMdumAM siMdhu, abhayadAna zA mATe zreSTha, ijjata koNe lIdhI, krodha nahi kSamA kara, daSTi tevI sRSTi, arpaNa ane dharma, kabrastAna nathI, hiMsA para vijaya, mAruM namana zramaNa tattvane che, maitrInuM mAdhurya, apakArI para paNa upakAra, aMtaranuM ajavALuM, pArasamaNi, prakAzane aMdhakAra, rakSAne kAje, e badhA dalAlanA tophAna, rUpano garva, arpaNa, puniyo zrAvaka, bali, saMskRtine ghaDanAro zilpI, premanA TebhA, aMtara paTa, AcaraNa, jijJAsA. biMdumAM siMdhu vRttAMtamAM je rIte prakRtinuM varNana karyuM che. te vAMcatA ja ApaNI AMkha sAme dezya khaDuM thai jAya che. suMdara dRzya joI AnaMdaghanajInA bhaktanuM haiyuM nayana manohara dazyathI nartana karavA lAgyuM. tyAre e bhakta AnaMdaghanajIne e dazya jovA bolAve che tyAre AnaMdaghanajI kahe che, vatsa! tu aMdara Ava jenA mAtra eka ja kiraNamAM vizvanI samasta lIlA ane zobhA samAI jAya evA anaMta kiraNothI zobhatA AtmAnI AtmalIlA ahIM bhamI che te aMdara Ava. Avo avasara pharI nahi Ave. kevo adbhuta AtmAno anubhava haze. ApaNe A nAnA vRttAMta dvArA samajI zakIe chIe. prakRtinI lIlA karatA anaMta ghaNI suMdaratA te anubhavamAM haze evuM kahI zakIe. citrabhAnujInI vRttAta rajU karavAnI A sarjana zakti kharekhara anumodanIya che. 566 Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNiyo zrAvaka kathAmAM puNiyA zrAvakanuM varNana citrabhAnue ochA zabdo ane saraLa bhASAmAM suMdara rIte karyuM che. AnA mATInA lIpelA gharamAM jamavAnA thALI-vATakA sivAya bIjuM kaMi nA maLe paraMtu sidhdha purUSa vicArI rahyoH vAha! duniyAmAM puNiyAnI nAmanA che, gharamAM to kAMi nA maLe, paNa haiyAmAM keTaluM badhuM bhareluM che. sidhdhapurUSe lokhaMDano tavo laine pArasamaNine aDADyo. lokhaMDano tavo sAva sonAno thai gayo. paNa zrama vinAnuM dhana puNiyo thoDo kaMi le? kyAreya nahi. sidhdhapurUSa puNiyAne namana karI kahe che, meM vidyA sAdhavAmAM varSo kADhyA paNa sAcI vidyA to tame ja meLavI che. have to huM eka ja mAMguH je saMtoSane pAmIne tame A suvarNane paNa dhULa gaNyuM, te saMtoSanuM mane zaraNa ho! kharekhara aitihAsika pAtrone raju karavAnI zailI suMdara che. pAtra viSe jANatA hovA chatAM temAM vAcakano rasa jaLavAi rahe tevI anokhI zailI che. 'saMskAra saMbhAra nIti bodhanI dharmakathAo'mAM citrabhAnu kahe che ke, vizvanuM kathA sAhitya e eka mahAna sarovara che. emAMthI dezanA mANaso potAnI rUci anusAra potAnA saMskAra ghaDatara mATe kathA-vAri le che. potAnI ucharatI prajAmAM e kathA vAri siMce che. ane prajAne saMskArI banAve che. paNa varSo jatA vizva sAhityamAMthI upADelI e kathA, e dezamAM vadhu pracAra pAmavAne kAraNe e dezanI banI jAya che. kUvAmAMthI bhareluM pANI e vyaktinA hAthamAM jatAM brAhmaNIyA pANI, islAmIyA pANI-ema bheda paDI jAya che. tema kathAomAM paNa bane che. tenAthI jalanuM jalatattva palaTAi jatuM nathI. e game tyAM jAya paNa aMte to e tRSA chUpAvavAnuM ja kArya kare che. e ja rIte vizva sAhityamAMthI upADelI vArtA paNa game te dezamAM pracAra pAmavA chatAM paNa te kAma mANasone ghaDavAnuM ane saMskArI banAvavAnuM ja kare che. 55 samagra racanA zailI temaja citrabhAnujInI jIvana ghaTanAone nIhALatA kahI zakIe ke temaNe mukta paMkhInI jema uDAna bharI vizvanA sAhityanI saphara karI adbhuta bhAthuM vAcakone pIrasyuM che. vimalakumAra mohanalAla dhAmI vimalakumAra mohanalAla dhAmI racita karmabaMdhana navalakathA haMsAvalI ciratra parathI taiyAra karavAmAM AvI che. karmanA baMdhano sarvajIvone ochA vadhatA aMze sparzatA hoya 567 Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. karmanA baMdhano tUTe nahi tyAM sudhI bhavabhramaNanA vartuLamAMthI mukti maLatI nathI. baMdhana toDyA vagara saMsAra cakrano aMta nathI. Atma cetanAne jAgRta karavA saghaLA baMdhanone dUra karavA, naSTa karavA atyaMta Avazyaka che. e mATe tapa, tyAga, jJAna, darzana, cAritrano mArga svIkAravo jarUrI bane. mahArAjA naravAhananA vivAha haMsAvalI nAmanI anidha rUpa dharAvatI rAjakanyA sAthe thAya che. haMsAvalInI kukhe be putronA janma thAya che e be putro yuvAna thatAM apara mAtAnA zabdone kAraNe dezanikAla thAya che. sajA mRtyudaMDanI hatI paNa DAhyo ane caturamaMtrI baMne rAjaputrone jIvatA jaMgalamAM choDI mUke che. pachI thAya che vidhino cakrAvo. vidhie baMnene alaga pADIne kevI ramata ramADI e A kathAmAM che. puNyanI parIkSA eka aitihAsika navalakathA racatA vimalakumAra dhAmI kahe che ke, A kathA pApa ane puNyanA phala aMgenI che. rAjA ane maMtrI vacce jyAre dharmaadharmano vivAda zarU thAya che tyAre maMtrI dharmano camatkAra ane puNyanA phala bAbate parIkSA ApavA taiyAra thai jAya che ane chevaTe dharmano vijaya eTale ke maMtrI tenA puNya prabhAve vijayI bane che." mULa A kathAnuM nAma pApabudhdhi rAjA ane dharmabudhdhi maMtrInA rAsa che. vikrama saMvata 1867mAM paM. udayaratnajI mahArAje lagabhaga cAraso gAthAmAM A pustakanI racanA karelI. sunaMdAbena vahorA anokhI maitrI' pustakamAM sunaMdAbahena vahorAe virUpA nAmanI virala nArInI kathA varNavI che. kathAnA aMtamAM muni metArajano prasaMga varNavyo che. virUpA koNa hatI! metAryanI janmadAtrI, devazrI zeThANInI khAsa sakhI, mAtaMga maMtrarAjanI guNiyala patnI. tenuM kuLa-jAti cAMDAla hatA chatAM tenuM haiyuM tenA saMskAra uttama-kuLajAti darzAvatA hatA. zreSThIonI havelI sApha karatA te zrImaMta zeThANInA paricayamAM AvI. te paricaya gADha maitrImAM pariNamyo. virUpAnA vyaktitvathI zeThANI prabhAvita hatA. muni metArajanA prasaMga sAthe virUpAnuM Atma samarpaNa itihAsanA pAne amara banyuM. muni metAraja bhagavAna zrI mahAvIranA kALamAM thayA hatA. 568 Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunaMdAbena vahorA racita kRtio nIce mujaba che. (1) anokhI maitrI i.sa.2008 (2) labdhinA bhaMDAra I.sa.1992 (3) mArI maMgalayAtrA I.sa.2006 (4) mayaNA suMdarI ane zrIpALarAjA i.sa.1994 (5) saMyamavIra skulabhadra i.sa.ra005 mArI maMgala yAtrAmAM sunaMdAbena vahorAnI jIvana yAtrAnuM varNana karyuM che. sunaMdAbena vahorA saMkalita zrI kalpasUtra-kathAsArane AdhAre bhagavAna naSabhadevanuM jIvana caritra - pUrvabhavaH1. dhannA sArthavAha (RSabhadevano AtmA) apara mahAvideha kSetranA kSitipratiSTha nagaramAM dhanya nAmano sArthavAha raheto hato. tenI pAse vipula vaibhava hato. ekavAra te vyApAra arthe nIkaLyo. mArga ghaNo vikaTa hato. dharmaghoSa AcArya tathA temanA ziSyo vasaMtapura dharmaprabhAvanAne arthe javA mAMgatA hatA. temaNe dhanya sArthavAha pAse jaIne temanI sAthe vasaMtapura javAnI bhAvanA jaNAvI. dhanya sArthavAha A sAMbhaLI AnaMda pAmyo teNe AcArya tathA anya ziSya samudAyanI bhojanAdi Adi tamAma vyavasthA yogya rIte anucarone soMpI. sArthavAha ane AcArya sau jaMgalanA mArgethI pasAra thaI AgaLa vadhI rahyA hatA. samaya pasAra thaI rahyo hato. tyAM to varSARtunuM Agamana thaI cUkyuM. sAdhu AcAra pramANe AcAryano parivAra yogya sthaLe rokAI gayo. jaMgalamAM varSAne kAraNe kAdava thavAthI dhanya sArthavAhano samudAya paNa rokAI gayo. dhAryA karatAM comAsAMno kALa vadhu laMbAyo. sArthavAhane paNa rokAI javuM paDyuM. temanI pAse khAdyasAmagrI khuTI jatAM teo kaMdamULa vagerene grahaNa karI samaya pasAra karavA lAgyA. A bAju AcArya ane temanA parivAra AcAra pramANe bhikSA maLe to grahaNa karatA athavA anazana karI letA. ekavAra acAnaka sArthavAhane smRti thaI ke are! A sAdhugaNanuM zuM thayuM haze? tarata ja te AcArya pAse pahoMcyo. ane ghaNA prayatna 569 Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLelA nirdoSa AhAranuM niHspRha bhAve ane atyaMta bhAvapUrvaka teNe supAtra AhAradAna karyuM. AcAryazrIe paNa tene AtmahitakArI upadeza Apyo. te samaye tenA pariNAmanI zudhdhi thatAM tene samakita pragaTa thayuM. RSabhadevanA AtmAe anaMtakALanA paribhramaNano A bhavamAM saMkSepa karI mukti mArgamAM kramazaH prayANa AdaryuM. 2. uttarakurUmAM manuSyaH- dhanya sArthavAhano jIva AyuSya pUrNa karI puNyayoge uttarakurUmAM manuSyapaNe utpanna thayo. 3. saudharma devaloka - manuSyapaNAnuM AyuSya pUrNa karI te jIva puNyanA saMcaye devalokamAM utpanna thayo. 4. mahAbalaH- devalokanuM AyuSya pUrNa karI te jIva mahAvidehanI gaMdhilAvatI nagarInA vidyAdhara zatabala rAjAnA mahAbala putrapaNe janmyo. anukrame rAjya sukhabhogavI saMsArano parityAga karI AlocanA pUrvaka AyuSya pUrNa thaye te samAdhimaraNane pAmyo. 5. lalitAMga devaH- dhannA sArthavAhano jIva lalitAMga nAmanA devapaNe utpanna thayo. tyAM tenI devI svayaMprabhAnuM cyavana thatA tenA pratyenI atizaya Asaktine kAraNe te ghaNuM duHkha pAmyo. vaLI te svayaMprabhA manuSyalokanuM AyuSya pUrNa karI te ja kalpamAM svayaMprabhA devI nAme punaH utpanna thaI. baMne devI sukha bhogavavA lAgyA. paraMtu pUrvanA saMskArane kAraNe aMtima dazAmAM bodha pAmI namaskAra maMtranA japanuM smaraNa karI, AyuSya pUrNa thatAM cyavana karI gayA. 6. vaja jaMgha - te jIva devalokamAMthI cyavana karI jaMbudvIpanI puSkalAvatI vijayamAM lohArgala nagaranA svarNagaMdha samrATanI patnI lakSmIdevInI kukSiAmAM utpanna thayo. tenuM nAma vajajaMgha rAkhavAmAM AvyuM. svayaMprabhAdevI puMDarIkiNI nagarImAM vajasena rAjAnI zrImatI nAme putrI paNa utpanna thaI. ekavAra te mahelanI agAsImAM pharatI hatI tyAM te samaye najIkanA koI udyAnamAM munine kevaLajJAna thatAM devasamUhane AkAza mArge te mahotsavamAM jato joine zrImatIne potAnA pUrvabhavanI smRti thai. te smRtinuM teNe eka citra aMkita karyuM. have bIje divase rAjA vajasenano janmadivasa hovAthI aneka dezonA rAjAo ane rAjakumAro AvatA hatA. zrImatIe te takano lAbha laI eka dAsIne e citrapaTa lai rAjamArga upara ubhI rAkhI. e mArge vajabaMdhakumAra pasAra thatAM teNe 570 Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A citrapaTa joyuM ane tene paNa pUrvabhavanI smRti thaI AvI. teNe tarata ja tevI pratikRti karIne paricArikAne ApI. Ama, baMneno paricaya thatAM te paricArikAe rAjA vajasenane A vRttAnta jaNAvI baMnenuM pANigrahaNa karAvyuM. saMsArasukha bhogavatA sukhethI samaya nirgamana karatAM temane putra prApti thaI. ekavAra teoe kevaLI bhagavaMtano upadeza sAMbhaLI nirNaya karyo ke putrane rAjya kArabhAra soMpI dIkSA grahaNa karIe. e nirNaya te putrAdine jaNAve te pahelAM putrane kaMI kumati sUjhI. teNe vicAryu ke A pitA jyAM sudhI rAjya bhogavaze tyAM sudhI mane rAjyanuM sukha maLaze nahi. AthI teNe rAjA mahelamAM pravezyA ke tarata ja jherI dhumADAthI mahelane bharI dIdho. vajajaMgha ane zrImatIe jANyuM ke have mRtyu najIka che tethI dharmanuM zaraNa laI samatA bhAve dehano tyAga karyo. 