Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jinendrAya nmH| zrI sudRSTi taraMgirANI paM0 pravara zrI Tekacanda jI kRta
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ oM namaH siddhebhyaH / oMkAraM vindusaMyukta nityaM dhyAyanti yoginaH / kAmadaM mokSadaM caiva oMkArAya namo namaH // 1 // aviralazabdaghanaughaprakSAlitasakalabhUtalamalakalaMkA | munibhirupAsitatIrthA sarasvatI haratu no duritAn // 2 // ajJAnatimirAdhAnAM jJAnAMjanazalAkayA / cakSurunmIlitaM yena tasmai zrIgurave namaH // paramagurave namaH paramparAcAryya zrIgurave namaH / sakalakaluSavidhvaMsakaM zreyasA parivarddhakaM dharmmasaMbandhakaM bhavyajIvamanaH pratibodhakArakamidaM zAstra "zrI sudRSTi taraMgiNI" nAmadheyaM, etanmUlagranthakarttAraH zrIsarvajJadevAstaduttaragranthakarttAraH zrIgaNadhara devAH pratigaNadharadevAsteSAM vaconusAramAsAdya paMDita pravara zrI TekacandajI viracitam / maMgalaM bhagavAn vIro maMgalaM gautamo gaNI / maMgalaM kundakundAdyo jainadharmo'stu mNglm|| sarve zrotAraH sAvadhAnatayA zRNvantu //
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya-sUcI viSaya praan prathama parva 1-10 pacaparameSThI kI stuti - TippaNikA-iSTadeva ko namaskAra dvitIya parva 11 28 saMsAra sukha siddhana ke nAhI. to moka diye kaisA sukha haidRSTi tara jiNo grantha- nAma kA artha para zeya meM mamatva bhAva kari bhramaNa karate. ananta parAvartana kAla bhaye- anantakAla bhramaNa karate, jAMba ko kAlalabaMdha nikaTa Aye, taba pazalabdhi hoya - samyaktva ke daza medasamyakya ke 25 doSa samyaksva ke guNa mosA lakSaNa aura vaktA lakSaNa tRtIya parva 26-42 paNDiloM ke do bheda eka dRSTAnta-grantha ke Adi SaT vastu kathana-male kI dAtA saba prakAra kathA-- mokSa-mahala car3hane ko sIvAna, samyaktva kI utpati hai parya 43-74 ekAntamatoM ko samajhAya dRr3ha kiyA-kSaNikamala ko sambodhanakarttAvAdI se nirNaya- nAstikamata ka samvAda - avatAravAdI ekAntamatI kA samvAda ajJAnavAdI kA nirnny-sthiryaad| sambAda kaI viparIlamatI, ajIva teM jIva kI utpatti mAneM haiN| meghamAlA ko indra kaheM hai- more jIva kAla dravya jI asana, tAka vesana mAneM haiM- kaI mata ajIva dravya teM jIva kI satpati mAneM haiM--ekAntamata ko syAdAda naya kRSi sakhya batAyA avatAravAdI kA vacana, koI naya kari pramANa haivaNikavAdI ko syAdvAda naya kRSi pramANa ThaharAya, jIvAdi tatva viSaya pRSTha batAye - nAstikamasI ko samajhAyA- siddha jIva, jJAna rahita nahIM hai-- jIva marai, vaisI ho yoni meM upajI nirAkaraNa-mokSasukha 75- 62 padmaparva mokSa kA svarUpa aura ajIva dravya aSTa karma-karma bandha, udaya sattA. guNasthAna SaSThaparva 66- 106 caudaha mANasAta samUghAsU jIva samAsa aura paryAdhiprANa - vanaspati ke sAta prakAra bIja-guNasthAnoM sambandhI jona saMkhyA saptama parva dharma, adharma, kAla dravya bhagavAna ke guNa 105 - 117 aSTama parSa 118 - 136 kudeva kuguru-guru kA svarUpa-46 doSa ( 32 antarAya va 14 ma navama parSa 1937 - 146 tIna gupti parISada muni varNana AcArya ke 36 guNa dazama pa 24--168 upAdhyAya ke 25 guNa-pAtAla loka varNana - madhya va loka varNana - jinendra guNa sampatti Adi tapa-daza prakAra mUni maida muniyoM ke cintayana yogya daza samAcAra - muni mandira meM kese praveza kareM-- muni stuti kareM, tAke zloka - muni pramAdavaza hoya. taba kAyotsarga kareM -
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya pRSTha | viSaya pRSTha gyArahamA parya 16-17 aThArahayo parva 231-26 kudharma-sudharma aura nava naya-satya-dharma, pasa pramANa kari akhaNDa mokSa mehaya-zeya-upAdeya bArahavAM parva 180-165 lamIsA parya 240-258 kisa prakAra kI saMgati karanA-vicAra maiM zaba-upAdeya aura jJAna meM dhya-jhaMtha-upAdeya-kulamo ke sona bheda tathA vizvAsaghAtI dhyAna kA svarUpa-kriyA meM zeya-haya-upAdeya-garbha meM zumAzubha kA eNTAmta-cAra gati ke jIvana kI Agati-jAmatibAlaka ke cihna-kriyA-akriyA kathana-usama zrAvaka ke dharma nimitta-upAdAna kAraNa aura zuma vANijya-jaghanya madhyama karma bhUSaNa utkRSTa RtajJAna serahavAM parva 26-266 14-216 avadhizAna manaH paryayajJAna aura kevalajJAna khAna-pAna meM zeya-heya-upAdeya-vacana maiM zeya-heya-upAdeyadravya-kSetra-kAla-bhAva maiM ya-heya-upAdeya - pada kAya ke jIvani ikIsavI parva 266-182 kA zarIra-nigoda ke pazca sthAna-tapa meM shey-hey-upaadey| manuSya apanI Ayu tathA khode hai-apanI bhUlakara khuda bandhyA hai - zamAtmA ko ete doSa nAhI-dharma ke prasAda tai, acetana AkAza dhauvaiyA parva 217-228 bhI bhakti kare, to indra-cakrI Adi cetana dravya bhakti kare, to kyA prata virSe jJeya heya-upAdeya- dAna virSe jhaMya heya-upAdeya Azmarya-puNyAdhikArI puruSoM ke bhI indriya-sustha nAzavAna hai. pAtra meM zaya-heya-upAdeya-pUjA meM zeya-heya-upAdeya mAtA-pitAdi sarva svArazca ke bandhana te baMdhe haiM jisakA sA svabhAva, vaha nahIM miTatA-jina AzA rahita paNDita ke mukha te pandrahavA parva 221-212 zAstra na sunanA-Rra jIva, sarpa se bhI vizeSa duSTa haitIrtha meM zaya-heya-upAdeya sajana-durjana svabhAva solahavA parva 233 . pAIsavA parva 283-301 paraspara carcA meM hatya-zeya-upAdeya mursa ko dhanopadeza kAryakArI nAhI-ese kisana (vyApAra ) yA rahita hai-paNa kA dhana vaha nahIM bhoge hai, aite jIva dayA rahita haisatrahavA parya 234-235 santoSI AtmA nidhana hone para. aisI bhAvanA mAve-dharmArthoM anumodanA meM heya-zeya-upAdeya jIvoM kI icchA, cAra prakAra-kavIzvaroM kA abhiprAya
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya pRSTha viSaya pRSTha sebIsakA parva 32---318 subbIsA parva 35-360 kaisA mitra tajaye yogya hai-itanI samA meM, virodha bacana nahIM pazcanakAla varNana-zubha bhAva binA. zuma karanI kA phala nAhIzunA kina 37 rAma hai mAmA ke bAMchaka jIva kahanA-zAstrAbhyAsa te pase guNa nahIM bhaye. to vaha kAka zabda samAna hai- maraNa te adhika nidrA hai- dRSTa joSa ke svabhAva kA, hita va kuTumbiyoM ko parIkSA ke sthAna-nanava sthAna maiM kauna dRSTAnta-apane mAvoM se hI. roga ko dIcaMtA hoya hai-dukha va kauna kau parikhiye-eka dukha ke aneka upacAra-prathama so ghara chor3e, phira sase jAha-kisako chor3a kara, kisako prahaNa karanA roga miTatA hai. para kAla nahIM miTatA- iSTa viyoga kahAM hai, kahA nahIM-kAla ke Age koI rakSaka nahIM. eka dharma rakSaka haikisa dezavanagara ko chor3anA- sthAnoM meM lajA nahIM karanI agni bheda tIna -vicAdika bhale guNa ka, indriya-sukha kI bAMcyA caubIsako parva 16-333 Thage-iSTa-viyoga ke doya bheda-jose pariNAma viSaya-kathAya maiM laga hai vaise dharma meM lageM.to kyA phala hoya? kRpaNa apane tana pasa bala se, nirbala kA bhI kArya siddha hoya-hita hai. so bar3A ko lage hai-mikSaka mAMgane ke bahAne. ghara-ghara upadeza kara haibala hainyAya ko prazaMsA anyAya kA phala-aneka saMkaTa meM. kevalI mithyASTiyoM ke upadeza kA antara pUrva puNya sahAyaka:-ye vastu kisI ke kAryakArI nAhI. ye padArtha paropakAra ko hI hai-SaT sthAnoM meM lajA nahIM kariye sattAIsA parva 368-18 sAhasa se sarva saMkaTa miTe hai-divekI jIyoM ke hAsya ke kAraNa / cha lezyAoM kA svarUpa-nava-meda yoni-yoni patra kaunatIna sthAna-kisake Adara meM dukha va kisake anAdara meM sukha- kauna jIvoM ke zarIra meM nigodiyA nAhIM-ATha jAti ke jIvoM SaT bheda mlecA. malA ke sAta bheda, hitopadeza se zauca nahIM pale-nimita zAna ke Amada-jJAna ke ATha aGga muniyoM ke dhyAna ke 10 sthAna-alocanA ke deza aticArapabIsA parva 314-348 dokSA ke ayogya, deza kAla indriya sukha teM tRpti nahIM-do dukha nakAdika ke sahe, to tapa aTThAIsabo parva 35-362 meM kyA dUta hai-mAyA kapAya kA phala sabase purA hai-dharma-phala zAraNa kA nimitta pAya, karma avasthA kathana-misyAsvaindriya-janita sUkha teM. khoTo gati nAhIM-muniyoM ke mokSa kA tona bheda AMgula, tIna prakAra akSara-paryApti lIna bheda darzana do bheda - upazama samyaktva do bheda, yoga sthAna tIna bhedakAraNa. zrAvaka kA ghara hai-vRddhi, 6ta. tana, pAye kA phala, dharma aruci ke tIna kAraNa, zalya ke tIna maida-cAra nikSepaye nimitta kAla samAna 1-muni kahIM nahIM rahe? kinakA alaukika mAna ke cAra bheda-AbikA ke guNa-datti ke cAra vizvAsa nahIM kariye bheda. daNDa-bheda .
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya [eatest parva zrAvaka ko 25 kriyA-pramosara mAlA pRSTha 363-434 sIsa parva hiMsA meM puNya kA abhAva -daya kA kathana ikatIsa parva 452 - 460 rAja lakSaNa aura rAjAoM ke pada guNAdi--puNyAMdhikAriyoM ke sIkhaye yogya vidyA-laukika 14 vidyA-caudaha ena, nava-nidhicakravartI ke svarSo kA phala zuddha bhagavAna ke guNa- tIrthapura kI mAtA ke solaha svatra tetIsa pa dUsarI vrata pratimA-tona guNavata cautIsa parva cAra zikSAvata sahalekhanA 465-451 bIsa parva 468-488 AdinAtha bhagavAna ke bhoga aura puNyavAna ke guNa sabhA nAyaka tIna bheda to prAvaka ke tIna bheda-sapta vyasana aura pahilI darzana pratimA paitIsa varSa tIsarA sAmAyika pratimA varNana 486468 466 - 511 512 - 216 viSaya chattIeat parva cauthI proSadha pratimA kathana pAMcavIM sacita tyAga pratimAchaThavIM rAtri bhojana, dina kuzala tyAga pratimA vIsa parva 321-242 sAtavIM vahmacarya pratimA zokSa-mahimA kuzIla kA svarUpaavaka ke antarAya sAta prakAra zrAvaka ke sataraha niyama --- zrAvaka ke 21 guNa - kriyA- vahA ke bheda anyamata sambandhI kathana 543 - 546 - pRSTha cAlIsA pa samozaraNa kA vizeSa varNana 51-520 atIya varSa AThavI Arami dazavI pratimA pApArambha upadeza zyAma gyAraha pratimA do prakAra untIsa parva 547-685 caubIsa tIra ke mAtA-pitAdika ke nAma - siddhakSetra saMkhyAakRtrima caityAlayoM kA varNana xxxxxxxx ikatAlIsa parva vAdirAja muni kA caritra mAnasUtrAcArya kA caritra kyAlIkA parva | granthakoM kA antima nivedana 586 - 566 567 606 krU7
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 m 5upalaka gAthA parasadeva bande amita jottamaraNaM jaMga ekAdahatI harivabhaumAya aparAparajaviruddho suhovivArI yo hisira u jandharSe dIpakhako bhagamaThata jAyAno muhaM phalAtiriyo gamopajantarakhaDa ahamahamita bhaya bhA cAraNamaga udesa bAdAmpa haThayogApATha jogA u upala vahati misirAhI Ke yauTa ma ko dIva kasAyo kevala khArAyarakSiyo granthokta gAthAoM kI akArAdi anukramaNikA gAyA pRSTha saMkhyA 355 jAheM musi patirahI 362 jammama jaya lagata 367 jugame yaM viyogo 371 jemasa vilayakasAthI 446 jirAmA mugA vaca sAkSya kama ura karuna dhAraya dabbo vApa 532 bha pRSTha saMkhyA gAyA kavakacagada disaMkho 20 kippA jitakha baMdhaya 125 | ki zIla kapotatha 246 kevala kAyamahAro 146 170 161 262 27 336 372 435 57 271 356 133 kammI zivakazI kRmaya vAra kaphaTo pha yuvasama deza sII hi suhAyo sudhA jarASi poko ga galA phAsayamA yonI gira sira kala pakAka cha pulisa sItaya usarAu a saMvadivA jahaka pitAmaha jansI jahiyatidhyarihitadUraka hipura kaha satakArI 111 raghu hariyA jila-pUjA muni dAza 24 jAya to dhammamUDhaya 268 | jIyamantrI 25 276 bhAga vepattAveva 115 kahio jAraha jhAMga 38 Na 137 236 338 137 nAma sudiSTa taraMgI pAna sathApAko mAma sathApaNa b nima se darida ror3a basara hari doka da vidAmIcasapa 44 203 sa 301 to saviThI 316tikAle ziyA ye 320 taskara pamhiNI 324 taNa vIjaya bahU dAsaka 330 Feng 342cAvara midha jANato pRSTha saMkhyA 346 357 davva kA bhavamAvo 361 dRSya bhaya kAlaya 362 dosa praThAraha rahiyo 365 dohatI rahiya 437 | davvo to kAya 438 desA dhammasandA 204 445 bhASA dAlayatvayapa sAtha duDaNArI samitaU dukhaNa jauka samabhAvo dIradha thiti jaso saNa va samAyo 12 37 134 | dhammocatupadhAro 310 106 A dhammIdamyahetava 326 347 153 dhammata nagadI dhammataruphala janu dhammabhASiyaMtraya 1 22 262 pa mahAmahiya kara 445 paNidikutava puNya hunn jaaNd 13 36 116 126 266 258 263 345 354 436 472 264 267 326 346 532 105 126 187 206 1 28
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Home :- TATEMERE RAM 170 gAvA para sapakAva pUThapakANayahantA va vahanI basapadamA pazcima ravisisa ursa vagAya girimihara pitAhaNe puravAya 501 527 528 dRSipAtatatvavicArA boSa tava cArato pRha saMkhyA | pAbA pRSTha pakSyA gAthA patra saMkhyA | gayA 14 mavipataMgadahakAvA 207. visyaya jIvaya jIvo 37 | saMvata mIta manito | minya tavikRzye 113 | bha sumAyau pAdA 120 suratarucintAramaNoM maga taNa ghara pura demA 329 | hamaNa tiyATamA 512 sahita kanyapadhAgo mAyAgamayasaho 116 vAha vA asaNa sadhyAtisataha posa tara digimatI 526 mavara kimayAbhAvo 501 madazo madAyaka 534 sisividhAya kuttAvidhi sAma dama para bavANI 27 | siva mida jAmadAraya sotA muhaya jayuho somANo sivanaze 143 | rAyavarAmaharAyo 25 suratha suNArapa masayo 10 siMhala bAdhAkarA | raNa paNa gari pAsa yAtrA sUropavarajhAyanapasA sura suhakara sivakAraka roge raza saMgAsa sAra samAmA dayoM 143 sisaro jamA rogIsolupalado saha duhavANadihiyo cirasiMgana parasiMgo rasa pIsaya behapAvaI sukasAThaNIkapamuI 266 svANaSyaNahigamago 274 vaghA savaNAgahayA~ saMcayapiNIpAyI 210 SaT guNa cava vidyAra 16] vAvagA ikasapa bauko 200 savaravaTIciMgAlo 212 37 vayaNI pAdapo 266 sukApaDatIbaka mAgo 126] bAgha sassArAjasANI hisAniya 307 sara malAgata tarucAyA 255] vaidyo vAyata zego | hAra vihAra jhe 312 sarasA paya pusagaMdhaDa 323 // 25 varasatasaMga apamANo harihala suravagacako 328 sukha suNiyapakSaNa gayogA 11 280 | vijana artha samAgata 35 sogorakSaje damya 356 529 530 haahe 17 mikSaka pragapApabAMdhaya mopapa bArasamAnI 350 35 bhara 202 252 123 mada vasusammaka dosau magata Nimitahaka maza indiyajayasUrA marApayazANa pratAdAmantagakakSaya mAkapAkaraNagA BE
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudRSTi raMgiNI..:.. . / maMgalAcaraNa manamAMhi bhakti ayAna namihauM, deva arihaMta ko shii| phira siddha pUjo aE guNamaya, sUra guNa chattIsa hii| aMga pUrvadhArI ajoM upAdhyAya sAdhu guNa aThabIsa bii| yaha paMca guru pranya mAvi sat e maMgadA jagaIzA bii||1|| vRSabhasena bArSika gaNarAya, gautama svAmI lauM thutilAma / aura nama anya kavi sUra, jina kIne mithyA-maganUra // 2 // sumati karaNa, kumatI haraNa, bharana jAna bhnnddaar| kyA mUrti sarvazakoM, namoM sUra bhavatAra // 3 // deva dharma guru yA vidhi yakI mAniye, kAya mana vacana teM bhakti ura baaniye| aura tIratha namoM siddha tahA~ te bhaye, no jina jimbana kiye kRttima thae // 4 // aise iSTa devani jo pUje, tAtaM agale mAraga muuje|| ina prasAva aba buddha savAI, anya raca zubha zubha phaladAI // 5 // meM to iSTa devakA dAsA, hoka bhakti titane tana zvAsA / saba jIvanaH kSamA karAI, nija sama jAni dayA ura bAI // 6 // ||grnth mahimA // e anya sAgara artha jala phari pUrita sahi / bannu maSTAnta mukti naya taraMga uThe sahI / / tA madhya je adhikAra dIpa sama jAniye / tatva ratana kari bhare sakala sukha bAniye / / sukha khAni tahAM samaSTi jAve baiTha jina vacamAvajI / te caha bhuja buddhi bala pahuMce nahI tinako dAba pii| tAte Su saradhA pota gahi STi surati sAgara kauM tirau / nahiM koma aura upAya bhadi zrati saukha yaha hiradai dharI // 7 // bhuramaNa samudra so, yaha zruti udadhi gaMbhIra / pAra kauna jina bina lahai, baraNI buSa sama vIra // 8 //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAge vacanikA likhira hai| so aise stuti kari aru prathama isa granthameM praveza karanahAre ja subuddhi haiN| te dharmazAstrake vetA tinako batAvai haiN| jo uttama tIna kulameM upaje dharmAtmA mokSAbhilASI hoya so rose || 2 dharma zAstrani meM praveza kareM haiN| tAta isa grandhakA TiNyasa sAmAnya kari likhiye hai| so uttama zrAvakani | ko paramava sudhArave artha dharmazAstranikA abhyAsa karanA yogya hai| yaha dharmazAstra hai so yAkA sAmAnya TippaNI kahiye hai so cittadeya sunau| Age jo jo kathana isa granthameM kahiye tinako sUcanikA mAtra sAmAnya TippaNI jo pIThikA so likhiye hai| so isa poThikAke jAne saba granthakA sumiraNa hoya hai| arthAt jisa adhikArakA ciMtana kiye usa adhikArake arthakI yAda hoya hai tAteM isa granthake Adi kathanakA TippaNa likhiye hai // so prathama hI to granthakartA apane iSTadevako maMgala. nimita namaskAra karegA / 7 / pIche devakA kathana karate praznapAya siddhanike sukhakA kathana hai 12 / Age isa granthake nAmakA kathana hai / 3 / tApIche isa granthameM jJeyaheya upAdeyakA svarUpa hai / 4 / poI svajJeya parajJeyakA varNana hai / 5 / bahuri avasara pAya paMca prakAra parAvartanakA kathana hai / 6 / tA Age samyaktva hote midhyAtva chUTaneta, kSayopazamAdi paMca labdhikA svarUpa hai / 7 / bahuri samyaka darzanake daza bhedanike svarUpakA vyAkhyAna haiN|8| pIche samyaktvake palIsa doSanimeM jAtimada Adi aSTamada, aru zaMkA Adi samyaktavake ATha doSanikA, aru SaT anAyatana aru tIna mUr3hatA ina pacIsanakA svarUpa hai|6| Age samyaktvake aSTa guNanikA vyAkhyAna hai / 10 / samyaka dRSTI vItarAga kahyA tApa ziSyake prazna uttarakA kathana hai| / Age zubha azuma zrotAnikA kathana hai / 22 / Age vaktAke guNoMkA kathana hai / 53 / / phira pranthakartA apanI laghutA sahita grantha karikI abhimAnatA chADi granthakartAkavalI haiM, maiM naahiiN| 14 / vyavahAramAtra grantha ke artha kavIzvaroM ne milAye haiM tinameM buddhiko samAnatA kari koI cUka hoya, to tisako zuddha karineko vizeSa jJAnInata vinatI karI tApai ziSyake prazna pAya uttara sahita kathana hai / 15 / tA grantha karanemeM tarakI(taka karane vAle ) ne mAna batAyA, aisA prazna hote aneka yukti dRSTAnta sahita, uttara kathana hai|26| pIche granthanimeM granthakartA apane nAmakA bhoga dhareM tAkI paripATI hai / 27 / pIche bhale bure paMDitanakA tAmaiM dharmArthI aru dharmarahita tinakA dRSTAntapUrvaka tarakI ne kahI grandhamaiM koI cUka hoigI to doSa lAgaigA tAke prazna
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAya nirdoSa granthakartAkA kathana hai| 16 / bahuri granthaka Adi, AcArya SaTkAryanikA kathana karate pAye tinakA kathana hai| 201 pIchai granthake Adi maMgala kariye, so maMgalake SaTa bhaidanikA kathana hai // 2 // Age jina granthani meM e sAta kathA hoya sograntha maMgalakArI hoy| tina kathAni kA kathana hai| 22 / phira jina sarvakSabhASita tAva, jIva ajIvani kA kathana satya hai| aisA kahate tarakI nai anekamatana saMbaMdhI tasva satya batAya prazna kiyaa| so tina anya matIna ke bhASe jIvAdi tAvanimeM arU sarvajJa-bhASita tAvani viSa antara hai| tinake kathana kA aneka naya dRSTAnta yukti rUpa kathana hai| tahA~ koI brahmavAdI saMsArameM eka AtmA mAne hai| koI avatAravAdI mokSa-AtmA kU avatAra mAne hai| aura koI kSaNika matI bIva china-china maiM zarIra di upanA mAna hai| koI sAdhAdI AtmA kI upajAvanahArA mAne hai| koI nAstikamatI jIvakA abhAva mAna hai| koI ajJAnavAdI mokSa viSa jJAnakA abhAva mAneM haiN| aura koI majIva kI jIva mAneM haiN| sthiravAdI rosA mAneM haiM, jo jaisA marai sohI upjai| koI jIva ko ajIva mAne haiN| ityAdika bharamavAdInakA bharama meTavai kauM sarvajJa-bhASita tattvanikA svarUpa kathana hai / 23 / bahuri satya asatya Apta prAgama padArtha tinakA kathana hai / 24 / piche zuddhadevake jAniye kA atizaya cautIsa Adi chiyAlIsa gusanikA kathana hai|25| bAge jAmeM yate doSa hoya so deva naahiiN| te doSa kona, tina aSTAdaza doSanikA kathana hai / 26 / / bahuro kudevanikA kathana hai / 27 / Age kuguruke yahacAnavaikU guNalakSaNakA kathana hai / 28 / pheri suguruke mUla guza bhaTThAIsa haiM tinameM eSaNA samiti viSa munike bhojana meM chiyAlIsa doSa haiN| tinakA kathana hai| tahA~ bhojana samaya battIsa antarAya baMdhe, unakA tathA mala doSanikA kathana hai| 26 / Age bAIsa paroSahanikA kathana hai|30| Age paMca mahAvrata, paMcasamiti, Sar3Avazyaka, paMcendrIvazIkarasa Adi aThAIsa malaguNanike kathanameM SaDAvazyakanakA vizeSa nirNaya hai|33| Age munIzvaranike daza bhedanikA kathana hai / 32 / bahuri AcAryanike guNani vi dazalaNadharma, bArahatapa, paMcAcAra, SaDAvazyaka, tIni gupti, ina chattIsa guNanikA kathana hai / 33 / / mAge satyadhamake dazabhedanakA kadhana hai| 34 / bahuri daza atIcAra brahmacarya ke haiM tinakA kathana hai| 35 // bAge upAdhyAyajIke paccIsa guNa virSe gyAraha aMga, caudaha pUrvakA kathana hai| tinameM triloka biMdu pUrvake kathanameM
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ su STi saMkSepa meM tIna lokakA kathana hai / tinamaiM madhyalokake kathanameM asaMkhyAta dvIpa samudranimeM Adike Sor3asa anta ke | Sor3asa dvIpanike nAma haiN| aura tahAM hI bar3hAI dvIpa saMbaMdhI dhrubatAranikA pramANa kathana hai // 36 // Age madhyaloka * viSai cAri sau aThAvaNa akRtrima jina mandira haiM, tinake sthAnanikA varNana hai / 37 / bahuri svargalokake kathana meM ATha yugalAnike solaha svarganake nAma, tina saMbaMdhI devaniko Ayu aru kAyakai pramANakA kathana hai // aru yugalani prati indranikA pramANa aru yugala prati vimAnakI saMkhyAkA kathana hai| aura dharatI teM kete kete U~ce haiM / tinake pramANakA kathana hai / vimAnani ke vanakA kathana hai| svarganike AdhAranikA aru svarga prati kAmasevanakA, devanike marana pIche usa hI sthAnameM deva upajanaikA antara aura yugalanaprati devanakI avadhi vikriyAkA devani zvAsocchvAsake antarakA pramANa, mukuTanike cinhanikA, vimAnanakI moTAIMkA aura svargaprati zyA aru devAMganAkI utpatti, devanIko Ayu, aise sAmAnya UrdhvalokakA kathana hai / ityAdika trilokabiMdu pUrva viSai ina Adi, gyAraha aMga caudaha pUrvakA jJAna sahita upAdhyAyajIke guNanakA kAna hai / 38 / AcArasArajI anusAra munIzvaroMke vicArayeke samAcAra daza haiN| Azraya pAMca haiM | 36 | dharmake kathana viSai pahale kudharmakA kathana hai / 40 / bahuri sudharmakA / 42 / Age nava nayakA kathana hai / 42 / Age dharmakI parIkSAko paMcapramANa haiM / 43 / kusaMga tyAgakA / 44 / susaMgakA / 45 / kauna kauna dhyAna cintavana karane yogya haiN| kauna kauna nahIM karie ? au zrArtta raudra dhyAna, nahIM kriye| aru dharmya zukla dhyAna karane yogya hai / 46 / Arttake cinhanakA / 47 suAcAra kuAAcArakA kathana hai / 48 / yogya ayogya khAnapAnakA | / / 46 / zubha azubha vacana bhedakA / 50 / asatyake gyAraha bhedanakA / 51 / paraspara binA prayojana batalAvanA so vikathA hai / tAke pacIsa bhedanakA / 52 / dravya kSetra kAla bhAvake kathana viSai svadravya kSetra kAla bhAva tathA paradravya kSetra kAla bhAvakA kathana hai| tahAM svadravyakI parIkSAkA kathana hai / aura dravyanake pramANa manuSya - Y dravya thorA hai| kSetra upekSA manuSyakA kSetra dhorA hai aura kAla apekSA manuSyakA kAla thorA hai| aura bhAva apekSA manuSya ke upajane kA bhAva thorA hai / / 53 / SaTkAyake jIvanako Ayu, kAyakA kathana hai / 54 / ekendriya tiryaJcana maiM sUkSmavAdara hai / 55 / SaT kAyake zarIranake AkArakA kathana hai / 56 / STra kAya jIva ketI kelI 4 1 raM WEB gi No
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ba karma sthiti badhi ? / 57 / paMca indriyakA viSaya kitanA hai tAke prmaaraa| 58 / paMcagolaka nigodake haiM tai kahAM / kahAM haiM ? / 16 / nigodi jIvana ke pramANakI anantatA mahA dIrgha hai||60| nigodike dauya bheda haiN| 6 5 SaTakAya jIva jaghanya Ayu pAvai tau eka antama hurta maiM keteka bhava kreN|62| sutapa kutapakA kathana hai / 63 / | sutapake bAraha bheda haiM tahAM jAlocanAtapake atIcAra daza haiN| / 64 / kauU munimeM dIrgha doSa par3e tau tAkI 'jAcArya, dIrgha daMDa kauna kauna dIjiye tAkA kathana hai / 65 / vinayatapake pAMca bheda haiN| 66 / suvratake bheda bAraha haiM aru kuvrata haiN| 671 bAraha anuprekSA haiN|68| sudAna kudAnakA kathana hai taha! sudAnakai cAri bheda haiN| 66 / jinakU dAna dIjiye so pAtra haiM tinake supAtra kupAtra kari doya bheda haiM tinake vizeSa bheda pandraha, tinakA aru tinake dAnake phalakA pAcana hai| 70 / pUjA maMda doSa hai yA sudhajA eka kupuujaa| 7 / toratha doya haiM | eka sutIratha eka kutIratha / 72 / caracA bheda doya haiM eka sucarcA, eka kucrcaa| 73 / bahuri anumodanAke bheda doya haiM kahAM to anumodanA kiye pApabandha hoya, so to pApa anumodanA azubha hai| rAka anumodanA kiye | puNya hoya so zubha anumodanA hai| 74 / mokSake bheda doya haiM eka to bhore jIvanikI kalpI karmamalasahita mokSa hai aura eka zuddha niraMjana sarva karma malarahita nirdoSa mokSa hai / 75 / kuhAna sujJAna kari jJAnake doya bheda haiM | tahA~ matijJAnakai tInisauchattIsa bheda rUpa varNana hai| 76 / zrutajJAnakA kathana hai tahA~ vyaya dhruva utpAta, jJAtA jJeya jJAna, dhyAtA dhyeya dhyAna, kartA karma kriyAkA kathana hai| tAhImeM saMkSepa tai palya sAgarakA kathana hai| 77 / pI, kRtaghnI vizvAsaghAtIkA dRSTAntapUrvaka kathana hai / 78 / cyAri gati, pApa puNyake phala pragaTa janAvanahAre prAgati jAgati (Ane jAne)rupa daMDakakA kathana hai / 76 / nimitta upAdAnakA subanija kubanijakA bahuri zrutajJAna samAnarUpa kathana hai / 80 / avadhijJAnakA kathana hai tahAM dezAvadhi paramAvadhi sarvAvadhi kari toni bheda rUpa kathana hai tahA~ dezAvadhike hIyamAnAdi SaTabheda rUpa kathana hai| 5 / ara soI avadhi, mavapratyaya guNapratyaya doSa bheda liye hai| 52 / manaHparyaya, Rjumati vipulamati kari dogha maida rUpa hai / p3| saMkSepata kevalajJAnakA 'kathana hai|84aa Age kahaiM haiM jo yaha AtmA apanI Ayuke dina soI bharA motinakI mAlAtinako vRthA khove / / | hai| 65 / AtmA apanI bhUla taiM pApa hI baMdha prApta hoya aisA dRSTAnta deya batA haiN| 86 / trayodaza bhaya ||
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su T fe zuddhAtmA maiM nahIM / 87 khiMDI mahArAdi rAjAni kI vibhUti vinAzoka batAvatA kathana hai mAtApitAdi sajjana kuTumbI apane 2 svAratharUna baMdhana taiM ba~dhe haiM | 8 | jina 2 vastUnikA svabhAva sahaja ho caMcala hai tinake meTave ko koI upAya nAhIM / 60 / aisA kahai haiM jo koU mahApaMDita bhI hoya aru zraddhAnarahita mithyA zraddhAnI hoya to tArke mukhakA upadeza samyaka dRSTonika sunanA yogya nAhIM / 610 sarva kI krUratA taiM duSTa jIvanako 'krUratA bahuta batAve haiM aisA kathana hai / 62 / sajjana durjana jIvanikA strarUna dRSTAntapUrvaka kathana kiyA hai| 93 / bhalA upadeza bhI mUrkha jIvani kUM kArajakArI nAhIM / 64 / kaineka jIva dayArahita haiM aisA batAvatA kathana hai| 65 / kRpaNakA dhana kahA hoya ? 1 66 / kereka jIva dayArahita ho haiM tinakoM banAvatA kathana hai| 67 / saMtoSI | AtmA ApakUM daridrAvasthAmeM bhI sukhI bhayA mAni dAridrakaM asosa deya haiM / 68 / dharma sevanahAre jIva saMsArameM cyAri prakAra bhAvanako vAJchA sahita dharmakA sAdhana kareM haiM / 66 / chanda kAvyake vaktA kavIzvara kAvya chanda kI jor3a kalA karaNahAre paNDita pA~ca prakAra haiM so apane apane svabhAva ke liye chandaniko banAveM haiM / 200 / paMcamakAlakI mahimA jo yAmaiM vAMchita nirmita nAhIM aisA kathana hai / 203 / apane zuddha bhAvani binA saMjama dhyAna kAryakArI nAhIM aisA kathana dRSTAntapUrvaka kahaiM haiM / 102 / apane hita rUpa suvarNake parakhivekoM kasauTI samAna nava sthAna haiM tinakA kathana hai / 203 / ina kasauTI samAna sthAnakana pai kaunako parakhiye ? | 104 eka roga ke duHkhakUM upacAra aneka jIva aneka rUpa apanI-apanI dRSTI pramANa batAveM // 205 | ghara kuTumbako taja, pheri ghara cAha, kuTumbAdi hitU cAheM, ghara ghara dona hoI yAce, jAko AcArya kahA kahai ? / 106 / kaunake vAstai kAhe kaM tajiye ? / 207 / jo jo dezameM rAtI vastu nahIM hoya to vivekI tahAM nahIM raheM / 108 / ina daza sthAnakanimeM lAja nahIM kariye aise sthAnaka batAye / 106 / jAke bala hoya so balavAna hai / 110 / sneha samAna aura bala nAhI, hita hai sohI bhujabala aura sainya bala hai / 111 / noti mArgarUpa pariNati sohI bar3I senA vA bhujabala hai / 222 / aneka sakaTanimeM eka pUrvopArjita puNya sahAya hai / 113 / etI vastubhaI, kAryakArI nahIM / 224 / Age rAtI vastu para upakAranimitta / 215 / dharmAtmA jIvanikaM ina sthAnakanimeM lar3A karanA yogya nAhIM / 126 / etI bAta kahe haiM jo saMkaTameM satpuruSaniko sAhasa hI sahAya hai / 117 ka hai haiM jo yatIna sthAna paMDitanake ha~sane ke kAraNa 6
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ haiM / 128 / satasaMgakA kiyA anAdara bhI guNakArI hai / 11964 malecchapake SaT bheda haiM / 1200 mUr3hatA ke sAta bheda batAye haiM / 121 | samyaka jJAnaviSai aru mithyA jJAna viSai dRSTAnta pUrvaka antara aru phalabheda batAye haiM / 122 / Wo indriya sukhani taiM AtmAkI tRpti nahIM bhaI / 123| naraka pazUnike dorgha duHkhaniteM nahIM DaracA to tapa saMyama ke alpa duHkhaniteM kyoM Daro ho ? // 124 | sarva kaSAyani taiM mAyA kaSAyakA pApa bar3A batAvatA kathana hai / 225 // puNya vRkSakA phala Indriya sukha hai so dharmaghAtaka nAhIM jIvakUM duHkhadAI nAhIM / 1261 munIzvaroMke mokSamArgakA sAdhana eka, dharmI | zrAvakanikA mandira hai aisA kathana hai| 127 buddhipAye va dhana pAyekA kahA / 128 / ete nimittakAla samAna jAna tajanA | yogya hai / 126 / etI jagaha yatIzvara nAhIM raheM, raheM to saMjama bhraSTa hoya / 130 / aite jIvanikA vizvAsa nAhIM / kriye| 3321 mukhamoThA, pIche teM dveSa bhAva kareM aise mitranakUM dUrateM tajanA | 132 | aisI sabhA viSai sabhA-viruddha | nAhIM bolanA / 133 / dharmazAstrapade ke rote guNa nahIM bhaye to par3hanA bAyasa (kauvA) ke zabda samAna hai / 234 / maraNa se bhI nidrAko aniSTa batAveM haiM / 235 duSTajIvanakA svabhAva hA deha (366 pUrva zarIra viSai roga hoya tinako dIrghatA batAbeM hai / 237 kaha haiM jo aura roganakI ora nAhIM / 238 iSTaviyoga aniSTa saMyoga kahAM hai kahAM nAhIM / 136 / kAlateM Age mAnikeM bacA cAhai so koI upAya nAhIM / 240 agrike tIna bheda haiM so kauna sI agri kAhe ko bAlai / 242 / kahe haiM jo tapa saMyama vidyAdi bhale guNa rUpIratana haiM tinake Thagaveka indriya sukha Thaga samAna hai| 242 / iSTaviyogake do bheda haiM / 243 | jaisI paragati biSayakaSAyanameM ekAgra hoya hai, taisI dharma viSaM hoya to kahA hoya ? | 244 | kRpaNa apane tanakUM Thage hai| 245 / kauna ke atizaya sahita upadeza vacana haiM aru kauna ke atizaya rahita upadeza vacana haiM aisA kathana hai / 246 | bhikhArI ghara-ghara mAMge hai so mAnaM upadeza hI detA phira hai / 247 nava meda jIva upajaneke yoni sthAnake haiM / 248 tIna bheda garma yoni ke haiM / 12461 ATha jagaha nigoda nAhIM / 1501 nimitta jJAnake ATha bheda haiM / 252 Age jATha aMga jJAna ke haiM / 252 | dhyAna karave yogya sthAna batAye hai / 153 / AlocanA ke atIcAra daza haiM / 154 | AcArya jisa avasara meM dIkSA nahIM deM aise kAla daza haiM tinako TAla dIkSA deya haiM / 1551 zrIgommaTasAra siddhAnta ke anusAra daza kAraNa haiM tinake | nimitta pAya karmako avasthA aneka prakAra hoya hai tina kAraNikA kathana hai / 156 / mithyAtvake doya maidanikA. su 7 7 ta raM Jie NI
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1357 mAvake tIni maidanikA kathana hai / 158 / tInabheda bhavyake haiN|156 tIna bheda aMgulIke haiN|260| ugaNIsa | (16) bheda mASake pramANake haiN|26shtiin bheda akSarake haiN|262| tIni bheda liye paryAppina kA svarUpa hai / 263 / / cakSudarzanake doya bheda haiM / 164 / doya bheda upazama samyaktvake haiM / 165 / yogasthAnake tIna bheda haiM / 266 / tIna bheda dharma ta aruci honeke haiN| 167 / midhyAtvapoSita zalyake bheda tIna haiN| 168 / Age cyAri nitepanikA kathana hai / 166 / alaukika mAna cAraprakAra haiN| 170 / arjikA cAra guNa haiM / 172 / datti (dAna) ke cAra bheda haiN|272| kulakaranikeM bAraha cuka bhaye daMDa hoya, tAke bheda cAri haiN|273| hiMsA koI prakAra puNdha nAhI dRSTAntakari batAvatA kathana hai / 274 / aneka dRSTAntanise dayAmaiM puNya batAvatA kathana hai / 275 // rAjAnimeM aise guNa hoya to tinako prajA sUkhI hoya, rAja teja baDhe yaza pragaTai, parabhava sudharai, tAtai rAjanimeM aise gunn|| avazya cAhiye 1176 / caudaha vidyA rAjaputrinake sIkhane yogya haiM / 277] caudaha vidyA laukikI haiN| 178 / / cakravartIke puNya yogatai nasa nidhi caudaha rata haiM / 17 ! nauzekAlake bhAti prajAke sUkhanimitta bharata cakrIne SaT karma batAye / 180 / bharatacakrIka tinakA phala AdinAtha svAmIne kahAki abhI nAhI, paMcama kAla | Aye Age prakaTa hoyagA / 1811 cakravartIkI senA SaT prakAra hai| 182 / zuddha bhagavAnako parIkSAke mukhya tIna guNa haiM / 13 / jabai tIrthakara garbha vi avatara tave pahile mAtAko solaha svapne hoya tinake nAma phalakA kathana hai| 184 / tIrthakarAdi mahAna puruSanake cinha SaTa guNa hai je ina SaTa gurA sahita hoMya so puNyAdhikArI jAniye / 185 / AbhaSaNanimeM hAra mukhya hai so hArake gyAraha bheda haiM tAkA kathana hai| 186 / AdinAtha svAmI ke kailAzaparvatata nirvANa jAne virSe caudaha dina bAkI rahe taba ATha puruSaniko ATha svapne bhaye 1187 / nAyaka nAma bar3e kA hai tisa nAyakake tIna bheda haiN| 198 zrAvakakA dharma gyAraha pratimA tinameM paMca udambara va tIna makAra kA tyAga karane vAlA aSTa mUlaguNa dhArI hai| tina mUla guNike atIcAranimeM sAta vyasanake atIcArakA | kathana hai| tAmaiM mAMsake atIcAra svarUpa bAIsa abhakSyakA kathana hai / 186 / dusarI pratimAmeM paMca aNubrata tIna guNabrata, cyArI zikSAbata bAraha bratanikA va inake aticArakA tathA daza prakAra parigrahanikA kathana hai navadhA bhakti aru dAtArake sAta guNanikA jara adhAkarma bhojanake cAra bhaidanikA aru cAri prakAri dAnakA aru sallekhanA
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ / brata aru samyakadarzana inakA atIcAra sahita kathana hai| tIsarI pratimAvirSe sAmAyikakA aru sAmAyikake | atIcAra battIsa arU pheri sAmAyikake bAIsa adhiAramahA aru samAviSTa kalAM cArita ninArakanikA kathana hai| 160 / sAtavoM pratimA brahmacarya hai so brahmacaryake cAri bhedanikA tathA brahmacArI brAhmaNake daza adhikArakA i aru zIlakI mahimA aru kuzolakA niSedha dasa gAthAni kara rosai brAhmaNako parIkSAkaM siraliMgAdi cAri cinakA tahA~ hI zrAvakake bhojanameM sAta aMtarAyakA / 212 / zrAvakanike vicArave yogya sataraha niyamakA 1 112 / zrAvakake ikkosa guNa haiM tinkaa| 263 / anya matanake anusAra brAhANake lakSaNakA jora tahA~ tinake zAstra aru zAstranike kartA AcArya tinakI sAkSI sahita brhmkaa| so jinameM rAte guNa hoMya so brahma hai / 164 / anyamata saMbandhI mArakaNDejI prAcAryakRta sumati zAstrameM jala chAnavaikA kathana kiyA, jaru binA gAlekA doSa kathana hai 165 / vyAsajI kRta bhArata nAmA zAstrakA sAtavA skaMdha viSa aise vacana haiM ki brAhmaNa ko zola sahita rahanA | vairAgyAdiguNa sahita rhnaa| 266 / sumatizAstra mArakaNDeya RSizvara kRta tAmaiM kahI bhojana dinake cyAripahara rahaiM tinameM karai to kaisA 2 phala hoya hai aisA kathana hai|167| zivapurANa meM aisI kahI hai jo brAharaNako rAtIvastu khAvanA yogya naahiiN| 168 / anyamatake kazyapa nAmA AcArya tinane kahI hai jo viSNabhakta hoya tAka kandamUla svAvane yogya nAhI: aisA kahA hai| 266 / zivapurANa anyamata sambandhI tAmaiM kahI hai jo dayA samAna tIratha naahiiN| 200 / anya matinameM brAhmaNake dasa bheda kahe haiN| 202 / aise anyamatanakA mI rahasya dayA sahita batAya, brahmacArIkA svarUpa batAya, pocaM AThavIM pratimA Adi gyArahavIM Adi pratimA paryaMta kathana hai| 202 / gyArahavIM pratimAmeM ailaka chullaka kari doya bheda zrAvaka ke kahe haiM / 203 / muni zrAvaka kA kathana pUraNakara zAstra pUraNa hote aMtamaMgalarUpatIni kAla sambaMdhIcauvIsI bharata kSetrako tinake nAma, va vartamAna caubIsIke samayake puruSanikA aru siddha kSetrani kauM namaskAra rUpa kathana hai / 204 / tIna loka viSa tiSTate ATha kor3I chappana lAkha satyArA hajAra cyArisau ikyAsI akRtrima jina maMdira haiM tinakI racanA aru vistArakA kathana aru tinakoM maMgala nimitta namaskAra rUpa kathana hai| 205 / maMgala nimitta zAstrake aMta meM paMca parameSTI kA kathana hai| 206 / aMta maMgala nimitta zrI arihaMtadevakA virAjivekA samozaraNakA vistAra sahita varNana hai tahAM virAjate bhagavAnaka
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su ha STi 10 namaskAra kareM haiM / 207 / bhagavAna ke vihArakarma kA varNana hai| 205 / vAdirAja guru jaru mAnatuMga nAmA AcAryaguru stotrake karttA tinakoM namaskAra hai| grantha pUraNa hote kavIzvara apanA janma saphala jAni harSa pAyA || 2061 granthapUraNa hote kavIzvara apanA nAma dhari jisa nagarameM pUraNa kiyA tAka batAya tisa varSa mAsa dina ko suphala jAni tinake sudharane kari grantha pUraNa karane kA kathana hai| 230 / aise isa granthakA sAmAnya TippaNa / khaa| so vivekI zrotA tathA vaktA pIThikAke kathana yAda kari manameM rAkheM to isa saba granthakA sumiraNa hoya / 222 / iti zrI suSTitaraGgiNI nAma grantha madhye sarvAvalokana pIThikA saMkSepa arthaM varNana nAma prathamo paricchedaH sampUrNaH // 1 // aise sAmAnya pIThikA kahI aba granthArambha rUpa prathama hI iSTadeva koM namaskAra kijiye hai| gAthA - arihaMta deva bande, gurubande NagaNa NANa bauraayo| dhamma dayAmaya banbe, kammakhaya kAraNaM zuddhaM // artha- jo karma-arinikA nAza kiyA tAteM arihaMta deva haiM so aise arahaMtadevako hamArA namaskAra hoU / aru sarva parigraha rahita mamatva tyAgI na. rAga dveSa rahita vItarAgI gurukUM hamArA namaskAra hoU SaTkAya jIvanako mAtA samAna rakSAkI karaNahArodayA, so aisI dayAmaI dharma kathana sahita saptabhaMgarUpa samyakaprakAra sarvajJa vItarAgIkA prarUpA jo dharma aise dharma ko namaskAra houu| aise prathama maMgalake hetu apane iSTadeva dharmaguruko bhakti bhAva sahita namaskAra karate puNyakA saMcaya kiyaa| kaise haiM deva guru dharma, bhakta jIvanake karmanAzake kAraNa haiN| sarva doSa-rahita, zuddha haiM, tAtai bhakta mI paraMparAya zuddha hoya hai| so yA bAta satya hai jAkI sevA kare taisAhI phala hoya hai / so laukika viSai bhI pragaTa dekhiye hai| jo jIva jAkI sevA kare taisA hI paraMparAya hoya / jo koI jauharIko sevA kare to paraMparAya jauharI hoya / koI sarrAphako cAkarI kare to sarrApha hote dekhiye / ATA dAla ke becane hArekI sevA kareM to paraMparAya dukAnadAra hote dekhiye hai| hona saMga viSai zilpIko sevA kare to zilpI pada pAvai / bar3haIkI sevA karai to paraMparAya bar3haIkA pada pAvai, ityAdika jaisI jaisI saMgati kare to taisA ho pada pAveM / taiseM zuddha deva guru dharmakI sevA kareM to zuddha hoya, aisA AcAryane khaa| tAteM maiM aisA jAni apane deva guru dharmako vaMdanAkarI, tAke phala svarUpa merA karma mala nAza hoya, zuddha avasthA hoU / yahA~ 10 ta raM gi lI
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ fr 'koI indriya sukhakA lobhI praznakara jo tumane karma rahita siddhapada cAhA so vahAM khAvanA pIvanA, strIko bhoganA, nAnA prakAra sugandha, AbhUSaNa, vastra, rAgaraMga, nRtyAdika bhoga sukha to haiM hI nAhI to mota viSai aura kahA sukha hai| tAko kahiye he viSayAbhilASI ! tohi sukhakI abhilASA hai so he bhAI tU saMsAra viSai kahA ( kyA ) to duHkha jAne hai aura kahA sukha mAneM hai| so prathama tU kahile, taba hama tokauM siddhanikA sukha kheNge| taba tarakone | kahI saMsArameM bar3A duHkha to janma maraNakA hai| taba dharmone kahI ra duHkha siddhanimeM nAhIM / taba tarakIne kAhI eka duHkha nirantara bhUkhA hai vahI ki yaha siddhanimeM nAhIM / pheri taskIne kahI, zota uSNa rAgadveSa krodhamAna mAyA lobha ra duHkha haiM aura nAnA prakAra vAyu pitta kapha khAMsI kuSTAdi roganikA duHkha hai| tathA kamAvanA dezAntara phiranA ityAdika aneka to saMsArameM duHkha haiM / taba dharmene kahI bhI bhrAta! so saMsArake duHkha siddhanimeM eka bhI nahIM aura tU sukha indriya janita mArne sI dekhi, jaba SaTsa jihvArte ekameka hoI taba jihvAke dvArA | rasakA jAnapanA hoIM taba SaTrasakA sukha hoI / aru rasanAte aMtara rahai taba sukha nAhIM / aura siddha haiM so anaMta pudgala paramANu jA rasapa maI jaise-jaise rasanake aMza dharauM, tina tonakAla sambandhI paramANuoMke rasake svAduko eka samaya jAni bhogaveM hai| aura tU nRtyAdikakA sukha mAne hai so terI dRSTi viSai jAveM taba sukha hoya aru dRSTimeM nahIM jAvai to sukha nAMhI hoy| aura siddhanike jJAna meM jahAM-jahAM deva manuSyanirme anaMtakAlake hoya gaye, hoMyage hoMya haiM je-je tI nikAla sambandhI nRtya, so sarva kevala jJAna teM dokheM haiN| aura tinake sukhako bhogaveM haiM / saMsArameM tU rAga raMgakA sukha mAne hai so rAgakA sukha taba ho hai jaba apane zrotranike sunive viSai A hai taba Apa sukhI hoya hai aura apane sunanemeM nahIM Ave to sukhanahIM hoy| aura siddha haiM so anaMtakAla pahile je-je rAgaraMga bhaye te saba jAne haiM aru avatAra tIni loka viSai rAga hoya tinake jAneM haiN| aura AgAmI tIna loka viSai rAga hoMge tini sarva kau pahile hI jAneM haiN| aise tauniloka viSai tInikAla sambandhI pudgala skandha miSTa svarUpa hoya paranamaiM tinisarvakUM eka samaya jAni sukha bhoga haiN| aru sugandhakA sukha saMsArI jIvanika taba hoya hai jaba nAsikAke jAnapane viSa Avahai aura siddha haiM so taunikAla tInilokakI pudgala paramANu je-je sugandharUpa bhaI tina sabake sukhakUM ekakAla jAni sukha bhoga haiN| aura sparzana indriyakA zrI su 11 1 11 ta raM gi NI
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya sukha sparza virSe hai so so jagata jIva to tana suM sparza taba jAnai sukhI hoy| aura siddha haiM so tonikAla sambandhI tInilokake sparzanake aSTa viSaya sarvaka ekakAla jAni Age sukhakoM bhoge haiM aise bhI mAI sinimeM jagata duHkhato eka bhI nAMhoM aru ve indriya sukhate anaMta guNo atIndriya sukha bhogirva haiN| aise avinAzI | nirAkula sukha siddhanimeM haiM so jAnanA / aiseM zuddhadeva guru dharmake zraddhAni samyakadRSTi jIvanake jJAnasAgarameM zuddhopayogako so nirAkula dhArAkuM liye zubha phalakI upajAvanahArI taraMgana virSe aneka heya upAdeya rUpa tattvajJAna | maI taraGga upajai tinakA kathana isa grantha virSe kiyA hai tAhI teM isa granthakA nAma sudRSTitaraGgiNI kahyA hai soI likhiye hai| gAthA-sAma muviSTa taraMgo, ganyo geyAya heya paadeyo| do bheya geya geyaM, tirakApama meya mugeya AdeI // 2 // artha-isa grandhakA nAma sudRSTitaraGgiNI hai tAvirSe jheya heya upAdeyakA kathana hai so jJeya to eka hai tAvirSe | do bheda kariye hai so eka jJeya to tajaneyogya hai aru eka jJeya upAdeya hai| svajJeya to upAdeya hai aru parajJeya / tajne gondha hai| mAga....mASTiIyanika svapara padArthakA jAnapanA hoya hai| sI jJeya heya upAdeya kari sahaja ho tIni prakAra hoya hai| so tahAM prathama to jJAnake jAnane meM Ave so sarva svaparapadArtha jJeya hai| pIche tAhI zeyake doya bheda hoya haiN| koI padArtha apane hita yogya nAhI so heya hai, keteka padArtha apane hita yogya hoI so upAdeya haiN| aise zeyaviSa heya upAdeya karanA hai so samyakabhAva haiM aura midhyAdRSTi bAlabuddhinike tyAga upAdeya nAhI hoya hai| kadAcita hoya ho to viparIta hoya bhalI vastukA tyAga kareM ayogya vastuko aGgIkAra kreN| aise tyAga upAdeya te para bhava bigar3i jAya. tAtai sAMce heya upAdeya vi samyagdRSTinikA upayoga praveza kari sakai | so hI kahiye haiN| tahAM samuccaya jIva ajIva jJeyakA jAnanA so to jJeya hai| tAviauM ajIva acetana jar3a jJeya so to parajJeya heya hai aura jIvavastu dekhane jAnane maI caitanya jJeya so upAdeya hai| so cetana jJeya bhI doya bhedarUpa hai| parasattA parapradeza paraguraNa paraparyAya rUpa AtmA so parajJeya hai| so yaha para AtmA parajJeya hai so heya hai tAjane yogya hai aura ApamaI svapradeza svagurA svasattA svaparyAya ekatArUpa so svajJeya hai upAdeya hai aGgIkAra karane yogya / hai| bhAvArtha-cetana acetana kari jJeya doya bheda svarUpa hai| so dharmadraya adharmadravya kAla AkAza pudgala ye
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su fe 13 paMcada to ajIva jJeya ke haiM so ApateM mitra hI haiN| tAteM heya haiM tajane yogya haiM aura jIva hai so ananta haiM apaneapane dravya guNa paryAya sattA pradeza jude-jude liye haiN| tAtaiM apanI AtmasattA binA ananta parajIvasattA parajJeya so tajane yogya hai aura jJAna ke jAnapane meM Aye svAtmA ke anantagurA so svaya haiM upAdeya haiN| aGgIkAra karane yogya haiM aura bhI parajJa ya ke aneka bheda haiM so vyavahAranaya kari ketIka to AtmA ko iSTa sukhakArI upAdeya haiM aura ketIka AtmA kUM aniSTa dukhakArI so heya haiN| so AtmA ko saMsAraviSai parajJa ya meM mamatva kari bhramaNa karateM anantAnanta parAvartana kAla bhaye / parAvartana kahA, so hI kahiye haiM- gAyA --- davya khekA bhaya bhAvo, pAthataM paNa anta kama jAdA / bhavamante paNa laDI, bhavvo paya mola homa eva kAle // 3 // artha- parAvartana ke pA~ca maida haiM dravyaparAvartana, kSetraparAvartana, kAlaparAvartana, bhayaparAvartana, bhAvaparAvartana, aba inakA samAnya artha likhiye haiN| prathama hI dravyaparAvartanake sAmAnya bhAvako sunau dravya parAvartana tAkUM kahiye hai jo pudgalaparamANu jIvane rAgadveSa bhAva kari eka-eka paramANu ananta ananta bAra grahIta jaru chodd'e| bhAvArtha- jo paramANu aGgIkAra kari chor3e so aba yehI paramANu jaba grahegA, taba dUsarI bAra ginatI meM AvegA / so aise eka-eka paramANu jananta-jananta bAra grahIte aru chodd'e| bhAvArtha - jo paramANu aGgIkAra kari chor3e so jaba yehI paramANu jaba grahaigA, taba dUsarI bAra ginatI meM AvegA / so aise eka-eka paramANu ananta- ananta bAra chor3e aura grahe / eka paramANu graha ke taje pocheM, anantakAla gaye usa hI paramANu grahiye kA nimitta milA, pheri taji pheri anantakAla gaye usahI paramANu grahiye kA nimitta paayaa| aise karate jIvarAsita anante pudgalaparamANu anantAnanta bAra grahe aru chor3e, so eka-eka bAra chor3e pIche milate anantakAla lAgeM to aise hI anantaparamAzu graha tateM jo kAla lAgai so dravyaparAvartana hai| tathA yAhI kA dUsarA nAma pudgalaparAvartana hai| so yAkA kAla kevalajJAna gamya anantakAla hai / iti dravya parAvartana Age kSetra parAvartana kA svarUpa kahiye hai jo sarvaloka ke madhyapradeza haiM giniye so jIva loka ke madhyapradeza AkAza viSai upajimUvA aura pheri aura aura kSetra meM upajyA mUvA so nahIM ginA / aise janma-maraNa karate anantakAla yA taba koI karma jogateM usako AkAzapradeza viSai bhUvA janmyA, tau bhI nahIM ginyA / pIche kairi Wei gI
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ anantakAla aura-aura pradezakSetrani meM upaNyA mUvA ginatI meM nAhIM aayaa| aise karate-karate anantakAla pIche usahI pradeza te lagatA dusarA pradeza kSetra meM mAya janmyA taba dUsarA bhava ginatI meM aayaa| pheri mara aura-aura pradeza kSetra meM upaNyA-mavA so nahIM ginA aise pramata-bhramata anantakAla meM dUsare pradeza teM nikasi tIsarA pradeza kSetra meM upaNyA taba tIsarA mava ginatI bhayA / aise hI krama te sarva lokAkAza ke pradeza virSe janamaiM marai ima karateM jo kAla hoya so dusarA kSetra parAvartana.jAnanA / iti dusarA kSetra parAvartana // Age kAla parAvartana kA svarUpa kahiye hai-jo utsarpiNIkAla ke bAdi samaya viSa upajA mUvA pheri isahI kAla meM aneka janma-maraNa kiye so kAla nahIM ginyA rose janma-maraNa karate eka kAlacakra pUraza bhayA, pheri dusarA kAlacakra lagyA, tAmaiM Adi ke dUsarA samaya ko taja aura kAla meM upaNyA mayA aise karate kaI kAlacakra ho gaye aura pIche bhramate-bhramate utsarpiNIkAla ke dUsare samaya upajyA taba dUsarA bhava ginatI meM bAyA, phira mUvA janmyA aura kAla meM upajyA muvA, aise karate anantakAla meM ananta bAra janmyA bhUvA so nahIM ginyaa| pheri bhramate-bhramate atantakAla gaye utsapiratIkAla ke lagate hI tIsare samaya meM upajyA taba tIsarA bhava bhthaa| aise karate utsarpiNIkAla ke cauthe samaya meM muuvaa-upjyaa| pIche kramate paMcame samaya, gha8 samaya virSe upaNyA mUvA aise eka-eka samaya badhatA lagAya ke bIsa kor3Akor3I kAla ke jete samaya bhaye taitai sarba pUraNa kiye jetA kAla lAgai so tIsarA kAlaparAvartana kahiye hai| iti tIsarA kAlaparAvartana // Age cauthA mavaparAvartana ko kahiye hai-mo pRthvIkAya kA prathama bhavapAya mUkSA pheri mara apa teja vAyu vanaspati beindrI teindrI coindrI paMcaindrI asainI sainI deva manuSa tiryaca nArako viSa upajyA mUvA so bhava ginatI meM nAhIM aaye| aise bhramate-bhramata anantakAla meM pRthvIkAya kA hI bhava pAvai taba doya bhava hoMtha / pIche phira marA so cAri gati meM bhramA so aisA karate anantakAla pIche jaba pRthvIkAya kA hI bhava pAvai taba tIni bhava bhaye aise bhramate eka bhava kA nimitta anantakAla meM mile so aisA kari asaMkhyAte bhava pRthvIkAya ke kreN| aise anukrama liye asaMkhyAte bhava apakAya ke krai| aise hI anukramateM asaMkhyAte bhava | tejakAya ke kre| aise hI anukrama liye asaMkhyAte bhava vAyukAya ke krai| aise hI vanaspati beindrI teindrI | cauindrI paMcendrI tiryaca ke bhava anukramateM kaar| asaMkhyAte bhava anukramate kari poche koI puNyayogata deva hoya
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukha bhogi mrai| pIche manuSya tiryaMca nArakI hoya so nahIM ginanA jaba koI puNya yogaH deva hI bhyaa| taba dusarA, bhava hoya / rIse karate deva ke asaMkhyAte bhava krai| aise hI krama ta manuSya ke asaMkhyAte bhava krai| aise hI || asaMkhyAta bhava nArako ke krai| aise ho tiryaMca paMcendra ke bhava krai| ityAdika rose anukrama liye cAri gati sambandhI sarva bhava kara so jAkU jaitA kAla lAgai so bhava parAvartana hai| iti cauthA bhavaparAvartana / Age pA~camA bhAvaparAvartana ko kahiye hai-jo sakSma nigoda labdhaparyAptaka jIva ke akSara ke anantaveM bhAga jaghanya jJAna hai so aise jJAnasahita vA so aneka paryAyana meM upajyA so nahIM ginaa| khasa nigoda meM bhI upajyA parantu bahuta jhAnadhArI upagyA so nAhoM ginyA aise karate ananta bhava bhaye jaba koI karmajoga ta aisA bhava pAyA jo jaghanya jAna te eka aMza adhika jJAna kA dhArI mayA / taba dUsarA bhava bhayA, pheri mUvA upajA aneka paryAya cAragati kI adhika jJAna sahita dharI so nahIM ginai| jaba anantakAla gaye aise bhava pAve jo jaghanya jJAna teMdoya aMza badhatA zAna hoy| aise eka aMza te baghatA-baghatA anuknamate asaMkhyAte aMza badhate jetA kAla lAgai so pAMcamAM bhAva parAvartana hai| iti yazcamA bhAvaparAvartana // Age ina parAvartana ke kAla kI adhikatA va honatA kahiye hai-so prathama hI pudgalaparAvartana kA kAla ananta hai tAta anantagunAkAla kSetraparAvartana kA hai tAteM anantagunAkAla kAlaparAvartana kA hai| tAta anantagunAkAla bhavaparAvartana kA hai| tAta anantagunAkAla bhAvaparAvartana kA hai| aise-aise parAvartana, saMsAra bhramaNa karate duHkha bhogate ananta ho gaye so jaba jIva ke kAlalabdhi nikaTa Ave taba saMsArI jIva ke paMcalabdhi hoya haiM / so Age labdhi kahiye haiMgAthA-khayuksama desa soI, pAyogama kaNNalabdhi paNa bhevii| caca samma bhavdA bhavo, kaNaNo na bhaveya hoya sammattaM // 4 // ardha-tayopazam, dezanA, vizuddhi, prAyogya, karaNa, yaha pA~ca labdhi haiN| aba inakA sAmAnya artha-karma ke kSayopazama te pragaTa hoya aisA saMjJIpanA paMcendrIpanA inako zaktirUpa bhAva so kSayopazama labdhi hai| jo saMjJI paMcendrI nahIM hoya tau samyakta nAMhI hoy| tA saMjJI paMcendrIpane kA kSayopazama caahiye| 3 / aura guru ke upa|| deza dhArane ko zakti so dezanAlabdhi hai| jo guru ke upadeza dhArave kI zakti nAhIM hoya tA samyaktva nAhI hoya || NI tAta guru-upadeza dhArane kI zakti caahiye|2| Age samaya-samaya pariNAmana kI anantaguNI vizuddhatA hoI hoy| tapanAlako calabdhi 15
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ so vizuddhi labdhi khiye| jo pariNAmana kI vizuddhatA nAhI hoya to samyaktva nAhIM hoya, tAtai pariNAmana kI vizuddhatA caahiye|3| bahuri mohanIya-karma kI sthiti sattara koDAkor3I sAgara kI hai tAko apane pariNAma kI vizuddhatA ke balakari karma sthiti ghaTAya ke antaHkoDAkoDI kI rAkhai so prAyogya labdhi hai| jo moha-karma kI utkRSTa sthiti hoya to samyakta nAhI hoya / tAtai mohanIya-karma kI sthiti ghaTanI caahiye|4| bahuri karaNalabdhi ke tIna bheda haiM--adhaHkaraNa, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa jahA~ adhaHkaraNa hoya taba samaya-samaya pariNAmana ko vizuddhatA bar3hatI jAya / Ara je-je karmani ko sthiti Age ba~dhe hoya thI tAta karmasthiti ghaTatI baMdha hoy| sAtA vedanIya, prAdeya, saubhAgya, yaza-kIrti ina jAdi zubha prakRtina kA anubhAga badhatI ( adhika ) baMdha hoya / aura asAtAvedanIya, ayazaHkorti, durbhaga, anAdeya ina Adika azubha-kamani kA anubhAga ghaTatI baMdha hoy| pahile pIche samaya meM jIvani ke adhaHkaraNa hoya tinako vizuddhatA ke sthAna milai bhI, nahIM bhI milai, tAteM yAkA nAma adhaHkaraNa hai| 2 / aura jAmeM samaya-samaya asaMkhyAta gukho karma ni kI nirjarA hoya so apUrvakaraNa hai| aura azubha-karmani kA anubhAga palaTa zuma rUpa hoya / samaya-samaya karmani kI sthiti ghaTatI hoya / samaya-samaya zubha-karmani kA anubhAga bar3hatA hoy| jina jIvana ne samaya antarateM karaNa mAMDA hoya tau paraspara tina jIvani kI vizuddhatA nahIM mile| jAne prathama samaya meM apUrvakaraNa mAMDA aura kAha ne doya cyAri pAcAdi samaya pIche karaNa mAMDA hoya tau pahile karaNamAMDA tAkI vizuddhatA mahAnirmala hoya, yAko vizuddhatA ke pichale karaNa || karanahAre jIva kabahU~ nahIM paav| inake paraspara vizuddhatA nahIM mile tAta yAkA nAma apUrvakaraNa hai|2| aneka jovani kI samayavartI vizuddhatA samAna hoy| tIni kAla sambandhi jIvani ke anivRttikAla samaya sarvajIvani kI vizuddhatA eka-sI hoya so anivRttikaraNa hai| 3 / aise ye karaNalabdhi hai| so yaha pA~ca labdhi haiN| tahA~ yatA vizeSa jo cyAri labdhi tau bhavya abhavya doUni ke hoya hai tAta samAna haiN| karaNa labdhi samyaktva hote | nikaTa saMsArI bhavyAtmA ke hI hoya hai isa karaNalabdhi ke pUrNa hote anta samaya meM samyaktva ko pUrNatA hoya jIva alpasaMsAra kA dhAraNahArA samyagdRSTi hoya hai / so Atmika svabhAva kA vetA paradravya te udAsIna jAnyA | hai Apa caitanya svabhAva ara para jar3atva bhAva aisA so bhavyAtmA samyagdarzanI kahiye aise ina paMcalabdhini kA
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na sAmAnya svarUpa khaa| vizeSa zrIgommaTasArajI teM jAnanA / aise paMcalabdhi pUrNa bhae samyagdarzana hoya hai| sotA samyaktva ke daza bheda haiM so ho kahiye haiMgAthA-AgNa maga unadeso, sUtara bIjA saMkheya vityaaro| atyAyagAva mahAgAdo, samata jina bhAsya ya dahamA // 5 // artha-AjJA, mArga upadeza, satra, bIja, saMkSepa, vistAra, artha avagAr3ha,paramAvagAr3ha,rose ye daza meda samyaktva ke haiN| so aba inakA sAmAnya svarUpa kahiye hai / jahA~ vinA upadeza, jina AjJA kA dRr3ha saradhAna honA sI AjhA samyaktva hai| bhore sarala pariNAmI jIva alpajJAna se hI aisA saradhAna kareM haiM ki jo hama alpajJAnI haiM, vizeSa tavajJAna kI zakti nAhI, parantu jina deva nai bhASyA hai so pramANa hai| aisA dRr3ha zraddhAna kari kudeva kuzuruna kii| sevA nahIM karanI so AjJA samyaktva hai|3| jAneM guru-upadeza ta jAnyA hai deva, dharma, guru kA svarUpa jI samyagdarzana, samyagjJAna, samyakacAritra ye ratnatraya hI haiN| mokSamArga aura vizeSajJAna tau nAhIM parantu ratnatraya vinA mokSamArga nahIM mAneM / aisA dRr3ha zraddhAna hoya so mArga samyaktva hai / 2 / bahuri jahA~ tIrthaGkara cakro kAmadevAdika ke purANa suna, jAnyA hoya puNya pApa kA bhaida jAneM Ara tIrthaGkarAdika ke kalyANa Adika atizaya suna upajI hai puNya kI cAha jAkeM rosA guru-upadeza sanikai dRr3ha zraddhAna bhAva mayA hoya, so upadeza samyaktva hai|3| bahuri AcArogAdi sUtra kA upadeza jAni samyaktva zraddhAna dRr3ha bhayA hoya, so sUtra samyaktva kahiye / 4 / bahuri jahA nAnA prakAra gaNita zAsvani kA svarUpa jAni, rahasya pAya, samyaka zraddhAna dRr3ha hoya so bIja samyaktva khiye| 5 / bahuri jahAM zAstrani kA saMkSeSa zloka, kAvya, gAthA, chanda, pada ityAdika kA sAmAnya artha jAnike jApA para kA bheda pAya samyaka zraddhAna dRr3ha kiyA ho so saMkSepa samyaktva khiye|6 / bahuri aneka dvAdazAMga kA svarUpa suni samyak zraddhAna dRr3ha kara yA hoya so vistAra samyaktva kahiye / 7 / aura koI vinA hI guruva zAstra kA upadeza sunaiM akasmAt koU ulkApAta Adika dRSTAnta dekhi saMsAra kI dazA vinAzIka jAni udAsa hoI dRr3ha samyaktva zraddhAna hoya, soartha samyaktva khiye|8| aura jahAM aGgapUrva ke sunane kari ityAdika nimitta pAya dRr3ha samyaktva hoya so avagAr3ha samyaktva khiye||| jahA~ kevalajJAna bhaye pratyakSa sarvaloka-aloka bhAsate rosA zraddhAna hai so paramAvagAr3ha samyaktva kahiye / 20 / rose kahe jo yaha dazabhedarUpa samyaktva parasati so
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ | mokSarUpI kalpavRkSa kI dRr3ha jar3a hai| tathA mokSamahala kA prathama sopAna kahiye sIr3hI hai| so rose samyaktva ke ye / / panIsa doSa haiM jahAM ye doSa nahIM so zuddha samyaktva jaannaa| so paccIsa doSa batAIye haiMgAcA-bhada basu sammaka, dosaDa, Ayatana SaT ya tIna muuddh'aae| inadosapa viNa samma, nimmata siMba dIva sama geya // 6 // artha--pada jATha, samyaktva ke doSa ATha, anAyatana SaTa mar3hatA toni ye paccIsa samyaktva ke doSa haiN| aba inakA sAmAnya artha kahiye hai| jahA~ mAmA nAnA mahAre se kAhU ke nAMhoM aisA mAtA kA pakSa lai mada karanA so jAtimada hai| / hama bar3e kamAU hama aneka buddhi kari dhana paidA kara ityAdika apanI kamAI kA mada karanA so lAbhamada hai| 2 / jahA~ hamAre pitA dAdA dhanAdi kari bar3e the ityAdika pitA kI pakSa kA mada karanA so kulamada hai| 3 / hamAre-sA rUpa aura kAhU kA nAhI ityAdika apane rUpa kI mahimA dekhi mada karanA so rUpa mada hai| 4 / hama bar3e tApastI ro kadi Apane nae kA mada karanA so tapa mada hai / 5 / aura apane bala kI adhikatA jAni kahanA jo hama-sA balavAna aura nAhIM rosA kahi mada karanA so bala mada hai / 6 / hamase aura paNDita nAhI hama nAnA prakAra tarka vyAkaraNa prAkRta chanda kAvya par3e haiN| ityAdika apanI paNDitAI kA mada karanA so vidyA mada hai| 7 / hamArA bar3A hukuma hai rAja paJca sarva hamArI AjJA mAne haiN| aisA Apako bar3A jAni mada karanA so adhikAra mada hai| aise yaha ATha mada hote samyaktva malina hoya haiN| jaise ujjvala vastra maila ke sambandha pAya malina hoya / taise ina madani ke nimitta pAya samyaktva-dharma malina hoya hai| tAte rosA jAni samyagdRSTi ye madabhAva nAhI kareM haiN| je mithyAtvalipta ajJAnI aura dharma bhAvamA rahita mokSamArga jAnivekoM andha samAni pApamAra baMdha karanahAre ve ina aSTamadana ko kareM haiM / aura je jagata ta udAsIna sukharAzI samghakagurApAsI, jAneM madaphAMsI ve e mada pApaphara karatA jAni madabhAva nAhoM kareM haiM / / iti aSTamada // agai aSTa mala liliye hai| jahAM dharmakAryani ke sevanaivirSe mAtA-pitA kuTumbAdi rAjA paMca ityAdika mujhe pApI jAneMge aisA jAni Apa koI dharma kA sevana zaMkA sahita karai so samyaktva dharmakauM mala lAgai so yaha zaMkA nAmA doSa hai / / aura dharmasevana kari paMcendriya janitasurkhAna kI abhilASA karanA so samyaka-dharma kA kakSiA nAma doSa hai| 2 / aura dharmAtmA jIvani ke zarIra meM karma udaya te roga kari tana malina bhyaa| sanameM phor3A, gamar3A, vAyu. pitta,
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ / kA ' kapha, khAMsI, kuSTAdi roga dekhi ka apane citta meM glAni karanI so dugaMcha / vicikitsA) nAmA samyaktva kA doSa hai| 3 / aura vinA parIkSA deva, guru, dharma kI sevA karanI so samyaktva-dharma kA mar3hatA nAmA doSa / hai| 4 / aura parAye doSa prakAzi, paraka duHkha upajAve. so satyadharmakauM ghAti paradoSa kahanA ( anuparAhana) doSa hai|5| aura dharma sevana karate apane pariNAma athira rAkhanA tathA aurani ko dharma-setara karate dekha tinako adhiratA upajAvanI so asthitIkaraNanAmA samyaktva kA doSa hai / 6 / aura jAko dharmAtmA jIva tathA dharma kI carcA dharma-kathA dharma-sthAna dharma upakaraNa dharma-utsavani virSe dravya lagatA dekhi ityAdika dharma-vArtA jAkau nAMhoM suhAvai so vAtsalya bhAvarahita avAtsalya doSa hai / 7 / aura jAkU dharma ke utsava nAhoM suhAvai so aprabhAvanA nAmA AThavAM doSa haiN| 8 / iti samyaktva ke ATha doss| Age SaTa anAyatana dikhAIye hai tahAM khoTe deva ko prazaMsA karanI, rAgI dveSI parigrahI jIvani ke guru jAna prazaMsA karanI aura dayArahita hiMsA pAkhaNDa viSa kA prarUpaNa hArA asatyavAdI RjJAnI jIvani ke kalpanAmAtra kari kiyA jo kudharma tAkI prazaMsA krnii| aura khoTe, kAmI, krodhI, bhayAnIka, kudevani ke sevakani kI prazaMsA krnii| aura kuguruni ke sevakani kI prazaMsA krnii| aura kudharma ke sevakani kI prazaMsA karanI za SaTa anAyatana samyaka-dharma ke doSa haiN| tAta je samyakadRSTI haiM so inakI prazaMsA nahIM kare haiM // iti SaT anAyatana // Age tIni mUr3hatA likhiye haiM so jahAM vinA parIkSA deva-pUjA karanI sIsa navAvanA so devamUr3hatA hai| aura jo vinA parIkSA guru ko sevA-pUjA karanI sosa navAvanA so gurumUr3hatA hai| 21 aura vinA parIkSA dharma kA sevana karanA so dharma mUr3hatA hai| 3. aise kahe jo jaSTamada, aSTa samyaktva ke doSa, SaTa anAyatana toni mar3hatA ra sarva paJcIsa doSa so inarahita hoya so samyaktva zuddha hai / / iti samyaktva ke paccIsa doSa / Age samyaktvake aSTazuraNa batAiye haiN| ina aSTaguNa sahita samyaktva hoI so zuddha hai| niHzaGkita niHkAMkSita nirvicikitsitA amaDhadRSTi upagRhana sthitIkaraNa vAtsalyataH. prabhAvanA | yaha samyaktva ke ATha guNa haiN| ina sahita samyAdarzana ujjvala hoya hai soI kahiye hai| dharma sevana karate koI deva vyantara tathA pApI kuTumbIjana tathA paMcAdika kI zaMkA nahIM krnaa| niHzaGka hoya dharma sevana karanA so | nizaGka guNa hai so yaha guNa aMjanacora ne pAlyA hai| zadharma sevani kari paMcendriya sukhani kI vAMchA nahIM karanI 15
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ / so niHkAkSita guNa hai / sA yaha guNa seTha kI kanyA guNavatI ne pAlyA hai| 2 / jahAM pudgalaskandha asuhAvane / dekhi glAni nahIM karanI so nirvicikitsA guNa hai| so yaha rAjA udyAyana ne paalyaa|3| zuddhadeva, zuddhaguru, zuddhadharma kI parIkSA kari sevanA so amadadRSTi guNa hai so yaha rAnI revatI ne paalyaa|4| jahAM parAyA doSa jAniye to hu dharmAtmA jIva prakAzaiM nahIM so upagrahana guNa hai| yaha guNa seThi jinendrabhakta ne pAlyA / 5 / aura koI dharmAtmA jIva dharma sevana karatA koI kAraNa pAya dharma ta DigatA hoya rogakari vibhrama kari ityAdika kArasanikari DigatA hoya tathA dharma sevana virSe jAke athiratA hotI hoya tau tAkoM tanakari dhanakari vacanakari dharma meM thira kare so sthitIkaraNa guNa hai| so vAriza rAjA zreNika ke putra muni bhaye tinane pAlyA hai|6| dharmo jIvani ko dekhi dharmasthAna kaM dekhi harSa karanA so vAtsalya bhAva hai so yaha vAtsalya guNa viSNukumArajI / ne pAlyA hai| 7 / aura jaise bane taise dharma kI prabhAvanA udyota kareM dharma utsava dekhi rAjI hoI so prabhAvanA aGga hai| yaha guNa banakumArajI ne pAlyA hai / 8 / rose kahe jo yaha aSTa aGga haiM so ina aSTa aGga sahita samyagdarzana ke dhArI jIvani ke sahaja hI dRSTi zuddha hoya gaI hai tAke prasAda kari padArtha ni kA svarUpa jaise kA taisA bhAsa hai / so yathAvata bhAsivai kara rAgadveSa nAhIM hoya hai| ihA~ prshn| jo Apane kahA samyaktva bhaye padArthani pai rAgadveSa nAhI hoya so avirata samyagdRSTini ke to pratyakSa rAgadveSa hiMsA Arambha bhAsai hai| tAkA samAdhAna--rAgadveSa kA abhAva doya prakAra hai| eka to pratyakSa rAgadveSa kA abhAva aura eka shrddhaanpuurvk| so pratyakSa rAgadveSa kA azava to jinadeva kevalI ke hai tathA gyArahaveM bArahaveM guNasthAnavartI munIzvara ke hai| tathA SaSTama guNasthAna Adi dasaveM gurAsthAnaparyanta mahAvatina ke haiN| aura nIcale, avrata cauthe guNasthAnIna ke sadRSTi hote nikaTa saMsArI bhavyAtmA ke zraddhAnapUrvaka rAgadveSa naaNhii| vAnimitta doSa teM rAgI-sA hai| parantu zuddhadRSTi ke prasAda te antaraMga rAgadveSa hotA naahiiN| yaha binA hI jatana sahaja svabhAva hai| so aisI dRSTi hote aneka lahari pariNati virSe uThe haiN| jaise sAgara virSe taraMga cale tase samamAvana virSe vicAra hoya hai tAhI ke prasAda | kari yaha sudRSTitaraMgiNI nAma zAstramaiM kahUM huuN| so tAke sunane kU aru kahane kU aise zubha zrotA tathA zubha vaktA || cAhiye / so zrotAni ke, zubhAzubha kari aneka bheda haiN| aura vaktAn ke bhI zubhAzubha kari aneka bheda haiM so
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhI Meng T fe 21 prathama hI zrotAni kA svarUpa sunau / gAyA - sotA suhava asUho, udaha bhissoya caudaha suhoI | sotadharA maNa AdA nirmANiya paSNatile muha amhI // 7 // artha --- aba zrotAni kA zubhAzubha hai so ho kahiye hai| zrotA zubha azubha kari doya bhedarUpa haiN| so caudaha zrotAta mizra haiM aura cAri zrotA zubha haiN| bhAvArtha / caudaha zrotA mizra haiM jinameM ATha to azubha haiM aru SaT zubha haiN| so prathama azubha ATha ke nAma-pASANasama. phUTA ghar3A sama, moDAsama, ghoTakasama, cAlatI sama, mazakasama, sarpa sama, bhaiMsAsama inakA svabhAva kahiye hai| so dharmAtmA jIvana ko cittadeya sunanA yogya hai jo joba upadeza sunai, pUcheM, Apa par3heM, bahutakAla ke kathana yAdi rAkha~ ityAdi bahuta kAlatAI dharma kiyA kareM parantu antaraMga meM pApabuddhi bhojana va hiMsA mArga nAhIM tjai| kudharma, kuguru ke pUjane kI zraddhA nAhIM mitteN| Apa krodha mAnAdika kaSAya nahIM tjaiN| jAke hRdaya meM jinavAnI nAhoM rucai so pASANa samAna zrotA hai / 2 / jo roja dina prati zAstra sunai parantu sunatI bAra to sAmAnya-sA yAdi rahe pIche bhUli jAya dilaviSai yAdi nAMhIM rahe so phUTe ghar3AsamAna zrotA hai jaise maidA pAlanahAreko mArai taise hI zrotA jA vaktA aneka dRSTAnta yukti sokha aneka zAstra kalA Adika kari pocheM kAla pAye jAte kathana sunyA saukhyA thA tAho kA doSI hoya tAkA ghAta kareM, so maidA samAni zrotA kahiye / 3 / jaise ghor3e ko ghAsa dAnA rAtiba dete ghor3A rAtiba dene vAle mAre kATe taisa jo zrItA jAke pAsa upadeza suneM tAhI te dveSa karai so ghor3A sAmAni zrotA jAnanA / 4 / jaise cAlanI vArIka bhalA ATA to DAride aru bhUsI aGgIkAra kareM taise hI malA upadeza sunai tAkA guNa to nA graha aru auguna grhai| jo zAstra meM dAna kA tathA caitdyAlaya karAvane Adi dravya lagAvane kA upadeza suni yaha jJAna daridrI aisA sama, jo hama dhanavAna haiM so hamakauM kahe haiM ki dhana kharacau so hamAre dhana kahAM hai ? imi samabhi pApabandha kreN| tathA tapakA kathana zAstra meM sunai so imi samajheM jo hama tana ke supuSTa haiM so hamako kahai hai tapa karo hama tapa hotA nAhIM, aisA samajha pApabandha kareM hai tathA dAna-pUjA zIlasaMjama ityAdi kA upadeza hoya taba to UMgheM / tathA cittavibhrama meM rahe so nahIM suneN| koI nindA karai tathA koI mUrkha sabhA meM kalaha kI kathA le uThe tAkUM sunai / tathA koI pApa kAraNa ko nindA zAstra meM nikase ki abhakSya khAnA yogya nAhIM / corI karanA yogya nAhIM / 21 sa raM gi pI
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI 5 Ti dyUta ramanA, vezyAgamana, ityAdika kArya kiye pApa hoii| aise sunikeM abhakSya khAnevArA kahe hamArA doSa kaha hai| sI abhakSya bhojana taje to nahIM doSa kari pApabandha kari ghara jAve / juvArI aisA samajhe jo merA su doSa sunyA hai so pragaTa kareM hai aisA jAni sabhA chodd'e| ityAdika guNa to nahIM leya aru avaguNa leve sau cAlanI sAmAna AtA hai| rasabhAvato nAnA prakAra carcA karai dharmakathA aneka yAdi rAkhe / aneka gAthA, kAvya, chanda, kavitta inako padaM tinako artha aurani ko samujhAvai ityAdika vAhya taiM to dharmAtmA-sA dIkhai / aru antaraMga dharma icchA rahita, mahA krodha, mAna, mAyA, lobha kari sahita, zuddha dharma kA nindaka, dharmAtmA jIvana kA nindaka kudeva kuguru kA prazaMsaka, pAvarasa kari bhojatA, antaraMga dharma bhAvanA rahita hoya so masakasamAna zrotA hai| jaise masaka rItI (khAlI) meM pavana bhari moTI karI so Upari taiM to jalabharI bhAse / antaraMga dhUma taiM bharI tathA pavana te bharI so aise zrotA khAlI masakasamAna jAnanA / 6 / jaise sarpa ko dUdha pilAiye to mahAdukhadAyI viSa hoya taise kAhU ko amRtasamAni jinavacana sunAiye tau tinako suni bhI pApAtmA pApa kA bandha kareM jaise kahIM kukAryani kI nindA nikasai tathA zAstrani viSai khoTe khAna-pAna kI nindA kA kathana hoI tathA krodhAdi kaSAyani kI nindA tathA saptavyasani kI nindA ityAdika jAti virodhI, karma virodhI, paMcavirodhI kriyA pApakArI hai so vivekIna ko tajanA yogya hai / aisA kathana zAstrani viNeM calatA hoI tAke sune jIva pApakArya taja, dharma ke mArga cleN| isa bhava jasa pAvai, parabhava sukhI hoii| aise kathana guNakArI amRtisamAni sunijo pApAcArI azubha AtmA, dveSa karai, aisA samajhe jo yaha avaguNa aba hamameM haiM so rA sarvadRSTAnta kathana kiyA so hamAre Upara kiyA aisA vicAri, dharmadveSI hoya so sarpa samAni zrotA hai / 7 / jaise bhaiMsA, sarovara ke jala meM jAve so pAnI povai to thorA parantu gandhIya ke sarva jala malIna kreN| aura pIvane ke yogya nA rAkhai, sarva ke tana tathA apanA tana malIna kareM taise hI sabhA vi jinavANI kA kathana mahAnirmalatA ko suni bhavya pApa taiM udAsa hoI dharma cAha / dharma kI prazaMsA aura dharmAtmA jIvani kI prazaMsA kari anumodanA taiM puNya kA bandha karai mahAharSa maanai| tahAM aneka jAti ke prazna uttara hoteM aneka jIvani ke saMzaya jAMya, jJAna kI bar3havArI hoya / tAkari zuddhatatva 22 22 ta raM gi NI
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zraddhAna karate samyaktva zraddhAna dRr3ha hoii| aise kathana hota keleka bhore, mandajJAnI, kaSAyani ke satAye, koii|| rosA prazna yA koI nyAvaka kI vArtA sabhA meM calAyadeya sI sakari zAstra kA kathana virodhA jaavai| sarvasabhA ke / jIvana ke citta udvega maI hoI sarva pApabandha kareM, jApa pApabAMdhi kari parabhava bigA.. para ko duHkha upajAve so || pApabandha karanahAre haiN|8|| aba caudaha zrotA aura haiM so mitra tinameM pakSako khoTa taka male haiN| tama cAlanI samAna pASANasamAna, sarpasamAna, phaTeghar3A samAna ina pA~cani kA svabhAva to Upari ATha zrotAna meM kahi Aye haiN| tAteM yahA~ pheri nahIM kahA / aura mI kaiteka khoTe zrotA haiM tinakA svabhAva kahiye haiM so jahA~ dharma udyota dekhi Apate to nAhiM banai parantu dharmaghAta vicAre, jahAM malA zAstra kA upadeza hotA dekhi tahA~ dharmaghAta vicArai so bilAva samAna zrotA hai| jaise bilAva bhale dudha ko pIva to nahIM parantu Dhola va bAsana phori ddaare| taise puNyakArI upadeza ko dhAra to nAMhoM parantu upadeza detA dekhi dveSa kara dharmaghAta kare so bilAva samAna zrotA jAnanA 1 aura je Upara teM ujjvala antaraMga malIna jaise bagulA UparateM ujjvala antaraMga jovaghAtaka rUpa bhAva dharai so taise hI koI jIva bAhya to nirmalavacana vinaya sahita bhASaH tanamalina kare dharmojana-sA donai aru antaraGga mAno krodhI kapaTI lobhI bahutani kA burA cAha koU kA dharmasevana dekhi dveSa bhAva karai / mahA kuAcAro durbuddhi raudrapariNAmI so dharmaghAta cAhai dharma sevana nahIM cAha / aisA antaraGga malina Upari ta bhalA so bagulA samAna zrotA khiye| tathA aura bulAyA bole taise hI bole / ApameM bhAva sahita samajhive ko zakti naahiiN| jaise sUvA ko bulAvai vaha vaise hI bole so savA samAni zrotA khiye| aura miTTI ko nIra kA nimitta pAI miTTo narama hoI tathA ani kA nimitta pAI jaise lAkha komala hoI ina doUni kA nimitta chUTai sakhta hoI, taise ho jisa jIva ko jitanA kAla satsaMga kA nimitta hoI taba to dharmabhAva sahita hoya, komala hoya, dayAvAna hoya aura drata saMyama kI bhAvanA karai dharmAtmA jIvani soM sneha kari unakI sevA cAkarI karayA cAhai aura jaba satsaMga kA tathA zAstrani kA nimitta nahIM mile to kaThora dharmarahita kara pariNAmI hoya jAve sI-miTrI sammAna tathA lAla samAna zrotA khiye| aura jo sabhA meM samatAbhAva sahita tiSThyA zAstra kA vyAkhyAna sunyA kare aura koI dantakathA karatA hoya tau tAkI nahIM sune /
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 044 aura puNyakArI kathana kA grahaNa kreN| apane kAma se kAma so zubha zrotA bakarIsamAna hai jaise bakarI-gevo bhaI apanA cArA carai koIta dveSa bhAva nahi kreN| aise bakarI samAni zrotA khyaa| Age jaise DAMsa jagaha-jagaha jIvani ko duHkha upajAve taise hI jo jIva sapA meM zAstra kathana hote upadezadAtAta tathA aura dharmAtmA jIvani te deSa bhAvakari bAra-bAra kuvacana avinayavacana bole, sabhA tathA vaktA ko kheda upajAve so DAMsa samAni zrotA 'khiye| aura jaise jauMka hai so dugdha ke bhare A~cala pailagA loha ho aGgIkAra kara, vAkA koI aisA hI svabhAva hai| tese hI vAko cAhe jaisA upadeza do parantu pApAcArI javaguNa ho grahai / isa durbuddhi kA aisA zraddhAna hoya jo hamane aise upadeza ghane hI sune haiN| koI hamArA kyA bhalA karegA jo hamAre bhAgya meM hai so hoygaa| aisA zrotA hoya so jaukasamAna zrotA hai| isako cAhe dayAkari upadeza kaho parantu doSa ho grahai hai so jaannaa| Age jaise gaU ghAsavAya dUdha deya, taise hI jinako alpa upadeza diye hI tAko ruci sahita aGgIkAra kara apanA bahuta bhalA kareM aura tisa upadeza teM ApakaM tatvajJAna kA lAbha bhayA jAni tAkI bArambAra prazaMsA kreN| upadezadAtA kA bahuta upakAra mAne, so gaU samAni zrotA hai| Age jaise haMsapaya jo dUdha jAmeM jala milAya dharI to nIra to nahIM grahai aura dudha ke aMza aGgIkAra kara so haMsa kI coMca kA rosA hI svabhAva hai ki tAkA sparza bhaye nIra ara dudha kA aMza judA-judA hoya jAya hai so nIra to tajai aru dUdha ke aMza aGgIkAra kareM. taisehI zuSTi kA dhArI samyagdRSTi hai so aneka prakAra upadezakoM sani apanI buddhi teM niradhAra kara hai| pIche bhale prakAra tAvajJAna sahita jo artha hoya hai tAko aGgIkAra kara hai| azubhakArI anAcAra hiMsAsahita upadeza suni tAko kiriyA kA tajanA kareM hai, rose jo hitadAyaka upadeza grhai| tAmeM je jinaAjJA meM niSedhI so tajai, jo grahivaghogya kaho so grhai| so haMsa samAna zrotA khiye| aise caudaha zrotAni ko jAti hai so tinamaiM cAlanIsama, mArisama, bamulAsama, pASAzasama, sarpasama, maiMsAsama, phUTA ghar3Asama, DAMsasama, joMkasama e nava jAti ke zrotA to hIna pApAcArI haiN| aru miTTIsama, suvAsamae do madhyama zrotA haiN| aura bakarIsama, gaUsama, haMsasamaya tIna uttama protA haiN| aise caudaha zrotAni kA kathana kiyaa| Age uttama zrItA cyAri aura haiM tinakA svarUpa kahiye haiN| . . . .
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ su haiM-tahAM jaise netra tAtai bhalA-burA najara Avai taise hI malA zrotA apane bhalA-burA mArga upadezanai jAni je burA | AcArya pApakArI so to tajai aura bhalA puNyakArI upadeza suni tAhI mArgapara apanA zraddhAna kareM so naitra samAna zrotA hai|| aura jaise darpaNa se apanA mukha dekhiye hai tAkI avasthA dekhi apane mukha raja maila lagA hoya to dhIyakai zuddha krai| taise hI bhalA upadeza suni apane caitanyasvabhAva pai karma raja jAni apane Atmapradeza nirmala || | karane kA upAya kare so darpaNa samAna zrotA hai 12 / jaise tarAjU kI DaMDoteM adhika va hona jAnyAparai taise hI bhale, upadezaka suni apanI buddhirUpI DaMDIta bhalI-burI vastu ko tole| hIna ko tajai adhika phaladAyaka aGgIkAra haraiH sosa kI DaMTa. sammAna hotA hai| aura jaise kasauTI para ghasi, bhale bure suvarNa kI parIkSA kare taise hI bhale zrotA apanI buddhi kasauTo taiM hitakAro tathA ahitakArokaM jAni tajana grahaNa karai so kasauTI samAna zrItA kahiye / 4 / rose ye cyAri guna sahita uttama zrotA haiN| so zrotA tAkU kahiye jAke karNa indriya hoI aura kAna to hoya aru mana nahIM hoI to zubhAzubha vicArarahita asenI ko zrotA pada sambhavatA naahiiN| tAte mana kA dhArI sainI hoya aise zrotraindriya aru mana jinako hoI so zAstra ke upadeza dhArane ko yogya hoya haiN| aru mana aru kAna to haiM parantu dharmopadeza dhArabe koM samartha nAhI so dharma icchA rahita ajJAnI Atma, zubha-azubha vicAra binA manarahita asainI samAna hai tAko dharmalAbha hotA naahiiN| aura kAnatI haiM parantu kAnana teM dharmopadezarUpa amRta nAhI pIya sake, to kAna rahita cauindrI samAna jAnanA / tAtai mana aru kAnana ke dhArI zrItA hai so apanIapanI parigati pramArA phala ko pAveM haiN| koI jIva tau sabhA meM tiSThata zAstra kA upadeza suni bhalI bhAvanA kari puNya upajAya, suphala ke moktA hoya haiM / so aise bhavyAtmA ko zrotA khiye| aura koI jIva zAstra kA dharmopadeza suni, khoTI bhAvanA kari pApake bhoktA hoya haiM so azubha zrotA khiye| tAteM bure-bhalai doya jAti zrotAni kA kathana kiyaa| iti zubhAzuma zrotAni kA kathana svabhAva sampUrNam / aba ATha guNa bhautAni meM hoI so apanA bhalA karai, soI kahiye haiN| gASA-vAMchA savAgahaNaM, ghAraNa sammaNa puccha uttraaye| Nitraya e va subheye, sotA guNa eva muga siva deI // 2 // artha-vAMchA kahiye caah| savarA kahiye sunnaa| gahaNa kahiye grahaNa krnaa| dhAraNa kahiye dhaarnaa| 25
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ sisale 26 sammasa kahiye sumaraNa karanA / puccha kahiye prazna karanA, puuchnaa| uttarAye kahiye uttara karanA / zicaya kahiye | nizcaya karanA e vasubheye kahiye jATha bheda sotA kahiye zrotA ke haiN| guNa rAva kahiye aise guNa, suggasiva deI kahiye svarga mokSa deya haiN| bhAvArtha-je nikaTa saMsArI, dharmAtmA, bhalA zrotA hoya tAvirSe ye mATha guNa hoya haiM soI kahiye haiN| tahAM jo zAstra Apane sunyA tAke kathana kI bArambAra prazaMsA krnii| jo ina zAstrani virSe malA tApamAna sUpa puradhaphala dAyaka kathana hai aise harSa dhari usa zAstra ke sunane kI abhilASA rhai| aura jo Apako vallabha nAhI lAgai to bAkI prazaMsA bhI na hoI aura dekhane sunane kI abhilASA kA hogA so vAMchAguNa hai|| aura jo koI vastu Apaka hitakArI jAnai tI tAkau sunai Apako harSa bhI hoI tAteM harSa sahita zAstra suni apanA mava saphala mAnanA so zravaNa guza hai| 2 / aura jo koI vastu Apako hitakArI jAne to tAko aGgIkAra karakhe kA upAya bhI krai| taise hI jo jisa dharma ko hitakArI jAne tAko kathA suni tAko aGgIkAra karai hI kare, so grahaNa guNa hai| 3 / aura je vivekI aneka bAta sunai aura jo bAta Apako sukhakArI lAbhakArI sunai tau tisa bAta ko yAdi rAkha hai| taise hI jA upadeza se apanA bhalA hotA jAnai to dharmAtmA zrotA tAkoM bhale prakAra yAdi rAkheM so dhAraNa hai| 8 / aura jau vastu Apako sukhakArI pAne tAko vivekI bArambAra yAdi kiyA kare taise hI dharmAtmA zrotA Apako jo upadeza hitakArI jAnai tAko bArambAra yAda karatA kI carcA kare so sumaraNa guNa kahiye / 5 / jaise kAhU ko koI vastu ko bahuta cAha hoI tau tAko bArambAra puuch| | taise Apako vallama dharmacarcA bahuta hoya to prazna kareM so prazna guNa hai|6| kAha ne koI bAta pUcho so Apa tisa bAta ko jAnatA hoya tau tisako uttara deya hai so taise hI Apa dharmakathA tatvajJAna bAtana ko samajhatA hoya to uttara deya, so uttaraguNa hai| 7 / jo koI vastu apane hAtha AI hai tAko bhalo jAne to tAko jatana teM dRr3ha rA / taise hI saMsAra meM bhramatA-mamatA utkRSTa dharma milA jAni, mahAyatana teM dRr3ha hoI dharma ko rAkhai so nizcayaguNa hai |paarose yaha pATha guNa sahita jAkA hadaya hoya so zrotA mohaphAMsa ta nikasanevArA mokSAbhilASI jAnanA / aise zrotA ke lakSaNa guNa varNana kIne / tathA zrotA ke bhalA hone ke bhAva khe| Age vaktA ke lakSaNa kahaiM haiN| aise guNa sahita vaktA sukhadAyaka zrotAnikA bhalA kareM, so hI kahiye hai
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ || gAthA-sama dama dhara bahuNAraNI, sahUhita lokoybhaanvettaaye| prividhimaka vivarAyo, sisihata icchoya evaM guru pUjo // 9 // artha--sama kahiye samatA sahita hoy| dama kahiye mana indriya kA jItanevArA hoii| dhara kahiye inakA dhAraka hoii| vahuNAzI kahiye vizeSa jJAnI hoya / sahazita kariye sarvako sukhadAyaka ho sokara bhAva / / baittAe kahie laukika kalA kA vettA hoii| prikSakhimaya kahiNa praznapUchateM kSamAvAna hoya uttara denevArA hoya / viyarAyo kahiye vItarAgI hoya / sisihitaicchoya kahie ziSyanikoM bhalI gati kA vAMchaka hoy| evaM guru : pUjyo kahie aise guru pUjya haiN| bhAvArtha-ziSya janani kA malA taba hI hoya jaba aisA guru upadezadAtA hoii| so hI kahirA hai| prathama to samatA bhAva sahita tinakI mUrti hoii| jo upadezadAtA guru kI mudrA bhayAnaka hoya tau sabhAjana ko bhaya upajAve to tAke nimitta te ziSyani ke jJAnalAbha na hoy| mana meM dharma sneha kari harSa nahIM upje| jaise bhayAnaka siMha kA AkAra rahatA hoya to vana ke sarva pazu bhI bhaya khAvaM tathA jaise rAjA tasta para baiThanehArA kopasahita bhayAnaka hoya tau tAko dekhi saba sevaka tAko bhayAnIka jAni sukha taji, bhayavAna hoMtha / tAteM sabhAnAyaka upadezadAtA, zAntasvabhAvI caahiye| tAke nimitta pAye ziSyanikauM santoSa upjai|3| jo guru upadezadAtA saMjamI indriya mana kA jItanahArA hoya tau samAjana ko bhI saMjama kI prApti hoya / kadAcita upadezadAtA viSayani kA lolupI hoya tau sabhAjana bhI asaMjamI hoya jaaveN| tAteM guru saMjamI caahiye| 2 / upadezadAtA vizeSajJAnI hoya to sabhAjana ko bhI jJAna kI prApti hoya / upadezadAtA ajJAnI hoya to sabhAjana bhI bajhAnI rheN| jaise rAjA dravyavAna hoya to rAjA ke sevaka bhI dhanavAna hoya / aru rAjA dravyarahita hoya tau tAke sevaka bhI dravyarahita daridrI hoya duHkha paavai| tAtai upadezadAtA guru jJAnI caahiye|3| aura upadezadAtA sabajana kA hitakArI caahiye| jo ziSyajana ke parabhava suna kA icchuka hoya tau malA upadeza deI, sabhA kA bhalA kreN| aura upadezadAtA ziSyajanakA hitakArI nahIM hoya to apanA viSaya sAthai, apanI mAnabar3AI rahai, pUjA hoI, aura jIva apane pAMva pUja, aura kA dhana apane ghara meM Ave rosA upadeza deya ziSyani te dagAkara vizvAsa upajAve, kaSAya sahita upadeza deve, pIdhe zrotA cAhe jaiso gati jaavo| aise guru ke upadeza teM jIvana kA bhalA nahIM hoya / | tAteM guru, ziSyani kA hitakArI cAhiye / 4 / upadezadAtA-guru laukika vyavahAra kA vaittA hoya tau laukapUjya
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su i fic 25 pada btaavai| laukika vyavahAravettA na hoya to lokaviruddha upadeza deva tau lokanindA vA ziSya kA burA hoya / tAtaM upadezadAtA lokavyavahAraka vettA caahiye| 5 / upadezadAtA parAye prazna sunive meM dhIra-vIra hoya, uttara kA denevArA hoya, jo kadAcita prazna suni kopa kareM, parAye prazna kA uttara dene kA jJAna nahIM hoya tau zrotA bhayasvAya prazna nahIM kara sakeM, sandeha sahita ajJAnI rheN| zuddha mAna nahIM zeSa tAte upadezadAtA parAye prazna ko suni samatAbhAva sahita uttara denevAlA vizeSa naya jugati sahita jJAnI caahiye| 6 / aura upadezadAtA guru vItarAgI cAhiye jo rAgI dveSI hoya to krodha mAna mAyA lobha ke vazIbhUta hoya azuddha upadeza deve| koI ne apanI sevA cAkarI karo hoya to tAko vizvAsa kari upadeza dey| ara jo apanI AjJA bAhira hoya to tApai kopa kari khai| Apako dhana deya tAko bhalA bhakta khai| aise koI teM rAga koI teM dveSa bhAvakari yathAvata upadeza nahIM deya to ziSyani ko dharma kA lAbha nahIM hoya / tAteM upadezadAtA dharma kA dhArI vItarAgI cAhiye / 7 upadezadAtA guru, ziSyani kA svarga mokSa honA vAMche aisA hoya to nirdoSa upadeza deya ziSyana kA bhalA kareM aura upadeza - dAtA ziSyani ko bhalI gati nahIM vAMche, to khoTA upadezadeya zrotA kA burA karai / tAteM upadezadAtA guru ziSyani ko bhIgatI kA icchuka caahiye| 8 / ityAdi aneka bhale guNa sahita upadezadAtA guru caahiye| sohI bhale zrotAni kA guru hai| samyakadRSTini kA guru hai| aise guNa sahita guru sabako mileN| aura rAgI-dveSI guru koI bairI ko bhI mati milau| aisA AzIrvAda vacana jAnanA / iti zrI muhaSTitaraGgiNIgranthamadhye zrotA vaktA svarUpa varNano nAma dvitIyaH paricchedaH sampUrNaH // 2 // aise zrotA vaktA kA zubhAzubha svabhAva khaa| so inameM taiM zubha zrotA vaktA ke gurA jinameM haoNya so isa grantha ko par3ho, dhArauM / isa granthaviSai aneka racanArUpa kathana hai / aru thA grantha meM artha so to anAdinidhana hai kAhU kA kiyA nAMhI / aru tattvani kA svarUpa jaise kevalajJAnI ne kahA taise ho hai| jaise anante jinendra kevalajJAnI Age taiM tattvani kA svarUpa prarUpate Aye, taise hI artha yAyeM hai| artha to isa grantha meM kavIzvara kI icchA pramANa nAhIM haiM, jArana kA milApa kavIzvara ko buddhi anusAra hai| so artha to kAhU vAdI kA khaDyA jAtA nAhIM / kAhe taiM, jo artha hai so sarvajJa kevalI ke vacana anusAra hai| so tAkI yAdI honaqhAnI 28 ta raM Suo NI
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaise khaNDi ske| jaise koI eka stambha koTIbhaTAni kara ropyA huvA tAhi koU hasta aGga rahita, rogI, dIna, tucchabala kA dhAro, raMka puruSa kaise upAri sake hai| akSarani kA milApa tucchabuddhi ke joga kara kiyA hai| so yAmeM koU, cUka hogI / buddhi kI sAmAnyatAteM jo akSara milAye haiM socUka hoyagI bhI to eka upAya vicAracA hai so prathamato maiM bhI yAko zodhi akSarani ko Thoka karU~gA taubhI grantha kI pracuratAta cUka rahegI tau tAke nimitta dUsarA yaha upAya hai| jo vizeSa buddhi, samyagdRSTi, nirmala buddhi ke dhAraka, jinaAjhA rahasyani ke jAnanehAre, vAtsalya aGga ke dharanahAre, dharmAtmA puruSatina maiM aisI vinatI karauM hoM--jo hai prabhAvanA anake dhArI dharmI jana ho, tuma sajjana aGgI ho aura parAye tucchaguNa meM anurAgI ho, tAta kavIzvara tumateM aisI vinatI karai hai jo isa grantha ke prArambha viSaM kahIM maiM artha tathA akSaramAtrA virSe buddhi kI nyUnatAkari mUlA hoU~ to tuma mere Upara vAtsalya bhAva janAya, zuddha kari lenaa| yaha vinatI jinendradeva kI AjJA ke anusAri dharma zraddhAna ke karanahAre tattvani kA svarUpa yathAvata jAnanehAre samyakaruci ke dhArIni teM karI hai| aura koU chandani kI jor3a vi tathA TIkA ke karane tiH koI asarani ko lalitAI tathA saralatAI nahIM hoya tau chandakalA ke zAnasampadA ke dharanahAre bhavyAtmA saralachanda kara lenaa| Apa etA upakAra isa granthavi milAya apanI dharmAnurAgatA pragaTa kreNge| rIsI vinatI sajjananiteM krii| so rahI cUka aise zuddha hoygii| ihA~ koI tarakI kahai jo Age bhI tau jinaAjhA pramANa grantha bahuta the so tinakAhI abhyAsa kiyA hotA to bhalA thaa| tumako aise bhArI grantha gAthA chandani sahita karane kA adhikArI kAhe ko honA thaa| tAtai mAnabuddhi ke jogate tumane isa grantha ko kiyA. so tumhArA manoratha pUrA hotA nAhI bhAse hai| yaha grantha mArI hai, tAvirSe cUka bhaye ulaTe nindA ko paavoge| tAteM nahIM karanA hI bhalA thA tAko kahiye hai| jo he bhAI! taine kahI jo tumane mAnake artha granthArambha kiyA, so jinaAjJApramANa saradhAnInakai zAstraprArambha meM mAnAdika prayojana rUpa kaSAya kA kAhI prakAra naahiiN| yo kArya to sAtizayapuNyabandha ke nimitta kIjiye hai| mAna kA isaviSa prayojana naahiiN| taba tarakI ne kahI.mAna prayojana nAMhI aru puNya kI cAha thI to Age aneka zAstra the tinakA svAdhyAya kari bartha kA dhArana karate tau mahApuNya kA saMcaya nahIM hotA kyA ? tAoM kahiye hai, jo he maaii| taine kahA so satya hai, parantu
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI upayoga kA svabhAva rosA hai so navIna vastuviauM upayoga vizeSa thiratA pAvai hai| navIna grantha jor3ane meM citta ko ekAgratA vizeSa hoya hai| tAtai citta kI vizeSa lAga. dekhi dharmAnurAga vizeSa bar3hanekoM dharmadhyAna meM / 3. kAlavizeSa lagAvanekU grantha prArambha vicAracA hai aura mAna kA prayojana yahAM kachU naahiiN| mAnaM tau saMsAraviSa dIrgha karmasthiti ke dhAraka jIva kaSAyani ke prere midhyAdRSTi moharasa bhIjai prANini ko cAhe dharmoni ke nAhI, rosA jAnanA / taba tarako ne kahI aise hai to bhale hai| parantu granthavirSe cUka bhaye paNDita haiM so tumhArI buddhi kI nindA kreNge| tAteM hosi paavoge| tAkA gAvATa mAta: dharma senApi nindA hone kA to kArya naahii| aise dharma bhAvanA rahita prANI kauna haiM jo dharma ke kArya virSe nindA kareM? taba tarko nai kahI dharmasevate to nindA nahIM kreNge| parantu grantha meM cUka dekhi paNDita hA~si nindA kreNge| tAko kahiye hai--he bhAI, paNDita do prakAra ke hoya haiM eka tau dharmArthI paNDita haiM eka mAnArthI paNDita haiN| so yaha doya prakAra paNDitani kA antaraGga svabhAva bhitra-bhitra hai| e paNDita doUhI ghana tana samA na jaanne| jaise ghana kahiye megha antaraGga virSe tau nimala jala kara bhare ho haiM / aru Upari te syAmaghaTArUpa hoya haiM taise ho jAkA antaragatau zuddha mahAnirmala dharmasneha jala kari bharacA hai ara Uri teM saMsAra dazA te udAsI, saMjamI, tanateM kSoza malIna zyAma-sA do. so to dharmArthI paNDita hai aura mAnArthA paNDita hai so tanasamAna hai| jaise, manuSyani kA tana Uparita to mahAsundara sabajanako malA dIkhe aura antaravirSe hADa, mAMsa,rudhira, cAmarUpa, mahAmalIna, ghinakArI, saptadhAtumaI khoTA hoya hai| taise hI mAnArthI pariData UparitaM mahAsundara kAdhyachanda manojJa vAsIsahita so sabakI bhalA bhaasai| aura antaraGga dharmavAsanArahita, mahAmAnI, parAye mAnakhaNDane kA abhilASI, sajanatA rahita, parAye bhale guNani virSa aprItibhAva karanevArA vajrapariNAmI so paNDita mAnArthI hai| so he bhAI! saMsAra meM doya jAti ke paNDita haiN| so jai dhamArtho pariData haiM so to mahAsajjana haiM saralasvabhAvI haiM so to isa grantha ko caka dekhi rosA vicAraMge jo caka bhaI to kahA bhyaa| jo bar3e-bar3e pariData hoya haiM te mI cUka joya haiN| jaise mahApaTabI virSe bar3e-bar3e calayA. sadaiva ke Avane-jAvane hAre bhI dIrgha udyAna mArga virSe cuke haiM / to / aise mArga viSa kabahUM-kabahU kA bhAvane jAnehArA andhAsamAna puruSa, alpa bhAsane teM bhUlai to Azcarya kyA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ | hai? parantu aise jandha samAna jIva kA puruSArtha aru lagana sarAhiye, jo aise vikaTapaMthani maiM gamana kare hai| so thAkA dharmAnurAga sraahiye| jo dIkhatA to thaurA aru aise viSama mArgani meM gamana karitIrtha-yAtrA kA udyama kareM hai| sau yA dharmAnurAga vizeSa hai| aisA jAni vAkA hastagahi vAkUmArga lagAye bAkI vAMchA pUrNa kare haiN| taise hI dharmArthI paNDita tau aisA vicAra jo navIna granthani ke karate bar3e-bar3e paMDita bhI bhUleM haiM so hI jJAnI malai to doSa kyA ? parantu yAkI buddhi sarAhiye hai| so aisA jAni dharmArtho paMDita nahIM hNseNge| ara tu mAnAdika ko kaha so dharma abhilASI vaktA ke mAnAdika prayojana naahii| parantu terI hI buddhi virSe koI viparIta vikAra upajyA hai tAta aisA bhAse hai| jaise koI kanaka kA khAnehArA puruSa AkAza viSa nAnA prakAra ratanamayI racanAsahita eka nagara dekhi harSAyamAna hotA mayA, ha~satA bhthaa| aru kabahU~ nAnA prakAra bhayAnIka jIvani ke siMha, hastI, sarpa Adi ke vikarAla AkAra dekhi mahAmayAnIka hoya rudana kare hai| so AkAza tau mahAnirmala nirdoSa hai AkAzaviSa tau ratanamadhI nagara bhI nAhIM aura siMhAdika bhayAnaka jIva bhI naaNhoN| parantu dhature ke amala meM yAkI dRSTi maiM viparIta bhAsai hai taisehI grantha ke kartA AcAryAdika bhale kIzvarani ke mAna kA bhAva nAhI! kaise haiM bhale kavIzvara, je dharma ke dhArI paramparAtai jinabhASita dharma kI pravRtti vAMchanehAre samatArasasvAdI tinako tau satkAra pUjA mAna bar3AI kI icchA naahiiN| parantu yAhI ne mithyAtvamaI dhatUre kA grahaNa kiyA hai| tAte yAko granthArambha meM bhale kavIzvarani ke mAna bhAsa hai| jaise kAhU ke netrani virSe noliyA roga hai| so tA puruSako saba sapheda, nIlA mAsai hai / so supheda vastu to apane svabhAvarUpa svaita hai hI parantu yA puruSa ke netrani viSa noliyA roga hai so zvetavastu nIlI bhAsa hai| taise hI granthakartA kavIzvaranikai to bhAna bar3AI kI icchA nAhoM, paranta thAhI alpabuddhi bhore jIva kA jJAna viparIta rUpa bhayA hai| taba tarako ne kaho, yAmeM tumhAre mAnabar3AI nAhIM hai tau granthanamaiM apane nAma kA bhoga kAheko dharoho? tAkA samAdhAna he bhAI! apane nAma kA bhoga male kavIzvara haiM so nAma kI icchA se nAhI dhare haiN| nAma kA bhoga to apanI dharmabuddhi te, pApa te bhaya khAya kari dhara haiN| aise hI anAdi te bhale kavIzvarani kI paripATI calI AI hai so granthakartA apanA nAma mogA apane kiye grantha maiM nAhoM dharai tau doSa laagai| kavIzvaroM kA cora hoy| AcAryani kI paramparA kA lopa hoy|
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ | tAta pAya kA bandha hoya hai| nAma diye sarvanoM aisA jJAna ho jAya hai jo yaha grantha phalAne kavIzvara kA kiyA hai so bAke nAmakauM jAni dharmAtmA sesI vicArai jo vaha kavIzvara to bhalA tatvajJAnA hai| bhale samyagjJAna kA dhArI / hai| pakkA dasarathAnI hai| so vAke vacana pramANa haiN| aisA dharmArthI prasiddha tatvajJAnI kadAcit eka doya jagaha cUka bhI jAya to vivekI dharmAtmA rosI kahaiM jo eka doya cuka haiM so jJAna kI nyanatA te bhAva nahIM bhAsyA tAteM ye zabda likhe gye| parantu vAke zraddhAna bahuta dRr3ha hai| aisA jAni usa kavIzvaraka nAma dharane te malA saradhAnI jAni, doSa nahIM lagAveM aura vAke vacana pramANa mAne haiN| koI grantha kA kartA atatva saradhAnI hoya tau vAke nAma moga teM nAma jAni, vivekI haiM so rausA vicAra haiN| jo isa grantha kA kartA atattva saradhAnI hai tAkA kahA bhayA koI zabda jina AjJA pramANa nAhIM, tAteM isa vaktA ke vacana pramANa naahiiN| aise nAma ke bhogate bhale kavIzvara aru bure kavIzvara kI parIkSA kariye hai, so tA kavIzvara ke nAma kari grantha ke vacana pramArA kariye hai| tAteM kavIzvara apanA nAma dhreN| aru kadAcita granthakartA apanA nAma grandha maiM nahIM dhareM to vaha vaktA anya kavIzvarani kA cora hoy| tAtai grantha meM kavIzvara apanA nAma kA bhoga dhareM haiN| ihAM mAna kA kachu kAma naahiiN|| yaha tau dharmAtmA jIvanikoM anumodanA hone ke nimitta navIna granthani kI racanA kariye hai| so yAko vAMcika sAmAnyabuddhi to jJAna ko bddh'aaveNge| monai vizeSa jJAnI dharmAtmA jo jJAnasampadA ke dhArI haiM so aisI vicAreMge jo rosA dIrgha grantha tava artha sahita kI racanA karI so syAbAsi hai| aisA jAni dharmAnurAga bddh'aaveNge| kadAcit vizeSa jJAnI isa grantha ko sugama jAni yAkA abhyAsa nahIM kareMge to vaktA te jo sAmAnyabuddhi hoMge so bhavyAtmA dharmAnurAgI zubha phala ke aru tatvajJAna ke bar3hane kI isa grantha kA abhyAsa kreNge| so isa grantha te jina AjJA kA sAmAnya rahasya jAni poche vizeSa zAstranimaiM praveza pAveM tAkari puNya kA saMcaya kareMge, aru tattva kA bheda paaveNge| tAteM yaha grantha bhavyanikI guNakArI hai| tA yAmaiM koU sAmAnya doSa ho gayA to hama zuddha kara deMge aisA vicAra tau dharmAtmA paMDita isa grantha kI rahI cUka zuddha kreNge| aura dUsare mAnArthI paMDita haiM so parAye mAna khaNDa karine kA sadaiva upAya kareM haiM so parAye mAna khaNDa bhaye sukha paaveNge| so yoM tau grantha meM cUka na hoyagI tauha doSa lagAThauMge, so doSa bhaye to doSa lagAThI hI lgaatthauN| yaha apanA
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ - -- - - - tau malai prakAra mAka hai / so yaha baGgakaise tajegA, hA~si karegA hii| tAtai rose dharma bhAvanArahita mAnI paMDitani kA bhaya hamako naahii| jo bhaya hai tau jina AjJA sahita dharmAtmA paMDita puruSana kA hai| so inakA bhaya karanA bhI yogya hai| kyoMki jo isa grandha meM merI buddhi ko nyUnatA kari jina AjJArahita atattvasaradhAnarUpa zabda koI likhyA gayA hoya, tathA koI / azuddha pApa pravRtti karAvanehArA likhyA gayA hoya tau tattvajJAnI uttama buddhi ke dhArI jina-bhASita tatvani kara rahasyani ke jAnanehAre usa cuka ko dekhi rosA samameM jo yaha jina AjJArahita zabda tathA artha liyA gayA hai so aisA saradhAna kavi ke hoy| aise sandehasahita vicAra kadAcit dharmArthI paMDita ke hoya to isa bAta meM maiM bhI unako saradhAna cUka-sA dIkhU to una dharmArthina kI pAMti mohiM vAhya-sA jAne, tau inase mere saradhAna kuMaru zuddha-dharma ke sevaneka baTTA laage| tAte isakA bhaya tau maukaM hai / so yaha dharmAtmA sarva grantha ke rahasya dekhi rausA bhI vicAreMge jo sarva grantha kA rahasya tau bhalai prakAra jina AjJA pramANa hai| aura eka doya cUka haiM so zraddhAnapUrvaka naahoN| yaha koI buddhi ko mandatA kari mali maDi gayA hai so aisA nAni sabana zubhakara laMga, parantu mokoM doSa nAhIM lgaaveNge| aise sajjanAdi guna ke dhArI vizeSa jJAnI dharmAtmA puruSa haiM so bar3e haiM, inakA bhaya karanA hI hamako tatvajJAna saradhAna meM sahAyaka hai tAteM ina puruSani kA bhaya hamako guNakArI hai| yAtai inakI hA~ si nindA kA bhaya hai tAhote atattvasaradhAna meM hamArA jJAna nahIM praveza kara hai so aise puruSani ke bhaya kA upakAra hai| tAteM hamako aise sajana jIvani kA bhaya hai| je jina aAjJA rahita, jina vacana jAniye ko nirandha samAni, mithyAsaradhAnI, dharma ke bichure, dharma abhilASArahita akSarajJAnI so ina paMDitana kA hamako bhaya naahiiN| ye mAnArthI jIva haiM so paramparAya kavIzvaroM kI paripATI meTana hAre haiN| tAteM inakA bhaya vivekonikoM yogya naahiiN| jaise koI jauharI ke doya ratana the so vaha ratana utkRSTa mIla ke the so tina ratanakoM koI grAhaka AyA bar3A mola deya loye| aru kahI hama dikhAya lAveM, parakhAya lAveM haiN| aisI badAnI kara gyaa| so tuccha jJAnI, mUrkha, ratra parIkSA ke jJAnarahita aise bar3I umra ke dhArI ghAsa lakar3I ke becanehAre aise jar3abuddhi tinaka vaha ratana dikhAyA aura unase kahI--yAke lAkha-lAkha dInAra diye haiN| tuma bar3e puruSa ho, ghane ratna dekhe haiM so ye kaise haiM? taba sarva ghAsa ke becanehAre bole hai bhrAta! yaha pratyakSa kA~ca ha koI budisya BES
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI Ti Ex kA raMgIlA khaNDa hai / tuccha mola kA hai tU kAhekI dravya khove hai| aise sarva ghasiyAroM ke vacana suni khAne dekhI jo assI varSa ke manuSya, ghane jAnanehAre kA~ca khaNDa batAveM haiM so pravINa haiN| aise jAni vaha grAhaka ratana leya jauharI aayaa| aura kahA - yAkoM tau bar3I-bar3I umra ke manuSya, kAMca khaNDa batAveM haiM / taba jauharI ne kahI tumane kauna ko dikhAye ? una jauharIni kI dukAna kauna bAjAra meM hai ? taba grAhaka ne kahI dukAna nahIM aura joharI mI nAhI, ghAsa lakar3I bece haiN| aura bAjAra meM khar3e rahate haiN| taba jauharI rAjI bhayA / aura vicArA jo yaha to ghAsa lakar3I ke becanehAre mUrkha jIvana ne ratna ko kAMca khaNDa kahA to kyA bhayA ? unakA vacana pramANa naaNhii| aise samabhikai jauharI ne burA nahIM mAnyA / aura grAhaka se kahA- ina ratnoM kI parIkSA ghAsa lakar3I becanehArenata nahIM hoya hai| koU jauharI ko dikhaavo| taba grAhaka ne kahI ve bhI to sau-sau barasa ke bar3e haiN| taba jauharI ne kahI bar3e bhaye to kyA bhayA, vaha jJAna daridrI hIna banaja karanahAre ratanaparIkSA ke jJAna se rahita haiN| tAteM bhale ranakoM kAMca khaNDa kahanA yaha unakA vacana pramANa nAhIM / tAtaiM tuma koI jauharIkoM btaav| zava usa grAhaka ne eka bar3e jauharI ko dikhaaye| taba jauharI ne usa ratana ko dekhi sarva joga- ajoga jAnyAM / kaisA hai jauharI ratanaparIkSA kA jAnanahArA, vivekI, sAMcI dRSTi kA dhArI kahatA bhayA / bho mitra eka ratana tau sarvadoSa rahita hai so lAkhadInAra kA hai| eka ratna meM kachu kasari hai, tAteM yaha ratna dasa hajAra donAra ghATi mola kA hai aisA jAnanA / taba grAhaka Azcaryavanta bhayA kahatA mayA, hai subuddhi mitra ! ina doU ratna kA eka-sA tau raGga hai, eka-sA AkAra hai, eka-sA taula hai. inake viSai mola kA antara aisA kaise bhayA, so batAvo / aru ratana kA dhanI jauharI bhI eka kA ghATi mola suni, aciraja pAya usa bar3e jauharI soM kahatA bhayA / jo hai mitra ! ta usa ratanako ghAsa lakar3I becanehAroM ne kAMca khaMDa kahA taba bhI unako mandazAnI jAni bhagata bhayA / aru tumane yAke dasa hajAra dInAra ghATi kahe so hamako bar3I cintA bhaI, tuma vivekI hI aneka ratna parIkSA meM pravINa ho aru hamako aise sUkSmadoSa bhAsate nAhIM, tumhArA vacana hamako pramANa hai| taba usa bar3e jauharI nai kahA-- bhI bhrAta tuma dekho, tumako yAke ghATi mola kA doSa batAveM / jA doSateM yAkA mola ghaTAyA hai| taba raM 34 WEE pI
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ isa bar3e jauharI ne eka jala kA bar3AbAsana bharAya tAmaiM eka posta kI DoMDI ulaTI tirAI, tAke Upara prathama | tau zuddha ratana dhari tA kar3AhI ke jala meM tirAI so kar3Aho kA jala sarva ratana ke raGga samAna bhyaa| sarva ko / / dikhAya pIche usa ratra ko uThAya liyaa| aru phira usa ghaTamola ratna ko DauDI para dhara tirAyA, so yAteM bho sarva / jala ratanamayo bhyaa| parantu eka rAImAtra jala meM choTA rahA so jala rUpa hI rahA, ratna ke raGga nAhI bhayA, jahA~ jahA~ jala maiM DoDI ratana sahita phireM, tahA~-tahA~ rAI mAtra jala hI diikheN| taba yA bar3e jauharI ne rakha ke dhanIkoM kho| bho mitra dekhi isa chAMTA ke dasa hajAra dInAra ghATi bhaye haiN| aisA doSa hai so tere ratra kA doSa dekhi| / koU teM to hamArA dveSa naahiiN| parantu sAMcI dRSTi ke dhArI joharI hoya tinakA yaha dharma hai so jaisA hoya taisA khaiN| taba yAke vacana suna, yAke sAMce jJAna kI pratIta kara grAhaka ne ratana liyaa| jara inake jJAna kI pratIti kara jauharI nai dasa hajAra dInAra ghATi liye| aru yAkA vizeSa jJAna jAni, vizeSa jJAna kI stuti krii| ara ajJAnI ghAsa ke becanehAre ne ratananikoM kAMca khaNDa kahA so to pratoti nahIM kro| aru vizeSa jJAna kI pratIti krii| taise ho je laukika paMDita krodha mAna mAyA loma ke dhArI, dharmavAsanA rahita, jina bhASitatattvaratna tinako parIkSA karavekoM ghAsa lakar3I becanehAre samAna tucchajJAnI, vizeSa dharmaartha jAnane ko asamartha, kaSAyani ke dAsa, tinakI hAsya nindA kA bhaya naahii| aisA jAni isa grantha kA prArambha kruuNgaa| ajJAnI jIvana kA bhaya, vivekI karate naahii| jaise koU baila tathA U~Ta hai| so tAko dekhikai nana puruSa lajjA bhaya nAMhi karai, nagna baiThA rhe| vahI manuSya dasa barasa kA bAlaka bhI dekhe to lajjA kre| so baila U~Ta tau bIsa barasa ke bar3e tanake dhArI tinako lajjA nahIM karai, ara manuSya ko bAlaka dRSTi dekhi lajjA kariye hai so kyoM ? pazuna meM nagna pane kA jJAna naahiiN| aru bAlaka ko nana kA jJAna hai, so bAlaka ko lajjA yogya hai| taiseho ajJAnI, dharmavAsanA rahita, pazu samAna ajJAnina ko zaMkA-bhayateM dharmakArya tajanA yogya nAhI, aisA jAni granthArambha karauM hoN| taba tarakI ne kahI prArambha tau karau ho parantu sAvadhAna hoI kriyauN| jyauM chandana ko jor3i na vinshaiN| artha kI zuddhatA, vacana kI 35 | miSTAI sahita lalitAI ityAdika kavIzvaroM kI paripATI anusAra nirdoSa krnaa| tAko kahiye hai hai bhAI! sarva doSa rahita granthArambha to bar3e kavIzvaroM ke nAtha chattIsa guNa dhAraka AcArya cAri jJAna ke dhArI te kareM haiN|
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 36 ba tathA gyAraha baja caudaha pUrva ke jJAnadhAraka upAdhyAya jI haiM te zuddha sarvadoSa rahita granthArambha kareM haiN| tathA aura yatIzvara dIrghajJAna ke dhArI aneka chanda artha lalatAI zabda kI miSTatAI sahita grantha kA prArambha karanahAre haiN| tathA sarvayatina ke nAtha gaNadhara deva nAri jJAna ke dhArI mo sarva doSarahita granAni kA prArambha kareM haiN| jo koI sAmAnya jJAna ke dhArI dharmAnurAgI kavIzvara haiM tinakI jor3a virSe tathA granthArambha virSe sAmAnya-vizeSa cUka hoygii| hama pai sarva prakAra nirdoSa granthArambha kaise baneM hai| sAmAnya doSa ke bhayateM grandhArAmbha nahiM kariye to paramparAya kavIzvarani kA mArga banda hoy| tAta alpa cUka meM pApa naahiiN| pApa to eka kaSAyani meM hai| jo kaSAyasahita apanI mAna-bar3AI ke artha svaicchA zabda artha dharai, jAnatA bhI cUkai, tau tAke pApa lAge aura zuddha saradhAna sahita apanI buddhi kI nyanatA se koU bhUla bhI rahai tau vizeSa jJAnI samAri lehuu| aisI vinatI kara denI pApa naahoN| aisA jAni kiyA hai| jaise koI eka vizeSa jJAnI, aneka sAmAnya buddhi ke dhArI jJAnAbhyAsa kara haiM so apanI-apanI buddhi ke anusAri sarva bAlaka pATI pari liseM haiN| so Aya-Aya vizeSa jJAnI ko dikhAte haiM so sabakI pATo dekheM haiM jo zuddha-zuddha likhA hoya tAkI buddhi kI prazaMsA kareM haiN| koka kI pATo maiM eka doya mUla bhI hoya aura sarva pATI zuddha hoya tau vizeSajJAnI tAkI bhI prazaMsA kareM hai| jo eka doya cUka hoya to batAya deya, aru kahaiM yAkI bhalI buddhi hai, yAne bhalo-malo rahasi sahita pATha likhA hai / tAte rAjI hoya / aru kadAcit cUka hoya so batAveM haiN| taise hI sAmAnya buddhi ke dhArI kavIzvarani kA abhiprAya hai| lo hama apane jJAna kI sAmarthya pramANa, tatvArtha akSarana kA zubha milApa kreNge| ara koI sUkSma tattvArtha bhAva hamako na bhAsa, aru vizeSa jJAnI ko cUka bhAsai, to hama pai dharma sneha kari zuddha kari leha / aise dIrghajJAnI. jina AjJA pramANa, jIva ajIva tatva ke bhedI, jJAna dvArA pAyA hai yAvata tattvabheda kA rasa jAneM, aise dharmo jIvana se vinatI karI hai| taba ihA~ koI tarakI ne kahI-sajjanata kahA vinatI karoge? sajjana tau cUka hoyagI so zuddha krhiiNge| sajjana jIva dayA-pratipAlaka puruSana kA sahaja hI gaisA svabhAva hai| parantu je duSTa pApI haiM tinate vinatI karatI yogya thI, je durjana svabhAvI para-nindA ke karanahAre haiM tinakauM upazAnta karane ko unakI vinatI karanI malI hai tAko kahiye haiN| he mAI! je duSTa hai tinakA 3
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI aisA hI akRtrima anAdi-nidhana svabhAva hai jo ye parAye male kArya ko dekha sakate naahoN| yAyai koI aneka vinatI karau parantu yaha pApo AtmA parAI bhalo vastu ko doSa lagAye binA rahatA naahiiN| aise kubuddhinakI 37 khuzI karaneka jo upAya kIjiye, so sarva vRdhA hai| jaise nIma ke miSTa karaneka nAnA miSTa rasa, dugdha, ghI le nIma kI jar3a meM dIrgha kAla tAMI sIciye to mI nIma kA rasa miSTa hotA naahiiN| jaitI bhalI vastu miSTa-rasa-dhArI noma ko jar3a meM DAriye so sarva vRthA hoya jaay| taise hI duSTa kaM khuzI karanekoM jete upAya kariye, so-so sarva vRthA joya haiN| tAteM hai mAsajo vara holI kaniyeta. ilAja bhI kii| aura jo vastu hotI nahIM jAniye tau tAaiM ilAja kAhe kA ? tAteM sajjana haiM te saralasvabhAvI haiN| tAteM vinatI krii| ara je duSTa haiM tinatai vinatI karI tau kyA, vaha bhalA vastuko doSa lagAvai hii| je duSTa haiM tinakeM to yahI mukhya hai jo parAI nindA hA~ si ko kari, parikoM pIr3A upajAya, Apa sUkha maannaa| tAteM aise jAni sajjana jananate vinatI karo, jo yaha sajana mala-cUka hoyagI so zuddha kreNge| aru parAye avaguNakoM heranehAroMta samabhAva kari isa grantha ke karane kA upAya karauM hoN| tAke Adi hI SaTakArya AcAryani kI paripATI ta cale Aye haiN| je AcArya tathA aura granthana ke kartA kavIzvara bhaye te SaTkArya granthArabha ke Adi hI varNana karate Aye haiN| so ho paramparAya leya isa grantha kI mAdi ihA~ bhI likhiye haiN| gAthA-maMgala Nimitta heU, joe pamANa NAma kattAe / sUro grandhArambhaya, e SaDa kAjoya dhamma suttAdo // 10 // maMgala, nimitta, hetu. pramANa, nAma, kartA, yaha SaT haiN| so je jAcArya granthArambha kareM taba Adi meM inakA svarUpa varNana kreN| so aba inakA svarUpa likhiye hai| prathama hI maMgala kahaiM so puNya, pavitra, zubha, kSema, kalyANa, sukha, sAtA ityAdika ra sarva maMgala ke nAma haiN| maMgala ke SaTbheda haiM so hI kahiye haiN| gAthA-NAma sathApaNa dabbo, khetto kAloya bhAva SaD bhedo| maMgala puNadaya bhAvo, granthArambheya sadhya karaI // 11 // nAmamaMgala, sthApanAmaMgala, dravyamaMgala, kSetramaMgala, kAlamaMgala,bhAvamaMgala-ye SaT prakAra maMgala haiN| so inakA vizeSa kahaiM haiN| tahA~ navIna grantha ke Arambha meM prathama hI maMgala kriye| so pApa kA nAza sohI maMgala hai| so paMca parameSThI ke nAma tathA vRSabhAdi aneka tIrthaGkarana kA nAma tathA gaNadhara devAdi mahAna puruSa tathA caramazarIrI 37
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ A. Adi dharmAtmA puruSana kA nAma lete pApa kA nAza hoya, so nAma maMgala hai| tIrtha dhara deva ke zarIra kI nakala banAya sthApanA kari pUjanA, so sthApanA maMgala hai| arahantAdi parameSThI ke zarIra haiM so inakA dekhanA, pUjanA, sumiraNa karanA, tAparivAra kA pAsa karanA, purakA saMcaya karanA hoya, so dravya maMgala hai| jahA~ yatIzvara dhyAna-agni kara aSTa karma nAzi siddha lokakoM prApta bhye| jaise sonAgirijI, sammedazikharajI, pAvApurajI Adi uttama kSetrana kA nAma liye pUjA vandanA kiye, puNya kA bandha hoya, pApa kA nAza hoya, so kSetramaMgala hai| jina kAlana meM jinendradeva ke garbha, janma, tapa, jJAna, nirvANa Adi paMca kalyANaka bhaye hoMya so, tathA nandIzvara viSa aSTAhikA Adika jina pUjana ke dina haiM so kAlamaMgala haiN| ina kAla kA nAma lete, vandanA karate, dhyAna karate. pApa kA nAza hoya, puNya kA lAbha hoya, so kAlamaMgala hai| aSTakarahita siddha bhagavAna tathA cyAri ghAtiyA karmarahita tIrthaGkara ananta catuSTaya sahita samozaraNAdi utkRSTa sampadA leya divya dhvani kari upadeza dete jo sAkSAt bhagavAn tinakA nAma le, smaraNa karate dhyAna karate pApa kA nAza hoya puNya kA lAbha hoya, so bhAvamaMgala hai| aise ye SaTa prakAra maMgala haiM so bhavya jIvanakoM zAstra sunane meM bA~cane meM pUjana karane meM maMgalakArI hohu| yAkA nAma maMgala bheda hai| so bhale kavIzvaranikoM prathama granthArambha karate maGgalakArI hoya haiN| bahuri grandhArambha kariye hai tA samaya aisA vicAriye hai jo yaha grantha kareM haiM so bhavya jIvani ke pApa nAza hone tinakA mithyAtva miTa samyaktva hone ke tathA parabhava svarga mokSa hone kaM ityAdi dharmArthA jIvana kaM, zubha phala ko prApti ke nimitta grantha kariye hai, so yAkA nAma nimitta bheda hai|2| aura bhavya jIvani ke par3hane, sunane, upadeza dene hetu zAstra kariye hai so hetu nAma guNa hai| 3 / pramANa bheda doya haiM eka tau artha pramANa, eka akSara pada pramANa / so artha pramANa tau ananta haiN| tAkA tAratamya bheda sarvajJa kevala-jJAnI jAne haiM so zuddhamastha ke jJAnagamya nAhoM tAta nahIM likhaa| akSara pramANa hai so akSara ko ginatI jo yA grantha ke rose zloka haiM so akSara pramANa hai| aise doya prakAra pramANa nAma guNa hai| 4 / grantha pUraNa hoteM koI mokSamAgaM sUcaka zubha nAma vicAra, grantha kA puNyAdhikArI bhalA nAma denA, so nAma guNa hai / 5 / grantha ke pUraNa hote maGgalAcaraNa kari grantha kA kartA apane nAma kA bhoga dharai, so kartA nAma guNa hai|6| rose ra SaTa guNana kA kathana grantha ke Adi meM kiyaa|
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANAS tA prasAda mere sudRSTi hote hRdaya meM, upajI jo nAnA prakAra jJAnataraMga, jaise samudra meM aneka taraMga upa taise merI / / || sudRSTi samudra meM aneka tatva bheda, vastuni ke svabhAva, jIvani ke vAhya abhyantara rUpa karma ko ceSTA kI pravRtti / / Adi taraMga so hI taraMga yA grantha vi likhiye hai| tAta yA grantha kA nAma "sudRSTi taraMgiNI" aisA kahA hai so yaha zubha karanahArA grantha hai so samyaktva dRSTina ke dhArane ko jaannaa| tathA aura bhI je bhaThyAtmA isa grantha kA abhyAsa karai, tAkuM tattvani kA jJAna hoy| tAteM samyaktva pAya atizaya sahita zubhaphaladAtA jo puNya, tAkA lAbha hoy| tathA jA grantha meM yaha sAta jAti kA kathA hoI so bhale phaladAtA maMgalakAro grantha jaannaa| so ho sAta bhedarUpa kathA yA grantha meM samajha lenaa| te kathA kauna, so batAIye hai| | gAthA-dazvaya vaizya kAlaya, bhAvo tithyaya hoSa phala aadaa| pasathAvo yaha sasto, dhamma kacAI dhamma phala deI // 12 // artha-dravyakathA. kSetrakathA, kAlakathA, bhAvakathA, tIrthakathA, phalakathA, prastAvakathA--ye sAta kathA haiM so inakU dharmakathA kahiye hai| inakA kathana jahA~ calai so zAstra dharmaphala kA dAtAra jAnanA tathA jo koI bhavya / / ina sapna kathAna kI paraspara carcA kareM to dharmakathA khiye| so inakA sAmAnya svarupa kahiye hai| tahA~ / jIvadravya, pudgaladravya, dharmadravya, adharmadravya, kAladravya, AkAzadravya--yaha SaTadravya haiM so inakI carcA, inake guNa paryAyana kI paraspara carcA karanI, so dharmaphaladAyaka dharmakathA khiye| aba ina kathana kA jo zAkha virSe vyAkhyAna kiyA hoya, so dharmazAstra khiye| aise zAstrana kU par3ha-sunai-upadeze, puNyaphala kA lAbha hoya hai, so dravyakadhA jaannaa|| ULa, madhya, pAtAla lokavirSa tahAM Uvaloka virSe kalpavAsI devana ke solaha svarga tinameM devana kI Ayu kAya sukha kI carcA karanA tathA navagraiveyaka,navaanuttara, paMcapaMcottara-ina Adina kA Adhu kAya sukha kA kathanAdika, Urdhvaloka kA vyAkhyAna so Urdhvaloka kathA hai| madhyaloka virSe asaMkhyAta dvIpa samudra paccIsa kor3Akor3I madhya palya pramANa tinako racanA tathA aDhAI dvIpa, paMcameru eka-eka merusambandhI battIsabattIsa videha, aru bharata zerAvata kSetra inakA varNana aura cauMtIsa-cauMtIsa vijayArddha parvata tAko doya zreNi, tahA~ vidyAdharana kI eka sau dasa nagarIna kA kathana, SaTakulAcala SaTahRdayanateM nikasI caudaha mahAnadI, jambU zAlamalI vRkSa Adi eka-eka meru sambandhI racanA kA kathana tathA puSkara dvArake madhya bhAgameM kanakAI mAnuSottara parvatakA
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ kacana, tAkari manuSya loka kI hada hai| tahA~ tiSThate cArayoM tarapha cAri jinamandira tinakA kathana tathA aSTama dvIpa nandIzvara tAvirSe cAri aJjanagiri, eka-eka anagiri sambandhI cAri-cAri bAvar3I, tina bAvar3Ini ke madhyabhAga solaha dadhigiri parvata tathA battIsa ratikara parvata so yaha parvata nIce to aneka prakAra ratanamaI vicitra zobhA ko dharaiM haiM aura Upari ke zikhara lAla haiM tAteM ratikara nAma kahA hai| aise hI nIvai tau aneka ratramayI aru tinake zikhara UparateM zyAma so aanagiri haiM tathA eka-eka bAvar3o sambandhI cyAri-cyAri banana kA kathana tathA ina parvatana meM tiSThate bAvana caityAlaya tinakA kathana hai tathA gyArahaveM kuNDaladvIpa ke madhyabhAga virSe kuNDalagiri parvata hai tahA~ tiSThate cyAri jinamandira haiM tinakA kathana tathA asaMkhyAtedvIpana meM tiSThate asaMkhyAte vyantaradevana ke nagarana kI racanA, rukagiri terahamA dropa viSa madhya bhAga tiSThatA savakagiri parvata tApa cyAri jinamandira kA kathana, ina Adika aura asaMkhyAta dvIpa ke anta meM smayambharamaNa samudra cAri konyA kSetra tina viSa tiSThate utkRSTa avagAhanAdhArI tiryazca tinakA kathana aura asaMkhyAte dvopana meM tiSThate eka alpa Ayu karma ke dharanahAre tirthazca tinakA kathana ina Adika aneka racanA sambandhI kathana sahita so madhyaloka kA kthn| so yAko paraspara carcA karanI so mahAyurAyaphala kI dAtA hai| yAko dharmakathA kahiye aura adholoka virSe dasa jAti ke bhavanavAsI devana ke bhavana tinake pramANa kA kathana, devana ko AyukAya kA kathana / tinate noce paMkamAgamaiM prathama naraka, tinako AyukAya kA kathana tathA nIce SaT nArakI aura jinako Adhu-kAya-duHkha kA kathana ityAdika tIna loka kA kathana tathA tIna loka ke zikhara para virAjate aSTa karmarajarahita zuddhAtmA jyotisvarUpa kevalajJAna ke dhArI ananta sUkha ke dhano ananta siddha bhagavAna, tina sarva siddha paramAtmA bhagavAna ko hamArA bArambAra namaskAra kari tinako avagAhanA kA kathana tathA aise sAmAnya rIti se tInaloka kA || puruSAkAra udadaGgAkAra tInasau tetAlisa rAja kA ghanAkAra kSetra kA kathana / so aise kSetra kA kathana hai|| isa prakAra tIna loka ko paraspara carcA kara so dharmacaracA jAnanA aura aise tIna loka kA kathana jA zAstra meM hoya, to dharmaphaladAyaka zAstra hai| tIna kAla kA kathana so ananta atItakAla vyatIta bhayA, vartamAnakAla kA eka samaya aura atItakAla
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ te anantaguNA anAgatakAla hai tathA utsarpiNI avasarpiNI kAla, tina kAlana kI phirana ko liye prathama, duje Adika SaTkAla viSa Ayu kAya sukha duHkha kA kathana kI carcA ityAdika tonikAla kA kathana hai| so yA kathana kI paraspara carcA vArtA karanI so kAlakathA puNyadAyaka hai| jina zAstravirSe ina tIni kA kathana hoya so dharmazAstra hai| yAko pUjai paDhe sanaiM upadezai puNyaphala hoy| jAge bhAvakathana--so tahA~ paMcabhAva jo upazamabhAva, kSayopazamabhAva, maudayikabhAva, kSAyikabhAva aura paarinnaamikbhaav| tahA~ upazama bhAva tAko kahiye jo karma ke upazamateM hoy| tAke doya maida haiM upazamasamyaktva, upshmcaaritr| so yaha doU bhAva apane ghAtakarma upazamAya pragaTa hoveM so upazama bhAva haiM aura tisa karma ke kele aMza to udayabhAva rUpoMya, kete aMza upazama bhaye tathA kSaya bhaye hoNy| so tinakari udaya bhayA jo rasa tA rasa prakaTa hote, AtmA ke bhAva jaise hoya, so kSayopazama bhAva khiye| tinake bheda aThAraha kujJAna tIni, sujJAna cAra, darzana tIni, kSayopazamasamyaktva, jayopazamacAritra, dezasaMyama, paMca antarAya kA kSayopazama aise aSTAdaza haiM aura tina guNana ke pratipakSI karma sarvathA nAza bhaye hoya so kSAyikaguza hai / so kSAyika bhAva ke nava bheda haiN| kSAyikajJAna, mAthikadarzana, kSAyikacAritra, kSAyikasamyaktva, paMcalabdhi-za nava haiM aura je bhAva karma ke udaya te hoMya so audAyika bhAva haiN| tAke bheda ikkIsa--kaSAya vAri, gati cAri, laizyA SaTu, veda tIna, midhyAtva, ajJAna, asaMyama asiddhatva aura karma sahAya rahita svayaM siddha AtmA ke bhAva so pAriNAmika bhAva haiN| tAke bheda tIna-zrIvatva, bhavyatva aura abhavyatva-ye sarva mili mUla bhAva pA~ca aura uttarabhAva tirepana jaannaa| so ina paMca mAvana ke mUla bheda aneka bhAvina kA jAmeM kathana hoya, so dharmazAstra hai| paraspara bhAvana kI carcA so bhAvakathA hai| jahA~te yatIzvara karmanAza ziva gaye so siddhakSetra jaise giranArajI, sammedazikharajI, zatruJjayajI, sonAgirijI, mAMgItujhIjI, gajapaMthAjI ina Adi siddhakSetrana kA jAmeM kathana hoya so dharmazAstra, bhale phala kA dAtA jAnanA aura ina siddhatetrana kI paraspara carcA kIjiye, so dharmakathA hai tathA paMcakalyANakana ke je kSetra, tinakI kathA tathA ina Adi je dharmasthAna kI kathA karanI, so tIrtha kathA hoya Age jahA~ jIvapudgalAdi dravya tathA jIva, ajova, Azrava, bandha, saMvara, nirjarA aura mokSa---ina sapta tatva kA tathA inameM puNya
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ aura pApa milAye nava padArthana kA kathana jisa zAstra viSa hoi. so dharmazAstra hai| ina sapta tattvani ko vizeSa bhedAbheda carcA karanI so fala kathA hai| Age aneka dRSTAnta, jugati va nAnA prakAra nayana kari midhyAtva nAza || 42 | karanA, dharma sAdhaka pApakarma nAzaka aneka alaGkArana kA kathana jina zAstrana meM hoya so dharmazAstra haiN| apanI buddhi kari dharma sthApana ke, pApamaga chedana kU, dRSTAnta jugati deya prazna-uttara kari carcA karanA, so prastAva kathA hai| mele mAhe sAta bheTa kiyA nehamata kathAjA zAstra meM kathana hoya, so dharmazAstra kahiye / jahA~ ina sAta kathA rahita kathana sahita zAstra ho so midhyAtvamayI zAstra sAmAnya jAni tajanA yogya hai| tAtai zubha sAta kathA haiM so ina binA, viSayana ke kAraNa, hiMsA ke baMdhAvanahAre, mithyAsaradhAna ke karAvanahAre jo zAstra haiM so loka kathAmayo vikathArUpa haiN| bho bhavi ho, isa zAstra virSe sAtauM hI kathAna kA rahasi pAiye hai| sarva prakAra dharmakathA dharmaphala dAtA hai tAteM dharmAtmA jovanakoM isa grantha kA adhyayana karanA yogya hai| 3 / iti zrI sudRSTi taraMgiNI nAma grantha vi iSTadeva namaskArapUrvaka, grantha karane kI pratijJAkoM liye, apanI AlocanA sahita samyaktvake paccIsa doSa kathana sahita Adi maMgala SaT bheda liye, sAta bheda dharmakathAdika varNana karanevAlA, tIsarA parva pUrNa bhayA / 3 / Age kahiye hai-jo mokSamahala ke car3havekoM sopAna tathA zivarUpI kalpavRtta tAkA mUla aisA samyagdarzana tAkI utpatiko kAraNa tattva-maida hai| so jina deva kari kahe jIvatava, ajIvatattva ina doya bheda maI hai| so eka to cetanA lakSaNakoM liye dekhane-jAnane hAre jIvatattva haiN| eka ajIvatattva, so jar3a haiM so cetanA guNa kA dhAraka AtmatattvajJAnI ke morA hoya hai| so tinakI utpatti kahiye hai| jo uttama tonikula ke upaje subhAcArI bAlaka, tinako tinake mAtA-pitA mahAdharmI, so apane kula ke AcAra dharmaparAmparAya calAvekoM, aru putra ko ihA~ jasa aru parabhava sukhI honekoM, putra para sneha dRSTi kari, putra ko pA~ca-sAta varSa kI avasthAteM vidyA kA abhyAsa karAvane kaM gRhasthAcAryana para par3hAveM haiN| kaise haiM gRhasthAcArya, mahAdharma ke dhArI sarva dharmakalA viSa pravINa haiM, aneka zastra-zAstra vidyA ke vettA haiM, mahAdayAlu haiM, komala haiM, saumyamUrti, zubhAcArI haiN| aise uttamaguNa sahita, nirmalacitta, mahApaMDita, tinapara bhale zrAvakana ke bAlaka paThana kareM haiN| so vaha subuddhi,
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI i 43 guru ke diye akSara mahAvinaya teM aGgIkAra kareM hai| so gRhasthAcArya yA ziSya kUM zubhalakSaNI vinayavAtsalyAdi guNa sahita jAni, yA bAlaka kI aneka prakAra parIkSA kari, zubha ceSTA jAni, yAkoM isa bhava- parabhava kalyANakArI sukha 'kI karaNahArI uttama vidyA par3hAveM haiM / so prathama tau dharmazAstra, poche karmazAstrana kA abhyAsa karAvai haiM tahA~ dharmazAstra meM prathama tau prathamAnuyoga pddh'aaveN| tAkari puNya-pApa ke phalakoM jAni, pApakarmana kA phala naraka -pazUna ke mahAtIbra dukha jAni, pApa taiM bhaya khAya kari, nahIM karanA vaaNchai| puNya kA phala manuSya meM cakrI kAmadeva nArAyaNa balabhadra, maMDalezvarAdi mahAna rAjAna ke vAMchita bhoga, ara devana ke uttama sukha ityAdi phalA phala jAni, puNya ke upAthave kA udyama kreN| aise puNya pApa kA svabhAva janAthavekauM prathamAnuyoga kA abhyAsa pahile hI karAveM haiM / pIche karaNAnuyoga par3hAveM / tAteM toni loka kA svarUpa AkAra-svabhAva jaaneN| tAke jJAna hoteM bhore jIvana kA sA bhrama nAMhI upajai, ki "jo yaha loka kAhU kA banAyA hai| vaha loka kA kartA cAhe to loka sameTi leya, tau saMsAra kA abhAva hoya, zUnyatA hoya jAya / tAteM yaha loka kRtrima hai|" aise koI eka bhorejIya bAlakavata kahe haiM so tinake vacana suna ke karaNAnuyoga ke jAnanehAra ko bhrama nahIM upaje / apane sAMce jJAna kI ceSTAteM loka svayaMsiddha jaaneN| tAteM karaNAnuyoga pddh'aaveN| pIche caraNAnuyoga pddh'aaveN| tAkara muni zrAvakana kA AcAra jaaneN| muni kA nirdoSa bhojana, cAlanA, bolanA, baiThanA Adi yati kA AcAra jAneM tathA zrAvakana kA khAnA-pIvanAdi yogya-ayogya AcAra, dharma sevanAdi kriyA jaaneN| tAteM apane U~ca kula ke U~ca dharma, U~ca AcAra ke nAhIM tjeN| tAteM Apa mlekSa, abhakSya ke khAyave hArana kI saMgatiteM kuAcAra nahIM grahaiM / tAteM caraNAnuyoga par3hAveM / pocheM guru pai dravyAnuyoga pddh'eN| tAkari jIva aru ajova kA bheda jaaneN| ina jIvaajIva ke dravya-guNa paryAyakoM jaaneN| tAteM saMsAra dazA Apa bhitra jaaneN| apane tanateM bhI jar3atva bhAva jAni ekatva tjaiN| tana-dhana kuTumbAdi kA viyoga hote ajJAnI mohI jIvana kI nAMI dukhI nahIM hoMya, tAtaiM dravyAnuyoga par3hAveM / aise dharmazAstra kA rahasya janAtha dharmasambandho bharama khodeN| tAke prasAda mithyA dharma nahIM rucai| saddharmaaGgIkAra kari parabhava sudhaareN| poche karmazAstra par3hAye, tahA~ jyotiSa nimittazAstra, vaidika, citrakalA, saMgItakalA, zilpazAstra, kokazAstra, piGgalazAstra, chandazAstra, ratanaparIkSA, dhAtuparIkSA ina Adi aneka deza 43 r raM gi gI
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ S bhASA, aneka dezana ke attarana kI sthApanA Adi aneka zAstra-kalAdika par3hAya pravINa kreN| tAke joga te / isa loka viSa zreSThatA pAve, sarva uttamalokana kara pUjyapada pAvai pAkhaNDI vApIna kari ThagyA na jAya / sarvakalA- || pUraNa sukhI hoya tAteM aneka karmakalA sikhaavai| rose guru kI dayA kari, pAI jo vidyAnidhi, tAkari uttama || tIni kula ke bAlaka, apanI buddhi ko nirmala kari, sarvasaMsAra dazA kA vettA hoy| so guruprasAda ke joga ! pAyA jo jIva ajIva tatva kA bheda, tAtai nirmala buddhi paradravyana te bhinnacittakari jar3apadArtha zarIrAdi tinameM nirmamatvatA karika, karmabandhana te chuTave kI hai icchA jAkeM, so jAmanamaraNa duHsvanateM bhaya khAya, dIkSA dharai tathA nayA~da dIkSA ko samaratha nahIM hAya tI azubhopayogI pApArambha kA phala duHkha jAni, pApakArya maiM jatana teM dayAmaI bhAva sahita prvrte| zrAvakadharma kA sAdhana karatA gRhastha hI rahai so cAritra moha ke hRdaya teM kuTramba zarIrAdika ke poSavekoM tathA apanI mana indriya vazobhata nahIM bhaI tinake poSanakoM tathA apane padasthapramANa kaSAyani ke jogate mAna-bar3AI poSadhakoM, apane guru kA diyA jJAna tAko pragaTa kara jagatavirSe jasa rUpI bela badhAya, nyAya-: mArga sahita apanI buddhi balateM dhana kA upArjana kreN| tAkari apane tana, kuTamba kI rakSA kreN| sarva kuTamba lokana te yathAyogya vinayavacana bola, sarvako hita upjaave| Apate gurujanate, mAtA-pitA hoMya tinata, namratApUrNa vacana sundaravinaya sahita prakAzika tinakauM sustI kreN| aru Apate choTe hoMya tinate mahA hita-mita, amRta samAna komala vacana bolike ha~sa mukha te saumyadRSTi kari dekhi tinaka pucakAra sukhI kreN| aise yathAyogya sambhASaNa kara, sabako sAtA kreN| yaha tatvavettA sadaiva rAja-sampadAdi bhogatA aisA vicAra cittavirSe kiyA karai, jo maiM anAdi kAla se saMsAra bhramaNa karatA narakAdika kugatina kA pApaphala bhoga duHkhI bhyaa| kabahU~ zubhapariNati ke kalakara puNya te devAdi zubhagati ke indriyajanita sukha manavAMchita bhoge| parantu isa jIva kI / bhogatRSNA nahIM miTI, saMsAra bhramaNa nahIM mittaa| maiM janma-maraNa ke duHkhana teM kaba chuTagA? dhanya haiM muni tIrthaGkara | deva, jinane rAjyasampadA taji, siddha loka paayaa| so maiM bhI aba bhalA avasara pAyA hai| so aisA kArya kara 4 | jAte saMsAra kA bhramaNa chttai| sadava aisA upAya vicaarai| dIkSA ke dravya kSetra kAla bhAvana kI ekatA kA | nimitta na mile to dharmAtmA zrAvaka putra, apanI buddhi balate kamalasamAna alipta bhayA gRha meM rahai / so sarvagRhapAlaveka ATRA
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su i fe 45 1 udyama kre| aurana kUM mohI-sA dokhe aneka tana kriyA vacana kriyA kara sarva ko santoSa kari sukha upajAve / parantu yaha dharmAtmA guru ke pAsa dekhA jo prathamAnuyoga kA rahasya so pApArambha kA phala khoTA jAni gRhakAryana meM raMjAyamAna na hoya / yaha tattvavettA udAsIna vRtti kA dhAraNahArA, pApArambha rahita bhayA, apane juga bhava sudhAratA apane zuddhadharma kI rakSA karatA, vicakSaNa, apane ghara ke putra-kalatra kuTumbAdika kI rakSA kre| aise je bhavyaprAsI gRha meM rahaiM te parabhava meM sukhI hoMya je bAlaka avasthAhI ke ajJAnI, kubAcArI, pApa bhayarahita, zarIra bhogana meM mohita, indriya sukha ke lomI, tana-dhana-sampadA zAzvatI jAnanahArA dharmabhAvanA rahita haiM, te jIva gRhArambha meM adayAsahita pravarta pApabandhakari kugativiSai duHkhI hoya haiN| tAMteM subuddhi tIni kula ke upaje bAlakanakUM apane sukhanimitta, bAlapane hI taiM vidyA par3hAvanA yogya hai| jo dharmAtmA vidyAvAna putra hoI tau mAtA-pitA ko sukhakArI hoya / jo mUrkha, ajJAnI, pApAcArI, avinoti putra hoya to mAtA-pitAna ko dukhakArI hoya / aisA jAni dharmAtmA vivekI puruSa hoya haiM so apane putranakUM dharmazAstrani viSai praveza karAveM haiM / je paNDisa dharmAtmA, dharmazAsvana kA abhyAsa kareM so dharmazAstra ke abhyAsa teM samyakadRSTi kA lAbha hoya haiN| samyaktva ke hote, jIva-jajIva tatva kA jAnapanA hoya hai| so jIvatatva to dekhane-jAnane rUpa hai, aru ajovatatva ke pAMca bheda haiN| e pAMcahI jar3a haiM. jJAnarahita haiN| aise jIva-ajIva tatva jinadeva ne prarUpe haiN| taisehI samyagdRSTi zraddhAna dvArA dhAraNa kari, padArthana meM hai- upAdeya kareM haiN| aisA vicAra haiM jo jinadeva ne jIvAjIva tatva bheda kahe haiM so pramANa haiM, satya haiN| aisA dRr3ha zraddhAna so vyavahAra samyaktva hai| darzana mohanIya ko tIni anantAnubandhI kA cAri, ina sAta prakRtina kA upazama honA tathA kSaya honA, aise sAta prakRtina ke kSaya tathA upazama hote pragaTA jo AtmA kA antaraGga gurA paryAyasahita pratyeka anubhava ko liye zubhajJAna, tAtaiM SaTdravyana meM aisA bhAva jAnatA bhayA jo jIva, ajIva tattva kara dIya bheda tatva haiM, so paMcadravya to jJAna-rahita acetana haiM, tinake guNa bhI acetana haiM, paryAya bhI acetana haiN| eka jIvatattva cetana hai tAke guNa paryAya bhI cetana dekhane-jAnane hAre haiM, so aise jIvatatva bhI ananta haiN| so sarva jIva apanI-apanI sattA ko bhinna-bhinna liye haiN| koU jIva kAhUMta milatA nahIM, sarva kI sattA judI-judI hai aura sarva ke guNa- paryAya bhI mitra-mitra sattA ko liye haiM, koU ke guNa paryAya kauteM milate nAhI aise sarva saMsArI 45