7. yugalika - rAjArANI zubha bhAvanA vaDe dehatyAga karI, uttarakurUmAM yugaliyA tarIke janma pAmyAM. tyAM ghaNuM lAMbu AyuSya bhogavI mRtyu pAmyA. 8. saudharmakalpa - tyAMthI mRtyu pAmIne teo saudharma kalpamAM devapaNe utpanna thayA. 9. jIvAnaMda vaidya - devalokamAMthI mRtyu pAmI dhanA sArthavAhano jIva vaidya jIvAnaMda paNe utpana thayo. te samaye rAjAne tyAM mahIdhara nAme putrano janma thayo. maMtrIne tyAM subudhdhi nAme putrano janma thayo. eka sArthavAhane tyAM pUrNa caMdra putrapaNe utpanna thayo. zreSThIne tyAM guNAkAra ane eka gRhasthane kezava nAme putra thayo. te zrImatIno jIva hato. A cha e gADha mitro hatA. jIvAnaMda AyurvedanI uttama keLavaNI pAmyo hato. ekavAra eka muni kRmi-kujhanI bhayaMkara vyAdhithI pIDAtA hatA. tyAre A chae. jaNAe muninI zuzruSA karI. muni pUrNa svastha thayA. AthI chae mitro ghaNo ja pramoda pAmyA. tyArabAda munie paNa yogya upadeza Apyo. tethI saMsAra pratyethI virakta thaI teoe dIkSA grahaNa karIne utkRSTa sAdhanA karI. 10. bAramA devaloka - tyAMthI AyuSya pUrNa thatAM teo, mRtyu pAmIne bAramA devalokamAM utpanna thayAM. 11. vajanAbhaH- jIvAnaMda vaidyano jIva puSpakalAvatI vijayanI puMDarIkiNI nagarImAM vajasena rAjAnI dhAraNI rANInI kukSiAmAM garbhapaNe utpanna thayo tyAre rANIe madhyarAtrIe cauda svapna joyA anukrame teNe vajanAbha nAme putrane janma Apyo. temane cakraratnanI prApti thatAM cha khaMDa para vijaya meLavI cakravartIpaNuM prApta karyuM. dIrghakALa sudhI te padane yogya sukha bhogavI temaNe potAnA pitA muninA upadezathI saMsArano tyAga karyo ane utkRSTa sAdhanA karI samAdhimaraNane pAmyA. 571 Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanA AgaLanA bhavanA je pAMca mitro hatA te temanI sAthe bAhu, subAhu, pITha, mahApITha nAme bhAIo paNe janmyA hatA. eka sArathipaNe janmyo hato. te saue temanI sAthe dIkSA grahaNa karI hatI. bAhu, subAhu muni vaiyAvRta ane suzruSAnuM kArya karatAM temanA A kAryanI prazaMsA thatAM pITha, mahApITha baMnene irSA thatI hatI. tevA pariNAmane kAraNe temane strIvedano baMdha paDyo. zalya sahita teo mRtyu pAmyA. 12. sarvArthasidhdhamAM - tyAMthI AyuSya pUrNa karI te chae mitro sarvArthasidhdha vimAnamAM utpanna thayo. 13. Sabhadeva bhagavAnano janma - sarvArthasidhdha vimAnamAMthI AyuSya pUrNa karIne sau prathama vajanAbhano jIva bhagavAna RSabhadevapaNe utpanna thayo. bAhu muni vaiyAvRttanA prabhAvathI zrI RSabhadevanA putra bharata cakravartI paNe utpanna thayA. subAhu muni bAhubali tarIke janmyA. pITha mahApITha strI vedane kAraNe RSabhadevanI brAhmI ane suMdarI nAme putrIo paNe utpanna thaI. sArathino jIva zreyAMsa pautra paNe jamyo hato. IkvAku vaMzanI sthApanA - RSabhadevano janma thayA pachI indrAdi dvArA janma mahotsava karavAmAM Avyo. tyAra pachI prabhu jyAre 1 varSanA thayA tyAre kendrane temano AcAra smRtimAM Avyo ane teo eka zeraDIno sAMTho laine ayodhyA nagarImAM nAbhikulakaranA nivAse padhAryA. indranA hAthamAM zeraDIno sAMTho joI bALa RSabhe hAtha laMbAvI IndranA bhaTaNAno svIkAra karyo. AthI Indra prabhunA kuLanuM nAma ikvAku pADyuM ane gotranuM nAma kAzyapa pADyuM. prathama rAjA - RSabhadeva prathama rAjA thayA. temano rAjyAbhiSeka kevI rIte karavo te yugaliyAo jANatA na hatA. te samaye potAno AcAra samajI anya devo sAthe zakrendra pRthvI para AvyA. divya vastrAlaMkAra sajAvIne bhagavAnanAM rAjyAbhiSekano utsava karyo. vivAha paraMparA :- RSabhadeva sAthe janmelI kanyAnuM nAma sumaMgalA hatuM. ane eka yugala jeno nara mRtyu pAmyo hato te kanyAnuM nAma sunaMdA hatuM. ekAkI kanyAne vanamAM ghUmatI joI yugaliyAo tene nAbhi kumAra pAse laI gayA. A kanyA nAbhirAjAe RSabhadeva sAthe paraNAvI. cha lAkha pUrva paryata sukha bhogavatAM sumaMgalAe bharata ane brAhmInA yugalane janma Apyo ane sunaMdAe bAhubalI ane suMdarInA yugalane janma Apyo. te uparAMta saMsAra avasthAmAM aThThANuM putrIno janma thayo. 572 Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuga parivartanane jANIne rAjA RRSabhadeve yugala vivAhamAM parivartana karyuM. bharata sAthe janmelI brAhmInuM vAdAna bAhubali sAthe karyuM ane bAhubali sAthe janmelI suMdarInuM bhAvi bharata sAthe joDavAnuM nakkI karyuM. joke bhAvi to kaMika judu ja nIkaLyuM. brAhmI ane suMdarI baMne pitAne mArge cAlI. rAMdhaNa kaLAno vikAsaH- kalpavRkSa kSINa thatAM ikSvAku vaMzanA mAnavo zeraDInA rasa para nabhavA lAgyA. cokhA jevA kAcA dhAnya khAtA hatA. temAM pAcananI takalIpha thavA lAgI ane agnino upayoga khabara nathI. e kALe ekavAra be vRkSanA ghasAvAthI agni utpanna thayo ane AgaLa vadhyo. A upadravanI phariyAda teo e bhagavAna pAse jaine karI tyAre bhagavAne samajAvyuM ke A to agni che anAja pakvIne khAjo teno sIdho sparza na karatA. agnimAM dhAnyane mUkatA te hajama karI jato hato AthI teo mUMjhAyA. prathama kaLA kuMbhakAranI tathA bIjI kathAoH- yugalikonI vAta sAMbhaLI bhagavAna bhInI mATI maMgAvI piMDa banAvyo. tene AkAra ApavA hAthInA kuMbha sthaLa para mUkAvI. mahAvata pAse tenuM vAsaNa banAvarAvyuM tethI te kaLA kuMbhArakaLA nAme prasidhdha thai. AvA bIjA pAtra banAvavA sUcavyuM ane dhAnyane bhIMjavIne A pAtramAM pakavavA sUcavyuM. pachI to luhAra, vaNakAra, citrakAra, vALaMda evI lagabhaga so kaLAo vikAsa pAmI. bhagavAne jyeSTha putra bharatane 72 kaLAo zIkhavI. bAhubaline prANI zAstra zIkhavyuM. brAhmIne 18 lipionuM adhyayana karAvyuM. suMdarIne gaNita vidyA zIkhavI. A uparAMta strInI cosaTha kaLA batAvI. jIvana vyavahAranI mukhya kaLAo asi, masi, kRSi zIkhavI. prathama aNagAra :- vIsa lAkha varSa kumAravasthAmAM ane kula tyAsI lAkha pUrva varSa saMsAramAM rahIne caitra (phAgaNa) vada AThame divasanA pAchale pahore cAra muSTi loca karyo. pAMcamI muSTi karavA gayA tyAM to A dazya indre nihALI eka laTa bAkI rAkhavA vinaMtI karI. zakrendranA Agraha vaza bhagavAne te pramANe eka laTa rahevA dIdhI. indre ApelA devadUSyane dhAraNa karI prabhu maunavrata dhAraNa karI cha mAsanA upavAsano abhigraha dhAraNa karI karyo hato. te samaya loko bhikSA kema apAya te jANatA na hatA. prAraMbhamAM temanI pAchaLa cAra hajAra sAdhuo svayaM dIkSita thaine vicaratA hatA paNa teo kSudhA tRSAthI akaLAvA lAgyA. vaLI ghare pAchA pharavuM temAM paNa zobhA nahi. prabhu to mauna hatA. Ama sau tApasa banelA kaccha mahAkaccha pAse gayA. temanI 573 Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ salAha pramANe nadI kAMThe rahetA, vRkSo parathI pAkAM phaLo-phUla patro khAine dADhI-mUcha jaTA rAkhIne rahevA lAgyA. tethI teo jaTAdhArI tApasa kahevAyA. prathama pAraNuM - prabhu to mauna paNe vicaratA hatA kula eka varSa pUrNa thayuM. te kALe hastinApuramAM bAhubalInA pautra zreyAMse rAtrie svapna joyuM ke zyAma varNavALA merUparvatane amRta bharelA kaLaza vaDe siMcana karavAthI te atyaMta dIpI uThyo. te ja nagaramAM subudhdhi nAmanA nagarazeThe te ja rAtrie zreyAMsakumArane sUryamaMDaLanA kharI paDelA kiraNone punaH sthApato joyo. temaja rAjAe koi mahApurUSane zreyAMsanI sahAyathI vijaya pAmato joyo. A traNeya svapno sUcavatAM hatAM ke zreyAMsane koI mahAna lAbha thaze. prabhAte zreyAMsane dUrathI prabhunA darzana thayAM. jotAM ja jAtismaraNa jJAna thayuM. teNe joyuM ke pUrve prabhu cakravartI hatA ane huM sArathi hato. temanI sAthe meM paNa dIkSA lIdhI hatI tyAre meM vajasena kevaLI pAsethI sAMbhaLyuM hatuM ke A vajanAbhano jIva bharatakSetramAM tIrthakara thaze. aho ! sadbhAgye mane prabhunAM darzana thayA ema vicArI te prabhunAM darzana mATe nIce Avyo. tyAM vaLI yogAnuyoga eka mANase zreyAMsane zeraDInA uttama rasanA ghaDA bheTa ApyA. pUrva bhavanA munipaNAnA AcAranI bhikSA vidhi zreyAMsa jANatA hatA. temaNe tarata ja prabhune bhikSA mATe vinaMtI karI. nirdoSa AhArano joga jANIne prabhue be hAthanI aMjali karI te ghaDAonA rasathI prathama pAraNuM karyuM. prabhunuM pAraNuM thatAM paMca divya pragaTya, sADA bAra kroDa sonaiyAnI vasudhArA thaI. A dAnane! prabhu jaya pAmo vagere nAdathI AkAza guMjI uThyuM. zreyAMse saune nirdoSa AhAra vidhi samajAvI. Ama, AhAradAnano pravAha zreyAMse prathama ja pravartAvyo. pAraNAnA pavitra sthAnanI rakSA mATe zreyAMse tyAM ratnamaya pIThikA banAvI. prabhunuM pAraNuM vaizAkha suda trIjane divase thayuM hovAthI te divasa akSayatRtIyA kahevAyo prathama dharma cakravartI :- prabhue vihAra karatA 1 hajAra varSa vyatIta karyA tyAra bAda kevaLajJAna prApta karyuM. tyAre inDoe samavasaraNanI racanA karI tyAra pachI prabhue cartuvidha saMghanI sthApanA karI bhAratanI bhakti :- eka bAju prabhune kevaLajJAna, bIjI bAju AyudhazALAmAM cakraratnanI utpati. baMne samAcAra sAthe maLatAM bharata rAjA vicakSaNa hatA. temaNe vicAryuM ke cakraratna to A janma pUratu sahAyaka che tenA vaDe je sukha maLaze te kSaNika 574 Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. dharmacakrInuM padhAravuM to mArA paramArtha kalyANa mATe che mATe mAre prathama bahumAna ane pUjA bhagavAnanI ja hoya. ema vicArI teo prabhu vaMdana mATe nIkaLyA. mAtA marUdevAno sneha H- (prathama mokSagamana) te kALe te samaye bhagavAne prathama ja dIkSA lai vanavAsa svIkAryo. temanA mAtA AthI ghaNuM duHkha anubhavatAM hatA. temane mahAvyathA hatI ke mAro putra jaMgalanA duHkho kevI rIte sahana karaze. kalpAMta karIne marUdevA mAtAnAM AMkhanAM paDaLo paNa aMdhakAramaya banI gayA hatA. jyAre prabhune kevaLajJAna thayuM tyAre vaMdana karavA jatAM bharata mahArAjAe RRSabhadeva bhagavAnanI sarva vibhUti ane indrAdi devo vaDe thayelI samavasaraNanI racanA viSenI hakIkata mAtAne jaNAvI. tyAre mAtA netro AMnadAzruthI chalakAi gayA. Ama, eka bAju AnaMdathI temanAM romAMca khaDA thai gayA. ihApoha karatAM AtmabhAvanI zudhdha zreNIe ArUDha thatAM marUdevA mAtA svayaMbudhdha thayA. A avasarpiNI kALamAM teonuM prathama