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva anante pAiye haiN| tina viSaM maiM eka sattAguNaparyAya kA dhArI AtmA, so apane zubhAzubha karmana kA phala bhoganahArA aru apane bhAvana anusAra zubhAzubha karmabandha kA karanehArA, eka maiM hI huuN| so jaba maiM hI rAgAdika upAdhi se chuTra, tau karmabandhana nAza kari, siddhaloka kA vAsI hohu~ / aisA AtmA ke maidA-bheda rUpa anubhavavirSe jAke dRr3ha saraghAna hoya so nizcayasamyaktva hai| so mukti strI ke vivAhako prathama sagAI samAni hai| rIse kahe je vyavahAra aru nizcaya samyaktva, so tAvasaradhAna hote hoya haiN| tAte jinendradeva ne prarUpa jI jIva-ajIva tatva, tina jIvAjIvatatvana kA dRr3ha yathAvat saradhAna, so bhavyana kU karanA yogya hai| yahA~ prazna, jIva-ajIva ra doya tatva to aura bhI aneka matana meM kahe haiN| tumahI apane jinadeva ke bhASe kahane kI mahimA kAheko kaho ho? yAmeM mahattA kA maI ? tAkA samAdhAna he maaii| sane kahI so pramANa hai| parantu sarvamatanivirSe jovAjIvatAva bheda kahA hai so jinadeva ke kahanevirSe aru anyamatana ke kahane virSe bar3A antara hai| jaise bAlaka ke vacana aru bar3e paNDita puruSana ke vacana maiM antara, etA hai| jo bAlaka samAni jJAnI bhore jIva ke vacana pratItarahita haiM aura bar3e paNDita puruSa ke vacana pratIta sahita hoya haiN| taise hI sAmAnya jJAna ke dhArI tucchabuddhi ajJAnI ke vacanavirSe aru antaryAmI sarvajJa kevalI ke vacanavirSe bar3A antara hai| tAte jinadeva ke kahe jIvAjIvatatva haiM so satya haiN| tucchajJAnI ke kahe tattvabheda pramANa naaNhii| tAte he bhAI! jinadeva kari kahe taravana kI mahattA rahegI dekhI jo sAmAnya jJAnI ke vacana tau asatya haiM aura kevalajJAnI sarvajJa ke vacana satya haiM tAte pramANa haiN| gAta tAkA dhAraNa bhaye terA bhI bhrama jaay| jJAna kI prApti hoya aura samyaktva kA lAbha hoya / tAte tu dharmArthI hai so he bhavya ! tere zubhaphala ke milApa kI icchA hoI mithyAtva phanda chUTane kI vAMchA hoI tau male prkaardhaarnaa| bho bhavya tu dekhi jo aura matana meM tAvana kA svarUpa kahA hai, so jaise andhana kA hAthI dekhnaa| eka-eka aGga hastI kA kaha ke, hastI ke AkAra kA abhAva krnaa| taise hI bhore jIvana kA tatva-bheda kahanA hai| jo | tatva kA eka aGgaleyakeM prakAroM haiM so tAva kA abhAva atAvarUpa kahaiM haiN| jaise cha andhoMne eka hastI AvatA sunaa| taba andhoM ne kahI Apana ne hastI nahIM dekhA, so eka hastI Avai hai tAhi lipaTi jaavo| aru tAke tana hAtha phairiye jyoM sarva hAthI jaaniye| aisA vicArika usa ho hastIkaM najIka AyA jAna, hastI pkdd'aa|
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ $44$ su for 47 so chA~hI andhoM ne SaT aGga hastI ke pkdd'e| kisI ne tau pAMva pakar3A, kisI ne kAna, kisI ne dAMta, kisI ne r3i, kisI ne pUMcha, kisI ne peTa ityAdika eka-eka aGga pakar3a tApai apanA hAtha pherA so apanA saradhAna aisA kiyA jo hAthA aisA hoya hai| apane mana meM bhinna-bhinna kalpanA kari, hastI chodd'aa| so pIche sarva andhe Apasa meM kahate the| eka andhA bolA he bhAI! hamane hastI dekhA, taba pAMva pakar3anehArA kahai jo hastI dhamma-sA hoya hai hamane bhara dekhaa| kAna nehA ne kahI asatya bolA, hastI sUpa-sA hoya hai, hamane nIke dekhA hai| taba dAMta pakar3anehAre ne kahI ta~ bhI nahIM dekhA hastI mUsala-sA hoya hai| taba sUMr3a pakar3anehAre ne kahI taiM bhI nahIM dekhyA, hastI dagalI kI bAMha samAna hoya hai| taba peTa pakar3anehArA bolA, jo tUM bhI asatya bolA hai hastI chaine (kaMDe) ke biThA samAni hoya hai| taba pUMcha pakar3anehArA bolyA re bhAI ! tuma kAhe ko vRthA kaho ho, hamane hAthI male prakAra dekhyA, hastI soTi samAna hoya hai| aise ina SaT hI andhana meM vivAda hoya hai, so sarva jhUTha hai| eka aGga-sA hastI nAMhIM / hastI kA aGga dekhyA so eka aGga kUM hastI kahaiM haiM / netra hoya to saba hastI kA svarUpa dIkhe, so netra nAhIM / tAteM ina andhana kA vivAda miTatA nhii| apana apana aGga kUM sabahI haThate haiM haiM / taise hI tattvajJAna kA svarUpa atattvarUpa kari kaheM haiN| so hI svarUpa tokoM sAmAnyaparne samajhAya kara kahaiM haiM / so he bhavya ! tU nIke kari dhAraNa kariyo / jIvAtmA kA dekho, koI matavAre to saba saMsArIkeM AkAra mAneM haiM tahA~ deva naraka, pazu, manuSya tina anante asaMkhyAte zarIra meM eka AtmA mAneM haiM / aru koI eka jyotisvarUpa paramabrahma hai tAkA aMza sarva jagat ke ghaTa-ghaTa viSai kaMkarI- patharI, jalathala, pavana-pAnI sarva jagaha vyApa rahA hai / jahA~-tahA~ usa hI eka paramabrahma kA rUpa phaila rahA hai| jo kucha kare hai so vaha ho kareM haiM, aisA kartA harttA hai; keI to aisA ho jAni dRr3ha kari raheM haiM aura koU AtmA ko kSaNa bhaMgura mAneM ki zarIra maiM AtmA china china aura aura AyeM haiN| koI kartAvAdI kahaiM ki jIva ko koI upajAvai hai / aisI kahaiM haiM ki bhagavAna navIna jIva banAya-banAya saMsAra meM dharatA jAya hai| vahI cAhe taba mAre hai| koI eka matavAle jIva kA abhAva hI mAneM haiN| keI matavAle mokSa AtmA poche pheri saMsAra viSai avatAra mAneM haiN| keI matavAle mokSa viSai AtmA kUM jJAnarahita mAneM haiN| keI ajJAnavAdI aisA kahaiM haiM jo AtmA meM paravastu ke jAnane kA jJAna hai, 47 ta raM gi NI
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ so ho upAdhi hai| jaba jJAna miTegA, taba mokSa hogaa| koI sthiravAdI rIsA mAneM hai jo deva marai to deva hI hoy| manuSya marai to manuSya ho hoy| pazu mare to pazu ho hoy| nArakI marai to nArakI hI upjai| strI marai to strI hI upjeN| raMka marai to raMka hI upjai| rAva marai to rAva hI upje| aise aneka matavAle jIvatattva kA svarUpa apanI-apanI icchA pramANa batAvaiM haiN| koI matavAle ajIvatatva ko bhI aura kA aura hI khaiN| so koI matavAle, kAladravya jar3a hai tAko caitanya rUpa mAne haiN| aisA kahai haiM jo yaha kAladravya hai so yama hai| koI bAlabuddhi megha acetana ke devoM kA nAtha indra mAneM haiN| aise ina Adi jIva-ajIva tatvana kA bheda anyamatanaviSa aura hI kaha haiN| jaise unmatta kI nAI viparIta bheda khaiN| so hai bhavi! tu suni| ekAgracittakari tUM isa sampAdakAdhArasakara, jyA janekAnaya kA jJAna bar3he, saMzaya mitte| tAteM aba sabakA bhrama nAzanekoM jinamata anusAra kevalajJAnadhArI sarvajJamagavAna-bhAIM tatvabheda tAhI pramANa kahiye hai| tAke jAnesaradhAna kiye samyagdarzana samyagjJAna hoya aura aneka dharmArthI jIvana kA bhrama jaay| ihA~ prazna--tumane aisA samuccaya vacana kyoM na kahyA jo vAke sune sarva kA bhrama jaay| aisA hI kyoM kahyA jo dharmArthI jIvana kA bhrama jAya / tAkA samAdhAna-jAkA bhrama jAtA jAniye, tAkA hI kathana kariye aura jAkA bhrama jAtA hI nAhI, tau tAkA kathana kAhe ko kriye| jaise sUraja ke udai sarva saMsAra kA andhakAra jAya kintu je parvatana kI bhArI guphA haiM tinakA andhakAra nAhI jaay| tau aisA kathana kaise kahai, jo guphAna kA bhI andhakAra jaay| tAteM jAkA bhrama jAtA jAniye, tAhI kA kathana ihA~ kahA hai| tAta je dharmAtmA nikaTamadhya zAnta-svabhAvI haiM te tau pApaphala narakAdi duHkha jAni pApamArga teM udAsa hoya, pApaka trje| dharma kA phala svargAdika paramparAya mokSa kA sukhadAtA jAni, dharma ko sarve to yAkA citta jinadeva kI AjJArUpa hoya prvrt| aru jina-AjhA kI pratIta bhaye jIva-ajIva tatva kA nirNaya || hoya, jAkari samyagdRSTi hoy| tA samyaktva ke hote isa dharthIi kA bharama bhI nAza hoya jAya hai| je dharmArthI nahIM haiM te pApabuddhi meM udAsa hote naaNhiiN| dharma ke phala kI icchA naahiiN| rosai bhramabuddhi kA bhrama kaise jAve aura aise bhramabuddhi aneka dharma ke prAGgana kI sevA karai, nAnA prakAra tapa kreN| ye aneka zAstra pardai-hAya aura bhalIbhalI carcA dharmakathA Adi hoya to bhI bhramabuddhi kaM dharma kA lAbha nahIM hoy| vaha mokSamArga kA mUlyA, ulaTepaMtha
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 kA jAnehArA, mokSa sthAna nahIM paaveN| jyoM-jyoM e bhramabuddhi ghane-tapakarai, ghane-ghane zAstroM kA pATha kare tyoM-tyoM mokSamArgata ghanA-ghanA antara hotA jaay| jaise koI dvIpAntara kA jAnehArA paMthI; rAha bhala, ulaTI rAha laagaa| tAko jAnA to thA pUrva dizA ko, aru mArga lAgA pazcima dizA ko| so yaha mArga bhalyA, 'jaitA-jetA roja cale hai tyoM-tyoM pUrva dizA teM dUra-dUra hotA jAya hai| taise hI yaha bhramabuddhi rosA jAne hai jo maiM bhalai paMtha lAgA huuN| aisA jAni yaha svechAcArI, kAhU kA upadeza mAnatA naahii| tAteM isa dharma-bhAvanA-rahita koM jina-AjJA kA upadeza guNakArI nhiiN| isa vAste yAke bhramajAne kI nahIM khaiN| aise tere prazna kA uttara jAnanA--jo dharmArtho kA bhrama jAya aura dharmabhAvanArahita mithyAtvaprANI kA bhrama nAhI jAya hai| jAta dharmArtho kA bhrama jAya tAke nimitta jo dharma dhurandhara, dharma ke dhArI, paramparAya sAMce dharma kA prakAza vAMchana hAre, mithyAtvagirikoM vajra samAni yese sudRSTi prAcAryA I-kose haiM AcArya, jinendradeva ko bhAvApramANa dharmapravRtti ke karanahAre, maidazAnI, samyagdRSTi, jinamata ke dAsa, anekAnta mata ke samajhanehAre, aneka naya ke jJAtA, syAdvAdI, tatvana kA svarUpa kahaiM haiN| he ekAnta mata ke dhArI subuddhi paNDita hau ! tumateM maiM paramArtha ke nimitta 'jina' kA bhASyA anekAnta dharma, tAko rahasi laigha kahU~ huuN| jI he ekAnta mata ke dhArI! tU aisA mAne hai, ki sarva saMsArI jIvana ke aneka zarIra haiN| tina aneka zarIra meM tu ekAnta AtmA mAna hai| tU jo rose kaha hai ki eka paramAtmA hai tAkI hI zakti sarva jagat viSa ghaTa-ghaTa, jala-thala, kaMkarI-patharI, pavana-pAnI Adi sarvavyApinI hai| aisA bhrama tere pAIye hai| sI he madhyAtmA ! tU aba bhale prakAra vicAra dekhi| jo paramAtmA to nidoSa-nirmala hai aura sarva saMsArI jIva rAga, dveSa, krodha, mAna, mAyA, lobha rUpa maladoSa sahita mahAmalina haiN| so he subuddhi ! nirmala paramAtmA kI zakti malina, doSa sahita kaise hoya ? aura paramAtmA hai so to mahAsukhI hai| saMsArI, sarva hI rAga, dveSa, janma, maraNa, kSudhA, tRSA, vAyu, pitta, jvara, kuSTAdika duHkha tina kari rahita, sukha kA samUha hai| saMsArI jIva sarva hI haiM so iviyoga aniSTasaMyoga ke duHkha, tanaduHkha, manaduHkha, dhanaduHkha ityAdika aneka duHkhasAgara virSe DUba rahe haiM so bhI he bhavya ! tU vicAri / jo mahAsukhI rogarahita paramAtmA kI zakti, duHkhamaI kase saMbhave? paramAtmA to sukhI, avinAzI, nirdoSa janma-maraNa rahita hai tAtai paramAtmA kI zakti hotI to sarva jIva bhI niroga,
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su ha Thi 50 nirdoSa aru mahAsukhI hote / sarva avinAzI hote, nirmala hote, janma-maraNa rahita hote| jaise agri Apa tApamaI hai tau tAkI prabhA jo zakti, so bhI tApamaI hai tathA jaise dopaka Apa prakAzarUpa hai to tAkI prabhA bhI prakAzamaI hai / tAteM jaisI vastu hoya taisI hI tAkI zakti hoi / so to paramAtmA kI zakti saMsArI jIvanaviSai eka bhI nahIM dIkhatI hai| he bhAI! tU dekhi jo sarva jIvani viSai paramAtmA ko eka sattA to eka jIva sukha hote sarva hI jIva sukhI hote aura eka dukhI hotA to sarva jIva dukhI hote| eka jIva kA nAza hote sarva kA nAza hotA jo he bhAI! sarva kI eka sattA hotI to eka jIva kI jo avasthA hotI sI sarva kI avasthA hotii| jaise eka sUrya ko sattAmaIM aneka kiraNa aneka ghaTa-paTa va pRthvIkoM prakAzamAna kiye haiM / so sUrya aura sUrya kI kiraNeM tina doUna kI eka sattA hai| so usa sUryasattA kA prakAza pRthvIvirSe jete baTa-paTa kaMkara patthara, jala-thala pavana-pAnI, bhalI-burI vastu ityAdika sarva padArthana ko jAtha prakAzamAna kiye hai--sarva ko prakAza hai| sarva maiM raviprabhA eka-sI dIkhe hai / parantu jaba sUrya asta hoya, taba tAke saMga hI tAkI zakti rUpa jo kiraNa so bho asta hoya / kyoMki inakI sattA eka hai| tAteM sUrya asta hoteM kiraNa bho asta bhaI aru kiraNa jasta hote sarva pRthvI viSai andhakAra hoya hai / taise hI sarva jIvana kI sattA eka hotI tau sukha-dukha ekai kAla eka-sA sarva jovanika hotaa| so saMsAra viSai to koI jIva sukhI hai koI jIva duHkhI hai| koI raMka hai koI rAjA hai| koI rogo hai koI nirogI hai| koI duHkha taiM rudana kareM hai koI sukha te praphullita hai koI kaisA dokhe / kAhU ke garmI hai| koI jIva mari anya gati gayA hai| koI Aya utpanna bhayA hai| aise sAMsArika dazA bhinna-bhinna dekhiye hai / tAteM hai ekAntamata ke dhAraNahAre bhavya ! tUM bhale prakAra vicaar| jo eka sattA sarva jIvani kI kaise sambhave ? aura suni- jo paramAtmA sarva jagat viSai vyApaka hoya zubhAzubha karma jIvana pai karAvatA to paramAtmA ke puNyapApa kA bandha hotaa| tuma kahoge paramAtmA ke karma kA bandha hotA nhiiN| tau ra pApa-puNya kA bandha kauna ke bhayA ? tuma kahoge kAhU ko bhI nahIM bhayA tau pApa-puNya kA phala vRthA ho gyaa| ara pApa-puNya kA phala vRthA bhaye pApI jIva to pApa badhAveMge tajeMge nAMhI kaheMge pApa kA phala to koI ko hotA nAMhIM / aru koI x+ ta raM gi NI
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNya upajAvane ko nAnA dAna, pajA, tapa, saMyama kAhe ko karegA ? kyoMki puNya kA phala to hotA naaNho|| tAtai aise zraddhAnateM to pRthvI meM pApa bahuta phaili jAya / zAstra-upadeza, dehare (mandira) banAvanA, tapa, saMyama, / / vIrya gAramA mAviSTha ke Aja so ra sarva miTa jaayeN| so yA vacana kahane virSe pratyakSa meM bar3I viparotitA pragaTa hoya aura je pApAcAro viSayAbhilASI te aisA kaheMge jo hamArI zakti pApa karane kI nAhI jo kucha kare hai so paramAtmA karai hai| to pApa kI vRddhi hoyagI / jo tuma kahoge ki e pApa-puNya kA phala saMsArI jIvana ko ho hoya hai to tumhAre paramAtmA kI eka sattA kA kyA mAhAtmya rahA ? tAte he bhAI! tUM aisA bhrama tajikai rosA dRr3ha kari ki jo jIva puNya-pApa karai tAkA phala te ho jIva sukha-duHsva svarga narakAdika bhogave haiN| aisA zraddhAna hoteM yaha jIva pApa kA phala mahAduHkha jAni pApa tajai aura je jIva dAna pUjA bar3e-bar3e duddhara tapa saMyama ina Adika zubha karma kareM so hI jIva svargAdika viSa nAnA prakAra indriyajanya sukha bhoga haiN| tAta mo-bho dharmAbhilASI tuM aisA samami jo kare so paavai|' aru koI bhramabuddhi kahai so hamako pApa karma kA bandha hotA nhiiN| so isa ajJAna AtmA ne apanI dRSTi sasA (kharagoza ) kI-sI karalaI hai| jaise sasA kAna teM apane naitra muMda santoSI bhayA, to kyA bhayA? jaba yaha baiTakI (zikArI) nahIM mAre taba hI sukhI hoy| jaise koI eka zikArI eka sasA ke mArive ko vana meM gayA so sasA bhaagaa| tAke pIche zikArI laagaa| so sasA ke bate bhAgA nahIM gayA taba apane kAnana teM netra muMda kari baiTha rhaa| yAne jAno zikArI gayA, mokU jaba yahA~ koI dIkhatA nhiiN| aisA vicAri sukhI bhayA, to kyA bhayA? pIche teM nAya zikArI ne sasA ke zastra maaryaa| so sasA apanI mUrkhatA ke joga mara caa| taise hI yaha ekAntamatI bhaurA jIva aisA vicAra hai jo za pApa mokoM nahIM lAga hai, rosA jAni rAjI hoya pAyabhAra leha narakAdika duHssa ko prApta bhayA cAhai hai / so pApAcArI, parAye dhana haraNahAre, parAye mAna haranahAre, apanI mahattA batAya aurana kaM chali apane upAyana teM tAkA mAna khaNDa kari, apane mahattva bhAva kA kiMcita camatkAra aurana kuM batAya ka, apanI buddhi kI caturatA kari mAyA jo dagAbAjI tAko vicAri, more jIvana kA mAna hari. dhana hari, bahakAya, kupaMtha lagAya, Apako dharmo jAni rosA mAnate bhaye jo hamako pApa nahIM laage| aise vicAri pApa
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandha kari parabhava kugati ke pAtra bhye| tAteM bho bhavya ! tUM rosA jaani| jyau saMsAra virSe jova ananta hai jinakI sattA bhI bhinna-bhinna ananta hai, aisA tu jaani| pApAtmA pApa to Apa kare aura phala aurana ko lagAvai tathA pApa lAgai ho nAMhIM aisA maane| aise jIva haiM tinakA manoratha aisA hai jo pApa nahIM tjiye| aise durAtmA pApArammI ko kutigAmI jAnahu / je dharmo haiM tai puNya-pApa kA phala Apako lAgatA jAni, pApateM bhayakhAya, pApa taji, zubha upajAveM haiN| tAtai bho bhavya ! jo aise nahIM hotI to bar3e-bar3e paNDita dAna, pUjA, tapa, saMyama, tIrtha kAhekoM krte| tAteM hai bhavya ! tuM aisA jAni, jo karai hai so hI pAvai hai| jagat meM bhI aisA hI sarvajana kahaiM haiM "jo karaigA so bhoggaa|" tAte jAkA kiyA karma tAhI kU lAgai hai / aru jaba ye bAtmA pApa-puNya te rahita hoya hai taba paramAtmA hoya hai| tAhIko parabrahma kahiye tAhIko bhagavAna khiye| aisA dRr3ha jAni dayAbhAva sahita pravartana yogya hai| jagat jIva ananta haiM tinako sattA judI-judI hai| apane pariNAmana ke phala kari sukhI-dukhI hoya haiM aura jAke Apta Agama padArthana virSe sarva jIvani kI ekahI sattA mAneM haiM so asatya hai, tajane yogya hai| aise sarva jagat viSaM eka sattA sarva jIvana kI mAnanahAre tAkoM samajhAya, atatva zraddhAna miTAya, jinamASita tatva kA zraddhAna kraayaa| satyadharma ke sanmukha kiyaa| iti sarva ovani kI eka sattA mAnanehAre ekAntavAdI kA bhrama nivAraNa sampUrNa // 1 // Age kSaNikamati kA sambodhana kahiye hai-keI kSaNikamatavAle AtmA ko kSaNabhaMgura samaya-samaya eka zarIra virSe aneka AtmA kSaNa-kSaNa aura-aura upajate mAne haiN| tAkoM samajhAiye hai| bhI bhaThyAtmA kSatikavAdI mata ke dharanahAre! tU AtmA ko kSaNikasthAI mAne hai| eka zarIra virSe kSaNa-kSaNa aura-aura AtmA Avate mAne hai so hamako yaha bar3A Azcarya hai| tuma sarIkhe buddhimAna aise bhUlo to more jIvanakoM kahA kahiye / he vicakSaNa ! tuhI vicAra / varSa-do varSa pahale kI koI dasa-pAMca bAta tokoM yAda haiM yA nAhI? tathA pahara doya pahara kI koI bAta tokoM yAda hai ki nAhI? jo taukoM yAda hoya to tU hI vicAra ki AtmA kSaNabhaMgura nAhI ! tathA eka-do varSa pahile tune kAhakoM dasa-pAMca hajAra rupayA karja diye the| so tokoM yAda hai ki naahoN| tune pAsa te khata maMDAyA thA tApa dasa-pA~ca bhale manuSyoM kI gavAha karAI thii| so tokoM yaha bAta yAda hai ki 52
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mu Gu Ti 53 cAhIM ? tU kaha~gA yAdi hai| to tere mata ke Apta Agama padArtha jhUThe hoNge| jo tU kahegA ki mere Apta Agama padArtha jhUThe nAhIM satya hai AtmA karja ke dAma nAhIM mileNge| kyoMki AtmA to kSaNabhaMgura hai| so karja denevAlA koI rahyA nAhIM / AtmA navIna aayaa| hone patra doya varSa pahile ke haiM so jhUThe hoya haiN| tokUM so eka zarIra meM kSaNa-kSaNa aura aura Ave hai / so lena-dena ko tinheM ThIka nhiiN| tere rupayA gaye gavAhavAle bhI sarva kSaNabhaMgura so bho gye| unake tana viSai anya anya AtmA yA so unakI gavAha bhI kaise ThIka nAhIM / tAteM gavAha bhI jhUThI bhaI / khata mAMDyA thA so bhI jhUThA bhyaa| rupayA gaye aura tU kaha~gA rupayA jAyage ? bhale Adamina kI to gavAha hai| aru mokoM bhI bhalai prakAra mitibAra yAda hai aura inake doya hajAra Aye haiM so maiMne jamA kiye haiN| so mokoM yAda hai / mere karja meM sandeha nAhIM / yAmaiM sandeha kahA hai ? to hai bhAI ! tere mata kI tU hI vicAra dekha terA mata tere hI zraddhAna kari jhUThA bhayA to aura vivekI parabhava ke sukha nimitta, terA kSaNabhaMgura mata kaise aGgIkAra karegA ? aru eka aura bhI suna he bhAI! terA kSaNikamata koI hamAre hI zrAgama kari nAhIM niSedha kiyA kintu aura bhI saMsAra viSai jete tucchabuddhi bAlagopAla haiM tinakara bhI niSedhiye hai| dekhi, tU kisI bAlaka se kahai ki he putra tokUM koI dasa-bIsa dina kI bAta yAdi hai / tau bAlaka bhI kahai mokoM tau mahInA do mahInA kI keI bAta yAdi haiN| taba bAlaka kauM khie| bhAI AtmA tau kSaNabhaMgura hai so zarIra meM china china meM Avai hai to tokoM pahile kI bAta kahAM se yAdi hoyagI ? tau bAlaka bhI kahai yA bAta jhUTha hai| mokUM kahA~ to dasa-bIsa bAta pA~ca-cAra mahInA kI batAU~ hamako sAMce khau| jo koI AtmA kSaNabhaMgura batAvai hai so jhUTha hai| bAlaka bhI aisA kahe hai| so he bhAI tUM suni / dekhi bAlaka ajJAnI bhorA hai vaha bhI terA kSaNika mata jhUThA kahe hai| tau vivekI kaise satya mAna saradhAna kareM ? aura suna koI bholA ajJAnI pazuoM kA carAvanahArA guvAla koI kSaNikamati ke Dhora carAve dhA so Dhora ke dhanI pAsa jAya khii| tumAre Dhora carAvateM cAri mahInA bhaye, so aba merI car3hI guvAlI deuu| taba tAkUM tA kSaNikamati ne khii| he guvAla ! AtmA to kSaNabhaMgura hai, zarIra maiM AtmA china china aura AyeM hai| so doya mahonA pahale kauna AtmA thA, tAnai guvAlI denI kahI thI so AtmA / aba nAhIM aru guvAla bhI vaha nAhIM / taba aisI sunikeM guvAla ne khii| bho seTha! aise bar3e AdamI hoyakeM aisI 53 ta ni NI
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ | mahAjhUThI-vRthA bAta kAheko kahA~ ho| aba tAI zarIraviH AtmA china-dina upajate marate sune naaNhii| koI hajArauM bAta to bIsa-bIsa barasa kI dekhI mokoM yAdi hai| kaI bAta hamAre bar3oM ke mukha teM sunI thI so sau-sau / 54 barasa kI so bhI ketIka yAdi haiM / parantu roso tumhArI-sI au ana tAI nahIM sunii| merI guvAlI devo / taba yA seTha ne nahIM dii| taba guvAla ne apane mana meM vivAri matau ( salAha) karike vAke Tora apane ghara bAMdhi raakhe| doSa dinakobAra nahIM aae| taba guvAla ko bulAya seTha ne khii| reguvAla ! doya dina bhaye so hamArI ! maiM si-gaIyAM nahIM AI so kyoM ? taba yA guvAla ne khii| seTha sAhiba, gaiyA tau kaisI, aru bhaisi kaisI? mokoM kA ThIka nhii| AtmA, zarIra meM china-china aura Avai hai so agale to gaye aura maiM to aba AyA hauN| so bhokoM kisI ke Dhorana kI Thoka khabara naaii| taba yA seTha ne khii| re gavAra ! hamateM caur3AI (dhUrtatA) kari jhUTha bole hai / taba dhA seTha ne kutavAla kU kahi, guvAla * rukaayaa| taba guvAla ne kahI mokoM kAhekoM rokyA hai| taba kutavAla ne kahI, saiTha ke Dhora lyAva / taba guvAla ne kahI, mero nyAya krau| taba kutavAla ne kahI, nyAya kAhe kA hai| guvala ne kahI, seTha kaM puuchau| taba kutavAla ne seTha kU bulavAyA / aru kahI, guvAla kU kyoM rukAyA hai| taba seTha ne kahI, Aji doya barasateM hamAre Dhora carAvai hai / so aba doya dinate, Dhora curAya rAkhe haiN| taba kutavAlakaM guvAla ne khii| bho kutavAla ! yAke mata viSa eka zarIra meM AtmA china-china aura-aura AvatA mAna hai| maiMne yApai guvAlI mA~gI, taba yA ne kahI guvAlI kAhai ko / vaha AtmA lene-denevAlA nAhI / taba maiMne yA ke Dhora bAMdhi rAkhe yaha seTha apanA mata mtthaa| kahi mero gvAlI moka deya apane Dhora leve| taba kutavAla ne hajAroM hI AdamIna maiM seTha ko jhUThA kahyA / guvAla kI guvAlI divAIDhora dhano ko divAye / so he bhrAta ! kSaNikabAda mata dharanahAre, tere matakauM ga~vAra ajJAna Dhorana kA carAvanahArA guvAla bhI jhUThA kahai hai| so ta dekhi, yaha bAla-gopAla saMsAra meM sabateM hIna ajJAnI haiM, so bhI terA mata asatya kahaiM haiM / to bho bhrAta kSaNika matavAle ! jo viveko hoya, so kaise satya kahaiM ! tAteM jAke mata viSa AtmA kSaNabhaMgura kahyA hoya tAke jAna, Agama, padAratha asatya haiN| aise yAkA kSaNikamata pratyakSa asatya batAya sthAdvAdamata ke sanamukha kiyaa|
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti kSaNikamati sambodhana / Age karttAvAdIko sambodhana kA samvAda likhiye hai.. keI matavAre, navIna AtmA upajAvatahArA mAna haiN| aisA kahaiM hai jo koI navIna AtmA banAya-banAya prathivI dharatA jAya hai, aisA koI bhagavAna hai| yAhI bhagavAna kI jaba icchA hoya taba AtmAkoM hare hai| jo | upajAve haiM so hI mAre hai| jo rosA kahai haiM tAkauM kahiye hai| he bhAI! jAtmA koI kA banAyA banatAva upajAyA upajatA, to laukika meM santAna kI utpatti ke nimita vivAhAdi kAhe kauM karate / jo koI puruSa navIna jAtmA banAvai thA tAhI kA sevA krte| jaba vaha AtmA kA paidA karanahArA rAjI hotA, taba sau-pacAsa tathA lAkha-do lAkha kSauhaNI bandha AtmA kara detaa| jesIjAko sevA dekhatA, tasa AtmA banAya detaa| tau loka, cAkara phauja kAha kI rAkhate / aru vivAhAdika karika kuTumbAdika kI vRddhi kAhai kauM karate / so aisI pravRtti anAdikAla teM koI sanI nahA ki koU ne koI kaiMdasabIsa AtmA banAya dy| aru aba koI banAvanevAlA nAhIM ki vaha phalAnA tathA koI deva-dAnava navIna jIva banAvai hai| kadAcit tere aisA hI haTha hoya jo, koI jIva kA kartA hai to hama tokauM pUche haiN| ki usa kartA ne jaba pahale koI hI jIva nahIM banAye the| taba saMsAra sRSTi thI yA naahiiN| yA vaha kartA akelA hI thA aura kahau ki usa kartA ne pahale kauna-sA jIva banAyA thA, tAke pIche kauna-sA bnaayaa| aba naI vastu banAiya hai soI kAhU kI nakala banAie hai| so prathama koI vastu hoya to bnaavai| jaise koI siMha kA AkAra banAvai hai| tau prathama koU siMha hoya to tAkau dekhi, tAkI nakala kA siMha banAvai hai| binA nakala navIna vastu hotI naaNhiiN| so kartA nai jIva kiyA, so kauna kI nakala banAyA aura AtmA, banAyA hogha hai to vaha parabrahma-jAtmA kaM kisane bnaayaa| kartA kA kartA batAo aura tuma kahoge jo sRSTi tau anAdi kI hai aura kartA bhI anAdi kA hai| to hai bhAI! jahA~ anAdi sRSTi hoya, tahA~ navIna kartA kA abhAva aayaa| saMsAra svayaMsiddha anAdi-nidhana hai anAdikAla kA hai| aru tuma svayaMsiddha AtmAkoM mAnate naahiiN| AtmA nayA hotA-upajatA mAnau hau| so ke to koI kartA batAo jAne sRSTi kI hai tathA sRSTi jaba isa | kartA ne nahIM banAI thI taba kaTU thA kai nAhI thA / aru tuma kahogeM pahale kachU nahIM thA, kartAne banAI taba bhaI hai, to pahale zanyatA jaavgii| jo kartA binA bhI saMsAra rahyA thA to aise kahane maiM tumAre kartA kA abhAva ho gyaa|
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su i Ta 5.6. tAteM bhI vivekI! tuma eka vacana kI ThIkatA karake khii| taba karttAvAdI ne vicArI / jo kartA kahaiM. to saMsAra kA aru kartA ina doU kA hI anta bhAve / taba karttAvAdI bolyA jo karttA bhI anAdi aru sRSTi bhI anAdi hai| taba syAdvAdI nai kahI jo sRSTi anAdi hai tau kartA kI mahantatA kahA~ rhii| kartA kahanA zabda vRthA bhayA / aru he bhrAta! aura bhI dekho jo tuma kahA~ ho ki kartA prathama to banAveM hai jaru pIche kartA ho cAhe taba mAre hai| tau yA viSai kucha gambhIratA naahiiN| jo prathama to banAyeM pIche vAka ApahI bigAr3e to bAlaka kI-sI lIlA bhaI / jaise prathama tau nAnA prakAra racanA, khela maiM banAve, poche bigAr3e tAtai bho bhavi! prathama to banAvai poche bigAr3e, tAko bAlaka samAni kautukI ajJAnI jAnanA tathA saMsAramaiM koI eka jIva mArai, tAka doSa lagAveM haiM / so koI anante jIva mArai tau tAkI tau bar3A ho doSa hoya tathA jAkauM Apa paidA karai, so putra samAna haiM, aru tAhIM kUM mArai tau putra mAre - sA doSa lAge / tAteM karttA kauM harttApanA sambhave nAhIM / aru tuma kahoge kartA harai, tAka doSa nAhIM / so tuma dekho koI ko mAre haiM taba prathama to krodha-agni upaje hai taba anya (dusare) kA ghAta kareM hai| binA kaSAya para kI ghAta hoto naaNhii| tAteM jAke kaSAtha hoya so saMsArI, tana kA dhArI jagat jIva jAnanA / tA viSai navIna jIva upajAvane kI zakti hotI nAhIM / tAteM hai bhAI ! ghanI (bahuta) kahA~ tAI khie| aneka na se kartApane kA vacana khaNDita hoya haiN| tAteM bhI dharmArthI ! aisA saradhAna tajanA hI yogya hai / aba tUM dekhi, jo yaha saMsAra anAdi-nidhana hai, koI kA kiyA nAhIM / isa saMsAra viSai anante jIva haiN| so bhI anAdi-nidhana haiM, kAhU ke kiye nAMhIM / anante jIva dravya, apanI-apanI mitra-mitra sattAko lie apane-apane guNa- paryAya sahita anAdikAla se cAra gatini viSai, sukha-dukha bhogaveM haiM / jaisI jaisI apanI pariNati usake anusAra puNya-pApa ke phala ko bhogatA, puNya-pApa upArjatA, jagat maiM bhramaNa kareM haiN| tAhI kA phala suraga narakAdika ke sukha-dukha ko pAveM haiM / aru jaba yaha AtmA puNya-pApa ke upajAvanai rahita hoya hai| taba vItarAga dazAkoM dhaaregaa| taba hI sarva karma nAsike, paramAtmA - siddha pada kauM dhAraigA / taba yaha siddha bhagavAna, jyotisvarUpa, svayaMsiddha jagatanAtha kAhU kA karttA hotA nAhI aru jete karttA harttA haiM, tete bhagavAna nAhI aura siddha bhaye, kartA nhiiN| tAtaiM jo navIna AtmA koI upajAve hai aisA saradhAna jArke matamaiM hoya, tAke Apta Agama, 56 gi
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ padAratha asatya haiN| aise navIna jIva kA kartA koI hai aisA mAna thA so tAkA saradhAna miTAyA zuddha saradhAna kraayaa| jAtmA svayaMsiddha hai kAha kA kiyA hotA nAhIM aisA dRr3ha karAya, jina bhASita saradhAna kraayaa| iti kartAvAdI ko samajhAya zuddha kiyaa| Age koI nAstikamatani kA samvAda likhiye haiN| kaI matavAle jIvakoM nAsti hI mAne haiN| aisA kaha haiM / jo, jIva vastu hai hI naahoN| vaha jIva kA abhAva mAneM haiN| te nAstikamatI yaha bhI kahaiM haiN| jo jIva hoya to dayA krie| tAteM jIva nAhI, jIva ke abhAvateM dayA kA mI abhAva hai| aru dayA ke abhAva te puNya-pApa kA bhI abhAva hai| jo jIva hI nAhI. to puNya-pApa kA phala kauna bhogave? tAta puNya-pApa bhI nahIM aura puNya-pAya janAba samora malA nIlagAva hai| paraloka hI nAhI, to puNya-pApa kA phala svarga-narakAdika kI gati kahA~ teM hoy| tAteM jIda nAhI, puNya-pApa nAhI, naraka-suragAdika gati bhI naahiiN| saMsAra bhI nhiiN| aisA nAstimatI kA mata hai| so tA nAstimatI teM kahiye hai so kauna hai ? aura yaha tUM aise jJAna kA jAnanehArA kauna hai? jAke aisA jhAna te vicAra hoya hai| so tUM ise nizcaya AtmA jaani| AtmA binA, sandeha kAha ke hotA naahii| AtmA hI ke vikalpa upaje haiN| aisA tUM satya kari jAni / yaha zarIra hai so to jar3a hai, mUtika hai| yA viSa dekhane-jAnane ko zakti nhiiN| yA tanakai vikalpa hotA naaNhiiN| tAtai yaha pUchanehArA, sandeha karanahArA, haTha kA karanahArA, vATe-mIThe kA svAda jAnanehArA, anchI-burI dhAri rAgadveSa karanehArA, krodha, mAna, mAyA, sauma kA karanehArA koI hai| tAhI ka taM AtmA jAni aura laukika virSe mI jIva aisA kahaiM haiM, jo phalAnAM muvA hai, so phalAnI jagaha bhUta bhayA hai tathA keI kahai haiM jo hamArA phalAnA bar3A buDvA. aAge mUvA thA so aba Aya, hamAre pAsa pUjA mAMga hai tathA keteka loka aisA kahaiM haiM, jo phalAnA mata bhayA thA so Aja phalAne kauM lAgA hai| aisI jagat viH prasiddhi saba koI kahai haiM / he nAstimatI ! avAra tokU bhI khiye| jo samAna bhUmi virSe tuma rAtri ko raho, to tU bhI yA kahai kai jo masAna virSe bahuta bhUta-preta haiN| hama aiso bhayAnoka jagaha maiM nahIM joya, aisA tU mI kahai aura loka bhI yA kahaiM haiN| tAta he nAstimatI bhrAta ! tUM vicAri / jo koI jIva hai tabhI to mata bhayA hai aura koI paraloka hai tabhI to vyantara deva bhayA hai| tAta he nAsti buddhi! tUM aisA jAni ki jIva hai,
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su i Ti 58 ru paraloka bhI hai aura pApa ke phalateM jIva naraka pazu ke dukha pAvai hai| manuSya hI hoya to andhA, lUlA, baharA, daridro, abhimAnI, rogI, dona, vastra-rahita hoya, puNya ke phala taiM deva hoya aru manuSya hoya to sarva dukha-rahita sukhI hoya tAtai vivekI haiM so pApa nahIM kareM haiN| bar3e buddhimAna zubhakArya kareM haiN| eka ajJAnI haiM so bhI kaha hai / jo koI hamArI dayA leyake hamArI AtmA jo anavaTa binA dukhI hai so deya pokhai| hamArI dayA kari roTI vastara deya hamArI AtmA pokha sukhI karai, tAkauM puNya hoya / aise raMka bhI kahai hai / tAteM hai mavyAtmA, dekhi / jIva bhI hai, jIva kI dayA bhI hai| pApa bhI hai, pApa kA phala narakAdi duHkha bhI haiN| puNya bhI hai, puNya kA phala svargAdika bhI hai| aisA jAnikeM aneka matana ke dharmAtmA haiM so pApa kA niSedha kareM haiM / aru puNya karanA upAdeya batAveM haiM / pApa-puNya phala ke sthAna, anAdi saMsArika devAdika cAri gati racanA sahita Sadravyani kari banI jo jagat racanA, so yaha cAri gati racanA bhI anAdi kI hai / tAteM hai nAstibuddhi dekha / saMsAra bhI hai, aru sarvakarmanAza karanahArA bhI hai| sarva dukha taiM rahita sukha samUha atIndriya bhoga kA svAdI anantabalI jyotisvarUpa parabrahma bhagavAnapada kA dhArI sadaiva mokSarUpa hai, tAteM mokSa bhI hai| he nAstikamatI ! terA nAstimata sarvamatana taiM khaNDyA jAya hai| tere nAstikamata kA saradhAna hoteM-sarvamata, dehare ( mandira ) dAna, pUjA, bhagavAna kI bhakti, japa, saMghama, zIlAdika, bhale jagat ke pUjya gurA, tina sarva ko abhAva hoya / tAteM koI mata taiM milatA nAhIM / sarva matana ke zAstra ke abhiprAya taiM, aru laukika pravRttitaiM nAstimata jhUThA bhyaa| jo loka maiM tau dAna-pUjAdi guNa pUjya diikheN| tAteM nAstimata aneka bhAva vicArata asatya haiN| tAtaiM jAke mata viSai AtmA nAsti kahyA hoya tAke Apta Agama, padArtha, ati heya haiN| aise nAstikamatI kA zraddhAna miTAya syAdvAda mata ke sanamukha kiyaa| iti nAstinatI samvAda vijaya kathana 4 Age avatAravAdI ekAntamatI kA samvAda likhiye hai / Age kaI eka avatAravAdI mokSa gaye AtmA kA pIchA avatAra mAneM haiN| tAko kahiye haiN| bho mokSajIvana kUM avatAra mAnane-hArai bhavya AtmA tU suni / cAMvala jAmaiM nikaseM aisA dhAna tAkau ugAvai tau u hai| jaba dhAnaka kUTa, tAke chilakA dUrikari, zuddha cAMvala bhae pIche unako unake hI bhusamaiM dhari ugaIe. 58 ha raM gi po
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ || tau Ugatau naahiiN| taise hI isa saMsArI azuddha AtmAko karmarUpo chilakA lagA hai, tete kAla tau cAri gati zarIrana maiM upaji, zubhAzubha phalakau bhogavatA upaja hai / jaba nAnA prakAra cAritra sahita tapakari aSTa karma nAzateM, karma-rahita zuddhAtmA hoya siddhaloka virSe virAja haiM taba pIche saMsArika zarIra kabahU~ nahIM dhAre haiN| je pAtmA avatAra dhAre haiM so saMsArI haiN| zuddhAtmA naahiiN| zuddha hai tAke avatAra nAhI hai| koI kahai jo bhagavAna to zuddha hI hai, parantu jaba koI deva, dAnava, rAkSasa, bhagavAna kI prajA ko pIr3A kare hai| taba vaha jyotisvarUpa paramAtmA bhagavAna, prajA kI rakSA karave koM, rAkSasanikai mArivekauM, avatAra leya hai| isa bhAMti zuddhAtmA avatAra nAhoM leya hai| tAkauM kahIe hai| he bhAI! taine kahI so tere kahane kari aura doSa pragaTa bhyaa| tUneM kahI jo bhagavAna kI prAka para par3a gadara, dAnava. goTA upajAve haiM tina rAkSasAdi mAravekauM aru praNA kI rakSA-nimitta bhagavAna avatAra leMya haiN| so prajA teM to rAgabhAva AyA aura rAkSasAdika te dveSa bhAva aayaa| tAteM he bhAI ! jAke rAga-dveSa hoya, so bhagavAna naahiiN| bhagavAnakai rAgadveSa naahiiN| parako mArai so krodhI hoya hai| so krodhI jIva jaganindA pAvai hai| tAtai kodhI hoya so saMsArI hai, bhagavAna naahiiN| tAtai dharmArtho tUM rosA jAni jAke kAma, krodha, rAga, dveSa, mAna, matsara, chala, janma, maraNa hoya so bhagavAna nAhIM aisA jaannaa| dekhi, garbhavAsa meTave ke nimitta nAnA prakAra ke dudhara tapa kara bAIsa parISahana ke mahAsaMkaTa sahake vItarAga bhAva dharika mahAkaThinateM karmanAzikari mokSa bhara taba bandovAne taM chuttai| garamavAsa ke mahAdukhanateM bcai| aba pheri garbhavAsa ke vikaTa dukhanamaiM kaise joya ? kabahU~ bhI nahIM jAya / jaise koU male AdamIkauM doSa lagAya kutavAla ne pakari ke tahakhAnemaiM muuNdhaa| tahA~ malamUtra karanA, tuccha anna jala denA, so vaha mahAmarasa samAni dukha sahatA vyAkula bhayA / roja ke roja nAnA prakAra dukha bhoganA / aurana ke durvacana shtaa| aise mahAdukha sadaiva dekhi vyAkula hoya isa / / bhale AdamI ne bicArI, bandIkhAnemaiM duHkha bhogate dIrghakAla bhayA so kaise chUTiye ? taba yAne koI bIcavAle kI || bar3I stuti krii| aru kahI maiM ihAM mahAdukhI hauM sau yaha kutavAla mA~gai sau daihoN| mokoM chor3o, maiM mahAdukhI / hoN| taba bIcivAle ne yAkI dayA kari kutavAla kUbar3A dhana denA karAya yaha chudd'aayaa| vAchita dhana deya bIcivAle kI bar3I stuti kari upakAra mAni chuttaa| kaThina haiM apane ghara aayaa| kuTumbIjanateM mila mahAsustI bhyaa| aba SanA
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ ft ! koI usa bhale AdamI kau pheri kahai tuma isa kutavAla ke tahakhAne maiM cAlauM, tau vo kaise Ave kabahU~ nahIM Ave taise hI tana bandIvAne te mahAduskha bhogate koI puNyate chUTane kA upAya guruni kA nimitta pAya jaanyaa| so rAja sampadA taji cAritra aGgIkAra kari nAnA tapari karma bandhana kA kSaya kari siddhaloka ko prApta bhaye nirbandha mahA sukhI bhye| so aba jagatpUjyapada pAya vaha kevala jJAna kA dhArI paramAtmA bhagavAna isa durgandha sthAna saptadhAtamaI garA sthAna meM kaise Ave, kabahU~ bhI nahIM aavai| tAtai bho bhavya / aba suni| jAke mana meM mokSa teM pochA avatAra hotA hoya tAke zrApta, Agama, padAmA desa haiN| iti rAmatAravAdI nA samvAda kathana ! mAge ajJAnavAdI kA samvAda likhiye hai| aba keI matavAle mokSa AtmAko jJAna-rahita mAne haiN| aisA kaha hai, jo AtmA virSe para-padAratha ke jAnane kA jetA jJAna hai so hI upAdhi hai| jaba para ke jAnane ke jJAna kA abhAva hoyagA taba mokSa hoygii| aisA mAne haiN| tAkau kahiye hai| mo mokSa AtmA ko jJAnarahita mAnanehAre! tu AtmAko mokSavirSe jJAnarahita mAneM haiN| jo para-padAratha ke jAnane kA Atma viSaM jJAna hai / so to AtmA kA svabhAva hai| jJAna svabhAva kA nAza mae AtmA kA abhAva hoya hai| jaise agani virSe tatAI (garmI) kA guNa hai so tahA~ tatAI kA abhAva bhaye agani kA bhI nAza hoya tathA dIpaka kA guNa prakAza hai so prakAza kA nAza bhaye dIpaka kA bhI abhAva hoy| tAteM hai bhavya ! para-padAratha ke jAnane kA jJAna hai so AtmA kA svabhAva hai| soI jJAna ke prabhA va bhAtmA kA abhAva hoya hai| so Atmadravya kA abhAva kabahU~ hotA naahiiN| tAtai bho maThyAtmA ! tUM suni| AtmA para-padAratha kI jAne hai| so para-padAratha ke jAnaneM virSe kachu doSa naahiiN| doSa tau rAga-dveSa virSe hai| so rAga-dveSakari para-padArathako dekhanA, so AtmA kI azuddhatA haiM aura bhI ajnyaanvaadii| tU mokSa bhaye pIche, AtmAkoM jJAnarahita mAnegA to bhagavAna ke sarvajJapane kA abhAva hoygaa| taba bhagavAnkU antarayAmIpane kA pada nahIM banegA aura taba antarayAmIpanA nahIM bharA bhagavAnakaM ajJAnatA AvegI ajJAnatA Aye ajJAnIko ra jagatanAthapanA nahIM sambhava hai| tAte he annAnavAdI! sukha hai sau para-padAratha ke jAnane kA hI hai| so jAnapanA - gi jhAnate hoya hai| tAteM jhAna binA sukha naahiiN| sukha binA dukhI rhai| so mokSajIvakoM dukhIpanA sambhavatA naahiiN|| tAteM bananta sukha kA dhanI bhagavAna hai| so kevalajJAna hI sukha kA kAraNa jaannaa| so ta dekhi, laukika virSe
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhI jAne thore padAratha dekhe-jAnai hoya, tAkai jJAna bhI thor3A hote, sukha bhI thorA hoya / vizeSajJAnI kU vizeSa sukha hoya hai| jaise--koI puruSa aneka dezana kA phiranahArA hoya, aneka rAja-sabhA kA baiThanehArA hoya, aneka manuSyana teM bAta karanahArA hoya, aneka taraha ke nRtya-gItAdika kA dekhanehArA hoya, aneka jAti ke laukika caritra dekhanehArA hoya, aneka zAsvani kA dekhane-jAnanehArA hoya, tAkaM jJAna vizeSa hoy| jAne rAtai sthAna nahIM dekhe, tAke jJAna bhI alpa hoy| so sukha haiM, so jJAna ke Azraya haiN| so jAke jJAna bahuta, so bahuta sukhI aura jAke alpajJAna tAkai sukha bhI thorA hoya tathA koI sthAna vi yamIta aneka kautuka hoMya haiN| sIjAko dokhatA nAhIM tAkai tinakA sukha bhI nAhIM / jAkU alpa dorkhe haiM tinako alpa sukha haiN| koI puruSa uttuMga (U~ce) sthAna najadIka baiThA, tAkI sarva dIkhe hai so sarva sukhI hai aisA jAnanA tathA jaise--kAhU seTha kA mandira hai | sau nAnA prakAra kI mahimA ko lie hai| kahIM tI aneka rana jar3ita zobhA hai, kahIM aneka prakAra citrAma hai, kahIM manojJa mahalana sahita bAga haiN| kahAM phuhAre aneka ghaTeM haiN| kahIM nRtya gAna hoya hai| kahIM aneka prakAra kI bichAyata bichI haiM, kahIM mahAsundara nara-nArI aneka vAdinna bajAya krIr3A kareM haiM, ityAdi aneka zobhA sahita mandira hai / tahA~ keI paradezI aneka puruSa, isa mandira ko zobhA dekhane kuugye| so kisI ne eka sthAna dekhyA; kisIne doya, kisInai cAri, kisI ne dasa aura kisI ne sarva sthAna dekhe| so aba dekhi, jAneM jaisA sthAna dekhyA, yAkai jAnapane meM AyA taisA ho sukha myaa| jAnaiM sarva sthAna dekhe tAkai sarva sukha bhyaa| taise hI yaha tIna lokamandira maiM aneka racanA pAirA hai| tAmaiM anante jova paradezI tamAzagIra Ae haiN| tina jIvana kU loka viSa jetA-jetA para padArthana kA jAnipanA hoya / tA jIvakoM taisA hI sukha hoya hai| zrutajJAna ke vaMza bhI aneka haiN| so koI jova zrutajJAna thorA pakSyA hai, tAkai sukha thorA hai| jo aGga pUrva vizeSa par3heM haiM tinake bar3A sakha hai| avadhijJAnI apane jJAnateM lAkhoM yojana pramANa kSetrako avadhijJAnateM jAneM, so vizeSa sukhI hai| ye jJAna eka sthAna pai tiSThatA dUravartI padArathana kI jAneM, tAke sukha vizeSa hI hoya / manaH paryayajJAnateM para ke manavikalpa jo hoMya tina sabana kauM jaane| tAkeM aura bhI vizeSa sukha hoya aura inata anantaguNA sarva lokAloka ke ghaTa-ghaTa ko jAnai so kevalajJAnI mahAsustI haiM tAtai mo ajJAnavAdI! tUM aisA jAni / jo para-padArthana ke jAnane
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ bI gael STi 62 kA jJAna hai so hI sukha kA kAraNa hai| parantu itanA vizeSa hai ki jo saMsArI jIva para-padArthana kauM jAneM haiN| so to rAgadveSa sahita jAneM haiN| tAkari karmabandha kA karttA hoya hai / je vItarAgI karmanAzaka sarvajJakevalI svapara padArtha kUM jAneM haiM so rAga-dveSa rahita jAneM haiN| so ina bhagavAna ke rAga-dveSa abhAvateM karmabandha nahIM hoya hai / tAtaiM para - padArthana kA jJAna rAga-dveSa sahita tau saMsAra kA kAraNa hai| so to AtmA kUM dukhadAI hai| rAga-dveSa rahita para-padArthana kA jAnapane rUma jJAna hai so sukhadAI hai| tAneM hai bhrAta ajJAnavAdI ! tU aisA dRr3ha saradhAna kari, ki jo jJAna hai so AtmA kA guNa hai| jJAna binA jIva naahiiN| jIva binA jJAna nAhIM / jJAna aru jIva ina viSai guNaguNIpanA hai| so guNI ke nAza taiM guNa kA nAza hoya; guNa ke nAzarteM gukhI kA nAza hoya / tAteM gurA guNI kA nAma bheda hai, sattA meda nAhIM / jaise-- lavarA meM aru kSAraguNa meM nAma bheda hai sattA bheda nAhIM lavaNa hai so tau guNI haiM rukSArapaNA lavaNa kA guNa hai| guru hai so guNI ke Azraya hai| aise hI AtmA meM aru jaise sAra guNa hai so lavaNa ke Azraya hai| jJAna meM guNaguNopanA jAnanA AtmA tau guNA hai aru jJAna guNa hai| jAkari guNIka jAne so guNa kahiye taise AtmA ko jJAna kara jAniye hai| aise hI gusaguNI meM ekatA jaannaa| eka ke abhAva teM doU kA abhAva hoya hai jaise- sUraja to guNI hai aru jAkara sUrya jAnyA jAya aisA prakAza so sUrya kA guNa hai| sUrya ke abhAva hote teja prakAza kA abhAva hoya / prakAza ke abhAva teM sU" kA abhAva hoya / taise hI AtmA viSai aru jJAna viSai ekatA jAni / nAma bheda hai, pradeza sattA bheda nAhIM / tAteM bhI subuddhi / tUM AtmA vijJAnako upAdhi mati maaneN| jJAna hai so AtmA kA guNa jAni / jJAna ke prabhAva taiM AtmA kA abhAva hoya, AtmA ke abhAva taiM mokSa kA abhAva hoya mokSa ke abhAva karma kA baMdhAva hoya karma ke ba~dhAvateM jagat meM bhramAva hoya aura jagat bhramAvateM dukha kA bar3hAva hoya / tAtaiM bho bhavya ! AtmA tUM jagat taiM chuTyAcA aru sukhakoM bhogA cAhe hai to AtmAko mokSa viSai kevala-jJAna sahita jAni jAke mata viSa mokSa- AtmA jJAna rahita hoya tAke Apta, Agama, padArtha asatya hoya haiN| aise ajJAnavAdI ko samajhAya zuddha zraddhAna kraayaa| iti ajJAnavAdI kA kathana / 6 / Age sthiravAdI kA samvAda likhiye hai| keI sthiravAdI aisA mAneM haiM jo jaisA mareM, taisA ho upajai / jo deva mare to deva ho hoya, nArako mare to nArakI upajai, s 62 He pI
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ tiryazca marai, tau tiryaca hI upjai| tAmaiM bhI jaisI jAti kA pazu marai, so hI jAti kA pazu upjeN| hasthI marai to / hasthI upajeM, ghoTaka (ghor3A) marai to ghoTaka upajai ityAdika jisa jAti meM jaisA marai so hI upajai, apane sthAna | ko nahIM tjai| manuSya mara to manuSya upaja, tameM bhI rAva (rAjA) marai tau rAva upajai, raMka marai to raMka upaNe, aiseM jo mare so hI upjai| yAke mata kA yoM rahasya hai| jo cAra gati saMsAra tau hai| parantu jaisA mareM taisA hI upajai so apane mata ke poSanaikoM aisA zabda tAke grantha meM kheN| rAja karatA je mare, te phira rAja karayi / mareM bhIsva kaNa mAMgate, te nara bhokha magAMya / / | aise zabda kari sthiravAdI ne apanA mata dRr3ha kara rakkhA hai rose sthiravAdI kauM kahiye hai bho bhaaii| suni| terA mata pratyakSa aneka nayana kari khaNDyA jAya hai| terA mata koI mata te nAhoM mile, tA asatya hai| pratyakSa tUM dekhi| jo terA mata pramANa hotA to saMsAra meM matAntara bhI nahIM hotA aura koI kAhI dharma sevana karate ? jaba jaisA marai taisA hI upaje to dharma ke aGga kahA phala kareMge tAtai dekhi, aneka matavAle koI tau nAnA tapa kara haiM, japa kareM haiM, bhagavAna kI pUjA kareM haiN| ityAdika dharma aGga sevani kari, aisA vicAra haiM jo hameM dharmaprasAda te kugati nahIM hoya tI bhalI hai 1 dharma phalateM devAdika zubha gati hoya hai, tAke nimitta keI dharmAtmA tau tIrtha-yAtrA kareM haiM tAmaiM aneka dhana kharcaneta kheda sahaiM haiN| aneka ghara dhandhA taja, kuTumbAdi te moha taja dUra dezAntara jAMtha haiM / keI parabhava sukha kauM mAnA tapa kareM haiM, keI parabhava sukhakauM vAMchita dAna deya haiM, keI bhagavAna ke mandira banAvehaiM, keI dharmaphala kI bhagavAna ke nAma kA sumarana kareM haiM, keI rAja, sampadA, kuTamba, loka, ! indriya sukha, zarIra mamatva ityAdi sukha chor3i dIkSA dhari vana maiM dhyAna kari apane pApanAza kiyA cAhaiM haiN| ityAdika aneka jIva aneka matana meM aneka prakAra dharma kA sAdhana karate dekhiye hai| tAte bhI bhrAtA tere mata kA rahasya leya, tau sarva dharma-sevana kA abhAva hoya / tAtai terA mata koI mata maiM sambhAvatA dIsatA nAhI, tAte asati hai| tUM dekhi, jo sarva saMsAra aisA kahai hai, jo dharma-sevana kareMgA so deva pada pAvaigA, manuSya hoya to bar3e puNya kA dhArI rAja-pada paavegaa| seTha-pada paayegaa| je pApAcArI durbuddhi pApa kA sevana kareMge te pazu hoyNge|| tahAM bhakha, tRSA, zIta uSNAdika aneka duHkha bhogeMge tathA pApa ke karanahAre naraka virSe nAnA vidhi ke chedana
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhedanAdi duHkha pAge tathA loka viDaM tathA zAstrana vikrosA kahaiM haiN| phalAnA dharmAtmA dharmaprasAda te deva myaa| || | kalAnA pApAcAra kari naraka gyaa| aise-aise vyAkhyAna laukika virSe prakaTa saniye hai| aru kadAcita aisI hotI ki jo jaisA mare taisA ho upajai tau "puNya-cApa kA phala jIva bhogavaigA" aisA nahIM khte| tAtai bho bhavya ! AtmA, yaha cAra gati saMsAra virSe jIva ananta kAla kA arahaTa kI nAI bhramaNa kare hai| pApa ke phala te adhogati virSe aura puNya phala te urdhvagati virSe ityAdika jIva upaje haiN| tAteM jAke mata virSe puNya-pAya kA phala uthApi ( naSTa kari) jaise kA taisA hI upajatA mAnai tAke Apna Agama, pada jasatya haiN| so heya haiN| tArte bho bhavya ! dharmArthI, azubha karma kiye duHkha sthAna viNe upajai hai aura zubha-kama te sukha sthAna diNe upajeM hai| aisA dhAraNi kari mithyA zraddhAna tji| to terA bhalA hoya aise yA sthiravAdI kA bharama gumAya, jina-bhASita zraddhAna kraayaa| iti sthiravAdI kA samvAda kathana / 7 / Age keI viparItamati ajIva te jIva upajatA mAne haiM tinakauM samajhAiye hai| keI bhole prANI aisA kahaiM haiM jo yaha AkAza tejala barasai hai so indra hai| tAke bharama miTAve kau tAkauM kahiye haiN| he bhAI! megha hai so tau varaSA-Rtu viSaiRtu kA kAraNa pAya "pudgala" hai so jalamaI paraNami jAya hai| so pagalana ke skandha varaSA-Rta ke kAraNa jalarUpa hoya, dhArA sahita varakheM haiN| so yaha jala acetana hai jar3a hai, cetana naahiiN| murtika pudgala hai sambandha jalamayo bhaye poche antarmuhurta kAla gaye usa jala meM apakAdhika ekendriya thAvara nAma-karma ke udayate mahApApa ke phala kari Aya, ekendriya jIva upaja haiN| so yaha mahAduHkhI haiN| tAkai eka zarIra hI hai| cyAri indriya naahiiN| pApa udayateM hoya haiM indra hai so paMcendriya hai mahA japa, saMyama, dhyAna, pUjA, dAna Adi aneka dharma ke phalate hoya hai| so indra devani kA nAtha bar3I zakti kA dhArI hai| adbhuta bar3I lakSmI kA Izvara hai| aneka devAMganA sahita sukha kA moganahArA hai rIsA indra pada vItarAgI, yogIzvara samatA rasa ke svAdI-SaTa kAya ke pIhara (rakSaka) dInadayAla, jagat guru, 64 | utkRSTa dayA ke phalate indra hoMya haiN| hona-punona ko indra pada hotA naahiiN| tAtai indra hai so deva nAtha hai aura megha hai so pudgala skandha ko milApate Rnu kA kAraNa pAya jala hoya varasai hai tAmaiM pApa karanahArA mahAjIva | hiMsA kA karanahArA jIva mAya ekendriya upaje hai| yahAM pratra-jo indra nahoM to aisA nirmala AkAza virSe
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 aneka prakAra ke bAdala aru dIragha garajanA ke zabda kauna karai hai ? aura tuma pudgala bandha kahA~ ho, so pudgala || acetana meM aisI zakti kaise smmve| tAkA samAdhAna jo he bhAI! teMne kahI ki zabdAdika kI zakti indra binA kaise bneN| so he subuddhi pugala ko zakti bar3I ha dezi cintAmazira jar3a hai tAmaiM manavAMchita deve kI zakti hai pArasa pASANa par3a haiM usameM lohakoM kaMcana karane kI zakti haiM kalpavRkSa hai so jar3a hai| tAmaiM vAMchita phala deve ke zakti hai aura-aura aneka oSadhi haiM sarvajar3a haiM, tinamaiM aneka roga khovana kI zakti hai aura dhatUrA meM aisI zakti hai jo vivekI kA jJAna maMgikari nAzai hai? ityAdika jar3a vastuna meM ra zakti hai kainAhI? aura dekhi haldI pIta hai sAjI zyAma hai tina donoMkai milAye se lAlI hoya hai aura dekho cakamaka ara loha pASANake milApa kari jhAr3a vRtta dAha karane kI zakti hai ki naahoN| rosI agani upaja hai| ityAdika aura bhI aneka zakti pudgala dravya maiM hai| taise hI megha kI garjanA kA zabda bhI tUM pudgala skandhamayI jaannaa| tAta he bhAI! thA maigha vi. jIvatvapanA nahIM, yaha acetana-jar3a hai tAta tUM isa jar3a dravya virSe jIvatattvabhAva mata kalpanA kre| yaha devani kA nAtha indra naahiiN| tUM kahegA ki isa megha ke to saba jagatamaiM indra hI kahaiM haiM so hai bhAI ! je bhole, sAMce zAstrajJAna rahita jIva haiM tinane yAkA nAma rUr3hita indra ghara liyA hai jaise koI bhane puruSa kA nAma indradatta dhara liyA hoya / so indradatta to tAkoM kahiye jo auranakoM indra pada deya, yaha to bhUkhA-dIna hai| so yAkA nAma zUdika nayatai indrahI kahiye hai| taise hI AkAza vi. binA sahAya jala barasatA dekhi garaja zabda hotA dekhi bhole prANI devatvabhAva kI kalpanA kari indra nAma khaiN| bAkI ( vAstava meM) yaha indra devana kA nAtha naahiiN| cetanA nAhI, jJAna sahita nAhIM, yaha maigha hai so pudgala meM skandha hI varSA Rtu kA nimitta pAya jalamayI hoya haiM jaise-zIta Rtu kA nimitta pAya sarva AkAzamaiM pudgala mahAzIta rUpa hoya haiM uSNa Rtu kA nimitta pAya sarva AkAza virSe pudagala skandha upaNa rUpa hoya haiN| so ina tInoM kAta kA koI kartA naahiiN| anAdita aisA hI svabhAva hai jaise--kAla kA nimitta hoya tAhI pramANa pudgala rUpa paraNamaiM haiN| aisA tUM nizcaya jaannaa| isa megha Gaindra kahaiM haiM so yaha indra cetana nAhIM, jar3a hai| tAtai bho bhavya ! je vivekI haiM tinako ajIva viSa jIva mAnanA yogya naahiiN| aise maidha acetanatva virSe indra pada devanAtha mAnane kA saradhAna miTAya
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ + T Fir 66 jAta sarva kevalI bhASita saradhAna kraayaa| aru jAke mata viSai meghako devanAtha indra mAneM tAke Apta Agama padAratha satya nAhIM hoya haiN| iti maigha jar3akoM devanAtha mAneM thA tAkA sandeha nivAraka kathana / 8 / jAgeM aura bhI koI bhole jIva manda jJAna teM ajovatatva meM jIvatattva kA bhAva mAneM haiN| isa acetana kAla dravyakoM aisA kahaiM haiM / jo yaha kAladravya hai so yama hai| so yaha bhagavAna hajUra ke pAsa kA rahanehArA sevaka hai| so yaha bhagavAna kI AjJA pAya jIvanakoM zarIra meM taiM kAr3ha lyAveM hai / yaha yama mahAnirdayI hai| so jIva moha ke yoga taiM kuTumba nahIM tabhyA cAhe haiM / tina kuTumba meM tathA tA tana meM sukhI haiN| tAka soMTA taiM mAri-mAri mahAdukhI kara jorAvarI zarIra taiM kAr3hi lyAyeM haiN| kaI jIva, bhagavAna ke bhagata haiM tinakU mArai nAhIM / tinake tana meM chApe tilaka kaNTha meM kASTha ko mAlA dekhi vArke tana taiH dUra taiM hI vinaya haiM kAr3ha lAye haiN| parantu chor3atA kAhUka nAhIM / phera kaisA hI samaya hoya, rAta hoya dina hoya, zIta uSNa, barasA, sukhiyA, dukhiyA hoya. zAdI hoya yA gamI hoya, bhojana karatA hoya, sUtA hoya, dhanadhArI hoya, rogI hoya, nirogI hoya ityAdika cAhe jaisA samaya hoya; parantu dayA rahita yama kAhU kauM chor3atA naahiiN| aisA vibhrama upajAya kaiM ajIva tattva viSai jIvatvabhAva kI kalpanA kareM haiN| tinako kahiye hai| he bhAI! bhagavAna tauM kAhU kauM mAratA nAhIM aura kAhU kauM mArane kI AjJA bho karatA nAhIM / vaha bhagavAna jagat kA pitA sarva kA rakSaka dayAnidhAna, vItarAga, kevalajJAnI, zuddha AtmA, nirdoSa kAhU ke mArane kA vicAra bhI kareM naahiiN| yahAM bhI laukika maiM kisI kauM kaha kAhU koI maravAveM to tAka mI pApa lagAgha daNDa pahuMcAiye hai / tAteM alpa se dharmadhArI jIva hoya haiM so bhI pApa Dara aisA vacana nAhIM kahaiM jo tUM yAka maar| koI kaSAya ke vaza hoya kahai ho. to tAke dharma kUM doSa lAge aura laukika meM kahaiM yaha mahApApI hai, yAne phalAneko phalAne ke hAtha marAyA hai, aisA loka bhI kahaiM haiN| zAstraniviSai bhI aisA hI upadeza de haiN| jo mana-vacana-kAya kRtakArita anumodanA inakA puNya-pApa meM phala eka-sA hai| sau he bhAI! tUM vicaar| jo jagapati dayAnidhAna / vItarAga bhagavAna, para ke mArane kA vacana kaise kheN| tAteM aisA doSa bhagavAna ko lagAvanA yogya nAhIM / jo koI nirdoSa ko doSa lagAveM tAka mahApApI kahiye / tAteM bhI bhavya ! bhagavAna hai so tau nirdoSa hai| vItarAga, dayA bhaNDAra, sarva kA rakSaka hai| 66 ta MEE gi
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ pau pTi 67 tisa bhagavAna ke vacana haiM so sarva jIvaka amRta samAna sukhadAyI haiN| so bhI amRta taM tau tana kA AtApa hI miTe haiN| bhagavAna ke vacana-amRta taiM janma-maraNa AtApa miTai hai tAteM bhagavAna kA vacana paraghAta rUpa hotA nAhIM aura jo yamakaM tu jIva mAne hai| so rAma ko jItastu nAhIM / jAkauM tUM yama kahai so kAla dravya jar3a hai, jIva nAhIM / isa saMsAra viSai SaT dravya haiM tinameM eka jIva aura pA~ca ajIva haiM / tina ajIva dravyana meM bhI eka pudgala dravya tau jar3a mUrtika hai bAkI cAra amUrtika haiM / tina amUrtina meM sarva bhinna-bhinna guNa paryAya sattA dharaM haiN| tinameM eka kAla dravya hai tAkA guNa tau vartamAna hai| tAkI vyavahAra paryAya samaya, ghaTI, pahara, dina, pakSa, mAsa, varSa, pUrva, palya, sAgara hai so yaha samaya-samaya kari ho, jIva kI jaisI jaisI palya sAgarana Adi kI Ayu hai so bItato jAya hai| jA jIva ne pUrava bhava meM jaitai samayana kA Ayu bAndhyA hai| taisA svAsocdravAsa bhogi paryAya pUrA kari paragati ko jAya hai| tAkA nAma more yA kaheM haiM ki kAla le gyaa| so yama koI cetanA nahIM thA / ye hI kAla dravya kI vyavahAra paryAya samaya-samaya kari pravartatI palaka, gharI, dina, pakSa, baraSa taiM jAya hai| so jAkA jitanA Ayu hoya taite samaya hI raheM, poche tana tjaiN| bandhI Ayu ke samaya bhoga liye poche eka samaya nahIM rahe hai| deva, indra cakrI Adi ye bhI tithi pUraNa bhaye pIche eka gharI bhI nahIM rheN| jA samaiM thita pUrI ho, AtmA kAya ta hai / tAka bhIle prANI kaheM haiN| jo thAkau yama le gyaa| so kAla tau jIva nAhIM, jo jIvakoM le jAya yaha kAla dravya tau jar3a hai aru jar3atva hI tAkI paryAya haiN| so vyavahAra paryAya to apane svabhAvamayI samayasamaya pravartato jAya so tau ananta kAla ananta parivartanamayo hote cale jAye haiM / tinameM ina saMsArI jIvana kI thiti ke bhI samaya pUraNa hote cale jAMya haiN| so thiti pUraNa kA nAma maraNa kahiye hai| so yaha isa jIva hI kA upAraNA (kiyA) hai| so zubha pariNAmana taiM tau devana ko tathA utkRSTa bhoga bhUmi kI Ayu karma pArTI hai| pApakarmakAdi kA utkRSTa Ayu-karma pAve haiN| bhalI jAyagA U~ca kula meM upaji hIna Ayu pAya maraNa karai so para - jIvana ko hiMsA kA phala jAnanA / jaisI jaisI isa jIva kI paraNati zubhAzubha bhaI, taitI ho thiti pAIM. aru vaha pUraNa bhaye paryAya tapatA bhyaa| tAteM hai bhAI ! tU aisA bhrama taji, ki koI, yama jIvanako le jAya hai / so yama (kAla) koI jIva nAhIM, jar3a hai / tAteM jAke mata viSai kAla jar3a dravya ko yama nAmA jIva mAnate 67 s gi gI
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhI su i Ti 68 hoya tAke japta, Agama, padAratha asati haiN| aise kAla kauM yama nAma jIva mAnanevAle kA bhrama dUra kari zuddha saradhAna kraayaa| iti kAla dravya-jar3a ko yama mAnanehAre jIvana kA saradhAna palaTana kathana ha Age keI matavAre ajIva vastUna teM jIvatattva vastu upajate mAneM haiM tAkA sambodhana kathana kahiye hai / keI alpajJAnI, pazca ajIva vastUnakoM milAya kara jIva kI utpatti mAneM haiM aisA kaheM haiM ki jo jIva vastu judI hI nAhIM, ajIva tatvana ke milApa taiM eka jIva zakti upaje hai| jaise--ajIva vastu-jar3a dravya je mahuA berajar3I, gur3a, dahI ityAdi acetana vastu viSai-- mitra mitra dekhiye. to mada zakti nAhIM aru ina ikaTThI kara yantra meM dhari ina sabakA arka kAr3hiye hai, tA arka jo dArU, tA viSai mada-zakti pragaTa hoya hai| so mada bhaye nAnA zakti pragaTa hoya aneka risa jo tAreM haiM maha utara gaye nAnA kautuka karane kI zakti miTa jAya hai| taise hI pRthvI, apa, teja, vAyu aura AkAza - ina paMca tarava ke milApa kara jIva-zakti pragaTa hoya / bhinna-bhinna dekhiye to jIvatva zakti kAhU meM nAhIM, milApa taiM jIva hoya haiN| jaba zakti pragaTa hoya taba nAnA dekhane-jAnanaimayI kriyA kare hai| aru jaba tavana kA milApa chUTa jAya, taba paMca hI tatva apane-apane taravana viSai mila jAya haiN| taba zakti bhI miTa jAya hai| tahAM ve eka dRSTAnta deya apanA mata poSai haiM so suno| dohA - pavana peMca AMTI parI, dharmo vadhu nAma nikasa deva bAhara paryo nAma ThAma nahiM grAma // 1 // aisA isa tatvavAdI ke matamaiM kahyA hai jo pavana calatI maiM ( vegamaiM ) A~TI par3a gaI, tAke yoga raja, bAlU, reta, pattA, tiNakAdi padAratha ur3ane lage, jo sabane dekhe| taba bAkA nAma sabane badhUracA dharayA / vistAra bhayA pIche pavana kA peca paDyA thA so miTa gyaa| taba adhUre kA bhI nAma miTa gayA taise hI a~dhUre ko naI paMca tattvana kA milApa miTatA nAhIM, taite kAlatau jIvanAmA vikAra pragaTa bhayA aura sabane dekhA, parantu jaba tatva vidhurai so to apane-apane taravana meM mileN| taba dekhiye tau jIva tatva to kachU vastu nAhIM 1 aisA kaI tattvavAdIna kA mata hai| tinake mithyAtva dUra karane kauM syAdvAdI kaheM haiN| bho tattvavAdI ! tUM suni siMhana ke garbha mRgana kA avatAra hotA nAhIM / mRgI ke garbhata siMha kA avatAra hotA nAhIM / taiseM 68 ta Rs Suo gI
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ ho jar3a-acetana vastuta taM cetana padAratha vastu hotI naahiiN| jIva vastana taM ajIva vasta hotI nAhI. aisA niyama hai jo paMca jar3a tAva te jIva hotA to paMca tattvanateM loka bharacA hai so hara koI paMcatAya milAya jIva tAva banAya letaa| putra-kalana karane kU kAhai kI koI upAya krte| he tavavAdI! paMcatattva milAya kari tU hamAre pAsa pAMca jIvatatva banAya tau sahI, dekheM kaise banAie hai| jaise--tane dArU kA dRSTAnta diyA. so jaise-gur3a-dahI, maUA, virajar3I ityAdika milAya hara koI dAsa kara leya hai taise eka-do jIva tU bhI banAya ley| aru ta kahegA, merai bane tau nAhI bane / to he bhAI! aisA saradhAna jhUThA hai| vRthA tU kAhaiko haThagrAhI hoya hai| ajIva tastu te 'jIva vastu hotI naahiiN| saMsAra virSe jIva aura ajIva-ye doya tatva anAdi-nidhana haiN| yaha ajIva vastu te karayA, jIva hotA naahiiN| tAteM jAkai mata vi paMca ajIva tattvana kA jIva hotA mAna, tAke Apta, Agama, padAratha, asatya haiN| rIse ajIva kA jIva tAva hotA mAne thA, tArko samajhAya, yathA-yogya jina bhASita taravana kA saradhAna kraayaa| iti tattvavAdI va paMcatatva ajIva te jIva hotA mAne thA tAkA sambAda kathana / 20! aba ina ekAntavAdIna ke eka pakSa kaM mithyAtva batAya inahIM ke vacana tinako keI naya kari sthAvAda matata milAya, satyamaiM batAIe hai| jaise-andhana kA hAthI, andhana ke vacana kari eka pakSa asatya haiM aru netranavAlA, andhana ke vacana milAya sabakoM hAtho kahai, koI-koI naya andhana ke hAthI kahane ke vacana satyamaiM batAvai, taise hI kadhana kahie hai| bho saMsAra virSe eka AtmA mAnanehAre! jo eka ho AtmA kI sarva loka meM sattA mAne hai so yA naya karika tau terA zabda asatya batAya aaye| jaise--andhA dagalI kI bA~ha aisA hAthI mAne, so to asatya hai, aisA hAthI hotA naahiiN| to ina andhe kA vacana koI nayata satya hai| aise hI terA saba saMsAramaiM AtmA hai so sarva bAta terI yA nayate satya hai / so tU suni isa saMsAramaiM anante AtmA bhinna-bhinna sattAko dharaiH sarva lokamaiM sUkSma jAti ke mare haiM / pRthivI kAyika sUkSma, tejakAyika sUkSma, vAyukAyika sUkSma aura vanaspatikAyika sUkSma-ina paMcasthAvara sUkSmana kari yaha loka bharayA hai| ghI ghaTavata / jaise--dhI kA ghaDA bharacA hai| tAmaiM koUjagai vAlI naahiiN| taise hI yaha loka sUkSma jIvana te bharacA hai| tahA~ vanaspati sUkSma tau ananta haiN| cAri sthAvara sUkSma asaMkhyAta haiM / so sarva sUkSma jIvana kari pUrita hai / koI sthAna khAlI nAhIM jala,thala, agni, vAyu,
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ AkAza, kaMkara, patthara, ghaTa, paTa, sarva jagai sUkSma jIva bharayA hai| jIva binA koI kSetra naahoN| terA vacana satya hoya hai| yetA vizeSa jAnanA, jo terA vacana eka sattA rUpa sarva jIva, so to asatya hai aura sarva jIvani kI | sattA bhinna-bhinna hai| yaha jina-vacana satya hai / tAtai dharma upadeza bhI sambhavai aura puNya-pAya phala bhI sambhava hai| / tAte sarva saMsAramaiM jIva bhari-pUra haiN| parantu eka sattA nAhoM / sarva kI sattA bhinna-bhinna haiN| aisA zraddhAna kr| iti koI naya te sarva sesAramaiM ghaTa, paTa, jala, pavana, pAnImaiM AtmA hai aisA kathana Age avatAravAdI kA vacana koI naya pramANa batAiye hai / aho avatAravAdI ! tU mokSa AtmA kauM avatAra mAnai hai so mokSa doya prakAra hai eka to sAloka mokSa hai so bhole jIvatau sAloka kI hI mokSa kahaiM haiN| so sAloka mokSatau tAkI kahirA jo yA cAri gati samAni janama-maraNa dukha sahita hoya / indriyajanya sukha bahuta hoya / jIvanA eka zarIrateM bahuta hoya / sAgaroM paryanta asaMkhyAta varSa tAI jIvanA hoya 1 rosA indraloka tA indralokako bhole jIva motta kaheM haiM / ihA~ koI kahai, devaloka ko mokSa kauna nayakari bhole jIvana naiM mAnI tAkau kahiye / he bhavya ! mokSa karma-rahita hai| tahA~ tiSThate siddha, so mahAsukhI haiN| kabahU~ mareM naahiiN| tAtai tina mokSa jIvanako amara kahaiM haiN| indraloka ke deva bhI dIrgha AyudhArI haiN| so manuSyani apekSA, atyanta jove haiN| manuSya ke asaMkhyAte bhava bar3I-bar3I Ayu ke hoya to bhI deva kA eka bhava pUraNa nahIM hoy| deva kA Ayu-karma bar3A hai| tAte zAstranamaiM deva kA nAma amara hai aura siddhana kA nAma bhI amara hai so amarapane ko kalpanA kari devaloka bhole jIvana. mokSa mAnI hai| so bAlaka jJAnI, tAhI te indrako bhagavAna jAni aisA kahaiM haiN| jo mokSamaiM nAnA ratanamaI mahala haiN| tahA~ bhagavAna virAja haiN| bar3e-bar3e deva, dAnava, bhagavAna ke pAsa hasta jor3e khar3e haiM aneka apasarA bhagavAna nirata gAna kareM haiN| aisA aneka sukhana sahita bhagavAna haiN| inakI Adila bahuta paMcendriya-janita sukha dIragha jAni bhole prANIna te thAkA nAma sAloka mota kahirA hai| so isa sAloka mokSa kA nAtha indra hai| so bhole jIva indra ko bhagavAna mAneM haiN| indraloka ko mokSa mAneM haiM so he avatAravAdI bhavya ! isa sAloka te indra mari avatAra dharai hai so yA nayateM avatAra mata pragaTyA hai aura dUsarA nirAloka mokSa hai| so yaha mokSa aSTa karmana ke nAzate zuddha pariNati ke dhArI yatIzvaroM ko
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71 hoya hai| jaba yaha AtmA karma nAza. tana choDi, mokSa hoya / so phera saMsAramaiM avatAra nAhoM laya hai| yAkA nAma nirAloka mokSa hai| yA mottamaiM janama-maraNa nAhIM, indriya-janita sukha nAhI, tana kA yudgaloka AkAra naahiiN| niraMjana, nirAkAra, nirdoSa, zuddha bhagavAna siddha haiN| so nirAloka mokSa jaannaa| mo avatAravAdI bhavya / yaha || suddha mokSa hai yaha avatAra nAhI hoya hai aisA jaannaa| tere mata kA vacana sAloka mokSa jo indraloka, tahAM teM avatAra jaannaa| iti avatAravAdI kA mokSa teM avatAra kthn| Age kSaNikamatI naya kA sthApana ! jo eka nayateM to asatti hai aura koI nayateM AtmA kSaNabhaMgura hai aisA kahirA hai-bho kSaNika matavAdI bhavya ! tUM eka zarIra meM aneka AtmA chinna-china Avate mAna hai / so terA mata tokU pratyakSa asatya btaayaa| so yA naya to terI khaMDI gii| aru jA naya te AtmA kSaNabhaMgura hai, so tokauM jina-AjJA-pramANa AtmA meM kSaNabhaMgurapanA kahirA hai, so suna / eka zarIramaiM tiSTatA isa jIva ne apanI vizeSa Ayukarma ke jogate, aneka alpa Ayu ke dhArI manuNya, tiryaMcana kI payAya vinAtI dekho| so yaha nikaTa saMsArI jIvana kI paryAya vinazatI dekha, udAsa hoya vicAratA bhyaa| jo mere dekhate etI paryAya upajoM, etI paryAya vinazI, so saMsAra meM jIvoM kI paryAya kSaNabhaMgura hai| aisA kSaNabhaMgura jagata-jIvoM kA jIvana hai| aisI hI apanI paryAya taraNabhaMgura jAni, udAsa hoya, rAja-sampadA taNi, dIkSA aGgIkAra kareM haiM / aise kSaNabhaMgurapanA jAnanA hai| so kalyANa karatA hai| eka zarIra meM hI prAramA rahatA nAhI, kabahUM deva hoya marai hai| kabahUM manuSya hoya mara hai| kabahU pazu hoya mare hai| kabahUM nArakI hoya marai hai| rose cAri gati meM anAdikAla kA paribhramaNa kara hai, kahIM thira rahatA nhiiN| thiri rahane kA sthAna eka mokSa hai| roSA vicAra, saMsAra dazAka kSaNabhAra jAni, saMsArateM udAsa hoya, parigraha taja kari, mokSAbhilASI apanA kalyANa kareM haiN| tAteM bhI manya kSaNika manavAdI! tUM saMsAra meM AtmA tau sadaiva zAzvata jaani| parantu paryAya cAragati rUpa hai so kSaNabhaMgura jaani| aisA zraddhAna karito tokauM kalyANa karatA hoygaa| iti kSaNika matona kA bhrama nivAraNa kathana / Age keI karmavAdI AtmAkaM bhagavAna upajAve haiM aisA mAne haiN| tAkA zraddhAna tau Age khaNDana karacA hai| parantu kApanA bhI koI vastu kA aGga hai so jina-AnA-pramANa kartA kA svabhAva / kahie hai| bho karttAvAdI bhaTyAtmA! tUM navIna AtmA kA kartA bhagavAna mAne, so naya to terI asati hai| parantu 31 / /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 kartA kA zabda koI vastu kA aGga hai tAkA chala leyaka bhore jIvana nai koI bhagavAna kartA jAnyA hai so sAMsArika jIvoM kI paryAya kA kartA bhagavAna to nAla bIrana kI paryApana kA kartA batAIe hai / so kartA ke bheda doya haiN| eka to bhAvakarma kartA hai| dusarA dravyakarma kartA hai| so bhAva kamana kA kartA to yaha saMsArI AtmA hai| apane rAgadveSa bhAvana ta zubhAzubhamari cyArigati rUpa upajAve yogya vikalpa kA karanA so bhAva-kama hai| aru ina bhAva-karma ke anusAra pravRtte jo loka virSa tiSThate pudgalaskandha, jJAnAvaraNAdika karmarUpa, so dravya-karma haiN| so ina dravya-kama ke jogata AtmA deva, manuSya, nAraka, pazu ekendriya, vikalendriya, paMcendriya Adi kI utpatti rUpa AkAra so nAnA prakAra je zubhAzubha zarIra tinakA kartA dravyakama hai| so jaisA-jaisA zarIra AkAra hoya taisA-taisA bhItara AtmA kA AkAra hoya hai| tA pramANa AtmA sukha dukha kA bhoktA hoya hai| he krtaavaadii| ina zarIra, cyAri gati kA kartA tau dravya-karma pudgala hai| bhAvakarma rAgadveSa hai, tAkA kartA AtmA hai| jaisA-jaisA bhAva-karma upArjatA hai, taisA-taisA zubhAzubha zarIra hoya hai| tAte yAkA kartA AtmA hI hai| aisA jAnanA jo gavAna kAha kA kartA naahiiN| tAhI teM dharmAtmAnakyApa ! kAryana kA kartApanA taji, zubha kAryana kA karttA honA yogya hai| iti kaviAdI kI eka naya miTAya jIvAdi tasvani kA karttApanA koI naya btaayaa| Age nAstikamatI sarva prakAra jIva kA abhAva mAne haiN| tAkA ekAnta chur3Aya, AtmA koI naya kari nAsti bhI hai aisA kathana batAIya hai| bho nAstikamatI! terA mata jIvako sarva prakAra nAsti mAna hai| so yaha ekAnta mata tau asati hai| jIva-dravya kA kabahU~ nAsa naahiiN| parantu jA apekSA | jIva nAsti bhI hai aisA upadeza jina-bhASita tatvana kI naya kari tokauM batAIrA hai, so tUM citta deya suna / mo bhavya / jIva, dravyArthika nayatai tau sadaiva zAzvata hai / so dravya vastu kA tau kabahU~ nAza nAhIM aura deva nArakAdi cyAri gati paryAya haiM so nAstirUpa haiN| so paryAya ke nAza hote jIva kA nAza kahirA hai, so vyavahAra naya hai| thA vyavahAra naya teM paryAya vinazate laukika meM aisA kahaiM haiN| jo yaha deva jIva muA (masyA), yaha nArako jIva muaa| jo yaha nara jIva huaa| yaha tiryazca jIva huaa| aisA kaha haiN| so paryAya nAzateM jIva kI nAsti kahI, so paryAyArthika naya jAnanA / iti nAstika nayakau sarva prakAra asatya batAya, koI naya nAsti 72 - - - - - -- - --
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahaiM aisA kathana / Age keI matavAle mokSa AtmAkoM sarva prakAra ajJAna mAneM, tAkA ekAnta miTAya koI naya jJAnarahita mokSa jIvakoM batAie hai zrI su E mI ajJAnavAdI bhavya AtmA ! tUM sarva nayakari mokSa AtmA jJAnarahita mAneM hai / aru tUM aisA kahe hai| jo AtmA meM para-padAratha dekhane-jAnane kI zakti hai so hI upAdhi hai| jaba padAratha ke dekhane-jAnane kI zakti miTegI rAjIva ko mokSa hogaa| aisA hai sI to asatya tokoM pUrva batAyA ho / zrama jJAnarahita mokSa Ti AtmA hai| yaha vacana koI naya haiM so tokoM batAie hai| jo yA jJAna taiM rahita mokSa jIva hai, so tUM cittadeya suni dekhanA- jAnanA to jIva kA svabhAva hai tAteM jJAna kA abhAva bhaye to AtmA kA abhAva hoya / tAteM jete indriya janita padArathana ko dekhanA-jAnanA, so AtmA meM upAdhi hai, tabalauM mokSa AtmA nAhIM / indriya janita jJAna kA abhAva hoya, kevalajJAna hoygaa| taba jIva mokSa hoygaa| tAteM upAdhi jJAna jo indriya janita jJAna, so to indriya jJAna hai| tabaloM padArathana meM rAga-dveSa hoya hai| jaba indriya jJAna miTi kevalajJAna hoyagA, vaha atIndriya jJAna hai, so yaha atIndriya jJAna AtmA kA svabhAva hai / yAke bhae padAratha taiM rAgadveSa nAhIM hoya hai / tAteM bhI bhavya ! jJAnavAdI suni mokSa AtmA hai so sarvajJa lokAloka kA jAnanahArA, ghaTa-ghaTa kA antarayAmI bhagavAna, tAke atIndriya jJAna hai so karma-bandha rahita hai| so to mokSa jIva kA svabhAva hai, aisA jaannaa| mokSa AtmA meM indriya jJAna nAhIM / yaha indriya jJAna hai so vinAzika hai, caMcala hai, hona jJAna hai, karma baMdha karatA hai / so yaha indriya-jJAna-rahita, mokSa AtmA jaannaa| aisA isa nayateM mokSa AtmA jJAna-rahita kathA / iti mokSa AtmA, indriya jJAna -rahita koI naya hai, so kathana kyaa| Age keI matavAle jaisA ho jIva mare taisA hI upajatA mAneM haiM, so isakA ekAnta mata khaMDakeM aba koI naya kari jaisA marai, taisA hI upajeM hai, aisA kaheM haiN| bho sthiravAdI / terA mata va terI naya to asati hai, so tokoM kA aba koI naya terA vacana satya kahaiM haiM, sI suni jo tUM jAneM ki jaisI paryAya choDeM so ho paryAya upajai, so sarva prakAra terA ekAnta mata tau asatya hai| koI nayateM vahI paryAya dharai hai, koI aura bhI paryAya dharai hai, so tUM suni| jinadeva kA hai tA pramANa kahiye hai - jo manuSya marai zubha bhAvanateM deva hoya, azubha bhAvanateM nArakI va pazu hora aura koI sarala bhAvateM manuSyateM manuSya bhI hoya to 10 73 73 Ming
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ upaja hai, aisA jAnanA aura tithaMca marai so zubha bhAvanate deva hoya, azubha bhAvanateM nArakI hoya, koI sarala bhAvate manuSya hoya tathA Arta-bhAvanata pazamari pazu bhI hoya hai,aisA jAnanA aura nArakI mara nArakI hotA nAhI, yaha nizcaya hai aura deta mara deta hotAnA / rose koI jaisA mare, taisA ho upajai, aura koI marai, aura hI paryAya meM upaja hai| aisA jina bhagavAna ne kahA hai aura taire mata meM yA kahI ki marai so hI upnnai| so paryAya naya tau baneM naahiiN| so tUM aisA jAni, ki jo marai so ho upjai| AtmA hI paryAya taji maraNa karai hai so hI AtmA aura paryAya meM upajai hai| sohI AtmA, aneka paryAya meM maraNa karai hai| yahI AtmA, apane bhAva pramANa zubhAzubha gati meM upaNa hai| so rose anantakAla bhramaNa karate bhayA / yahI AtmA mara-yA, yahI upajyA, aisA jAnanA / isa nayateM yaha vacana satya hai ki jo mare so hI upaje hai| mokSa bhaye pIche maratA bhI nAhI, aru upajatA mI nAhI, aisA jaannaa| iti sthiravAdI kA vacana koI naya kari satya batAyA aisA kthn|| iti sudRSTitarajisI nAmagranthamadhye ekAntavAdIna ke naya vacana asatya kiraa| koI naya, vacana pramANa btaae| jaise eka aGga to hastI nAhI. sarva mur3e haiN| aGgana kA samUha hastI hai| koI naya, rAka aGga kari satya bhI hai| aisA kathana karanevAlA caturtha parva smaapt| 4 / iti sandhi meM aneka matani kA vicAra kiyA, rose anya matana ke dharmArtho jIva the tinako samajhAya, aba jinadeva kari bhASe jova ajIva tattva tinakA svarUpa kahira hai| so mokSAbhilASI jIva hoya, so ina tasva bhedanakauM smmeN| so jA mokSa ke nimitta, tattva bheda jAnie, so prathama mokSa kA svarUpa kahU~ hauN| bho mokSAbhilASI! ho tuma dharmArtho ho, tAteM prathama mokSa kA svarUpa sunau| pIche tumhAre isa mokSa kI icchA hoyagI, to tumakauM mokSa kA mArga bhI btaaveNge| kaisA hai mokSa ? jete saMsAra meM janama-maraNa, bhUkha-pyAsa, vAta-pitta kuSTAdi roga-ina anAdi aneka dukha haiN| tina sarva dusa-doSaH-rahita hai aura avinAzI, nirAkula, indriyarahita, sukha kA sthAna hai aura anupama sarva lokAlokavartI padAratha kA jAnanahArA, aisA kevalajJAna-sahita bhagavAna pada, jagat ke pUjyave yogya hai| tA mokSa kauM indra, deva, cakrI, gaNadhara, muni, sarva sadaiva tAko vAnchepUje haiN| tahAM ke sukha akhaNDa haiM, avinAzI haiM, sarva karma mala rahita haiM, nirAbAdha haiM tinake sukha kA kabahU~ anta
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ / nAMhIM hai Ara jete saMsAra meM deva, indra, ahamindra, cakrI, kAmadeva, vidyAdhara-ina sabani ke sukha anantakAla ke bIte; so sabanikoM ikaTTha kariza, to bhI mokSa sustra ke eka samaya mAtra bhI nAhIM hoya haiN| ihA~ prazna-jo ahamindra aru indra ke sukhata bhI bahuta sukha aura kahA hoyagA, so kaho? tAkauM kahie haiN| bho bhavya ! suni, jaise koI puruSa U~Ta kI asavArI kirA rAha meM U~Ta ko daur3AvatA, calyA jAya hai / so tAke pIche eka mArane ko vairI poThi pIche lAgA, so vAkauM dekhi bhaya khAya U~Ta daur3AyA, so kudAtA calyA jAya hai| pIche vairI bhI calyA Aye hai| aise jAta rAha (rAste) meM bhUkha lAgI, aru pyAsa laagii| so tAke pAsa lADU the so khAtA jAya hai| asa pyAsa lAgI so ThaNDA nIra thA so belA (kaTorA) bhari, pIvatA jAya hai| so kachu banna-pAnI mukha maiM, | kachU bhUmi meM par3atA jAya hai| aise puruSa ne U~Taye lADU khAya, ThaNDA pAnI pIyakai, kSudhA tiraSA meMTi, sukha mAnyA hai! aru eka puruSa apane ghara ke bAga meM saghana chAyA meM tiSThA tAke pAsi aneka sajjana sukhakArI baiThe haiN| so dveSo koI naahiiN| so yA puruSa ne bhUkha tiraSA meTavaikauM ThaNDA jala pIyA bhojana khAyA aru susate soya rkhaa| so ina donoM meM dhanA (bahuta ) sukha kisake? lADU jalato U~TavAle ne bhI khaaye| lADU jala ghara baiThanevAle ne mI khAye so jaisA antara inake sukha meM hai| taisA antara deva indra, bahamindrana ke satra meM aru mokSa ke sukha meM hai| mokSa kA sukha to nirAkula hai, bhayarahita hai avinAzI hai aura indra bahamindra deva ke sukha haiM so vinAzika haiN| inake pIche kAlarUpI vairI lAgA hai tAteM bhaya sahita sukha hai| aise sAmAnya dRSTAnta kA bhAva jaannaa| so | he bhAI! saMsArI indrAdika ke sukha indriya janita tinata mokSa ke atIndriya susate anantAnanta guNA antara hai| tAteM jo bhavya sukha kA artho hoya so mokSa jAve kA upAya krau| aisA upadeza suni koI bhavyAtmA mokSa sukha kA abhilASI pUchatA mayA / he guru nAtha ! mokSa ke suna aAphne sarva duskha-rahita khe| so mokSa kese pAIe tAkA mArga kaho / taba guru hai soI ziSya ke praznapAya tAke hitakaM kahate bhaye / bho bhavya ! suni, samyagdarzana samyagjJAna samyakacAritra hai / so mokSa mArga hai| sau hai bhavya samyagdarzana to mokSa kA saradhAna ( zraddhAna) hoya hai| mokSa ananta sukha kA sthAna hai| aise zraddhAna hote pIche samyagjJAna hoya / tAta mokSa-mArga jAnyA jAya hai| tA mokSa-mArga maiM cAlie hai|taat prathama tau zraddhAna cAhiye pIche jAnapanA cAhiye pIche mArga meM calanA hoya hai| taba vAMchita sthAna /
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahuMce haiN| tAta he madhya tUM prathama tau aisA saradhAna kari ki mokU gaiso mokSa kaba hoya ? aise guru vannana sunika mahAvinayateM ruci sahita pUMchatA bhyaa| bho guro saradhAna kA karAvanahArA! samyaktva kaise hoya so mohi khau| taba guru yA ziSyakaM rucika jAni kahate bhye| tattvArthasUtra kI phAkI tattvArtha zraddhAnaM samyagdarzanam / thAkA || artha-bhI bhavya / tattvana kA zraddhAna hai so hI samyagdarzana hai / taba ziSya kahI bho guro! tatva kahA so khau| taba guru dayA kari kahI-bho vatsa! tatva bheda jIva ajIva kara doya prakAra hai| taba ziSya kahI-bho guro! jIva ajIva kA svarUpa mohi vizeSa samajhAya kari khaaN| taba guru kahaiM haiN| bho bhavya ! tUM citta deya suni / ajIva kA svarUpa tohi prathama kahoM ho| so ajIva-dravya paJca prakAra hai| dharma-dravya, adharma-dravya, kAla-dravya, AkAza-dravya, pudgala-dravya-ye paJca dravya ajIva haiM jar3a haiN| tinameM dharma, adharma, kAla, prAkAza-rAjyAri ajIva-dravya amUrtika haiN| so inakA svarUpa Age kaheMge, tAteM yahAM nahIM kahyA hai aura pudgala ajIva-dravya hai, so matika hai, so tAka dAya bheda haiN| eka to no-kama, eka drvy-krm| tahAM jAkoM dekhi jo karma pragaTa hoya, so no-krm| jaise-apane vairIkau dekhi krodha pragaTa hoya, so vairI kau krodha kA no-karma kahie tathA rUpavAna svIkau dekhi vikAra bhAva hoya, so vikAra bhAva kA no-karma strI hai| aise sarvatra no-karma kA svarUpa jAnanA aura dravya-karma hai, so pudgaloka hai| so tAke teIsa bheda haiN| so hI kahirA haiM; aNu, saMkhyAtAgu, asaMkhyAtANu, anantANu, AhArANu, AhAra agrAhyANu, taijasa agu, taijasa agrAhyANu bhASANu, bhASA agrAhyANu manovargaNA, mano agrAhyavargaNA, kArmaNavargaNA, dhru vavargalA. sAntaravargaNA.zanyavargaraNA, pratyeka vargaNA, dhra vazanyavargaNA, bAdara nigoda vargaNA, bAdara zUnya vargaNA, sUkSmanigodavargaNA, nabho vargaNA, mahAskandha vargaNA aise ra teIsa jAti ke pudgala vargaNA ke bheda haiN| so apane-apane svabhAvarUpa sadaiva varate haiN| ra sarva bheda pudagala ke tInaloka pramANa mahAskandha hai tAmeM tiSThe haiN| e mahAskandha hai so sarvaloka meM jaito ( jitane) paramANa haiM tina sarva kA eka bandhana rUpa hai| anAdi-nidhana mahAbata samAti mahAskandha jAnanA / tAmeM asaMkhyAta paramAe to aise haiM so skrandharUpa nAhIM, eka-ekahI haiN| asaMkhyAte skandha doya paramANu ke haiM, asaMkhyAte skandha tIna-tIna paramANu ke haiN| aise hI eka-eka adhika paramAgUna ke skandha cyAri paramANu kA skandha,
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca kA SaT Adi uskRSTa saMkhyAta paryanta jaannaa| soza saMkhyAtANu skandha haiN| aba yA saMpAtANu skandhateM eka adhika paramANu ke asaMkhyAte skandha haiN| so 2 jaghanya asaMkhyAtANu skandha hai| thAteM eka paramANu aura adhika ke asaMkhyAte skandha haiM asaMkhyAte skandha aise haiM jo utkRSTa saMkhyAta te tIna-tIna paramANu ke adhika jAnanA / cyAri-cyAri paramANu adhika ke jasaMkhyAte skandha haiN| pAMca adhika ke asaMkhyAte skandha haiM ina adhika utkRSTa saMkhyAtateM eka-eka paramANu ke skandha vadhatai utkRSTa asaMkhyAta paryanta jaannaa| so eka-eka paramANu ke adhika haiM so asaMkhyAte asaMkhyAte paannaa| utkRSTa asaMkhyAta paramANu se eka paramANu adhika ke skandha jasaMkhyAte haiN| so yaha jaghanya anantAzUna ke skandha haiM / doya paramANu adhika ke skandha asaMkhyAte haiN| tIna adhika, cyAri. Adi adhika ke skandha eka-eka jAti ke asaMkhyAte skandha haiM.so saba anantAsa pudgala skandha haiN| aise saMkapA, pakhyAta, ma svAdha hai| ko sarva jAti ke skandha vasaMkhyAte asaMcyAte haiN| aise pudgala ke skandha aneka prakAra haiN| tahA~ je tejasa jAti ke pudgala skandha haiM tinakA to tejasa zarIra hoya hai| bhASA jAti ke pudgala skandhana kari bhASA yogya jo bendriya Adi jIvana ke yathAyogya vacana bolane kI zakti liye sthAna kaNThAdi bani bhASA ghire hai| mana jAti kI vargaNA kari saMjhI paMcendriya jIvana ke hRdaya-kamala maiM aSTapAkhar3I kA kamalAkAra dravya mana hoya hai| jAta AtmA ke zubhAzubha vicAra kI zakti hoya hai| bAdara nigodi vargaNA ke skandhana tai, bAdara nigodiyA jovana ke zarIra bane haiM aura sUkSma nigauda vargaNA ke skandhata sakSma nigodiyA jIvana ke zarIrAkAra hoya haiM aura pratyeka jAti kI vargaNAta pratyeka zarIrana kA bandhana hoya hai| kArmasa vargaNAteM jJAnAvaraNAdi aSTa karmarUpa karma-skandhamaI aisA kArmasa zarIra hoya hai| karma hone yogya hoya je pudagala skandha so kAmarA vargasA hai| tahAM AtmA ke jaise-jaise rAga-dveSa bhAvana sahita AtmA parisamai, tAhI pramANa aSTakarma rupa hoya kArmaNa vargaNA pariNama hai| so aSTakarma kauna hai / tinake mAma kahie haiN| jJAnAvaraNI, darzanAvaraNI, vedanI, mohanI, Ayu, nAma, gotra, antarAya-gaisa e aSTa-karma to mula haiM tinako uttara prakRti eka sau ar3atAlIsa haiN| jJAnAvaraNI ke nAma; matijJAnAvaraNI, zrutajJAnAvaraNI, avadhijJAnAvarazI, manaparyayajJAnAvaraNI, kevalajJAnAvarazI- paMca haiM so jisa-jisa jJAna ke bAvarza kI haiM te-te jJAnakoM ghAteM tAteM
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ inakA nAma AvaraNa kahiye hai| jJAna nAma tau jAnapane kA hai| jAteM jJeya jAnie, so tau jJAna hai| so jhAnapane kI apekSA to eka hai| aru aba eka jJAna ko jitanA-jitanA ina paMca jJAnAvaraNInane AvaraNyA hai, tetA jJAna kI paMca bheda kari kalpanA karI hai| aru jaba ina bhAvaNIna kA mAtra goyanA peda bhAva miti eka jJAna bhAva ho rahe hai| paMca bheda bAnAvaraNI ke nimittateM kahiye haiN| aisA jAnanA aura darzanAvaraNI prakRti nava haiN| so prathama hI cakSurdarzanAvaraNI, acakSudarzanAvaraso, avadhidarzanAvaraNo, kevaladarzanAvarasI-e cyAri darzanAvaraNI kI haiM so japane prAvaraNe yogya darzanako AvaraNe haiN| nidrA-nidrA, pracalA-pracalA, styAnagRddhi, nidrA, pracalA- nava darzanakauM ghAta haiN| yahA~ prazna-jo darzana tau cyAri bhedarUpa hai aura darzana ko AvaraNI nava haiN| so cyAri darzanAvaraNa tau cyAri darzanakauM ghAteM haiN| yaha paMca nidrA kAhekau ghAte haiN| tAkA samAdhAna / cyAri darzana ke kSayopazama ko ghAtaka cyAri darzanAvaraNI haiN| darzana ko dekhane rUpa pravRtti tAkau paMca nidrA ghAte haiN| aisA jaannaa| Age vedanIya ke sAtA, jasAtA-e do bheda haiN| so moha sahita jIvanakoM vedanIya kA udaya sAtA to apanA udaya batAya jIvako sukhI kare hai aura asAtA ke udaya teM mohI jIva dukhI hoy| aisA vedanIya hai| mAge moha-karma doya bheda hai-rAka darzanamoha eka cAritramohaH tahAM darzanamoha ke bheda tIna haiM-mithyAtya, samyagmidhyAtva, samyaka prakRti mithyAtva-e tIna bheda haiN| cAritramoha ke paccosa tinake nAma-anantAnubandhI, apratyAkhyAna, pratyAkhyAna, saMjvalana-ina cAri caukar3I ke krodha, mAna, mAyA, loma-ina kari solaha bheda jaannaa| nava hAsyAdika ke nAma-hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, puruSaveda, strIveda, napuMsakavedae paccIsa cAritra mohanIya ke haiN| inakA sAmAnya artha kahithe hai jahA~ anantAnubandhI krodha, mahAtIbra pASANa kI rekhA sAmAni / yAkA vAsanAkAla ananta bhava meM bhI nahIM jAya jAteM eka bAra krodha bhayA hoya, tau anante bhava tAI tAteM samatA bhAva nAhIM hoya / thAke udaya se prANI anantakAla saMsAra bhramai hai! so anantAnubandhI krodha jAnanA aura anantAnubandhI mAna mahAtIbra pASANa stambha samAna / kaThora pariNAmI grAsa deya, pai namai naahiiN| yAkA bhI vAsanAkAla anantakAla hai| jAteM eka bAra mAna khaNDanA hoya, tAk anantabhavana meM bhI nizalyabhAva kari namaiM nAhI, so anantAnubandhI mAna jAnanA aura anantAnubandhI mAyA mahAtIbra bosa kI jar3a
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ kI gaThiI samAni, pavana kaTutAI bhAva hai, nAkAbAsanAkAla jAma hai; jAteM eka bAra pariNati meM dveSabhAva hoya to tAtai anante kAla meM bhI nizalyabhAva-saralatA nahIM hoya ! so anantAnubandhI mAyA jAnanA / anantAnubandhI lobha, mahAtIbra kirama ke raGga samAna jaise-vastra phaTai parantu kirama kA raGga nahIM jaay| aisA hI yaha lobha hai| yAkA vAsanAkAla ananta hai| eka bAra loma pragaTa bhayA pIche anantakAla gara bhI samatA bhAvanirlobhatA nahIM hoy| aise ra anantAnubandhI ko caukar3I hI hai| yAke phalata dhanantakAla saMsAra meM bhramasa nahoM mitte| inake udaya hote samyagabhAva nahIM hoy| apratyAkhyAna kI caukar3I-tahAM apratyAkhyAna kA krodha, so hala rekhaavt| jaise-hala kI rekhA varSa, chaH mahInA meM varSAdi kAraNapAya mittai| taiseM hI yaha apratyAkhyAna krodha miTai aura apratyAkhyAna mAna asthi ke stambha ke samAna jagatavizeSa kie namai hai| taise hI yaha mAna kAraNapAya vizeSa kAla gae pIche miTai mI hai| apratyAkhyAna mAyA hirana ke soMgavata gAMThiko dharai hai| yAkI mAyA bahuta kAla gara miTe hai| apratyAkhyAna loma kuzumbha ke raGga samAna hai| jaise--vizeSa jatanateM kuzumbha raGga miTe hai| taise hI bahuta kAla gara yaha lobha lAya hai| aise yaha apratyAkhyAna kI caukar3I, zrAvaka ke aNuvrata kA sthAna jo paMcamaguNa-sthAna tAkauM roke hai thAke udaya meM paMcamaguNa-sthAna nAhI hoya hai| pratyAsyAna kI caukar3I kahirA hai| tahAM pratyAsyAna krodha gAr3I kI rekhA samAni hai / jaise pAMca cyAri dina tathA pahara meM tathA mAsa pakSa meM gAr3I ko rekhA miTi jAya / taise hI alpakAla meM pratyAkhyAna krodha upazAnta hoya pratyAsthAna mAna kachu manda hai| jaisA kASTha kA stambha alpa jatana se namaiM taise hI, stutimAtra alpakAla meM upazAnta hoya hai| pratyAkhyAnI mAyA meMDhe ke soMga meM alpagAMThi hoya taise hI isa mAyA kA udaya alpakAla hoya mittai| pratyAsthAna lobha hai so haldI ke raGga samAna hai| jaise haldI kA raGgaH alpa jatanata mittai| taise hI pratyAsthAna lobha zIghra hI mittai| aise pratyAkhyAna kI caukar3I hai| so apane udaya muni-pada nahIM hone deya hai| aba sejvalana kI caukar3I kahiya hai--so saMjvalana kodha mahAmanda / jaise jala rekhA turanta miTa, taise yaha saMjvalana krodha kA udaya miTai hai| saMjvalanamAna, udaya deya beta samAna turanta || mArdava bhAva hoya / jaise-beta kA stambha turanta namai hai| saMjvalanamAyA, gaIyA ke sIMgavata, alpa bAMkI
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ liye sarala hai| yAkA udaya, turanta hoya turanta miTai hai / saMjvalana lobha pataGga ke raGga samAni hai| jaise patA raga turanta miTai, taise saMjvalana lobha udaya hoya, alpa rasa deya miTai hai| aise saMjvalana kI caukar3I apane udaya hote yathAkhyAta-cAritra nahIM hone deya hai| aise to sAmAnya solaha kaSAya jAnanA Age no kaSAya tA~ mAke udaya jIva ke hA~sika pragaTesI hAsya-kama hai| jAke udaya jIva para-vastu zubha lAgeM sukha upajAvai, so rati-karma hai| jAke udaya jIvakaM para-vastu janiSTa lAge so arati-karma hai| pAke. udaya jIvaka cintA zoka hoya, so zoka-karma hai| jA kama ke udaya jIva kA ura kampAyamAna hoya, para-vastu te bhaya upaje so bhaya-karma hai| jA karma ke udaya jIvaka para-vastu dekhi glAni upaje, so jugupsA-karma hai| jA karma ke udaya jIvakU strIke sparza karane kI abhilASA hoya, so puruSaveda-karma hai| jA karma ke udaya se jIvakU puruSa ke sevana sparza kI icchA hoya, so strIveda-karma hai / jA karma ke udaya yugapata puruSastrI ke sparza kI icchA rUpa bhAva hoya, so napuMsakaveda-karma hai| aise cAritramoha kI pacIsa khiiN| darzanamoha kA svarUpa jAge kreNge| prAge deva Ayu kA udaya jete kAla rahai, taite kAla deva kA zarIra AtmA te nahIM chuuttai| jAke udaya manuSya kA zarIra AtmA te nahIM chUTa, so manuSya bAyu hai| jA karma ke udaya jIva tiryaca gati ko na chor3i sakai, so tiryaca Ayu-kama hai| jA karma ke udaya jIva nArako kA zarIra nahIM taja sake, so nAraka Ayu-karma hai| aise cAra Ayu jaannaa| Age nAma-karma kahiye hai, so prathama hI varNa catuSka kI kahaiM haiN| so tahA~ sparza ko ATha-jAke udaya zarIra kaThora hoya, sI kaThora-karma hai| zarIra komala hoya, so komala-karma hai| zarIra bhArI hoya, so bhArI-karma hai| zarIra halakA hoya, so halakAkarma hai| zarIra uSNa hoya, so uSNa-karma hai| zarIra zItala hoya, so zItala-karma hai| zarIra cikanA hoya, so cikkana-karma hai| zarIra rakhA hoya, so sUta-kama hai| Age rasa kI--jAke udaya zarIra khATA hoya, so saTTA-karma hai| zarIra miSTa hoya, so moThA-karma hai| zarIra kar3avA hoya, so kar3avA-karma hai| zarIra kaSAyalA hoya, so kaSAyalA-karma hai : ciraparA hoya, so ciraparA-karma hai| jAge gandha kI kahiye--jAke udaya zarIra meM sugandha hoya, so sugandha-karma hai| zarIra meM durgandha hoya, so durgandha-karma hai| Age varNa kahiya hai| - 15
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAke udaya zarIra surakha hoya, so lAla-karma hai / jAke udaya zarIra sabja (harA) hoya. so harA karma hai / jAke udaya zarIra zyAma hoya, so zyAma-karma hai| jAke udaya zarIra pota hoya, so pota-karma hai| jAke udaya zarIra zveta hoya, so zveta-karma hai| aise varNa catuSka haiN| Age saMhanana SaT ke nAma - bajravRSabhanArAca, bajranArAca. nArAca, ardhanArAca, kolaka, sphATika--e SaT haiN| aba inakA artha--- vRSabha nAma tau nasa kA hai| aru nArAca 1 nAma kIlI kA hai| aru saMhanana nAma hAr3a kA hai| so jAke udaya nasa, hAr3a, kolI, bajramayI hoya, so bajravRSabha fr mI 2 nArAca saMhanana karma hai / jAke udaya zarIra meM naseM to bajrarahita haoNya aru kolI, hAr3a, bajramayI hoya, so bajranArAca saMhanana karma hai| sandhani meM dRr3ha kIlI hoya tonoM hI hAr3a, kIlI va naseM bajrarahita jAke udaya hoya, sau nArAca saMhanana karma hai / jAke udaya sandhani meM ardha kIlikA hoya, ardhanArAca saMhanana karma hai| zarIra meM kolI rahita hAr3ana kI nauka te nauka ar3I hoya, zraru gA~ThateM dRr3ha hoya, so kIlaka saMhanana karma hai| zarIra ke hAr3a, ghAsa ke pUlA samAni nazA cAMgata dRr3hi haoNya, sI sphATika- saMhanana karma hai| aise saMhanana karma hai| Age saMsthAna SaT kahiye haiM / tinake nAma - samacaturasa, nyagrodha, parimaNDala, svAti, kubjaka, vAmana, huMDaka - e SaT haiN| aba inakA artha batAiye hai-tahAM jA karma ke udaya zarIra mahAsundara zAstrokta pramANamayI aMgopAMga sahita hoya, sau samacaturasra saMsthAna-karma hai| jAke udaya zarIra Upari taiM caur3A, nIce taiM kRzi hoya, sonyagrodhaparimaNDala - saMsthAna hai| zarIra Upari te kRza aru noce taiM dIrgha hoya, so svAti-karma hai : zarIra meM pIThi, chAtI U~cI hoya, so kubjaka saMsthAna karma hai| zarIra kAla maryAdA teM bahuta choTA hoya, so vAmana-nAma-karma hai| zarIra beghATi - ruNDamuNDa - hInAdhika aMgopAMga sahita azubha hoya, so huMDaka-saMsthAna hai| Age cyAri gi kahie hai -- jAke udaya deva kA zarIra hoya, so deva-gati hai / jAke udaya manuSya zarIra pAvai, so manuSyagati -karma hai aura jA karma ke udaya tiryaca kA zarIra pAvai, so tiryaMcagati-karma hai| jA karma ke udaya nAraka zarIra pAvai, so nAraka -gati karma hai| aise gti| Argai gatyAnupUrvI kahie hai--tahAM devagati meM upajanehArA manuSya apanI Ayu bhoga, zarIra taji, jA karma ke udaya, tAhI manuSya ke AkAra Atma pradeza antarAla meM rAkhe aura rUpa nAhIM hoMya, so devagatyAnupUrvI karma hai / 2 / manuSya gati meM upajanehArA jIva, aniyatagati Avai, so 11 61 raM gi
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ apane taijasa zarIra ke AkAra Atmapradeza antarAla meM rAkha. palaTai nAhI, so manuSyagatyAnupUrvo-karma hai| 2 / / tirthaca gati meM upajanehArA jIva jA kama ke udaya jA zarIrako taji Avai tAkA AkAra upajane ke saMsthAna / 2 tAI liye Ave aura rUpa nAhIM hone deya, so tiryaMcagatyAnapurvI-karma hai|31jaa karma ke udaya naraka meM upajanehArA / jIva para-gati kA jaisA zarIra taje taise hI AkAra naraka maiM upajane ke saMsthAna tAI Avai Atma pradeza aura rUpa nAhIM hoMya, so narakagatyAnupUrvI-karma hai|4| aise pUrvI haiN| Age paMca zarIra svarUpa kahie haiM-tahAM jA kama ke || udaya vaikriyika zarIra rUpa pudgalana kaM pariNagAya jarIna kA havA kI 5.5 sAla se devanArakI hoya, so vaikriSika zarIra hai |sh jAke udaya AhAraka jAti zarIra rUpa pugagalana ke skandhakauM pariNamAya AhAraka zarIra kA baMdhAna hoya, so AhAraka zarIra hai| 2 / jA karma ke udaya pudgala kA grahaNa kari manuSya tirthaca ke zarIramayI pariNamAvai, so audArika zarIra hai| 3 / jA karma ke udaya tejasa jAti ke pudgalanakauM grahaNa kari AtmA zarIra ke baMdhAna rUya kareM, so taijasa zarIra hai|4| saMsArI jIva purAtana agale karma ke zubhAzubha pariNAma tinata jJAnAvaraNAdika karmarUpa hone yogya je kArmaNavargaNA pudgala skandha tinaka grahaNa kari aSTa karmarUpa zarIra kA baMdhAna karai, so kArmaNa zarIra haiN| 5 / iti zarIra bhye| Age paMca baMdhAna va paMca saMghAta kA svarUpa kahie hai, so jaise-divAla ko mArA, IMTa pattharAdi inakara divAla khar3I kariye aisA to baMdhAna hai| tA divAla 4 lepa kari sApha karie, so saMghAta haiN| taise hI zarIrata ke bandhAna saMghAta haiN| tahAM ina paMca zarIrana ke nasa, hAr3a mAsAdi avayavana kA bandhAnakari zarIra kA karanA, so bandhAna hai| te pAca jAnanA / aru ina zarIrana meM vAtAdi lapeTana rUpa saphAI, so paMca saMghAta hai| iti bandhAna saMghAta / Age paMca jAti kA svarUpa kahiye haiMtahA~ jAke udaya ekendriya kA kSayopazama pAvai tAke sparza indriya sahita jo rAkendriya kA zarIra tAmeM AtmA kA rahanA, so rakendriya jAti hai| ||jaa karma ke udaya sparza va rasana ina doya indriya ke kSayopazama sahita zarIra meM AtmA kA rahanA, so indriya jAti hai| rAjA karma ke udaya sparzana, rasana, prAza ina tIna indriya ke kSayopazama sahita zarIra kA dhAraNa, so te indriya jAti hai|3| aura jA karma ke udaya sparzana, rasana, ghrANa aura cakSu-ina cyAri indriya ke kSayopazamasahita zarIra kA dhAranA, so cau indriya jAti hai| jA karma ke udaya pAMcoM !
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ ba indriyoM kA kSayopazama sahita zarIra kA thAranA, so paMcendriya jAti hai| iti jaati| Age aGgopAGga kA svarUpa kahiya-gATha vAka upaay| so hAtha dotha paradIya mastaka eka nitamba eka chAtI eka pITha eka aise / / AThataue aGga hai| aGga meM lakSaNa hoya, so upAGga haiN| jaise--zoza meM mukha, kAna, nAka, netrAdi-e upAGga hai tathA hAtha, pAvana kI aMgulI Adi aneka vidhi, so upAGga haiN| so rA aGga-upAGga tIna zarIrana meM hoMya haiN| tejasa kArmaraNa ke naahiiN| tahAM jA karma ke udaya manuSya tiryaMca ke zarIrana meM aGgopAGga hoya, so jaudArika aGgopAGga hai aura jA karma ke udaya pramattaguNasthAnavartI munIzvara ke mastakateM saMzaya ke nimittapAya AhAraka zarIra meM jaGgopAGga hoya, so AhAraka aMgopAMga hai| jA karma ke udaya deva nArakI ke vaikriyika zarIra meM aMgopAMga hoya, so vaikiyika aMgopAMga hai| iti tIna aNgopaaNg| prAge vihAyogati kahiye hai| tahAM jA karma ke udaya jIva kI zubha cAla hoya, so zubha vihAyogati-karma hai| jAke udaya azubha cAla hoya, so azubha vihAyogati-karma hai| iti caal| aise piMDa prakRti peMsaThi khiiN| Age apiMDa prakRti kahira hai-tahAM jA karma ke udaya jIva kA zarIrAkAra Atmapradeza yathAvat rahai. halakA bhArI nahIM hoya, so magurulaghu-karma hai| jahAM zarIra meM jAke udaya aise sthAna hoya, jinakari pavana saMce-nikAse, so zvAsozvAsa-karma hai| tahA~ jAke udaya rosA zarIra hoya, jo mUla meM to zItala aru jAko prabhA uSNa, so Atapa-karma hai| so yaha prakRti sUrya ke vimAna sambandhI pRthvI kAyika jIva haiM, tinaka hoya hai| ina ekendriya binA aura sthAvarana isakA udaya naahiiN| jAkA zarIra zItala hoya, va tAkI prabhA bhI zItala hoya. so udyota-karma hai| e prakRti ekaindriya Adi paMcendriya tiryazcana ke udaya hoya hai, bAkI tIna gati meM naahiiN| jahAM jA zarIra meM cihna aMgopAMga hoya jAkara apanA hI ghAta hoya, jaise-sAmhari ke soMgAdika jAke bhArateM mare, sau apaghAta-karma hai| jahA~ jAke udaya zarIra meM aise cihna aMgopAMga hoMya jAkara Apa-para kA ghAta kare, so para-ghAta-karma hai| nirmANa prakRti ke doya bheda haiN| eka sthAna-nirmANa-eka pramANa-nirmANa hai| jahAM zarIra meM jAke aMgopAMga ke sthAna hoya, so tau sthAna-nirmANa83 | karma hai| jAke udaya zarIra meM aMgopAMga ke pramANa yathAvat hoMya, so pramANa-nirmANa hai| jo pramANa-nirmANa | bhalA nahIM hoya to aMgopAMga adhika hIna hoya, ke tau aMgulI cAri hoMya tathA chaH aMgulI hoya tathA hasta, pAMva,
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ bI su ra Xin 54 nAka, netra, kAnAdi choTe hoMya tathA praH aMgulI hoMya tathA bar3e hoMya aru jo sthAna nirmANa bhalA nahIM hoya tau aMgopAMga sthAna cUMki hoMya, taba asuhAvane hoy| aise nirmANa prakRti doya prakAra jAnanA / jA jIvaneM pahale bhava meM solaha kAraNa bhAvanAdika nimittakara tIrthaGkara-karma bAMdhyA hoya jAke udaya paJcakalyANaka hoya tathA dIkSA ke ATha varSa pahile jinane tIrthaMkara kA karma bAMdhyA tAke tIna kalyANaka hoMya tathA dIkSA liye pIche bAMdhyA haoNya, tAke doya kalyANaka hA~ya aura jAke antarmuhUrta Ayu meM bAkI rahyA aisA yatIzvara tIrthaMkara kA baMdha bhayA hoya tinakeM jJAna-nirvANa doya hI kalyANaka eka kAla hoMya / samavazaraNAdi vibhUti pragaTa nahIM hoMya / aise jA karma ke udaya paMcakalyANaka tathA tIna kalyANaka hoMya, jinake samavazaraNAdi vibhUti pragaTai so tIrthakara karma hai| aisA aguraassttk| Age dukadaza hai| tahAM jAke udaya apane yogya jIva paryApti dhAri pAMca SaT kA dhArana kare. so paryApta kahiye / jAke udaya zarIra paryApta pUrA nahIM hoya pahale ho maraNa kareM, so aparyApta karma hai| jA karma ke udaya eka zarIra kA svAmI eka jIva hoya, so pratyeka karma hai / jAke udaya eka zarIra ke ananta jIva svAmI hoya, so sAdhAraNa karma hai / jAke udaya dukha jAye dukha meTave kI zakti hoMya aura sukhI hone ko apanI zakti pramANa kari kAyakau caMcala kari sarke, so trasa-karma hai / jAke udaya sukha dukha Aye sthAvara meM hI saha, maine ko asamartha, sI sthAvara karma hai / jAke udaya aisA zarIra pAvai jAkari anya bAdara padArthana kauM jApa rokai tathA anya bAdara padArthana kari Apa gamana karatA ruke, so bAdara-karma hai| jAke udaya Apake aisA zarIra ho, so koI parvata, bajrAdika taiM nahIM rukai tathA jApa koIna kUM nahIM roke agrita, zastra, ityAdika nimittana maiM nahIM marai, so sUkSma-karma hai| mahAniSTa susvara sabako priya zabda nikasai so susvara- karma hai| jAke udaya aisA zabda nikale jo sarvaka burA lagai so Apako bhI burA lAge so dusvara-karma hai| jAke udaya zarIra meM koI aisA zubha cihna aMgopAMga meM hoMya jAkari sarvako vallabha (priya) hoya, so zubha-karma hai / jAke aura udaya zarIra meM aisA koI cihna hoya, jAkari Apa sabaka burA lAge, so azubha karma hai| jAkai udaya zarIra ke saptadhAtu Adi calAcala raheM jAkara roga veSTita zarIra hoya, so asthira karma hai| jAke udaya AtmA jahA~ jAya tahA~ Adara pAyeM, so Adeya karma hai / jAke udaya AtmA jahA~ jAya tahA~ anAdara pAvai, apamAnateM AtmA dukhI hoya, so anAdeya 84 J 5
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ karma hai| jAke udaya jIva sukhI rahai aura sarva loga sastI kareM. bhale kara, so sabhA-karma hai| Ake udaya josa dukha dAridraya kari por3ita hoya tAke janmata hI mAtA-pitAdika kuTumba ke maraNa kuM prApta bharA hoya mahAdukhI | rahatA hoya, loga tAko raMka dIna kahate hoya, so dubhaMga-karma hai| jAke udaya jagat te yaza pAve, binA diye binA jAne loga jAkI kIrti kareM, so yazaskoti-karma hai| jAke udaya jagata virSe binA jAne binA dekheM loga pAkI nindA kara apakIrati dhArI hoya, so ayazaskorti-karma hai| aise nAma-karma kI tirAnabai prakRti jaannaa| iti naam-krm| Age gotr-krm| jahA~ jAke udaya brAhmaNa, kSatriya, vaizya-ina tIna kula ke manuSyoM meM tathA cAri prakAra ke devana meM upaje, so U~ca-gotra-karma hai| jAke udaya naraka, tirthaca ina do gati meM upaje tathA manuSya meM hInAcArI zadra tinameM upaje, so nIca-gotra-karma hai| iti gotra-karma / Age antarAya kA svarUpa kahaiM haiN| jo karma ke udaya dhana hoteM bhI dAna nahIM diyA jAya, so dAnAntarAya-karma hai| jA karma ke udaya aneka dinaloM udyama kare, parAI sevA kari parikauM rAjI karai, apanI caturatAteM sarvakoM prasanna rAsa aneka upAya dIpa, udadhi, phiri vyApArAdi kara tau bhI lAbha nahIM hoya, so lAbhAntarAya-karma hai| jA karma ke udaya se vastu bhogI nahIM jAya, ApakA citta apane ghara meM aneka zubha vastu dekha bhogyA cAhe hai, parantu bhogi nahIM sake, so bhogaantarAyakarma hai| jA karma ke udaya ghara meM aneka upabhoga yogya vastu haiM bistara, hAthI, ghoTaka, ratana, AbhUSana, mandira, strI, rathAdi aneka haiM; parantu bhogi nahIM sake, so upabhogAntarAya-karma hai| jA karma ke udaya aneka bheSajAdi yatana karanA, nAnA prakAra SaTrasa bhojana karanA to bhI tana meM puruSArtha parAkrama nahIM hoya, so voryAntarAya-karma hai| iti antraay-krm| aise aSTamala karma ko eka-sau ar3atAlIsa (148) uttara prakRti kahIM Age ghAti aghAti kahaiM haiN| taho jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, antarAya-rA cAri karma ghAtiyA haiM, tinako prakRti saiMtAlIsa haiN| vedanoya, Ayu, nAma, gotra--rA cAri karma adhAtiyA haiN| inakI prakRti ekasau eka haiM tahA~ / ghAtiyA ke bheda doya haiN| eka to dezaghAtiyA,eka sarvacAtiyA / tahA~ kevalajJAnAvaraNIya binA cAri tau jJAnAvaratIya, tIna darzanAvaraNIya, antarAya pAMva, hAsyAdi nava, saMjvalana kI cAri aura samyaka prakRti-- chabbIsa prakRti deza dhAtiyA haiM aura kevalajJAnAvaraNIya, kevaladarzanAvarasoya, nidrA pAMca, anantAnubandhI cAri, apratyAkhyAna cAri,
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 pratyAkhyAna cAri, mithyAtva aura sammAnidhyAtva-e sarva ikkIsa sarvaghAtI haiN| je apane ghAtaveM yogya jai gusa tinakauM sarva prakAra nahIM ghAta ske| ekodeza ghAtai, so tau dezaghAtiyA kahiye aura je apane ghAtaveM yogya purA tipaya salAra vAta, so sarva ghAtiyA kahiye haiN| aise ghAtiyA ke doya bheda kahe Age jIvavipAkI, pudagalavipAkI, bhavavipAkI, kSetra viyAko ina sabakA svarUpa kahie hai| tahA~ prathama hI pudgalavipAkI hai, sau kahie hai| zarIra pAMca, aMgopAMga tIna, saMhanana SaT, saMsthAna SaTa,varNa catuSkakI bIsa. sthira, udyota, bAtama, nirmANa, asthira, agurulaghu, azubha, sAdhAraNa, pratyeka, apaghAta, zubha, paraghAta-e bAsaThi prakRti haiM, so to pudagalaviyAko haiN| ina sarva kA udaya zarIra skandha Upara hI hoya hai| jIva meM inakA bala naahiiN| tAte pudgalavipAko kahI haiN| iti pudglvipaakii| Age jIvavipAkI kahiye hai| tahA~ ghAtiyA kI saiMtAlIsa, gotra kI doya, vedanIya ko doya, jAti pA~ca, cAla doya, gati cyAri, tIrthakara ucchavAsa pApti-vaparyApti, prasa, sthAvara, sUkSma, bAdara, susvara, dusvara, Adeya, anAdeya, subhaga, durbhaga, yazaskIrti, ayazaskIrti-aise aThattari prakRti apanA udaya jIva pai kari sukha-dukha kara haiN| tAtai inakoM jIvavipAkI khie| iti jiivvipaakii| Age kssetrvipaakii| AnapUrvI cyAriza apane yogya antarAla kA kSetra tAmeM inakA hI udaya hoya hai| bhAvArtha----jo jIva vartamAna zarIra tajika vakragati sahita anya paryAya meM upajanekauM jAya taba antarAla meM kArmaNa avasthA ke kSetra virSe AnupUrvI kA udaya hoya hai| iti kssetrvissaakii| Age bhvvipaakii| Age cyAri Ayukarmana kA udaya apane-apane bhava virSe ho hoya hai| tAtai cyAri Ayu mavavipAkI jAnanA / iti mvvipaakii| rose pudgalavipAkI bAsaThi, jIvaviyAkI aThattara, kSetraviyAkI cyAri, bhavavipAko cyAri, aise e sarva ekasau ar3atAlIsa haiM / 145 / aise kahe jo e aSTamUla karma so dravyakama hai| ra sarva dravyakarma eddhagalana ke skandha jaannaa| so ina akarmana kari samasta saMsArI jIva baMdhe haiN| so jIvarAzi doya prakAra haiN| ekatau saMsArI eka mokSajIva / tinameM saMsArIna ke doya bheda haiN| eka bhavya eka abhavya / tahA~ abhavya rAzi, aru bhavya rAzi anansAnanta guNe jIva aura dUramadhya, abhavya, samAni kabahUM mokSa yogya nAhIM tathA aura bhI kete midhyAdRSTi jIva moharAga ke jora so kama sokalAna (jaMjIra) badhe mohanA ke bandI khAne par3e haiM so mithyAtva yogya baMdhAnate
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ | kabahuM nAhIM chuutt| rIse anAdi mithyAtvadhArI jIva ananta haiN| inameM koI jova mokSa jAve yogya hai, te kAraNa | pAya mokSa hoya, so rAtau saMsArI rAzi khii| aru nikaTabhavya jIva jo sAsAdana dUsare guNasthAna te lagAya ayogI guNasthAna paryaMta hai, so yaha mokSajIva haiM / ra sarva mota jAve yogya haiN| inameM yathAyogya karmana kA sambandha hai| koI karma bandha karane yogya haiN| ina jovana pai dravya-karma kA bandha pAiye hai| sarva aSTakarma kI prakRti ekasau ar3atAlIsa haiN| tinameM baMdha thogya ekasau bIsa haiN| bAkI baThAIsa inakI inahI meM gamita karI haiN| vacitaSka kI bosa thIM so cyAri hI mUla rAkhI, uttara bheda tinake solaha so tina cyAri meM hI garmita kiye aura paMca baMdhana, paMca saMghAta e daza prakRti paMca zarIrana meM milA dii| darzanamoha ke tIna bheda the so doya bheda eka mithyAta meM milaae| aisI varNa kI solaha zarIrAdika kI daza darzanamoha kI doya ! rA sarva aThAIsa ekasau bIsa maiM garbhita krii| rAkasau bIsa rAkhoM so baMdha yogya prakRti nAnA jIvApekSA ekasau bos| tinako aba guNasthAnatva prati kahiye haiN| so mithyAtva guNasthAna meM AhAraka dvika kI doya eka aura tIrthakara ye tIna prakRti nahIM badhaM haiN| Uparile guNasmA-maiM yogya bhAsa mileNgii| miyAla sakau pArA prakRti nAnA jIvApekSA baMdha yogya haiM aura mithyAtva chuTi jaba isa jIvakU Uparile guNasthAna kI prApti hoya hai / tinake baMdha kahiye hai / so sAsAdana meM ye solaha prakRti kA baMdha naahiiN| mithyAtva hI meM rahai hai| tinake nAma mithyaatv| "napuMsaka veda" ke "narakakAtrika" / 3. sphATika saMhanana, huMDaka saMsthAna, jAti cyAri, sUkSma, sAdhAraNa, aparyApti, bAtApa, sthAvara-rA solaha kA bandha dusare sAsAdana guNasthAna meM naahiiN| tAteM sAsAdana meM ekasau eka kA bandha hai| tIsare guNasthAna meM dUsare sAsAdana se paccIsa kI vyucchitti karI tinake nAma / anantAnubandhI cyAri, madhya ke saMhanana cyAri, saMsthAna madhya ke cyAri, nidrAmoTI tIna, tiryacatrikakI tIna, durbhaga, dusvara, anAdeya strIveda, nIcagotra udyotanAma, azuma cAla-e paccIsa taji tIsare guNasthAna chihantari leya AyA yahAM deva aura manuSya Ayu ye do kA bandha bhI nAhoM cauhattari kA bandha toje guNasthAna hai| yahAM vyucchitti nAhI rAhI cauhattari leSa cauthe guNasthAna Aya tahA~-tahA~ devAyu manuSyAyu tIrthakara, ra tIna yahA~ milI taba sarva mila satetari kA bandha cauthe gusasthAna meM hai| tahA~ daza ko nyucchitti tinake nAma 1 apratyAkhyAna ko cyAri manuSyAtrika praudArika 7
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIra, audArika aMgopAMga, banavRSabhanArAca saMhanana, ina daza ko vyucchitti kari sar3asaThi kA baMdhaleya paMcama guNasthAna meM aayaa| tahA~ pratyAkhyAna kI caukar3I ko vyucchitti kari tiresaThi leya chaThe guNasthAna meM jaayaa| yahAM pramatta meM saThi kA bandha hai| yahA~ SaT ko vyucchitti tinake nAma asthira, azubha, asAtA, ayaza, arati. zokara SaT kI vyudhviti kari sattAvana legha sAta guNasthAna gara tahAM AhAraka dvika milyA taba gurAsaThi kA bandha apramatta meN| tahA~ devAyu ko zrucchitti / aDarAvana leya pATha meM gurAsthAna AyA 1 tahA~ chattIsa prakRti kI vyucchitti tahA~ sAta bhaag| so prathama bhAga meM nidrA, pracalA ra doya kI vyucchitti aura cAra bhAga meM vyucchitti naahaaN| chaThe bhAga meM tIsako vyucchitti| tahA~ agurulagha, ucchavAsa. apaghAta aura paraghAta--rA cyAri agurulaghu catuSkakI haiN| tIrthakara, nirmANa, paryApta, pratyeka, trasa, bAdara, susvara, zuma, sthira, jAdeya do, subhaga do, vargacatuSkako do, cyAri paMcendriya do, samacaturasa-saMsthAna do, zubhacAla do, devagati do, devagatyAnupUrvI do, vekriyika aMgopAMga do, AhAraka aMgopAMga eka, vaikriyika zarIra do, AhAraka zarIra taijasa zarIra kArmasa zarIra do, aise e tIsa prakRti ko chaThe bhAga meM vyucchitti / aru sAtaveM bhAga meM hAsya, rati, bhaya, jugupsA-rA cyAri, ra sarva sAtahI bhAga kI chattIsa ko aSTham meM vyudhitti kari navam meM gaye tahA~ bA isakA bandha hai ihA~ saMjvalana kI cauMkar3o kI cyAri, puruSaveda, ina paMcana ko vyucchitti anivRtta meM kari sattarA prakRtina kA bandha daza meM leya gyaa| tahAM solaha kI vyucchitti| jJAnAvaragI ko pAMca, antarAya pA~ca, darzanAvaraNa cyAri, uccagotra, yazaskorti, ina solaha kI vyucchitti daza meM guNasthAna meM kari / eka sAtAvedanIya rhii| so gyAraha meM, bAraha meM, teraha meM-ina tIna guNasthAna meM eka sAtA kA bandha hai| teraha meM teM caudaha meM gaye saba sAtA kI || vyucchitti, teraha meM kari caudahaveMguNasthAna gyaa| tahA bandha naahiiN| yaha karma bandha sayoga guNasthAnavartI bhagavAna kahyA hai| so yogana ke nimittapAya sAtAvedanIya kA upacAra kari bandha kahyA hai| so bandha sthiti-anubhAga rahita hai| parantu nimitta ke sadbhAva hote prakRti pradeza bandha hai| so AtmAkoM sukha-dukhakArI naahoN| sukhadukhadAyaka tau sthiti-anubhAga hai / so moha ke abhAvatai kaSAyana kA abhAva hai| asa kaSAyana ke prabhAva se sthiti anubhAga-bandha kA abhAva hai tathApi yahA~ yogatrika hai| tAteM yogana ke nimittateM tairahaveM gusasthAna tAI
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ karma kA bandha kAyA hai| ketaka atatvazraddhAnI dIrghamoha ke udayateM aisA mAne haiM jo hama samyakavanta hai| so hamAre karmabandha hotA nAhI hama abandha haiN| aisA ulTA zraddhAnakari karmabandha ke geTaveta niruthamI hoya, Apako azuddha kA zuddha mAni aneka asaMyamakriyAkari viSaya-kaSAyana rUpa paragati kari, apanA parabhava bigADeM haiN| tAkau kahiye hai| mo viSayana ke lomI! tUM dekhi| kamana kA bandha munIzvaroM teM lagAya kevalI bhagavAn tAI yathAyogya gurAsthAna tAI padasthapramANa, samasta saMsArI jIvanakoM hoya hai| je karmarahita jIva haiM tinake karma kA bandha nAhIM hoya hai| tAtai bho bhavyAtmA! tUM svecchAcAra pariNAma tajikai jinadeva-bhASita pramANa, saradhAna kari, ApakA anAdi saMcita karmabandha rUpamalata zuddha hoyave kA upAya kari / tAta atIndriya sukha kA moktA hoya / aise sayoga kevalIguNasthAna meM eka sAtAvedanIya kA bandha tAkI vyucchitti kari prayogakevalI hoya, alpakAla rahakai siddhapar3ha pAveM haiN| aisA sAmAnya bandha kA svarUpa kahyA / iti bandha prakaraNa samAptam / 4 / Age guNasthAnaprati karmana kA udaya kahiye hai| tahA~ bandha meM mithyAtva eka thA 1 yahAM darzanamohanIya kI tIna jAnanA, so ekasau bIsa tau bandha ko| samyagmidhyAtva samyakaprakRti ra doya aura badhAI. taba udaya yogya ekasau bAIsa haiM / 122 / aba nAnA jIva apekSA guNasthAna kahiye haiM tahA~ mithyAtva meM AhArakadvika ko doya / tIrthakara samyagmithyAtva, samyakaprakRti, ra paMca prakRti midhyAtva meM udayayogya naahiiN| tArauM prathama guNasthAna meM ekasau sagraha kA udaya hai| tahA~ sUkSma, sAdhAraNa, apApti, jAtapa aura mithyAtva-ra paMca prakRti mithyAtva meM vyucchitti kari ekasau bAraha prakRti leya sAsAdana meM AyA / so yahA~ narakAnupUrvI utArI, tahA~ ekasau gyAraha kA sAsAdana maiM udaya / tahAM anantAnubandhI cAra, jAti cyAri / 4 / sthAvara ina nava kI dhdhucchitti kari mizraguNasthAna meM ekasau doya leya aayaa| tIna aAnupUrvo utArI taba ninyAnave rhoN| tahA~ eka mizramohanIya milii| tahA~ mitraguNasthAna meM ekasau prakRti kA udaya hai| tahA~ mizramohanIya ko vyucchitti tIje guNasthAna kari cauthe guNasthAna meM aayaa| tahA~ AnupUrvI cyAri samyakaprakRti e paMca yahA~ milI | | taba cauthe maiM ekasau cyAri kA udaya hai| ihA~ sattaraha kI vyucchitti| tinake nAma-apratyAkhyAna / 4 / devagati
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ devagatyAnupUrvI, devAyu, narakagati, narakagatyAnupUrvo, naraka prAthu, vaikriyika, vaikriyika aMgopAMga, tiryagatyAnu pUrvI, manuSyagatyAnupUrvo. durbhaga, ayazaskIrti, banAdeva-rA sattaraha vyujitti kari paMcagukhasthAna meM paayaa| tahA~ satyAsI kA udaya hai| ihA~ bATha kI vyunichati, pratyAkhyAna cyaari|4| tiryaMcagati, tithaMcAyu, nIcagotra udyotanAma-e ATha kI vyucchitti kari pA~cameM teM chaThemeM aayaa| yahA~ AhArakadika mile taba ikyAsI kA udaya hoya haiN| ihAM AhArakadvika kI doya moTI nidrA tIna ina paMcana ko vyucchitti chaThe meM kari sAtaveM meM AyA so Apramatta meM chihattari kA udaya hai| yahA~ saMhanana anta ke tIna samyakaprakRti, ina jyAri byucchitti kari jAThaveM maiM AyA, so yahA~ bahattara kA udaya hai| yahA~ SaT hAsyAdika kI vyucchitti kari navaveM maiM AyA, to yahAM chyAsaThi kA udaya hai| navarve meM tInaveda, aspatana kI homa binAsana, ina pada kI vyubdhiti kari sAThi leya dazaveM maiM aayaa| daza meM sUkSmalobha ko byubdhitti kaTi gyArahaveM maiM AyA. yahA~ guNasaThi kA udaya / nArAca, vajranArAca, ina doya kI vyucchitti kari bArahaveM meM gyaa| yahAM vizeSa rAtA jo nArAca, vajranArAca, ina doya saMhanana sahita kSAdhika zreNI nahIM car3he hai| jo upazAnta ke mArga Avai so upazama zreNIvAlA prAva hai| je jIva kSAyika zreNI cardai so paMca saMhanana kI vyunchitti sAtaveM meM hI kareM haiN| eka vajravRSamanArAcasaMhananasahita zreNI car3hi dazameM te bArahaveM meM hI aavai| gyArahaveM maiM nahIM jaay| aisA jAnanA aura ihAM upazama zreNIvAle kI apekSA gyArahaveM meM nArAca, vajranArAksahanana kI vyucchitti kahI hai| prathama saMhananavAlA to doU zrezi cadai hai aisA jaannaa| aba 57 leya bArahaveM maiM aayaa| tahAM jJAnAvaraNIya 5, darzanAvaraNIya 6, antarAya 5-e solaha prakRti bArahaveM meM vyucchitti kari tairahaveM meM aayaa| tahA~ tIrthaMkara prakRti Aya milI viyAlIsa kA udaya sayoga maiM hai| tahAM tIsakI vyucchitti-vAcatuSkakI 4, agurucatuSkakI 4, saMsthAna 6, cAla 2, audArika 1, audArika aMgopAMga, taijasa, kArmaNa, zubha, azubha, sthira, asthira, susvara, dusvara, pratyeka, nirmANa, vapravRSabhanArAca saMhanana, vedanIya---ya tosa kI vyucchitti tairahaveM maiM kari gyAraha leya ayogaguNasthAna gyaa| tahA~ caudahaveM meM bAraha kA udaya aru bAraha hI prakRti kI vyucchitti paMcendriya, paryApi, trasa. bAdara, manuSyagati, manuSyAyu, U~cagotra, yazaskIrti, bAdeya, subhaga, tIrthakara, vedanIya-ina bArahoM hI kI caudahaveM maiM vyucchitti kari, jAtmA aSTakarmarahita
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su ha STi 91 zuddha, paramAtmA niraMjana amUrtika ityAdi guNa pragaTa hoya, siddhalokaka prApta hoya haiN| aise siddha bhagavAnako hamArA namaskAra hoU / aise udaya kA sAmAnya svabhAva kahyA / iti udaya / Age sattA kA svarUpa saMkSepa se kahie hai| tahA~ sattA yogya prakRti ekasau ar3atAlIsa haiN| nAnA jIva apekSA jahA~ vizeSa hai so pahale kahiye hai| jo jIva samyak pAyakeM Uparale guNasthAna meM kabaI nahIM gayA hoya, so aisA anAdi mithyAdRSTi, tAke jAhAraka catuSkakI nyAri, samyakaprakRti, samyagmithyAtva aura tIrthakara -- ina sAta binA 242 kI sattA hai| sAdi midhyAdRSTirke jAke mizramohanIya kI sattA hoya, tAke 142 kI sattA hai| jahAM mizramohanIya kI sattA nAhIM, tAkI jagaha samyaka prakRti kI sattA hoya to bhI 242 ko hI sattA hoya / 242 to agalA aru mizramohanIya va samyakaprakRti ina doya kI aura bhae 243 kI sattA hoya hai / jAke tIrthaMkara kI sattA hoya mizramohanIya kA nahIM hoya tAke bho 143 kI hI sattA hoya hai / jAke mizramohanIya va bAhAraka catuSkakI sattA hoya tAke 248 kI sattA hoy| aise sAmAnya sattA kA svarUpa kahie hai| vizeSa bhaMga ihA~ grantha bar3hane ke bhaya se tathA yaha bAlabodha grantha hai so kaThina hone ke bhayateM nahIM likhe haiN| inakA vizeSa zrIgommaTasAraNI ke "karmakANDa" mahAdhikAra tAmeM vizeSa sattA adhikAra hai tahAM taiM jaannaa| aise sattA yogya prakRti nAnA jIva apekSA 248 haiN| tahA~ prathama guNasthAna meM 248 ko sattA hai| AhArakadvika, tIrthakara ina tIna binA sAsAdana meM 245 kI sattA hai| ina tIna prakRti kI Arke sattA hoya, tAke dUsarA guNasthAna nahIM hoya / so tIsare guNasthAna meM zrAhArakadvika Aya milaa| tAteM mizra maiM 147 kI sattA bhyo| cauthe guNasthAnamaiM tIrthakara bhI milA, so cauthe meM 148 kI sattA hai| yahA~ cauthe guNasthAna meM narakAyu kI vyucchitti kara pAMcaveM gurusthAna aayaa| bhAvArtha -- jAke narakAyu kI sattA hoya tAke paMcama guNasthAna nahIM hoya, tAteM pAMcaveM meM 147 kI sattA hai / jAke tirthaM cAyu kI sattA hoya tinako mahAvrata nahIM hoya, tAtai tiryacAyu kI vyucchitti pAMcaveM meM kari chaThe meM aayaa| sahA~ pramatta meM 246 kI sattA hai / ihAM vyucchitti naahiiN| Age je jIva upazama zreNI car3heM tArke gyArahaveM guNasthAna lUM 246 kI sattA hoya hai, Age gamana nAhIM / kSAyika zreNI car3hanevAlA jIva saptama guNasthAna meM anantAnubandhI kI 4, darzanamohanIya kI 3, devAyu--ina Auna kI vyucchitti apramattamaiM kari 11 ta raM gi zrI
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekasau ar3atIsa leya aSTam meM AyA, ihA~ Tyucchitti naahiiN| aru 35 laya navammaiM gyaa| tahA navam meM Thyucchitti tinake nAma-pratyAkhyAna 4.. apratyAkhyAna 4, lobha binA saMjvalana kI 3, hAsyAdi :--- moha ko 20 darzanAvaraNIya kI moTInidrA3 aura nAmakarma kI jAti 4 narakagati, narakagatyAnupUrvI tiryacagati, ] tiryaMcagatyAnuga mA sAdhApA, sapA yAvara --mohaI nAma-karma kI sarva mili chattIsa bhii| za navameM maiM pyubdhiti kari daza meM aayaa| ihAM ekasau doya ko sattA hai| tahAM sakSma loma kI Tyucchitti kari bArahaveM maiM aayaa| tahAM 203 ko sattA hai| so ihAM jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya kI SaT, antarAya kI pA~ca-rA solaha kI vyunchitti kari bArahaveMteM pacyAsI leyake terahaveM meM gyaa| tahAM vyucchitti naahiiN| pacyAsI leya caudahaveM meM gyaa| tahA~ pacyAsI kI sattA asa yahA~ hI unakI vyucchitti so caudahaveM guNasthAna ke anta ke doya samaya meM pacyAsI kI vyucchitti| so prathama samayamai bahattari, carama samaya meM tairaa| so prathama samaya bahattari tinake nAma-vedanIya gotra kI eka nIcagotra, varNacatuSkakI 20, saMsthAna 6, saMhanana zarIra 5, bandhana 5, saMghAta 5, aMgopAMga 3, cAla 2, devagati, devagatyAnupUrvI, azurulaghu, nirmANa, ucchavAsa, apaghAta, paraghAta, udyota, pratyeka svaradukako doya, zubha, azubha, sthira, asthira, durbhaga, anAdeya, ayaza-e sarva mili 72 jAmanA / e tau caudahaveM guNasthAna kA sarva kAla puraNa hote doya samaya bAkI rahe tahA~ tAI to vyucchitti nAhIM / aru ducarama samaya meM ina bahattari ko vyucchitti krii| aba anta ke samayamai vyucchitti-paMcendriya, paryApti, sa, bAdara, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI, manuSyAdhu, U~cagotra, yazaskIti, Adeya, subhaga, tIrthaGkara, vedanIya--e terA prakRti carama samaya Tyucchitti kari jIva siddha hoya hai / aise ayoga guNasthAna meM pacyAsI karma prakRtina ko vyucchitti kari sarva karmaraja-rahita zuddha niraMjana amUrti siddha paramAtmA hoya haiN| aise zuddha AtmAkoM bArambAra namaskAra houu| aise yaha pudagala dravya saMsArI jIvana ke rAgadveSa paraNAma kari jhAnAvarasAdi aSTakarmarUpa hoya jIvana ke bandha udaya sattA rUpa hoya nara nArakAdi aneka gatinamaiM bhramaNa karAveM haiN| / iti zrI sudRSTitaraGgiNInAmagranthamadhye ajIvatattva dravya karma pudgalIka tinakA bandha, udaya, sattArUpa pariNamana zakti sahita kathana varNano nAma paMcamaparva sampUrNam // 5 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ athAnantara moho jIvanakajase dravya karma nabAva hai tese hI nAveM haiN| jaise bAjIgara daNDakari bandarakoM | aneka bAra nacAvai hai| taise hI sArI jIvanakoM kA bAgA mahAraNI dara sa bAra nacAvai hai tathA || jaise-koI naTa dhana ke lobha se apane eka tanake aneka svAMga dhari, lokana kU dikhAya Azcarya upjaave| kabahUM rAjA kA svAga dharai, kabahUM raMka kA, kabahUM strI, kabahUM nara, kabAhUM siMha, kabahU bakarI, kabahUM sarpa Adi aneka svA~ga apane tana ke UparalA khalakA rUpI vastra tAka pheri-pheri svA~ga badali-badali tamAzagoriko harSaviSAda upajAvai hai / taise hI yaha jIvarUpI naTa apane karmajanita zarIra kA AvaraNa tAko palaTi-palaTi aneka svA~gakari nA~cai hai| aneka svA~gadhari jagat maiM nRtya karatA gamana kare hai so yA jIva ke gamana karane ke mArga caudaha haiN| inahI caturdaza mArgana meM anAdi kAla kA jIva gamana kara hai| sohI mArga batAie haiN| mAthA gaI indiyaM ca kAye, joe bee kasAya pANeyA / saMjama daMsa lessA, bhavimA sammata sanNi AhAre / gati 4, indriya 5, kAya 6, yoga 15, veda 3, kaSAya 25, jJAna 8. saMyama 7, darzana, lezyA 6, bhavyaabhavya / mArgaNA, samyaka 6, saMjhI 2 aura AhAra 2 aise caudaha bheda mArgaNA haiN| aba inakA sAmAnya artha likhie hai| tahA~ gati nAma-karma ke udaya gati sambandhI zarIrana ke AkAra dharanA so gati hai| indriya nAma-karma ke udayateM jetI indriya apane zarIra yogya indriyana ke AkAra hoMya so indriya mArgaNA hai| sasthAvara nAma-karma ke udaya kari trasa aura sthAvara paryAya meM janma lenA so kAya hai| noindriya-karma ke balate aSTapAMkhar3I kA kamalAkAra dravyamana ke nimitta AtmA ke pradezana kA caMcala honA so manoyoga hai| svara karma ke udaya vacana bolane kA kSaya, upazama honA tAke nimitta pAya AtmA ke pradezana kA caMcala honA so vacana yoga hai| paMca prakAra zarIra ke udayateM yathAyogya kAya kA nimitta pAya, AtmA ke pradezana kA caMcala honA so kAya yoga hai| aise yoga haiN| veda-karma ke udaya se strI ko cAhi tathA puruSa ko cAhi tathA strI-puruSa kI thugapata cAhi ityAdi bhAva sI veda hai| cAritramoha ke udaya krodha-mAnAdika kaSAya rupa honA, so kaSAya hai| jAkari AtmA svapara padArthanakauM jAneM, so jJAna hai| moha ke tIvra udaya kari viSayana meM mohita hoya, dayA viSa pramAdI hoya pravartanA so asaMyama hai| apratyakSa jJAna ke udaya sahita AtmA kA vAtAvrata rUpa yugavata pravartanA, so deza saMyama hai| sarva
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mu ha l fe 34 sAvArahita kriyA rUpa pravartana, so sakala saMgama hai| tAke paMca bheda haiN| darzanAvaraNIya ke prayopazamateM svapara ke dekhane kI zakti sau darzana hai| kaSAyanameM rajAyamAna yoga so lakSyA hai| mokSa hone yogya samyadarzanAdi sAmagrI prakaTa hone kI nAhIM, so abhavya hai| mokSa hone yogya ratnatrayAdi sAmagrI pragaTa hoya tArke, sI bhavya hai| tA bhavya ke tIna maida haiN| jIva ajIva tatvana kA bhale prakAra jAnapanA dRDha zraddhAna so samyaktva hai / so tasva zraddhAna tathA tasya zraddhAna kari ghaT bheda rUpa hai| mana kA samIpama hone yogya tathA mana kA samIpama nahIM hone yogya aisI kI sahI nAma hai| dArika, vainidhika AhAraka ina tIna zarIra khapa pudgala grahaNa so bAhAraka hai| kArmaza antarAla meM hama tIna zarIra kA grahasa nAhIM, so janAhAraka hai| aise jIva ke AvAgamana karane ke caudaha mArga kahe aura bhI jIva ke gamana ke sthAna haiM, so kahie haiM gAmAguna jIvA pajjatI, pAnA sarANA maMggaNa mod| upamogovidha kanaho, bIsantu paravanA maNidA // artha-tahA~ guNasthAna jIva samAsa paryApta prApta saMjJA caudaha bhArga sA upayoga aise isa gAthA meM bosa prarUpaNA jAnanA / aba sAmAnya artha-tahAM prathama guNasthAna kA sAmAnya artha -tahAM darzanamoha 3, anantAnubandhI 4 ina sAta karma prakRtina ke udaya jIvakoM tattva zraddhAna bhAva kA honA tAkari paMca prakAra mithyAtvarUpa rahanA so mithyAtva guNasthAna hai| isake hoteM jete guru hoya so midhyAtva guru hai| tArte mAkA mAma midhyAtva guNasthAna hai| prathamopazama samdhakadhArI apane yogya jantarmuhUrta kAla pUrA karate, utkRSTapane chaH bAvalI kAla bAkI rahateM anantAnubandho vyArimaiM te koI eka kaSAya kA udaya hoteM mithyAtva rahita anantAnubandhI sahita hoya so sAsAdana samyaka kahAve hai| so maha sAsAdana mithyAtva samAni guNa ko dhareM haiN| jaise hara bhojana kari pIche vamana karie tAkA leza raha jAya alpakAla kSIra kA svAda rahe pIche jAtA rhegaa| jaise hI samyaka pAya kaiM tAka vamana kahie taji mithyAtvakA jAvai hai / samyaka kAla hai tArauM samyaka kA hai / tAteM sAsAdana samyaka hai| mizramoha ke udayateM mizra zraddhAna hoya hai| jaise mizrI aru dahI milAke khAye vATAmiSTa svAda doU ekai kAla bAvai / taise hI mithyAtva jaru samyaka ina doU rUpa eka zraddhAna hoya hai tAte yAkA nAma mizraguNasthAna hai| darzanamoha ko toma anantAnubandhI cyAri ina sAtana ke kSayopazamateM bhayA jo jAtmA kTU 94 WEB
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravya nava padArtha paMcAstikAya inake guru paryAyana kA yathAvat zraddhAna kA anubhava so hI sAMco dRSTi yahI samyaka khiy| yaha cAritramoha ke udaya saMyama nahIM dhara sakai so asaMyamI hai| tAteM avrata samyagdRSTi kahA hai| tahoM / / 'mrasa hiMsA kA tyAga so to vrata hai| paMca sthAvarana meM vrata karanA to hai parantu sarva prakAra hiMsA bacatI nAhI nimitta pAya sthAvara hiMsA hoya hai tAta sthAvara hiMsA kA tyAga naahiiN| mana aura indriya vaza rahatI nAhIM / tAta gyAraha bavrata haiM tAteM isa paMcama guNasthAna meM vrata avrata doU hai| tAta yAkA nAma pratAvata hai tathA alpa vrata ke yogata dezavrata bhI nAma hai| tahAM pratyAsthAna ke prabhAvata sakala saMyama bhayA tAke so ekAgra dhyAna kA avalambana chuTi kiMcid pramAda ke vaza kari pAhAra vihAra upadezAdi rUpa kriyA vacana ityAdika rUpa pravRtti honA so pramatta chaThA guNasthAna hai| tahAM vihAra upadezAdi kriyA rahita dhyAnAvalambI yogIzvara tAko pramAdarahita apramatta guragadhArI khie| tahA~ kAraNa hone ke nimitta pAya pariNAmana ko mahA vizuddha tAke yogate samaya-samaya ananta guNI vizuddhatA liye samaya-samaya asaMkhyAta gukhI nirjarA karmana kI hoya so apUrvakaraNa aSTama guNasthAna khiye| yAhorte adhika vizuddhatA liye hAsyAdika no kaSAya ke rasa rahita apane guru yogya kAla eka rUpa vartanA aneka jIvana ko eka-sI vizuddhatA honI aura rUpa nAhIM honI sau anivRttakaraNa hai| alpa moha ke aMzani kA sadubhAva aura sakala moha kA abhAva sahita nirAkula sukha kA sthAna, so sUkSmasAmparAya dazamI guNasthAna hai / sakala moha ke upazama bhAvateM AtmA ke pradeza baDola-nirAkula sukhamayo sthAcyAta cAritra kA sthAna, upazAnta moha nAma gyArahamA guNasthAna hai| sakala moha ke kSaya bhAvateM pragaTa hoya mahAsukha sthAna, kevalajJAna kA nikaTavartI so kSINa-moha bArahamA gurAsthAna hai| cyAri zatiyA karmarahita ananta catuSTaya sahita kevalajJAnI sakala siddha bhagavAna, rAgadveSa kaSAyarahita mana-vacana-kAya yoga sahita so sayoga guNasthAna hai| ihAM bhavya jIvana ke sambodhana nimitta vacanaprANa kI zakti sahita, vacanayoga ke nimitta pAya vacana kA upadezarUpa khiranA, tAkau suni bhavya tAkauM ziva sukha mArga batAvaneka divya-dhvani kari upadeza karate, kAya prAraNa ke jorateM | gi | kAyayogate janeka dezana meM vihAra karma karate, samozaraNa sahita vicarai, so teraharmA guNasthAna hai| so yAhINI guNasthAna virSe antarmaharta bAkI rahai, keIka kevalIna ke samudrAta hoya hai| so samudghAta ke bheda sAta haiN| so !!
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ yahA~ kevala samudghAta kA nimitta pAya samudrAta kA svarUpa kahiye haiN| so prathama hI nAma kahie hai vedanA, kaSAya, vaikriyika, mAraNAntika, tejasa, AhAraka, kevala-e sAta to samudghAta haiN| eka bheda utpAda rose ra ATha bheda haiN| aba isakA saMkSepa svarUpa likhie hai| tahA~ mahAvaidanA ke yogata AtmA ke pradeza zarIra ke bAhira nikasanA, so vedanA samudyAta hai| so bAta, pitta, tApa, peTa, netra, krimi ityAdika aneka roga sahita, koI jIva ke tauhAnagara eka devA, kesa dImirIna pradeza ityAdika aneka jIvana sambandhI eka-eka pradeza badhate asaMkhyAta pradeza vadhate bheda vadhaiM haiN| so utkRSTapane mala zarIrateM nava guro bhaye aura zarIra pramANa U~ce aise AtmAko tIvra vedanA hoya tau mAre vedanA ke zarIrako chor3i pradeza bAhira nikasaiM haiN| so isa vedanAsamudghAtavAle vanaspati jIva tIna azubhalezyA sahita ananta haiN| vAyu, teja, apa, pRthvI-ina cyAri sthAvarana maiM tIna azubhalezyA sahita jIva asaMkhyAte haiN| inakA kSetra tIna loka hai so isamaiM aisA koI pradeza kSetra nahIM bacyA hai jahA~ isa AtmA nai ananta-ananta vAra mahAdukha bhAvana kari vedanA samudrAta te kSetra nahIM spazA so sarvadeza pradezani virSe vedanA bhogI hai| so pApa pariNati kA phala jaannaa| iti vedanA samudrAta / Age kaSAya samudghAta kA svarUpa likhiye hai / tahAM krodhAdika totra kaSAya ke nimitta pAya AtmA ke pradeza, mUla zarIra nikasaiM to eka pradeza, koI ke dIya pradeza, tIna pradeza Adi eka-eka pradeza badhata mUlazarIra tiguNe nikasaiM haiN| U~ce zarIra pramANa nikasaiM so ghana rUpa karie tau mala-zarIrateM nava guNe hoya so isa kaSAya samudghAtavAle azubha tIna lezyAvAle vanaspatimaiM ananta haiM aura vAyu, teja, apa, pRthvI-ina cyAri sthAvarana meM asaMkhyAta haiN| bhAvArtha--isa loka mAtra pradezana meM koI eka pradeza nahIM rahyA jahA~ / aneka bAra kaSAya samudghAtatai kSetra nahIM sparzA / yAne sarvaloka pradezana pai kaSAya samudghAta kie haiN| so azubha phala kA udaya jAnanA / iti kaSAya samudghAta / 2 / Age mAraNAntika samududhAta kA svarUpa likhiye hai.---mAraNAntika samudghAtavAle jIva tIna azubha- . lezyA sahita tinakA kSetra sarva loka hai| tahAM jo jIva maraNa ke antarmaharta pahale apane zarIramaiM tiSThatA hI AtmA pradezana * badhAyaka apane upajane ke sthAna kSetra kU jAya sparza poche mAya mUla zarIra meM samAhi pIche
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhI su { fe 97 marai / so pahale tahA~ tA~I Atma pradezana kI Doro pati rUpa vistArai so mAraNAntika samudghAta hai| bhAvArthatIna loka kSetra viSai aisA pradeza kSetra nAhIM, jahAM isa AtmA ne ananta bAra mArazAntika samudghAta kari praveza nAhIM sparzA / sarva AkAza kSetrana meM mAraNAntika samudghAta kareM hai| so pApa ke udaya kA phala hai / iti mArakhAntika samudghAta | 3| aise vedanA kaSAya mAraNAntika ina tIna samudghAta sahita azubha tIna lezyA sahita jova vanaspati meM anante aura sthAvara Adi sthAnamaiM asaMkhyAte va manuSyana meM saMkhyAte haiN| aise tIna azubha lezyA meM samudaghAta kalA / zubha tIna laizyAna meM samuddhAta kahie hai| tahAM kaSAya samudghAta viSai tathA vedanA samudraghAta viSai to ! kApramANe azubha yA meM kahi aae| mUla zarIrateM navaguNe caur3e zarIra pramANa U~ce tAhI pramANa jAnanA | mAraNAntika samudryAta viSai pota lezyAvAle bhavanatrika tathA saudharma IzAnavAle deva vihAra kara koI nimitta pAya tIsarI nArakI pRthvI paryanta jAMya aru tahA~ ho Ayu anta hoya maraNa kareM, so jIva AThamI mokSazilA meM bAdara pRthvI kAya meM upjaiN| so apane azubha bhAvana kI upArjanA taiM so jIva nava rAjU kSetra paryanta Atma pradezako badhAya apane upajane kA kSetra sparze hai| aisA jAnanA aura tejasa samudghAta meM Atma pradeza bAraha yojana lambe, nava yojana caur3e aura sUcyAMgula ke saMkhyAte bhAga U~ce vistareM haiN| tahA~ koI deza meM bar3I vedanA prajAka hoya tathA koI deza meM mahA duHkha iti bhoti kari bharacA hoya / aru tAkUM dekhi kadAcita RddhidhArI muni karuNA upajai, tau munIzvara ke dAhine skandharte zubha tejasa putalA nikase sau bAraha yojana caur3e kSetra tAI ke jIvana kI sarva vedanA tatkSaNa maiTi, sarva prajAko sukhI kare hai| kadAcit prajA ( deza jovana ) kaiM pApa kA udaya zrAvai tau RddhidhArI munikoM ko upajai tau vA meM skandharte azubha taijasa nikasai, so apane viSaya yogya kSetra bhasma karai / pIche muni ke Atma pradeza nikasa kopateM agnimayI hoya pRthvI ko kSaya kari, poche muni ke tana meM praveza kareM, so muni kA tana bhI bhasma hoya / aise taijasa doya prakAra hai| so tejasa samudghAta jAnanA / iti tejasa samudyAta 5 / Age AhAraka samudghAta kA svarUpa kaheM haiN| tahAM AhAraka samudghAta viSai eka jIva apekSA koI yogIzvara ko tatvajJAna vicAra meM saMzaya upajai, to RddhidhArI munikoM Rddhiyogarte AhAraka 13 97 ta raM gi NI
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ putalA nikase so saMkhyAta yojana ar3hAI dvIpa pramANa kSetra lambe Atma pradeza hoy| aru sUcyAMgula ke saMkhyAta bhAga caur3e U~ce vistAra dhare haiN| zukralezyA binA ina lezyAna meM kevala samudghAta hotA naahiiN| iti AhAraka samudghAta / Age kevala samudrAta vizeSa kahiya hai| zukralezyA maiM aura samudrAta to pUrvavata jaannaa| kevala samudghAta kA vizeSa hai| so kahiye hai-tahA~ kevala samudghAta ke cyAri bheda haiM / daNDa kapATa pratara lokapUrNa / tahI daNDa ke doya bheda haiM--eka sthitidaNDa eka upaviSTadaNDa aura pratara va lokapUrNa inakA eka-eka hI bheda hai| tahA~ panAsana sahita daNDa samudghAta hoya so sthiti daNDa samuddhAta hai| kAyotsarga Asana sahita daNDa hoya so upaviSTadaNDa hai| tahA~ sthitidaNDa samudrAta meM eka jIva apekSA pradezana kA vistAra--bAtabalaya binA loka kI U~cAIM pramANa hai| so kiMcid ghATi caudaha rAjU pramANa tau lAMba hoya hai| bAraha aMgula pramANa caur3A golAkAra pradeza ho hai| upaviSTa daNDa samudrAta virSe lambAI tau pUrvavat ho hai| caur3AI sthiti daNData tiguzI chattIsa aMgula pramANa golAkAra daNDa ho hai| aisA to samudghAta khyaa| Age kapATa samudghAta ke cyAri bheda haiN| pUrvAbhimukha sthiti kapATa, uttarAbhimukha sthitikapATa, pUrvAbhimukha upaviSTa kapATa. tahA~ uttarAbhimukha upaviSTa kapATa pUrvadizAmukha sahita kevalI padmAsana hogha kapATa kareM, so pUrvAbhimukha sthiti kapATa, khie| tahA~ isa kapATa maiM AtmA ke pradeza vAtavalaya binA loka pramANa kachU ghATi caudaha rAjU to lambe haiN| uttara-dakSiNa dizA viSa loka kI caur3AI pramANa sAta rAja caur3e haiN| pUrva-pazcima dizA viSa bAraha aMgula moTAI liye UMce haiN| aise pUrvAbhimukha sthiti kapATa samudrAta jaannaa| pUrvadizA mukha kirA kevalajJAno kAyotsarga jAsana sahita kapATa samuddhAta kareM, so pUrvAbhimukha upaviSTa kapATa samudrAta khie| tahA~ eka jIva apekSA pradezana kI lambAI kaghATi caudaha rAz2a haiN| caur3AI sAta rAja aura chattIsa aMgula moTAI pramANa pradeza U~ce haiN| aise pUrvAbhimukha upaviSTa kapATa samududhAta hai tathA uttarAbhimukha sthiti kapATa samudghAta tAkau kahira hai, jahA~ uttara dizA mukha kie kevalI padmAsana sahita kapATa samudghAta kareM so kachUghATi caudaha rAjU lambe Atma pradeza hoya haiN| pUrva-pazcima dizA virSe adholoka nIce sAta rAjU Atma pradeza caur3e hoya haiM, aru Upari kramata ghaTate-badhate madhyaloka meM eka rAja moTe pIche Upari kramateM bar3hate-bar3hate brahma svarga paryanta pA~ca rAja, upari kramata
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaTate-ghaTate loka zikhara pairaka rAja haiN| aise pUrva-pazcima dizA meM loka pramANa pratara hoya haiN| uttara-dAkSaNa dizA viSa bArA aMgula pradeza moTe jaannaa| aise uttarAbhimukha sthiti kapATa khyaa| Age uttara dizA ko mukha kari kAyotsarga Asana sahita kevalajJAnI kapATakareM, so uttarAbhimukha upaviSTa kapATa khie| tahA~ Atma pradezana kI lambAI to kiMcit nyUna caudaha rAjU hai| uttarAbhimukha sthiti kapATa kI moTAI kA pramANa bAraha aMgula hai| tAte tiguNe chattIsa aMgula moTAI Atma pradeza jAnanA / iti kyaatt| Age pratara kA svarUpa kahiye hai| tahA~ tIna vAtavalaya binA sarva loka viSa Atma pradezana kA phailanA soe sarva kSetra pratara samadudhAta hai aura vAtavalaya sahita sarva loka caudaha rANa puruSAkAra meM sarva jagaha Atma pradeza phaileM so lokapUrNa samuddhAta hai| tAta hI eka jIva ke pradeza loka pramANa kahe haiN| so hI tattvArthasUtra" meM kahira hai| phA~kI--"asaMvaiyayAH pradezAH dharmAdharmekajIvAnAm / " yAkA artha-jo dharma-dravya, adharma-dravya aura eka jIva ina tInUM ke pradeza asaMkhyAte haiM tathA loka pramANa haiN| iti sAmAnya samudghAta svarUpa / gaiseM samudrAtana kA sAmAnya svarUpa kahyA! vizeSa 'zrIgommaTasArajI' se jaannaa| tahA~ terahaveM gurAsthAna meM kevala samudghAta kareM tAkA vizeSa kaa| soyA vidhi kevala samudyAta kari pIche samudrAta maiTi mUla zarIra meM sarva Atma pradeza samAhika tiSThe, so terahavA sayogakeyalI guNasthAna jaannaa| antarmahurta poche ayoga-kevalo gurAsthAna hoy| tahA~ mana-vacana-kAya yoga naahiiN| tAteM ayoga caudahamA guNasthAna hai| pIche ihA~ laghu paMca akSara kAla pramANa sthiti kari nirmANa ho hai| aise sAmAnya bhAva baudaha gurAsthAna kA svarUpa khaa| iti gurnnsthaan| Age jova samAsa kahie hai| tahA~ ekendriya sUkSma bAdara ekendriya bendriya (doya indriya) tendriya cau indriya sainI asainI aise sAta bhye| tinake paryApti, aparyAptikari caudaha bheda jIva samAsa hai| inahIM ke vizeSa meda eka, doya, tIna, cyAri Adi eka-eka bar3hatI uganIsa (unIsa) bheda ho haiN| ar3atIsa santAvana cArisauSaTa bheda bhI haiM so Age kheNge| so bhI ina caudaha ho meM garmita haiN| iti jIva smaas| Age paryApti kA svarUpa kahiye hai| tahA~ zarIrAdi yathAyogya 19 / / indriyana kA pudgalIka AkAra honA so paryApta hai| tahA~ audArika, vaikriyika, AhAraka-ina tIna zarIra jAti kI pudgala paramAra ko grahaNa kari ina tIna zarIrarUpa paramANu pariNamAya ketIka asthi caoNma nazA
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAMsAdi kaThina avayava karanA so inakA nAma khalarUpa hai aura ketaka paramAgUnakauM zroNita voryAdika rasabhAga zama tAle bavAta pANana bole nagalana garirAmAya rasa rUpa krai| aise antarmahurta kAla yathAyogya tAI kriyA karai, so AhAra paryApti kahira hai| ina grahe pudgala skandhanakau AtmA AkarSaNa kari zarIrarUpa kara so zarIra paryAgni hai| ihA~ prama-jo tumane kahA ki AhAra paryApti karate pudgala hAr3a mAMsAdirUpa karai hai. so vaikiyika bAhAraka zarIrana maiM hAr3a mA~sa kaise sambhavai ? tAkA samAdhAna--jo pudgala tIna zarIra rUpa hone yogya hoya tAko AtmA bhAkarSaNa karake khalarUpa rasarUpa kare hai| sosalarUpa karai tinakai to kaThora avayava apane zarIra yogya banAvai hai aru rasarUpa bhaI tinake baha caleM aise rasarUpa yatale avayava bane haiN| poche apane-apane zarIrana ke aGgopAGgarUpa paraNamai haiN| tahA~ AhAraka vaikriyika zarIranake tau una pramANa aGgopAGga bane haiN| audArika zarIra ke audArika zarIra pramANa aGgopAGga bane haiN| aise apane-apane zarIra padastha yogya ghuddhagala skandhana kA parizamana hai| so sahaja hI paraNamai haiN| asahAya, binA yatana pariNAmana jaannaa| aise pAhAra paryApti kari pIche tina grahe paramANu kaThora tathA narama avyavarUpa puTugalana kA zarIrarUpa bandhAna karanA so zarIra paryApti hai| kiyA jo zarIra tAke yathAyogya indriyana ke AkAra sthAna ke sthAna honA, so indriya paryApti hai| jA zarIra meM zvAsocchavAsa lene ke sthAnaka honA, so tinata pavanako aGgIkAra kari bAhirata bhItara lenA pIche bAhira kaaddh'naa| aise pudgalIka AkAra zarIra meM honA, so zvAsocchavAsa paryApti hai| aise pIche pina sthAnanate vacana bolyA jAya, aise pudgalIka AkAra zarIra meM honA, so bhASA paryApti hai / hiradai virSe vikalpa karane kA AkAra tAteM zubhAzubha vicAra kIjie, aisA aSTa pAMkhar3I kA kamalAkAra dravyamana pagalIka skandha kA pariNamana so manaH paryApti hai| iti pryaapti| Age prANana kA saMkSepa svarUpa kahirA hai| tahAM zarIrAdi yathAyogya indriyana meM apane-apane viSaya grahaNa kI zaktirUpa parikhamAna, sosa kahie / tahA~ paMcendriya apane viSaya meM raMjAyamAna kare, so jaise-sparza indriya apane yogya aSTa viSaya tinakA ! nimitta mile sukha-dukha karane kI zakti so sparza indriya prANa hai| jahAM rasanA indriya apane yogya paMca viSaya tinameM raMjAyamAna kare, so rasanA indriya prANa hai| ghrANa indriya apane yogya doya viSayana meM raMjAyamAna
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ karai, so ghrANa indriya prANa hai aura tahA~ cakSu indriya apane yogya paMca viSayata meM raMjAyamAna kare, so cakSu indriya / / prArA hai aura jahAM zrotra indriya apane yogya viSaya meM raMjAyamAna kareM, so zrotra indriya prANa hai / aise tau paMcendriya // 1. prANa haiM aura jahA~ mana virSe zubhAzubha saMkalpa-vikalpa kari harSa-viSAda upajAvane kI zakti, so manaH prANa hai aura vacana bolane kI zakti so vacana prAraNa hai aura jahA~ kAya virSe halana-calana rUpa gamanAgamana kI zakti so | kAya prANa hai aura jahA~ zarIra viSaM zvAsocchavAsa lene kI zakti so zvAsocchavAsa prArA hai aura jahAM aneka dukha-savana meM mAtA hArIta zinna nahIM hoya, so Ayu prANa hai| aise sAmAnya daza prAraNa jaannaa| iti prANa svarUpa / Age saMjJA kA svarUpa sAmAnyapane lilie hai jahA~ vastu kI icchA kA kSayopazama hoya, so saMjJA hai / jahA~ AhAra kI icchArUpa nimitta sahita kSayopazama, so AhAra saMjJA hai aura jahAM bhaya kA nimitta mile bhaya kI icchA kA kSayopazama so maya saMjJA hai aura jahA~ maithuna kI sAmagrI sahita icchA kA kSayopazama, so maithuna saMjJA hai jaura parigraha kA nimitta mile parigraha ko icchA sahita kSayopazama, so parigraha saMjJA hai| aise sAmAnya saMjJA khii| iti sNjnyaa| Age caudaha mArgaNA, tinakA svarUpa Upara kahA hai nAmamAtra yahAM kahie hai| gati, indriya, kAya, yoga, veda, kaSAya, jJAna, saMyama, darzana, lezyA, bhavya, samyaka, sainI, AhAra-ecaudaha mArgaNA haiN| iti mArgaNA : bhAge upayoga-tahAM jJAnopayoga ATha prakAra darzanopayoga cyAri prakAra e doU darzanajJAna-mili upayogake bheda bAraha jaannaa| iti upyog| rose sAmAnya guNasthAna mArgaNAni kA svarUpa kaa| Age inahIM gurusthAna meM mArgaNA likhane rUpa alApa kahie hai| so prathama ho guNasthAna meM mArgaNAdi caubIsa ThAma (sthAna) lagAIye hai| tahA~ cauthe guNasthAna tAI to gati cyAri hI haiN| paMcama guNasthAna meM manuSya vA tiryaMcagati hai / chaTheteM Uparilai guNasthAnana meM eka manuSyagati ho jaannaa| indriya mArgaNA-so prathama guNasthAna to paMca hI indriya dhAraka jIvana hoya hai| dUsareteM lagAya caudahaveM guNasthAna paryanta ra sarva sthAna paMcendriya sainIkeM hoya haiN| koI AcArya rAkendriyAdi asainI parvanta jIvanakai sAsAdana kahaiM haiN| tAkI mukhyatA nAhIM jAnanA / yathAyogya samajhi lainA bahuri kAyamArgazA--so prathama guNasthAna tau SaTkAya jovanaka hI jaannaa| dUsareteM lagAya caudahaveM tAI ra
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ How! 102 sthAna sajIva kAya ke hoMya haiN| jAge yoga mArga sA-tahA~ prathama guNasthAna meM AhArakadvika binA yoga tairaha haiM aura sAsAdana meM bhI rA hI teraha yoga haiM aura mizra meM mana ke vyAri, vacana ke vyAri, kAya ke dodha aise daza yoga haiN| asaMyata cauthe meM AhArakadvika binA teraha yoga haiN| pAMcaveM meM nava, chaThe meM AhArakadvika sahita gyAraha yoga haiN| sAtaveM te lagAya bArahaveM paryanta nava yoga haiN| terahaveM meM sAta yoga haiN| caudahaveM meM yoga naahiiN| Age veda - so prathama lagAya navaveM guNasthAna ke saveda bhAga paryanta tInoM veda haiN| Age veda naahiiN| Age kaSAya-zrI prathama dUsare koI pIsa haiN| tIsare cauthe meM kaSAya ikkIsa haiN| pAMcaveM meM kaSAya sattaraha hai| chaThe apUrvakaraNa paryanta tairaha kaSAya haiN| navaveM meM sAta haiN| dazaveM meM eka sUkSma lobha hai| jAge kaSAya nAhIM / bahuri aba jJAna kahie haiN| so prathama-dUsare meM tau tIna kujJAna haiN| tIsare meM mizra jJAna hai aura cauthe-pAMcaveM maiM tIna sujJAna haiM aura pramatta taiM lagAya bArahaveM paryanta jJAna vyAri haiN| terahaveM caudahaveM meM eka kevalajJAna hai| Age saMyama kahie haiM-- so midhyAtva taiM asaMyata paryanta to asaMyama hai aura pAMcaveM meM deza saMyama eka hai| pramattaapramatta ina doUna meM sAmAdhika, chedopasthApanA, parihAravizuddhi- - tIni saMyama haiN| AThaveM navave meM sAmAdhika, chedopasthApanA e doya saMyama haiM aura dazaveM meM sUkSma sAmparAya saMyama hai aura Upare eka yathAkhyAta hI saMyama hai| Age darzana kahie haiM-- so prathama taiM tIje paryanta tau doya darzana haiN| cauthe taiM lagAya bArahaveM paryanta tIna darzana haiM : terahaveM caudahaveM meM eka kevaladarzana hai| Age lezyA kahie hai-- so cauthe guNasthAna paryanta tau SaT laizyA haiN| pAMcaveM teM lagA saptama paryanta tIna zubhalaizyA haiN| aSTamateM lagAya terahaveM guNasthAna paryanta eka zukkalaizthA hai / caudahaveM meM lezyA nAhIM / Age bhavya kahiya hai vahAM mokSa kabahu~ nahIM jAya, so abhavya haiN| mokSa jAne yogya hoya sotAko bhavya kahie so prathama guNasthAna meM tau bhavya abhavya doya haiM aura Uparale sarva guNasthAna bhavya ko hoya haiN| Age samyattava kahie hai| sI mithyAta meM mithyAta samyattatra hai| sAsAdana meM sAsAdana samyataya hai| mizra meM mizra hai aura asaMyatatai lagAya apramattalau upazama, kSayopazama aura kSAyika samyattatva hai| AThaveM teM lagAya gyArahaveM lUM upazama aura kSAyika doya sabhyattava haiN| bArahaveM taiM laiya siddhana paryanta yaka kSAdhika samyaktva hai| Age saMjJo kaheM haiN| so prathama guNasthAna meM sainI asainI doU / dUsare taiM leba bArahaveM lA sainI 102 sa
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1.3 / hI haiN| terahaveM caudahaveM meM doU naahiiN| Age AhAra mArgaNA kahiye haiN| tahAM prathama dUsare cauthe inameM AhAraka anAhAraka doU haiN| mizra tIje meM va pAMca meM eka AhAraka hai| chaDe meM AhAraka anAhAraka doU haiN| apramattate lagAya bArahaveM paryanta AhAraka hai| terahaveM maiM doU haiN| caudahaveM meM anAhAraka hai / iti prthmmaargaaprruupr| Age guNasthAna prarUpaNa-tahAM guNasthAna kA svarUpa apane-apane guNasthAna meM svakIya guNasthAna caudaha hI sAmAnyavatu jaannaa| Age jIva samAsa guNasthAna pai lagAie hai| tahAM prathama guNasthAna maiM caudaha hI jIvasamAsa haiN| sAsAdana, asaMyata, pramatta, sayogakevalI-ina cyAri guNasthAnana meM paMcendriya kI paryApti, aApti e doU hI jIva samAsa haiN| bAkI ke sarva guNasthAnoM meM eka paMcendriya paryApti jIva samAsa hai| Age paryApti kahie haiM--so prathama guNasthAnate lagAya caudahaveM paryanta chahA~ paryAptiyA~ haiM / Age prAraNa kahiye haiM so mithyArava teM lagAya bArahaveM guNasthAna paryanta tau daza prANa haiM aura terahaveM ke aparyApti meM to Ayu, kAya do prANa haiM / paryApti meM cyAri haiN| ayoga meM rAka Ayu prArA hai| Age saMjJA kahaiM haiM-tahAM saMjJA cyAri haiN| so tahA~ prathama teM lagAya pramatta chaThe tAI saMjJA cArauM haiN| sAtaveM-AThaveM guNasthAna meM AhAra binA tIna saMjJA haiN| navaveM meM maithuna parigraha doya saMjJA haiN| dazaveM meM eka parigraha saMjJA hai| Age kaSAyana ke abhAvate saMjJA kA bhI abhAva hai| rA saMjJA haiM, so kaSAyana ke yogata hoya haiN| so apramattamaiM dhyAna avasthAta AhAra vihArAdi pramAda ke abhAva te AhAra saMjJA kA abhAva hai| bhaya kaSAya ke nimitta ta bhaya saMjJA upaja hai| veda kaSAya ta maithuna saMjJA hoya hai| lobha kaSAya ke nimitta pAya parigraha saMjJA hoya hai| jahAM kaSAya nAhI, tahA~ saMjJA bhI naahiiN| aise saMjJA jaannaa| Age upayoga bAraha haiM-tahA~ mithyAtva, sAsAdana ina doU guNasthAnana meM darzana doya, kujJAna tIna e pAMca upayoga haiN| mizra guNasthAna meM mizra jJAna tIna, darzana doya e pAMca upayoga haiN| koI AcArya yahAM tIna darzana bhI kahaiM haiN| tA apettA chaH upayoga haiN| cauthe pAMcaveM meM sujJAna tIna, darzana tIna e SaTa upayoga haiN| chaThe te lagAya bArahaveM guNasthAna paryanta jJAni cyAri, darzana tIna za sAta upayoga haiN| terahaveM-caudahaveM meM kevalajhAna, kevaladarzana e ! doya upayoga haiN| aise sAmAnya bIsa prarUpaNa kA svarUpa khaa| iti bosa prruupnnaa| Age dhyAna Asava jAti kula rA cAri guNasthAna prati lagAIe hai
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA -mAnAveva mahaloDa yA eka mAhAnagaraH gaNiyA, kameNa caubIsa ThANANI // 13 // artha-dhyAna solaha. Asava sattAvana (kaSAya 25, yoga 15, avrata 12, mithyAtva 5-e sarva sattAvana / / jAnanA ) so dhyAna aru Asavana kA svarUpa Age kahA hai| tAtai yahA~ nahIM kahyA vahA~ teM jAnanA / rAkendriya | jAti meM pRthvI, apa, teja, vAyu-sAdhAraNa vanaspati ke itaranigoda, nityanigoda kari doya bheda haiN| za SaT sthAvarasa ko sAta-sAta lAkha jAti haiN| pratyeka vanaspati ko daza lAkha jAti haiN| bendriya (do indriya) tendriya, cauindriya-ina tIna kI doya-doya lAkha jAti haiM / deva, tiryaMca, nArakI-ina tInana kI cyAri-cyAri lAkha jAti haiN| manuSya kI caudaha lAkha jAti haiN| rA sarva mila caurAsI lAkha jAti jaannaa| iti jAti / Age kula kahie haiN| so pRthvI kAya ke bAIsa lAkha kor3i kula haiN| apa, vAyu ina doU ke sAta-sAta lAkha koDi kula haiN| tejasa kAya ke tIna lAkha kor3i kula haiM / vanaspati ke prAisa lAkha kor3i kula haiN| bendriya ke sAta lAsa kor3i kula haiN| tendriya ke ATha lAkha kor3i kula haiN| cauindriya ke nava lAkha kor3i kula haiM / paMcendriya ke tahI jalacara jIya je jala hI meM rahaiM tinake sAr3he bAraha lAkha koDi kula haiN| thalacara jo pRthvI para vicaranehAre dupada, caupada aise jo thalacara haiM, so inake bAraha lAkha koDi kula haiN| nama meM ur3anehAre pakSI so nabhavara haiM, tinake dahA lAkha kor3i kula haiM / je chAtI hote caleM aise sAdi jIva, tinake nava lAkha kor3i kula haiN| manuSyata ke bAraha lAkha kor3i kula haiM / devana ke chabbIsa lAkha kor3i kula haiN| nArakIna ke paccIsa lAkha kor3i kula haiN| rA sarva mili ekasau sAr3he sityAnabai lAkha kor3i kula jaannaa| aise isa gAthA kA sAmAnya svarUpa khaa| aba ina dhyAna pAsava, jAti kula cyAranako guNasthAnana pai lagaIza haiN| tahA~ prathama dhyAnakU kahira haiN| so prathama-dusare guNasthAna meM Arta-raudradhyAna ke ATha bheda haiN| tIsare mizra meM Arta-raudra ke ATha dharmyadhyAna ke eka AjJAdhicaya rAnava dhyAna haiN| asaMyata meM pArta-raudra ke ATha bheda aru AjJA, apAyavicaya za doya dhadhyAna ke | aise daza bheda haiM aura pAMcaveM meM Arta-raudra ke ATha sthAnavicaya binA dharmyadhyAna ke tIna sarva mila gyAraha dhyAna hai| pramatta meM dhamadhyAna cyAri ArtadhyAna nidAna bandha binA tIna ra sAta dhyAna haiN| apramatta meM dharmAdhyAna ke cyAri bheda haiN| ATha meM te lagAya gyArahaveM paryanta eka pRthaktvavitarka vIcAra nAma zukladhyAna hai| bArahaveM 104
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 guNasthAna meM ekatvavitarkavIcAra nAmA zusandhyAna hai aura terahaveM meM sUkSmakriyApratipAti nAma zukradhyAna hai aura / caudahaveM meM vyuparatikriyA nivati nAma zukladhyAna hai| iti dhyaan| Age guNasthAna prati jAsava kahiye haiM, pAsava santAkna haiM tahAM mithyAtva meM AhArakadrika yoga binA pacavana Asava haiM aura sAkhAdana meM paMca mithyAtva va pAhArakAdika binA pacAsa pAsava haiN| mizra meM kaSAya ikosa, yoga daza, avrata bAraha sarva mili tiyAlIsa Asava hai| jAge caudhe meM avrata bAraha. kaSAya ikkIsa, yoga teraha sarva mili chayAlIsa jAsaba haiN| paMcama meM kaSAya maharA, yoga nava, avrata gyAraha ra sarva mili saiMtIsa Asava haiN| pramatta maiM kaSAya tairaha, yoga gyAraha rA sarva mili caubIsa Asava haiN| sAtaveM-AThaveM meM kaSAya tairaha, yoga nava mili kari bAIsa Asava haiN| kaSAya sAta, yoga nava mili pAsaba solaha navameM guNasthAna meM haiN| kaSAya eka, yoga mili daza Asava sUkSma sAmparAya maiM haiM / gyArahaveM-bArahaveM meM nava yoga Asava hai| terahavaM meM sAta yoga Asava haiM aura caudahaveM meM jAsava naahiiN| iti bhaasv| Age jAti guNasthAnadhai kahie haiN| tahAM jAti caurAsI lAkha haiM, so prathama guNasthAna maiM to sarva jAti haiN| sAsAdana, mizra, asaMyata ina tIna meM deva, naraka, paMcendriya, tiryaMca, manuSya inakI chabbIsa lAkha jAti haiN| pAMcaveM meM manuSya tiryaca sambandhI aThAraha lAkha jAti haiN| iti jaati| Age guNasthAna pai kula lagAiye haiN| kula ekasau sAr3he satyAgabai lAkha kohi kula haiN| tahA~ mithyAtva meM sarva kula haiN| sAsAdana, mizra, asaMyata inameM ekendriya bikalendriya sambandhI ghaTAya ekasau sAr3he cha lAkha koDi kula haiM / paMcama guNasthAna meM paMcendriya tiryaca, manuSya sambandhI sAr3he pacapana lAkha koDi kula haiN| pramatta teM lagAya caudahaveM guNasthAna paryanta manuSya sambandhI bAraha lAkha koDi kula haiN| iti kul| aise sAmAnya guNasthAnana 4 caubIsa ThAkhauM lagAyA aba kahe jo rA jIva tinamaiM sthAvarana ke paMca bhedana meM vanaspati hai| so vanaspati jIvana kI utpatti ke kAraNa bIja so sAta prakAra haiN| so ho kahira haiM gAthA-pAThaya mUla panco, kara khandoga vIya samuccho / yo satta payAro, ika akho baNapphadI bIyo // 14 // artha-pallava, mUla, parva, kanda, skandha, boja, sammUcana-za sAta bheda vanaspati upajane kU bIja samAna hai| jAkI koMpala Uparita toDi lagAya loga, aise hajArI geMdA kI bAdi deya ketoka bamaspati haiM jinakA pallava -
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ lagAvai tau lge| so pallava bIja kahirA tathA apraboja khie| kaitIka vanaspati aisI haiN| tinakA mUla kahiye jar3a so tAkI jar3a ko lagAye lAge, aise kadalI Adi aneka vanaspati aisI haiM tinakA mUla hI bIja haiN| mUlateM / ho upajai, tAteM mUla bIja khie| ketIka vanaspati rosI haiM, tinakI porI hI tai utpatti hai| tAko poro lagAya lAgai aise sAThe [ Ikha ] Adi so inakA bIja porI hI hai tAteM inaka parva bIja kahirA hai aura ketIka vanaspati rosI haiN| tinakA kanda ho lagAya laagai| so kanda tAkauM kahie hai jo bhami ho virSe jAkI vRddhi hoya aise AdA, sUraNa, jamIkanda, sakarakanda, ratAlu, piMDAla Adi inakI kanda ho taM utpatti hai| tAteM inako kandabIja kahie hai| ketIka vanaspati rosI haiM tinakA skandha jo zAkhA so tinako choTI-moTI zAkhA tor3i lagAIe to laageN| aise gulAba, camelo, bamaravaili Adi vanaspati so skandha bIja haiN| ketIka vanaspati aisI haiM jinakI utpatti ko kAraNa boja ho hai, binA boja nAhIM hoya, aise gehU~, tandulAdi anna ra boja hI taiM upaje haiM inakA bIja annAdi hai ketIka vanaspati aisI haiM jinako utpattikoM kachu kArana nAhI binA bIja sahaja hI utpatti hoya aise ghAsa, DAbha, jar3o, bUTI Adi so inako utpattika bIjAdi nAhIM, so sammUrchanayanA hI bIja hai| aise sAta bhedarUpa vanaspati kI utpatti khii| iti sudRSTi taraMgiNI nAma granthamadhye jovatatva varzana virSe caubIsa prarUpaNA sAmAnya guNasthAna meM samudghAta ke lakSaNa tathA sAta bheda vanaspati utpatti ityAdi kathana varzano nAma SaSTha yavaM smpuukhm| Age guNasthAna sambandhI jIvana ko saMkhyA kahie hai| tahA~ prathama hI midhyAtvI jIvana kI saMkhyA kahiye haigAthA--bhAvaramincha araNamto, vikalatIya paMcakhA sambaviNasaMkhA deva asaMkhANAraya micchaNa rasaM svabhAsayaM deva // 15 // ___ artha--aba kahie hai jo sthAvara rAkendriya mithyAtvina kI rAzi ananta haiM aura vikalatraya mithyAdRSTi rAzi asaMkhyAta haiN| mithyAdRSTi deva asaMkhyAta haiN| nAraka mithyAdRSTi asaMkhyAta haiN| manuSya mithyAdRSTi saMkhyAta haiN| aise cyArigati sambandhI midhyAdRSTina kA pramANa kahyA 1 bhAvArtha-pAMca sthAvara haiN| tinameM sarva se thor3e pramAgadhArI agnikAyika jIva jaannaa| so bhI aise-aise asaMkhyAta lokana ke jete pradeza hoya, tete anikAya jIva haiN| agnikAyateM asaMkhyAta adhika pRthvIkAyika jIva haiN| pRthvIkAyateM. asaMkhyAta adhika apakAya ke
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 jIva haiN| apate asaMkhyAta adhika vAyukAya ke jIvana kA pramANa hai| agnikAya ke asaMkhyAtaveM bhAga ghaTate / / vendriya jIva haiN| vendriyateM asaMkhyAta ghATi tendriya haiN| tendriya se asaMkhyAta ghATi cauindriya haiM cauindriyateM / asaMkhyAta ghATi paMcendriya haiN| aise sarva se thor3e paMcendriya haiN| tinameM bhI mithyAtvo bahuta haiM paMca ho sthAvara meM / sarva kahe sthAvara tinateM ananta guro jIva vanaspati kA pramANa jaannaa| ina paMca sthAvarana meM sUkSma jIvarAzi bahuta haiM, bAdara thor3e haiN| kAheteM so batAiye hai ki sUkSma jIvana kA kSetra tau loka hai| sarva loka sakSma paMca sthAvaranateM jala ghaTavat bhara yA hai| bAdara, sahAyatai hoya hai| so sahAya kA kSetra alpa hai| tAta sakSma rAzi vizeSa, bAdara rAzi thor3I rosA jaannaa| so ra sthAvara vikalatraya rAzi, rAto sarva mithyAtva-samudra meM magana ho haiM aura cyAri gati sambandhI paMcendriyana meM bhI mithyAtva rAzi to bahuta hai, aru samyagdRSTi thor3e haiN| so agalI gAthA meM sammAdhi dhAra gati sambanI sAsAdana mizra guNasthAna avirata tathA paMcama SaSTama se lagAya caudahamA guNasthAnavartI jIvana kA pramANa kahirA haiM gASA-vAvaNa ikasaya caukko, sattAya tidasaya koDaue / sAsA missA saMjaya, desa saMjAya hoyaragara bhaSvA // 16 // . artha--madhyarAzi manuSyana meM--sAsAdana guNasthAnavoM manuSya bAvana koDi haiM aura mizra guNasthAnavartI manuSya ekasau cyAri kor3i haiM aura asaMyata cauthe guNasthAnavI manuSya sAta kor3i haiM aura paMcama gurAsthAnavartI manuSya teraha kor3i haiN| aise sAsAdana lagAya paMcama guNasthAnavartI khe| so utkRSTapane khe| ina adhika nahIM hoMya, rosA jaannaa| iti manuSyana meM gurAsthAnavI jIvana kA pramANa khaa| Age deva, nArakI, tiryaMcamaiM sAsAdana, mizra, asaMyata tinakA pramANa, aru paMcama guNasthAnavartI tiryaMca aura chaThe guNasthAna teM lagAya caudahaveM guNasthAnavarto manuSyana kA pramANa kahie haigAyA-suraya suNAraya gatayo, sAsAmisso asaMjaviNa saMkhA / asaMkha pasu aNuvaratI, pamatAdo jo kohi ti ur3oya // 17 // artha-deva, nAraka, tiryaca yaha asaMyata samyagdRSTi, mizra sAsAdana aura tiryaMca deza saMyamI ra sarva pratyeka asaMkhyAta jAnanA aura pramatta te lagAya ayogi paryanta jIvana kA pramANa tIni ghATi nava kor3i jaannaa| bhAvArtha-tIna gati sambandhI sAsAdana, mizra, asaMyamo deza saMyamI tinake pramANa kI adhika hInatA batAie hai|
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ NA so sarva te bahuta samyamdaSTi devana meM hai| sohI dikhAiye haiN| yahAM prathama yugala meM samyagdRSTi sarva te adhika hai| so asaMkhyAte haiM / te sarva palpa ke asaMkhyAtaveM mAma jAnanA / yAhI yugala ke samyagdRSTita asaMnyAsa bhAga hyAMka mizra gusasthAnI hai aura ina mizranase saMkhyAtaveM bhAga prathama yugala ke sAsAdanI hai aura prathama yugala ke sAsAdanI / se dUsare yugala ke samyagdRSTi asaMkhyAtaveM bhAga haiN| duje yugala ke sammAdRSTita asaMkhyAta mAga yahAhI ke pikha || guNasthAnI haiN| ina mizranata saMkhyAtaveM bhAga isahI dUsare yugala ke sAsAdanI haiN| dUsare yugala ke sAsAdanInateM / / / asaMkhyAta bhAga tIsare yugala ke samyamdRSTina kA pramANa hai| ina samyAdRSTinateM asaMkhyAta bhAga yahoM ke mitra haiN| ina mizrana saMkhyAtaveM bhAga tIsare yugala ke sAsAdanI hai| tIsare yugala ke sAsAdanIma ke asaMkhyAtaveM / bhAga bauthe yugala ke samyagdRSTi haiN| inata asaMkhyAtaveM bhAga mizra guNasthAnI hai| mizranata saMkhyAtaveM bhAga sAsAdanI haiN| cauthe yugala ke sAsAdanI te asaMkhyAta bhAga paMcama yugala ke sampamdRSTi haiN| ina samyaktvonateM asaMkhyAtaveM bhAga hyAM hI ke mizra haiN| ina mizrana te saMdhyAtaveM bhAga paMcama yugala ke sAsAdanI hai / paMcama yugala ke sAsAdanIna te chaThe bhAla ke sabhyaSTi asaMkhyAta gune dhAdi haiN| ina samyagdRSTinateM asaMkhyAtaveM bhAga mizra guNasthAnI haiM / mizranata saMsthAtaveM bhAga hyA hI ke sAsAdanI haiM aura chaThe yugala ke sAsAdanIta asaMkhyAtaveM bhAga jyotiSa devana ke samyagdRSTi haiM / tinateM asaMkhyAta bhAga mizra guNasthAnI haiM / mizranata saMkhyAtaveM bhAga jyotiSIna ke sAsAdanI hai| jyotiSIna ke sAsAdanInateM asaMkhyAtaveM vyantarana meM sAmyagdRSTi haiM / khAke samyamdRSTinata ! asaMkhyAta bhAga mitra hai| vyantara mizranase saMjhyAta bhAga sAsAdanI vyantara haiN| Age sAsAdanI vyantaranate asaMkhyAtaveM bhAga bhavanavAsInake samyagdRSTi hai / samyaktvInateM asaMkhyAta bhAga mizra hai / mizrana saMkhyAtaveM bhAga bhavanavAsI sAsAdanI haiM / Age sAsAdanI bhavanavAsona" asaMkhyAtaveM bhAga tiryajanake samyagdRSTi hai samyagdRSTinate asaMkhyAta bhAga mizraguNasthAnI tiryaMca haiN| mizrata sadhyAtarphe bhAga sAsAdanI tiryaca haiM aura sAsAcanI niyaMcamateM asaMkhyAtaveM bhAga deza-saMyamI tica hai aura jete deza-saMyamI tithaMca haiM / titane hI prathama naraka meM samyagdRSTi haiN| gi 108 | inate asaMkhyAsaveM bhAga mizrasamyaktvI haiN| ina mizranata saMkhyAta bhAga prathama naraka ke nArako sAsAdanInata pasaMkhyAtaveM bhAga dusare naraka ke samyamdaSTi hai| inata asaMkhyAtaveM bhAga mizrasamyaktvI haiM / ina misanata
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mu STi 109 saMkhyAtaveM bhAga dUsare naraka ke sAsAdanI jIvana kA pramANa hai aura dUjI pRthvI ke sAsAdanIvate asaMkhyAtaveM bhAga tIsare naraka meM samyagdRSTi haiN| ina samyaktvonateM asaMkhghArA bhAga mizra haiN| mizranateM tIsare naraka ke sAsAdanI saMkhyA bhAga haiN| tIsare naraka ke sAsAdanImateM asaMkhyAtaveM bhAga cauthe naraka ke samyagdRSTi haiN| ina samyakzvImateM asaMkhyAtaveM bhAga yahAM yahAM hI ke mizra haiN| ina mizrana saMkhyAtaveM bhAga cauthe naraka ke sAsAdanI / cauthe naraka ke sAsAdanIna ke asaMkhyAtaveM bhAga paMcama naraka ke samyagdRSTi haiN| ina asaMkhyAtaveM bhAga paMcama naraka ke mizra samyaktvo haiN| mizrana saMkhyAtaveM bhAga paMcama narakake sAsAdanI haiN| paMcama naraka ke sAsAdanIma jakAta bhAga chaThe naraka ke samyagdRSTi haiN| inateM hyAhI ke mizra asaMsthAtaveM bhAga haiN| ina saMkhyAtaveM bhA chaThe naraka ke sAsAdanI haiN| ina chaThe naraka ke sAsAdanInateM sAtaveM naraka ke sampAdRSTi saMpAta bhAga haiN| ina samyakvIna asaMkhyAtaveM bhAga hyAM ke mizra samyaktvI haiN| ina sAtaveM naraka ke sAsAdanI haiN| ihA~ sAI SaT yugala bhavanatrika meM, paMcendriya tirthaca maiM sAta hI nArakIna maiM samyagdRSTinateM asaMkhyAtaveM bhAga mizra baru mizra saMkhyA bhAga sAsAdanI, aisA anukrama kahyA Age sAtaveM yugalateM saMkhyAta bhAga ko anukrama liye jaannaa| Age sAtaveM naraka ke sAsAdanIteM saMkhprAtaveM bhAga sAtaveM yugala ke samyagdRSTi deva haiN| sAtaveM yugala ke samyaktvonatai saMkhyAtarvai bhAga hyAM ho ke mizra haiN| ina mizrana saMkhyAtaveM bhAga haiM sAtaveM yugala ke deva sAsAdanI haiN| sAtaveM yugala ke sAsAdanInateM saMkhyAtaveM bhAga AThaveM yugala meM sAsAdanIna AThaveM yugala ke sAsAdanInateM saMkhyAtaveM bhAga prathama graiveyaka meM samyagdRSTi haiN| ina saMkhyAtaveM bhAga ihAM ke mizra haiN| ina mizrana saMkhyAtaveM bhAga prathama graiveyaka ke sAsAdanI haiN| ina prathama praveyaka ke sAsAdanInateM saMkhyAtaveM bhAga dUsare graiveyaka meM samyaSTi haiN| ina samyaktvona saMkhyAtaveM bhAga ihAM ke mizra haiN| ina mizrana saMkhyAtaveM bhAga dUsarI graiveyaka ke sAsAdanI haiN| ina dUsarI graiveyaka ke sAsAdanInateM saMkhyAtaveM bhAga tIsarI graiveyaka ke samyagdRSTina kA pramArA hai| ina samyaktvIna ke saMkhyAtaveM bhAga ihAM ke mizra jIva haiN| ina mizrana saMkhyAtaveM bhAga tIsarI graiveyaka ke sAsAdanI haiN| ina tIsarI graiveyaka ke sAsAdanInata saMkhyAtaveM bhAga cautho graiveyaka ke sampaSTi haiN| ina saMkhyAtaveM bhAga ihAM ke mizra samyaktvI haiN| mizrana saMkhyAtaveM bhAga cautho graiveyaka ke sAsAdanI haiN| ina caube pravezaka ke 109 lI
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAsAdanInatai saMsthAtaveM bhAga paMcama yuveyaka ke samyagdRSTi haiN| inata saMkhyAtaveM bhAga ihAM ke mizra samyakadhArI haiN| mizrana" saMkhyAtaveM bhAga paMcama veyaka ke sAsAdanI haiN| aru paMcama |vedhaka ke sAsAdanIta chaThI graivaiyaka ke | samyagdRSTi haiN| so saMkhyAtaveM bhAga haiN| ina samyaktvInata saMkhyAtarphe mAga ihAM ke mitra haiN| ina mizranateM sAMsyazata bhAga chaThI vaiyaka ke sAsAdanI haiN| ina chI dheyaka meM sAMsAdanAta sAtavA vedhaka ke samyagdRSTi saMkhyAtarphe bhAga haiN| inateM saMkhyAtaveM bhAga yahAM ke mitra haiM / ina mizranata saMkhyAta bhAga sAtavoM graiveyaka ke sAsAdanI haiM aura sAtavoM graiveyaka ke sAsAdanIta saMkhyAtaveM bhAga AThavIM graiveyaka ke samyagdRSTi haiN| inase | saMkhyAta bhAga yahAM ke mitra haiN| mizranata saMkhyAtaveM bhAga AThavIM graiveyaka ke sAsAdanI haiM aura AThavIM | graiveyaka ke sAsAdanInateM saMkhyAtaveM bhAga nava veyaka ke samyagdRSTi haiN| inase saMkhyAta bhAga yahA~ ke mizra / mizranata saMkhyAta bhAga navaveM graivedhaka ke sAsAdanI haiN| aise prathama yugalata lagAya nava graiveyaka paryanta anukramateM asaMkhyAta bhAga khii| saMkhyAta bhAga ghtte| parantu anta graivedhaka maiM je samyagdRSTi haiM / te mI asaMkhyAta jAnatA aura ina anta graiveyakateM alpa samyagdRSTi deva Uparale nava anuttaramaiM haiM / ihAM sarva samyagdRSTi hI haiN| nava graiveyaka Upari mithyAtvI nAhI, sarva samyagdRSTi ho haiN| anuttaroM teM thor3e vijaya, baijayanta, jayanta; aparAjita-ina cyAri vimAna meM samyagdRSTi haiN| ina cyAri vimAnanata asaMkhyAtaveM bhAga jIva sarvArthasiddhi vimAnamaiM haiN| so sarva saMkhyAte jAnanA / so kete haiM ? so hI kahiza haiN| ar3hAI dvIpavAso manuSyana kA jo pramANa hai| tinata navaguNe sarvArthasiddhi ke devana kA pramANa jAnanA / rose cyAri gati sambandhI samyagdRSTi, mizra, sAsAdana, dezasaMghamI, inakA sAmAnya pramANa kyaa| Age kahe gAthA viSaM sakala saMyamIna kA pramArA tIna ghATi nava kor3i jIva, nava guNasthAna sambandhI tinakauM gurAsthAna prati kahie haiN| so prathamate chaThe guNasthAnavartI yatIna kA pramANa pAMca kor3i tirArAvai lAkha aThyArAvai hajAra doyasai cha, 56368206 jaannaa| apramatta sAta guNasthAnavartI munIna kA pramANa do koDi chayAnavai lAkha ninyAnavai hajAra ekasau tIna 26666103 gate jAnanA aura cyAri upazama zreNi ke muNasthAnavAle jIva gyArahasau chayAnavai 1966 jAnanA, teIsasau bArAvai 2312 aura terahaveM sajoga guNasthAnavoM jIvana kA pramANa ATha lAkha aThyAraNa
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su Ta STi 111 hajAra pAca 502 janA sthAna sambandha jIvana kA pramANa pAMcasau aThyArA jAnanA / aise pramattataiM lagAya ayoga paryanta ATha kor3i ninyAnave lAkha ninyAnaveM hajAra navasau sityAsave, 86666667 sarva jAnanA / yaha nAnA jIva nAnA kAla apekSA utkRSTapane kathana haiN| inateM adhika pramANa nahIM hoya, nizcaya kara aisA jAnanA / chaH mahInA ATha samaya maiM "chaH sau ATha" jIva mokSa jAya haiN| aisI paripATI anAdi calI AI hai| adhika-hIna, nAhIM jAMgha / keI anantakAla gae kadAcita viraha kAla par3e tau SaT mAsa mokSa banda hoy| koI jIva mokSa nahIM jAya, tau anta ke ATha samaya maiM sau ATha' jIva mokSa hoya haiN| aisA jAnanA aura kadAcita upazama zreNi kA bhI viraha par3e to che mahInA koI jova upazama zrezi nahIM car3heM aura anta ke ATha samayanameM 'tonasau cyAri' jova upazama zreNi moDeM, tAkI vidhi - jo prathama samaya maiM solaha, dUsare samaya maiM caubIsa tIsare samaya maiM tosa, cauthe samaya maiM chattIsa, paMcama samaya maiM vidyA+ losa, chaThe samaya maiM ar3atAlIsa, sAtaveM samaya maiM cauvana, AThaveM samaya maiM cauvana aise ina ATha samaya maiM tonasauM cAri jIva nirantara upazama zreNi maoNDa aura kadAcit kSAdhika zreNi kA utkRSTa antara par3e to SaTmAsa hoya, tau anta ke ATha samaya meM 'chaH sau ATha' jIva nirantara maur3a- so prathama samayamaiM 32, dUsare samaya meM 48, tIsare samaya meM 60, cauthe samaya meM 72, paMcama samaya meM 84, chaThe samaya meM 66, sAtaveM maiM 1086, AThaveM maiM 205 aise ATha samaya meM nirantara zreNi car3heM haiM kadAcit eka samaya yugapata kSAdhika zreNi maoNDa tau cyArisau battIsa, jIva ekai kAla mA~rDe tAkI vidhi- jo inameM kauna-kauna jIva zreNI car3heM so kahie haiN| hA~ buddhibodhita Rddhi ke dhArI 208, jIva aura puruSaveda sahita zreNI car3heM aise jIva 108 aura suraganata caya manuSya hoya mahAvrata dhari kSapakazreNi mA~Dai aise jova 108 aura pratyeka buddhi Rddhi ke dhArI kSapaka zreNI car3he jova 20 aura tIrthaGkara prakRti ke udadya sahita tIrthaGkara padavIdhArI kSAyika zreNI jIva strI veda sahita jIva zreNI car3he aise 20 aura napuMsaka veda sahita zreNI car3e aise jIva 20 manaH paryayajJAna sahita zreNI moDeM aise jIva 20 aura avadhijJAna sahita zreNI car3he aise jIva 28 utkRSTa avagAhanA ke dhArI mokSa hone yogya zarIra sahita kSAyika zreNI car3heM aise jIva doya, mokSa hone yogya jaghanya avagAhanA ke dhArI aise 111 va gi
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva madhyama apanAnA ke dhArIkhI car3he aise jIva 8aise e kahe joya yugapata eka samaya 432 jIva vAdhika zresi car3he haiM so jAnanA / yugapata eka samaya upazama zreNI car3hanevAle kSAyikateM jAdhe inahI padasthavAle jIva 216 jAnanA / kadAcit kevalajJAna kA viraha kAla par3e tau SaT mahInA tA~I koI jIvakU kevalajJAna nahIM upajai / ar3hAI dropa maiM to anta ke ATha samaya maiM 'bAIsa jIvanaka' kevalajJAna hoya / tAkI vidhi---Adi ke SaTa samayana maiM tIna-tIna jIva eka-eka samaya maiM kevalI hoMya aura anta ke do samaya meM doya-doya jIva kevalI hoMya, aise anta ke ATha samaya maiM bAIsa kahe / keI AcArya, anta ke ATha samayamai cavAlIsa kevalI kaheM haiN| so Adi ke SaTa samaya maiM SaTa-SaTa, anta ke doya samaya maiM cyAri-cyAri jIva kevalI hoy| kaI AcArya aThyAso kevalI kahaiM haiN| taho Adi ke SaTa samayana maiM bAraha-bAraha aura janta ke doya samaya maiM ATha-ATha aise anta ke samaya meM kevalI hoya haiM keI AcArya anta ke ATha samaya maiM 'ekasau chihattari' kevalo kahaiM haiN| so Adi ke SaT samayana maiM caubIsa-caubIsa aura anta ke doya samaya maiM solaha-solaha- kevalI hoMya haiN| aisA vizeSa jAnanA / ra utkRSTa kahaiM haiN| inase adhika nAhIM ho haiM, aisA jaannaa| aisA sAmAnyapane caudaha guNasthAna sambandhI jIvana kI saMkhyA khii| vizeSa zrIgommaTasArajI ke "jIvakANDa" teM jAnanA / yahA~ rAha pAvane ke nimitta tathA yAdi rAkhane-sIkhane nimitta kathana kiyA hai| so dharmAtmA jIva isa samAnya kathana ko jAni mahAgranthana maiM praveza karo, tAtai moha manda hoya, samyaka zruta kA prakAza hoya / rosA jAni Atma-kalyANI jIvanakauM ina granyana meM praveza karanA yogya hai| vizeSa yaha jo Upara kaha samyagdRSTi tina virSe kSAyika samyagdRSTi bahuta hai aura tina" asaMkhyAtaveM bhAya bhayaupakSama samyagdRSTi haiN| ina" asaMkhyAtaveM bhAga upazama samyagdRSTi haiN| upazamate asaMkhyAtaveM bhAga mitra samyaka dhArI haiN| mitrata saMkhyAtaveM bhAga sAsAdanI haiM tahAM vizeSa yatA jo sarva te samyamdRSTi devaloka meM bahuta hai| tinamaiM bhI tIna gati ke samyagdRSTinate tathA cArauM gati ke samyagdRSTinateM prathama yugalamaiM asaMkhyAta gune bahuta haiN| aise dhyAseM gati saMsAra maiM tiSThe so jIvana kI saMkhyA, aru apanI-apanI gati sambandhI guNasthAnavI jIvana kI saMkhyA khii| so ina saMkhyA maiM saMsArI jIva tana dharatA, maratA, zumabhAvana kA phala bhogatA, jamAdi kA samaya kare hai|
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su Rs STi 113 tina maiM virale mavyAtmA satsaMga ke nimitta kari, jina deva ke vacana kI pratIti kari, samyagdarzanAdi mokSamAraga yogya sAmagrI pAya, karma nAza kari zuddha hoya, Age mokSa paayeN| iti sAmAnya jIva tattva kathana / Age dharma-dravya varNana aba ajIva tattvana maiM dharma-dravya hai, so tAkA gurA 'calana sahAI' hai| tIna loka meM tiSThate je jIva, pudgala tinahU~ gamana karate dharma-dravya sahAya kareM hai| jaise-- jalacara jIva, macchI jAdi tinake calane jala sahAI hai, preraka hoya gamana nahIM karAve hai| jo macchAdi jIva jala maiM caleM, tau udAsIna vRtti sahita sahaja hI sahAya hoya hai| taise yaha dharma-dravya preraka hoya jIvAdi padArthanako gamana nahIM karAve hai| jo jIva pudgala apanI zakti taiM gamana kareM, tau udAsIna vRtti taiM gamana maiM sahAya hoya hai| aisA anAdi-nidhana isa dravya kA svabhAva hai| airo calana hA guNa sahita dharma-dravya kI anAdi sthiti loka maiM jAnanA aura isa dharma-dravya kI paryAya doya prakAra haiM / eka artha paryAya, so to dravya kA pariNamana hai| so to vyaJjana paryAya dravya kA AkAra hai| so dharma-dravya kI vyaJjana paryAya, tIna loka pramANa hai| eka paTala rUpa hai, khaNDa nAhIM / aru pudgala paramANu ke garteM nApi tI asaMkhyAta pradezI hoya / aise isakA svarUpa hai| sau dharma tau dravya hai guNa calana sahAya hai| paryAya tIna loka hai tA sAmAni hai / iti dharma-dravya / 113 Age adharma-dravya / aba adharma-dravya hai aru tAkA guNa 'sthitIkaraNa' hai| tIna loka maiM tiSThate jete jIva pudgala tinaka sthiti karane meM sahAya hai| preraka hoya sthiti nAhIM karAveM hai| jo jIva pudgala apanI zaktiteM sthiti kareM to yaha adharma-dravya udAsIna vRtti ghare sthiti karateM sahakArI hai| jaise--rAhake calanahAre paMdhIkU grISma Rtu meM vRkSa ko chAyA sthitikUM karate sahAya hoya hai| vRkSa bulAyaka paMthIkUM apanI chAyA meM baiThAri, sahAya nAhIM karai hai| paMthI apanI hI icchA taiM tApa meTaveka vRtta nIce tiSThe, tau udAsIna vRtti sahita paMthI kUM sthitimaiM kAraNa hai| aise hI adharma-dravya kA guNa sthita karanA jAnanA aura adharma-dravya kI paryAya bhI artha paryAya, vyaJjana paryAya kari doSa prakAra haiN| so artha paryAya tau ratana laharivat dravya pariNamana hai aura vyajana paryAya dharma-dravya pramANa loka ke AkAra hai| aise adharma- dravya ke guNa paryAya khe| iti adharma - dravya / gI Age kAla-dravya / Age kAla tau dravya hai| guru tAkA vartanA lakSaNa hai| paryAya doya prakAra haiN| so artha 15 ta
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ su paryAya tau ratana laharivat dravya kA pariNamana hai| aru vyaJjana paryAya dravya kA prAkAra hai| jaise-nadI to dravya, asa nadI ke doU taTana kI samudra paryanta lambAI kA AkAra, so nadI ko vyaJjana paryAya hai / tA nadImaiM nirantara jala kA pravAha calanA, rAta-dina pAnI kA bahanA so nadI kA guNa hai aura nadI ke jala meM aneka prakAra taraMgani kA upajanA aru tAhI maiM vinazanA, so nadI kI artha pAya hai| taise ho kAla-dravya kA nadI ko nAI nirantara vartanA lakSaNa guNa hai| kAlANu-dravya kA manda gamana palTA khAnA, eka AkAza pradeza 4 tiSThatI jo kAlASu so palaTi. dusare lagarI pradeza pAvana songa haisIyAkA nAma samaya hai / so yaha samaya kAla kI vyavahAra paryAya hai| isa samayatai, kAla kA sUkSma aMza aura naahoN| aise-aise samaya asaMkhyAta hoya, taba eka AvalI nAmA kAla kI paryAya kA bheda hoy| roSo-aisI hajAroM Avalo vyatIta hoya, taba eka zvAsocchavAsa kAla kA pramANa hai| sAta zvAsocchavAsa kAla kA eka stoka nAmA kAla ko paryAya hoya hai aura sAta stauka kA eka lava mAtra kAla paryAya hoya hai| sAr3he ar3atIsa lava ko eka nAlI hoya hai isa nAlI hI kA nAma ghar3I hai| doya ghar3I kA nAma eka muhUrta hai| eka samaya ghATi doya ghar3I kA nAma antarmuhurta hai| tosa muhUrta kA eka ahorAtri hai| pandraha ahorAtri kA pakSa hoya hai| doya pakSa kA eka mAsa hoya hai| doya mAsa kI eka Rtu hoya hai| tIna Rtu kA rAka ayana hoya hai| doya ayana kA eka varSa hoya hai| satari lAkha karor3i varSa aru chappana hajAra karor3i varSa ina sabani ko milAya eka purakha kAla hoya hai / aise asaMkhyAta pUraba kAla kA eka palya hoya hai| daza kor3AkoDi calya kA eka sAgara hoya hai| aru bIsa kor3AkoDi sAgara kA eka kAla-cakra hoya hai|| aise-aise anantAnanta kAla-cakra vyatIta hoya, taba eka kAla kA parAvartana hoya hai| aise kAla kI vyavahAra paryAya kA svarUpa jaannaa| rose kAla tau dravya, guNavartanA lakSaNa aura kAlANu se nipajyA jo samaya, ghar3I, dina, mAsa, varSa, palya, sAgara, so paryAya haiN| gese kAla-dravya kA lakSaNa khyaa| Age AkAza-dravya / Age AkAza tau dravya hai| tAkA avagAhana denA guNa hai| paryAya lokAloka pramArA hai| tA AkAza meM doya bheda haiN| eka aloka hai, so ananta pradezo hai tahA~ aura dravya nAhI, zUnyatA lie hai| / zuddha eka AkAza hI hai| eka lokAkAza hai| tahAM baTa dravya racanA sahita cyAri gatirUpa saMsAraka dhare hai| Te NEE
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 aru kama-rahita zuddha jIva tina sahita yaha asaMkhyAta pradezI, so sarva racanA jAmaiM pAIe, sorosA lokAkAza / / hai| yAmaiM SaT dravya tiSTha haiN| iti AkAza-dravya / aise e SaT hI dravya apane-apane guNa-paryAya sahita, apane apane svabhAvamaiM haiM eka kSetra meM sarva kI sthiti hai, parantu koI kAhUta milate naahiiN| aisA koI anAdi vyavahAra hai jo koI dravya kAhU dravya teM milatA naahiiN| kisI ke guNate koI kA guNa nahIM milai kisI paryAyateM paryAya nahIM mile| aisI radAsIna vRtti hai| jaise eka guphA maiM SaTa muni bahuta kAla rhe| parantu koI kAhUta mohita naahiiN| udAsInatA sahita eka kSetra meM rahaiM hai / taise hI SaTa dravya eka loka kSetra meM jaannaa| tinamaiM paJca ajIvadravya haiN| tina paJca ajIva-dravyana ke guNa mI ajIva haiN| paryAya bhI ajIva hai| eka cetana-dravya hai| tAke dravya, guNa aura paryAya bhI cetanA haiN| tAtai bho bhavyAtmA ! tU dekhi yaha jIva jJAnarUpa dekhane-jAnane rUpa hai / so anAdi para-dravyana ke mohate, paramaiM mamatva bhAva dharakai. ApA bhali, para-dravyako apanA iSTa jAni pararUpa-sA hoya gyaa| Apa amUrtika hai / so bhalita ApakaM mUrtika jar3a bhAvarUpa mAnane lAgA, parantu jar3a nahIM hoya gyaa| bApa apane cetanA ke vyavahAra ko nahIM tajai hai| jaise--koI naTa manuSya lobha ke vazIbhUta hoya apane tana nAhara kI khAli nAvi, siMha kA syAMga dhari AyA, nAnA ceSTA, kaMdanA, dhaDUkanAdi bhI karai hai| tAk dekhi ajAna bhore jIva yAko siMha jAni bhayabhIta hoya haiN| parantu yaha siMha nAhIM hai| lobha ke vazIbhUta hoya isa naTane apanA rUpa pazu kA banAyA, ApakU pazu mAni vicarai hai| parantu pazu nAhI, nara hI hai| taise hI yaha saMsArI jIva apanI janAdi bhalita jAgati maiM gayA, tAhI gatirUpa hoya rahyA / cyAri gati ke zarIra pudgaloka aneka dhAri, ApakauM deva nArakAdi AkAra mAnyA, maiM deva ho, maiM nArakI hau. maiM pazu hau. maiM manuSya hI, maiM sukhI hauM maiM dukhI hA~, yaha dhanadhAnyAdi kuTumbI mere haiN| maiM bar3e tana kA dhArI hauN| aise ApakauM karma nimittateM jar3a samAna pudgalIka tana maiM tiSThatA, acetana ko ceSTA batAvatA bhyaa| parantu apanA vizeSa dekhanA-jAnanA rUpa baitanyarUpa bhAva so nahIM | ghuTatA bhyaa| Apa jIva hI hai| jaise naTa. siMha kI khAli nAkhi duri bhayA, taba sabakA bharama gyaa| sarva yAkaM 115 ra mAnate bhye| yaha bhI nara ho rahyA aura Age bhI nara hI thA / bharamateM siMha bhayA thaa| taise tanarUpo khAli taji, taba zuddha AtmA bhyaa| aise jIva ajIva kA svarUpa hai| so he bhavya! tu nizcaya kari jaani| jaise jIva,
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||116 jAvo ityAdika pu ajIva kA svarUpa kahyA taise hI samyaka hote ye vicAra sahaja hI hoya upaje haiN| para-vastunate mamattva Ti bharama || miTi zuddha zraddhAta hoya hai| so amartika zuddhAtmA siddha bhagavAna tAkA svarUpa samyagdRSTi apane anubhavana maiM | aisA vicAra hai| caudahaveM guNasthAna jA zarIra maiM tiSThatA AtmA, apanI zuddha pariNati ke jogate jA zarIra maiM dhA, tAke hAr3a, mAMsa, cAMma nazAdi jo pudgalIka AkAra skandha so tinako chor3ikatA zarIrake AkAra Apa / cetanarUpa siddha deva hoya tisstth| taise hI samyagdRSTi vicAra hai, jo maiM bhI divya dRSTita nizcaya kari dekhauM to apanA caitanya bhAva isa pudgalIka zarIrateM, aise bhinna vicAroM hauN| ki jo maiM vartamAna meM e zarIra kSetra meM tiSThauM hauM / so yA tana maiM dekhana-jAnanahArA guNa to merA hai yaha tana jar3a hai| so Ayu anta khire hai tathA siddha hote khire hai| sau taise hI maiM tI yA kSetra maiM siTIhI hauN| jara yA tana ke cAMbha. hAr3a, mAMsa, naza, pudgalIka AkArarUpa martika haiM, so merA aGga nAhI, maiM tau cetanya hau~ / e cAma tana ke khira jAvo, mAMsa skandha khira jAvo, hAr3a sira jAyo ityAdika pudgalIka skandha khire haiM to khirau| maiM dekhane-jAnanehArA, mere sthAna maiM tiSThau hauN| sarva pudgalIka martika mere pradezanata eka kSetra haiM, so sarva khira gye| maiM ho eka, jamartika dekhane-jAnanehArA, siddha samAni AtmA rahajA hauM / samyaka hote AyA-pada kA vicAra aise bhI hoya hai| aisA vicAra hoteM samyagdRSTinaka zarIrAdi para-vastunateM mamatva chUTe haiM para-vastunaH mamatva chUTanete nirAkulatA sahaja hI pragaTa hoya hai| nirAkulatA pragaTa cAritra kI badhavArI (bar3havArI) hoya hai aura cAritra kI vRddhita vizuddhatA kI vizeSa vRddhi hoya hai| vizuddhatA vadhe (bar3he) kevalajJAna kI prApti hoya hai aura kevalajJAna bhae saMsAra bhramarA miTi sakala zuddha siddha pada pAya sarva sakhI hoya hai| pIche siddha sthAna virAji akalaka nirdoSa siddha hoya haiN| jagatapUjya padadhAra avinAzI sukharUpa hoya hai| aise siddha padako hamArA namaskAra houu| inakI makti ke prasAda maukI ina-sA pada houu| aise bhI samyagdRSTi bhAvanAmAya, atizaya sahita puNyabandha kA saMcaya kare hai| ihA~ pratra-jo samyAdRSTiko puraya kI icchA kAhe ko cAhie ? aura tumane kahA jo atizaya sahita puNya kA bandha samyagdRSTi ho kara hai, so aurana ke kyoM nahIM hoya ? aru atizaya sahita puNya kAhekauM kahie ? tAkA smaadhaan| bho bhavya ! jo puNya ke bandha bhaye pIche vaha puNya ghaTane nahIM paavai| daza pAMca-mava jaite lenA hoya, tete tra haiM, so sarva khira gye| ma sA vicAra hote samyagdRSTi
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ming !, Ji mu 117 U~ca leya, pIche tAka mauta ho hoya haiN| tAkoM atizaya sahita puzya kahie aura kabahU~ zubhabhAvataM puNya kA bandha hoya / kabahUM azubha bhAvanataiM pApa-bandha hoya / purAya-bandha hotA rahi jaay| tA phala kabahUM deva kabahUM pazu hoya 1 aise puyaka atizaya rahita khie| e puNdha, saMsAra kA ho kAraNa hai| aisA jAnanA aura suni bho bhavya ! samyagdRSTi tau puNya-bandha kI icchA nAhIM / parantu samyaka bhae pIche doSa-tIna bhava lene hoMya, tau tete kAla saMsAra maiM rhe| puNya phala samyagdRSTina ke bandha bhae poche TUTatA nAhIM / so saMsAra maiM raheM jete deva, indra, cakrI, mahAna rAjA, sukhI hoya pIche paramparAya mokSa hI hoya / tAteM samyagdRSTikai aisA atizaya sahita puNya-bandha hI hoya hai| aisA yaha sahaja hI bhAva jaannaa| aise terA uttara jAnahu aisA jova ajIva tattvana kA svarUpa jinadevaneM divya dhvani kari kahyA / taise hI gaNadhara deva ne praruNyA taise paramparAya AcArya prarUpate Ae / tinake bheda pAya-pAya aneka bhavya prANI anAdi midhyAtva bandhana tor3i samyagdRSTi bhae / tAhI kA anusAra leya ihAM bhI sAmAnya tatva bheda kA hai| tAkA rahasya jAni aba bhI bhavya tattva jJAnI hoU / iti jinabhASita anusAra sAmAnya kathana aise Adima bhUle morI TAke dharanahAre. atattva zraddhAnI jIva kuguruna ke upadezarUpI phAMsI maiM pare, dharmavAsanA-rahita, saMsAra bhoga ke abhilASI, samatA-rasa binA utpatti bhaI haiM tRSNA rUpI tapa jinakeM, aise jJAna cakSu rahita andhasama, bAlaka sama lIlA karanahAre, bhore prANI, tinako somabuddhi dharmArthI jAnike, dayAbhAva kari tinake samajhAva ke artha kuSAdIna ke prarUpe je aneka kartRtva mata, tina viSai bhinna-bhinna svaicchA buddhi kalpanA kari, tattva bheda kahe the| tina vAdInakaM pragaTa asat kari jinabhASita jIvaajIva tatya. dravya guNa paryAya sahita bhinna-bhinna naya kari batAe / so yaha sarvajJa-bhASita tattva meda satya hai / kAhU vAdI karake khaMDyA nahIM jaay| aise tatva bheda hai, so pramANa hai| rAjIva- ajIva tattva satya haiN| iti zro sudRSTi taraGgiNI nAma grantha madhye, atattva zraddhAna anya matana sambandhI jIva-ajIva tatva viparIta kathana prarUpahAre kuvAdI tinakA bharama meTi, jinabhASita tattvajJAna varNano nAma, saptam parva samAptam ina zuddha tattva kA jisa viSai bhale prakAra kathana pAie, so zuddha Agama hai aura Agama hai so kAhU kA upadezyA nAhIM / jo aise zuddha Agama kA karatA hai, so hI sarvajJa bhagavAna vItarAga zuddha jApta hai| Apta nAma 117 ta * mi gau
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ |118 bhagavAna kA hai| so usa zuddha bhagavAnako jAnyA caahiye| so kaise jAnie ? tau vivekI aisA vicAra jo vastu jAniye hai, so guNata jAnirA hai| tAta prathama hI bhagavAna ke guNa jAneM, to zuddha bhagavAna jAnyA jAya / tAteM bhagavAna ke guNa kahiya hai| so eka tau jina bhagavAna vItarAgo hoya, vItarAga bhAva binA sarAgI jIvana pe yathAvat upadeza hotA nAhI. apanA bhagata hoya tAkI prazaMsA karai rakSA kreN| apanA bhakta nahIM hoya tau tAkI nindA kare, tAkA burA caahai| to aise deva kA vacana pramANa naahiiN| tAteM yathAvada upadeza, vItarAgI binA hotA naahiiN| tAteM deva vItarAgI cAhiye aura sarvajJa caahie| sarvajJa binA lokAloka ko nahIM jaaneN| jIvana ke antaraMga ghaTa-ghaTa ko nahIM jAne, rose tuccha jJAnIna kA vacana pramANa naahoN| tAteM bhagavAna sarvajJa cAhiye aura vItarAga sarvajJatA hai| kintu tAraka nAhIM, to kisa kAma kA bhagavAn ? kAhU kA to bhalA karatA naahiiN| tAt bhagavAn tAraka caahiye| jAkA nAma lie, dhyAna kie, pUje, bhagatana kA bhalA hoya ihA~ prazna--jo bhagavAna vItarAga hai tAmaiM tArakapanA kaise saMbhavai? tArakapanA tau sarAgI ko hoya hai| arU votarAgI kaM bhagata ke tArane kI icchA marA, vItarAga bhAva kaise rahai? aru binA icchA bhagata kA bhalA kaise hoya, so kaho 1 tAkA smaadhaan| jaise--sUrya ke rausI icchA nahIM, jo maiM apanA udaya karauM, jisase kamala praphullita hoy| parantu sUrya kA udaya hote sahaja bhAva ho kamala praphullita hoya haiM, sUrya meM koI aisA guNa sahaja ho paaiie| taise hI bhagavAna ke to aisI icchA nAhI, jo bhagatana kA bhalA karauM / parantu bhagavAn maiM koI tAraNa guNa sahaja hI aisA pAIe hai| jo tAkari bhagata kA bhalA hoya hI hoya aura jo sUrya kI tarafa kar3I najari ( dRSTi) kari dekhe, tau tAke nenana Age andhakAra-sA phaili jAya, netrana kI jyoti manda hoya, so sUryake tau gaisI icchA nAhoM jo merA tarapha kara dekhyA, tAteM andhA karauM / parantu sUrya ke teja maiM koI sahaja hI aisA atizaya hai| so sUrya kI tarapha saphata dRSTi kari dekhe, tau netra kI jyoti manda hoy| taise hI bhagavAna ko tau selo icchA nAhI jo isa nindaka mana burA kroN| parantu koI aisA hI atizaya hai| jo bhagavAna kI nindA kirA narakAdi duHkha sahaja hI hoya / tAteM bhagavAn maiM vItarAgatA. sarvajJatA, tArakapanA--rA tIna guNa to mukhya haiN| aru aura ananta guNa haiM, tinamaiM ketaka bAhya, abhyantara guNa atizaya kahie haiN| tinake jAneM bhagavAn ko phcaanie| so ho kahira hai
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su i STi 119 gAthA doha aThAraha rahiyo, gurAsad cAlIsa hoya saMjutto savaggI baubarAyo, sadevo bhavvatAra paNa mAmI // 18 // artha- doha jaThAraha kahiye, aSTAdazadoSa rahita hoya guNa saDa cAlIsa hoya, saMjutto kahie, chacAlIsa guNasahita hoya / savaggo kahie, sarvajJa hoya / vIyarAyo kahie, vItarAgI hoya / sadevo kahie, so deva / bhavvatAra kahie, bhavyana kA tAraka hoya / praNamAmI kahie, tAka namaskAra karoM hauN| bhAvArtha- jAke rAgadveSa nahIM, so vItarAgI hai| kevalajJAna sahita hoya so sarvajJa kahie / jAkA nAma lie pApa kA nAza hoya aise atizaya kA dhArI hoya aura kSudhAdika aThAraha doSa rahita hoya aura chacAlIsa guNa sahita hoya, so deva jAnanA / tahA~ prathama aThAraha doSana kA svarUpa kahie hai| so prathama kSudhA jagat ke jIvanakauM mahAduHkha karanahArA, tAke yo binA maraNa hoya the zudhA bar3A roga hai ko jAke rohItrA hoya, so deva nAhIM / jAke bUte (kiye), apanI kSudhA mahAvyAdhi ho nahIM miTI. to bhaktana ko kSudhA kaise meTe ? tAteM bhagavAn ke kSudhA roga nAhIM / 2 / bahuri tRSA samAna tIvraroga dukhadAI nAhIM, jo jalanAmA auSadha nahIM mileM, to prANa jaay| aiso tRSArUpI vyAdhi jAkai hoya, so deva nAhIM / bhagavAn tRSAroga nhiiN| apanI tRSA-tapana jAkaiM nahIM miTI, tau bhagatana kI tRSA-tapana kaise meTe ? tAtaiM prabhu tRSA nAhIM / 2 / bahuri jahA~ rAga bhAva hoya, so bhagavAn nAhIM, bhagavAnajI ke rAga-bhAva nAhIM ? 3 / jAkai dveSa bhAva ho, so para kA burA kreN| tAteM jAkaiM rAga-dveSa hoya, so bhagavAn nAhIM / aru bhagavAn kaiM dveSa bhAva nAhIM / 4 / jo mAtA ke garbha meM Avai, garbha ke mahA duHkha, mala-mUtra viSai nava mAsa adhozIza Urdhva pA~va mahAsaMkaTa maiM avatAra leya, so bhagavAn nAhIM / aru bhagavAnka avatAra nAhIM / 5 / jarA jo bur3hApA jAkari sarva aGga zithila hoya, dInatA pAyeM, aisI jarA jArke hoya. sau bhagavAn nhiiN| bhagavAn ke jarA nAhIM // 6 // jAkA maraNa hoya, so bhagavAn naahiiN| jo apanA hI maraNa nahIM maiTai tau bhagata kA maraNa kaise meTai ? tAteM bhagavAn kaiM maraNa nAhIM / jArke roga hoya, sI deva nAhIM. bhI apanA roga hIM nahIM harai, so bhagata kUM kaise sukho kareM ? tAte bhagavAn ke roga nAhIM / jArke iSTa vastu kA viyoga horteM zoka hoya, so deva naahiiN| jo apanA hI zokaduHkha nahIM TAri sake, so deva, bhagata kA zoka kaise TAri sakeM hai ? tAtai jAU~ jhoka hoya, so deva nAhIM / bhagavAna ke loka nAhIM / 6 / jAkeM zatru, roga, marasAdi duHkhana kA bhaya hoya, so bhagavAn naahiiN| jo apanA hI 119 ta raM gi mo
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhI su Ti 120 bhaya nAhIM TAre, so bhagatana ko kaise sukhI kareM ? tAtaiM sarvajJa devakai bhaya nAhIM / 20 / jAkaiM vismaya hoy| jo yaha kahA gayA tathA bar3A Azcarya bhayA, aisA vidyA rahita ajJAnonakeM hoya, yAkA nAma vismaya hai| so jAke vismaya hoya, so bhagavAn nAhIM / kevalajJAnIkeM kachU vismaya nAhIM / 22 / nidrA ke jorateM prANI sarva sudha-budha bhUli jaay| mahAprabhATa kI karanahArI, mRtaka samAna karanahArI, aisI nidrA jAkai hoya, so bhagavAn nAhIM / bhagavAn sadeva caitanyamUrtika, jAgRta dazArUpa, sarva pramAda rahita, jagat gurukaiM nidrA nAhIM / 12 / aura jAke kheda hoya, so deva nAhIM / jo apanA hI kheda nAhIM meTa sakeM, so bhagatakoM nirkheda kaise kareM ? tAtaiM bhagavAn sarva sukhokaM kheda nAhIM / 13 / zarIramaiM paseva hoya, so hona parAkramate hoya hai / tAteM jAke~ paseva hoya, so bhagavAn nAhIM / anantavalI bhagavAn kaiM paseva nAhIM | 14 | mada hai so mAna karma ke udaya taiM, mAnI saMsArI aneka krodhAdi kaSAyana ke pAtra tinakaiM hotha hai| so jAkaiM mada hoya, so bhagavAn nAhIM / bhagavAn ke mada nAhIM | 15 | para vastu kUM dekhi arati hoya hai / jo jarati ke udyatai hoya, so arati hai / jAke karma udaya arati hoya, so bhagavAn nAhIM, vItarAga bhagavAn ke arati nAhIM / 26 / mahAdukha kA mUla, saMsAra ko boja, saMsAra bhramaNa karAvanahArA aisA moha jArke hoya, so bhagavAn nAhIM / jagat udAsI bhagavAna ke moha nAhIM / 17 / aura jAkeM rati karma ke udaya, aneka vastunamai harSa mAne-raMjAveM, aisA rati-karma kA jori jAkaiM hoya, so deva nAhIM / bhagavAn vItarA deva kaiM rati nAhIM / 18 / aise kahe aThAraha doSa jAke pAIM, so bhagavAn nAhIM / bhagavAnkeM ra aThAraha doSa, saba prakAra nAhIM, aise jAnanA aura bhagavAnkai cha cAlIsa guNa hoya haiM, tinakA kathana kahie hai atizaya cautIsa tahAM prathama ho bhagavAn anta kA zarIra dhareM haiN| jaba garbha avatAra hoya, taba e daza atizaya hoya haiM-sI tahA~ paseba ( pasInA ) nAhIM samacaturastra saMsthAna hai, vajravRSabhanArAcasaMhanana, tanamaiM mala nAhIM zarIra mahAsugandha, ananta mahAsundararUpa hoya hai, zarIra meM aneka bhale lakSaNa hoya haiM, tana maiM zveta rudhira hoya, vacana mahAsundara madhura hoya aura tinake tanameM ananta bala hoya aise dRza atizaya to janmate hI hoMya, so bhagavAn (jAnanA / daza atizaya kevalajJAna bhaye pIche hoya haiN| tinake nAma-tahAM samozaraNa maiM caturmukha diikheN| bhagavAn kA samozaraNa jahA~ hoya, tahAMteM cautarapha sau yojana durbhikSa nahIM hoy| AkAza nirmala hoy| sarva jIvanakeM 120 mi lau
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 121 dayA-mAva hoya / gamana karate koI jIvakoM bAdhA na hoya, kavalAhAra naahiiN| ihA~ prazna--kavalAhAra ke SaT bheda haiM so yahA~ kavalAhAra mane kiyA, so kevalajhAna meM paMca AhAra to hote hI haiN| tAkA samAdhAna bho bhavya ! tuM SaTa hI prakAra AhAra kA svarUpa suni, jyauM nerA sandeha jaay| prathama nAma-karma AhAra, no-karma mAhAra, | oja AhAra, mAnasika AhAra, kavalAhAra, lepa AhAra SaT haiN| aba inakA sAmAnya artha kahira hai-tahA~ jhAnAvaraNI jAdi karma vargaNA kA graharA karanA, so karma AhAra hai| so kevalI ke aura karma kA bandha nAhI, so bandha ke abhAvateM karma kA AhAra naahiiN| eka sAtAvedanIya kA bandha hai, so bhI nAmamAtra upacAra bandha hai| so sthiti anubhAga rahita hai| parantu upacAra se karma AhAra ihAM kahie hai| audArika, zarIra jAti ke no-karma paramANu kA grahaNa terahaveM guNasthAna taka hai| tAteM no-karma AhAra kevalI ke pAiye hai, parantu yahAM kavalAhAra kI mukhyatA hai, tAta yAkA vicAra nAhIM kiyaa| oja AhAra tAkA nAma hai| jaise--cir3iyA aNDenakU chAtI nIce dAbai tiSThI rahai. tAkari aNDA meM upajanahArena kA poskha hai| so oja AhAra kahiye so ye AhAra aNDaja jIvana ke hoya hai aura ke nAhIM / tAteM kevalI ke oja AhAra nAhIM bhojana mana calai ho tRpti hoya,so mAnasika AhAra khie| yaha AhAra devana ke hoya hai aura kai nAhIM tAteM jinadeva kai manasA AhAra bhI nAhIM / zarIra meM lagai tRptitA hoya, so lepa AhAra hai| yaha ekendriyanakai hoya hai aurana ke naahiiN| tAteM bhagavAna kevalI ke lepa AhAra bhI nAhIM / anna, mevA, jala ina Adi AhAra manuSya tiryaMcana ke hai, so kavalAhAra hai| yaha jihvA indriya dvArA grahaNa hoya hai| so yaha kavalAhAra bhI, nirdoSa jina bhagavAna ke naahii| aru yahA~ mukhyatA kavalAhAra ke kathana kI hai| tAtai bhagavAnakai koI AhAra nAhIM jaannaa| aise bhagavAnakai kevalajJAna bhae kavalAhara nAhI, kevalajJAna bhae pIche jagatbandhu ke upasarga nAhIM hoya, kevalo ke zarIrakai chAyA nahIM hoya, sarva vidyA ke nAtha haiM. nasla keza nahIM bar3he, kevalajJAna upajata jete the tete hI rahaiM anantabalI kI bhauMha dimaka nAhI, ekAgra rahaiM aise bhagavAna kevalajJAna hoya pIche, ra daza atizaya pragaTa hoya haiN| aise kevalajJAna bhae ke atizaya khe| Age devanakRta caudaha atizaya kahie haiM jaba bhagavAn kevalI kI samozaraNamaiM vANI khira, tAkU suni sarva prANI apanI-apanI bhASA maiM samami leya 121
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai| aisA hI atizaya hai| jahAM bhagavAna tiNDe, tahAM tiSThate--sarpa, mora, siMha-gAya ityAdi jAti virodhI jIva, dveSa taSi mitratA bhneN| tahA kI bhUmi bArasI samAna nirmala hoya, bhagavAna virAjatA vana meM, SaT Rtu ke phala-phUla hoMya aura samozaraNa ke cAroM tarapha manda-sugandha-pavana cAla tAteM susamayI rahaiM sarva jIva sukhI hoMya aura jahA~ bhagavAn virAja, tahA~ ke prANI sadaiva-sahaja hI sarva bhUmi kaMTaka rahita hoya mahAsugandha jala kI varSA hoy| bhagavAnjI vihAra karma kareM, taba pada-pada pai deva kamala racate jAya, bhagavAna jahAM pAMva dherai tahA~ deva pandraha-pandraha phUlana kI pandraha-pandraha paMkti kari do sau paccIsa kamalana kA caukora samUha dharate jAya haiN| AkAza nirmalatAkaM dhreN| raja valAdi nAhIM hoy| dazauM dizA mahAzobhAyamAna nirmala bhaarse| vihAra samaya deva apane zIza pai dharmacakra kauM Age lie caleM aSTa dravya-paMkhA, camara-chatra, kalaza, mArI, darpaNa ( enA), dhvajA, ThaunoM-rA maMgala dravya eka-eka jAti ke eka sau ATha hoya, so AThasau causAMTha bhe| tinako eka-eka deva, eka-eka maMgala dravya, vinaya sahita bhagati [ bhakti ta vihAra samaya lie cleN| AkAza maiM asaMkhyAta deva jaya-jaya zabda karate cale jaay| 4 / aise caudaha atizaya deva kRta haiM / so atizaya kA mAhAtmya to bhagavAna kA hai, nimitta mAtra devana kI bhakti kA sahAya hai| ra sarva mili cautIsa atizaya bhae / prAge vasu [ATha ] prAtihArya kahiye haiMgAvA-taru asoya saviThI, divyadhuNi camara siihpiitthaayaa| bhAmaNDala dundubhi apaNo, pAtapahara pAtahAja vasubheyo // 19 // ardha-azokavRkSa, mahAsugandhita phUloM kI varSA, divya-dhvani, camara, siMhAsana, prabhAmaNDala, dundubhI bAje aura patra-e aSTa prAtihArya haiN| bhAvArtha-bhagavAna ke virAjave ko gandhakuTI tAke Upari azoka nAma ratanamayI vRkSa hai / tAmai rosA atizaya pAie hai, jo tAkauM dekheM mahAtIvra zoka hoya, so mI jAtA rahai aura sukhI hoya |2|jhaaN bhagavAna virAja, tahA~ kalpa vRkSana ke ratanamayI, mahAsugandhita, komala aneka varaza ke phUloM ko varSA hoy|2| bhagavAna kI vANI bina akSarI, megha ko garjanA samAna, hoTateM hoTa nahIM lage, sarva jIvanakoM hitadAI, aneka saMzaya nAzanI, bhagavAna kI divya-dhvani khire hai| so eka dina maiM tIna bAra prabhAta, madhyAhna aura sA~jha | khirai| koU zAsvana maiM ardharAtrika khire, rausI kahI hai| tAkI apekSA eka dina maiM cyAri bAra pANI khire hai| sau eka-eka vANI kI dhvani chai- ghar3I paryanta kAla samaya hoy| so divya-dhvani prAtihArya kahie hai 13 /
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su fr 123 cauMsaTha camara indrana ke hastate dureM haiM / 4 / ati ramaNIka, mahAmanojJa, aneka zobhA sahita ratanamayo, meru samAna uttuMga ko dharai, siMhAsana hai| tAke cAroM pAyana kI jagaha, cyAri baiThe siMhana ke AkAra ratanamayI mahAsaumya mUrtika, sarva aGga sundara, netra, karrA, mukha, jilhA, kezAvalI Adi sarva nakha, mAno sAkSAt koI dharmAtmA zrAvaka vrata ke dhArI siMha hI bhakti ke bhare siMhAsana dherai tiSTeM haiN| aisA siMhAsana pratihArya hai / 5 / bhagavAn ke zarIra kI prabhA kA cautarapha maNDalAkAra honA, sau prabhA-maNDala hai| tAmeM dekheM jIvana kUM parabhava keI (bahuta) do haiM / 6 / aneka jAti ke vAdina ( bAje) madhura zabda sahita eka raMga hoya bAjanA, so dundubhI prAtihArya hai / 7 / bhagavAna ke mastaka para tIna chatra phiraiM so mAno tIna loka kI prabhutAI batAveM hai, so chatra prAtihArya hai / 8 / aise prAtihArya khe| ananta padArthana dekhane-jAnane rUpa pravarteM, so anantajJAna va anantadarzana kahie / ananta padArthana ke dekhane-jAnane se ananta hI pratIndriya sukha hai| antarAya-karma ke nAzateM ananta padArtha jAnane kI pragaTI jo zakti so anantavIrya hai| aise e anantacatuSTaya haiM ina sarvakauM milAe janma ke daza. kevalajJAna ke daza, devakRta caudaha, prAtihArya ATha, janantacatuSTaya cAra, sarva mila chayAlIsa guNa haiN| sIya guNa / 'jAmaiM pAie so taraNatAraNa, zuddha bhagavAna samyagdRSTina kari pUSyave yogya jAnanA / aisA bhagavAn upAdeya haiN| iti sudeva * lakSasa jAge kudeva kA lakSaNa kahaiM haiM jahAM aise lakSaNa hoya sau kudeva / jo sarAgI hoya bhakta kUM dekhi rAjI hoya apanA avinayavAn ko dekhi kopa kreN| aisA rAga-dveSI hoya, tinakU loka viSai bhI aura koI-koI jIva aisA kahe haiM jo yaha deva ro tau rAja-sampadA deya sukhI kare hai| e deva kadAcita kopa kareM to dukhI karai roga kareM pIr3A deya dhana rahita kareM maraNa kare aura kalpavAsI, bhavanavAsI, vyantara, jyotiSI e cyAri jAti ke deva haiM, so yonibhUta deva haiN| janma-maraNa sahita hai| apane kiye puNya ke phala tAhi bhogave haiN| e saumyadRSTi, tinakUM dekheM sukha hoya hai / rA kAkUM dukhI karate nAhIM aura keteka more prANInateM apanI buddhi kalpanA kari devanAma deva, sthApana kie, so saukIka deva haiN| sorA lokanako AzcaryakArI haiN| so aisA kahaiM haiM / jo hamakoM pUjau tRpati karau aneka bhoga yogya vastu hamako car3hAvo, to hama tumateM prasanna hoya haiN| aisI suni bhore jIva, keteka to aisA kahaiM haiM / 123 ta raM yi NI
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 jo yAko tela car3hAya prasanna hoya hai| keI kahai, yA deva ko sindUra car3hAya rAjI hoya hai| keI kahai, yAkauM bar3A roTa car3hAya santuSTa hoya hai| koI kahaiM yAkU pIrNa vastra car3hAnU yaha naye deva hai| koI kahaiM, yA deva ko gur3a car3he hai| koI kahaiM yAkoM modaka (saSTa bar3hAI hai| koI kaI pAko pAla, kAla, patra, dobha car3hAye prasanna hoya hai| koI kahe yAkauM mada kI dhArA cddh'aavo| koI kahai yAkau jIva kA bhakSaNa car3he hai| ityAdika aneka laukika deva hai| so inako ceSTA rAga-dveSalapa jAni, samyagdRSTi jIvanakai sahaja hI heya bhAvarUpa haiN| tyAga yogya haiN| inakI sevA-bhakti sukha dene yogya naahiiN| rA saMsArI deva haiM,aisA jAnanA / iti kudeva kathana / jAge guru parIkSA maiM zeya, heya, upAdeya batAie hai-- gAthA-kohAbIya kasAyo, gandho gaha tantamanta ca kttaae| para baMcaNa pAsaMDo, pUjA sattAra cchAI kugurii|| artha-krodhAdi kaSAya sahita hoy| grandha jo parigraha tAkA dhArI hoy| tantra, mantra, nAr3A vaidyaka kA karatA hoya / parako ThaganehAre hoya, pAkhaNDI hoya pUjA-mAna bar3AIkau bApa cAhatA hoya tAkU kuguru jAnahu / mAvArtha-je apanA mAna bhae rAjI hoMya, apanA apamAna bharA krodhI hoya, pApakoM koI Aya namaskAra kare stuti kare tAsoM khuzI haoNya, va malA bhojana diye rAjI haoNya, parako dhanavAna jAni tAkI vizeSa zuzrUSA pAva bhAdara kreN| koI dhana apanI najari lAya karai tokauM bhalA sevaka mAne, ityAdi latarA te kuguru jAnahu aura parigraha dhArika ApakU gurupada mAnatA hoya rAga-dveSa bhAva sahita hoya tathA bar3e dhana kA dhanI hoya aura dhana milAyave kI icchA hoya bahuta kheda khAya dravya ikaTThI karane ko mahA lobhI hoya aura apane gurupada manAyavekauM aneka jantra, mantra, tantra, vaidyaka, jyotiSa ina Adi aneka camatkAra prakaTa kari, bhore jIvanakau vismaya upajAya mohita karai, so kuguru hai aura parake ThagavekauM mahApravINa hoya apane citta kI bAta mahAgar3ha rAkhika apanI buddhi ke balate bhore jIvana kA dhana haraveko Apa mahA samatA bhAva dharai aneka miSTa vacana bole| Aye bhakta kA bhale prakAra sarakAra krai| parako santoSa vizvAsa upajAya titata pujAvanA tina bhore jIvanakoM apane prati namAvanA, so kuguru hai| jApakU gurupada mAna hiMsA rUpa pravartanA aru hiMsA kA upadeza denaa| Apa kriyAhIna hoya vAdyapradAya ke vicAra rahita hoya, upasarga Aye dIna hoya, sAtA maye praphullita hoy| cAma, ghAsa, bakkala ityAdika 124
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ paTakAdhArI hoy| yAcanA jo raMkavRtti tA yAcanA kA dhArI hoya, so kuguru haiN| ApakA apamAna bhae tathA ApakauM manavAMchita dAna nahIM diye parako sarApa devekauM mahAkrodho hoy| ApakaM guru saMjJA mAni avadhi hoya para pIr3A karavekauM niradaI hoya / aru parAe AzrayakaM vAMchatA hoya aura miSTa sura kAra gAvanA-bajAvanA Adi kriyA kari anya gRhasthInakauM rAjI karane kA jyAI hoy| rasAyana rasakUpa dhAtu mAravaM kI pravINatA ! batAya, kAle vazIbhatA kI icchA hoya.esa.tRSA zIta uSNAdi parISaha bAye mahAkAyara hoy| kAma vikAra rokavekauM asamartha hoy| strI sahita hoya tathA mana indriya ke jItavekauM dIna hoya tathA indriya phADi tAmaiM loha sAMkala tathA kar3I nAthe hoya tathA saMsArI gRhasthIna kI nAI nAtA pAlatA hoya / holI, divAlI, tyohAra Ae bahina beTInakoM meMTa detA hoya, so kuguru hai| dhyAna-adhyayana virSe pramAdI hoya / zarIra ke dhovane. pauMchane, khujAvane, pighAvane, liTAvane, uThAvane Adi kAya zuzrUSA meM pravIrA hoya / prAcAryana kI paramparAya paripATo maryAdA kA lopanehArA hoya / rAtrivirSe anna-jala kA grahaNa karatA hoya / ajJAna tapasyA karatA hoya aura mahala, mandira, aTArI banAya sthiti karatA hoya / kUpa, bAvar3I, tAlAba, bAga banavAyake apanA nAma calAyabe kI icchA hoya / ityAdika aneka bheSa banAya apanI-apanI paragati lie jagat maiM ApakU gurupada mAne hai| so ra kuguruna ke lakSaNa heya jaannaa| iti kuguru vrsn| Age suguru taraNa-tAraNa, saMsAra sAgarako naukA samAna tinakA svarUpa kahie haigASA-arimita jotava maraNaM, tiNaghaNa muhaduha saphala samabhAvo / yo guru bhavadadhiNAvo pirAI NagaNaNANamaya joI // 20 // artha-vairI aru mitra meM samabhAva hoy| jotabdha-maraNa maiM samabhAva hoy| tinakA para kaMcana meM samAna bhAva hoy| sukha-dukha maiM samabhAva hoya aura jo guru mavadhi kU nAva samAna hoy| vItarAgI hoya, nagna hoya, jJAna-mati hoya, so yatIzvara hamAre guru haiN| bhAvArtha-jina yatozvarana ke apanI nindA karanahArA kara svabhAvI, avinayI banA dveSI aru apanI sevA kA karanahArA vinayavAna ziSya tathA apanA bhitra ina doUna maiM samabhAva hoya, so guru pUjya haiN| bahuta kAla zarIramaiM rahanA, so jovanA 1 aru alpakAlamaiM tana kA tajamA, so maraNa / isa jIvana-maraNa dauUmaiM jinake
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ samabhAva hoya, so jagat guru haiM / tinake puSTa karanahAra nAnA prakAra bhAjana / nAnA prakAra tananirogatAda aneka sukha tathA aneka parISahana kA khed| tana-rogAdika aneka sukha-dukhamaiM samatAbhAva pArka hoya, so suguru haiN| / 126 jIrtha ghAsa ke tinakA maiM aru nAnA prakAra ratanAdi svarga inamaiM samatA hoya ityAdika vItarAgatA sahita gurA jAmaiM hoMya te guru bhava samudra ke tAravekauM naukA samAna haiN| kaise haiM una guru kA kAhateM rAga-dveSa nAhI, vItarAgo haiM aura antaraGga to kaSAya koca rahita mahAnirmala / aru bAhira sarva prakAra parigraha rahita mAtRjAta nagana haiN| mati, zruti, avadhi, manaHparthaya ina Adi mahAatizayakArI jJAna ke dhArI haiN| aise yogIzvara so suguru haiN| indra devAdi cakravAdi samyagdRSTi jIvana kari pUjane yogya haiN| Age suguru hI kA svarUpa kahirA hai gAthA-maNaindI jaya sUrA, bIrA saMkaTa sahaNa do bIsA / taNaH khINA maNa sukhiyA, so hoI guru taraNa tArAe / 29 / / artha-paMca-indriya aru mana kA rA mahAbalavAna haiN| inake vaza indra, cakro Adi tIna loka ke rAjA hoya rahe haiN| jaise mana-indriya calAvai hai taise indriyAdika cAle haiN| tAtai saMsAramaiM e mana-indriya hI mahAyodhA hai| tinake jItanekauM yatIzvara hI mahAsuramA hai aura kaise haiM guru bAIsa saMkaTa jo parISaha tinake dekheM hI bar3e-bar3e sAhasIna kA sAhasa bhayakhAya jAtA rhai| aise durdhara parISaha tinake jotavekauM ye hI yogIzvara mahAdhIravIra haiN| so ina parivahana kA svarUpa Age kaha~ge tAtai yahA~ nAhoM kahyA / pheri guru kaise haiM ? nAnA prakAra tapararUpa agani maiM jalyA zarIra so tana tapate mahAkSINa bhayA hai| bAkI naseM, cAma, hAr3ana kA jAla raha gayA hai| tAteM tanake tau zoNa haiM aru mana viSa samatAbhAva kari anupama amRtapAnateM mahAsukhI haiN| so hI guru taraNa-tAraNa haiN| ye hI samyagdRSTina kari pUjane yogya upAdeya haiN| Age aura bhI suguru kA svarUpa kahie haigAthA-paMca mahAvaya sahiyo, samavopana alagayanda bazIkaraI / Avasi SaT seso jo sasa ahavIsa mUlaguNa sAhU // 22 // artha-paMca mahAvrata sahita hoya, paMca samiti ke rakSaka hoya, paMca indriyarUpI hastI kU vazIkaranahAre hoya, | 26 / SaT pAvazyakana maiM sAvadhAna hoya aura jo sAta zeSa guNa ke dhAraka hoy| aise aThAIsa mUla guNa jA muni ke noya, so zuddha guru haiN| bhAvArtha-je yogIzvara dhyAna-adhyayana virSe pravINa, jagata guru, aThAIsa mala gurA pAlave maiM pramAda rahita hoya pravata haiN| sohI mUlaguNa yatIzvara kA dharma hai| so malaguNa batAie haiN| mahAvata pA~ca,
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI / samiti pAMca, paMca indriya vazIkaraNa, AvazyakaSaT, mabhizayana, maMjanatajana, vasanatyAga, kacaloca, eka baar| / bhojana, Asanasthiti, dantadhone kA tyAga-rA sarva mili aThAIsa bhe| aba inakA sAmAnya svarUpa kahiya hai| prathama hI mahAvata kA sAmAnya lakSaNa-tahA~ sarvatra sthAvara jIvana pai samatAmAvadhari, jagat kA pIra hara, paramadayAlu, komala citta kA dhArI, jagat jIva sarva Apa samAni bAni sarva jIva ko rakSA karanI, sarva prakAra hiMsA kA tyAga, so ahiMsA mahAnata hai| thAhI kA nAma abhayadAna hai| kaI bhAraM jIva janmate gau-putra ke mukhamaiM motI |suvarNa dhari dAna denaa| tAkau abhayadAna kahaiM haiN| so yaha upadeza lobha ke mAhAtmyatai bhore jIvanaka lobhI guru ne batAyA hai| abhaya nAmatau vAkauM kahie jo tAka sarva bhayatai rahita krai| maraNate rAtai, tAkA nAma abhayadAna hai| sau ra abhayadAna vAkoM hoya jo hiMsA rahita vrata kA dhArI hoya / 3 / sarva prakAra jasatya kA tyAgI hoya, jina AjJA pramANa bolanA, so satyamahAvrata hai / aura sarva prakAra adattA-dAna jo binA diyA padArtha nahIM lenA, rAha par3I vastu mana-vacana-kAya kari nAhI leya, ityAdika coro kA tyAga, so acaurya mahAvrata hai|3| sarva prakAra strI ke viSayana kA mana-vacana-kAya, kRta kArita anumodanA kari deva-strI, pazu-svI, manuSya-strI, kASTha pASANa ko acetana-strI-ina cyAri prakAra strIna ke bhoga sparzanAdi viSaya kA tyAga, so brahmacarya mahAvrata hai| ihA prazna-jo cetana-strI kA tyAga so zIla hai| aru acetana-strI kA bhoga tyAga ko zola kahyA, so brahmacarya mahAvata haiN| so acetana maiM bhoga kAhe kA hai ? tAkA samAdhAna mo bhavya ! bhoga haiM so yathAyogya manakari, vacana kari, kAya kari tIna prakAra haiN| caitanya-strI bhogato tInoM prakAra kari hoya hai| so tuma male prakAra jAnau ho ho aura acetana-strI te kAya-vacana kA bhoga to nAhIM bane hai aura mana ke bhogakoM acetana-strI kAraNa hai| acetana-strI kaM dekhi harSa kA honA ki jo yaha citrAma kASTha pASANa kI strI mahAsundara hai yAkA rUpa devAMganA samAna hai| ityAdika acetana-stroka dekhi caitana-strI kA samarani kari harSa kA honA, somana sambandhI tathA koI prakAra vacana sambandhI bhoga jaannaa| tAteM brahmacarya vrata kA dhArI acetana aura cetana-strI kA tyAgI jaannaa| yaha brahmavarya mahAvata hai|4| kaSAya nava, mithyAtva eka, saMjvalana kI caukar3I cAra--ye caudaha prakAra antaraGga parigraha kA tyAga aura dhana, dhAnya, dAsI, dAsAdi, dasa prakAra bAhya parigraha-za caubIsa prakAra 127
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ parigraha kA tyAga, so nagana yatIkai parigraha tyAga nAmA mahAvrata hai| 5 iti mhaavrt| Age paMca samiti kA .128 | svarUpa kahie hai-tahAM yogIzvara dayA ke bhaNDAra jaba pRthvI virSe vihAra karai taba calate cyAri hAtha dharatI dekhate cale haiN| sarva jIvana prati mahA komala citta kA dharanahArA karuNAnidhAna, dharatI dekheM ki koI jIva hamAre tanateM pIr3ayA nahIM jaay| jaise--kAha kA ratana bhami vi par3a gayA. so ratana zoSave nimitta nIcI dRSTi kirA, dharatI dekhatA caaleN| taise hI jagat kA pIra hara, jIvarupI Apa samAni ratana, tAke bacAvane ke nimitta dekhatA calai, so IryA-samiti hai| 3 / yatozvara vacana boleM, taba mahAhita vacA boleN| tAka suni anya jIva sukhI hoya, puNya kA bandha kreN| aisA pApa rahita jina-AjJA sahita miSTa vacana boleM, so bhASA-samiti hai / 2 / bhojana samaya | yatI bhojana kareM taba mana-vacana-kAya ekAgra kari mojana virSe dRSTi rAkheM so nirdoSa cAlIsa doSa TAri [battIsa antarAya, caudaha maladoSa TAri bhojana kreN| so bhI yati, jagata bhoganate udAsIna tana mamatva rahita, nispRhatA lie bhojana kreN| so muni kA bhojana paMca prakAra hai| so hI kahiye hai| prathama nAma-gocarI, bhramarI, garatapUrana, dAha zamana, oNgrnn| inakA artha-jaise gaiyA vanamaiM carai so ghAsa rUkhar3I vRtta carai, so malateM nahoM upaare| Upari-Upari te crai| taise hI muni gRhasthakaM nahIM satAvai, sahaja bhramaNa kari mojana ley| so gocarI bhaida hai| / / jaise bhramara phalakaM nahIM satAvai durata bAsa leya, taise muni gRhasthakU nahIM satAvai. gRhasthaka gharate dvari antara gamana kare, yaha par3agAhai taba bhojana ley| so bhramaro bheda hai| 2 / jaise koI khAr3A (gar3aDhA) pUre taba ghAsa, lakar3I, patthara, rAkha, miTTI, dhala jo hAtha Avai, tAtai khAr3A purai| taise ho yatinAtha kSudhArUpI khAr3A puuraiN| so cAhe to bhojana rasa sahita hoya tathA rasa rahita hoy| muni, yogya bhojana AcAra sahita ley| pIche kaisA hoya, inake svAda nai kAma naahiiN| kSudhArUpI khAr3A jaise-taise bhareM, so gata puraNa hai|3| jaise ghara kU agni lage taba rAkhi dhUli pAnI se jaise bane taise bujhaaveN| taise ho munikoM nIrasa tathA rasa sahita cAhai jaisA bhojana || milo, kSudhA ani bujhaavnii| so yAkA nAma dAha zamana hai|4| gADI nahIM cale taba tila tela pratate oMga ke calAya jaise-taise maMjila (rAstA) kATi ghara phuNceN| taise hI muni mokSa ghara jAte tanarUpI gAr3I caleM hai| so rukhA-sUkhA zIta-uSNa cAhai jaisA hohu, zuddha AhAra cAhiye so jaba kSudhA kA nimitta jAne taba bhojana kA 128
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 / oMgana deya mokSa ghara pahu~ce, so oMgaNa bheda hai| 5 / aise yati bhojana kareM, so doSa rahita kareM, doSa kase, | so kahira haiMgASA-doha chiyAlI rahiyo, antAya tIsa do zuddho / daha para mala doha hoNo, muNi bhoyaNa hoi Nidoso // 23 // artha chayAlIsa doSa, battIsa antarAya, caudaha mala doSa, jahA~ ete doSa TalaiM, taba munIzvara kA bhojana zuddha hoya hai| bhAvArtha-yati kA bhojana nirdoSa hoya, tau laya haiN| kadAcit doSa lagai tau antarAya kreN| so doSa kase, so kahie haiN| prathama chayAlIsa doSa ke nAma--artha kahie hai| tahAM prathama udgama doSa solaha, so dAtA ke AdhIna haiN| inakI rakSA dAtAra ke AdhIna haiN| inakI sAvadhAnI dAtAra karai, nahIM to dAtArako doSa laagai| | tina solA ke nAma-tahA~ muni ke nimitta bhojana kareM tau dAtAko doSa laage| yAkA nAma uddiSTa-doSa hai|| |tahAM Age bhojana kiyA hoya aru munikoM Aye jAni, usa bhojanako atya jAni tAmaiM aura annAdi milAya munikauM bhojana deya tau dAtAko doSa laagai| yAkA nAma sAdhika (adhyadhi)doSa hai| 2 / munIzvarako aprAsuka jo sacitta bhojana deya tau dAtAkauM doSa lAgai yAkA nAma pUrti-karma-doSa hai / 3 / keI asaMyamI kI bhA~ti muniko bhojana deya tau dAtAko doSa lAgai yAkA nAma mizra-doSa hai| 81 jisa pAtra maiM bhojana kiyA (banAyA) thA tAtai kAr3hi aura pAtrani maiM dhari muniko bhojana deya tau dAtAko doSa lAgeM / yAkA nAma syopimanyasta-doSa hai / koI dhyantarAdika devanake nimitta bhojana kiyA hoya tAmaiM munikoM dAna deya tau dAtAko doSa laage| yAkA nAma bali-doSa hai|6| kAla kI hInatA adhikatA tathA bhojana kA samaya cUki par3agAhanA tathA kAla jo durbhikSa tAke yoga kari jo sastA dhAna hoya, so usakA munikoM bhojana deya tathA ApakU AkulatA jAni zIghra-zIghra bhojana deya tathA dhIre-dhIre bhojana dey| aise kAla kI hInatA-adhikatAkari yathAyogya bhojana nahIM deya, to dAtAko doSa laageN| thAkA nAma prAbhRtaka-doSa hai| 7 / muni mahArAja ke ghara Ane para, bhAjanoM kA anya sthAna se anya sthAna para le jAnA, bartanoM kA bhasmase mAMjanA, jalase dhovanA tathA maNDapa kA ughAr3anA, dIpaka kA udyota karanA, so prAduSkara nAmA doSa hai|8| munIzvarakauM bhojana ke nimitta Ae jAni, tatkAla hI apanA sacitta-dravya va acitta-dravya deya karake AhArakoM moli lyAya sAdhuko AhAra dekheM vA mantra-tantra vidyA parakaM deya bhojana banavAyake munikoM
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 dAna deya tau dAtAko doSa laage| yAkA nAma krIta-doSa hai| h| apanI zakti tau nAhIM parantu parAyA karja leya munikoM bhojana deva tau tAdAkU doSa lAge, yAkA nAma prAmitya-doSa hai| 10 / apane ghara meM hona anna thA jo javAri koda, so tina badalAya tandula gehUM lAya munikoM dAna deya, tau dAtAkauM doSa lAgai, yAkA nAma parivatita [parAvarta] doSa hai| 12 / anya gRha, anya grAma, svadeza va anya deza se Aye hue bhojana ko, dAtA muni ko par3agAha karake deya. to doSa laage| tAkA nAma abhivaTa (amihata) doSa hai aura yatiko par3agAha lAye, koI vastu kisI pAtramaiM tho tAkA mukha baMdhA thA tAkA mukha kholi, munikoM dAna deya, tau dAtAkauM doSa laage| yAkA nAma uddhina-doSa hai| 13 / aura muni Ae pIche koI vastu Uparale khaNDa hai tAkU, lAya munikoM bhojana deya tau dAtAko doSa lAgai, yAkA nAma mAlAroharaNa-doSa hai| 34 / aura zrAvaka kU to muni-dAna deva kI vocchA nAhI. pariNAmana maiM bhakti naahiiN| parantu rAjA, paMca, nagara ke loka dharmAtmA hai, so rAjapaMca ke bhaya kari loka dikhAvane kaM muniko dAna deya, tau dAtAko doSa laagai| yAkA nAma Accheda-doSa hai|15| anisRSTa (niSiddha) doSa do prakAra hai| eka Izvara dusarA anizvara / tahA~ ghara kA mAlika to hoya parantu mantrI Adi ke | AdhIna hoya, so sArakSa Izvara hai aura jo mantrI Adi ke AdhIna na ho so asArakSa Izvara hai aura jo mantrI Adi ke adhIna na hokara unase salAha lekara kArya karatA hai, so sArasAsArakSa Izvara hai| isa prakAra ke Izvara | se pratiSiddha AhAra ko denA, so Izvara-niSiddha-doSa hai| jAkA ghara-dhanI tau nAhIM aura hI Aya dAna deya, tau dAtAko doSa laagai| yAkA nAma anIzvara-niSiddha-doSa hai / 16 / inakA jatana dAtA kre| yaha udgama doSa khe| bhAge solaha utpAdana doSa haiM / so pAtra ke AdhIna haiN| sohI kahiye haiN| tarhA munIzvara dAtA ke ghara bhojanakoM jAya tAke bAlakana kaMdhAya kI nAI rmaa| siMgArAdi kraaveN| tau yatiko doSa laagai| yAkA nAma dhAtrI-doSa hai|| yatIzvara bhojanakauM dAtA ke ghara jAyakai tAko sambandhI va dUradeza ke samAcAra kahe to pAtrakoM doSa laagai| yAkA nAma dUta-doSa hai| 2 / munIzvara dAtAkU nimittajJAnAdi atizaya batAya bhojana kareM to yatIzvara koM doSa lAge, yAkA nAma nimitta-doSa hai|3| munIzvara dAtA ke ghara jAya AjIvikA kI bAta kahaiM jo Aja kAla bhojana kA nimitta alpa hai ityAdika kahi bhojana kareM to munIzvarakoM doSa laage| yAkA nAma jANIva FEE
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ doSa hai|4| yatIzvara dAtA ke suhAvanI bAta kaha bhojana leMtha to muniko doSa laageN| yAkA nAma vinayaka-doSa hai|5| muni dAtA ke ghara bhojanakA jAya nAr3I vaidyakAdi auSadhi batAya bhojana kareM to munikoM doSa laagai| yAkA nAma cikitsA-doSa hai|6| jahAM munIzvara bhojana samaya koI kopa kari bhojana kareM to yatiko doSa / 131 laage| yAkA nAma krodha-doSa hai| 7 / muni ApakU uttama rAjavaMza kA jAni dAtA ke ghara mAna sahita bhojana kareM tau yatikau doSa lAgai, yAkA nAma mAna-doSa hai|aaytiishvr apane citta kI gUDha vArtA koIko nahIM jAnAvatA bhojana karai tau yatikau doSa lAgai, yAkA nAma mAyA-doSa hai| yati male bhojanakauM ruci sahita kareM to munikoM doSa lAgai, yAkA nAma lobha-doSa hai| 201 munirAja dAtA ke ghara jAya bhojana kiye pahale dAtA kI stuti kreN| to yatiko doSa laage| yAkA nAma pUrva stuti-doSa hai / 12 / yatIzvara bhojana liye pIche dAtA ko stuti karai tau muniko doSa lAge, yAkA nAma pazcAt-stuti-doSa haiN| 12 // yatIzvara zrAvakanakauM par3hAya bhojana kareM to yatikauM doSa lAgai, yAkA nAma vidyA-doSa hai / 23 / yati mantra, tantra, jantra, TonA, jAdU ina Adi aneka atizaya apane-apane zrAvakanako vatAya tinake bhojana kara to muniko doSa lAgai, yAkA nAma mantra-doSa hai| 14 / munIzvara gRhasthata netra kA prakSana peTa rogakU cUrana batAya bhojana kareM to yatiko doSa lAgai, yAkA nAma mUla-karma (vazya-kama)doSa hai| 26 / yaha Sor3aza doSoM kI yati sAvadhAnI rAkhe nAhIM to munikoM doSa lAge, yati kA pada kalaGka paavai| aise solaha utpAdana doSa haiN| Age eSaNA doSa daza kahiye haiN| bhojana karate aisA sandeha upaje jo yaha bhojana zuddha hai athavA azuddha hai aisA sandeha hote bhojana kare to yatIzvarako doSa lAgai, yAkA nAma zaMkita-doSa hai| / yati dAtA ke hAtha cIkanai dekheM tathA bAsana cikane dekheM to bhojana nahoM leMya aru leya to yati koM doSa lAgai, yAkA nAma mRkSita-doSa hai| 2 / sacitta vastu te va bhArI acitta vastuteM bhI DhokI jo bhojana vastu so yati nahIM khA~ya to muniko doSa lAgai, yAkA nAma pihita-doSa hai| 3 / sacitta pRthivI jala. agni, vanaspati, bIja tathA vasa jIva ke Upara gharacA huA AhAra muni nAhIM grahaNa kareM yadi kareM to yAkA nAma nitipta-doSa hai| 81 sUtaka ke ghara, rogI ke hAtha kA, vRddha bAlaka napuMsaka garma sahita strI inake karate || bhojana nahIM leMtha aura jalatI agnikau bujhAvatI dekheM tathA strIkoM bAlaka cukhAtI, bAlakako A~cala se chuTAvatI 131
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dekheM, to bhojana nAhIM kreN| karai tau doSa lAge yAkA nAma dAyaka-doSa hai| jo bhojana pRthvI, jala, haritakAya patra puSpa, phala, bIja ityAdika kari milyA hoya. so mizra-doSa sahita hai / 6 / bhaya se adhavA Adara se vastrAdika 132 koyanAcAra pastizIna kAmo munIsArako hAhAra denA. so vyavaNa (sAdhAraNa) doSa hai / jA vastu kA varga nahIM phirathA hoya, adhakasI vastu hoya, so yatIzvara nahIM leMya yAkUleya tau doSa lAge,yAkA nAma apariNatadoSa hai| DAyati bhojana samaya dAtA ke hAtha va taulA, bharatyAI, hAMDI tathA aura pAtra, khicar3I tathA vyAna tirakArI teM lipaTe dekheM to gurunAtha bhojana nahIM kreN| kareM tau doSa lAgai, yAkA nAma lipta-doSa hai|6| jo hAtha kI caJcalatA kara chAcha, ghRta, dugdhAdi kA maranA athavA chidra sahita hastanikara bahuta bhojana to gira jAya ara alpa grahaNa meM Ave athavA hastapuTa ko pRthaka karake bhojana karanA, so tyakta-doSa hai| 30 / ra daza eSaNA samiti ke doSa haiN| Age cyAri khairIji ( phuTakara ) doSa athavA bhukti-doSa kahie haiN| jahA~ zIta uSNa vastu milArA sukha nimitta sthApanA, tAkA nAma saMyoga-doSa hai| / / bhojana kA pramANa tathA kAla kA pramANa tAkau ulaMdhika bhojana kara, to yatiko doSa lAgai, yAkA nAma pramANa doSa hai| 2 / bhalA bhojana, SaTrasa sahita miSTa bhojanakau, rati sahita svAya khuzI hoya dAtA kI zuzrUSA karatau munIzvarako doSa lAmeM, yAkA nAma aGgAra-doSa hai / 3 / yatiko rUkhA-sakhA, rasa rahita, prakRti viruddha bhojana mile to aruci sau nAya to yatikauM doSa lAgai, yAkA nAma dhUma-doSa hai|4|r cyAri khairIja haiN| aise udgama solaha, utpAdana solaha, eSaNA daza, kherIja cyaari| saba mili chayAlIsa doSa bhaya / ina Tale zuddha bhojana ho hai| iti chayAlIsa doss| Age battIsa antarAya kahie haiN| jahA~ muni bhojana karateM koI kAkAdika jIva bITa karatA de, to bhojana ta / yAkA nAma kAka-antarAya / hai| gamana karate sAdhu ke paga meM amedhya jo mala laga jAya, to bhojana nAhIM kareM, yAkA nAma amadhya-antarAya hai|2| muni ke bhojana karate vamana hoya jAya tau, bhojana tajai, yAkA nAma chardi-antarAya hai|31 munIzvara ko bhojana ke liye gamana karate samaya koI roka deve, tau bhojana tajeM, yAkA nAma rodhana-antarAya hai|4| bhojana | samaya pani Aparka tathA parake loDa cAra aMgala yA adhika vArasA maiM to bhoja ha cAra aMgula yA adhika bahatA dekheM,to bhojana tarja, yAkA nAma rudhira-antarAya 132
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 hai |sh sAdhu duHkha zokAdikateM Apake azrupAta dekheM aru samIpavartI janana kA maraNAdi kara ati rodanavilApa zravaNa kareM tau bhojana tarja, yAkA nAma azrupAta antarAya hai / 6 / bhojana karate dAtAra tathA pAtra koI pragAsAtha, jaMyA nA to sohara garje, yAkA nAma jAvandhaH-parAmarza-doSa hai / 7 / bhAnu pramANa tiryaga nikSipta kASThAdi kA ullaMghana karanA, sI jAnuhatikrama-antarAya hai|8| yati bhojana karate koI manuSyoM nAmi nIceM mastakako navAyanikalatA dekheM, to yati bhojana taje, yAkA nAma nAbhyadhonirgamanaantarAya hai / aura muni bhojana samaya tajI vastu kA grahaNa kareM, to bhojana tarje, yAkA nAma pratyAkhyAtasevana antarAya hai / 20 / bhojana karate yati sAmane dUsare se koI jIva marA dekheM to bhojana taja, yAkA nAma jantuvadha-antarAya hai / 22 / bhojana karateM kAkAdika jIva grAsa le jAya, tau yati bhojana tajeM, yAkA nAma kAkAdi-piNDagrahaNa-antarAya hai / 12 / bhojana karata pAtra ke hAthata grAsapiNDa mami meM par3e to yati bhojana tajeM, yAkA nAma piNDapatana-antarAya hai / 13 / aura sAdhu ke hAtha meM jIva svayaM bhAkara mara jAya to bhojana tajai, yAkA nAma pANijantubaMdha-antarAya hai // 24 // bhojana samaya yati AmiSa (mAMsa) murdA dekheM to bhojana taNe, yAkA nAma mAMsAdi-darzana-antarAya hai |sh bhojana samaya koI upasarga hoya tau yati bhojana tarje, yAkA nAma upasarga-antarAya hai / 26 / bhojana karate samaya yati ke donoM pAMva ke bIca meM hoya paMcendriya jIva koI gamana karatA muni jAnaiM to bhojana tajai, yAkA nAma paMcendriya-jIva-gamana-antarAya hai / 17 / bhojana karate dAtA ke hAthateM bhUmimaiM pAtra par3e, to bhojana yati nahIM kareM, yAkA nAma bhAjana-santApa-anyarAya hai / 18 / bhojana karateM munIzvara apanA mala khirayA jAna to bhojana nahIM leya, yAkA nAma uccAra-antarAya hai / 26 / bhojana karateM yati Apake mutra khiracA jAne to antarAya hoya, yAkA nAma prasavaNa-antarAya hai / 20 / bhojana samaya muni pramAda vazAya bhalamaiM, zudra ke ghara meM praveza kara joya, tau antarAya kareM, yAkA nAma amojya-gRha-pravezaantarAya hai 12 / yati kA mardhA kara patana ho jAya, tau antarAya kareM, yAkA nAma patana-antarAya hai / 22 / bhojana samaya karma kari, malika tathA pramAda taiM tathA tana kI hIna zakti teM kabahU~ muni beThi jAya, tau antarAya hoya, yAkA nAma upavezana-antarAya hai / 23 / bhojana karate koIko kuttA, billI kATitA desiteM bhojana tarja,
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI he ho su fie 134 yAkA nAma sadaMza-dRSTa- antarAya hai / 24 / bhojana pahale siddha bhakti ke pazcAt karateM bhUmi spazaiM tau antarAya hai, kA nAma bhUmi- sparza - antarAya hai / 25 / bhojana karataM munIzvara svataH kaphAdika kA niSThIvana kareM, to bhojana tajeM, yAkA nAma niSThIvana antarAya hai / 26 / bhojana samaya muni apane udarateM kRmi khirI jAneM. tau antarAya kareM, yAkA nAma kRmi gamana- antarAya hai / 27 / bhojana samaya dAtA ke binA hI die pramAda yogateM koI bhojana yati aGgIkAra kareM, to bhojana tajaiM, yAkA nAma pradatta - grahaNa - doSa hai so antarAya hai| 28 / khar3agAdita kakarate sAdhu kA koI ghAta karai vA anya kA ghAta kareM, to antarAya hoya, yAkA nAma zastraprahAra antarAya hai / 26 / bhojana samaya muninAtha ne nagaramaiM jAte, nagara meM agni lAgI dekhI to bhojana tajaiM, kA nAma grAmadAha - antarAya hai / 30 / bhojanakoM nagaramaiM jAte koI par3I vastu pAvateM grahaNa kareM to bhojana ta, yAkA nAma pAdagrahaNa- antarAya hai / 31 / bhojanakoM nagara maiM pramAda vazAya koI rAha par3I vastu hAyate choMveM tau bhojana tajaiM, bAkA nAma kara grahaNa- antarAya hai / isa aise jagat kA guru zarIrateM moha kA tajanahArA, saMsArIka sukha udAsa indriya janita Ananda nispRha ra battIsa antarAya bhojana samaya TAleM, taba zuddha bhojana hoya hai| caudaha mala-doSa aura TAle~, tinake nAma kahie hai--nakha, roma, mRtaka jIva, hAr3a gehU~ jaba abhyantara avayava, pakva, rudhira, tilAdika ke sUkSma avayava, cAma, rudhira, AmiSa, U~gane yogya boja, phala, jAti, AdAdi, kanda ( adaraka Adi ) mUlAdi mUla aise caudaha mala-doSa haiM so muni ke bhojana maiM AveM tau tathA keIka dekheM to ve bhojana tjaiN| aise chacAlIsa doSa battIsa antarAya aura caudaha maladoSa TAleM / taba vItarAgI guru kA zuddha bhojana hoya hai / yAkA nAma tIsarI rAbaNA-samiti hai / 3 | AdAna tau nAma lene kA hai, aru nikSepaNa nAma gharavai kA hai| so pustaka pIchI kamaNDalu zarora inakUM jahAM dharai so nirjIva jagaha dekhi dharai / inako uThAveM taba jatana teM uThAveM / so AdAna-nikSepaNa samiti hai / 4 / aura yati tana ke mala-mUtra so nirjIva bhUmi dekhi nAkha~ ( DAleM ) so prasthAnI ( vyutsarga) samiti hai / 5 e pAMca samiti khiiN| Age paMcendriya vazIkaraNa kahe haiN| so tahAM sparza ke ATha viSaya haiN| tina ATha kA nimitta mileM rAga-dveSa nahIM karai so sparzana indriya vijayI sAdhu kahie / 2 / rasanA indriya ke pAMca viSaya haiN| so ina 134 to w ta gi sau
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ STi pAMca kA nimitta milai tahA~ rAga-dveSa nahIM kareM, so rasanA indriya sAdhu kahie / 2 / ghrANa indriya ke viSaya doya haiM / tinakA nimitta mileM. rAgo-dveSo nahIM hoya, so ghrANa indriya vijayI sAdhu kahirA / 3 / cakSu indriya || ke paMca viSaya haiN| tinakA nimitta mile rAgI-dveSI nahIM hoya, so cakSa indriya vijayI sAdhu khiy|4| zrautra indriya ke tIna viSaya haiN| tinakA nimitta mile rAgI-deSI nahIM hoya, so zrotra indriya vazIkaraNa (vijayI sAdhu) kahira hai / aise paMca indriyana ke viSaya kA nimitta mila rAgI-dveSI nahIM hoya, so paMcendriya vijayI sAdhu haiM / bahuri Avazyaka SaT kA svarUpa kahie hai| so prathama hI sAmAyika Avazyaka kahiye hai gAthA--NAma samApaNa dabo khette kAleSa bhAva sammAyo / esaDa bheya muNindo, aha Nisa dhAraNeya aavsiyo| aise sAmAyika ke SaTa bheda haiN| nAma-sAmAyika, sthApanA-sAmAyika, dravya-sAmAyika, kSetra-sAmAyika, kAla-sAmAyika aura bhAva-sAmAyika / aba inakA artha sAmAnya kari batAiza hai| tahAM iSTa, padArtha, rAga, raMga, gIta, nRtya, rUpa, ratana, kaMcana, sapUta putra, mAI, mAtA-pitA, rAjA ina Adika vastu ke nAma suni rAga nahIM karanA, so nAma-sAmAyika hai tathA zatru, avinayI, durAcArI ityAdi khoTe nAma suni dveSa nahIM karanA, so nAma-sAmAyika hai tathA aisA vicAranA ki jA meM sAmAyika karI hauM, ityAdika bhAvanA, so nAmasAmAyika hai aura manuSya, pazu tathA miTTo kASTha pASANa ke manuSya pazana ke nAnA prakAra AkAra dekhi aisA nahIM vicAranA ki ra malA hai e malA nAhI tathA bAvar3I, kUpa, sarovara, mandira Adi dekhi rAga-dveSa bhalebure nahoM kalpanA, so sthApanA-sAmAyika hai aura cetana-acetana dravya-padArtha dekhi rAga-dveSa nahIM kareM tathA koI bhavyAtmA dravya sAmAdhika ke sarva pATha jAnanevAlA sandhyA samaya sAmAyika karave ko padmAsana tathA kAyotsarga tana kI mudrA kirA tiSThe hai / tAkA citta vazIbhUta nAhI, so aneka jagaha bhramasa kara hai| aru pATha zuddha par3hatA tiSThe hai so jIva tathA zarIra sAmAyika rUpa hai, tAk dravya-sAmAyika kahiye aura svarga, naraka, pAtAla, madhyaloka ke aneka dvopa-samudra. par3hAI kI. tiDate Arya-pleccha kSetra, vana, bAga, parvata ityAdika jo sukha-dukha rUpa zubhAzubha deza, grAma, kSetra tinamaiM rAga-dveSa nahIM karanA so kSetra-sAmAyika hai|| vasantAdi SaT Rtu tathA zIta-uSNa, varSAkAla tathA zuklapakSa kRSNapakSa tathA dina, rAtri tathA vAra, nakSatrAdi
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA zubhAzubha dekhi inameM rAga-dveSa nahIM karanA tathA utsarpiNI, avasarpiNI tathA prathama, dUjA, tIjA. cauthA, ! paMcamA, chaThA kAla ina saba kAlana kI pravRtti virSe zubhAzubha nAhIM honA rAga-dveSa nAhIM karanA so kAlasApAvika hai| sAmAyika karate jova-ajIvAdi tatvana maiM tau upayoga kI pravRtti zarIra kI ekAgratAnizcalatA aura mithyAtva pramAda ke abhAvate zuddha samatA rasa bhojate bhAva aura sAmAyika karate vacana, mana, kAya inakI ekatA sahita sAmAyika hI viSa bhAvana kI pravRtti, sarva jIvana" sneha-bhAva sarva kI rakSAnmAva vA saMthama ko bar3havAro rupa pariNAma dharma zaktadhyAnamayo bhAva ceSTA so mAva-sAmAyika hai / so ina SaT bhada / rUpa sAmAyika kA dharanahArA zuddha bhAvana sahita jagata guru munIzvara SaTa kAya kA pIra hara so sadaiva sarvakAla sarva saMyama kA dhArI guru ke sAmAyika Avazyaka hai|sh yatIzvarakai arahanta-siddhi kI bArambAra stuti so stavana Avazyaka hai| 21 arahanta siddha kI bArambAra namaskAra rUpa mana-vacana-kAya so vandanA Avazyaka hai|3| koI pramAdavazAya saMyamakoM doSa lAgA hoya to tAkI yAdi kari tAke dUra karavekoM kriyA karanI so pratikramaNa Avazyaka hai| hai| aura pApa kriyA kA tyAga so pratyAkhyAna Avazyaka hai| 5 / aura tahAM zarIra teM moha rahita hoya pravartanA dhyAna rUpa honA, tana tyAga rUpa udAsa bhAvanA kAyotsarga Asana kari tiSThanA so kAyotsarga jAvazyaka hai| aise mahAvata, samiti paMcendriya vazImata karaNa SaTa Avazyaka, sAta kherIja guNa aise aSTAviMzati mUla guNa kI rakSA rUpa sadaiva pravartanA, guru bandane yogya hai| iti zrI sudRSTitaraGgiNInAmagranthamadhye azAIsa mUla guNana meM eSaNA-samiti meM chayAlIsa doSa, battIsa antarAya, caudaha mala-doSa-rahita zuddha eSaNA-samiti sahita guNa varNano nAma aSTamaparSa sampUrNam // 8 // Age bhI muni-dharma kI pravRtti hai / taro teraha prakAra cAritra-uttama-dharma so paMca mahAvrata paMca samiti inakA svarUpa tau Upari kahi Ae haiN| tIna muni tinakA svarUpa kahie hai| jahAM mana kA cintavana hoya, so jinaAjJA anusAra hoy| sarva jIvana sukharUpa pramAda rahita mana kA vicAra apane abhiprAya binA aura rUpa nahIM hoya, so mana vazI jAnanA / yAhI kA nAma mana-gupti hai 1 jahAM vacana kA bolanA so svapara-hitakArI jina-prAjJA samAni bolanA AtmA ke abhiprAya binA pramAda vacana nahIM bolanA so pramAda rahita satya jina-AjJA anusAra 43a
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahanA so vacana vazI jAnanA yAhI kA nAma vacana gupti hai| jahA~ kAyatai cAlanA so samiti sahita cAlanA apane anopAGga cazcala karanA sI jina-AjhA anusAra karanA mahAdayA bhAvana sahita zAnti mudrA kara rahanA prazubha bhItana kI zuzrUSA rUpa nahIM rahanA apanI kAya kari koI prAsI bhaya nahIM kare, so mudrA banAya tiSThakai rhai| AtmA | 137 ke abhiprAya binA kAyakriyA pramAda teM nahIM karanA, so kAya kA vazIkaranA hai| yAhI kA nAma kAya-gupti hai| aise tairaha prakAra cAritra maanaa| isa cAritra sahita je muni hoya sI guru satya jaannaa| ye ho guru samyagdarzana, samyagjJAna, samyakacAritra ina natraya sahita haiN| so samyagdarzana, samyakacAritra kA svarUpa tau Upari kahi Ae hai / baru samyagjJAna kA svarUpa kahie hai / so samyamJAna pAMca prakAra kA hai| jina-AjJA anusAra svapara padArthana kA svabhAva jAnanA, so samyamAna hai| inakA svarUpa Age kaheMge, tahAM teM jAnanA / aise zuddha ratanatraya kA dhArI yogIzvara samyagdRSTina kA guru hai pUjave yogya hai| ye hI guru mahAdhIra karmazatru ke jotavaikU mahAsAmanta tana mamattva ke tyAgI jagata guru kama-zatruna ke kirA mahAghora parISaha tinake sahaveka sAhasI haiN| te paroSahana ke bheda bAIsa haiN| sohI kahie haiMgAthA-chuda tisa sItaya usaNaU, IsA NagaNAya bharatitIya cajjAe / AsaNa sayaNa kuzvarNa, baghabaMdhA ApamAlAbho // 24 // gada taNa kAsaya mallayo, sabakAro purusakAra paNNAya 1 aNNANoya adasaNaM, sadhe vAbIsa muNa sahadhIrA // 25 // yugmArtha-kSudhA, tRSA, zIta, uSNa, daMzamazaka, nagana, arati, strI, caryA, Asana, ayana, durvacana, badhabandhana yAca nAhI. alAbha, roga, tRNasparza, mala, satkAra, puraskAra, prajJA, ajJAna, adarzana-e bAIsa upadrava haiN| aba inakA artha kahie hai| tahAM munIzvara nAnA upavAsa ke pAraNe ko bhojana samaya nagara maiM jA~ya jaru tahAM antarAya hoya, to yati vrata kA lobhI, pIchA vnkuNjaay| kSudhAteM tana mahAkSINa hoya parantu jagataguru, pariNati kheda rUpa / nahIM kreN| anna ke sahAya binA tanane apanI sattA chor3a daI, parantu yati ne apanA mana kA puruSArtha nahIM tajA, so zithila bhayA zarIra tAkU apane puruSatva kari yathAvat ucita kriyA calAvate bhae / jaise--koI dIpAntara kA jAnehArA seThajI karNaratha pe cadayA gamana kare hai, so kahIM-kahIM parvatana kI ghATI vikaTa pattharana sahita paavai| tahA~ rathakU jIrNa jAni jatanateM sAdhi, dIpAntara phuNce| taise yati mokSa dvIpa kA calanehArA, tana rUpI ratha car3hi 18 37
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su ke jAya hai| so kahIM kSudhA pariSaha rUpI ghATI Ave hai tahAM mahAudAsIna vrata kA dhArI apanI sAhasa vRtti kara kSudhA paroSahaka jIte so kSudhA pariSaha vijayI sAdhu kahie za taha! je guru nAnA tapa, upavAsa, durdhara karate jyeSTha mAsa ke dIrghaghAmani kA nimitta pAya bhaI jo tana virSe tapana ko jvAlA, aru rosI Rtu maiM bhojanakauM nagara maiM gae, tahA~ prakRti virodhI dAhakArI bhojana kA nimitta milyA tathA mAsopavAsoko nagara meM antasya bhii| tAke nimitta te badhI (bar3hI) jo tana maiM tRSA ko vedanA, tAke nimitta pAya sarva zarIra agnivat tapi calA, netranake Age tamAre AvaneM lage, tArAgana-sI (cinagArI-sI) netra pai TUTane lagI, locana phirane lage ityAdika maI jo tRSA kI bAdhA, tAkI sahate dhIra sAdhu vItarAgo muni kheda bhAva nAhIM kreN| tAkU tRSA parISaha vijayI sAdhu khie|2| tahAM rAja avasthA meM zIta kI bAdhA meTaveMkI aneka upAya karate agni, ruI, roma zAla-duzAle, rajAI komala strI ke tana kA uThaNa sparza aneka garma maivA bhojana aura auSadhAdika rasa bhoganA aura aneka mahalana ke garbhanake andara sonA ityAdi gRhastha avasthA maiM tana ke jatana karate so aba yatipada virSe nadItaTa, caupaTa vana ityAdika zIta ke sthAna tinamaiM tiSThateM yogIzvara samatA rasa pIvate, dhyAna agni kI mahimA viauM tapate, zIta kI bAdhA nahIM gine, so zIta parISaha vijayI sAdhu kahiye / bahuri samatA rasa amRta ke svAdo yatIzvara, tapa kara bhayA hai jo tana zorA tAkari tana kI zobhA aru jJAna zobhA pragaTa karI aise tapajJAna bhaNDAra yati, caitra, vaizAstra, jyeSTha ina mAsana ke dhAmani kari sukhi gae haiM nadI sarovara ke nIra, aru vana ke vRkSana ke pattA aru kUpa bAvar3Ina ke jala nIce baiThi gae aura pRthvI, parvata, agnivat tapa cle| vana bAga zobhA rahita hoya gye| aise durdhara (ghora) || dhAmana maiM janeka vanacara jIva apane-apane sthAnana meM gamana taji tiSTha rhe| keIka paza vRkSana kI chAyA meM tiSTha rahe haiN| mArga calanahAre paMdhIjana manuSya, so bhI mArga taji baiThi rahe haiN| aise ghAmana virSe yogIzvara, parvatana ke zikharana , zilAna 4 samatA sudhArasa poSane haare| sukhata aDolazarIra kari tiSThate, nahIM hai parigati maiM kheda jinake aise yatIzvara sI uSNa parISaha vijayI sAdhu khie| 4 / varSAkAla vi varSA kA nimitta pAya, vRkSana ! ke nIce DAMsa, mazaka, bicchu, kAnakhajUre Adika duHkha ke upajAvanahAre jIva, muni ke tanakU upadrava kareM hai| | tina yatIna kai tanakau kATe haiN| tanakeM lipaTeM haiN| tina bAdhA ke Age, jagat kA pIra hara dayA bhaNDAra tanakoM 138
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahAM hilAvai haiN| aisA vicAra hai jo merA tana caJcala bhayA tau ra hona zakti ke dhArI dona jIva bhaya pAvaige tathA / / dIna jIvana kI ghAta hoya tau hiMsA kA doSa upajegA, aisA jAni tina dIna jIvana kI rakSA kadhIra-vIra apanI kAya nizcala kari bAdhA sahatA kAyara bhAva nahIM kareM, so daMzamazaka parISaha vijayI sAdhu kahie / je gRhastha avasthA maiM bApa cakrI, kAmadeva maNDalezvara, mahAmaNDalezvarAdi bar3e padadhArI rAja-sampadA maiM, tana meM aneka zrRGgAra karate tanaka bhI zarIra ughar3atA tau lakhAko dharate apane tana kI zobhA ApahI dekhi-dekhi devana kA rUpa alpa mAnate mahAbhogI zarIra ke aGga-upAGga ughAr3ate zaMkA karate sohI aba saMsAra kI dazA vinAzoka jAni sarva rAja-sampadA capalA-sI capala jAni tAtai mamatva chor3i nagna avasthA dhAri nizaka nirvikAra pada dhari jagat zaMkAkU chor3i nana pada dhArate bhae / so nagana parISaha vijayI sAdhu kaahiraa|6| aura je vItarAgI indriyanakoM aneka aniSTa sAmagrI mile bhI citta arati rUpI nahIM kareM, so arati parISaha vijayI sAdhu khiye| 71 jo nirvikAra yati. devAGganA, manuSyanI, tiryacanI, kASTha-pASANa-citrAma kI sundara puttalikAyeM ra cetana-acetana cyAri prakAra kI strIna kA nimita mile rAga-dveSa nahIM kreN| tahAM koI devAMganA tathA vidyAdharI Aya yati aneka hAva-bhAva vinaya mandahAsya netranateM sarAgatA batAya yatiko vikAra upajAve to bhI yaha jJAna-sampadA kA dhArI samati rUpI sakhI kari jAnyA hai mokSa strI kA svarUpa aru sukha tina so yatI mokSa strI anurAgI ina cyAri jAti strIna ke zubhAzubha dekhi rAga-dveSa nahIM kareM so strI parISaha vijayI sAdhu khiye| 8 / aura rAja avasthA maiM je stha, pAlakI ghoTakAdi kI savArI karate pAMvana kabahUM nahIM calate so aba vahI sukumAla satsaMga ke nimitta pAya sarva sampadA vinAzika jAni sarva bAhana ko savArI taji nagana avasthA dhari ekAeka vanavirSe pagapyAde phireM haiM so vihAra karate komala pAvana maiM kaMTaka tinakA pASANa khaNDa kaThina dharatI cubhatI mii| tAkari pAvana meM rudhira dhArA calatI bhii| tAkari bhI yati samatA rasa kA bhasmA dhIra vIra sAhasI saMyama kA | lobhI kheda nahIM letA bhayA / so caryA parISaha vijayI sAdhu khiye|| aura muni guphA mazAna maNDapa vRkSa ke koTara vanAdika maiM tiSThaM Asana kareM vahAM Age pIche vicAra jo yahA~ guphAdi meM siMhAdika jIvana ke khoji bila maalm| hoya hai| to isa sthAna meM to nAhIM rahe? yaha sthAna Age kAhU jIva kari rokyA gayo to nAhI? kadAcita 39. vanAdima
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ koU devAdikA ke krIr3A kA sthAna na haya aura kAU sthAna meM kAra kA mamatva bhAva hoya aise sthAnana maiM yati / nahIM rahe aise aneka vicAra sahita nirdoSa sthAna tAmaiM kAhU kA mamatva nAhIM aise sthAna meM sthiti kari tiSThaM || baru tiSThaM pAche koI deva vidyAdhara siMhAdika duSTa jIva upadrava kari sthAna" yati kauM calAyA cAheM to yati mahAdhIraja kA dhArI zara-vIra sAhasI samatA rasa kA svAdI sakala paroSaha sahai parantu Asana nahIM tajai so jagat guru Asana parISaha vijayI khiye|30| aura muninAtha nizi dina dhyAna adhyayana meM bitA pramAdavazI nahIM hoya / kadAcit pramAda vasAya nidrA-karma kA udaya hoya ho to pichalI raini (rAtri) tuccha nidrA kari pramAda kho| so bhI sovai to mahAvikaTAsana soveN| tina prAsana ke nAma batAiye haiN| gaudahana Asana, vIrAsana, dhanuSkAsana, vajrAsana, maDAsana ina Adi aneka Asana haiN| aba inakA artha kahiye hai| tahAM jaise--gayA ke / duhanako gvAla baitthe| aise pramAda khovanekU tiSThaM so go-dahana Asana hai aura tahAM jaise-laukika maiM bhore jIvana naiM hanumAna kA sthApana kiyA hai, so vIrAsana hai| jaise-zara-vIra lar3avekaM ThADo hoya yati pramAda zatrate lar3aveka vIrAsana karai tathA jaise laukika maiM dhanuSa bAMkA hoya hai taise yatIzvara tanakU bAMkA bhami maiM DAri zayana karaM, so ghanuSkAsana hai aura jaise bajra daNDa bhUmi DAriye taba sarala sUdA par3A rhai| taise yati sarala tana kari aMgopAMga sovaM, so bajrAsana hai tathA jaise masAna bhUmimaiM DaracA mardA kA tana cetanA rahita aDola par3A hoya / taise yati masAna bhamyAdimaiM sarva zvAsocchAsa maiMTi zarIraka kAma gupti ke yogata lambA kara tiSThe, so maDAsana hai| ina Adi kriyAdi kari pramAda ko khoya dhyAna adhyayana meM sthira rahai, so zayanAsana parISaha vijayI khiye|| aura je duSTa nara yogIzvara kauM dekhi durvacana kahaiM haiM koI kahe cora hai, koI kaha Thaga hai, koU kahaiM pAkhaNDI hai| koU kahaiM dIna hai, ko kahaiM raMka hai| koU kahaiM kamAU hai aura keI kahaiM rAja lakSaNa nAhIM tAte rAja taSi udara bharavekU muni mayA hai| ityAdika duSTa ajJAnI jIva vacana rUpI bANana kari munikuM pIr3A kA nimitta milAte haiM to bhI yogIzvara samatA rasa kA bhara yA bhalI mAvanA bhAvanehArA vItarAgI koI ke vacana rUpo vANa / apanI samatA rUpI DhAla kari apane lAgane nahIM deya aura pariNAma nirdoSa rAkhe, so durvacana parISaha vijayI sAdhu kahie / 12 / aura koI pApIjana nirdoSa vItarAga manika mAre haiN| bAMdhaiM haiM keI agnita jalAveM haiN| ityAdika
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su ha STi 141 upadrava kareM haiN| to mI karuNAbhAvI samatA sAgara jagat kA paura hara koI taM dveSa bhAva nahIM karai / jo koI nirdayI puruSa munikoM lAta mukkAteM mAraiM taba yogIzvara aisA vicAreM jo mo yAkA kachu aparAdha banA hai tAteM yaha mAre hai / yaha koI dayAvAna hai / tAteM mokUM lakar3I taiM to nahIM mAre hai| tanateM hI deya hai| koU kaThora cittadhArI muni lAThI lakar3I taM mAre to aisa vicAreM jo koI zastra tau nahIM mAre hai aura koU pApAtmA zastra hI mArai tau yati aisA vicAreM jI maiM cetanA amUrtika merA to ghAta hai nhiiN| maiM isa tana bandhana bandIgRha meM rukA hauM / so yaha upakArI mokUM karuNA kari tana bandI gRha taiM chur3AyeM hai aisA vicAra samatA rasa kA dhArI Apa maiM doSa jAne para taiM dveSa-bhAva nahIM karai so badhabandhana parISaha vijayI sAdhu kahiye / 13 / jo munIzvara tapa bhaNDAra aneka upavAsana ke pAraNe nagara maiM bhojanakoM jAMya tahAM antarAya hoya tau pIche vanakauM jAMya dhyAna adhyayana kreN| dUsare dina phira jAya taba antarAya hoya aise aneka upavAsana ke pAraNe munika UparA Upara antarAya hoya to bhI jJAnAmRtapAnapuSTa yati tanatai nispRha kSudhA ke yoga yAcanA nahIM kreN| dhyAnamUrtika cAritramaNDAra apanI saMyama pratijJA kA lobhI apanI ayAcI vRtti malina nahIM karai so ayAcanA parISaha vijayI sAdhu kahie | 14 | munIzvara ke bhojanakoM nagara maiM bhramateM antarAya hoya tathA kAhUneM par3agAhA nAhIM aise bahuta dina bhae haoNya bhojana kA lAbha nahIM hoya tau parama yogI tana kA tyaagii| sanyAsI guruko kheda nAhI hoya to yatIzvara pudgalIka tanakaM judA jAni upacAra nAhIM kareM so roga parISaha sAdhu kahie / 15 / rAja avasthA meM galIcA gadailAdika ( gadAdi ) aneka komala bichaunA meM pAMva dharai so hI jIva jaga kA vibhava vinAzika jAni saba viSaya sAmagrI viSavat jAni kari jagat pUjya yatipadakauM dhAri ekAkI kaThina dharato pai calai so komala paoNvana lage jo tIkSNa kAMTe, pASANa khaNDa, kASTha khaNDa, tinakAdika tinakari pAMva phaTi gae so pAvana zroNita kI dhArA calo tau bhI yati IrSyA-samiti dhAraka vitta viSai kAyara nAhIM hoya, so tRNasparza pariSaha vijayo sAdhu kahie / 16 / je rAja avasthA maiM aneka sugandha laipa, candana aragajA atara khuzabU kezara kastUrI Adi aneka sugandha lepa kari gamana hote, so hI aba sarva dazA saMsArika kI vinAzika jAni tana mamatva bhAva chor3a, DArI hai tana kI zobhA jinane tinakA sarva tana mAMsa sUkha gyaa| nazA jAla raha gyaa| thAvajjIvana snAna kA tyAgI, tapa kareM tanape 1 141 - Rs mi pI
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ MH42 maili puJja jmiclyaa| so bAhya maili kari zarIranai vAsa calane lagI hai| to bhI nAsikA indriya kA vazIbhata karanehArA glAnicitta nAhIM krai| tAko mala pariSaha vijaya khie|17| yahAM mala ke doya bheda haiN| eka dravyamala eka bhAva-mala / tahA~ dravya-mala ke bheda doya haiN| eka bAhya-dravya-mala / eka antaraGga-dravya-mala / so koca, kAMdo pasevatai raja kA jamanA rA to bAhya-dravya-rala hai| jJAnAvara sAdika dravya karma kA bAtmAka lepa so antaraGga-dravya-mala hai aura rAga-dveSa bhAva pApa pariNati ra bhAva mala hai / aise kahe jo mala tinamaiM bhAva-mala kA tyAgI, antaraGga pavitra hai jAtmA tinakI, so ati mahAnirmala hai aura dravya-malateM samabhAvo yati so mala parISaha vijayI sAdhu khie|18| rAja avasthA maiM Apa cakrI the tathA kAmadeva tathA vidyAdhara maNDalezvara mahAmaNDalezvara ina Adi bar3e vaMza ke rAjA the, so mAna ke artha aneka yuddha krte| anAdara bhae daNDa dete apanA bamala (hukma) sarva para claavte| so hI aba saMsAra dazA cazcala jAni, rAjamAra taji nagana hoya, vanavAsI bhe| so jaba vairAgya ke bala kari kaSAya jotI, so aise jagatguru vItarAgI ko koI mandabhAgI ajJAnI Ava-bAdara nahIM kareM namaskAra vandanA nahIM kareM tAjoma nahIM kareM tau vItarAgI sarva kA bandhu kAhU teM roSa bhAva nahIM kare so satkAra puraskAra parISaha vijayo sAdhu kahie / 26 / je jagat guru nAnA prakAra tapa bhaNDAra aneka cAritra guNa ke dhArI vItarAgIkoM, koI jJAnAvarasI-karma ke kSayopazamata tathA udayateM jJAna kI bar3havArI nahIM hoya to yatinAtha aura munIzvarakoM aneka zAstrana ke pAThI vizeSa jJAnI dekhi aise nahIM vidyAe~ / jo maiM bar3A tapasI bar3I umra kAhUM bhale pada kA dhArI, so merI vizeSa buddhi nAhI mokauM koI kahA kahegA? aisA vicAra nahIM karai, so prajJA paroSaha vijayI sAdhu kahiya / 20 / yatikauM tapasyA karate. cAritra pAlate, bahuta dina bharA hoya, aru karma yoga" koI avadhi manaHparyaya kevalajJAna nahIM bhayA hoya to yogIzvara apanA citta dharmata tathA cAritra ta arucibhAva nahIM kareM haiN| so sAdhu ajJAna parISaha vijayI kahie / 23 / munikauM tapa karate cAritra pAlate bahuta dina hoya aru tapa balate koI Rddhi nahIM upajI hoya tathA koI nimitta jJAnAdika atizaya nahIM dekhA hoya, to aisA nahIM vicAre jo Age zAstra maiM aisI sunI thI jo tapa ke balate aneka Rddhi hoya haiN| so hamako kachu pragaTa nahIM bhyo| so na jAne zAstra bhASita satya hai tathA asatya hai| aisA sandeha rUpa mithyAmayI vikalpa nahIM
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ STi kara, so adarzana parISaha vijayI sAdhu kahie / 22 / aise bAIsa paroSaha sahanekauM dhIra so hI jagat kA guru hai| so hI guru samyagdRSTina kari pUNya hai / sI ho guru jAnanA / so aise munIzvarana ke bheda daza hai / sohI kahiegAza-sUropa vagmAma tapasro, sisiMgalAMNagaNa kulaya sNjaato| sAhU magogaya dahadA, joI bheyANa jiNasute bhAsaI // 26 // artha-AcArya, upAdhyAya, tapasI. zikSya, glAna, garA, kula, saMgha, sAdhu, mnojny| e muni jAti ke daza bheda haiN| tahA~ prathama AcArya kA svarUpa kahiye hai| || gAthA--yahadhammo tapa bAraha Akasi sar3a paNNAcAra tIe guttI / iNa chatIsa guNa jutto, sUro jagapUjja hoI muNaNAho // 27 // ardha-dharma daza bheda, bAraha bheda tapa, SaT bheda Avazyaka, paMcabheda AcAra, gupti bheda tIna-aise e sarva chattIsa guNa AcAryajI ke haiN| tahA~ prathama hI dazadharma bheda kahiye haigAthA-sAra khamaH ho, Aja soma para satAko hAco, baMbhavajAya dhamma daha bhevo // 28 // ! artha-- uttamakSamA, mArdava, Arjava, satya, zauca, saMyama, taya, tyAga, AkiMcanya, brahmacarya-e daza prakAra dharma haiN| tahAM prathama hI uttamakSamA kA lakSaNa kahie hai| tahA~ Apa samAna pada ke dhArI jIvana kA zubhAzubha cAritra dekhi kSamA karanI so kSamA hai| Apake padate hIna zazi ke dhArI tathA cauindriya, tendriya, bendriya, ekendriya Adi e mahA hIna zakti ke dhAro tina samatA bhAva krodha nahIM karanA so uttama tamA hai| ihAM prazna, jo paMcendriya Adi Apa samAna padadhArI tau kopAdi kaSAya kareM haiM so ina ta dveSa-bhAva nahIM karanA so tau kSamA jAnie hai aura ekendriya jIvana paryanta jIvana ke to koI ke kopa karane kI zakti nAhIM ina kSamA kaise kareM ? inateM kSamA karanI so uttama kSamA kaise kaho, so kahau / tAkA samAdhAna / bho bhavya ! tU citta deva suni / jo Apa samAna padasthadhArI jIvana te to koya kA kAraNa, inakI hiMsA kA nimitta to alpa samaya pAya para hai| aru ekendriya vikalatraya kI hiMsA kA nimitta bArabAra bahuta mile hai| tAhI te zrAvakakai sthAvara hiMsA nahIM bace hai| inakI hiMsA mahAvratI yati se bace hai| so tU suni vanaspati tor3anA, tur3AvanA, khAvanA, masalanA, cAlate khaMdanA, sukhAvanA, cholanA, cholavAnA, saMdhanA ityAdika miTai taba vanaspati ekendriya ko hiMsA nahIM lAge aura kacce jala kA chIvanA, UlAtapAvanA, snAna karanA, dhovanA, dhuvAvanA, pInA aura kauM ghAvanA ityAdi jala kA kArya chuTe. taba jala kAya ENEF 143
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 sthAvarana kI hiMsA ghaTai aura agni kA bAranA, kahike jalavAnA, chovanA, dAvanA, pragaTa karanA, dIpaka karanA, karAvanA, yAkI prabhA maiM tiSThanA ityAdika agri ke Arambha chaTai hai aura pavana paMkhelenA, kapar3A halAvanA, kUdanA, hAthana se tArI bajAvanA, phUkeM denA, vastu paTakanA ityAdi pavana ghAta ke kArya chUTe taba pavana kAyakana kI hiMsA chUTai aura pRthvI kA khudAvanA, khodanA, jhAr3anA, chovanA, phor3anA, phar3AvanA ityAdika pRthvI kAya ke kArya chuttaiN| taba pRthvI ekendriya kI hiMsA chuTe hai| ityAdi paMca sthAvarana kI hiMsA khii| vikalatraya kI hiMsA taba ttrai| jaba jatanata calai, jatanata baiThe, jatana sove, jatAteM boleM, jatanatai khAya, jatanateM vastu dharatI pai dharai. jatanateM uThAvai, khAji calai tau nahIM sujAvai, anna mevA je vastu khAve yogya hoya so khAya jayogya nahIM khAya / anna, tela, ghI mevAdika kirAnAdika vastu nahIM baice, nahIM leya ityAdika je kArya ekendriya ke bArambha ghAta nimitta bahuta haiN| tAteM jo inakI rakSA rUpa vartanA so uttama kSamA jaannaa| sIe kahe jete kArya sI sarva hI sarva prakAra yati mahAvratI ke pAle haiM / gRhastha ke nAhI tAta yAkA nAma uttama kSamA kahyA hai |sh aura aSTa prakAra mada kA tyAga so mArdava-dharma hai| 2 / aura bhAvana maiM dagAvAjI kA tyAga aura bAhyAbhyantara eka-sI mana kAya ko kriyA sarala bhAva kuTilatA rahita pariNAma so jArjava-dharma hai|3| aura mana-vacana-kAyakara asatya kA tyAga jina-aAjhA pramANa hita-mita bolanA sau satya-dharma hai| tA satya vacana ke daza bheda haiM sI kahira hai gAthA--jaNavada saMvadiThavaNA, NAma sattoya so pttoto| vavahAraNa saMbhAvaNa, bhAvaupamAe satyadaha mevo // 29 // artha-janapada-satya, saMvRtti-satya, sthApanA-satya, nAma-satya, rUpa-satya, pratIta-satya, vyavahAra-satya, saMbhAvanAsatya, bhAva-satya, upmaa-sty-pdsh| inakA artha-tahAM jisa deza virSe jisa vastu kA jo nAma hoya tAko taisehI kahanA jaise--karnATaka deza meM ur3adana kA nAma bhUtiyA kahai haiM / so vaha deza pramANa hai / yAkA nAma janapadasatya khiy|shbhuri jAko vahu jIva mAneM tAkau taisA ho kahie / jaise--kAha nirdhana puruSa kA nAma lakSmIdhara haiN| tAkI sarva deza nagara ke loka lakSmIdhara hI kahaiM haiN| yAkA nAma saMvRtti-satya hai / 2 / aura jahAM kAhU rAjA kI chavi kAhane kASTha pASANa citrAma kI karI hai| so vA chavi ke rAjA kahanA jo yaha phalAne rAjA kI chavi hai aisA kahanA yAkA nAma sthApanA-satya hai|3| jisakA nAma loka meM prasiddha hoya tisa vastuka tAhI nAma
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 lie saba jaanai| jaise--kAha deza ke puruSa kA nAma bAbA hai| tisakaM sarva deza nagara bAbA hI khe| so yAkA nAma ThAma (sthAna) pUchie to bAbA ke nAmateM mile tAtai bAbA kahanA yAkA nAma satya hai|4| aura zarIra ke varSa kI apekSA kari kahanA jo yaha kAlA hai. lAla hai ityAdika kahanA so rUpa-satya hai| 5 / aura vartamAna kAla meM vastukauM choTI bar3I kahanA jo bar3I kI apekSA ye choTI hai| choTI kI apekSA yaha vastu bar3I hai| aisA kahanA so pratIti-satya hai|6| aura naigamanaya kari vacana bolie so vyavahAra-satya hai| jaise-koI kamara bAMdha gharatai bidA hoya paradezakaM gyaa| aru vAke ghara koU taba hI pUche, jo phalAnA kahA~ hai taba vAke gharavAle kahaiM, vaha tau phalAnA deza gyaa| so turanta tau grAma bAhira bhI nikasyA nahIM hoyagA deza gayA kaise kaha haiN| tau ina gharavAloM kI taraphateM gayA ho kahie, so vyavahAra-satya hai / 7 / indra viSai aisA bala hai jo cAhe to pRthvIkI uThAya ley| so pRthvI tau anAdi dhruva hai| kAhUnai uThAI nAhI; parantu indra meM aisI zakti jaannii| so zakti apekSA kahie, so sambhAvanA-satya hai| pAni zAstra ke anusAra niyamArthana kA smmaan| jaise-dharma-adharma dravya loka pramANa haiM tathA jala kI bUMda meM asaMkhyAte jIva haiN| parantu pratyatta naahiiN| jina pramANa haiM, so satya hai| thAkA nAma bhAva-satya hai||| koI vastu kI koI vastukaM apekSA denii| jaise--yaha rAjA kalpavRkSa so vRkSa nAhIM manuSya hI hai; parantu vAMcchita dAna deya hai| tAkI apekSA leya kalpa vRkSa kahyA yAkA nAma upamA-satya hai / 20 / aise kahe jo satya ke daza bheda so naya pramANa za daza hI satya haiN| tAteM jo ina daza bheda vacananakoM bole so satya hai| / / para vastu kA sarva prakAra tyAga so zauca-dharma hai| 2 / paMcendriya aura mana kA vaza karanA so indriya-saMyama hai aura SaTu kAyaka jIvana kI dayA rUpa pravartanA so prANa-saMyama hai| aise doya maida rUpa saMyama-dharma hai|3| bAhya Abhyantara kari tapa bheda bAraha haiN| so tapa karanA so tapa-dharma hai| 81 mana-vaca-kAyateM para vastu ke mamatva bhAva kA tyAga, so tathA tana, dhana, kuTumbAdi kA tyAga so tyAga-dharma hai|sh bAhya Abhyantara doya prakAra parigraha kA tyAga so AkiMcanya-dharma hai|6| cetana acetana strI kA bhoga abhilASa kA tyAga so brahmacarya-dhama hai| so Age yA brahmacarya ke daza atIcAra haiM so kahie haiN| zIla vrata kA dhArI / zarIrako zrRGgAra sugandha lepana nahIM kre| dhovanA, poMchanA, sAnAdi tana ko zuzruSA nahIM krnii| ityAdi kahe | 145
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ kArya tI vratakauM doSa laag| 2 / aura peTa bhara bhojana karai, gariSTha bhojana kareM, vezyAdika ke gotanAda nRtya sunai zIlavAna puruSa strI kA nimitta krai| zIlavAna strI puruSa kA nimitta milAvai, gRhastha avasthA ke indriya janita bhoga sukharUpa jAni tinakauM vicAra, Apane tathA strI ke aGgopAGga nirana rAga-dveSa kare strIna ke Ava Adara zuzrUSA satkAra bahuta karatA so zIla ko doSa hai pUrakha bhoge jo sakha indriya janita tinako bAra-bAra vicAre strI ke milApakoM bAra-bAra Arati karanA cAhanA vIra raja ke kherave kA jaise-taise upAya karanA ye daza atIcAra zIla ke so zIla-dharma ko malina kare haiN| tAteM brahmacarya vrata kA dhArI ra daza doSa nahIM lagAya ke apanA brahmacarya vrata nirdoSa rAkhe haiN| yAkA nAma brahmacarya-dharma hai| iti daza dhrm| tapa bAraha inakA svarUpa jAge kheNge| Avazyaka SaT aura gupti tIna inakA svarUpa Age kaha aaye| paMcAcAra kA svarUpa AcAra sArajI se jAnanA aise dharma daza. tapa bAraha, Avazyaka SaTa paMcAcAra 5, guni tIna ina chattIsa guNa sahita prAcArya muni ke bheda haiN| iti zrI sudRSTitaraMgiNI nAma grantha madhye aSTAvizati pati kA dharma teraha prakAra cArica rasatraya vAdhIza parISaha kathana dazabheda satya atocAra zIla ke daza chattIsa guNa AcArya varNano nAma parva pUrNam // 9 // Age paccIsa guNa sahita upAdhyAya kA svarUpa kahiye hai| gAthA-ana ekAdaha juto caudaha purvAya jANa saMjutto so jabajhAo appA, guNanIsAya paNa sahilo // 30 // artha-yAraha aGga caudahapUrva upAdhyAyajI ke e paccIsa guNa haiN| so hI saMkSepa mAtra kahiye haiN| AcArAMga, sUtrAMga, sthAnAMga, samavAyAMga, vyAkhyAprajJAptayAMga, jJAtRkathAMga, upasakAdhyayanAMga, antakRtadazAMga, anuttaropapAdadazAMga, prazravyAkaraNAMga, vipAkasUtrAMga--e gyAraha aGga hai| aba inakA artha sI jisa-jisa aGga meM jo kathana hai tAkI mukhyatA leyaka sAmAnya bhAva ihA~ kahiye haiN| tahAM prathama hI gaNadhara deva ne prazna kiye| jo he prabho! kaise khAIe? kaise boliye ? kaise cAliye ? kaise baiThiye ityAdika kriyA tau kIjai aru pApa nahIM lAge so mArga batAiye jisa kari jovana kA kalyANa hoy| aisA prazna hoteM jina deva aisA uttara karate bhae / jo yatanata khaaiiy| yatanata cAlie, yatanateM boliya, yatanateM betthiye| ityAdika jo kriyA karie so yatnateM kariye to pApa nahIM laage| yati ke prAcAra kA kathana jahAM cale so AcArAMga nAma aMga hai| isake aThAraha hajAra pada haiN||