mokSagamana thayuM. bharata cakravartI - bAhubali :- bharata mahArAjAnA pAMcaso putro, sAtaso pautro e te samaya dIkSA grahaNa karI. tyAre corAzi gaNadharo sthApanA thai. brAhmIe tathA anya strIoe dIkSA lIdhI. bharata cakravartI zrAvaka thayA. suMdarIno bhAva dIkSA levAno hato paraMtu te atyaMta svarUpavAna hovAthI bharata rAjAe vicAryu ke cakravartI pada pachI tene prathama strIratna tarIke sthApavI tethI AjJA ApI nahiM AthI teNe zrAvikAvrata dhAraNa karyuM. bharata mahArAjA cha khaMDa para vijaya karI pAchA pharyA tyAre suMdarIne strIratna banAvavAno manoratha hato paraMtu te daramyAna sATha hajAra varSa teNe AMbila karI zarIrane zuSka karyuM. A dazAmAM potAnI jAtane nimitta mAnatA te suMdarIne dIkSA mATe rajA Ape che. A bAju cakraratna AyudhazALAmAM praveza karatuM na hatuM. AthI bharata rAjAe niyamane AdhIna thai potAnA navvANuM bhAione potAnI AjJAmAM rahevAno saMdezo Apyo. bAhubali sivAya aThThANuM bhAio pitA (bhagavAna) pAse gayA. bhagavAne vairAgya janita upadeza Apyo teo dIkSA grahaNa kare che. bharatajI raDatI AMkhe ghaNuM samajAve che paNa teo zAzvata sukhano mArga choDavA taiyAra thatA nathI. A bAju bharata cAritra mohanIya karmane vaza hatA AthI teone saMsAramAM rahevAnuM hatuM. bAhubali bharatanI AjJAmAM rahevA taiyAra nathI. bAra bAra varSa yudhdha cAle che. baMne vacce dRSTiyudhdha, vAgyuddha, muSTiyudhdha, daMDayudhdha thayuM. badhAmAM bAhubalino vijaya thayo. chevaTe AkharI upAya tarIke temano ziraccheda karavA potAnuM cakraratna ghumAvIne pheMkyuM. tyAre bAhubali atyaMta kopAyamAna thai bharata rAjAne haNavA muSTino prahAra karavA taiyAra thayA hatA tyAM temane kAne A zabdo paDayAM. ane emano roSa thoDo 575 Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zamyo. teo vicAravA lAgyA ke A mArA moTA bhAi che. temane mArAthI haNI zakAya nahi. AthI upADelI muSTi vaDe tarata ja kezano loca karI vastra alaMkAra utArI zramaNa banI gayA. jaMgala tarapha cAlI nIkaLyA. bharata rAjA kSamA mAMge che paNa vyartha. bAhubalijI to kSamA bhAva dhAraNa karI prabhu pAse javAM upaDyA. jatA jatA vicAra Ave che ke jo huM atyAre pitA pAse jaiza to mAre nAnA aThThANuM bhAione vaMdana karavuM paDaze eTale kevaLajJAna prApta karIne jAuM. AthI kevaLajJAnanI prApti mATe eka varSa vRkSanI nIce kAusagga dhyAne ubhA rahyA. zarIre vRkSanI velaDIo vITaLAi. paNa mAna na gayuM. ekavAra brAhmI-suMdarI baMne sAdhvI bahenonuM tyAM Agamana thayuM. teo bolI ke, "vIrA gaja thakI utaro, mAna mUko to mokSa che.' bAhubalijIne kAne zabdaTaMkAra thayo. manomana atyaMta pastAvo karI bahumAnapUrvaka paga upADyA tyAM kevaLajJAna pAmyA. A bAju navvANuM bhAione kaSTa pote ApyuM che evA bhAnathI bharatajI becena hatA. vAtsalya bhAve prajA pAlana karatA evAmAM prabhu RSabha nirvANa pAmyA. sAthI bharata bahu khinna hatA. eka divasa pote vastrAbhUSaNothI sajja thai arIsA bhuvanamAM ubhA hatA tyAM temanI najara vIMTI vagaranI AMgaLI tarapha gai. bIjA alaMkAro utArI nAMkhyA. joyuM ke A zarIra to kRtrima alaMkArothI zobhAyamAna che. anitya bhAvanA bhAvatA kevaLajJAna pAmyA. devoe muniveza-devaduSya ApyuM. teonI sAthe bIjA daza hajAra rAjAoe paNa saMsAra tyAga karyo. bhagavAnanA so puNyavaMtA putronI nAmAvila (1)bharata (2) bAhubali (3) zaMkha (4) vizvakarmA (pa) vimala (6)sulakSaNa (7)amala (8) citrAMga (9) khyAtakIrti (10) varadatta (11)sAgara (12) yazodhara (13)amara (14) rathavara (15) kAmadeva (16) dhruva (17) vatsa (18) naMda (19) sura (20)sunaMda (21) kurU (22) aMga (23) naMga (24)kozala (25)vIra (26) kaMliga (27) mAgadha (28) videha (29) saMgama (30) dazArNa (31)gaMbhIra (32) vasuvarmA (33)suvarmA (34) rASTra (35) surASTra (36)budhdhikara (37) vividhakara (38) sucazA (39)yazakIrti (40) cazaskara (41) kIrtikara (42)sUraNa (43) brahmasena (44) vidvAnta (45) narottama (46) purUSottama (47) caMdrasena (48) mahAsena (49) nabhaHsena (50) bhAnu (51) sukAnta (para)puSpayuta (53) zrIdhara (54) durdharSa (55) susumAra (56) durjaya (57)ajeyamAna (58) sudharmA (59) dharmasena (60)sAnaMdana (61) AnaMda (62)naMda (63) aparAjita (64) vizvasena (65) hariSaNa (66) jaya (67) vijaya (68) vijayaMta (69) prabhAkara (70) aridamana (71) mAna (72) mahAbAhu (73)dIrghabAhu (74) megha (75)sughoSa (76) vizva (77) 576 Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varAha (78) susena (79) senApati (80) kapila (81) zailavicArI (82) arijaya (83)kuMjarabala (84) jayadeva (85) nAgadatta (86) kAzyapa (87) bala (88) dhIra (89)zubhamati (9)sumati (91) padmanAbha (9ra) siMha (93) sujAti (94) saMjaya (5)sunAbha (96) naradeva (93) cittahara (98)suravara (99) daDharatha (100) prabhaMjana jema devatAomAM indra sarvazreSTha manAya che tema kalpasUtrane kalpavRkSa samAna che. kalpavRkSamAM ApeluM mahAvIra caritra mokSanA bIja samAna, pArzvanAtha caritra aMkura samAna che, temanAtha caritra thaDa samAna che, AdinAtha caritra zAkhA samAna che, virAvalI puSpo samAna che, samAcArI sugaMdha samAna che. A sarvanI phaLazruti mokSa gopAladAsa paTela temaNe racela kRtio nIce mujaba che. (1) pApa, puNya ane saMyama .sa.1940 (2) prAcIna zIla kathAo i.sa.1955 (3) prema balidAna I.sa.1975 (4) samI sAMjano upadeza I.sa.1989 pala vijayabhAI jhaverI janma sthaLa :- muMbaI janma tArIkha :- 17 eprila vyavahArika abhyAsa - ema.bI. e. racela kRti :- DIvAina sTorIsa-bhAga-1,2 A pustakamAM bALako mATenI jena nAnI vArtAono saMgraha che. bhAga-1 mAM zAlIbhadra, aImuttAmuni, nema-rAjula vagereno samAveza thAya che. bhAga-2 mAM gautamasvAmI, caMdanabALA, caMDakauzika, calaNA ane rAjA zreNika, hAthI ane AMdhaLA mANaso, meghakumAra, prabhu pArzvanAtha Adino samAveza thAya che. A kathAo bALako ramatA-ramatA jJAna meLave tevI che. A kathAo saraLa bhASAmAM che. A kathAo dvArA bALako supAtradAna, jJAnanI AzAtanA na karavI, prAyazcita levuM, krodha na karavo vagere jevA bodha meLavI zakaze. vArtAkAre A baMne bhAgamAM nAnI-nAnI kathAone saraLa aMgrejI bhASAmAM racI ane bALakonA bhaviSya mATe sAro prayAsa karyo che. 577 Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustaka citra sahita hovAthI bALaka jaldIthI bodha grahaNa karI zake. Ama palabene AjanA jamAnA pramANe suMdara, kalaraphula, ekTIva pustaka racIne jenA samAjane moTI bheTa dharI che. upasaMhAra Ama, prakaraNa 4mAM 19mI sadImAM racAyela 'upadeza prAsAda graMtha" bodhadAyaka kathAothI bharapUra che. parama pUjya AcArya zrI bhadraguptasUrIzvarajI mahArAje "rAga virAganA khela', zradhdhAnI rasagama', "saba se UMcI prema sagAI' Adi vArtAsaMgrahanI racanA karI che. parama pUjya AcArya zrI vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjanI jIvana rekhA temaja temaNe racela kRtio "rAmAyaNamAM saMskRtino Adarza" kathAo ane kathA prasaMgo Adi alaMkRta karyA che. - parama pUjya AcArya zrI pradyumnasUrIjI ma.sA. racita "dhanyakumAra carita', pethaDakumAra caritra', "sattva samRdhdha sthUlabhadra', "pAThazALA graMtha-1,ra' Adi kRtio noMdhapAtra che. parama pUjya AcArya zrI zIlacaMdrasUrIzvarajI mahArAjanI jIvanajhalaka temaja temanI kRtio "bALa zrAvaka dharmaruci", "dhana dhana zAsana maMDana munivarA" "samaruM palapala suvrata nAma" Adi jaina sAhityanuM vaividhya dAkhavatI kRtio che. parama pUjya AcArya zrI manoharakIrtisAgarasUrIzvarajIe "graMtha khUle graMthI tUTe', lAge lagana bujhe agana", "AMkha narama sapanA garama", "aMtaranI ujAsa paramArthanA puSpo", "biMdu eka siMdhu aneka Adi aneka kathA kRtionuM sarjana karyuM che. munizrI akalakavijayajI ma.sA.no paricaya temaja temaNe racela kRtionuM vivecana karavAmAM AvyuM che. A uparAMta paMnyAsa caMdrazekharavijayajI ma.sA., AcArya ratnasenasUrIzvarajI ma.sA., AcArya pUrNacaMdrasUrIzvarajI ma.sA., AcArya muktiprabhasUrIzvarajI ma.sA., muni rAjaratna vijayajI ma.sA., muni aparAjitavijayajI ma.sA., muni rAjakIrtisAgarajI ma.sA., muni mukitacaMdravijayajI ma.sA., Adie racela kathAkRtionuM vivecana karavAmAM AvyuM che. temaja jaina kathA sAhityanA jayabhikhkha, paMDita becaradAsa dozI, vaidya 578 Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanalAla cunIlAla dhAmI, paMDita maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI, ratilAla dIpacaMda desAI, jIvanalAla chaganalAla saMghavI, phatehacaMda belANI, sArAbhAI navAba, sunaMdAbena vahorA, gopAladAsa paTela, palabena jhaverI Adi racita kRtionuM suMdara Alekhana karyuM che. Ama, arvAcIna yuganA lekhakoe prAcIna kathAne temanI abhuta zailIthI, vAcakane rasa paDe te rIte rajU karI che. kathAo enI e ja che paraMtu bodha Adhunika DhabathI Apyo che. kharekhara! kathA sAhitya komyuTara, lepaTopa, InTaraneTa jevA mAdhyamonI vacce paNa upakAraka che, tenuM Alekhana karavAmAM AvyuM che. 579 Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa krama graMtha nuM nAma lekhaka pAnAnuM AvRti upadezaprAsAda graMtha A.lakSmIsUrIzvarajI prastAvanA zAsana prabhAvaka zramaNa bhagavaMto 4rara prathama naMdalAla devaluka priya darzana zradhdhAnI saragama 62 thI 68 prathama sabase UMcI prema sagAI bhadragupta vijaya prastAvanA prathama vratadhare-bhavatare bhadragupta vijaya pariziSTa prathama ekarAta-anekavAta bhadragupta vijaya pariziSTa trIjI zAsana prabhAvaka zramaNa bhagavaMto-2 naMdalAla devaluka 337 prathama zAsana prabhAvaka zramaNa bhagavaMto-ra naMdalAla devaluka 137 prabhAva prajJAno svabhAva saMpattino A manohara kIrtisAgarasUrijI 0 taraMgavatI A manohara kIrtisAgarasUrijI 11 pAThazALA graMtha-1 prastAvanA prathama pradyumnasUri sunaMdAbena vahorA 12 mArI maMgala yAtrA 279 prathama 13 pAThazALA graMtha-1 pradyumnasUri 11,12 prathama 13.1 pAThazALA graMtha-1 pradyumnasUri 14 prathama 13.2 pAThazALA graMtha-1 pradyumnasUri 16,17 prathama 13.3 pAThazALA graMtha-1 pradyumnasUri 6thI10 prathama 13.4 pAThazALA graMtha-1 pradyumnasUri 3,4 prathama 14 dhanyakumAra caritra pradyumnasUri prathama 580 Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 pethaDakumAracaritra pradyumnasUri prathama zAsana prabhAvaka zramaNa bhagavaMto-2 prathama naMdalAla devaluka vi. zIlacaMdrasUri 17 