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhI su ha fir 147 Age jahAM deva dharma guru kA vinaya aise kiijie| aise vinayateM deva kI pUjA kIjai / vinayateM zAstrana kA vAMcanA, sunanA, dharanA, rAkhanA, gurukoM vandanA karanI, pUjA karanI, so vinayateM krnii| aise vinaya kA kathana tathA apanA mata para ke matana kI kriyA svabhAva pravRtti Adi kathana hoya so dUsarA sUtrAMga kahie yA chattIsa hajAra pada haiN| 2 / Age jIvasthAna ke eka medakoM Adi eka-eka jIva samAsa badhAvate ( bar3hAyate ) cyAri sau SaT sthAna Adi jIva ke sthAna kA kathana hoya hai| thAke biyAlIsa hajAra pada haiM / 3 / Age jahAM dravya kSetra kAla bhAva kari sama hI sama kA jAmaiM kathana hoya / jaise -- dharma, adharma dravya lokAkAza sama haiM tathA saba siddha rAzi sama hai / ityAdika tau dravya sama haiM kSetrakari prathama nAraka kA prathama pAthare kA prathama indrakavila paiMtAlIsa lAkha yojana pramANa hai aura ar3hAI dvIpa paiMtAlisa lAkha yojana hai aura prathama svarga kA prathama indraka rucika nAma so paiMtAlIsa lAkha yojana hai aura mokSa zilA paiMtAlIsa lAkha yojana hai aura siddhana ke virAjive kA siddhakSetra paiMtAlIsa lAkha yojana hai| ye paMca paitAle haiM so kSetrasama haiM tathA jambUdvIpa sarvArthasiddhi vimAna sAtameM naraka kA indraka vila nandIzvara dvIpa kI vApikA ye cAra eka lAkha yojana kSetra pramANa haiN| tAteM kSetra sama kahiye ityAdika kSetra samAna jaannaa| Age samayateM samaya sama hai utsarpiNI, avasarpiNI doU kA dasa-dasa kor3Akor3I sAgara kAla hai, tAteM sama haiN| ityAdika kAla sama ke bheda haiM / kevalajJAna, kevaladarzana rA doU bhAva sama haiN| ityAdika bhAva sama haiN| aise sama ho sama kA vyAkhyAna jAmaiM hoya so samavAyAMga hai / yAke eka lAkha cauMsaTha hajAra ( 264000 ) pada haiM / 4 / Age jahAM gaNadhara deva ne prazna kie bho bhagavAn ! ye vastu asti haiM athavA nAsti haiM ? aru jIva eka hai yA aneka haiN| jIva sAdi hai ki anAdi hai ? ityAdi sATha hajAra prazna kie| tahA~ uttara ki vastu dravya kI apekSA sadaiva asti hai, dravya vastu kA nAza kabahUM hotA nAhIM aura vastu paryAya kI apekSA nAsti hai| jitanI paryAyeM upajeM haiM so nizcaya kari nAza ho haiM so jIva ananta hai aura nAma apekSA to eka hai ki yaha jova dravya hai| jaise--bahuta ratana kI rAzi hai so naya apekSA tau ratana rAzi eka / aru paryAya guNa sattA kI apekSA ratana bhinna-bhinna apanI kImata lie haiN| keI ratana utkRSTa 147 ta raM Hui NI
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ || haiM, keI madhyama haiM, keI hIna haiM, jhUThe haiN| taise hI jIva bhI paryAya sata gugata jude bhinna-bhinna haiM, keI siddha haiM, keI saMsArI haiN| tAmeM bhI kaI bhavya haiM, keI abhavya haiN| aise apane karma upArjana pramANa phalarUpa haiM 148 aura jIva dravya apekSA anAdi hai| paryAya apekSA sAdi haiM / ityAdi aneka uttara karate bhe| aisA kathana jAmeM cale so vyAkhyAprajJapti aMga hai| yAke 2,28,000 pada haiM jahAM samozaraNa kathana tathA divya-dhvani khirave kA kathana tathA tIrthaGkarana ke atizayana kA kathana ityAdika kathana jAmaiM hoya so jJAtR-kathA chaThA || aMga hai 1 yAke pAMca lAkha chappana hajAra pada haiN| 6 / Age zrAvaka AcAra gyAraha pratimAdi jAmaiM zrAvakako dharma karma rUpa kaise pravartanA ityAdika kathana jAmaiM hoya so upAsakAdhyayana sAtavAM aMga hai / yAke 12 lAkha sattara hajAra pada haiM / 74 eka-eka tIrthaGkara ke samaya meM daza-daza munIzvaroM ne Ayu ke janta samaya kevalajJAna pAyA tinakU antakRta kevalI khie| tinakA kathana jahAM cale so antakRta dazAMga hai thAke 23,28000 pada hai|daa eka-eka taya kara ke samaya meM daza-daza munIzvara pati upasarga sahakai mahamindra bhe| tinakA kadhana jahA~ caleM so anuttaropapAdadazAMga hai| yAke 12,44000 pada haiN| jahAM honahAra trikAla sambandhI hoya so batAveM / muThI vastu rAkhi pUche to btaayeN| ityAdika jo prazna kare so hI batAvai yAkA nAma prazravyAkaraNa aMga hai / yAke 12.26,000 pada haiM / 20 / jahAM karma kA udaya bhayA taba zubhAzubha rasa jisa-jisa ! taraha jIva ne upArje aru ve jisa-jisa taraha udaya hoya / aisA kathana jAmaiM hoya so viSAkasUtra nAmA aMga hai| yAke 184,00000 pada haiM / 3 / rosai gyAraha aMga kA jJAna upAdhyAyajIkU hoya aura caudaha pUrva kA svarupa nAma likhiye hai| tahA~ utpAda pUrva, agrAyaNI pUrva, vIryAnuvAda, astinAsti, jJAnapravAda, satyapravAda, AtmapravAda, karmapravAda, pratyAkhyAna, vidyAnuvAdapUrva, kalyANapravAda, prANavAda, kriyAvizAlapUrva, triloka-ta bindupUrva-rA caudaha pUrva ke nAma haiM / aba inakA artha-tAkA rahasya leya sAmAnya artha dikhAIe hai / tahAM / vyaya dhruva utpAda kA lakSaNakauM lie SaT dravyAdi vastuna kA pariNamata hai| jahAM ina vyaya dhruva utpAda kA lakSaNa hoya, so utpAda pUrva hai| yAke eka kor3i pada haiN| jahAM vastu kahA, padArtha kahA. dravya kahA. sunaya kahA, kunaya kahA ityAdika vyAkhyAna jAmaiM hoya so AgrAyasI pUrva hai| yAke chayAnavai lAkha pada haiN| jAmaiM vIrya kA da
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathana jo Atma-vIrya kahA, bhAva-vIrya kahA ityAdi vIrya kA kathana jahAM hoya tahAM sAmAnya bhASa jo cetanAzakti sahita ananta padArthana maiM pravartate kheda nahIM hoya so hI ananta-vIryarUpa AtmA kA pariNamana so kAla-vIrya 14 jAnanA aura ananta padArtha jIva ajIvanako avagAhanA dene kI zakti so kSetra kA vIrya hai aura isa loka maiM || tiSThate dravya jIvAjIvarUpa SaTu dravya tinakA tIna kAla sambandhI zubhAzubha pariNamana jAnane rUpa kevalajJAna so bhAva-vIrya hai| ityAdika vIrya kA hI vyAkhyAna jAmaiM hoya so vIryAnuvAda-pUrva hai| yAke sattari lAkha pada haiM || jaura jIva-ajIvAdi dravdha ke svabhAva astinAsti rUpa kAla kSaNa Adi jAmaiM kathana hoya so astinAsti-pUrva hai| yAke sAThi lAna pada hai aura jahAM ATha jJAna kA lakSaNa kahA jJAna kA phala kahA 1 zAna kA viSaya kahA / ityAdika kathana jAmaiM hoya so jJAnapravAda-pUrva hai| yAka eka ghATi eka kor3i pada haiM aura jahAM nAnA prakAra vacana bolane ke bheda / e vacana satya haiN| ra asatya haiN| aise nidhAra karatA natha pramArA lie kathana jAmaiM hoya so satyapravAda nAma pUrva hai| yAke rAka kor3i SaTa pada haiN| jahAM prAtmA kI stuti banAyave kA tathA nizcaya vyavahAra rUpa nayana kari Atma-svabhAva kA sAdhanA so AtmavAda-pUrva hai| yAke chattIsa kor3a pada haiM aura sahA~ bATha mUla-kama ke uttara maida ekasau ar3atAlIsa tinakA svarUpa bandharUpa jo AtmA amUrtika e karma kase bAMdhe so baMdhe pIche jete kAla jAvAdhA pUraNa na hoya udaya nahIM Avai so sattva hai| AvAdhA puraNa bharA udaya hoya so apanA rasa karma pragaTa kari jIvaka sukhI-dukhI kareM so udaya, aise bandha udaya sattArUpa kA pariNamanA sau karma-pravAda nAma pUrva hai| yAke eka kor3a assI lAkha pada haiN| jahAM vrata vidhi vrata kA phala cAri nikSepaNAna kA vistAra ityAdi jahA~ kathana hoya so pratyAsthAna-pUrva hai| thAke caurAsI lAkha pada haiN| jahAM aneka vidyA sAdhane kA vidhAna, vidhAnako kaise sAdhie so vidhAna, vidhAna ke siddha hone yogya tapa jAna jo mantrateM jo vidyA siddha hoya aise mantra se phalAnI vidyA siddha bhaI tathA aisA phala kara yA vidyA kI itanI sAmarthya hai| aSTa nimitta-jJAna ke bheda ityAdika kAna vidyAnuvAda pUrva meM hoya hai| taho nimittajJAna ke ATha bheda batAiye hai| gAthA-antarikvaM bhaumAe, maGga sura mimita NANa vijaNAyo / lakSaNa supaNaya chiSNa ghasu Nimita zANa bhedAra // 1 // 149
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha- antarikSa-nimitta, bhauma-nimitta, aMga-nimitta, svara-nimitta, vyaJjana-nimitta, lakSaNa-nimitta, svapa- | nimitta, citra-nimitta / aba inakA sAmAnya artha-jahAM sUrya-cihna, zazi-cihna, tArAnajhatra-cihna, bAdala-cihna, / / sandhyA samaya bAkAza ke varNAdika-cihna ityAdika AkAza meM zubhAzubha ulkA (bijulI) pAtAdi dekhi zubhAzubha kahaiM / so antarikSa-nimitta-jJAna hai| 1 / bhUmi meM ratana, suvarsa, cA~dI, pASANadika bhUmi ke cihna jAni zubhAzubha batAvai so bhUmi-nimitta-jJAna hai / 2 / manuSya tiryaMcana ke rasa, rudhira, prakRti ityAdi cihna dekhi zubhAzubha kahai so aGga-nimitta-jJAna hai / 3 / jahAM manuSya tiryacana ke zabda suni zubhAzubha honahAra kahai so svara-nimitta-jJAna hai| 4 / jahA~ zarIra ke tila, masA, karamaiM, pAMvamaiM, uramaiM, mukhape ityAdi aGga upAGga meM tila, masA dekhi zubhAzubha honahAra batAvai so vyajana-nimitta-jJAna hai| 5 / jahAM zarIra meM zrIvatsa lakSaNa, svastika bhRGgAra, kalaza, vajra matsyAdika cihna dekhi zubhAzuma batAvai so lakSaNa-nimitta-jJAna hai|6| koI vastu vastrAdi mUsAdika pazunai kATI hoya / tAkau dekhi zubhAzubha cihna batAvai so chitra-nimitta-jJAna kahie / 7 / jahAM nAnA prakAra ke svapna tinaka jAni tinake zubhAzubha lakSaNa kahai so svApa-nimita-jJAna hai| 8 / aise za bATha prakAra jJAnakoM Adi aneka jJAna kA zubhAzubha batAvai so vidyAnuvAda nAmA pUrva hai / yAke eka kor3I daza lAkha pada haiM aura jahA~ tIrthaGkara ke paJca kalyANaka tathA aura carama zarIrana ke eka doya kalyANana kA kadhana tathA jyotiSa devana kA gamana kiyA hoya so kaldhArAvAda-pUrva hai| yAke chabbIsa karor3a pada haiM aura jahAM vaidyaka kathana, vyantarAdika vazIbhata karave ke vidhAna, viSa utArane ke mantrAdika ityAdika vidhAna jahA~ hoya so prANavAda-pUrva hai| yAke tairaha karor3a pada hai aura jahAM saGgIta-kalA, chanda-kalA, alaGkAra-kalA, citrAma-kalA, zilpa-kalA, garbhAdhAna zodhave kI kalA tathA strona kI caturAI hAva-bhAvarUpa / cauMsaThi kalA ityAdika kathana jahAM hoya so kriyAvizAla-pUrva hai / yAke nabbe kor3i pada haiN| jahAM triloka vindu maiM tIna loka Urva, madhya, pAtAla tathA pAtAla loka virSe prathama pRthvI ratanaprabhA tAke tIna bheda haiN| kharabhAga, paGkabhAga, abbahulabhAga / tahA~ kharabhAga solaha hajAra yojana moTA hai tAkU hajAra-hajAra yojana ke moTe solaha bheda haiN| tinake nAma-citrApRthvI, vajrApRthvI, vaiDUryA, lohitA, masAskalyA, gomedhA, prayAlA.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - S 14 | jyotirasA, aMjanA, aMjanamalikA, aMkApRthvI, sphATikA, candanA, sarvArthakA, vakulA. zailA-aise solaha bhAga haiN| paMka bhAga caurAsI hajAra yojana hai| ina doU bhAgana meM tau vyantara bhavanavAsI deva base haiM aura assI hajAra / yojana kA jAr3AyarA (moTA) liye abbala mAga hai| tahAM prathama naraka hai| tahA~ pAthar3e teraha haiM aura sarva bila || tIsa lAkha haiN| to Ayu utkRSTa rAka sAgara hai| kAya kI U~cAI savA ikatIsa hAtha hai| aise prathama narakAza Age dUsarA zarkarA nAmA naraka tahAM pAthar3e gyAraha / kAya sAr3he bAsaThi hAtha Ayu tIna sAgara aura bila paccIsa lAkha, moTAI pRthvI kI battIsa hajAra yojana hai / 2 / bAlukA naraka meM pAthare nava, bila pandraha lAkha, Ayu sAta sAgara, pRthvI ko moTAI aThAIsa hajAra yojana aura kAya eka sau paccIsa haath| iti tojI naark|3| cauthI pRthvI paMkaprabhA meM pAthar3e sAta Ayu sAgara daza kI kAya doya sai pacAsa hAtha hai| bhUmi kI moTAI caubIsa hajAra yojana hai aura bilana kA pramANa daza lAkha hai| rIse cauthI naark| 4 / Age dhUma prabhA pA~cavoM naark| tahAM pAthar3e pAMca kAya hAtha pAMcasai Ayu sataraha sAgara bilana kA pramANa tIna lAkha pRthvI kI moTAI bosa hajAra yojana / iti pAMcavIM naark|sh Age chaThI pRthvI tamanAmA tahAM pAthar3e tIna hai| kAya eka hajAra hAtha hai| bilana kA pramANa poca ghATi eka lAkha hai| bhUmi kI moTAI solaha hajAra yojana hai| iti ghaTThI pRthvii|6| Age sAtavIM pRthvI mhaatm| tahA~ pAdhar3A eka hai| bila poca haiN| kAya doya hajAra hAtha (pAMca se dhanuSa) hai| Ayu taitIsa sAgara hai| bhami kI moTAI ATha hajAra yojana kI hai| iti sAtavIM pRthvii| 7 / aise adholoka kA sAmAnya kathana kahyA / / Age madhyaloka eka rAja vistAra sahita hai| tahA asaMkhyAte dvopa asaMkhyAte samudra haiN| tahAM asaMkhyAta dvIpa tau tiryaka-loka hai| tinake madhya maiM aDhAI dvIpa paiMtAlIsa lAkha yojana kSetra manuSya-loka hai| isase mAge manuSya kA gamana naahiiN| tahAM prathama lAstra yojana vistAra sahita jambUdvIpa hai| tahAM doya candramA, doya sUrya haiM aura lavaNa samudra maiM candramA cAra hai| sUrya cAra haiN| so sAgara doya lAkha yojana vistAra dharai hai| jambUdvIpa | te dunA jaannaa| tahAM Age cyAri lAkha yojana vistAra sahita lavaNodadhitai dunA bar3A dhAtakIkhaNDa dvIpa hai| tahA candramA bAraha aura sUrya bAraha haiM aura dhAtakokhaNData dvanA vistAra sahita ATha lAca ghojana vistAra dharai
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAlodadhi samudra hai| tahA~ candramA biyAlIsa haiM, sUrya biyAlIsa haiN| yArke Age yAteM dUnA vistAra sahita puSkara || doSa hai| tAke arddha madhya bhAga meM mAnuSottara parvata ke bAhara ke Adhe puSkara dvIpa meM candramA bahattari haiM aura , || sUrya bahattari haiN| aise e sarva mila aDhAI dvIpa viSa candramA eka sau battIsa aura sUrya eka sau battIsa jAnanA / gatahA eka candramA kA parivAra pahiya hai| tahA candramA eka saya eka, graha adhyAsI, nakSatra aTThAIsa, chayAsaThi hajAra nava sau picahattari koDAkor3i tAre haiN| yaha eka candramA jyotiSI devana kA indra, tAkA sarva parivAra jAnanA / so jambUdvIpa viSa candramA doya, sUrya doya, graha eka sau chihattari, nakSatra chappana aura tAre eka lAsa taitIsa hajAra nava sau pacAsa kor3Akor3i haiN| so jambUdvIpa ke bhAga bharata kSetra samAna karie, tA eka sau nabbe hoy| so bharata se lagAya videha paryanta kSetra parvata dugune-dugune vistAravAle haiM aura videha kSetra te uttara dizAkoM kSetra parvata haiN| so airAvata kSetra paryanta ardha-a haiN| aise jambUdvIpa kI zalAkA bharata kSetra samAna eka sau nabbe kahI 1,2,4.8,26.32,64,32,26.8.4.2.2.-e sarva eka sau nabbe haiM, so rAka-eka zalAkA pa kete tAre Ara so hI kahie haiN| tahA~ bharatakSetra pai sAta sau pAMca kor3Akor3i tAre haiM aura himavata parvata pai caudaha sau daza koDAkor3o tAre haiM aura haimavata kSetra pai advAisa sau bIsa kor3Akor3I tAre haiM aura mahAhimavata parvata vai chappana sau cAlIsa kor3Akor3I tAre haiM aura harikSetra pe gyAraha hajAra doya sau assI kor3Akor3I tAre haiM aura niSadha parvata pai bAIsa hajAra pAMca sau sAThi kor3Akor3I tAre haiM aura videha kSetra pai paiMtAlIsa hajAra eka sau bosa koDAkor3I tAre haiM aura nIla parvata pai bAIsa hajAra pAMca sau sAThi koDAkor3I tAre haiM aura ramyaka kSetra maiM gyAraha hajAra doya sau assI kor3Akor3I tAre haiM aura rukmi parvata 4 chappana sau cAlIsa koDAkor3I tAre haiM || aura hiraNyavata kSetra 4 aTThAIsa sau bosa kor3Akor3I tAre haiM aura zikharI parvata pai caudaha sau daza kaur3Akor3I tAre haiM aura zerAvata kSetra sAta sau pAMca kor3Akor3o tAre haiN| aise jambUdvIpa ke eka sau nabbe bhAgana pai tArAna kA pramANa kyaa| aise jar3hAI dropa sambandhI candramA sUryana kA pramANa parivAra sahita khyaa| Age madhyaloka maiM asaMkhyAta dvIpa haiN| tina maiM jAdi ke solaha dvIpana ke nAma kahie hai| jambUdvIpa, dhAtakIkhaNDa, puSkara-dIpa, vAruNI-dvIpa, kSokhara-dropa, ghRtavara-dvIpa, kSudravara-dropa, nandIzvara-dropa, aruzavara-dvIpa, aru sabhAsavara 252
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 dvIpa, kuNDalavara-dvIpa, saMkhavara-dvIpa, rucikavara-dvIpa, bhujaGgavara-dvIpa, kusaGgavara-dvIpa, krauMcavara-dvIpazabAdi ke solaha dvIpa khe| Age asaMkhyAte dvIpana ke anta ke solaha dvIpana ke nAma batAIe hai| mazilA-dvIpa, haratAlaToDA. sindUravara- jogAmavara dvIpa vara-dvIpa, hiMgulavara-dvIpa, rUpavara-dvIpa, suvarNavara-dIpa, vapravara-dvIpa, baiMDUryavara-dvIpa, nAgavara-dvIpa, mUtavara-drIpa, pakSavara-dvIpa, devavara-dvIpa. ahamindravara-dvIpa aura svayambhUramasa-dIpa e anta ke dvIpa kahe aura vizeSa ratA jo Adi doya sasudra-dvIpana kA nAma to aura-aura hai| bAkI asaMkhyAte dvIpa samudra haiM tinakA samudra kA nAma so hI dvIpa kA nAma jAnanA aise sAmAnya madhyaloka kA kathana khaa| so eka rAjU to madhyaloka caur3A hai| lAstra yojana mairu pramANa madhyaloka kI U~cAI hai| tAmaiM hI jyotiSa-soka jAnanA aura jyotiSI devana kA pramANa ar3hAI dvIpa sambandhI sAmAnya kahiye hai| tinamaiM dhruvatArAna kA pramAsa kahie hai| tahA~ jambUdvIpa sambandhI dhruvatAre chattIsa haiM / 36 / lavarA samudra maiM 136 dhruvatAre haiM dhAtakokhasDa virSe eka hajAra daza haiN| kAlodadhi samudra vidhra vatAre 42120 haiN| Adhe puSkara dvIpamaiM manuSya-soka kI tarapha 53230 dhruvatAre haiM aise sarva mili ar3hAI dvIpa ke virSe 65,535 dhruvatAre haiN| aba madhyaloka sambandhI akRtrima jina caityAlaya jahA~-jahA~ haiM, so hI batAie hai| tahAM eka meru sambandhI cyAri vana haiN| eka-eka vana meM cyAri-cyAri jina mandira haiN| so cyAri vana ke solaha jina mandira maye aura eka meru sambandhI cyAri gajadanta haiN| tina pe cyAri mandira haiN| SaTa kulAcalana pai sstt| jamba zAlamalI doya vRkSana meM doya mandira hai| vijayA cautIsa pai cautIsa jina-mandira haiN| bakSAra solaha 4 solaha hI mandira haiN| aise eka mera sambandhI aThahattari bhaya, so pAMcana ke milAra tIna sau nabbe hoy| iSvAkAra cyArina pai cyAri jina-mandira haiN| mAnuSottara kI cAroM dizA sambandhI cyAri jina-gaha haiN| nandIzvara ke cyAri dizA sambandhI bAvana jina-mandira haiM bhAra gyArahavA~ kuNDalagiri-dvIpa ke madhya bhAga kuNDalagiri hai tAkI cAroM dizA cyAri jina-mandira haiM aura terahavA~ rucaka giri-dvIpa tAke madhya bhAga meM rucikagiri parvata hai| tAke cAroM dizA cyAri mandira haiN| aise saba / milAIe to cyAri sau aThAvana bhae, tinakaM bArambAra namaskAra hohu / aise yahAM sAmAnya madhyaloka kA kathana purNa kiyaa| prAge Urdhva-loka racanA sAmAnya khiye| tahAM svarga-loka ke doya bheda haiN| eka kalpavAsI,
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka kalpAtIta / tahAM kalpavAsIna ke svarga solaha haiN| tinake nAma-saudharma, aizAna, sAnatkumAra, mAhendra, brahma, brahmottara, lAMtava, kApiSTa. zukra, mahAzukra, satAra, sahasAra, jAnata, prANata, Arasa, acyuta-e solaha haiN| || 154 tinake jATha yugala jaannaa| tahA~ yugala-yugala prati utkRSTa aAyu-karma kahie hai| tahAM prathama yugala meM doya sAgara kucha adhika utkRSTa prAyu hai| dUsare yugala meM utkRSTa Ayu sAta sAgara kucha adhika hai| tIsare yugala meM daza sAgara kucha adhika utkRSTa Ayu hai| cauthe yugala virSe caudaha sAgara kucha adhika Ayu hai| pAMcaveM yugala meM solaha sAgara kucha adhika Ayu hai aura chaThe yugala meM aThAraha sAgara kucha adhika Ayu hai| sAtaveM yugala meM bIsa sAgara Ayu hai| AThaveM yugala meM Ayu bAIsa sAgara hai| Upari nava graiveyaka hai, tahAM prathama praiveyaka meM teIsa sAgara Ayu hai| dUsare grevedhaka meM caubIsa sAgara hai| tIje graiveyaka meM paccIsa sAgara hai| cauthe grevaiyaka maiM chabbIsa sAgara hai| pA~cavIM graiveyaka meM sattAisa sAgara hai| chaThI praiveyaka meM aThAIsa sAgara hai| sAtavIM greveyaka meM gugatIsa (unatIsa) sAgara hai| AThavoM greveyaka meM tIsa sAgara hai| navavoM greveyaka meM ikatIsa sAgara utkRSTa Ayu hai| aise acyuta svargarta eka-rAka sAgara adhika graiveyaka paryanta badhAya ( bar3hAya) lenI aura nava anudiza meM battIsa sAgara hai| paJca paJcottara meM taitIsa sAgara Ayu hai| iti Ayu / jAge yugala prati kAya kA pramANa kahiye hai| yugala prati zarIrana kI uuNcaaii| tahAM prathama yugala ke devana kI kAya hAtha sAta hai| duje yugala ke devana kI kAya hAtha SaT hai| tIsare yugala ke devana kI kAya hAtha pAMca hai| cauthe yugala ke devana kI kAya hAtha pAMca hai| paJcama yugala ke devana kI kAya hAtha cyAri hai aura chaThe yugala ke devana kI kAya hAtha cAra hai aura sAtaveM yugala ke devana kI kAya hAtha sAr3he tIna hai aura AThaveM yugala ke devana kI kAya hAtha tIna hai| nava greveyakamaiM prathama trika ke devana kI kAya hAtha ar3hAI hai| dUsare trika devana kI kAya hAtha doya haiN| tIsare trika devana aura nava anudiza kI kAya hAtha Der3ha haiN| prAgai paJca pazcottarana ke devana kI kAya hAtha eka hai| iti kaay| Age svargana ke paTala kahiye haiN| taho prathama yugala ke paTala ikatIsa haiM aura dUje yugala ke paTala sAta haiM aura tIsare yugala ke paTala cyAri haiN| cauthe yugala ke paTala doya haiN| paMcama yugala kA paTala eka hai| chaThe yugala kA paTala eka hai| sAtaveM yugala ke paTala tIna haiN| AThaveM yugala ke paTala tIna haiN| nava graiveyaka ke paTala nava haiN| nava anuttarana kA paTala
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka hai, pazvapaJcottarana kA paTala eka hai, aise svarga svargana ke paTala saThi haiN| iti paTala / aAge svarga prati indra kahiye hai| tahAM prathama yugala ke indra doya haiN| dUsare yugala virSe indra doya haiN| tIsare yugala meM indra rAka hai| | cauthe yugala meM indra eka hai / pA~caveM yugala meM eka indra hai| chaThe yugala meM indra eka hai| sAtaveM yugala meM indra doya haiN| AThaveM yugala meM indra doya haiM aura ahamindrana meM indra naahiiN| vaha sarva hI bhApa-Apa indrasama hai| iti indra sNkhyaa| Age svarga prati vimAna kI saMkhyA kahiye hai| tahA~ prathama svarga ke vimAna battIsa lAkha haiM aura dUsare svarga ke aThAIsa lAkha vimAna haiN| aise sarva mili prathama yugala ke sAThi lAkha vimAna haiN| tIsare sanatkumAra svarga ke bAraha lAkha vimAna haiM aura cauthe mahendra svarga ke ATha lAkha vimAna haiM-za sarva mili dUsare yugala ke bIsa lAkha vimAna haiM / brahma, brahmottara ke mili cyAri lAkha vimAna haiN| cauthe yugala ke pacAsa hajAra vimAna haiN| pA~caveM yugala ke cAlIsa hajAra vimAna haiN| chaThe yugala ke SaT hajAra vimAna haiM aura sAtaveM yugala ke para pAThavaM yugala ke milikai sAta sau vimAna haiM aura nava graivaiyaka ke tIna trika haiN| tahAM prathama trika ke 113 vimAna hai, dUsare trika ke 107 vimAna haiM, tIsare trika ke () vimAna haiN| aise sarva mili nava graiveyaka ke 306 vimAna haiN| nava anuttaroM ke vimAna haiM / paJca pazcottaroM ke pA~ca vimAna haiN| aise sarva kalpAtItana ke 323 vimAna haiN| Urdhva-loka ke svargavAsI devana ke vimAna milAIe to 54.67,023 vimAna haiN| so ina sarva vimAnanamaiM ekaeka jina-mandira hai| tinako hamArA bArambAra namaskAra hoh| iti vimAna sNkhyaa| Age dharatIta svarga kI U~cAI khiye| tahAM pRthvIteM lagAya lAkha yojana U~cA to prathama yugala kA prathama indraka hai aura pRthvIte Der3ha rAjU U~cA prathama yugala ke ikatIsA paTala kA indraka hai| pRthvIte tIna rAjU aru anta paTala ke anta paTalate Der3ha rAjU U~cA dUsare yugala kA amala hai| dUsare yugalata AdhA rAjU Urdhvako tIsare yugala kA amala hai| tIsare yugalate AdhA rAjU tAI Upara cauthe yugala kA amala hai| cauthe yugalase AdhA rAjU Upara tAI pA~caveM yugala kA amala hai / pA~caveM yugala teM AdhA rAjU U~ce tAMI chaThA yugala kA amala hai| chaThe yugala te sAtavA~ yugala AdhA rAjU U~cA hai| sAtaveM yugalate AThavA~ yugala AdhA rAjU U~cA haiN| aise SaT rAjU maiM tau solaha svarga ke ATha yugala haiN| Upari rAjU ke Adi nava graiveyaka haiM rAjU ke madhya bhAga virSe nava anuttara hai| rAjU ke anta sarvArtha 155
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 siddhi hai| tAke Upara saMkhyAta yojana siddhazilA hai| tAke Upari tanuvAtavalaya maiM siddha cakra caitanya amUrtika siddha bhagavAna virAje haiN| tinako bArambAra namaskAra hoha aura jisa kSetramaiM siddhadeva virAje so paiMtAlIsa lAkha yojana siddha kSetra hai| tisa utkRSTa tIrthakSetra kaM namaskAra hohu / iti svargana kI uuNcaaii| ___ Age vimAnana ke varga kahiye hai| Age prabhA gugala ke vimAnana ke calI gaI haiN| dUsare gugala le vimAna kRSNa binA cyAri varga ke haiN| tIsare yugala ke vimAna nola, kRSNa binA tIna varga ke haiN| caudhe yugala ke vimAna tIna kRSNa jinA tIna varNa ke haiN| pA~caveM yugala ke vimAna pIta zveta doya varga ke haiN| chaThe yugala ke vimAna pIta zveta varNa ke haiM aura sAtaveM yugala, AThaveM yugala tathA ahamindrana ke vimAna-sarva eka zukra varNa ke hI haiN| iti vimAna varNana ! Age svargana ke AdhAra kahiye haiN| tahAM prathama yugala to jala ke AdhAra hai| dUrasA yugala pavana ke AdhAra hai| tIsarA yugala pavana ke AdhAra hai| cauthA, pA~coM, chaThA-e tIna yugala jala pavana ke AdhAra haiN| sAtavA~, AThavA yugala tathA ahamindrana ke vimAna sarva AkAza ke AdhAra haiN| iti aadhaar| Age svarga prati devana ke kAma sevana kaise hai, so batAvai haiN| prathama yugala maiM devanako kAma sevana manuSya pazuvat hai| dUsare yugala maiM tanateM tana sparza kara tRpti hoya hai| tIsare yugala maiM deva devInakoM paraspara rAga dRSTi kari rUpa dekhi hI bhogana kI tRpti hoya hai| cauthe yugala meM bhI rupa dekhi tRmi hoya hai| pA~caveM, chaThe yugala meM deva devIna kA paraspara rAga kA bharacA zabda suni bhogavAn tRpti hoya hai aura sAtaveM, bAThaveM yugalana ke deva devIna ke mana meM bhoga abhilASA bhaI aru tRpti hoya hai| aru Upari lai ahamindranakauM kAma sevana kI icchA naahoN| iti kAma sevana / Age devana ke avadhi kSetra khaiN| tahA~ prathama yugala ke devana ko avadhi kA viSaya prathama naraka paryanta jaaneN| itanI hI vikriyA hoya, adhika nAhoM aura dUsare naraka paryanta dUsare yugala ke devana kI avadhi, vikriyA hai aura tIsare yugala ke devana kI avadhi vikriyA tIsare naraka paryanta haiN| cauthe yugala ke devana kI avadhi tIsare naraka paryanta zubhAzubha jAnane / itano ho vikriyA hoy| pA~caveM, chaThe yugala ke devana kI avadhi, vikriyA cauthe naraka paryanta jAnanA aura sAtaveM, AThaveM yugala ke devana kI avadhi, vikriyA pA~caveM naraka tAI hoy| nava graiveyaka ke devana kI avadhi, vikriyA chaThe naraka paryanta hoya hai| nava anudiza paMca paMcottarana ke devana kI avadhi, vikriyA
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sAtaveM naraka paryanta hoya haiN| vizeSa etA. Uparale devana kI vikriyA viviktapane tau tIsare naraka paryanta hI hai|| Age naahiiN| aru zakti rUpa sAtaveM tAI kahI hai aura avadhinnAna apane-apane viSaya yogya kSetra ke zubhAzubha bhAva sarva jAna haiN| iti javadhi, vikriyaa| jAge deva cara pIche keoka kAla pIche deva tahA~ upajai tAkA svarga paryanta antara kahie hai| tahA prathama yugala virSe antara utkRSTa sAta dina kA hai| pIche koU upaje hI upje| dUsare yugala maiM pandraha dina kA antara hai| tIsare yugala meM antara eka mAsa kA hai| cauthe yugalamaiM antara eka mAsa kA hai| pA~caveM, chaThe yugala maiM antara utkRSTa doya mAsa hai aura sAtaveM, AThaveM yugala maiM cyAri mAsa kA hai| Upara ahamindrana maiM utkRSTa antara SaTra mAsa kA hai| aise utkRSTa antara SaT mAsa hai| pIche apane antara uparAnta koI puNyAdhikArI jIva upajai hI upjai| sthAna khAlI rahai tau itanA rhai| madhya ke aneka bheda haiM / iti utpatti antr| bhAge devana ke manasA bhojana ketaka kAla meM hoya so kahiye hai| tahA~ devana kI jitane sAgara kI Ayu hoya tete hajAra varSa gaye bhojana paimana hoya hai| poche tRpti hoya hai aura jahA~ jitane sAgara kI Ayu hoya tete pakSa gaye zvAsocchavAsa hoya hai| iti bhojana shvaasocchvaas| Age svarga prati devana ke mukuTa ke cihna kahiye haiN| sUra, hiraNa, mahiSa, machalI, kachuvA, maiMDaka, ghoTaka (ghor3A), hastI, candramA, sUrya, khaDgI, bakarI, baila, kalpavRkSa ityAdika cihna devana ke mukuTana meM hoya haiN| iti mukuTa cihn| Age devana ke vimAna kI moTAI svarga prati kahiye hai| tahA~ prathama yugala ke vimAnana ko moTAI 1125 yojana jaannaa| dUsare yugala ke vimAnana kI moTAI 2022 yojana jaannaa| tIsare yugala ke vimAnana kI moTAI 123 yojana jaannaa| cauthe yugala ke vimAnana kI moTAI 828 yojana jaannaa| pA~caveM yugala ke vimAnana kI moTAI :725 yojana jaannaa| chaThe yugala ke vimAnana kI moTAI 626 yojana jaannaa| sAtaveM yugala ke vimAnana kI moTAI 527 yojana jaannaa| AThaveM yugala ke vimAnana kI moTAI 428 yojana jaanaa| nava graiveyaka ke vimAnana kI moTAI 326 yojana jaannaa| nava anuttara vimAnana kI moTAI 230 yojana jaannaa| paMca anuttarana ke vimAnana kI moTAI 133 - yojana jaannaa| aise svarga prati vimAnana kI moTAI khii| iti vimAnana kI mottaaii| Age svargaprati devana ke lezyA kahiye hai| tahAM prathama yugala meM lezyA pIta hai| dUsare sAla meM pIta pada doya lezyA haiN| tIsare yugala meM 157
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su i 158 padmazyA hai| cauthe yugala meM lezyA padma hai| pA~caveM yugala meM laizyA padma hai| char3e yugala meM padma zukla doya lezyA haiN| sAtaveM, AThaveM yugala tathA ahamindrana meM lezyA eka zukla hai / iti lekhA / jAge svarga prati devAMganA ko utkRSTa bAbu kahiye hai| tahAM saudharma prathama svarga ke devIna kI Ayu pA~ca paldha hai| aisAna svarga ke devana kI devI kI Ayu sAta palya kI hai| Age tIsare svargata lagAya bArahaveM paryanta doya-yatha bathatI (bar3hatI ) jAnanA / pheltha--- 2,7,6,11,3021,37,16,22,23.25, 27 anukrama taiM jAnanA aura terahaveM svarga kI devIna kI Ayu cauMtIsa palya kI hai aura caudahaveM svarga kI devIna kI Ayu ikatAlIsa palya ko hai aura pandrahaveM svarga kI devI kI Ayu ar3atAlIsa palya kI hai aura solahaveM svarga kI devona kI Abu pacapana paldha kI hai / aise svarga prati devIna kI Ayu khii| iti devIna kI Ayu / aise sAmAnya daiva-loka kA kathana kahyA / aise adho-loka, madhya-loka, Urdhva loka kA vyAzana jAmaiM hoya so trilokavindu nAmA caudahavA~ pUrva jAnanA / aise gyAraha aGga caudaha pUrva jJAna ke dhArI hoya so upAdhyAya muni haiN| ye guru nagana vItarAga pUjave yogya haiM aura jinakI tapa karane ko bar3I zakti hoya, nAnA prakAra tapa karate zarIra mana vacana zithila nahIM hoMya so tapasI jAti ke muni khiye| aise durdhara tapanakauM tapasI kare tinakA saMkSepa kathana kahiye hai| prathama jinendraguNasampatti nAma tapa kahiye hai / yA tapa ke upavAsa tiresaTha tinakI vidhi solaha kAraNa bhAvanA kA par3iyA solaha aura paMcakalyANaka kI pAMceM pAMca prAtihArya kI ATha ATha, cauMtosa atizaya kI dazai~ bosa aura caudasi caudaha, aise eka-eka tithi kA eka-eka upavAsa kare tAke sarva mila upavAsa tresaTha kreN| so yatIzvara nirmamatva isa taparka kareM haiN| yAkA nAma jinaguNasampatti tapa hai| Age zrutajJAna tapa kahiye hai / yAke upavAsa ekasau aThAvana / tinakI vidhi, matijJAna ke upavAsa aThAIsa aura gyAraha aGga ke upavAsa gyAraha upakrama ke upavAsa doya / aru sUtra ke pada aThyAsI lAkha tAke upavAsa aThyAsI / prathamAnuyoga kA upavAsa eka aura caudaha pUrva ke upavAsa caudaha aura pAMca cUlikA ke upavAsa pA~ca avadhijJAna ke upavAsa sstt| manaHparyaya ke upavAsa doya / kevalajJAna kA upavAsa eka aise eka sau aThAvana upavAsa, jo yati tanateM nispRha hoya sau isa tapa ko kareM hai| aisA zrutijJAna tapa jAnanA zrAge karmakSaya tapa kahiye hai| aSTakarma nAza karane ke nimitta tapaso jAti ke 158 DEE
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ NS muni karmakSaya tapa kreN| yAke upavAsa ekasau ar3atAlIsa haiN| tinako vidhi-cauthi ke upavAsa sAta / sAteM ke upavAsa tIna / navamI ke upavAsa chattIsa / dazamI kA upAsa eka / bArasi ke upavAsa solh| caudaza ke upavAsa pcyaasii| aise eka sau ar3atAlIsa upavAsa sahita tapa kre| Age siMha niSkIr3ita tapa kahiye hai| yaha tapa eka sau satahattari dina kA hai / tinamaiM upavAsa to ekasau paiMtAlIsa / aru pAraNA battIsa tinako vidhi kahira hai| upavAsa 2,paarnnaa| upavAsa 2. pAraNA / upavAsa 2. pArasA / upavAsa 3, paarnnaash| upavAsa 2, paarnnaa| upavAsa 4,pAraNA / upavAsa 3. pAraNA 1 upavAsa 5, paarkhaa| upavAsa, pAraNA / upavAsa 6, paarnnaa| upavAsa 5, pAraNA / upavAsa 7, paarnnaa| upavAsa 6, pAraNA upvaas..paargaa| upavAsa 7, pAraNA 21 upavAsa, pAraNA 2 / upavAsa 8.pAraNA / upavAsa 7, paargaa| upvaas8.paarnnaa| upavAsa 6,paargaa| upavAsa 7, pArazA upavAsa 5, pAraNA / upatAsa 4, pArakhA 2 / upavAsa 5. pAraNA / upavAsa 3, pAraNA 2 / upavAsa 4, pAraNA / upavAsa 2, pAraNA upavAsa 3, pAraNA / upavAsa 2.pArasA / / upavAsa 2,pAraNA / upavAsa 1, pAraNA 21 aise 245 upavAsa aura 32 pAraNA kari vrata kareM haiN|4| Age sarvatobhadra taya kahiye hainyAke upavAsa 75, pAraNA 25 / sarva eka sau dina kA tapa hai| tAkI vidhi-upavAsa 1, pAraNA 1 upavAsa 2, paarnnaa| upavAsa 3.paargaa| upavAsa 4. paargaa| upavAsa 5, pAraNA 21 upavAsa 3, paarnnaa| upavAsa 2, pAraNA / upavAsa 2, pAraNA 11 upavAsa 5. pAraNA / upavAsa 4,paargaa| upavAsa 3, paarkhaa| upavAsa 2, pAraNA / upavAsa 3, pAraNA / upavAsa 4, paarnnaa| upavAsa 5,pAraNA / upavAsa, pArasA / upavAsa 4. pAraNA / upavAsa 3, pAraNA / upavAsa 2, pAraNA / upavAsa 1, pAraNA / upavAsa 5, pAraNA / upavAsa 4. pAraNA / upavAsa 5, pAraNA / upavAsa 1, pAraNA / upavAsa 2, paarnnaa| aise yaha vrata gurunAtha nizaMka hoya kareM haiN| Age mahAsarvatobhadra tapa kI vidhi-upavAsa 1, paarnnaa| upavAsa 2, paarnnaa| upavAsa 3, paargaa| upavAsa 4, pAraNA11 upavAsa 5, pArasA / upacAsa 6,pAraNA / upavAsa 7. paargaa| upavAsa 1, pAraNA / upavAsa 2. pAraNA / upavAsa 3,
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16. pAraNA / upavAsa 4. pAraNA 11 upavAsa 5, paarnnaa| upavAsa 6, pAraNA / upavAsa 7, paarsaa| upavAsa, pAraNAza upavAsa 2,pAraNA / upavAsa 3, pAraNA 1 / upavAsa, pAraNA / / upavAsa 5, pAraNA / / upavAsa 6,paargaa| upavAsa 7,pArasA / upvaas,paargaa| upavAsa 2,pArasA / / | upavAsa 3, paargaa| upavAsa4.pAraNA hai| upavAsa 5.paarkhaa| upvaas6.paargaa| upavAsa paargaa| upavAsa,pAraNA / upavAsa 2,paargaa| upavAsa 2,pAraNA / upvaas,paargaa| upavAsa 5, paarnn|1| upavAsa,pAraNA 1 / upavAsa 7, pAraNA11 upavAsa 1,pArakhA 1 / upavAsa 2. paarnn| 1 upavAsa3, pAraNA 1 upavAsa 4, pAraNA 1 / upavAsa 5, pAraNA 1 upavAsa 6,paargaa| upavAsa 7, pAraNA 1 / upavAsa 1, pAraNA 1 / upavAsa 2. pAraNA / / upavAsa 3, pAraNA 1 / upavAsa 4. pAraNA 1 / upavAsa 5, pAraNA / / upavAsa 6, pAraNA 1 / upavAsa 7, pAraNA 1 / yA bhauti upavAsa 166 haiM aura pAraNA guNacAsa haiN| ra sarva mili doyasau paiMtAlIsa dina kA tapa hai| yA tapakauM tapasI pAti ke guru kreN| iti mahAsarvatobhadra tapa / 6 / Age laghu siMha niSkrIr3ita tapa kahiye hai| isa laghu siMha niSkrIr3ita tapakauM yati kreN| tAkI vidhi kahie hai -upavAsa 1, paargaa| upavAsa 2, pAraNA 1 / upavAsa, pArA / upavAsa 3, pAraNA 1 / upavAsa 1 pAraNA / / upavAsa 4, pAraNA / upavAsa 4, pAraNA upavAsa 5, pAraNA / upavAsa, pAraNA / upavAsa 5, pAraNA / upavAsa 5, paargaa| upavAsa 4, pAraNA eka / upavAsa 5. pAraNA eka / upavAsa 3, pAraNA eka / upavAsa 4. pAraNA ek| upavAsa 2,pArakhA eka / upavAsa eka, pAraNA rk| aise yaha laghu siMha niSkrIr3ita tapa ke upavAsa 60 aura pAraNA 20 sarva mili 90 dina kA sapa hai| tAhi tapasI guru kreN| iti laghu siMha nizkrIr3ita tapa 7. Age muktAvalI tapa kahiye hai-upavAsa rAka, pAraNA rAka / upavAsa 2, pArakhA eka / upavAsa 3, pArasA ek| upakAsa 4, pAraNA eka / upavAsa 5, pAraNA eka / upavAsa 4, pArakhA eka / upavAsa 3. pAraNA eka / upavAsa 2, pAraNA eka / upavAsa eka, pAraNA ek| aise yA tapa ke upavAsa paccIsa aura pAraNA nava sarva dina cautIsa kA tapa hai| yAkau muktAvalI tapa khiye| yAkauM kareM so yati tapasI guru khiye|
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti muktAvalI tp| 8 / Age ratnAvalI taya kahiye hai| ratnAvalI tapa ko vidhi-upavAsa 2, pAraNA / / / upavAsa 2. pAraNA upavAsa 3. paargaa| upavAsa 4, paarnnaa| upavAsa 5, pAraNAza upavAsa 5, paargaa| upavAsa, paarnnaa| upavAsa 3, paarnnaa| upavAsa 2, paarnnaa| upavAsa 2, pAraNA / aise yA ratnAvalI tapa ke upavAsa tIsa aura pAraNA daza sarva cAlIsa dina kA taya hai / tAkI tapasI guru kara hai| iti ratnAvalI tpaa| Age kanakAvalI tapa kahie hai| kanakAvalI tapa ko vidhi-- zukla pakSa kI par3ivA pAMceM aura darza ra tIna tau zukla pakSa kI aura kRSNa pakSa kI doja, chaThi aura bArasi aise eka mahInA ke upavAsa SaTa hoya / eka varSa ke bahattari upavAsa krai| aisA kanakAvalI tapakauM tapasI karaiM haiN| iti kanakAvalI tp|20|aage AcAravardhana tapa kahiye hai| AcAravardhana tapa kI vidhi---upavAsa 2, pAraNA / upavAsa 2. pAraNA / upavAsa 3, pAraNA 1 / upavAsa 4, pAraNA 1 / upavAsa 5, pAraNA / upavAsa 6, pAraNA / upavAsa 7. pAraNA / upavAsa 8, pAraNA / upavAsa i. pAraNA / upavAsa 20, pAraNA / upavAsaha, pAraNA / upavAsa . pAraNA / upavAsa 7, pAraNA upavAsa 6, pAraNA / upavAsa 5. paarnnaa| upavAsa 8. pAraNA / upavAsa 3, pAraNA upavAsa 2, pAraNAupavAsa, pArAzarose yA vrata ke upavAsa sau aura pAraNA unnIsa sarva mili ekasau unnIsa dina kA tapa hai| tAhi vItarAga tapasI kareM haiN| iti AcAravardhana tp|12| Age sudarzana tapa kahiye hai| yA tapa kI vidhi---tahAM upazama samyaka, kSayopazama samyaka aura kSAyika samyaka--ye tIna samyaka haiN| tina eka-eka samyaka ke zaGkA kAMkSAdi ATha-ATha doSa haiN| so tInoM samyaka ke caubIsa mala doSa bhye| tina caubIsa doSa ke caubIsa upavAsa ekAntara kreN| yA tapa ke sarva ar3atAlIsa dina bhye| 22 / ityAdika tapa tapasI guru kreN| inakauM Adi laya aneka durddhara tapa tIna kAla ke kreN| apanI paraNati mahAdharma zukladhyAnamaya rAkhi samatA kI vRddhi karaiM so tapasI jAti ke muni haiN| je yati AcArya ke pAsa zAstra abhyAsa kara tinakaM ziSya jAti ke muni khiye| jaise--laukika maiM jete jAkA pitA jIveM tAkau kumAra kahaiM haiN| taise jete kAla jinake AcArya guru virAjai hoMya una guruna zAstrAbhyAsa kareM, so ziSya jAti ke muni khiye|| aneka rogana sahita zarIra ke dhArI munIzvara, vItarAgI, tana bhoganateM
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ ba udAsa Atma rasarAte, zAnta citta ke dhArI, so glAni jAti ke muni haiN| 5 / bar3e-bar3e yatIna kA saMgha, so gae jAti ke muni haiN| so bar3e-bar3e yatIna ke tIna bheda haiN| vaya kari bar3e tathA guNa-jJAnAdi karike bar3e tathA dIkSA kari bar3e, yatina kA samUha, somaNa jAti ke muni haiN| 6 / zrAvaka, zrAvikA, muni, ajiMkA-ina cArauM prakAra ke saMghamai raha~, so saMgha jAti ke munIzvara haiN| 7. je muni ziSyana kI AmnAya jAne, dIkSA dene kI vidhi jAneM ityAdika muni-dharma kI kriyA maiM pravINa hoya, so kula jAti ke munIzvara haiN| je bahuta kAla ke dIkSita hoya, so sAdhu jAti ke munIzvara haiN|6|je bAhya parigraha kA tyAga kari nagana hoya, guru caraNAravindana ke pAsa munipada dharave kU sanmukha bhayA, muni hoyabai kI kriyA nega-cAra karAvatA hoya, so manojJa jAti ke muni haiN|20| aise daza jAti ke munipada pUjya haiN| Age aise guru ke vicArane yogya samAcAra daza haiN| mahAmuni inakA vicAra kaise kareM, kahAM kareM, lokAniye haiM: modAtha ho AjArara ra" za anusAra kahiye haiN| icchAkAra, mithyAkAra, tathAkAra icchA vrata AzISa nidhi kA apracchinna prati prachinna Ana mantra saMpraya aba inakA sAmAnya artha kahiye hai| pustaka, AtApana, yogAdi aneka zubha kriyA apane hita nimitta sIsI jAya, vinaya sahita AcArya paM yAce, so icchAkAra hai| binA upadeza, Apa apanI icchAta apane hitakArI parabhava sukhakArI puNyakArI vastu vicAri kari guruna pai yAcanA karai, so icchAkAra samAcAra hai| 21 je yati mahAdhama mUratI udAsa ! vRtti kA dhAraka cyAri gati ke janma-maraNa kari khAyA hai, bhaya jAnaiM so muni rausA vicAra jo maiMne apanI ajJAna | avasthA maiM aneka pApa kiye tinakA phala aba samajhA so pApa kA phala aniSTa jAni mahAbhayabhIta hoya yA kahaiM jo mere ekIeka agale pApa mithyA hoha / aba maiM pApa nahIM kruuNgaa| aise pApatai bhaya khAya niHzalya hoya so mithyAkAra kahiye / 2 / jahAM tattva padArthanakI zraddhe, so satya jina-AjJA pramANa zraddhA hai tathA jina aGga-pUrva zAstrata kA guru mukhata zravaNa karanA so vinaya sahita karanA tathA Apa sabhAjanaka hita kA karanahArA upadezaka hai so jina-AjJA pramANa kahai / aru kadAcit apanI icchAkari (manamAnA) upadeza karai tau mahAn pApI hoya / tAtai jIvanakauM dayApUrvaka khai| jina-prAjJA sahita satya khai| apanI buddhi banAya nahIM kahai tathA Apa jin| AzA pramAsa zraddhAna raakhe| aurako dharma-rAha batAveM so jina-AjJA pramANa kahe, so tathAkAra samAcAra khiye|3||
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ su 4 fis 163 aura Age kiye jo guru ke nikaTa AtApana yoga tathA upavAsAdi tapa dharmopakaraNa pIchI kamaNDalu pustakAdika tathA mahAvratAdi jo mokSamArga kI sAdhaka kriyA tinameM svecchArUpa nahIM pravarte sArI muni-dharma kI sAdhana hArI jI pravRtti so tAmaiM pramAda chor3i sAhasI hoya pApateM bhaya khAya vrata kA lobhI dharmAtmA ziSya guru kI AjJA pramANa pravarte so icchAvrata samAcAra kahiye / 4 / ziSya guru ke pAsi tAthAMdi jAnako sIkha mAMgeM taba aise vinaya sauM kahai / bho prabho ! aba toI Apake pada-kamala ke zaraNa rahA saMyama nidhi paaii| aba merA mana siddha kSetrAdi yAtrA hai| so mopai dayA bhAva kari AjJA deu| aise bhakti sahita vinayapUrvaka vinati kari mauni kari guru ke nikaTa hasta jor3i khar3A hoya rahe / yathAyogya antaratai tiSThe / taba aise vacana AcArya zizya ke suni dayAbhAva ziSya vai dhAri ziSya ke cAritra ko badhavArI ( bar3hanevArI) kI vAcchAteM AcArya maMgalIka vacana kahaiM / bhI vatsa 1 hai Arya tere vyantarAdi upasargata rahita saMyama kI prati pAlanA houu| aise AcArya ziSyako mokSarUpa lakSmI kI prApti va AzISa deya, so AzISa nAmA samAcAra hai| 5 / je munIzvara jahAM jAya tiSTha tA jagaha RSi, deva, manuSyAdi hoya tinaka yatIzvara aisA vacana khaiN| jo hama ihA~ tihArI AjJA sahita tiSThe haiN| aisA kahikai vizrAma kreN| so niSadhi kA samAcAra hai so niSadhi kA tau muni jA sthAnapai guphA masAna vRkSa kI koTara maNDapa vasatikA ityAdika sthAnakana ke deva manuSyAdika kI AjJA sahita tiSTha, so niSadhi kA samAcAra jAnanA |6| Upara kahA jo AzISa samAcAra kahAM kareM, so kahiye hai -- munIzvara jahAM tiSThe the to sthAnaka taNa anya sthAna jAya taba jAteM yatIzvara tahAM ke rakSaka devAdika kUM aise hita-mita vacana khaiN| jo hama tihAre sthAna rahe, so aba hama caleM haiN| aise priya vacana kahi gamana kareM, so AzISa kahiye aura apRcchanI samAcAra sAtAkA artha mUla grantha AcArasArajI taiM jAnanA / 7 / yati ko apanA lauMca karanA hoya tathA navIna grantha jor3a viSai prArambha karanA hoya tathA koI apUrva grantha vocanA hoya tathA nagara maiM bhojanakoM jAnA hoya tathA ina koka mahAna kArya karanA hoya, to AcAryapaM Aya vinaya sahita hasta jor3a, mastaka namAya, gurupai AjJA yAce / so jaisI guru kA AjJA hoya, tAhI pramANa kreN| so prati pracchinna samAcAra khiye| 8 / aura jaba kAhU muni pustaka cAhai, so apane guru pAsa hoya tau guru kI AjJA sahita setha tathA apane gurupai nAhIM hoya 163 sa raM gri NI
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su Zhi f 164 ! aura saMgha meM AcArya ke pAsa hoya aura ziSya ko kyAvanA ho to guru kI jAtA thaa| apanI icchA nahIM kareM, so Ana mantra samAcAra kahiye hai | 1| Age sNshry| so saMzraya ke pAMca bheda haiN| so kahiye - vinaya-saMzraya, kSetra-saMzraya, mArga-saMzraya, sUtra-saMzraya aura sukha-dukha -saMzraya- aise ye pazca bheda haiN| aba inakA sAmAnya artha kahiye haiN| tahAM koI munIzvara anya dezAntara taiM AyeM to jisa saMgha meM Aye tisa saMgha ke yati AcArya mahAharSa sahita pramAda rahita hoya Aye muni ke satkAra ko tAjIma ( svAgata ) deya tAke artha sAta paiMr3a sanmukha jAya yathAyogya namaskAra kreN| pIche Aye muni ke mArga kheda nivAraNa kUM yathAyogya tiSThavaikauM sthAna deveN| pIche muni ke cAritra ko kuzala puucheN| yA kaheM hai prabho / tihAre ratanatraya kuzala haiM ? yAkA bhAvArtha - yaha jo tumhAre mokSa-mArga niraticAra rahyA aise Aye munikoM mahA vinaya sahita vacana kahi apanA dharmAnurAga pragaTa karate manavacana - kAya kI kriyA kari tinakUM sAtA upajAvaiM, so vinaya-saMzraya iti vinaya-saMzraya kahiye / 2 / Age kSetrasaMzraya / tahAM jisa kSetra kA rAjA pApI hoya, anyAI hoya, anAcArI hoya tisa kSetramai yati nahIM raheM tathA jisa deza kA koU rakSaka nahIM hoya rAjA rahita kSetra hoya to usa dezamaiM muni nahIM rahaiM aura jisa deza -nagara jIvahiMsA vizeSa hoya, tahAM yati nahIM raheM tathA jisa dezamaiM pApI nirdayI jIvana kI badhavArI ( bar3havArI ) kI pravRtti hoya / jahA~ dharma rahita viparIta jIvana kA adhikAra hoya aise kSetramai yatIzvara nahIM raheM tathA jo deza dIkSA yogya nahIM hoya tathA jahAM ke jIva mahAkasAI hoMya, bhoga-rata hoMya, anAcArI zubha AcAra rahita hoMya, donA yogya nahIM haoNya, tisa kSetra viSai jagat guru nahIM raheM aura jisa deza meM akAla par3a gayA hoya, anna kI vedanA kari aneka dukhiyA ho rahe hoya ityAdika upadrava sahita kSetra maiM muni kA dharma sadhai nAhIM / tAtaiM dayA bhaNDAra saMyama kA lobhI aise kSetrana maiM nahIM rhe| aru kadAcit rahe to saMyama naSTa hoya / tAtaiM aise kahe kuttetrana meM yogIzvara nahIM raheM aura kaise kSetrana maiM raheM, so kahiye haiN| jahAM koI jAti kA upadrava nahIM hoya jisa kSetra kA rAjA dharmo hoya, deza kI prajA dharmAtmA hoya. dayAvAna hoya, dIkSA yogya jova hoMya, saMyamI jIvana kI pravRtti zubhAcArI hoMya ityAdika zubha kSetra kA vicAra kari apane saMyama kI rakSA yogya kSetra maiM rheN| so kSetra-saMzraya kahie / iti kSetrasaMzraya / 2 / Age mArga saMzraya kahiye hai-- jahAM koU muni dezAntara tIrtha vihAra karateM bahuta dinateM mile hoMya 164 WWE
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ STi tathA apUrva milA hoya / taba yatIzvara paraspara Apasa maiM sukha-dukha paroSahAdika maiM cAritra kI kuzala puucheN| so mArga-saMzraya hai| itimArga- paM sukha-du-saMzraya jahAM koI mahAmunikoM deva manuSya pazukRta mahAghora upasarga huA tAkara pIr3ita munikoM dekhi tinako sAtA ke nimitta oSadhi AhAra rahane ko sthAnAdika deya sAtA upajAvai, sAtA bhaye pai aise vacana kaheM vinaya sahita dharma amRta kI dhArA bar3hAvate vacana bole| jo he yatinAtha ! hama dukha-sukha maiM tihAre haiN| ityAdika hita-mita vacana kA kahanA, so sukha-dukha saMzraya hai| 81 Age sUtra - saMzraya kahiye hai| tahA~ ziSya ne kIU AcArya ke pAsa aneka zAstrana kA abhyAsa kiyA / zruta samudra kA pAragAmI hoya bahuta kAla paryanta paThana-pAThana kiyA aneka zAstra guru ke mukhateM suneM tinakA rahasya pAya sukhI bhayA / poche koU aura AcAryana ke jJAna kI mahimA suni tinake zAstra sunine kI icchA hoya tathA anya mata ke aneka SaT matana sambandhI zAstra kA rahasya jAnane kI icchA hoya tathA koI tIrtha vihAra kara kI icchA hoya ityAdika apane ura kA rahasya guru ke pAsa khai| pIche AcArya kI AjJA sahita eka muni sAtha tathA doya muni sAtha tathA aneka muni saMgha sahita vihAra kareM so sUtra-saMzraya hai / iti sUtra-saMzraya / 5 / aise daza samAcAra munIzvara ke vicArave yogya haiM, so kahe aise kahe jI guru daza bheda so yaha guru jaba bhagavAna ke mandira viSai darzanako praveza kareM, so kaise jAMya ? so kahiye haiN| ukta ca "AcArasAraNI / " zrI su 165 loka sarvavyAsaMga nirmuktaH, sazuddhakaraNatraya 1 dhotahastapadadvandaH paramAnandamandiram // 1 // cetya caityAlayAdInAM savanAdau kRtodyamaH / bhavedanantasaMsArasantAnocchittaye yatiH // 2 // artha- sarva saMga rahita hoe mana-vacana-kAya zuddha kari doU hAtha, pA~va dhoya mahAharSa sahita caityAlaya viSai jAya pratimAjI kI stuti karai so yati anantabhava saMsAra kA chedana kare hai| bhAvArtha -- jaba mahAmuni zrI bhagavAn ke darzana caityAlaya meM praveza kreN| taba kamaNDalu, pochI, pustakAdi parigraha hoya so tinakoM bAhya sthAna pai, ekAnta ucca sthAna pai dharikai Apa niHparigraha hoya mana-vacana-kAya zuddha kara apane doya hasta, pAMva prAsuka dho harSa sahita paramAnandita hoya IrSyA samiti kari jina mandira meM praveza kreN| pIche bhagavAn kI stuti karive kA udyama kreN| vinayateM aneka stavana kreN| kaisI hai bhagavAn kI stuti ananta saMsAra bhavana kI mRtyu 164 ta Rs gi +
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ su utpatti kI paMktI tAkI chedanahArI hai| kaisI stuti kareM ? so kahiye hai--- Ta artha- Apa bhakti rasa kari bhIMjate munIzvara bhagavAn kI stuti kreN| bhI bhagavan ! tuma aSTa karma rahita vItarAgI ho Apake rAga-dveSa bhAva nAza ho gaye haiN| so haiM bhagavAn! tuma tau bhaktanakauM svarga-mokSa nahIM karau hau / parantu he bhagavan ! hamase bhaktajana haiM tinake bhAvana kI pravRtti Apake caraNa-kamalana maiM bhakti rUpa bhaI / so vaha bhAva bhakti ho bhaktana kUM svarga-mIta kI dAtA hai| Apatau vItarAga ho hI parantu bhakti kI mahimA apAra hai / tAteM isa bAta nizcaya bhaI jo Apa vItarAgI hI ho| zloka - ghorasaMsAragambhIre, vArirAzInimajjatAm / dattahastAvalambasya jinasyekSaNArthamAgamen // 4 // artha - he bhagavan ! yaha saMsAra-sAgara dukha-jali kari bharayA / tisa viSai DUbate hamase saMsArI jIva tinakoM hastAvalambana kara Apa kAr3hau ho / so tihAre dekhavekoM bhaktajana A haiN| bhAvArtha-jinadeva kI stuti munijana kareM haiN| he nAtha ! yaha saMsAra-sAgara mahAgammIra jAkA chora nAhIM / tAmaiM par3ate ( girate ) hamase saMsArI jIva tinakUM Apa apanI vANIrUpI hastAvalambana kA sahAya deya dayA bhAva kari bhava jala maiM DUbate bacAveM / tAteM hai prabhu ! tuma parama upakArI jAni Apake darzanakUM hama Aye haiM tathA saMsAra jala meM DUbate bhavya jIva tina dayA bhAva kari jAya aneka jIva DUbate bacAva haiN| so tihArA jagat yaza suni je bhavya haiM so tihAre dekhave Aye haiM / tina bhavyana kA bhI yahI manoratha haiN| jo he bhagavan ! hamakUM bhI saMsAra samudra maiM te DUbane te rAkhau / ityAdika vItarAgI muni bhI jinadeva kI stuti aise kareM haiN| vinaya teM hasta, pA~va dhoya harSa Ananda sahita dharatI dekhate IrSyA karate jinadeva ke mandirana maiM joye haiN| tAteM aba bhI jo bhavya jIva haiM jinakI bhakti kA phala lainA hoya, so bhavya jIva dharmAtmA mana-vacana-kAya kI kriyA zuddha kari harSa sahita jina-darzana kUM karanA, so IrSyA sahita karanA yogya hai| Age kahe haiM jo yaha muni apanI pramAda avasthAteM mana-vacana-kAyateM, koI kriyA maiM sUkSma atIcAra lage to tAke meTavekauM kAyotsarga kreN| kAyotsarga usakA nAma hai jo apanI bhUli kI AlocanA, nindA, gaha kare so kAyotsarga kahie / so keteka kAla tAMI kAyotsarga kare ? 166 ilI- tathAdAdaNavacAsta rAgadveSa pravRttayaH / bhakti: bhayanusAreNa, svargamokSaphalapradA // 3 // 166 ta gi lI
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ su tAke kAla kA pramANa batAIrA hai| kauna-kauna prapAda kArya bhaye kAyotsarga kareM, so sthAna batAiye hai zloka -prandhArambhe samApte gha, svAdhyAyestavanAdipu / samavizatirucvAsa, kAyotsargA masA iha // xu ___ artha-munIdhara itanI jagaha kAyotsarga kreN| eka tau koI nUtana grantha jor3ane kA prArambha kareM, taba prathama kAyotsarga kreN| jaba zAstra kI pUrNatA ho cuke, taba kAyotsarga kreN| zAstra kA svAdhyAya kareM, taba kAyotsarga kareM, mahanta siddhajI ke guNoM kA stavana kareM, taba kAyotsarga kreN| ina jagaha yogIzvara | kAyotsarga kreN| tAke kAla kA pramANa sattAIsa zvAsocchAsa hai| bhAvArtha-itanI jagaha dharma kriyAna maiM pramAda vazAya atIcAra lAgA hoya, tau tAke meTavekauM yati kAyotsarga kareM, so eka-eka kAyotsarga kA kAla sattAIsa-sattAIsa zvAsocchAsa hai| zloka---aSTAviMzati mUleSu, dinasya mala shuddhye| aSTAprazasta mucchavAsAH, nizAyAmapi taddalam // 6 // artha-yatIzvara apane aThAIsa mUlaguzanakoM tathA aura vratakoM, koI pramAdavAya jAtIcAra lAgA jAne, tau tAke zuddha karavekauM kAyotsarga kareM / so cyAri prahara dina maiM koI atIcAra lAgA hoya, tau tAkI yAdi | kari tAke meTavekauM kAyotsarga kreN| tAkA kAla ekasau ATha zvAsocchavAsa hai| koI cyAri prahara rAtrimaiM | doSa lAgA hoya, to tAke meTavekau cauvana zvAsocchavAsa kAla tAI kAyotsarga kreN| zloka-pAkSike trizataM jeyaM, caturmAsa samudbhave / catuH zataM zataM paMca, sAMvatsare yabhAgamam // 7 // artha-aura jahA~ yatIzvara apane vrata maiM pandraha dina virSe pratIcAra lAmA jAne / tau tAke maiTavekauM tInasau zvAsocchvAsa kAla tAI kAyotsarga kareM aura cyAri mahInA maiM apane saMyama * doSa lAgA yAdi AveM tau tAke dura karavekauM cyAri sau zvAsocchavAsa kAla toI kAyotsarga kreN| ApakauM varSa dina maiM koI doSa / / lAgA yAdi hoya, tisake meTavekau pA~casau zvAsocchavAsa kAla tAI kAyotsarga kreN| loka-paMcaviMzati rucchvAsA gocare jina vandanA / gate male niSadyAyAM, purISAdhi visarjane // 8 // artha-jo yatIzvara gocarI jo nagara maiM bhojanakI jAyakai Avai, taba rAha maiM pramAdayaza doSa lAgA hoya tau / / tAke dUra karakhekauM paccIsa zvAsocchavAsa kAla tAI kAyotsarga kreN| kahIM jina vandanAkauM gaye hoya, tau rAha maiM
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 160 pramAdavazAya hiMsA bhaI tAke meTavekauM paccIsa zvAsocchavAsa kAla tAMI kAyotsarga kreN| Apata guNa adhika prAcAryAdika munIzvaroM kI vandanAkauM gaye hoMya aru gamana karate doSa lAgA tAke meTavekauM kAyotsarga kreN| tAkA kAla paccIsa zvAsocchvAsa jaannaa| yati koI sthAna taji koI aura hI sthAna jAya tisstthe| to paccIsa zvAsocchavAsa kAla tAI kAyotsarga kreN| tanakA mala kSepave jAMgha, taba Aya ke kAyotsarga kreN| mUtra kSe taba kAyotsarga kreN| nAka kA, mukha kA zleSmA kSepa taba kAyotsarga kreN| so paccIsa-paccIsa zvAsocchavAsa kAla tAMI kAyotsarga kreN| aise kahe je Upari apane saMthama ke atIcAra ke sthAna tinake meTaveko yathAyogya kAla tAI kAyotsarga kari zuddha hoya, so guru vandave yogya haiN| kaise haiM guru saMsAra dazA taiM udAsa haiN| tanateM niSpRha haiM paMcandriya bhoganate vimukha haiN| Atmika rasa kara rAMce. dharma mati, jagata vallama, jagat pUjya pApa-karma te bhayabhIta dayAnidhAna muni apane doSa meTavekauM rose kAyotsarga kari zuddha ho haiN| aise kahe bheda sahita yatIzvara aneka guNa sAgara pUjave yogya haiN| ye hI guru upAdeya haiN| pahale kahe kuzuruna ke lakSaNa tina sahita hoMya te kuguru heya haiM / je guru hoya ziSya te chala kari ziSya kA dhana harai vAkau apane pAMvana namAtha mAna karai so kapaTI guru pASANa kI nAva samAna ziSya ke parabhava sudharavai-bigar3ave kA jAkai soca nAhI so guru lobhI Apa saMsAra-sAgara dduubN| aura ziSyanako ddoveN| aise guru vivekIna kari tajive yogya haiN| iti guru parIkSA maiM heya-upAdeya khii| | iti zrIsudRSTitaraMgiNI nAma anya madhye guru parIkSAma AcAryAdi davA bheda muni aru muni yogya samAcAra daza AcArasArajo granthAnusAra kAyotsarga karane ke sthAna tathA kAyotsarga kA kAla varNano nAma dazamo'dhyAyaH samAmaH // 10 // Age dharma virSe heya-upAdeya kahiye hai| tahAM prathama hI kudharma ke lakSaNa kahiye haiMgAyA -phevalaNANaya rahiyo kalyANa jIva prghaado| mANa jAMNa dhaNa haryo evaM kudhammabhAsiyo devaM // 32 // artha-jo dharma kevalajJAna rahita hoya, dayA-bhAva rahita hoya, para jIva kA ghAtaka hoya, mAna-jJAna-dhana kA haraNevAlA hoya, aisA hoya, so kudharma hai| rosA jinadeva ne kahA hai| bhAvArtha----jo kevalajJAnI ke vacana rahita hoya, hona jJAnI ke vacana kari prarupyA hoya, dayA-bhAva rahita hiMsA karave kA jAmaiM upadeza hogha / jIva hiMsAmaiM bar3A puNya bandha batAyA hoy| parAye mAna harave kA chala-bala kari para apane pAMva namAva kA kathana hoya, so 66
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuzAstra hai tathA jinako suni, bhole jIva bAna bar3hAve kI icchA taje, so ye parArA jJAna haranahAra ku-zAstra kahiye parAyA dhana pApamaiM lAgai rosA upadezadAtA zAstra so ku-zAstra hai| bhole jIvanakauM bahakAya pApa paMtha lagAya naraka mandira kA hiMsA dvAra tAmaiM ghAli naraka mandira pahu~cAvai, so ku-dharma hai aura jA virSe aneka mAyAcAra sahita pAkhaNDina kari bhole jIvanake Thagane kA kathana hoya, so ku-dharma hai| jAmeM aneka viSaya kaSAya poSane kA kathana hoya, so ku-dharma hai / jinakA upadeza sunai strIna ke bhoga kI icchA hoya, dhana bar3hAve kI icchA hoya, rAja kI icchA hoya, tinako suni yuddha kI icchA hoya, so ku-zAstra haiM aura apanI mahantatA pragaTa karave ke nimitta koI vyantarAdika devana kA sahAya pAya banAe hoya, so ku-zAstra haiM aura jahAM baneka abhakSya vastu kA bhojana kAhyA hoya tathA jAmaiM AcAra jo malI kriyA tAkA niSedha kari hara kachu kA bhojana batAthA hoya rosA anAcAra sahita hoya, so ku-zAstra hai| jahAM madya-mAMsa-bhakSaNa maiM pApa nahIM kahyA hoya, so ku-zAstra hai aura jinameM tIra, golo, bandUka, piMjarA, phandA, phAMsI, dhanuSa, vANa, topa kI nAli, rAmacaMgI. dArU, raMjaka, churI, kaTArI, barachI, guptI ityAdi hiMsA ke kAraNa rA sarva zastra tinake banAyave kI kalAcaturAI kahI hoya, so ku-zAstra haiN| nAnA prakAra citrAma-kalA, zilpa-kalA ityAdika caturAI jahAM kahI hoya, so ku-zAstra haiM aura jahAM ku-dAna jo strI kA dAna, rati-dAna, dAsI-dAna, dAsa-dAna-e viSayI jIvana ke pratApe, para-strIna ke bhaugana kI icchAvAle paNDita, tinake kahe hai| jinamaiM aisA kathana cale, so kA-zAstra haiN| jinamaiM ku-tapa hiMsAkArI, ku-tIrthana kI mahantatA kA kathana ho, so ku-zAstra haiM / jinamaiM viSaya poSane ke kAraNa rAga-raGga, nRtya-gAna bajAvane kI kalA prarupI hoya, so ku-zAstra haiN| jahA~ mantra, jantra, | tantra, ThAna, TonA ityAdika para ke vazIkaraNAdi kA kathana hoya, so ku-zAstra haiN| jinake sunaiM hiMsA, moha, krodha, mAna, lobha baDhai, so ku-zAstra haiN| jinake suneM kAma kI utpatti hoya, jinamaiM cAra kalAkA vyAkhyAna hoya, kandamala sahita bhojana, ratAla, piNDAla, jamIkanda, gUlara, bar3aphala, pIparaphala ityAdikana kA bhakSaNa 'kara pApa nahIM kahyA hoya, so ku-zAstra haiN| jinamaiM bhata-pretAdi, vyantara-deva tathA apanI mati kalpanA kari | mAne yese zItalAdika devana kA camatkAra, jinakI pUjA karave kI vidhi, tinake prasanna hone kI vidhi
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 aru prasanna bhaye pragaTa hoya putrAdika kI prApti yaha phala, ityAdika jahA~ kathana-upadeza hoya, so ku-zAstra hai / aneka zAstra jo paramArtha kathA rahita, pApa-bandha ke karanehAre, hIna jJAnI ku-kavina ke prarUpai svecchA kari race jo rasika priya sundara zraGgArAdi viSayoM kara pUrNa haiM, ku-zAstra haiN| kyoMki ye mokSa-mArga rahita saMsAra dazA ke bar3hAvanahAre hI haiN| deza jAnanA ' ne posA hai| ina hI zaramana kI AjJA pramANa jIva kA zraddhAna so hI ku-dharma hai| inakA phala aniSTa jAni samyagdRSTina kI dRSTi maiM sahaja hI heya bhAra hai| iti ku-dharma kathana / Age sa-dharma kA kathana saMkSepa kahie hai| __gAyA-aparA para aviruddho NavaNaya bhaMgAya sttsyaajjutto| paNa pamANa asaNDo sadhammo jiNa bhAsayo sudaM // 33 // artha-aparApara jo Age-pIche anta sAI zuddha kathana hoya / nava naya, saptamaGga "syAta" pada sahita hoya pace pramANa kari akhaNDita hoya, so dharma jina bhASita zaddha dharma hai| bhAvArtha bhagavAna kI vANI meM jo vastu niSedha karI tAkA grahaNa koI bhI jina-zAstra meM naahiiN| jaise-koI zAstrana maiM prathama ho sapta vyasana kA niSedha kiyA tAkA grahaNa Aditai anta tAI kahU~ nAhI tathA aura krodhAdi kaSAya pApa ke artha abhakSyAdi anAcAra hiMsAdika pApana kA niSedha kiyA tinakA grahaNa koI bhI zAstrana maiM naahiiN| tAkA nAma-Adianta aviruddha kahiye aura jo jisa vastukaM kahIM tau niSedhI kahIM grahaNa karI / so kathana viruddha rUpa hai| tAteM satya-dharma Adi anta zuddha hai aura nava naya ke nAma naigama saMgraha vyavahAra asUna zabda samabhirur3ha evaM bhUta dravyArthika aura paryAyAdhika inakA sAmAnya artha-jisa vastu kA prArambha kie hI tAkauM bhaI kahiye / so naigamanaya hai / jaise-koI puruSa ghara taji anya dezakaM gyaa| so dasa-bIsa dina gaye phuNcegaa| turanta hI vAkai ghara bAroM ko pUchie jo phalAnA kahAM hai ? taba vaha gharabAre kahaiM, phalAnA deza gyaa| so turanta tau apane nagara maiM te hI nikasA nahIM hai| paradeza gayA kAhe ke kahe haiN| parantu inakI tarapha teM gayA sabase mili bidA mAmi gayA tAtai inakI tarapha te gayA khie| yaha naigamanaya haiN| aise hI aneka jagaha lagAya lenA / / eka vacana meM bahuta kA nAma grahaNa hoya, so saMgraha-naya hai / jaise--kAhUne kahI vaha bAga hai / so bAgakachu vastu nAhI, kisI vRkSa kA nAma bAga naahoN| jude-jude vRkSa dekhiye, tau bAga kaDU vastu naahiiN| parantu bahuta vRkSana kA 170
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUha hoya, so bAga khiye| yAkA nAma saMgraha -naya hai tathA bahuta manuSya ke samUhako yAtrA kahiye tathA hATa kahiye tathA gudarI kahiye tathA bArAta khiye| e sarva yathAyogya kAraNa pAya saMgraha naya ke zabda haiM / 2 / jAteM laukika sadhaiM, so vyavahAra naya hai| jaise- huNDI viSai lAkha rupaye sau yojana dUra kSetra vai dizAvara, tahAM kUM likha die / vaha sA kAgaja kA diyA / so vAne paratIta karo, rupaye die, huNDI lAI / pIche dUsarI disAvara ye huNDI ke lAkhoM rupaye pAvanA, so vyavahAra naya hai tathA aisA kahanA jo yaha hamArA putra hai. e pitA hai, e mAtA hai, e strI hai, e ari (zaH ) hai rA mitra hai ityAdika e sarva vacana vyavahAra-naya kari pramANa haiN| nizcaya naya kari AtmA kAhU kA pitA putra nAhIM / saMsAra bhramaNa karate aise anante nAte bharA | parantu laukika-naya kari satya bhI haiN| tAteM yaha vyavahAra naya hai / 3 / aura " takkAle tammaM ye paragatI" yAkA arthajisa kAla meM dravyaM jaisA hai, taisA hI khie| jaise- koI kaccA Ama hai tAka taba khaTTA ho khie| tisa hI Ti kapAla maiM de pAya lAla-pIta karie taba ho usa Amako miSTa kahie / jaba kaccA thA, taba khaTTA 'thA aru aba pakA, taba miSTa hI hai tathA koI puruSa kAhU taiM yuddha kareM hai taba tAkUM krodho khie| jisa samaya vahI jIva pUjA -dAna karatA hoya taba dharmo khie| jisa samaya jaisA hoya taisA ho kahie, so RjusUtra naya hai / 4 / aura zuddha zabda kA mAnanA, so zabda- naya hai| jaise kAhU ne kahI rAjA / taba zabda-naya bArA khai| rAjA kahanA azuddha zabda hai / tAteM aisA kahau narendra yaha zuddha zabda hai / ityAdika zabda ke zuddha azuddha bhAva kI apekSA boliye, so zabda - naya hai 15 / jisa vastu maiM guNa to aura aru nAma aura so samabhirUd-naya hai| jaise-calatokaM gAr3I kahie tathA gAr3I kaM ukhalI kahie tathA balahInakauM jaurAvara nAma kahanA tathA dhana hIna ko lakSmIdhara khie| e sarva vacana samabhirU naya haiM satya haiM / 6 / jA vastukoM jaisI kI taisI hI khie| jaise-- kAhUka rAja karate rAjA kahie. so evaM bhUta-naya hai| 71 aura vastu kA kabahUM abhAva nAhIM / jaise--- jIva kA kabahUM abhAva naahiiN| aisA kahanA dravyArthika natha hai| jaise--kahie jIva cetanA rUpa avinAzI hai, ajara hai, amara hai, zuddha hai, amUrtika hai ityAdika kahie so nizcaya (dravyArthika) naya hai tathA aise kahiye jo eka hI jIva vyAri gati meM bhramaNa kare hai, yaha nizcaya naya hai / aisA kahiye jo yaha deva jIva, ye manuSya jIva, ye pazu jIva, sU 171 171 va raM gi gI
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mmzawaz ye nArakI jIva ityAdika kahanA, so paryAyAthika-naya haiM tathA aise kAhirA jo ye jIva anantakAla kA janmamararA kare hai| rA sarva paryAyArthika-naya haiN| inakA sAmAnya bhAva khyaa| vizeSa nava hI nayana kA naya cakra Adi granthana teM jaannaa| inahI nava nayana kari aneka vastuna kA svabhAva sAdhiye hai| Age kahiye hai saptamaGga so bhI inahI naya kari siddha hoya haiN| tinake nAma-sthAt asti, syAt nAsti, syAt astinAsti, syAt / avaktavya, syAt asti avaktavya, syAt nAsti avaktavya, syAt astinAsti avaktavya- samabhaGga haiN| aba inakA artha eka hI vastu pai naya pramANa saptama sAdhirA hai / jaise--koI natha kahI hamArA tana svadravya, kSetra kAla, bhAva svacatuSTaya kI apekSA asti hai| taba jainI ne kahyA syAt koI naya kri|| taba kAha ne ratana azI pArI aura kI kiratanA para-Traka mAyanAsti aura mero azarko apane dravya kSetra kAla bhAva / / kari svacatuSTaya kI apekSA asti hai| taba jainInai kahyA syAt koI naya kari / 2apane catuSTaya kI apekSA ratana asti hai| para azarphI ke catuzya ko apekSA ratana nAsti hai| aru azarphI ke catuSTaya kI apekSA azarphI asti hai| ratana ke catuSTaya ko apekSA azarphI nAsti hai| rose eka bAra ho eka vastumaiM asti nAstipanA doU sadhai hai| tAteM asti naasti| taba jainI ne kahyA syAt koI naya kri| 3 / jo ratana kaM asti kahiye, tau azarphI apane catuSTayakoM lie hai| so tAkauM nAsti kaise kahie ? aru ratanaka nAsti kari azapho asti kahie tau ratana apane catuSTaya te asti hai tAkau nAsti kaise kahie ? aru eka hI bAra astinAsti kahI jAtI nhiiN| tAtai avaktavya kahaiM / taba jaino nai kahyA syAt koI naya kri| 81 aru he bhAI! ratana nau asti hai apane catuSTaya kari aura ratana ke catuSTaya kari azarphI nAsti bhI hai| parantu kahI nAhIM jAya ! kyoMki apane catuSTaya teM jazarphI asti hai tAteM syAt asti vaktavya hai| 51 aso ke catuSTaya kari ratana nAsti hai| parantu kahyA nahIM jAya kyoMki ratana pratyakSa hai| tAtai syAt nAsti vaktavya kahaiM / 6 / ratana apane catuSTaya kI apekSA asti hai / aru para catuSTaya kI apekSA nAsti hai / parantu doU eka hI bAra kahe jAte naahiiN| aru azarphI apane catuSTaya kI apekSA asti aru para ke catuSTaya kI apekSA nAsti hai, yastu kahA nahIM jaay| tAtai syAt astinAsti avaktavya khaiN|7|aise saptamaga aneka padArthana pai dravya kSetra kAla bhAva kari saadhiye| aise saptamagana
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su I f 173 sahita jinavANI maiM kathana hai| bahuri kaisA hai jina-dharma jo paJca pramANana kari khaNDyA nAhIM jAya haiN| so pazca pramANa kauna se ? so kahie haiN| laukika pramANa, paramparAya pramANa, anumAna pramANa, zAstra - pramANa aura pratyakSa pramANa - ye pazca pramANa haiN| sI ina kari jo dharma khaNDyA jAya so dharma jhUThA hai| ina pAMca pramANa kA sAmAnya bheda kari nirdhAra karie hai / jo vastu laukika viSai niSedhI hoya sarva kari nindave yogya hoya jAke kiye rAjapatha kA diyA daNDa pAveM aisI kriyA jAke deva-guru karate hoMtha, so tAke deva-guru jhUThe haiN| tinake karave kA jinake zAstrana maiM kathana hoya, tinakA dharma jhUThA ayogya hai| tajive yogya hai| so hI kahiye hai| jaiselaukika maiM sapta-vyasana nindya haiN| so jinake deva- guru dyUta-vyasana ramate hoMya, so hIna haiN| laukika maiM dyUta maiM tAkUM luccA kahaiM haiM / tisa juvArI kI koI pratIta nahIM kreN| aisA juvA jAke deva-guru ramate hoMya, so dharma jiyogya hai para jIvana kA mAsa kAhIvara koI batA nAhIM aru kadAcit chovai ho tau mahAglAni upaje I jaba snAna kareM sarva vastra utArai taba zuddha hove / jAke dekheM hI ghRNA Avai dIkhate mahAazubha mahAdurgandha jAkauM svanAdika ( kutte Adika) bhI nahIM graha aisA azuci kA samUha AmiSa hai| aise mAMsaka jAke deva guru khAvate hoya jinake zAstrana maiM manuSyanakUM mAMsa kA bhojana lene yogya kahyA hoya / so dharma pApAcArI tajave yogya hai| yaha dharma laukika ke niSedhave yogya hai aura madirA ke pIye buddhi naSTa hoy| mAtA, putrI, strI, bhaginI ityAdika bheda tAka nahIM bhAya sarva eka-sI jAne paga-paga pai mUrchA khAtha par3e hai| lokana maiM hA~ si hoya aneka loka tAkI ajJAna ceSTA dekhi kautuka dekhaveko ikaTThe hoMya tAkI sarvajana nindA kreN| aisI madirA jagat-nindya tAka jAke zAstra maiM lene yogya kaho hoya aisI madirA jAke deva-guru-bhakta lete hoMya, so dharma nindya hona | tajiva yogya hai| ye bhI laukika ke nindave yogya hai jisa vezyA kA tana sadaiva sUtavat hai / jAkI jAti-kula kI khabara naaNhiiN| sarva U~ca-nIca kula ke manuSyana kI bhaugnhaarii| nirlajjatA kI hadda jAke ghara mArga ko rAha vivekI bhUla hU nahIM jAya / aisI kuzIla mandira yA vezyA jAke ghara gamana kie loka nindA pAvai / paJca sunai tau poti taiM nikaas| aisI vaizyA- kaMcanI kA sevana jAke deva-guru-bhakta karate hoya, so dharma bhI asatya pApamayI, jhUThA hai| yaha bhI laukika taiM nindya hai| koI jIva kAhU jIva kA ghAta kareM, tau loka kahaiM, yAne paMcendriya manuSya yA pazu 173 ta raM gi gau
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva mAracA, sabanai dekhyaa| so yaha mahApApI hai| hatyArA hai| taba paJca tI yAkI jIva-hatyA lAgI jAni, nyAtita niSedhai aura rAjA yAkauM pApo jAni, binA prayojana dIna-pazu kA ghAtI dekha, ghara laTi le, tAkA hAtha, || 174 nAMka cha / aisA pratyakSa laukika maiM jIva ghAta karanA jAke zAstra meM puNya kahA hoya aura jAke deva-guru-makta jIva ghAta maiM magana hoya, jIva ghAta karate hoy| so dharma, dayA rahita, jIva ghAtaka, tajive yogya hai| ye bhI dharma laukika te nindha hai| kyoM, jo laukika hai tau dayA kari jIvana kI rakSAkauM sadAvata deya haiN| pazanakoM ghAsa mipyAlena jhugala de haiM: e ko vastra deya hai| rogIko bheSaja deya hai| ityAdika jaise-taise jIvana kI rakSA kare hai / jAke dharma maiM jIva ghAta maiM puNya kahA hoya, jovana kI hiMsA kahI hoya, so dharma dayA rahita, asatya hai| yaha dharma bhI laukika kari khaNDyA jAya hai| je parAthA cetana-acetana parigraha, chala-bali kari harai, tAkau cora khie| so jIva rAja, paJca kari daNDave yogya hai| loka nindha hai| so rosI corI jAke deva-guru karate hoy| apane bhaktako chalata phusalAya vAkA dhana Thage, parAI strI, putrI zubha dekha, le jAya, so caur| aise kathana jAke dharma maiM hoya / jAke deva-guru ne parAyA dhana, strI, putrI haranA kahA hoya, so dharma asatya hai| yaha mI cora-dharma laukika te nindha hai tAteM heya hai| para-strI ke sevana ke yogya te paJca tau jAti se nikAsa haiN| isa kuzIlI puruSa kA rAjA ghara lUTe hai aGga upAGga chadeM hai, mAre hai ! sararaupaNAdi (gadhe para savAro) apamAnAdika aneka dukha deya hai| aisI pravAra laukika viSa pratyakSa dekhe haiN| aru jAke dharma maiM para-strI kA sevana, jo parastrI jAkA bharatAra jIvatA hoya tathA bhAra rahita vidhavA hoya tayA binA byAhI kumArI hoya tathA dAsI hoya ityAdika para-strI haiN| tinake sevana kA doSa, jinake dharma virSe nahIM kahA hoya / jAke deva-guru para-strI hara le jAya tathA unake sevana karate doSa nahIM kahyA hoy| jAke deva-guru para-strInateM hA~ si-kautuka karate hoya, para-strI sevate hoya, so dharma mI kAmI deva-guruna kA upadezyA asatya hai / yaha bhI laukika kari khaNDiye hai| kuzIla hai so tau mahApApa, loka maiM pragaTa khaa| aru zIla hai so utama-dharma hai| tAteM yaha bhI dharma, lokApavAda sahita tajive yogya hai| aise sAta vyasana laukika maiM daNDave yogya kahe haiM so aise vyasanoM kA praveza jAke dharma maiM pAIe, jo dharma laukika-naya pramANa te svarADyA jAya, so asatya hai| jo krodhI hoya, tAko 174
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ loka kahaiM yaha mahA krodhI hai| pApI, bAta kahai ho laI hai| mArai hai| yAkA sahaja-svabhAva sarpa samAna hai| jo koI mAnI hoya, tAkI loka kahaiM yaha baDA mAnI hai, so kahoM mAracA jAvegA, bahuta-mAna yogya naahiiN| mAyAvIkoM loka kahaiM, yaha bar3A dagAbAja hai| yAke citta ko koI nahIM jaane| yaha mahApApI hai| koI / / 171 lobhI hoya, to tAkauM loka kahaiM, yaha bar3A lobhI hai| yAkai citta pAsa bar3A dhana hai| yaha vA dhana ka nahIM khAya hai| nahIM kAhakoM khavAve hai| nahIM dharma maiM lagAvai hai aura bhI dhana jor3ave kA upAya kareM hai| aise yaha krodha-mAna-mAyA-lobha sahita jIva hoya, jo para kU mArane kUzastra dhArate hoya roso kaSAya jAke dharma maiM karanI kahI hoya, jAke deva-guru-bhakta mahAkaSAyo hoya, so bhayAnIka-dharma tajave yogya hai / tAta dharma kaSAya rahita hai 1 laukika virSe bar3A parigraha-prArambha hoya, tAkU bar3A gRhastha kahie 1 putra-strI Adi kuTumba hoya, kAhata sneha, kAite deSa karanahArA hoya, rAgI-dveSI hoya, te gRhastha haiM / so jAke dharma maiM parigraha-ArambhakuTamba sahita, rAgI-deSI deva-guru, kahe hoMya / so dharma saMsAra virSe bhramaNa karAvanahArA hai| kyoM? dekho, loka viSa to tyAga pUjya hai| aba bhI jo ghara kuMtaji, vana maiM rahaiM / nagana rahaiM tathA laMgoTa mAtra hoya, tinakaM bar3e-bar3e parigraha dhArI rAjAdi, pUjate dekhie haiN| tAtai parigraha sahita je deva-guru haiM, so laukika te niSedhiye hai| tAteM dharma sohI satya hai jAke deva-guru, rAga-dveSa-parigraha rahita hoy| ityAdika laukika pramANa teM jo dharma svaraDyA jAya, to aura pramANa te to svaraDai hI khnnddai| aise je-je doSa laukika nindya haiM, tina sahita koI dharma hoya so asatya hai| koI laukika maiM bhagavAna kI pUjA kareM, dAna deya, tapa saMyama kareM, samatA bhAva sahita rahai, zolavAna hoya, jAke krodha-mAna mAyA-loma dIrgha nAhoM hoya ityAdika guNa haiM, tinako sarva loka pUrja haiN| acche jAni prazaMsA kare haiN| koI jIva prabhu kI pUjA stuti kareM, to tAkauM dekhi loka kahaiM, yaha dhanya hai, bhalAbhakta hai| thAke sadeva prabhu kI bhakti-pUjA-samaraza ho rahai hai| aisA jAni sarva puuj| koI dharmAtmA kUdAna detA dekheM, tA loka khaiN| yaha dhanya hai| mahAdayAvAna hai| bahuta dInana kaM dAna deya, tinakI rakSA kara hai| koI tapasI nAnA upavAsa sahita aneka tapa-saMyama karatA hoya, tau loka yAko avasthA dekhi, harSa pAya khaiN| yaha tapasI mahAsaMghamI hai, pUjya hai| sarva yAko U~ca jAni puurje| koI samatAbhAvI ka, duSTa
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva durvacana kahai, mAre, bandhana deya / aru vaha tapasI kAhu kaM kachU nahIM kahai / koI te dveSa nahIM karai, samatA mAva !" rAkhe, to usa tapasI kaM loka kahaiM, yaha dhanya hai| bar3e dhIra samatA pariNAmI haiN| aisA jAni sakala loka pUje haiN| koI mAna nahIM karai, to loka kahaiM yaha bar3A manuSya hai| yAka mAna naahiiN| koI dagAbAja nAhI hoya tau loka kahaiM, yaha bar3A zuddha jova, sarala pariNAmI hai| yAke kuTilatAI nAhoM, yaha dhanya hai| rosA jAni stuti kareM, yAkauM puurje| koI parigraha puna, strI, ghara, dhana taji vana meM rahai tau loka kahaiM yaha dhanya hai| sarva ghara-dhanabhoga taji samatA pari yoga dharacA hai| aisA jAni sarva loka pUjai aura koI nagana rahatA hoya / mile to khAya nahAM bhUkhA rhai| kAhU pai jAMca naahiiN| tau loka yAkI pUjA kreN| aise kahe laukika kari pUjane yogya je jagat guNa so jisa dharma maiM ina guNana kA kathana hoya so dharma pUjane yogya satya dharma hai| aise to laukika pramANa kari dharma kI parIkSA kriye| so yaha jina-dharma laukika kari pRjya hai| Upara kahe je guNa yaha tina sahita hai| tAte laukika pramANa kari kharaDyA nahIM jAya hai| aise laukika pramANa kari akhaNDa jina-dharma jaannaa| iti laukika pramANa / / Age paramparAya kahiye hai| bahuri paramparAya tAkauM khie| jo vastu Age teM hotI AI hoy| aru kAla-doSa te vartamAna kAla kabahU~ nahIM hoya, to paramparAdha ta jAni leno| jaise-apane pitAmaha (pitA ke pitAdika) kula virSe Age bar3e the avAra vartamAna kAla maiM nAhI sarva paraloka ge| parantu tinako bar3AI dhana kI pracUratA hukma zuma kriyAdi aura ke mukha se suni jAnie hai jo hamAre bar3e aise the| tinakI aisI dharma-karma rUpa vyavahAra-calana kriyA thii| aisI pratIti bhaI tathA kAgaja-patrana te dekhiye jo apane bar3oM ke lAkhoM rupaye aurana se laine haiM aura lAkhoM hI baDauM ke zira ke dene haiN| so sarva rojanAmacA-khAtAta teM jaaniye| paramparAya pramANa karike ho lenevAloM teM lIjiye haiM aura denevAloMkoM dIjie hai| so Apa tau lene-dene te vAkipha-hAla naahiiN| parantu rojanAmacA-khAtAna tai khata-patrana te denA-lenA satya hoya hai| so yaha paramparAya pramANa hai| taise ho tIrthaGkara, cakravartI, nArAyaNa, balabhadra, pratinArAyaNa, kAmadeva, nArada, rudra, maNDalezvara, mahAmaNDalezvara, ardhamaNDalezvara ityAdi padasthadhArI puruSa mAge bhaye the| aba kAla-doSa teM ina padasthadhArI nAhI; parantu
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ tinake nAma laukika maiM sunie haiN| sau tina padavIdhArIna puruSana ke kula tinake mAtA-pitAna kI paripATI Adika kathA tathA tinako utpatti nAma rAjya-sampadA bhoga sukha puruSArtha zUrapaNA parAkrama sainya dala ityAdika vArtA hai, so paramparAya pramANa hai| so aisA paramparAya zAstrana te jAnie aru laukika te jAnie hai aisA hI zraddhAna kariya hai| so jinake dharma-zAstrana maiM rose puruSana ko utpatti kula rAjya-sampadA bhoga sukha vairAgya bharA dIkSA grahaNa munipada kA pAlanA muni-prAyakana kA AcAra pravRtti ityAdika kathana jahA~ pAie, so dharma satya hai| so aise paramparAya kari milatA hoya so dharma satya hai aura nagna guru jinakA nirdoSa bhojana Arambha rahita vItarAga aneka guNa sampadA sahita deva-indrana kari vandanIka munIzvara Age the aba kAladoSa te nAhI, parantu zAstranata suniye haiM ki aise guru hoMgha so Age the torase guranakA kathana maiM hoya paramparAya pramANa hai tathA navanidhi caudaha ratana kalpavRkSa pArasa cintAmaNi, e uttama vastu haiN| so inakA nAma to suniya hai aura avAra kAla-doSa te dIkhatA naahiiN| Age the so tinake nAma gurA AkAra aura e kauna-kauna ke hoMya so aisA kathana jisa dharma viSai hoya so dharma paramparAya pramANa kari zuddha satya hai / yA naya teM bhI akhaNDa hai| aisA jina-dharma akhaNDa jaannaa| iti paramparAya pramANa / 2 / Age anumAna pramANa kahiye hai| bahuri anumAna tAkauM kahie jo apanI buddhi ke prabhAva kari vastuko yathAvat vicArakai zraddhAna kiijiye| jaise-- laukika meM tathA paramparAya dharma dayA sahita kaheM haiN| aru koI alpajJAnI baiTaka (zikArI) vyasana raJjita dharma hiMsA maiM batAvai tau vivekI anumAna se aisA vicaarai| jo hiMsA maiM dharma hoya, tau dIna jIvanakau~ to saba maareN| raGkana kUdAna koI bhI nAhIM dey| jahA~ raGka jAya so dharma honeka hara koI hI maare| sarvaNIva dharma ke lobhI paraspara vaha vAkau mArai vaha vaakau| dharma ke vAste sarva paraspara yuddha kari mreN| so tau anumAna maiM tulatI nAhI aura laukika maiM bhI dIkhatI nAhIM aura loka maiM bhI dharma ke nimitta keI to sadAvarta dete dIkheM haiN| kaI dharma nimitta pyAse kaM jala piyA hai| keI dayA kari zIta maiM dInanakaM vastra deya haiN| ityAdika tau laukika meM dosaiM haiN| so aisA bhAsa hai ki dharma dayAmaya hI hai aura hiMsA maiM dharma sambhavatA nAhIM aisA vicAra buddhi hI te anumAna kari dharma kA zraddhAna dayAmayI kre| inako Adi aneka nayana kari, vastuko anumAna te vicaarnaa|
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175 so anumAna pramANa satya hai| aise jisa dharma maiM anumAna kA kathana hoya, so satya-dharma jaannaa| so jina-dharma aneka naya yukti aura anumAna kA samudra hai| so yaha anumAna naya te akhaNDa jAnanA / iti anumAna pramANa / 3 / Age zAstra pramANa kahira haiN| ketaka vastu padArtha aise haiM, jo zAstrana pramANa kojiya hai| dravya-padArtha | apane zraddhAnapUrvaka tathA pratyakSapUrvaka bhAse haiN| so to nisandeha haiM hI aura keI padArtha aise haiN| jinakauM nirdhAri karane ko buddhi, samartha naahiiN| tina vastuna kA nirdhAra zAstrana te karie hai| jaise--laukika maiM kisI ke lene-dene maiM sandeha hoya to sarva kahaiM tuma apane kAgaja-rojanAmacA-khAte laavo| jo kAgajana maiM nikasaiM so satya hai| taise hI keteka vastu mati-zruta-jJAnateM pratyakSa gocara naahiiN| jaise--svarga-naraka ko kahA racanA hai ? tIna loka kI racanA kaise haiM? jIva, deva, manuSya, pazu, nAraka maiM kaise bhramaiM ? siddha pada kaise hoya ? ityAdika tathA meru parvata kulAcala mahAna nadI asaMkhyAta dvIpa samudra ityAdika nAma to sunie haiM, parantu pratyakSa nAhIM / so zAstrana teM jAnie haiM so jina zAstrana maiM ina svarga naraka kI racanA kAya kAya dukha-sukha kA kathana hoya tathA meru kulAcalAdi agocara vastuna kA kathana jisa dharma maiM hoya, so dharma satya hai| aneka zAstrana meM pramANa kari bhI yaha jina-dharma hI akhaNDyA jAnanA / iti zAstra pramANa 18 / Age pratyakSa pramArA kahie hai| bahuri jo vastu indriya-gocara tathA zraddhAna-gocara dRr3ha hoya sandeha rahita hoya, so pratyakSa kahira hai / jaise--koI puruSa apane gale virSe ratanana kA hAra parama uttama pahare tiSTha hai| tAkI zobhA dekhi-dekhi Anandita hoya hai| so hAra vA puruSa ke pratyakSa hai| koI Aya tisa puruSa ke kahai, jo yaha hAra nAhIM hai aura hI kaDU hai, to vaha puruSa kaise mAnai ? kahanevAle kahI mandajJAnI jaane| vAka to pratyakSa hai| tAkai sukha kaM bhoga hai| taise hI jIvakai samyagdarzanAdika guNamayI ratanana kA hAra dharanehArA bhavya kai Apa pAtma-dekhane jAnanevAlA jo AtmA so pratyakSa hai| ihAM koU prazna krai| jo AtmA tau amartika hai| so samartika dravya avrata samyagdRSTikai pratyakSa kese hoya ? tAkA samAdhAna / jo pradezana kI apekSA tau AtmA pratyakSa nAhI, parantu gurA apekSA pratyakSa hai| cetanya guNa samyagdRSTi ke pratyakSa anubhava maiM Ave hai| tAtai pratyakSa-sI pratIti kaM liye hai| jaise-tahakhAne maiM tiSThatA koI puruSa rAga karai hai| so puruSa tau dRSTi-gocara naahiiN| parantu rAgako suneM teM aisI dRr3ha pratIta hoya hai, jo yaha 78
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su i STi 179 rAga hai, tAkoM koI puruSa kara haiM yA ceSTA kA karanehArA AtmA hai, so maiM hI pratyakSa hote koI deva bhI kareM jo tUM vastu sandeha nAhIM / taise hI isa jar3a tana viSai dekhane-jAnane rUpa kriyA. aneka hoN| maiM hI dekhUM jAnUM hauN| sukha-dukha maiM hI ve hU~ aura naahiiN| aisA nAhIM dekhane koI aura ho hai| to samyagdRSTinako vA deva ko ho mithyA buddhi bhaarauN| parantu Apa AtmA hai tAmaiM sandeha nAhIM / aisI dRDha pratIta sahita pratyakSa bhAva bhAsa hai| aba pratyakSa dekhane-jAnanehArA AtmA to maiM hauM so nAhIM, yaha kaise kahyA jAya ? jo sandeha sahita hoya tau tAmai 'hAM' 'nA' bhI kahI jaay| nisandeha viSai parokSa-sA sandeha kaise kA jAya ? aise dRr3ha jAni samyagdRSTinakeM Atma svabhAva ko pratyakSatA kahI hai| aise aneka vastu nisandeha hoya sau pratyakSa pramArA kahie hai| aise pratyakSa pramANa vastu kA svarUpa jina-dharma maiM bahuta hai| tAteM aura ke pratyakSa pramANa teM akhaNDita jinadharma, satya hai / aise laukika viSai dharma dayAmayI hai aura paramparAya bhI dharma dayAmayI, anumAna maiM bho dharma dayAmayI aura zAstra maiM bhI dharma dayAmayI aura pratyakSa bhI dharma dyaamyii| aise paJca pramANa jina dharma meM mileM haiN| tAtai kAhU ke bhI paJca pramANa kari akhaNDita, jina-dharma hai, so satya hai| aise aneka nayana kari dharma kI parIkSA karI so jina dharma pUjya hai / iti pratyakSa pramANa / 5 / iti zrI sudRSTitaraMgiNI nAma grantha madhye zuddha dharma parIkSA, saptabhaMga navanaya, paMca pramANAdi kathana sudharma-kudharma meM zeya-haima-upAdeya varNano nAma ekAdaza parva sampUrNam // 11 // Age kisa prakAra ko saMgati karanI / so tAmaiM jJeya haiya upAdeya kahie hai gAthA - suhadruhadAdi jahiyo, so upAdeyoM saMga hiMda karado / heya heya vibhAvo, suddiTTI so hoya mAdAya || 34 // artha---jo dukhadAyaka jagat nindha saMga hoya, so tajie aura hitakArI saMga hoya so upAdeya hai| isa taraha yogya-ayogya vicAri saMga karai, so AtmA samyagdRSTi jAnanA / bhAvArtha- samyagdRSTina ke aisA vicAra sahaja hI hoya hai vivekI jo saMgati kareM, tAmaiM tIna bhAva ho haiN| zubhAzubha bhAva saMga kA samuccaya vicAranA sI to jJeya saMga hai| tAhI jJeya kai doya bheda haiM / eka tajana yogya eka grahaNa yogya tahAM aisA vicArai jI jisa saMgati haiM Apako doSa lAge tathA apayaza hoya, tathA ApakUM nindA AvatI hoya tathA pApa kA bandha hotA hoya, 179 ta gi NI
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ so saMgati nahIM karanI tathA jisa saMgateM apanA yaza hoya, lokana maiM satkAra hoya, bhalI vastu kA lAbha hoya, zubha-karma kA bandha hoya ityAdika subuddhi pragaTai, kubuddhi nAza hoya, jo apane bhale kI saMgati hoya, so kreN| poche aisA vicArai jo itane to kusaMga haiM-corI ke karanahAre nizadina corI kI caturAI kI nAnA kalA karanahAre cora tathA parAye dravya haravekauM aneka chala-chidrama kareM, vicAra, te cora haiN| aru mAyA kari nAnA prakAra bheSa dhari parakauM ThagaiM, so cora haiM tathA parAye ThagavekauM aneka asatya vacana bhAkhanehAre, ityAdika latarAna sahita hoMya, so cora haiN| tinakA saMga heya hai| moje tati sUtra rezama vastra kI phAMsI banAya para jIvana kA ghAta kari parAyA dravya ha.so phAMsiyA cora hai tathA strI kA svAMga mAMgatA vairAgI jogI vyApArI aneka bheSa dhari parakU chalate mAri dravya hareM, so Thaga jAti ke cora haiN| rAha ke mAranehAre je jabaradastI dhana khoseM nahIM deya tau maaeN| aise nirAsa karanehAre bhola, mIzA. maur3ha, maira ityAdika e cora haiN| jaise-laukika maiM cora-cakAra kahaiM haiM jo parAye ghara phor3e chala-chidra kari parAyA dhana hrai| so to cora khiye| jai jabarIta parAyA mAla khoseM Apako jorAvara mAna turaGgana ke asabArAdi tinataM dona jana ddreN| bahuta dhana ke dharanahAre girAsiyAdika e cakAra hai| aise cora aru cakAra e cora ke doya bheda haiN| inakau Adi aura bhI lakar3I, ghAsa, bhAjI ke cora aru ina corana ke mitra tathA corana kI vinaya karanahAre, caurana ke pAsa baiThanahAre e saba cora samAna jAni vivekI puruSa inakA saMga tajeM haiM aura dyUtakAra jo caupari, gaMjaphA, narada, muThi, hor3Adika / juvA ke khelane maiM pravINa dyuta vyasana ke prasiddha vyasanI tinakU saba jAnaiM jo e prasiddha juvArI haiN| aise cUtana kA kusaMga tajanA yogya hai| je abhakSya ke bhaskhanehAre malina prANI mAMsAhArI azuci ke bhogI tinakA saMga tajane yogya hai| je madyapAyo madonmatta svaphta divAne samAna besudhi jinake vacanana kI pratIti nAMhoM aise madyapI jIvana kA saMga tajive yogya hai aura vezyA vyasanI nirlajja vinaya rahita vezyAna ke saMgama ke tathA gAne ke nRtya ke lobhI kautakI tinakA saMga tajave yogya haiM aura je mahAhiMsaka jIvana ke ghAtI mahApApI, nirdayI, bhIla, caNDAla, moghiyA, kasAI, khaTIka-ina Adika je karuNA rahita nAzakArI jJAna andha durAcArI ina Adika hiMsaka jIvana kA saMga tajave yogya hai aura je para-strIna kA rUpa dekhi bhoga abhilASI kuzIla ke 180
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ pyAre durbuddhi tinakA saMga tajave yogya hai| aise kahe ye sapta vyasanI jIva pApI, pAkhaNDI, tIvra, krodhI, mAno, mAyAvI, lobhI, hA~si, kautuka-mada, matsara ke dhArI, tinakA saMga tajave yogya hai| ityAdika kahe kusaMgana kA // 1 tyAga, so samyagjJAna satya hai / iti heya sNg| Age upAdeya saMga ete saMga sukhakArI haiN| tIrthaGkara kevalI munIzvara vratI zrAvaka samyagdRSTi zAnta svabhAvI dAnI, tapasI, japI, saMyamo, dharma-dhyAnI, dharma-caracA, karanehAre U~cakulI, dayAvAna, vidyAvanta ityAdika guNavAna puruSana ko saMgati pUjya hai| ye puruSa pragaTapane jagat meM pUjya padadhArI haiN| inakA yaza saba loga kahaiM haiM / ye zubhAcArI haiN| aise U~ca puruSana kA saMga karanA upAdeya hai| aise samyagdRSTina kI buddhi sahaja ho zubha saMga cAhatI va azubha saMgata udAsIna hoya hai| iti saMgati meM heya, zeya, upAdeya, adhikAra / Age vicAra maiM heya-jJeya-upAdeya kahiye haiN| gAthA-guhAro hesa, gomaga tine mana muhAbo, geheAdeya heyaNe mAe // 35 // artha-tahAM samyagdRSTi jo vicAra kare so sahaja hI jheya-heya-upAdeya kari tIna prakAra hoya jAya hai| tahA~ bhale-bure vicAra kA samuccaya vicAra karanA, so tau jJeya hai| tAhI ke bheda doya haiN| eka vicAra tau heya haiM eka upAdeya haiN| so prathama heya jo tyAga yogya sarva vicAra tAkA svarUpa kahiye hai / vicAra nAma dhyAna kA hai| so azubha-dhyAna ke doya bheda haiN| eka mArta vicAra hai. eka raudra vicAra hai| jahAM para-vastu kI cAhi, so Arta hai| jahAM para-jIvana kA burA cintanA, so raudra vicAra hai| so Arta ke cAra bheda haiN| eka to bhalI vastu kA viyoga hoya taba rosA vicAra upaje jo ye bhalI vastu thii| mokU iSTa tho| yAke nimitta pAya mokauM vizeSa sumsa thaa| aba merA sukha gyaa| aise putra, bhAI. mAta, tAta, dhana, hasti, ghoTika, rAja, mitra, zarIrAdika kA viyoga hote moha ke vazI hoya zoka krai| so iSTa viyoga sUpa vicAra hai| yaha vicAra vivekauna kauM tyAgane yogya hai| yAkA nAma iSTa viyogaja Arta-dhyAna kahyA hai| dUsarA meda aniSTa saMyogaja Arta-dhyAna hai| aise vicAra jahAM ApakaM nAhoM cAhiye, aise jo khoTe nimitta kA milApa honA 1 gaise khoTe milApa ta aisA vicAra hoya, jo maukoM milyA, so mohi khedakArI hai| maiM yAkauM nahIM cAhai thA! yA nimitta te mokoM arati upaje hai| aise bairI tathA jAkA bahuta dhana denA hoya tathA rAha jAtai cora nAhara ityAdika kA milApa hote, inake bhaya dUra karakhe kA
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 nimitta pAya, parisati kheda rUpa hoya vicAra karanA, so aniSTa saMyogaja Arta-vicAra hai / aura tIsarA Arta| vicAra tAko khiy| jo apane tana maiM pApa-karma udaya hote bharA jo nAnA rogana kI utpatti. tinakai tIvra dakSa dekha aisI arati kara lo ropa totA hai, kauTa jaya teM jAya tathA kA jAyagA? tAke meTaveka aneka soca, cintA, mantra, jantra, tantra, auSadhAdi karanA tathA anyaka tova roga dekha ke jApa DasnA, jo aisA roga moko nahIM hoya to bhalA hai| aise roga pIr3A kA nimitta pAya bArambAra vicAra karatA. so pIr3A cintana Arta-dhyAna hai|3| cauthA vicAra jo koI dharma-krama kA kArya karate pahale aisA vicAra kareM jo mokU yAkA aisA phala hohu / yAkA nAma nidAna bandhA Arta-vicAra hai|4| Age ra Arta pragaTa honeka cihna kahira hai| prathama tau antaraGga ciha jo antaraGga meM parigraha kI tIvra vAMchA hoya, jo maiM bahuta dhana kaise paauuN|2| kuzIla kI icchA ko maukI strI kA nimitta kaba milegaa| aisI cintA hoya / 2 / mAyA kuTilatAI rUpa pariNati, apane citta ke chala kuTilatA aurana ko na janAvanA, so Arta kA lakSaNa hai| 3 / antaraja-kau dAha aisI rahai jo koI kauM sAtA nahIM cAha aura kauM sukhI dekhi Apa vAke dukhI karane kA upAya vicaarnaa| 8 / ati lobha parigati, jo rAjya va lakSa rupaye hote tRpti nahIM hoya / / apane bhAvana kA kRtaghrIpanA, jo aura apane Upara upakAra kare, kAhU kA upakAra hoya tau tAkaM bhalikai ulTA tAta dveSa bhAva karanA / 6. citta mahAcaJcala karanA / paMcendriya viSayana kI bArambAra cAhanA krnaa|8| sadaiva zoka rUpa pariNati raakhnaa| / / za nava cihna tau antaraGga Arta hote pragaTeM haiM / bAhya ciha mArta ke tahAM dina-dina prati khAna-pAna alpa hotA jAya, tana kSoNa hoya so tana-sokhana hai| zarIra kA varNamAre cintA ke phira jAya, so vivarNa-cihna hai| 2 / kapola hAtha dhari baiThanA, so pArta-cihna hai|3| tIvra cintA ta bAra-bAra netrana te azrupAta kA clnaa||| e cyAri cihna bAhya pragaTa hoya haiN| aise cihna saMhanana sahita bArta-dhyAna ke jAnanA / so rausA vicAra tiryaJca gati kA dAtA jaannaa| aisA Arta-bhAva samyaka bhaye sahaja hI heya hoya hai| samyagdRSTi ke tyAga bhAva ho rahe hai| iti aart-vicaar| Age raudra-vicAra kahiya hai| 152 raudra-vicAra tAkauM khie| jahAM para jIvanako Apa mAri harSa mAneM tathA aura ko bAdeza deya jIva ghAta karAya, harSa mAneM tathA aura koI kAhU jIvakU mAratA Apa dekhai taba harSa mAneM tathA kAhU kU yuddha karate dekhi harSa mAne
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA apanI caturAI kari aurana kau paraspara yuddha karAya ke harSa mAnaM / koI anya jIva ke, hAtha-kAnanAkAdika aGga-upAGga chedakai Ananda mAneM tathA aura koI, kAhU ke aGga-upAGga chedatA hoya tAkoM dekha / Apa harSa mAneM tathA aura kA ghara-dhana luTatA dekha Apa Ananda maaneN| ityAdika jIvana kaM dukho dekhi Apa | harSa pAca, so hiMsAnanda-raudra-vicAra hai / / jahAM apanI caturAI kari asatya boli harSa mAneM tathA auranako | maTha bolate dekhi harSa mAneM, jAkoM jhUTha priya hoya ityAdika mUTha maiM Ananda mAne, so mRSAnanda-raudra-dhyAna hai| 2 / Apa corI kAra Ananda mAne aura ko Adeza deya corI karAya Ananda mAneM, koI ke corI bhaI sani Ananda mAne, cora tAkauM ati pyAre laageN| ityAdika corI ke kArya kAraNanakauM dekhi Ananda mAne, so cauryAnanda-raudra-dhyAna-vicAra hai / 3 / jahA~ bahuta parigraha ikaTTha kari Ananda mAne, aura Aya gaiyA, maiM si, , baila, ghor3A, hAtho, gAr3A. gAr3I, ratha, sainAdika parigraha tathA mahala, bAga, kUpa, bAvar3I, talAba inakoM Adi baha Aramma kari Ananda mAne tathA aura kau aise Arambha karAvate dekhi Ananda mAna ityAdika bahuta parigraha maiM bahu prArambhana maiM Ananda kA mAnanA, so parigrahAnanda-raudra-dhyAna hai / 8 / aise cyAri bheda raudra-vicAra haiM / so naraka gati ke dAtA jAnanA / aise raudra-dhyAna cyAri bheda rupa hai| Arta-vicAra samyagdRSTikai sahaja hI heya haiN| e Arta-vicAra, raudra-vicAra ra doU hI azubha phala ke dAtA heya haiN| aisI jAni ina kuvicArana kaM taje heya kareM hai| iti kuvicAra / Age suvicAra kahiye hai| tahAM dharmAtmA jIvanakai nirantara sahaja hI aisA vicAra rahai hai| jIvAjIva padArtha keI pragaTa haiM, keI apragaTa haiM, keI bhArsa haiM, keI jJAna kI mandatA kari nAhI bhAseM haiN| parantu jaise-jinadeva ne kevalajJAna kari kahA hai, so pramANa hai| merI manda baddhi kari mokaM nAhoM bhAsaM, tau mati bhAsau / parantu kevalI ke kahe maiM mere saMzaya naahiiN| jinadeva kA kAyA pramANa hai| aisI hada pratIta rUpa vicAra karanA, so AzA-vicaya-dharmya-dhyAna hai| 3 / aura jahAM nirantara aisA vicAra rahai jo merA dharma nirdoSa kaise rahai ? mere Ayu paryanta-dharma kA sAdhana kaise rahai ? aura mere tattvajJAna kaise bar3he? aura dhadhadhyAna maiM citta ko ekatA kaise hoya? mere krodha, mAna, mAyA, loma kayAyana kI ghaTavArI kaise hoya ? samatA-bhAva kaise bddh'e| maiM zAntirasa amRta kA pAna kaba karU~gA? mere saMyama
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva kaba prakaTa hoyage? ityAdika samatA sahita dharmya-dhyAna bar3hAve rUpa dharma-rakSA rUpa bArambAra vicAra kA honA, sau apAya-vicaya-dharmyadhyAna hai| pUrva puNyake udaya kari pragaTI jo aneka sampadA. aneka paMcendriya janita bhoga sukha, tinaka pAya dharmAtmA harSa nahIM kareM, magana nahIM hoya aura aisA vicAreM, jo maiM yA saMsAra maiM bhramaNa karate aneka bAra narakAdika, tithaMcAdi, ekendriya, vikalendriya Adi ke mahAduHkha maiMne aneka bAra bhoge, aneka bAra paza hoya, manuSya hoya ghara-ghara bikyau / mukha shii| aneka bAra vanaspati meM rAti kaTi ke parantArAma hoya vivauityAdika aneka ApadA kA bhoganahArA maiM saMsArI jIva, sA koI kicita puNya ke udaya deva, indra, cakrI, vidyAdhara, maNDalezvara ityAdika vibhUti, paMcendriya sumsa mokUAya mile haiN| so yaha sukha-sampadA karma kI karI hai| so sarva capala hai| apanA alpakAla udaya kari jAte rheNge| aisA jAnikai samyaka dhana-dhArI, bhogarakta citta nahIM krai| magana nahIM hoya, so vipAkavicaya-dhaHdhyAna hai tathA apane koI pApa ke udaya te aneka dukha, saMkaTa, ApadA, vedanA, zarIra AI hoya / to jJAtA puruSa asAtA nahIM karai dukha nahIM maaneN| aisA vicArai, jo maiM pUrva bhava maiM deva rAjAdika ke aneka paMcendriya sukha bhoge, kAmadeva samAna zarIra sampadA bhogI hai| aba koI kiMcit pApa-karma ke udaya mokoM tana pIr3A vedanA bhaI hai| so Apa ho japanA rasa deya, khira jaaygii| ityAdika zubha vicAra kari kheda nahIM kre| aise hI sAtA ke udaya sukha nAhIM maan| asAtA ke udaya dukhI nahIM hoya / aise vicAra kA nAma vipAka-vicayadhArya dhyAna kahiye / 3 / sthAna, jo tInoM loka ke AkAra kA vicAra / jo e tIna loka puruSAkAra hai| anAdinidhana hai / SaT dravyanate bharathA, cyAri gati jovana kA sthAna tahAM saMsAro prANI zumAzubha bhAvana kA phala bhogatA tana dharatA. tajatA, anantakAla kA bhramaNa karatA sukha-dukha bhAva kare hai| tAhI ke phala phira janma-maraNa bar3hAvai hai| rAga-dveSa bhAva taji karma nAza mokSa hove, so loka ke soza siddha hoya virAje haiN| ve siddha bhagavAn jagat dukhate rahita haiN| janma-mararA saMsAra bhramaNa ra sarva doSa dhAMr3i, sUkhI hoya haiN| te siddha do prakAra hai| jo cyAri ghAtiyA-karma rahita, kevalajJAna sahita, ananta sukhI, samozaraNa sahita, aneka lakSaNoM se maNDita, parama audArika ke dhAraka so tau sakala siddha haiM aura jJAnAvaraNAdi aSTa-karma rahita, amarti, cetana, zuddhAtmA so akala siddha haiN|
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ gopAdArika zarIra va nAmApAta hai| zarIra rahita jakala haiN| ina doya guNa sahita jI siddha hai so sarva loka ke / mastaka, mukuTa samAna virAja haiN| aise lokAloka kA vizeSa vicAra cintana-dhyAna karanA, so saMsthAna-vicayadharmyadhyAna hai| 4 / rose kahe je cyAri prakAra dharmyadhyAna, sau dharmAtmA jIvana ke sahaja hI hoya haiN| yaha vicAra kA phala svargAdi uttama gati hai, paramparAya mokSa hoya hai| tAte e vicAra dharmAtmA jIvana kari, upAdeya karane yogya haiN| iti dhrmy-dhyaan| Age zukla-dhyAna-jahAM Atma svabhAva kA aru pudagala svabhAva kA bhinna-bhitra vicAra karanA.so pRthaktvavitarka vicAra zukla-dhyAna hai|| manakauM ekAgra-bhAva kari eka hI artha ke vicAra karateM kevalajJAna hoya, so ekatvavitarka vicAra zukla-dhyAna hai| 2 / jahA~ mana-vacana-kAya yoga ke aMza sUkSma karane rUpa Atma pariNati, so sakSma kriyA pratipAti nAma zukla-dhyAna hai| yahAM mana prANa ke abhAva hote vicAra kA bhI kathana naahiiN| eka Atma-bhAva hI zuddha rUpa hai ra tIsarA zukla-dhyAna hai| 3 / jahA~ puTugalIka tana kriyA kA sambandha choDi nirbandha-bhAva honA, so vyuparIta kriyA nivRtti zukla-dhyAna hai| 4 / ityAdika zuddha vicAra so ! upAdeya haiM / aise vicAra nikaTa saMsAro jIvana hoya haiM tathA karma rahita jIvana ke hoya haiN| saMsArI, dharma rahita, bhore, parabhava meM viparIta dukha-phala ke upajAvanahAre jIvana kUrosA vicAra mahAdurlama hai| dIrgha saMsArI, bhava bhramaNahAre, azubha bhAvanA ke dhArI jIvanako tau, zubha vicAra honA mahAkaThina hai| aise zubhAzubha vicAra maiM samyagdRSTi jIvana kI heya-upAdeya karanA mahAuttama hai / so zuddha dRSTi ke hote, heya-upAdeya bhAva sahaja hI pragaTa hoya haiN| iti vicAra viSa jJeya-heya-upAdeya bhAvAdhikAra samApta bhyaa| Age AcAra jo kriyA, tAmaiM zeya-heya-upAdeya kahie hai| taho samuccaya zubhAzubha kriyA ke vicAra, so to jheya haiN| aru tAhI treya ke doya bhaida haiN| so eka to zubhAcAra hai. so tau upAdeya hai| eka azubhAcAra hai, so heya hai so jahA~ dayA sahita calanA, bhUmi viSaM jIva dekhi, bacAya calanA, so zubhAcAra hai| bolanA so sarva ka sarakArI vacana, dayA sahita, hita-mita, satya, puNyakArI vacana bolanA, sozama kiyA hai aura mAna karanA, gAle jala karanA, sarovara nadI vApIna maiM praveza kari nahIM saparanA Apake zarIra ko bhAtApa te bahuta jala 155 jIvana kA ghAta hoya hai tAta yaha kArya tajanA bhalA hai aura kadAcit aisA hI nimitta mile, to jalAzaya maiM te jala
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 mAli, dura jAya srAna karanA, yaha zubhAcAra hai| caukA denA bahArI denA, tau bhami zuddha dekhi, jIva bacAva karanA ra zubhAcAra hai / agni prajAlanA so IMdhana bhUmi zodhi, zuddha dekhi jalAnA, yaha zubhAcAra kriyA hai aura pIsanA so anna, cakkI zodhi, dina ko, udyota sthAna maiM, dRSTigocara dekha pIsanA, so zubhAcAra hai| dhovanA so gAle jala se vastrAdi dhovanA / kacAranA, so dina chita udyota sthAna maiM kcaarnaa| roMdhanA bhojana karanA so saba dina meM karanA, so zubhAcAra hai / ityAdika kriyA karanI, so sarva vicAri dekhi dayA bhAvanate karanI, so zubha kriyA haiM aura AbhaSaNa-vastra pahiranA, so zubhAcAra hai aura apanI vaya pramANa paharAva bandeja rAkheM, so zubhAcAra hai| jAkari laukika nindA nahIM paavai| jaise-U~ca kula maiM vastra-AbhUSaNa pahanate Aye tA pramANa pahare 1 jo rAja karanahAre hoya tathA seTha vyApArI hoya tathA nirdhana hoya tathA dhanavAna hoya / so sarva apane-apane padastha mAphika raakhe| ityAdika zubhAcAra kI pravRtti, so zuma kiyA hai| aisI kriyA-AcAra vivekIna kari upAdeya hai / iti zubhAcAra / Age 'prazubhAcAra kahiye hai| binA dekheM zIghra-zIghra calanA baimaryAda binA vicAra rAja viruddha loka viruddha vacana bolanA, so ku-kriyA hai aura aneka mAcAra Upari kahe tinase viparIta sroTeM prAcAra para-pIr3AkArI dayA rahita bolanA, nadI sarovara virSe kUdanA bar3e draha anagAle jala ke samUha tina maiM baiThanA tairanA kautuka sahita saparanA, so ku-kriyA haiM tathA vastrAdi dhovanA aura kula nindya ityAdika bamaryAda AbhUSaNa-vastra kA paharanA, so ku-AcAra hai| so e kriyA taNave yogya haiM / ra gharana sambandhI ketIka kiyA haiM / so strIna ke AdhIna haiM / tina strIna ke doya bheda haiN| eka strI tau pAcAra-kriyA rahita dharma bhAvanA se vimukha viSaya-kaSAya maiM rAyamAna krodha-mAna mAyA-lobha sahita krUra svabhAva dharanahArI kuTila citta kI dharanahArI apane zIla-gurA kI rakSA kA nahIM hai lobha bAke vazubha bhAvanA hInAcaraNI ityAdika kulakSaNa sahita khoTI strI hoya haiN| eka strI hai so zubhAcaraNI dharma pariNatiko dharai pavitra citta ko dharanahArI zIla-gurA sahita hoya / gurujana jo sAsa, zvasura, mAtA-pitA kI AmnAya pramANa vinaya sahita pravartanahArI, saubhAgya guNa kI dharanahArI yazavantI, bhale guNa sahita strI hoya haiN| yaha doya jAti, zubhAzubha strI kI jaannii| so inakI kakhi vi bhI jo bAlaka avatAra leya, so zubha strI ke garbha se zubha santAna kI
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ N / utpatti hoya bhAra azubha strI kI kUtra taiM azubha jIva avatAra leya hai| jaise--pRthvI vi doya khAna nikasai, so eka khAna maiM tau utama ratanAdika nikase haiN| koU zAna maiM lohA nipaje hai| tase hI strIna kI zubha-azubha phUkha jaannaa| so tina zubha-azubha santAna hove ke kAraNa batAira haigAthA-putravatI jugavAsara, sevata santANa hoya dhiNa sIlo / visagANI apalAyo, dhamma rahIyo ani vigavAro // 36 // artha-tahI puSpavatI strI dharma sahita nArI hoya, tAkau koI ku-buddhi puruSa pahale dina tathA dUsare dina, tAteM saMgama kreN| aru tAkauM santAna upajai to vaha zIla rahita, para-strI vezyAdikavi mahAkAma lampaTI hoya, saptavyasanI hoya, apalakSazI hoya, dharahita hoya, ajJAnI hoya, anAcArI hoya / bhAvArtha jo strI strI-dharma-RtuvatI hoya tAke karabe yogya kriyA kahie hai| jo khoTI strI haiM te tau strI-dharma bharA sarva puruSa strI bAlakanakoM hote haiN| ghara kA sakala dhandhA kAma kare haiN| ghara ke ghaTapaTAdi sarva chIva haiN| tana aGgAra kareM haiN| tAmbala sAya, gariSTa peTa bhara bhojana kareM; gIta nRtyAdi rati kriyA kr| hA~sikaunakAdika kIr3A kreN| apanA tana, manya jIvana ke tana" sparza kraavaiN| ityAdika kriyA kahI, so ra anAcAra rUpa kiyA haiN| so isa rUpa rahane se khoTI strI jaannaa| he bhavya ! yaha atuvatI-strI, asparza zadra samAna hai| chove yogya naahiiN| yAke khAna-pAna kA bAsana asparza zadra ke bAsana samAna hai| tAteM jo strI, strI-dharma kriyA meM zithila hai| so mahAazubha, pApa kriyA karmaka upajAya pramAda yoga te apanA pAyA manuSya bhava bigADi parabhavakaM dukha kareM hai| tAteM Upara kahI jo strI-dharma bharA pIche azama niyA so nahIM karanA yogya hai, khoTI strI aisI kriyA kare haiN| aba zubha strIna kI kriyA kahie hai, so je zIlavAna strI haiM te RtuvantI bhaye pIche apane malina vastra utArake apracchana dhove koI dekhe naahiiN| Apa mAna kara ke ujjvala aura vastra pahirakai ekAnta sthAna meM timA-ghAsa-DAma kA bichaunA bichAya tisstthe| apanA mukha kAhu ko nahIM dikhaavai| nahIM kAhU kA muskha Apa dekheN| bhojana kareM so rasa rahita-nIrasa bhojana kreN| so hu udara bhara nahIM khAya dina maiM nidrA nahIM kareM aura tana zrRGgAra nahIM kreN| tAMbalAdika nahIM 17 | khAMya gIta-nRtya hA~ si-kautuka Adi nAhIM kareM / sugandhAdika tana lepana nAhIM kareM / ajana suramAdi netrana meM aJjana nahIM kreN| hAtha-pAMva ke nakha nAhIM sudhaareN| apanA aGgachipAya tIna dina apracchanna rhaiN| sau rAmri meM kAtuvantI
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha bhaI hoya dina nAhIM ginai / jo sUrya ke udyota RtuvantI bhaI hoya tau dina gine / aise tIna dina ekAnta meM raheM / bhojana pAtala meM khAya tathA kar3AhI meM khAya / jala pIvakoM miTTI kA bAsana rAkhe tAteM jala piiyeN| zuddha bhae miTTI ke bAsarA DAra deya tathA phori DAreM, cauthe dina zuddha hoya snAna kara apane pati kA mukha dekheM tathA pA~caveM dina su pati kA mukha dekhe poche sAsa, nanada kA mukha dekhe aisI uttama strIkeM jAsa rhe| pati saMgamateM santAna hoya / so pavitra buddhi kA dhAraka pitA samAna rUpa-guNa-lakSaNa-kAya kA dhArI hoya / zubhAcArI dayAvanta, dharmavanta, zIlavanta ityAdika guNa sahita zubha putra hoya / aba ku-strI kA svarUpa kahiye hai| jo ku-strI tathA khoTI strI hai so RtuvantI bharA pIche pahale dina tathA dUsare dina viSai hI kuzIla sevana kareM hai / je mahAabhAgI more kAmalampaTI durbuddhi haiM tinake vIrya taiM jo putra-putrI hoya, so ku-zIlavAna hoya dyUtAdika sapta-vyasanI hoya, mAMsa bhakSI hoya, surApAyI hoya, vezyAgamanI hoya, jIva ghAtI nirdayI hoya, cora-kalA maiM pravINa hoya, para-strI kA icchuka hoya. makA bhogI abhakSya makSaNahArA hoya, zubha-azubha vicAra rahita mahAmUrkha ajJAnI andha samAna hoy| khAdya-akhAdya ke vicAra meM vaMza samAna anAcArI hoya, mahAkrAMdhI hoya, mAnI hoya, mahAdagAbAja hoya, lobhI hoya, avinayI hoya ityAdika apalakSaNI hoya / parabhava ke sukha kA kAraNa jo dharma tAtaiM rahita adharmI hoy| mAtA-pitAna kauM dukhadAI avinayI hoya / vizeSa jJAna kalA- caturAI laukika-kalAteM rahita mUr3ha hoya / kurUpa hoya, dIna hoya, daridrI hoya, bAla avasthA hI taiN| kaupa kA dhArI hoya / mahAmAnI hoya, krUra dRSTi hoya / apanA mAna bhaGga bhamarana vicAra dezAntara nikasa jAnA vicArai mahAmUr3ha citta kA dhArI apane citta kA jabhiprAya kAhU kau nahIM janAvai / mahAlobhI tana deya dhana nahIM dey| Apa bhUkha sa apayazAdi taiM nAhIM Dare jaise-taise dhana jore aisA lobhI hoya / ityAdika aneka auguNI hoy| aise putra taiM kula-kalaGka car3heM hai / tAtaiM tina uttama kula ke strIpuruSanakUM Rtu samaya kI kriyA maiM pramAda taja zubha rUpa pravartanA yogya hai aura je uttama strI haiM so Upara kahi khArA zubha strIna ke zubha lakSaNa strI-dharma kI maryAdA, so tAhI pramANa pramAda rahita pAleM haiN| uttama dharmAtmA strI, manda haiM bhoga abhilASA jAkai aisI zubha strI mahAsatI kaiM, cauthe dina snAna kari pati saMga taiM garbha rahe tathA paJcama dina tathA SaSTama dina tathA saptama dina bhartAra taiM saMgama taiM garbha rahe hai| tA garbha viSai zubhAtmA puraya bandha karanehArA jaba kai fe 155 158 ID MEF va raM gi
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI / Ta 189 anya gati taiM ca kari, tAke garma viSai avatAra ley| so cauthe dina kA garbha rahyA jIva manda kaSAyo, dharma ruci sahita, saMghama- sampadA sahita, samyagdarzana ratana kA dhArI hoya hai aura paJcama hina kA garbha rahyA hoya, tahAM mahAuttama jIva prAya avatAra leya, so puNyAdhikArI aneka rAja bhoga kA bhoktA hoya. pIche aNuvrata tathA mahAvrata kAdhArI ho| SaSTama dina kA garbha rahyA, so jo dayA rasa kA dhArI, dezavrata dhArI zubha gati jAya tathA mahAvratI hoya aura saptama dina kA garbha rahyA jIva nikaTa saMsArImA paMcendriya so bhoga sukha F bhogi tIrthaGkara, cakrI, kAmadevAdika, mahAna rAja-sampadA bhoge poche saMghama pAtha siddha pada pAve aisA putra hoya / aise zubha strIna kI zubha kriyA khii| isa taraha zubhAzubha kriyAcAra kA so vivekrIna ko sami apane bhale yogya hoya, so karanA yogya hai / iti AcAra kriyA maiM jJeya heya-upAdeya khii| Age kahaiM haiM jo uttama zravakana ke dharma- jAbhUtraNa karma - AbhUSaNa kyA sau kahie hai| so AbhUSaNa bheda doya haiN| eka to dharmaAbhUSaNa, eka karma- aabhuussnn| ina doya AbhUSaNa sahita hoya tehI mahAsundara haiN| teI bar3a bhAgI haiN| te ho sarAhave yogya haiN| so doya bheda AbhUSaNa kA, vizeSa kahie hai| jo karma apekSA hAtha AbhUSaNa cUrA aMgUThI Adika jina taiM kara zo so kara AbhUSaNa haiN| dharmAtmA jIvanakeM jina hAthana taiM deva-guru-dharma ko pUjA karate, namaskAra kara kara daur3a kamalAkAra hoMya / so hI hAthana kA pAvanA suphala hai| jina hAthana teM deva pUjAdi zubha kArya karanA, so ho kara AbhUSaNa hai / / bhujabandha bAjUbanyAdi jAteM bhuja zomai so bhujA bhUSarA hai| so ye kaI sambandhI bhuja AbhUSaNa haiM aura dharmAtmA jIva jina bhujana para jIvana kI rakSA kareM tinakU dekhi koI duSTa jana dIna jIvana nahIM pIr3ita kara skai| sAdhunako rakSA tina bhujana taiM duSTa jIvana por3A-daNDa dene kI zakti dIna jIvana kI rakSA kUM yodhA, zaraNa Ayake rakSaka, ityAdika puruSArtha tina kari jAkI bhujA zobhAyamAna hai, so hI bhuja AbhUSaNa haiN| yA dharmAtmA puruSana ke bhuja zobhA pAveM / 2 / kaMDI, mAlA, hAra ina Adika AbhUSaNa jiteM ura zobhA pAva hai| so ura AbhUSaNa haiN| e karma sambandhI haiM / jA ura maiM sadaiva arahantAdi paJcaparameSThI ke guNana kA sumaraNa vairAgya cintana bAraha bhAvanA tathA solaha kAraNa bhAvanA kA cintana karanA, so dharmAtmA jIvanakai ura AbhUSaNa haiM / 3 / pAMvana ke AbhUSaNa jAteM pada zomA pAvai, sau karma sambandhI pada AbhUSaNa haiN| tes - * Wei
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ ba dharmAtmA jIvana ke jina pAvana taiM siddha kSetrAdika yAtrA karira so pada pAra kA phala hai, so pada AbhUSaNa hai|4| Age mukuTa, turarA.zirapaMcAdi inata zira ko zobhA hoya, so zira AbhUSaNa karma sambandhI haiN| jA zirateM devaguru-dharmakaM namaskAra kIjiye, so sira saphala hai| dharmo-jIvana ke ye zira aabhuussnn|5| aura karma apekSA mukhamaNDala ke tilakAdi AbhUSaNa haiM tathA tAmbUlAdika pAna kA khAvanAdika sarva mukha ke AbhUSaNa haiM / inase mukha bhalA zomaiM hai, dharmAtmA jIvanakajA mukhata sarva hitakArI miSTa hita-mita vacana kA bolanA so mukha AbhUSasa hai tathA anya jIvana ke rakSaka dayAmayo vacana jA mukha ta bolanA tathA samyaka prakAra satya mana vacana kI ekatA sahita jisa mukhata paca parameSThI kI stuti karanA tathA jA mukhaH indra, cakravartI, nArAyaNa, kAmadevAdi mahAna puruSana kI kathA kariza so mukha kA zrRGgAra hai tathA mUni garAdharana ke vacana sunika poce apane mukhate vahI vacana aurana 4 prakAzita karanA so mukha saphala hai tathA yathAyogya vinayakArI karanA para ke zravarAnaka hitakArI vacana jA mukhateM bolanA sohI dharmakArI jIvanakai mukha AmUSaNa hai| 6 / karma apekSA netra-aJjana jAri nena bhale lAgai so aanAdi netra ke AbhUSaNa haiN| dharmAtmA jIvana ke jina netranateM jinadeva kA darzana karike harSa mAnie so ho netra AbhUSaNa haiM tathA jina netranateM aneka jina zAsana ke zAstranakoM paramArtha-dRSTi kari dekhiye, so netra saphala haiM tathA para-vastu jai sundara strI, devAMganAdika kA rUpa je parama padArtha tinakaM nirvikAra karatA rahita hoya dekhanA so netranakau AbhaSaNa haiN| tina kari netra saphala haiM / 7 / karma apekSA karNa maNDana jo kuNDalAdika jinateM kAna bhalai zomaiM so karNa AbhUSaNa haiM aura dharmAtmA jIvanakai jina kAnanate jina-guNa zravarA karanA tathA tIrthaGkara, kevalI, gaNadharAdika mahAmunIna ke guNa zravaNa karanA tathA jina bhASita dayAmayI dharma kA jina kAnanate sunanA so kAna kaM AbhUSaNa haiN| kAna pAe kA phala hai| 81 aura karma sambandhI tana-maNDana vastrAdi aneka tana jAbhUSaNa haiN| inata tana malA zomeM hai aura dharma sambandhI jA tanarte mahAvrata-aNuvrata pAlanA paJca samiti, tIni gupti ra guNa ratana kari tana zobhAyamAna karanA so tana pAra kI zobhA hai tathA jA tanata koI jIvanakaM nahIM pIr3anA anya kI rakSA karanI tana kA bhayAnIka AkAra banAya bhore jIvanakaM bhaya nahIM upajAvanA jA zarIra se zabhAcAra kari zAnti mudrA sahita rahanA apanI mUrtI dekhi aurako vizvAsa upajAvanA so ho tana AbhUSasa hai|
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ rosA tana saphala hai| 6 / karma apekSA ghara maNDana dhana kI vRddhi sahita sapUta putra kA honaa| AjJAkAriNI, sulakSaNI, zIlavAna, vinayavAna, rUpAdiguNa sahita malI strI kA honA so tathA mAtA-pitA, bhAI,putrAdi sakala kuTumba virSe paraspara sneha, ityAdika nimittana kA milanA, so yAtai ghara bhalA dokhe| so karma apekSA ra ghara | AbhUSaNa haiN| dharma apekSA jA ghara vi zubhAcArI dayAvAna dharmI jIva hoMya tathA jA ghara maiM muni zrAvakAdi dharmAtma jIvana kA sadaiva praveza hoya / so ghara kI zobhAkAraka ghara AbhUSaNa hai| yAtaM ghara saphala hai| 10 / karma apekSA dhana maNDana citta kI udAratApane sahita apane aneka jIva-kuTumbAdika tina saba maiM bA~Ta khaavnaa| paMcendriya sukha meM lagAvanA ratana kanakAdika ke aneka manona mandira banAya tinamaiM aneka citrAmAMdi zobhA karAya rhnaa| aneka jAti ke jananakU yaza ke nimitta dAna denA aura putra, putro Adika kI zAdIna maiM dravya lagAvanA tathA putrAdika kI utpatti ke utsavana maiM dhana kharcanA tathA bhAI, bandhu, mitrana maiM dhana denA tathA bahina-bhAMjIka dhana denA ityAdika sthAnakana maiM udAratA sahita hita-mita kari dhana lagAvanA so dhana kA AbhUSaNa hai| yA dhana zobhAyamAna hotha hai aura dharma kI apekSA apanA dhana udAratA sahita dharmAnurAga kari navadhA-bhakti sahita munikaM dAna denA tahAM dhana lgaavnaa|2| tathA sUvarNa cA~dI ke akSarana sahita spaSTa bhArI patrana vi zAstra likhaanaa| tinameM aneka bhArI mola ke manojJa vastrana ke puThe bandhana karAdha lagAvanA / 2 / tathA jina-pUjA virSe motIna ke akSata, suvarNa cA~dI ke phUla, ratanana ke dIpakAdi uttama aSTa dravya milAya prabhu kI pUjA meM lagAvanA tathA bhArI pUjA-vidhAna tIna loka ke jina-mandira ko pUjA tathA teraha dvIpa kI pUjA tathA nandIzvara-vidhAna pUjA tathA aDhAI dvIpa kA vidhAna tathA jambUdvIpa-vidhAna, karmadahana-vidhAna, paJcaparameSThI-vidhAna, paJcakalyANakAdi aneka vidhAna karAya jina-pUjA maiM dhana lagAvatA / 3 / mahAdoghaM uttuGga vistAra sahita, jina-mandira karAya tina virSe aneka cA~dI-suvarNa kA citrAma tathA zubha raGga kA citrAma karAvanA tAmaiM dhana lagAvanA tathA aneka paradA cA~danI. galIcA, zataraAdi aneka bichAvanA tathA naubata, nizAna, ghaNTA. chatra, siMhAsana, camara, dhvajA ityAdi karAvanA 19.tathA pUjA ke upakararA thAla, rakebI, jhArI, pyAlAdi aneka cA~dI-suvarNa ke karAvanA ityAdika zobhA sahita ! jina-mandira banAya tAmaiM dhana lgaavnaa| 4 / jina-bimbana kI vidhi sahita, jina-bimba kraavnaa| so tAkA
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI Da Ti 192 saMkSepa vidhAna kahie haiN| so jina-bimba karanekauM prathama to pASANa kUM khAni dekhe, so uttama ratana samAna pASANa kI khAni dekheN| gale dina mAni-zodhana-kriyA kreN| pIche tahA~ aneka vAditra sahita zilpa zAstra kA vetA zilpI so apanA tana zuddha kari, ujjvala vastra dhAri, usa khAni ko zAstrokta pUjA kre| pIche pASANa kATai, so zuddha pASANa hoya to lAveM / rekhA jo janeU tAmaiM nahIM hoya, bodhA nAhIM hoya, galyA nAhIM hoya, aise aneka doSa sauM rahita zuddha pASANa laavai| pIche ekAnta sthAna pai pratibimba kA nirmApasa karai / tahA~ zilpI aru karAvanahArA dharmo zrAvaka doU zIla sahita rheN| jete kAla kAma kareM tete kAla pramAda rahita zilpI rahai / pramAda bhaye vinaya kari uTha khar3A rahai, kAma nahIM kreN| aise jete dina pratibimbana kA nirmANa kare tete brahmacarya sahita rhai| dIna-dukhInakUM sadaiva dAna bhayA krai| zilpI eka bAra bhojana karai, so bhI alpa kreN| tana maiM vikAra nahIM hoya / ityAdika aneka zuddhatA sahita jina-bimba karAya dhana lgaaye| so dhana saphala hai |5| poche jina-bimbana kI pratiSThA kraavai| tahAM deza-deza ke dharmo zrAvaka vinayateM patrana nyote deyakeM bulAveM, pIche sarva kI Aye meM zuzrUSA karai vAMcchita dAna dukhita bhukhitakUM anna, vastra de aura yAcikanikaM prabhAvanA ke hetu vAMcchita paTa AbhUSaNa ghoTika dAna deva ityAdika utsavana maiM dhana kharce / so dhana saphala hai / 6 / siddha kSetrAdika kI yAtrA ke nirmita aneka sAdhana Apa jaise dharmAtmA jIvanaka saMghale yAtrA kareM, so manda gamana kreN| jAmeM muni zrAvaka vratona kA nirvAha hoya, aise to cleN| rAha maiM, vana maiM, nagara maiM, tahAM je-je jina-mandira khAveM, tahAM-vahAM sarva jagaha bhagavAna kI pUjA utsava karate caleM / dIna-dukha tana ko dAna detA, saMgha kI samAdhAnI karatA, nirAkulabhAva sahita yAtrA kari dhana kharce / so dhana saphala hai / 7 aise muni-dAna, zAstra likhavAnA, jina-pUjA, jina-bimba karAvanA, jina-mandira karAvanA. jina-pratiSThA karAvanA, siddhakSetra - yAtrA, ina sapta kSetranamaiM dhana laage| sI dhanako AbhUSaNa hai | 22| karma apekSA putra maNDana jAkauM kahie, gurujana jo mAtA-pitAdika bar3e hoMya tinakUM sukhadAyaka hoya aura yathAyogya sarva ke vinaya-sAdhana maiM pravINa hoy| mAtA-pitAdikanika vaha Apa ho sapUta kahAya, apane guNanateM mAtApitAniko sAtA upjaavai| lokana maiM apanI sajjanatA, vinaya-guNa, udAratAdi guNa pragaTa kari, sarva sapUta 192 . raM gi pI
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAve so za putra ko prAbhaSaNa haiM / dharma apekSA calyA jAyA jo anAdikAla kA zrAvakana kA dharma, tAkau uttama / jAni saMpata prAratI rAdi utpA , lakI paramparAla liye deva-dharma-guru kI vinaya sahita, cyAri prakAra | saMgha kI sevA kU liye, zubhAcAra rUpa, deva-dharma-guru kI zraddhA sahita, dharmako dRr3ha kari, azuddha kriyA AcArakU TAlika, apane kula-maryAda jo zrAvaka-dharma kI paripATI, bar3e cale Ae tA pramANa mAtA-pitA ke Apa cAla, kula-dharmata chuTai naahiiN| Apa mAtA-pitAna kI dharma-maryAdA nahIM tajai, so putrako AbhaSaza hai |sh laukika apekSA strI maNDana doU patta kI maryAdAka pavitra krtii| gurujana jo sAsa-svasura-bhartArAdi tathA mAtA-pitA tina doU pakSa meM vinaya sahita calana hoya, so stro ko AbhaSaNa haiN| yA kari lokana teM prazaMsA pAvai, bhalI dIkhai hai / dharma AbhUSaNa ye haiM jo zubhAcAra sahita hoya, zola-zrRGgAra jAke ura meM hoya, pati AzA meM tatpara hoya, deva-dharma-guru ko paripATI kI jAnanahArI, dRr3ha zraddhAna sahita hoya sI strI, dharmAtmA, lajA ke bhAra kari namrobhata dRSTi dharai, saMsAra bhogana te udAsa, bhartAra AjJA bhaGga nahIM karavekaM bhoganaka bhogate hai| aise guNa sahita jA strI ke AbhUSaNa hoya, so strI mahAsundara jAnanA / yaha kahe jai gusa, so strona ke AbhUSaNa haiM / 13 / rose kahe je karma-maNDana AbhUSaNa aura dharma-maNDana AbhUSaNa, so viveko U~cakulI dharmAtmA puruSana kauM, doU jAti ke AbhUSaNa paharanA yogya hai| kama-maNDana te tana bhalA dI hai, ihA~ zobhA pAvai aura dharma-maNDana te yA bhava, para-bhava doya hI bhava, zobhA hoya hai / tAteM aisA jAni, rose doU bhava yaza-sastra nimitta, doU AbhUSaNa ura viSai dhAraNA yogya hai| aise doU bhava sudhArane kA nimitta yogya kAya, koI dIrgha-puNya teM mile hai| tAtai bhava-bhava maiM sukha yaza jinako cAhie, so bhavyAtmA dharma kA zaraNa leha / aise zubha khAna-pAna tathA azubha khAna-pAna tathA svI-dhama ke bheda tathA dharma-karma AbhUSaNa ityAdika kathana Upara kahi Ae so vivekI jIvana * ina viSaM jJeya-heya-upAdeya karanA yogya hai| azubha AcAra kA tyAga va zubha kA grahaNa kAryakArI hai| iti zrI sudRSTi taraGgiNI nAma grantha madhye, zubhAzubha AcAra, strI-dharma varNana, dharma-karma AbhUSaNa kathana varNano nAma dvAdaza parva sampUrNam // 12 //
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhI su i ft 194 Age khAna-pAna viSai jJeya heya upAdeya kahie hai| tahAM khAna-pAna kriyA hai, so kSetra kAla bhAva kari vicAra dekhi karanA yogya hai| soI dravya viSai tau zubhAzubha jIvana kUM vicaarnaa| kSetra meM zubhAzubha kSetra kA vicAranA aura kAla maiM zubhAzubha kAla kA vicaarnaa| bhAvana maiM zubhAzubha bhAva vicAranA aise vidhi vicArie, jo yaha khAna-pAna kisa jIva meM kiyA hai ? so karanehArA AcaraNa dharmo hai athavA mUrkha hai, pApAcArI malIna hai ? so tau dravya vicAri hai| yaha khAna-pAna kisa kSetra kA kiyA hai ? so kSetra yogya hai vA ayogya hai ? aise kSetra vicaarie| e khAna-pAna kiyA, so kauna kAla meM kiyA hai ? so kAla yogya hai vA ayogya hai ? e khAna-pAna kiyA, so kaise bhAvana teM kiyA ? sI vAke bhAva zubha hai athavA azubha haiM ? aise mAvana kA vicAra krai| aise vicAra kai. vivekI khAna-pAna maiM jJeya heya upAdeya kreN| so kaise karai so kahie hai| tahAM kSetra aisA hoya jo hAr3a nahIM dIkhe, mAMsa piNDa nahIM dIkheM, jahAM rudhira nahIM dIkhai, jahAM madirA nahIM dIkhe, tajo vastu apane bhojana maiM nahIM Aye, zrapane bhojana maiM jIva patana nahIM hoya, jahAM paMcendriya kA mala nahIM dIkheM - e sAta kAraNa rahita zuddha kSetra hoya / jahA~ andhakAra nahIM hoya, bahu manuSya pazUna kA gamana nahIM hoya, ekAnta hoya, so bhojana-pAna zuddha hai aura bhalo kriyAvAna bhojana karanehArA hoy| bhojana karanehAre kA zarIra zuddha hoya, karanahArA dayAvAna hoya, karanehArA pApa taiM DaratA hoya, khAsI zvAsa roga nahIM hoya, karanehAre ke tana meM jukAma nahIM hoya, kapha nahIM hoya, vamana nahIM hoya, atIsAra nahIM hoya, tana meM phor3A - dukhanA nahIM hoya, rAjaroga kuSTAdi nahIM hoya, khujalI nahIM hoya ityAdika roga-dukhana kari rahita, zuddha bhojana karanahArA hoya, vikalatA rahita hoya, so dravya zuddha hai tathA bhojana maiM AyeM aise anna, jala, ghRta, dugdhAdi tathA tandula, gehU~, canA, mUMgAdi anna bIMdhe gaye, jIva sahita nahIM hoM tathA ghRta-jala, carmAdika kA nahIM hoya / ityAdi ve bhI dravya zuddha jAnanA / kAla zuddha jo rAtri kA kiyA Arambha nahIM hoya, bar3I bAra jo bhojana kI maryAdA kA kAla ulaghana nahIM bhayA hoya tathA rAtri sAyA vAsI nahIM hoya / ityAdika kAla zuddha hoya, so kAla zuddha jAnanA / bhAva zuddhatA, jo karanehArA bhojana kA, so vikala pariNAmI nahIM hoya bhojana kA svAda lampaTI nahIM hoya, bhojana kI tIvra kSudhA sahita pariNAmI nahIM hoya / yogya-ayogya bhojana maiM samajhanehArA hoya / ityAdika dharmavAna viveka sahita jAke bhAva 194 WWE 5 gi NI
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ haoNya, so bhAva zuddha jAnanA / krodhI nahIM hoya, jo bhojana karate lar3atA jAya, kopavacana kahatA jAya / ityAdika / zuddha hoya, so bhAva zuddha hai| aise dravya-kSetra-kAla-bhAva kari khAna-pAna zuddha hoya, so zuddha hai| dharmAtmA jIvana kari upAdeya hai| iti zuddha khAna-pAna / Age azuddha khAna-pAna batAiza hai| jahAM bhojana karanehArA kroza, || 195 bhojana karatA hI parateM zuddha karatA jAya ve maryAda bolatA jAya so khAna-pAna azuddha hai vikala pariNAmI hoya, bhojana kA bhUkhA lolupI hoya so bhojana karatA kaDU kAlU khAvatA jAya so bhojana azuddha hai| ityAdika bhAva ! azuddha haiN| rAtri kA pIsA-pakAyA-ArambhA hoya, bahata kAla kA maryAdA rahita hoya gayA hoya tathA rAtri kA kiyA bAsI hoya / ityAdika kAla-azuddha hai|2| andhakAra kSetra meM kiyA, jahA~ choTe-bar3e jIva patanAdika kI ThIka nA hoya, jahA~ bahata jIvana kA gamana hoya, caupaTa sthAna hoya, jahA~ bahuta jIvana kI utyatti hoya, macchara-cauMTI-makkho bahuta hoya ityAdi kSetra azuddha hai|3| karanehAre kA tana, roga pIr3ita hoya / khAMsI, zvAsa, khujarI, jukhAmAdi roga sahita hoya / tana maiM phor3A dukhanA bahuta hoya, nidrA jAke tana maiM bahuta hoya, ityAdika doSa sahita karanevArA hoya, so dravya azuddha hai tathA vIdhA anna na hoya, jala anagAlA hoya, ghRta carma kA hoya, bATA rAtri kA pIsA hoya, ityAdika dravya azuddha hai| 4 / so rose dravya, kSetra, kAla, bhAva kari azuddha hoya so khAna-pAna azuddha hai dharmAtmA jIvana kari heya hai aura rAha calate khAte-pIte jaanaa| caur3e baiMThi svAvanA / pAMti virodhI ke saMga baiThi svaavnaa| kautuka sahita khAvanA / bAjAra meM bikatA, sIdhA taiyAra bhojana mola leya svaavnaa| ityAdika khAna-pAna azuddha heya hai| aise jAni vivekI haiM tina kaM zuma bhojana grahaNa aura azubha bhojana tajana yogya hai| iti khAna-pAna maiM zeya-heya-upAdeya khii| Age vacana maiM heya-jheya-upAdeya kahie hai| tahAM zubhAzuma samuccaya vacana kA jAnanA so jJeya hai| tA jJeya ke ho doya bheda haiN| eka upAdeya hai aura eka tajave yogya hai / so jahAM jo anya jIva kU sukhadAI hoya dayA sahita hoya krodha, mAna, kuTi- | latA, lobha-ina cyAri kaSAya rahita hoya dharma-buddhi sahita hoy| dAna, pUjA, zIla, saMyama, tapa, vratAdigi mahAna puruSana kI caryA sahita hoya tathA dharma utsava vacana zAnti bhAva sahita hita vacana saumyatA sahita priya vacana ityAdika jina-AnA sahita satya hita-mita vacana hai so upAdeya hai| iti upAdeya vacana / zrAge
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ heya vacana kahie hai| tahA~ krodha vacana mA-mAyA-lobha vacana saptavyasana rUpa vacana pAya poSaNa jhUTha vacana so yA jhUThi ke cyAri bheda haiM so hI kahiza hai / eka to chatI vastuko avatI kahanA so asatya hai|| achatIkauM chato kahanA so bhI mUTha hai| 21 vastu thI tau kachu aura hI aru vAka kahanA kacha aura hI so bhI mUTha hai / 3 / jina-AjhA hita paramArtha te zUnya aisA vacana so muTha hai| 4 / yogya ayogya vacana bheda haiM so kahie haiN| gAthA-bayaNo heyAdeyo, sattopAdeya vayaNa jiNa dhuNi so / heyo cayaNa anatto, Nido kugaideya suta rahiyoM // 37 // artha-vacana heya upAdeya rUpa hai| so satya to upAdeya hai| so vacana jina-AjJA pramArA hai, grahave yogya hai| atatva vacana hai so heya hai nindya hai kugati kA dAtA hai aura jina-AjJA ke viruddha hai| bhAvArtha satya jina vacana so to upAdeya hai aura atattva asatya vacana heya hai / tA asatya ke bheda gyAraha haiN| sohI kahie hai| prathama nAma-abhyAkhyAna kalaha vacana, pazunya vacana, asambaddha pralApa vacana, rati vacana, arati vacana, upAdhi vacana, nikRSTa vacana, apariNati vacana, maukharya vacana aura mithyA vacana / aba inakA artha-tahA~ aisA vacana bolanA ki dekho yAne bahuta burAI karI, yAne bahuta burA vacana kahyA, yAkA nAma abhyAkhyAna vacana hai| tahAM aisA kahanA jAteM paraspara yuddha hoya so kalaha vacana hai| aisA vacana kahanA so jAkari parAyA chipA doSa pragaTa hoya so paizunya vacana hai| jahA~ dharma, artha, kAma, mokSa inake sambandha ta rahita bolanA so asambaddha pralApa vacana hai| indriyanakauM sukhadAI jAkaM suni rati upajai aisA vacana bolanA sI rati vacana hai| jAka suni indriya mana kuM arati upajai aniSTa lAgai so arati vacana hai| jahA~ ati parigraha kI AsaktatA rUpa lobha kI vRddhi lie vacana kA bolanA so upAdhi vacana hai| jahA~ vyavahAra viSa Thagave kU jugata rUpa vacana kA bolanA so nikRSTa vacana hai| jahAM deva, guru, dharma, vratAdika pUjya sthAna tinakA avinaya rUpa vacana kahanA so apariNati vacara hai| jahAM corana kI caturAI kalA kI zuzraSA rUpa vacana so maukharya vacana hai| jahAM dharma ghAtaka yA rahita avrata poSita vacana so mithyA vacana hai| inakU Adi je azubha vacana so samyagdRSTika sahaja hI heya haiN| jo binA prayojana paraspara bAta karanA so vikathA vacana hai| tA vikathA ke bheda patrIsa haiN| sI hI kahie haiN| prathama nAma svI
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ | kathA, dhana kathA, bhojana kathA, rAja kathA, cora kathA, baira kathA, para pAkhaNDa kathA, deza kathA, bhASA kathA, | guNabandha kathA, devI kathA, niSThara kathA, para paizunya kathA, kadapa kathA, deza kAlAnucita kayA, bhaNDa kathA, / mUrkha kathA, Atma-prazaMsA kathA, para parivAda kayA, para juguptA kathA, para por3A kathA, kalaha kathA, parigraha kathA, | kRSyArambha kathA, saGgIta kathA-e paccIsa haiN| inakA artha-jahAM dhAri puruSa paraspara batalAvanA tAkA nAma kathA hai / so zubhakArI vacana batalAvanA, so to zubha kayA hai| hama binA prayojana batalAga rApa bandhakari.kAla gamAvanA, so vikathA hai| tAke yaha paccIsa bheda haiN| so jahA~ paraspara strIna ke svarUpa kI, cAla kI, yauvana kI-ina Adika strIna ko paraspara kathA kari, kAla gamAya, pApa kA bandha kari paramava bigAr3e, so strI vikathA hai| jahAM paraspara dhana kI vArtA karanA, jo dhanavAna dhanya haiN| dhana binA jIvana kahA~ hai ? dhanavAna kii| saba sevA kareM haiN| jagat maiM dhana ho bar3A hai| ye dhana kaise paidA karie ? pArasa te dhana hoya, rasAyana tedhana hoya, cintAmaNi mile bhalA dhana hoya hai| girA pAvai, galyA pAvai, koU devAdi milai tau dhana jaaNceN| phalAne rAjA ke dhana bahuta hai| keI kahaiM usa seDa ke bar3A dhana hai / ityAdika paraspara dhana kI kathA karanA. so dhana vikathA hai| jahAM paraspara bhojana kI bAta karanA / jo koI kahai yaha bhojana bhalA hai vaha bhojana malA hai, vaha vyaJjana malA hai, vaha mojana bhalA banAvai hai, ityAdika bhojana kI kathA hai| jahAM rAjAna maiM kAhU ko bar3AI, kAhU ko nindaa| rAjAna ke nyAya-anyAya kI bAta tathA phauja kI dIrghatA ko tathA laghutA ko kthaa| aise koI rAjA kI nindA, koI ko stuti kari, paraspara kAla khoya bAta karanA, so rAja vikathA hai| jahAM aneka corana kI caturAI kI kthaa| koI cora ke puruSArtha kI kthaa| corana ka aiso daNDa denaa| ve cora jorAvara haiN| ityAdika paraspara corana kI bAta karanA, so cora kathA hai aura jahAM koU khai| mere-vAkai baira bhAva hai| keI kahaiM vAke-vAke dveSa hai| yAke keI vairI haiN| koU kahai. hama vAkai kyA sAre haiM ? ityAdika paraspara kathA karano, so vaira kathA | hai aura jahAM parAyA chipA doSa pragaTa krnaa| vaha kahai tuM mahApAkhaNDo hai| koI kahai tere doSa maiM saba jAnU hU~ vaha kahai, tose durAcArI saMsAra maiM naahiiN| ityAdika paraspara bAta karanA so para-pAkhaNDa vikathA hai| jahAM | dezana kI nindA-stuti krnii| koI kahai yaha deza malA hai, vaha deza bhalA naahiiN| usa deza meM zota-garmo bahuta vA
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ deza maiM anna nAhIM hoya vA deza maiM jala thorA ityAdika dezana kI bAta karanA so deza vikathA hai| jahAM ku-kavina kiye aneka chanda, kavitta, gIta, dohA, pahelo, sAkhI, kahAnI, kissA-ina Adi aneka vacanabandhAna paramArtha | rahita jinakI kathA jo vAne rasa-kravitta banAye haiN| vAne vA rAjA ke male-yazarUpa kavitta kie haiN| vaha bahuta kissA-kahAnI jAne hai| ityAdika kathA karanI sI bhASA kadhA hai tathA pazana ke vacana jo vaha sUvA bhalA bole hai vAkI mainA acchI bole hai vAkI tUtI acchI bole hai| tItura, lAla, kabUtara, kAka, koyala, gardabha, svAnAdi aneka pazUna kI bhASA-zubhAzubha kI kathA karanI so bhASA kathA hai aura pasara guNa meTane rUpa upAya rAja paJcasamA maiM aisA kahai jo vAk kahA guNa hai ? vaise tuma kuM bahuta btaavaige| yAhI teM bahuta guNI hamane dekhe haiN| kaI kahaiM hamaneM bAteM bhI ghane guNI dekheM haiM / keI kahaiM yaha kahA hai vAmaiM bar3e guNa haiM / ityAdika paraspara kathA karanA so guNa bandha-kathA hai| jahAM kudevana kA atizaya-karAmAta kI kathA jo keI kahU~ zItalA jAgatI jyoti haiM / keI kahaiM vaha bhaiMrI pratyakSa koI kahai vaha devo pratyakSa haiN| beTA, dhana deya hai| ityAdika paraspara kathA karanI so devI kathA hai| jahAM koI kahai ta mahAduSTa hai| yaha mahApApI hai| yAkI mUrkhatA jagat jAne hai| aise paraspara kaThora vacana batalAvanA so niSThura vacana kathA hai| jahAM parAyA burA karave kI bAta parAI nindA kI bAta parakauM pIr3AkArI vacana ityAdi paraspara kathA karanI so para-baizunya vikathA hai| jahAM nAnA prakAra kI zrRGgAra kathA jAke suneM citta vikAra rUpa hoya aisI kathA paraspara karanA so zrRGgAra kathA hai aura jahAM isa deza maiM yaha rIti bhalI hai yaha roti bhalI naahoN| vA deza maiM phalAnI vastu acchI nAhoM vaha vastu acchI hai / ityAdika paraspara batalAvanA so deza kAlAnucita vikathA hai aura jahA~ kautUhala hAMsI rUpa paraspara harSa-harSa gAlI bolanA viparIta bolanA so bhaeDa kathA hai aura jahAM avivekI vArtA karanA so mUrkha vikathA hai aura jahAM paraspara apane gusana ko kthaa| jahAM koI kahai, aho ! hamamaiM aise guNa haiM / keI haiM paropakAra hamanaiM kaI kare haiM keI kahaiM, hama bar3e manuSya haiM, hamase bar3A koI naahii| ityAdika apane-apane gurA kI sarva kathA kareM so Atla-prazaMsA nAma kathA hai| paraspara aurana kI nindAkArI kathA karanI so para-parivAda kathA hai aura jahAM anya kA zarIra tathA vastra malina dekha tathA roga-malina dekha, glAni rupa kathA kare so durgandha