bALazrAvaka dharmarUci prastAvanA prathama samaruM palapala, suvrata nAma vi.zIlacaMdrasUri prathama dhanadhana zAsana maMDana manivarA vi. zIlacaMdrasUri prastAvanA prathama jena kathAo bhAga 8 thI 11 prastAvanA trIjI muniakalakavijayajI muniakalakavijayajI jaina rAmAyaNa prastAvanA trIjI zAsana prabhAvaka zramaNa bhagavaMto-ra naMdalAla devaluka 638 638 prathama jaina saMgha thANA (M.S) 19 prathama paM.ratnasena vijayajI prathama paM.ratnasena vijayajI prastAvanA prathama jIvana yAtrA, prakAzaka:-rAjasthAna ra4 guNavAna bano 24.1 brahmacarya 25 raNa thI jharaNa ra6 phUla vINa sakhe vArtA vArtA majenI vArtA munizrIvAtsalyadIpa munizrIvAtsalyadIpa prastAvanA A muktiprabhasUrijI prastAvanA prathama vArtA vArtA majenI vArtA A.muktiprabhasUrijI prastAvanA prathama ra9 retImAM motI munizrIrAjaratnavijayajI 18 prathama ratnazekhararatnAvatInI kathA munizrI aparAjita vijayajI 1,2,3 prathama 31 pAMDavo kayAM? munirAjakIrtisAgara prastAvanA prathama 581 Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 Atma kathAo zrI jaina kathA ratna maMjUSA jaina kathAsAgara bhAga-1 arvAcIna jaina jyortidharo bhagavAna mahAvIranA dasa upAsako jayabhikhkhu vyaktitva ane vADmaya jayabhikhkhu vyaktitva ane vADmaya bhagavAna RSabhadeva kathA sAhitya-2 (abhiSeka) kathA sAhitya-2 (abhiSeka) kathA sAhitya-ra (abhiSeka) baMdhana tUTyA amara balidAna yAne sidhdhagirinA zikharo amara balidAna cAne sidhdhagirinA zikharo rAga-virAga mukticaMdra, municaMdra paMDita maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI paMDita maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI zraddheyazrIAtmAnaMdajI becaradAsa dozI naTubhAi Thakkara naTubhAi Thakkara jayabhikhkhu ratilAla dIpacaMda desAi ratilAla dIpacaMda desAi ratilAla dIpacaMda desAi mohanalAla cunIlAla dhAmI mo. cu.dhAmI mo. cu.dhAmI mohanalAla cunIlAla dhAmI 582 10 198 1thI334 398 thI 404 5,6,7 prastAvanA 7 7,8 3,4,5 prastAvanA prathama bIjI prathama prathama bIjI bIjI trIjI prathama prathama Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 namirAja mohanalAla cunIlAla dhAmI 48 dedA zAha mohanalAla 4.5 cunIlAla dhAmI 49 bhagavatI sUtranI kathAo jIvanalAla chaganalAla saMghavI 50 saMskRtinI jIvana kathAo phatehacaMda belANI kalera rojhana philDa prastAvanA 51 zAMti pathano yAtrI: svapnadraSTA citrabhAnuM biMdu mAM siMdhu prathama citrabhAnuM prathama pa3 biMdumAM siMdhu citrabhAnu prathama 54 biMdu mAM siMdhu citrabhAnuM saMskAra saMbhAra nItibodhaka dharmakathAo citrabhAnu, prastAvanA pa6 puNyanI parIkSA vimalakumAra mohanalAla dhAmI pa7 puNyanI parIkSA vimalakumAra mohanalAla dhAmI 583 Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-5 upasaMhAra jJAna vinA mukti nahI re, kiriyA jJAnanI pAsa saluNA zrI zubhavIranI vANIe re, zivakamalA gharavAsa saluNA. uparokata paMktimAM zrI zubhavIrajI kahe che ke jJAna vinA mukti nathI. arthAt mokSapada, sidhdhapada meLavavuM hoya to jJAna e Avazyaka che. vyavahArika kSetramAM jJAna meLavavA AgaLa vadhatA choice ApavAmAM Ave che. eka vyavasthA che. sAyansa lAina, komarsa lAina ke ArTasa lAina. e ja rIte AdhyAtmika jagatamAM AgaLa vadhavA mATe paramAtmAe choice ApI che. dravyAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga, gaNitAnuyoga, dharmakathAnuyoga. saraLatAthI tattvanuM jJAna meLavavAnA hetuthI jJAnI puruSoe dharmakathAnuyoganI racanA karI che. jJAna vinA koipaNa jIva bhavasAgaramAM bhaTakyA kare che. anAdi kALathI bhaTakato AtmA aneka yonimAM janma lai manuSya janma prApta kare che. tyAre tenA mATe durlabha evA A bhavamAM jJAna meLavavuM Avazyaka che. sau prathama to A durlabhatA samajAvavA je vyakitaoe manuSyabhava meLavI ane vadhAre karmabaMdha karI saMsAra vadhAryo che. tevA temaja tenAthI virudhdha manuSyabhavanI durlabhatA samajI saMsAra ghaTADyo hoya tevA aitihAsika kathAnakothI A vAta saraLatAthI samajI zakAya. paramAtmA pArzva para upasarga karanAra kamaTha AgaLanA bhAvamAM manuSyapaNuM prApta karyuM tyAre kaSAyane vaza thaI potAnI vRttio saMtoSavA mATe avaLA kAma kare che ane bhaTakI jAya che. chevaTe tenI paDatI thAya che. paramAtmA mahAvIrano jIva nayasAranA bhavamAM gurUnI bhakti kare che ane gurU tene deva-gurU ane dharma samajAve che. tyAre nayasAra zubhakarma karI ane mahAvidehamAM janma le che. A rIte manuSya bhavane sArthaka kare che. "samarAditya caritra'mAM guNasena rAjAno jIva nave nava bhavamAM samatA rAkhI gati sudhAre che te kevaLajJAnane prApta kare che. jyAre agnizarmA tApasano jIva veranI AgamAM niyANu karI bhavobhava guNasena rAjAnA jIvane mAranAro bane che. Ama, manuSyabhavanI durlabhatA samajavA AvA kathAnako khUba ja upayogI thaI paDe che. jaina zAsananAM Agama ratnAkara sAgaramAM AvI kathAono bharapUra khajAno che. A kathAone prakaraNa-ramAM suMdara rIte raju karAI che. jemAM jJAtAdharmakathA, upAsakadazA, aMtakRta dazA, naMdIsUtranI kathAo, uttarAdhyayana sUtra Adi aneka 584 Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agamono samAveza thAya che. A Agamo upadeza pradhAna che. kathA dvArA suMdara rIte upadezane gUMthI levAyo che. saMsAramAM rahI dharma sAdhanA kevI rIte karavI ema koI Agama kahe che, to koI Agama ati sAhyabI hovA chatAM puNyazALI rAjakumAro saMcama laI AtmasAdhanA kare che tema samajAve che. A uparAMta bhayaMkara pApI jIvo kevI rIte Atma kalyANa sAdhI le che, saMta samAgama, vyakita para kevo upakAra kare che, bhautika kSaNa bhaMgura vastunI tIvra mUcha svaparanA jIvanamAM kevuM bhayaMkara nukasAna kare che, sukheSNue tyAga ane saMyamarUpa mArge agresara thavAno saMkalpa karavo joIe vagere aneka bodhadAyaka kathAnako A AgamomAM jaNAvyA che. Ama, AgamakAlIna sAhityamAM kathA tattvanI vipulatA jovA maLe che. Agametara sAhityamAM vasudeva hiDI, mahApurANa, samarAditya caritra, upadezapada, kuvalayamAlA, harivaMzapurANa, caupanna mahApuruSa caritra, upamiti bhava prapaMcakathA vagere kathA graMthono samAveza thAya che. A graMthomAMthI aneka viSayo para bodha maLI rahe che. koi graMthamAM kaSAyo para vijaya kevI rIte meLavavuM, te batAvyuM che to koimAM dAnanuM mahattva, zIlanuM mahattva, lobha para vijaya meLavavAnuM, tapanuM mahattva batAvyuM che. A mahattva batAvavA suMdara kathAo varNavI che. kathAtattva dvArA A upadeza sahelAithI utarI jAya che. "paumacariya" jevo graMtha parivAranuM mahattva batAve che ane rAma jevA AjJAMkita putranI kathA bodhadAyaka che. AjanI yuvApeDhI pazcimanA vAtAvaraNathI raMgAi rahI che tyAre saMskRtine TakAvanArI AvI kathAo tAranArI banI rahe che. prakaraNa 3mAM bAramIthI aDhAramI sadInA samayamAM racAyela graMthono samAveza karavAmAM Avyo che. A samayamAM kathA ratnakoza, kathAkoza prakaraNa, pRthvIcaMdraguNasAgara caritra, bhavabhAvanA prakaraNa, triSaSThi zalAkA puruSa caritra, kumArapALa pratibodha, jaina mahAbhArata, dharmaratna prakaraNa, zIlopadeza mAlA, pradyumna caritra, pAMDava purANa, taraMgavatI samyatva kaumudI graMtha, upadezamALA Adi aneka graMtho racAyA che. jemAM dareka graMthanI AgavI vizeSatA che. A samayamAM racAyela graMthomAM triSaSThi zalAkA puruSa e advitIya, ajoDa kRti che to bhavabhAvanA prakaraNamAM bAra bhAvanAonuM suMdara nirUpaNa thayuM che. jene mahAbhAratamAM kaSAyothI kevA kharAba pariNAma Ave che, tethI kaSAya na karavAno bodha maLe che, to zIlopadeza mAlAmAM zIlanuM mahAbhya che. kumArapALa pratibodhamAM eka gurU suzrAvakane pratibodha kare che, te suMdara kathAo dvArA varNavAyuM che. taraMgavatInI kathA pUrvabhavanI kathA che. temAM saMyoga-viyoga batAvI saMsAranI asAratA raju karI che. 585 Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A uparAMta madhyakAlIna yugamAM rAsAo, bAramAsI, phAgunI racanAo paNa bharapUra pramANamAM thaI che. jemAM zrIpALa rAjAno rAsa Aje paNa zAzvatI oLImAM vaMcAya che. bIjA rAsAo vyAkhyAnamAM vaMcAya che. je batAve che ke kathA tattva upadeza ApavA temaja tatva pIrasavAmAM keTaluM upayogI che. prakaraNa-4mAM AcArya pradyumnasUri ma.sA., AcArya zIlacaMdrasUrijI, A.rAmacaMdrasUrijI, AcArya bhadraguptasUrijI, A.manoharakIrtisAgarasUrIjI, paM.caMdrazekharavijayajI, A muktipravijayajI temaja jayabhikhkhuM, ratilAla dIpacaMda desAi, sArAbhAI navAba, sunaMdAbena vahorA, becaradAsa dozI Adi vidvAno dvArA racAyela kathAonuM vivecana che. je batAve che ke hAlanA TekanolojInA yugamAM paNa kathAtatva mANasanA manane keTaluM priya che. rAmAyaNa jevI kathAono AdhAra laI ejInyarIMganA TuDanTa projekaTa taiyAra kare che. jemAM M.B.A, C.A, ejInIyara rUpe kathA pAtrone lai suMdara rIte rajuAta karAya che. kharekhara! kathA e mAnava jIvana mATe jarUrI che. kathAnI aMte nava rasonA varNana, ADa kathAo, ghaTanAo, varNano, sAmAjika paristhiti, sAMskRtika varNano Ave che. vividha varNanone kAraNe kathA pravAha vaheto rahe che. ane vAMcakane evo rasa paDe che ke e kathA sAMbhaLyA vinA kathAno aMta sAMbhaLyA vinA cena paDatu nathI. Ama, varNano vAcakane pakaDI rAkhe che. ghaTanAothI vAcakane kathAmAMthI bodha paNa maLe che ane rasa paNa paDe che. Ama, ApaNA pUrvAcAryo e kathAnuyoganA sAhityamAM mahApuruSanA aneka suMdara caritro, aneka aMtargata bodhakathAo ane vividha varNano sAthe racI ApaNA upara mahAna upakAra karela che. jaina kathA sAhityamAM nizcaya ane vyavahAra baMne dharmanAM svarUpo yathAsthita batAyelAM che. chatAM kALa parivartana vaDe mULa saMskRti jALavI rAkhatAM temAM jUnAdhiktA thayA kare te svAbhAvika che. jaina kathA ane itihAsa sAhitya vistArapUrvaka gadya, padyAtmaka rUpe atyAre je upalabdha che te bhAratIya itihAsa upara nUtana prakAza pADe che, tenI bhASA paNa zudhdha ane suMdara prAkRta mULarUpe che. jemAM aneka sattvazALI pUjya puruSonA jIvana vRttAnto vidvAna mahAna tyAgI mahAtmA ane AcArya mahArAjAoe aneka racelA che. temAM zrI tIrthakara bhagavAnonA caritro vadhAre rasika, anupama ane vividha jAtanA suMdara varNano yukta hovAthI te prathama paMktie mUkI zakAya che. 586 Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara bhagavaMto, gaNadhara mahArAjAo ane anukaraNIya aneka pUrvajonI nirmaLa