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikathA haiM aura para ko dukhI karane kI, para ke ghara laTane kI ina Adi aurana ke AkulatAkArI kathA karanA / so para-pIr3A kathA hai aura jahAM paraspara yuddha karane kI lar3ane kI kathA karanI so kalaha vikathA hai| parigraha badhAvai ( bar3hAvai ) kI vArtA paraspara karanI so parigraha kathA hai aura paraspara khetI nipajane kI kathA hai| jo 199 aba ke megha malA haiM dharatI hamaneM bahuta jotI hai| vAna chor3a daI dharatI thorI uThAI ityAdi khetI ko kathA so kRSyArambha vikathA hai| jahAM nAnA prakAra rAga, nRtya, gItAdika kI kathA so saGgIta vikathA hai| aise e paccIsa vikathA rUpa vacana haiN| so sarva pApakAro tajave yogya jaannaa| aise zubhAzubha vacana maiM heya-jJeya-upAdeya kyaa| iti vacana maiM jJeya-heya-upAdeya kthn| Age dravya-kSetra-kAla-bhAva kA svarUpa likhiye hai gAthA-dabbo kheto kAlaya, bhAyo pattAdi bheya jiNa uttaM / geyopAdeya heo sammodiTTI sovi NAdayo // 38 // artha-dravya, kSetra, kAla, mAva-e cAri bheda jina dava ne kahe haiM / tinamaiM hai ya-veSa-upAdeya kare, sau AtmA samyagdRSTi jaannaa| bhAvArtha--dravya-kSetra-kAla-bhAva kari vastuna kA dhArata hoya hai| tahAM prathama ho dRSya virSe jJeya-heya-upAdeya kahie hai| samuccaya jIva kA jAnanA, so jJeya hai| tAhI jJeya ke dIya bheda haiN| eka heya eka upAdeya / so tAmaiM jAkU para-dravya jAniye so haiya hai| jaise-yudgala, dharma-adharma, AkAza, kAla aura Apa Atma tatva bheda jJAna kA vicAranahArA anubhavI heya-jJeya-upAdeya kA karanahArA Atma dragdha hai| tA eka jAtmA ke sivAya anante jIva dravya aura aise hI SaT hI dravya haiN| so para-jJeya jAni heya haiM, tajave yogya haiM / ra sarva apane Atma svabhAva se mitra haiM tAteM tajave yogya haiN| inake guNa-aryAya bhI jar3a haiM, ajJAna haiM, mUrti haiM, amurti haiM, tAteM heya haiN| ihA prazna-jo mUrti tau tajave yogya haiM yaha hamane bho jaano| parantu amUrti cetanA guNa sahita inaka heya kyoM kahyA ? tAkA samAdhAna---bho bhavya ! jo tere mana maiM pudgala dravya para hai rosI AI hai to ye bhI AjAya hai| tU citta deya suni| dekhi pudgala tau amUrtika hai| so para hai ho, so se jAnI hI hai| dharma-adharmAdi cyAri dravya amUrtika tau haiN| parantu cetanA rahita jar3a haiN| tAta tajave yogya haiM tAteM heya haiM aura Apa svabhAva te anya jIvana ke pradeza satva guNa paryAya bhitra haiN| unake kiye rAga-dveSa bhAva kA phala ApakauM nahIM laagai| apane kiye rAma-dveSa kA phala una para-jIvana kU nahoM lAge / anya kuM sukha bhara ApakU sukha naahiiN| parakuM dukha bhae bhApakU
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su Ta 200 maiM dukha nAhIM / anya jIvakUM mokSa bhae ApakUM mokSa nAhIM tAteM saMsAra viSai anante jIva haiM so sarva bhinna-bhinna haiN| apane-apane pariNAma ke bhogatA haiM aura saMsArI bhore jIva bhI aisI kaheM haiM ki jo karegA so pAvaigA aisI sarva jagat maiM bAta pragaTa hai / tAteM aneka nayana kari bhI vicAra dekhi ki Apa taiM bhinna aura anante jIva haiM / so bhI paradravya jAni tajave yogya hai / tAteM haiya kiye hai| aisA samAdhAna jAnanA aura bhI samyagdRSTi samatA rasa pragaTa bharA vairAgya bar3hAve kUM jagat kA svarUpa vicAreM / so dravyana maiM alpa bahuta to aise vicAreM jo jIva dravyana tIna gati ke jIva to bahuta haiM aura manuSya gati ke jIva dravya bahuta hI dhoraM haiN| tahAM deva vyAri prakAra haiN| so jude- jude asaMkhyAte haiM aura nArakI sAta haiN| tahAM bhI eka-eka maiM jIva asaMkhyAta haiM aura tiryaJca gati virSe jova tathA pRthvIkAyika apakAyika, tejakAyika, vAyukAdhika ina sarva meM asaMte asaMkhyAte jIva haiM / tina sarva taiM thorI jIva rAzi agrikAyika hai| so bho asaMkhyAta lokana ke jete pradeza hoMya tete jAnanA / soI batAie hai| eka sUcyAMgula kSetra pramAza eka pradeza sUcI meM kete pradeza haiM so sunauM / asaMkhyAta sAgara ke jete samaya hoMya te pradeza jaannaa| eka aMgula ke kSetra ke aite pradeza hoMya to hAtha bhara ke kete pradeza hoMya ? eka kosa ke kete hoya ? tau sarva loka ke kete hoMya ? so aise-aise asaMkhyAta loka ke jete pradeza haiM tete tejakAyika jIva jAnanA / sarva taiM thore haiM aura ina tejateM asaMkhyAta adhika pRthvokAdhika haiN| pRthvI taiM asaMkhyAta bar3hate apakAdhika haiN| adhika vAyukAyika haiM vAyukAyikarte asaMkhyAta adhika pratyeka vanaspati ke jIva haiN| pratyekateM tathA sarva jIva rAzi anantaguNe sAdhAraNa vanaspati jIva haiN| inahI paJca sthAvarana maiM sUkSma aura bAdara doya bheda haiN| tahAM Azraya binA upajaiM Ayu anta binA mareM nAhIM kAhUteM ruka na sakai so sUkSma haiN| parakoM rokeM parateM Apa rukeM zAstrAdikarte ghAta pAvaiM sahAyateM upajaiM so bAdara haiN| so bAdara cAra sthAvarana maiM asaMkhyAta haiN| bAdara asaMkhyAtaguNe sUkSma haiM sAdhAraNa maiM bAdara ananta haiN| tAteM anantaguNe sUkSma sAdhAraNa haiN| vendriya tendriya, caundriya, paMcendriya va tiryaJcarAzi asaMkhyAta asaMkhyAta hai aura karmabhUmi ke manuSya sarva saMkhyAta haiN| aise jIvadravya apekSA kathana hyA iti dravya-kSetra kAla-bhAva kA svruu| Age SaTkAyika jIvana ke zarIrana ke jAkAra kahie haiN| tahAM pRthvIkAyika kA AkAra masUra ke samAna hai aura apakAyika kA AkAra jalabindu 200 . raM gi pI
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ jamAna hai| togakA....... huta sUjI ke samUha samAna hai aura pavanakAyika kA zarIra prAkAra dhvajA samAna hai| vanaspati ke tana kA AkAra aneka prakAra hai vendriya, tendriya, caundriya, paMcendriya jIvana ke zarIra ke AkAra aneka prakAra haiN| iti SaTakAdhika shriiraakaar| Age SaTukAdhika kA Ayu-kama kahie hai| tahA~ pRthvI ke bheda doy| eka narama aura eka ktthor| pIlI miTTI, khar3I miTTI, gerU miTTo Adi e narama pRthvIkAyika haiN| yAkI utkRSTa Ayu bAraha hajAra varSa pramANa hai| kaThora pRthvI jo hIrA ratanAdi pASANa tAkI utkRSTa Ayu bAisa hajAra varSa hai / jala kAyika utkRSTa Ayu sAta hajAra varSa hai| agnikAyika ko utkRSTa prAyu tIna dina hai| pavanakAyika kI utkRSTa Adhu tIna hajAra varSa hai| vanaspatikAyika ko utkRSTa Ayu daza hajAra varSa ko hai| jala kI joMka, giMDolA, laTa, nAruvAdi vendriya jIvana kI utkRSTa prAthu bAraha varSa haiN| cIMTI, khaTamala, kunthuvAdi tendriya kI unacAsa dina kI hai| caundriya makkhI, maurA, Tor3I Adi ko utkRSTa Ayu SaTa mAsa kI hai aura aseMnI paMcendriya kI utkRSTa Adhu kor3a pUrva varSa pramANa sainI paMcendriya vi deva nArakIna kI utkRSTa Ayu tetIsa sAgara kI hai| utkRSTa bhoga bhamiyAM manuSya tiryazcana kI tIna palya kI hai| karma bhUmiyoM / / manuSya-pazu kI utkRSTa Ayu koDi pUrva varSa pramANa hai| deva nArakI kI jaghanya Ayu daza hajAra varSa kI hai| manuSya tiryaJcana kI jaghanya Ayu antarmuhUrta hai| iti SaTkAyika aayu| Age SaTkAyika jIva utkRSTa karmasthiti keto kareM, so kahie hai| tahA~ paJca sthAvara ekendriyana ko utkRSTa karma-sthiti eka sAgara jAnanA aura sarva aSTa karmana maiM utkRSTa sthiti darzanamohanIya kI jaannaa| vendriya utkRSTa karma-sthiti badhaii tau pacAsa sAgara jAnanA aura tendriya utkRSTa karma-sthiti bAMdhai to pacAsa sAgara jAnanA aura caundriya utkRSTa karma-sthiti bAMdhai tau sau sAgara jAnanA va asenI utkRSTa sthiti hajAra sAgara kI bAMdha hai| saMjJI paMcendriya utkRSTa sattari / koDAkoDi sAgara kama-sthiti bAMdha hai| iti krm-sthiti| Age SaTakAyana ko paMcendriya haiM tinake AkAra kahie hai| tahAM sparzana indriya zarIra hai, so zarIrana ke AkAra janeka prakAra taise hI sparzana indriyana ke bhI AkAra jAnanA aura rasanA indriya kA AkAra gau ke khura ke samAna hai aura nAsikA indriya kA AkAra tila-phUla ke AkAra hai aura nena indriya kA AkAra masUra kI dAla samAna hai| zrotra indriya kA AkAra java STMA 201 26
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 ko nAlI ke AkAra hai| iti aakaar| Age paMcendriyana kA viSaya ketA-ketA hai / so batAie hai| tahAM saMjhI paMcendriya sparzana, rasanA, prANa-ina tIna indriyana tai utkRSTa nava-nava yojana kI jAnaiM aura netra indriya utkRSTa saitAlIsa hajAra doya sau tiresaTha yojana jAne haiM aura zrotra indriya utkRSTa bAraha sau pATha yojana kI jAne / iti senii| Age asainI viSa-tahA~ asainI paMcendriya sparzana indriya teM utkRSTa causaThi sau dhanuSa kI jAne aura rasanA indriyatai utkRSTa pAMca sau bAraha dhanuSa ko jaaneN| nAsikA indriya teM cyAri sau dhanuSa kI jAna aura cakSu indriya teM guNaThi (unasaThi) yojana kI jAne aura zrotra indriya te ATha hajAra dhanuSa kI jaanaiN| iti asainI / prAge caundriya kA viSaya-tahAM caundriya sparzana indriya teM battIsa sau dhanuSa ko jAna aura rasanA indriyateM doyasau chappana dhanuSa kI jaaneN| ghrANa indriya te doya sau dhanuSa kI jAne aura cakSu indriyateM gugatIsa sau cauvana yojana jaaneN| iti caundriya / Age tendriya kA viSaya tahoM tendriya, sparzana indriya teM solaha sau dhanuSa kI jAna / rasanA indriyateM eka sau aThAIsa dhanuSa kI jAna hai| prANa indriya te sau dhanuSa kI jAnaiM hai| iti tendriya / Age vendriya kA viSaya-aura vendriya sparza te pATha sau dhanuSa kI jAnaiM aura rasanA indriya taiM cauMsaThi dhanuSa kI jaanaiN| iti vaindriya / Age ekendriya kA viSaya-tahAM ekendriya sparzana indriya ta~ cyAri sau dhanuSa kI jAne / iti rAkendriya vissy| paMcendriya kA viSaya khyaa| Age ekendriya ke bhedana maiM nigodi| so nigodi paJcasthAna haiM, tAko bhore jIva paJca golaka kahaiM haiN| so kahie haiN| ukta ca siddhAnta gommaTasAra gAthA-aMdIvaM bharaho, kosala sAdataggharAI vA / khaMgharaavAsA, pulavi sarIrANi diTTantA // 39 // artha-jaise jambadvIpa, tAmai bharatakSetra, bharatamaiM kauzala deza dezamaiM sAketa nagara, nagara meM ghara / taise hI nigoda ke pazcagolaka haiN| skandha, aNDara, jAvAsa, pulavI aura zarIra-e pazca golaka haiN| inakA sAmAnya svarUpa kahira hai| tahAM eka sUjI kI aNI ( noMka) sAdhAraNa vanaspati ke jaite skandha aavai| tete skandha kUle kevalajJAnI sarvajJa ka puuchie| bho prabho! ina virSe jIva saMdhyA khau| taba jJAnI kahaiM / isa sUjI ke Upara nigoda haiN| tAmaiM asaMkhyAta loga pramANa skandha haiN| tisa eka-eka skandha meM asaMkhyAta-asaMkhyAta loka pramANa aNDara haiN| eka-eka aNDaramaiM asaMkhyAta-asaMkhyAta loka pramANa AvAsa haiN| eka-eka AvAsa meM asaMkhyAta 2.2 HOM
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 asaMkhyAta loka pramANa pulavI haiN| eka-eka pulavI maiM asaMkhyAta-asaMkhyAta loka pramArA zarIra haiN| eka-eka zarIra meM jAtajananta jIva hai| eka-eka zarIra maiM jAva ghar3I-ghar3I maiM ananta-ananta nikasi mokSa jAyA kareM so aise anantakAla tAMI mokSa jAyA kareM, to bhI eka zarIra khAlI nahIM hoya / tAta vAkA nAma akSaya ananta hai| aise sUjI ke asI pramANa sAdhAraNa nigoda ke jIvana kI dIrghatA hai| roso nigoda teM tIna loka bharacA hai| koI bhore jIva aisA mAne haiN| jo sAtaveM naraka ke nIce pAMca golaka haiM, taha nigodiyAna kA sthAna hai| so hai bhavya ! ho, aisA nAhI hai| ra bhrama hai| paJca golaka tau rAka skandha maiM Upara kahI, taise haiN| yA sarva loka maiM || nigodi rAzi jala ke ghaTavat bharI hai / tA nigoda ke dIya bheda haiN| eka to nitya-nigodi eka itara-nigodi hai| so anantakAla se jAnai vyavahAra rAzi sparzI ho nAhIM so tau nitya-nigoda kahirA aura jai jIva nigodi teM nikasi vyavahAra rAzi cyAri gati pAya pheri karma se nigodi maiM gayA so itara-nigodiyA kahie / aise nigodi Adi paMcendriya paryanta je jIva haiM sau ina SaTrakAyika kA utkRSTa mAyu tau Upara kahi hI Ae haiM aura jaghanyamaiM vizeSa yatA jo bahuta hI alpa Ayu karma SaTakAya kA hoya to eka zvAsa ke aThArahaveM bhAga hoy| eka antarmuhata maiM utkRSTa bhava dharai tau cha cAsaThi hajAra tIna sau chattIsa bAra janme aura rate hI bAra marai hai| so ho vidhivAra kahie hai| tahAM pRthvIkAyika, apakAyika, tejakAyika, vAyukAyika aura vanaspati ke bheda pratyeka sAdhAraNa kari doya haiN| so eka zarIra kA eka jIva svAmI hoya so to pratyeka vanaspati hai| jahAM eka zarIra ke ananta jIva svAmI hoya so sAdhAraNa vanaspati hai| tahAM pratyeka vanaspati kA rAka zarIra nAza bhaye eka jIva kA hI ghAta hoya / sAdhAraNa vanaspati kA eka zarIra ghAta hote ananta jIvana kA ghAta hoya hai| tAteM dharmAtmA jIvanakaM sAdhAraNa vanaspati kA vizeSa yatana karanA yogya hai| aise sAdhAraNa pratyeka vanaspati tinamaiM teM pratyeka vanaspati lIjeM / aise paJca sthAvara ke sUkSma bAdara kari daza bheda haiN| eka pratyeka vanaspati rA sarva gyAraha bheda ekendriya ke bhye| tinamaiM jude-judai cha hajAra bAraha cha hajAra bAraha janma-maraNa kareM tau gyAraha sthAna ke mili chayAThi hajAra eka sau battIsa janma-maraNa bhaye so to ekendriya ke jaannaa| vaindriya ke asso, tendriya ke sATha, caundriya ke cAlIsa, paMcendriya ke caubIsa tinamaiM ATha bhava sainI ATha bhava asainI ke 203
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ aura pATha mava manuSya ke e caubIsa paMcendriya ke| sarva mili chayAsaThi hajAra tIna sau chattIsa janma-maraNa SaTakAyika jIvana ke hoya haiN| so sarva jIvana maiM manuSya rAzi alpa hai| kSetra virSe deva nArakIna kA kSetra asaMkhyAta yojana kA hai aura tiryazca kA ekendriya apekSA sarva loka trasa apekSA bhI asaMkhyAta thojana kSetra hai| sarva te alpa kSetra manuSya kA hai so paiMtAlIsa lAkha yojana pramANa hai| kAla apekSA bhI deva nArakIna kA AyukAla to asaMkhyAta varSa pramANa hai| manuSya kA kAla thorA hai| yA maiM jIvana alpa hai| bhAva apekSA deva, nArakI, pazu upajane ke bhAva bahuta haiN| alpa se puNyarUpa bhAva hote deva hoya hai aura alpa se pApana te naraka ke dukha kA bhogatA hoya hai Ara Arta-bhAva te tiryaca hoya hai| so Arati jIvaka sadaiva hI lagI rahai hai| parantu manuSya hove ke bhAva mahAkaThina haiN| koI dIrgha puNya bhAva nAhIM pApa bhAva koI naahiiN| madhya bhAva sarala bhAva manda kaSAya bhAva vrata samyaka rahita bhore sarala komala bhAva rose mahAkahina bhAva te manuSya ho / so aise manuSya hone ke bhAva thore kAla kari manuSya thorA kAla jIve / kSetra kari manuSya kA kSetra thorA hai| bhAva bhI manuSya hone ke thore hai| so dravya-kSetra-kAla-bhAva kari manuSya thore haiN| yAkA nimitta milanA kaThina hai| tAta rosI manuSya paryAya dravya meM jheya-heya-upAdeya karanA yogya hai| iti dravyamaiM jJeya-heya-upAdeya kthn| Age kSetramaiM zeya-heya-upAdeya kahiye hai| tahAM zubhAzubha kSetra kA jAnanA so to jheya hai| tAke doya bheda haiM eka heya eka upaadey| so jisa kSetra meM cora rahate hoya, hiMsAdhArI madyapAyI rahate hoya, so kSetra tajave yogya hai| jahAM mahAkrodhI, mAnI, mAyAvI, mahAlobhI rahate hoMya so kSetra heya hai| jahA~ dharma rahita, durAcArI, pApI jova rahate hoya, so kSetra tajave yogya hai| jahAM kAmI-jIvana kI krIr3A kA apracchana sthAna hoya, so kSetra tajave yogya hai| jahAM mor3a, bAlaka nirlaja puruSa kautuka karate hoya ityAdika netra jahAM ApakauM pApa lAga, nindA Avai, so kSetra tajave yogya hai| jahA~ dharmAtmA tiSThate haoNya, dharma-carcA hoto hoya tathA jina-mandira hoya tathA vana, masAna, guphA virSe vItarAgI muni virAjate hoya so kSetra, tIrtha samAna upAdeya hai| ityAdika zubha kSetra, vyavahAra naya kari upAdeya haiM aura nizcaya nayata para-dravya kSetra heya haiM / aru svadravya kSetra jo asaMkhyAta pradezarUpa, AtmAkAra, jJAnamayI, amatika, puruSAkAra AtmA kari rokyA jo tetra, so upAdeya hai| iti kSetra virSe shey-hey-upaadey| Age kAla meM jJeya-heya-upAdeya batAiye hai| 204
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ tahAM zubhAzubha samuccaya kAla kA jAnanA so jJeya hai| tAke doya bheda haiN| eka heya hai, eka upAdeya hai| tahAM / / | tIrthaGkara ke garbha, janma, tapa, jJAna aura nirvANa-rA paJca kalyAekana ke kAla haiM, so upAdeya haiN| rA zubha kAla || 205 haiM tathA aSTAlikA Adi bar3I prabhAvanA utsava ke kAla tathA bhAdavAMjo Adi saMdhama ke dina, saMvara sahita rahane ke dina tathA ATha caudaza parva ke dina tathA jisa dina upavAsa, eka antara, belA. telAdi tapa dina so yaha saba kAla upAdeya haiM tathA jisa samaya apanI pariNati bhalo hoya, zuma dharyadhyAnarUpa, zAstra abhyAsarUpa, taparUpa, saMthama zIlarUpa, samatA bhAvarUpa ityAdika apane mAvana kI vizaddhatA rUpa kAla so zubhakAla upAdeya hai| tajavai yogya jo khoTe parva hoy| hiMsA kA kAla hoya tathA jisa samaya krodha, mAna, mAyA, lobha kI tIvratA hoy| tIna vedana maiM koI vaida kA dIDa paTya hoya. sosamA kAlamegha tathA kalamakArI parva hoya, jisa parva kA nimitta pAya bhale jIva viparIta buddhi hoNy| aisA mAneM, jo Aja varSa dina ke tyohAra kA samaya hai| yA maiM aisI khoTI ceSTA hoy| aise parvakAla heya haiM aura jisa kAla meM koI dayA rahita kaThora pariNAmo aisA vicArai jo aAja kA baDA dina hai| yAmaiM jIva ghAta kiye baDA puNya hoya hai| Age bar3e karate Aye hai| aisI jAni tisa dina pAparU pariNamaiM, so kAla heya hai| koI jJAna dhana rahita bhore jIva aisA mAna, jo Aja kA dina-mAsa malA hai| ina dinoM meM nadI, sarovara, vAyIna maiM jAya, janagAle jala maiM sAna karai to bar3A puragha hai tathA vRkSana maiM lAya jala DArie tau puNya hoya, aisI kriyA karanA jina dinoM meM kahI hoya, so parva heya hai| kaI mithyA rasa bhIje jIva aisA samajhe haiN| jo yA parva maiM vanaspati kATiye. chediye, patA-phUla tor3i devAdika kau car3hAIye, to bar3A puNya hoy| rose parva kAla bhI heya haiM ketaka bhore jIva aisA mAne haiM, jo Aja dina ra parva aisA hai, ina dinoM maiM apane ghara kA bhojana nahIM khAIye / ghara ke vastra nahIM phrithe| parateM bhIkha mAMga ke khAiye va vastra pahariye, tau bhalA phala hoya, rose parva-kAla bhI heya hai tathA jagata, ajJAna dukha kari bharacA aisA mAneM haiN| jo koI vyantarAdi devatA tathA koU kuguru Adika ke camatkAra kA dina jAni kahaiM, jo phalAne kI tIrtha-yAtrA kA / kAla hai / ityAdika kAla samyagdRSTi teM sahaja hI heya hai tathA pA~cauM-chaThA kAla kI pravRtti heya hai| ityAdika pApakArI dharma-rahita dina-parva-kAla so heya hai, tajave yogya haiN| iti kAla vibai kSedha-heya-upAdeya kathana / Age
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ su bhAva virSe jJeya-heya-upAdeya kahiye hai| tahA~ zubhAzama bhAvanA kA samuccaya jAnanA, so neza bhAva hai| tAhI jhaMya ke doya bheda haiN| kAbha-gaha gaka azubha-bhAva / tahAM kroca-bhAva, mAna-bhAva, mAyA-bhAva, loma-bhAva, || 206 sanavyasana-bhAva, dhUta-bhAva, amakSya-bhakSaNa-bhAva, surApAna-bhAva, vezyAgamana-bhAva, pApArgha jo jIva hiMsA-bhAva, para-dravyAdi haraNa jo-caura-bhAva para-strInasaMga-kuzIla-bhAva, dharma-ghAtaka-bhAva ityAdika ku-bhAva tajave yogya heya haiN| vrata bhajana-bhAva, tapa-zIla-saMghama dayA-mArga ke mAna-bhAva, pAkhaNDa-bhAva ityAdika durAcArabhAva haiM, so viveko jIvana kari tajave yogya haiN| iti hey-bhaav| Age upAdeya bhAva-tahAM Upari kahai jo ku-bhAva tinata~ viparIta mAva jo tapa-bhAva, dAna-bhAva, zIla-bhAva, pUjA-mAva para-vastu tyAga rUpa jesantoSa-bhAva, vItarAga-bhAva, zuddhopayoga-bhAva, tIrtha-vandanArUpa-bhAva, karuNA-bhAva, sarvahita-bhAva, sarva jIvateM maitrI-bhAva, guNIte pramoda-bhAva, mAdhyastha-bhAva so jahAM dukhita dIna jIva, daridrI rogI ityAdika kU dekhi komala-bhAva rAvanA, so karuNA-bhAva hai aura sarva jIvana kaM Apa samAna jAni sarva kI rakSA karanI so maitrI-bhAva hai aura bhApata guNAdhika ka dekhi harSa upajanA, so pramoda-bhAva hai aura pApI, pAkhaNDI. durAcArI, dharma-drohI, anyAI, kRtaghrI, svAmI-drohI. mitra-drohI, vizvAsavAtI ityAdi duSTa jIvakU dekhi, rAga-bhAvadveSa-bhAva nahIM karanA, so mAdhyastha-bhAva hai| vinaya-bhAva, prabhAvanA dekhi prabhAvanA karavaM rUpa bhAva ityAdika zubha-bhAva haiM / so vivekI puruSa kI upAdeya haiM tathA samyagdRSTina ke sahaja hI upAdeya haiM / iti bhAva / aise dravya-kSetra-kAla-bhAva kari, bhedana maiM heya-upAdeya kthn| Age tapa viSa jJeya-heya-upAdeya kahira hai| ___ gAthA-paNamaggi Adi kutava dvAdaza tavoya kamma pagavajjo / cau gaI heu kutako suha tayajIva svakhu pAdeo // 40 // artha-tahAM paJcAgni Adi saMsAra kAraNa, ku-tapa haiM aura anazanAdi bAraha taya su-tapa haiM, so karma | parvatana kauM vajra samAna haiM / tArauM je hiMsA sahita, jIva ghAtaka tapa haiM, so tajave yogya haiM aura dayA sahita, jIva rakSAkArI su-tapa upAdeya haiN| bhAvArtha-1pa maidana maiM samuccaya tara kA jAnanA so to jJeya hai| tAhI ke doya meda haiN| eka heya tapa aura eka upAdeya tapa / tahAM paMcAgni vatana ke nakha keza bar3hAvanA tapa so ku-tapa heya hai| Urva mukha tapa bhUmi gar3anA tapa, taru jhalanA tapa, bhojana sahita upavAsa mAnanA tapa, dina ko anna 206
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ taji rAtri-bhojana sahita taya, rA ku-taya haiM, so heya haiM ku-devana ke sAdhanaka ku-tapa so heya haiM tathA putra, dhana, strI ina Adika abhilASA sahita tathA zatru ke nAza ke artha taya ye ku-taya haiM heya haiM jovatahI agni meM praveza / kari jala maraNa tapa anna taji vanaspati phala, phUla, pattA, dUdha, dahI, maThA'ityAdi kA bhakSaNa tapa indriya kA chedana kari tAmaiM loha kI kar3I-sAMkala nAthanA tapa nocA zira Urca pAMva kari tapanA zoza pai agni dhAraNa tapa, zIzapai tathA hasta zilA dhAraNa tapa, ra sarva ku-tapa haiM zastradhArA ta maranA jaladhArA meM praveza kari maraNa tapa tathA cAma TATa ghAsa roma ke vastra rakha rAkSasa tapa karanA ityAdika ra sarva ku-tapa heya haiN| / iti ku-tapa / Age su-tapa kahaiM haiN| jisa tapa ke karate svarga-mokSa hoya, so zubha tapa hai| tAke bAraha bheda | haiN| tinamaiM SaT bAhya va SaTa abhyantara ke haiN| so tahAM anazana, abamodarya, vrataparisaMkhyAna, rasaparityAga, | viviktazayyAsana, kAyakleza-ra paTa bAhya tapa haiM aura prAyazcitta, vinaya, veyAnana, svAdhyAya, vyutasarga aura dhyAna- paTanA ph| aba sabarbAna kA sAmAnya artha kahiye hai-tahAM varSa SaT mAsa, caumAsa. pakSa, paJca dina,do dina, eka dina ityAdika upavAsa karanA, so anazana-tapa hai|sh bhakhata prAdhA cauthAI tathA kachu ghATi khAnA, so avamodartha-tapa hai| 2 / roja ke roja SaTarasana maiM teM koI rAka-do, cyAri rasana kA tyAga, so rasaparityAga-tapa hai / 3 / jo roji ke roji khAna-pAna kA pramANa tathA aura moga-upabhoga yogya je sarva vastu tinakA pramANa karanA, so vana-parisaMkhyAna-nAma-taya hai| 4 / aura jahAM tiSThe, tahAM sthAna kI zuddhatA kari tiSThaM zUnyaekAnta aise sthAna ko dekheM jahAM saMyama kI virAdhanA na ho, so vivikta-zayyAsana-tapa hai / 5 / antaraGgako vizuddhatA bar3havekaM bAhya tanakauM jaise kaSTa hoya sI hI nimitta milAvanA, so kAyakleza-taya hai / 6 / ra SaT tapakauM / bAhya khaiN| inakaM kareM taba aurakauM jAnyA parai jo yAke tapa hai tAteM bAhya tapa kahiye aura jahAM apane tapa-cAritrakU tathA SaT AvazyakakauM tathA mUlaguNana ityAdika apane muni-dharma kau koI atIcAra lAgA jAna / to guru ke pAsa apane antaraGga kA doSa jAkU aura koI nahIM jAneM aisA chipA doSa tAkauM dharma kA lobhI guruna prkaashai| pIche 207 / guru kA diyA daNDa leya lage doSako zuddha karai, so prAyazcitta-tapa hai| tA prAyazcitta ke daza bhaida haiM, so kahiye haiN| AlocanA, pratikramaNa, tadubhaya, viveka, dhutasarga,tapa, cheda, mUla, parihAra aura zraddhAna-e daza bheda haiM / aba
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 inakA vizeSa--jahAM pramAdavazAya apane muni-padakaM doSa lAgyA jAni ura viSa AlocanA kara tathA guru ke pAsa jAya prakAze pApate bhaya svAya jaise Apako doSa lAgA hoya taise hI mana-vacana-kAya kI saralatA sahita jisa jisa vidhita doSa lAgA hoya tisa vidhi se Apa guruna ke pAsa kahai / taba sahaja hI lAgyA pApa nAza hoya / inake Ti parikhAmana kI saralatA teM nirdoSa saMyama hoya, doSa nAzai so AlocanA prAyazcitta hai| ketaka pApa aise haiM jinakA daNDa pAlocanA hI hai| AlocanA ho te doSa mittai| jaise-laukika maiM kAha kA bigAr3a kisI se bhayA hoya / tau, jAya dhanI teM kahai jo mere pramAda taiM bhalikara ApakA vigADa mota bhyaa| aba ApakI icchA so krauN| mota bhUli bhaI Apa bar3e ho nIkI jAnau so krau| rose kahe to dhanI yAka sarala jAni yAta dveSa nAhIM karai dilAsA de sokha deya / doSa dUra hoya taise bAlocanA zudrabhAva nai rikA doSa jA haiM!jahAM apane caritra ko doSa lAgyA jAni Apa mana meM bahuta pchtaavai| apanI nindA-gardA kara to doSa dUra hoy| jaise--laukika maiM kAhUrta paMcana ko cUka maI hoya to vaha jAya paMcana pai sarala-dIna hoya khai| jo morce cUka bhaI Age se maiM aisI kabahUM / nahIM kruuN| aba paMcana kI AjJA hoya so mokau kavala hai| rose kahate paMca yAkaM sarala jAni doSa mApha kreN| tese hI ketaka doSa aise haiM jo nindA-gardA kiye jAMya haiN| so pratikramaNa AlocanA hai / 2 / jahAM apane caritrakoM hai koI doSa lAgA jAnaiM to guru ke pAsa bhI kahai aru bArambAra AlocanA apanI nindA-gardA bhI kareM to doSa mitttt| ketaka doSa aise haiM jo laukika maiM kAha kA binADa rUpa kAhateM bhala hoya gayo hoya tau dhanI pe jAya kahai jo maiM Apake pAsa AyA ho ApakA kArya mote kA bigaDyA hai maiM mahAmUrkha mere kartavya kA nimitta dekho| Apa bar3e ho| jaise-bhalA hoya so kro| maiM to malyA hauN| aise kahai tau dhanI yAka nizzalya jAni-bhalA manuSya jAni doSa kSamA kreN| taise ho keka doSa rose haiN| so tinake meTave ko guru pAsa bhI apanA doSa prakAzai aru , apanI nindA-gardA bhI kreN| yAkA nAma tadumaya prAyazcita hai / 3 / jahA~ Apa koI vastukari doSa lAgyA hoya pIche tAkI yAdi bharA vAke dura karave ko jA vastu te doSa lAgA thA tA vastu hI kA tyAga kareM, taba doSa dUra hoya / jaise--laukika maiM koI bhalika kisI mArga rAjagRha maiM jAya paDyA tahAM pkddyaa| kahI cora hai, maaro| / taba yAneM kahI mulika isa rAha AyA hauM, cora naahiiN| aba kacahu~ isa rAha nahIM AU~gA, mohi tjau| taba rAjA
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke sevakoM ne yAkI zaddha jAni tjyaa| aru kahI abake bacyA hai| aba isa rAha Aye mAracA jaaygaa|| yA kahikai chor3ayA doSa miTyA tathA koI rogokaM ghRta marne thA so vAna lobhakari ghRta khAyA taba roga dIrgha / mayA / taba vaidyanai kahI te ghRta khAghA tAtai roga bayA / tere ghRtateM rAga bahuta tAtai roga miTatA nAhIM / taba rogI 209 | Apa ghRtata mahAdukha honA jAnike jIvana lau ghRta kA hI tyAga kiyA taba vaidyanaiM yAkaM sukhI kiyaa| taise keteka doSa aise haiM jo jisa vastu ke moharte doSa lAge, tA vastu kA hI tyAga kare taba doSa miTa hai, yaha viveka-prAyazcitta hai| jahAM munIzvara apaneM cAritrako doSa lAgA jAneM, tau tAke dura karavekauM kAyotsarga | kreN| tahAM paMcaparameSThI kI stuti va apanI AlocanAdi kareM, taba doSa mittai| jaise-laukika maiM koU Apa maiM doSa lAgA hoya, tAhi jAni pazcana maiM khar3A hoya hAtha jor3i kahai moteM bhUla bhaI, tuma bar3e ho rose paMcana ko stuti apanI dInatA krii| taba paMca yAkauM sarala jAni cUka mApha kari zuddha kreN| taise ketaka doSa aise haiM, jo kAyotsarga kareM tathA AlocanA kie nAza jAya so vyutsarga-prAyazcitta kahiye / 5 / jahAM yati aneka upavAsa dhurandhara tapa karanahArA vItarAgI tapa karateM koI pramAdavazAya apane tapa kauM doSa lAgA jAni yAda kari AcAryana cai khai| taba guru yAkauM koI yathAyogya prAyazcitta deMya, so yaha munIzvara kA diyA prAyazcitta tAhi mahAvinaya sahita leya, taba doSa dUra hoya / jaise--laukikamaiM kAhamaiM koI cUka pare / taba thorA-bahuta dravya lagAya ceta karAya zuddha kreN| tAteM keteka doSa aise haiM, jinameM AcArya prAyazcitta taya batAvai haiM / tAhI pramANa tapa dhAraNa karai taba zuddha hoya / so yAkA nAma tapa-prAyazcitta hai|6| jahA~ koI bahuta / dina ke dItita bar3e tapasI tinakU pramAdavazAya koI doSa lAgai, taba yAda kari AcAryakU khaiN| taba guru / / inakI dokSA maiM ketaika dina cheda nA / dIkSA ke dina ghaTAya zuddha kreN| jaise-laukika maiM kAhU maiM cUka par3e, taba paMca vAkai pAsateM keteka dina kI kamAI kA dhana kharcAya, vAke gharateM dhana ghaTAya nirdhana kreN| jAge te rosA kAma pheri nAhI karai / taise hI kaiteka doSa aise haiM jinake prAyazcitta meM dIkSA dina ghttaaveN| jaise-|| pAMca sau varSa tapa karayA hoya to doya sau pacAsa varSa yathAyogya ghaTAve, taba zuddha hoya yAkA nAma gheda-|| prAyazcitta hai| 7 / koI munikauM mAna ke yogatai doSa lAgA hoya tathA koI muni dharmakaM taji khoTA mArga 27
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21. sevana karathA hoya ityAdika bar3A pApa kiyA hoya pIche Apa gurUpa kahai tau AcArya yAkI sarva dIkSA chrdai| naye sirete dIkSA deya taba zuddha hoya / jaise-laukika maiM koIko bhArI doSa lAgai tau tAkau sarva ghara-mAladhana laTai raGga samAna kari DArai taba zaddha hoya aba naye sirete kamAvo taba khAyo-ikadrA kro| taise keteka doSa aise haiM jo AcArya yAkA dIkSA dhana sarva chadai gRhastha samAna asaMyamI kara naye sirateM dIkSA deMya taba nirdoSa zuddha hoya / yAkA nAma mUla-prAyazcitta hai / 8 / aura navA~ parihAra prAyazcitta hai| tAke doSa bheda haiN| eka to anupasthApana eka paarNcik| tahAM anupasthApana ke bheda do| eka nija garAsthApana eka paragaNasthApana / tahAM ziSyamaiM prAyazcitta maye AcArya ziSyakauM apane hI saMghamaiM rAkhai so nijagaNasthApana prAyazcitta hai aura ziSya maiM cuka bhae saMgharauM kAhi deMya. para saMgha maiM raakheN| jaise-laukika maiM bhI kAhU maiM koU cUka bhae rAja-paMca apane nagara nikAsi deya parAe deza maiM raakheN| zuddha bhae bulaaveN| taise saMgha kAr3hi paragaNa meM rAkhi zuddha kreN| aise ketaka doSa haiM AcArya jinameM yaha daNDa deya zaddha kareM haiM so paragaNasthApana prAyazcitta hai| inamaiM nijagaNasthApana uttama hai aura paragaNasthApana bahuta mAnabhaGgakA kAraNa hai| tAteM mahAsakhata hai| so yaha utkRSTa daNDa kauna-sA hai aura kauna gunAha pai kauna munika hoya so kahie hai| ukta ca AcAra sAra granthe-- zloka-dvAdazAbdeSu SaNmAsa, pAmAsAnasanaMmatam jaghanye paJca paJcopavAsa, madhyAttu manyamam // 1 // ____ artha-jahAM koI ziSyapai utkRSTa daNDa deya, to SaTa-SaTa mAsake upavAsa usase bAraha varSa paryanta karavAveM aura jaghanya daNDa deya, tau paMca-paMca upavAsa bAraha varSa lauM kraaveN| madhyama daNDa deya to utkRSTa aura jaghanya ke madhya meM yathAyogya upavAsa karavAveM aura jinako aise bhArI darADa hoMya so saMgha maiM kaise rahaiM ? so kahiye hai| aisA daNDa hoya tisa ziSyakoM AcArya ko roso AjJA hoya jo saMghata battIsa dhanuSa antara teM tau rho| sarva saMghako namaskAra kro| saMgha ke muni tAkI pichAna namaskAra nahIM kreN| tAkA doSa jagat maiM pragaTa karavaikoM aisI AjJA hoya, jo pIchI ulTI raakhau| maunate raho, koI muni zrAvakateM bole naahiiN| kadAcit bole ho, tau saMghanAtha-AcArya-apanA guru tAteM boleM, nahIM to moni rhai| aisA daNDa rIsI cUka bharA hoya, jo kAhU munine ! koI muni kA ziSya phusalAya hara le gayA hoya tathA koI muni kI pIchI, kamaNDala, pustakAdi hara yA hoya tathA
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI F su STi 211 koI zrAvaka kA putra ratana, strI, suvarNAdika hare hoMya tathA koI muni zrAvaka kA cetana-acetana parigraha harayA | hoya tathA yAka Adi aura anyAya kArya, muni-dharma kA bhaaka- asaMghama sevana karacA hoya, tisa muniko / Upari kahe daNDa hoya hai| aise daNDa kauna-sI zakti vAraM kUM hAya, so kahiye haiM / je muni mahAjJAnI, dasa pUrva ke pAThI hoya, hIna jJAnIna taiM dIrgha daNDa kI sAmarthya nAhIM / jaise--bahuta kaTuka bheSaja sthAnai puruSa ho pIvaiM aura bAlaka jJAna nahIM pAI jAya, yaha kar3avI auSadhi ke guNa nAhIM jaaneN| taise ajJAnI ziSya, guru ke diye taiM dIrgha kAma nA jaaneN| tAteM mahAn jJAnokauM hoya hai| vajra-vRSabha-nArAca saMhanana Adi tIna saMhanana kA dhArI hoya, hIna-zaktikoM nAhIM hoya, dIrgha zaktimAnaka hoy| kyoMki jo AcArya mahAdayAlu, jagat-trallabha sarva ke mAta-pitA, sarva ke hita vAMdhika haiN| so jaise-- ziSya kA bhalA hotA jAneM, so hI prAyazcitta dey| koI ziSya dveSa bhAva nAhIM / apanI mAna-bar3AI nAhIM / jaise- ziSyana kA pApa kSaya hoya, niraticAra saMyama taiM svargamohoya, so hI kareM haiN| jaise--koI paropakArI vaidya, aneka rogonakoM koI kAraNa khAna-pAna maneM kareM hai, kAhU kUM laMghana karAve hai, kAhU kUM kaTuka bheSaNa deya hai| so rogIna taiM dveSa nAhIM, unake sukha hetu batAveM hai| taise AcAryana kA daNDa jAnanA / vaha dharmAtmA ziSya guru kA diyA daNDa mahAvinaya taiM Adara kari leya, so nijagaNa-sthApana prAyazcita hai| para-gaNa-sthApana tAka hoya, jo AcArya kA diyA daNDa mahAmada sahita aGgIkAra kreN| tAka AcArya saMgha taiM kAr3hi deN| jaise-- laukika mAMhi jo koI rAjA kA AjJA nahIM mAneM, tau rAjA tAka apane deza nagara taiM nikAse taise AjJA pratikUla ziSya kUM saMgha nikAsi deMkha tathA mAnI ziSyakaM aura saMghamaiM khidAya, zuddha kreN| jaise- laukika maiM apanA putra ghara kI dukAna sokhe nAhIM to tAka para kI dUkAnapai rAkhi, guNavAna kari zuddha kreN| taise ho ziSya kA bhalA jaise hotA jAne, taise ho bhalA kreN| e para gae sthApana prAyazcitta kahiye tathA koI ziSya gurupai mada sahita prAyazcitta yAce, tau AcArya ziSyaka mada sahita prAyazcitta yAcatA dekhi, aisA khaiN| tuma phalAne AcArya pai jAvo vaha tumakoM prAyazcitta deNge| taba ziSya guru kI AjJA pAya aura AcArya ke pAsa jAya prAyazcitta yaacai| taba vaha AcArya ziSyaka mada doSa sahita jAni aisI kahaiM tuma apane hI guru pai yAco / taba ziSya anAdara jAni pochA apane guru meM Avai / prAyazcitta yaacai| taba guru aura 211 ta raM gi NI
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAcArya ke pAsa phirAva taba vaha bhI daNDa nahIM deya phira apane hI guru aavai| aise sAta saMghamaiM sAta AcArzana ke pAsa khidaavai| koI bhI yAnI ziSyakoM daNDa nahIM deMya taba yo apane guru pAsa Aya mAna taji sarala hoya kaha maukA prAyazcita dahA rAyagurupAkI vinaya sahita dekhi niHzalya prAyazcitta yAcatA dekhi prAyazcitta deya zuddha kreN| ityAdika ra anupasthAna ke bheda jaannaa| Age pAraMcika prAyazcitta kA svarUpa kahira hai| jAnai muni, aNikA, zrAvaka, zrAvikA-ina cyAri saMgha kaM upadrava kiyA hoya tathA koI pRthvI ke rAjAta dveSa-bhAva kiyA hoya tathA jAta kAhU strI teM kuzIla sevanAdi anyAya mArga kA doSa lAgA hoy| tisa muni kaM bar3e daNDa hoy| jaise-Upara utkRSTa daNDa kahai so hoya / pIche dharma rahita kSetrana maiM rAkha aura sarva lokanako aisA janArdai jo e muni mahApAya ke karanahAre haiN| bar3e pApI haiM tAta AcAryanai saMghate inakoM kADhi diye haiN| saMgha bAhira kiyA hai| aisA dIrgha daNDa apamAna kA kAraNa lokanindya tA daNDa kU pAyakai yaha dharmAtmA ziSya harSa sahita pariNati rAkhi guru kI AjJA pramANa pravarte hai / kaisA hai ziSya mahAvairAgya kari sarva aGga bharayA hai ? bar3I zakti kA dhArI jJAna kA bhaNDAra guru ke die prAyazcitta kaM pAya baDhyA hai bahu harSa jAkai, so rosA AcArya kA diyA daNDa pAya rosA vicAre, jo Aja kA dina dhanya hai| jo AcAryA hamakauM prAyazcitta deya, zuddha kara haiN| hamAre pApa dUra karavai kA ilAja batAyA hai| so aba hama guru ke prasAda taiM pApaka maiTi. mokSa cleNge| rA guru dhanya haiN| aisA harSa sahita prAyazcitta ley| aise ziSyana kaM rose daNDa hoya haiN| aise pAraMcika prAyazcitta jaannaa| jaiselaukika maiM rAjA dIrgha daNDavAre ko loka ke janAvaiko, sarva nagara maiM pheraiN| sarvakaM rosA kahaiM jo yaha rAjA kA gunahagAra hai| yAne aisA nindya kArya kiyA thA, so aisA daNDa pAyA hai| taise ho ketaka pApa aise haiM jo rausA dodha daNDa bhae ho zuddha hoya hai, yAkA nAma parihAra prAyazcitta hai| koI ziSya ne jina-AjJA lopa, mithyAmArga, seyA hoya, to guru tA ziSya kI sarva dIkSA gheda navIna dIkSA deMya, taba zuddha hoya / jaise--laukika maiM kAhU maiM apanA kula-karma taji, koI nIca-karma kiyA hoya / tau rAja-paMca dAkA ghara laTi leNy| so ketaka doSa rose haiM, so sarva dIkSA gheda, navIna dIkSA deya, chedopasthApana karAve taba zuddha hoy| yAkA nAma upasthApana prAyazcitta hai| aise prAyazcitta ke daza bheda khe| apanA lAgyA doSa kaM yAda kari prAyazcitta leya zuddha hoya, so prAyazcitta-tapa
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai|7| aura ApateM guNAdhika kA vinaya, so vinaya cyAri bheda hai| so hI kahie hai| prathama nAma-jJAna-vinaya, / / darzana-vinaya, cAritra-vinaya aura upcaar-viny| inakA sAmAnya artha---tahAM vinaya zAstra vAcanA, vinayate / / zAstra kA sunanA aura pada, vinato, pATha, stuti par3hanA, so vinaya teM tathA zAstra likhanA-likhavAnA, so vinaya te / / tathA zAstra ke manojJAnanA kati harSa mAlA, pAlikA zAna-vinaSTa hai ' apane dRr3ha zraddhAnakU bhalIbhAMti pAlanA, tA samyaka kaM paccIsa doSa nahIM lAgave dey| rAjA pazca kuTumbAdi vyatirAdi devana kI zaGkA chor3i niHza hoya apane jina-bhASita-tattvani kA zraddhAna dRr3ha rakhanA, so darzana-vinaya hai|2| jahA~ paMca mahAvrata, paMca samiti, tIna gupti---ina teraha prakAra cArina kU vinaya sahita pAlanA tathA ina cAritroM ke dhAraka munona kA vinaya so cAritra kA vinaya hai tathA cAritra kI tathA cAritra ke dhAraka kI bArambAra prazaMsA-stuti karanA, so cAritra-vinaya hai| 3 / jahAM yathAyogya dravya-kSetra-kAla-bhAva dekha sarva kA vinaya karanA, so upacAra-vinaya hai / tahAM upacAra vinaya ke doya bheda haiN| eka dharma sambandhI vinaya, eka kama sambandhI vinaya / jahA~ deva, dharma, guru, tIrtha, cAritra, tapa aura vrata ko pUjA-stuti-prazaMsA karanA, so dharma-upacAra-vinaya hai tathA paJcaparameSThI sammedazikharajI Adi siddha kSetra aSTAhikA Adi zubhakAla sarva jIva ke hitabhAva dharma-zuklabhAva ra sarva dharma sambandhI dravya kSetra-kAla-bhAva haiM / so inakI aSTa dravya se pUjA-stuti karanI so dharma sambandhI vinaya hai| rAja paMca mAtA| pitA vyavahAra guru jAte lAbha bhayA hoya tathA umra kari bar3e tinakA yathAyogya vinaya so upacAra-vinaya hai|| muni, aNikA, zrAvaka, zrAvikA--ina cyAri prakAra saMgha ke dharmAtmA jIvana kuM tanamaiM kheda dekha tinake pAMva dAvanA, yatana karanA, zuzrUSA karanA, so vaidhAvRtya-tapa hai|6| svAdhyAya jo zAstra vAMcanA, prazna karanA auranaka || jina-dharma kA upadeza karanA aura bArambAra tasvana kA vivAra sUnyA jo guru mukhateM upadeza tAkA bArambAra cintana tathA jina-AjJA pramANa zraddhAnarUpa mAvana kI pravRtti ra paJca bheda svAdhyAya haiN| jahAM Atmahita ka nirAkula cintana karave kUtAvana kA jJAna bar3hAva ke kaSAyana kA bala torave ka zAntirasa pIvaveka bheda-jJAna vicArave kU sva-svabhAva viSa magana hove ka zAstrAbhyAsa karanA, so svAdhyAya-taya hai tathA tatvana maiM koI prakAra sandeha ho to tAke meTave kaM prazna karanA tathA anekanaya kA jJAna bar3hAve kau aneka yukti sahita tattva 213
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 ans bhedana kA prazna vizeSa jJAnInata karanA, 'so svAdhyAya hai| jahAM jina bhASita tattvana kI pratIti karanA ki jo li jinadeva ne kahA hai so pramANa hai| vahI pina-ajJA-prabhAsa zraddhAna kA krnaa| tAhI Agama pramANa Apa rahanA / so AmnAya bheda svAdhyAya hai| jahAM bhavya jItanakaM mokSamArga hove ka parabhava sudhArave kU saMsAra dukha meTave kU tattvajJAna bar3hAve kaM Atmika jJAna kI prApti hove kU paropakAra pariNati kari aura jIvana ka dharma kA upadeza denA, so dharmopadeza svAdhyAya hai| aGgIkAra kiyA upadeza tAkau calate-baiThate-sovate sadaiva cintana kari sAMsArika padArthana kA yathAvat cintana krnaa| saMsAra dazA kU athira vicAranA tathA isa jova kaM maraNa samaya koI zaraNa naahiiN| mAtA-pitA, mantra-mantra-jantra, deva, indra, vyantarAdika koI yAkoM zaraNa naahiiN| yAke zaraNa yAke sahAtha koI nahIM hai| aise aneka nayana kari vastu kU azaraNa jAni cintana karanA, so azaraNa cintana hai| saMsAra SaTa indhana kari bhara yA tA virSe jIva para-vastu * mohabhAva kara apanI mAnatA tA.vi. rati bhAva mAnatA, so saMsAra bhAva cintana hai| saMsAra maiM ra jIva anAdikAla kA cyAri gati maiM bhramaNa karatA sukha-dukha kA bhogatA hoya hai / so rAkalA AtmA hI hai| koI naahiiN| jaba jIva apane zubha bhAva kari deva hoya taba nAnA sukha kA bhaugatA ekalA hI hoya hai| jaba apane pApa bhAva kari jIva naraka jAya hai| taba dukha bhI ekalA hI bhogavai hai| tiryaMca-manuSya viauM bhI prasiddha dIkhe hI hai| jaba isa prANIko pApa udayateM tIvra dukkha hoya hai| to sarva kuTAba-jana dekhA hI kareM haiN| ye hI par3ayA vilApa kareM hai| koU baTAbatA naahoN| cyAri gati ke dukha-sukha ekalA AtmA hI bhogave hai aisA citta maiM vicArai, so ekatva-bhAva cintana hai| saMsAra maiM jete padArtha haiM tete koI kAhUteM milatA naahiiN| sarva apane-apane svabhAva kari anya-anya haiM / aisA vicAra hoya so anyatva-bhAva-cintana hai| zarIra azuci pudgala piNDamagrI apAvana saptadhAtu kA mandira glAni kA sthAna tA virSa nirmala AtmA amUrtika jJAnamayI karmavaza teM eka-meka dIse hai; parantu apane caitandha bhAvakaM nahIM tajai / yahA~ prazna--jA zarIrako aisA glAni kA sthAna batAya kathana kiyA so yAmaiM jJAna kI kahA mahatvatA bhaI ? aru zarIra kU aisA glAni rUpa zraddhAna kare to zrotAna ke kaSAyana kI kyA samAnatA bhaI ? yAmaiM to eka duragacchA nAma karma aura bndhyaa| duragaMcchA pragaTa bhaye samyagdarzana kaM malinatA maavegii| tAtai zarIra ta glAni maiM to kucha naphA nahIM bhAsa hai? tAkA
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAdhAna bhI bhavya ! jaise -koI manuSya zItAMga meM DUbi rahA hoya tAka koI oSadhi lagatA nAhIM jAni malA vaMdya hoya sI tisa rogIka jvara ko AtApa bar3hAve kA upAya kre| so rIsA vicArai jo yA rogI kA Ayu-karma / hai aru roga jAnevAlA hai tau uvara bddh'egaa| marana honA hai to zItAMga miTaigA nAhoM merI oSadhi vRthA jaaygii| / 215 taise yaha saMsArI jIva anAdi mithyAta zItAMga maiM DUni rahyA hai| so koI upAya naahiiN| tAteM hamane duragacchArarUpI jvara kI AtApa bar3hAve kI yaha upAya kiyA hai| so he bhavya ! jo tere tana" anAdi ekatA ke moha teM apanapA mAni zarIra maiM maganatA bhaI tAke poSaveka taM aneka midhyAttva kArya kareM hai| aru jaba tere zarIrateM moha buddhi TUTi yA saptadhAtumayI phAsai tau cetana bhAva tai proti Avai samyaka hoy| tAta hamane zarIranai duragaMcchA upajAveta azuci bhAvanA kA kathana kiyA hai| so jaba zarIra se duragaMcchA hoya tau hamArA upAya siddha hoya / tanarte bhinna jAnateM anAdi mithyAtva zotAMga miTai mokSa hove kI AzA bddh'e| tAtai za kathana jaannaa| rosA tere prazna kA uttara hai| tAta azuci bhAvanA kA cintana hai aura jIva rAga-dveSa bhAva kari mithyAttva avirata yoga kaSAya inake nimittakauM pApa-karma Asrava kara hai| so rose vicAra kA karanA, so jAsavAnucintana hai| jahAM Asava bhAva rokirA, so samvara hai| so mithyAtva Asrava rokakai tau samyaka hoy| avrata-bhAva rokake vrata-bhAva hoya aura yogina kI azubhatA meTi zubhatA hoya kaSAya meTi vItarAga bhAva hoy| aise kari moha manda kari rAga-dveSa bhAva nivAranA bhAsatra roki saMvara karanA, so saMvarAnucintana hai aura vizuddha bhAvanA kari sattA karmana * kheri asAva rupa karanA, so nirjarA hai| so nirjarA ke doya bheda haiN| eka savipAka eka avipAka / tahAM apanI pUraNa tithi kari karma kA khiranA so savipAka mirjarA hai| jo tapa saMyama ke yoga se yathA pariNAmana kI vizuddhatAteM karma kA khiranA, so avipAka nirjarA hai| aise vicAra kA nAma nirjarAnucintana hai| jahAM tIna loka-saMsthAna jo AkAra tAkA vicAra bheda-bhAva karanA, so lokAnucintana hai| jIvAjIva jAdi vastu apane svabhAva kU na ta svabhAva rUpa rahai parabhAvalapa nahIM hoya so aise vicAra kA nAma dharmAnucintana kahirA / apane svabhAva meM rahanA so tau sulabha hai para-svabhAvarUpa hoya so durlabha meM / jaise-jIva kU caitanya bhAva rahanA jJAnamayI rahanA, dharma bhAvanA honA ityAdika jIva ke guNamayo jIvakU rahanA so sulabha hai| ina 215
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ su ha i 216 jo mayI rahateM kachU upAya-kheda nahIM karanA hai honA mUrtika honA mahAdurlabha hai| aneka kaSTa khAe bhI jar3atva - mUrtika nahIM bhayA jAya hai / ityAdika cintana so durlabhAnucintana hai| aise aneka prakAra jina bhASita tattvani kA cintana so anuprenA nAma svAdhyAya bheda hai| aise paJca bheda svAdhyAya kahyA / tana mamatA bhAva rahita hoya ekAsana khar3A dhyAna karanA sau kAyotsarga tapa hai| jahA~ mana-vacana kI ekatA rUpa dharmya dhyAnarUpa bhAvanA kI dhiratA aura kaSAyana kI mandatA sahita ApA-para ke nirdhArarUpa dhyAna karanA so dhyAna nAma tapa hai| aise bAraha prakAra tapa haiN| so su-tapa upAdeya haiN| iti tapa viSa - heya upAdeya kathA Age vrata viSai jJeya heya upAdeya kahiye haiM / jahA~ suvrata va ku vrata kA samuccaya jAnanA so to jJeya hai / tAhI ke do bheda haiN| eka suvrata aura eka ku-vrata / jahAM bhore jIvana ke prarUpe paramArtha zUnya apanI ajJAna ceSTA kari jo vrata kareM so kuntrata hai| keteka tau krodha pokhave ke vrata haiN| ketaika mAna pokhave ke haiM / keteka mAyA pokhave ke vrata haiN| ketaka lobha pokhave ke vrata haiN| aise krodha, mAna, mAyA, lobha pokhave kauM jo vrata haiM so samyagdRSTi maiM hai haiN| jahAM para jIvana ke mArave zatru Adi ke dukha devekoM ityAdika vicAra sahita vrata karanA yathA- jo merA phalAnA zatru hai, so kSaya hohu / tAke nimitta eka bAra khAnA, bahuta dhana dAna denA, pUjA- upavAsa karanA, rasa rahita khAnA, bhUmi sovanA, nAMge pAMva phiranA, eka atra hI khAnA, eka rasa hI khAnA ityAdika vidhi sahita upavAsa vrata karanA, so krodha sahita vrata khie| apanI AjJA koI nahIM mAnatA hoya, vaza nahIM hotA hoy| tAke vaza karave kUM apane bala ko samarthatA tau nAhIM, aru mAna pokhA caahai| tAke nimitta koI devavdhantara ke sAdhanakaM vrata karanA, parAyA mAna khaNDana kUM vrata karanA, so mAna pokhi vrata hai / jo vrata Apa chala sahita krai| pariNAma tau durAcAra rUpa aura lokana ke dikhAvekUM, Apa dharmo bAjakU vrata kA karanA, so mAyA pokhi vrata hai| anya jIvana ke dhana haravekUM, hAthI-ghor3A haravekU mandira haravekU, nAnA yukti ke vrata krnaa| tahAM aisA vicAranA jo mokauM rAja mileM, putra mile, kuTumba kI vRddhi hoya yA vrata taiM dhana mile ityAdi vrata haiM / so lobha poSita vrata haiN| tina vratana kI laukika maiM bhore jIvana maiM aisI pravRtti hai ki jo yaha vrata kareM to zatru nAza hoya / koI tana kA phala aisA kahyA hai jo yAke kie vairI vaza 7 216 raM pI
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya, Apa ho Aya nmaiN| keI vratana kA phala rosA prarupyA hai jo yAke kiye rAja-sabhA maiM Adara pAvai, sabhA / / yazi hoya / ketaka vratana kA phala aisA kahyA, jo inakI karai tau lokamAnya hoya, jagat maiM pUjA paavai| yA vratate / dhana hoya aura strI karai tau bahuta dina lau tAkA suhAga rahai, mAra marai nAhI, putra hoya, sAsa-zvasura sarva tAko / / 217 jAmrAya mAna, yaza pAve, bhatAra vaza hoy| ityAdika vrata haiM so krodhI, mAnI, mAyAvI. dagAbAja, lobhI, pAkhaNDI jIvana ke prarUpaM haiN| jo bhore jIvana ko tanika kauTilya tAkA lobha batAya, apanI mahantatA-dharmAtmApanA batAya lokana kA dhana hari leya jAte rheN| aise durAtmA jo UparI te zAnti mudrA bheSi banAya, bhore jIvanakU vizvAsa deya, Thaga ley| aise jIva dharma bhAvanA rahita, tina maiM rA ku-vrata prarUpe haiN| so samyagdRSTi kari sahaja ho haiya haiM aura je vrata hiMsA kari sahita hoya, jina vratana meM anagAle alamaiM nitya saparanA kahyA hoya tathA jina vratana maiM nAnA prakAra jamnAdika vanaspati kA ugAvanA kahyA hoya, so vrata heya haiM tathA jina vratana maiM aisA kahyA ho, ki jo pazUnakoM bhojana die apane devAdi tRpta hoya, so vrata heya haiM aura jina vratanamaiM dina-bhojana chor3i, rAtri-bhojana kahyA hai| so vrata heya haiN| jina vratana meM aisA kahyA, jo bAma moTA-bAnoTa sApAna: hai sehata deza haiN| koI vrata aisA jisamaiM laDDU khAvanA kahA hai, aisA vrata heya hai| kaI vratana maiM aisA kahA hai jo Aji sUta va rezama ke tAgA banAya tAkau rAtI gAMThi dIjiye pIche bhuja-bandha karanA kAhyA, so vrata heya haiM tathA isa vrata ke dina / pazanako pUjirA, ghAsa pUjiye tathA paMcendriya pazana kA mala-mUtra pUjiye tathA isa vratamaiM tila-tela hI khAIe hai tathA isa vrata ke dina gur3a-bhojana zuma kahyA ityAdika indriyana ke poSanehAre kAmo-lobhI jIvana ke prarUpe tana / puSTa kArI vrata so heya haiM tathA isa vratamai dudha-dahI khAIe hai tathA dudha hI DArie hai tathA isa vrata maiM jiivnkau| mArie ityAdika ku-vata bhore jIvana ke karave yogya haiN| inheM mAnI jJAna-dhana-hIna jIva hI kare haiN| aise hI 1 mohI jIvana ke pralaye haiN| sora vrata mokSa-mArga ke jJAtA samyagdRSTi ke dhArI jIvana kaM sahaja hI heya haiN| iti / / ku-vrata / Age suvrata kathana-bho bhavya ! suvrata tinakA nAma hai jinake kirA apane agale pApana kA nAza hoya / jina vratana kA nAma lie puraya bandha hoy| jina vratana ke AgedAtA kA nizAna pragaTa calatA hoya so dayAsAgara zubha-vrata haiN| jinamaiM pApArambha kA tyAga hoya zubhAcAra sahita jinamaiM kriyA kahI hoy| sapta-vyasanAdika paap| 217
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ tinakI pravRtti nahIM hoy| jahAM vrata dina cUta khelanA mane kiyA hoya / vratamaiM mAMsa bhakSaNa nahIM kahA hoy| jina vratana, madirApAna nahIM hoy| jina vratanameM vezyAdika kuTTanI kA sevanA nRtyAdi dekhanA nahIM hoya, so zubha vrata || 218 haiM jina vratanamaiM dona jIvana kI hiMsA taji, dayA kahI hoya tathA jinamaiM manuSya-ghAta, bhaiMsA-yAta, bakarI-ghAtAdika kheTaka kriyA nahIM hoya, so zubha vrata haiN| jina vratanamaiM parAI vastu ko corI nahIM kahI hoy| jinamaiM para-strIna kA sevana, para-svInakoM rati dAnAdika kuzIla kriyA jAmaiM nahIM hoya, so suvrata haiN| jina vatana maiM tana dhovanA, saparanA abhakSya khAvanA, kuzabda bolanA, nahIM kahA hoya so zubha vata haiN| jina vatanamaiM zastra calAvanA nAhIM kahyA hoya, so zubha vata haiN| jina vatana meM zastra calAvanA nAhoM kA hoya tathA pASANa calAdhanA miTTI rAkhabagarAvanA nahIM hoya so suvata haiM pAkhaNDa rahita hoya krodha, mAna, mAyA, loma ityAdika doSa rahita hoya so zaddha vata haiN| jAvata ke kie pariNAma samatA sahita sosavata haiN| jisavatamaskaindriya divasa-zyAvara jIvana kI dayA rUpa kriyA hoya so zubha vRta haiM aura dAna, pUjA, zIla, saMyama, tapa ina sahita hoMya so suvrata haiN| tina vatana ke bheda bAraha haiN| tinake nAma paJca aNuvata haiN| tahAM ahiMsAyukta, satyAyukta, acauryANuvata, brahmacaryANavata aura prigrhtyaagaannuvt| ra paJca aNukta haiN| jahAM rAkodeza hiMsA kA tyAga tahAM sa hiMsA kA to sarva prakAra tyAga hoya aura sthAvara hiMsA ke Arambha maiM dayA bhAva sahita pravartanA so ahiMsANavata hai jahA~ bhUTha bole rAjA daNDa de paJca maM. aisI tova jhUTha kA tyAga so satyAgavata hai / / jAke kie rAja daNDai paJcaloka maMDai aisI tIva jhUTha kA tyAga so acauryANavata hai|3| bar3I-para-strI mAtA sama barobara bhanI sama laghu putrI sama cintana kari tajai tinamaiM vikAra bhAva kA tyAga ghara ko-paraNI strI ke saMbhoga maiM tIva tRSNA kA tyAga so brahmacaryANavata hai / 4 / vartamAna samaya apane puNya pramANa parigraha maiM taM kachu ghaTAyaka tAkA tyAga so parigraha tyAgArAvata hai| aise paJca aNavata haiN| Age cyAri zikSAvata kahirA haiN| sAmAyika, proSathopavAsa, bhogIpabhoga parimArA aura atithisNvibhaag| Age inakA artha-ina vatoM kI samAnarUpa kriyA hai, tAtaM inakA nAma zikSAvata hai| tahAM tIna kAla sAmAyika kI vidhi kI sAdhanA so sAmAyika zikSAvata hai| AThe caudaza ke dina solaha prahara kA pApArambha kA tyAgarUpa eka sthAnamaiM dharma dhyAna sahita pratijJA kA sAdhana so proSadhopavAsa 218
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su I Ti 219 zikSAvRta hai |2| Age apane puNya pramANamaiM teM ghaTAya bhoga-upabhoga kA rAkhanA, so bhogopabhoga parimANa zikSAvRta hai / 3 / jahAM apane nimitta kiyA bhojana tAmaiM taiM muni tyAgI zrAvakAdikakUM dAna kA denA so atithikaraNa zikSAvRta hai / 4 / e cyAri zikSAvata Age tIna guNavata ke nAma --- digvata, dezadUta aura anarthadaNDa kA tyAga / aba inakA sAmAnya artha -- jahAM dazoM dizA viSai pApArambha nimitta gamanAgamana kA so dikhata hai / 2 / digyUta maiM taiM ghaTAya roja vrata niyama karanA sI dezayata hai / 2 / jahAM binA prayojana pApArambha kA tyAga so anarthadaNDa kA tyAga so anarthadaNDa guNavrata hai / 3 / aise pacAsukta, cyAri zikSAvRta, tIna guNavUta sarva mili bAraha vrata haiM so e ta pApa nAzaka puNya vRddhi karanahAre subUta jAnanA / ina vUtana ke kiye teM jaga yaza hoya pApa nAza hoya / samatA bhAva hoya buddhi ujjvala hoya dayAmayI bhAva hoMya ku-buddhi kA nAza hoya, su-buddhi kA prakAza hoy| aise aneka pApa-duruniTiyA guru pragata hoSa hai| jaise puruSakUM tIvra kSudhA lAgI taba vaha binA bhojana zithila hoya netrana Age tamAre AveM, calyA nAhIM jAya / bhAgA nahIM jAya / buddhi maiM yukti nAhIM upajai / puruSArtha jAtA rhai| dona hoya, parAdhIna hoya ityAdika aneka roga va dukha pragaTa hoMya aura jaba peTa bhara bhojana milai taba sarva roga-dukha eka samayamaiM jAtA rahe haiN| taise ho viveko kauM bhalA jJAna hoteM suvrata rUpI bhojana milateM hI ku-bhAvarUpI aneka dukha-khoTe vratarUpI jo vedanA tho so sarva nAzakaM prApta bhaI / taba aneka zubhadAyaka bhAva hoya haiM aneka yukti upajane lagI tAkari tatvana kA bhedAbheda vicAri apanA kalyANa kareM haiN| aisA jAni vivekInako aneka vidhi vicAri kari sukha kA lobhI dharma kA icchuka aneka matana kA rahasya dekhi jahA~ zubha dayA bhAvanakU liye ujjvala AcAra sahita vrata hoMya so karanA yogya hai| jA vrata ke kirA taiM pApanAza hoya so vrata uttama hai aura jisa vrata ke kie pApa upajai so haiya karanA yogya hai| vivekI jovanakU apane viveka taiM bhale-bure vrata kI parIkSA kara lenI / koI kahe hamArA vUta bhalA hai| to kAhU ke kahe taiM hI nahIM lenaa| apanIapanI saba hI bhalo kahaiM haiM yaha jagat kI rIti hI hai| parantu vivekI parIkSA kari jo aGgIkAra karai so vata pakkA hai| jaise--gudarI maiM aneka prakAra ratanAdi bike haiN| tahA~ keI tau sAMce ratana lie khar3e haiN| keI jhUThe ratana lie khar3e haiM so grAhaka kU sarva apanA-apanA ratana sAMcA hI kahe haiN| sau becanevAlA to kahe ho khai| parantu 219 ta
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ lenevAloM ko apanI caukasa kara lenA yogya hai| kAhU ke kahane maiM nahIM jaay| taise hI dharma dukAna aneka haiN| apane-apane ghRtakau sarva uttama mAna haiN| parantu dharmAlaga nIma panI buddhi ke mA vAriIkSA kAre lAla rakha 220 dayA sahita vrata hoya, so krnaa| tinakA svarUpa upari kahi Aye haiN| aneka zubha vrata haiM va aneka azubha vata haiN| inakI parIkSA nimitta aneka vatana kA lakSaNa kayA hai| tAta parakha krnaa| inakA vizeSa Age vata pratimA maiM kathana kareMge tahAM ta jaannaa| iti vrata viSa jJaya-heya-upAdeya kthn| Age dAna viSaM jJeya-heyaupAdeya kahiye hai| tahAM samuccaya zubhAzubha dAna kA jAnanA so tau jJeya hai| tAhI jJeya ke doya bheda haiN| eka su-dAna jJeya tau upAdeya hai| dusarA ku-dAna jJeya so heya hai| so prathama dAna kA lakSaNa kahiye hai / so jAke dete citta mahAbhaktirUpa hoya so dAna haiM tathA dAna ko dete citta dayAmayI hoya so dAna hai aura jAke dete manamaiM nahIM tau bhakti-bhAva hoya nahIM dayA-bhAva hoya so dAna denA rosA hai| jaisA rAjA ko daNDa denA / rA dAna daNDa samAna hai so ku-dAna jaannaa| jaise kAhU ke tana paMpor3A AI hoya taba lobhI puruSa rogo kU bholA jAni yA khai| jo hAthI kA dAna deya tathA ghor3e kA dAna deya tor3AgAtha-ratha kA dAna dey| isI prakAra viSaya-sevana ke sthAna ghara so mandira dAna, suvarNa-cA~dI dAna, viSaya-sevana ko dAsI-dAsa dAna, strI kA dAna, kanyA dAna, dharato dAna, tila dAna, ur3ada dAna, zyAmavastra dAna, tela dAna ityAdika dAna jo haiM, so lobhI jIvana ke tau prarUpe haiN|' aru bhole jIvana kauM ajJAna jAni kahaiM haiN| so ku-dAna haiN| so vivekIna kau tajanA yogya hai| iti ku-daan| Age su-dAna-tahAM su-dAna ke cyAri bheda haiN| bhojana dAna, auSadhi dAna, zAstra dAna aura abhaya dAna / aba inakA artha-tahAM apane nimitta bhojana kiyA tAmaiM te pahale munikoM tathA tyAgI-zrAvaka kau~ tathA arjikA kauM yathAyogya mahAharSa dhAri vinaya sahita dAna denA, so bhojana dAna hai tathA koI yati zrAvakAdika kA nimitta nahIM ||ta hoya to dona bUr3hA, bAlaka, raka bhUkhA, azakta, andhA, lUlA-ina Adika kauM asahAya dekhi inake tana kI ! rakSAkauM karuNA bhAva sahita atra dAna denA, so yAkA nAma bhojana dAna hai / yAke phalase sadA sukhI hoya atra-dhana 220 / / bahuta hoya anna bahutana kauM deya khAnavArA udAra citta kA dhArI hoy| 21 jahA~ muni, ANikA, zrAvaka, tyAgI pI inake tana pIr3A dekhi ina yogya prAsuka auSadhi denA tathA koI garIba, rata, bhUkhA, dukhiyA, bAlaka, vRddhAdi
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ asahAI nirdhana hoya aise jIvana kauM roga vedanA dekhi dharmAtmA puruSa apanA cita karuNA rUpa kari auSadhi karanA jatana karanA so auSadhi dAna hai| yAke phala te zarIra niroga hoy|21 jahA~ muni ajikA shraavkaadik| dharmAtmA puruSana ke paThana-pAThana kauM zAstra denA, so zAstra dAna hai so likhAya denA tathA Apa likha denA tathA anya bhavya jIvana ko dharmopadeza deya dharma virSe sanmukha karanA par3AvanA bhale batAvanA so zAstra dAna hai| thAke phalateM atizaya jJAna kA dhArI hoya jahAM anya jIvana kA dukha maiTi sukhI karanA koI duSTa dIna-jIva pazumanuSyAdika ko mAratA hoya to apanI zakti pramANa jJAna, dhana, bala, hukmAdika kari mArate kaM bcaavnaa| Apa koI jIvana kI nahIM satAvanA sarva kU sukhI krnaa| sarva jIvana te maitrI-bhAva rakhi sarvako sukhI cAhanA so samaya-dAna hai| gAke pAna ne bhAga agya pada jo mokSa pada tAhi pAvai tathA koI bhava dharanA hoya tau deva indrAdi pada pAvai tathA manuSya hoya tau cakro, trikhaNDI, bhaTAdi mahAyodhA dogha Ayu kA dhArI hoy| aisA phala abhayadAna kA jaannaa| yaha abhaya-dAna hai|4| e cyAri prakAra dAna haiM so zubha dAna haiN| edAna samyagdRSTina kari upAdeya haiN| iti dAna maiM jJeya-heya-upAdeya kthn| Age pAtra virSe jJeya-heya-upAdeya kahira hai| tahAM samuccaya su-pAtra-ku-pAtra ke bheda kA jAnanA so tau netha hai / tAhI jJeya ke dIya bheda haiN| eka sa-pAtra hai eka azubha-pAtra hai| tahAM azubha ke bheda doya haiN| eka a-mAtra eka ku-pAtra / tahAM ku-pAtra ke tIna bheda haiN| jaghanya, madhyama, utkRSTa / tahA~ vAhya aTThAIsa mUlaguNa dhArI hoya aura antaraGga samyaka rahita hoya so utkRSTa ku-pAtra hai| bAhya zrAvaka vrata kA dhArI gyAraha pratimA virSe pravartatA zubhAcArI, dharmadhyAnI, jina-AjhA pramANa zrAvaka kriyA sahita kintu samyaka rahita so madhyama ku-pAtra hai| vyavahAra samdhaka deva-guru-dharma kI dRr3ha pratIti sahita hoya, kintu bheda-jJAna rahita, anantAnubandhI kI cAra aura darzanamoha kI tIna rosI saba sAta prakRti ke kSayopazama rahita nizcaya samyaka jAkai nAhI, so jaghanya ku-pAtra hai| yaha Apa Sadravya, navapadArtha, paJcAstikAya ke nAma aura kauM kahai / dharma vAMcchA sahita, pApa kriyA vimukha. nizcaya-bhAva bheda-jJAna kari ApA-para ke guNa bheda se vimukha, samyaka rahita, avirata gRhastha, sI jaghanya ku-pAtra hai| ra tIna bheda ku-pAtra haiN| so aurata kaM mokSa-rAha batAvai. kintu Apa mokSa-saha nahIM lAge haiN| inheM mokSa-mArga kA sukha naahiiN| jaise-rAjA kA rasoiyA aneka prakAra
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ I sundara vyajana rasoI kari, rAjAko jimA, rAjI krai| kintu Ava vAke kie bhojana kA svAda nahIM jAne mI tathA jaise- aneka vyaJjana bhojana mahAmiSTa svAda rUpa haiM jinameM sarva jagaha ha~DiyA meM dhAtu kA camatrA phirai, parantu suvyavana bhojana ke svAda kUM nahIM pAveM / taise hI aneka taravana kA rahasya mukhateM batAvai, mokSa hone ke upAya batAya auranakaM tattva rasa kA svAda karAya, mokSa-mArga batAya, sukhI karai / parantu Apa tattvarasa svAda nahIM pAvai, so fr ku- pAtra hai / tAtaiM ku pAtra tajave yogya hai hai / iti ku-pAtra bheda tIna Age a-pAtra bheda tIna kahe haiN| je jinaAjJA rahita liGga ke dhArI, parigraha sahita, ApakUM yatipada-guru saMjJA mAne haiN| nAnA prakAra tapa saMyama dhyAna karai haiN| rAga-dveSa pIr3ita usake dhArI; krodha, mAna, mAyA, lobha kari maNDita mantra tantra, jantra, auSadhi, rasAyana, dhAtumArasA, jyotiSa, vaidyaka, nAr3I ityAdika ceSTA kari AjIvikA karanehAre hoMya, aneka meSa-svAMga ke dhArI, so utkRSTa apAtra haiN| so aurana kU tau rA ku mArga upadeza haiM, aru Apa zubha- mArga rahita haiN| jaise--koI Thaga, rAjA kA meSa dhari, aurana pai amala calAva, aru kahai jo maiM rAjA hauM / jo merI sevA karegA, so aneka Rddhi pAya, sukhI hoygaa| taba aisA jAni, bhore garIba jIva ugakauM rAjA jAni, tAkI sevA kareM haiN| so rA bhole jIva ho ThagAvai hai / kyoM, jo e Upari taiM rAjA bhayA hai / aru antaraGga maiM bhAMDa hai| so ulTA kachU bhokha mAMgegA, devaka samartha nAhIM / yAmaiM rAjA kA eka bhI cihna nAhIM / Apa ho bhUkhA hai| aurana kU sukhI karaveMkU' asamartha hai| taise ho rA a-pAtra, Apa dharma-vAsanA rahita hai tathA aura kUM dharma-phala batAyave kUM asamartha hai| sorI utkRSTa a-pAtra haiN| tAteM tajave yogya heya haiM / je gRhastha, kuTumbAdi sahita jina AjJA rahita, hiMsAmayI tapa-saMyama ke dhAraka kandamUla ke bhar3aka kU AcArya, satya dharma dayAmayI tAtaiM rahita, kudharmahiMsA mArgI, ApakU vratI, tapI, japI, saMyamI, dharmAtmA mAnanehAre, so madhyama a-pAtra haiM aura jina AjJA rahita gRhasthAcAra ke dhArI, nAma-pUjA- dAnAdi - aGgI Apako jAnanahAre, akSaya ke khAnehAre, hiMsA-dharma ke lomo, dayA rahita gRhasthI, ApakU dharmo jAneM, so jaghanya apAtra haiN| e a-pAtra ke tIna bheda haiN| iti a-pAtra / Age su- pAtra nava bheda haiM haiM / tahAM supAtra ke prathama tIna bheda haiN| utkRSTa, madhyama, jaghanya tahAM utkRSTa pAtra ke tIna bheda haiN| utkRSTa, madhyama, jaghanya / tahAM tIrthaGkara rAja avasthA taji digambara bhaye, jabateM kevalajJAna nahIM 222 222 ta raM gi pI
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 ana hoya, taba lau chadmastha dazA meM haiN| taite inakauM AhAra denA. so ye utkaSTa ke utkaTa pAna dhArI yatIzvara, so / utkRSTa ke madhyama pAtra haiN| aSTaviMzati malANA, raha prakAra cAritra kA pratipAlaka, vItarAga samyaktva sUrya || ke dhArI yatIzvara, so utkRSTa pAtra ke jaghanya pAtra haiN| e tIna bheda utkRSTa pAtra ke khai| iti utkRSTa / pAtra bheda tIna / Age madhyama pAtra ke tIna bhaida kahie haiN| tahAM gyArahavoM dazavI pratimA kA dhArI tyAgI zrAvaka so madhyama supAtra kA utkRSTa bhaida hai| paJcamI, chaThI, saptamI, aSTamI, navamo pratimA ke dhArI zrAvaka so madhyama sUpAtra ke madhyama pAtra haiN| prathama teM lagAya cauthI pratimA paryanta samyagdRSTi zrAvaka so madhyama supAtra ke jaghanya pAtra jAnanA / ye madhyama pAtra ke tIna bheda khe| iti madhyama sUpAtra bheda tIna / bAge supAtra jaghanya pAtra ke tIna bheda kahie haiN| tahA~ kSAyika samyaktva sahita avrata gRhastha so jaghanya supAtra kA utkRSTa pAtra hai| upazama samyagdRSTi kA dhArI vrata rahita asaMyamI gRhastha so jaghanya sUghAtra kA madhyama pAtra bheda hai| kSayopazama samyaktva sahita avatI gRhastha sau jaghanya supAtra kA jaghanya bheda hai| e tIna bheda jaghanya supAtra ke haiN| aise nava bheda supAtra khe| Age kahe jo Upari tIna bheda apAtra ke tinaka utkRSTa pAtra jAni vinaya-bhakti kari guru jAni dAna denA to apAtra dAna hai| yAkA phala aisA hai / jaise--jala ke sthAna ke meve ke per3a, gulAba ke per3a viSa jala aura DAriza to usa per3a kA nAza phala va zobhA kA nAza aura jala DAracA so vRthA gayA, kyoMki Age dharatI jalate pUrNa thI hI tAmaiM aura jala DAracA so per3a gali gyaa| sarva karI mihanata vRthA gii| aisA hI apAtra-dAna hai| diyA dhana nAza, phala nAza, sukha nAza / tAkai yogata nigoda narakAdika dukha pragaTa phala hoya hai / tAtai apAtra kA dAna heya hai| kupAtrakaM guru jAni bhakti sahita dAna kA phala kubhoga bhUmi kA manuSya hoya / ihAM prabha--'jo kupAtra dAna kA phala hIna kahyA so halakauM supAtra kA bheda kaise mile ? denevAlA to bAhya cAritra kI tathA mUla guNana kI zuddhatA dekhi dAna diyA cAhai 1 lAranauM hajArauM muniyoM meM samyaktva dhArI yatinAtha tau thore aru samyakttava rahita zuddha mUla guNa dhArI guru bahuta so dainevArA zuddha mUlaguNa dekhi pIche aisA vicAra jo rA kupAtra haiM vA supAtra hai? tau avinaya hoya pApa lAge / tAte ke valI ke jAnane yogya bAta zrAvaka kaise jAneM ? supAtra-kupAtra kI bAta to 223
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ su i Ti 224 kevalajJAnagamya hai| so yA dAna denevAre ke naphA nahIM bhArse hai| koI se dAtAkaiM bhalA phala hoya tau hoya, nahIM to dAna kA jamAva hogA yaha sandeha hai| tAMkA samAdhAna bho bhavya ! yaha bAta tUne kahI so satya hai; parantu hai bhavyAtmA / jaise-- kAhU rAjA kA rAjya vairI ne chIna liyA hai so vaha bAhare jAya phauja bAje hai| yuddha kara bandI kari, yuddha karai / rAja kA takhata tAke hAtha nAhIM, parantu rAjya bhraSTa bhI rAjA rahyA hai| so vairIko jIta kabhI rAja pAvaihogA, tAsU rAjA hI kahie haiN| taise je muni samyaktava sahita cArina ke dhAraka the se koI karma ko jIrAvarI taiM moha kI prabalatA kari samyaktva rAjapada chUTi gayA hoya, tau bhI vaha ti apanI caritra sainyA jor3i kaiM moha rAjA taiM yuddha kara rahe haiM / so kabahUM mohako joti samyaktva rAjya leNge| tAteM aise muni jinakoM samyaktva kama hoya kabhU jAya aise nimitta jinake bani rahyA hoya tinheM kupAtra hI jAnanA / koI jIva karma yogateM cAritra moha kI mandatA taiM cAritra tau dhAracA hoy| aru ke tau abhavya hoya tathA dUrAnadUra bhavya hoya, abhavya rAzi-sA hoya / aise mithyAdRSTi ke dhArI muni so kupAtrana maiM jAnanA / so aise muni karor3oM meM bhI eka-dIya nahIM hoya haiM kaThina haiM hoMya / so e kupAtra haiM tathA je munIzvara cAritramUlaguNa dhAreM haiN| parantu antaraGga kaSAyana ke yogarte tinake mUlaguNa dUSita haiN| so muni apanI mAyAcArI kari apane doSa bAhya pragaTa nahIM kareM haiN| bAhya, zuddha mUla guNa se dIkheM haiN| antaraGga - jJAnI ke jAnane meM doSa sahita haiN| aise kaSAya bhAra kari sahita mUlaguNa ke dhArI so muni kupAtrana maiM haiM / so aise bhI mAyAvI munIzvara bahuta thor3e hI haiN| koI karor3oM-araboM meM eka hoya tau hoy| nAhIM hauya tau nAhIM / e muni kupAtra haiM / so koI dAtA ke azubha karma taiM aise muni ke dAna kA nimitta mile, tau kubhoga bhUmi kA phala hoya / nahIM muni-dAna kA phala bhole mithyAdRSTi jIvana ke tathA pazUna, subhoga bhUmi kA phala hoya hai aura samyagdRSTi haiM, tinakUM dAna kA phala svarga -mokSa hI jAnanA / aisA tere kA prazna uttara jAni / suvAna ke dAna dene ko buddhi sadaiva rAkhanA, anu modanA karanI / sarva uttama phala dAtA jAnanA / kupAtra kA nimita kadAcit azubha udaya taiM bane tau bane, nahIM to sadaiva supAtrana kA nimitta jAnanA / jaise - dezAntara ke phiranahAre vyApArI, dropAntara jAya aneka kaSTa khAya bahuta dhana kamAya lyAya, sukhI hone hAre tAkA nimitta to bahuta hai| dezAntara maiM luTa jAhAre, jahAja 224 ta raM gi NI
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 ba DUbanahAre aisA nimitta kabahU~ kukarma ta hotA hai| kamA lAnevAle bahuta haiN| taise kupAtrana kA nimitta alpa hai| supAtra ke nimitta ko dIrghatA hai| aise rAha luTane kI nAI kadAcita kapAtra-dAna kA nimitta mile to kabhoga bhUmi kA phala jaannaa| tahAM kubhoga bhUmi meM AkAra zarIra kA nIce to manuSya kA sA hoya hai. aura mukha tinake pazujana ke AkAra haiN| so koI kA mukha siMha kaisA hai| kisI kA hastI-sA mukha hai| koI kA sUara kaisA mukha hai| koI ke mukha ghor3e kaise haiM / keI kA mukha mora-sA hai / kehana ke kAna lambe haiM / keina ke U~Ta samAna mukha haiM / ityAdika AkAra jAnanA / dharatI raMdhana jo bila tinamaiM rahaiM haiN| kaI vRttana ke sthala...nasAna maiM haiM aura tAzI ti kI miTa gahata samAna, tisakA bhojana hai| eka palya kI Ayu aru eka kosa kA zarIra hoya hai| aisA kupAtra-dAna kA phala hai| supAtra-dAna kA phala svarga-mokSa hai tathA tIna palya, doya palya, eka palya, Ayu ke dhArI, bhoga bhUmiyA~ hoya haiN| aise kahe apAtra-kupAtra to vivekIna koM hey| kahe nava prakAra supAtra bheda, so upAdeya haiM yathAyogya pujive prazaMsave yogya haiN| iti pAtra maiM jhaya-heya-upAdeya kathana / Age pUjA virSe jJeya-heya-upAdeya kahie hai| tahA~ supUjA-pUjA kA samughaya jAnanA, so to jJeya hai| tAke dauya bheda haiN| eka sujJeya hai, eka kujJeya hai| tahAM vItarAga hoya, jAke apane sevakana teM rAga nAhA, ki jo yaha merA bhaktimanta hai, niza dina-mokI ArAdhai hai, so yAteM prasanna hoya, yAkaM sakhI karauM / aise vicAra kA nAma to rAga-bhAva hai| jo Apako nahIM pUja, apanA vinaya nahIM karai nindA kareM ApakI prazaMsA nahIM karai tau tA dveSa-bhAva karai tAke mArane kI tAkauM roga kare, ityAdika dukha dene kA upAya kare so dveSabhAva jaannaa| aise rAga-dveSa jAkai nAhI hoya so vItarAga samatA sukha-samudra kA vAsI parama pavitra deva, tAkI sevA pUjA-vandanA hai, so supUjA hai| loka-aloka ko jAnanehArA, isa tIna loka meM jete jIva-ajIva padArtha samaya-samaya jaise-jaise pariNamaiM haiM, Age anantakAla meM se pariNAmeMge atItakAla meM aise parirAme Aye aise tIna-kAla tIna-loka ke virSe anante jIva jese bhAva vikalpa rUpa pariNamaiM haiN| sabake ghaTa-ghaTa kI jaane| aisA antaryAmI sarvajJa bhagavAn ananta guNa bhaNDAra tAkI pUjA hai, so sapajA hai| aise vItarAga sarvajJa kau bArambAra namaskAra houu| iti sudeva puujaa| Age sudharma-pUjA kahie hai| tahAM sarva-vItarAga kA vacana soI zubha 225
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma hai| sarvajJapane te kachU chipA naahiiN| vItarAga bhAvana ta~ jaisA bhAsai jaisA kA taisA kahai / aura kI aura nAhIM kAha / so aise bhagavAna ke ya: pranAma haiN| inake nAsa vacana hI kA nAma zuddha mArgakhUpa bhalA dharma hai| so ho| 226 dharma yathArtha satya hai| yA dharma maiM kahe jo padArtha so pramANa haiN| ye hI dharma pUjane yogya upAdeya hai| isa hI dharma pramANa jo dIkSA ke dharanahAre digambara vItarAga indriyana sukhanata vimukha Atmarasa ke svAdI tapasI nagana tana dhArI SaTakAya ke rakSaka bina kAraNa jagat bandhu mona abhilASI aura ke hita vAMchaka so aise guru pUjya haiM upAdeya haiM / rose kahe je deva-dharma-guru inakI pUjA hai so supUjA hai| samyagdRSTina kari upAdeya hai / iti supuujaa| Age kupujA kahiye hai| tahAM Upari kahiM Aye deva-dharma-guru kA svarUpa tisata viparIta jo apanI sevA pUjA prazaMsA karai jAsUsantuSTa hoya tAkaM kahe tokaM dhana hauN| jo Apako sevA cAkarI zuzrUSA nahIM karai tau apanI bhakti se vimukha, ApakA nindaka jAnai tAkI ddraavai| kahe-yAkauM rogI karauM, yAkA dhana-putra harauM, yAkauM bahuta dukhI kruuNgaa| aise kisI te rAga, kisI te dveSa karanahArA deva, so sarAgI saMsArI hai, heya hai| inakI pUjA so kapUjA hai| deva tau kahAve, aru gaI vastu kU khojatA phireM, nahIM mile to zoka kara, aise ajJAnI deva, mohI devana kI pUjA hai, so kapUjA hai tathA aura ke mArane nimitta avadhi dhAri, vikarAla rUpa banAya, sumaTa-sA dii| jAko chavi dekhi, jIvana kauM bhaya hoy| aite bhayAnaka deva kI pUjA hai, so kapUjA hai| jina sarAgI devoM kI chavi dekhe, bhagata jagat ke jIva, tinakU kAmaceSTA hoya, sarAgatA bddh'e| strI saMgama Adi janeka indriya bhoga yAda baavai| aise vikArI devana kI pUjA hai, so kupUjA hai| inhIM kudeva sarAgauna ke upadeze zAstra, camatkAra rUpa phA~sI kuMdhare, hiMsA Arambha ke prarUpaNahAre zAstra, tinakaM sune indriya moga kI abhilASA rUpI agni pragaTa hoy| zrotAni kA citta strona ke bhoga rUpa hoya, aise vikAra bhAva kA upajAvanahArA kathana jina zAstrana maiM hoya, tina zAstrana kI pUjA so kupUjA haiN| krodha, mAna, mAyA, lobha sahita parigrahI, gRhastha samAna pApArambha kuzIla-asaMyama ke dhArI apanI mahimA bar3hAI-satkAra-pUjA ke vacchika aneka bhaiSa dharanahAre, jannatantra kA camatkAra bhole jIvanakaM batAya apanA gurupada manAvateM hoya tathA jyotiSa-vaidyakAdi vidyAkari rAjAnakaM rijhAye kI abhilASAdhArI, yAcanA vratako lie viSayAbhilASI, mohI ghara taje pIche bhI laukika gRhasthana kI
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ bI su K 227 nAI nAtA - sagAI ko buddhi rAkhate hoya, ityAdi kupracAra sahita jo hoMya aura Apako guru manAya pujAveM, so aise guru kI pUjA karanI, so kupUjA hai aura ekendriya ghAsa- vRkSana kI pUjA karanI, so kupUjA hai| bhUmi-pUjA, agri pUjA, jala kA pUjana, anna kI pUjA kupUjA jAnanA / ihA~ prazna - jo inakA pUjana kyoM niSedhA ? inameM tau devatva-bhAva pragaTapane dokheM hai| dekho anna aru jala hai, so to parva jagat-jIvana kI rakSA kA AdhAra ina binA prANa raheM nAhIM / tAteM sarva kA rakSaka daiva jAni pUjanA yogya dokhe hai aura agni hai so yAkA teja pratApa pratyakSa dokhe hai / isa agni kari aneka kArya kI siddhi hoya hai| annAdika kA paMcAvanA isahI taiM hoya hai aura aneka alaukika kArya ani taiM hote dokheM haiN| tAteM yA maiM bhI devatva-bhAva bhAse hai| vanaspati hai so vRkSAdika tau sarva jIvana ko rattA sukhako chAyA kareM haiM aura dharatI hai so pratyakSa dhIrajatA lie sarva jagat kA bhAra saha hai / koI to dharatI ko khodeM haiN| koI yAve agni prajAleM haiN| koI ghAyeM kUr3A DAre haiN| keI malamUtrAdi DAreM haiM ityAdika jagat-jIva upadrava kareM haiN| parantu dharatI kAhUteM dveSa nahIM kare hai| aisI vItarAga dazA dharai hai / tAtaiM pratyakSa devatA hai| aisA jAni pUjiye hai| tAkA samAdhAna bho bhole ! sarala pariNAmI suni ! he bhavya ! citta deya ke dhArana krnaa| jo padArtha jagat maiM pUjya hai, bar3A hai, zreSTha hai| tAkA avinaya koI kareM bhI, to kadAcit bhI nahIM hoya hai| yA laukika pravRtti anAdi kAla ko tIna loka maiM calI AyeM hai| jo pUjya haiM tAkA avinaya jo kare, so tAkUM mahApApI kaheM haiN| tAteM he bhAI! tUM dekhi anna aru vanaspati kA tau sarva bhakSaNa kareM haiM aura jalakauM pIve haiM, DAle haiM, hAtha-pAMvana taiM mardana kareM haiN| koI anna pose hai| koI vanaspati chedana kareM haiN| ityAdika kriyA hoteM, vinaya sadhatA nAhIM / tau pUjyapada kaise sambhave ? agrika jalAie, bujhAie, pITie, dAbirA, hAtha-pAMva ke nIce masalie, ityAdika avinaya hoya hai aura sabateM hona manuSya hoya, sau bhI inakA avinayarUpa pariNamaiM hai / tAteM inameM devatva bhAva nAhIM ye karma yogarteM ekendriya bhaye haiN| sI pUrvalA pApa kA phala bhoga haiN| mahAavinaya anAdara ke sthAna bharA haiN| tAtaiM bhavya aisA jAni / avinaya kA sthAna jo vastu hoya so pUjya nAhIM / tAMteM inakI pUjA hai, so kupUjA hai / ityAdika Upara kahai je sthAna so samyaktva bhAva maiM heya kahe haiN| iti kupUjA aise suprajA kupUjA maiM jJeya-ya-upAdeya kathana / 227 ta raM Ren DG gi NI
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Fo 228 iti zrI suSTi taraMgiNI nAma ke anya madhya meM ata, dAna, pAtra, pUjA, dharma- aMgana meM zeya heya-upAdeya kA varNana karanevAlA caturdaza parva sampUrNa hukAra // 14 // Age tItha viSai jJeya-haya-upAdeya kahie hai| taha sutIrtha kutIrtha kA samuccaya jAnanA sau to jJeya haiN| tAke doya bheda haiN| eka sutIrtha hai| tahAM ar3hAI dvIpa pramANa paiMtAlIsa lAkha yojana kSetra-loka ke zikhara, siddha-loka sI zuddha tIrtha hai tathA siddha AtmA ke asaMkhyAta pradezana kari rokyA huA siddha kSetra, so pUjane yogya hai| so hI zuddha tIrtha hai tathA jahAM taiM yatozvara zuddhopayoga kari aSTakarma kA kSaya kari siddha bada pAyA so sutIrtha hai| jaise-- sammeda zikharajI, giranArajI Adi bIsa tIrthaGkaranakoM Adi aneka muni jahAMteM siddha bhaye tAtaiM sammeda - zikhara siddhakSetra tIrtha hai neminAthajo tIrthaGkara Adi bahattara kor3i sAta sau yati karmanAza jahAM taiM siddha bhaye tAteM girinArajI siddhakSetra tIrtha haiN| zatruJjayajI tahAM teM tIna pAMDava Adi ATha kor3i yatozvara mokSa gaye, tAtai tIrtha hai / aSTApada jo kailAza parvata jahA~ teM Adi deva vRSabhanAtha Adi lethakeM aneka RSinAtha nirvANa gaye, tAtaiM kailAza tIrtha sthAna hai / campApurI teM vAsupUjya bArahaveM tIrthaGkara Adi aneka tapanAtha karma hani mokSa gaye, tAteM uttama tIrtha hai| pAvApurI taiM antima tIrthaGkara varddhamAna svAmI Adi aneka yogIzvara mokSa gaye, tAteM zubha tIrtha hai aura tAravaraNI taiM sAr3he tIna kor3i yati baikuNThakUM gaye, tAteM bhalA tIrtha hai tathA pAvAgiri taiM rAmacandra ke putrAdi pazJca kor3i tapasI janama-maraNa taiM rahita bhaye, tAtaiM zuddha tIrtha hai| gajapaMthAjI haiM balabhadra Adi ATha kor3i guru ne amUrtika pada pAyA, tAtai gajapaMthAjI utkRSTa tIrtha hai| tuGgIgirijI haiM rAmacandra, hanumAna, sugrIva Adi ninyAnaveM kor3i RSirAja bhava samudra pAra gaye, tAteM tuGgIgiri uttama tortha hai tathA zrI sonAgirijI taiM sAr3he pAMca kor3i guru siddha bhaye, tAtaiM pUjya tIrtha hai aura revA nadI ke taTana taiM rAvaNa ke putra Adi sAr3he pAMca kor3i yati nirvANa gaye, tAteM jagat pUjya tIrtha hai tathA revA nandI ke taTa, siddhavarakUTa nAma parvata hai| tAko pazcima dizA taiM doya cakrI, daza kAmadeva Adi sAr3he tIna kor3i muni siddha loka gaye, tAtaiM ujjvala tIrtha hai aura bar3avAnI nagara kI dakSiNa dizA meM cUlagiri nAma parvata hai| tahAM taiM indrajIta rAvaNa kA putra, kumbhakarNa rAvaNa ye tArte asA tIrtha aura acalApura kI ImAna dilA viSai medigiri 228 ta t gi NI
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ ----- nAma parvata hai| tahAM teM sAr3he tIna kor3i muni niraMjana bhaye, tAta yaha mAMgalika tIrtha pUjya hai tathA koTizilA bota pAMca sau kaliMga deza ke rAjA aru dazarathajI ke kaiteka putranakoM Adi de eka kor3i muni siddha bhae / 229 mu tAte uttama tIrtha hai tathA paJcameru te aneka cAraNa muni siddha bhaye tAta tIrtha hai tathA isa hI ar3hAI dvIpa maiM ra aneka atizaya tIrtha haiM tathA nandIzvara dvIpa Adi aneka tIna loka kSetra viya, akRtrima jina mandira haiM, so "|| tIrtha haiM tathA aura tapa-jJAna nirvANa-kalyANAdi aneka sthAna haiN| jo sarva pUjane yogya haiM. zuddha tIrtha haiM aise kahe je sakala tIrtha so samyagdRSTina kari pUjana yogya tIrtha haiM tathA rAga-dveSa krodhAdi kaSAya rahita zuddha pada dayAmayI bhAva, nirmala bhAva so utkRSTa nikaTa tIrtha haiN| ina tIrthana kI vItarAgI munIzvara bhI vandanA hetu yAtrA kareM, to sarAmI samyagdRSTi gRhastho haiN| so unheM aise tIrthana kI vandanA kari apane lAgyA jo anAdi pApa-maila, tAkI tIrtha-jala kari dhoya, zuddha-pavitra honA, yogya hI hai| ra kahe tIrtha jinake kie pApa nAza hoya, kaSAya manda hoya, subuddhi prakAza hoya / tAtai e kahe tIrtha so yati-zrAvakana kari pUjane yogya haiN| tAteM upAdeya haiN| iti sutIrtha / Age kutortha kA lakSaNa kahie haiM / tahAM ketaka bhole-prANI je puNya-udaya rahita haiM te aurana* aneka rAja-bhoga bhogate dekha, lobhAcArI viSaya pokhane vAMcchita sukhaka udyama karatA, kAhU ajJAna guru kI puuchyaa| vAna yA mUrkha jAni bahakAyA / jo tU nahAdIrgha jala ke samUha meM praveza kari, jala pAtana (marana) kare, to yaha bar3A tIrtha hai| keteka bhole prANI dhana, rAja, strI, tana sambandhI aneka vAMcchita bhoga ke amilASI hoya / kAhU kautuko puruSaka pUchayA, jo vAMcchina sukha ra kaise mile ? taba tisa nirdayInai kautuka hetu, yAkauM mUrkha jAnika kahIM / jo jalatI agnimaiM niHzaGka hoya praveza karai, apanA tana bhasma kareM, to yA uttama tIrtha ke phalata toka vAMcchita bhoga mil| so tU agni-tIrtha bhalA jaani| rosA jAna, bAla buddhi, lomo, agni ho maiM praveza kari, tIrtha mAnate bhaye / so he subuddhi ! agni praveza tIrtha subuddhona ke karane kA nahIM hai| so kutIrtha heya jAnanA aura keI bhole jIva jJAna-dhana rahita sundara khIna ke bhoga kI icchAvAle ne kAhU kU puuchii| jo sundara strI-bhoga kaise mile ? taba yAkU jJAna hIna jAni kAhU nirdayI : kautuka nimitta kari bahakA diyaa| kahI he bhAI! jo zastradhArA tIrtha bar3A hai| so tUM zastra ke mukha nizaGka hoya maraNa kare to tokU 229
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ jogaNo devI hai so apanA bharatAra krai| tahAM devAMganA ke bhoga bhoganA manuSyana ko kahA bAta hai| tAta tUM zastra dhArA tIrtha te mri| so yaha bhogArthI bholA jIva aisI hI mAni dhArA tIrtha svIkAra kiyaa| so he bhavya ! yaha dhArA tIrtha hAstha vacana ta calyA hai tAte hedha hai| yaha zastra taiM Apa marai so mahAsaMkleza bhAva hoya aura kaM Apa raNamaiM mAra so mahAraudra bhAva hoy| so paraghAta karanehAre pApabhAra sU' deva loka kaise hoya ? parantu jaiseajJAna pataMga dIpa kU mahAsundara jAni ziSaya-bhoga ke lobha naiM dIpaka maiM par3i bhasma hoya hai| kyoMki ra pataMga jJAna rahita hai| tAteM apanA puNya to nahIM samajha hai| aru bar3e bhoga cAha hai| tAta maraNakA pAya hIna hI gatimaiM upaja hai / taise hI ra bhogAmilASI zastra ke maraNakU tIrtha ko kalpanA kari zastra dhArArUpI dIpaka maiM pataMga kI nAI bhasma hoya haiM / so raudra-bhAvana ta mari azubha gati jAya haiN| deva sukha tau zola pAlanA tapa, japa, saMthama karanA dAna denA, prabhu sevA pUjA karanA, dayA-bhAva rAkhanA. samatA pAlano ityAdika puNya bhAvanata hoya / tAta he subuddhi e tIrtha naahiiN| zastradhArA kutIrtha hai| tAtai vivekaH tajane yogya hai| he bhAI! jo zastradhArA kA mararA tIrtha hotaa| to jagat jIva zastra te Darate nAhI saba hI zastra taiM mrte| yaha tau mahAsugama hai| nikaTa hI hai| kachu dhana lAgatA naahiiN| parantu tU vicaar| jo loga kheda khAgha lAkhauM dhana kharaci, hajAroM kosa tIrthana kU jAya haiM, aru zastra ta Dare haiN| tAtai e kutIrtha jAnanA aura yahAM koI kubuddhi kahai jo yaha dhArA tIrtha hara jagaha ke karane naahiiN| mahAsUramA ke karane kA hai| to bho bhavya suni| bar3e-bar3e mahAna vaMza ke upaje sUramA rAjA, Age rAja sampadA chor3i yuddha-zastraghAta choDi samatA dhAri tapa leya vana maiM tiSTha samatA bhAva dhara nAnA prakAra tapa karate, zubha mAnyA / malo devAdi gati gara, sukhI bhe| jo zastra-dhArA te bhalA hotA tau mahAsAmanta kula ke, tapa kAhe ko lete ? tAteM dhArA-tIrthA tajane yogya heya hai| aru keI bhole jIva nadIna ke jala taiM pApa utaratA mAne haiN| jo una nadI ke jala maiM mAna kara pAya-mala dhuvai hai| so yaha kahanevAlA bholA hai| zithila zraddhAnI hai| dharma-gAMTha rahita hai| isa hI bAta paihada khar3A nahIM rahai hai| yAhIko kahie haiN| jo isa zUdra se miTTI kA kalaza laiya ke isa nadI ke jalamaiM daza-pAMca bAra accho roti se dhoya ley| jisase ve zUdra kA miTTI kA kalaza, pavitra hoya / tA pIDIe saugAta mapo maankrii| to yaha kara ye kA bartana minI
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mu h STi 231 yAteM jala kaise pIveM ? kaise sapareM ? yaha malina hai| yAhI bhrama buddhi ko glAni nahIM jAya to yAka kahie / he vivekI ! tU dekhi | yaha miTTI kA bAsana haiN| tAka agni maiM jAlyA hai| aise zuddha kalaza tAkaM nadImaiM daza-pAMca bera dhoya zuddha kiyaa| tAkUM tUM pavitra mAnatA nAhIM / tau he subuddhi ! dekhi / e zarIra mahAmalina sAta dhAtu rUpa apavitra aru pApa maila taiM malina AtmA so isa nadI ke jala te saparai (khAna kareM) to kaise pavitra hoya hai ? tU ho tau isa jala taiM dhoye pIche vAsana kI dhina nahIM tarja hai| to aura koI vivekI parabhava sukha kA lobhI AtmA zuddha hotA kaise mArne ? tAteM tere hI ekAnta buddhi kA haTha hai| bho bhavya ! jinakI hRdaya kaThina dayA bhAva rahita hai te anagAle jala kA samUha nadI kA snAna tIrtha kahe haiN| nadI hai so tana kA maili dUra karane yogya hai / aru AtmAkai pApa maila lAgyA hai tAke meTane ko samartha nAhIM / tAteM aisA jAnanA jo pApa maila dUra karanekUM dAna pUjA bhagavAna kA sumaraNAdi dharma aGga ra uttama tIrtha samatA-bhAva ke kAraNa samartha haiN| nadI tIrtha heya hai aura jJAna cakSu rahita prANI samudrakoM tIrtha kahaiM haiM / aisA upadeza kareM haiM aru Apa zraddhe haiN| jo jetI nadI tIrtha rUpa haiM so sarva yA Aya milI haiM bahuta jala kA samUha hai| hArTa e bar3A dIrthagamudra hai| yA viSai snAna kie pApa kaTate mAneM haiM / so AcArya kahaiM haiM / hamakUM bar3A Azcarya yaha hai| jo jAke jala taiM sparza bharA tana phATai jAke yoga taiM ketaika to jala maiM paiThate ( ghusate ) DareM haiN| use keteka bhole AtmArAma tIrtha mAneM haiN| so jAkA jala tana ke lagate kheda kareM to snAna kie sukha kaise hoya ? tAteM heya hai aura keteka sAmAnya buddhi ke pAtra aisA samajheM haiM tathA auranako upadeza kareM haiM ki dharatI mAtA bar3I dhairya ko dharanahArI hai| yArkoM jagat ke jIva aneka prakAra khodeM phor3e haiN| yApai koI dhUrA DA haiN| to bhI dharatI kheda nAhIM mAneM hai aura isa dharatIta upajyA aru isahI dharatI maiM milanA hai / tAteM jIvata ho dharatI maiM gar3anA zarIra sahita dharato maiM praveza karanA so dharA tIrtha hai| yA samAna aura tIrtha naahiiN| aisA samajhA jIvatA ho dharatI maiM gar3i prANa nAroM hai aura yA dhArA tIrtha mAneM haiM aura yo bholA jIva aisA nahIM samajhe hai jo dharatI tIrtha hotI to yAmaiM mala-mUtra kaise karate ? khodana jAlanAdi avinaya bhI nahIM karate ? tAtaiM he bhavya ! aisA jAnanA jo sarva dharatI tIrtha nAhIM / siddhakSetra kI dhArA to tIrtha hai aura anya dharatI - tIrtha heya hai / 231 ta raM gi
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 iti zrI sudRSTi taraGgiNI nAma anya ke madhya meM tIrtha parIkSA viSa jJeya heya-upAdeya kA vicAra karanevAlA paJca-daza parva sampUrNa huA // 15 // Age paraspara kAla gamAvanA rUpa jo carcA tAmeM jJeya-heya-upAdeya kahiye haigAthA-puNNadA aghakhaya kAriya, caracopAdeya paramaphaladAyI pAvamayo zubhahArI, sA caracA tu heya jiNa maggo // 41 / / artha-jA carcA te puraSa hoya pApa kA nAza hoya, sarapaMcoM to upAdeya hai jora jAteM pApa-karma upajai aura agale kiyA puNya-karma tAkA abhAva hoya aisI carcA heya hai| aisA jinadeva ne kahA hai| bhAvArtha carcA nAma paraspara vArtAlApa (bolane)kA hai| so batalAvanA hai so vivekI jIvanakauM jJeya-heya-upAdeya kari batalAvanA yogya hai| so ho kahirA hai| zubhAzubha carcA kA camuccaya maiMda so to jJeya hai| tAke hI doya maida haiN| eka zubha carcA hai aura eka azubha carcA hai| so jahA~ tIrthaGkara, cakravartI, nArAyaNa, balabhadra, kAmadeva, deva, indra ityAdika, mahAn puruSana kI utpatti rAja-sampadA bhoga sukha inakA vairAgya inake svarga mokSa hone kA kathana so prathamAnuyoga tAkI carcA paraspara krnaa| so pApako nAzai aru puNyaphala deya aisI carcA dharmAtmA samyagdRSTina ko upAdeya hai| tona loka ko racanA jo adholoka sAta rAz2a tahAM mavanavAsI vyantara deva puNya kA phala bhogate sukha samudra maiM magana bharA kAla gavAM haiN| tAke nIce sAta naraka haiN| tahAM jIva bar3e pApana kA phala bhogate, mahAdukha samudramaiM DUba rahai haiN| vilApa karate, kAla vyatIta kareM haiM aura madhya-loka virSe asaMkhyAte dropasamudra haiN| tinamaiM paiMtAlIsa lAkha yojana to manuSya-loka haiN| bAko ke sarva dvIpanamaiM tirthaka-loka hai| ar3hAI dvIpamaiM meru kulAcalAdika kI carcA so upAdeya hai aura Urdhvaloka virSe solaha svarga haiN| ahamindra, sarvArthasiddhi Adi ke deva. puNya phalasukha bhogate sukhI haiN| tinake Upari siddha-loka, tahA~ anante siddha-bhagavanta virAje haiN| aise ina tIna loka kI carcA paraspara karanI, so karaNAnuyoga carcA samyagdRSTina kari upAdeva karane yogya hai aura jahAM muni-zrAvaka ke samiti, gupti Adi gyAraha pratimAdi AcAra kI carvA karanA. so caraNAnuyoga kI carcA upAdeya hai| jahAM jova dravya, pudgala dravya, dharma, adharma, kAla, AkAza-e SaTa dravya haiM / jova-tatva, ajIva-tattva, pAsava-tatva, bandhatarava, saMvara-tattva, nirjarA-tatva aura mokss-ttv| inamaiM puNya aura pApa milAye nava pdaarthaa| aise SaT dravya, sapta - - --
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 233 tasva, nava padArtha Adi kI carcA paraspara karanA so upAdeya hai| yAkA nAma dravyAnuyoga carcA hai tathA jIva km| se kaise bandhyA hai ? kaise chUTai ? ityAdika carcA upAdeya hai tathA aneka tIrthoM ko carcA, dAna-pUjA, zIla, saMyama, tapa, vrata, dayA-bhAva, jIvana kI rakSA ityAdika kevalo bhASita carcA, so uttama carcA hai / tAtaiM pApa kA nAza aura || | puNya-karma kA saMcaya hoya hai| tAtai upAdeya hai| iti zubha carcA / Age ku-carcA-haiya kA svarUpa kahie hai / jahA~ paraspara carcA ta pApa kA bandha hoya, Age kA kiyA puNya so kSINa hoya, aisI carcA hoya heya hai| bhAvArthaku-deva, ku-guru aura ku-dharma inakI pUjA-bhakti kI crcaa| ina kudevAdika ke atizaya-camatkAra kI carcA prazasA rUpa bAta, so heya hai| apane-parAye jAna ke yuddha kI bAta, hAre-jote kI, nindA-prazaMsA kI carcA tathA khora kI caturAI kI carcA, mantra, jantra, tantra, ToNA, caumaNA, jyotiSa, vaidyakAdi ke camatkAra ko carcA, mallayuddha hasti-ghoTakAdi kI lar3AI kI carcA, rA ku-carcA heya haiM tathA strona ke rUpalAvaNya kI vArtA karanI tathA strIna ke aneka zubhAzubha caritra, kalA, gIta, gAna, gAli, nRtya, bhoga, ceSTAdi kI carcA, so heya hai tathA aneka prakAra bhojana, vyaana, rasa-pAna, bhogopabhoga maiM acche-bure kI carcA, so heya hai aura kaMpIr3A upajAbane kI, parAyA dhana nAza karAne kI, parAe mAna khaNDana ko paraspara carcA, so heya hai| aneka dezana maiM, kisI ko bhalA / kisI ko burA kahane kI carcA / paraspara yuddha hoya, dveSa badhai tAkI carcA tathA svacakra-paracakrAdi sapna Iti-moti kI carcA, so heya hai aura tana rogAdika upajane kI, kSaya hone kI ina Adi aneka vikathA rUpa carcA, azubha bandha ko karanahArI, so heya haiN| | iti zrIsudRSTitaraMgiNI nAma granthake madhya meM carcA virSe jJeya heya-upAdeya kA varNana karanevAlA solahavAM parva sampUrNa huA // 16 // ' Age anumodanA adhikAra meM jJeya-heya-upAdeya kahiye hai tahAM zubhAzubha kAryana kI anumodanA ke samaya bhAva kA jAnanA, so to jJeya hai| tAhI jJeya ke doya bheda haiN| eka zubha anumodanA hai, eka azubha anumodanA hai| bhAvArtha-jahAM laukika kAryana meM, putra-putrI ke zAdI-byAha meM, mandira-mahala ke Arambha meM, yuddha virSe, apane mana kI anumodanA heya hai tathA bhale rUpa meM, bhale bhojana meM, kUpa se pAnI ke kAdive meM, vApI-tAlAba ke khadAve 233 || maiM ityAdika bhami khodane ke Arambha maiM anumodanA, pApa-bandha kare hai. tAteM heya hai tathA kAhU nai kAha pe zastra
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ malAyA, lakar3I kA prahAra kiyA, yaha dekhi, anumodanA karanI heya hai tathA kAha kA dhana luTatA dekhi-suni tathA sana pIr3A dekhi tathA kAha ke hAtha-kAna-nAkAdi aGga upAGgachedate dekhi, anumodanA karanA heya hai tathA koI | 234 ke ku-tapa va ku-jJAna ko dIrghatA dekha, anumodanA karanI heya hai aura koI kudeva-guruna ke bar3e ArambhI bar3A dravya lAgata ke mandira maTha sthAna dekhila nAnunadanA kAmA, bAgakAmA jAgihere hai aura tora, golI, nAlI, topa, banduka, kamAna, churo, kaTArI, zamazera, baracho ityAdi aneka zastra, jIvaghAta ke kAraNa dekhi inakI anumodanA karanI heya hai aura koI bhalA bANAvaNI (dhanurdhArI) aneka zastra kalA maiM pravIza tora golA-golI kA calAvanehArA puruSa kI anumodanA heya hai tathA nadI sarovarana kI pAlI (bAMdha ) phor3ika tathA phUTI dekhi ke tathA nagara vana maiM agni lagI daikhi tathA nagara mulka ko laTatA dekhi sanika anumodanA azubha phala denahArI hai| tAteM heya hai aura ku-tIrthana ke sthAna tathA tinake kartA dekhi tinakI anumodanA karanI heya haiM aura kRNyArambha pazu saMgraha kheTakAdi jIvaghAta viSa harSa karanA heya hai aura aneka mithyAtva kAragana meM tathA bahu pApArambha parigraha ke vikalpana meM harSa anumodanA ye jAni tajanA so guNakArI hai| iti pApa anumodanA heya hai| Age zubha anumodanA upAdeya kahiza hai| jahAM munIzvara dhyAnAgni ta karmanAzi nirajana bhae tinakI vandanA meM harSa karanA upAdeya hai tathA koI bhavya AtmA guru kA upadeza pAya saMsAra dazA tai udAsa hoya tapa karatA hoya tAkI anumodanA upAdeya hai tathA koI jina-dIkSA dhArI manozvara zaka-dhyAna kari cyAri ghAtiyA-karma nAza ke kevalajJAna pAyA, tinakI vandanA meM harSa-anumodanA upAdeya hai aura jina kAlana maiM nirvANa kevalajJAna, tapakalyANaka hue tina kAlana kI pUjA-vandanA virSe anumodanA upAdeya hai aura jahA~ koI bhavyAtmA dharmo jIvakauM samyaka prakAra bAraha prakAra tapa karatA dekhi tathA aneka tIrtha siddhakSetrana kI vandanA karate dekhi tathA akRtrima aru kRtrima jina caityAlayoM kI vandanA karatA dekhi, ina kAryana maiM bhavyAtmA kU pravarte dekhi, tinakI anumodanA karanA upAdeya hai tathA tIrthakara ke paJca ho kalyAsakana ke samaya dekhi-suni harSa bhAva, upAdeya hai tathA aSTAhikA ke dinoM meM indrAdi deva nandIzvara dvIpa viSa jAya pUjA-utsava kareM, tisa kAla maiM vandanA karanA harSa sahita-tAmaiM anumodanA upAdeya hai aura zrI dazalakSaNa parva Adi maiM pUjA saMyama tapa je bhavya kareM tinakI anumodanA upAdeya hai|
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 su I He 235 tathA jina mandira karAya tinakI pratiSThA kA utsava kari harSa mAnanA tathA aura bhavya ne kiyA hoya to tAkI uttama bhAvanA dekhi harSa anumodanA karanA upAdeya hai aura jahAM nirantara kari malikA dAna Aekai tathA parakeM yA jAni anumodanA karanA upAdeya hai tathA koI bhavyAtmAkUM jinavANI kA abhyAsa karatA dekhi tathA suni harSa karanA upAdeya hai tathA koI dharmAtmA kaM dIna jIvanakUM dayA bhAva sahita dAna detA dekhi harSa karanA. upAdeya hai tathA kAhU bhavyAtmA puruSa kI karo jina mandira kI aneka zobhA-racanA dekhi, anumodanA karanA upAdeya hai tathA jina mandira ke upakaraNa chatra, camara, siMhAsana, mAmaNDala, ghaNTA, candovA tathA pUjA ke upakaraNa thAla, rakebI, jhArI, pyAlAdi dekhi harSa karanA upAdeya hai tathA utkRSTa akSara patra. bandhanA pUThA sahita zAstra dekhi tathA kAhU dharmI nai zAstra liyA tathA likhAyA dekhi anumodanA karanI upAdeya hai tathA koI bhavya kA midhyAtva nAza samyakSa-bhAva bhayA jAni tathA koI jIva-dharma sanmukha bhayA dekhi inakI harSa anumodanA karanA upAdeya hai aura pazca parameSThI ko bhakti sahita jIvakoM dekhi tathA tIrthaGkara kA samavazaraNa dekhi tathA racanA suni tathA muni, Arthika zrAvaka zrAvikA vyAri prakAra saMghaka dekhi harSa bhAva karanA aura apane se guNAdhika dharmAtmA jIvaka dekhi anumodanA karanA, upAdeya hai tathA kisI dharmAtmA jIvakUM tIrtha-yAtrAkUM utsava sahita jAtA dekhi anumodanA karanI tathA koI dharmAtmA jIvanako sAtA dekhi tathA dharmo jIvana ke samUha meM sAtA suni anumodanA karanI upAdeya hai| aise kahe jo aneka puNya upajane ke pUjya sthAna tina sarva maiM samyagdRSTi jIvanako harSa anumodanA karanA upAdeya hai / iti zrI suSTi taraGgiNI nAma grantha ke madhya meM anumodanA bheda kI parIkSA vizeSa heya upAdeya kA kathana karanevAlA satarahavIM parva sampUrNa huA // 17 // Age mokSa viSai jJeya heya upAdeya kathana kahie hai gAthA - moDe ge he pAye, AvAgamaNIya mokkha he bhaNiyo / kamma vimukko moklo, pAdeyo suha diTTIe // 42 // artha- mokSa viSai jJeya-haitha upAdeya hai| so jo AvAgamana sahita mokSa hai so tau heya hai aura karma rahita mokSa hai so samyagdRSTi jIvana kari upAdeya hai| bhAvArtha- samuccaya mokSa kA jAnanA so tau jJeya hai / tAhI jJeya 235 DES ta raM Wei pI
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke doya bheda haiN| tahAM bhole jIvana kA kalpA jo laukika mokSa so tA mokSako rausA mAna haiM ki jo AtmA / / mokSajAya sI tahA~ mahAsukhI rahai / pIche zuddhAtmA kI icchA hoya to saMsAra virSe poche Avai / so aisA mokSa / saMsAra samAna hai| kAhe te? jo janma-maraNa tau saMsAra kA svabhAva hai| aru mokSa virSe janma-maraNa naahii| 236 hai / tAta je alpajJAnI mokSa jIvanakauM janma lenA pheri mAneM haiN| so mokSa heya hai| zuddha jo mokSa hai| tahA~ / gayA jIva pheri avatAra letA naahiiN| jaise-pRthvI kI khAni viSa te agni Adi ke nimitta pAya kari / / yatanapUrvaka kAdayA jo suvarNa, so miTTI se bhinna bhaye pIche miTTI meM milAiye to milatA naahiiN| taise hI zuddha jIva, karma mala duri kara mokSa bharA pIche tana rUpI miTTI meM milatA naahiiN| tAtai mokSa bhara pIche jisa mokSata pIchA janma hoya so mokSa vivekIna ke tajane yogya heya hai| aru keteka mole paNDita haiM te mokSa jIvakoM rAga-dveSa sahita mAneM haiM aisA kahai haiM jo mokSa maiM bhagavAna, sarva saMsArI jIvana . lekhA leya hai| so jAne apanI bhakti nahIM karI tinaka naraka-kuNDa maiM DAra hai aura z2ArA apalAta jAne hai tAkoM apane pAsa mokSa meM rAjI hoya rAkhe hai / so bho bhavya ! ho aisA rAga-bhAva aru dveSa-bhAva mokSa meM naahiiN| jahAM rAga-dveSa hoya so saMsAra sthAna jAnanA / tAtaM rAga-dveSa sahita jo mokSa hoya so heya hai aura ketaka saMsAro catura nara aisA mAna haiN| ko mokSa viSa paMcendriya mahAsukha hai| yA kahai haiM jo mokSa virSe bhagavAnkU indriyajanita bar3A sukha hai| aisA sukha aura kahU~ nAhI utkRSTa bhojana amRtamayI bhogane yogya rasa tALU bhoga hai aura aneka sukha nAsikA indriya ka sukhadAI tAhi sUghe hai aura nAnA prakAra ke nRtya-gIta-vAdina bhagavAn ke mukha Age mokSa maiM aneka apsarA caritra sahita karaM haiM / tinako bhagavAna dekhi mahAsukha bhogave haiN| ina Adi aneka apsarAnakoM bhoga sahita aneka indriyajanita sukhakU bhogave hai / so he dharmAtmA jIva! tUM citta deya suni / aru mana meM vicAri / jahAM indriya sukha hai / so mokSa nAhI saMsAra hI jAnanA aura mokSa hai tahA indriyajanita sukha naahiiN| mokSa sukha to indriyana atIta hai| atIndriya sukha kA bhogatA zuddhAtmA hai! indriya sukha AkulatArUpa hai aura mokSa AkulatA | rahita hai| tAteM jisa mokSa maiM indriya sukha hoya so mokSa heya hai aura keteka jJAna-cakSu-hIna aisA kahe haiN| jo mokSa vi bhagavAn sadaiva baiThe pustaka ke patra dekhA karai haiN| tahAM saMsArI jIvana ke AyuSa kA pramANa liyA hai|| 4. 236 TE
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ / so jAkA AyuSya ke dina pUraNa hoya taba bhagavAn ke sevaka sadaiva pAsa hI rahyA kareM haiM tina yamana (sevakana) / kaMkhidAya ( bheja) tAkA jIva bhagavAn apane pAsa maMgAya leMya / pIche sukha-dukha deya haiN| yA jIva kA lekhA leya haiM / jo ta saMsAra maiM jAyakai kahA kiyA, so vAkau paMche haiN| so vAnai pApa kie hoMya to tahAM bhagavAna ke loka maiM naraka-kuNDa hai tahA~ nAkhi dukhI kareM haiM aura vAna puNya kie hoMya to bhagavAn ke loka maiM nAnA prakAra ratanamayI mahala haiM so tAkoM dhana-dhAnya teM bhare mahala-mandira deya sukhI karaiM haiN| jaisA jAkA zubhAzubha kartavya hoya taisAhI sukha-dukha bhagavAn deya haiN| aise rAtri-dina bhagavAna nirantara lekhA-dekhA kareM haiN| aisA vikalpa sadaiva mokSa maiM bhagavAn kauM batA haiM kele paNDita vivekI bhole aisA kaheM haiN| tinakauM kahie hai| bho mokSAmilApo ! ho mokSa vi aisA vikalpa nAhoM jahAM vikalpa hai te saMsArI sthAna jaannaa| mokSa tau nirvikalpa hai, nirAkula hai| tAtai jAkai mokSa virSe itanA vikalpa hoya so mota heya hai aura ketaka jIva aise hI zarIra sahita mokSa meM haiN| aisI kahaiM haiM ki jAyai bhagavAn kRpA kari rAjI hoya / tA manuSya kU apanA bhakta jAna yaha sapta dhAtu ke bhare zarIra sahita ho, apane pAsa mokSa maiM bulAya sukhI kara hai| jo koI nagara bhara ke loka bhagavAna kI bhakti kareM to bhAgavAn santuSTa hoya sarva nagara ke lokanakI hI apane pAsa mokSa meM bulAya leya haiN| keteka jIva aisA mAneM haiM tinakauM kahira hai / bho sujJAnI jIva ! tUM samami / yaha apavitra zarIra mahAmalina saptadhAtu va mala-mUtra kA marayA, mUrtika jar3a zarIra, so to mokSa meM jAtA naahiiN| aru jahAM isa mUrtika zarIra kA AnA-jAnA hoya so saMsAra avasthA ho hai| mokSa virSe mUrtika zarIra hai nAhoM mokSa maiM amUrtika zarIra hai| tAteM jAko mokSa meM mUrtika zarIra jAnA ho so mokSa haiya hai / aru keteka jJAna-daridrI mokSa maiM zUnya bhAva mAna haiM / jIva aisA kahaiM haiN| jo jete sukha haiN| so to sarva saMsAra maiM haiN| rabI sambandhI bhoga sakha, nAnA prakAra SaTa rasa mevAdi modakAdi jihA indriya ke sukha tathA nAnA prakAra sugandha nAsikA indriya ke sukha aura nAnA prakAra ratana-kanaka ke AbhUSaNa vastra strona ke rUpa nRtya-zobhAdi aneka cakSu indriya ke sukha aura aneka prakAra miSTa-svara sahita aneka saGgItAdi 237 rAga ko vINA, bAMsurI, pakhAvaja, tandurAdi aneka sacitta-acitta mizra svarana ke manojJa rAga zabda, so karNa indriya ke sukha / ra paJca hI indriya sambandhI jete sukha haiM so saMsAra meM hI haiN| e sukha mokSa meM nAhI, vahAM tau /
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 zUnya hai| nahIM kachu sukha, nahIM kachu dukh| zUnya svara hai| nahIM bolanA, nahIM cAlanA, nahIM gAvanA, nahIM khAvanA, kevala eka shuunytaa| aisA moha keI jIva mAne haiN| tAko kahie hai| bho mokSa ke vAMchaka ! suni| aru vicAra daini| mukha rahita mAnyatA tau mukha ke hoya tathA saute ke hoya tathA vAyu-sannipAta rogavAle ke hoya tathA sukha rahita zUnyatA dIna-daridrI ke hoya tathA jAke iSTa kA viyoga hoya, zoka kari bhara yA hoya, ajJAna-moha ta~ jar3a samAna hoya gayA hoya tathA kASTha pASANa kI mUrti, cetanA bhAva rahita ke hoya ityAdika sthAnakana maiM zUnyatA hoya aura paramAtmA. zuddha nirAkAra vetanamati jJAna bharaDAra ke mokSa meM zanyatA naahoN| mahAsukha sAgara maiM magana haiN| jaite sukha saMsAra meM hai tinatai anantaguro sukha mokSa meM haiN| tAteM jAkA mokSa meM zanyatA bhAva hoya so mokSa heya hai| iti heya mokss| Age upAdeya mokSa kahie hai| bhI sukha ke artho! tuM citta lagAya suni| jo AtmA janma-maraNa ke mahAdukha na taiM bhaya khAya, digambara pada dhAri, nAnA taya kari, karma bandhana cheda, mokSa ko prApta mayA, so aba janma-maraNa te rahita hoya bhava bandhana taiM chUTA, mokSa ke dhrava sthAna virSe tiSThayA, so AvAgamana kA mahAdukha miTAya sukhI bhayA aura mokSa vi rAga-dveSa kA abhAva hote mahAsukha hoya hai| rA rAga-dveSa haiM so ho mahAdukha haiM, so mokSa meM rA rAga-dveSa naahoN| mokSa jIva ananta sukha kA dhArI hai| je saMsArika indriyajanita suna haiM, so sarva vinAzika haiN| kSaNabhaMgura va parAdhIna haiN| so indra, cakrI, kAmadeva, nArAyaNa, balabhadra aura ahamindrAdika-e sarva deva manuSyana ke anantakAla kA sukha hai| tisa sukha teM bhI anantaguNA atIndriya sukha mokSa kA sukha hai| tAta mokSa sukha indriya rahita hai| tAteM hI upAdeya hai| ara mokSa jIva vikalpa rahita eke kAla sarva jagata ke padArthana kA svarupa jAna hai aura vikalpa hai so jo hIna jJAnI va hIna zakti hoya tinakai hoya hai| tAtai anantajJAna zakti kA dhArI paramAtmA ke vikalpa nAhoM aura sarva dravya karma parita kA nAzi kari tajyA hai audArikAdi paudgalika skandhamayI zarIra jAnai so siddha pada kA dhArI siddha jIva so amUrtika hai| niraJjana dazA dharai sukha kA piNDa hai aura kevalajJAna kevaladarzana kari sarva lokAloka kA vaittA hai| ra sarvajJa vItarAga ghaTa-ghaTa ke antaryAmI bhavasAgara ke tAraka haiM aura caitanya sadaiva Ananda mUrti jar3atva bhAva jo zUnyatA dazA tAtai rahita haiN| aise janma-maraNa rahita rAga-dveSa varjita atIndriya sukha kA bhogI vikalpa rahita nirAkAra 238
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su [ fit 239 paugalika zarIra rahita sarvajJa pada dhArI jJAna mUrti cetana camatkAra lie aise guru kA dhArI mokSa jIva hai, so aisA mota upAdeya hai| isa mokSa kA nAma liye, sumaraNa kiye, pUjA kiye zraddhAna kiye, AzA kiye mahApurAya phala hoya / tAteM paramava meM uttama pada pAya paramparAya mokSa kA vAsI hoya / tAtaiM samyagjJAna sampadA ke dhAraka bhavyAtmA ko aisA mokSa upAdeya hai| iti zrI sudRSTi taraGgiNI nAma grantha ke madhya meM mokSa tatva vizeya-ya-upAdeya kA varNana karanevAlA aThArahavA~ parva sampUrNa huA // 18 // Age jJAna viSai jJeya- heya-upAdeya kahie haiM gAthA - geya yodejI, pANacaya vasu bheya jiNautaM / jANa kuNANaya heyaM, javAdeyaM paNa suddha jANantu // 43 // artha- jJeya hai- upAdeya kari jJAna ke ATha bheda hai| tInaOMdeya haiM aisA jinadeva ne kahyA / bhAvArtha - su-jJAna-ku- jJAna kA samuccaya jAnanA so to jJeya haiM aura tAhI ke do bheda haiN| eka jJAna haiya hai, eka jJAna upAdeya hai| tahA~ ku-mati jJAna, kuzruta jJAna, ku-vadhi- jJAna - rA haiya jJAna haiM, so hI kahie haiM / jahA~ hiMsA - jJAna kI caturAIM honaa| jahA~ jIva pakar3ane kUM jAla banAyava kA jJAna aru tA jJAna taiM phandA karanA phA~sI, pIMjarA, chUro, kaTArI, barachI, talavAra, bandUka ina Adi aneka hiMsA ke kAraNa zastra banAvanA so ku-jJAna hai tathA citrAma, zilpa-kalA, bhaNDa-kalA, yuddha-kalA, caura-kalA-inakUM Adi para ke Thagane kI aneka caturAI ko yukti kA upajanA so ku-jJAna haiM tathA aura jIvanakA aneka dukha dene kI kalA cora va kumArago jIvanako daNDa dene kI kalA - caturAI jo isakUM aise mArie to bahuta dukhI hoya ityAdi e kujhAna hai aura kautuka hA~sI aneka bhAva kari parako khuzI karie tathA nAnA prakAra ke svAMga dhArilokanakUM Azcarya kA upjaavnaa| coroM va paradArA sevana meM prIti bhAva ityAdi jJAna kI ceSTA laukika maiM pravartatI hai, so ku-pati-jJAna // iti ku-mati-jJAna / AAge kuzruta jJAnaka kahie haiN| tahA~ yuddha zAstra kA jJAna, nAnA prakAra rasika priya zrRGgAra zAstra Adi kAmotpatti ke kAraNa isa zAstra, saGgIta zAstrAdikakuzruta jJAna haiM aura hiMsA ke kAraNa jinameM para-jIva ghAMta kA upadeza so ku-zruta haiM tathA 239 5
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 jinameM ku-deva ku-guruna ke poSaka aneka dravya car3hAne kA kathana tathA ra deva aisA bhakSa leya hai, taba tRpta / hoya he ityAdika kathana jina zAstrana maiM hoya so ku-zruta hai tathA ku-guru poSaneka aisA bhojana aise vastra, / / dhana, mandira, deva, guru kI sevA kIjai tathA dAsI-dAsa-strI guruna kI sevAkoM dIje, tau apsarAna kA bhogI hoya aisA phala pAvai tathA gaja, ghoTaka, ratha, pAlakI gurunakU dIjie to deva-vimAna kA phala pAve ityAdika kathana jina zAstrana meM hoya, so ku-zruta hai| ina ku-zrata zAstrana kA jAkai jJAna hoya, so ku-zruta-jJAna hai / so sudRSTina kari heya hai| iti ku-zruta-jJAna / Age vibhaMga jJAna kA kathana kariye hai| tahAM Atma hitakaM kAraNa samyagdarzana so aise samyaktava binA mithyA bhAva sahita isa bhava-para-bhava kI vArtA jAnanA tathA dUravartI padArthana ko jAne, so vibhaMga-jJAna hai tathA yAhI kA nAma ku-avadhi bhI hai| aise kahe jo sAmAnya artha sahita ku-mati, ka-zruta aura ku-avadhi-e tIna ku-jJAna so samyagdRSTina te heya haiN| aise tIna ku-jJAna khe| Age pAMca sujJAna kahie haiN| prathama nAma-mati-jJAna, zruta-jJAna, avadhi-jJAna, manaHparyaya-jJAna aura kevala-jJAna / tahA~ mati-jJAna kahirA hai-so mati-jJAna ke tIna sau chattIsa bheda haiM so suno / prathama bheda cAraavagraha, IhA, avAya aura dhaarnnaa| inakA artha-jahAM padArtha kA durateM sAmAnyAvalokana hoya jaisekAhU nai dUra se eka stambha dekhA, parantu bhedAbheda nAhIM kiyA sAmAnya-sA bhAva jo kachU hai dekhaa| aise bhAva kA jAnanA so avagraha kahie aura usahI dekhe stambha maiM bhedAbheda karanA 1 jo yaha stambha hai yA manuSya hai ? rose vikalpa kA nAma IhA meda hai| pIche vAhI stambhakA~ jaandhaa| jo manuSya tau nAhoM stambha hai| aise vicAra kA nAma avAya kahira aura Age bahuta dina pahale stambha dekhe the| tinakA sumaraNa kiyaa| jo Age stambha dekhyA taisA hI yaha hai, so stambha hai| nizcayateM aise dRr3ha bhAva vicAranA, so dhAraNA hai| aise avagraha, IhA, avAya aura dhAraNA--ina cyAri bhedana kari padArtha jAniya, so mati-jJAna bheda hai| aru rahI cyAri bheda paMcendriya aura mana ina SaTa te paraspara lagAya guNie tau caubIsa bheda hoya haiN| jaise-sparza indriya se koI vastu-padArtha sparyA / taba sAmAnya-bhAva jAnyA jo kachu hai / vizeSa bheda nahIM kiyA, so sparza indriya te avagraha bhdhaa| pheri vicArI jo rA padArtha pAMva te spardhA so kahA hai ? kaThora-kaThora hai gola hai, so ke to koI ratana 240
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. ... 41 hai yA kaMkar3a hai| isa vicAra kA nAma sparza indriya kA IhA bheda hai| pheri yAhI ko vicAriye ki jo yaha gola hai sApha haiM so ratana hai| isa vicAra kA nAma sparzana indriya kA avAya bheda hai aura tahA~ Age kabahaM pAMva nIce ratana AyA thA tAkI yAdi kari jAnI jo Age pAMva nIce ratana AyA thA taisA ho ra bhI hai so ratana ho hai| aisA nizcaya karanA so sparzana indriya kI dhAraNA hai| aise kahe sparzana indriya te cyAri bhed| so aise hI rasanA, ghrArA, cakSu, zrotra aura mana-ina chahoM ta lagAya caubIsa bheda haiM aura ina caubIsa maiM sparzana, rasana, ghrAsa / aura gotra-rAjyAni bheTa milA sahAIsa hoya / ina aThAIsa bhedanakoM bahu bahuvidha Adi bAraha bhedanata guNiya tau tIna sau chattIsa bheda mati-jJAna ke hoMya / ina mati-jJAna ke bhedana kI palTana kA eka vidhAna aura taraha hai / so batAe~ haiN| avagrahAdi cyAri bhedana kU paMcendriya aura manateM guNe caubIsa bheda hoy| ina caubIsakoM bahu Adi bAraha bhedana teM guNeM doya sau aTThAsI hoya hai| so e to jAvagraha ke haiM aura sparzana, rasana, ghrANa, zrotra-ina cyAri indriya te bahu Adi bAraha bhedana kauM guNeM ar3atAlIsa bheda bhae, so ra vyaanAvagraha ke haiN| doU mila tIna sau chattIsa bheda rUpa mati-jJAna hoya haiN| ihAM sAmAnya bhAva kahyA / vizeSa zrIgommaTasArajI teM jaannaa| iti mati-jJAna bhed| Age zruta-jJAna kA sAmAnya bheda kahiye hai zruta-jJAna ke aneka bheda haiN| tahAM mUla bheda doya aGga dvAdaza aru prakIrNaka bheda caudaha / tahAM dvAdazAMga ke bheda doya / gyAraha aGga aru bArahaveM aGga ke paJca bheda tahAM caudaha pUrva kA kathana hai| tinahI aGga-pUrvana maiM garmita yoga cyAri prathamAnuyoga, karaNAnuyoga, caraNAnuyoga, dravyAnuyoga-ina yogana maiM kathana jahAM tIrthakara, cakrI, praticakrI, indra, deva ityAdi mahAna puruSana kI kathA jAmaiM hoya so prathamAnuyoga hai aura tIna loka kI racanA kA jAmaiM kathana hoya so karaNAnuyoga hai aura muni zrAvakana ke AcAra kA jAmaiM kadhana so caraNAnuyoga hai aura SaTa dravya, nava padArtha, sapta tatva, pazcAstikAya kA kathana jahAM hoya so dravyAnuyoga hai| tahAM SaTa dravya ke guNa paryAya kA kathana so tina dravyana kari saMsAra racanA vyAri gati banI hai aisA kathana aura dravya meM SaTa guNa hAni vRddhirUpa pariNamana so tathA dravya kA apane-apane vyaya prauvya utpAda sahita tIna bheda rUpa pravartanA kathana so sa sarva zruta-jJAna ke bheda haiN| tahAM utpAda vyaya prauvya kA sAmAnya kathana kahira hai-jo vastu
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinAze so to vyaya kahiya aura navIna vasta ko paryAya kA upajanA so utpAda hai aura vastu kA sadeva zAzvata rahanA so dhruva hai| jaise-kara kA kanaka kA car3A tur3Aya kuNDala karavAnA / so isI hI meM tIna bheda sadhaiM so batAie haiN| tahA~ dravya bhAva tau savarNa so zAzvata so dhra va kahiye / cUr3A kI paryAya TUTo so tAIM vyaya kahie aura kuNDala banyA so tAkI paryAya natana utpanna bhaI tAka utpAda khie| aise za tIna bheda jaannaa| taise hI AtmA tau dravya aura manuSya paryAya choDi deva bhyaa| so manuSya paryAya kA tau vyaya bhayA aura deva paryAya kA utpAda bhyaa| jIvatva mAva doU maiM zAzvata hai, so dhrava hai| aise naya bheda teM vyaya dhruva utpAda aneka padArthana maiM saadhnaa| aise aneka naya kA svarUpa zruta-jJAna te jAnie hai| tAtai zruta-jJAna upAdeya hai aura zruta-jJAna teM aura bhI jJAtA-jJAna va jJeya kA svarUpa jAniye haiM / tAtai upAdeya hai| tahAM jJAtA to AtmA hai / jJAtA kA guNa jhAna hai aura jJAna ke jAnapane maiM jAle so jJeya hai| jAna sarva kSetra kA jAnanahArA hai| aisA jJAtA-jJAna va jJeya kA svarUpa zrutajJAna teM jAnie hai| tAteM upAdeya hai aura bhI zruta-jJAna ke svarUpa meM dhyAtA-dhyeya va dhyAna kA svarUpa kahie hai| tahAM dhyAtA to AtmA hai aura jA vastu kaMdhyAvai so dhyeya hai aura dhyAvate dhyAtA ke bhAva kA vikalpa so dhyAna hai| jaise--dharmo jAtmA tau dhyAtA hai| pazcaparameSThI dhyeya hai tAkoM e dhyAtA dhyAve hai aura paJcaparameSThI ke guNana kA samaraNa so dhyAna hai tathA aura dRSTAnta kari kahie hai| jahAM koI pApI AtmA tau dhyAtA hai aura para-strI bhalerUpa sahita dekhi tAke milApa kI cAha dhyeya hai aura usa strI ke rUpAdika guNa: tAkA vicAra so AtathyAna hai| aise aneka jagaha dhyAtA-dhyeya-dhyAna kA svarUpa sadhai hai| so aisA bhAva zrutajJAna se jAnie hai / tAta upAdeya hai aura bhI kartA karma kriyA kA svarUpa zruta-jJAnateM kahie hai / kartA tau AtmA hai aura jo vastu yAne banAya taiyAra karo, so kama hai| aru usa vastu ke karate, bhaI jo mana-vacana-kAya kI hala-cala, so kriyA hai| jaise--koI dharmAtmA jIva aSTa dravya milAya bhagavAna kA pUjana kareM hai, so to kartA hai aura tAke phalata devagati, devAyu, subhaga, Adeya, saubhAgya, sAtAvedanIya Adi aneka bandha kiye jo zubha-karma, so isakA kama hai aura pUjA virSe bhale bhAva kA rAkhanA, vinaya te kAya kA rAkhanA, vinayateM vacana kA bolanA, / / vidhi sahita hAtha jore harSa teM khar3A rahanA ityAdika bhakti-bhAva rUpa pravRtti so kriyA hai tathA aura taraha kahie 242
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ su ? the 243 haiN| jaise - koI jar3iyA tau kartA hai aura nAnA prakAra ratana jar3i kari tayAra kiyA jo mukuTa tathA hAra, so karma hai aura inake karate bhaI jA mana-tana ko pravRtti, so kriyA hai| aise aneka padArdhana pe lagAvanA / isa vidhAna sahita naya-pramANa kathana zruta jJAna teM pAIe haiN| tAteM upAdeya hai aura bhI zruta jJAna taiM palya-sAgara kA kathana kahie hai| tahAM palya meda tIna --- jaghanya, madhyama aru utkRSTa / tahA~ jaghanya kA svarUpa kahiye hai -- e jaghanya palya aise haiM / jaise--mAnI- manasA ke pramANa bAMdhave kUM rattI hoya haiN| rattI taiM mAsA, mAsA taiM rupayA. rupaiyA taiM sera, sera taiM mnaadik| jaise rattI taiM manesA kA pramANa kiyA, taise jaghanya palyatai sAgara kI utpatti hAya hai / sohI kahie hai- eka bar3A yojana kA pramANa sahita gola gaDDhA kIjiye tetA hI caur3A, tetA ho DA (gaharA ) / maiM bhoga bhUmi ko bakarI kA turanta kA bhayA baccA tAke roma kA agra bhAga kA bArIka khaNDa lIjiye / tina roma khaNDana taiM vaha kUpa bharie / dRr3ha kara kUTa-kUTi dharato barobara bhariye / tA pIche sau varSa taba eka roma kADhie pheri sau varSa gaye eka roma kaaddhie| aise karate sarva kUpa khAlI hoya / tAkUM jetA kAla lAge so jaghanya vyavahAra palya kahie hai aura jaghanya palya maiM jetA roma Ave titane kUpa kUM usa ho kUpa pramANa kari vaise hI romoM taiM bharie dRr3ha krie| asaMkhyAta varSe jAMya taba eka-eka roma kAr3hateM eka kUpa do kUpa ritAvateM sarva khAlI hoMya / sarva kUpana ke roma khAlI hoya / tAkauM jetA kAla lAgai so madhya palya kahie aura isa madhya palya ke jete roma bhae tete hI kUpa usa hI vistAra pramANa bnaae| vaise ho romana sabako dRr3ha bharie / pocheM asaMkhyAta lAkha koTi varSa gae eka roma kaaddh'ie| pheri rAtA hI kAla gae eka roma kADhie / aise karate-karate sarva kUpana ke roma khAlI hoya / tAkoM jetA kAla lAge so utkRSTa palya hai| yAhI utkRSTa palya taiM deva nArakI bhoga-bhUmina kI utkRSTa Ayu-karma hai aura madhyama palya teM dvIpa samudrana kI ginatI hoya hai / so pacIsa kor3Akor3I madhyama palya pramAza haiM aura daza kor3Akor3I palya kA eka sAgara hoya hai| madhya palya daza kor3Akor3I kA madhya sAgara hoya hai| utkRSTa daza kor3Akor3I paltha gaye utkRSTa sAgara hoya / aise sAmAnya kari palya kA kathana kiyaa| vizeSa zrI trilokasArajI Adi grantha haiM dekhi lenA / aise palya sAgara kA bhAva zruta jJAna teM jAnie hai / tAtai zruta jJAna upAdeya hai aura bhI zruta jJAna kRtanI vizvAsa 243 Gong Lun go
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 aai ghAtI kA svarupa jAnyA jAya hai| so kahiya hai--jo parAyA kiyA upakArako bhale so kRtanI hai| so kRtaghnI ke bheda tIna hai-ghara, para aura dharma-ina tIna kA upakAra anya jIva pai hoya hai| so jaise--mAtA-pitA ne bAlaka avasthA meM mahA yatana kiye| zItakAla meM tathA uSNakAla meM aneka sahAya kari moha ke vazIbhata hoya aneka yatana kari pAla rakSA krii| taruNa kiyA so bar3A mayA taba mAtA-pitA kA upakAra bhUli unata dveSa-bhAva kari judA honA, avinaya karanA, kaTu vacana bolanA, dukha denA, mAtA-pitA te IrSA karanI, so ra ghara kRtaghrI kahie tathA aura anya ghara meM bar3e the| tinane bhI bAlapane meM aneka taraha rakSA krii| aisA vicAra kareM jo e bar3A hoya taba hamArI AjJA mAnegA, hamArI sevA karegA, hamako bar3A maanegaa| roso jAzA kari kuTumba ke logana nai prati pAlanA karI thii| so bar3A bhae ulTA kuTumbakauM dukhI karanA, so ghara kRtaghrI hai| aisA jAnanA aura koI jo parajana bar3e manuSya vastI ke aura jAti ke tinaneM koI bhUkhA dekhi anna diyA, nAgA dekhi vastra diyA, bairAjagAra dekhi rukagAra lagAya diyA, nirdhana dekhi dhana diyA, sthAna rahita dekhi rahaveko mandira sthAna diyA ityAdika dukhana maiM sahAya kiyA aura rogIkoM pIr3AvAna dekhi aneka oSadhi deya acchA kiyaa| aise aneka duHkha maiM sahAya kari sukhI kiyaa| aru poche karma yoga taiM Apa zaktimAna bhayA taba una upakArI kA upakAra bhUli dveSa kreN| so para-kRtamro kahie aura jAdU mahAsajJAna meM pravartatA dekhi pApa karatA dekhi para-bhava naraka par3atA dekhi koI dharmAtmA dayA-bhAva kari ajJAnatA chur3Aya jJAna karAvatA bhayA aura pApa-mArga se bacAya dharma kA / paMtha batAvatA bhayA narakAdi khoTI gati te bacAya zubhagati batAvatA bhayA, lokanindha-anAcAra chur3Aya suAcAra batAvatA myaa| jAnI yaha jIva sukhI hoya to bhalA hai, tAke nimitta zubha paMtha lgaayaa| aru pIche Apake kachu sAmAnya bhAva-bhAna bhayA, zAstra rahasya pAyA / taba usake upakArako bhUli. dveSa-bhAva karanA, so dharma kRtI hai| rose tIna bheda kRtaghnI ke kahe haiN| so mahApApa ke sthAna haiN| tAtaM heya haiN| mAge vizvAsaghAtI kA svarUpa kahiye hai| tahAM parakauM vizvAsa upajAvanA! kahanA jo maiM terI sahAya kruuNgaa| dhana dyogaa| terA dukh-daaridrhruuNgaa| tU kaLU upAya mati kreN| aise aneka miSTa vacana boli, vizvAsa upajAya pIle kAma par3e naTa jAya / dagA de jaay| kaha moteM tau avAra nahIM hoy| aise kahi tAke kArya kA ghAta kre| aisI kahai so vizvAsaghAtI khie| 244
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ du jaise-yahA~ eka kalpanA kari laukika dRSTAnta banAya, vizvAsaghAta kA lakSaNa kahie hai| jaise-eka kisAna ne aSAr3ha mahInA maiM nAnA prakAra kheda khAya, hala calAya ke kheta zuddha kara rAkhe the| so jaba malA meva varSe pIche, sarva khetI bAra gharana taiM bIja ko moTi (gaTharI) bAMdhi vanakauM caale| taba eka kisAnakoM dekhi eka duSTa-anuSya kI khopar3I rAha meM par3I thI so ha~satI bhii| taba kisAna * Azcarya bhayA / jo ra nirjIva-khopar3I hAr3a ko kyoM ha~sI? taba isa kisAna kahI-he sopar3I! tUM kyoM ha~sa hai ? taba khopar3I ne kar3I-jokoM dekhi ha~sau hauN| maiM devatA ho so tere pai rAjI bhaI, so aba semaiM bIja bove mati jAya / maiM tere kheta meM binA boyA hI bahuta anna kruuNgii| taba yA kisAnanai jAnI yaha devo hai| soyA mau rAjI bhii| taba kisAna yAke vacana kA vizvAsa kanigarimA aura anya kisAna sara meM bona dora ghara aaye| pIche dasa bIsa dina ge| apane-apane kheta dekhanekauM saba kisAna caale| atra ugA dekhi, rAjI bhae / taba yAna bhI vivArI jo mere kheta meM bhI anna mayA hoy| so e bhI dekhavekI clyaa| so rAha maiM khopar3I phira hNsii| taba kisAna ne kahI, kyoM ha~sa hai ? taba kahI, sokau dekhi ha~sa huuN| tU kahAM jAya hai ? taba kisAna ne khii| aurana ke kheta hare-bhare zomA deya haiN| so maiM apane kheta kI zobhA dekhanekauM jAU~ ho| taba khopar3I kI hai| re bhAI! maiM tere pe tuTI hauN| aurana te bahuta anna tere kheta maiM karU~go, santoSa raakhi| taba kisAna, khopar3I ke vacana kA vizvAsa kari ghari gyaa| jaba mahInA eka-Der3ha bhayA, taba sarva kisAna apane-apane kSetanatai phala le-le apane-apane putrana ke nimitta ghara jaaye| taba kisAna ke bAlaka aurata pe aneka phala dekhi, rudana karate bhe| aru phala mAMgate bhye| taba kisAna meM vicArI, jo aurana ke phala Aye, so mere kheta meM bhI phala Aye hoM haiN| aiso jAni vana kheta ke phala lene ko caalaa| taba rAha maiM khopar3I hNsii| taba kisAna ne kahI,tu kahA ha~sa hai ? aurana ke khetana meM phala bhae aura sarva ke bAlaka khAe~ haiM aura mere bAlaka phala binA rudana kare haiN| taba kisAna ke vacana suna kara khopar3I haisakeM kahatI mii| bho subuddhi! dhIraja rAti / soci mati kreN| mere vacana kA katau vizvAsa rAkhi tere kheta meM gate phala-janna hoygaa| jo tere buto gAr3Anita DhovA bhI nahIM jaaygaa| parantu vizvAsa rAkhi, socimati karai / aise kahI, taba phira pIchA ghara aayaa| jAno deva ke vacana haiM, so anyathA nahIM ho haiM / yesA vizvAsa dhari bhayA, kSeta 245
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghara tisstthyaa| poche mahInA doya-rAka bhaye aura loka anna kUTa ur3Aya, gAr3e bhari-bhari apane ghara laaye| taba yA kisAna naiM vicArI, jo merA kheta dekhau tau shii| taba aura hI rAha hoya kaiM, kisAna kheta pai gyaa| so dekhai to / 246 / ghAsa U~gA hai| sone riTI ke DhIga par3e haiN| rora dekhi karAla kI chAtI TUTa gii| mahAdukhI bhyaa| rudana karatA bhyaa| jo varSa dina kI roTI gii| aba kahA karai? taba khopar3I yAkauM rovatA dekhA hNso| taba kisAna nai kahI, kahA ha~sa hai ? maiM taire vacana kA vizvAsa kari khota maiM bIja nahIM DAra thaa| aba aura to bahuta anna lAye, aru merai khota maiM kachU nhiiN| taiMne mujhe vizvAsa deya, burA kiyaa| taba yaha duSTa ko jhopar3I mahAhAsya kari kahato bhii| bho bhAI kisAna ! tU suni| hamaneM jIvateM bahutana kA vizvAsa deya burA kiyA thA aura murA pokhe to eka terA hI burA kiyA hai| so je duSTa, sopar3o samAna vizvAsaghAtI mahApApa mUrti jIva so vizvAsaghAtI haiN| ekahe jo kRtaghI va vizvAsaghAtI te bar3e pApI haiN| inakA svarUpa zruta-jJAna te pAIe hai| so zrutajhAna upAdeya hai| cyAri gati ke jIvana kI Agati-jAgati zruta-jJAnateM jAnie hai| so kahie hai| tahAM jina sthAna taji,jA sthAna meM upajai, so jAgati kahiye aura anya sthAna taji nija sthAna meM Avai so Agati khiye| tahAM prathama devagati meM jAgati kahiye hai| so rAtI jAyagA ke deva gati maiM jAya upajai so kahiye hai| mithyAdRSTi bhaugabhUmiyA--manuSya tiyazca karma bhUmiyAM-manuSya, tiryaca, sainI tathA asainI e to saba bhavanatrika maiM zubha-bhAva phalate upajeM haiM aura samyagdRSTi bhogabhUmiyAM manuSya, tirthazca e sarva pahale, duje svarga paryanta upaja haiM aura karmabhami ke manuSya, strI. tiryaca solaha svarga paryanta upajeM haiM aura samyagdRSTi tathA mithyA dRSTi, muni liGga dhAri graiveyaka lau jAya haiM aura nava anuttara aru paJcapazcottara ina caudaha vimAnana maiM samyagdRSTi muni hI sAtha haiN| iti devagati maiM baagti| Age deva kI jAgati kahie hai-dhyAri prakAra ke deva mari kahAM jAya upajai haiM. so jAgati hai| yahAM bhavanavAsI, vyantara, jyotiSo deva, pahale-duje svargavAsI deva rA mari karipRthvI kAyika, apakAyika, vanaspati saino-paMcendriya, tiryaJca aura manuSya-ina paJca jagat maiM jAya upajeM haiM aura tIsare svarga te | lagAya svarga paryanta ke deva cayake, manuSya tiryazca sainI paMcendriya meM upajeM haiM aura teraha svarga te lagAya navavayaka paryanta ke deva caya kari samyagdRSTi tathA mithyAdRSTi manuSya hI upajeM haiM aura navagraiveyaka te Uparale deva / - . - - - -
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ caya samyagdRSTi manuSya hI upajeM haiN| iti deva jAgati / bhAge naraka kI Agati-jAgati kahie hai-tahAM nArako jova mari rotI jagaha maiM upajai so kahie hai--prathama lagAya chaThe naraka paryanta ke jIva nikasa, manuSya tithaMca karma-bhUmi ke hI hoMya aura sAtaveM naraka kA nikasyA paMcendriya-saino-tiryaca ho hoya hai aura vizeSa yaha hai / 240 jo pahale-je-tIje naraka kA nikasyA koI jIva samyagdRSTi tIrthaGkara bhI hoya hai| cauthe naraka kA nikasyA tIrthaGkara nahIM hoya hai, carama zarIrI hoya tau hoya aura paJcama naraka kA nikasyA, carama zarIro nahIM hoya mahAvrata dharai tau dharai aura chaThe naraka kA nikasthA, saMyamI nahIM hoya haiM aura vizeSa rAto jo nArakI, asainI maiM nahIM upaje haiN| iti nArakI jaagti| Age naraka maiM zrAgati kahiye hai-naraka meM etI jagaha ke jAya haiM, so kahiye haiMprathama naraka maiM tau samyagdRSTi-mithyAdRSTi manuSya tiryaMca-paMcendriya sainI e jAya haiM aura manuSya, paMcendriya-senI tiryaca aru jala kA upajyA sarpa e dUsare naraka paryanta jAya haiN| manuSya, tiryaMca, ajagara tathA kAlA phaNadhArI sarpa ra cauthe naraka paryanta upajai haiM aura manuSya, tiryaca, nAhara ra paJcama naraka paryanta upaje haiM aura manuSya, tiryaMca, strI chaThe naraka paryanta upaja haiN| manuSya asa tiryaka sAtaveM naraka yati sAloM se pragati jaannaa| iti naraka meM Agati / Age manuSya gati meM Agati kahiye hai| manuSya gati meM rAto jagaha ke Avai so kahiye hai| tahAM sAtaveM naraka ke nikase aura agnikAya, vAyukrAya, bhoga-bhUmi ke manuSya, tiryaJca ina binA sarva jagaha ke jIva Aya manuSya gati maiM upaje haiN| iti manuSya maiM aagti| Age manuSya ko jAgati kahiye hai| tahA~ manuSya kahA~-kahA~ jAya upajaiM, so kahiye haiN| so manuSya bhavanavAsI, vyantara, jyotiSa solaha hI svarga maiM va sarva ahamindra devana maiM upjeN| sAtoM hI narakoM meM upajeM aura pRthvI, Apa, teja, vAyu, vanaspati, baindriya, tendriya, cauhandriya, paMcendriya, sainI, asainI, tiryaMca-ina sarva sthAnana meM manuSya upajeM haiM aura bhoga-bhamiyA manuSya, tiryaca karma-bhUmiyo manuSya aura mokSa Adi sarva sthAnaka maiM manuSya upaje haiN| aisA tIna loka maiM aru cyAri gati maiM koI sthAna zubha-azubha rahyA nAhoM jahA~ manuSya nAhI jaay| so manuSya kU sarva sthAna khAgAra (ghr)hai| iti manuSya jaagti| Age tiryaMca kI jAgati kahiye hai| tahA~ ekendriya paMcasthAvara vikalatraya ye kara deva, nArakI bhauga-bhUmiyA-manuSya, tirthava ina viSaM nAhIM upajeM haiN| ina binA karma bhUmi ke manuSya, / /
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ / tiryaMca sambandhI sarva sthAnakana maiM upajeM haiN| vizeSa etA jo paMca sthAvarana maiM ke anikAya-vAyukAya ke || | jIva manaSya maiM nahIM hoy| paMcendiya sainI tiryaca mara kari mana vikalpa binA zabha-bhAvana te bhavanatrika maiM | / upajeM haiN| vikalpa binA azuma-bhAva teM mari, prathama naraka paryanta upajeM haiN| bhoga-bhami binA, karma-bhUmi ke / manuSya-tiryacana maiM saba sthAnakana meM upajeM haiN| sainI pavendriya tiryaca. bhavanatrika teM lagAya solahaveM svarga paryanta / to devamaiM upajeM haiN| sAtoM hogarako : kAlima kenaNya tiryaca. ekendriyAdi paMca sthAvarana maiM vikalatraya, sainI, asainI vi upajeM haiM tathA bhoga-bhami ke manuSya-tiryaMca virSe upajeM haiN| aisI tiryaMca kI jAgati khii| iti tiryaMca kI jaagti| Age tiryaca gati meM Agati kahiye hai| tahAM paMca sthAvara vikalatraya inameM sarva deva va sAta hI naraka ke aura moga-mamiyAM binA karma-bhami sambandhI sarva manuSya-tiryaMca upajeM haiN| vizeSa yatA jo agni-vAyu binA tIna sthAvarana maiM bhavanatrika ke tathA pahale-dUje svarga ke deva Aya upaja haiN| senI paMcendriya tiryaMca meM, bhavanatrikateM lagAya bArahaveM svarga paryanta ke deva aura bhoga-bhUmi binA, sAta ho naraka ke jIva Aya upajeM haiM aura kama-bhami ke ekendriya Adi vikalatraya paMcendriya paryanta sarva jIva ekendriya Adi paMcendriya tiryaMca virSe Aya upaja haiN| iti cyAri gati sambandhI Agati-jAgati kathana / rosai cyAri gati daNDakana kA kathana zruta-jJAna teM jAniye hai| tAta ata-jJAna upAdeya hai aura isa hI zrata-jJAnate nimitta-upAdAna kA svarUpa jAniye hai| so hI kahiye hai| prathama nAma-nimitta aura upaadaan| aba inakA vizeSa kahiye hai| jo dravya kI zakti, dravya hI te upaje, so to upAdAna khiye| padArtha ke milApa ta zakti prATa, so nimitta khiye| jaise jIva virSe, zubhAzubha rUpa hoya rAga-dveSa pariNamana kI zakti, so to jIva kA "upAdAna" hai| jina padArthana / / ke nimitta pAya rAga-dveSa rUpa bhayA, so vaha para-padArtha "nimitta" hai| so isa nimitta-upAdAna se hI zubhAzubha raM karma-bandha AtmA ke hoya haiN| so ho kahiye hai| jaise-jova kA upAdAna bhI bhalA hoy| pUjA, dAna, zola, / saMyama, tapa, jina-zAstrana kA svAdhyAya tathA sunanA tathA muni zrAvakAdi dharmo jIvana kA saMga ityAdika zubha hI nimitta hoya, tau dIrgha sthiti liye zubha-bhAva-karma upcaiN| tAke phala, AtmA bhava-bhava sukhI hoy| jahA~ jAtmA kA upAdAna soTA hoy| krodha, mAna, mAyA, lobha, corI, juA, para-strI, hA~sI, kautuka, durAcArI, surApAyI jase jIva viyahI te upaje, somabama nAma-nimita
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ jovana kA sambandha AdipAkAze nimita hoyatamA kadA pApa mApa-karma, bar3I sthiti liye upje| tAkari bhava-bhava maiM dukhI hoy| kahIM upAdAna tau AtmA kA zuma hai| aru nimitta azubha hoya, to pApa-bandha nahIM hoya / zubha upAdAna taiM puNya kA hI bandha hoya hai| jaise--koI muni tathA zrAvaka mahAdharmAtmA, dharma-dhyAna / / sahita vanAdika sthAnakana maiM tisstthe| tahAM Aya, koI pAyI upasarga kreN| pANDavana kI tathA vAriSezajI kI nArDa || nimitta khoTA hoya tathA seTha sudarzana kI nAI nimitta khoTA hoy| tau phala bhalA hI upaje hai aura jahAM upAdAna | | to coTA, azubha, dagAbAjI rUpa hoya, krodha-mAnAdika kaSAya rUpa hoya ! aru nimita bhalA hoy| pUjA, dAna, zAstra sunanA-par3hanA, tapa, saMyamAdika aneka male nimitta hoMya, to bhI upAdAna azubha ke yoga te pApa-bandha hI hoya hai| jaise----koI cora parAyA dhana harane kUdharmAtmA kA svAMga banAya aneka dharma sevana pUjA-pATha, tapAdika karai hai| parantu azubha upAdAna ke yoga taiM pApahI kA bandha karai hai| tese hI isa jIva ke aneka bhAvana kI pravRtti hoya hai| jaise--kahIM to jaisA nimitta, taisA hI upAdAna bhAva hoya hai| tahAM to utkRSTa zubha-azubha kA bandha aura kahIM nimitta tau aura hI aura upAdAna aura hI, tahAM phala upAdAna pramANa hoya hai| tAtai vivekI haiN| tinakoM para-bhava sukha ke nimitta tau bhale nimitta milAvane / upAdAna sadaiva malA hI rAkhanA yogya hai| bhale nimitta te zubha upAdAnavAle jIvana ke bar3A zubha phala upajai hai aura bhale nimitta tai paramparAya uyAdAna bhI zubha ho jAya hai aura khoTe nimitta te upAdAna bhI khoTA hI hoya hai| so jagat maiM prasiddha dekhiye hai| bhale kula ke jIva khoTe nimittana taiM cora, juArI, kujAcArAdi kulakSaNa sahita khoTe hote dekhiye hai aura hIna kula ke upajI jIva bhalI saMgati te UMce hoya sukhI dekhiye hai| tAteM vivekI jIvaka nimitta bhale rAkhane kA upAya sadaiva rAkhanA yogya hai| nimitta teM upAdAna kI zuddhatA hoya hai| jaise-agni ke nimitta suvarNa ke upAdAna kI zuddhatA hoya hai| tAmbA Adi kudhAtana ke nimitta teM, suvarNa ke upAdAna kI malinatA hoya hai| aise jAni, nimitta bhalA hI milAvanA yogya hai| jahAM-tahAM nimitta kI mukhyatA hai / sohI dikhAIye hai| dekho AdinAtha svAmI, utkRSTa bhalai upAdAna ke dhAraka, tinake azubha nimitta teM. tiyAsI lAssa pUrva, kaSAyana maiM jAte bhe| dIkSA rUpa bhAva nahIM bhye| taba indra mahArAja ne avadhi te vicArI, jo tIrthakara bhagavAna kA sarva prAyu-karma paMcendriya bhogana meM vyatIta bhayA!
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ aru bhagavAn ke virakti nahIM bhii| so koI nimitta vicAriye taba indra nai rAka nIlAJjanA nAma apsarA kA jAyu-kama bahuta hI alpa jAni. isako AjJA krii| so ye devI ne indra kI AjJA leya, bhagavAna ke Age adbhuta nRtya-gAna aarmmyaa| so yAke nRtya kau dekhi, sarva sabhA ke deva-manuSya Azcarya ka pAvate bhye| jo aisA nRtya indrako bhI durlabha hai| aise nRtya karate samaya usakA Ayu pUraNa bhyaa| jisase AtmA tau para-gati gyaa| aru zarIra, darpaNa kI chAyA ke pratibimbavat adRzya hoya gyaa| so nRtya kA utsava bhaMga nahIM hone kU, indra ne tattaNa vaisI hI devAMganA raci daI, so nRtya kI tAla-rAma cAla bhaMga nahIM hone paayii| yaha caritra sarva sabhA ke jIva-manuSyAdi the, tina kAhUne nahIM jaanyaa| saba nai jAnyA vahI devI nacai hai| aru isa caritra ko bhagavAna ne avadhi taiM jAnyA, jo vaha devo nRtya karato, kAya taji anya loka gii| yaha indranai naI raci daI hai| aho, saMsAra capala va vinAzika hai / ityAdika prakAra vairAgya upAya, dIkSA dhari, dhyAnAnita karmanAza, siddha bhaye / so yahAM bhI dekho, nimitta hI ko mahantatA aaii| tAteM satpuruSana kU apane kalyANa kaM. kusaGga heya kari, zubha nimitta karanA sukhakArI hai| jaise bane taise hI bhalA nimitta guNakArI hai| aise etau jIva kU jIva kA nimitta khyaa| aba pudgala kA pudagala teM nimitta upAdAna kahiye hai| tahAM haldI to svabhAva teM hI pIta hai / yAkau ghasika jala meM gholie, to bhI pota hI jala hoya / so aise pota jala maiM sAjI DArie, | tau sAjI ke nimitta taM sarva jala, lAla hoya hai| so lAla hoyane kI upAdAta zakti to haldI kI ho hai| parantu nimitta sAjI kA mile lAla hoya haiM aura sphaTika mariNa nirmala hai so tAke nIce jaisA DAMka dIjiye, taisAhI maNi bhAsai / lAla DAka diye, maNi lAla bhAsai / pota DAMka diye, mariNa pIta hoya / zyAma DAMka diye, maNi zyAma hoya / so mariNa, svabhAvateM tau mahAnirmala-zveta hai| parantu jaise DAMka kA nimitta mile hai, taisA hI bhAsai hai / so lAla, pota, zyAma hone kI upAdAna zakti tau usa sphaTika maNi ko hai / aru nimitta nIcale DAMka kA hai / so yahAM bhI nimitta kI pradhAnatA AI aura jaise lohA dhAtu, nIca dhAtu hai| parantu jaba U~ca jo pArasa pASANa kA nimitta mile, taba kazcana hoya hai| so suvarNa hone kI upAdAna zakti to lohA hI I meM hai aura dhAtana meM naahiiN| parantu jaba pArasa kA nimitta milai tau suvarza hoya hai / so he mavya ! jIvate, jIvA
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 251 malA te mAna jahA tAnimitta hI kI mahantatA hai| tAtai vivekIna kU malA nimitta milAvanA ho yogya hai| vizeSa rAtA hai jo apane pariNAmana kI vizuddhatA te adhika vizuddhatA kA nimitta hoya to apanA upAdAna, | nimitta pramANa karanA aura apane bhAvana kI vizuddhatA te nimitta sAmAnya hai, to apanA upAdAna, nimitta pramArA nahIM krnaa| ityAdika vicAra hai so samyagdRSTina ke apanI buddhi kari vicAranA yogya hai| aisA zruta-jJAna se nimitta-upAdAna kA svarUpa jAniye hai| tAtai zruta-jJAna upAdeya hai| iti nimitt-upaadaan| Age zrata-jJAna te aura bhI suvANijya-kuvANijya kA svarUpa jAniye hai| so ho kahiye haigAthA--hiMsAvANijja hemaM, tila dhAtu Adi bhUmijalakhaNDo / apyArambho suha phao, viNahisA Nitta mAveo // 44 // ardha-hiMsAkArI vANijya tajane yogya hai / tila, loha kaM Adi dhAtu kA vyApAra, tajave yogya hai aura jAmaiM alpa prArambha hoya so zubha vANijya karanA / jAmeM hiMsA nAhoM, aisA vANijya upAdeya hai| bhAvArthaje samyagdRSTi dharmAtmA haiN| so vANijya karane maiM aise zeya-heya-upAdeya vicAra haiN| so divAIe hai| tahAM zubha-azubha vANijya kA samuccaya jAnanA, so to jJeya hai| tAke doya bheda haiN| eka zubha vANijya hai, eka azubha vANijya hai| taho jo hiMsA, mUTha, corI doSa rahita hoya, so zubha vANijya hai| hIrA, motI ityAdika javAhirAta sIdhA lenA aura sIdhA hI denaa| saMcaya kari bahU dina nahoM rAkhanA, yaha nirdoSa vArAijya, upAdeya hai| cA~dI, suvargaTake, rupaye, asarphI lenA, taise hI denA tathA jarakasa, tAsa, goTA mukezAda sodhe lenA taise hI denA, za nirdoSa vANijya, upAdeya hai tathA parAyA gahanA sakhi vyAja kA vANijya, so zubha vANijya hai| e kahe jo vyApAra so agni-jala ke Arambha rahita tau zubha vANijya haiM aura jinamaiM jala kA tathA agni kA Arambha hoya, to ye ArambhI hiMsA sahita vANijya heya haiM aura sUjI AjIvikA, vacana AjIvikA, dRSTi AjIvikA aura kaSTI AjIvikA / ye cyAri AjIvikA ke bhaida haiN| tahAM cikana kAr3hanA, kasIdA karanA, vastra sIvanAdi, darajI kA kAma je sUjI se kamA so sUjI AjIvikA hai| so nirdoSa hai, 251 || upAdeya hai aura lene-denevAle ke bIci vidvata hoya vyApAra karA denA, apane vacana jJAna ke bala kari AjIvikA | paidA kreN| jaise-laukika meM dalAlI karanehAre, so hiMsAdi doSa rahita, zubha vANijya hai, so upAdeya hai|
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su kamjaya fr 252 yAkA nAma vacana AjIvikA hai aura je aneka ratana, azarphI, rupaiyA parakha denaa| parakhAI lene kI prajovikA karanI so dRSTi AjIvikA hai aura apane tanateM kaSTa kari, parAyA kArya kara denA / jaise-- laukika meM hammAlI Adi zIza gAMTha bhari dhari AjIvikA kareM, so kaSTI AjIvikA hai| e kahI jI cyAri prakAra AjIvikA so sAmAnya purA lagA vizeSa puNya paryanta aru nIca kulI taiM lagAya U~ca kulI paryanta, sAmAnya jJAnI haiM lagAya vizeSa jJAnI panta je dharmAtmA jIva norI, pUra, hiMsA Arambha bhayabhIti te santoSI gRhastha - ina cyAri prakAra zubha vANijya kari AjIvikA kareM, so upAdeya hai / ityAdika kisaba (vyApAra) jala, agni Adika bar3e Arambha rahita haiN| corI, jhUTha, hiMsA rahita haiN| tAte nirdoSa haiM aura yahI jhUTha, corI Adi sahita hoMya, to ya hI pApa karatA hoya, so heya hoy| jaise- horA, motI, ratana kA vyApAra karanahArA, dravya lagAya, lobha nimitta dharatI khudAya kar3hAvai / to pApa bandha karatA, ArambhI vyApAra hoya / cA~dI suvarNa kA vANijya karanahArA. bahu Arambha- agni tapAdhanA, jalAnA, phUMkanA, dhoMkanAdi Arambha sahita hoya, tau ayogya hai, deya hai tathA sujIvAlA parAyA vastrAdi corai, to sUjI AjIvikA bhI sadoSa hoya dalAlIvAlA bahuta jhUTha boli lene-denevAle kA bahuta mAladhana ThigAvai tau vacana jAjIvikA maiM bhI doSa lAgeM, pApa hoy| dRSTi AjIvikAvAlA apane lobha kaM bhalAburA parakhe, tau corI ke doSa sahita hoya aura kaSTI AjIvikAvArA bhI lomAcArI hoya parAye gaThiyA kA mAla leya tau cora ke doSa sahita hoya / tAteM doSa sahita tau sarva ho heya haiN| parantu dIrgha tRSNA rahita, pApa taiM DaranehAre bhavyana kUM, ratana- suvarNAdika, sUjI AjIvikA, dRSTI AjIvikA vacana AjIvikA, kaSTI AjIvikAe kahe jo kisaba so sukhakArI haiN| Apa parakauM hitakArI haiN| tAteM dharmAtmA jIvana kari upAdeya haiN| yaha laukika vyApAra kahe / jaba nizcaya zubhAzubha vyApAra kahiye hai| tahAM rAga-dveSa krodha, mAna, mAyA, lobhAdi kaSAya-bhAva, mithyAtva-bhAva nizadina Ataraudra paraNati kA rahanA, zoka cintA-bhAva jAdi bhAvana kA vyApAra, so heya hai aura samyaka sahita Atmika-bhAva, para-vastu ke tyAga kA bhAva, tapa-saMyamAdi bhAvana kI sadaiva paragati, soe zubha vyApAra haiM, nizcaya upAdeya hai| aise vivekI jIvana kUM aneka nayana kari, vyApAra bheda jAnanA yogya hai| kRti zubha vANijya | Age azubha vANijya kahiye hai| jahA~ agni-jala kA bahuta AArambha 252 ta
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 253 hoya / bahuta agni jalAvanI-bujhAvanI hoya, bahuta jala mathana karanA hoya, nAkhanA hoya, gAle anagAle kA bicAra rahita hoy| jahAM maTha, corI, dorgha mAyA karanA ityAdika khoTo vRtti kA vANijya hoya, so heya hai aura bahuta jIvana kI utpatti-mRtyu kA Arama jo ki sanja maiM hoya, so azubha-heya hai| jahAM bahuta anna kA saMgraha bhaeDasAla kari bahuta dina rAkhanA tathA sana, cAma, keza, hAr3Adi ina virSe jIvana kI utpatti bahuta hoya hai / tahAM sardI kA nimitta pAya hiMsA badhai nirdayo-bhAva hoya / tAte heya hai aura zahada, viSa, phAso | kA rassA, churI-kaTArAdi, zastra, kusI, kudAlI, phAvar3A ityAdika vANijya hiMsA ke kAraNa haiN| tAteM azubha haiN| jahAM lohA. tAmbA, jastA, sonA, cA~dI, hIrAdika kI khAni khudAvanA tathA dharatI khodanAsudAvanA ke kisaba, so azubha haiN| khetI jotanA-jutAvanA, so hiMsA sahita tajane yogya haiN| sAjI, phiTakarI, nIla, bAla, phUla. kanda, mUla ityAdika ra hiMsA ke kAraNa haiN| tAteM ayogya haiM aura bhI inakoM Adi je pApakArI vANijya hoya, so heya haiN| je dharmAtmA jIva haiM, so dayA ke nimitta ye vANijya nahIM karai hai / apanA dharma nirdoSa rAkhanekoM sarva doSa tajeM haiM / ete kisaba vArana te vANijya nahIM karai taba dayAdharma nirdoSa hai, so hI khie| tahAM cANDAla kasAI camAra rAha ke mAranahAre bholAdika cora inakoM karja nahIM deya / aru deya tau inake sparza teM tathA inake vizvAsa se alpakAla maiM kSaya hoya / tana dhanAdi vinAza paavai| para-bhavakoM pApa-bandha hoya / tAteM inakA vANijya heya hai aura dhobI, luhAra, chopI, kumhAra, tIra, tupakAdi ( bandUka) zastrana ke karanahAre ityAdika hiMsA ke anumodanahAre haiM, so inakA vANijya heya kahA hai| aise kahe je kisaba tina sabakaM samyagdRSTi dharmAtmA dayA-dhama pAlaka jinAjJA pratipAlaka karuNAnidhAna ujjvala-dharma kA dAsa ina kisabana maiM cauguNa hote hoMhi to bhI nahIM kreN| Apa dharmAtmA para-bhava sukha kA lobhI ina loka nindAkoM bacAya yaza kA inchuka loma ke vazIbhUta hoya ke kuvANijyana kA vizvAsa japane ghara maiM nahIM Avane deya hai| aisA vANijya bheda zruta-jJAna se jaanyaa| tAte zruta-jJAna upAdeya hai| iti ku-yAkhijya / aise vANijya meM jJeya-heza-upAdeya khii| Age isahI zruta-jJAna kA jaghanya madhyama utkRSTa kari tIna prakAra svarUpa kahiye hai| tahAM sarva jJAna teM choTA so to jaghanya jAnanA aura sarva dvAdazAMga prakIrNAdi zruta-jJAna sI 253
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ utkRSTa jAnanA aura madhya ke aneka bheda jaannaa| aise tIna bheda rUpa hai, so yAkA svarUpa Age kheNge| mUla zruta-jJAna hai tAke doya bheda haiN| eka to akSarAtmaka eka anArAtmaka / tahA~ akSara chanda pada kAvya gAthA phokI Adi zabda se utpanna bhayA so akSarAtmaka zruta-jJAna hai aura bhAva hI te upajai akSara rUpa nAhoM, so anakSara zruti-zAna hai| sorAyondriyAdika pavendriya paryanta sarva hI jIvana ke hoya / parantu isa anakSarAtmaka jJAna ta~ kadhu vyavahAra pravRtti naahiiN| jIva ke bhAva vicAra kI so hI jIva jAne tathA kevalo jaane| tAte isakI mukhyatA nahIM laI aura dUsarA akSarAtmaka-jJAna hai| tAtai karma-dharma kAryana kI pravRtti hoya hai / jAteM laukika maiM lene-dene rUpa khAtA rojanAmacAdi sarva vyavahAra kArya hoya haiM aura dharma-zAstra kA paThana-pAThana pravRtti so mI akSarAtmakajhAna taiM hoya hai| tAkai bIsa bheda haiM--so hI kahie hai| uktaJca zrIgommaTasArajI siddhAnta__ gAyA-pajAyasvara padasaMghAdaM pahivatti ANijogaM ca / dugavAra pAhuDhaMca ya pAhuDayaM vatyu puthvaM ca // 45 // artha-paryAya-jJAna, akSara-jJAna, pada-jJAna, saMghAta-jJAna, pratipattika-jJAna, anuyoga-jJAna, prAbhRtaka-prAbhRtakajJAna prAbhRtaka-jJAna, vastu-jJAna aura pUrva-jJAna-rA daza bheda bhye| so ina dazana ke saMga samAsa lagAya lenA jaise-paryAya paryAyasamAsa aise sarva jagaha lagAya bIsa bheda hoya haiN| so e bIsa bheda akSarAtmaka zruta-zAna ke jaannaa| aba zruta-jJAna kAhe kauM kahiye hai| tAkA svarUpa kahaiM hai| so akSara virSe jo artha hoya tA] jAnane rUpa jo bhAva so zruta-jJAna khiye| tA zruta-jJAna ke e bIsa bheda haiN| tAteM isa jJAna kI ghAtanahArI varaNI sI bhI bIsa bheda rUpa pariNami bIsa hI medarUpa zruta-jJAna kaM ghAte haiN| tAta zruta-jhAnAvaraNI ke bhI bIsa bheda jaannaa| aba ina bIsana kA sAmAnya artha kahirA hai| prathama paryAya-jJAna jaghanya bheda hai| so bastara ke anantaveM bhAga jhAna hai| isa jJAna kA AvaraNa isa jJAnakaM ghAta sakatA nAhI, aisA ho anAdi svabhAva, kevalajJAna meM bhAsyA hai| jo kadAcit isa jJAnakoM bhI AvaraNa ghAte, tau jJAna kA abhAva hoya aura jJAna-guNa ke abhAva teM, guNI ra bAtmA kA abhAva hoya aura AtmA kA abhAva bhae saMsAra cyAri gati kA abhAva hoy| so saMsAra kA abhAva tau kabahU~ hotA naahiiN| tAtai prAtmA ke sadbhAvateM jJAna kA sadbhAva hai| so sarva zruta-jJAna kevalajJAnAdi sarva jJAna ko AvaraNa ghaate| parantu isa akSara ke anantaveM bhAga jJAna ko nahIM pAte hai| tAte yaha jJAna nirAvaraNa sadaiva jJAna kA bIsAjhAna 254 . .. .
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhI rahai hai / so yaha jaghanya-zAna kauna samaya hoya hai ? so kahira hai| sUkSma nigodiyA labdhyaparyAptaka ke upajane ke pahale samaya paryAya nAma jaghanya-jJAna hoya hai / so sUkSma nigodiyA apane yogya eka antarmahUrta ke baTavAre meM chaH hajAra bAraha kSudra-bhava tinamaiM janmatA-maratA atyanta saMklezitA rUpa bhramaNa karatA anya ke kSudra-bhava / 255 dine yastA lie jo vimA gati ri janma gharacA hoya tA vakra gati ke pahale samaya meM jaghanya-jJAna hoya hai| tisahI jIva tA samaya sparzana indriya kA jaghanya matijJAna hai / tisahI jIvakai tA samaya jaghanya acakSu darzana hoya hai| ihAM bahuta kSudra-bhava ke dharate-dharate badho jo saMklezatA tina dukharupa pariNAmana" nimattapAya tIvra anubhAga lie jJAnAvaraNAdi karmana kA udaya hote mahAdukharUpa kSudra-bhavoM kA anta kSudra-bhava kA prathama samaya virSe paryAya-jJAna ke anantaveM bhAga jaghanya-jJAna kahyA hai| yaha jJAna avinAzo hai| yAkA kabahUM nAza naahiiN| aisA niyama jAnanA / pIche dvitIyAdi samayana meM jJAna badhatA hoya hai / so isa jaghanya-jJAna viSaM ananta bhAga vRddhi, asaMkhyAta bhAga vRddhi, saMkhyAta bhAga vRddhi, saMkhyAta guNa vRddhi, asaMkhyAta guNa vRddhi, ananta gurA vRddhi, yaha SaT sthAnarUpa mahAna vRddhi sambhaveM ananta avibhAga praticcheda lie aMza haiN| ihA~ prazra-jo jaghanya-jJAna meM ananta bhAga kaise sambhave? tAkA samAdhAna jo ananta ke ananta hI bheda hai| tahAM caudahAdhArA ke kathana meM dvirUpavargadhArA viSa kathana kiyA hai jo anantAnanta vargasthAna gae pIche sarva jIva rAzi kA pramANa hoya hai aura jIvarAzi teM anantaguNI rAzi pudgala hai aura pudgala rAzi teM ananta guNI rAzi, tIna kAla ke samaya haiM aura sarva kAla samaya rAzita sarva AkAza pradeza rAzi ananta guNI hai aura sarva AkAza pradeza rAzi teM anantAnanta varga rAzi gae sUkSma nigodidhA jova ke jaghanya-jJAna ke avibhAga praticchedana kA pramANa hoya hai| aisA mAgama meM kahA hai| tAta yAmaiM anantabhAga vRddhi sambhavai hai aisA yaha paryAya-jJAna prathama bheda jAnanAza aba yAta anantAnanta avibhAga praticcheda badhaiM taba paryAya samAsa kA prathama bheda hoya / tAtai anantAnanta avibhAga praticcheda badhaiM taba paryAya samAsa kA dUsarA bheda hoy| aise ho anantAnanta avibhAga praticcheda badhaiM / eka-eka sthAna badhaiM so tIna sthAna pAMca Adi asaMkhyAta loka pramANa SaT sthAna patita vRddhi hoya taba taaii| paryAya samAsa ke bheda hoya haiN| so vRddhi kA anukrama aisA hai jo ananta kA pramANa meM tau jIvarAzi jaannaa|
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 jasaMcyAta ke pramArA meM asaMkhyAta loka pramANa jAnanA aura saMkhyAta vRddhi meM utkRSTa saMkhyAta hai| aisI adhikatAhInatA kari SaT guNa hAni-vRddhi jaannaa| aise ghaTa sthAna patitana kI hAni-vRddhi hote asaMkhyAta loka ko anta kI hAni-vRddhi pUrI hote eka bheda ghATa paranta sarvae paryAya samAsa jJAna ke bheda jaannaa|2| Age akSara-jJAna kahiye hai / so vaya paryAya samAsa ke anta maida maiM eka bheda aura milAIye taba akSara-jJAna hai| so yaha arthAttara nAma jJAna hai / so sarvazruta-jJAna ke saMsthAtava bhAga yaha akSara-zAna hai|3| aura yAke Age eka-eka akSara-jJAna kI badhavArI hote eka akSara ghATi pada akSara paryanta jJAna badhai, vahAM lau akSara-samAsa-jJAna khiye| 4 / Age yA akSara-samAsa-jJAna ke anta meda meM eka akSara aura milAye pada-jJAna hoya hai| / Age pada-jJAna kA pramANa kahiye hai| so yaha tIna prakAra hai-artha-pada, pramANa-pada aura madhyama-pada-ye tIna bheda haiN| tahA~ aisA kahanA jo "agnimaany"| yAke pada hai, doya agnima aura jaany| yAkA artha aisA jo agni Ani deo| ityAdika artha jina akSarana nipaja, so artha pada kahiye aura kahiye jo "namaH shriivrddhmaanaay"| yAkA artha yaha jo zrIvarddhamAna svAmI ko namaskAra ho / yaha ATha akSarana kA pada bhyaa| so yAkA nAma pramANa pada hai aura solAsau cautIsa ! kor3i tiyAsI lAkha sAta hajAra AThasau adhyAsI apunarukta batarana kA eka pada hoy| so yaha madhyama pada hai| 5 / isa pada ke Upara eka-eka akSara jJAna baghatA-baghatA eka pada jitane akSara badhaiM taba pada jhAna dunA hoya hai| thAteM eka-eka attara aura bar3hacA so badhate-badhate eka pada akSara badhe, tabajJAna tIna guNA hoy| aise hI anukrarakoM liye eka-eka akSara bar3hate pada hoMya taba cauguNA pada jJAna, paMcaguNA, SaT guNA aise hI saMkhyAtahajAra pada jJAna jitane akSara meM eka akSara jJAna ghaTAya tahAM tAI pada samAsa ke meda jaannaa|6| yA rAzi virSe eka !! akSara aura milAye saMghAta-jJAna hoya hai| 71 so isa jJAnata cyAra gati meM taM eka gati nirUpaNa sampUrNa kareM, so saMghAta nAma zruta-jJAna hai| bahuri isa saMghAta-jJAna ke Upara eka-eka akSara kA anukrama liye bar3hate-bar3hate | pada hoNy| aneka padana kA samUha saMghAta, yAhI anukrama kari eka saMghAta, dIya saMghAta, tIna, cyAri Adi saMghAta, hajAra saMghAta hoy| tahAM anta kA saMghAta virSe eka akSara ghATi paryanta, saMghAta samAsa ke bheda haiN| aise saMghAta samAsa jaannaa|8| aba isa utkRSTa saMghAta samAsa virSe eka akSara jJAna aura bar3hAiya taba pratipattika 25 // - -
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI Bei 257 nAma zruta jJAna ho hai / yA pratipattika zruta jJAna kA dhArI vyAri gati kA svarUpa yathAvat vyAkhyAna kareM, so pratipattika zruta-jJAna kahiye / 6 isa pratipattika zruta jJAnateM eka-eka akSara badhatA pada hoya hai / padateM baghata baghata saMkhyAta hajAra pada badhe saMghAta hoya, saMkhyAta hajAra saMghAta baghate eka pratipattika zruta jJAna hoya aura saMkhyAta hajAra pratiparizruta jJAna ke jarA bhedaka akSara hoya taho tAI pratipattika samAsa nAma zruta jJAna ho hai 120 | Age isa pratipattika samAsa ke anta bheda meM eka akSara aura milAiye taba anuyogaM nAma zruta jJAna hoya hai / so isa taiM caudaha mArgaNA kA svarUpa bhale prakAra kahyA jAya hai| yaha anuyoga nAma zruta jJAna hai | 12 | Age isa anuyoga ke eka-eka akSara jJAna badhateM pUrvavat anukrama pada jJAna padateM saMghAta pratipattika anuyoga so vyAri Adi anuyoga viSai anta bheda meM eka akSara ghATi tAI anuyoga samAna zrutajJAna hoya hai / 22 / aise anuyoga samAsa ke anta maida viSai eka akSara aura milAye prAbhRtaka prAbhRtaka jJAna hoya hai / 13 / isa prAbhRtaka prAbhRtaka ke Upara eka-eka akSara baghata baghateM pUrvavat anukrama pada saMghAta, pratipattika anuyoga prAbhRtaka prAbhRtaka aise anukramateM coIsa prAbhRtaka prAbhRtaka hoya / tahA~ anta bheda maiM eka akSara ghaTatA rahe yahA~ tAMI prAbhRtaka prAbhRtaka samAsa jJAna hoya hai / 24 / Age isa prAbhRtaka prAbhRtaka samAsa viSai eka akSara aura milAiye taba prAbhRtaka jJAna hoya hai 125 bhAvArtha - eka prAbhRtaka ke cauIsa prAbhUtakaprAbhRtaka adhikAra hoya haiM aura isa prAbhRtaka Upari eka-eka akSara kI badhavArI liye, pada saMghAtAdi anukramateM badhavArI liye caubosa prAbhRtaka hoMya / tahAM anta ke bheda meM eka akSara ghaTatA rahe tahAM tAMI prAbhRtaka samAsa ke bheda jAnanA | 16 | Age isa prAbhRtaka samAsa meM eka akSara jJAna aura milAye vastu nAma zruta - jJAna hoya hai / 27 Age isa vastu jJAna pai eka akSara baghata baghate pada saMghAtAdi sarva anukrama pUrvavat kari vRddhi hote, daza Adi vRddhi hote anta meda meM eka akSara ghaTai, taba toI vastu samAsa zruta jJAna hai / 28 / jAge isa vastu samAsa meM eka akSara aura badhAie taba pUrva nAma zruta jJAna hoya hai | 16 | isa hI pUrva meM caudaha bheda hai tinakA svarUpa jAge kahi Aye haiN| tAtaiM yahAM nahIM kahyA hai aura pUrva jJAna ke Upara eka-eka akSara jJAna badharoM badhateM pUrva anukramateM pada saMghAtAdi anukramateM eka akSara ghATi zruta-jJAna paryanta, pUrva samAsa hai 1201 aise bIsa bheda zruta jJAna ke kahe / 33 257 ta raM gi pI
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su Die f 258 [ vizeSa inakA zrI gommaTasArajI ke zruta jJAnAdhikArateM jaannaa| aise yaha zruta jJAna kyaa| so yaha zruta jJAna, kevalajJAna kI-sI mahimAko gharai hai / kevalajJAna to pratyakSa haiN| aru zruta jJAna parota hai| parantu kevalajJAna samAna, lokAloka tIna kAla sambandhI sakala-tattva-prakAzI hai| yahAM prazna -- jo kevalajJAna to ananta hai| so ananta padArthana meM ananta artha rUpa hoya pravarte hai aura zruta jJAna saMkhyAta akSaramayI hai| so kevalajJAna kI barobara kaise sambhayai ? tAkA samAdhAna -- jo hai mAI ! terI bAta pramANa hai / parantu tU citta deya suni yA prazna kA uttara dhAraNa kiye samyaktva ho hai / he bhavya ! kevalajJAnateM kachU chipA nAhIM / mUrti-amUrti padArtha sarva prakAzai / aisA kevalajJAna lokAloka tIna kAla kA prakAzanahArA hai| so je je padArtha kevalajJAna meM bhAgA so sarva gRham kevalI ke mukhateMkhirayA, so hI gaNadhara deva ne pragaTa kari upadeza diyaa| so mUrti-amUrti dravyana kA svarUpa, tIna loka tIna kAla sambandhI racanA, zruta-jJAna ke dvArA sarva khii| tAkau bhavya sunisuni rahasya pAya, mokSa-mArga pAvate zruta jJAna kevalajJAna samAna kahyA aura bhI dekhI, he bhavya ! ho suno| jo kevalajJAna jAkaiM hoya, so kevalI kahAvai hai / jAke~ sarva zruta jJAna ho, to yatInAtha zruta-kevalI kahAveM haiM / tAteM mI kevalajJAna samAna kahyA / aisA jAnanA / iti zrI sudRSTi taraGgiNI nAma grantha ke madhya meM sAmAnya zrutajJAna varNana karanevAlA ugaNIsavA~ parva sampUrNa bhayA || 19 || Age avadhijJAna kA svarUpa kahiye hai gAthA - desA pamma samvA tiya bheyAvabhiNANa jiNa bhaNiyaM / jANaya muttI davbaM totANAgata vattamANAya // 46 // artha- dezAvadhi, paramAvadhi aura sarvAvadhi - e tIna bheda avadhijJAna, jinadeva naiM kalA hai| so yaha jJAna atIta, anAgata aura vartamAna, tIna kAla sambandhI mUrtika dravyako jAneM hai| bhAvArtha - avadhijJAna mUrtika padArthoM kojA hai| so pratItakAla maiM mUrtika padArtha jaise-jaise pariNamai sparza ke viSaya rUpa, rasanA ke viSaya rUpa, nAsikA ke viSaya rUpa, netra ke viSaya rUpa, karNa ke viSaya rUpa, sthUla sUkSma rUpa, je-je pudgala skandha pariNamai / so so apane-apane viSaya pramANa sarva kUM avadhijJAna jAne hai aura AgAmI kAla meM mUrtika padArtha jaise pariyAge, so tina sabakUM avadhijJAna jAne hai aura vartamAna kAla sambandhI jo padArtha, tIna loka maiM jaise-jaise 258 DWEF NI
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ parikhamate haiM / tina sabakU apane viSaya pramANa kSetra kAla kI avadhijJAnI jAne haiN| aise atIta janAgata vartamAna kAla sambandhI dravya kSetra kAla bhAva ko apane viSaya yogya duravarto tathA najadIkavartI sarva padArthanaka. avadhijJAnI jAne / so avadhijJAna tIna prakAra hai| so hI kahiye hai---dezAvadhi, paramAvadhi aura savidhi / tahA~ dezAvadhi ke SaT maida haiN| tinakU kahiye hai| anugAmI, ananugAmI, vardhamAna, hIyamAna, avasthita baru anavasthita-e SaTra bheda haiN| aba inakA salAnya pakSasa vAhige hai| jo atyavizAna jinsa ethi meM mayA, tAmaiM Ayu paryanta rahe, artha-vArA jova paragati jAya, taba bhI yAko saMga para-gati maiM jAya, so anugAmI khiye| zo avadhinAna bhale nimitta pAya, jA paryAya va jA sthAna meM bhathA, so tAhI paryAya va tA sthAna paryanta rhai| parantu anya gati va anya sthAna meM saMga nahIM jAya, so ananugAmI kahiye / 2 / aura jA avadhijJAna se jabateM zuma nimitta bhayA, tabate paryAya paryanta apanI sthiti pramANa kAla tAI samaya-samaya vizuddhatA sahita, jJAna ke aMza vRddhi hI bhayA kareM, so vartamAna avadhijJAna jAnanA / 3 / jo avadhijJAna, mahAvizuddhatA ke prabhAvate bhalA nimitta pAya jisa jIva jA, samaya bhayA, tabahI te avadhijJAna ke aMza ghaTate jAMya so paryAya paryanta ghaTyA hI kreN| apane kAla sthiti kI maryAdA maiM ghaTa cuka, so hIyamAna avadhijJAna jaannaa| 4 / aura jo avadhijJAna jabateM mayA tabateM jaisA kA taisA rahaiM / apane kAla-pramANa jetI sthiti yA jJAna ko rahai, tete aMza ghaTa-bar3he naahiiN| jA samaya upajA thA, tete hI aMza rahaiM, so avasthita avadhijJAna kahiye / / aura jo avadhijJAna jabase bhayA, tabata kabahU~ to ghaTai, kabAhUM bar3he, aise capala rahyA karai, so anavasthita avadhijJAna khiye|6| aise isa dezAvadhi ke SaTa bheda hai| tahA~ janugAmI ke tIna maida haiN| eka sva-sthAna anugAmI, eka para-sthAna anugAmI, eka umaya anugaamii| tahAM jo apane kSetra meM hI yAvajjIvana apane sAtha jAve athavA bhavAntara meM jAve, use sva-kSetra anugAmI kahai haiN| jo para-dotra meM yAvajIvana athavA bhavAntara meM apane sAtha jAve, use para-kSetrAnugAmI kahate haiM tathA jo sva-kSetra va para-kSetra meM yAvajIvana va bhavAntara meM sAtha jAve use ubhayAnugAmI kahate haiN| ananugAmI bhI tIna prakAra hai-sva-kSetrAnanugAmI, parakSetrAnanugAmI aura umyaannugaamii| tahAM jo sva-kSetra meM bhI Ayu paryanta athavA bhavAntara maiM sAtha na jAve, use sva-kSetrAnanugAmI kahate haiN| jo para-tetra meM aura bhavAntara meM sAtha na jAve use para-kSetrAnanugAmI kahate haiM tathA 259
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 21. jo sva-kSetra meM Ayu paryanta athavA bhavAntara meM aura para-kSetra meM sAtha na jAve, use ubhayAnanagAmI kahate haiN| tIna maida ananugAmI ke khai| aba Age kSetra-kAla apekSA avadhijJAna kI adhikatA tathA hInatA rUpa kathana kareM haiM, so suno| jo jIva avadhi tai kSetra-apekSA jitane kSetra kI jAne hai, so kAla-apekSA thore kAla kI jAne hai| | rIse aura bheda kahiye haiM-tahAM jaghanya avadhi kA dhArI, jo jIva kSetra apekSA aMgula ke asaMkhyAtaveM bhAga kSetra kI jAneM, so hI jIva kAla apekSA, prAvali ke asaMkhyAta bhAga kAla kI jAneM, so bhI asaMkhyAta samaya jAnanA aura jo jIva aMgula ke saMkhyAtaveM bhAga kSetra kI jAna, sohI jIva kAla apekSA, jAvali ke saMkhyAtaveM bhAga kAla ko jaaneN| e prathama bheda hai| / aura dUsare meda meM jo jIva aMgula mAtra kSetra kI jAne, so hI jIva kAla apekSA. kizcat nyuna Avali mAtra kAla kI jAna / 2 / aura tIsare meda meM kSetra apekSA, jo jIva sAta jATha aMgula ke kSetra ko jAnai, so hI jIva kAla apekSA, sAta ATha AvalI kAla kI jAne / 3 / aura cauthe bheda meM kSetra apekSA, jo jIva eka hAtha kSetra ko jAne, so hI jIva kAla apekSA, antamahata kAla kI jAna hai|4| aura paJcama bheda meM kSetra apekSA jo jIva rAka kosa kSetra ko jAne, so hI jIva kAla apekSA, antarmaharta kAla ko pAne / 5 / aura chaThe bheda meM kSetra apekSA jo jIva eka yojana kSetra kI jAne, so hI jIva kAla apekSA, kiJcit nyuna antama hurta kAla kI jaane|6| aura sAtaveM bheda meM kSetra apekSA, jo jIva paccIsa yojana ko jAne, so hI jIva kAla apekSA, kiMcit nyuna rAka dina-kAla kI jAne / 7 / aura AThaveM bheda meM kSetra apekSA, jo jIva bharata kSetra pramANa kSetra kI jAne, so hI jIva kAla apekSA paMca dina kAla kI agalA-pichalI jAna hai|8| aura je jIva kSetra apekSA, jo jIva jambudvIpa pramANa kSetra kI jAne, so hI kAla apekSA. kiMcit nyUna eka mAsa kI jAne hai / / aura daza bheda meM kSetra apekSA, jo jIva ar3hAI dvIpa kSetra kI jAne, so hI jIva kAla apekSA, eka varSa kAla kI jAne hai / 20 / aura gyArahaveM bheda meM kSetra apekSA. jo jIva kuNDalagiri gyArahaveM dvIpa paryanta kSetra kI jAna, sohI jIva kAla-apekSA, kachU ghATi ATha sAta varSa kI jAnai |sh aura bArahaveM bheda meM kSetra apekSA, jo jIva saMkhyAta dvIpa samudra kSetra kI jAneM, so hI jIva saMkhyAta varSa kAla kI jAne hai| 12 aura tairahaveM bheda maiM jo jIva kSetra apekSA, asaMkhyAta gojana kI pAna, so ho jIva kAla apekSA asaMkhyAta varSa-kAla kI mI zikalI pAte | 260
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ aura caudahaveM bheda meM jo jIva terahaveM te asaMkhyAta guNI kSetra kI jAna, so hI jIva kAla apekSA, terahaveM te zrI | asaMkhyAta guNa kAla kI agalo-pichalI jAna hai / 24 / aise caudahaveM teM pandrahavA / 15 / pandrahaveM te solahavAM / 26 / / 261 solahavaM te sattarahavAM / 27 / sattara aThArahavAM / 28 / aThArahave te ugasosavA / 16 / e paraspara kSetra-kAla apekSA asaMkhyAta-asaMkhyAta guNe badhate jaannaa| aise karate anta ke bheda meM dezAvadhi kA utkRSTa kSetra loka pramANa hai aura kAla-apekSA eka samaya ghATi eka palya kAla kI agalI-pichalI jAne hai| aise trikAla sambandhI kSetra kAla kA viSaya pramANa jaghanyateM lagAya utkRSTa paryanta dezAvadhi kA viSaya kA hai| so apane viSaya yogya kSetra kAla meM pravattate pudgala skandhana kI saMsArI jIvana kI paryAya palaTaNi rUpa kriyA jAne hai| isa tIna sau tetAlIsa rAjU loka kSetra meM jova-agova paryAya jaise-jaise maI Age hoyagI aura haiN| so tIna kAla sambandhI apane viSaya pramANa kSetra-kAla kI jAna, so dezAvadhi kahie / iti dezAvadhi / Age paramAvadhi kA saMkSepa kahiye hai| paramAvadhivAlA yati dezAvadhitai asaMkhyAta guNI kSetra kAla kI jAna hai so kSetra-apekSA taurose-aise asaMkhyAte loka kSetra kI jAna hai aura kAla kI apekSA sAgara kI agalI-pichalI jAna hai / iti paramAvadhi / Age savidhi kA saMkSepa kathana kahiye hai / so paramAvadhitai asaMkhyAta gurakhA kSetra kAla kI sarvAvadhidhAraka yati jAna / iti srvaavdhi| rosai avadhijJAna ke tIna bheda kahe, so yaha avadhi doya prakAra hai-eka bhava-pratyaya aura eka guNa pratyaya / tahAM gati svabhAvateM janna dharata avadhi hoya, so bhava-pratyaya khiye| so deva, nArakIkai tathA tIrthaGkarake hoya, so bhava-pratyaya hai aura jahAM-tahAM tapa saMyama tathA bhagavAna ke darzanaH stutiH pariNAmana kI vizuddhatAtai avadhijJAna hoya, so guNa-pratyaya hai| aise sAmAnya avadhijJAna kA svarUpa jaannaa| iti avadhijJAna saMkSepa smpuurnn| Age manaHparyaya-jJAna kA sAmAnya bhAva kahiye hai gAthA-maNa pajayaNANAvaNNI, khayopasamajjassa hoi so jIyo / maNa pajjayakyu pAmaI, do bheyo hoi ujju viulamayI // 47 // 261 ___ artha manaHparyaya-jJAtAvaraNIya tAkA kSayopazama jA jIva ke hoya, so manaHparyaya-jJAna paavai| so jJAna | Rjumati, vipulamati bheda kari doya prakAra hai| bhAvArtha-jisa jIvakai manaHparyaya jJAnAvarazI kA kSayopazama hoya hai| tAke doya prakAra-jumati aura vijulamati manaHparyaya jJAna hoya hai| so inakA viSaya kahiye hai| to
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ nadI tathA jaba maiM 262 26 kuTilatA rAhata sarala mana, sarala vacana aura sarala kAya kari kiye jo kArya nAnA prakAra vikalpa tIna kAla sambandhI tinakUM jaane| so Rjumati manaHparyaya jJAna hai| iti Rjumati mnHpryy| Age vipulamati manaH paryaya kA saMkSepa kahiye hai| tahAM sainI ke mana sarala, vacana sarala, kAya sarala kiye jo vikalpa tina sabakauM jAne aura mana kuTila, vacana kuTila aru kAya kuTilatA kari kiye jo vikalpa rUpa kArya, tina sabakUM jAneM, so vipulamati mana:paryayajJAna haiM / iti vipulamati / tahA~ Rjumati tau pratipatti hai, so hoya bho aru jAtA bhI rhe| bhaye pochete jAtA rahai, so pratipatti kahiye / bhAvArtha - jisa yatIzvarakai Rjumati jJAna hoya / aru vaha munIzvara paryAya chor3i devaloka meM asaMmayI upajai tau yaha jJAna para paryAya meM nAhIM jaay| usa muni ko paryAya hI maiM rahyA / deva bhaye jAtA rahe nAhIM / tAteM Rjumati pratipatti hai ora jA yatIzvarakai vijulamati jJAna hoya, so jAtA nAhIM / isa jJAna sahita kevalajJAna hoya, so tA kevalajJAna meM mili jAya hai / tAteM yaha vipulamati jJAna vizuddha hai| caramazarIrina kaiM hoy| e jJAna bhaye saMsAra ma nahIM ho hai / aisA jAdA yahA~ manapA kA viSaya kAla apekSA utkRSTa asaMkhyAta kAla samaya kI jAneM aura kSetra apekSA paiMtAlIsa lAkha yojana ar3hAI dvIpa kSetra kI jAneM vizeSa etA jI manuSya loka tau gola hai / aru manaH paryaya jJAna kA viSaya caukora hai| tAteM manuSya lokavAre vyA koNyA maiM tiSThate deva tathA tiryaMca tinake mana vikalpa ko bhI jaaneN| aise utkRSTa manaHparyaya-jJAna kA viSaya kA / iti mana:paryaya - jJAna kA saMkSepa vrnnaan| Age kevalajJAna saMkSepa varNana gAthA - tikkAle tithaloye, khaTa datvaM jahA ya paNNattI / jAzaya kevalaNANaya, jugapadekakAlamhi viNa khedo || 48 // artha -- tInakAla aura tIna loka biSai dravya jaise-jaise pariNamaiM, tinako kevalajJAnI nirakheda roke kAla sabakUM yugapat jAneM hai / bhAvArtha - sarva jJAnAvaraNa karma ke kSayase utpanna bhayA jo kevalajJAna, so kSAyika jJAna hai / so yAke hoteM ananta alokAkAza tAke madhyabhAga tiSThatA asaMkhyAta pradezarUpa lokakAza tA viSai tIna loka racanA SaT dravya kari banI hai| tA viSai trasa nAr3I hai| tA viSai devAdi cyAri gati anantakAla kI dhruva banI haiN| tina maiM saMsArI jIva, athira paryAya dhArI upaje haiM aura yaha loka, SaT dravyana kari bharayA hai| sau rA SaT dravya jaise-jaise pariNamai, tina sarvakaM kevalajJAnI jAneM haiN| so kahiye hai| jIva dravya ananta haiM / so anante G a tJiao Nai raM gi NI
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva, samaya-samaya jase-jaise rAga-dveSa bhAva kodha mAna-mAyA loma bhAva, hAsya-bhaya zokAdi kaSAyanake aMza sahita jyoM-jyoM parizamyA tAkU kaMvalajJAnI yugapata jAne haiN| eka-eka jIvane anantakAla saMsAra-bhramarA karateM, eka-eka paryAya cyAri gati sambandhI ananta-ananta dharI haiM, so kevalajJAnI jAne hai| isa jIvane deva paryAya ananta bAra pAI, so devanati maiM nAnA bhoga bhogate bhayA jo zubhAzuma bhAvanakA pariNamana tAkaM kevalI jAne haiN| anantabAra isa jIvana pApa bhAvanateM naraka paryAyake dukha dene tinamaiM bhaye jo saMkleza bhAva tinakaM kevalajJAna jAna hai| pazu paryAya ekendriyAdi paMcendriya paryanta anantabAra paaii| tinameM bhaye jo rAga-dveSa bhAva tinakU kevalajJAna jAna hai| saMsAra bhrama anantabAra bhayA jo manuSya tina paryAyanamaiM bhaye jo zubhAzuma bhAva, tina sabaka sezanajJAnI jAne haiM aura jyAri gatimaiM mamatapariNamyA jo pudgalaskaMdha paryAyana rupa, aneka rUpa, tina sabako kevalajJAna jAne hai aura avAra vartamAna kAlamaiM cyAri prakAra deva sarva manuSya pazu aura nArakI cyAri gatike jIva sukha-dukha rUpa pravata haiN| tina sabaka kevalI jAne haiM aura pudgala skaMdha je-je sparza rasa gaMdha varga hoya pariNamyA te-te kevalI jAna haiM aura AgAmI anantakAla virSe eka-eka jIva ananta deva paryAya aura dhaaregaa| aise anante jIvana sambandhI anAgata ananta paryAyana maiM samaya-samaya krodha, mAnAdi, kaSAya, rAga-dveSa bhAva rUpa ananta jIva jyoM-jyauM pariNamaigeM te kevalajJAna sarva pahale hI jAne haiN| anAgata ananta paryAyana maiM ananta kAlako devanakI paryAyarUpa pudagala skaMdha, so kevalajJAna pahale ho jAneM hai| aise atIta, janAgata aura vartamAna ina kAla sambandhI devanake bhAva vikalpa so aru ina deva paryAya rUpa pariNamyA jo samaya-samaya ananta pudgala paramANu sarva ka kevalajJAnI yugapat eka samaya jAna haiM aura aise hI eka-eka jIva atIta anAgata kAla vi anantAnanta manuSya paryAya nIca-U~ca kula tahAM nIca kula bhIlAdika kA aura anantI paryAya U~ca kula kSatriya vaizyAdika kA tina meM bhaye jo samaya-samaya iSTa-viyoga, aniSTa-saMyoga por3A-cintana nidAnabandhAdi Arta-bhAva tathA cyAri bheda raudr-bhaav| inake nimitta pAya jo krodha-mAnAdika rAga-dveSa bhAvana rUpa parikhamana, tina sarva kaM kevalajJAno jAnaiM haiM aura ina ananta manuSya paryAyana meM parizamyA jo jA-jA rUpa sparza rasagandhAdika pudgala paryAya skandha rUpa paramANu kA pariNAmana tina sabakoM kevalo jAne haiM aura vartamAna meM jo sarva saMkhyAve 263
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ pllaanii|26 manuSya U~ca-nIca kula tinameM jaise-jaise samaya-samaya krodhAdika kaSAya rAga-dveSa bhAva kA palaTana tina sabakU kevalajJAnI jAnaiM haiM aura vartamAna inahI manuSya paryAya rUpa pariNamyA jo yuddhagala skandha tina sabakU kevalajJAnI jAne hai aura ananta anAgata kAla vi anantI-ananto manuSya paryAya eka-eka aura dhAregA tinamaiM hoyaMge / jo-jo rAgAdi bhAva vikalpa te-te sarva kevalajJAnI jAne haiM aura anAgata kAla meM hoyagI jo manuSya paryAya tina rUpa pariNamaiMge jo pudgala skandha tina sabaka kevalajJAnI jAne haiN| aise kahe jo atIta anAgata vartamAna kAla sambandhI manuSya paryAyana meM aneka bhAvana ke pariNamana tina sabako kevalajJAnI yugapat jAnai hai aura aise hI rAka-eka jIva ananta-ananta paryAya nArakI dhari aayaa| abAra dharai hai AgAmI aura dhaaraigaa| aise tIna kAla sambandhI nAraka paryAyana meM bhaye jo mAva vikalpa tisa sarvako kevalajJAnI jAne aura aise atIta anAgata vartamAna kAla virSe eka-eka jIva ananta tiryaMca paryAya jo ekendriya, bendriya, teindriya, cauindriya, paMcendriya, pRthvo. Apa, teja, vAyu, vanaspati, itara-nigoda, nitya-nigoda-inake sUkSma bAdara rUpa paryAya pratyeka vanaspati sapratiSThita, apratiSThita ityAdika tathA aneka bhedabhayo pazu paryAya aura zvAsa ke aThArahaveM bhAga Ayu ke dhArI alabdhyaparyApta jIva, sainI-asaino eka antama harta maiM cAsaThi hajAra tIna sau chattIsa janma-maraNa rUpa paryAdha tina sarva paryAyanako eka-eka jIva ananta-ananta bAra dhari AyA tinamaiM bhaye jo bhAva vikalpa tina sarvako kevalajJAno jAneM haiM aura ina paryAya rUpa pariNamyA jo anantakAla tAMI paddhagala skandha tinakoM kevalajJAnI jAne haiN| aise cyAri gati ke jIvana ke pariNAma aura jJAnAvaraNAdika-karma rUpa bhaye jo anante jIvana ke bhAvana kA nimitta pAya pudagala-karma tinakauM kevalajJAnI jAnaiM haiM aura pudagala aneka rUpa bharA hIrA, mAzika, motI, patrA. pArasa, miTTI. khAka, pASANa, sapta dhAtvAdika aneka rUpa pariNa maiM jo puTugala skandha tina sabakaM kevalajJAna jAne haiM aura tIna kAla sambandhI dharma-dravya, adharma-dravya,kAla-dravya, AkAza-dravya-ina amUrtika dravyana kA SaT guNI hAni vRddhikauM liye pariNamana tina pariNamana aMzana kevalajJAnI jAne haiN| aise aloka meM tiSThatA loka tAloka meM tiSThate SaT dravya ke pariNamana tIna kAla sambandhI tina sarva * kevalajJAna jAne haiN| isa kevalajJAna ke hote hI ananta | catuSTaya saMga hI pragaTa hoya haiN| anantajJAna, anantadarzana, anantasakha aru anntviiry| tahA~ jJAnAvarazIya-karma ke
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ su i STi 195 kSaya taiM ananta kevalajJAna hoya sarva darzanAvaraNa kA nAza bhaye kevaladarzana hoya / moha-karma ke kSaya hoteM kSAyika samyattatva tathA yathAkhyAta cAritra rUpa nirAkula bhAva rUpa ananta sukha hoya / antarAya-karma ke sarva abhAvateM anantavIrya hoya / tinameM kevalajJAna, kevaladarzana hote tIna loka va tIna kAla sambandhI padArthana kA jAnapanA hoya aura anantavIrya hote ananta padArtha dekhane kI anantazakti pragaTa hoya hai| jo anantazakti nahIM hotI to ananta padArtha ke dekhaneM teM kheda hotA aura moha-karma kA kSaya hotA nAhIM para padArtha meM rAga-dveSa hotA. yathAvat sukhI nahIM hotaa| tAta kevalajJAna darzana to mUrti jamUrti padArtha jAne aura anantavIrya teM sarva padArtha ke dekhate kheda nahIM bhayA / aise ananta catuSTaya sahita kevalajJAna kA dhArI sayoga kevalI atIndriya sukha bhogatA tiSTha hai| aisA sukha saMsAra dazA meM jo tIna kAla sambandhI anante ahamindra deva indra sAmAnika cyAri prakAra deva anante cakrI SaTkhaNDI kAmadeva anante nArAyaNa pratinArAyaNa balabhadra anante hI maNDalezvara rAjAdika aneka aura atizaya sahita puNya ke dhArI puruSa vidyAdharAdika ina sabana kA indriya sukha tIna kAla sambandhI ikaTThA kIjeM tauhU kevalajJAna ke ananta bhAga nahIM hoya aisA sukha kevalajJAna bhaye ho hai / saMsArI sukha to aisA hai / jaise- koI pura kA rAjA kAhUM vairI ko bandI par3ayA hai| so rAja, dhana, sampadA bahuta hai| so rukA hai tau bhI khAna-pAna, vastra, AbhUSaNa to vAMcchita pahire hai aura bhojana rasa maya kareM hai| so indriya sukha maiM kamI nAhIM / parantu bandI maiM par3A hai| so mahAdukhI ho rahe haiN| so aura jo ruke nAhIM svecchA sukha sUM rAja kareM haiM, te mahAsukhI haiN| taise hI devAdika saMsArI jIva moha rAjA kI bandI maiM haiM / so zubha karma udaya taiM indriyajanita sukha to hai / parantu nirbaMdhana sukha nAhIM aura kevalajJAnI kA sukha svecchAcArI rAjA kI nAI nirbaMdha sukha hai / tAtaiM kevalI kA sukha japAra hai| aise kevalajJAna sahita bhagavAna kI hamArA namaskAra hoU / iti kevalajJAna kA kathana | iti zrIhaSTitaraGgiNI nAma granyake madhya meM avadhi manaH paryeya kevalajJAnakA varNana karanevAlA bIsavA~ parva sampUrNa huA // 20 // Age kahe haiM jo isa manuSya Ayu ke dina soI bhaI motina kI mAlA tAka bholA jIva vRthA khAvai hai / tAhi dRSTAnta deya dikhAve haiM gAyA-muttAdAmaM varga kajjaya, bhaMjaya mUvA NANa raddiyA / ima asaphala suha suhRdo, maMjaya garo ANu viNe mula phalaM // 49 // 38 266 ta +
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su dR Wei 266 artha -- motIna kI mAlA dhAgA ke nimitta koI mUr3ha ajJAnI manuSya tor3i DArai / taise ho indriya sukha kA lobhI manuSya AyurUpI motIna ko mAla tajai hai / bhAvArtha - jaise koI mUrkha jI galyA vastra phATA dekhi tAke sIvanekoM tAgA DhUMDhai thA / so nahIM milyA taba manohara motIna kI mAlA tho| so tAhi dekhi vicArI jo isa vastra sovanekoM tAgA merI motI ko mAla maiM hai / taba tAgA nimitta mUrkha ne moto kI mAlA tor3i kaiM tAgA leya jIrNa vastra sIyA / so motI tAgA binA vikhara gye| so isakI mUrkhatA to dekho ki jIrNa vastra ke nimitta motI ko mAlA vRthA karI / so yaha mahAmurkha jAnanA / taise hI bhole saMsArI jIva indriyana ke vinAzika zrAkulatA sahita sukha rUpI purANA vastra tAmaiM bhI jAri jAri phATi rahyA galyA jAke rAkhe lajjA aavaiN| nAkha ( pheMka) dene yogya malinatA bahuta dina thirIbhUta rAkhave kUM aru tisateM apanI zobhA jAnike~ Apa jJAna kI mUr3hatA taiM aise glAnikArI indriya sukha rUpa kapar3A tAke sIvanekauM apane manuSya AyurUpI motina kA hAra tor3i tAke dina ghar3I rUpa tAgA kATi viSaya sukha kaSAya rUpa vastra ko zAzvatA rAkhavekauM sovatA bhayA / aru manuSyAyu rUpo motIna kA hAra zobhA meM nahIM smjhaa| so AyuSa ke samaya taiI bhaye motI tinakoM vRthA khovatA bhayA / so isa bhUla kI kahA khiye| aba manuSya Ayu bAra-bAra kahAM hai| viSaya bhoga tau gati-gati meM Aye haiN| Age bahu bhoge haiN| tAteM jo manuSya AyurUpI motIna kA hAra tor3i tisake dina rUpI tAgA leya kaiM viSaya kaSAya rUpI vastra soMva rAkhi sukha maaneN| tAke jJAna ko kahAM tAMI honatA khiye| jaise--koI jJAna daridrI bholA jIva sukha ke nimitta bhramaNa karate manuSya paryAya rUpo cintAmaNi mana vAMchita sukha kA denehArA ratana pAyA tokauM alpajJAnI bholA jIva viSaya kaSAyarUpI kore cane ke liye beMceM tathA koI jIva sukha ke nimitta aneka dezAntara bhramatA-bhramatA kalpavRkSa pAvai / tAke pAsa bAla-buddhi halAhala jahara jaaNcai| taise manuSya paryAya ziva sukha kI dAtA tAkUM pAya hIna jJAnI viSaya bhoga kAlakUTa hAlAhala jahara jAMca harSa mAne / aise hI manuSya AyurUpI hAra tor3i-tor3i tAkA DorA ya viSaya kaSAyamayo vastra kA sIMvanA jaannaa| Age apanI bhUla kari Apa bandhyA hai, so hI dRSTAnta dvArA batAyeM haiM gAthA-suka zAlaNI kapa muhaI, mukarahi bharma etti jaha sANo / ima vedaNa bhamabhUla, appa baMdha rAyosAvo // 50 // 266 sa gi pau
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha-jaise nalanI kA sUvA ( totA), kapi ko mUThI, kAMca ke mahalamaiM dUsarA svAna naahoN| taise hI AtmA bhrama bhalA, rAga-dveSa te Apa hI bandhyA hai| bhAvArtha-nalano kA sUvA (totA), nalanI pai baThikeM ApahI ulaTyA hai| so paJjana ta nalanoko dRr3hi pakar3e hai| so Urdhva pAMva, adhokaM zarIra hoya muulai| kAhU naiM pakaracA nAhIM bAnadhyA naahiiN| ApahI rosA samajhe hai jo maiM isa nalanokauM tajauMgA, tau mere lagegI tathA use bhrama bhayA, jo mokauM kAhU nai pakar3i ulTA bAMdhi diyA hai| aise bhramata Apa mahAdukho bhayA bndhyaa| bhrama jAya, tau kAhU nai pakaracA nAhIM, sahaja hI nalanI tajai nabha meM ur3a jAya aura sukhI hoy| taise Apa apanI bhUlateM para-vastu maiM rAga-dveSa kari, kauUko bhalA mAna hai, kAhUko burA mAna hai, e merI hai. ra merI naahiiN| aise bhrama kari ApahI bandhyA hai| bhrama gaye, sahaja hI sukhI hoya hai aura suno, jaise--bandarakauM ekaranevAle ne eka tuccha mukha kA kalaza vana meM dharacA, tAke bhItara cane dhre| so choTe mukha ke kalaza maiM teM cane lenekau bandara ne lobha ke mAre doU hAtha ddaare| so doU maThi bhara kAr3he thaa| doU mudrI choTe mukha se nikasatI naahiiN| taba bandara ne jAnI, jo hAtha kAha nai pakara haiN| aise bhrama hoteM Apa vana maiM usa ghaTa maiM sAgara par3A hai| bhApako banAne / so yaukAha ne pakar3ayA nahIM, yahI bhrama buddhi ke prasAdata cane kA lobhI hoya, ApahI baMdhi rahyA hai| Apa kadAcita muTThI-cane kA mamatva tajikai, cane nAkhe / tau sahaja hI svacchanda hoya, vana meM vihAra kare, sukhI hoy| taise hI AtmA, para-dravyana te rAga-dveSa bhAva kari, moha ke vazi, viSayabhoga rUpI cane ke lomateM, saMsAra-vana meM par3A, karma-bandha kA karatA hoya, mahAdukha pAvai hai| viSayabhogarUpI cane se mamatva bhAva taje, tau sahaNa hI sukha-santoSa ke prasAda teM sukhI hoya aura jaise--kAMca ke mahala-mandira maiM zvAna jAya par3A, so cAroM tarapha zvAna ho zvAna dekhi aisA bhrama karatA bhyaa| joya bahuta zvAna mere mAravekau Ae haiN| aisA jAni Apa una teM yuddha karane kU gyaa| so yaha jaise bole taise hI kAMca ke zvAna boleN| e yuddha kara, taise hI kAMca ke zvAna yuddha kreN| so e ivAna mahAbhayavanta bhyaa| jo maiM tau ekalA, aru yahI zvAna bahuta haiM so mohi maarNge| aise bhramateM bar3A dukhI hai| so kAMca ke mandira maiM koI dUsarA zvAna naahiiN| ehI zvAna apanA pratibimba kAMca maiM dekhi. bhramateM duHkhI hoya hai| taise hI ye AtmA bhI bhrama-bhAva kari, para-vastukauM dekhi rAga-dveSa bhAva kari, karma-bandha kA karatA hoya, dukha upajAve 267
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhI su Wo 268 hai / aise ye mUr3ha jova, nalanI kA totA, ghaTamaiM mUThI taiM bandhyA cane kA lobhI bandara aura kAMca ke mandira maiM dhasyA zvAna apanI bhUli teM dukhI hoya haiN| kAhUkoM doSa nAhIM / taise ho inakI nAI mohI - mithyA rasa bhIjata jIva, para-vastukUM apanAtha rAgo-dveSI hoya. saMsAra dukha kA bhogI hoya hai aura je samyagdRSTi-sAMcI dRSTivAle haiM, tinakai bhrama nAhIM / e tatvajJAnI sAMcI dRr3ha saradhA kA dhAraka hai / yAke zraddhAna maiM para vastu maiM mamatva nAhIM / tAtaiM apane padastha yogya karma-bandha nAhIM kareM hai aura mithyArasa bhoMje te karma-bandha kari janma-maraNa bidhAyeM haiN| aneka tana dhari-dhari taji azuddha bhAvI jIva dukhI hoya haiM aura zuddhopayogI bhrama rahita haiM, te karma-bandha rahita haiM, aisA jaannaa| Age kahe haiN| jo zuddhAtmA kaiM rAte doSa nAhIM gAthA - tasakara paya jipa bahaNI, dumakho loga pAva gada pNco| duThaNarapasu yama Nido, e tIyadahnabhaya rahaya suddhAdA // 51 // artha-tasakara kahiye cora, paya kahiye jala, zipa kahiye rAjA, vahazI kahie agni, dumakho kahiye dubhikSa, loya kahiye loka, pAva kahiye pApa, gada kahiye roga, pazco kahiye pazca, duTharAra pazu kahiye duSTa nara- pazu, yama kahiye kAla, zindo kahiye nindA, rAtIyadahamaya rahayasuddhAdA kahiye - ina teraha bhaya kari rahita zuddhAtmA hoya hai / bhAvArtha- zuddhAtmA kauM cora kA bhaya nAhIM / so cora ke aneka bheda haiN| eka dharmacora eka karma cora, so hI kahiye haiM jo dharma sthAna jo dehare ( devAlaya ), tina deharena kI vastu coranA, bhagavAna ke chatra, camara, pratibimba, siMhAsana, bhAmaNDala, thArI, rakevI, mArI, jhAlara, majIrA, ghaNTA, jAjama, cA~danI, paradAdi upakaraNa vastunako caure, so dharma- cIra kahiye tathA zAstra-cora, so zAstrajI ke bandhana, pUThA kA coranA, so dharma-cora hai tathA kapaTAI kari chala taiM dharma sevana kareM, so dharma-cora hai| dharma sthAna haiM koU gRhastha ko vastu coranA, so dharma-cora hai tathA kaSAya ke vazIbhUta pramAdI hoya dharma-vAsanA rahita apanA hirade karake, poche ruci rahita kiMcit koI dharma aGga kA sAdhana loka ke dekhanekoM kareM hai| so dharma-cora hai tathA dharma kI sevA kari dharma kA sevaka bAji ( kahalAkara ) pujAyA lokamAnya bhayA / pIche koI pApa-karma ke yoga dharma rahita hoya ulTA dharma kA dveSI hoya / so dharma- cora hai / eto dharma-cora ke bheda kahe aura karma cIra haiM so inake bhI aneka bheda haiN| mukhya ye haiM - eka tana-cora, eka dhana-cora aura 268 a raM gi NI
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su Z Thi 269 1 vacana cora tahA~ je koI parAe beTA-beTI, para-strI kI corI kara, para-sthAna meM jAya bevanA tathA hasta], ghoTaka, gAya, mahiSAdika pazUna kI corI kA karanA so to tana-cora kahiye aura parAye ghara viSai or3A ( phor3akara ) curAnA mandirana pai chala-bala kari car3hi cornaa| parAye ghare dhanako Apa jAni le AvanA, so e sarva bheda dhana-cora ke haiN| parAyA diyA-dharAmAla rAkhi lenaa| jAnatA ho bhole raakhnaa| ina Adika apane chala kari parAyA dhana corai, so dhana-cora kahiye aura para ke chipe gupta vacana hoya, tAkI koI rahasi jAni, tAka pragaTa karanA, so vacana cora hai tathA mukhateM asatya kA bolanA, so vacana cora hai / ityAdika e karma cora haiN| aise je dharma-cora aura karma cora, so karma corateM anantaguNA pApa dharma-cora kA hai| aise kahe jo aneka bheda cora so aise corana kA bhaya, saMsArI parigrahona hai aura ananta guNoM kA dhArI, atIndriya sukha dhana ke dhArI paramAtmAkUM, cora kA bhaya nhiiN| 2 / aura thorI dIrgha megha ko varSA kA bhaya tathA nado, sarovara, samudra, kUpa vApI Adi jala kA bhaya, saMsArika tana dhArI jIvana hoya hai aura zuddhAtmA zramUrtika ananta sukha ke dhanIko, jala kA naya bhI nhiiN| 2 aura rAja bhaya so rAja kA bhaya coranakUM, para strI lampaTana kUM hoya aura anyAya mArgonakU, asatya vacanIkUM ina Adika pAkhaNDInakUM rAja kA bhaya hoya hai aura nirjaraNa, karma rahita, paramezvara, zuddhAtmAkUM, rAja bhaya nAhIM / 3 / aura agni kA bhaya hai so kATha, vastra, tRNa, suvarNa, cA~dI, ratanAdi manuSya pazuna ke paudgalika zarIra ina Adika dhana-dhAnyAdika sarva vastu pudgala skandha hai / tinakUM agni kA bhaya hai tathA ina pudgala skandhana meM jisa jIva kA mamatva bhAva hoya, tisa rAgI kUM agni kA bhaya hai aura amUrtika, jJAnapizaDa, zuddhAtmAko agni kA bhaya nAhIM / 4 / aura anna hI hai sahakArI jAkA, aisA jo pudgala zarIra kA dhArI, parigrahI, bahu kuTumbA, mohI, saMsArI jIva, durbhikSa hote kuTumba rakSA tathA apane tana kI rakSA karanahArA, tAkUM kAla kA bhaya hoya hai| kyoM ? yaha mohI parigrahI tana dhAro, so yAka durbhikSa kA bhaya hoya hai aura pudgala zarIra rahita aura kuTumbAdi jana rahita, vItarAga, moha rahita, zuddhAtmAka durbhikSa kA bhaya nAhIM / 5 / aura laukika kA bhaya hai| so je taskara hoya, dyUta ke ramaNahAre hoMya, pala (mAMsa ) bhaTTI hoya, madirA pAyI hoya, vaizyA ghara gamanI hoya, para- jIvana 269 r raM gi
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su [ fr 27. kA ghAtI hoya tathA para-strI bhoganahAreko ina saptavyasana sahita, pApAcArI, ayogya pantha ke calanahAre jIvanaka laukika kA bhaya hoya tathA krodhI, mAnI, dagAbAja, mahAlomAcArI, pAkhaNDI, Thaga, anAcArI, vizvAsaghAtI, svAmI-drohI, mitradrohI - ina Adi aneka kumArgInakU, loka kA bhaya hoya hai aura jagat pUjya, sarva ballabhaka, lokAloka jJAtA sarvajJakoM, vItarAga, amUrtika devaka, loka kA bhaya nAhIM / 6 / aura sarAgI, bahu kuTumbI, bahu ArambhI, saMsArI, rAga-dveSa sahita, pApAcArIkUM pApa kA bhaya hai tinakU pApa dukhI kare hai aura vItarAgI, jagat kA pIra hara, pApa-puNya saMsAra mArga tAtaiM rahita karma kAlimA varjita zuddhAtmA kUM. pApa kA bhaya nAhIM / inakUM pApa bhagha nAhIM upajAvai hai [7] roga bhaya tAkoM hoya jo zarIra Asare rahanahAre saMsArI jIva mohI tana sthiti sadaiva cAhaneMhArA pudgala dhanadhArI jIva tinakauM roga kA bhaya hoya / paugalika kAya rahita zramUrti zuddha jIvakauM roga bhaya nAhIM / pazca bhaya hai so anyAya paMthavArI paJca maryAdA lopanahAreko paJcana kA bhaya hoya hai aura jagatnAtha loka pUjya padadhArI kUM jagat maryAdA kA batAvanahArA tathA loka maryAdA kA calAvanahArA bhagavAn kUM paJca bhaya nAhIM || aura duSTa manuSya kA bhaya hai| so para jIvanateM koI jIvadveSa rAkhe tAkA duSTa jIva kA bhaya hoya aura jagatnAtha nirdoSa, vItarAga, jagat pUjya, zuddhAtmA kauM, duSTa manuSyana kA bhaya nAhIM / 10 / duSTa pazUna kA bhaya hai, so ina duSTa jIva pazu, hastI, siMha, cItA, suara, zvAna, mArjAra, bandara, sarpa, bicchU AAdika duSTa jIva hai, so hastI Adi to dantI haiN| siMhAdika nakhI. viSI jo sarpAdika, e dantI, nastI viSI ina sarva duSTa pazuna kA bhaya saMsArI, sarAgI, pudgala tana ke dhArI jIvanako pApa udaya taiM hoya hai aura saMsArI dukha rahita, SaT kAya kA pora hara amUrti bhagavAn kUM duSTa pazUna kA bhaya nAhIM / isa bhagavAn ke nAma lete hI sumaraNa karate ho, duSTa-pazu Adi ke aneka vighra nAza hoy| aisA jAnanA / 11 / aura yama bhaya hai| so deva, manuSya, nAraka, pazu, pudgala tana ke dhArI, saMsArI, karma-bandha sahita, tina jIvana kau yama kA bhaya hai aura aSTa-karma-zarIra rahita, amUrti, janma-maraNa rahita, zuddhAtmA kUM yama kA bhaya nAhIM / 32 / nindA bhaya hai so kumArgI, nirlajja, aneka doSa bhare, amArgI jIva, tinakoM jagat nindA kA dukha hoya aura jagatpUjya, stuti yogya, jAke guNa gAye kalyANa hoya, nirdoSa, zuddha paramAtmArka, nindA bhaya nAhIM / 13 / aise kahe jo gi 270 sa
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ / teraha prakAra bhaya, so saMsAra viSa hI haiM. zuddhAtmA virSe naahiiN| aise bhaya rahita bhagavAn kuM, bArambAra namaskAra hohu / aise sAmAnya zuddhAtmA kA bhAva jaannaa| Age kahe haiM jo dharma ke prasAda, acetana AkAza dravya bhI bhakti hai| to inna, vo bAki ta bhakti kare to kyA Azcarya hai ? aisA kathana kahiye haigAthA-AdA dhamma pasAyo, paNa aceya NagadhAra kraya bhattI / to suraNara khaga pUjaya, ko visamaya dhamma seya siva kajje // 52 // | artha-prAdA dhamma pasAyo kahiye, bho jAtmA! dharma ke prasAda teN| rAma aceya kahiye, AkAza acetana hai so bhI gadhAra kaya mattI kahiye, ratana kI dhArA bhakti kari kre| to sura-gara-khaga pUjaya kahiye; deva, manuSya, vidyAdhara pUjai tAko visamaya kahiye, kahA vismaya hai| dhamma saitha siva kajje kahiye, mokSa-artha dharma / sevana kri| bhAvArtha-bhagavAna kI bhakti jAdi dharma kA phala aisA--jo tAke prasAda ta avetana AkAza se bhI ratana kI dhArA kI varSA hoya ke, dharmAtmA jIvana kI mahimA pragaTa karai hai| so mAna dharmAtmA jIvana kI sevA hI kara hai| ihA prazna AkAza to jar3a hai| so bhakti kaise kare ? ratanadhAri to deva kareM haiN| so yahA~ AkAza kI bhakti kaise maI 1 sAkA samAdhAna so AkAza jar3a to hai| yAka bhakti-bhAva kaise hoya, yA bAta to pramANa hai| sarva jAnaiM hai, cetanA naahiiN| parantu dharma kA mAhAtmya rausA hai jo bAkAzamaiM tiSThate pudgala-dravya-skandha, so ratanAdika rupa pariNamiketAkI varSA hone lage hai| tAta he bhavya ! jIvana ka atizaya batAne ke nimitta aisA kahA hai| jo AkAza bhI dharma-prasAda te ratana-dhArA varSAya, dharmAtmA jIvana kI sevA kareM, tau cetana dravya jo deva, cakrI khaga, nArAyaNa, pratinArAyaNa, balabhadra, kAmadeva, mahAmaNDalezvarAdi rAjA rA aura bhavanapati, jyotiSapati, vyantara deva, kalpavAsI, kalpAtItAdi deva ra cetana padArtha dharmaprasAda tai, dharmAtmA jIvana kI tathA dharma kI sevA kareM, to acaraja kahA hai / karai ho kreN| aisA jAni bhavya jIvana kauM, dharma kI tathA dharmo puruSana kI sevA bhakti karanA yogya hai| iti / Age kahai haiM jo aise-aise puNyAdhikArI, padasthavAna, puruSana ke bhoga indriya sukha / / haiM so vinAzika hai| aisA dikhAte haiMgASA-rAyaparA maharAyo, adhamaNDayamaNDeyamahAmaNDo / aghacakkI mahacakkI , khagasura devANa sapala muha athiro // 53 // bardha-rAjA, mahArAjA, ardha-maNDalezvara, maNDalezvara, mahAmaNDalezvara, ardha-cakrI, sakala-canI, sagezvara, 271
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ daiva, indra-ina sarva ke sukha athira haiN| bhAvArtha jAke ghara maiM koTi grAma hoya, so rAjA hai / so isa rAjA | 272 ke vAMcchita bhog|sh aura jAko aise-aise pAMca sau rAjA sevA kara-cAkara hoya, so adhirAja khiye| tAke sukha dekhate hI vinazai haiM / 2 / aura eka hajAra rAjA jAkI cAkarI kareM, so mahArAjA hai| tAkI vibhUti / 3 / aru doya hajAra rAjA jAko AjJA mAne, so ardha-maNDalezvara khiye| tinako sampadAThA aura cAra hajAra rAjA jAke caraNa-kamala kI sevA kareM, so maNDalezvaranAtha khiye| inake bhoga / 5 / ATha hajAra rAjA jAko AjJA mAne, so mahAmaNDalezvara khiye| tAkI sampadA / 6 / aura jAkI solaha hajAra AryakhaNDa ke rAjA sevA kareM so tIna khaNDa kA adhipati khiye| tAke bhog|7| aura battIsa hajAra deza AryakhaNDa ke, tinake battIsa hajAra, rANA jisakI sevA kareM, so cakravatI-paTkhaNDanAtha hai| tAke puNya kA mAhAtmya kachu kahane meM nahIM aate| chayAnave hajAra tau devAMganA samAti, mahAsundara, vinayavatI rAnI haiN| navanidhi va caudaha ratana, inake diye aneka vAMcchita bhoga / jAkI hajAroM deva AjJA maane| caurAsI lAkha hAthI, caurAsI lAkha ratha ityAdika nAtha, manuSyana kA indr| tAkI e Rddhi|8| aura mahAmAna zikhara car3hayA, mahAatizaya sahita puNya kA dhArI ityAdika padastha kA dhArI puruSa, apanI sampadA kU sthirI bhUta jAni, sadaiva sukhasAgara meM magana rahyA cAhai thA, so inakI sampadA dekhate-dekhate nAza kaM prApta hoya gii| jaise--bijalI alpa udyoga kari nAzakaM prApta hoya hai, taise hI mahA-capala sampadA vinaza gaI tathA aura vidyAdhara mahAatizayavAn puraya ke dhArI, devana samAni nivAsI vAMcchita bhogana ke nivAsI aura cyAri prakAra ke deva, adbhuta rasa ke bhogI mahAparAkramI tathA devana kA nAtha jo indra, jAko mana agocara lkssmii| asaMkhyAta devoni kI sarAga ceSTA kari mohita hoya rahyA hai citta jaakaa| aneka mana, vacana, kAya ke cAhe indriya bhoga tinakA bhogI devendr| rosai kahe jo deva manuSyana ko sarvotkRSTa sukha | sampadA so sarva vinAzika svAsama bhrama upajAvanahArI jaannaa| bho bhavya ho! dekho| aisI mahAn sukha sampadA tau thira rahI nAhI, to terI tuccha puNya kari upArjI, alpa sampadA parAdhIna soe kaise sthira rahegI? tAteM aisI jAni ke tuccha sthiti dhArI capalA-vinAzika sampadA teM mamatva chor3i kara mokSa ke sukha avinAzika tinake nimitta dharma kA sevana karanA yogya hai| iti| mAMge aisA batAdeM haiN| jo mAtA-pitAdi sarva jana apane-apane 272
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su vi 273 svArtha ke bandhana bandhe haiM. gAthA - jagaka pitAmaha jaNaNI, titha suta mitrAdi bandha putIe / sAmI bhikhika dAsI e sahu NijjakAja baMdha baMdhANI // 54 // artha -- jaka kahiye, pitA / pitAmaha kahiye, pitA kA pitA / jarAzI kahiye, mAtA / tiya kahiye, strI suta kahiye, putra / mittAdi kahiye, mitra / bandhu kahiye, bhaaii| puttIrA kahiye, putrI svAmI kahiye, saradAra / bhikkhika kahiye, ma~gatA / dAso kahiye, cAkara / e sahu kahiye, ye sarva ho| ji kAja bandha bandhAzI kahiye apane-apane kAryarUpI bandhana kari baMdhe haiN| bhAvArtha jAteM Apa upajyA, so apanA pitA hai| so pitA putra kI bAlApane meM sevA kareM hai| nAnA prakAra khAna-pAna zIta-uSyAta rakSA kareM hai| so aisA vicAra hai jo e merA putra hai| yAteM merA nAma clegaa| merI vRddhayane meM sevA kregaa| ityAdi svArtha ke bandhana meM bandhyA moha vasa hoya, neha upajAya putra kI rakSA kareM hai aura pIche putra kupta hoya, avinayavAn hoya tau tAteM svArtha nahIM sadhatA jAni moha tajeM / ghara nikAsa deya, mAri DAlai judA kreN| baTAU ( sAjhIdAra ) hUtaiM burA lAge aura pitA kA pitA moterte moha kareM hai / yaha jAna kara ki e hamAre putra kA putra hai| so merA nAtI hai| yaha bar3A hoyagA taba merI vRddha avasthA meM sevA kregaa| aisA svArtha ke bandhana meM bandhyA, nAtI jAni bAbA rakSA kareM aura mAtA ne nava mAMsa udara meM rakSA karI janama bhaye poche moha ke vaza ye putra kI rakSA kareM hai / so bharI rAti meM zItakAla samaya mala-mUtra kareM tatha Apa to zIta Age (gole ) meM rahe aru putra ko sUkhe meM rAkha hai| so aisA vicAra hai jo bar3A ! hoya kamAya mokUM khuvAya sukhI kregaa| mero AjJA maanegaa| aise svArtha ke bandhana taiM baMdhI mAtA putra kI rakSA kareM hai aura pati nAnA kaSTa pAya dravya paidA kareM, so lAyaka strI kUM deya / nAnA prakAra paMcendriya janita bhoga sAmagrI milAya strI sukho kareM hai / tAteM strI aisA jAneM hai| so mere mana vAMcchita bhoga kA denehArA eka bhartAra hai| aise svArtha taiM thotro bhartAra ko sevA kareM hai aura kadAcit bhartAra manda kumAU hoya hona bhAgI hoya daridrI hoya apane sukha kA kAraNa nAhAM hoya to apane svArtha rahita bhartArako tarphe hai aura putra apane yogya khAna-pAna asavArI vastra ke dAg2a mAtA-pitA gAnika, putra mAtA-pitA kI sevA kareM hai aura aisA jAne hai / ye mAtA-pitA hamArA jatana kara haiN| aise svArtha taiM bandhyA putra mAtA-pitA kI sevA kareM hai, AjJA mAne hai| 35 273 gi pI
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 kadAcita apanA svArtha sadhatA na jAne to mAtA-pitAkata hai aura mitra hai| so sneha kareM hai aura aisA vicAra kareM hai| jo ye dhanavAna hai| hukumavAn hai| rAja paJcana meM isakA bar3A calana hai| tAta yAta dravya kA sahAya kAma par3e hoya hai tathA khAna-pAna bhalI vastu vastrAdi mile hai tathA prayojana par3e kaSTa meM sahAya kare hai| aise svArtha ke bandhanate bandhyA mitra sneha kara hai kadAcit apanA puNya ghaTai. hukma miTa, dhana ghaTai tau mitra apanA prayojana sadhatA na jAni mitratA tajai hai| tAta mitra bhI svArtha ke bandhanateM bandhyA sneha karai hai aura bandhu jo bhAI haiM, so apanA manoratha sadhai tabalau saneha rUpa haiN| prayojana sadhatA nahIM jAni judA hoy| putrI hai so apanA prayojana sadhai tabalUM mAtA-pitAna kI sevA karai, upakAra mAna aura svAmI kI AjJA pramANa sevaka cle| jabalauM aneka kAraja ghara ke sudhare, tabalaM svAmI kahai merA bhalA sekka hai aura jaba AjJA na mAne, tau dUra kareM cAkarI se chur3Aya dey| tAta svAmI bhI apane svArtha ke bandhanate bandhyA sevA karAve hai aura bhikSuka jo jAcaka ma~gatA, tAkI yAcanA bhaMga na hoya jabalauM anna, vastra, dhana pAvai tabalauM yaza gaavai| yAcanA bhaMga bhaye yaza na gAva nindA kreN| tAta yAcaka bhI svArtha ke bandhanateM bandhyA hai aura sevaka hai so svAmI ke gharata aneka atra, dhana, grAma, hastI, ghoTakAdi sukha sAmagrI pAvai hai| tete kAla sevaka bhalIbhAMti svAmI kI sevA kara hai aura apanA prayojana jaba nahIM sadhai taba sevA cAkarI tajai tAtai sevaka bhI apane svArtha ke bandhana te bandhyA hai| ityAdi kahe je nAte te saba apane-apane svArtha ke jaannaa| binA svArtha saMsAra prayojanavAle, jIva te sneha karate naahiiN| aisA ho anAdi svabhAva jagata kA jAnanA aura dharma-rasa ke pIvanahAre tyAgI jJAnI jagate udAsIna samatA bhAvI dayA-bhaNDAra paramArtha-mArga ke vettA dharma-snehI ye jIva jAta sneha kareM, jAkI rakSA kara so svArtha rhit| tAteM dharmI puruSanakauM koI indriya janita svArtha ncaahiye| inakA svArtha paramArtha nimitta hai| aisA saMsAra kA svabhAva ho svArthamayI jAni, vivekI haiM tinakoM apane svArtha sAdhavai kI paramArtha-mArga calanA yogya hai jAte paramparAya mokSa hoya hai| Age jina-jina padArthana kA capalatA rUpa sahaja hI svabhAva hai, so miTatA nAhI aisA batAve haiMgAthA-svAMcA eka ati sAmagoru zito sahala va manAyo / pIpala pala kari kaNNo saha maNa basa eha prAivara bhaavo|| 74
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAkA artha-svAMNa puccha kahiye, kutte kI puuNch| ahi gaNo kahiye, sApa kI cAla / duTha citto kahiye, duSTa jIva kA cita / sahala yaka kahiye, sahaja hI vAMka kA hai| rAhapAyo kahiye, inake miTAve kA upAya naahiiN| popala dala kahiye, pIpala kA pAta (pttaa)| kari karaNo kahiye, hAthI kA kAna / saTha maraNa kahiye, mUrkha kA mana / || akha suha kahiye, indriyoM ke sukh| zAha dhruva bhAvo kahithe, e dhruva bhAva naahiiN| bhAvArtha-kute kI pUMcha, sahaja / ho bAMko hoy| tAke sIdhI karavakoM, koU upAya naahiiN| yAkA sahaja hI svabhAva vaisA hai aura sarpa kI cAla svabhAva hI kI hai| yA bhI hora upAra gIlI hogI nAhIM taise hI duSTa-jIva pApAcArona kA citta bhI, sahaja hI bAMkA-kuTila hai| dagAbAjI kara bharacA hai| yAkA bhI sahaja-svabhAva hai| yA duSTa kI bahuta sevA kase tathA yAkA vinaya karau, yAte namo tathA yAkauM bahuta dhana deU, ityAdika aneka upAya karau, parantu koI bhI upAya te isa anAcArI kA citta sIdhA nAhIM hoy| yAteM bho bhavya ! tu sarva jagaha pramAda rupa rhiyo| parantu duSTa-jIva ke saMga hote, gAphila-pramAdarUpa mata hoIyo! bho bhavya [ kAle sarpa te krIr3A karate pramAdarUpa rahe. to maraNa paave| sI eka hI bhava dukhI hoy| parantu tUM yA duSTa ke sneha-saMga pAya, gAphila rahegA, pramAda ke vazIbhUta hoyagA, to terA bhava-bhava bigar3a jaaygaa| mahAdurgati meM pdd'egaa| yahAM prazna-jo tumane kahyA, duSTa ke sneha teM bhava-bhava dukha upajai, so saMga kiye hI duSTa kaise bhava bigAr3egA ? tAkA samAdhAna--jo hai bhavya tu suni / yAkA uttara samama zraddhAna koje, terA bahuta bhalA hoyagA aura jJAna badhavArI hoygii| bhale-bure jIvana kI parIkSA kA jJAna prgttaigaa| tAtai bho dharmI! citta lagAya ke sunnaa| Apa kAhU te dveSa kareM, to dUsarA bhI Apate dveSa krai| so yaha saba saMsArI jIvana kI rIti haiN| parantu bho bhrAta! duSTa tAkA nAma hai, jo binA-doSa parateM dveSa kreN| | yAhI parIkSA kari tU duSTa kuM jAna lenaa| Apatau koI prakAra se dveSa-bhAva nAhIM kareM aura je duSTa haiM te parAyA dhana, hukuma, vastra, AbhUSaNa, hastI, ghoTaka, ratha, pAlakI Adi asavArI dekha, binA prayojana sahaja hI dveSa-bhAva kreN| meM kAha kA bar3A yaza. guNI jIvana ke mukha te sani, yaha pApI vRthA hI dveSa kareM tathA koI ko sumArgI 275 | lagatA dekhi, dharma sevana karatA dekhi, dveSa krai| kahai,rA bar3A dharmAtmA bhyaa| hamAre Age yAke bar3e aneka pAya | karate dekhe the| ityAdika parakauM sukhI dekha, Apa nirantara dukha kre| parako roga, zoka, coTa lAgI dekha,
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ parakaM dukhI daridrI dekhi, Apa rAjI hoy| so duSTa jAnanA! so yA duSTa, jagata nindha ke saMgata bhalA jIva nindha || hoya, apayaza pAvai, anAdara hoya / tA anAdara teM, AtmA dukhI hoya hai| tAtai duSTa kA saMga mane kiyA hai aura jo / 271 |tu kahI para-bhava meM duSTa dukhadAyI kaise hoya? so bhI ta citta deza sti| jina dahA janateM pIti hoy| taba vaha pApAcAro, pApa kAryana meM raAyamAna karA hai| yaha binA kAraNa sahaja svabhAva, dharma te dveSa-bhAva karanahArA durAcArI, dharma bhAvanA rahita, aneka bhakSyAdi bhojana karanahArA, yAkau koI dharma nAma bhalA lagatA naahiiN| so puNya taiM chuTAya, pApa paMtha kA preraka hoya hai| jaise bane taise, aneka jugati deya ke hA~ si kautukanamaiM, indriya nita bhogana maiM lagAya, dharma te bhRSTa kari, pApa kAryana meM tana, mana, dhana, vacana te aneka prakAra sahAyaka hoya hai| pApa karAvai sneho kaM duI ddhi kari pApa-bandha karAya, para-bhava bigaadd'eN| tAta aneka dukha e jIva paave| aisA jaannaa| tAteM bhI bhavya ! taM yAkA saMga sneha, naraka pazUna ke dukha kA dAtA hI jAnanA / tAte yA duSTa jIva kA nimitta saba prakAra dukhadAyI jAni, tajanA sukhadAyI hai aura kadAcit bho dharmAtmA! tU sarala buddhi hai so dayA-bhAva kari kamI rosA vicAraigA, jo maiM koI naya dRSTAnta kari, yAkoM dharma viSa lagAya, yAkA bhalA kruuNgaa| so paropakArI | bhavya ! tUrosA bhrama taja deya / yAkA sulaTanA mahAjasAdhya nahIM hone jaisI vArtA jaani| jo kutte kI paMcha kI kuTilAI miTai sUdhI hoya, to isa duSTa kI duSTatA chuTi dharma rUpa hoya tathA sarpa kI cAla vakratA taji, sarala hoya, to isa kubuddhi ko dharma ruci hoya / tAta jaise-nAga kI cAla aru zvAna kI pUMcha, inakI vakratA anAdi kI, // koI upAya te nahIM mittai| taise hI duSTa svabhAva, sahaja ho anAcAra rUpa hoya hai| yAke dharma kadAcit bhI nahIM hoy| tAteM aisA jAni. duSTa kA saMga sneha tajanA yogya hai aura tana dhanAdi sAmano vinAzika hai| so inase / mamatva bhAva tajanA yogya hai| jaise pIpala kA pattA, caJcala hai tathA gajakarNa, capala hai tathA murkha kA mana capala hai||| taise hI he bhavya ! ye jagat ke indriyajanita sukha caJcala jaannaa| e pIpala pAta gaja karNa mUrkha kA mana sahaja hI capala hai / tese ho indriyajanita sukhana * sahaja hI vinAzika jAni ina ta mamatva bhAva taji dharma virSe laganA 276 | yogya hai| tU vivekI dharmArthI hai tAtai tokaM dharma kA upadeza kahaiM haiN| so tU suni| jo dharmArthI haiM tinakA cita / to dharma ke upadeza satine meM lage hai aura sarva dharma vAsanA rahita pAsI hai, tinakA citta dharmopadeza te cacala hoya /
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 / sthiro-naha rhtaanaahii| yaha anAnA kAka svara meM samajhanA naahiiN| isa durAtmA kA upayoga, vikyaa| zrIlar3AI, rAja-kathA, dhana-kathA. para ko nindA karanA ityAdi pApa sthAnakana maiM to niHpramAda hoya bhale prakAra mu mana-vacana-kAya ko ekatA sahita yA kubuddhi kA citta lAga hai aura dharma-pantha-visare jIva kauM dharmopadeza diijiye| taba dharma-daridrI aura vikalpa vicAra dharmopadeza nAhoM dhAra tathA dharma sunateM nidrA Avai so zayana kareM| U~dhai aura kadAcit jAgai to dUsare manuSyanateM jo pAsi tiSTyA hoya tAtai vArtA karane lge| so Apa to pApI hai ho| parantu samIpa tiSTyA po jIva tAkauM bAtoM lagAya vAkA dharma ghAti kari vAkA parabhava bigaa.| to aise jIva-dharma sanmukha kaise hoMya ? tAtai kuTilacitta dhAro mAyAcAro duSTa-jIvana kaM dharmopadeza lAgatA naahiiN| tAta je jIva viveko haiM tinakoM dharmopadeza meM pramAda kari citta caJcala rAkhanA yogya naahiiN| Age jina-AjJA rahita je atatva-zraddhAnI mahApaNDita bhI hoMtha to tAka mukha kA upadeza sunanA yogya naahiiN| aisA kahai haiMgAghA-ahisiraNaga ukkaTTo, go pANAnta hoya jemAye / iva michi muha ubadeso, sadhA kugaya deya bhavamayarNa // 56 // yAkA artha-'ahisiraNaga' kahiye, sarpa ke zosa maNi ratna hai so| 'ukTo kahiye, utkRSTa hai| gaye pANAntahoya' kahiye, tA ratana ko grahe prANana kA nAza hoya hai| zomArA' kahiye, nizcaya teN| 'ivamichimuha uvadezo' kahiye, tase hI mithyAdRSTi jIvana ke mukha kA upadeza jaannaa| 'sadhA kuAya deya bhavamaya kahiye, inakA zraddhAna kie kugati ke aneka janama-maraNa deya hai| bhAvArtha-nAga ke mastaka para mariNa hai, so mahAutkRSTa hai| aneka guNa sahita hai| so tAkA lobha kriye, koI usa ratana ko lIyA vaahai| to lobha bhI nahIM sadhai, aru maraNa ko paaveN| kyoM, jo stana tI acchA hai; parantu mahAviSa-halAhala mara cA, capala-buddhi,mahAkrodha kaSAya kA dhArI bhujaGga, kAlarUpa, tAke pAsi hai| so viSa kA bhara yA sarpa tAkai zira te maNi-ratana kA lenA, so hI maraNa kA kAraNa jAna / so he bhavya ! tese kudaiva, kuguru, kudharma tAkA sevanahArA, jina-bhASita-dharma ta vimukha, mahAkrodha|| mAnAdi kaSAyarUpI jahara se bharacA nidhyAdRSTi, so hI bhayA sarpa, tAke pAsa bhalI-vidyA ratana hai| parantu kadAcit yAka mukha te upadezarUpI ratana ko grahyA cAhai tathA malA jAni zraddhAna kare to kugati je naraka-pazu gati, so tinake janama-maraNa ke tIvra dukha kaM prApta hoya hai| yahAM prazna jo tumane kahA so satya, isakI miyAdRSTi to
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su Hui 278 hama bhI jAneM haiN| parantu hama zAstra vocane kA jJAna nAhI / aru jinavANI sunave kI bar3I abhilASA hai| tArte yadyapi isa mithyAdRSTikaM zAstra kA vizeSa jJAna nAhIM hai| parantu aneka saMskRta, prAkRta, chanda, gAthA kI vAcanakalA meM pravINa hai / vAcana-kalA bhalI hai, acche svara teM kahai hai / artha mI sarva khola deya hai| karau acchA hai| so hama yAke pAsa jina AmrAya ke zAstra vacAya, tArke artha kA grahaNa kari, dharma-dhyAna meM kAla gamAya puNya kA saMcaya kreNge| yAmaiM kahA doSa hai ? jo hai dharmAnurAgI ! tU mI suniN| e mithyAtva mUrti, krodha, mAna, mAyA, lobha kA poSaNahArA, daza vacana jina vacana anusAri kahegA to tinameM bhI doya vacana mithyAtva poSaka kaha jAyagA / so tumakUM vizeSa jJAna to hai naahiiN| jo tAkA nirdhAra kroge| so sAmAnya jJAna ke jogateM tuma mithyA kUM bhalA jAni zraddhAna kroge| aru mithyA vacana zraddhAna bhaye tumhArA dharma ratana zuddha zraddhAna tAkA abhAva hogaa| saMsAra bhramaNa hoygaa| vthAri gati ke dukha janama-maraNa ke bhogvoge| tAteM mithyAtvI ke mukha kA upadeza yogya nAhIM aura jo jina bhASita tattvana kA vettA hoy| sudeva vItarAga guru-nagana vItarAga dharmadayAmayo aise deva-guru-dharma kA dRr3ha zraddhAna hoya / aru jAkoM vAcana kalA alpa hoya tathA jJAna jArke sAmAnya bhI ho to tAkai mukha kA dharmopadeza to sukhadAI hai| parantu midhyAdRSTi atara zraddhAnI kA dharmopadeza bhalA nAhIM / jaise koI doya puruSa paradeza-prAmAntara gye| so tinameM eka to zubhAcArI hai va eka kuAcArI bholA hai| so doU hI rasoI nahIM banA jaaneN| jaba bhojana kI bhUkha laagii| taba paraspara batalAvate bhye| jo hai bhAI ! bhUkha lAgI kahA kIjiye ? paise to bahuta haiM para rasoI karanA nAhIM aave| taba vaha bholA jIva jo AcAra meM nahIM samajhe thaa| so bolyA - he bhAI! bhUkha lAgI hai to isa maThiyArI ke ghara turanta kA kiyA manavAMcchita svAda kA denehArA bhojana tAjA hai| so thA mA~ge dAma deva bhojana kro| taba dUsare AcArI ne kahyA bho bhAI ! ta maThiyArI ke ghara kA bhojana malA hai aneka rasamaya svAda sahita hai to kahA bhyaa| parantu AcAra rahita hai / tAteM ayogya hai aura jAti ke sunaiM to jAti taiM niSedheM / pAMti taiM uThAya deN| abhakSya ke yoga para bhava meM narakAdi dukha hoya / tAteM hama to apane hAtha taiM athavA apanA jAti bhAI hoyatA tAke hAtha kI kavI-pakkI norasa khAya cAri dina paradeza ke kATi nAkheMge aura maraNa kabUla hai, parantu paDiyArI kA roTI nahIM khaayeNge| aisA bhaThiyArI 278 MES NI
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ny hi 279 kA malA bhojana taji apane jAti bhAI kI karI kaccI-pakkI rUkhI-sUkhI aGgIkAra kari apanA dharma rAkhyA aura je ajJAnI AcAra rahita hoMya bhUkha meTave kUM svAda lampaTI hoMya te bhaThiyArI kI roTI khAtha haiM parantu Age kUM jAti meM gaye yAtrA anAcAra sunyA jAyagA, taba jAti se nikAsyA jaaygaa| para-bhava durgati meM pdd'egaa| taise hI bhaThiyArI ke bhojana sadRza mithyAtvI kA upadeza jAni samyagdRSTi dRr3ha zraddhAnokuM tajanA yogya hai aura koI bhole aisA kahU~ jo zAstra to jina AmrAya ke haiN| so koI hI hoU, bacavAya ke artha samajha leyNge| te bhole zraddhAna rahita zithila pariNAmI, avAra bhaThiyArI ko-sI roTI khAya sukhI hue haiN| parantu para-bhava meM tau jina-AnA pramANa dRr3ha zraddhAna kA phala hoya hai| tUM dharma-phala kA lobhI hai aru mokSa mArga kA abhilASI hai to mithyAdRSTi ke mukha kA upadeza tokUM zrotra dvAre bhalA sura va bhalA kaNTha ke joga acchA bhI lagatA hoya to bhI sarpa kI maNivat bhaThiyArI ke bhojanavat tajanA yogya hai| aisA jAnanA aura keteka bhole saMsArI catura jIva aisA zraddhAna kareM haiM, jo mithyAtva hai to vaha hai, apane kUM kahA ? apanekUM to bacavAya lenA aura eka dIya vacana koI mithyAtva rUpa khoTe kaha gayA hoya, to vaha jaane| vaha balavAn hai| so jina bhASita aneka vacanoM meM koI dogha vacana atatvarUpa saradhe gaye to kahA hoya hai ? tAkA samAdhAna- jo he bhavya ! aisA vicAra tau mahAdukhadAMyI jAnanA / jaise- malA SaTUsa sahita puSTi karazahArA bhojana banAyA aura kadAcit aise utkRSTa bhojana meM thor3A-sAhalAhala viSa DAla diyA hoya to usa ho bhojanakoM khAe maraNa hoya / taiMse hI jina vacana svarga mokSa phala ke dAtA haiN| tinake sunai jIva kA kalyANa hoya samabhAva ba~dhe / aise vacanaka upadeza meM koI pApI AtmA, kaSAtharUpI halAhala jahara nAkhikaiM kathana kreN| to zrItAnakoM dukhadAtA hoy| aisA jAni mithyAtvo bahuta jJAnI hoya aura Apa bholA hoya to apane mukha paJca parameSThI ke nAma kA jApa karanA, parantu midhyAtvI ke mukha upadeza nahIM dhaarnaa| Age sarpa hU taiM duSTa jIvanakoM vizeSa batAvai haiMgAthA - khala ahi kara suhAvo, tinamahi khala ati krUratA hoI / ahimantara uvacAro kuTha uvacAroyalopatiya dulahI // 57 // yAkA artha - khala kahiye, duSTa | ahi kahiye, sarpa / kUrasuhAvo kahiye, inakA krUra svabhAva hai| tirAmahi khala ati karatA hoI kahiye. tinameM khala kI krUratA bar3I hai| himandara uvacAro kahiye, sarpa kA upacAra to 279 raM gi NI
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ . / mantra hai / duTha uvacAroyaloyatiyadulaho kahiye, duSTa kA upacAra tIna-loka meM durlabha hai| bhAvArtha-jo duSTa haiM so || || para kau dharma-karma kAryana meM nirAkula-sukhI dekha binA prayojana dukhI hoya haiN| rosA jo duSTa so para kau dukhI / dekhi Apa harSa mAnatA hoy| so eka to yaha aura dUsarA sarparA doU mahAkara svabhAvI haiN| parantu inameM duSTa-jana kI karatA vizeSa jaannaa| kAhe taso kahiye haiM--jo mahAviSa kA paracA kAla-rUpa sarpa tAke khAye nAhIM bce| karma joga taM bace nAhI to marai hI hai| aise mayAnaka sarva ko paMkha pA~va lAgai to yaha sarpa kaatte| so yAkA viSa dUra karane kA aneka mantrAdika ilAja hai| parantu binA ho kAraNa dveSa rUpI viSa kA bharayA duSTAtmA yAkI krUratA maiTai kauM koI tIna loka virSe upAya dokhatA naahiiN| tAtai bho bhavya ! sarpa ko krUratA teM isa duSTa ko karatA adhika jaannaa| sArI apane vivAdalata yuema ko rasainake saMgarauM bacanA bahuta sukhakArI hai| jo kusaMgati se baci satsaMga milAya apanA bhalA karanA hai so manuSya paryAya ke viveka kA ghe hI uttama phala hai| Age sajana-durjana kA svabhAva batAiye haigAthA-makSaka jIka paNaMgA, duThAdi catuka hoya dukhdaayo| Ikha daNDa phaNaka suagarA sayaNAdi catuka hoba suhageyo // 58 // yAkA artha-makSaka kahiye, maakh| jauMka kahiye, jl-joNk| pakhaMgA kahiye, srp| duThAdi catuka hoya dukhadAyo kahiye, duSTajana ko Adi leza cyA dukhadAI haiM 1 Ikha daNDa kahiye, sAMTA (gnnaa)| karaNaka kahiye, sonaa| suAgarA kahiye, zubha agara-nandana 1 sayaNAdi catuka hoya suhageyo kahiye, sajjana puruSa ko Adi cyAroM sUkhadAI jAnanA / bhAvArtha-mAtI, joMka, sarpa aru duSTa-nara-rA cyAri para-jIvanakauM dukhadAI kahe sohI kahiye haiM-jo gAkhI, parAye bhojana-jala meM patana hoya maraNa kari pIche anna-jala lenevAle kU dukhI kre|| so dekho, isa mAkho ko dusstttaa| jo pahile to Apa mari, pIche aura kaM dukhI karai aura jala ko jauMka kA rosA ho sahaja svabhAva hai| jo dUdha kA bharA A~cala para lagAva to dUdha kaM taji, lohU kU aGgIkAra kareM hai| sarpakA 28. roplA svabhAva hai jo tAkau dugdha vivAiye, to jahara hoya / so pyAvanevAlA bahuta dina paryanta sarpa ko dugdha pyAya puSTa krai| parantu kadAcit pyAvanehArA gAphila rahegA, to tAhI kU khAyagA aura aise hI duSTa-prAsI 4 aneka upakAra kari, tAkI rakSA kari, pAli puSTa krau| parantu yaha duSTa-jana, sarva upakAra bhUli ke ulTA upakAra
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ karatA te dveSa-bhAva hI kareM hai| yaha apane svabhAva tAko na tj| jase--mAkhI Apa mara kara, parako kheda / / upjaavai| aise hI duSTa-jana Apa mara kara, aurako dukha upjaavai| so hI kahiye hai-jaise koU duSTa-jajJAnI, / kAhU te kaSAya-bhAva kari vicAratA bhayA, jo yAke ghara meM dhana bahuta hai| so maiM yAke zira kUpa-bAvar3I nadI viSa, ibimarauM tathA viSa-khAya marauM tathA churI-kaTAro khAya marauM, tau rAjya yAkA sarva-dhana khausi laya laTi ley| / paJca yAko, jAti nai nikAseM / taba yAkA jagata meM mAnabhaMga hoya mahAdukhI hoy| so dekho, mAkhI-samAna duSTa kA jJAna, jo zrApa mara karake parakauM dukhI kiyA caahai| so duSTa to mAkho samAna jAni aura koI duSTa joMka ke samAni citta ke dhArI hoya haiN| jaise--jauka, guNa jo dugdha tAhi taji, auguNa jo loha, tAka grahai hai| taise koI duSTana pai cAhai jaitA upakAra krau| vaha sarvakU bhUli, pIche auguNa ho grahaNa kari, ulTA dveSa-bhAva hI svIkAra karai hai| jaisa-sthAna kUkoI cAhe jaisA upakAra krii| bhojana deya, aneka AbhUSaNa pahirAvo tathA pAlako meM baitthaavo| cAhai-jaisA lAr3a krau| parantu yaha ajJAnI zvAna jaba hAtha se chUTegA taba ghare meM hI jAya aura kuttena meM jAya tiSThegA aura bhale AbhUSaNa, pAlakI ke guNa nAhoM vicArai hai| taise duSTa bhI kabhI kie upakAra rUpI AmaSarA, tina sabako bhUli Apa sarIkhe duSTa-nIca puruSana kA saMga kari, dukha hI upajAvegA tathA sarva kuM bahata kAla tAI dudha pyAya, puSTa kari, aneka prakAra pratipAlanA krau| parantu isa sarpa kI rakSA karanahArA kadAcita pramAda sahita hoya, sarpakU apanA pAlyA jAni, vAtai gAphila rahegA, to yaha pApI viSa kA bharacA sarpa, yAkoM khaaygaa| pAlanahAre kA mAranahArA hoygaa| yAkai aisA vicAra nAhoM jo yAne to mohi dugdha pyAya pAlyA hai| yaha pI apanA svabhAva nAhI tjai| taise hI duSTa jIva para aneka upakAra krau| parantu jAkA nAma duSTa hai, so apanA svabhAva nAhoM tjegaa| yaha upakArI kA dveSo hI hoygaa| aise kahe jo mAkhI, jauka, sarpa,duSTa-janaye cAroM saba kU dukhadAI jAnanA aura sAMThe (ganne) ke jetA peloge, jyoM-jyoM cimiToge, to bhI tyoM-tyoM miSTatA hI deyagA aura kanaka kUjetA agni tapAoge-jAroge tetA hI narama hoya, nirmala-nirdoSa hoygaa| taise bhalA ziSya-vidyArthI laukika guru jo vidyA paDhAya vaivAlA tAkI mAra khAya upakAra maanai| aisA vicAra jo yaha zikSAdAyaka guru mope aisA upakAra kara hai| jo apane pariNAma saMkleza kari mokoM uttama dhana jo vidyA deya hai| 281
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAtai yaha dhanya hai| aisA jAni laukika guru te malA-ziSya prasanna hI hoya hai| so ye ziSya kanaka samAni jAnanA aura agara-candana tAphauM jetA chedI tetI hI sugandha dedha hai| jetA ghiso, tor3o, jAlo para candana uttama hai. so || 282 tyoM-tyoM bhalI sugandhita deya hai| taise hI sajjana puruSanakoM bhI koI pApI durvacanAdi se upadrava karai dukha deya to dharmAtmA-puruSa dveSa nAhI kreN| jaise-rAjA zrezika kA patra-vAriSeNa mahAdharmAtmA sajana-svabhAvI so ra rAja putra parva ke dina upavAsa kari rAtri-samaya masAna-mami maiM sarva jIvanata kSamA-bhAva kie kAyotsarga-meru kI nAI dhIra-citta kirA dharmadhyAna rUpa tiSThe thA / so cora nai mayateM corI kA hAra inake pAsi DAri gayA / so cora to bhAga gyaa| aru pIche kutatAla lAyA / sohAra dekhyA rAjapatra dekara so thAne jAnI ye hI cora hai| so binA samajhe, kutavAla ne rAjA ta khii| he nAtha! vAriSeSa ne corI kro| taba rAjA zrezika bhI nyAya-mArga ke vaza, kachu na vicAratA bhyaa| rAjA ne mArane kI AjJA dii| taba kutavAla masAna meM jAya vAriSeNa 4 mArive kU khar3aga claash| taba kumAra ke puNya prabhAva te zastra thA, so phUla mAlA bhii| devoM ne Aya sahAya kiyaa| jaba ye atizaya aisA huaa| taba sunika rAjA zreNika, putra 4 gyaa| kSamA kraay| kahI putra ghara caalo| taba vAriSeza ne kahI hamArA sabase kSamA-bhAva hai| hamAre pratijJA thA ki upadrava miTe dIkSA kA zaraNa hai| so aba upasarga gayA taba dIkSA lii| koI rAjA teM va kutavAla teM subuddhi kumAra ne dveSa-bhAva nAhIM kiyaa| so sajjana puruSana kA sahaja hI aisA svabhAva hai jo para ko ajJAna ceSTA nahIM dekheM apane sajjana-bhAva hI kI rakSA kreN| tAteM Isa-daNDa, kanaka, agara-candana aura sajjana-puruSa ye cyAra padArtha saba jIvana kaM sukhadAI haiN| aisA jAnanA / tAta je vivekI haiM tinakaM karatA taji, sajanatA aGgIkAra karanA yogya hai| iti zrI sudRSTi taraGgiNI nAma manya ke madhya meM jJeya-heya-upAdeya svarUpa varNana karanevAlA ikaIsA parva sampUrNa bhayA // 21 // jAge aisA kahaiM haiM jo murkha ko dharmopadeza kAryakArI nAhIgAyA-anavadIpaNakajjo, varorAyassa hiijtiysNgo| patigatanArisiMgAro, josaThayAseyadhamma viNakajA // 59 // artha-andhe pai dIpaka hai, so kAryakArI nAhoM / bahare para rAga (gAnA) kArya-kArI nAhIM / aru hIjare 202
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 H (napuMsaka) kauM strI kA saMga vRthA hai| pati rahita strIka, zraGgAra kAryakArI naahiiN| taise hI makhanaka dharma kI || kathA kAryakArI nhiiN| bhAvArtha-andha peM paJcavarana ratana ke prakAza kAryakArI nAhI tathA aneka raGga-viraGga svarNa va ratanana ke citrAma zubhAkAra andhe vRthA haiM tathA aneka dIpakana kI mAlA jo dIpa mAlA so bhI prakAza andhe va vRthA hai| taise hI ajJAnI mUrkha nai dharmopadeza dharma kathA vRthA hai aura baharai pai aneka susvara karATha sahita madhura svara ko lie aneka rAga kA gaavnaa| sundara bINA, bAMsurI, bAjAdi aneka vAdivana ke sur| ye saba gAnA bajAvanA bahare pe vRthA hai| taise hI mUrkha ke pAsi dharma kathA vRthA hai aura napuMsaka ke pAsa sundara strI kA milApa vRthA hai / taise mUrkha pai dharma-kathA karanA vRthA hai aura pati binA jo vidhavA strI so aDAra kari kauna kauM dikhAve ? bhAra to hai nAhIM aura para-puruSa ko apanA prabhAra dikhAye to kuzIla kA doSa laage| tAtaM strI ka zrRGgAra mAra ke Azraya ho, use zobhAyamAna karai hai| bhatAra binA vidhavA strI kA janeka zrRGgAra vRthA hai| taise ho mUrkha pAsi dharma-kathA vRthA hai| kaisA hai mUrkha ? jo jJAna netra rahita andha samAna hai| ye jina vacana para-bhava sukha denehAre, tinake sunaneka vadharai samAni, ku-kathA kA abhilASI, krodhAgni kari bhasma bhayA hai hRdaya jAkA, aru tUne prazna kiyA, so pramANa hai| jo upadeza hai so bholekU hI hai| parantu murkha bhole dIya prakAra haiM-eka svabhAva hI te upajyA taba taiM kA samajhatA naahoN| aisA bholA, puNya-pApa meM samajhatA naahiiN| kAhU ke dharma bhAvata dveSa naahoN| Age kabahU dharma kA upadeza milyA naahiiN| aise bhole jovana kR to krodha-mAnAdi kaSAya bhI dIrgha aMza sahita naahiiN| anAdi sahaja ( svabhAva ) ko mUrkhatA lie hai| aise bhole jIva sarala bhAva sahita kauM to jina-AjJA meM dharmopadeza kahyA hai| aisA bholA upadeza yogya hai aura ye jIva dharmopadeza svIkAra kari apanA apanA malA bhI kareM haiN| tAteM ye upadeza-yogya haiM aura eka mUrkha jAnatA-pUchatA hI krodha, mAna, mAyA, lobha ke vazIbhUta hoya; dharma kA bhalA upadeza nAhI aGgIkAra kara hai| aise kU dharmopadeza naahiiN| kAhe te so kahiye hai| jo koI dharmI jIvateM prathama to sneha thaa| so vAke nimitta pAya dharma kA sevana virSe lagA rahyA-dharma sevana kiyA aura jaba usa dharmAtmA se koI kAraNa pAya sneha TUTi gayA taba yAne usa dharmAtmAta dveSa-bhAva ke yogate, vyasanA' sakta hoya dharma sevana taji diyA aura mUrkha kA saMga pAya, kumArgI bhyaa| aba yAkU dharmopadeza kaThina hoya gyaa| 283
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 aba yAke kaThora hRdaya virSe komala vacana para naahiiN| taba aura koI pApI jana koI dharmAtmA kA dveSo thA, so thA jAya aneka sevA cAkarI khusAmada kari tAkauM mitra samAni kari pocha vAta khii| jo ye dharmAtmA hai so hamArA dveSI hai| tAtai tuma hamAre hitU ho, kRpA karau ho so yA dharmoM se sneha-satkAra tjau| hama to Apake sevaka / haiN| mAna-kaSAya ke yoga" auraka nAhIM dekhe hai aura kadAcit dekhe to tuccha dekhe hai / jaise--mahAandha to koI padArtha dekhatA nAhIM aura alpa andha hoya hai so para ke bar3e padArthana ko choTe dekhe| tese mUrkha jAnanA tathA mahAmAyAvI, bAMsa kI jar3a kI lATho samAni hai gAMTha-gaThIlA kula hRdaya jAkA tathA hiraNa samAni caJcala vakacitta kA dhArI tathA nAga-gamana samAni hRdaya kA dhArI, durAcArI, mUrkhatA sahita aisA mAyAvI, dagAbAja hoya tathA mahAlobhI mArjAra (billI) samAni AmiSa ( mAMsa) bhakSI tathA viSabhare (chipakalI) samAni AmiSa lobha dhAraka tathA madhumAkhI samAni lobha kA dhArI zese krodhI-mAnI-mAyAvI va lobhI, zAnti rasa bhAva jo samatA bhAva tAkari rahita saptavyasanI aura aneka doSana sahita tAkA nivAsa ityAdi auguNana kA dhArI, bhale guNa rahita sat puruSana ko nindA karanahAsa satsaMgona kI sabhA meM anAdara yogya aisA mahAmUrkha, tAke pAsi dharma-kathA karanA vRthA hai| tAteM mahApaNDita vivekI jana jau samyAdRSTi ke dhArI haiM so makhana kaM dharma kA upadeza nAhIM deya haiN| yahAM praznajo tumane yahAM kahA ki mUrkhana kU upadeza denA yogya naahiiN| so saMsAra meM paNDita to thor3e dIkheM haiM aura bhole mUrkha jIva bahuta dekhira hai| so upadeza binA marca kA bhalA kaise hoya? aura samajhe ko kahA upadeza hai? yaha to saba jaane| aru upadeza to asamabha-mukha-mole hI kU hai| so yogya hai| yahAM bhole * upadeza manai kaise kiyA? tAkA samAdhAna bho bhavya ! jo ityAdika kapaTa vacana khe| taba vA murkha nai mUkha ke kahe teM, zuddhadharmAtmA te dveSa-bhAva kari, jApa bho haTho bhayA / aru kumArga sevana karatA bhyaa| jaba usa dharmAtmA ko dekhe, taba ho dveSa-bhAva rUpa bhAva ho jaay| so inakA satsaMga chUTi gaza tathA jo saMga bhayA tAkari hRdaya kaThora bhyaa| anAcAra malA lAgane laagaa| tAteM yaha bhI jAnatA-pUMchatA pApI-mUrkha ke kahai teM, zuddha-dharma chor3a kumArga meM laagaa| ulTA dharma teM tathA dharmo-jIvana ta dveSa-bhAva kari, pAparUpa pravaryA / aisI kahane lagA, jo hamArA honA hai so hoya hai| aisI jAti kA bholA-murkha hoya so apane hitAhita meM to nAhIM samajhe aura kaSAya tIvra hoya rIseka dharmopadeza
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . ... mI su nAhoM hai| vAhI ko kAla-sthiti paki jAya, saMsAra nikaTa rahi jAya, taba sahaja hI kaSAya manda hoya jAya / satsaMga meM Aya, apanI mali mAni, apanI ajJAnatA ko nindya, prAyazcitta leya, zuddha hoya, dharma sevana karai tau / / 285 krai| bAko aisA mUrkha, upadeza teM nAhIM sulaTa hai| tAte aise krodhI kau dharmopadeza mane kiyA hai aura Apa mAno hai, so dharma sthAna hai jAya ke deva-guru-dharma ko namaskAra karatA, citta maiM lajjA upajAvai aura koU dharmAtmA, samatA bhAva sahita, tAkauM dekhi, tA sAmAnya jAni, vinaya-bhAva nAhIM kreN| to Apa ko vizeSa puNyAtmA jAni, dharmAtmA jIvana ke avinaya rUpa prvrt| aise dIrgha mAnI-mULa kaM, dharmopadeza nahIM hoya tathA Apa ke to kAhU se mAna-bhAva naahiiN| Apa tau sujIva hai / parantu koI mahApApI mAna kA nimitta pAya ke sudharma taiM tathA dharmo-jIvana teM, dveSa-bhAva krai| para ke kahaiM, dharma kA tathA dharmo-jIvana kA avinaya kreN| aise bhola-mUrkhAna * dharmopadeza nAhIM / koI mAyAvI-dagAbAjI, jIva, jo jAnate ho bhole jIvana ko bahakAve kauM tathA Thagavai kauM, deva-dharma-guru kA svarUpa aura hI rUpa kahai hai / naya-jugati deya ke, kudeva-kaguru-kudharma LikA atizaya pranyAvatI, somA va Da / 2 nAghAvI tathA aneka upAya kari apanA mahantapanA dikhAya, tina bhole jIvana ke apane pAyana nmaavai| koI jugati teM, unakA dharma liyA cAhe / aise dagAbAja prANI ko dharmopadeza nAhIM aura keI mahAlIbhI, mAyAcArI, manovAMcchita indriya-janita sukha kI icchA ke dhAranehAre, gaja-ghoTaka-pAlakI-rathAdi kI asavArI ke vAMcchanahAre, jinakA puNya tau kama-hIna purayI, kamAva-baidA karavaM kI to jinheM zakti nAhoM aura bhogopabhoga kI dIrgha tRSNA so apane jJAna ke bala taiM bhole jIvana ke apane bar3hatva-bhAva kA camatkAra batAya, apanA tyAgI-niSpRhayanA batAya, parArA ghoTaka-rathAdi asavArI kA lobhii| parAye dhana kA icchuka lobhI, ina kauM sudharma kA upadeza naahoN| kyoMki aise bhogI, pAkhaNDI, mAyA ke jogate indriya-bhoga ke bhoganahAre inakoM dharma rucai nAhIM aura sudharma rucai, to yAke bhogabhAva, lobhAdi sarva hI avazya hI chuTi jAya / so yo mahAkaSAyI, bhogI, mAnI, indriya sukha bhogyA caahe| so aise jAnate-pUchate dharma-rahita mULa kau dharmopadeza manai hai aura bhole sarala mAnakauM dharmopadeza laage| rausA ! jAnanA ye tere prazna kA uttara hai| yA bhAMti marza dIya bheda khe| jaise-rogo jIva doya prakAra hai| so 285 READ
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su 4 fr 256 mahArogI aura asAdhya vedanA ke dhaarii| eka dezAntarI vaidya AyA so vAne doU rogI dekhau / so unakI nAr3I parIkSA kari, saba zubhAzubha jAni kahI--ye rogI to ilAja yogya hai / aru ye rogI asAdhya hai, yAkA ilAja nAhIM / taba kAhU ne kahyA. jo bAkA ilAja kAhe teM nAhIM ? taba vaidya ne kahI - eka rogo kA A-karma bar3A hai aura eka kA Ayu-karma alpa hai, so maregA / yAkA jatana nAhIM / yAke Upara jitane jatana karau, saba vRthA jAMtha, jatana lAgeM nAhIM / taise ho jAkA para-bhatra bhalA hoya, aise sahaja kA bholAmUrchA to upadeza ke yogya hai| yAkauM dharmopadeza lAge bhI hai aura jisako para-bhava meM burI-gati hoya, vaha jAnatA bhI kaSAya- yogya taiM sudharma teM vimukha hoya / aise jIvana kUM dharma kA upadeza, suhAvatA nAhIM / tAtaiM dharmopadeza lAgatA nAhIM / yahA~ bahuri prazna jo tumane kahA ki dharma kA upadeza koI kauM to hai, koI kUM naahiiN| sI bhagavAna kA upadeza tau sarva kUM cAhiye aura koU yUM hoya, koU kUM nAhIM, to isameM vItarAgatA kaha rahI ? sarAgatA AvegI / tAkA samAdhAna- jo he ma ! tU kahI so satya hai| parantu aba tUM citta deya suni / jaise-- jagat viSai vaidya do prakAra hoya haiN| eka tau bholA aru nAnI vaidya hoya hai| eka paramArthI, sarala pariNAmI aru vizeSa jJAnI / ye doya jAti ke vaidya haiN| so koI bholA- vaidya zAstra jJAnateM rahita, nAr3I parIkSA, dRSTi-parIkSA, mUtra - parIkSA, paseva- parIkSA, zakuna parIkSA- ina Adi je vaidya ke guNa, tina rahita mUrkha vaidya hoya / so to lobha ke vaza tathA mAna bar3AI ke artha apanI mahantA bhole jona ko batAyave kauM, ajJAna vaidya oSadhi deya jatana karai / so keka rogI dIrghAyu ke dhArI, so to koI apane putra teM bace hai| roga kucha dina dukha deya, Akhira jAtA rahe / so vaha bhole- rogI ne jAno, yA vaizca nai nohi malA kiyA hai| so isa vaidya kA yaza kiyA, dhana diyA aura jo alpa Ayu kA dhArI rogI thA, so janana karate vi deva taiM hI mara gyaa| so isa rogI ke gharavAle isa vaidya ko bahuta nindA kreN| jagaha-jagaha meM vaidya ko nindA karate bhaye / so jovanA bharanA to karma ke AdhIna hai| vaidya kA kachU sahArA nAhIM / parantu yA vaidya kI itanI prajJAtA hai| jo binA vicAra parIkSA- rahita ilAja kara hai| tA vRthA jagat meM nindA karAve / so to ye mUrkha vaidya kahAM haiM aura je vivekI vaidya haiN| so aneka vaidyaka zAstroM ke jJAna sahita nAr3I parIkSA, mUtra parIkSA, dRSTi parIkSA, paseva-parokSA, zakuna parIkSA ke jJAna sahita 206 ta
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ su i Bei 287 hoya / so nAr3I parIkSA to hasta kI, pAMva kI, zoza kI khAlI kI naseM dekha zubhAzubha roga kA kahanA so nAr3I parIkSA aura mUtra kI varNa, sparza, gandha, choMTAdi lakSaNa dekha zarIra ke rogana kA zubhAzubha jAnanA so mUtra parIkSA hai aura rogI ke netra va zarIra ko dazA dekhi dRSTi hI taiM rogI kA zubhAzubha jAnanA so dRSTiparIkSA kahie aura rogI ke zarIra ke pasInA ko gandha saMdhi kari roga kUM jAne so paseva parIkSA hai aura koI rogI ke samAcAra letha vaidya vai AveM tAke mukha sUM samAcAra suni tathA vAke mukha kI sUrata dekhi, rogI kA zubhAzubha jAne, so zakuna-parIkSA kahiye tathA dUta parIkSA khiye| aise vaidya ke guNa sahita, malA vaidya hoya / so itane guNa haiM, rogI ke zubhAzubha jAne so sutraidha, jaba rogo kA jovanA jAneM, tAkA Ayu-karma bar3A jAneM, to jatana kareM aura bhalA hotA na jAneM Ayu al jaaneN| to ilAja karai naahiiN| mAna bar3AI kI icchA hai nAhIM, ko dhana leya nAhIM / paramArtha kauM, jatana batAya roga khove, tAkA yaza hI hoya / sarvaM loka pUje- prazaMzaiM / aise guNa kA dhArI sabakA upakAra karai / aru kAhU teM kachU cAhe nAhIM / so yaha vaidya dhanya hai| aisA nispRha guNI hoya, to pUjA pAvai hai / taise ho bholA, tuccha-jJAnI, jJAnarahita, sarAgI, hastI-ghoTaka Adi prasavArI ke icchuka, apanI mahantatA pragaTa karane kI icchA jinakeM, aise rAgI-dveSI deva * tau sarva kUM khoTA - atattva upadeza deya, apanA pUjyapada tau karAya deN| pIche sunanehArA naraka jAvo, cAhe svarga jAvo / cAhe vaha jIva adeza yogya hoU, cAhe mati hoU / sarvakUM eka-sA upadeza dey| ziSya kA burA-bhalA nAhIM vicAreM / so to bholA deva guru kahie aura antaryAmI, sarva-loka ko jAnanahArA, kevalajJAnadhArI prabhu zuddha deva vItarAga kA upadeza tAhIka hai, jAka upadeza lAge aru jAkauMna lAgeM tAkUM upadeza mana hai / vRthA upadeza dete nAhIM / dene yogya kUM deya haiN| jaise- pArasa pASANa hai, so kudhAtu jo lAhA tAka apane sparza taiM kaJcana kare hai| kAMsA, pItala, tAMvAdi aneka dhAtu haiN| te dhAtu pArasa lagAya kaJcana na hoMya haiM / je hone yogya hoya, so hoya haiN| taise ho sarvajJa bhagavAna kA upadeza, bhavya hoya, nikaTa saMsArI hoya, tinaka to hoya hai| aise bhavya nikaTa saMsArI, mole-mUrkhA kUM, dharma rudai bho hai| tAkA lAbha bhI hoya hai| tAMteM aise bhole kUM upadeza hai aura je amapra tathA abhavya samAna je irAnadUra bhavya jIva tinakUM kabhI bhI sudharma kA lAbha nahIM 287 Tha raM * & S He NI
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya / tinakU kevalI kA upadeza naahiiN| aise taire prazna kA uttara jAnanA / tAta je bhanya jIva vite kI haiN| so jo / vastu zuddha hotI jAte, tau tAkA ilAja bhI kareM haiM aura jo vastu zuddha nahIM hotI hoya, tAkA ilAja vRthA hai| tAta je haThagrAho krodhAdhi kaSAya maila kari lipta, jAnate pUchate hI dharma se vimukha pravata tinakauM upadeza nAhoM kaa| jaba inakA hotavya malA hogA taba svameva hI dharma sanmukha hoyge| aisA jAnanA Age kahaiM haiM jo ye sarva kisaba (vyApAra) dayA rahita haiMgAyA-pasu rakkho kina kheTaya Nie baMdo chIna rajaka rabhavAho / vaNaravaSo pala bhaklo, esaha kippAya vajayo AdA // 6 // artha--pasu rakkhI kahiye, tiryazca kA paalnhaaraa| kissa kahiye, khetI karanehArA / kheTaya kahiye, shikaarii| sipa kahiye, raajaa| vedo kahiye, vaidy| choya kahiye, choyaa| raNaka kahiye, dhobii| rathavAho kahiye, rathagAr3I hokanehArA varaNaraklo kahiye, maalii| palabhakkho kahiye, mAMsa khAnehArA-rA sahu kippAya vajjayo AdA khiye| ye saba dayA rahita AtmA jaannaa| bhAvArtha-nAhara, suara, roja, sAMbhara, cItA, rIcha, sIgosa, kharagoza, zvAna, mArjAra, magara, niLUna, totara, bAja, bulabula, visambharAdika tathA gaiyA, maiM sA, maiMsI, bakarI, bher3a, baila, hastI, ghoTakAdi-ina pazUnakoM pAlanahAre jIvana kA hRdaya dayArahita sahaja hI kaThora hoya hai tathA sarpa,nyaulA, goharA, cUhe, totAdika jIvana ke rakSaka kaThora hoya haiN| inakoM para jIvana 4 lAThI, patharA, lAta, muMkI mArate tathA jIva rahita kArya karate dayA nAhI hoy| ye pazupAlaka sahaja ho dayA bhAva rahita haiN| tAta jano dayA-bhAva kA dhArI SaT kAya jIvana kA rakSaka pazana kA saMgraha nAhIM kreN| yahAM prazna-jo tumane kahA ki pazanakoM nAhIM pAliye sI jagaha-jagaha jaino dharnAnA hai so aneka pazu-jIvana kI rakSA karate dekhiye hai / koI tau dhana kharca ghAsa anna lega pazUna kaM khuvAvate dekhiye haiN| bandI maiM par3e je pazu te mahAduskhI dekhi keI dharmAtmA dhana deya chur3Aya ke sukhI kreN| koI svAnako mukha dekhi roTo DArate dekhiye hai / ityAdika vidhitai pazUna kI rakSA kareM haiN| jA pazu 268 / / te cAlyA nArho jAya, TAkUThAma hI pai tRNa-jala deya pausa haiM / koI pazu kA pAMva TUTi gayA hoya so tAkauM tRnn|| jala kari pokhi tAkI rakSA kariye hai / so kyA unakauM yogya nAhI? tAkA samAdhAna-jova pAlana doya prakAra hai| eka to zikAradika-pApa nimitta pAlie / so to dharmAtmA kuyogya nAhoM / yAte pApa upameM hai aura eka
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ DER pAlana dayA sahita hai| so lalA pazu, andhA bar3hA, durbala rogI ityAdika pazUna kU niSprayojana karuNA hetu tinakI rakSA kareM yathAyogya una mAphika prAsuka ghAsa roTo gAlyA jala deya nibandha rAkhi saba jIvana para dyaashrii|| bhAva kari sabahI kI rakSA karanA yogya hai aura je kasAI haiM so apane prayojana pokhane kU asavArIka keU dudha / pove kaM, keU bhAra lAdave kU, keI lar3AI dekhave kU ityAdika apanA viSaya poSane nimitta svArthakoM pazu pAla rakSA kreN| bandhana maiM raajeN| so aisA pAlanA to pApakAro hai yogya nAhI hai jinakA nirbandha rAkhi svacchanda unakI icchA pramANa dayA bhAvana kari rAsa tinakadIna asahAya dukhI jAni rakSA kreN| so yA bAta dharmAtmA ko yogya ho hai| bhalai prakAra dayA-dharma aGgakA pAlaka to eka jainI hI hai| aurana kaM dayA upajatI naahiiN| tAtai dayA nimitta yathAyogya sarva pazUna kI rattA meM puruSa hI hai, doSa naahiiN| aisA jAnanA tathA khetI ke karate dharatI phAr3a pratyakSa pacandriya AdijIvana ko hiMsA hotI jayane netrana se dekhiye hai| parantu khetI vArI pAvateM dAbi calyA jAya tAkI karuNA bhAva nAhIM hoya / tAta jenI dayAvAna khetI karanA yobhya naahiiN| khetI meM dayA nAhoM aura kheTaka karanahAra zikArI jIva so pratyakSa nirdayI hai / je dona, pazu mahAbhayavAn hai sadaiva hRdaya jinakA vana ke virSe koI ke pAvana kA tanika bhI khaTakA sunai haiM to cauMki uThe haiN| mahAbhayavantaH homa ita-uta dekhane lAgaiM haiM aura koI jIva AvatA dekhI to bhayavAn hoya vana meM bhAgi jAMya haiN| mAre bhaya ke bastI maiM kabahU~ nAhIM Avai haiM / sadaiva udyAna meM hI rahaiM haiM / sUkha tRNa vAya, apane tana ko tathA apane kuTumba kI rakSA kareM haiN| bhaya ke mAre kAha ke khota meM nAhIM ghuseM haiN| dUra teM vastrAdika kA kheta meM vijukAdi dekhi, nara baiThA jAni, bhAgi jAMya, aise ajJAnI haiN| bhole haiN| vana-tRNa kA bhoga kari, nadI-tAlAvana kA jala po haiN| mahAbhaya teM, mahAkaThina haiM jIveM / hai| tinakA kAhU te dveSa naahiiN| kAhU kA bigAr3a kareM naahiiN| aise bicAre asahAya-dIna pazu, tinakU je prAzI hate haiN| aise pApa karate jinakA hRdaya nAhI kapa hai 1 te prANI pANacArI, mahAkaThora, vajra samAna citta ke dhArI haiN| aise dayA rahita jIva, kaise dukha sAgara meM jAya magana hoyage, so hama nahIM jAneM, sarvajJa-bhagavAn jaane| ye khoTaka-kisaba dayA rahita hai, so dayAvAn jIva ke tajave yogya hai tathA je rAjA haiM tinakA citta bhI bahuta kaThina hoya hai| rAjya ke nimitta te aneka yuddha krnaa| nara hanana, grAmAdi dAha ke pApa kara unheM dayA nAhI hoya hai| 30 289
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAteM rAjA pe bhI dayA nahIM paleM aura vaidya haiM so oSadhi ke nimitta aneka vanaspati kttaavai| aneka kI chAla updd'aaveN| aneka vanaspati ko jar3a khudvaavai| aneka kandamUla-sAdhAraNa vanaspati kA rasa kar3hAvanA, pisavAnA // 290 ityAdika bar3I hiMsA karate bhI tAkA citta dayA-bhAva rUpa nahIM hoya hai tathA AlI (golI) vanaspati ko lakar3I jalAya, bahuta dina agni kA Arambha karate bhI, citta meM dayA-bhAva nAhI hoya hai| tAta vaidya kA kisaba, dayAvAna nAhIM kareM aura chIpA tAke anagAle jala se dhovanA, bilovanA, ukAlanA. bar3I agni kA Arambha karanA ityAdika Arambha maiM yAke bhAva, dayA rUpa nAhI hoy| tAtaM chIpA 3bhI dayA nAhoM plai| dhobI ke kisaba meM bhI aneka anagAle jala kA madhana, naI dina anagAle jala kA dilovA, baneTa viMga kA samUha, chopA ko nAI Arambha kA kisaba hai so dayA rahita hai| tAteM yaha bhI kisaba, dayAvAn nAhIM kareM aura rathavAhaka jo gAr3I-ratha ke hAMkanehAre ka,baila mArate, dayA nahIM aave| tAteM yaha kisaba meM dayA nAhIM vana rakSaka jo mAlI, bAga kI rakSA kA karanahArA, sadaiva kautohAra ko nAI hiMsA-prArambha rUpa hai tAteM mAlI ke kisabavAre paiM bhI dayA nAhIM pale aura mAMsa-bhakSI jo AmiSa kA khAnehArA, mahAglAni upajAvanahArA, aise mAMsAhArI paidayA nAhIM pleN| rose kahe je sarva kisaba ke karanehAre, ina karuNA nAhI palai / inase, sahaja hI rosA kaThora svabhAvI jIva hoya hai| sAtai dayAvAna hai tinakauM kahe jo dayA rahita kisaba tinameM phaMsanA yogya naahoN| tina kisabavAre meM bhI vANijya ke nimitta, lobha kari pha~sanA yogya nAhI, aisA jAnanA / Age aisA kaha haiM ki kRpaNAdika kA dhana ye kRpaNa nahIM moga haigAthA--samaya pipIla dhANo, mAsika saJcaya mdhumukhlkssyo| kippaNa saJcaya lacchI, eNa bhujaya aeNabhuJjayatI // 6 // artha saMcaya pipola dhANo kahiye, coMTI kA dhAnya saMcayanA / mAkhika saMcaya madhu mukha lakSyo kahiye, mAkhI apanI lAra jo zahada tAkU saMce hai| kippaNa saMcaya laccho kahiye, sUma kA jor3a yA dhana / rANa bhujaya, aruNa muayatI kahiye tAkau ye nAhoM bhoga hai aura hI bhogeM haiN| bhAvArtha-vana kI rahanehAro coMTo kA samUha hai| so tinanai bar3A kheda khAya-khAya rAka-eka atra kA mukha meM vana te lyAya-lyAya ikaTThA kr-yaa| so bApakauM to bhogane kI zakti nAhI so bhoga sakI nAhI para tathA moha ke mAre, lobha kari, mana kA saMgraha karanyA / so bahuta dina ikaTThA
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ karate pA~ca-cyAri sera ikadA bhyaa| taba koI pApI, anyAyI nirdayI anna ke bhane, lobhI, nirdhana, bholAdika / ne pAya cIMTIna kA ghara jAni, tina bila kI dharA khodi, anna liyaa| so hai bhavya ! ho dekho| ina coMTIna kA lobha-svabhAva jagata meM pragaTa, saba jAne the| jo cITo anna jor3i ikaTThA kare haiN| tA saMcaya ke nimitta se koI duSTa prANI, parAye mAla ke khAnehAra naM, gharako phodd'yaa| so ghara kAmAza bhayA Ara ghara ke kSaya teM, coTIna ke tana kA nAza bhayA, anna gyaa| so ye pragaTa dekho| ete dukha, anna saMcayateM bhye| jo Apa khAya leto, to dukha nAhIM hotaa| tAta je vivekI haiM tinakauM apane kamAye dhana kauM, apane hAtha te bhoga lenA yogya hai aura mAnIna kA samUha vanaspati kA rasa apane mukha meM lyAya udara maiM khAyA pIche ajJAnatA kari, moha ke mAre, lobha dhAra mukha ko rAha hoya udara kA khAyA rasa hulaka kari pIche kAr3hayA Apa bhUkhI raha use saMcaya kiyaa| so corana ke bhaya te AkAza virSe jAya, ekAnta jagaha chattA baandhaa| apane jJAna pramANa, bahU yatra se bar3A viSama sthAna dekhi, chattA kari tAmaiM judA ghara banAya, sarva mAkhIna ne apanA-apanA rasa. bhelA kiyaa| jaba bahuta dinana meM sarva ke ghara, rasa taM bhari gye| ikaTThA bahuta bhayA / taba koI pApIjana-lobhI ke najara chattA aayaa| yAne jAnI, yAmaiM bahuta madhu hai| so lene kA upAya kiyaa| so jAyagA mahAviSama, uttaMga dekhi, dAva nahIM dekhyaa| taba lobhI ne nIce Aga jlaaii| bahuta dhUma krii| so dhuma ke nimitta pAya, dukhI hoya, saba mAkhI ur3a gii| taba dhAne chattA bAMsa se tor3i liyaa| mAkhI thAna praSTa bhii| dukhI hoya, dazoM dizA meM bhramatI bhii| so dekho, ina lobha kari bhatIhI raha ke, peTa kA ugalA kAr3hi ikaTThA kari joDyA thA, tAke yoga se dukhI bhyo| joDyA rasa gyaa| jo khAya letIM, to kheda nahIM hotaa| so dekho, mAkhI ne to lobha kiyA jo ulAka ko scyaa| parantu jaga meM aise-aise lobhI-daridrI par3e haiN| somAstrI kA ulAka bhI nahIM dekhi skeN| sarva liyaa| to aisA lobhI, manuSyana kA ulAka kaise chor3e? aise lobhI-buddhiko dhikAra houu| tAteM jo lobhI dhana pAyake dharma meM lagAya, nAhI bhogavegA, so mAsIna kI nAI dukha pAvaigA jo sUma jana haiM so bhI coTI nAI mAla joDi-joDi kheda khAya to ikaTThA kiyaa| 29 / so mUrkhana nAhIM to jApa khAyA, nAhIM aura kU diyA, nAhIM dharma meM lagAyA. nAhI kuTumbakU khuvAthA ! Apa bhUkhA raha, succha khAya moTA vastra pahiradIna vRtti dhAri mAla jdd'yaa| bahuta bhaya bhaye dharatI meM dhrcaa| jaba Apa muvA
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ to dharatI kA dharatI meM rakhA tathA jIvita rahyA to yAkauM dhanavAna jAni rAjA ne koI doSa lagAya lUTi liyA yA lobhI ne pUrva puNya teM pAyA thaa| so yAne dharma kA phala kachU nAhIM paayaa| tA bho bhavya ho / pApI kA | dhana dharma meM nAhIM lAgai vRthA hI jaay| so ye cIMTI mArakhI sUma inakA paidA kiyA dhana ra nAhAM bhoga haiN| aura ho bhoga haiN| tAtai vivekI haiM tinakauM pAyA dhana teM dharma upArjanA yogya hai| jaba rAte jIva dayA-rahita / / haiM so hI kahiye haiM gAyA--savara khaTI ciyAlo, madavecA madhapANakara ghto| tasa saTa kulahINo, dudhito yaraya karaNAye // 12 // artha--savara kahiye, mol| ciyAlo kahiya, cANDAla / kharTI kahiye, kATIkA madavedhA kAhaye, kalAla / madapANakara kahiye, mada piinevaalaa| dyUto kahiye juvArI / tasayara kahiye, cora / saTha kahiye, ajnyaan| kulahIso kahiye, kulhiin| duThacittoya kahiye, duSTa prinnaamii| rahaya karaNAye kehiye, ye sarva dayA kari rahita haiN| bhAvArtha-vanacara-vana kA rahanehArA pazu, tA samAni ajJAna, nAhara samAni hiMsaka, rosA jo bhIla kA hRdaya, so sahaja ho dayArahita-kaThora hoya hai| yAteM dayA nahIM bane tathA mRta pazana kA carama utArai.. ghara lyAvai, dhove pakAvai, raMga, becai so khATIka / yAkA bhI citta mahA anAcAra rUpa, vana pariNAmI, yAta dayA nAhIM palai aura jAke sadeva jovana kI hiMsA kari, jIvana kA mAMsa becave kA kisaba hai, so cANDAla hai| so ye bhI mahAnirdayI hai| yAteM bhI dayA-bhAva nahIM pale aura mada becA kahiye kalAla, dAla kA becnhaaraa| aneka jIvana kI ghAti kari, mada kre| aneka kRmi, pAnI meM bilabilA utthe| unakauM uchalatI dekhe, taba usa jala kaM yantra meM DAli, dArU / karate, tAkauM dayA nahIM hoy| tAta ye bhI dayA nahIM pAle aura mada kA pIvanahArA, besudha-dayA rahita hai aura cora, je para dhana kA haranahArA, mahAnirdayI, tAteM bhI dayA nAhI bagai aura zubhAzubha vicAra rahita, janma kA ajJAnI, kAdya-akAdya ke jJAna rahita, puNya-pApa bhAvanA rahita, bhole jIva, yAteM bhI dayA nahIM pl| kAhe te jo dayA to, puNya-pApa meM samajha.. jJAnavAna hoya, tAtai sadhai hai| so ye jJAna rahita hai, yAta dayA nAhIM bane aura kula- | gi 292 hIna hoya, tAteM bhI dayA nAhIM bne| jo brAhmaNa, vaizya, kSatriya--ina tIna kula ke upaje, U~ca-kulI haiM, inate dayA bane hai aura Age kaha ArA bhIlacANDAlAdika noca-kula ke jIva, tinata dayA-bhAva nahIM bane aura jAkA
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ citta narama hoya, sajjana-svabhAvI hoya, sarva ke bhale kA vAMcchuka hotha ityAdi uttama guNa jAke hoMya / tAtai dayA bhAva paleM hai aura je duSTa pariNAmI, vahuta kA burAvAMcnu nai hAre jIvana se dayA nahIM pleN| tAte Upara ke khe| su| kisaba tina sabateM dayA-bhAva nahIM bne| te manuSya dakSaH rahita haiN| so vikAsako, inakA sA karanA yogya nAhI tathA dayA rahita haiM, tinake sAtha lena-dena, vizvAsa bhI yogya naahiiN| inake saMga teM, vaNija teM, vizvAsa se, kubuddhi hoy| apane pariNAma nirdayo hoy| hisA kai-sA doSa laag| vAte narakAdika dukha hoy| yahA~ praznajo tumaneM kaho ki U~ca-kulIna se dayA hoya, nIca-kulIna nahIM sdhai| so saMsAra meM to dekhiye hai jo ghane U~cakulIna hiMsaka, jIva ghAtaka, anAcAra rUpa bhAvAdi sahita, nirdayo haiM aura keI nIca-kulo, apane yogya jJAnapramArA sumArgI-dayAvAna dIkheM haiN| yahA~ niyama to nAhI bhayA / tAkA sanAdhAna-he bhavya ! taine kahI so pramANa hai| parantu jaise--koI ratana kI khAni hai| tAmaiM ratana nikasaiM haiN| tAke saMga aneka anya pASANa bhI nikasaiM haiN| parantu khAni ratana kI hI kahiye aura koI hona puruSa taiM pASANAdi nika, to niksau| niyama nAhIM hai| taise hI U~ca-kulIna meM dayAvAn hI upaja haiM aura koI pUrva jAkA bigar3anA hoya, rose pApAvArI jIva U~ca-kula meM hIna-puNyo nirdayI hoya, to niyama naahiiN| ratana khAni meM pASANavat jAnanA aura jaise-pASANa ko khAni meM khodate, koI ratana nikasai to nikasau; parantu bahulatA kari khAna.pASANa kI hai / taise nIca-kulIna maiM pUrva-puNya ke joga tai koI dharmAtmA-dayAvAn hoya, to niyama nAhIM / jaise--pASANa khAnita ratana upajanA jaannaa| kintu bahulatA, hIna-kulana meM dayA rahita ko hI hai, ropA jAnanA / tAteM nIca-kulana meM dayAvAn bhI hoya haiM aura U~ca-kula meM nirdayI bhI hoya haiN| yAmeM niyama naahoN| saMsAra kI aneka dazA haiN| tAtai vivekIna ka, dayA-rahita jIvana kA nimitta chor3i, dadhA-bhAva rahanA yogya hai| Age kahaiM haiM jo santoSo AtmA, apane nirdhanapane tathA daridra pAe maiM, aisI bhAvanA mAvai hai| so kahiye hai| gApA-dAlaya tavarapasAyo, mama siddho bhavaya amuta sahu lopa / mama saha loya pasantI, loe AdAya pAhi mama joI // 33 // artha-dAlaya tapaya pasAyo kahiye, dAridraya tere prasAda tai| mama siddhI bhavaya amutta sahu loya kahiye, maiM siddha samAni sarva loka meM amati smaayaa| mama saha loya pasantI kahiye, maiM to sarva loka ka dekhU huuN| loe 293
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 AdAya zAhi mama joI kahiye, loka ke AtmA mokrauM koI bhI nahIM dekhe haiM / bhAvArtha-je dharmAtmA samatA-rasa ke povanahAre so dAridraya ke udayateM aisA vicAra kari kheda miTAya sukhI hoya haiN| bho dAridraya ! tUne bar3A upakAra kiyaa| jo tere prasAdatai maiM siddha samAni amUrti bhayA saMsAra meM rahoM ho| so maiM to sarva jagat-jIvana ko zubhAzubha caritra karate nirakheda dekhU hauN| maukauM jagat ke jAva koU nahIM dekheM haiN| jaise--amUrti siddha to sarva homamIvarako deza ra lAMka kejI sikhana koU hI nahIM dekheM / so rosI dazA siddha samAni hamArI bhI bhii| so ye terA upakAra hai| aba maiM santoSa ke sahAya teM, nirAkula-sukhI bhayA tiSTha hai| aise dAridraya ko AzISa vacana kahaiM haiM, so jAnanA / 63 / / Age aisA kahaiM haiM jo dharma sevateM jIvana kI abhilASA cAra prakAra haigApA-dhammo catupayAro cAturatA loya raJja lobhAye / pammagyo sima maggo sesA saMsAra sAyaNo magaNo // 64 // artha-dhammo catupayAro kahiye, dharma sevana cyAra prakAra kA hai| cAturatA kahiye, caturatAI kuN| loya rakSa kahiye, loka ke rAjI karave kauN| lobhAe kahiye, lobhakaM / pammathyo sivamaggo kahiye, parantu paramArthika dharma mokSa mArga hai| saisA saMsAra sAyaNo magaNo kahiye, bAkI jo dharma haiM so saMsAra sAgara meM DubonevAle haiN| bhAvArtha-dharma sevana jagata jIva kareM haiM tinake abhiprAya cyAri prakAra judai-jude haiN| koI jIva tau caturAI ke abhilASI haiN| jo loka hamako aisA kahaiM ki ye kAvya chanda gAthA pATha pada vinatI jAne haiN| bhalA catura hai| yaha jaisI sabhA meM jAya taisI hI bAta kara jAne hai| dharma ko bhI bhalI-bhalo bAta, kathA, carcA, pada, vinato, pATha jAne hai| hamakaM loka dharmoM kaheM, catura vivekI kaheM rosI abhilASA sahita dharma kA sAdhana karanA / so caturatA ke hetu dharma kA sevana kara hai| inakauM mokSa vAMcchA nAhIM aura ketaka jIva para ke rAyave kau dharmAtmA kahAyave kRdharma kA sAdhana kareM haiM / jaisaiM aura jIva rAjI hoya taise kareM / so para ke rAyavekauM bhale svara taiM madhura kaNTha te kAvya, gAthA, kavitta, pada, vinati, mahArAga dhari tAlabandha gAya aurakoM khusI karavekauM nAnA gAna pAThAdi kreN| jo ye sarva sabhAjana rAjI hoya hamako bhale khaiN| aisA jIva loka rAyave kA abhilASI hai| so aisA jIva ghete tapa, saMyama, dhyAna.paThana kara hai so sarva lokana ke rakhAyaveka kara hai| ketaka jIvana kA aisA abhiprAya hariyana 294
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su < fir 295 hai aura AtmA ke kalyANa kA sthAna jo mokSa so ye mokSa bhAvanA rahita haiN| keteka saMsAra meM dharma kriyA karanehAre manuSya aise bhI jAnanA aura koI lobha abhilASI dharma kA sAdhana lobhakUM kareM haiN| paMcendriya sukha kI sAmagrI dharma sevana ke jogateM milatI jAni dharma sevana kareM haiM so lobhI vAroka vastra tathA duzAlA rezamI romo Adi aneka bhArI vastra ke sparza kI hai icchA jisakaiM so sparzana indriya poSavekUM dharma kA sevana kari bhole jIvanakUM apanA dharmopanA batAya unakA dhana kharacAtha bar3e bhArI mIla ke vastra apane tana pai rAkhe / daza dina pahira kari pIche apanA jaza karAvane kUM yAcakana kUM de DArai / apanA yaza apane Age kAna taiM suni rAjI hoya / aisA bhorA prANI jo parAyA dhana kharacAya apanA jarA gaavaiN| apane caturAI ke jogate lokana kA bhArI dhana kharacAya bhArI vastra pahira lenA so sparzana indriya poSane ke nimitta dharma kA sAdhana kareM hai aura keteka rasanA indriya poSaneka dharma sevana kareM jAneM hama bhalA tapa kareMge to bhaktajana malA bhojana / so aura apanA dharmAtmApanA batAya kauM dharma kA aMga japa, tapa Adika pragaTa kari nAnA prakAra SaT rasa bhojana ke lobha ko dharma kA sevana kareM haiN| so keteka jIva aise rasanA indriya poSane kUM dharma sevanehAre haiM aura keteka nAnA sugandha kI icchA ke lobhI kezana meM tela, phulela, itarAdi sugandha maMgAya lagAvanA / tana pai va vastra meM lagAya khuzI rahanA / so sugandha ( ghANa ) indriya ke poSane kauM dharma sevana kareM haiM / keI prANI aise hI haiM aura cakSu indritha ke lobhI cakSu ke viSaya poSane kauM nRtya kareM haiM tathA aurana pai nRtya karAya dekhane ke icchuka bhale rUpavAn puruSa strona kA rUpa dekhavai kauM dharma kA sevana kareM haiM tathA anya mole jIvanakUM Thagi tinakA dhana lagAya aneka citrAmAdi racanA koca ke mandira karavAya tinameM raha kedekhi dekhi harSa - sahita tiSThave kI hai abhilASA jinako so keI aise cakSu indriya ke bhoga kUM dharma kA sevana kareM haiM aura keIka zrotra indriya ke bhogI; aneka rAga Apa kari jAneM hai tathA aura ke mukhateM aneka rAgavAdi sunane kI hai icchA jinake ityAdika kAna indriya poSane dharma kA sevana kareM haiN| aise sparzana, rasanA, prANa, cakSu, zrotra- ina pAMca indriya poSanekauM dharma sevana kareM haiM aura keteka dhana ikaTThA karavekUM dhana ke lobhI dharma-sevana kareM haiM; bane jaise dhana paidA karanA / so Apa to aneka upavAsa kreN| tapasvI kA 215 Ke lo