kathAo, temaja jinezvara bhASita AgamanA rahasyanuM vivecana jemAM hoya te ja dharmakathA kahevAya che. tethI ja tIrthaMkara devonA caritro e uttama prakAranI khAsa dharmasthAo gaNAya che. AvI dharmakathA sivAya prANI vairAgya prApta karI zakato nathI, sAMsArajanya vyathAthI mukta thaI zakato nathI. temaja AnaMdajanya sukhano svAda paNa laI zakato nathI. zrI jinendradevonA suMdara caritro AtmakalyANanI sarva sAmagrI yukta hovAthI mananapUrvaka tevA caritro vAMcanArane koIne koI lAbha thayA sivAya raheto nathI. mokSa mATe prathama pagathiyuM samakita gayuM che ane samakti vize samajavA thA tatvano AdhAra letA saraLa rIte tenA lakSaNo samajI zakAya che. "yogadaSTi" jevA viSayane samajavA mATe paNa dRSTAMtono AdhAra levo paDe che. sidhdhAMta kyAreka AkAzethI paDatI vijaLI jevo bhArekhama hoya che. koI tAramAM jhIlI levAya to ja te haLavo phUla banI jAya che. ane dharatI upara prakAza pADIne upayogI banI jAya che. daSTAMto e sidhdhAntanI vIjaLIne jhIlI leto tAra che enA dvArA sidhdhAntanuM hArda prakAzI uThe che. zrotAnA jIvanamAM te pahoMcI jaIne jIvananI dharatIne prakAzamaya banAve che. dareka putre vaDIlonI sevA karavI joIe. je putro vaDIlone trAsa Ape te kuputro che. A vAta sIdhe sIdhI sAMbhaLavA kuputra taiyAra thato nathI. eTale "kuNika nAmanA putranI kathA sAMbhaLavI jarUrI che. Ama dharmakathA dvArA koI paNa vAta samajAvavI saraLa paDe che. jaina dharmamAM kathAnI AgavI vizeSatA che ke varNano badhA ja Avaze paraMtu aMte to vairAgyanI puSTi thAya tevo ja bodha ApavAmAM Ave che. Ama, jinezvara devonA caritronuM zradhdhA ane ekAgra citte vAMcana karavAthI paramAtmA devAdhideva pratye advitIya bhaktibhAva pragaTe che ane paramAtmAnA vacana ane AjJA pratye apUrva zradhdhA utpanna thatAM te pramANe jIvanamAM vartatA koI vakhata apUrva ullAsa AtmAmAM anubhavavAmAM Ave che. uttarottara mokSa prApti thAya che. jaina kathAnA viSayanuM saMzodhana kArya pUrNa karatA paramAtmAne eka prArthanA karuM chuM ke A paMcamakALamAM kevaLajJAna maLavuM zakya nathI paraMtu tenA bIjarUpa samakitanI prApti mane thAya. mAruM samyakatva nirmaLa bane ane badhA jIvo paNa A graMtha vAMcana dvArA jJAna meLavI mokSa mArge AgaLa vadhe. jema aMdhAruM dUra karavA mAtra eka dIvo pUrato che tema ajJAna rUpa aMdhakAra dUra karavA A graMtha dIvA jevuM kArya karaze e ja abhilASA! jinAjJA virudhdha kAMI lakhAyuM hoya to micchA mi dukkaDam... 587 Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMdarbhasUci pustakanuM nAma kartA/saMpAdaka prakAzaka AvRti (a) aSTApada tIrtha DaoN.rajanIkAMta zAha DaoN.kumArapALa desAI amara balidAna jainasastIvAMcanamALA mohanalAla cunIlAla dhAmI prathama saM.1989 munizrI vAtsalyadIpa akSara ane astitva njara graMthakAryAlaya prathama i.saM.2006 anokhI maitrI sunaMdAbena vahorA AnaMda sumagala parivAra amadAvAda-amerikA i.saM. 2008 arvAcIna jaina jyotirdharo zrI AtmAnaMdajI prakAzabhAI DI. zAha zrIsadbhut sevA ArAdhanA kendra, kobA muni dIparatna sAgara saM. 2046 abhinava upadeza prAsAda vyAkhyAno - amAsa ane pUnama muni vAtsalya dIpa gUrjara graMtharatna kAryAlaya ra006 (A) AMkha jhaMkhe pAMkha gu zrImad buddhisAgara sUri jaina samAdhi maMdira,vIjApura A.zrI manoharakIrti sAgara sUrIzvarajI A.zrI manoharakIrti sAgarasUrIzvarajI gu AMkha narama sapanA garama zrImad buddhisAgara sUri jaina samAdhi maMdira,vIjApura Abha ucero AbhApati gu A.zrI manoharakIrti sAgara sUrIzvarajI muni zrI vAtsalyadIpa zrImad buddhisAgara sUri jaina samAdhi maMdira,vIjApura AkAzane daravAje sUraja zrIvAtsalyadIpa phAunDezana prathama i.saM.1995 AtmakathAo i.saM. tacaMdra vijaya paM.municaMdra vijaya zAMtijina ArAdhanA maMDala 370140 2003 588 Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni mukti zravaNavijaya (u) upadezamAlA zrIdharmadAsa gaNi saM.1934 upadezapada mahAgraMtha no gujaraanuvAda municaMdra A.zrI hemasAgarasUri AnaMda-hema graMthamALA khArAkUvA muM.na-ra prathama i.saM.1972 upadezapada graMtha bhAvAnuvAda bhAga vi.saM. 2062 haribhadrasUri mahArAja zrIarihaMta ArAdhaka municaMdra mahArAjanI TIkA TrasTa bhivaMDI-421305 A.rAjazekharasUri muni dharmazekhara vijayajI gu uchaLe urmi antaramAM bhAga-1,2 A.zrImanoharakIrti sAgara sUrIzvarajI zrImad buddhisAgarasUri jainasamAdhimaMdira, vijApura udadhi ullase ura urahe pUra uttarAdhyayana sUtra bhAga-1,2 zrImad bhadraMkarasUrijI bhuvanabhaMdrakara sAhitya pracAra kendra bIjI vi.saM.2pa02 uttarAdhyanasUtra caMdrakAMta zAMtilAla koThArI mULagAthA artha darzanAcArya sAdhvIcaMdanA uttarAdhyayana sUtra anuvAda uttarAdhyayanasUtra pravacano pU.A.zrI caMdragupta sUrijI zrI anekAnta prakAzana jaina rIlIjIyasa TrasTa upamitibhava prapaMcakathA upadezamALA zrIdharmadAsa gaNi zrI jena AtmAnaMda sabhA dvitIya khArageiTa bhAvanagara vi.saM.ra060 (e) gUrjara graMtha kAryAlaya eka khobo jhAkaLa muni vAtsalyadIpa 1991 589 Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ osa banyA motI aMtara jyoti jhaLahave muni vAtsalyadIpa aMtaranI ujAsa AcArya manohara kIrtisAgara sUri kuvalayamAlA kalApUrNa saMskAra zibira kuvalayamAlA-12 bhedI AkAzavANI kathAkoSa prakaraNa bhA-1 kumArapALa pratibodha zrIsomaprabhA cArya munijina vijaya kare jatana mIle ratana karma baMdhana munizrI vAtsalya dIpa kathAo ane kathA prasaMgo bhAga-1,2 kalpataru zrIudyotana sUri AcArya hemasAgara sUri kalApUrNa saMskAra zibira sA.cittaprasannA zrI sA. cittaraMjanA zrI zrIjinezvarasUri zrIjina vijaya A.zrImanoharakIrti sAgara sUrIzvarajI ( o ) A.udyotanasUri,pa.pU pa.padma senagaNi pravacana kAra bhuvanabhAnusUrIzvarajI ( aM ) A.vi.rAmacaMdrasUri ( 7 ) munizrI vAtsalpadIpa vimalakumAra mohanalAla dhAmI 590 gUrjara graMtharatna kAryAlaya gUrjara graMtharatna kAryAlaya zrImada budhdhisAgara jaina samAdhi maMdira, vIjApura zrIdhanajI devacaMdra jhaverI 50/54 mIrajhAsTrITa muMbai-3 zrIzrutajJAna prasAraka sabhA.ama-38008 pAlaDI divya darzana TrasTa divya darzana TrasTa zrImad budhdhisAgara sUri jaina samAdhi maMdira, vIjApura navayuga pustaka bhaMDAra jaina pRvacana kAryAlaya amadAvAda gUrjara graMtharatna kAryAlaya 1977 1991 gujarAtI prathama sAtamI i.saM. 2010 vi.saM. 2051 prathama (hiMdI) pahelI gu gu prathama 1987 gu saM.1961 gu i.saM.1991 Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmakathA DaoN.hasu yAjJika rannAde prakAzana bIjI i.saM.ra010 kathA sAhitya-ra abhiSeka ratilAla dIpacaMda desAi gUrjara graMtharatna kAryAlaya prathama 1994 gUrjara graMtharatna kAryAlaya bhImazI mANeka siMha 1992 saMvata koI DALI koI phUla muni vAtsalyadIpa kAnhaDa kaThIyArAno rAsa - mayaNarehA satIno rAsa nArakInA DhALiyA 1945 samayasuMdara bhImazI mANeka karakaMDU Adi cAra pratyeka budhdha rAsa vIrajI muni saM.1966 karma vipAkano rAsa jaMbu pRcchAno rAsa kayavatrA zAhano rAsa bhImazA mANeka saM.1941 ( kha) khule AAMkha ratana lAkha zrImad A manohara kIrti sa gujarAtI zrImad budhdhisAgarasUri jaina samAdhi maMdira, vijApura-383870 ( ga ) graMtha khule graMthi tUTe A manoharakIrti sAgarasUri ma.sA budhdhisAgara jaina samAdhi maMdira, vijApura-382870 gaNadharavAda gu bhuvanabhAnu sUrIzvarajI divyadarzana TrasTa dhoLakA ma.sA munizrI bhuvana suMdara (amadAvAda) vijayajI dhUmaketu gUrjara graMtharatna kAryAlaya gurjarezvara kumAra pahelI gu vi.saM.ra003 gujarAtI sAhitya madhyakAlIna anaMtarAya rAvaLa gUrjara graMtharatna kAryAlaya amadAvAda pAMcamI 1992 gu 591 Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) vi.saM.ra017 caupanna mahApuruSa caritra siri-salokAcArya prAkRta graMthapariSada 5.amRtalAla mohanalAla vArANasI-5 bhojaka covIza tIrthakara prathama zrIpUrNa caMdra sUrIzvarajI mahArAja paMcaprasthAna puNya smRti prakAzana prathama copAnna mahApuruSa caritano anuvAda zIlAMkAcArya A.zrI hemasAgarasUri motIcaMda maganabhAI cokasI covIza tIrthakara vimalakumAra mohanalAla navayuga pustaka bhaMDAra dhAmI. rAjakoTa-360001 saurASTra prathama 1992 gujarAtI caMdarAjAno rAsa paM.mohana vijayajI bhImazI mANeka vi.saM.1961 (ja). jenAgama kathAkoSa jIvanalAla chaganalAla saghavI jaimasAhitya vikAsa maMDaLa. 112 svAmI vivekAnaMda roDa, vIlepArale muM-pa6 jenakathAratna koSa bhAga-6 zrAvaka bhImazI mANeka 5.kalyANabodhi vijayajI zrIjinazAsana ArAdhanA muMbaI jenakathAratna koSa bhAga-1,2,3 puna.saM.satya suMdara vijayajI , bhAga-4 puna.saM.muni ravikAMta vijayajI ,, i.saM.2006 jaina rAmAyaNa (sacitra) dIkSA dAnazvarI A. guNaratna sUrIzvarajI jinaguNa ArAdhaka TrasTa 151,gulAlavADI. kIkAsTrITa muMbaI-40004 prathama i.saM.2002 vi.saM.2058 jIvananuM jhaverAta zrIhaMsAbAI jenadarzana prakAzana rAjakoTa mahAsatIjI jena rAmAyaNa bhAga-1,2,3 cunAvAlA cembara, goMDala roDa. 360002 592 Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina mahAbhArata bhAga-1,2 jainakathA sAgara bhAga-1 jaga udhdhAraka bhagavAna mahAvIra jaina paraMparAno itihAsa jaina sAhityamAM zrIkRSNa carita jaina rAmAyaNa jainakathA sAgara bhAga-1 jinAgama kathA saMgraha jainakathA sAgara jainakathAo bhAga 8,9,10,12,17 jyoti jale jiMdagI phaLe. jAge AtamarAma jIvane maLe mukAma jAtaka kathA paM caMdrazekhara vijayajI paMDita maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI aMbelAla jozI tripuTI mahArAja zrI rAjendra muni priyadarzana muni aruNodaya sAgara muni vinaya sAgara becaradAsa dozI rohita zAha munizrI akalaMka vijayajI A.zrImanoharakIrti sAgara sUrIzvarajI bhaddanta AnaMda kausalyAyana 593 kamala prakAzana TrasTa,2777 dvitIya nizApoLa, rilIpha roDa jhaverIvADa, amadAvAda kIrtilAla maphatalAla gAMdhI bIjI sAraMgapura, pitaLIA poLa i.saM.1970 amadAvAda 43, jarIvAlA bilDIga copATI muM-7 zrIcAritra smAraka graMthamALA vi.saM.2020 mAMDavInI poLa, amadAvAda prathama gu prAkRta bhAratI akAdamI jaina graMthAlaya (udayapura) vizvakalyANa prakAzaka TrasTa, saMghavIpoLa, mahesANA zrIsImaMdhara svAmI jaina jJAnamaMdira, mahesANA jainasAhitya TrasTa gu.vidyApITha, amadAvAda zrIkailAsa sUri phAunDezana mu.400062 zA.navInacaMdra motIcaMda maMDapavALA surata dvitIya 1964 zrImad budhdhisAgarasUrI jaina samAdhi