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su EUR Di 296 rUpa dhari aurana pai dravya kI AjJA kari tinakA dhana leya Aya saJcaya kreN| nAnA prakAra bar3e vidhAnAdi pUjA karanI / karane hAre pai dhana lenaa| aisA hI upadeza denA jAteM bhole jIvana ke ghara kA dhana apane ghara meM AveM aura lobha ke poSaka dhanavAna kA Adara krnaa| aru nirdhana dharmAtmA puruSa kA nirAdara / ityAdika lobha ke aneka bheda haiN| so keteka jIva aise haiM jo lobha ke nimita dharma kA sevana kareM haiM aura keteka dharmAtmA samyagdRSTi jagat udAsI paramArtha jo mokSa so aise parama artha ke nimitta dharma sevana kareM haiN| so aneka naya vicAra samatA vadhAvanA dharmAtmA jIvana karanA hitakara ityAdi kArya kareM haiN| yahAM prazna - jo yahAM kahyA ki vAMcchArahita tapa kreN| so vAMcchArahita tapa kaise hoya ? tapa kareM haiM so sukha kI vAMcchAkUM kareM haiN| vacchA binA to phalarahita tapa bhayA / yAko mahinA kahA bhagI ? tAkA samAdhAna - jo dharmAtmA dRDha samyattava ke dhArI haiM te indriyajanita sukha ke nimitta taba nAhIM kareM haiN| mokSA milAna ke tapa hai so mojha nimitta haiM so svargAdika indriyajanita sukha to sahaja ho hoya hai| jo tapa mokSa kareM svarga to binA vAMcchA ke hoy| jaise- khetI kA karanahArA dharatI meM anna bove hai sI dAkA abhiprAya aisA nAhIM jo mere kheta meM ghAsa houu| vAkA mana to anna vAMche hai| parantu jAne anna boyA tAke ghAsa to binA vAMcchA ke hoya tAteM jAne taparUpo anna kA bIja dharma-dharA maiM bIyA hai| so mokSa kI abhilASA ke nimitta hai| so svargAdi ghAsa kI nAMI sahaja ho hoy| yahAM pheri praznajo mota kI vAMcchA taiM tapa kiyA so bhI vAMchA bhaI / nirvAcchApanA to nahIM thaa| yAmeM bhI vaaNcchaamii| tAkA samAdhAna - jase koI puruSa dhana kumAye / so eka puruSa to aisA vicAra kreN| jo dhana bahuta kumAiye to vyaha karje ghara bar3e beTA-beTI hoya gRhasthapanA bhalA lAge / binA strI ghara bar3hatA naahiiN| aisA jAni dhana kumAve hai aru koI puruSa dhanakumAve hai so aisA vicAra hai| jo bahuta sA dhana hoya to vezyAkUM de vAMcchita bhoga bhogaye / jo vyAha kara cAha hai to gRhasthapane kA ghara bAMdha sukhI bhayA cAhe hai| so yo vicAra to doSa rahita hai| kyoM ? jo gRhasthI tAkA hI nAma hai| jo ghara bAMdhi strI paraNi beTI-beTA Adi kuTumba taiM sadaiva sukhI hoya aura dUsarA vezyAvAre kA vicAra ajJAnatA sahita hai| jo dhana kA dhana khovanA, aru vaizyA ke kiMcit sukha bhoga pApa kamAnA / soe jIva bholA hai| taise jo jIva tara kari mokSa cAhe hai| so to dhruva (nitya) sukA kA ' 296 ta i gi pI
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhilASI mola-kho parAMNa siddha padadhara bA~dhi anantakAla sukhI bhayA thAhai hai / so aise to yogya hI hai| yAko vAMcchA nahIM khiye| ye ghara bAMdhi dhrava rahanA hai aura je taparUpI dhanateM vaizyA samAni caJcala devAdika ke sukha cAheM te vivekI nAhIM aisA jaannaa| tAmaiM bhI ye vizeSa ki jo para-bhava ke indriyajanita vAMchita sukha ke nimitta dharma seveM so dharmoM aura isI mava sambandho dhana, putra, strI, roga, nAzAdika kU dharma se so pApI haiN| aisA jaannaa| tAH samyagdRSTi kA tapa indriya suru apekSA nirvAchita haiM aura jina-AjJA pramANa deva-dharma kA sevanA mokSa-mArga ke nimitta dharma kA sevanA dayApUrvaka yatrateM tapa, saMyama, pUjA, dAnAdika dharma ke baGgana kA sevanA so / pAramArthika dharma-sevana hai| aise cyAri ho prakAra minna-bhinna dharma sevanevAle jIvana kA abhiprAya jaannaa| tinameM pAramArthika dharma-sevana hai so to mokSa-mArga hai aura bAkI ke dharma-sevana ke bhAva hai so alpa sukha deyakai saMsAra samudra meM nAkheM (ddaale)haiN| tAteM rose bhale-bure dharma kI parIkSA kari dharma-sevana karanA so kaSAya sahita indriyasukhA ko vAMcchA karanehAre aise kugatidAyI kudharma-bhAva taji pAramArthika dharma-sevana karanA yogya hai| Age zAstra, chanda, kAvya, gIta ke jor3anehAre kavIzvarana kA jo abhiprAya hai so hI kahiye haimAdhA-dhammau dhamma phATa hetava, jAcika udarAya adhamma lobhAdI / parajaNAya bhaNDama, Nalajaya hAsi, joDa baphatAe // 65 // artha-dharmI to dharma-phala hetu, jAcaka udara bharane ke hetu, adharmo loma ke hetu, bhAMr3a para ke rAyave ke hetu, nirlajja hAMsI-kautuka ke hetu. jor3a ke vaktA hoya hai| bhAvArtha-jor3a-kalA kA jJAna aneka jIvana ke hotha / zrutajJAnAvaraNIya ke kSayopazama kari aneka bhale-bhale pariData hoya haiM so aneka zAstra jor3eM haiN| koI | aneka chanda, kAvya, gAthA jor3eM haiN| koI pada-vinatI jor3eM haiN| kaI gIta, kissA, kahAnI jo haiN| ityAdika aneka jor3a-kalA ke jJAna sahita prANI pAiye haiN| parantu ina jor3a-kalA karane meM pariNatiabhilASA judI-judI haiM / aru judI-judI abhilASA hote tina jor3a-kalA ke jJAna kA phala bhI judA-judA / pAveM haiM / jor3a-kalA karate antaraGga jaisI abhilASA hoya hai taisA hI phala hoya hai / sohI kahiye hai| koI dharmAtmA jovanakoM to zrutajJAna kI abhilASA hai| so to zAstra ke chanda, gAthA, kAvya, pada vinatI jodd'eN| / / so dharma ke phala kI icchAkaM liye para-bhava svarga-mokSAdi sukha kI vacchiA sahita haiN| antaraGga ke zraddhAnakoM 297 28
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 || liye jor3a-kalA karaiM haiN| so isa jJAna kA phala dharma moMka hI upajau aisI vAcchA liye zAstrAdi jor3eM haiN|| koI to aise haiM so inheM dharmAtmA jAnanA aura keI jAcaka-jIvana ke zratajJAna kI vizeSa bar3hatI hai| so ra jAcaka chanda, kAvya, gIta inakI jor3a-kalA kreN| so inakA antaraGga udara bharane kA hai| jo hama koI rAjAdi bar3e puruSa kA yaza kareM to grAma, gaja, dhoTika dhana mile| tAkari sarva kuTumba kI pratipAlanA hoya / phalAnA rAjA yaza kA lobhI yaza cAhai hai / aru vitta kA udAra hai| aise puruSa kA yaza kare to bahuta dina kI AjIvikA mile| so jAcaka usa rANA ke rAjI karane kauM aneka chanda, gIta, kavitta, kAvya, zloka bnaave| so apanI buddhi ke jogate jor3a-kalA krai| tAmaiM dIragha chanda mahAsarala akSara, mahAlalita vyajanoM kA sundara milApa ityAdika antaraGga abhiprAya sahita jJAna se jor3a-kalA krai| so jAcaka jaannaa| ara keI jIva bhalA jJAna pAya, buddhi kA prakAza pAya, jor3a-kavitta kreN| dhanda va gIta bnaaveN| so jor3a-kalA karate unakai aise antaraGgakA abhiprAya hogha / jo hamameM bar3A jJAna hai so koI granthAdi kAvya, chanda banAiye to jaga meM paNDitapanA pragaTa hoya yaza hoy| aisA jAni keI to yaza ke lobhakauM jor3a-kalA kreN| keI ajJAnI indriya sukha bhoganekoM jor3a-kalA kareM haiM te pApo jAnanA aura keI bhAr3ana meM tIkSNa zrutajJAna hoya hai| so mAMr3a bhI jor3a-kalA karai haiM / so aisI anokhI nakaleM jodd'eN| rausI vAta banAya ThAr3hI kreN| ki tAkI jor3a-kalA dekhI aneka manuSya rAjI hoya haMseM prasanna hoMya / mor3a kI tArIpha kreN| aisI nakaleM apanI buddhita jJAna ke jogatai jor3i ke auranakoM prasanna kreN| so para ke rAyave kauM gIta, kAvya, gAthA, chanda, kathAdika jor3eM so bhAMr3a khiye| bhaur3a kA abhiprAya jor3a-kalA karate para ke rAyave rUpa hoya hai aura keI nirlajI jIvanakauM bhI jJAna kI bar3havArI hoya hai / so ra nirlaja puruSa jor3a-mAlA kreN| so yAkI jor3a-kalA hAMsI-kautuka ke nimitta hai / jaise- kAhu jIvana teM horI ke bhaMDauvA jor3e tathA kA nirlajja strI ne bar3A jJAna pAya pApanI maiM gAve ke nimitta gAlI-gIta banAye, tAkA gAvanA / so zrotA tAko jor3i-kalA suni ke vikArI-jIva lajjA rahita hA~si-kautuka rUpa prvRt|| 298 / | aisI jor3a-kalA ke jJAna-dhArI jIva hoMya, so nirlajja khie| aise paJca prakAra jor3a-kalA karane ke mukhiyA haiN| tinameM je subuddha puruSa hai so buddhi pAya, dharma-phala ke icchuka hoya, dharmamayI, dayA sahita, puNyadAyaka jor3a-kasA
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 299 kareM haiN| so to dharma-mUrtI sat-puruSana ke prazaMsane yogya haiM aura bAko ke cyAri jAti ke kavIzvara hai so pApabandha karanahAre haiN| aise zruta-jJAna sahita khoTe kavIzvara hoMtha haiM so tajive yogya haiN| AcArya kahaiM haiM ki saMsAra / bhramata ananta-bhava ajJAnatA ke hoya haiN| taba eka bhava vizeSa zruta-jJAna sahita viveka caturAI sahita jJAna kA mile hai| sorosA uttama jJAna koM pAyakeM yaha jIva kukAvya kari vRthA khove haiN| ye sarva jAti jor3a-kalA hai| so to hIna jJAnona teM nahIM hAtha hai| 'jaM jIva vizaSa jJAnI hAya, mahAcatura hAya, aneka naya-viveka ke jJAtA hoya, tIkSNa jJAnadhArI hoya, tinata~ jor3i-kalA hoy| so aise tIkSNa jJAna kA dhArI uttama buddhi bhale to yaha bar3A Azcarya hai| aho bhavya ! tuccha-sA indriya sukha aru ajJAnI-jIvana ke mukha kI prazaMsA ke nimitta, aisA utkRSTa jJAna, vRthA kara hai| sohama kahA ulAhinA dehi ? taiMne vaisI karI, jaise--koI bandarakU ratana-kazcana ke AbhUSaNa yaharAya, motI kI mAlA tAke ura meM DAri, mastaka pai ratana-jaDita mukuTa dhAri, aneka vastra paharAhi, zobhAyamAna kiyA aura aneka mevA lyAya, tAka Age khAyave kNdhr| aise meM koI vana kA bandara ne, nIma kI nighorI dikhaaii| kahI ye vana kA bhojana leU / aru saina taiM, kahatA bhyaa| jo he mitra, Apa bandI meM kahA~ baiThe ho? aise yaha bandara, ajJAnI bandara ke snehate aru nivorI ke lobha teM, apane zirakA ratana-mukuTa phaiki, motIna kI mAlA va vastra DAri, uttama bhojana-mevA taji kaiM, vana meM jaay| so isa bandara kI bhUla kahAM tAI kahiye ? taise, bandara kI nAI malai jo paNDita, tAkoM kahAM khiye| ye vinAzika-bhoga ke arthi tathA loka-prazaMsA kuMapanA bhalA jJAna, malina kareM haiN| ye jor3i-kalA karane kA uttama jJAna pAya, tAke maida ko nahIM jAnatA, pApako upaavai| so isa bAta kA bar3A Azcarya hai| isa bhUla kI kahA kahiye ? jaise-eka kaTaIyA. lakar3I kATa kau vana meM gyaa| vAnai eka cintAmaNi ratana yaayaa| tAka yAne uThAya liyaa| tAkoM dekhi vicArA, ki koMU ragadAra pASANa kI golI hai| acchI dIkheM hai| yAkaM ghara le cala / yAteM lar3akA khelA kregaa| rosI jAni yA murakhane parakhyA binA, cintAmaNi ratra ko leya ke apanI la~goTI tAkI gAMThi baaNdhyaa| pheri vana meM lakar3I kATane lgaa| so kATha ke bhAra ko bA~dhi, apane zIza pai dhari, vana kauM taji, ghara ko Ave hai| sira 4 bhAra hai| so dhikkAra isa ajJAnatA kauN| jo cintAmariNa to paMchalI teM bandhyA hai, so to pAsi hai aura zIza pai kATha-bhAra hai| aise hI
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva bhAra taiM rAha dukhI bhayA, ghara aayaa| zAma ko gudarI meM kATha-bhAra baiMcane gyaa| sau maskhA ho, daridrI bhayA khar3A hai| cintAmaNi pAsa hai, parantu bheda pAye binA, dukhI hoya rahyA hai| pIche doI paisA ko bhAra deMca, ghara | aayaa| taba paisA svI ke hAtha dye| kahI--inakA anna lyaav| jATha koMDI kA tela lyAva / tAke udyota meM roTo kari denA / so pahara mara rAtri gaI taka, saba ghara ke manuSya bhakhe mare, aru cintAmariNa pAsi hai| parantu dhi neda pADe, sumanAhI nA kAu becanahArA kaho--sitAba (zIghra ) roTI kari pIche tUMdhalI teM cintAmaNi kholi, ravI ka diyaa| aru kaho--ye golI acchI hai| Aja vana meM paaii| so lar3akekauM khelane kauM dIjyau / paise kaha ke pUMchalo teM cintAmaNi kholi, strI ke hAthi diyaa| so khola te hI andhere ghara meM prakAza hoya gyaa| tA prakAzi ko dekhi, abhAge-ajJAna ne kahI---bho strI ! yaha patharA mlaa| yAke prakAza te roTI kiyA kari / ATha kaur3I ke tela ko kiphAyata bhaI / so zaka jAle meM cintAmaNi dhari diyaa| jaba yAke udyota te, roji ke roji roTI kiyA kreN| so dekho, karma caritra / jo cintAmaNi to ghara meM hai, . aru dukha-daridra nahIM gayA ! tAkA bheda nahIM paayaa| yAkA bheda pAye binA, bahuta dina la kATha kA bhAra bahyA, dukha paayaa| aru rosA sukha mAna, jo isa patharA ko golI te ATha kaur3I kA roji tela Avai thA, so bacyA / yAke prakAza Age, taila nahIM caahiye| taise hI ye kukavi, cintAmaNi ratana samAni uttama jor3ikalA kA zruta-jJAna, tAk kaThere ke ATha kaur3I ke teli samAni, viSaya-suru ke nimitta vRthA kaThere ke ratana kI nAI hoveM haiN| tAteM ina ku-kaviyoM kA jJAnarUpI cintAmaNi ratana hai so isakA bheda pAye binA, patharA ko golI samAni jaantaa| ina ku-kavIna meM isa jJAna kA bheda nahIM paayaa| kaisA hai yaha jJAna ? manovAMcchita surakSA kA denehArA hai| tAkau pAyake, jJAna ko mandatA deM, indriyajanita sukhA, caJcala, vinAzika, tinake nimitta aura ajJAna jIvana kA kiyA tuccha laukika yaza tAke vAste bhalA-jJAna khoveN| so ye ku-kavIzvarana kA svarupa jaannaa| tAteM tisa jJAna kUpAya dharmAtmA to dharma sambandhI jor3a-kalA kari puNya-bandha kreN| aru mUrkha kavi haiM so jJAna pAya khoTI jor3i-kalA kari pApa-bandha karaiM haiN| aisA judA-judA sarva jor3akalAvAre jovana kA bhAva jaannaa| aba usa kaThere ne ratana pAyA thA, to tAke ghara meM hai| tAkI kathA
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 30 kahiyai hai-so aise kATha bekteM kaThere ko bahuta dina bhaye, so eka dina rAtri samaya usa hI rAha eka jauharI kI | Aya niksyaa| so isa kaThyA ke ghara meM sUrya samAni prakAza dekhyaa| taba jauharI ne vicArI jo dIpaka kaa| prakAza to aisA hotA naahoN| taba jauharI isa kaThere ke ghara meM dekhatA bhyaa| so dekheM to cintAmaNi ratana hai| taba usa jauharI ne kaThere kaM bulAya cintAmaNi kA bheda batAya kahI-re mUrkha! tere ghara meM manovAMcchita susva kA denehArA cintAmaNi hai| aru ta ajJAnatA rauM kATha kA bhAra bahai hai, aru daridrI hoya rakhA hai| aba yA jaaNci| tuM jAMcaigA, sohI milegaa| taba kaTherA ne jaaNcii| mo cintAmaNi ratna! mokU svora bhojana deha, tabahI khIra milii| taba kahI mokU dhotI deya, taba dhoto milii| taba thA kaThere ne ghara, dhana, AbhUSaNa, vastra: jo-jo jAMce, so sarva mile / taba kaTherA Apa seTha ke pAMva par3acA upakAra mAnyA / taba seTha yA rAjI bhyaa| seTha upakAra kari apane ghara gayA pIche kaTherA apanI ajJAnatA jAni pachatAyA! jA dekho mere ghara meM vAMchita sukha kA dAtA ratana aru maiM daridrI rhyaa| so ye seTha dhanya hai jo isa cintAmaNi kA bheda btaayaa| aba maiM sukhI bhayA daridra-dukha gyaa| poche rAtri vyatIta bhaI / prabhAti, rANA kesI vibhUti pragaTa kari loka-pUjya hotA bhyaa| cintAmasi ke prabhAvate kATha DhonA gyaa| parama sukhI bhyaa| taise hI isa AtmA kA jJAna yA hI hai| parantu maida pAye binA ajJAnI bhayA phirai hai kaThere kI nAIM daridrI hoya rahyA hai| jaba guru prasAda te jJAna cintAmaNi kA bheda pAvai, to jagataduskha jAya sukho hoya pUjya pada pAvai upakArI kI sevA krai| tAteM vivekI hai te bhalA jJAna pAya dharma meM lagAya dharma-sevana pujA-bhakti, jIvAjIva tatva vicArAdi kari bhalI joDi-kalA krh| / iti zrIsudRSTitaraGgiNI nAma grantha ke madhya meM kAcya-parIkSA kA varNana karanevAlA bAIsA adhikAra sampUrNa bhayA // 22 // Age pazcama kAla kI mahimA kahiye haigAyA-jahi pati ari hitadUrau tISayANema rajama viNavedo / raJjaya tahAM na susaMgo e kalubala geyatA samabhAvo // 66 // artha-jahi thati ari kahiye, jahA~ rahiye hai tahAM bairI pAIye hai| hita durau kahiye, hita haiM so dara haiN| tIyathAroya kahiye, tiirth-sthaan| rajaya vikhedo kahiye, jaya binA kheda hai| aba tahAna susaMgo kahiye, rakhata haiM tahA~ susaMga nAhI hai| ekalubala kahiye, e kalayuga kA bala hai| geyatajJa samabhAvo kahiye, paNDita haiM 30
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 amavas te yaha dekha samatA-bhAva rAkheM haiN| bhAvArtha-je tatvajJAnI dharmAtmA haiM so jagata kI biDambanA dejhiA aisA vicAra haiN| jo dekho paJcamakAla kI mhimaa| ki jahAM sadaiva rahiye, jA kSetra meM bahuta dina kA vAsa aise kSetra meM to adevA-bairojana bahuta haiN| so koI dharma karma zAna-pAna dekha sakatA nAhIM aura apane snehI haiM sarva prakAra sukhA ke kAraNa haiM.tina teM bar3A antara hai| vaha sajjana haiM so dura hI deza meM baseM haiM aura jo tIratha samAna uttama sthAna hai jahA rahaiM sadaiva puNya kA bandha koje| satsaMgI jova pUjA, zAstra, dhyAna, caracA kA sadaiva nimitta so jahAM rahane kaM sadA mana caahai| aise ujjvala sthAna krujagAra kI ThokatA naahiiN| so khAna-pAna kI thiratA binA rakhA jAtA nAhIM aura jahAM malA rujagAra hai| khAna-pAna kI cintA naahiiN| rose kSetra meM satsaMga naahiiN| jahA~ apanA para-bhava sudhAriye so puNya ke nimitta dhyAnAdhyayana pUjAdika nimitta naahiiN| ye paJcamakAla kI jorAvarI hai| aise khoTe kAla meM bhalI vastu kA milApa thorA hai| pApakArI, kulAcArI jazubha vastuna kA nimitta bahuta hai so isakA yaha sahaja svabhAva hai| zubha nimitta alpa azubha kA nimitta bahuta rosI isa kAla kI sahaja pravRtti hai| tAke meTave ka koI upAya nAhI honahAra koI meTatA naahii| jA-jA samaya sukhA-dukSA hovanA hai so ho hai| aisA jAni dharmAtmA viveko tinakauM samatA-bhAva rAti dharma-dhyAna kA Azraya lenA yogya hai / 66 / Age kahai haiM ki zubha-bhAvanA binA karano kA phala zubha naahiiN| tAkau dRSTAnta deya batAve haiMgAthA-suka paThatI bakra phANo, khara bhasamI pasu pagaNa taru kaTTo / uraNa sirakaca mur3aI, bhAvo sudhI viNA Na siijhntii||67|| artha-suka paThatI kahiye, tote kA pddh'naa| baka jhAlo kahiye, baka kA dhyaan| jhAra bhasamI kahiye gadhe / kA rAkhA lgaavnaa| pazu sagaraNa kahiye, pazu kA nagana rhnaa| taru kaTThI kahiye, vRkSana kA kaSTa sahanA / uraNa sira kaca mur3aI kahiye, bher3a ke bAla kA muudd'naa| bhAvo sudhI viNA Na sIjhantI kahiye, e saba zubha bhAva binA mokSa na hoy| bhAvArtha--jIva kA bhalA tathA burA, isa ho ke pariNAmana te hoya hai| tAteM zuddha-bhAva binA. jIva cAha jaisA kaSTa karau, malA hotA naahiiN| jaise-totA rAni-dina rAma-rAma kiyA kareM hai| parantu yA rAma-nAma teM kachu prIti naahiiN| aisA bicAra nAhI, jo rAma-nAma lyauM ho tyoM merA kalyANa hoyagA tathA ye rAma-nAma utkRSTa hai| yAkA nAma jo leya so sukhI hoya hai| aisA bheda-bhAva nhiiN| jaise-par3hAvanahArA par3hA hai, usI hI prakAra 302
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ par3he hai| yAta yAkai mAvana kI zuddhatA naahoN| aru zuddhatA binA, sUrya kA par3hanA-par3hAvanA vRthA ho jAnanA, phaladAtA nhiiN| bAlA, pAnI di eka-citta kari, kAya ko dhyAnAkAra aisI mudrA banAye hai| jaise--bhalA tapasvI / dhyAna krai| aisI ho nAsA dRSTi kari, bagulA bhI dhyAna kara hai| parantu pariNAma to bhale naahiiN| macchIna ke || 20 ghAta-rUpa haiM / so bhAva pramANa khoTA hI phala milegaa| dhyAna ke AkAra, bhalI-mudrAsahita, kAyA karI hai so bhAva zuddha binA bhalA-phala hotA nAhIM / tAteM zuddha bhAva binA, bagule kA dhyAna vRthA hai| ara vibhUti jo rAkha lagAyai bhalA hoya to gardabha sadaiva hI vibhUti viSai, loTyA ho karai / parantu gardabha ke aisA vicAra naahiiN| jo rAsa lagAye, merA bhalA hoygaa| yaha sahaja hI, jJAna rahita hai| tAteM rAkha tanake lipeTe puNya hotA naahiiN| apane bholepana teM, tana kI zobhA miTAnA hai| yAnI zuddha-mA binA, rAkSasagArA moja hotI hoN| jo bhAva-zuddha binA mokSa hoya, to gardabha kauM bhI hoy| nagana-jana te moza hoya, to sarva pazu nagana hI rahaiM haiM tAtai zuddha-bhAva binA nagana rahanA, pazu ke kaSTa samAna hai| bar3A kaSTa pAye mokSa hoya, to vRtanakoM hoya / vRkSa, zIta-kAla meM to cyAri mahInA, zIta saha haiN| uSNa-kAla maiM, cyAri mahonA, sUrya ko prAtApa sahaiM haiN| ara cAri mahInA varSA-kAla meM, sarva pAnI tanapaiM sahaiM haiN| aise tInoM Rtu ke bar3e kaSTa. zuddha-bhAva binA taru sahaiM haiN| parantu kaSTa ke khAye zuddha-bhAva binA bhalA hoya, to ina vRkSana kA hotA, aisA jaannaa| zuddha-bhAva bindha, mUr3a mur3Aye bhalA hoya, to bher3a kA hoya / bher3a kU barasa-dina meM kaI bAra mddiy| so bhAva-zuddha binA, mUr3a-mur3AvanA khithe| keza-loMcana karanA, mair3a ke muDane samAni hai, aisA jaannaa| so bhAvana ko zuddhatA binA, zAstrAdi kA par3hanA sUrya samAni hai| zuddha-bhAva binA dhyAna, bagule samAni hai| zuddha-mAva binA jibhUti lagAvanA, gardama samAni hai| zuddha-bhAva binA nagana rahanA, paza samAni hai / zuddha-bhAva binA tInoM Rtu ke tana pai kaSTa sahanA. vRkSa samAni hai| zuddha-bhAva binA zIza muDAvanA, bhaiDa samAni hai| tAta hai bhavya ! mokSa kA kAraNa eka zuddha-bhAva hai| so je vivekI haiM, te rAga-dveSa miTAya apane hitakauM, para-bhava sudhArane kauM, bhAvana kI zuddhatA krauN| yahAM prazna--jo tumane kahA ki zuddha-bhAva binA, tapa, saMyama, paThana-pAThanAdi dharma kA phala alpa hoya hai tathA nahIM hoya hai| zuddha-bhAva binA jo svAdhyAya-zAstropadeza karanA, zAstra sunanA, dhyAna karanA, sAmAyika karanA ityAdika dharma ke aGga ke sevanahAre haiN| so dharma-sevana 303
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ | karate, zuddha-bhAva sahita to koI dosatA naahiiN| prAta, raudra-dhyAna bahuta ke hoya hai| zubha-bhAvavAle, alpa haiM aura | jete jIva, avAra-dharma aGga sevana kareM haiN| tinake zubha-bhAva alpa bhAse hai| so inako dharma-sevana kA phala zubha hoyagA vA nahIM hoyagA? tA samAdhAna-bho bhavya ! tUM ne prazna mahAmanIjJa kiyaa| satpuruSana kU sukha pahu~cAvanahArA, aneka jIvana kA saMzaya meTanehArA, aise bhAva sahita terA prazna hai so aba citta deya ke uttara sun| isa uttara kA dhAraNa kiye dharma ke aGgana te vizeSa prIti upjaigo| dharma ke saivanehAre jIvana ke abhiprAya ke doya bheda hai| rAyA to yama phala ke hetu sarve haiN| eka lobhI, kaSAya ke pauSanai , dharma sevana kareM haiN| so je bhavyAtmA, dharma kaM bar3A jAna, dharma phala kA lobhI bhayA; dAna, pUjA, tapa, dhyAna, zIlAdika kareM haiN| so para-bhava ke kalyANa kU zubha-bhAva lie kareM haiN| pIche karma ke joga te kAraNa yAya, bhAva-caJcana bhI hoya, arati upajAveM, to yAkA zubha-phala jAtA naahiiN| jaise-koU bhavyAtmA, sAmAyika karane ke padmAsana yA kAyotsarga kAya kA prAsana kari, citta malA kari, sAmAyika kara hai / so sAmAyika kauM baiThA, taba abhiprAya to acchA thA |aru mana-vacanakAya kI pravRtti bhI acchI thii| pIche koI karma-jogate rAga-bhAvana kI prabalatA kari, pariNAma aura hI vikalpa kaSAya rUpa hone lge| mana caJcala hoya rhyaa| parantu kAya, sAmAyika rUpa hai| parisati, karma ko jorAvaro ta / yAke hAtha nAhIM / abhiprAya yAkA ye hI hai jo maiM sAmAyika karauM hoN| so rIse dharmAtmA kA sAmAyika kA phala jAtA nhiiN| jaise- koI sAmAyika karanehArA bhavya jIva, sAmAdhika samaya, ghara ke aneka kArya taji kaiM, dharma-buddhi kA presthA, ghara teM dharma sthAna meM jAya, tana kI zuddhatA kari, alpa parigraha rAkhi, kAyotsarga tathA padmAsana dhyAna dhari, paJcaparameSThI ke guNana kA vicAra kari, apane kiye pApa yAda kari, tinakI AlocanA bAra-bAra kari, apanI nindA kari, sarva jovana se samatA-bhAva kari, rIsA vicAra karatA bhyaa| jo dhanya haiM vai munIzvara tathA uttama pratimAdhArI zrAvaka jo sarva Arambha-pApa te nivRtta hoya, sukha bhoga haiN| aisI dazA morI kaba hovegI? aise tapa kI bhAvanA mAvatA, sAmAyika krai| rAte hI meM eka cintAkArI bAta vAdi hotI bhii| ki jo eka hajAra donAra kI thailI vA dukAnavAle kU bhUli aayaa| so yAke yAda hote mana to caJcata hoya, Arati ke jAla maiM paDyA sAmAyika maiM citta nAhI laageN| taba yaha dharmAtmA vicArai, jo mere doya-gharo kI maryAdA hai| sAmAyika
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ ko baiThA hau| so aba kaise uThyA jAya? mere bhAgya kI hai to milegI hI, kahA jAyagI? aru mere bhAgya meM nhiiN| hoya, tI aba tAI, pragaTa-caur3I jagaha meM se, kese bacI hoyagI? aura aba maiM kadAcita lobha ke joga teM utthauNhoN|| tau pratijJA merI bhaMga hoy| pratijJA ke bhaMga hote, merA para-bhava bigar3e hai| kAyA-dharma, nAza hoya hai| tAta jo hona- || 305 hAra hai, so hoygii| maiM doya ghar3I to nAhIM uThauM ho| praziH pUraNa so kSetahArajA hai| aisA vicAra tanakauM sthirIbhata kie, tiSThyA hai| jo-jo sAmAyika kI kriyA vandanA, AlocanA sAmAyika ityAdika pATha | par3heM hai| parantu mana-cazcala bhayA. so sAmAyika maiM nahIM lAge hai| to bhI ye dharmAtmA kA dharma-phala jAtA nAhIM aura kadAcita dInAroM ke lobha teM sAmAyika chor3i uTha khar3A hotA to pApa-bandha hotaa| dharma-kriyA kA abhAva hotA / tAte ye dharmAtmA apanI pratijJA taji, uThe nAhIM / tau pariNati caJcala bhale hI houu| yA dharmAtmA kA abhiprAya bhalA hai| abhiprAya zubha dhirIbhata nahIM hotA to sAmAyika taji kari jaataa| tAta abhiprAya zuddha rahate tasva-praddhAna dRr3hatA kau liye haiM / so aisA dharmAtmA uttama dharmI hI hai| aise hI zraddhAna kI dRr3hatA aru pariNati kA Arati-bhAva sarva dharma aGgana meM lagAya lainA / so aise dharmI kA tau vikalpa hote bhI dharma jAtA naahiiN| rausA jAnanA aura eka lobha ke nimitta dharma svAMga dhari tapa, saMyama, dhyAna, jinavAnI kA pATha ityAdika dharma aGga kareM aura amiprAya corI kA hai| jaise-rudradatta cora thA, so lobhakoM dehare (jina-mandira)jI kA mAla coranekau dharmAtmA brahmacArI kA bheSa dhari nAnA tapa, saMyama, bhale pATha karatA seTha ke ghara Aya, dharmAtmA hoya, jina-mandira meM rahyA / so jina-mandira ke caMvara, chatra, kalazAdi core| khoTe abhiprAya teM dharma-sevana karai thA, so tinakA kala-to nahIM lgaa| arU khoTe abhiprAya ke jogata mari naraka gyaa| tAte aise dharma-sevana maiM tokauM doya bheda kahe-so jaannaa| jAkA dharma-sevana maiM abhiprAya dharma rUpa hai tAke to puNya phala hoya hai| jisake dharma-sevana meM abhiprAya khoTA hoy| tAke pApa-bandha hoya hai| tAte zuddha-bhAvana ke abhiprAya binA jo dharma-sevana hai| so Upara ko totA, bagulAdika tina samAni jaannaa| zuddha-bhAvana binA dharma sAdhana laukika ke dikhAneka kareM haiN| te jIva dharma ke abhilASI naahiiN| inakA dharma-sevana kA kaSTa vRthA hI jaannaa| jaise--koI seTha kA mandira bane hai| tahAM aneka majUra lage haiM tinakU majUrI karate dekha ke eka ajJAnI pAgala puruSa 'AyA so bhApa bhI binA kahe ..
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ bI / apanI icchA te ho. majUrI karatA bhyaa| so aurana ta~ yaha pAgala bahuta bhAra utthaaveN| majUra uThAveM pA~ca sera kA pASANa to ye pAgala uThAvai daza paserI kA ptthr| majUra lyAvai eka patthara to ye pAgala lyAva dsh-ptthr| so / / 306 yAkI mAnunI deza meM ekhAna puruSosA vicArai jo yaha majUrI bahuta karai hai| so yAkA roSa bhI bahuta hoygaa| rose saba dina majurI krii| sAMjha ko majara chutte| taba jinake nAma mar3e the, tina saba majarana ko dina milyaa| so apane ghara jAya sunI bhye| jaba isa pAgala ne bhI majUrI maaNgii| taba darogA ne kAgada meM yAkA nAma dekhyA, so nAhI niksyaa| taba yAka, paMta kaba lAgA thA ? taba yAneM kaho-merI mana jAI taba hI laagaa| taba yAko pUMcho tokau koU ne lagAyA thA ? taba yA pAgala ne kahI-hamako kauna lagAvai, hama ho apane mana taM lage the| taba sabane jAnI, ye maz2ara nAhIM, koI pAgala hai| taba dhakke divAtha kar3hA diyaa| majaro nahIM milI, dhakke mile| sabane jAnI, dIvAnA hai| mihanata vRthA gaI, kyoM gaha? so kahiye hai| ye divAnA kAhU kA cAkara to bhayA naahiiN| apanI icchA rUpa ryaa| bandha rUpa naahiiN| isa divAne karatA vicAra naahiiN| jo maiM phalAne kA cAkara hauM yA kahi kara kAma kroN| jo dhanI kI AjJA mAnatA nAhIM apanI icchA rUpa hai tAte maMjUrI nahIM milii| kheda vRthA gyaa| taise hI yaha jIva eka zuddha dharma kI parIkSA kari jAkauM kalyANakArI jAneM, tAkI AjJA pramANa dharma kA sevana kareM tathA dharma ke aGga-dAna, pUjA, tapAdika kareM to dharma kA phala bhI lAgai aura dharma-svAMga to bahuta dhArai parantu koI AjJA rUpa nAhI svecchA svacchanda hoya dharma aGga kA sevana kre| aneka kaSTa karai, so vRthA jaay| jaise-pAgala kI majarI vRthA bhaI, taise jaannaa| aise dharma-aGga sevanahAre jIvana ke doya bheda khe| so he bhavya ! tUM jaani| jo dharma kI AjJA sahita dharma aGgana kA sevana kareM haiM aura nimitta ke doSa ta unake pariNAma caJcala bhI hoMya to unakA dharma-phala jAtA nAhIM aura koI jIva sarvajJAdeva kI prAhA rahita bhayA; krodha, mAna, mAyA, loma ke joga taiM chala-balakaM liye pAkhaNDa sahita dharma-sevana loka dikhAvana kau kare tinakA phala bhI vRthA hoy| aise jaannaa| yaha tere prazna kA uttara hai| tAtai bhAvana kI zuddhatA sahita dharma-sevana hI mokSa-mArga jaani| zuddha-mAva binA baida ho hai, so bhI vRthA jaannaa| Age aura kahaiM haiM jo zuddha-bhAva binA dharma-aGga vRthA hai---
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAthA-makhi pataGga dahakAyA tasayara cittoya NamaNa taNa hoI / surataru devaha vANI, bhAvo bhI binA ga saumantI // 5 // artha-makhi pataGga dahakAyA kahiye, mAtI va pataGga kAyA dahe haiN| tasayara kahiye, cor| cittIya khiye| ciitaa| rAmaNa tarA hoI kahiye, inake tana maiM bahuta namana hai| surataru devahu dANo kahiye, kalpavRkSa manavAMcchita dAna dey| bhAvo sudhI binA kha sImantI kahiye, parantu bhAva ko zuddhatA binA mokSa-mArga naahiiN| bhAvArthabhAvana kI zuddhatA binA mokSa nAhI hoya hai| nAnA tapa, saMyamAda ke kheda, sarva vRthA jaannaa| so bhAva zuddha binA keteka tau bhole jIva mokSa ke nimita apanA bhalA tana agni meM bhasma kareM haiN| so aise agni meM jalane ke kaSTa ta mokSa hotI to zuddha-bhAva binA mAkhIva pataGga ko hoy| mAsI va pataGga dIpaka meM nirAza hoya, tana ko dAha~ haiN| so ajJAna saMkleza bhAvanata mari khoTI gati hI virSe upajeM haiN| tAta zuddha-bhAva binA kAya kA jalAvanA vRthA hai aura kAya te atyanta namaiM vinaya kiye zuddha-bhAva binA mokSa hotI to cora parAra-ghara meM corIkU jAya taba apanA tana zIza navAvatA jAya hai| so yaha mAyAvI, dagAdAra mahAsoTe antaraGga kA dhAro ye cora tathA cautA pazu hai so anya jovanako mAra hai taba pahale apanI kAyakU bahuta namAya kari pIche coTa kre| so kAya namAevinaya kiye zuddha-bhAva binA mokSa hoya to cora tathA cIte ko hoy| tAta dharma abhilASo puruSanako bhAva hI zuddha karanA svarga mokSakArI hai aura zuddha-bhAva binA dAna kie mokSa hoya to kalpavRkSa ko hoya jo vAMcchita phala deya hai| tAteM taskara cItA mAkhI pataGga kalpavRkSa jJAna rahita haiN| khoTe-bhAva sahita haiN| ina para-bhava sukha naahiiN| tAteM aisA nizcaya karanA, ki para-bhava ke hita kA kAraNa-bhAva kI zuddhatA hai| sAta dharmArthI jIvanaka bhAva kI zuddhatA karanA yogya hai| Age susaMga-kusaMga ke bacchaka jIvana batAve haiMgAthA-dApasarasANa aNANI, hINa saGgIya rajaI mUDho / haMsa catura gara gANI, U~ca saGgoya vaMchikA geyaM // 69 // artha-vAyasa kahiye, kauvA / ssAraNa kahiye, kuttaa| aNAraNI kahiye, ajnyaanii| hIrA soya kahiye, nIca saGga vissai| rAya mUr3ho kahiye, mUrakha rAtrai haiN| haMsa catura gara-NAzI, UMca saGgIya vAJchikA geyaM kahiye, haMsa | ca tura manuSya va jJAnI puruSana ko U~ca-saGga hI suhaavai| bhAvArtha-kAka kI cAhai jaite hI ratanamayo bAbhUSaNa paharAya ke shrRnggaarii| cAhe jaisA bhojana deya pokhau| cAhe jaisA kheda svAya, pddh'aayo| kanaka ke piMjare meM rAkho / DA
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhI su ha fe 308 ityAdika yAkA lAr3a cAhai jaisA kro| parantu jaba yA kAka hAtha-piMjare teM chUTe, taba hI ye ajJAnI, nIca jahAM sthAna hogA tahAM ho jAyagA tathA Apa samAni kAka baiThe hoMyage, tahAM jAya tiSThegA aura kuttekUM, cAhe jaisA bhalA-bhojana karAvau / aneka bhale AbhUSaNa yAke tana meM phraavo| pAlako va ratha kI asavArI meM dharo / nAnA bichaunA, gAdI, jAjamai pairaakho| ityAdika aneka bhale nimitta milAya ke raakhau| parantu jaba yaha Dora taiM chUTegA, taba grAma-zvAnana viSai jAya ramane lagegA tathA ghUrA vai jAya tisstthegaa| aisA hI yAkA sahaja svabhAva hai aura ajJAnI ko cAhe jetA samajhAvo-par3hAvo, parantu thAkI ajJAnatA nAhIM jAya / yAkA sahaja svabhAva aisA hI jAnanA / so ajJAna, tAke aneka maMda haiN| tahA eka jJAna to aisA hai| jo aura kalA dharma-karma ko saba jAneM hai| aneka bheda-bhAva samajha hai| parantu zAstra-vAMcane ke jJAna se rahita hai| koI pUrva-karma jogateM zrutajJAnAvaraNa ke udaya taiM saMskRta, prAkRta, deza-bhASAdika zAstrana ke vAMcane kA jJAna nAhIM / tAteM yAkau~ zrajJAna kahiye aura eka ajJAna aisA hai jo tAka zAstra vAMcane kA jJAna tau hai / parantu yogya-ayogya, bhalI-burI, puNya-pApa, hita-ahita ityAdika zubhAzubha vicArateM, hRdaya jAkA rahita hoya / jaise--totA ko par3hAya pariData kiyA / so totA kauM jaise- kAvya- chanda par3hAvo so pddh'eN| tAkA par3hanA dekhi aura jana rAjo hoNy| aisA par3hAya taiyAra kiyaa| parantu thAke mukha Age a~gulI karo, to kATa khAya tathA piMjare teM khola deva, to mUrakha ur3a jAya / kachU vicArai nAhIM / jo maiM isa ratana pIMjare meM bhale bhojana-jala khAvatA sukhI hauM / mokauM inane par3hAyA hai| so ye ajJAna, sarva bhUli, pIMjarA chor3a jAtA rahe / so koI aisA hI mUrakha, aneka zAstra, saMskRta, prAkRtAdi to vA~ci jAneM, parantu kaSAya- sahita, mahAmAnI, pApa kA bhaya nAhIM, puNya phala kI cAha nAhIM, aisA hita-ahita rUpa bhAva nahIM smjhe| kAma, krodha, lobha bahuta hoya jArke / so par3hayA- ajJAna kahiye | eka zubhAzubha vicAra rahita hoya, aru akSara jJAna taiM bhI rahita hoya, tArkoM bhI ajJAna kahiye aura eka bAlaka ajJAna hoya / so sukha-duHkha ke sthAna -bheda nahIM samajhe / jyoM bAlaka kauM, zake mAtA-pitA kahaiM haiN| putra ! bhojana khAyakaiM, pAlane bhUlo sovo / aru ghAma meM mati jAo, yahA~ zItala jala piivo| lar3akoM meM kie jAte haiN| tA nahIM samajhA 1 raM He la
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo bAlaka-ajJAna, so mAtA-pitA ke vacana ullama, chipaka, bar3I ghAma meM hI bhAga, bAlakana meM khelane jAya hai| tahA~ zIza maiM raja bhrai| ghAma tana shai| pyAsa lAgI, so sahai hai| bhakha lAgI hai| aurana ke mukha ko gArI sahai hai| koI zira meM mAre, so bhI sahai hai| ityAdi kheda ke sthAnana meM to jaay| aru sastra-sthAna apanA ghara, tahAM nahIM rhai| aisA ajJAna ye bAlaka hai aura eka ajJAna gvAla hai| jo sadaiva Dhora craavai| vana hI meM rahe, / yA maiM bhI zubhAzubha kA jJAna naahiiN| isa gopAla ko zAla kA jor3A diijiye| to ye ajJAnI nitamba-vallabha, zAla / ke mola-guNa kaM nahIM jAnatA-santA, baiThe hai tahAM zAlaka, pada nIce deya baitthe| isako vizeSa-viveka nahIM hoya / sadaiva pazana kI saMgati maiM rhai| so taisI ho buddhi dhAre haiN| isa gaMvAra ka vana meM pyAsa lAgeM, taba nadI meM jAya, pazu kI nAI mukha hI te jala pAvai, hAtha teM nahIM povai| khar3A hI nItAdika bAdhA krai| yAke zubhAzubha kI khabari naahoN| tAtapAla bhI ajJAna hai| yAdika kAhe bhUrakhanana ke bheda, so ina sarvakaM nIca-saMga hI bhalA lAge hai aura U~ca-saMga meM jAte-baiThate-bolate, lajjA upaja hai| jaise--koI bhale-AdamI kA putra, horI ke dina meM, apanA mukha zyAma banAya, noca-saMga ke manuSyana meM khuzI bhayA, ramai thA-svachanda khele thaa| so tahA~ koI bhalAAdamI pAya nikasai, to lajjA khAya dhipi jAya hai| usa kAle-mukha sahita, bhalai-saMga meM lajA upjai| taise isa ajJAna kau susaMga meM lajjA upaja hai aura apane samAni, ajJAna ke dharanahAre jIva hoya, tinameM ye ajJAnI prasanna rahe hai| tAta ye kAka, zvAna, ajJAna inakaM noca-sthAna hI priya hai| so inakA ye sahaja-svabhAva jAnanA / etena kaM U~ca-saMga malA lAga hai| sohI kahiye hai| eka to haMsa, mahAsamudra kA rahanehArA, motI cuganehArA, ujjvalabuddhi, nirmala nIra kA pIvanahArA, aise bhale-sthAna kA rahanehArA, subuddhi, mahAsundara tana kA dhArI, haMsa kU U~casthAna hI acchA lAga hai| jahA~ bar3A darayAva hoya, bar3e jala kA vistAra ghaNA-jala hoya, hasa tahAM sukhI hoy|| je catura nara haiM so bhI tahAM rAjI hoya haiM, jahAM aneka-kalAke dhArI, vivekI, catura, rAjakumArAdi, ujjvala-buddhi, Apa samAni dharma-karma-kalA meM samajhate hoMya / aneka zubha-viveka vArtA hotI hoy| nAnA naya-jugatina kI rahasi sahita prazna-uttara hote hoy| aneka dharma-kathA caracA. zAstrAbhyAsa kareM liye hotI hoy| jahAM kI caturAI meM tinaka bhalA lAgai kusaMgata arati hoya so catura kahie aura je dharmAtmA haiM / tinakU dharma-sthAna sohoU~ca-sthAna, 309
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ pyArA lAge hai| so jahA~ prathamAnuyoga,karaNAnuyoga, dravyAnuyogako kathA pApa haranI,puruSa karanI bAta hoto hoya so sthAna dharmAtmAkaM malA lAgai tathA jahAM aneka matAntara kI rahasikaM liye tattva bhedana kA nirdhAra hotA hoya jinateM ! mokSa-mArgajAyA jAya saMsAra bhramarA chUTe parabhava sukha hoya lAge pApa nAza hoya ityAdika U~ca-sthAnaka rakhAyamAna hoya so jJAnI khie| aise kahe je susaMga haMsa catura nara jJAnI puruSa inakI U~ca saMga priya lAge hai| inakA ye hI sahaja svabhAva hai| so he bhavya ho! je nIca hU~ tinakauM nIca saMga priya hai| U~canakoM U~ca saMga priya hai| aisI parIkSA kari nIca-U~ca kI pahicAna krnaa| jisameM tere cale ko hoya tisa saMgati maiM racanA magana honA yogya hai|66| Age hitUna ke parakhineka nava sthAna dRSTAntapUrvaka batAveM haiMgAthA-Nipabhaya kheda daridaye, bhoyaNa satayAra ajapaNAmo jarAzakti asvabhahIyo ithala hita hema pAsa kasaTIye // 7 // artha-zipamaya kahiye, rAjA kA bhy| kheda kahiye, rog| daridaye kahiye, daaridrc| bhauyaNa kahiye, bhojn| satayAra kahiye, stkaar| ajaparaNAmo kahiye, ArajI pariNAma / jarA kahiye, vRddhpnaa| Asakti kahiye, hIna shkti| avajhahIyo kahiye, indriyana ke bala ghtt| ithala hita hema pAkha kasaTIye kahiye, e sthAna hina rupI kanaka ke parakhave kI kasauTI haiN| bhAvArtha---saMsAra meM apane hitakArI jIva teI bhae svarNa tinake parakhadekauM za kahe sthAna so kasauTI samAni haiN| soI batAie haiN| jahAM eka to bhUpa bhaya hove| taba rAjA kA kopa apane Upari hoya taba apanI sahAyaka apanI cAkarI kre| so bhalA cAkara jaannaa|je aise samayamaiM pAsi. rahai, vinaya karai, sevA karai, so sAMcA cAkara hai| aru kuTumbAdi, mantrI, je bhUpa ke kopa meM sahAya kareM so sAMcA hitU jaannaa|3| nAnA prakAra tana virSe kuzadi roga ko vedanA bhaI hoy| tA samaya mala-mUtrAdi ko sameTaNA karai so hI bhalA sevaka so hI kuTumba so hI mitrAdi jaannaa|2| jaba pApa udaya te daridra Ave dhana kI hInatA hoy| tA samaya meM bhakha-pyAsa sahakai jo sevA kare so bhalA sevaka khie| jo isa daridra dazA meM saMga rahai vinaya teM pUrvavat rahai sohI kuTumba so hI mitrAdika jaannaa|3| bhojana dete yathAyogya bAdarata vinaya sahita antaraMga ke sneha bhojana deva so sAMcA hita sohI kuTumba sohI mitra sAMcA hai| sohI sevaka bhalA hai|
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaannaa| 5 / sarala bhAva te kuTilAI tajika vinaya ta sevA kara so malA sevaka hai| sohI mitra kuttumbaadi| jaannaa|6| aura zarIra meM kamAne kI zakti ghttai| kuTumbAdika sarva rakSA karane kI zakti ghttai| tana ati hii| parAdhIna hoy| vacana bolate mukhata nIra clai| aMga upAMga kampana laageN| ityAdika avasthA jarA Ae hoya || taruNayanA jAya taba koI vinaya sahita sevA karai so to sevaka aura yA dazA meM Adara sahita sevA cAkarI kareM AjJA mAnai sohI malA putra, bhAI, strI Adika kuTumbI mitra jAnanA / 7 / udaya se uThateM baiThata mala-mUtra khepana zarIra kI zakti ghaTa gaI hoya, tA samaya azakta bharA pIche sevA cAkarI karai sohI mitra, kuTumbAdi jAnanA pAjA samaya paMcendriyA~ zithila hoMya tathA eka doya indriya kI pravRti jAtI rhai| netranateM nAhIM sUjhe nahIM dokhe tathA kAnanata nahIM sunai| isa samaya meM jo koI, vinaya sahita AjJA pramANa sevA karai, sohI mitra, sohI sevaka, sohI svI-putrAdi, sAMce jAnanA hA rose kahe je sevaka, mitra, putra, strI, bhAI, mAtA-pitAdi, snehI sohI bhaye kaJcana, tina sabake parakhine koM ye nava sthAna kasauTI samAni haiN| jaise--kasauTI ghise, bhale-bure kaJcana kI parIkSA hoya, tese hI ina nava sthAnakana maiM mitra, sajana, kuTumbAdika kI parIkSA hoya hai| bAkI bhale viauM to aneka cAkarI kareM haiN| kuTumba, putra, strI Adi AjJA mAne ho maan| kyoMki ye to sarva kA rakSaka hai| parantu ukta nava sthAnakana kA avasara Aya paDe, taba cAkarI kare, sohI sAMcA nAtA jAnanA 701 Age Upara kahe je kasauTI samAni sarva sthAna, ina kauna-kauna kauM parakhiye, so kahaiM haiMgAthA-raNava ThANa kasauTI, poya tIya mittAdi putta sajaNANI / saJjaya tava dhamma kaNakA, ghasi pakhagAya pamANa suvihI // 7 // artha--ye ukta nava sthAna, kasauTI samAni haiN| aru piyA, strI, mitrAdi, putra aura aneka sajjana aura saJjaya kahiye saMyama, tava kahiye tapa, dhamma kahiye dharma, rA saba kahiye sarva hI, svarga samAni haiN| ghasi pakSaNya pamArA sudiTThI kahiye, naya-pramANa inakU ghasi ke zaddha dRSTi hoya, so parakhai / bhAvArtha-Upari gAthA maiM kahe nava bhaya-rAja bhaya, roga bhaya, dariddha bhaya, bhojana nahIM bhaye, asatkAra bhaye, sarala bhAva bhaye, vRddha maye, tana azakta bhaye, indriya balahIna bhaye, e nava sthAna kasauTI samAni jaannaa| so ina kAraNa par3e taba dharmakarma sambandhoM jo padArtha teI bhaye kanaka, tinakoM parakhiye 1 strI to bharatAra kaM, ina kAraNana meM parakhai aura 311
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 bharatAra, strI ko ina kAraNana meM prkhai| mitra, mitra ina kAraNana meM parane aura bhAI, bhAI ko ina ! / kAraNana meM prkhai| putra, pitA ko ina kAraNana meM paramAra pitA, dAnA paro / vevaka svAmI ka aura svAmI, sevaka ke ina kAraNana meM parakheM aura citta kI dhIrajatA, dharma kAryana meM, tapa karate, saMghama kI rakSA karateM, ina kAraNa parakhiye / ityAdika kahe je dharma-karma sambandhI kArya sarva-aMga, ina nava avasarana meM dRr3ha rhai| so sA~cA dharma-karma aMga jaannaa| bAkI puNya-udaya meM apane-apane svArtha pUrane meM tau. saba hI sahAya kareM va dharma sevana kreN| parantu Upara kahe aMgana meM-asahAya meM dRr3ha rahai, so dhanya kahiye / 7 / Age eka duHkha kauM apanI-apanI kalpanA kari, aneka upacAra batAu~, so kahiye haiMgAthA-vedyo kathayata rogo, bhUto cayaTaka gahaNa mntiie| pUyo pAjaya gAMNaya, eka gada jayA diTTi bhArAntI / / 72 / / artha-isa jIva kauM koI pApa udaya kari, eka roga hoya / tAkauM jagat ke catura jIva, apanI dRSTi mAphika usa dukha kA kathana kreN| so koI vaidya kau pachie, jo hamaiM kheda kAhe teM hai, sau kaho / to koU jvara, vAya, khAMsI, svAsAdi roga batAve aura koU mantravAdI-ceTakoka pUchiye / jo hama dukhI haiM. sI kyoM haiM ? taba kahai, tumakoM UparalA phera hai / jorAvarI bhUta-preta kI pharapaTa meM Aye hau| so hama mantra, jantra, tantra gaMDA kara deMge, so saba raphe hoya sAtA hoya jAyagI aura nimittajJAnIka pUchiye, jo hamakU kheda kyoM hai ? taba kahai, tumako zanIcara-maMgalAdi grahoM kI karatA hai| so inakA kiyA kheda hai / tAteM inakI pUjA krau| dAna deU / phalAne nakSatra meM sAtA hoyagI aura koU dharmAtmA, saMsAra-bhramaNa kA jAnanahArA, puNya-vApa kA samajhanehArA, tatvajJAnI, samyagdRSTi kaM pUchiye, jo hamako kheda hai so kyoM ? taba samatA-rasa-raMgolA kahai / bho bhavya / koU pUrava upArjita pApa kA azma-phala pragaTa bhayA hai| isa bhava meM tAne dukha kiyA hai| tAteM | tuma viveko ho, pApa kA phala rosA dukhadAyaka jAni, pApa mati krau| tAtai para-bhava meM pheri dukha nahIM / hoyavekaMdharma-sevana karau, para-bhava sukha pAvoge / dharmAtmA rosI khai| aise rAka dukha hoya, tAke dUra karane ke prathi, jo koI kUpUchiye, so apanI-apanI jaisI-jAko dRSTi hoya, jA vastu ke atizaya meM jAkA citta rasAyamAna hoya, so hI isa jIva kU sahAyakArI bhAsai hai so jaisA jAkA jJAna thA taisA hI inhoMne ilAja. 312
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhI btaayaa| so vivekI ina sarva ke vacana suni, dharmAtmA kA vacana satya jAni, addhAna kari, pApa kA phala dussa jAni pApa taNi, dharma ke sevana meM jatana kareM / 72 / Age aisA kahaiM haiM jo pahale ghara kI taji, kuTumba ko taji bheSa dhari, pheri ghara mitra cAhai tAkoM kahA kahie / so batAve haiMgAthA-mindayataji kuTaichaye, dANA tAja deNa bhUTha Acantau / manyU tAja mitto, u4 ba ko hoya sAMgadhara bAdA // 73 // artha-mindaya laji kuTaichaye kahiye, mandira chAMDiTapariyA (jhoMpar3I) caahai| dANo taji deNa mUTha jAcantI kahiye, dAna kA denA taji ulTA bhIkha maaNge| bandhU taji ichamitto kahiye, kuTumba taji pheri mitra caahai| taba gayako hoya sAMgadhara jAdA kahiye, terI kauna gati hoyagI? hai svAMga dharanahAre aatmaa| bhAvArtha-ketaka bhole zubha vicAra rahita indriya sukha ke lobhI pramAdI tina. gRha kI aneka klezatA dekhi udAsa hoya, gharakU taji bhaiSa dhAracA pIche bheSa kA nirvAha karanA viSama jAni jAMcate laage| phira inheM TapariyA chappara mandira banAte dekhi aurateM sneha karate dekhi ityAdika viparIta bheSa dekhi kai guru haiM, so dayA kari zikSA sahita hitopadeza karate bhye| bho bhavya ! tere puNya-pramANa mandira meM rahai thA tisako taji joga dhaaryaa| so tU aba mandira banAdhAyA cAhai tathA ghAsa ko kuTI va chappara banavAne ke nimitta Azraya dekhatA phira hai / so he bhAI! tu pahile kyoM mulyA? he bhavya ! apane ghara meM taba to tUM auranakaM sthAna deya sahAya kraithaa| aba ghara taji TapariyA banavAnaka, dona bhayA phirai hai| tAte ghara tajanA yogya nAhIM thA aura aba tajyA ho hai| tau vana-vihAra karanA yogya hai| guphA, masAna (maraghaTa ) vRkSa kI koTara maiM tiSThanA yogya hai| asa aiso zakti terI nahIM thI to ghara tajanA yogya nahIM thA aura dekhi he bhavya ! ghara virSe thA to apanI zakti pramANa dIna-dukhIkoM dAna deya dayA-bhAva kari paukheM thaa| aba tUM ghara viSaM dAna denA taji ulTA ghari-ghari dona mayA bhIkha jAMcatA phira hai| so bhI tokU yogya naahiiN| tokU ajAcIka rahanA yogya hai aura suni he bhAI! ghara ke pitA, mAtA, putra, strI, mAI, sajjana mitrAdi sneho moha ke karanahAre tinakaM taji, aba bheSi dhari anya gRhasthanakauM sambodhana deya khuzAmadi kari vinadha kari tinata neha badhAya moha ke bandhana meM pheri bandhyA cAhai hai| ara vaha to tU te moha karate naahoN| tAtai moha badhAvanA thA. to taukI ghara tajanA yogya nAhIM thaa| asa aba ghara taNyA hai to nirmohI rahanA yogya hai| tAte he ajAna! bhole te ghara taji mandira
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ bnaaye| tuma dAna denA taji ulTe yAcanA ka jAye tathA tuma ghara ke kUTambI mohI taji auranata sneha karate phirau / ho| so he bhole / yese tere moDa-baharUpiyA kaMsa nAnA svoga dekha hamako bar3A Azcarya Ave hai? so terI kaunasu || so gati hoyagI so hama nahIM jAne antaryAmI jaaneN| aisI zikSA uttama jIvanakoM guru dete bhe| so vivekI haiM tinakau taje pIche grahaNa karanA yogya naahoN| aru kamatane kama aMgIkAra kareM, so tAkA tapa lainA bAlaka kA-sA caritra hai tathA naTa ke samAni svAMga dharanA jaannaa| aisA jAni vivekI jo dharma kArya kareM so prathama ho vicAra ke karanA yogya hai / 73 / Age aisA kahaiM haiM jo kauna vastu taji kisa vastu ko taji kisa vastu kau~ rAkhiye, so hI batAvai haiM-- gAthA-puratajje ghaNa kajaya saharaNatajjeya kAjakularamatho / kula tajaya taNakajaya puravaNakulakAya tajyadhammakavAya // 7 // ___ artha-puratajje dhaNa kanjaya kahiye, pura to dhana ke nimitta chADie hai| sahadharA tajjeya kAla kula rakkho kahiye, so dhana kula kI rakSA ke nimitta tajie hai| kulatajjaya taNa kajaya kahiye, kula ko tAke vAstai tajie hai| puradharA kulakAya tajyadhammakajAya kahiye, pura dhana kula kAya e saba dharma ke nimitta tajira hai| bhAvArthajagat jIva kuTumba moha se tathA mAnAdi kaSAya poSane ko tathA paramparAya ApakauM sukha hoyave ko ityAdika karma kAryana ke nimitta sahAyakArI sukhakArI dhana jAni tAke paidA karanekauM yaha vivekI apanI buddhi ke balata aru puNya ke sahAya te ghara tajikai doSAntara samudra vana ina Adika viSama sthAna kAnana (vana) maiM praveza kari bahuta kaSTa khAya kSudhA, tRSA, zota, uSNa aneka kaSTa saha ke dhana paidA kare hai| taba dhana ke nimitta ghara tjiye| e bAta prasiddha hai| jo dezAntara jAya dhana kamAya lAvai hai-taba dhana hoya hai aura aise kaSTa kari kamAyA dhana so | kuTumba kI rakSAkauM kharacirA khuvAiye hai| koI aisA kArya bana jAya jo dhana gae kuTumba bace to kuTumbakoM rAkhiya dhana dIjie so kula kuTumba kI rakSA ke nimitta dhana tajie aura koI kAma samaya aisA Ave hai| jo apane tana kI rakSA ke nimitta kula kuTamba kauM tajie hai aura kadAcita apane dharmaka prayojana Aya pa., to kula pura, dhana sarva ho dharma kI rakSAko tajie / tanAdika tajai dharma rahai tau tanAdika sarvako tajikai apane dharma kI rakSA kiijie| yahAM prazna? jo tumane khyaa| kAya tanika bhI dharma rAkhiya so kAya gaI sakha dharma kahA~ ra 314
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ and laukika meM bhI aisA kahaiM haiM ki kAyArA dhAna hai ta, vAma gAdhanI maurI kahA~ ho ? lAlA samAdhAnahe manyAtmA! taine kahI so satya hai| terA prazna hamAre upadezateM milatA hI hai aura laukika meM kahaiM haiM, so bhI pramArA hai ye bhI satya hai| parantu yAkA bhole jIva bheda nAhIM jAnaiM haiM laukika meM kAyA rAsai dharma kahaiM haiM, so satya hai| yAkA svarUpa Age kheNge| aru laukika meM bhole yA kahaiM jo apanI kAyA rAsai dharma hai, so rosA naahii| kAyA rAkhai dharma kaise rahai ? so ho kahiye hai| so he bhavya ! tu citta deya suni| tUne prazna malA kiyaa| ghane jIva kA saMzaya meTanehArA tathA terA saMzaya meTanehArA prazna hai| so tU uttara kuMcitta deva sAvadhAnI se suni / tokU hama pUche hai jo eka zUramA hai| tAkauM koI bar3e yoddhA maiM mAya llkaarcaa| kahI-vaha zUramA kahAM jAkA maiM nAma sunyA karauM hauN| vaha mahAyoddhA hoya zUramA hoya to mote Aya yuddha krai| ThAke hasta meM bar3A zastra hai| dekhyA so hI maarthaa| so aba isa zaramA kau kahA yogya hai ? isakA dharma kaise rahai ? isa vairI ke sanmukhAya yuddha meM apanI kAya zastrana tai khaNDa-khaNDa kari marai to dharma rahai ? tathA bhAgakai apanA tana rAvai tau dharma rahai ? so khau| taba vAne kahI-bhAgi jAya to nindA hoya / zUramA to marai tabahI dharma rahai / taba tokaM kahiye hai| he bhavya! yahA~ kAyA apanI rAkheM dharma rahai / aisA kahanA muThA mayA / apanI kAyA rAbai dharma rhai| to zaramA maratA naahii| tAta je vivekI haiM so dharma rAkhavai kauM kAya bhI taji dharma rAkhe haiN| aisA jaannaa| aise dharmakaM pura dhana kula kAya sabahI tajeM haiM jaura dharma rAkhe haiN| aba suni taine kahI jo kAyA rAkSa dharma hai| so zreSTha dharma hai / yo bhI jinendradeva kA upadeza hai| jo kAyA rAkheM dharma hai| parantu jJAna-andha prANI isake bhedakaM pAveM nAhIM haiN| dharma to kAyA rAkhe hI hai so tuma sunau / aba yAmaiM bheda-bhAva hai / so antara bhaida kahiye hai| kAya maida SaT hai| so ina SaTakAya kI rakSA so ho dharma / so kahaiM haiN| pRthvIkAya, apakAya, tejakAya, vAyukAya, vanaspatikAya, zrasakAya-ye | SaT kAya haiM inako rAkhe so dharma hai| pRthvI jo bhUmi tAhi binA prayojana khaudai nAhI, jAle nAhI, porTa nAhIM ityAdika pRthvIkAya kI rakSA kari dayA-bhAva kari hiMsA nAhIM kre| so pRthvIkAya kI rakSA hai| apakAya ko | jala so jalakaM binA prayojana jAre nAhoM, nAkhe nAhI tathA prayojana hoya tahA~ jatanateM dhI tela kI nAI jalakaM vrte| / binA prayojana DAra nAhI aise jalakAya kI rakSA kareM aura anikAya haiM binA prayojana to bArambha nahIM krie| vi
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ mujAIrA nAhI. jAlie nAhIM jahAM agni kA prayojana bhI hoya tI ghaTAya ke kiijiye| aise agnikAya ko rAkhe / binA prayojana paMkhAdi vastra hilAvanA jhaTakanAdi kriyA kari pavanakAyako nahIM staaiye| so pavanakAya kI rakSA hai| vanaspati ke pratyeka sAdhAraNa dubha, ghAsa, pattA, baili choTe vRkSa, bar3e vRkSa gulma, kanda, mUla ityAdika harI-nIlo kU binA prayojana kheda nAhIM kreN| kATe nAhIM, chede nAhI, chole nAhI, paile nAhI, hAtha-pAMva teM mardana nAhI kareM ityAdi vidhi se vanaspatikAya kI rakSA kareM aura beindriya jauka, ilI nArU Adika kecuvA e beindriya haiN| inakI kAyA rAkSa aura teindriya khaTamala, cIMTI, tirUlA, kunthuvAdi jIva tendriya haiN| inakI kAyA rAkhai aura cauindriya mAsI, macchara, TIr3I, bhramara, DAMsa ityAdika cauindriya jIva inake tana kI rakSA kareM inako ghAta naahiiN| paMcendriya hastI, ghoTaka, kuttA, billI, manuSya, deva, nArakI-za paMcendriya haiM ina , samatAbhAva rAkhi inake rakSA rUpa bhAva rAkhi dayA kre| aise trasa jIva cyAri prakAra haiN| tinako poDai satAveM nAhIM so usakAya kI rakSA hai| aise pRthvI, apa, teja, vAyu, vanaspati, prasa-ye SaTakAya haiN| inakI kAyA kI rakSA kare satAvai nAhIM mAre naahiiN| mana-vacana-kAya kari ina SaTa bheda kAyA haiN| tinakI rakSA so ho dharma hai| so zrAvaka to eka deza rakSA kreN| muni sarva prakAra rakSA kreN| ina SaTakau rAkheM haiN| so hI mokSa-mArga-dharma hai| aise ina SaTakAyA kauM rAdhama kahyA / so kAyA rAkSe dharma jaannaa| Age aisA kahiye hai, jo jahAM rotI vastu nahIM hoya to tisa deza nagarakU tajirA-- gAthA-nahi pura maha satakAro, gaha-bandhava gaha-mitta jiNageho / viDA dhamma Na susaMgo, saha pura desoya heya dudha AdA ||75 // artha-jahi pura paha satakAro kahiye, jisa pura meM satkAra nahIM hoy| rAha-bandhava saha-mitta jiNa geho kahiye, jahAM bodhava nahIM hoMya, mitra nahIM hoMya, jina-mandira nahIM hoy| vidyA dhammaNa susane kahiye, vidyAvAn nahIM hoya, dharma nahIM hoya, satsaMga nahIM hoya / saha pura desoya heya budha AdA kahiye, so pus-deza buddhimAn AtmA ke taNane yogya hai| bhAvArtha--je vivekI haiM te aise azubha dezAdi hoMya, taho nahIM rhaiN| so hI kahiye hai| jho| jisa pura-sthAna meM apanA Adara-satkAra nahIM hoya, tahAM vivekI nahIM haiN| rahaiM, to anAdara pA haiM aura anAdara te, pariNati saMkleza rUpa hoya hai, pApa bandha hoya hai| tAtai rahanA hI bhalA nAhIM aura jahAM apane 16 dira-satkAra azubha dezAdi zAkAhaye, so para 1 vivekI nahIM nahIM rhe| sauhAddhamAn dhAtmA / / /
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ ba bhAI-bandhu-kuTumbI-sahakArI sajana nahIM hoMgha, tahA~ nahIM rahanA aura jahAM jina mandira nahIM hoya, dharma-pravRtti / nahIM hoya, to aise dharma-rahita kSetra virSe, dharma kA lobhI dharmAtmA sujova nahIM rahe aurajA deza-pura meM vidyaavaan-|| 317 paNDita nahIM hoya, tisa kSetra meM nahIM rahiye / agara rahai, to apanA bAna naSTa hoya / ajJAnI jIvana ke saMgata, Apa ajJAnI hoya / jaise-gopAla, pazana ke sadeva saGga teM, Apa bhI pazu samAni, ajJAnI rahai hai aura jIva kA bhalA karanahAraM zuddha-dharma kI pravRtti-kriyA ahA nAhI hocA kSetra meM nAhIM rhai| kudharmona maiM rahe. tau sudharma kA abhAva hoya / tAta dharma-rahita kSetra meM nahIM rahiye aura jahAM khoTe-saMga ke manuSya saptavyasanI hoya / cora, jvArI, anAcArI jIva hoya / aru satsaMgati ke sumAcArI nahIM hoya, tahA~ nahIM rahiye aura Upara kahe kAraNa jahA~ hoMya, tahAM buddhi-bala kA dhArI dharmAtmA, U~ca-saMga kA vA~cchaka, aise sthAna maiM nahIM rahai aura jo rahai, to apane bhale guNa-dharma kA abhAva hoya / rosA jaannaa| Age ina sthAna meM lajjA kariye nAhI, aisA batAve haiM gAthA-hAra vihAre jUjhe, gita goteya ta vAdAe / bhogo vAjaya paThatI, yaha vaha dhaleya sajja nahi bujhA // 76 // / artha--bhojana meM, vyavahAra maiM, yuddha meM, nRtya karane maiM, gIta gAne meM, jujA khelane meM, vAda-vivAda (zAstrArtha) karane meM, paMcendriya mogana maiM, vAditra bajAvane meM, par3hane meM, ina daza sthAnana meM, vivekIna kauM lajjA karanA yogya nAhIM hai / bhAvArtha-jahAM bhojana jImata lajjA kareM, to bhalA rahai, kheda pAvai, loka-hA~si hoya, bholApanA pragaTa hoya / jaise-dharma-parIkSA meM mUrakhana ko kathA kho| tahAM eka mUrakha sasurAra SAya, bhojana meM lajjA kari, rAtrikau kore cAvala khAya, mukha phdd'aayaa| loka-hA~ si bhaI, ajJAnatA prakaTa bhii| tAteM bhojana meM lajjA karai, to isa mUrakha jyoM kheda-hA~so pAvai / tAteM yahAM lajjA nahIM krnaa|| aura vyavahAra viSa lajjA kareM, to vyApAra nahIM bnai| tAta vyApAra meM lajjA nahIM karanI / 2 / aura vairI te yuddha karata lajjA karai, tau yuddha hArai mAracA jAya 13 / aura nRtya meM lajjA kareM, to nRtya-kalA yathAvat nAhIM bane samaya vRthA jAya / tArauM nRtya-samaya meM lajjA nahIM bane / / jvArIkoM dyUta-ramate lajjA nahIM hoya / tahA~ lajjA karai, to dhana haare| tAteM cUta meM lajjA nahIM krnii|| aura vAda samaya, paravAdI (prativAdI) sUdharma-karma kA vAda karate lajjA kareM, to vAda haare| tAta vAda-samaya lajjA nahIM krtii| aura paMcendriya-bhogana samaya meM
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ lajjA kareM, to indriya-sukha nAhI hoy| tAtai paMcendriya-bhoga samaya lajjA nahIM krnii| 7 / aura vAdinoM ke | bajAvai maiM lajjA kareM, tau vAdina-kalA sampUrNa nahIM bne| tAtai vAditra-samaya lajjA nahIM krnii|8| gAvane meM 315 lajjA karai, to gAvanA nahIM banai / tAte gAvane maiM lajjA nahIM krtaa| 6 / zubha-zAna ke bar3hAne kauM, parabhava-sukha pAvane ko, zAstrAbhyAsa karane-par3hane virSe, lajjA nahIM krnii| par3hane maiM lajjA kara, to jJAna ko vRddhi nahIM hoya ! | yAta zAstrAbhyAsa-par3hane meM lajjA nahIM krnii| caracAna meM, prazna kariva meM, tava vicAra meM,upadeza karate, ityAdika vidyAbhyAsa ke dhyAna meM svAdhyAya meM lajjA kareM, to Apa hI ajJAnI rhe| apanA bigAr3a hoy| tAteM vidyA ke svAdhyAya karavai meM, lajjA nahIM krnii| 20 / aise bhojana, vyApAra, yuddha, nRtya, gIta, cUta, vAda, bhoga, vAdina, paThana-ina kahe daza bhedana virSe, caturana ko lajjA yogya naahoN| iti zrIsudRSTitaraGgiNI nAma granyake madhyameM aneka nama sUcaka, upadeza-kathana varNana karanevAlA teIsavA~ parva sampUrNa bhayA // 23 // Age aisA batAve haiM ki jo patna, sabala hoya to nirvala kA bhI kArya siddha hoya... gAthA-giri-sira taha phala pakaU, kAko bhavAnti pakSabala donno| NabhUtavya siMho, paDoNo jaya gaja-ghaTA sUro / / 77 // artha-giri-sira taru phala pakaU kahiye, parvata ke zikhara para eka vRkSa ke phala pake haiN| kAko bhakSanti pakSabala dIgo kahiye, tAkI kAka to paMkhana ke balate dIna hai to bhI khAya hai / patIkho kahiye, parantu paMkSA nhiiN| tAteM sabhUtavyaM siMho kahiye, tAk siMha nahIM bhoga sake hai / jaya gaja ghaTA sUro kahiye yadyapi ye gajana ke samUhaLU jotaneka zara hai| bhAvArtha pakSana kA bala hoya to sAmAnya bala dhArI kA bhI kArya siddha hoya aura pakSana kA bala nahIM hoya to bar3e balavAn kA bhI kArya siddha nAhIM hoya hai| sI hI batAveM haiN| jaise koI eka parvata ke uttuMga zikhara para eka vRkSa hai| tAkai bhale phala miSTa lAgeM haiM so tAkU vAyave kU koU samartha naahiiN| U~cA bahuta hai| so tA phalakoM kAka tau apane paMkhana ke bala taiM bhoga sake aura tisa phala ke bhogavekauM siMha kI sAmarthya naahiiN| kyoM ? jo siMha ke pAMkhana kA bala naahoN| bar3e-bar3e hAthina kA samUhakoM tau siMha jIte, aisA balavAn hai|| parantu utuGga parvata ke zIza para vRkSana ke phala khAyavekauM samartha naahoN| kAhe teM, ki pAMkha naahiiN| so dekho. pakhina ke bala to kAka bhI bar3A phala khaavai| aru paMkha binA siMha ke hAtha maz2A-phala nahIM jaave| tAta sarva teM bar3A bala PMES 31% - . - . .
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 19 paMkhana kA jAnanA / tAtai vivekI haiM te pakSabala nahIM tor3e haiN| jaise-koI bar3A rAjA hai| tAke dhana khajAnA bar3A hai| Apa mahAbalavAna hoy| bar3A ho| aisA ho / parantu apanI pata ke yoddhAna kA apamAna kari tina / bar3e sAmantana kA sahAya pakSa tor3e to Apa rAjya bhraSTa hoya aura yoddhAna kA pakSa hoya hajAroM rAjA jAkI pakSa / hoya to jIta pAvai sukhI hoya / tAtai vivekI hoya tinako tana teM dhana teM rAja te vinaya te jaise bane taise pakSa bala rAkhanA yogya haiM tinameM utkRSTa pakSa dharma kA hai| tAkA ho sahAya rAkhanA yogya hai| Age hita hai so bar3A bala hai| aisA batAve haiMgAthA--geha bala raghu-hari doU dahamuha jaya soya leya laMkAe / dasira bandhuvirodhaya taNa kula khaya rAya loya apasAmao // 78 // artha-roha bala raghu hari doU kahiye, paraspara sneha ke bala teM rAma-lakSmaNa douu| daha muha jaya kahiye, dazamukha ko jIta kaiN| sIya leya laGkAra kahiye, sItA kI leya laGkA se aaye| dahasira bandhu virodhaya kahiye, dazazIza ne bandhu ke virodha taiN| taNa kula svaya rAya khoya apasAyo kahiye, tana kula aru rAlya kA kSaya kari apayaza paayaa| bhAvArtha-paraspara bandhuna ke sneha hoya soho bar3o sainya hai| sneha hI bar3A bala hai / sohI bar3A khajAnA hai| so hI bar3A puNya kA udaya hai| so hI bar3A yaza hai aura paraspara bandhuna meM virodha kA honA soM hI bar3e pApa kA udaya hai| so ho apayaza hai| so ho hAra hai| jaise-rAma-lakSmaNa doU bhAina ne paraspara sneha rUpI sainyA teM apane bandhu sneha ke bala rAvaNa tIna khaNDa kA svAmI mahAmAnI bar3A jodhA cyAri hajAra makSauhaNI dala kA Iza tisakauM yuddha virSe jiityaa| tArko mAra apanI strI mahAsatI tAhi lii| pIche indra kI vibhUti samAni sampadA sauM bharI devaloka ko zobhA sahita aisI laGkA-purI tAkA rAjya pAya indra kI nAI laGkA meM praveza karate maye / sItA sahita laGkA kA rAja pAya sukhI bhaye so yaha doU bhAIna ke paraspara sneha rUpI sainya bala kA mAhAtmya jAnanA aura paraspara bandhu virodha teM rAvaNa kA kSaya bhyaa| rAvaNa ne bholApane te bhAI vibhISaNase dveSabhAva kari deza teM kaajhyaa| so bhAI virodha se vibhISaNa rAmacandra paigr| so rAma mahAsajana, bAra ke rakSaka vibhoSaNakaM sneha deya raakhaa| vibhISaNa ke jAta rAvaNa niSpakSo bhyaa| yuddha maiM mArA gyaa| so tana nAza bhayA kula nAza bhyaa| aru rAjya bhraSTa hoya apayaza pAya kugati ge| soe bandhu virodha ke anyAya kA phala hai| 219 / /
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su fe 320 tA viveka haiM tinakU zakUM va sukhakUM bandhUna viSai sneha-bhAva rAkhane kA upAya rAkhanA yogya hai aura jina jIvana kaiM rAvaNa kI nAI tIvra kaSAya udaya AvaiM taba vandhu virodha hoya aisA jAnanA Age nyAya mArga kI bharantatA batAie hai aura anyAya kA phala kahie hai gAthA - jugabhaTa raghu hari vyAyo dahasira jaya sena sahita jasa paayo| dahamukha ThANa aNa yo kulabalataNa NAsa ayasa dugatAI // 79 // artha - raghu hari doU hI bhaToM ne nyAya ke prasAda taiM dasazIza sainyA sahita jIta yaza paayaa| aru dasamukha anyAya kari kula phauja nija tana inakA nAza kaura apayaza pAgha durgati gae / bhAvArtha - rAma-lakSmaNa ra doU mahAsubhaTa sarva rAjanIti ke bainA Ae do bhAI rAvaNa ke jItanekauM laGkA cAlanekoM udyama bhraa| taba sugrIvAdi bandara vaMzIna ke rAjA sarva Aya kahate bharA / he svAmI! vaha mahAyoddhA hai| tIna khaMDa ke sAmantana ke jItane kA usa ekale meM bala hai| aisA rAvaNa mahAparAkramI cakra kA dhAraka tIna khaNDa kA nAtha tAke saMga aneka vidyA ke nAtha bar3e rAjA aneka deva jAke AjJAkArI aura hajAroM deva jAke tana kI rakSA kareM haiN| aisA jo rAvaNa tAke jItane indra bhI sAmarthyavAn nAhIM hai| aise trikhaNDI nAtha ke jotane kauM udyamI bhaye ho so tuhyArA udyama kaise pUrNa hogA? aura kadAcit ye bAteM rAvaNa ne sunI to tuhmArA tana sahaja hI saGkaTa meM par3egA so tuma vivekI ho vicAra dekho| tuma to do bhAI ho aru rAvaNa pRthvInAtha hai| kaise jIta paavoge| tAteM vicAra kaiM udyama karanA yogya hai / ityAdika rAvaNa ke parAkrama kI bAta sarva vidyAdharoM ne khii| taba ina vidyAdharoM ke vacana suni kaiM doU bhAI nizaGka hoya kahate bhaye / bho vidyAdhIza ho| tumane rAvaNa ke bala parAkrama puNya kI mahimA hamAre Age kahI tumakoM rAvaNa aisA hI bhArse hai| jaise--aneka binA sIMga ke bher3ana kA samUha tAmaiM eka zrRGga kA dhArI mor3hA hoya hai| so sarva bher3anakauM balI ho dIkhe hai / yaha ajJAna mer3ana kA samUha aisA nAhIM jAne hai, jo yaha phalAnI bher3a kA baccA hai| so jete hama haiM taiMsA ho ye hai| hamase hI yAke mAtA-pitA haiN| parantu yA zrRGga dekhi sarva bher3a usa mor3hA taiM bhaya khAtha DareM haiN| so mor3hA sarva bher3ana ke samUha kauM balI bhArse hai| so sarva bher3a-bakarI usa mor3hA ke dAsa hoya usakI AjJA mAneM haiM aura vaha mor3hA una saba bakarI-bher3ana kA nAtha hoya aneka maila apanI a (rUpa dekha tina sahita vaha moThA mahAmAnI bhayA svacchanda hoya vana diSai bAMkA-bAMkA i 320 G raM ni 5
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI / a / hai / so jaba tAI nAhara kA zabda vana meM nahIM mayA taba tAI vaha mor3hA phUlyA-phUlyA vana maiM phire hai aura jaba siNh| kI garjanA kA zabda bhayA taba tAkU suni ke mor3hAdi sarva bher3a-bakarI bhaya kara kampAyamAna hoya khAna-pAna ko sudhi bhUli joya haiN| jIvana kA sandeha kreN| aise ho tuma jaanoN| jaba tAI rAmabalI ke dhanuSa kI TaGkAra nahIM bhaI taba tAI rAvaNa rUpI mInA nabhacara rUpI bher3ana meM mAno bhayA hai| jaba hamArA siMha samAni zabda bhayA taba rAvaNa mor3hA * sainyA rUpI bhair3ana sahita jIvanA kaThina jaanau| aho khagAdhIza ho| cora kA parAkrama kahA? rAvaNa cora hai| anyAya patha kA dhArI hai| jo rAjA hoya anyAya kre| to tAkA parAkrama naSTa hoya / tuma mati Daro tumhArA citta bhayarUpa bhayA hoy| to tuma jAya apane ghara kuTumba maiM tisstthau| hama to nyAya pe yuddha kareM hai| so sAMce hoyage to doU bhAI jiiteNge| aisI kahi rAvaNa te yuddha kiyaa| so apanI nyAya rUpI sainyA ke bala kara doU bhAI rAvaNa kUmAri sarva sainyA sahita jotyaa| tAkari pRthvI maNDala meM yaza pragaTa hoya pavana ko nagaI bhramatA bhyaa| so yo to satya-mArga kI mahimA jAnI aura rAvaNa arddha cakravartI mahAbalavAna bar3I sainyA kA dhArI thaa| so bhI anyAya ke jogate yUddha haaraa| anyAya ke yogatai, doya puruSana te bhaMga pAya mArathA pryaa| so e anyAya kA phala hai so nyAya kA phala rAmacandra phU aru anyAya kA phala rAvaNakU milyaa| aisA jAni anyAya-mArga taji nyAya-mArga rupa pariNamana karanA yogya hai / 76 / bhAge aneka saGkaTana virSe pUrva-puNya jIvA sahAya hai| aisA kahaiM haiMgAthA--raNa paNa ari jala jvAlA, sAyara sakhareya saiNa pammatte / maga gama haya asavAro, eko saMNAya puSa puSNAe / 80 // artha-raza kahiye, yuddha meN| varA kahiye, vana meN| ari kahiye, vairote| jala kahiye, niirt| jvAlA kahiye, agani teN| sAyara kahiye, samudra tai| sakhareya kahiye, parvata teN| saiNa kahiye, sauvane meN| pAmatte kahiye, pramAda smy| maga kahiye, mArga jaate| gaja haya asavAro kahiye, hAthI-ghor3A kI asavArI samaya / eko saMgAya puThya purANAe kahiye, ina kahe Uparale sthAnakanameM eka pUrava bhava kA kiyA purathahI sahAya jAnanA / bhAvArthajaba prANI yuddhakoM jAya hai| taba zarIra pe rakSAkaM bakhatara Topa pAkhara jhilamila (vasva vizeSa) peTI dAla baneka vastu apane tana kI rakSA kU rAkhe hai aura aisA vicAratA jAya hai| jo parAye tora golo AvegI to bakhatara 41 321
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ bajya 5 322 F TopAdika taiM rakSA hogI aura mere pAsa subhaTa sainyA bahuta hai so maiM jiituuNgaa| aisA vicAra kare hai so saba vRthA hai / rAteM jIvita prAvanA joti AvanA so sarva phala eka pUrvale puNya kA hai| pUrva puruSa nAhIM hoya to maraNa hI ho hai aisA jAnanA aura koI dIrgha aTavI (vana) meM bhUlakara A gayA hoya to tahAM aneka siMha, suarAdi duSTa jIvana bacanA tathA corAdi ke bhaya taiM baci sukha taiM ghara jaavnaa| so bhI pUrva-puNya kA hI sahAya jAnanA aura koI dIrgha vairI ke dAva meM A jAya, tahAM bhI pUrva puSya sahAya hai| koI nadI sarovara ke dIrgha jala meM jAya par3e to vahAM mI pUrva-puNya sahAya jaannaa| dIrgha agni bIca meM par3a jAya, tahAM bhI pUrva-puNya sahAya hai| kadAcit samudra jAtA jAya pdd'e| to vahAM bhI pUrva-puNya sahAya hai aura aneka bhaya ke sthAna aise bhArI parvatana ke samUha meM jA pdd'e| tahAM puNya hI sahAyaka hoya hai| so kaise haiM parvata uttuGga zikharako dherai bar3I-bar3I guphAna kari pole atyanta bhaya ke upajAvanahAre siMhAdi krUra-jIvana kari bhare, aise parvatana meM bacAvanahArA eka puNya hI hai| jaba jIva, nidrA ke udayateM nidrA ke vazi hoya, taba mRtyu kI nAI AzaMkA upajai hai| besudha hoya parAkrama rahita hoya hai| aisI avasthA meM vairI cora agni sarvAdika jIvana bacAvanahArA puNya hI hai| pramAda dazA meM aneka kArya karai hai so aneka sthAnana meM pramAda teM caleM hai| pramAda teM bolateM, pramAda taiM khAvateM, pramAda maiM bhAgateM ityAdika pramAda dazAna meM puNya sahAya kareM hai| aneka saGkaTana meM aneka roga ke saGkaTana meM, vairI ke saGkaTana meM, siMhAdika jIvana ke saGkaTa meM agri jalAdi aneka saGkaTana meM puNya sahAya kareM haiN| jaba jIva, hastI kI asavArI kari bhrama hai taba tathA ghoTaka asavArI kari bhramaiM taba inakI asavArI kA nimitta kAla samAna bhayadAI hai / so ina gaja-ghoTaka kI asavArI meM, puNya hI sahAya hai| aise Upara kahe je sarva sthAna, tinameM kAla kA praveza hai| ye saba sthAna, dukha ke kAraNa haiN| so inameM nirvighra rAkhanahArA puNya ho jaannaa| tAteM vivekI jIva haiM, tinakauM bhava bhava sukha ke nimitta, puNya-upArjana karanA yogya hai| he bhavyAtmA ! tUM mahAsaGkaTa pAya ke, dhana bhI upAyA cAha hai| so saGkaTa- kheda kiye to dhana kA upArjanA durlabha hai| tUM saGkaTa sevana kara ke, dharma kA sevana kreN| to dharma ke prasAda haiM, dhana honA sugama hai| dekhi, kaSTa taiM dhana hoya, tau noca- kulI himmAlAdi, zoza-bhArAdika drovana kArya bahuta karaiM haiM / so tinakA udara bhI kaThinatA taiM bhare hai| tAteM tUM dhana kA arthI hai, tau tujhe dharma kA ho sevana c 122 raM gi
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 karanA yogya hai| Age rotI vastu kAhU ke kAryakArI nahIM, aisA batAve haiMgAthA-sara-bala-gata taru-chAyA, sRta-maNa gata dhaNa-dAmA pRstA-AdhAja! ! tana mana sAvara, dava prama-gata-garaNeSa-gapa kaayaa| artha-sara jala gata kahiye, sarovara tau nIra rahina / taru chAyA gata kahiye, vRkSa chAyA rahita / suta guNa gata | kahiye, putra guNa rahita / dhanadArA-gata kahiye, dhanadAna rahita / pussa gaMdhAU kahiye, phUla suvAsa rahita / / kaNNA taba gata sAdhaU kahiye, dayA-bhAva rahita sAdhu / iva dhamma gata para kahiye, aisA ho dharma-rahita manuSya / / roNa gaya kAyA kahiye, jaise--netra rahita shriir| bhAvArtha-sarovara kI zobhA jala hai| sarovara kA vistAra | to bar3A hoya / pakkI-sundara pAri hoya / rose sarovara meM jala nahIM hoya / tau jala rahita sarovara vRthA hai aura vRkSa kI zobhA, chAyA rauM hai / vRkSa bar3A hoya / dUra se dIkhe, aisA hai / aru chAyA rahita hai| to vRthA hai| putra kI zobhA supata hai| supata-putra sabakaM sukhakArI hai aura putra tau hai| parantu aneka doSa sahita hoya, avinayI hoya, vyasanI hoya, aise apayazakArI, avaguNa kari sahita hoya, guNa-rahita putra hoya, to vaha putra vRthA hai| dhana hai, so dAna teM saphala hoya hai| dhana to bahuta hai, kintu dAna rahita hai, to dhana vRthA hai aura phUla hai so sugandha taiM bhalA lAgai hai / phUla dIkhane kA to bhalA hai, parantu sugandha rahita hai / to vaha phUla vRthA hai| sAdhu hai so dayA-bhAva sahita, mahAtapasvI hoya, sau pUjya hai aura sAdha hai aru dayAbhAva rahita hai| tapa bhAvanA rahita, dIna hoya / tau aisA sAdhu vRthA hai / zarIra hai, so netrana teM saphala hai| jo zarIra to hai, kintu netra rahita hai| so kAyA vRthA hai| taise hI manuSya paryAya, dharma teM saphala hai aura jaise-Upara kahe-sara, jala binA vRthA hai| taru, chAyA rahita vRthA hai| ityAdika kahe e vRthA-sthAna taise hI dharma binA, manuSya-paryAya vRthA jAnanA / tAta vivekI haiM, tinako pAI paryAya kauM, dharma virSe lagAya, saphala karanA yogya hai| Age ye vastu para-upakAra kI banI haiM, so batAIye hai gAthA-saratA-paya pukha-maMghar3a, taru-sAyA-pharala iis-mdhuraaii| sajaNa taNadhana vAcara, ipara-uvakAra kAraNa savve // 2 // 323 artha-saratA paya kahiye, nadI kA nIra / pukha-gaMdhau kahiye, phUla kI suvAsa / taru sAyA phala kahiye, || vRkSa kI chAyA va phl| Isa madhurAI kahiye, Ikha jo sAMThe kA missttpnaa| sajjarA tarA dharaNa vAcaU kahiye,
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su i STi 324 sajjana kA tana zarIra dhana, vacana / ipara upakAra kAraNaM savve kahiye, ye kahI jo vastu so saba para upakAra ke nimitta banI haiN| bhAvArtha-nadI kA jala, nadI nahIM dii| papakara nimita, anya jIvana ke podhane kauM, sukhI karane ko, jala kA pravAha sahaja hI bahyA kareM hai| phUla kI khuzabU, phUla nahIM sUMgheM hai| parantu aura jIvana ke sukhI karane kUM, phUla khusabU kauM dhAreM haiM aura vRkSana kI saghana zItala chAyA meM, vRkSa nahIM baiTheM haiN| jIvana ke sukhI karane ke artha, paropakAra kUM, saghana chAyA kUM vRkSa dhAreM haiM aura vRkSa ke manohara miSTa phala, vRkSa nahIM khAya haiM / parantu para ke upakAra ke nimitta, anya jIvana kauM poSane kUM, sukhI karane kUM, vRkSa phala dhAraNa kareM haiN| ye aurana ke patthara bhI khAya, miSTa phala deMya, aise upakArI haiN| sAMThe haiM so Apanau miSTa rasa, Apa nahIM bhogeM haiN| parantu para ke upakAra kUM, para ke pokhane kUM, sukhI karane kUM. rasa ko dhAraNa kareM haiN| Upara kahI vastUna ke guNa, so saba para upakAra ke kAraNa haiN| taise hI sajjana dharmAtmA dayAvAn puruSa haiM, tinakA zarIra - puruSArtha, para jIvana kI rakSA kauM para upakAra ke nimitta banyA hai aura jIvana kUM sajjana nAhIM satAveM haiM aura sajjana puruSana kA vacana bhI para upakAra ke nimitta hai| jaise--para- jIva kA bhalA hoya para jIva sukhI hoMya aisA vacana boleM haiM aura sajjana kA dhana pApa-hiMsA meM nahIM lAge / jahAM aneka jIvana kUM puNya upajai dharmAtmA jIvanakUM anumodanA kari puNya upajAvai tathA aneka jIvana kI jahAM rakSA hoya ityAdika dharma sthAnakana meM sajjana kA dhana laage| aise Upara kahe je-je sthAna so sarva para upakAra ko bane haiM, aisA jAnanA / 82 / Age ina SaT sthAnana meM lajjA nahIM karanI, aisA kahiye hai gAthA --- jiNa pUjA muNi dAMNau pasAkhANAya jhAMNa Aloya / guruya Nija bagha jaMpaya vaha SaDa bhANeya laja nahi~ buddhA // 83 // artha - jirA - pUjA murA dAMrAu kahiye, jina-pUjA aru muni dAna meM pattAkhANAya jhArA Aloya kahiye, tyAga meM, dhyAna meM, AlocanA meM / guruya zija agha jaMpaya kahiye, guru thANeya lajja nahiM buddhA kahiye, ina SaT sthAnakana meM lajjA nahIM krnii| pUjA kA phala nAhIM paaye| tAteM antaryAmI sarvajJa vItarAga bhagavAna kI pUjA nizaka hoya aSTa-dravya teM karanI / ke uttama phala ho / 2 / aura yatIzvara ke dAna dene viSai lajjA kareM to dIna ke phala kA abhAva hoya tAteM SaD samIpa apane doSa kahane meM bhAvArtha-- jina-pUjA meM lajjA kare to 324 5
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhI jagata guru, dayA-bhaNDAra nagana tana dhArI vItarAgI, samatA samudra ke vAsI gurunaka dAna dIjiye, taba niHzaMka hoya dIjiye / taba utkRSTa puNya phala hoy| aise munIzvara kI koI mithyAdRSTi bhakti-bhAva ta dAna deya to 325 ye utkRSTa bhoga bhUmi meM tIna palya kI Ayu sahita tIna kosa ke tana sahita uttama manuSya hoya aura jo samyagdRSTi aise gurukoM dAna deya tau kalpavAsI-deva hoya / tAteM muni ke dAna meM lajjA nahIM karanI 121 aura pratyAkhyAna jo koI vastu kA tyAga karanA tathA koI niyama-Akhar3I karanI hoya to niHzaMka hoya kriye| sarva meM pragaTa kara dIjai thAmaiM lajjA nahIM kariye / lajA karai to tyAga kA abhAva hoya tathA kAraNa pAya niyama / bhaGga hoya / tAteM niHzeSa hoya tyAga prama karane meM jAnahIM kariye aura lajjA sahita dhyAna kare, to citta sthirobhata nahIM rahe / phala hona hoya tAteM niHzaMka hoya dhyAna karai tau utkRSTa phala hoya / yAteM dhyAna meM lajjA nahIM kariye / / aura apane kiye pApana kauM yAdi kari AlocanA karate lajjA nahIM kriye| kadAcit aisA vicArai, jo maiM aisA bar3A AdamI hoya apanI nindA kaise karauM ? to pApa kaTe nAhIM / tAtai niHzaMka hoya apano jamAnatA pramAda buddhi kI bArambAra AlocanA kiye pApa kA nAza hoy| aisA jAni AlocanA karate lajjA nahIM krnii| 5 / aura guru ke pAsi jAya apane doza prakAziye-kahiye, to doSa jAya aura guru pai apane doSa prakAza se lajjA kare to doSa nAhIM jAya / jaise-savaidya ke pAsa rogI apanA roga prakAzate lajjA karai bhaya kara to roga nahIM jAya aAya dukhI rahai / vaidya roga pragaTa karai, to vaidya auSadha deya sukhI karai / tAtai niHzaMka hoya guru pai apanA doSa kahiye, lajjA nahIM kariye, tau doSa jAya 6 rIse kahe Upara SaT sthAna, tinameM laNNA nAhIM kriye| aisA jaannaa| Age sAhasa te sarva saMkaTa miTa hai, aisA kahaiM haiMgAthA-roge raNa saMNAse saGkaTa bharaNeya mANa taba dhmme| dAladayejala gahaNaM sAhase saphalaM hoya saha dhArA // 4 // artha-roga meM, raNa meM, sanyAsa samaya meM, aneka saMkaTana meM, maraNa samaya-dhyAna samaya tapa meM, dharma-sevana meM, | dAridraya meM, dIrgha jala ke tirane meM-ina sarva jagaha meM, sAhasa teM saba kArya saphala ho haiN| bhAvArtha-pAya-karma ke udaya kari Ara nAnA prakAra vAta, pitta, jvara, kapha, khAMsI, svAsAdika aneka roga tinakari badho jo vedanA so kAhU teM miTatI naahiiN| roye-cintA kie, dharma khovanA hai| sukhadAtA naahiiN| tAtai vivekI hai te aisA 325
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ / vicAra jo maiMne pUrva pApa-karma upAyA hai, so aba vilApa kie kahA hoya? kaise jAya hai ? tAtai rAjI hoya mokauM bhI bhoganA hai / aisA sAhasa vicArai taba sarva roga sahaja ho jAya / vedanA manda hoya jAya hai / tAta roga-duHkha meM sAhasa / 326 cAhiye aura yuddha viSa ari kauM prabala jAni saMgrAma viSama dekhi, kari kAyara-bhAva kreN| kampAyamAna hoya, dhIrajatA taji bhaage| to lajjA aavai| yuddha hAri jAya / kulakaM dAga laage| tAteM raNa meM sAhasa cAhiye jAkari jaya hoya aura kAhU dharmAtmA ne apanA prAthu-krama nikaTa jAni ke isa dharmo jIva nai para-bhava sudhArane kI anazana kA dhAraNa kiyA hoya / khAna-pAna taji kuTumba va zarorate moha taji Apa tuccha parigraha kU rAkhi dharma-dhyAnarUpa tiSTa yA hai| kintu kAya te AtmA puTauM : hoya hai . ho kyoMdiyA nikasa hai, tyoM-tyoM yaha sanyAsa dhAranahArA aisA vicaar| jo aba AtmA tana taiM zIghra chuTai tau malA hai| aba merA sAhasa rahatA naahoN| ityAdika asthiratA-bhAva vicArai tau vrata DiAnA prai| tAtai vrata kI rakSA ke nimitta aisA vicArai, ki maiMne isa kAya kA mamatva tyaagaa| dharma-dhyAnamayI nirAkula hoya tiSTha huuN| aba yaha tana jaba jAya taba jAvo mere kachu kheda naahoN|| rosA sAhasa sanyAsa meM bhale phala kA dAtA hai| tAteM sanyAsa meM sAhasa cAhiye aura maraNa samaya mahAvedanA meM moha ke vazi kari AkulatA krai| to maraNa to TalatA nAhI; parantu kAyaratA te maraNa bigar3a jAya, kumati hoya tAteM maraNa-samaya dhIrajatA sahita moha rahita pariNAma kari maraNa krai| to para-bhava sudharai tAteM maraNa-samaya sAhasa cAhiye aura kama ke udaya te jIva yai aneka prakAra saMkaTa Aya par3e haiN| tinameM dhIrajatA hoya to bar3A saMkaTa sugama maasai| dhIrajatA binA duHkha meM bar3A kheda hoya / tAtai duHkha saMkaTa meM sAhasa cAhiye aura dhyAna karate citta kI ekAgratA sahita dharma-dhyAna kA vicAra karatA puNya kA saMcaya karai hai| tA samaya koI pApI jana Aya dharmadhyAna se DigAyA caahai| tAke nimitta aneka kuceSTA krai| so vAke upasarga te caJcala-bhAva hoya to dharma kA phala hIna hoy| dhorajatA rAkheM tau pUjA paavai| jaise--vaha seTha caudaza kI rAtri smazAna bhUmi meM proSadha sahita dhyAna dhari tiSThe thaa| pIche doya deva, dharma kI parIkSAko pAye taba samyagdRSTi deva ne kahI ye seTha gRhastha hai| hamArA dharmo hai so Aja caudazaka upAsA dhyAna rUpa hai| tAhi DigAvau tau jaane| taba isa jyotiSo mithyAdRSTi / deva ne sarva rAmri aneka upasarga kiye so nAhI DigyA taba dhIrajatA dekhi deva ne seTha kI pUjA kro| tAteM dhyAna
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su ? fa 627 meM sAhasa caahiye| aneka tapa karate kabahU~ tana taiM moha upaja aavai| viSaya kaSAya kI icchA hoya jAvai ' taba tapa taiM dIrgha kheda jAni vimukha citta kreN| tau tapa kA phala naSTa hoya / tAteM tapa meM kheda hoyateM tapa kA lobhI sAhasa rAkheM tau tapa kA utkRSTa phala hoya aura apane sudharma kA ghAta karanahAre aneka pApI jana Apako dharma taiM calAyA cAhaiM / tau pApI jana ke upadrava kiye meM apanA dharma ratana rAkhane kUM sAhasa rAkhanA yogya / puNya ke udaya meM to saba koI dharma meM dhIraja rAkhe~ haiN| parantu jaba pApa kA udaya prakaTa hoya hai| taba daridratA meM dhIraja pariNAma rAkhanA, ye mahAvivekI kA bala hai / tAteM daridratA meM dhIraja sAhasa yogya hai aura jaba koI karma ke joga taiM koI dIrgha jala meM jAya par3anA hoya aru koI upAya nAhIM diikhai| taba eka sAhasa hI sahAya jaannaa| aise kahe jai Upara aneka azubha kAraNa haiM, tinameM sAhasa hI yogya hai aisA jAnanA / 84 // Age ye tIna sthAna vivekI jIva ke hA~si ke kAraNa haiM aisA dikhAve haiM gAyA - agaya paThata AyANo, vividhA siGgAra kAya vidhavAyo / aga nindI khusacitto, e toe bAma hAsi maga geyo ||6|| artha - agaya paThata AdhAraNo kahiye, ajAna hoya ke Age boleN| vividhA siMgAra kAya vidhavAyo kahiye, vidhavA-strI nAnA-zrRGgAra zarIra pai karai / jaga nindo khusacitto kahiye, jagat nindA hoya ke, sadA khuzI rahe / rAtIe thANeya hA~si maga geyo kahiye, rA tInoM sthAna hauM si ke kAraNa jAnanA / bhAvArtha- Apako jo pATha AvatA nAhIM, so aura koI par3hatA hoya, tAke Age-Age Apa boleM-par3he, sI bholA-ajJAnI jIva, vivekIna kari nindA pAyeM / so jIva, hA~si kA sthAna hai| yahAM prazna jo ajJAna jIvana kA bholApanA dekhi vivekI jIva ko batA denA yogya hai / parantu hA~si kA karanA joga nAhIM / tAkA samAdhAna --jo ajJAnI doya prakAra ke haiN| eka tau bholA, ajAnaH sarala pariNAmI ajJAna / so ApakoM aisA mArne; jo maiM kachu samajhatA nAhIM / mokoM koI dharma kA mArga batAya, merA para-bhava sudhAre, tau vA puruSa kA upakAra bhava bhava meM nahIM bhuuluuN| aisA dharmArthI hoya. so to malI sIkha maaneN| ruci teM aGgIkAra krai| aise bhole- ajJAnI jIva kI hA~si tau vivekI nAhIM kreN| aikUM to batAya taka sumAMrga lagAya, tAkA bhalA kareM aura eka ajJAnI haThI-mAnI hotha hai| so AApaka paNDita mAnatA - samtA apanA mahantapanA aurana ko batAvatA santA, aisA ajJAnI mAna-buddhi taiM kAhU kUM pUchatA 327 ta
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 naahiiN| ApakoM bAvatA naahiiN| paThana kara, taba aurana ke Age-Age bole| so aisA mAnI-ajJAnI Apa apane kau paNDita mAna / te jIva hA~ si kuM prApta hoya haiM aura jisa strI kA pati mara gayA hoy| aisI vidhavA strI; zarIra meM nAnA-prakAra zrRGgAra kreN| tAmbala khAvanA, darpaNa meM mukha kI zobhA dekhanI, zarIrakI vastra paharAya nirakhanA, ajana-suramA netra meM aJjana karanA aisI strI nindA paavai| strI kI zobhA, pati ke pIche thii| so pati gurADe, zraSTAra mAra pareko bhA aura dikhAyA caahai| so kuzola doSa-mariData-strI, vivekIna ke haoNsi kA mArga hai aura je jIva jagat-kari nindya hoya / sarva jagata-jana ko apriya hoya / jaga nindya kiyAAcAra ke dhArI hoMya / jahAM jAya, tahAM anAdara paavai| rosA jIva, apayaza kI mUrti jAkauM loka-nindA kA bhaya nAhI, mahAnirlajja hoya sadaiva harSa te phira, sukhI rhai| aisA pApa-nizAna murkha jaga meM hA~ si kA mArga hai| Upara kahe ye tIna jAti ke jIva, so hA~ si ke mArga jaannaa| tAtai vivekI-jana haiM tinakaM jagata-nindya kArya tajanA yogya hai| tAta je alpa par3hayA hoya, tAkau tau vizeSa-jJAnI ke pIche par3hanA yogya hai aura vidhavA strI ko zrRGgAra karanA yogya nAhIM / jagat-nindya jIva kauM deza-nagara taji denA tathA lajjA sahita rahanA, ye bAta sukhakArI hai so ho karanA bhalA hai| p5| Age aisA kahaiM haiM jo janAdara to tinakA guNa hai aura kinakA Adara bhI dukha hai, so batAIye haigAthA-vara satasaMga apamANo, heyo kusaMga jaMtu satakAro / jima jura juta paya heyo, laMpaNa, pAdeya kaTuka bheSajaye // 86 // artha-vara satasaMga apamANo kahiye, satsaMga meM apamAna hoya to guNakArI hai| heyo kusaMga jantu satkAro kahiye, kusaMgI jIvana meM gaye apanA satkAra bhI hoya to bhI tajane yogya hai| jima jura juta paya heyo kahiye, jaise-jvara vAre kaM dugdha tajanA yogya hai| laMgharaNa pAdeya kaTaka meSajaye kahiye tathA laMdhaNa aru kaTuka auSadhi upAdeya hai| bhAvArtha-satsaMga meM saptavyasana ke dhArI jIva apamAna pArce haiN| kAhe te, so kahiye haiN| jo satsaMga hai so jagat-guNa kari bharayA hai| yahAM jagat-nindya auguNa, tinake dhArI auguNI jIva, tinakA satsaMga meM praveza pAvatA naahiiN| satsaMga meM auguNI-jIva anAdara pAvai aura koI satsaMga meM Adara cAhai, to kusaMga ke doSa tjaa| guNa kauM dhArau, jyoM satsaMga meM jAdara pAvo aura je proguNI haiM tinakA Adara, satsaMga meM hotA naahiiN| ye satsaMga 328
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 329 dhanya hai jo auguNa kA praveza nahIM hone deya hai| he bhavya ho! yo satsaMga jo anAdara kare, so para ke doSa miTAyave kaMkare hai| tA satsaMga kA anAdara hI bhlaa| satsaMgona ke kAhUta dveSa naahoN| jo kusaMgI jIva apanA auguNa dhAMDi deya, tau vAhI kA Adara kreN| tAte hai subuddhi! jo tu apanA bhalA kiyA cAhe, to satsaMga meM rh|| satsaMga kA apamAna taire doSa chur3Ane kuM hai / tAtai satsaMgI terA apamAna kareM haiN| so taire utkRSTa sukha kA kArasa hai| satsaMga ke apamAna te kadAcita mAna ke yoga se burA mAnyA tau terA para-bhava bigar3a jaaygaa| terA auguNa nahIM jaaygaa| tAlAnA viveka pragaTa kari yaza nAhai hai| tau satsaMga ke puruSa jo terA apamAna kareM haiM so paramArtha ke artha jAnanA ! he bhavyAtmA! jabalau tokaM kusaMga kA Adara priya lAgai hai| tabalauM terA doSa miTatA nAhI asa satsaMga kA apamAna bhalA lAgatA naahiiN| tAta tokU kusaMga kA satkAra sneha-bhAva tajanA yogya hai| jaise-jvara sahita rogI kaM dugdha acchA bhI lAga hai| parantu jvara ke jogate tajanA yogya hai aura kaTraka-kar3avI auSadhi tathA laMghana upAdeya guNakArI hai| taise hI satsaMga ke puruSa to meM auguNa jAni tosU sneha nahIM kare haiN| vartamAna kAla meM tokU mAna buddhi ke joga se burA bhI laagai| parantu tU viveko hai| so kar3avI auSadhi kI nAI tathA laMghana kI nAI sukhakArI jAnanA aura suni| he bhavya ! kusaMga kA satkAra jvara ke mAhi dugdha samAni hai| so kiJcit sukha deya pIche dIrgha duHkha kU kare hai / taise ho kusaMga ke ajJAnI vyasanI aparAdhI jIva terA satkAra kareM haiM / tAkA sukha kiJcit kautuka pariNati kI khuzI pramANa hai| pIche tinakA phala viSama dukhakArI hai| jahAM koI sahAthI nAhoM, aise naraka ke dukha tAhi bhogane par3e haiN| aisA kusaMga kA phala pIche para-bhava maiM lAge hai| tAte jaise--syAnA rogI dUdha taje taise kusaMga tajanA yogya hai| 86 / Age SaT bheda mlecchatA ke batAve haiMgAvA--maNa taNa ghara pura desA jhaNDAdi khaNDamaleccha bheyAe / nahiM suAcaraNa dhammo so aNAjjavala bhAsiyo sutta // 7 // artha-marA kahiye, mana / taNa kahiye, zarIra ghara kahiye, mndir|pur kahiye, ngr| desA kahiye, desh| khaMDAdi khaMDa maleccha bhaiyAe kahiye, khaMDa ko Adi laiya mlecchatAI ke SaT bheda jaannaa| nahiM su bhAcaraNa dhammo kahiye, tahAM para zubha AcaraNa nAhI, zubha dharma nAhIM, so aNAjathala bhAsiyo sutta kahiye, so anArya kSetra sUtra | virSe kahA hai| bhAvArtha-bho bhavya mlecchApane ke SaT bheda haiN| so ho kahie haiN| so jahA~ zuma bAcarasa nAhI 329
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su i i 330 dharma kI pravRtti na hoya? tisa sthAna kauM mleccha khie| so tA sthAna ke SaT bheda haiN| mana mleccha, tana mleccha, ghara mleccha, pura mleccha, deza mleccha aura khaMDa mlecchae chaH bheda haiN| so hI artha sahita batAie hai, jahA~ jAke mana meM zubha AcAra nahIM hoya / sudharma kI jAke mana meM pravRtti nahIM hoya / so mana mleccha samAna hai yA mana kahie aura kA zarIra taM suAcAra aru dharma sevana nahIM bneN| so tana mleccha samAna hai / yAkA nAma tana mleccha hai aura jAke ghara meM suzrAcAra sahita dharma nAhIM / so ghara mleccha samAni hai / yAkA nAma, ghara mleccha hai aura jA para viSai supracAra aru dharma pravRtti nahIM hoy| so vaha pura mleccha ke pura samAni hai / yAkA nAma, pura mleccha hai aura jA deza meM zubha AcAra sahita dharma-pravRtti nhiiN| so deza mlecchana ke deza samAna hai / yAkA nAma deza mleccha hai aura jA khaMDa meM zubhAcAra sahita dharma nahIM / so khaMDa- mleccha hai| aise mlecchapane ke SaT bheda khe| so inameM jahAM-jahAM dharma-pravRtti nAhIM, so mleccha jaannaa| inakoM sudharma kA upadeza zubha lAgatA nAhIM / dharma meM ruci hotI nAhIM / e kuAcArI, abhakSya bhakSaNahAre haiN| so kugatigAmI jAnanA Age mUr3hatA ke sAta bheda batAveM haiM gAyA jAya loya dhamma mUDhya mUDho maNa kAya cayaNa vivahAro / jayArIya viparIyoM micchAiTrIya hoya sama jIvo // 88 // artha - jA kahiye, jAti muuddh'| loya kahiye, loka mUDha dhamma mUkhya kahiye, dharma muuddh'| mUr3ho marA kahiye, mana mUr3ha | kAya kahiye, tana mUr3ha vayaNa kahiye, vacana mUr3ha / vivahAro kahiye, vyavahAra mudr| jathArIya viparIyo kahiye, ina Adi yathAyogya viparIta kriyA ke dhArI micchA iTTIya hoya saya jIvo kahiye, e saba jIva mithyAdRSTi jAnanA / bhAvArtha - mUr3hatA nAma mUrakhatA kA hai| jo bhalI-burI ke bheda ko nahIM jaane| yogya-ayogya khAdyaakhAdya ke bheda rahita hagrAhI hoya tArkoM mUr3ha khie| tahAM koI pApa kriyA para-bhava dukhakararAhArI koI jIva karai thA / tAka dekha kAhU dharmAtmA ne dayA bhAva kari manai kiyaa| kahI he bhavya ! e kArya para-bhava dukha denehArA hai| tU N mati kara dukhI hoygaa| aisI khii| tArkoM suni vaha mUDha ajJAnI kahatA mayA / bhAI! e kriyA to hamArI jAti meM karanI kahI hai| nindya naahiiN| jo burI hotI to hamAre bar3e jAti meM kAhe kauM karate ? tAteM jo apane bar3e Age sU karate Aye jAti meM saba kareM tAkauM kaise tajaiM ? aisA haThI mahADhITha kaThora pariNAmI pAya 330 ta raM gi cho
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ kriyA ko nahIM chodd'e| so jAti-mar3ha khie|3| loka mar3hatAko kahie jo laukika aneka khoTI paddhati / ajJAnatA rupa pAya rupa kodha-mAna-mAyA lobha rUpa corI.javA, para-racI gamanAdika aneka pApa rupa kriyA koI ajJAnI jIva karai hai| so aisI ayogya kriyA karatA dekhi koU dharmAtmA ne prArthanA kari manai kiyA jo | 331 he mAI ! rA kukAraja mahAdukhadAyaka loka-nindya mati krai| tokU doU bhava duHkha kreNge| aise hita-vacana khe| taba vaha ajJAna daridrI mUrkha bolatA bhyaa| he bhaaii|hm ho isa kArajako nahIM kreN| aisI kriyA ke karatA tau loka meM bahuta haiN| tuma kisa-kisakU manai karoge ? saMsAra meM sarva loga kara haiN| isa mAMti jo ajJAna lokana kI dekhA-dekhI khoTA kArya kareM Apa jJAna andha kachU vicAre nAhI, haThagrAhI pApa kriyA kare hai| so loka-mur3ha khie| 2 / aura dharma-mUr3ha tAkaM kahie hai| jo tahAM Age koI kula virSe tathA loka viSaM ajJAnatA kari tathA binA vicAra tathA binA parakhai khoTA dharma hiMsA sahita sevate aae| tA viSaya pratyakSa jIva hiMsA hai| aise mArga ke upadezadAtAkauM mahAkrodha-mAna-mAyA-lobha kI tIvratA hai| paMcendriya bhogana ke pokhanahAre tapa saMyama rahita deva hoya tinamA gaaneN| te jIva bhole dharma-eTatA lega haiM ! kaisA hai vaha deva jAko chavi dekheM mahAmaya upajai? aisI vikarAla mudrA kA gharo hoy| nirdayI mAMsAhArI hoy| aise deva kUprabhu mAna pUrNA deva mAne haiM, bar3e krodha kA dhArI janaka zascana ke dhAranahAre bahu parigrahI bhayAnaka AkAra dhAre, kara vacana ke dhArI jAkA vinaya nahIM kareM to mAra mahAmAnI aura bhole jIvanasUapanI sevA karAvanahArA aura naya-jugati deya parAyA dhana khAvanahArA mAyAvI lobhI abhakSya bhojana ke karatA tinakauM guru maane| hiMsA kiza dharma kA uttama phala hoya bhoga-bhogave teM puNya hoya aisA kathana jahA~ pAiye aise zAstra teM dharma maaneN| rose kudeva, kudharma, kuguru ke sevanahAre bhole jIva dharmArthI dharma jAti kumArga hiMsA rUpa kuAcAra rUpa pravRttate bhye| te jIva mokSa-mArga jAnita santai dharma-phala ke lobhI lokArada dharma sevate bhye| tinakauM koI sA~cI dRSTivAlA dharmAtmA dekhi dayA kari kahatA bhyaa| bho dhamArthI ho! tuma dharma ke artha pApa kA sevana mati kro| yaha jIva-ghAtaka mAMsAhArI deva nAhIM hai| bhagavAn / / 331 / / kA rA cihna nAhIM hai| parigraha dhArI zastradhArI kaSAyI guru naahiiN| hiMsAmayI dharma naahiiN| he bhavya ! tU vicArika dekhi ke deva dharma guru kA sevana karanA jyoM terA bhalA hoy| aise dharmAtmA ke vacana suni, yaha ajJAnI jJAna
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ daridro zubhAzana vicAra rahita binA samama hI haThagrAhI rosA kahatA bhyaa| hamAre bar3e bar3e Age ta yahI dharma sevate Aye haiM aura hamAre dharma meM aise hI deva dharma-guru hoya haiN| Age te hamAre kula meM aisA hI dharma sevate Aye haiM, so hama bhI sevana kareM haiN| aisA kahi ke haThagrAho kula dharma-pApa paMtha nahIM tajai, so dharma-mUr3hatA khie|3| mana-mUdatA / 332 tAkoM kahie, jAkA mana sadA hI caJcala rahai / thirI nAhI hoy| mahAloma kari mohita hoy| jAkA mana sadeva / aisA vicAra kareM jo mokoM dhanA dhana kaise mile ? koI devatA kI sevA karauM to mokoM mAMgai so deve so avAra ke samaya tA zItalA pratyakSa dekhira hai |saako pUjahI vana mil| so saMsA vicAra kara dhana kA lobhI aneka devana kI pUjA kara tathA aisA vicArai jo hamaiM paDyA, gira yA mAla mila jAya to bhalA hai tAke nimitta dharatI ke gar3e pAkhAna upAr3i-upADi dhana dekhatA phirai| aisI avasthA sahita ra ajJAnI dharma-pantha kA mUlyA prANI sadaiva mana ko murkhatA nahIM tajai / aise bharama buddhi kU kahie jo tU mana kI thiratA rAkha / kudegadika mati pUjo isase pApa hoyagA / dhana milegA naahiiN| to tAkI suni ajJAnI kahatA bhyaa| jo pApa kaise ho hai ? yaha deva hai, rAjo bhaye dhana denA inake sugama hai| anekana ko vAMcchita deya hai| aisA jAni apane mana viSa kudeva, kudharma, kuguru inake prajivai kI murkhatA nAhIM chodd'eN| sadaiva manaka Artta-raudra rUpa rAkhai, so mana-mar3hatA kahie 18 jAkI kAya te zuddha deva, dharma, guru kI sevA nAhIM bne| vinaya bhakti tinako nahIM baneM kudevAdika ko namanatA yAne bahuta karI hoya aura vAho teM jAkA zarIra mahAbhayAnaka hoy| netra karatA lie lAla hoNy| tana pai bhasmI, zirapai sindUra kI bindI hoya aura kaNTha zoza bhujA meM aneka tAbIja hoy| aru hasta meM aneka loha tAke cUr3A hoya / aise dharma dhyAna rahita zAnti mudrA saumya bhAva rahita hoy| mahAbhayAnaka viparIta tana kA dhArI tAmaiM dharma mAnatA hoya / tAkauM koI kahai, tokoM dharma kA phala cAhie hai tau zAnti mudrA raakhau| bhayAnaka AkAra rahanA tjau| tau taak| suni mUr3ha-AtmA rausI khii| jo hama antaraGga meM to zAnta ho hai| bAhya loka dikhAvai * apanA-Apa chipAya rahavaikaM bAhya bhayAnaka svAMga rAkheM / roso naya-jugati deva / parantu kAya kI karatA nahIM tajai / so tana-mar3hatA 32 kahie tathA zarIra kI cAla madonmatta IryA samiti rahita hoya aura jIva tAkau dekhi bhaya khAya dukhI hote hoya / binA prayojana apane hAtha pAMvananai jIvanakauM dukha detA hoy| rosA vikaTa kAya kA dhArI dayA rahita
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ mudrA kA dhArI zarIrako uddhata rAkhatA hoya / so kAya-mur3hatA kahie / jahA~ jina-AjJA rahita pApakArI para-jIvanaka bhayakArI, jhokakArI vacana bolanA / apanI icchA pramANa svecchAcArI vacana pApakArI bolnaa|| so vacana-mUr3hatA hai| yAkau~ koI kahe tuma aise kaSAya vacana mata kaho tathA devakU gAlI, gurukU gAlI tathA gRhasthanoM gAlI. kaThina aise ayogya vacana mati kho| to vaha murkha kahai, hama isI taraha deva kI stuti kareM haiM / gRhasthIna ko aise hI dabAya deya haiN| aise kahai; parantu krodhAdi-kaSAya poSave ke pApakArI-vacana nahIM tje| so vacana-mUr3hatA hai| jA vacana teM parAyA tana kSaya hoya / dhana kSayakArI, mAna jayakArI aise binA vicAre vacana kA bolanA jAkai suneM sarva sabhA-jana duHkha pArdai so vacana-mUr3hatA hai tathA jA vacanako suni saba kuTumba duskha pAve so kuTumba-viruddha khie| aise vacana tathA rAjya-samA viruddha vacana jAke sunai rAja-sabhA dussa pAvai / ityAdi vacana kA bolanA, so vacana-mUr3hatA hai| 6 / vyavahAra-mUr3ha tAkauM khiye| jahAM ayogyahiMsAkArI vyApArakU aisA mAnanA, jo ye kisaba hamAre Age nai calyA AyA hai| hamAre bar3e, por3hiyoM te yahI kisaba karate Aye haiN| so burA hai to bhalA hai / aru malA hai to bhalA hai| kula kA kisaba kaise chor3eM? aisA jAni, mahAhaThagrAhI, pApakArI-hiMsAmayI kisaba nahIM tajeM 1 so vyavahAra-mUr3hatA hai|7| rausI kahI je sAta jAti kI mUr3hatA, tAkauM apanI-apanI haTha buddhikAra, yathAyogya viparIta bhAvanA sahita dhAri, aGgIkAra krnaa| aise zraddhAna kA dhAraNa jinake hoya, so mithyAdRSTi jAnanA / iti zrI sudRSTi taraGgiNI nAma anya ke madhya meM jAti-vyavahArAdi kA kathana karanevAlA caubIsA parva sampUrNa huA // 24 // Age hitopadeza dikhAiye hai| tahAM miTayAjJAna aru samyagjJAna ke prakAzakauM dRSTAnta kari dikhAiye hai| gAthA-upala vahaNi michiNAMNo, kaya udoma phuNasyAma ura jaayo| hATaka sama sampAyo,taba vahagI jui vimala taNa hoI // 9 // artha-upala vahaNi michirANo kahiye, kASTha-chAroko agni samAna mithyAjJAna hai so! kaya udIya phuNasyAma ura jAyo kahiye, udyota kari pheri zyAma zarIra ko dharai hai| hATaka sama samyagAMgo kahiye, samyagjJAna svarga samAni hai| tava vahaNI jui vimala taNa hoI kahiye, tapa rUpI agniteM vizeSa prabhA dharai hai| bhAvArtha-Atma svabhAva aru para-jar3abhAva inake jude-jude jAnavaikauM, anubhavana karavaikauM atAva zraddhAnI mithyAdRSTi kA jJAna
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ asamartha samidhyAzA kA prasamA kicita prakAza hAyAtAke phalate eka bhava devAdi ke sakha paave| pIche thii| usa devAdi-bhava meM bhogAmilApo citta hoya, Arta-raudra pariNati kari, saMklezatA ke phala te. ekendriya Adi / 334 su| hoya, saMsAra-bhramaNa kara tathA mithyAtva-karma ke yoga te kadAcit manuSya meM upajai, to nIca-kula maiM dhanavAna hukumavAn hoy| rAjya-sampadA kA dhArI, tova krodha-mAna-mAthA-loma kA dhArI, saMklaizI hoya / ityAdika sAmAnya sukha kA dhArI hoy| poche aneka pApa kari, aneka hiMsA-doSa upAya, narakAdi-dukha ko prApta hoya / aisA hoya taba miyAjJAna kA prakAza, manda hoy| bahuta-kAla mithyAtva kA phala rahatA naahiiN| jaise-chAro kI agni, prathama tau teja-prakAza kara hai| pIche prabhA-rahita hoya, zyAmatA dhAri, bhasmI hoya / taisehI mithyAjJAna jaannaa| ye mithyAjJAna hai so andhe ke jJAna samAni hai| jaise--andhA caleM, taba anumAna se cle| parantu yathAvata, mArga kA zubhAzubha nahIM mAse / taise hI mizyAjJAna taiM zuddha yathArtha-mArga nahIM bhAse / yahA~ pratra-jo mithyAjJAnI dharmAtmA haiN| tinakaM yathAvat puNya-pApa kA mArga nAhIM bhAsa, tau nau-naveyAdika kaise jAMya ? devAdi gati maiM bhI jAMya haiM so zubhAzubha-mArga jAna binA jApa kA tajana va puNya kA grahaNa, tapa-saMyama-cAritra kA sevana kaise saMbhavai ? tAkoM puratha-pApa kA mArga tau bhAsa hai / bhale prakAra mithyAjJAnaka andhe ke jJAna samAni kaise kahyA ? tAkA samAdhAnajo puNya-pApa tau saMsAra-vana ke mArga haiM, yathArtha zuddha mokSa kA mArga naahiiN| mithyAjJAna te mokSa-mArga nahIM sUjha hai| tAtai mokSa pandha ke jAnave ke andha samAni jAnanA aura samyagjJAna hai| so svarga samAni hai| jaise svarNa kaM jyoM-jyoM agni pai tapAie, tyoM-tyoM tAko prabhA. bar3havArIko prApta hogha hai aura kazana zuddha hotA jAya hai / taise hI samyagjJAna rUpa svarA hai so tAkI jyoM-jyauM tapa rUpI agni kara tapAyA jAya, tyoM-tyoM parama vizuddhatA ko prApta hoya hai / so yaha sammAjJAna, jyoM-jyoM nirmala hoya, tyoM-tyoM bhai| so bar3hatA-bar3hatA kevalajJAna paryanta, samyagjJAnAvadhi pUrNa hoya hai| so kevalajJAna bhaye, jJAna kI maryAdA pUrNa hoya hai| sadA rahai hai| ye samyagjJAna, bhaye pIche mithyAjJAna kI nAIM jAtA naahiiN| sadaiva anantakAla tAI rahai hai| ye jJAna mokSa hI kareM hai| tAtai mithyAjJAnI, aGga-pUrvana kApAThI bhI hoya, tau saMsAra kAhI kAraNa hai aura samyagjJAna kA aMza bhI prakaTa hoya, to bar3havArI koM prApta hoya, kevalajJAna hI karai hai| tAtai mithyAjJAna, heya kahyA hai aura samyagjJAna, upAdeya kayA hai| tAte
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - -... - . .. - - - vivekI puruSa haiM tinaka, mithyAjJAna taji kaiM, mokSa kA karamahArA, siddha pada kA denehArA, kamana kA nAza karanahArA, rosA samyagjJAna jaise nAre taise prApamA ghogya 7: bhAga liga sukha te jAtmA tRpta nahIM shrii| mayA, so hI dikhAiye haigAthA-hari hala sura saga cako, puNa phala suha bhujeya Na dhape / taba laba suha para AdA, dhapo ki dhammaseya siba kajje // 10 // artha-hari kahiye, nArAyaNa / hala kahiye, blbhdr| sura kahiye, deva / khaga kahiye, vidyAdhara / cakrI kahiye, SaTukhaNDI ckrii| purA phala suha muMjeya sa dhape kahiye, puNya kA phala sukha bhogyA, to bhI nahIM hapta huA / taba lava suha sara AdA kahiye, to hai AtmA ! manuSyana ke alpa sUkha teM / dhapo kiM kahiye, kaise tRpta hoyagA ? dhammaseya siva kajje kahiye, tAtai dharma kA sevana mokSa ke nimitta karau / bhAvArtha-ye jIva khaNDa kA svAmI solaha hajAra strIna ke saGga bhoga-bhoganahArA bhayA / tahA~ bhogana te tRpta nahIM bhayA tathA hari kahie jo devanAtha indra so tAne aneka devAGganA sahita aneka vAMcchita bhoga bhoge, to bhI tRpta nahIM bhayA tathA aneka devIna sahita sukha bhoganahAre devapada ke aneka sukha bhoge: parantu tRpta nahIM mayA / aneka gIta, nRtya, vAdinAdi ke adbhuta lakSmI sahita kautUhala kari anupama bhIga meM ramyA tahA~ bhI ye AtmA tRpta nahIM bhayA tathA aura bhI deva samAni sampadA ke dhArI aise vidyAdhara tinake sukha bhoganahAre aneka prakAra ar3hAI dvIpa meM svecchA phiri krIr3A karate dIrgha sukha bhoge to bhI jAtmA vidyAdharana ke sukha teM bhI tRpta nahIM bhayA aura SaT khaNDa kA pati chacAnave hajAra devAGganA samAni rUpa guNa kI dharanahArI strI tina sahita manavAMcchita devendra kI nAI sukha samUha dIrgha-kAla tAI naye-naye bhoge to bhI AtmA tRpta nahIM mayA aura bhI aneka matola vAMcchita adbhuta sukha bhoge| saMsAra meM koI aisA sukha nAhI bacyA jo AtmA ne aneka bAra puNya ke udaya teM na bhogyA sarva bhogyA / cirakAla tAI bhogana meM hI rajAyamAna rhaa| so he bhavyAtmA! tuccha puNya tuccha puruSArtha alpa sthiti sahita mahAcapala manuSya ke sukha tina maiM tU kaise tRpta hoyagA ? tAte he nikaTa saMsArI! samatA bhAva dhari bhogana te udAsa hoU yA manuSya paryAya kI alpa sthiti aura rahI hai| tA maiM aba sokaM mokSa hoyeka dharma kA ho sAdhana karanA yogya hai / pheri aisA avasara kaThina hai aura he sUbuddhi! indriyana ke sukha tau
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka bAra bhoge| tinakaM pheri bhogane meM kahA prIti kare hai ? aura jo navIna sUkha jo kabahU~ nAhI bhoge || "hoya; aise sUkhaka bhogave to natIna susta ho / tAtai mokSa kA sukha taine kabahU~ nahIM bhogyA hai| so yAke 4 bhImavaikU dharma kA sAdhana karanA yogya hai / ye ho viveka kA phala hai| aisA jAnanA / Age dIrgha duHkha naraka pazana ke tinate nahIM DaracA, tau tapa ke tuccha duHkhateM kahA Dara hai ? aisA batAe~ haiM| gAthA--asuhaM phala gaka tiriyo muMbe, duha ageya mUDha AdAe / to tava laba duha AdA, kampaya ki seya dhamma sija kajje 195 // artha-asuhaM phala eka tiriyo kahiye, azubha ke phala naraka-tiryazca gati ke| muMje duha bharIya mUr3ha AdArA kahiye, bhole AtmA ne aneka dukha bhogai| to taba lava duha AdA kahiye, to taya ke alpa ducana teM jaatmaa| kampaya kiM kahiye, kahA kampe kyoM hai ? seya dhamma siva kajje kahiye, mokSa hove kaM dharma kA sevana kri| bhAvArtha-bho AtmArAma ! tUne azubha ke phala kari naraka maiM chedana-bhedana Adi paJca prakAra duHkha aneka bAra sahe so karma ke vaza parAdhIna hoya mahAduHkhanakU sahaja hI bhoga lie aura tiryazcana ke duHkha aneka prkaar| mukha, tRSA, zIta, uSNa, daMza-masakAdi bahuta vedanA parAdhIna pazu kAya ko bhogii| sI bhI sahaja bhoga lii| so tahAM tu DaracA naahii| tau he bhole prANI! tapa virSe naraka-pazu te adhika duHkha naahiiN| bahuta hI alpa duHkha hai / tAta he bhavyAtmA! tUtapa-duHkha te mati ddr| tapa viSaM to svAdhIna kheda hai| so sukha samAna hai aura parAdhIna duHstra ke bhoga ta vikalpa hoya tina kari to pApa-bandha hoya hai| tAtai paramparAya AgAmI kAla meM bhI duHsva phala hI hoya hai| svAdhIna tapa kA kheda sahate pariNAmana meM santoSI dharmAtmA ke vikalpa nAhoM hoya hai. tAte puNya kA bandha haay| tAkari AgAmI kAla meM bhI sukha phala hoya / tAteM naraka-pazUna ke duHkha tene parAdhIna hoya sahe, tahA~ to DaracA / naahiiN| tau tinateM bahuta dhore tapa ke kheda te, tUMmati ddrai| samatA sahita tapa kA kheda sh| baGgIkAra kr| jyoM tere samabhAvanA sUkira nAnA prakAra tapa tina kari karma kA nAza hoya mokSa hoy| tAteM tAkU dharma-sAdhana hI sucakArI hai| aisA jAni bArambAra jina bhASita dharma kA samatA kari sevanA yogya hai| jAge mAyA kapAya kA phala aura kaSAya se adhika batAIM haiMmAthAmA ma pigoDA mi, sApa pAyo mAmA ka mA lAmo samaya
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 337 artha-mAyAgabha asuho kahiye, mAyA garmita je pApa haiN| riNagoyadA kahiye, vai nigoda ke dAtA hai| aNi kasAtha eka dAyo kahiye aura kaSAya naraka kI dAtA haiN| mAyAjuta sayala kaSAyo kahiye, mAyA / / sahita sakala jo sarva kaSAya / ika be te cavAta taNa deI kahiye, ekendriya, beindriya, teindriya, cauindriya inake tana deMya / bhAvArtha-sarva kaSAyana meM mAyA kA phala bahuta hI pApakoM upajAvai hai| je pIva nigoda meM upaji mahAduHsI hoya so mAyA kaSAya kA phala hai aura anya jo krodha, mAna, lobha-ina kaSAyana te narka hoya hai. nigoda nahIM hoya aura ina tIna hI kaSAyana meM jo mAyA kaSAya Ana mile, to mAyA ke joga te lobha, mAna, lobha-- ina tIna meM rAkendriya, do indriya, tIna indriya, cauindriya hoya aise phala kauM upjaave| tAteM sarva kaSAyana meM mAyA kaSAya dIratha nikhadhya va pApakArI hai / tAtai vivekI puruSanaka para-bhava sukha ke nimitta mAthA zIghra hI tajanA yogya hai / yahAM prazna-jo krodha, mAna, lobha-inakA phala naraka kATA aura mAyA kA phala vikalatraya Adi nigoda kahyA / so inameM antara kahA ? aru mAyA kUnikhadhya kahyA / so duHna to naraka meM bar3A dIkhe, nigodiyA kA duHkha tau bhAsatA naahoN| tAteM jAkA phala bahuta dukhakArI hoya tAkauM nikhadhya kahiye to duskha to nigoda maiM alya bhAse hai| aru naraka meM bahuta mAse hai| baru yahAM mAyA kaSAya kauM nikhadhya vizeSa kiyA so kAhe kauM ? tAkA samAdhAna-bho bhavyAtmA! tU nai prazna malA kiyaa| aba yAkA uttara tU citta deya suni| naraka duHkha tau vAhya, vizeSa-vikarAla mAsai hai| parantu pA~coM indriya sabUtapUrNa haiM / aru indriya-jJAna sabakA khulAsA hai| tAteM duHkha thor3A hai| AyakoM koI nArako mAre taba to duHkha hoya hai / podhe Apa koI nArakIkauM mArai taba Apa khuzI hoya / Apa pai duHsA Ae tAkI maiTave kA upAya karai hai| bairI kU tathA snehI jAna hai| avadhi Adi mati-zruta-jJAna kI prabalatA pAIye haiN| tAteM isa naraka meM sukha kA nimitta hai| pA~voM indriyana kA kSayopazama hai / para ke mArave kUtana kA parAkrama hoya hai| bar3A Ayu karma hai| tAteM yahAM naraka virSe jIva alpa duHkhI hai aura ekendriya ke cAri indriya naahiiN| karma ke udaya AyA duHsA tAkU meTavai kI zakti naahiiN| mahAdIna alpa samaya maiM maraNa pAvai aura alpa zIta ke dukAteM maraNa paavai| mahAazakta jJAna rahita tAtai ekendriya mahAdukA kA sthAna hai tathA jaise--koI cora ko pAMva bAMdhi 43 37
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu ulTA TAMgi diyaa| pIche cyAroM tarapha se aneka bAMsana, kor3A ko mAra dIjiye, so mahAduHkhI hai| so aisA duHkha to nArakIna kI hai aura eka cora kA musna virSe vastra bhari Upari teM sUjokara mukha soM dojiye| mala-mUtra ke // 330 dvAra saba banda kara dIjiye so mahAduHkhI bhyaa| poche kAna maiM vastra bhari sRjI te soM diyaa| kAna meM vastra bhari da | kAna soM diyaa| netra soM diye| pa saba tana kI bAMdhi gaThiyA-sI banAya kai eka khAla kI masaka meM DAri masaka Upara teM soM daI, so golA-sA banAyake Upara dasa-bIsa mana ko eka zilA dhara dii| so aba isake duHkha kA kevalo jAne aura koM to bAhya duHkha diikhe| parantu yAke gar3ha duHkha kI auranakauM to ThIka naahoN| so aisA duHkha nigoda rAkendriya ke jaannaa| tAtai nArakoma ke duHkha te asaMkhyAta guNA nigoda rAkendriya ke duHkha jaannaa| rose ho bendriya ke bhI tIna indriyA~ naahiiN| tAtai tAkU bhI tathA teindriya ke do indriyA~ naahiiN| so bhI mhaaduHstrii| caudRndriya ke rAkendriya naahiiN| so bhI mahAduHkhI! rose vikalatraya ke mahAduHkha so mI nArakInate asaMsthAta guNA duHkho hai tAta ina vikalatraya jIvana meM mahApApa ke udaya te Ave hai tAkari mahAduHkhI jaannaa| so ye jIva mAyA kapAya ke joga taiM isa bhavasAgara meM par3e haiN| tAtai mAyA ho meM dIraghapanA jAnanA / he bhAI! aura tIna kaSAyana ke rasa tau jAni lIjie hai| parantu mAyA nAhIM jAnI jAya / jo jAniye, tAkA upacAra bhI kiijiye| jAnane meM nahIM bAvai tAkA ilAja kahA bane ? so krodhAdi tau jAnie hai aura koI krodha kareM to tAkA upacAra | yaha ki jo koI krodhI mAratA Ave tAke pAsa donatA pakari rahai taumAre nAhoM aura koI pApI-mAnI ApakoM mArane Ava to tAke pAsi apanA mAna taji, vAkA vinaya kreN| vAkI stuti kareM to mAnI mAre nAhIM aura koI lobhI Apako mArai tau vAkauM bahuta dhana deya tau lobhI mAra naahiiN| rIse kodha-mAna-lobha- ina tIna kaSAyana kA tau upacAra hai| yAkA upacAra kie zAnta ho jAya / parantu yaha dagAbAja Upara teM namana krai| mukha dekhe dona vacana boleN| sevaka hoya, putra sama hoy| pIche dAva lagai dagA krai| yAkA upacAra vivekIna se bhI nahIM bne| tAteM mahAmar3ha hai| isa kaSAya kA phala dIragha pApakArI hai| tA pApa ke phala te jIva, narakana ke duHkha te bar3A duHkha | nigoda Adi kA pAve hai| aisA jAni mAyA kaSAya kaMtajanA tathA ina pApacArI-mAyAvI jIvana ko apane blteN| pahicAna, tinakA saMga tajanA bhalA hai| aisA jaannaa| Age dharma kA phala indriya-janita indriya-sukha hai| yAteM 338
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ / narakAdi khoTI gati nahIM hoya hai| naraka dAtA aura hI kArya haiN| so batAvai haiMgAyA- dhamma taru phala akha gRhayo, so phala dugaya deya Naha kavaka / dhamma kAlaya atra kara, kumaya phala deya soya kIyAya 193 / artha-dhamma taru phala kahiye, dharma vRkSa kA phl| akha suhayo kahiye, indriyana ke sukha so phala dugatha dey| rAha kabarU bAhirI, so phala dargatinAba nahIM deza / ma kAlaya adha karaU kahiye, dharma kAla meM pApa kare to| kugaya phala deya soya koyAya kahiye, so kriyA kugati kA phala deya hai| bhAvArtha-yahAM koI rosA jAnaiM ki jo indriyana kA sukha hai so dharma-dhAta karake jIvanako durgati karai hai / so he bhAI! tU' citta deya sUni / indriyana ke sukha haiM so tau puNya kA phala hai / so puNya phalata deva, indra, cakrI, kAma, devAdika kA sukha hai so hajAroM strIna ke saMga nAnA prakAra paMcendriya manavAMcchita sukha-bhoga bhogate haiN| aneka ratha, hAthI, ghoTaka, paidala Adi adhika senyA sahita, nirakheda maye, apanI zubha pariNati kA phala tAhi bhogavaM haiN| so ye puNya kA phala hai| so puNya kA phala indriya sukha hai| sohI puNya kA ghAta kaise kareM ? je phala haiM so apane vRtta kA nAza nahIM kreN| tAteM indriya sukha dharma ghAta karate naahoN| indriya sukhana taiM durgati hotI nAhIM; aisA jaannaa| yahAM prazna--jo jagahajagaha zAstrana meM aisA suniye hai ki jo phalAnA rAjAdi puruSa, indriya-sukha meM magana hoya, narakAdika gye| tahAM je mahAna-buddhi cakradhara rAjA the, so jagat bhogana tai udAsa hoya, indriya-janita sUkha durgatidAI jAni, sarva rAjya-bhoga sampadA taji, dIkSA dharate bhaye / / tAtai indriya-janita sukha pAyakArI nahIM hotA, tau kAhe kUtajate ? aura yahA~ aisA kahyA jo indriya-sukha dharma kA ghAta nahIM karai hai| indriya-sukha te narakAdi khoTo gati bhI nahIM / hoya hai| so ye bAta kaise bane ? tAkA samAdhAna---jo he bhavyAtmA! terA prazna pramANa hai| parantu aba citta deya suni / jo vastu jAtai upaja hai so tAkA nAza nahIM karai / so dekhi, indrAdika-pada, cakrI-pada hai, so vAMcchita indriya-bhoga ke sukha kA sAgara hai| jo indriya-janita sukha te durgati hotI, tI indrana ko hoya tathA devana kU tathA bhoga-bhUmiyAna kUpara-bhava durgati hoya / tAtai aisA jaannaa| jo khoTI gati hoya hai so indriya sukha kA phala naahiiN| jAteM isa jIva kU khoTo gati hoya hai, so tokauM batAiye hai| je jIva dharma-kAla virSe, dharma kUli kari, viSaya-kaSAya meM rAyamAna hoya ke, dharma kA ghAta kreN| tisa dharma-ghAta ke pApate narakAdi khoTo gati 331
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya hai / tAteM narakAdi duHkha, dharma-ghAta kA phala jAnanA / tAtai vivekI haiM tinakU dharma sevana ke kAla meM dharma-ghAti kari, pApa-vikalpa meM kAla gamAvanA, yogya naahiiN| tAteM dharmAtmA gRhastha haiM so tinheM prathama prabhAta dharma-kAla vi.male prakAra nirmala bhAvanA sahita dharma-kArya kari, puNya kA saMcaya karanA yogya hai| pIche apane pUrva-puNya kA phala indriyajanita sukha, tAhi bhaugyA krau| aise sadaiva dharma-kAla maiM dharma kA sevana karanA aura anya-kAla maiM karma-kArya krnaa| aise kari puNya kA saMgraha kreN| tAke phala, pheri bhI para-bhava maiM devAdika ke indriyajanita sukha-bhoga pAveM hai aura jai jIva-dharma ko bhali kari, dharma-kAla virSe indriyajanita bhogana meM rakta hoya, sukha mAne, so maanau| parantu pUrvale puNya kA phala bhogi cukaigA, to pIche dharma-phala binA, narakAdi gati hoyagI, tAke duHkha * bhogvegaa| jaise koI eka bhalA vyApArI, aneka vyApAra kari, apanI buddhi ke bala kari, bahuta dhana kmaayaa| so isare dina sukha taiM bhogavai hai / aru jaba dukAna pai kamAI kA samaya AyA, taba aneka sukha bhoge the tinakaM taji. dukAna cai jAya aneka vyApAra-kalA kari dhana kmaavai| to dUsare dina, sukha se bhogyA krai| aise bhIga ke kAla meM bhoga-sukha karaiH parantu apanI kamAI kA samaya bhAvai taba aneka kAma choDi, pAya kmaave| kamAI kA kAla nahIM ck| so to sadeva kamAve-khAve, sukhI rahai aura je jIva eka bAra vyApAra kari dhana kmaayaa| so dhana leya, nAnA prakAra sukha karatA bhyaa| aru pheri kamAI kA kAla AyA, taba bhI nAca-nRtya, khAna-pAna, bhoga hI meM rata mayA dhana ur3AyA karacA, kamAI kU nahIM gyaa| kamAI kA kAla vRthA gamA diyA aura Age kamAyA thA, so dhana khAya liyaa| so jIva kamAI binA raGga hoya, bhIkha mAMgegA, duHkhI hoyagA, rausA jAnanA tathA koU eka puruSa ke eka bAga hai| tAmeM nAnA prakAra ke mevA hoya haiN| aru mahAsundara saghana-chAyA mahAzobhAyamAna tAmaiM pAMca sau rupayA sAla kA maivA hoya, tAhi baiMci, tAmaiM kuTumba kau paale| aise sAla kI sAla, pAMca sau rupayA kA mevA baiMci, sukhI rhai| aneka mevA pApa bhogvai| bAga ko bhalI rakSA kiyA kreN| aise bahuta dina bIta gye| bAga kI rakSA kare duSTa pazana te bcaavai| vana kau~ nirvighna raakheN| tAke | phalana kari apane kuTumba kA pAlana kreN| Apa Ananda sU rahyA kreN| aise bAga leM, pAkauM dekhateM suna hoya / so eka bAra kASTha kATanahAre pAye, isa bAga bAre ko khii| terA bAga maula de| taba yAne pAMca sau rupayA maiM 24.