maMdira, vijApura 382870 prathama 1661 hiMdI vi.saM.2030 vi.saM.2034 gujarAtI prathama prathama, gu i.sa.1989 saM.2043 hiMdI sAhitya saMmelana tRtIya 12,sammelana mArga ilahAbAda saM.1994 Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvadayA kAje jaMga A pUrNacaMdra sUri paMcaprasthAna puNya smRti prakAzana, surata prathama vi.saM.ra058 kumArapALa desAI jayabhikhkhanI dharma kathAo arihaMta prakAzana amadAvAda-380001 prathama, gu 1985 I.saM.ra00ra jaina Agama navanIta bhAga-1 Agama manISI zrI trikAla munijI ma.sA jenAgama navanIta prakAza samiti surendranagara DaoN.kavina zAha jaina sAhityano svAdhyAya rITAbena kiraNakumAra bIlImorA- 3963ra1 prathama saM.ra066 gulAbacaMda caudharI prathama jaina sAhityano bRhad ItihAsa bhA-6, bhA-ra zrI anilabhAI gAMdhI zrI08 jaina tIrtha darzana bhavanadrasTa, amadAvAda-6 jenakathA saMgraha jainA ejyukezana kamiTi pheDarezana opha jena esosiezana ina northa amerikA prathama I.saM.ra011 jenasTorI me muni vAtsalya dIpa gUrjara graMtharatna kAryAlaya I.saM.2005 jainadharmanI Agama kathAo naTubhAI Thakkara bIjI jayabhikhkha vyakitatva vADmaya kumArapALa desAI jayabhikhkhuM sAhitya TrasTa jayavijaya kathA zubhaMkara vijaya nemi vijJAna graMthamALA vi.saM.1991 saMskRta bhImasiMha mANeka bhAvanagarI jaina dharma jayAnaMda kevalIno rAsa vi.saM.1942 prAkRta jaMbusvAmI caritra jayazekhara sUri jinazAsana ArAdhanA vi.saM.1970 TrasTa jaMbu kumAra navayuga pustaka bhaMDAra vi.saM.1983 vimalakumAra mohanalAla dhAmI gu jaMbusvAmI caritra jhaveracaMda jinavijaya ma.sA ..2004 594 Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA saMgraha jaina kathAratna maMjUSA jaina satIratna jhAkaLa banyuM motI tAro jIvanapaMtha ujALa tIrthaMkaronA janmAkSaro (jaina jayotiSa) taraMgavatItaraMgalolA tUTe tAra khUledvAra taNakhojha re manakho phaLe taraMgavatI tyAgano vaibhava tilaka maMjarI kathA sArAMza hemacaMdra sUri kalyANa bodhi vijaya ma.sA bhAvasAgarajI ma.sA lAlacaMda lakhamIcaM zAha muni vAtsalya dIpa paM.caMdrazekhara vijayajI zrIpAdaliptA cArya rajanIkAMta lakSmIcaMda tribhovanadAsa jAMbuvAlA A.zrImanoharakIrti sAgara sUrIzvarajI pU.A.manoharakIrti sAgara sUri munizrI vAtsalya dIpa ( c ) prabhudAsa becaradAsa pArekha ( ta ) 595 jinazAsana ArAdhanA TrasTa sImaMdhara svAmI jaina maMdira graMtha bhaMDAra gurjara graMtharatna kAryAlaya kamala prakAzana TrasTa jhaverIvADa,rilipha roDa ama-380001 jaina sastI vAMcanamALA pAlItANA zrImad buddhisAgara sUri jainasamAdhi maMdira vIjApura zrIbudhdhikIrti prakAzana TrasTa amadAvAda-380007 gUrjara graMtha kAryAlaya vi.saM.2054 saMskRta ji.A.TrasTa vi.saM.2034 gujarAtI vi.saM.1980 navabhArata sAhitya maMdira 134.prinsesa sTrITa, muM-40002 gu 1977 pahelI trIjI vi.saM.1989 gu gu prathama i.sa.2008 vi.saM.2063 Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkara caritra divya ddaSTA mahAvIra darzana ratnAkara bhAga-1,2 STi khUle mukita mIle dilhIzvara dedA zAha darzANabhadra caritra dAnavIra jagaDuM zAha dharmaratna prakaraNa dharmakathAnuyoga bhAga-1,2 dharmaratna prakaraNa kRSNalAla varmA jayAnaMda vijaya ma.sA sA.rDA.divyaprabhA paM.siMddhAMta sAgaragaNi muni zrI amitayaza vijayajI. sA. A.zrImanoharakIrti sAgarasUri jayabhikhkhu vaidya mohanalAla cunIlAla dhAmI zubha zIlagaNi hIrAlAla haMsarAja paMDita vimalakumAra mohanalAla dhAmI zAMtisUri ma.sA munizrI kanaiyAlAlajI paMDita dalasukhabhAi mAlavaNiyA zrIzAMtisUri ma.sA munirAja zrIharizabhadra ( 6 ) (dha) 596 guru rAmacaMda prakAzana samiti prAkRta bhAratI akAdamI jayapura-302003 zrIsthUlabhadrasUri puNya prabhAvaka kendra, beMgalora zrImad budhdhi sAgarasUri jaina samAdhi maMdira vIjApura 382870 hIrAlAla haMsarAja jAmanagara navayuka pustaka bhaMDAra zrIArAdhanA bhavana jainasaMgha (dAdara) muM. dhanajIbhAi pI.zAha navabhArata sAhitya maMdira gAMdhIroDa amadAvAda-380001 navayuga pustaka bhaMDAra Agama anuyoga TrasTa 15,sthAnakavAsI sosAyaTI, nAraNapurA krosiMga-ama-380012 vi.saM. 2032 zrIdevakaraNa mUlajI jaina derAsara peDhI malADa muM-64 prathama hiMdI gu gu prathama 1990 cothI,gu 1988 1994 hiM 1985 gu vi.saM. 2038 prathama vi.saM. 2047 bIjI Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanya banI dharA gharanA dariyApara dhanadhana zAsana maMDana munivarA dhanyakumAra caritra dharmaratnanAM ajavALA dhannA zAlIbhadra caritra dhannA zAlIbhadra rAsa dharmilakathA (tapakathA) dharmadatta kathA supAtradAna dharmabiMdu prakaraNa dhUrtAkhyAna mirAja navAMgI vRttikAra abhayadeva sUri narmadA suMdarI kathA A.zrImanoharakIrti sAgara sUrIzvarajI munizrI vAtsalyadIpa vi.zIlacaMdra sUri A.vijaya pradyumna sUrijI citrabhAnu jinavijayajI ma.sA jinendrasUri ma.sA jinendrasUri ma.sA dAnavijaya gaNi ma.sA hIrAlAla haMsarAja haribhadrasUri rAja zekhara sUri haribhadrasUri ma.sA jina vijaya ma.sA praviNa vimala ma.sA zrImad budhdhisAgara sUri jaina samAdhi maMdira, vIjApura 597 gUrjara graMtharatna kAryAlaya amadAvAda-380001 zrInemi-vijJAna kastUra smAraka TrasTa amadAvAda zrutajJAna prasAraka sabhA navabhArata sAhitya maMdira amadAvAda harSa puSpAmRta jaina graMthamALA yazovijaya jaina saMskRta graMthamALA jaina AtmAnaMda sabhA hIrAlAla haMsarAja ( na ) vaidya mohanalAla cunIlAla navayuga pustaka bhaMDAra dhAmI becaradAsa dozI sarvodaya pArzva ceriTebala TrasTa sarasvatI pustaka bhaMDAra vADIlAla ema.pArekha gu prathama 1995 prathama 1999 i.sa.2008 prathama i.sa.2008 1992 gu 1974 gu 1971 saMskRta saMskRta 2052 gujarAtI 2002 hiM.saM. 1979 prathama i.sa.1954 saM.1939 Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naravikrama caritra saM.1991 guNa caMdrasUri ma.sA sarasvatI pustaka bhaMDAra zubhaMkarasUri ma.sA zubhazIla gaNi hIrAlAla haMsarAja hIrAlAla haMsarAja paMDita jAmanagara saM.1939 narmadA suMdarI caritrama haribhadrAcArya ma.sA. jinazAsana ArAdhanA saM.1927 naLadamayaMtI caritram TrasTa bhuvanacaMdra vi.ma.sA narmadA suMdarI mahAsatI caritra jasavaMtalAla gIradharalAla gu. 1991 naLAkhyAna nAyA dhamakahAo bhogIlAla je. sAMDesarA bhogIlAla je.sAMDesarA tulasI AcArya jaina vizva bhAratI mahAprajJa 1957 hiMdI neminAtha prabhunuM caritra vorA daDIsaMga bhAI jena AtmAnaMda sabhA 1980 nemanAtha caritra kAzInAtha jaina padmavi.ma.sA kAzInAtha jaina 2046 ra0para nemanAtha caritra bhASAMtara - guNavijaya ma.sA jayAnaMda vi.ma.sA guru rAmacaMdra prakAzana samiti ( 5 ) paumacarika bhAga-3 kavizrI svayaMbhU deva adhiSThAtA. siMdhi jaina pahelI DaoN.harivallabha cunIlAla zAstra zikSApITha bhAratIya 1953 bhAyANI vidhAbhavana muMbaI paumacariu bhAga-2.3 kavizrI svayaMbhU deva zrI devendra kumAra jaina bhAratIya jJAnapITha kAzI prathama I.saM.1958 vi.saM.ra475 pArzvanAtha prabhu caritra zrIdevabhadrAcArya mahArAja zrIjena AtmAnaMda sabhA taraphathI bhAvanagara hasu yAjJika prathama prAcIna kathAdhana (prAkRta) kAMtibhAI goviMda lAla - zAha, gUrjara graMtha ratna kAryAlaya gAMdhImArga, amadAvAda-380001 598 Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratIya jJAna vidyApITha prathama paumacarika (hiMdI) kavizrI zrIdevendra kumAra kAzI pArzvanAtha caritam zrIhema vijaya gaNi velasiMha munizrI mohanalAlajI vi.saM. jaina graMthamALA kAryAlaya 1972 raghuvIra siMha prAsAda sarasvatI phATaka, banArasa siTI paumacariya jaina mahArAmAyaNano gujarAtI anuvAda zrI vimalasUri pU.A.zrI AnaMda sAgarasUri nA ziSya A hemasAgarasUri gokaLadAsa saMghavI zrIgoDIjI prathama jaina derAsara 12, pAyadhunI vi.saM.ra066 .saM.1970 hasu yAjJika prAcIna kathAdhana (prAkRta) gUrjara graMtharatna kAryAlaya prathama kuvArA pAse, gAMdhI mArga 1988 ama-380001 pAMDava caritram paM.zrIdeva vijayagaNi cAne jaina mahAbhArata A.zrIkalpayazasUrIjI saMskRta gadyabadhdha zrIjIrAvAlA pArzvanAtha vi.saM. ra4 tIrthakara tIrtha moDAsA ra065 gujarAta prathama paramArthanA puSpo gu A manoharakIrti sAgara sUrIzvarajI zrImad budhdhisAgara sUri jaina samAdhimaMdira, vIjApura palapala palaTe pAMkha puNyanI parIkSA vimalakumAra mohanalAla navayugapustaka bhaMDAra dhAmI 1987 prathama puNya jaya pApe kAya A.pUrNacaMdrasUrIjI saMskRti prakAzana surata prathama vi.saM.ra054 prabhAva prajJAno svabhAva saMpatino A.manoharakIrti sAgara sUri zrImad buddhisAgara sUri jaina samAdhi maMdira vijApura prathama vi.saM.ra059 pAMDavo kyAM? munirAja kIrtisAgara subodha zreNI prakAzana prAtija-383ra05 prathama vi.saM.ra0pa0 599 Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ preraNAno prakAza munipUrNacaMdra vijayajI zrIsaMpakalAla tribhovana muni ratnasena vijayajI dAsa vAlakezvara mu-6 gu.vi.saM. 2035 pAThazALA graM-1,2 A.pradyumnasUri ma.sA pAThazAlA prakAzana surata-395001 vi.saM. 2063 pavitrakalpasUtra bhadrabAhu svAmI muni puNyavijayajI jazavaMta ena.zAha navaraMgapurA, amadAvAda 380009 prathama i.saM.ra006 pethaDakumAra caritra zrIratnamaMDaNa gaNi A.pradyumnasUrijI muni vAtsalyadIpa zrI zrutajJAna prasAraka sabhA, amadAvAda-14 saMvata 2064 preraNAno prakAza I.saM. 2001 gUrjara graMtharatna kAryAlaya bhImasiMha mANeka pAMDava caritra graMtha maladhArI paMDita zrI devaprabha sUri saMvata 1934 paradezI rAjAno rAsa bhImasiMha mANeka saM.1957 pauma caritra svayaMbhU mahAkavi 2016 siMdhI jaina zAstra vidyApITha pauma cariyuM sadguNa niraMjana niraMjana yu.trivedI cImanabhAI esa.rAvaLa paumaciri carika bhAratIya jJAnapITha paumasiri cariu madhusUdana ci.modI kavi ghAhila bhImasiMha mANeka bhAratI vidyAbhavana mAneka hirajI ghelAbhAI padamasI paryuSaNAdiparvo nIkathA saMgraha nAmaka graMtha 1937 paryuSaNAdi parvanI kathAo jina zAsana ArAdhanA amRta kuzala paMDita satyasuMdara vi.ma.sA gu 2016 parvakathA saMgraha lakSmIsUri ma.sA rAmacaMdra sUri ma.sA nayavardhana vi.ma.sA bhArata varSIya jinazAsana saM sevA samiti 2055 parvakathA saMgraha guNasAgarasUrijI kaccha dezIyA saM.2055 600 Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAmI. 1979 pAyala bAje IlAcIkumAra mohanalAla cunIlAla navayuga pustaka (khaMDa-1,2) bhaMDAra pArzvanAtha caritam velasiMha mohanalAla jaina graMthamALA 2515 pArzvanAtha caritra 1990 udayavijaya gaNi nigraMtha sAhitya anu.padmavijaya gaNita prakAzana saMgha ma.sA pArzvanAtha caritra 1972 bhAgadeva sUri ma. vajUsena vi.ma.sA mohanalAla jaina graMthamALA pAsanA cariyuM 2001 devabhadra sUrijI kumuda sUri ma. jinazAsana ArAdhanA TrasTa pAMDava caritra zobhAcaMdra bhArillA hi. javAhara sAhitya samiti bhAvanagara pAMDava caritra arihaMta ArAdhanA 2001 devavijaya gaNi ma.sA saumya jyoti. ma.sA drasTa puNyadhana kathA zubhazIla gaNi harSa puSyAmRta graMthamALA 1989 pusAra caritrama bhAvacaMdra sUrijI hIrAlAla haMsarAja 1981 caMdulAla ema.zAha navasa graMthAvalI puNyAtmA amara kumAra kIrti prakAzana puSpAvatI ane maMgalasiMhano rAsa lalita muni cidAnaMda sUri ma.sA 1919 puMDarika caritra saMghavI DAhyAlAla zrIdharalAla mesarsa e.ema. enDa kAM puMDarika caritra kamalaprabhasUri ma.sA harSa puSpAmRta graMthamALA ra069 pRthvIcaMdra caritra mANikaya suMdara sUrijI bhAratI-rAjendra paMDyA 1992 601 Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIcaMdra caritra satyarAja gaNi ma. maMgala vijayajI ma.sA yazovijayajI jaina graMthamALA 1976 pRthvIcaMdra caritra AnaMda sAgara sUri zrutajJAna prasAraka sevA saM.1972 pratyekabudhdha caritra bhAva vijayagaNi ma.sA raMjI bhAI harSa vijayajI 1996 pradyumna caritra manoharalAla zAstrI mANikayacaMdra digambara jaina graMthamAlA 1973 dharmadAsa gaNi hIrAlAla haMsarAja prasannarAjarSi caritram 1974 2024 prAkRta vijJAna kathAo jayacaMdra vi.ma.sA kapUra sUri ma.sA jasavaMtalAla gIradharalAla zAha jinasUra muni 2047 priyaMkara nRpa kathA (upasargahara stotra) devacaMdra lAlabhAI jaina pustakoddhAra phUla ane phArema pUrNacaMdra sUrIzvarajI saMskRti prakAzana gu. prathama vi.saM.ra050 phUlavaNa, sakhe! munizrI vAtsalya dIpa gUrjara graMtha kAryAlaya prathama i.saM.2004 (ba) saccidAnaMda prathama buddhajAtaka ciMtana-1 gUrjara sAhitya bhavana ratanapoLa, nAkA sAme gAMdhI mArga,ama-380001 biMdu eka siMdhu 'A manoharakIrti aneka (epAsanAtha) sAgara sUrIzvarajI gu zrImad buddhisAgara sUri jaina samAdhi maMdira, vijApura biMdumAM siMdhu citrabhAnuM lAlabhAI zAha zrI jIvana gu maNi sahavAMcana mALA drasTa dritIya amadAvAda 602 Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.zIlacaMdra sUri prathama bAlazrAvaka dharmaruci zrInemi-vijJAna kastura ArAdhaka TrasTa 1999 bAraparvanI kathA bhadraMkara vijayajI gujarAtI vardhamAna bhakitasevA saMgha bAraparvanI kathA kezarI caMda javaramala yazobhadra vi.ma.sA bhAnucaMdra vijayajI 2483 bRhad kathAkoSa 2048 hariNAcArya pUrNacaMdra sUri sidhdhagiri cArtumAsa samiti ( bha ). bhavabhAvanA prakaraNa bhAga-1 bhAga-2 maladhArI AcArya zrI hemacaMdrasUri pU.muni rAjazrI dharma zekhara vijayajI arihaMta ArAdhanA drasTa hiMdustAnamila sTola 481 ganI opArTamenTa bhivaDI AjhAroDa muM.421305 bhagavAna RSabhadeva jayabhikhkha lAlabhAI maNilAla zAha trIjI amadAvAda 1958 gujarAtI bhAvabhare bhavatare gu A.zrI manoharakIrti sAgara sUrIzvarajI zrImad buddhisAgara sUri jaina samAdhi maMdira,vijApura bhinAza bhai ujAza. bhAga-1,2 bhInA aMtara sukha samandara bhAgya cakra A.pUrNacaMdra sUrIzvarajI zeThazrI DAhyAbhAI devacaMda saMskRti prakAzana 1997 vi.saM.2054 bhAgya jyota caMdulAla ema. zAha dIpaka prakAzana gRha, rara0 kIkAsTITa, mubaI-2 1957 pahelI A TIpa muni vAtsalya dIpa gUrjara graMtharatna kAryAlaya 1992 bhItara sUraja hajAra 603 Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA daza upAsako (uvAsaga dazAo) anuvAdaka becaradAsa dozI gujarAta vidyApITha amadAvAda bIjI 1931 bhagavAna mahAvIranI becaradAsa dozI dharmakathAo (nAyadhamma kahA) gujarAta vidyApITha amadAvAda dviItiya saMna.1950 bhagavAna mahAvIra mIrA bhaTTa svAmI zivAnaMda zatAbdI gu mahotsava samiti rAjakoTa niraMjana vi.ma.sA naTavaralAla gIradharalAla 2006 bhagavAnazrI AdinAtha zAha hIrAlAla haMsarAja bhadrabAhusvAmI caritra zUbhazIla gaNi hIrAlAla haMsarAja paMDita vi.saM. 1995 baLavaMta jAnI pArzva prakAzana bharatezvara bAhubali rAsa 1993 jaina vidyAzAkhA 1994 bharatezvara bAhubali tripuTI mahArAja rAsa cidAnaMda ma.sA maphatalAla jhaveracaMda 1997 bhaviSyadatta caritra meghavijaya gaNi ma.sA (jJAnapaMcamImahimA) maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI bhAnucaMdra gaNi caritra sidhdhicaMdra mohanalAla desAI jinazAsana ArAdhanA 1997 bhuvanabhAnu kevalI caritra haMsagaNi ma.sA ramaNIka ma.sA lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidhAmaMdira (ma ). mahAvIra kavi pradIpa jaina surendra muni mahAprabhu mahAvIra zrInAnaka guru jaina graMthAlaya hindI udayapura (rAja) mahAvIra merI daSTie rajanIza sAdhu Izvara jAgRti masjida dvitIya baMdara muM-400006 1674 hindI 604 Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI rajanIza svAmI AnaMda harIza mA yogI lakSmI phAunDezana prathama pUnA 1973 hindI vi.saM.ra055 mahopAdhyAya zrIvara munizrI rAmavijayajI vijayajInuM jIvana caritra zrIjinazAsana ArAdhanA TrasTa mAyAnA mRgajaLa muni rAjaratna vijayajI zrIkAMdIvalI jainagdha mu.saMgha kAMdIvalI (5) muM,400067 prathama vi.saM.ra0para prathama madhyakALanA sAhitya DaoN. caMdrakAMta mahetA nA prakAro paramasukha paMDyA enA ema tripAThI prA.li prinsesa sTreTa muM-2 gu, i.saM. 1958 muni vAtsalyadIpa mahAsatI aMjanA mahAsatI padmAvatI gUrjara graMtharatna kAryAlaya " ,, ra005 1998 mahAna mAnavI 1997 meghadhanuSanI mAyA muni vAtsalyadIpajI , , 1991 mArI maMgalayAtrA sunaMdAbena horA mahAvIra caritA .saM.1966 AcArya guNacaMdra becaradAsa dozI prAkRta vidhAmaMDaLa amadAvAda-9 mahAvIra jIvanano mahimA esa.je.zAha gurjara graMtharatna kAryAlaya dvitIya vi.ra4pa4 bhImazI mANeka saM.1966 maMgaLa kalaza kumArano rAsa bhImazI mANeka mAnatuMgarAjA ane paM.mohana vijayajI mAnavatI rANIno rAsa trIjI saM.1962 madhusaMcaya mAnavatAnAM mUlya manohara kahAniyA ratnasenavijayajI ma.sA divya saMdeza prakAzana 1996 605 Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ macaNA ane zrIpALa malayasuMdarI caritra mallinAtha caritra mallinAtha caritra mahAbhArata mahAbhArata kathA-1 mahAmaMtrI zakaTALa mahAvIra kathA mahAvIra caritra mahAvIra caritra mahAvIra caritra mahAvIra caritra mahAvIra caritra niraMjana vi.ma.sA jayaMtilaka sUri ma.sA kezara sUri ma.sA vinayacaMdra sUri ma.sA haragoviMdadAma becaradAsa devacaMdrajI ma.sA budhdhisAgara sUri ma.sA zubhazIla Ni ma.sA bhikSu akhaMDAnaMda zaMkaradatta zAstrI karasanadAsa mANeka caMdulAla ema. zAha zobhAnAtha pAThaka gopAla dAsa jIvabhAi paTela niraMjana yu. trivedI cImanabhAi esa.rAvaLa mahAkavi bhavabhUti vAsudeva lakSmaNa zAstrI guNacaMdra sUri nacavardhana vi.ma.sA helana ema.jonsana hemacaMdrA cArya zIlacaMdra vijayajI 606 nemi-amRta khAMti niraMjana graMtha mALA mukitacaMdra zramaNa ArAdhanA TrasTa zAha harakhacaMda bhUrA bhAI adhyAtmajJAna prasAraka RSabhadevajI kezarIyalajI zeTha sastu sAhitya vardhaka kAryAlaya svAghyAMya maMDaLa bhomIlAla ratanAcaMda rAjakavi jaina sAhitya pracAra sabhA sadguNa niraMjana trivedI jaina AtmAnaMda sabhA orIenTala insTITayUTa vaDodarA RRSabhadevajI kezarImalajI 2019 2060 *. 2056 hi * *. jainetara gu = 1986 saMskRta 1946 gu.saM i.saM. 1941 gu gu gu 1980 aM 1993 Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra caritra mAre jAvuM pelepAra yA carama kevali jaMbusvAmI mITho kathArasa pIvo muni pati caritra muni suvrata svAmI ciratram mUladevanuM caritra (supAtradAna) merutrayodazI parva kathA mauna ekAdazI kathA cAkinI mahatarA sUnu zrI haribhadrasUrIjI yoga niSThA budhdhisAgarasUri abhayadevasUri niraMjana vijaya ma.sA maphatalAla saMghavI dharmagupta vijaya ma.sA pUrvAcArya ratnAkara vi.ma.sA vinayacaMdra sUri vikrama bhAMskara vi.ma.sA harSa vijaya ma.sA guNasAgara sUri ma.sA saubhAgyanaMdI sUri A.pUrNacaMdrasUrijI jaya bhikhkhu vaidya mohanalAla raMgarAga virAga aitihAsika navalakathA cunIlAla dhAmI rAgavirAganA khela munizrI bhadragupta vijayajI ( 2 ) ( 2 ) 607 devacaMda lAlabhAi muMbai sarvamaMgala prakAzana kendra premasUri jaina sAhitya prakAzana TrasTa ajitanAtha jaina chAtrA vepsa caMdUlAla jamanAdAsa zAha bhakita suMdara caraNa graMthamAlA Arya jaya kalyANa kendra dAnasUri jaina graMthamALA saMskRti prakAzana surata adhyAtma jJAna prasAraka maMDaLa navayuga pustaka bhaMDAra navA nAkA roDa, rAjakoTa-1 zrIvizvakalyANa prakAzana TrasTa saMghavIpoLa mahesANA i.saM.1985 prA. gujarAtI 2032 gujarAtI 2045 saM 2032 saMskRta saMskRta i.saM.1996 gu saM saM 1938 i.sa.2006 gujarAtI i.sa.1971 dvitIya i.saM 1980 Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnazekhara ratnavatI kA rAjakanyA baMdhana tUTayA retImAM motI raNathI jharaNa ratnacUDa kathA ratnazekhara ratnavatI kathA ratnazekhara ratnavatI kathA ratnasAra caritram rAmacarita mAnasa rUpasaMta caritrama rohiNI kathA rohiNI parvakathA lAge lagana bujhe agana jinaharSa sUri munizrI aparAjita vijaya vaidya mohanalAla cunIlAla dhAmI munizrI rAjaratna vijayajI munizrI vAtsalyadIpa jJAnasAgara sUri ma.sA zubhavardhana gaNi hIrAlAla haMsarAja paMDita dayAvardhana gaNi trilokaya sAgara gaNi tulasIdAsa hanumAna prasAda, yazaMvata dozI jinasUri ma apUrva bhakitajI kanaka kuzala vi.ma.sA dAna vijaya ma.sA mukita vimalavi ma.sA ( 9 ) A.manoharakIrti sAgara sUrIzvarajI 608 zrIjinazAsana ArAdhanA TrasTa. muMbai-400002 navayuga pustaka bhaMDAra zrIkAMdIvalI jaina zve.mU saMgha gUrjara graMtharatna kAryAlaya yazovijayajI jaina graMthamALA hIrAlAla haMsarAja jAmanagara jinazAsana ArAdhana TrasTa kailAza kaMcana bhAvasAgara zramaNa saMgha paricaya TrasTa hIrAlAla haMsarAja jaina AtmAnaMda sabhA cAvimala jaina graMthamALA amadAvAda vi.saM. 2055 trIjuM 1972 vi.saM gu.2051 cothI 1992 saMskRta 1974 saMskRta 1994 gu.saM.prA 2055 saMskRta 2047 gu.hi saM 1968 saM 1971 1975 gu zrImad buddhisAgara sUri jaina samAdhi maMdira, vijApura Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhImazI mANeka lIlAvatI rANI ane udayaratnajI mahArAja sumativilAsa rAsa zrutajJAna prasAraka sabhA laghu triSaSThI zalAkA megha vijayagaNi ma.sA puruSa caritra pradyumna sUri ma.sA saMskRta 2049 labdhivArtA vihAra puNyAnaMda sUri ma.sA omakAra jaina tIrtha 2043 gujarAtI vArtAdIpa A. bhadragupta sUri zrIviSya kalyANa prakAzanuM prathama TrasTa mahesANA-384002 (gu) 1987 vratadhare bhavatare priyadarzana vArtA re vArtA majenI vArtA A.mukitaprabha sUrIzvarajI vi.saM.2047 vijaya mukitacaMdra sUri smRti gu graMthazALA gopIpurA, surata vArtA re vArtA bALakonI vArtA bhImasiMha mANeka vastradAnopari uttama caritra kumAra rAsa vimalamaMtrI no rAsa lAvaNya samaya. bhImasiMha mANeka prathama saM.1968 vasudeva hiDI sAra vIracaMdra prabhudAsa hemacaMdrAcArya jena sabhA prAkRta 1974 vastupAla caritra jinaharSa gaNi ma.sA saMskRta jinazAsana ArAdhanA TrasTa vastupAla caritra jinazAsana ArAdhanA hemacaMdrasUri ma.sA padmabodhi vijaya ma.sA TrasTa 2056 vasudeva hiDI jena AtmAnaMda sabhA saMghadAsa gaNi catura vijaya ma.sA 1986 prA vAsupUjya caritra maNIlAla zAha jena vAMcana mALA saM.1916 609 Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsupUjya caritra vAsupUjya caritra vikrama caritra vikrama caritra vikrama caritra vimala maMtrIno rAsa vijayAnaMda sUri vimalanAtha caritra vimalanAtha caritra vivekAnaMdakI kathAo vizvajyoti vibhu vardhamAna mahAvIra vizvodhdhAraka zrI mahAvIra vIravijaya ma.nuM jIvana caritra vIraprabhunuM caritra zrIkathAratna koSa mANekalAla cunIlAla vardhamAna sUri ma.sA zubhazIla gaNi ma.sA ramaNalAla sonI jayasiMha sUri ma. lAvaNya samaya satya suMdara ma.sA suzIla jJAnasAgara sUri padmabodhi vijaya jJAnasAgara sUri rAmakRSNa maMgaLadAsa trikamadAsa jhaverI maphatalAla saMghavI munirAma bhavyadarzana vi.ma.sA zrIdevabhadrAcArya jaina AtmAnaMda sabhA arihaMta ArAdhanA TrasTa 610 RRSabhadeva jaina Tempala TrasTa harihara pustakAlaya jaina graMtha prakAzaka sabhA ji.A. jaina AtmAnaMda sabhA ji.A.TrasTa jaina AtmAnaMda sabhA vijaya devasUri saMgha saMskRti rakSaka saMgha sastu sAhitya ratna maMDaLa jinazAsana ArAdhanA TrasTa padmavijaya gaNi je. graMthamALA TrasTa ( zra ) (za) (5) (sa) zrIjaina AtmAnaMda sabhA (bhAvanagara) gu.1997 saM.1983 gujarAtI gujarAtI saM.1983 gu gu.2016 i.sa.1961 gu 2017 gujarAtI 1985 gu hindI guja 1949 gu 2055 gujarAtI 2059 gu Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpRthvIcaMdra caritram rAmacaMdra prakAzana samiti rupavijaya gaNi paMDita amRta lAla zrI pArzvanAtha caritam zrIhema vijayagaNi zrIjinazAsana ArAdhanA vi.saM. TrasTa trIjo bhoivADo ra046 bhUlezvara muM-ra prathama zrIupamiti bhavaprapaMca sidhdharSigaNi kathA bhA-3 A.vijaya caMdragupta sUri zrI anekAnta prakAzana jena rIlIjIyasa TrasTa zrI triSaSTi zalAkA puruSa kalikAlasarvajJa caritra parva 1 thI 10 zrIhemacaMdrAcArya 3 bhAga sva.zrI kuMvarajIbhAI jazavaMtalAla gIradharalAla chaThThI zAha, zrI jaina prakAzana maMdira I.sa 309/khatrInI khaDakI ra010 ANaMdajIbhAi.ama-380001 samarAditya kevalI samarAditya mahAkathA haribhadrasUri mahArAjA zrIjenalpe.mU.pU.saMgha naMdurabAra - A.cidAnaMda sUri jI.dhuliyA pI.na.425412 muni amarendrasAgara muni zrIzramaNa sthavirAlaya jaina i.saM. mahAbhadra sAgara upAzraya taleTI roDa, 1988 pAlItANA-364ra70 bIjI zrI caturvidha saMgha tavArI naMdalAla bI devaluka khanI teja AyA zrIarihaMta prakAzana bhAvanagara-364002 zAsananA sitArA pahelI pUnamacaMda nAgaralAla dozI pUnamacaMda nAgaralAla dozI, sadara bajAra, banAsakAMThA vi.saM 2504 zrIupamiti bhavaprapaMca sidhdharSi gaNi kathA-bhAga-1,2,3 paM.zrIvansena gaNi motIlAla giradharalAla kApaDiyA bhadraMkara prakAzana zAhIbAga, amadAvAda 380004 vi.saM. 2059 zrIjaina sAhityanI kathA jIvaNalAla chaganalAla o bhAga-1 saMghavI jIvaNalAla saMghavI paMcabhAInI poLa amadAvAda bIjI vi.saM 1995 611 Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpRthvIcaMdra caritram zIlopadeza mAlA zrIjaina soLa satI caritra (sacitra) zrImahAvIra kathA zrIkalpasUtra kathAsAra samarAditya mahAkathA zAsana prabhAvaka zramaNa bhagavaMto zrIsamyaktva kaumudI bhASAMtara paM.zrI rupavijaya gaNi saMskRtinI jIvana kathAo phatehacaMda belANI bhagavatI sUtranI kathAo zrIdamayaMtI caritra pa.pU.somatilaka sUrIzvarajI, pU.A. zrImadda vi.rAjazekhara sUri zrIcaMdrakevalIno rAsa gopAladAsa jIvAbhAi paTela zAha amRtalAla odhavajI dAdAsAhebanI poLa amadAvAda sunaMdAbena vorA zrIpArzvanAtha upAsanA sva.sArAbhAI (kalikAla kalpataru) priyadarzana naMdalAla devaluka maNilAla navAba pa.pU.munizrI padmabodhivi jIvaNalAla chaganalAla saMghavI zrImANikya sUri jJAnavimala sUri paM.kapUracaMda vAraiyA guruzrI rAmacaMdra paM.amRtalAla bhInamAla (rAja) 612 mumbApurI muluMDa zrItapAgaccha samAja maganabhAi prabhudAsa desAi mahAmAtra, gu vidyApITha, amadAvAda pa,mahAvIra sosAyaTI ama.380007 AnaMda prakAzana maMdira bhAvanagara zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa, muM-400002 prakAzana samiti zrI jinazAsana TrasTa, marIna DrAivaroDa muM-2 bIjI saM.1955 zrIcaMdrakevalIrAsa samiti amadAvAda dvitIya sana 1950 zrIvizvakalyANa prakAzaka TrasTa. mahesANA-384002 zrIarihaMta prakAzana vAghAvADI bhAvanagara-364002 rAjendra sArAbhAi navAba bIjI (gu) gujarAtI 1948 prathama prathama vi.saM.2047 dvitIya 1992 prathama gu vya.sthAnakavAsI kAryAlaya gu. pahelI paMcabhAinI poLa.amadAvAda i.saM.1981 vi.2056 gu vi.saM.2057 i.sa.2001 i.sa.1979 vI.saM.2505 Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvikrama caritra bhA-1 A.kanaka ratnasUri - zrI saMbhavanAtha jaina derAsara peDhI, jAMbalI galI, borIvalI (ve) zrIupadeza prAsAda A.17 ratnatrayI TrasTa amadAvAda bhASAMtara bhA-1thI5 kuMvarajI bhAI ANaMdajI 380013 bhAI gu.vi.saM ra058 samyakatva saptati zrIharibhadrasUri bhadraMkara prakAzana zAhIbAga prathama sA.zrI saumyajyotizrIjI amadAvAda-380004 zrIupamiti kathodhdhAra A.vi.municaMdra sUrijI OMkAra sUri ArAdhanA prathama bhavana saMskRta paM.zrIhitaprajJa vijayajI gujarAtI zAsana prabhAvaka sUrivAro sanmArga prakAzana amadAvAda ga. zrIdhanyakumAra caritra zrI jJAna sAgara zrIrAmacaMdra prakAzana hiMdI munizrI jayAnaMda vijayajI samiti zrIkAmaghaTa kathAnakam muni jayAnaMda vijayAdimuni , surasuMdarI caritra dhanezvaramuni pravacana prakAzana pUnA prathama rAmavijayajI vi.saM.1972 zrI jene kathAratna maMjUSA paMDita maphatalAla gAMdhI zrI kailAsa kaMcana zramaNa sevA TrasTa, goregAMva (ve) muM-40006ra zrImUlazudhdhi prakaraNa zrI pradyumna sUri zrIjinazAsana TrasTa muni ratnabodha saMskRtinA suvarNa zikhare A manoharakIrti zrImad buddhisAgara sUri gu sAgara sUri ma.sA jaina samAdhi maMdira vijApura 382870 prathama sukAtana bhInAmana priyadarzana sabase UMcI prema sagAi zrIvizvakalyANa prakAzana TrasTa mahesANA I.saM.1984 13 Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zradhdhAnI saragama sukha duHkhanI ghaTamALa saubhAgya kaMkaNa sAhitya saurabha graMtha-4 zreSTha bhAratIya loka kathAo zrIdevakIjInA SaTa putrano rAsa zAMtinAtha caritra zAMba,pradyumna caritra zrItriSaSThi zalAko puruSa caritra bhA-1,2,3,4 sattva samRddha sthUlabhadra zItaLa pavana (jaina kathAo) zIlavatI satI kathA zukarAja kathA pUrNacaMdra vijayajI zeTha motI zAha vaidya mohanalAla cunIlAla dhAmI DaoN.ramaNalAla cI.zAha hasu yAjJika A.hemacaMdrA AcArya A.pradyumna sUrijI muni vAtsalya dIpa bhAvacaMdra sUri padmavijayajI ma.sA ravisAgara gaNi ma.sA sulocanAzrIjI mANikaya suMdarasUri motIlAla gi, kApaDiyA 614 kalyANa sAhitya prakAzana navayuga pustaka bhaMDAra rAjakoTa-360001 zrImuMbai jaina cuvakasaMgha khetavADI muM.400004 gUrjara graMtharatna kAryAlaya arihaMta prakAzana mokSapatha prakAzana gUrjara graMtharatna kAryAlaya bhImazI mANeka nigraMtha sAhitya prakAzana saMgha amItabhAi mahetA haMsavijaya jaina lAyabrerI Arya jaya kalyANa kendra goDIjI jaina derAsara gu. prathama vi.saM.2035 gu.prathama vi.saM.2042 gu,trIjI 1983 prathama 2006 pahelI 2009 saM.2041 vi.saM.2066 i.saM 2008 vi.saM. 1965 hindI saM.2044 saM 1976 i.saM.1995 saM gu.2047 Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpAla kathA zrIpALa ciratram zreNika caritra zrIpALa rAjAno rAsa yazeAvijayajI ma.sA rasikalAla mahetA sacitra tIrthakara caritra harivaMza purANa haMsarAja vaccharAja no rAsa harizcaMdra rAjAno rAsa labdhisAgara sUri ma. bhavyAnaMda vi.ma jJAtA dharmakathAga sUtra jJAtA dharma kathAMga sUtra jJAtAdharma kathA jJAtA dharma kathA jinayazasUri ma. labdhisUri ma. jaina dharma prasAraka sabhA jina prabhasUri ma. jina prabhasUri ma.sA jina prabhasUri ma.sA amara muni ma.sA ( huM ) zrIjinasena sUri paMDita darabArIlAla jinodaya sUri kanaka suMdara ( jJa ) amara muni ma.sA pUrNacaMdra sAgarajI ma.sA sudharmA svAmIjI abhayadeva sUri ma.sA 615 jagacaMdra sArAbhAi navAba mUlacaMdajI hIrAcaMdajI jhaverI jaina buka Depo jaina dharma prasAraka sabhA jaina dharma prasAraka sabhA padma prakAzana mANikayacaMdra digambara jaina graMtha mAlA samiti bhImazI mANeka bhImazI mANeka padma prakAzana jainAnaMda pustakAlaya Agamodaya samiti veNIcaMdra suracaMdra saM.1937 saM.1996 20165 gu 1961 gu saM.1992 i.saM.1995 hi pAMcamI vi.saM.1973 vi.saM.1953 vi.saM.1975 1919 Page #640 -------------------------------------------------------------------------- Page #641 -------------------------------------------------------------------------- Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAra tA. mAnibaMdha lokArpaNa samAraMbha rAmA makAnomAnI rAjanA R _ kari ma ra kanane kAra minAra tamAma nA rana) hAMrA lokArpaNAzabhAAlivANIzAUNAM Page #643 -------------------------------------------------------------------------- Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manajirAyane sayamasamanAlI sarajamAmIDoremamAMsamavakapabhAjanameSabhujAkArajoya nacalAvA mAvimA mumukarabaroya2vaparAbhavasaMbhalImAyomaracInakosAnapInarakanArasamellAmaviramasArapurAdhinAnavina jayApAramAnobI viNakAMtarepanAmalabhAnabAjIsanIDabhI pArivanamAna sUryanI AtApatA letA prasanacaMdra rAjarSi, sumukha ane durmukha vamam JO caMda rAjAnI kathA dIpaka ke pAsa khaDA raajaa-raannii| sAsa baha ko maMtra de rahI hai, jise rAjA gupta rUpase suna rahA hai| Hitesh Dasadia 9819803941