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ bI SS " fir 341 bAga becyA / so vaha bAga kATa ke lakar3ahAre le jAMya haiN| so dekho yAkI mUrkhatA, jo sAla kI sAla pAMca sau rupayA denehAre bAga kUM kASTha kATanahAre kUM deya hai| sI ye rupaiyA eka bAra ke hoya jAya haiN| poche Apa duHkhI hoya hai| bAga kI zobhA jAya hai| miSTa phala jAye haiN| bAga kA nAma jAya hai aura Apa kuTumbI sahita duHkhI hoya hai| ye rupayA barasa eka meM khA leve hai tathA usa vana kI rakSA chAr3i, koI viSaya kaSAya nRtya-gItAdi meM lAgi jAya hai| so bAga ke bigar3ane taiM bar3A duHkhI hoya hai| eka bAra hI nRtya gIta ke sukha ho haiN| parantu jisa bAga ke pIche, sarva kUM roTo thii| soca nahIM rahe thA, sarva gIta-nAca acche lAgeM the| so ujAr3a thaa| to sarva kuTumbI sahita duHkhI bhayA / jaise--- bAga rahe sukhI rahegA, taise ho dharma rUpI bAga ke phalana kari sadaiva sukhI rahe hai / aise dharma- bAga kI rakSA kU' bhUli, viSaya- kaSAya meM magana hoya rahegA, tau dharma rUpI bAga ke vinAza taiM Apa duHkhI hoygaa| eka bAra kA hI viSaya sukha hoyagA aura pahale sadaiva bAga kI rakSA kari, pIche viSaya - sukha bhogegaa| to tAke phala taiM sukhI rhegaa| tAteM hai bhavya ! tU aisA jAni / jo AtmA kUM narakAdi khoTI gati hoya hai| so ye dharma-dhAta kA phala jAnanA je AMva dharma-kAla meM dharma-ghAti kari, pApa kA sevana kari, viSaya-bhogana meM rata hovegA / so narakAdi kugati ke duHkha bhogavegA aura jo dharma-kAla meM dharma kA sevana sahita, dharma kI rakSA kregaa| poche apane viSaya bhoga bhogyA kregaa| apane puNya pramANa mile jo bhoga, so santoSa kari bhogeMgA, to khoTI gati na hogii| aisA jAnanA aura taiMne kahI Age bar3e-bar3e rAjA indriyajanita sukhanakaM pAparUpa jAni, tinakU taji, udAsa hoya, digambara hoya, dIkSA dhaarii| so hai bhAI ! suni / ina rAjAnaneM dIkSA dharI / aru indriyajanita bhoga taje / so narakAdika ke bhaya, dIkSA nahIM dhArI hai| narakAdika ke duHkhana kA abhAva tau gRhastha avasthA ke dharma sevana kari hoy| ghara hI viSai apane kuTumba meM tiSThateM, dharma kA sevana kari, sukhateM paryAya chAr3ite, tau devAdi zubha gati pAvate / parantu he bhAI! ghara viSai, karma kA nAza kari mokSasthAna cAhe / so ghara meM mokSa nAhIM hoya / tAteM bhavyAtmA, je nikaTa saMsArI haiM tinane mokSa hove kUM, sarva karma-nAza kari zuddha bhAva hove kUM, rAga-dveSa tajI kUM, kevalajJAna pragaTa karave kUM, janama-maraNa ke duHkha dUri karave kUM, siddha pada ke dhruva sukha pAyave kUM. dIkSA dhArI hai| aisA bhAva jAnanA / jinheM narakAdika khoTI gati hoya hai 242 sa raM gi pI
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 so dharma ko chAMDi dharma-kAla meM pApa kA sevana karai haiM / te duHkhI hI hoya haiM aura dharmAtmA gRhasthana kauM indriya-sukha bhogate pApa hotA nAhIM aura mokSa sUkha, avinAzI-atIndriya-bhoga sakha, mokSa binA hotA nahIM / tAta je mokSa-sUkha ke vacchika hoya, te to dIkSA hI dhAreM haiM aura jina bhavyana kaM mokSa vAMcchA tau hai, para dIkSA dharave ka samathaM naahii| aise dharmAtmA gRhastha haiM, so ghara hI virSe muni kA dAna, jina deva kI pUjA, zAkhana kA zravaNa-paThana, saMyama, zakti pramANa tapa ityAdika dharma kA sevana kara tAke phala deva-pada, bhoga mami phala, cakrI-pada ityAdika paaveN| so ina devAdika padana meM nizadina adbhuta indriyajanita sukha-bhoga, Ayu paryanta bhogave haiN| tAteM he bhavyAtyA ! indriyajanita sukha taiM pApa hotA, durgati hotI to gRhastha-dharmAtmA kA para-bhava kaise sudharatA ? aru dharmo-zrAvaka dharma-rasa ke svAdo, ghara ke sukha kaise bhogate? tAta aneka nayana kari vicAriye hai tau pApa eka dharma-ghAta kA nAma hai| bhogana meM pApa naahoN| tAtai vivekI dharmAtmA haiM tinako zaka dharma-kAla meM dharma-sevana hI yogya hai| Age munIzvaroM ke mokSa kau kAraNa, zrAvaka kA ghara hai| aisA kahai haiMgAthA--jIma suhacaya mokso, mokkhottayaNa rayaNa muNa sAho / muNagara taNa AhAro, bhoyaNa sAvaya geha kara hoI // 94 / / artha--joya suha caya mokkho kahiye, jIva sukhakauM cAhai so sukha mokSa viI hai| maukvottayaNa rayarA murA sAho kahiye, so mokSa ratnatraya se hoya hai aru ratnatraya muni-pada te hoya hai| murANaratarA jAhAro kahiye, muni-pada manuSya zarIra teM hoya hai aru zarIra bhojana tai rahai hai| bhoyarA sAvaya gehakara hoI kahiye, so bhojana zrAvaka ke ghara kari hoya hai| bhAvArtha-ye sarva cyAri gati saMsAro jIvana kI AzA, eka sukha hai| so sukha sarva cAhaiM haiN| aru AyA sukha kA viyoga maye, jIva duHkhI hoya hai| tAteM aisA jAniye hai| ki vinAza rahita avinAzI susa kauM jIva cAhaiM haiN| sunateM eka chinaka bhI antara nahIM cAhaiM haiM, rausA sarva jIvana kA abhiprAya hai| so he bhavya jIva ho! saMsAra meM deva-manuSyana ke sukha haiN| so to vinAzika haiN| koI puNya jogate hoya haiN| pIche apanI sthiti-marajAda pUrNa bhaye paryanta rahaiM haiN| pUrNa bharA pIche sukha nAza hoya hai| sukha nAza bhaye, bar3A duHsvI hoya hai| jaise vidyuta pAta, alpa udyota kA camatkAra kari, pIche andhakAra karai hai| taise hI indriya-sukha to tuccha-sA camatkAra, sukha kI vAsanA-sI batAya, pIche duHkha hI upajAvai hai / sAtai raisA vinAzika sunna hone se na honA malA 342
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ |343 / hai| yaha jIva tau nirantara avinAzI sukha kU cAhai hai| tAtaM he sukha ke arthA jIva ho! tumhArI bAcchA pramANa | sukha kA sthAna siddha pada hai| tahAM dhruva-avinAzI sudha hai| so sukha, sarva karma ke nAza teM pAIye hai| tAteM tuma kau sadaiva avinAzI sukha kI abhilASA hai to jaise bane taise sarva karmana kA nAza karau, jyoM mokSa hoya / sarva sukha kA sthAna mokSa hai| so sukha kA Azraya jo mokSa hai, so ratnatraya ke AdhIna hai / so samyagdarzana, samyagjJAna, samyakacAritra-ye tIna ratnatraya, mokSa kA Azraya haiN| ratnatraya binA, mokSa nAhI aura ratnatraya haiM so muni-pada ke Azraya haiN| muni-pada binA, ratnatraya ke hotA naahiiN| muni-pada hai so nara tana binA hotA naahiiN| tAta muni-pada kA Azraya, nara kA zarIra hai| manuSya zarIra kI sthiratA, bhojana binA rahatI naahiiN| tAta manuSya ke tana kA Azraya bhojana hai aura munIzvara kA bhojana. dharmoM vAvaka saAcArI binA hotA naahiiN| tAtai je uttama zrAvaka ke mandira haiM so hI muni ke tana kA Azraya jAnanA / tAteM aisA jaantaa| ki jo mokSa-mArga hai, so zrAvaka ke ghara tinakai AdhIna hai| muni-pada binA, mota nAhoM aura zrAvaka dharmAtmA ke ghara binA, muni ke zarIra kA sahakArI bhojana hotA nAhIM / tAteM jo zubha zrAvakama kA ghara bhojana dene kI nahIM hoy| to muni kA dharma nAhIM hoy| aru munidharma nahIM hoya, to mokSa-mArga bhI nahIM sadhai / tAtai aisA jAnanA, mokSa-mArga kA Azraya zrAvaka kA ghara hI hai| aisA jAna dharmAtmA zrAvakana kuM zubha prAcAra rUpa pravartanA yogya hai| Age buddhi, dhana va tana pAye kA phala kahai haiM|| gAthA-budhikala tatva vicArai, taNa phala tava tIca mANa caartto| paNa phala pUjA dANau, baca phala parapIya jantu rakha satto // 15 // artha-budhiphala tatva vicArai kahiye, buddhi kA phala-tatvana kA vicAranA hai / tarA phala tava tItha mAraNa cAratto kahiye, tana kA phala-tapa, tIrtha, dhyAna aura cAritra hai| dharaNa phala pUjA dANau kahiye, dhana kA phaladAna pujA hai| vaca phala parapIya jantu rakha satto kahiye, vacana kA phala-parako priya dayAmayI satya bolanA hai| bhAvArtha--je subuddhi kU pAya, dharma-mArga bhali ke viSayana meM pravRtti kari, pApa kari, zIza azubha mAra liyaa| sA to buddhi bhaI ho niSphala bhaI aura jina bhavya jIvana nai buddhi pAya kari, tasvana kA vicAra kari, pApa-karma kA kSaya va puNya kA saJcaya kari, mokSa hone kA upAya vicAra kiyaa| so hI buddhi pAye kA || utkRSTa phala hai| manuSya zarIra pAyaka aneka pApakArI sthAnana meM pravRttA, para pIr3A karI, para-dhana harayA. - - -
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ para-strI ramyA, pApa sthAnana meM tIrtha jA kiyaa| hAlAkSika parakAra bazuma karma kA bandha kiyA, so to tana pAyA jaisA nahIM pAyA / zarIra vRdhA gyaa| jo zarIra pAya nihiMsaka, Arambha rahita, dayA|| bhAva sahita, antaragatapa SaTa, bAhya taya SaTa, aise bAraha tapa kU karai, so tana-phala hai tathA jahAM teM karma nAza kara jatIzvara mokSa gaye, so sthAna zuddha tIrtha hai / so jA zarIra te tisa sthAna kI vandanA-pUjA karanI, so zarIra saphala hai / jisa zarIra se vikarAla bheSa dhari, pApa-pAkhaNDa dhari, austakaM bhaya upjaayaa| so zarIra vRthA hai aura jA zarIrata kAyotsarga-mudrA tathA padmAsana-mudrA dhari, samatA bhAva dhari aura jIvana kU vizvAsa upajAya sukhI kiye| dharma-dhyAna, zakka-dhyAna rUpa bhAva sahita dhyAna kiyA, so kAya saphala hai aura paJca mahAvrata, paJca samiti, tIna gupti-ye teraha prakAra cAritra tathA bAraha vrata jA zarIra te banyA hoya, so tana pAyA saphala hai| jA dhana kari pAyArambha kriyA kari, para-bhava kaM duHkha upajAyA hoya, so dhana vRthA hai tathA jA dhana se anya jIvana ke mola leya mAre hoya, jA dhana te para-jIva bandI meM kiye hoMya, para-stro sevana kiyA hoya tathA vezyA-gamana meM diyA hoya, nAca karAya, mAna karAya ityAdika vikAra bhAvana meM dhana diyA hoya so dhana vRthA hai tathA dyuta ramane meM dhana diyA tathA cUta ramane ke kAraNa caupar3i, gaMjaphA, zataroM ina Adi dyuta kArya ke upakarana tinakauM bahuta mola deya lenA bahuta dhana deya cA~dI-svAdi ke banavAvanA mahAanurAgI sahita dhana lagAya cUta kI zobhA karano, so dhana vRthA hai| jA dhana se muni vItarAgakuM dAna diyA hoya, jina bhagavAna kI pUjA ko hoya, so dhana pAyA saphala hai aura mukha pAya, vacana" aneka jIvana ke mAna khaNDana kiye hoya / para-jIvanakU kaTu vacana kahi duHkha upajAyA hoya tathA vRthA-bai prayojana vacana anartha daNDa ke upajAvanahAre aise vacana ityAdika pApa-bandha karanahArA vacana bolanA, so vacana pAyA jaisA nAhIM pAyA vRthA vacana hai| jina vacanoM kuM anya jIva / suni sAtA paavai| jina vacanoM kI pratIta kari aura jIvanakauM sthiratA hoya sukha paavai| te vacana dayA sahita, hiMsA pApa rahita satya ityAdika jina deva kI AjJA-pramANa hita mita vacana kA bolanA, so vacana pAyA saphala hai| aisA jAnike vivekI haiM tinakauM buddhi pAya kaiM to jIvAjovAdika tattvana kA vicAra kari buddhi saphala karanA yogya hai aura tana pAya tapa tIrtha dhyAna kari tana saphala karanA bhalA hai| dhana pAya dAna-pUjAdi kari puNya -INALLL
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 345 upajAvanA acchA hai| vacana pAya hita mita satya bolanA aura bhI ina Adi sukAryana meM virSe zubha rUpa raha ke, bhava saphala karanA yogya hai| rosA jAnanA / Age aite nimitta, kAla-mRtyu samAna jAni tinameM sAvadhAna rhnaa| aisA batAe~ haiMgAthA-duThaNAro saTha mittaU, gUDha jANanta malA je bhatto / aharSita ghara visapANo, esahu NamattAya dvAra jamma geyo // 16 // artha-daThaNArI kahiye, duSTa strii| saTha mittaU kahiye, murkha mitr| mar3ha jAyanta manta je bhatto kahiye, gar3ha bAtakauM jo sevaka jAnatA hoya / ahathita ghara kahiye, ghara meM sarpa kA vaas| viSapANo kahiye, viSa kA bhojana / e sahu NamattAya kahiye, e saba nimitta / dvAra jamma gaiyo kahiye, kAla samAni jaannaa| bhAvArtha-isa jIva ke jaba pApa-karma kA udaya Avai taba aisA nimitta mile| jo ghara virSe mahAduSTa svabhAvavAlI kalahakAriNI, vinaya lajjArahita tIkSNa-kaTuka vacana bhASaraNI krodhAdi kaSAyana sahita, kAmAgni jisake tIvra hoya / inakaM Adi lekara aneka anAcA gaumA ribharI strI gita : nomaza samAna haha sadaiva jAnanA tathA jApa to mahAvivekI hoya nAnA naya-jugati kA jAnanehArA hoy| catura, aneka kalA kA dhArI dharma-karma kArya meM pravINa hoya aura jinameM sadaiva rahanA aise mitra jo Apake pAsa nirantara rahaiM, so murkha hoy| to Apa to vicAra kachu bhalA-kArya aru murkha mitra jJAna hIna vaha vicArai nindya-kArya / aru samajhate nAhI, kahiye kachu aru vaha mandajJAnI kara kAcha / so aise mUrsa ke nimitta tai viveko kauM maraNa samAna nimitta hai aura koI apanI gar3ha vArtA hai jo kAhUko kahane kI naahiiN| usa bAta koI jAnai, to ApakU duHkha hoya aura rAja-paJca kadAcit suni pAvai tau daNDa deya / aisI vArtA gar3ha thI so pahile koI cAkara kaM apanA mitra jAni kahI hoy| to vaha cAkara mitra kAla pAya jinakA prayojana nahIM sadhai, dveSa rUpa hoya / taba ehI mitra kAla samAni haiM tAta vivekI hoya so sneha ke vaza sevakako tathA mitrako apane ghara kI chipI gur3ha vArtA nahIM janAveM haiN| janAveM to kabahaMkAla samAni duHkhadAtA jaannaa| jA ghara virSe sarpa hoya tAhI ghara virSe nizadina rahanA hoy| tau ka na ka maraNa hoy| tAtai vivekI jA ghara maiM sarpa hoya tahI nahIM rahai aura halAhala viSa kA khaavnaa| so maraNa kA kAraNa hai| ityAdika kahe je khoTe nimitta, so kabahU na kabahUM maraNa kreN| tAtaM vivekIna kA itanI jagaha sAvadhAnI se jItavya jaantaa| Age ratI 345 44
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagaha munIzvara nahIM rhaiN| aru raheM to apanA saMyama naSTa hoya, aisA batAI haiMgAthA-jahi muNi thati yaha bhUpo, jIro taNa dhANa alapa taMha hoI / gaha dhammI jaNa dhammo, sa pura desoya tajjaye joI // 97 // | 341 artha-jahiM muriMga thati yaha bhapo kahiH, vahIM munikI niyahi nAhI mahA 1.5.na hoyanIro taga dhAsa alaya taha hoI kahiye, jala-ghAsa-atra jahA~ thorA hoy| zaha pammI jaNa dhammo kahiye, dharmo jana aru dharma jahA~ nahIM hoy| so pura desoya tajarA joI kahithe, so pura-deza yogozvara taje haiN| bhAvArtha-itanI jagaha munIzvara nahIM rahaiM / eka to jA deza maiM tathA pura meM Age muni kA vAsa nahIM hoya / jA deza-pura ke vana meM muni rahate hoya, tahAM rahaiM tathA muni sthiti karane yogya jo sthAna nahIM hoya, to tA kSetra meM yogIzvara nahIM rahaiM / rahaiM to saMthama jAya aura jA deza-nagara kA koI rAjA nahIM hoya, tau tA kSetra meM munIzvara nAhIM rhaiN| kyoMki rAjA rahita kSetrana meM prajA duHkho hoya hai| jIvana kI dazA anyAyI hoya, jIva tahAM anAcArI hoMya, nirdayI hoya ityAdika aneka viparItatA hoya / so yati kA dharma tahAM sadhai naahiiN| nyAya rAjya binA duSTa prANI, dIrgha zakti ke dhArI hoya, so dIna jIvana kuM pIr3A deMya / so dona jIvanakU duHkha hotA dekhi. dayA-bharaDAra kA hadaya komala, so prazaktimAnoM kA duHkha dekhA jAtA naahiiN| rAjA hoya to hIna-zakti ke dhArI jIvanaka, bar3I zakti kA dhArI pIr3ita nahIM kari sake aura kadAcit dInakauM zaktimAn satAvai-duHsva deMya tau rAjA daNDa deya aura rAjA nahIM hoya to prajA duHkhI hoya / so prajA kA kheda dayA-sAgara dekhi, duHkhI-citta hoy| tAteM rAjya rahita kSetra vik yatIzvara nAhIM rahaiM aura jisa deza meM nadI, sarovara, kUpa, bAvar3Ina kA nora kaThinatAtaM milatA hoya / tahAM yatIzvara kA dharma pala naahiiN| aise kSetra meM nAhIM rahaiM aura jahA~ tiryazcana ke tana kA AdhAra jo tisa, so ghAsa kI bAhulyatA hoya to paza sAtA pAThe, sukhI rahaiM aura jahAM ghAsa kI utpatti alpa hoya tAkari ghAsa ke khAnehAre tiryaJca pIr3A paavai| aise kSetrana meM karuNAsAgara nahIM rahaiM aura jisa kSetra meM anna kI utpatti thoro hoya, tahAM ke jIva sadaiva anna kI cintA sahita rahate hoMtha / to aise kSetra meM munIzvara kA dharma, nirAbAdhA nahIM sdhai| tAte aise kSetra meM dayA-bhaNDAra jagat-guru yatIzvara nahIM rhaiN| jisa deza-pura virSe suAcArI dharmAtmA jIva nahIM rahate hoya, to yati ke bhojana kA abhAva hoya / pApAcArI, abhakSya ke snehaare|
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ - --. . . - - dayA rahita jIvana kari bharacA aisA kukSetra tahA~ yati kA dharma nahIM sadhai / tAteM aise dharmo jIvana rahita kSetra meM nahIM rahaiM aura jahAM jina-dharma kI pravRtti nahIM hoy| jahAM jina caityAlaya meM jaina zAsvAbhyAsa nahIM hoya / to aise | kukSetra meM munIstA nahIM rahaiM / ityAdika kahe jale mAkulatA ke kAraNa khoTe sthAna, tahAM jagat pIra-hara nahIM rheN| kadAcit rahaiM to saMyama te naSTa hoy| aisA jaannaa| Age ina jIvana kA vizvAsa nahIM kariye, so batAIye haigAthA-Nakha saMgA pasu gadiyo, visadaMtI sastraNaga tIya mdpaayo| kitaSaNa svAmI doho, gama khasa cittoya NAhi visayAso // 18 // artha-rAkha saMgA pasu kahiye, nakha sIMga ke pazu / rAdiyo kahiye, ndii| visa kahiye, jhr| tathA dantI kahiye, dantavAle tirthnyc| sastraga kahiye, jAke hAtha meM nagna zastra hoy| tIya kahithe, ghara kI strI! madapAyo kahiye, dAru kA mtvaalaa| kitagharA kahiye, kRtdhii| svAmI doho kahiye, svAmI drohii| gama khala cittoya pAhi visayAso kahiye, gar3ha mana kA dhArI duSTa pariNAmo ina sabakA vizvAsa nAhI kriye| bhAvArtha-je jIva nakhate para-jIvana kA ghAta karanahAre aise rIcha, siMha, zvAna, mArjAra ityAdika duSTa tirya, aise nakhI jIvana kA / vizvAsa karanA yogya nAhIM aura je jIva sIMgana teM para-jIvanakU nArai rose bhaiMsA vRSama mor3hA, mRgAdika, ye tIkSNa | sIMga ke dhArI tiryoM kA vizvAsa karanA yogya nAhIM aura Apa bahuta hI balavAn jala kA tairanehArA hoya tau bhI sAvana-bhAdavA ko varSAna kari cajhyA jo be-marajAda jala aisI bhayAnaka nadI bahatI hoya, tAkA vizvAsa karanA yogya nAhoM aura mahAhalAhala jAke khAye maraNA hoya dekhe hI prANa jAya aise viSa kA, kautuka mAtra bhI vizvAsa kari khAvanA yogya nAhI tathA viSa ke dharanahAre kara sarpa-vicchu Adika viSavAle jIva tina viSIna kA vizvAsa nahIM kariye aura je jIva dA~tana taiM para-jIvana kA ghAta kareM kArTa-mArerose magara cItA, lyAlI, syAra aura the siMha, zvAna dA~ta-dAr3ha se bhI maare| tAta siMha, zvAna, sUsa, geMDA, hAthI ityAdi je dantI haiN| so ina danto tiryaJcana kA vizvAsa karanA yogya nAhIM aura jAke hasta meM nagana zastra hoy| tAkA vizvAsa nahIM kariye aura strI kA jJAna mahAzithila hoya hai| tAkA citta mahAcaJcala hoya / tAke ura viSa koI bAta Thahare nAhI || gi viSayana kI abhilAkhanI kArya-akArya meM nAhIM smjhe| ityAdika ajJAna ceSTA kI dharanahArI jo strI paryAya, / mahAlobha kI dharanahAro, rosI strI apane ghara kI bhI hoya to bhI tAkA vizvAsa nAhIM kiijiye| aru madirA-pAthI
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34ca mada ke amala maiM besudha bhayA / tAkoM bhale-bure kA bheda kachu naahiiN| jAkA jJAna sarva bhramamayo hoya gayA hai| jAke apanI pariNati apane vaza naahiiN| parAdhIna ajJAna ceSTA kA dhAraNahArA aisA madonmatta svapna samAni baisudha tAkA || vizvAsa nAhI kariye aura je jIva parAra kirA upakAra kauM bhale so kRtamI khie| kAha ne mukha ke bhojana diyA, naMge kU vastra diyaa| roga viSai marata kauM aneka yatana-jaoSadhi kari bcaayaa| tuccha padastha te bar3e padastha kA dhArI kiyA, Adara rahita kU Adara sahita kiyaa| nirdhana ke dhanavAna kiyaa| ityAdika upakAra jA kiye hoya to bhI tina sabakaM mali jo durbaddha ulTA dveSa kreN| aru aisA kahai, tumane kahA kiyA? hamAre bhAgya teM bhayA tathA hamArI buddhi ke yoga hama sukhI bharA va hamane pAyA hai| aise kahanahAsa parAe kie upakArana kA ugalanahArA kahie tajanahArA-mulanahArA aise kRtanI-pApAcArI kA vizvAsa nahIM kariye / kyoMki jAneM aneka upakAra kirA titakA hI nahIM myaa| to aisA kubuddhi jIva aura ke alpa upakAra ko kahA mAnegA? aisA jAni yAte Dari kara isa kRtaghrI kA vizvAsa nahIM karie aura eka svAmI drohI, so jisa svAmI ke prasAda aneka sukha pAra dhana pAyA choTe se bar3e hoya gae samaya pAya usahI svAmI kA dveSI hoya burA cAhe tAkaM dukhadAI hoy| aise svAmI drohI apajasa kI mUrti amRta samAni mahAlobhI tAkA vizvAsa nahIM karanA bhalA hai aura jo apane citta kI vArtA aurana ko nahIM janAvai mahAmar3ha hRdaya kA dhaarii| mana meM aura vacana meM aura kAya meM aura aisI kuTila pariNati kA dhaarii| tIvra mAthA kaSAya ke udaya kA bhoganahArA, dagAbAja tAkA vizvAsa nahIM karanA / ra svAmI drohI hai! kAhU kA mitra nahIM hai| tAteM isa svAmI drohI kA vizvAsa nahIM karanA aura eka duSTa hai, so parAyA sukhakU dekhi Apa duHkhI hoya / para-jIvanakU duHkhI dekha Apa sukhI honehArA, raudra pariNAmI duSTa hai| so aise duSTa kA vizvAsa nahIM karanA / yAta nalI soMgo nadI viSI dantI nagana zastra dhArI madonmatta kRtabhI svAmI drohI duSTa svabhAvI ina daza jAti ke jIvana kA vizvAsa na karanA sukhakArI hai| iti zrIsudRSTitaraMgiNI nAma grantha ke madhya meM aneka jugati upadeza varNana karanevAlA pacIsavA~ parva sampUrNa bhayA // 25 // Age mustra meM mIThA, pITha te dveSa karanahArA aisA mitra, tajava yogya hai| so dRSTAnta sahita batAve haiMgApA-pUlya kAjaya hantA, patakho pIya kyaNa sirnnaavo| saya saTha mAgApiMDaU, jaya visakumbhoya vadana paya jeho // 19 //
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha---pUThaya kAjaya hantA kahiye, jo pIche to kArya kA ghAta kreN| patakhoM pIya vayaNa siraNAvo kahiye, pratyakSa moThA bole, mastaka nvaavai| saya saTha mAyA piMDaU kahiye, so marakha dagAbAjI kA piNDa jAnanA / jaya / visa kuMbhIya vadana paya jeho kahiye, jaise-mukha pai dudha lagyA viSa te bhara yA kalaza hovai| bhAvArtha-jo koI rosA durbuddhi-kuTila apanA mitra hoya, to tAkau pahicAna ke tajanA bhalA hai| kaisA hai vaha mitra? pITha pIche tau apanI nindA kare, hA~si kre| sadeva rosA chala dekhA karai jAkari mAna khaNDa karai tathA dhana nAza kraavai| mArane kaM, duHkhI karave kaMchala disA kreN| ityAdika dulaaraas| asa pratyakSa mile taba maha pai hAtha joDi, bArambAra bahuta zIza navAya, vinaya kare, miSTa vacana bole, mukha-prasanna kari bAteM kare, sneha janAvai, sevaka hoya rhai| dharatI teM hasta lagAya salAma kreN| putra-sA hoya rhai| kintu antaraGga ko duSTatA nahIM tjai| aise duSTa citta kA dhArI pAkharaDo, mAyAvI bhitrakaM tajanA ho sukhakArI hai| kaisA hai yaha mitra ? jaise--viSa kA bharayA kalaza hoya, tAke Upara thorA dUdha bhara yA hoy| sarva anajAna jovana kU, sarva kalaza dudha kA bharacA bhaasai| so koI yAkauM dUdha kA bharacA jAni, Upara ke dudha kU khAyagA tau prANa tjegaa| tAtai vaha dudha bhI jahara samAni hai| tAta yA sarva hI viSa kA bharayA jAni, tajanA bhalA hai / taise ho antaraGga doSa kari bharacA, mukha mIThA, rosA mitra, viSa ke kalaza samAni jAni tajanA yogya hai| Age etI sabhA virSe virodha vacana na bolai| aisA batAvai haiMgAthA-dhammasabhA Nipa paMcaya, jAya loyAya bandhuvagaNANI / iNaviruddha Saca karaI, sacara saTha loyaNida duhaleho // 10 // artha-dhamma sabhA kahiye, dharma smaa| Niya kahiye, rAjya sbhaa| paMcama kahiye, paMca sbhaa| jAya kahiye, jAti sbhaa| loyoya kahiye, loka sbhaa| bandhu vagaNANI kahiye, bandhuvargoM meN| iviruddha vaca karaI kahiye, ina viruddha vacana kA bolnaa| sacara saTha kahiye, so jIva mUrakha / loyaninda dUha lehI kahiye, loka nind| aru duHkha paavai| bhAvArtha-vivekI hA~tha so rAtI jAyagA maiM sabhA viruddha vacana nahIM boleM aura roto samAna meM || sabhA virodhI bobai. tAkaM murkha khiye| so ho batAIe hai| eka to mokSa-mArga sUcaka dharma tathA dharma ke kAraNa jina-dharma ko sevanahAre dharmAtmA jiiv| tina dharmAtmA jovana kI sabhA virSe sarva dharmAtmA jIva dharma ko bar3hAve kauM, prabhAvanA hove kauM, puNya bar3hAve kU nAnA caracA karate hoveN| tisa avasara meM sarva sabhA ke dharmAtmA puruSoM ne aisA
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahyA, jo yahA~ kachu dravya lagAvanA tathA tana teM yahAM kaDU vaida khAvanA jyoM purApa hoy| aisA prabandha vicaarcaa| so saba kau paraspara bama cale ki jo dharma-vRddhi kaM yaha upAya vicAra yA hai, so isa prabandha meM sarva prANIna kU / / | 350 rahanA yogya hai, so aisA suni ke koI kahai, jo hama kAhU ke prabandha meM nahIM, apanI icchA hoya taise dharma sAdhana kareMge jAkauM prabandha meM rahanA ho so raho, hama nahIM haiN| aisI dharmAtmA-sabhA ke khaNDave ko mada sahita vacana bole, so mahAmUrkha khiye| ye dharma-sabhA virodhI vacana mahApApa-phala kA dAtA, dharma-ghAtaka vacana hai| so dharmAtmA viveko aisA nahIM boleN| dharmAtmA hoya, so dharma prabandha rUpa vacana suni ke, harSa sahita sarva kaM aisA kahai, jo tuma dhanya ho| bhalI vicaarii| hama jAjJA pramANa sarva ke vacana prabandha meM zAmila haiN| sarva nai karo, so hamakaM pramANa hai| aisA vacana sabhA meM bolanA, uttama dharma phala kA dAtA, dharma-samA suhAvatA hoya hai / so rosA bolanahArA praruSa prasaMzA yogya hai aura jo pApAtmA hoya, so dharma-samA virodhI vacana bole hai, so ye pApa-bandha kA kAraNa hai| tAtai pApa te bhaya khAya, dharmAtmA dharma-samA virodhI vacana nahIM boleM haiN| / aura rAjana kI sabhA virSe vacana boliye so satya va vinaya sahita, apane-parAe padastha pramANa, rAjA Adi sarva sabhA ka suhAvatA vacana bolanA, so viveko kA dharma hai aura kadAcit rAjA ke avinaya sahita tathA sabhA kU apriya, sabhA viruddha vacana bole, to maraNAdi duHkha kaM prApta hoy| tAta rAjya-samA viruddha vacana nahIM boliye| 2 / aura paMcana meM jahA~ sarva paMca bhale-manuSya nyAti ke tathA para-yAti ke mila, manasUbA tathA nyAya karai haiM tathA koI prabandha karate hoMya / tahAM koI paraspara pUcha haiN| bhAI ho! sarva paMcana kA yaha prabandha hai| so isa manasUbe meM kAyama ho aka nAhI? phalAnA jI, paMca tuma pe rosA doSa lagAveM haiN| so aisA DaNDa vicAre haiN| so tumako kabula haiM ki nahIM? taba vivekI puruSa tau aisA kahai / ki bhAI! hama bar3e haiM tathA dhanavAna haiM tathA rAja-paMcana meM bar3A hamArA padastha hai to kahA bhayA? ye hama kuM doSa hai / so sarva paMca mila ThaharAveM, so hamako pramANa hai| paMcana ko AjJA hamAre zira para hai| ityAdika paMcana kI bar3AI va apanI laghutA rUpa vacana balai, so vivekI hai| so vacana bolanA, paMcana meM prazaMsA yogya hai| yazadAyaka hai aura koI bhorA, manda jAna kari, apayaza karma ke udaya, aisA khai| ki jo / hamako doSa lagAyeM haiN| aise-aise doSavAle to hama paMcana meM ghane btaaveNge| hamAre Upara koI doSa lagAvaigA to
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ hama bhI pazcana tathA kahanevAle kU rAjI kraugaa| sarva paJcana meM lAya rausI vipatti DAroMgA, so sarva ghara-dhana se jaaygaa| eka-dodha kI AbarU le msNgaa| maukoM doSa lagAvanahArA tathA daNDa denehArA kauna hai ? ghanI karoge 351 to para apanI paJcAyatI leveNge| mere kA paJcana teM aTakA naahii| ityAdika ezana meM sabhA-virodha vacana bole, / so jova apayaza kI mUrti, paJcana kari nindA pAvai hai| tAkI mahAmUrkha kahiye / tAtai paMcana meM sabhA-virodha vacana nahIM boliye|3| jahAM apanI jAti ikaTThI hoya, koI jAti kA prabandha bAMdhyA hoy| tahAM koI jAti meM pravRtti nAhoM hai tathA koI jAti kA khAna-pAna mane hai tathA koI abhakSya khAna-pAna mane hai tathA koI rIti kA vastraAbhaSaNa rAkhanA manA hai tathA koI vyApAra-vaNija, bAMkI pAga bAMdhanA, phaiTA kA bAMdhanA, zastra kA bAMdhanA ityAdika malina-kriyA khoTA-calana mana hai| so kAhU se koI eka bAta ayogya bana gii| tAkauM jAti ke saba paMcoM ne bulAya ke khii| he mAI! tumane ajJAnatA kari yaha jAti-virodhI kArya kiyA hai| so sarva jAti tere nai daNDa mAMga hai| tane paMcana kI maryAdA ullaGghana karI hai| tAteM ye daNDa dehu| taba je vivekI, jAti maryAdA kA jAnanehArA hoya / so to jAti ke vacana suni kaiM, Apa hasta jori vinati krai| jo ayogya AcAra mota banyA to sahI hai| aba jo sarva jAti kI AjJA hoya, so hI mokoM pramANa hai| aba Agai teM aisA AcAra-kriyA nahIM kruuNgaa| aisA vacana sarva jAti kauM sukhadAyI bolanA, so to yaza pAvane kA kArya hai| koI murkha hoya so aise kahe, jo hama kAha kI corI thor3I ho karI hai| jAti daNDa deya so jAti koI rAjA dhorI hI hai| aisI sIkha aura koUkauM deya to deya / hama tau jaisI hamArI icchA hoyago taisA khAna-pAna, AbhUSaNa-vastra kreNge| kisakA maMha hai so hamako manaiM karegA ? ityAdika jAti-virodho vacana bolanA so murkhatA hai| nindA pAvai hai| tAtai jAti sabhA meM sabhA-virodhI vacana nahIM bolnaa| 4 / laukika vi malA kArya pragaTa hoya tAkauM nindiye nAhIM aura laukika vi jo kArya nindanIya hoya, tAk aGgIkAra nahIM kariye so tAkau viveko khiye| jaise-corI, junA, para-strI, vyabhicAra, vaizyAgamana, para-jIva-ghAta. madAsAdi khAnA ityAdika saptavyasana kAraja the laukika | kara nindya hai| so inakau kareM aru rosA kahai ki jo hamArI icchA hothago so kreNge| hamArA koI kahANo karegA? aisA vacana kahai tAka mUrkha khiye| nindA pAvai hai| tAteM loka-nindya kAraja nahIM kriye| 5 / apane 35. karAcarAtArA
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamjha, pAtA-hilA, pulagAI.kI ityAdika sajana snehI bandhuoM ke samUhakoM sukha upajAve aisA vacana bole | 352 so to vivekI hai aura bandhu-virodha bolanA jo the sarva kuTumba morko hanyA cAhai hai| maiM jAnUM hU~ mohi dekhi nAhIM sake haiN| mere sarva dveSI haiN| so mero dAva lagegA to maiM bhI sarva kA ghAta karU~gA tathA mere ina kahA aTakyA ? mere pAsa dhana hoyagA to Apa hI Aya mere pAyana preNge| ityAdika jinaka suni sarva kuTumbaka duHkha hoy| jina kari sarva kuTumba kA mAna khaNDana hoya rose kuTumba duHkhadAyaka vacana bolanA, so mUrkhatA hai| tAta kuTumbavirodhI vacana nahoM khie| aise dharma-sabhA, rAja-sabhA, paMca-sabhA, jAti-samA, laukika-samA, bandhu-sabhA itane sthAna kahe tinako duHkhadAI samA virodha vacana bolai tau isa samA virSe paMca nindya hoya, loka nindha hoya, bandhu varga kari nindha hoya, ye tIna nindA leya poche jIvanA vRthA hai| aisA puruSa jIvatA hI sarvakaM mRtaka samAna mAsai hai| tAkari to yaha bhava bigar3a jAya hai aura rAja-sabhA viruddha teM tana kA ghAta, dhana kA ghAta hoya oNgIyAMga chaidana hoya ityAdika hoya aura dharma-samA virodha tai pApa-bandha hoya tAkari narakAdi durgati ke duHkha pAvai tAteM dharmAtmA vivekI doU bhava ke sukha yaza kA abhilASI hoya tinako rosA vacana hita-mita sarvakU hitakArI bolnaa| aisA jAni viruddha vacana kA tyAga karanA yogya hai| Age zAstrAbhyAsa karikai ete guNa nahIM bhaye to vaha zAstra ke abhyAsa kA zabda kAka ke samAna hai| aisA batAve haiMmAthA-suta suNi pazraNa NayogA dhammo Naya sAMtarasapANo | taLapayaNa kiMhakAjau vAyasaiva ghuNi pANi uyalAyo // 10 // artha--suta suriNa kahiye, zAstra suni| patharA kahiye, paThana kari gayogA kahiye, nahoM vairAgya / dhammo !! kahiye, nahIM dhrm| rAyasAMtarasapANo kahiye, nahIM zAnti rasa kA pAna / taU patharA kiMha kAjau kahiye, so paThanA kiha kAja hai ? vAyasa iva kahiye, kAka ko naaii| dhuriNathANi kahiye, dhuni kri| uyalAyo kahiye, uklaayaa| bhAvArtha-yaha jinendra deva kari kahyA jo dayAmayI dharma sahita zAstrana kA kathana tinakA rahasya pAya aneka dharma dhArI jIvana ne apanA kalyANa kiyaa| so aise zAstrana kA abhyAsa karake tathA suni ke bhI jAkA hRdaya vairAgyakU nahIM prApta bhyaa| to aise zAstra ke par3hane se tathA sunive te kahA kArya siddha bhayA? aura jina jIvanane dayAmayI rasa kara bhare aise zAstra tinakA abhyAsa karake bhI pApa-kAryana te bhaya sAya dharma rUpa
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ EPA4 nahIM AcaraNa kiyA pariNati virSe dharma kI abhilASA rUpa nahIM bhayA / to aise Agama ke abhyAsa kA kheda / vRthA ho gayA aura Apa samAna sarva SaTkAyaka jIva haiM aise bheda kA batAvanahArA zAstra tinakA abhyAsa / kari sunika bhI sarva AkulatA rahita zAnta rasa kari bhara yA samatA samudra tAkA artha rUpI amRtakuM poya || santoSakuM nahIM pAyA / to aise zAstrana ke abhyAsa kati pura. jo. kheda sohI aura kanAla bho / virSe dharanahArA para-vastu te kheda-chur3Aya nirbandha karanahArA aise zAstra tinake abhyAsa karake bhI Atmika rasa pAya nirAkula dazA nahIM karo to zAstrana ke abhyAsa kA kheda kari kina siddha nahIM bhayA / bho bhavya ! zAstrana kA abhyAsa kari nAnA prakAra paThana-pAThana kari aneka zAstra guruna ke mukha se suni tina kari akSara-jJAna to bahata kiyA, vAcanA male prakAra sIkhA, aneka chanda, kAvya, gAthA, saMskata, prAkata kara de bhASA kari upadeza denA bhI sIkhA ityAdika caturAI to taiMne sokho| kintu vairAgya bhAva na bddh'aayaa| pApa taja dharma dayAmayI nahIM suhAyA aura krodha-mAnAdi kaSAya bujhAya zAnti sudhA rasa nahIM piyA to zAstra kA paThana-pAThana vRdhA ho gyaa| samyAdRSTi ke mUla anubhava kA phala svabhAva-para-bhAva kA nirdhAra e sarva Upara kahe jo guNa so sarva prAtma-kalyANa ke kAraNa haiM / so zAstrAbhyAsa te hoya haiM / zAstrana kA abhyAsa kari aneka jIva mokSa-mArga jAni samatA bhAva dhari mokSakaM pahuMce haiN| aise zAstrana kA abhyAsa kari aneka kheda pAya paThana kari Upara kahe guNa tA prApta nAhI bhayA to sarva kheda vRthA ho gayA / jo zAstrAbhyAsa te vairAgya nahIM bhayA dharma acchA nahIM lAgyA nahIM zAnta bhAva maye to terA zAstrAbhyAsa kA zabda aisA bhayA jaisA dIragha zabda kari kAka ukalAve hai / tese ina guNa binA zAstra ke vAcane kA zora kAka zabdavat jAnanA / Age maraNa hU te adhika nidrA ko batAyeM haiMgAthA-NidA mAtra samANo, mItrIya mabhavAnta hoI ikabAraNido chiNa-cima ghAdaya gANa AdAe deyagaya amaho // 10 // ___ artha-jiMdA mIca samAyo kahiye, nidrA to mauti samAni hai / mIcIya gabhavAnta hoi ikavAraU kahiye, mauta eka bhava meM eka bAra hoy| Nindo chiNa-chiNa ghAdaya kahiye. nidrA cina-china ghAta kare hai| sAtha prAdAya kahiye, isa prakAra jAtmA ke jJAnakU ghAta kr| deya gaya asuho kahiye, azubha-gati deya hai| 45
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha-yaha saMsArI jIva tau moha ke vazIbhata bhaye nidrA-karma ke udaya mayA jo AtmA ke jJAna-darzana kA dhAta tAke nimitta pAya AtmA jaha samAni hoyatA nidrA ko prAta bhara lIva mAtA Ananda bhayA mAna haiN| so he bhavya ! ra nidrA mRtaka samAni ceSTA lie jAnanI tathA ise mRtakahU~ te adhika duHkhadAyaka jaannaa| sohI batAIye hai| jo satya hai so to eka zarIra ke udaya vi eka bAra bAyu ke anta udaya hoya prAtmA ke darzana-jJAnakUghAte hai aura nidrA hai so AtmA kA mukhya guNa jJAna-darzana tAkauM china-china meM ghAta hai aura e nidrA male guNa kA dhAti kari, azubha-karma kA bandha kari khoTo gati deya hai| tAtai nidrAkU mRtyu teMhadIragha duHkha-dAtA jAnanA / tAhI te yogIzvara nidrA kA praveza apane svabhAva meM nahIM hone deMya haiN| aisA jaannaa| Age duSTa jIvana kA svabhAva dRSTAnta dekara batAve haiMgAthA-dujaNa joMka samabhAvo igaoyaNa iga rupara gaha leI / sathaNa lago vA posau gijaNijapakatya NAhiko bahaI // 1.3 // artha-dujarA kahiye, durjn| jauMka kahiye, jauMkA sama bhAvo kahiye, e eka se haiN| iga joyasa kahiye, eka tau auguNa / iga rudhara gaha laiI kahiye, eka rudhira ghley| sathaNa lago kahiye, dhana te laage| vA poSaka kahiye, bhAvaM possai| rigaja-rAija pakatya kahiye, nija-nija prkRti| zAhiko jahaI kahiye, koI tajatA naahiiN| bhAvArtha-saMsArI jIvana ke aneka svabhAva hoMya haiM tinameM ketaka aise haiN| jo parakauM duHkhadAyI duSTa svabhAvI para duHkha sukhiyA para sukha duHkhiyA anya jIvanakU duHkhI, daridrI, rogI, zoko, bhayavAn, mAna-bhaGgI ityAdika jasAtA sahita dekha mahAsukhI hoMya koI sukhiyA ko acchI taraha svAvatA, pahiratA, acche bhoga bhogatA, nAcatA, gAvatA, ha~satA, roga rahita dhanavAn ityAdika prakAra sukhI dekha to duHkhI hoy| aise pApAcArI duSTa jaGgI raudra pariNAmI durjana svabhAvI jaannaa| so ra durjana svabhAvI aneka doSana te bharacA hai| yAkA sahaja svabhAva hI durAcAra hai| yAkauM zubha karave kA koI upAya nahIM / yAkau zubha bhI karo to doSa ho aGgIkAra krai| isa duSTa kA svabhAva joMka samAna hai| jauMka aru durjana ina doUna kA eka svabhAva hai| durjana avaguNa kA ho grahaNa kare hai| yaha yAkA sahaja svabhAva hI hai| jauMka hai so loha kA hI grahaNa kre| isa jauka kA bhI yahI svabhAva hai| dekho isa joka ko dUdha ke bhare A~cala se lagAvo, to dUdha taja ke stana kA loha pIvai aura isa durjanako F 354
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAhe jetA poSoM, tAke Upara cAhe jetA uyakAra karau; parantu isakA jaba prayojana nAhI sAdhyA tabahI sarva guNa bhali kari auguNa hI aGgIkAra kreN| yaha avaguNagrAhI isakA anAdi svabhAva hI jAnanA / aise jauMka aru durjana inakI prakRti svabhAva hai| so apane svabhAvakU koI tjtaanaahoN| koI jatanate svabhAva kAhU kA palaTatA 351 nhiiN| so rejA jAni ihapujA samaya karanA manA hai| Age apane bhAvana kI upArajanAta hI roga kI dIraghatA hoya hai, tAhI koM batAvai haiMgAthA kaca kaca gada viNa saMkho je pubbo pAya jantu taNa hoI / udaya kAla apaTho bhoge Na vyaNa aura ko pAyo // 10 // artha-kaca-kaca kahiye, roma-roma / gada viNa saMzo kahiye, agaNita roga haiN| pubyo pAjeya jantutaNa hoI kahiye, agale bhava ke upAraje, jIva ke zarIra meM hoMya haiN| udaya kAla aNTho kahiye, udaya Aye aniSTa hai| bhoge Na ThayaNa aura ko pAyo kahiye, bhoge ho jAya aura koI upAya nAhIM 1 bhAvArtha ina saMsArI jIvana ke tana virSe dekhiye, tau eka-eka bAla ke Upara aneka-aneka rogana kI utpatti hai| romaroma, rogana te bhara yA hai| so isa jIva ne purava bhava meM jaise upAraje haiM taise hI zarIra meM roga haiN| so tiSThe haiM, sattA meM baiThe haiN| so vartamAna kAla tau koI hI roga dukhadAyI naahiiN| parantu jaba AbAdhA kAla pUrasa hoya udaya jAveMge, taba mahAbhayAnIka duHkha kU kreNge| taba aniSTa laagegaa| dIraca vedanA pragaTa hoygii| tinake Age, bhAramA duHkha bhogatA-bhogatA zithila hoyagA / aneka kaSTa upjeNge| tinake dUra karave kuMkoI kI sAmathrya naahiiN| mantra, tantra. jantra, deva sAdhana, jyotiSa, vaidyaka ityAdika sarva upAya vRthA hoya haiN| tAteM purava pApa-pariNAmana kA bandha, tAkauM bhoge hI jAya hai aura koI maiTane kA upAya naahiiN| rosA jAni vivekI dharmAtmA puruSana * udaya AI asAtA maiM samatA sahita dRr3ha rahanA yogya hai| Age aura duHkha maiTane kA tathA roga ke meTane kA tau upAya hai, parantu kAla kA upAya naahiiN| aisA batAI haiM| gAyA-suvA aNa tiSaNoro, Amaya kuThAdi hou uvcaaro| antakaNaha uvacAro, harisura kampaya dIga lakha hoI // 105|| artha-sudhA araNa kahiye, sudhAkU banna / tiSaNoro kahiye, tRSAkU nIra / Amaya kuThAdi hoU upacAro || kahitakor3ha kI prAdi leya saba rogoM kA bhI upacAra hai| antaka rAha upacAro kahiye, parantu kAla kA
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ upacAra nAhI / harisura kampaya doza lakha hoI kahiye, indradeva bhI use dekha, dona hoya kampAyamAna hoya / bhAvArtha-isa saMsAra meM aneka vedanA-duHkha kA ilAja hai / parantu kAla kA yatana naahiiN| sohI batAiye hai| bar3A roga bhUkha hai, tAkA ilAja to anna kA bhojana hai| tAkari kSudhA roga upazAnta ho jAya hai aura tRSA roga ko oSaSi jala hai / so tRSA, jala teM upazAnta ho jAya hai aura kuSTa roga, vAyu, pitta, jvara, kSaya, khAMsI, svAMsa ityAdika rogana ke jatana ka aneka oSadhi kahI haiN| tina kari roga upazAnta hoya hai| parantu eka kAla roga kA upacAra naahiiN| e kAla koI bhI jatana se miTatA naahiiN| indra, devAdi aise bhI, kAla kA Agamana dekhi, kampAyamAna hoMya haiN| tAkA nAma sunateM, bar3e-bar3e yodhA dInatA kaMdhAre haiN| tAte he bhavya ! isa kAla teM bar3e-bar3e nahIM bace, tIna loka meM koI aisA sthAna nAhI. jahAM kAla teM bace / sarva sthAnakana meM jahA~ jAya, tahAM maare| tAtaM he dharamo! tukAla ta bacyA cAhai hai to mokSa ke pahu~cane kA upAya kri| tAta tana kA dharanAmaranA sahaja hI mittai| mokSa meM kAla nAhoM aura mokSa binA sarva loka sthAna meM, sarva saMsArI tanadhArI jova, kAla kA bhojana hai| Age iSTa-viyoga kahAM hai, kahAM nAhIM hai| aisA batAve haiM* gAthA-iTha vyogA gaTha jogA, iThajogA gaTha kyoga kava hoI / ye bhavacara vavahAraka, siddho vivarIya rahai iNa saMgo // 10 // artha-iTha vyogA gaTha jogA kahiye, iSTa-viyoga, anisstt-sNyog| iTha jogA gaTha vayoga kava hoI kahiye, kabahuM iSTa kA saMyoga, aniSTa kA viyog| e bhavacara vavahAraU kahiye, rA saMsArI jIvana kA vyavahAra hI hai| siddho vivarIya rahaI isa saMgo kahiye, siddha ina sarva te viparIta-rahita haiN| bhAvArtha-je saMsAro tanadhArI jIva haiN| tinakauM kabahuM iSTa kA viyoga, kabahuM aniSTa kA saMyoga hoya hai| tina kari AtmA duHkhI hoya, vikalpaArati kari pApa kA hI bandha kare hai| kabahU~ iSTa kA saMyoga hoya hai, aniSTa kA viyoga hoya hai ! taba jIva puNya ke udaya meM harSa mAna hai| so aisA duHkha-sukha saMsArI jIvoM kA vyavahAra ho jAnanA aura e kahe iTa-viyoga, aniSTa-saMyogAdika duHkha-sukha so siddhana meM naahiiN| siddhana koM iSTa-viyoga, aniSTa-saMyogAdika ke kAraNa / naahaaN| tAtai kAraNa ke abhAva te saMsArI sukha-duHkha bhI naahiiN| tAtai siddha bhagavAn sadA sukhI jaannaa| Age // kAla jAge koU zarasa nAhI, eka dharma zaraNa hai| aisA batAve haiM A NDANA . .
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 gAthA-jammaNa maNa jaga lagaU, suraNaraNAraya tirIya kiMha bhaajy| sahu aMtaka muha kavalaya, eko saMNAya dhamma aNiNAho 1107 // / artha-jammaNa maNa jaga lagaU kahiye, janma-maraNa jaga kauM lAgA hai| sura kahiye, dev| para kahiye, sA manuSya / NAraya kahiye, naarkii| tirIya kahiye, tiryaca / kiMha mAjaya kahiye, kahA~ bhaageN| saha kahiye, sarva ho| | antaka muha kavalaya kahiye, e saba anta meM kAla ke mukha kA grAsa haiN| eko saMgAya dhamma kahiye, eka dharma kA zaraNa hai / aNizAho kahiye, aura naahiiN| bhAvArtha-zarora-indriya nAma-karma ke udaya te navona paryAya kA upajanA, so to janma kahiye aura utpatti bhaI thI jo paryAya so apanI thI, maryAda paryanta rhii| poche Ayu ke puraNa ho papa te chuTa jayagati gAnA nagara khii| isakI Ayu-sthiti kA pramANa hai| so samayateM lagAya ghar3o, pahara, dina, varSa, palya, sAgara so hI batAye hai| tahAM jaghanya yugatA asaMkhyAta samaya jAya, taba eka A~valI kahiye aura asaMkhyAta oNvalI kAla vyatIta bhaye, taba eka zvAsocchvAsa kAla hoya hai| aise zvAsocchavAsana te saMsAro jIvana kI sthiti hai| sorA saMsArI jIva isa zarIra meM itane zvAsocchavAsa rhegaa| so kAya kA Ayu-karma jaannaa| so yaha paryAyadhArI saMsArI joya, jaba apanI sthiti pramANa zvAsocchavAsa bhoga cuke haiM, taba marajAda pUrNa hote, AtmA pudraloka zarIra ke saMga kU taje hai| tAkA nAma vyavahAra naya kari laukika meM maranA kahaiM haiN| aise rA janma-maraNa, ina jagavAsI tanadhAranahAre jIvana kuM sadaiva lagA hai| nAnA prakAra bhogana ke bhoganahAre, aneka Rddhi ke dhAro, sAgaroM paryanta jIvanahAre, rose jo deva haiM tathA nAnA prakAra duHkha-sukha kari mizrita jIvanahAre, jo manuSya pryaaydhaarii| aneka mana-agocara dIragha-duHsvana kA sAgara aisI naraka gati hai| alpa-sukha, dIragha-duHkha kA sthAna tiryazca gati hai| aise cAri gati ke jIva samuccaya ananta haiN| so ra janma-maraNa ke duHkha se bhAga kara kahAM jAMya ? sarva, jAyagA kAla mAra hai| tAtai e sarva cyAri gati vAso jIvana ke tana AkAra haiM, so sarva kAla ke grAsa haiN| bhAvArtha-koI jIva kU aba, koI kUvAri dina pIche, kAla sarva kaM khaaygaa| bacave kA koI upAya naahiiN| kevala eka dharma zaraNa hai aura naahiiN| tAtai vivekI jana 357 janma-maraNa ke duHkhana taiM Dara-cA hoya te bhaThyAtmA, dharma kA sevana kari, siddha meM caalo| e pudgaloka tana chor3i, amartika pada dhaaro| tahAM sadaiva sukhI rhoge| vahAM kAla kA Agamana naahiiN| yahAM ke zuddha amUrtika AtmA,
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 358 kAla ke bhaya kari rahita haiN| tAta je pAri gati ke maraNa te bhAgi, kAla teM bacyA cAhI. to dharma kA zaraNa leha bI aura zaraNa nAhIM / Age agni-bheda tIna prakAra haiN| so rA agni kAhe-kAhe jAle ? aisA batA hai gAthA-sogoNala je daya, damaya je AtijhANa vahaNIe / upalA ayaNI dajhaya, iva traya jvAlAya kAya maNa dAhU // 17 // | artha--sogoNala je bhaya kahiye, jai zoka agani teM jleN| damaya je AtijhArA vahasIe kahiye, je bAta dhyAna rUpa agni tai jalyA / upalA ayaNI dajhaya kahiye, je kASTha-chANe (kaMDA-upalA) ke ani teM jlaa| iva traya jvAlAya kAya maNa dAhU kahiye, ina tIna agni kara kAya-mana jAle hai| mAvArtha-zoka agani ke bahuta bheda haiN| tahI asAta kAma ke udayata iTa vastu kA viyoga bhayA / tAke nimitta pAtha, karma ke udadha kari bhaI jo mana ko bhasma karanahArI zoka rUpI ani, so tAkara dagvAyamAna jo jIva, so sadaiva cintAvAna mayA, azubha-karma kA bandha karatA, duHkhI hoya / tana durbala hoya / tAte isa zoka ko agni kahie / jaise-agri kA dagdhyA puruSakaM duHkha ke Age anna nahIM bhAve, nidrA nahoM aavai| sukha ke nimitta nRtyAdi mile to bhI dAha ke duHkha teM sukhI nahIM hoy| taise hI zoka- agni kari jAkA hRdaya jalyA hoya, tAkauM zoka te anna nahIM bhAve, nidrA nahIM aavai| aneka gIta, nRtya, vAdinnana ke sukha aruci hoya, sukha na hoy| isa zoka ke tIvra udaya meM buddhi naSTa hoy| uktijukti nahIM upaje hai| bhalA jJAna kA abhAva hoya / paDhyA jJAnAdika yAdi nahIM aavai| aneka rogana kI utpatti hoya / ityAdika duHkha, zoka agani kari jalyA, tAkai pragaTeM haiN| jAke zoka ani ura meM hoya, tAke vAhya cihna ete hoMya, so kahirA haiN| citta to tAkA vibhrama rUpa, bhramatA hoy| gAla pe hasta deya ke baiThanA / azrupAta honaa| / dIrgha zvAsocchavAsa lenaa| rudana krnaa| e sabahI kAraNa duHkha ke bar3hAvanahAre haiN| tAhI se viveko samatA dRSTi ke dhArI dharmAtmA, iSTa-viyoga meM zoka nahIM kreN| e to zoka-agni hai / / aba jAta-dhyAna rUpa agni hai| so yAkauM, kAraNa rUpI pavana jaba mile hai| taba prajvalita hoya, dAha upajAvai hai| so ho kahie hai| jo bhalo vastu gaI, tAke vicAra te pAta-agni bar3he hai tathA khoTo vastu ke milApa kI cintA, tAke nimitta se Ata-agni 358 bar3he tathA roga pIr3A kAhU ko dekha aisA vicAra upajyA, jo mere roga na hoya to bhalA hai tathA mero roga kaise jAya ? tAkI Ata-agni prajvala hai aura kArya kie pahile, AgAmI phala kI prArati / ityAdika aneka prakAra
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1359 / bhArati so hI bhaI aganiH so isa agani kari jalyA puruSaka, bar3A duHkha hoy| so isa Arati ko kaise | jAnie ? so kahirA hai| ekAnta baiThanA, ArativAle ku manuSyana kI bhIr3a acchI nAhI lAgai hai| tAtai ikalA, | rAkAnta sthAna meM baiThe aura kI bAta nahIM suhaavai| zora hoya-bahuta jana batalAvate hoMya, so nahIM suhaavai| citta udAsa rhai| khAna-pAna kI abhilASA nahIM hoya / bhogana meM rakta-bhAva nahIM hoya / puruSAratha kI ati mandatA hoya / Alasa bhAva zarIra meM pramAda hoy| ityAdika ra bhAta-bhAva haiN| so sarva pApa-bandha ke kAraNa haiN| tAteM ise Arati agni kA duHkha vizeSa hai| yaha dUsarI Arati-agni hai| 2 / tIsarI chaigA-lakar3I kI agni hai| so isa agni ke sarva sArI jAne aura jAne nIla duma rahA hai|3| rose za tIna agni haiN| tinameM zoka-ani aru Ata-agni, ina doya agni ko mohI jIva, jJAna kI mandatA se nahIM jAna haiM aura e do agni jo dAha-duHsA kareM haiM / tAkauM bhI ajJAnatA kI vizeSatA se nahIM jAneM haiM aura je jina deva kI AjJA pramANa calanehAre, tattva-zraddhAnI, zubhAzubha bhAva vikalpa ke rahasya jAnanehAre, samadRSTi jAnI hai, Atma-kAyA nyArInyArI jinne| tina mithyA pariNatijArI, sadaiva anuprekSA ke cintanahAre, jagat dazA tai udAsI, alpakAla meM je jIva ziva jAso je anubhava rasa ke bhogI haiM, te ina doU agni ke bheda-bhAva jAne haiN| so kASTha-lakar3I kI jo upala agni hai| lo to Upara teM sana kauM jAra hai aura rA doU zoka va Ata-agni haiN| so antaraGga meM mAtmA ke pradeza meM dAha upajAya, mana ko sadeva dAha kareM aura kASTha Adi kI agni kA alyA to eka bhava meM duHkha paavai| parantu zoka va Artta-agni kA jalyA, bhava-bhava vi dukha paavai| tAta je vivekI haiM tinheM samatArUpI zotala-jala leya kari, zokAdi-agni ko bujhAvanA yogya hai| ina doU agni ke jale bhavAntara meM duHkha paaveN| rosA jAni zoka Arati tajanA sukhakArI jaannaa| Age vidyAdika aneka bhale guNa hai, tinako indriya-sukha rUpI Thaga haiM, so tthgN| so batAve haiMgAdhA-bodhaya tava cAratto, saMjama mANoya sAmya paNNo / e sahu guNa jaga pUjyo, akha suha vaMcaya tasayarA budhe // 109 // artha-bodhaya kahiye, jJAna / tava kahiye, tp| cAratto kahiye, caaritr| saMjama kahiye, sNym| jhoNIya | kahiye, dhyaan| sAmma paraNo kahiye, zAnta pariNAma / esahu guNa kahiye, e saba gunn| jaga pUjyo kahiye, 351
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagat pUjya haiN| akha suha baMcaya tasayarA budhe kahiye, indriya sukha hai so inake Thagane ko cora samAni jAni, || paNDitajana ceto| bhAvArtha-nAnA prakAra zAstrana kA abhyAsa so ho bhayA vAMchita sukha kA dAtA mokSa-mArga dikhAve kuM dIpaka samAna cintAmaNi rtn| so sahaja ho svargAdika sUkha kA denehArA aisA jo vidyAbhyAsa, | jagat pUjya guraNa tAke ThagavekauM indriyajanita sukha kI abhilASA cora samAni hai| bhAvArtha-aise jJAna guNa ke dhArI jJAnI bhI kadAcit indriya sUkhana kI bhArati maiM A pdd'eN| to vaha Arati dharma-zAstrana kA jJAna Thaga legha, lUTi leya hai| tAteM jinadeva bhASita vidyA kA mASI zubhAzubha pantha kA vettA indriyajanita sukhana meM dharma chADi nahIM jAya hai aura aneka prakAra durdhara tapa ke dhArI tapasvI aneka Rddhi saMyukta auranaka puraya-sampadA ke dAtA, jagat pUjya guNa bhaNDAra aise tapasvI mI kadAcita indriya-sukhana ko lAlaca kari bhogana kI abhilASA kareM to tapAdika aneka guNa so indriya cora loTa leMya haiN| tAteM jo sAMce tapasvI vItarAga dazA ke dhArI haiM, so indriyajanita bhoga se rAga-bhAva nahIM kreN| apane tapa dhana kI rakSA kreN| cAritra jo paJca mahAvrata, paJca samiti, tIna gupti-rAteraha jAti cAritra mokSarUpo dvopakaM pahu~cAvanekaM jahAja samAni, tribhuvana ke jIvana kari vandanIya / aise cAritra ratana ke ThigavekaM jo indriya-sukhana kI bhAvanA hai so luTere samAna hai| jo aise cAritra kA dhArI yatIzvara bhI kadAcit apane dharma ta bichur3akeM bhogana vi Avai to tAkA cAritra ratana curAyA jAya hai / tAta jete cAritradhArI tapodhano haiN| te indriya-mogana te rAga-bhAva tarja haiN| paMcendriya tathA mana kA jItanahArA SaTa kAya jIvana kA rakSaka saMyamI indriya saMyamI prANa saMyama kA dhArI jogI jagat vandanIya bho bhoga virSe abhilASA kareM, to apanA saMghama ratana tthigaavai| tAtai je saMyama ke lobhI haiM te apane guNa kI rakSA ke hetu bhogana kI icchA nahIM kareM aura svargAdika kA dAtA dharmya-dhyAna aura zukla-dhyAna kari mokSa kA avinAzI sukha paavai| so rose dharmyazukla-dhyAna ke dhAraka yatozvara bhI kabahU~ indriyajanita sukha ke prema meM par3i jAya tau~ apanA dhyAnadhana gmaa| so dhyAnI samatA rasa kA bhogI indriya sukha kI cAha nahIM kareM aura sahaja sudhArasa kA svAdI aneka tattva vicAra ke jora kari kaSAyana kA mada tor3a kari moha ko nirbala pAr3i Apa samatA sAgara meM praveza kari nirAkula tiSThanehArA aisA yatIzvara kadAcita indriya sukha ke dvAra sarAga citta kari nikasa tau indriya cora tAkA samatA
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 261 dhana chinAya leya ke bhikhArI-sA kari ddaale| tAteM je samatA rasa ke svAdI nirAkula bhoga ke vacchika haiN| te indriya-bhogana ke mArA mI cittaka nahIM claavai| aise kahe je jJAna, tapa, cAritra, saMyama, zubha-dhyAna, sama-bhAva rA sarva guNa jagat pUjya haiN| so ina guNa ratana Thagaveka indriya-sukha cora rUpa haiN| tAteM jo apane dharma guNa ko bacAyave ko cAhi hoya tau indriya-mogakU dharma ke kAla meM nahIM sevanA yogya hai| Age iSTa-viyoga ke doya bheda haiM, so batAve haiN| gAyA-jugabhe yaMTha viyogo, ikAso ima hoya Naya Aso / miti khaya viNAsau, Asaya je bhiNa gamaNa u aNa ThaNaya // 11 // artha-jugame yaMTha viyogo kahiye, iSTa-viyoga ke dIya bheda haiN| ikAso kahiye, eka bAzA sahitA iMga hoya gaya Aso kahiye, eka bina AzA thiti khaya kahiye, sthiti ke kSaya bhae / viNAsau kahiye, so bina aashaa| Asaya je kahiye, Asa sahita jo| bhigamarA u araNa TharAya kahiye, aura sthAna jAnekuM bhinna hoya gamana kreN| bhAvArtha-saMsAra virSe iSTa vastu cetana-acetana inakA viyoga hoya hai| tAke doya bheda haiN| so ho kahie haiN| cetana iSTa je mAtA-pitA, bhAI, putra, strI, hAthI, ghoTakAdika cetana pdaarth| inake viyoga ke dIya bheda haiN| eka tau AzA sahita viyoga hai aura eka AzA rahita viyoga hai| tahAM jisa cetana padArtha kI Ayusthiti pUraNa hoya kari jo Atma paryAya chor3i paraloka ko gayA so aba yAta viyoga bhayA so aba pheri milane kI AzA naahiiN| e to AzA rahita viyoga hai aura koI apanA iSTa eka sthAna se bhinna hoya bidA mAMgi paradezagamana kiyA so ra AzA sahita viyoga hai| yAteM milane kI AzA hai| aise viyoga ke doya meda haiN| so moha sahita jIvana ke AzA sahita viyoga meM to alpa duHkha hoya hai aura AzA rahita viyoga meM bar3A duHkha hoya hai aura acetana padArtha, ratana AbhUSaNa, vastra mandirAdika kAhU ko mAMge dikha hoya tathA karja ke nimitta kAhU ko dhana diyA hoy| ityAdika bAtana kari dhana kA viyoga hoya so AzA sahita viyoga hai| yA dhana ke Ave kI abhilASA hai tAkI alpa cintA hai aura jo dhana acetana vastu corI gaI hoya, agni meM jalI hoy| kAha girAsiyAdi jorAvara ne khosi laI hoya ityAdika sthAna maiM gaI tAke Ave kI AzA naahiiN| so nirAzA viyoga hai| yAkA vizeSa duHkha hoya hai| roso jagat jIvana kI roti hai aura je vivekI samyagdRSTi puraya-prApa 69
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ . dazA ke jAnanahAre haiN| tinakai doU ho dazA ke viyoga meM duHkha nAhoM hai| sadaiva samatA-rasa kA bhoganahArA dharmAtmA, so bhale prakAra jAna hai ki jo iSTa aru aniSTa doU ho vastu vinAzika haiM, karma ke AdhIna haiN| apanI | sthiti ke pramANa rahaiM haiN| jo malI vastu apane puNya ke udaya milai so bhI apanI sthiti pramANa rasa deya vinaza jAya hai| sthiti pUrI bhae deva indra kI rAkhI bhI nahIM rahai aura aniSTa vastu kA milApa pApa ke udaya te hoya / so ekAha kI ghero jAtI nAhIM apanI sthiti puraNa kie jaay| so je bhole moho para-vastu ko apanI kari dRr3ha rAkhanera gova hauve diyoga meM hAso hoya hai aura sAMcI dRSTi ke dhArI parakoM para jAnanahAre tinakauM kheda-bhAva nAhI hoy| Age jaisI pariNati viSaya kaSAya meM sAMcI hoya lAgai hai, taise hI dharma viSaya lAgai tau kahA phala hoya ? so batAve haiM-- gAthA-je maNa visaya phasAyo, jeho lagAya dhamma kaijAe / tau lava kAla NaraMjaNa, iMdo ahaminda sayala magalAho // 11 // artha-je maNa visaya kasAyo kahiye, je mana viSaya-kaSAya meM lgai| jeho lagAya dhammakajAe kahiye, taise dharama kAraja maiM lagAvai / tau lava kAla zaraNa kahiye, tau thore ho kAla meM nirajana hoya / indo ahaminda sayala magalAho kahiye, indra aru ahamindra sampUrNa ke sukha sahaja ho rAha meM prApta hoy| bhAvArtha-jIvana kI saMsAra virSe aneka pariNati hai| so anAdi kAla kA bhalyA ye jIva, dharma ke svAda kU nahIM jaane| anantakAla kA viSaya-kaSAya mohita jIva, gati-gati meM bhramaNanehArA prANI, indriya-sukha kaM bahuta cAhai hai| parantu jagavAsI jIva kA citta, jaise--viSaya-kaSAya meM rAyamAna hoya, ekAgra lAga hai| taisA hI yadi dharma virSe ekacitta hoya lAge, to alpakAla meM hI siddha-niraJjana-pada paavai| tahAM anantakAla sukhI rahai aura indra-pada, ahamindra-pada jo nava-vedhaka, nava-anuttara, paJca-pazcottara-ina kalpAtIta devana ke sukha tau sahaja hI rAha meM Aya. prApta hoya haiN| tAta vivekI jIvana ko viSaya-kaSAya taji dharma virSe lAganA yogya hai| Age rosA kahaiM haiM jo kRpaNa apane tana ko Thaga hai| gAthA-kippaNa Nija taNa vaMcaya vaMcama sumapaNaNa jaNakatIe mittoya | taNa de taNa Na dANo,ghamma rahIyo mitya kAya sama jiiyo|112 artha-kippaNa zija taNa vazcaya kahiye, sUma apane zarIra ko Thaga hai| vaMcaya suyapaNasa kahiye, apanI .21
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ zro Shi An Hai su I Hui 263 jananI ko tthge| jagaka kahiye, pitA / tIe kahiye, strI / mitto kahiye, mitra / inakauM Thage hai| tapade tarArAha dANo kahiye, tana deya parantu tRNa kA dAna nahIM dey| dhamma rahayo mitya kAya sama jIvo kahiye, dharma kari rahita jIva mRtaka ke zarIra samAni hai| bhAvArtha- je jIva mahAkRpaNa mana ke dhArI sUma haiN| so apane tana kauM Adile sarva kuTumba kauM Thage haiN| so hI batAiye hai| apane tana nimitta alpa-bhojana rasa-rahita khAya, peTa meM bhUkhA rahe / lobhI udara-bhara bhojana nahIM karai, bhUkha sahai / zota-kAla meM tanape moTA vastra so bhI alpa, sAtA tai sampUrNa tana nahIM kaiza kI vedanA shai| ghAsa lakar3I jalA kara tAtaiM tana tapAya, zIta-kAla pUrNa karai, bahuta kaSTa saha dina bitAveM / dAma-dAma jor3i sAtA mAnai / aise tana kUM kaSTa dey| jA tana teM bhAra bahi-bahiM, majUrI karAya dhana kamAyA, tAhI tana ko nahIM possai| peTa bhara bhojana nahIM dey| aisA lobhI apane tana kUM ThaganehArA kahiye aura putra hai so bhUkha kA mara yA rudana kreN| aura ke bAlaka acchA khAya-paharai, tinakau dekhi yArka putra yApai acchA khAna-pAna nauge-tarase, parantu elomI dayA rahita bhojana nahIM deya, taba paTa- bhUSasa kahAM se pAveM / aise sUma, putra kUM ThaganehArA kahie aura yA sUma kI mAtA ne nava mAsa peTa meM rAkhA thaa| aisI mAtA, putra vai malA bhojana-vastra mA~geM / kahai hai putra ! apane ghara meM dhana aTUTa hai / aru tUM hama kauM peTa bhara anna bhI nahIM dey| so he putra ! hama aisA kisakUM kaheM ? hamako bhUkha rahe hai, zIta vedanA rahe hai, agni taiM tApa, dina-rAta kATai, so tohi dayA nAhIM AveM hai ? aise vacana mAtA ke suni ke sUma agala-bagala ho jAya / suni-anasunI karai / parantu dAma eka bhI nahIM deya / so mAtA kA ThaganahArA kahie aura isa sUma kA pitA, so tAne bar3e-bar3e kaSTa sahakeM, dvIpa sAgarana udyAna -nagara-dezana meM gamana karikari aneka bhUkha-pyAsa saha kai, pApArambha ThAni aneka dravya upaay| jaba jAnI ki mero putra nAhIM, so dhana ghara sohatA nAhIM / taba putra binA, dhana-sampadA vRthA jAnatA bhayA / taba putra ke nimitta aneka kudeva-kumeSa puuje| aneka mantra tantra, yantra, kari kari pApArambha bAMdhyA / aura-aura vyAha kiye| aneka strI paranyA / taba koI karma joga taiM eka putra bhyaa| taba pitA bahuta sukha kiyA / yAca kina kUM mana vAMcchita dAna diye / putra janma kA bar3A utsava kiyaa| pIche aneka bhale-bhojana lAya putra ke diyaa| aneka paTa- bhUSaNa deya, lAr3ilA rAkhA / aise jatana kari bar3hAyA taruNa kiyaa| Apa 363 ta
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ ketaka dina meM vRddha bhayA / tana kI zakti ghttii| putra bAlaka thA so taruNa bhyaa| taba puna kA vyAha kari ghara kA dhanI krnthaa| sarva ghara kA dhana dhAnya putra ne paayaa| aba pitA kA tana, dona bhyaa| indriya bala ghaTyA / taba putra paiM bhalA bhojana mA~ga, so nahIM deya / vastra mAMga, nahIM dey| deya to tuccha deya yA bahakAya deya / so apayaza kI mUrti, lobhI putra, pitA kA ThaganehArA kahiye aura apanI strI, bhalA bhojana-vastra AbhUSaNa maaNge| kahai he pati ! aurana ke ghosI dekha.. pAya-yahare hai. anAre para meM bar3A | dhana hai arU hamArA yaha havAla hai| jo anna, tana kI to dey| aise dIna vacana strI kahai / parantu yaha lobhI strI kuMbho na deya / so strI kA ThaganehArA kahiye aura apane mitrana kI majalisa meM jAya, so unakA dhana to Aya khAya aavai| aru apanA dhana mitrana ke nahIM khuvAvai / so mitrana kA ThaganehArA khiye| aisA kRparA, azubha pariNati kA dhArI, dayA-bhAva rahita hai| ra kaThina ura kA dhArI sUma, sI mareM, apanA tana kA ghAta karai, parantu dAna ke nimitta ghAsa kA tinakA nahIM deya / aisA sUma, nirlaja, durbhAgI. nindA kA pAtra, dharma bhAvanA rahita, jIvita hI mRtaka samAni jaannaa| bhAvArtha-rose isa jIva kA jIvanA vRthA hai| rA sUma jaisA jIyA taisA na jiiyaa| Age bhikSuka hai so mAMgane ke misa kari, mAnU ghara-ghara upadeza hI deya hai| aisA batAiye haimAthA-bhikSapha paya-Saya bodhaya, bho satta puMsAha deha dhaNa dANaM / viNa dIe mama jobo, sahavaNa vAra-bAra jAtI // 13 // ____ artha-bhikSaka ghaya-ghaya vodhaya kahiye, ma~gatA ghara-ghara upadeza deya hai| sau satapaMsAha kahiye, mo satpuruSa ho ! deza dhana dANaM kahiye, dhana ko dAna meM deo| viza dorA mama jovo kahiye, binA diye mokoM dekho| lahuvaNa kahiye, maiM tanaka-sA hoya / vAra-vAra kahiye, ghdd'ii-ghdd'ii| jAcantI kahiye, mAMgoM hai| bhAvArtha-ga raGka jo bhikSA mAMganahAre-maMgatA, ghara-ghara virSe bhakha ke mAre yAcate phireM haiN| so AcArya kahaiM haiN| e rakta pApa jA~ceM nAhIM haiN| mAnU kRpaNA, kaThora citta ke dhArI, dayA rahita jIvana kU apanI dazA dikhAya, upadeza hI deya haiN| tinake nimitta e bhikSA mAMganehAre ghara-ghara meM aisA kahate phireM haiN| he dharmAtmA puruSa ho| tumhAre pAsa dhana hai sau tAkI dAna meM lagAno, dAna kU krau| nahIM to pIche imArI-sI nAI pchtaavoge| to.25
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su ra STi 265 1 binA dAna diye. hamako dekho| hamane pUrva bhava meM dhana pAyA, parantu dAna nahIM diyaa| so aba yA bhava meM peTabhara bhojana nAhIM / tana Dhakane kUM vastra nAhIM / mahAapamAnita bhaye, dAridrya ke joga kari dona hoya, raGka bhaye ghara-ghara ke dAnA yAceM haiM, to bhI udara nAhIM bhare hai| so he satpuruSa ho / hamane yA bAta satya maanii| jo laukika meM aisI kahaiM haiM ki jo diyA so pAvai, binA diye hAtha nahIM Avai / so aba hamane nizcaya jAnI pratIti, AI ki jo hamane pUrva bhava meM nahIM diyA, tAteM lAcAra - asahAya hoya bArambAra kahiye, ghar3I-ghar3I yAceM haiM tathA vAravAra kahiye, ghara-ghara ke vArane nagara meM mA~gate phireM haiM tathA bAra-bAra kahiye, hamArA bAla-bAla azISa deya mikSA mAMgeM hai tathA bAra-bAra kahiye, apane ghara taiM bAhira yArce haiM tathA bAra-bAra kahiye, bAyara-bAyara kari pukAreM, zora kari yArce haiN| to bhI udara nahIM bhareM hai tathA bAra-bAra kahiye, nIra-nIra ghyAvo, mArai pyAsa ke prANa jAMya haiN| so pAnI piyAvI, pAnI piyAvo aise dona bhaye tRSA ke duHkha teM pukAreM haiM so pApa ke udaya, koI jala bhI nahIM dey| aise hama binA diye, kahAM taiM pAvaiM ? mahAduHkhI bhaye phireM haiN| tAteM hai bhavya ho ! binA dAna diye, hamAro-sI nAI duHkha pAyoge / aru hamArI nAI, pIche pachatAoge / tAteM aba kachu dAna dene kI zakti hoya, to dAna karateM mati cUka / aise eka haiM so bhikhArI kA bheSa kari, mAnI upadeza ho deya haiN| yA bhAMti bhikhArI kA dRSTAnta deya, dAna kA mArga btaayaa| tAteM jo vivekI haiM so avasara pAya, tinakaM dAna denA yogya hai / 123 / Age sarvajJa-kevalI taiM lagAya samyagdRSTi ke aru mithyAdRSTi ke vacana upadeza viSai, antara batAvaiM haiM- gAthA - jina gaNa muNa vaca sAmaya, atasama juya vayaNa hoya samadiTTI miccho vaca viNa attasaya, ima NiSpa raMkema vayaNa bheyAya // 114 artha - jirA kahiye, kevalI / gaNa kahiye, gaNadhara muNa kahiye, munIzvara / sAvatha kahiye, zrAvaka / vaca kahiye, inake vacana / atasya juya vayarA kahiye, atizaya sahita vacana / hoya samadiTTo kahiye, e samyagdRSTi haiM / miccho vaca kahiye, parantu midhyAdRSTi ke vacana / viNa atasaya kahiye, binA atizaya haiN| imi kahiye, jaise / zipa kahiye, rAjA / rakeya kahiye, raMka ke 1 vayarA meyAya kahiye, vacana kA bheda hai| bhAvArtha - je vacana jatizaya sahita hoya, sI vacana to satyaparo ke lie haiN| tAta tina vacana kA dhAraNa kiye to tattvajJAnI hoya hai aura je vacana atizaya rahita haoNya, tina vacanoM tai tatvajJAnI nahIM hoya / so ho kahie hai| jo kevalajJAno sarvajJa 365 ta raM fr NI
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna ke vacana ko dhuni sutite hI zvA pravina hoMza kA nAza hoya / tatvajJAna ke bheda ko dikhAvai hai| rose bhagavAna antarajAmI ke vacana, atizaya sahita haiM aura inhIM bhagavAna ke vacana-pramANa artha ko lie, cyAri ||sA | jJAna ke dhArI garAdhara deva ke vacana pramANa haiN| e vacana atizaya sahita haiN| tAta satya haiM aura inahIM gazadhara deva ke vacana-pramANa artha sahita pralape jo AcArya, upAdhyAya, sAdhu, munirAja ina yogIzvaroM ke vacana hai, sau atizaya sahita haiN| tAtai pramANa hai aura inahIM AcAryana ke artha kU liye, inake pramANa kU leya bhASe, paJcama guNasthAna dhArI zrAvaka tinake vacana, atizaya sahita haiN| tAtai pramANa haiM aura inhoM kevalI, gaNadhara, AcArya inake bhASe artha, tinahI pramANa artha kA dhAraNa karazahAre caturtha guNasthAna ke dhArI samyagdRSTi jIvana ke vacana, deva-guru ke kahe artha pramANa haiM / tAte atizaya sahita haiN| rose jina vacana, gaNadhara vacana, AcArya muni ke vacana, zrAvaka samyaka dhArI ke vacana, asaMyamo yatI ke vacana-e sarva samyAdarzana ke dhArI haiN| so ina sarva ke vacana yathAyogya atizaya sahita haiM / sohI kahirA haiM / kevalI tIrthaGkara ke vacana, anakSara maigha-dhvani samAni haiM / tisake sambandha se deva, manuSya, tiryazca-e tIna gati ke jIva inake zravaNa nikaTa tiSThate pudgala skandha, so akSara rUpa sahaja hI pariNameM haiN| tAkarie sarva unheM apanI bhASArUpa samajha leya haiN| aisA atizaya to bhagavAna ke vacana virSe hai aura garAdhara deva ke vacana, akSara rUpa haiN| so tinakA vizvAsa tIna loka ke jIvana ko hoy| tinake zravaNa kie, pApa kA nAza hoya / rosai ina garAdhara deva ke vacana kA sahaja svabhAva ho hai / aise atizaya gaNaghara deva ke vacana kA hai / munIzvaroM ke vacana rAga-dveSa rahita, sarala, miSTa, sarva jIvana kU sukhakArI haiN| tAteM inakI bhI pratIta kara, sarva jIva-dharma-sanmukha hoy| aisA atizaya, muni ke vacana kA jAnanA aura prAvaka-vratI aru asaMyata samyagdRSTi, e bhI kevalI ke vacana-pramANa artha kUlie upadeza kareM haiN| tAtai ina tattvajJAnI ke vacana bhI sarva dharmo jIvana kaM, pratIti upajA haiM / tAtai ra bhI atizaya sahita haiM aura mithyAdRSTi vacana jina-bhASita-artha rahita haiN| tAta asatya haiN| atatva ke prarUpaNa hAre, rAga-dveSa sahita haiN| tArauM atizaya rahita hai| apramArA hai| rosA jAnanA / jaise-rAjA kA vacana jo nikasai, so sarva ko pramANa hai| satya hai| sarva aGgIkAra kareM / bhUpa kA vacana ullaghana kiye daNDa pAvai duHkhI hoya / bhUpa kI AjJA mAne, sukhI hoya / taise sarvajJa bhagavAn, jagat hai| sarva aGgIkAra kreN| auraNI
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ ku su fice 367 kA rAjA / tAke vacana pramANa cAlai sukhI hoy| jina vacana ullaMghana kie, pApa-bandha hoya / duHkha upaje / tAteM rAjA kA vacana atizaya sahita hai aura raGka kA vacana atizaya rahita hai| raGka kAhU ke Upara kopa kareM, to kachu hotA nAhIM tathA koI para rAjI hoya, to kAryakArI nAhIM / raGka kahai, terA ghara lUTa lehoM / to yAteM ghara luTatA nAhIM aura raGka kahai ki rAja pada de dehoM to rAjya milatA nAhIM / tAtai raGka kA zubhAzubha vacana bolanA, vRthA hai| raja ke vacana meM atizaya nAhIM / taise hI atizaya rahita midhyAdRSTi ke vacana asatya, apramANa raGka ke vacana samAna nirarthaka, pApakArI, atattva zraddhAna sahita haiN| tAteM midhyAdRSTi, mithyA zraddhAnI ke vacana apramANa pApakArI jAni, grahaNa nahIM kriye| e bhalai phala rahita, sukhakArI nAhIM / jaise--koU rAjA kI sevA kari tAka rAjI karie to rAjI bhae kabahUM dAridra khoveN| dhana deya, grAma deva, sukhI kreN| tAteM rAjA kI sevA to.. zubha phaladAyaka hai aura koI raGga ko aneka prakAra sevA kari, raGka kUM rijhAya, rAjI kareM to sevA kA phala vRthA jAnanA / vaha raGka Apa ho daridrI bhUkhA hai, duHkhI hai| to aura ko kahA sukhI karegA ? taise ho tIna loka ke rAjA indra, cakrI, dharaNendra haiM... sI. ina rAjAna ke rAjA ko sukhI hoMya / tinake vacana pramANa kari cArle, tau deva sukha, indra sukha, cakrI sukha, khagapati sukha, maNDalezvara rAjA Adi aneka pada ke sukha nizcaya hI pAvai hai aura mithyA zraddhAnI ke vacana pramANa cAleM, tau sukha naahiiN| aisA jAni midhyA vacana, zubha bhAvanA rahita, inakA vizvAsa nahIM krnaa| e atizaya rahita haiN| samyak sahita zraddhAvAna ke vacana sukhakArI haiN| e atizaya sahita vacana jAnanA / iti zrI sudRSTi taraMgiNI nAma prantha ke madhya meM hitopadeza kA kathana karanevAlA chavIsa parva sampUrNa bhayA // 26 // Age SaT lezyA kathana batAIye hai gAthA - kinhaM gola potaya asuha lebsAha jIya pakAmo potA pammA sukkA ye suha lessAya hoya khaNa bhaiyA // 115 // artha - kRSNa, nIla, kApota--ye tIna azubha lezyA haiN| pIta. padma, zukla -- ye tIna zubha lezyA haiN| bhAvArthaaise jIva ke azubha zubha pariNAma para SaT bheda laizyA ke haiN| yoga aru kaSAya ke milApa taM zubhAzubha jIva kI pariNati kA honA so lezyA hai| so inakA svarUpa kahiye hai| jahAM bar3A krodhI hoya / vaira nahIM tajai / para ke 8 667 for 5
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mu fit = burA karane kA sahaja svabhAva hoya / mahAduSTa pariNAmI hoya / svAmI drohI hoy| mAtA-pitAdi gurujana kI AjJA hai vidu ho / anI aura deva, guru, dharma ko AjJA taiM pratikUla hoy| rAja virodha kriyA kA karanahArA ho / juA, Amida (mAMsa), madirA, vezyA ghara gamano, jIva ghAtI, cora, para-strI lampaTI ityAdika saptavyasana kara raJjayamAna pApAcArI aneka doSana kI mUrti aise azubha mAtra jAke hoMya / so ina lakSaNa sahita je jIva bhAva so kRSNa lezyA hai tathA svecchAcArI svacchanda hoya tathA dharma kriyA viSai pramAdI hoya / manda buddhi, AlasI zithila zabdI hoya para ke kiye guNa kA lopanahArA kRtaghnI hoya vizeSa jJAna kalA caturAI kari rahita ho / paMcendriya viSaya kA lolupI hoya / mahAmAnI hoya / atyanta gUr3ha citta kA dhArI hoya mAyAvI hoya jAke citta kI ora nahIM paavai| ityAdika cihna kRSNa lezyA ke jAnanA / iti kRSNa laizya / / 1 / Age nIla lezyA bahuri jA bahuta nidrA hoya para ke Thagane kI kalA caturAI meM pravINa hoya tathA aura saukhave kI vAMcchA hoya aura atyanta lobha ke udaya sahita dhana-dhAnyAdika ikaTThe kariva ko aneka Arambha karatA hoya aura kAma ceSTA kari bahuta 'hI vikala hoya ityAdika lakSaNa jAke hoya so nIla lezyA hai / iti nola lezyA / 2 / Age kApota tahAM aura doSa lagAvai kA sahaja svabhAva hoya / aneka naya jugati deya para kI nindA karanahArA hoya / jo ha~sa-ha~si parAyA burA kreN| parAI nindA kareM cugalI kreN| Upara teM vinayavAn hoya jantaraGga meM parAyA burA cAha / burA karane kA upAyI hoya / parakoM bhalA khAtA-pItA paharatA dekhi Apa kheda pAvai / paraka sukhI dekha nahIM suhAveM / para ke duHkha karavekauM aneka upAya karatA hoya sadaiva jAkA citta zoka rUpa rahatA hoya / jAke nirantara bhaya rahatA hoya aura para kA apamAna kari sukha mAnatA hoya / apane mukhataiM apanI bahuta prazaMsA karatA hoy| Apa jaisA pApI cora asat mAragI aura kauM jAni koI kA vizvAsa nahIM kre| ApakI bar3AI kare khuzAmada karai tAkauM rAjI hoya dhana deveN| apane parAye hetu kauM nahIM smjheN| yuddha viSai maraNa kI jAkI icchA hoya ityAdika cihna jAke hoMya so kApota lezyA jAnatA / iti kApota lezyA / 3 | Age pIta lezyA tahAM kAryakArya samajheM 1 khAdya-akhAdya kauM bhI jAneM bhogave va nahIM bhogave yogya vastukoM jAneM SaT dravya guNa paryAya kA jAnanahArA hoya / sarva padArthana meM samatA hoya / pUjA, japa, tara dAna viSai protimAna hoy| dadyA dharma calAve kA I 365 ta raM gi NI
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhikArI hoy| mana-vacana-kAya kari komala hogha / ityAdika lakSaNa sAhata hoya sopIta lezyoM jIva hai| / iti pIta lezyA / / Age par3hA lezyA tahAM bhadra pariNAmI hoy| tyAgI hoya / male kArya rUpa bhAva hoMya / mahAvrataaNuvrata kA vAMcchaka hoya / siddha kSetra tIrtha vandanA kA abhilASI hoy| paJca-parameSThI kI pUjA viSa utsavavanta hoya / kaSTa upadrava bhaye dhIra buddhi hoya / deva-guru Adi kA bhakta hoy| ityAdika zuma ceSTA sahita jAke lakSaNa hoya so pA lezyI hai| iti padma leshyaa| 5. Age zukla lezyA-tahAM pakSapAta kari kAhU~ * burA nahIM kahai / sarva jIvana pai dayA kari maitrI-bhAva rAkhe aura iSTa-aniSTa meM bahuta rAga-dveSa nAhoM kareM aura kuTumbAdika te alpa rAga kreN| dharmo jIvana viSai prItimAn hoya / ityAdika lakSaNa sahita hoya so zukla lezyI hai / iti zukla lezyA // 6 // Age lezyAna ke bhAva kA svarUpa kahaiM hai| tahAM lezyA dravya aura bhAva kari doya bheda rUpa haiM tahAM jaisA zarIra kA varNa hoya so to dravya lezyA hai / jIva ke jaise bhAva hogha so bhAva lezyA hai| so tina bhAva lezyA kA dRSTAnta dikhAya bhAvanA ko lezyA pragaTa kara hai| tahAM eka vanama lakar3o kATanahAraSaT puruSa praay| so tina sabana ke pAsa kuThAra haiN| so eka Ama ke vRkSa ke nIce ghanI chAyA dekha baiTha gye| taba eka puruSa bolyA ki bhAI, makha lAgI hai| taba tinamaiM eka kRSNa lezyo jIva bolA ki mAI jo apane pai kuThAra haiN| so isa Ama 4 jo phala : lage haiN| sI laga jAvo / mAre kuThArana ke AmakaM poNa te kATo so sarva ke peTa bhreN| rAtauM kRSNa laizyI hai|| dUsarA bolyA jo por3A teM kAheka kATI vRthA vRkSa kA khoja miTa jaaygaa| tAteM AdhA eka tarapha se bar3I sAkhA || kATo so saba khaaNyge| apana lAyaka bahuta haiN| e nIla lezyI hai|2| pIche tIsarA bolyA jo AdhA girAye vRthA vRkSa kI zobhA jAyago tAteM eka choTI zAkhA kATa leU / so apanakauM bahuta haiM / aisA kApota lezyI hai|3| taba eka bolyA, jo zAlA kAhe kauM kaatto| bhUmake-jhamake tor3o so khAya leya haiN| za pIta lezyo hai| 4 / taba paJcama puruSa bolyo jo mamakena meM kacce-pakke saba hI haiN| tAtai pake Ama tor3a leu aura apanI kSudhA maitto| za padma lezyo jaannaa| 5 / taba SaSTha puruSa bolyaa| he bhAI ho| isa tasakaM kAhe ko satAvI ho mami vi apane khAne yogya to bahuta par3e haiN| so eke-pake khAya apanI bhUkha mittaavo| e zukla lezyI hai / 6 / aise SaT prakAra bhAva bheda jaannaa| ina pariNAmana kari apane tathA para ke pariNAmana kI parIkSA kari lezyA ke antaraGga bhAva
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAnanA / so azuma bhAvana ke vega kU pahicAna, tajanA yogya hai| aise bheda jJAnI jar3a-bhAva taji caitanya ke vikalpa jAni azubhatA taji, zubhabhAva rUpa rahanA vicAra haiN| iti SaT lejhyaa| Age nava bheda yoni kathana| gAthA-saMvata sota sacito, misso setANa joNi Naba shreyo| saMkhama kummo vaMsaya, toe gammo samuccha uvvaado|| 116 // artha--saMvatta kahiye, saMvata / sota kahiye, shiit| sacito kahiye, scitt| misso kahiye, mishr| setAraNa kahiye, ina tInana kI prtipkssii| joNi rAva meto kahiye. isa prakAra yoni ke nava bheda haiN| saMkhaya kahiye, zaMkhA yoni| kumbho kahiye, kama yoni| vaMzaya kahiye, vaMzA yoni / toe gambho kahiye, e tIna bheda garamaja ke haiN| samuccha kahiye aura sammUrchana yoni / uvavAdo kahiye tathA upapAda yoni / aise yoni bheda kahe / so prathama garbhaja ke tIna bheda kahie haiM zaMkhA yoni, vaMzA yoni, kUrma yoni-e tIna garbhaja ke aura nava bhaida Upara kahe aura sammAna upapAda so ina sabakA svarUpa sAmAnya-sA kahirA hai tahA~ tIna bheda garamaja ke haiN| so tina yoni meM kauna-kauna upajeM ? so kahiya hai| tahA~ jA strI kI zaMkhAvarta nAma zaMkha ke AkAra yoni hoya tAmai puruSa kA vIrya nhiiN| tthhre| so strI jaga meM bandhyA kahAvai / / vaMzapatra yoni jA strI kI hoya tAmaiM sAmAnya puruSa upjeN| padavI dhAraka tIrthaGkarAdi mahAna puruSa nahIM upjeN| 2 / kUrmonata yoni jo kachuvA ke AkAra jA strI ko yoni hoya tAmeM tIrthaGkarAdi mahAn puruSa upaja haiN| sAmAnya puruSa isa yoni maiM nAhIM upjeN|3| e tIna bheda garbhaja ke haiN| . tahA~ mAtA kA zroNita va pitA kA vIrya ra doU mila garbhasaM upajai, so garbhaja khie| mAtA-pitA ke nimitta binA jAkI utpatti hoya so sammAna kahirA so bAdara sammachana jIvana kI utpatti to pRthvI Adi ke Azraya teM hoya aura sUkSma jIvana kI utpatti binA sahAya AkAza meM hoya / soza sUkSma sammanchana janma jAnanA / devana kI upapAda-zayyA ratanamayI komala sugandhita zayyA tAmeM devana kA janma hoy| nArakIna ke upajane ke sthAna mahAdurgandhita, dhinAvane aniSTa U~Ta ke mukhAkAra naraka-kSiti ke lumate ghaTAkAravat sparza ke dhare, so nArakI ke upajane kA sthAna hai| aise deva nArakI kA upapAda janma hai| ra tIna meda janma garbhaja sammUrchana upapAda ke khe| jaba nava bheda yoni kA bhAva kahiya hai| tahA~ anya jova kari graha je yoni sthAna jaise--paMcendriya tiryazca manuSya upajane kI yoni so sacitta yoni hai| anya jIvana kari nahIM grahai aise pudagala skandha kI yoni jaise-deva 370
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 fi 371 nArakIna kI so acitta yoni hai / 2 / kaiIka yoni sthAna sacitta-acita mile skandha ko haiM, so mizra yoni sthAna hai / 3 / upajane ke pudgala skandha zIta hoMya jaise- sAteM va chaTheM naraka ke nArakI kI zota yoni hai / 4 / upajane ke yoni sthAna ke pudugala skandha uSNa hoMya / jaise--tIje vA cauthe naraka paryanta nArakona ke upajane ke uSNa yoni sthAna haiM / 5 / aru upajane ke sthAna zIta, uSNa doU skandha rUpa hoMya so mizra yoni sthAna haiM | 6 | jIva upajane kA yoni sthAna pragaTa nahIM dIkhai so saMvRta yoni sthAna hai| 7 / upajane ke yoni sthAna pragaTa dIkheM so vivRta yoni sthAna hai / 8 / jIya upajane ke yoni sthAna ke pudgala skandha kachu pragaTa hoMya kachu apragaTa hoMya so mizra yoni sthAna hai / 6 / aise sAmAnya meda nava kahe, vizeSa caurAsI lAkha haiN| iti yoni sthAna / Age ina yonina taiM upaje jIva tinake kauna-kauna ke zarIra meM nigoda nAhIM so kahie haiM gAthA -- kevalakAyamahArI, suraNAraya taNa bhaumi jala teka bAya va iva ThAMNaya rahi nahi zigoya jiNa bhaNiyaM // 117 // artha-kevalI ke zarIra meM, AhAraka zarIra meM devana ke zarIra meM, nArakIna ke zarIra meM, pRthvIkAya, apakAya, te kAya aura vAyukAya -- ina ATha sthAnana meM nigoda naahiiN| aisA jaannaa| Age ina ATha jAti ke jIvanateM zauca nahIM palai, aisA batAveM haiM - | gAthA - rogI lolu daladdo, dudhahoNo kusaMga hoya maMda pANI paravasa Alasa sahito evasu mAdAya soca yaha pAlaya // 118 // artha -- rogo, indriyana kA lolupo, daridrI, buddhi hIna, kusaMgI, mada pAyo, parAdhIna aura AlasI - ina. ATha jAti ke jIvana teM zauca nAhIM palai / bhAvArtha - rogI to ati vedanA ke Age khAdya-akhAdya yogya-ayogya nAhIM vicArai / apavitra pavitra nahIM vicaarai| mAre vedanA ke jo milai so hI khAya / mUr3ha vaidya jaisA bhakSya- abhakSya kahai, so khAya / tAteM zauca nAhIM bne| 1 / jo indriyana kA lolupI hoya / so khAdya-akhAdya, yogya-ayogya nahIM vicArai / jaise baneM taise apane viSaya kA poSaNa kreN| apane kula yogya khAna-pAna kA vicAra nAhIM / tAtaiM tina lolupI taiM zauca nAhIM palai / 2 / je pUrva pApa ke udaya kari bhaye jo daridrI, so mAre daridrI ke kevala udara pUraNa hI karacA caaheN| so yogya-ayogya nAhIM vicAreM jaise baneM taise udaya bharacA caaheN| tAke tRSNA adhika so tRSNA puNya taiM pUrI jAya aru puNya, Age upAya nAhIM / tAteM puNya rahita jIva jaise-taise peTa bhare so isa daridrI 371 ta raM gi NI
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 fe se zauca nAhIM paleM / 3 / buddhi rahita hoya tArke yogya-ayogya ke vicAra kA viveka nAhIM / jJAna kI mandatA ke yoga kari pazU samAni khAna-pAnAdi kareM rAtri divasa kA bheda nAhIM, bhakSya-abhakSya kA jJAna nAhIM tAtaiM buddhirUpI sampadA kari rahita hona-buddhi jIva taiM zauca nAhIM palai / 4 / aura kusaMga ke dhAranahAre, saptavyasanI jIvana ke snehI, tinakI saMgati te, sneha ke bandhAna kari tinameM tina jaisA hI khAna-pAna kreN| hona kulI, hona jJAnI, saptavyasanI, jaisA anAcAra rUpa khAna-pAna kreN| taisA ho tinako saMgati meM ApakoM karanA pdd'e| tAteM kusaMgIna taiM zauca nAhIM palai / 5 / madirApAyI kUM sudha-buddhi naahiiN| khAna-pAna ke yogya-ayogya khAdya akhAdya kA jJAna nAhIM / jaise--- khapata - besudha hoya, taise hI madirApAyI besudha hai / tAteM madirApAyI teM zauca nAhIM palai / 6 / aura parAdhIna hoya, so parAI marjI sauM cAlyA caahai| Apa dayAvAna saMyamI hoya, baru saMyamI kA sevaka hoya / tau Apake tau saMyama pAlane kA kAla hai| yadi svAmI saMyamI na hoya, to jA samaya saradAra ne kahI, yaha Arambha karo / so nahIM karai tau AjJA bhaGga bhaye, cAkarI bane nAhIM / tAteM asaMyama rUpa Arambha hI kArya, saMghama ke kAla maiM karanA pdd'e| ityAdika parAdhInatA taiM zauca nAhIM palai / 7 / aura je AlasI pramAdI hoMya, so jaisA mile taisA bhakSaNa kreN| pramAda ke vazIbhUta khAdyAkhAdya yAgyAyogya nahIM vicaareN| tAteM je AlasI pramAdI hoya, tinasauM zauca nAhIM palai aise aura grantha ke anusAra kalA hai| jo ina ATha jAti ke jIvanateM zauca nAhIM sadhai tAteM inaka dharma-lAbha nahIM hoya aura zubhAcAra inake hRdaya meM tiSTatA naahiiN| aisA jAni vivekI jIvanako ina ATha jAtikai nimittana taM rahita hoya, suAcAra rUpa rahanA yogya hai| Age nimitta jJAna ke ATha bheda haiM sau kahiye haiMgAthA --- aMga bhoma aMtarakhaU, vijaNa sura chinya lakkhaNare supaNaka / iva vasu bheyava bhaNiyaM, gimita NANAya deva sarvajJo // 119 // artha - aGga kahiye, zarIra / bhoma kahiye, pRthvI antarakhaU kahiye, antarIkSa vijarA kahiye, vyaMjana nimitta / sura kahiye, zabda / chirAya kahiye, chin| lakkhaNo kahiye lakSaNa / suparAU kahiye, svapna / iva vasu bhayava kahiye, e ATha bheda / bhaNiyaM kahiye, kahe haiN| zimitta zAzAya kahiye, nimitta jJAna ke deva sarvajJo hiye, sarva deva / bhAvArtha-nimitta jJAna ke jATha bheda haiM so ho kahie haiN| manuSya pazu ke tana ke aGgopAGga karArI aae| bhI su 372 G raM gi lI
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ SI su vi 373 mUke, lUle, TUTe, kUbare, bAvane kA phala kahai / jAke tana kA rasa khaTTA tathA miSTa va kaDuvA hoya ityAdika jaisA tana kA rasa hoya, sI phala kahai tathA tana kA rudra, zyAma va lAla varNa hoya, tAkA phala kahai ityAdika zarIra ke lakSaNa dekhi zubha-azubha kA phala sukha-duHkha hai / so aGga-nimitta jJAna hai / 2 / aura bhUmi viSai jahA~-jahA~ jo vastu hoya, so jaaneN| jo isa jagaha ratana khAni hai| yahAM kazcana-khAni hai| yahAM vibhUti hai 1 yahAM khodo, astra samUha hai, tAkauM jAneM tathA ihA~ jala hai / ihA~ pAkhAna hai| ihA~ dhana hai / ityAdika bhUmi meM jahAM-jahAM zubha-azubha cihna hoya, tinako jAneM, so bhUmi nimitta jJAnI kahiye / 2 / aura AkAza ke viSai bAdara paTala, ghana, gAja, bijalI camakanA, candramA, sUraja, nakSatrAdika ityAdika taiM AkAza kA zubhAzubha cihna dekhi, sukha-duHkha batAvai / so antarikSa-nimitta jJAnI hai / 3 / aura jahAM manuSya kA zabda suni zubhaazubha haiN| tahA~ cADAla, kRSaka, vaizya, brAhmaNa, kSatriya ityAdika manuSyana ke zabda suni, sukha-duHkha ka tathApana ke zabda to aura, kA, sAra, vana, syAra, mArjAra, vyAghrI ityAdika pazUna ke zabda suni, zubha-azubha phala btaaveN| so sura-nimitta jJAnI hai / 4 / aura vyaMjana jo zarIra meM tila masA dekhi. sukha-duHkha khaiN| mukha paiM tila, kara meM tathA ura meM masA pITha meM nAsikA, kAna, gAla, aMgurI ityAdi hAtha-pAMva aGga meM tila-masA dekhi, zubha-azubha khaiN| so vyaMjana-nimitta jJAnI hai| 5 / aura lakSaNa jo zubha cihna zrIvRSa, svastika, bhRGgAra, kalaza, vajra, machalI ityAdi zubha tathA koI azubha cihna ityAdika zubhaazubha cihna zarIra meM dekhi, sukha-duHkha kahaiM / so lakSaNa nimitta jJAnI hai / 6 / aura china nimitta jJAna so koI vastrAdi vastu kUM mUsAdi jIvana kara kATI dekhi, tAkari zubhAzubha phala kahai / so chinna nimitta hAnI kahiye // 7 // aura svapna -- jo zubhAzubha svaprakauM jAni, tAkA sukha-duHkha kahai / so svapna nimitta jJAnI hai aise nimitta jJAna ATha prakAra kahyA / ihAM sAmAnya kyaa| vizeSa anya granthanateM jAnanA / Age jJAna ke ATha aGga batAIye hai gAthA - vijana artha samaggaha, savdArthobhaya kAlaveNoma / upabhANa viNaya, samaya vahumANa guvAdi vasu aMgaya // 120 // ardha-vijana kahiye, vyaMjanojita / 2 / artha samaggaha kahiye, artha samagraha / 2 / sabdArthobhaya kahiye, 373 kha Ni chau
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdArtha ubhaya pUrNa / 3 / kAla dhezoya kahiye, yathA kAla adhyayana karanA / 4 / uyamANa kahiye, upadhyAna samadhita / 5 / virAya samadhaya kahiye, vinaya samarSita / 6 / vahumAga kahiye, bahu mAna samadhita aGga / 7 / | guvAdi kahiye, guruvAdi nihnava angg|8| vasu aGgya kahiye, e jJAna ke ATha aGga haiN| bhAvArtha-jo binA artha vicAra ho pATha kA pddh'naa| tahI gAthA, kAvya, chanda, zloka, pada, vinati, sAmAdhikAdi pATha kA par3hanA / so yAkA nAma vyaMjanojita aGga hai| 2 / aura jo zAstra to nAhIM, parantu apane ura virSe, ekAnta baiThA, zAstrana kA artha vicAra karai so ra mI jJAna kA aGga hai| yAkA nAma artha samagraha aGga hai / 21 aura jahAM zAstra, kAvya, gAthA, chanda artha sahita pii| pATha bhI par3he, aru artha kA mI vicAra krai| so ra bhI jJAnI kA aGga hai| yAkA nAma zabdArtho-bhaya pUraNa aGga hai|3| aura jahAM jisa kAla meM jaisA zAstra cAhie, taisA hI kAvya bakhAna kreN| jaise--prabhAta kAlakau kauna zAstra vAMcirA ? madhyAha meM kauna zAstra vAMcie / zAma ko kauna kA abhyAsa kIjie ? rAtri kI kauna kA abhyAsa kIjie? tathA bAlya avasthA meM kauna zAstra kA abhyAsa kIjie? taruNAvasthA meM kauna zAstra kA abhyAsa kreN| vRddhAvasthA meM kauna zAstra kA abhyAsa karaM? ina Adi kAla meM jaisA zAstra cAhiya, taisA hI vicAra ke kAla-yogya zAstra kA abhyAsa kreN|tesaa hI upadeza deya / so e bhI jJAna kA aGga hai| yAkA nAma kAlAdhyayana dhruva prabhAva nAma aGga hai|4| aura zAstrAbhyAsa nirapramAda hone ke nimita upavAsa-rAkAzana karanA, rasa tajanA, alpa bhojana karanA / aisA vicAranA jo mere zAstrAbhyAsa meM pramAda nahIM hoya, tAke nimitta tapa krnaa| soe bhI jJAna kA aGga hai| yAkA nAma upadhyAna samathita aGga hai| 5 / aura jahAM zAstra kA vinaya karanA / vAcanA, so vizeSa uttama vinaya se vAcanA / sunanA so bhI rAkacitta kari vinaya teM sunanA / upadeza denA, so para-jIvana ke kalyANahetu vinaya teM denA / zAstra dharanA-uThAvanA, so bhI vinaya taiN| ityAdika zAstra kA tinaya karanA, so e bhI jJAna kA aGga hai| yAkA nAma vinaya samadhita aGga hai|6| aura jAke pAsa prApane jJAnAbhyAsa kiyA hoya, jAte Apako jJAna kI prApti bhaI hoya, tAkI bahuta sevA-cAkarI karanA / tAko bArambAra prazaMsA karanA, bArambAra tAkA upakAra smaraNa krnaa| tAkA upakAra janmAntara nahIM bhuulnaa| sadaiva dharma-pitA 374 /
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaantaa| ityAdika jJAna-dAna denevAre kA vinaya karanA, so bhI jJAna kA aGga hai| thAkA nAma bahumAna samadhita aGga hai| 7 / aura apane jA guru ke pAsi zAstrAbhyAsa kiyA hoya, tA guru ko nahIM chipaaiiye| bhAvArtha-jA guru ke pAsa te Apane jJAna-dhana pAyA hoya, aisA ko guru| so karma yoga teM-pIche ApakauM vizuddhatA ke yogate / / tathA tapa-dhyAna kari aneka Rddhi Apa kauM pragaTa bhaI hoMtha / mati, zruta, avadhi, manaH paryaya, jJAnAdika aneka Rddhi pragaTI hoMya aura apanA guru jJAnadAtA, titakai avadhi-manaH paryaya naahoN| asa guru kA nAma prasiddha naahiiN| Apako jJAna bar3A, ApakA nAma jagat meM prasiddha hoya, to bhI apane jJAnadAtA guruko nahIM chipaaiiye| rA bhI jJAna kA aGga hai| yAkA nAma guruvAdi nihnava aGga hai tathA Apa bhalA samyakajJAna mokSa-mArga ke pantha kA batAvanehArA, para-jIva kA upakArI, zuddha tattva ApakU bhale rupa AvatA hoya, to tAkauM nahIM chipaaiye| jo jJAna dayA-bhaNDAra, dayA kA mAraNa pragaTa karanahArA, aneka saMzaya nAzanehArA, uttama jJAna, jAkauM Apa jAnatA hoya, tau tAkI nahIM chipaaiye| e bhI jJAna kA aGga hai tathA parama kalyANakArI, tava prakAzI kathana sahita zAstra, apane pAsa hai| so koI dharmAtmA puruSa apane meM tattvajJAna hone abhilASI prAya khai| phalAnI pustaka Apa pai hoya to hamako svAdhyAya ko hamAre mastaka pai virAjamAna karo, tau hama puNya upaarjaiN| to apane mastaka je zAstra hoya, tAkI nahIM chipaaiye| yaha bhI jJAna kA aGga hai| yAkA nAma bhI guruvAdi nihnava aGga hai| 8 / rose jJAna ke ATha aMga haiN| so dharmAtmA jIvana kari dhAraca yogya haiN| e ATha aMga jJAna ke je bhavyAtmA vinaya sahita pAleM, so tattvajJAna sampadA ke dhArI hoya / rosA jAni nikaTa bhavyana koM, jJAna ke aMgana kI rakSA karanA yogya hai| Age munijanakI dhyAna karave ke kAraNa daza sthAna batAveM haiN| itanI jAyagA pariNAmana ko vizuddhatA vizeSa badre, dhyAna kI ekAgratA vizeSa hoya, so hI batAiye hai| dhyAna kI kadAcit ekAnta kSetra nahIM hoya, bahuta jIvana ke zabda kA kolAhala hoya, aneka jIvana kA AvanA-jAnA hoya, to aise sthAna meM pariNati caJcala hoy| tAteM dhyAna ko ekAnta sthAna caahiye| ekAnta binA dhyAna kI siddhI nAhoM hoy|| azuddha kSetra hoya to dhyAna lAgai nAhI. tAte ramaNIka-nirmala kSetra cAhiye, taba dhyAna kI zuddhatA hoya / 2 / aura jahAM kASTha kI va citrAma kI putarI nahIM hoya taraMgamahala, ramaNIka bichaune ityAdika sarAga kSetra nahIM hoya / mahAudAsa, vairAgya bar3hane kA kArasa. rAga
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 raThita kSetra cAhiye. tAte dhyAna kI siddhi hoy| jA tathA mahAparvatana ko gaphA hoya / / tathA uttaMga manohara, | udAra parvatana ke zikhara hoy|| tathA nirmala jala kari sahita bar3e sarovara tathA bahatI gahana bar3I nadI, tinake taTa dhyAna yogya haiN| 6 / tathA jIrNa udyAna, aru mahAbhayAnoka, mohI jIvanakU upajAvanahArI, vikaTa, vRkSa rahita aTavI, dhyAna yogya kSetra hai| 7 / tathA doragha saghana vRkSana kari bharacA vana hoya, so dhyAna yogya kSetra hai| aura jahAM ati zIta nahIM hoya, te kSetra dhyAna yogya haiN|6| tathA jahAM bahu uSNa nahIM hoya, so kSetra dhyAna yogya hai|30| aise daza kSetrana meM jJAna-vairAgya ke bar3hAne rUpa mAva hoy| dhIrajatA hoya, kSamA bhAva hoy| ityAdika bhAva sahita dhyAna siddhi ke kSetra jaannaa| Age pariNAmoM ko vizuddhatA kU kAraNa, AlocanA bhAva hai| so AlocanA ke aticAra daza haiN| tahAM prathama nAma kahiye--Akampana, anamApita, diSTa, bAdara, sUkSma, zabdAkula chini bahu pArivAHtana sevA ho e esa jayA nikAsAnanya svarUpa kahiye hai--jahAM koI munIzvara kauM apane saMyama meM doSa lAgyA dokhai| taba vaha yatIzvara pAya kA bhaya khAya guruna pai pApa dUra karane kUdaNDaprAyazcitta jAMcatA bhyaa| so daNDa jA~catA kabahU~ aisA vicAra kareM jI AcArya dIrgha daNDa nAhIM batA to bhalA hai| aisA bhaya karanA so Akampana doSa hai|| aura koI yati ko doSa lAgyA hoya to apane guru 4 jAya apane pramAda ko nindA krai| AlocanA sahita apanA lAgyA doSa pragaTa kari guru daNDa jA~catA aisA vicAra karai jo merA tana nirbala va roga pIr3ita hai so doragha daNDa sahave kI morI zakti naahiiN| tAta AcArya mokauM alpa daNDa batAvai tau bhalA hai| aise vicAra kA nAma anamApita doSa hai| 2 / aura yati Apako koI doSa lAgyA jAnai tau vicaaraiN| jo merA doSa phalAne meM dekhA hai to apanA doSa guru 4 kahaiM apanI nindA-AlocanA kareM aura jo apanA doSa kAhU ne nahIM dekhA hoya to guru nAhI kahaiM ! tAkA nAma diSTa doSa hai|3| yatIzvara ko koI sUhama doSa lAgA hoya to guru nAhAM kahaiM / koI bAdara-bar3A doSa lAgA hoya to mAna ke nimitta 376 | aura ke dikhAvane kau AcArya vai kahaiM AlocanA kareM so bAdara doSa hai 181 jahAM munIzvara kI koI bAdara doSa lAgyA hoya tau AcArya ke pAsa nahIM kahaiM aura sakSma doSa lagA hoya tau mAna-bar3AI loka-prazaMsAkoM guru jAya prkaashaiN| apanI AlocanA kreN| so sUkSma doSa kahiye / 51 aura koI muni ko doSa lAgA hoya
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 377 to guruyai kahai tau sahI; parantu mAna-bar3AI ke artha doSa chipAya ke kh| so apanA nAma to nahIM leNth| guru kahaiM / bho guro aisA doSa kAhU muni pai lAgA hoya tautAkA kahA daNDa ? so kho| aise mAlocanA sahita | puuchnaa| aru nindA ke bhaya se apanA nAma pragaTa nahIM karanA yAkA nAma chini doSa hai| 6 / aura koI muni kauM doSa lAgA hoya so guru paizakAnta to nahIM khaiN| aru jaba AcArya bahuta muni zrAvakana sahita tiSThe hoMya taba mAna kA lobhI apanI prazaMsA karAvane kA abhilASI guru ko kahai tathA aneka svAdhyAya kA zabda hoya rahyA hoya tathA AcArya upadeza karate hoMya tathA aura ziSyana kA prazna hoya rahyA hoya ityAdika samaya dekhi bharo sabhA meM prazna-uttara ke zora maiM apanA doSa guru kahai AlocanA kreN| so guru ne kachu sunyA kaDU naahiiN| aisA avasara dekhi kahanA so yAkA nAma zabdAkula doSa hai / 7. aura koI muni ko doSa lAgyA hoya so gurupa jAya apanA doSa khai| mAlocanA kara rAba gurughAke pApanAzane kuMprAyazcitta deNth| so guru kA diyA prAyazcitta suni vicArI jo guru ne prAyazcitta bhArI btaayaa| taba aisI jAni aura ho AcArya pe jAya AlocanA sahita apanA doSa khai| taba unane bhI daNDa diyA tAkauM bhI bhArI daNDa jAni aura AcArya ke saMgha meM jAya AlocanA kari apanA doSa kahai / aise hI jaba tAI koI AcArya alpa daNDa nahIM batA taba le aneka AcAryana paijAya AlocanA kari ayanA doSa kahai yAkA nAma bahu doSa hai|6| koI muni ko doSa lAgai so pApa ke bhayateM apanA doSa prakAzai tau shii| parantu mAna-bar3AI lajA ke yoga teM prAcArya kaM nAhoM khaiN| merA apayaza-nindA hoyagI tAke bhaya se guru nahIM kahaiM / aru koI Apa taiM choTe padasthadhArI tathA Apake samAni hoya tisa muni ko khaiN| tAke pAsa apanA doSa AlocanA sahita pragaTa krai| soyAkA nAma avikta doSa hai|6| aura koI muni ko doSa lagA hoya so mAna-bar3AI apayaza-nindA ke bhaya te guru nAhIM kahaiM aura jaba koI Apa-jasA doSa aura muni kauM lAgeM, so AcArya koM vAkauM prAyazcitta dete dekhi, AcArya ko Apa khai| bho nAtha! ina munIzvara-sA doSa mokoM bhI lAgA hai| so jaisA daNDa yA muni kauM diyA, taisA hI mokauM dev| aisI AlocanA sahita kahanA, so yAkA nAma tatsaivata doSa hai / 20 / aise AlocanA ke daza doSa haiM / so jo antaraMga ke dharmAtmA haiM tinako apane dharma kauM sudhAra rAkhanA utkRSTa hai| iti AlocanA ke daza doSa! aba bAcArya koI ziSya ke kalyANa hone kaM
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ aas dIkSA deMya, to ya daza kAla TAli dIkSA deya haiN| ikalana meM yaha deya / so tAiye / / jahAM prAthama nAma grahoparAga kahiye, jAkau koI azubha graha hoya, to dIkSA nahIM deMya / 3 / sUrya grahaNa hoya / 2 / candra kA grahakha || 78 hoy|3| indra dhanuSa car3hayA hoy| 81 jAkau ulTA graha bAyA hoyAza tathA AkAza bAdalana kari bAcchAdita hoya rahyA hoy| 6 / tathA jisa jIva kau mahinA khoTA hoya / tathA adhika mAsa hoy| 8 / tathA saMkrAti dina hoya / 6 / kSaya tithi hoy|10| ina daza avasarana meM bhalA jJAtA, nimitta jJAna ke vettA AcArya, ziSya kauM dIkSA nahIM deMya aura kadAcit koI jJAna kI mandatA ke joga te ina daza kAlana meM dIkSA deMya, tau AcAryana kI paramparA kA lopa hoya, nindA paate| jina-AjJA kA ullaMghana karanahArA jAni, sarva AcAryana ke saMgha se bAhara hoya, saMgha teM nikasaiM, apamAna paavai| tAtai ra daza kAla TAleM haiM aura jina dinoM meM dIkSA hoya so batAiye hai| zubha dina, zubha nakSatra, zubha yoga, zubha muhUrta, zubha graha ityAdika zubha kAla meM dIkSA hoya hai aura dIkSA kauna-kauna guNa sahita ko hoya hai| so hI batAiye hai| buddhimAn hoya vizuddha kula hoya / gotra zuddha hoy| zarIra ke aMgopAMga zuddha hoy| tahAM kAMNA, andhA, lUlA, ThUThA, bAMvanA, kUbar3A, rogI, badhira ityAdika doSa rahita hoya, sundara mUrata hoy| manda kaSAyI hoya / jAke paMcendriya-bhogata te aruci hoya / mokSAbhilASI hoya / zubha ceSTA sahita prakRti hoya / zubhAcArI hoya / hA~si-kautUhala rahita, naivana kari camatkAraka hoya / mahAvairAgya dazA kari pUrita hoya / ityAdika guNa sahita jo ziSya hoya, tinako dIkSA hoya / aise mukhya guNa haiM so khe| bAkI inameM sAmAnyavizeSa yogya-ayogya samhAlaka-vicArakai AcArya kareM haiN| aisA jaannaa| iti zrI sudRSTi taraGgiNI nAma grantha madhye, SaT sehayA, yoni bheda, nigoda rahita sthAna, nimitta sAnAvika kaSama parNano nAma, sattAIsA parva sampUrNa bhayA // 27 // Age dazakaraNa kA nimitta pAya, karmana kI avasthA kahiye hai| prathama nAma-bandha, udaya, sattA, utkarSaNa, / / apakarSaNa, saMkramaNa, upazAnta, nidhatti, nikAMcita aura udIraNA-e daza haiN| aba inakA artha-tahAM prathama bandha karasa kahiye hai| so jIva apane zubhAzubha pariNAmana teM karmana kA bandha kara hai| so bandha cyAri prakAra hai| prakRti bandha, pradeza bandha, sthiti bandha paura anubhAga bandha-tahAM prathama prakRti bandha kA svarUpa kahiye hai| 378
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ mI su K STi 379 sonAnA jIva nAnA kAla apekSA eka sau bIsa prakRti bandha yogya haiN| so hI kahiye hai| jJAnAvaraNI 5, darzanAvaraNIya 6, vedanIya 2, mohanIya 26, Ayu 4. gotra 2 antarAya 5 - e sAta karma kI prakRti 53 bhaI / nAma-karma kI varNa catuSka 4, saMsthAna 6. saMhanana 6, gati 4 gatyAnupUrvI 4, zarIra 5, jAti 5, aMgopAMga 3. cAla 2, aguru laghu aSTaka 8, daza duka kI 20 aise nAma-karma kI sar3asaTha / sarva mili aSTa-karma kI eka sau bIsa prakRti bandha yogya / so manuSya gati meM tau sarva kA bandha hai / tAteM manuSya viSai ekasau bosa bandha yogya haiN| tiryazca gati meM paMcendriya ke bandha yogya ekasau sattarA hai| AhAraka duka kI doya aura tIrthakara eka ina tIna binA jAnanA / bendriya taindriya, cauindriya-ina vikalatraya meM bandha yogya prakRti eka sau nau haiN| vaikriyika aSTaka kI ATha, AhAraka duka ko doya aura tIrthakara eka-ina gyAraha binA vikalatraya meM 106 kA bandha hai / pazca sthAvara maiM bandha yogya vikalatrayavat eka sau nava prakRti hai| vizeSa etA jo agni va vAyukAyika ina doya sthAvaranakeM U~ca gotra va manuSyAyu-ina doya binA eka sau sAta prakRti kA bandha hai devana ke vaikriyika aSTaka kI ATha, vikalatraya kI tIna, AhAraka duka kI yoga, sUkSma, sAdhAraNa aura ina dinA samuccaya 104 kA bandha hai| tahAM vizeSa rAtA jI duje taiM Upari tIsare svarga taiM lagAtha bArahaveM svarga paryanta ke devana ekendriya jAti thAvara, nAma aura Atapa ina tIna binA 202 kA bandha hai| bArahaveM svarga taiM upari ke devanakeM vikalatraya kI tIna aura udyota - ina cyAri binA satyAnave kA bandha hai| aise deva kA bandha kahyA / nArakIna ke eka sau bIsa meM vaikriyika aSTaka kI ATha, vikalatraya tIna, sthAvara, ekendriya, sAdhAraNa, aparyApta, sUkSma, AhAraka duka kI doya, Atapa ina utrIsa binA samuccaya 202 kA bandha hai| vizeSa rAtA jo torthaGkara prakRti kA bandha tIsare naraka tAI hai Age nAhIM / tAteM tojI pRthvI taiM nIce eka sau prakRti kA bandha hai| sAtaveM naraka meM manuSyAyu binA ninyAnaveM kA bandha hai| aise vyAri gati viSai yathAyogya sAmAnya bandha kahyA vizeSa etA jo eka jIva ke ekai kAla apekSA tIna gati meM tau guNasaTha prakRtina kA bandha hai / tiryazca gati viSai ekai kAla tIrthaGkara prakRti binA aTThAvana prakRtina kA bandha hai / ihAM prazna - jo tIrthaGkara prakRti kA bandha tau manuSya maiM ho kA / parantu yahA~ deva nArakI meM bhI kahyA sI kaise bane ? tAkA samAdhAna - jo he bhavya ! prazna tumhArA *** 279
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38. pramANa hai| prathama tau tIrthaGkara prakRti kA bandha manuSya hI ke hoya hai| yA bAta pramANa hai| parantu manuSya gati kA kiyA bandha deva, nArakI meM jAya hai / tAteM tahAM bandha aura gati jAnanA / yahA~ pheri prazna--jo tIrthakara prakRti kA bandha karanahArA samyagdRSTi deva gati meM jAya / so deva maiM tau tIrthaGkara kA bandha karai hai, so smbhvai| parantu tIrthakara prakRti kA bandha karanahArA jIva naraka meM kaise jAya ? tAkA samAdhAna-koU jIva nai mithyA-dazA meM prathama narakAyu kA bandha kiyA thA pIche usa nikaTa bhaThyAtmA saMsArI jIta samyasta bhayA sotozakara kevalI ke nikaTa nimitta pAya SoDaza bhAvanA bhAya tathA inameM se eka doya Adi koI bhAvanA bhAya pariNAmana kI vizuddhatA teM tIrthaGkara prakRti kA bandha kara pIche Ayu bandha ke yogata jIva naraka jAya / tahAM tIrthaGkara bandha liye jAya / tAkI apekSA bandha kahA hai| so prathama naraka meM jAnehArA jIva tau samyaktva sahita bhI jAya hai aura dUje va tIja kA jAnehArA jIva samyaktva krU tajakai jAya hai| so antarmuhurta mithyAta rhai| kArmaNa se jAya paryApti pUrNa kreN| jahA~ tAI paryApti pUrana nAhI karai taho tAI tau mithyAtva hai| paryApni pUrNa kiye tIrthaGkara bandhavAre ke samyaktva hoya hai / taba te tIrthakara bandha jaannaa| aise cyAri gati meM bandha kahyA / so e to prakRti bandha hai aura ina rAkaeka prakRti kI sAthi ananta paramANu skandha rUpa hoy| so samaya prabaddha kI gaili keto paramANu bandhI tinakI saMkhyA so pradeza bandha hai| bandhI jo kama prakRti tinamaiM moha-karma kI utkRSTa sthiti sattara kor3Akor3I sAgara pramANa haiN| nAma va gotra kI bIsa kor3Akor3I sAgara sthiti hai| Ayu-karma kI taitIsa sAgara sthiti hai / sAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vaidanIya, antarAya--ina cyAri karmana ko tIsa-tIsa kor3Akor3I sAgara kI sthiti hai vedanIya kI jaghanya sthiti dvAdaza muharta ko hai| nAma va gotra ina doya karmana kI jaghanya sthiti ATha-ATha muhUrta ko hai| bAkI aurana kI jaghanya sthiti eka antarmuhUrta kI hai| aise yathAyogya sthiti kA bandha honA so sthiti bandha hai / bandha karma viSa udaya bhaye jaisA rasa debe kI zakti jo ra kama udaya bhaye rAtA rasa pragaTa kregaa| so anubhAga bandha hai| rose kahe jo cyAri prakAra bandha so bandha hai| so prakRti va pradeza bandha to yoganate hoya hai| sthiti va anubhAga bandha kaSAyana te hoya hai| aise tau rA bandha karaNa jaannaa| iti bandha karaNa / / Age udayakararA kahiye hai| tahAM udaya bhI cyAri prakAra hai| prakRti udaya, pradeza udaya, sthiti udaya aura anubhAga udaya /
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ / tahAM prathama hI prakRti udaya kahiye hai| so nAnA jIva nAnA kAla apekSA udaya yogya prakRti ekasau bAIsa zro | haiN| tahAM jJAnAvaraNa ko 5, darzanAvaraNa kI6, vedanIya kI 2, mohanIya ko 28, Ayu-karma kI 4. gotra || kI 2, antarAya-karma ko 5, rose sAta kI 55 nAma-karma ko varNa catuSka kI 8, saMhanana 6. saMsthAna 6, gati 4. gatyAnupUrvI 4, zarIra 5, jAti 5, aMgopAMga 3, cAla 2, aguru aSTaka kI 8aura daza duka kI 20, rose nAma-karma ko 67 / samitiH 222 udaya cora patA : / lA vica sambandhI 22 tiryaMca gati, tiryaMca gatyAnupUrvo, tiryaMcAyu, jAti cyAri, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa, Atapa aura udyota- prakRti tithaMca dvAdaza haiM aura vaikriyika aSTaka ina bIsa binA manuSya yogya eka sau doya haiN| aba deva yogya udaya kI prakRti kahiye haiN| jJAnAvaraNa ko 5, darzanAvaraNa ko 6, vedanIya kI 2, mohanIya ko napuMsaka binA 27. vAyu gotra U~ca antarAya kI 5, aise sAta karma ko 47 varNa catuSka ko 4 (saMhanana nAhI) saMsthAna eka, samacaturasa gati, gatyAnupUrvo, zarIra kI tIna, aMgopAMga, cAla, jAti, anurulaghu, ucchvAsa, upaghAta, paraghAta, nirmANa, daza duka ko bAraha sarva mili nAma-karma kI tIsa aise deva yogya udaya prakRti satattari haiM / so nAnA jIva nAnA kAla apekSA samuccaya kathana jaannaa| nArakI ke udaya yogya prakRti chihattari haiN| so deva ke udaya kI prakRtina meM tau doya veda ghaTAya doje / aru napuMsaka veda milaaiye| yathAyogya prakRti palaTa denii| zubha kI jAyagA azubha prakRti karanI rose naraka meM udaya yogya prakRti chihattari haiM; tiryaMca ke udaya yogya prakRti eka sau sAta haiN| eka sau bAIMsa meM teM vaikriyika aSTaka ko ATha, manuSya gati Adi tIna, AhAraka duka ko doya, tIrthakkara U~ca-gotra ina pandraha binA eka sau sAta prakRti kA tiryaMcana ke udaya hai| vizeSa tahA~ etA jo paMcendriya tithaMca ke udaya yogya prakRti ninyAnaveM haiN| tinake nAma jJAnAvaraNIya kI pAMca, darzanAvaraNIya nava, vedanIya kI do, mohanIya kI aTThAIsa, Ayu, gotra, nIca, antarAya pAMca e sAta karma kI ikyAvana / varNa kI cyAri, saMhanana SaT, saMsthAna SaTa, gati, gatyAnupUrvo, zarIra tIna, jAti, aMgopAMga, cAla doya aura tIrthakara va bAtapa ina doya binA maguru aSTaka kI chaH aura daza duka ko maiM teM sUkSma, sAdhAraNa, sthAvara ina tIna binA sattarA aise nAma kI ar3atAlIsa sarva mili ninyAnave haiN| aba ekendriya ke udaya yogya prakRti assI haiN| tAkI vidhi--jhAnAvaraNa kI pAMca 381
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara darzanAvaraNa nava, vedanIya doya, mohanIya caubIsa, Ayu, nIca, gotra, antarAya pAMca e sAta karma kI saiNtaaliis| Age nAma kI-tahAM varNa kI cyAri, saMsthAna, gati, gatyAnupUrvo, zarIra tIna, rakendriya jAti, tIrthaGkara binA | aguru aSTaka ko sAta, daza duka kI pandraha aise nAma-karma tetIsa sarva mili ekendriya ke udaya yogya prakRti assii| aba vikalatraya ke udaya yogya prakRti kahiye haiN| so ekendriya ke udaya yogya meM teM sUkSma, sAdhAraNa sthAvara, bhAtapa rA cyAri tau kaadiraa| aru saMhanana, aMgopAMga, cAla, svara, trasa e pAMca milAiye taba vikalatraya ke udaya yogya prakRti ikyaasii| aise kahe jo sAmAnya bhAva cyAri gati sambandhI udaya so prakRti udaya kahiye aura sapA-basara ce jaya bAya taka ki prakRtina ke saMga jetI-jetI pramArA karma udaya bAya khira so pradeza udaya hai| so ho saMkSepa dikhAiye hai| tahA~ ekalo aNu kA nAma tau varga hai| ananta varga kA samUha so vargakhA hai aura asaMkhyAta loka pramANa vargaNA skandha milAiye taba eka spardhaka hoya / aise pasaMkhyAta loka pramANa spardhaka milAiye taba eka guNa hAni hoy| aise asaMkhyAta loka pramANa guNa hAni ko milAiye taba eka nAnA-guNa hAni hoy| aise asaMkhyAta loka pramANa nAnA-guNa hAni ko milAiye taba eka anyonyAbhyasta rAzi hoya / aisI asaMkhyAta loka pramANa anyonyabhyasta rAzi skandha milAiye taba eka prakRti hoy| aise udaya yogya prakRti tinake sAtha aute pradeza udaya Aya sire so pradeza udaya hai aura jisa prakRti kI jetI jaghanya-utkRSTa sthiti thI tinamaiM teM jo samaya ghATi udaya pAvai so sthiti udaya hai aura jisa prakRti ke udaya hote jo zubhAzubha rasa kA pragaTa honA so anubhAga udaya khiye| aise sAmAnya kari cyAri prakAra udaya kahyA / / aba sAvakaraNa kahiye hai| tahAM Upari kahi ArA jo bandha so karma bandhe poche jete kAla udaya hoya nahIM khireN| AtmA ke se eka kSetra karma rhaiN| so sattvakaraNa hai / so sattvakaraNa bhI cAri prakAra hai| prakRti, pradeza. sthiti aura anubhaag|| tahA prathama hI prakRti sattva kahiye hai| so sattva yogya prakRti eka sau jar3atAlIsa haiM / so nAnA jIva nAnA kAla apekSA haiM aura eka jIvakai ekai kAla tIna Ayu binA bhujyamAna Ayu sahita ekasau paiMtAlosa kA sArava hai aura | bhujyamAnavAre ke tIrthakkara binA ekasau cavAlIsa kA sattva hai aura koI ke tIna Ayu. AhAraka catuSka va tIrthakara binA eka sau 40 kA sattva hai| kisI ke AhAraka catuka, tIrthakara aura vadhyamAna Ayu sahita 302
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka sau chayAlIsa kA sattva hai| eka sau ar3atAlIsa maiM te baddhayamAnavAre ke tIrthaGkara aura dodha Ayu ina tIna binA, eka sau paiMtAlIsa kA satva hai| kisoka AhAraka catuSka, tIna Ayu ina sAta binA eka sau ikatAlIsa kA satva hai aura AhAraka catuSka va doya vAyu ina SaT binA koI baddhayamAna AyuvAre ke ekasau byAlIsa kA satya hai| aise aneka prakAra nAnA jova sattva pAiye / tAkA sAmAnya kathana kahyA / so yAkA nAma sattvakaraNa hai|3| aura jaise-kacce AmoM kI pAla-pattA deya, sitAba (jaldI) pkaaiye| taise hI jisa karma kI sthiti bahuta hoya, tAko balAtkAra tapa-saMyamAdi kari, tAkI sthiti ghaTAya udaya kAla meM lAvanA, so udIraNA meN| bhAvArtha-jo karma kI bahuta sthiti kU ghaTAya, thor3I kari, kheranA sI udIraNAkaraNa hai| 4 / jina karmana ko bahuta sthiti thI so tinake niSeka, nocale thorIsI sthitivArena meM | milAya, udaya maiM lyAvanA, so apakarSaNa hai| 5 / jina karmana kI sthiti thorI thI, tinake niSeka nIcale teM leya, Uparale bar3I sthiti ke niSekana meM milAvanA, so utkarSaNa hai| bhAvArtha-jA karma kI sthiti thorI tho tAkI bar3I karanA, so utkarSaNa hai| 6 / Age zubha mAvana te puNya prakRti bAMdhI thIM tAke niSeka pApa pariNAmana taiM pApa prakRti rUpa karanA tathA Age azubha bhAvana te pApa prakRti bAMdhI tAkau zubha bhAvanA ke phala te palTAya puNya prakRti rUpa karanA, so saMkramaNa hai / 7 / karma udayAvalI vAMjhi hai / so udayAvalI meM karma koI upAya teM nahIM Avai, so upazAntakaraNa khiye|8| jina karmana ke paramANu saMkramaNa nahIM hoya tathA udayAvalI meM nahIM Avai / so yAkA nAma nidhattikaraNa hai / hai / jA karma ke paramANu utkarSaNa jo karma sthiti kA bar3hAvanA, apakarSaNa jo karma sthiti kA ghaTAvanA, saMkramaNa jo karma ko aura rUpa karanA, so jAmeM tInoM hI nahIM hoya udayAvalI meM nahIM aavai| jisa aMzana kari bandhyA hai, tina hI graMzana kari udaya aavai| so nikAcita nAmakaraNa hai| 30 / ye daza karasa haiN| inakI jAna karma kI avasthA bhale prakAra jAnI jAya hai / aisA jAnanA / iti dazakaraNa / vizeSa inakA zrIgommaTasAraNI teM jAnanA / aisA karaNa kA 383 svasva madhyAhana gaya jAna svarUpa, mithyAtva gaye jAniye hai / so mithyAtva kA svarUpa kahiye hai| mithyAtva ke dIya meda haiN| sAdi / mithyAtva aura anAdi mithyAtva / so jIva ke anAdikAla saMsAra bhramaNa karata, kabahuM bhI samyaktva kA
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su E STi 204 lAbha nahIM bhayA hoya, so to anAdi midhyAdRSTi hai / 2 / aura je jIva samyaktva kUM pAya, pIche pApa bhAvatatva kI vA taiM mithyAtva meM AyA hoya, so sAdi mithyAtvI kahiye / 2 / inake hoteM karma kA svarUpa nahIM paavai| iti mithyAtva | Age bhAva bheda tIna batAiye hai| zuddha bhAva, zubha bhAva, aura azubha bhAva inakA artha-tahAM rAga-dveSa kA abhAva, zatru-mitra, kaJcana tRNa, ratana-pAzana inameM rAga-dveSa nahIM hoya, sau zuddha bhAva kahiye / 1 / dAna, pUjA, zIla-japa, tapa, saMyama, dhyAna, zAstrAbhyAsa ityAdika kriyA rUpa zubha bhAvana kI pravRtti, sI zubha bhAva haiN| 2 / aura jIva hiMsA bhAva asatya bhASaNa bhAva para dravya haraNa bhAva para strI lampaTa bhAva puNya uparAnta parigraha ke ikaTThe karave rUpa bhAva, saptavyasana mAva, pAkhaNDa bhAva, hA~si kautukAdi bharADa bhAva, rudra bhAva, Arata bhAva, krodha - mAna-mAyA-lobha bhAva ityAdika pApa-bandha ke kAraNa so azubha bhAva haiM / 3 / ye tIna bhAva ke bheda haiN| tinamaiM zuddha bhAva tau bhavya hI kaiM hoya haiN| zubha azubha ye doya bhAva, bhavya tathA abhavya doUna ke hoya haiN| tahAM bhavya ke mo tIna bheda haiN| nikaTa bhavya, dUra bhavya aura dUrAnadUra bhavya / tahAM je jIva thor3e kAla vimokSa jAM, so nikaTa bhavya haiN| 1 / je jIva bahuta kAla meM mokSa hoMya tathA kabahU~ na kabahU~ ananta kAla meM hoMge, aisI kevalajJAna meM bhAsI hai| so dUra bhavya haiN| mokSa hove yogya haiM, tAtaiM inako dUra bhavya jAnanA / 2 / | je bhavya haiM. kevalajJAna meM bhAse haiN| so bhavya rAzi haiN| parantu mokSa hone kI sAmagrI jo samyagdarzanAdi jinake kabahUM pragaTa nAhIM hoya / sadaiva saMsAravAsI, abhavya samAni, kabahUM mokSa nahIM jAMya, sau irAnadUra bhavya haiM / 3 / yahAM prazna - jo bhavya kahyA aru mokSa kabahu~ nahIM hoya, so kaise baneM ? tAkA samAdhAna he bhavya ! tU citta deya suni / abhavya rAzi tau bahuta hI alpa hai| so dekhi| sarva jIva rAzi taiM anantaveM bhAga to siddha rAzi kA pramANa hai / siddha rAzi ananta bhAga. abhavya rAzi hai| so bho jaghanya jugatA ananta hai| so ye abhavya tau jaba kahiye tuccha rAzi jAnanA aura bhavya rAzi bahuta hai| so suni, jyoM tairA bhrama jaay| eka mahA choTA khasa-khasa dAne pramANa nigoda skandha meM, asaMkhyAta loka pramANa nigoda zarIra haiN| tahAM eka-eka zarIra meM akSaya jananta jIva haiN| inakA anta nAhIM / isa zarIra meM taiM nikasi-nikasi anantakAla tAMIM, ananta jIva mokSa hove kareM, to bhI kevalI kUM pUchiye, taba hI usa zarIra taiM nikase tinateM ananta guNe jIva, bhavya rAzi aura khaiN| aise hI isa 384 5 raM Xiang 5
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 385 saMsAra tai ananta kAla tAIjIva mokSa hAvA karata mI siddha rAzi ananta bhavya jova jaba pUchau, tabahI kevalI btaavai| tAteM sadaiva mokSa jAteM bhI, jaba kaivalI ka pUchiye tabahI amavyana tai ananta guNe bhavya, eka zarIra meM jAnanA aura kadAcit mokSa jAte-jAte, bhavya rAzi mokSa jA cuke, to mokSa kA pIche abhAva hoya / mokSa banda hoy| so mokSa-mArga kabahU~ banda hotA nAhI, zAzvata hai| chaH mahInA ATha samaya meM, cha: sau ATha jIva, nirantara mokSa jAMdha / so ye anukrama kabahU~ banda hotA naahiiN| so aisA jAnanA ki jo anante jIva, bhavya-rAzi meM aise haiM, so kabahU~ mokSa hote naahoN| jaba kevalI saM pUchau, tabahI abhavya rAzi teM ananta gurau bhavya btaavai| tAmeM dUrAnadura bhavya rAzi bhI, abhavyana teM ananta guNI jaannaa| so ye durAnadara bhavya, abhavya samAni haiN| iti / Age tIna bheda jaMgula ke kahiye haiN| so prathama hI nAma-uccheda aMgula 2, Atma aMgula 2, pramANa aMgula 3, inakA artha-tahAM prathama hI uccheda aMgula ko batAH haiN| tAke nimitta, ugazIsa maida giNatI khiye| avasanAsana, sanAsana, taTareNu, prasareNa, rathareNu, uttama bhoga-bhUmi ke bAla kA agrabhAga, madhya bhoga-bhUmi ke bAla kA agrabhAga, jaghanya bhoga-bhUmi ke bAla kA agrabhAga, kama-bhUmi ke bAla kA agnabhAga, lokha. sarasauM, java nAma anna, aMgula, ye teraha sthAna haiN| so avasanAsana skandha te lagAya, aMgula paryaMta teraha sthAna, ATha-ATha guNA adhika jaannaa| bhAvArtha-jaiseavasanAsana skandha hai so ananta pudgala paramAgUna kA skandha hoya hai| ATha avasanAsana kA, eka sanAsana skandha hoya hai| ATha sanAsana milAthe, taba eka taTareNa hoya hai| ATha taTaree milAye, taba eka grasareNa hoya haiN| aise ATha-ATha guNA aMgula paryaMta jaannaa| isa ATha java pramANa uccheda aMgula taiM pAMca sau guNA pramANa-aMgula hai 24 caubIsa aMgula kA eka hAtha hoya hai 15 cyAri hAtha kA eka dhanuSa hoya hai 26 do hajAra dhanuSa kA eka kosa hoya hai 17 cyAri kosa kA zaka yojana hoya hai 18 asaMkhyAta yojana kA eka rAjU hoya hai 16 ugaNIsa bhedana meM se terahamA bheda, ATha java pramANa uccheda aMgula hai jisa kAla meM jaisA zarIra hoya taisA hI aMgula, so Atma aMgula jAnanA / avasarpiNI kA prathama cakravartI, pAMca sau dhanuSa ke zarIravAlA. tAkA aMgula so ye pramAgula hai| so ye uccheda aMgula se pAMca sau guNA moTA, pramANa-aMgula jAnanA / iti| Age akSara ke tIna bhaida haiM, so | kahiye haiN| prathama nAma---nivRtti antara, labdhi akSara, sthApanA akSara, aba inakA artha-tahA~ oMTha tAlvAdi 49 385
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna te utpatti hoya jo zabda rUpa akSara, so nivRtti akSara hai| zazAnAvaraNIya-karma ke kSayopazama taiM maI jo padArtha jAnane kI bhAvandriya dvArA akSara zakti, so labdhi akSara hai| 2 / jo apane-apane deza bhASA rUpa akSarana kA AkAra banAya ke, tina te karma-dharma kA kArya karanA.zAstra pddh'naa-smjhnaa| ityAdika so sthApanA akSara hai| 3 / aise tona bheda akSara jaannaa| iti| Age paryApti ke tIna bhed-pryaapti|| aparyApti tisakA hI nAma nivRttya paryApti / 2 / labdhi apryaapti|3| inakA artha-jahAM paryApti nAma-karma ke udaya sahita jIva paryApti pUrNa kareM, so paryApti hai| paryApti prakRti ke udaya sahita jIva jete kAla zarIra paryApti pUrNa nahIM kiyA hoya, so nivRtyi paryApti jIva hai|2| aparyApti ke udaya sahita jova zarIra pUrNa karateM pahale maraNa kare hai, so labdhi aparyApti hai|3| aise tIna bheda paryApti ke jaannaa| iti| Age cakSu-darzana ke doya bheda haiN| eka zakti-cakSudarzana / eka vykt-ckssu-drshn|2| inakA sAmAnya ardha-aparyApti prakRti ke udaya sahita aise labdhi aparyApta, cauindriya, paMcendriya ke zakti-cakSu-darzana hai| inake cakSu-darzana kA kSayopazama to hai, parantu aparyApti-karma udayateM. aparyApta dazA meM hI ma haiN| tAtai pragaTa nahIM hone paavai| tAtai zakti-cakSu-darzana kahiye / 2 / paryApta cauindriya so ye vyakta-cakSu-darzanI haiM / 2 / iti| Age upazama samyaktva ke doya maida batAiye haiM-prathamopazama samyaktva / / dvitIyopazama smyktv|| inakA sAmAnya artha-tahAM anAdi kAla saMsAra bhramaNa karate kabahU~ mithyAtva chuTi samyaktva hoy| Age kabahU~ nahoM bhayA thA, aba ho anantakAla meM samyaktva bhAva jisa jIvaka hoya, so prathamopazama samyaktva hai| zazreNI car3hate apramatta guNasthAna vi jayopazama samyaktva nai upazama samyaktva hoya, so dvitIyopazama samyaktva kahiye / 2 / iti| prAge yoga sthAna ke tIna bheda batAvai haiM--prathama utpAda yoga sthaan|| ekAnta vRddhi yoga sthAna / 2 / pariNAma yoga sthaan| 3 / inakA sAmAnya artha-tahAM jo upajane ke prathama samaya meM hI jo yoga sthAna hoya, so utpAda yoga sthAna hai| yAkA jaghanya va utkRSTa kAla eka hI samaya hai| 2 / upajane ke dvitIya samaya te lagAya, paryApti pUrNa hone ke eka samaya ghATi paryaMta eka-eka samaya bddh'aaiye| tA" ekAnta vRddhi yoga sthAna ho hai| yAkA mo jaghanya va utkRSTa kAla eka samaya hai| 2. paryApti / taba se lagAya Adhu paryanta hoya so parisAma yoga sthAna hai|3| yahA~ prazna-jo pariNAma yoga sthAna
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ tau paryApta jIva ke sambhava hai aura aparyApti karma ke udayavAle ke kaise sammavai ? tAkA samAdhAna--jo is| labdhi aparyApta jIva kA Aya. zvAsa ke aThArahaveM bhAga hai| tAke tIna bhAga kIjiye, so doya bhAga binA eka / bhAga anta kA hai| so yAkA pariNAma yoga sthAna jaannaa| ye tIna yoga sthAna khe| inakA vizeSa zrIgommaTasArajI ke jIva kANDa teM jaannaa| iti / Age dharma meM aruci hove ke tIna kAraNa batAiye haiN| rAka tau jo jIva janma kA ho ajJAna hai| tAkoM ajJAnatA ke yoga kari dharma se aruci rahe hai| 3 / koI jIvakai kaSAya ke doSa te dharma aruci hoya hai| 21 koU ke dharma-sevana karate ho, pApa ke udaya teM aruci hoya / 3 / aba inake dRSTAnta dikhAiye hai| tahA~ jaisekoI jIva janma-rogI tathA janma-daridrI ina doU ho maiM kabahuM ghRta-mizrI kA bhojana nahIM kiyaa| inake svAdaka kabahU~ nahIM paayaa| taise hI koI pApAtmA anAdi jJAna-daridrI miTayA roga pUrita sahaja hI annAnatA kari pApapuNya ke bhedaka nahIM jaane| tAteM dharma teM aruci hoya hai| 3 / dusarA jo koI jIva kaSAya kari tathA jAkai koI khoTI Ayu kA bandha hoya gayA hoya tAkari koI te ldd'-pdd'aa| so vAke Upari apaghAta karaveka kUpa, nadI, bAdhar3oM meM pUrvadi mare tathA koI jahara khAya va churI-kaTArI kari, mre| taise hI pApa-karma ke udaya kari dharma sevana karatA mI kAhU te dveSa-bhAva kari dharma te aruci karai hai| 2 / koI acchI taraha khAtA-pItA jIva ke pApakarma ke udaya te peTa meM rasa bar3ha clyaa| tAke yoga ta khAna-pAna taM aruci hoya clii| jyoM-jyoM peTa meM rasa bar3hane lagA tyoM-tyoM roga baDhyA / tyoM-tyoM ana te aruci hoya calI taise ho acchA malA dharma-sevana karatA hI jIva pApa udaya teM tathA koI khoTo gati ke bandha taiM tathA jAyu ke bandha yoga se zanaiH-zanaiH dharma taiM aruci karai hai| dIragha Arati ke yoga te bhogAsakta bhayA tAke doSa kari dharma ta arucikara hai|3|ye tIna bheda-bhAva teM dharma meM aruci kari pApa-bandha kari AtmA apanA para-bhava bigAI hai| aisA jaannaa| iti| Age tIna zalya ke bheda kahiye haiM--mAyA zalya / samidhyA shly|2| agra soca (nidAna) zalya / 3 / // inakA artha-tahA~ mAyA ko pariNati Apa taNyA cAhai hai| dharma-sevana krai| parantu apane hadayateM mAyA nAhI jaay| kabahU~ na kabahU~mAyA kI vAsanA pragaTa ho hI jAya so mAyA zalya khiye| 2jahAM dharma-sevana karate 387
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 mithyAtva Apa tajyA cAhai kudevAdika ko sevA kA bhI tyAga karai, parantu kAraNa pAya kabahU~ na kabahU~ atattvabhAva upaja hai| mithyA-bhAva te atatva upajai tathA jina bhASita meM saMzaya hoya, so mithyA zalya hai / 2 / jahA~ dharmasevana niravAnchita hoya ke sevate hI citta meM kabahU~ na kabahU~ dharma-sevanata~ pahile hI sevana ke phala kI vAMcchA hoya ki dharma kA mokauM kyA phala hogA ? tathA nahIM hoyagA tathA aisA phala upajiyo ityAdika bhAva vikalpa, so agrasoca (nidAna) zalya hai| 3 / iti / Ane nikSepa cyAri kA svarUpa kahiye hai| prathama nAma-nAma, sthApanA, dravya, bhAva aba inakA artha-tahAM koI vastu kA kachu nAma kahanA, so nAma nikSepa hai| koI vastu kA AkAra karanA, so sthApanA nikSepa hai / 2 / aura koI vastu-padArtha hove kI koI vastu hoya so, dravya nikSepa hai / 3 / vastu pratyakSa hoya, so bhAva nikSepa kahiye hai| 4 / yahAM inakA dRSTAnta kari kahiye haiN| jaise-vRSabha Adi tIrthaGkaroM ke nAma leya sumarana kari puNya kA bandha karanA, so nAma nikSepa hai|| caubIsa tIrthaGkaroM ke zarIra ke AkAra varga lakSaNa rUpa sahita kAyotsarga tathA padmAsana pratimA ratana kI svarNa kI cA~dI kI dhAtu kI manojJa uttama pASANa kI sthApanA kari, pUjA-stuti kari, puNya upArjana karanA, so sthApanA nikSepa hai| 2 / tIrthaGkara kA jIva para-gati meM hI hai| aru SaTa mAsa pahile nagara kI ratanamayo racanA paJcAzcarya kari upajAvanA tathA jo tIrthaGkara bhaye haiM / tinake garbhakalyANAdi atizaya kA uchAha kari, stuti kari, puNya kA bAMdhanA / so dravya nikSepa hai| tIrthaGkara bhaye nahIM haiN| parantu vaha garbha meM tiSThatI AtmA tIrthaGkara hone yogya hai| kAla pAya tIrthaGkara-pada paaveNge| so dravya tIrthaMkara kahiye / so inakI sevA pUjA kiye puNya-bandha hoya hai so dravya nikSepa hai|3| / jahA~ samozaraNa sahita gandha kuTI vi siMhAsana yukta kamala tisata antarikSa cAra aMgula virAmapAna bhagavAna / ghAtiyA-karma nAza kari ananta catuSTaya sahita virAjamAna divya-dhvani kari upadeza dete tiSThaM so bhAva nikSepa hai| 158 inakI pUjA-stutikaM kari puNya upajAvanA, so bhAva nikSepa hai|4| lagAkara tira pa tIrthakara hai| yahAM eka dRSyanta aura bhI kahiye hai| kAra kA nAma siMha kahanA, so,
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ mu nAma siMha hai| kASTha pASAsa cinnAma kA nAhara kA AkAra banAyA, so sthApanA siMha hai| nAhara kI paryAya meM upajarva ksanmukha bhayA jo jIva so tau antarAla meM hai, so dravya nAhara hai| sAkSAt kUdatA, phAMdatA, bolatA siMha so bhAva siMha hai| ityAdika bheda saba jagaha cetana-acetana padArthana pai lagAvanA / ina cyAroM ke mArai pApa hoya va ina pe dayA-bhAva kiye puNya hoya / miTTI ke sthApanA-nAhara ke phor3e mArai kA doSa lAge haiN| yahAM nikSepana kA svarUpa sAmAnya khyaa| vizeSa vivekI samyagdRSTi apane jJAna ke mAhAtmya kari saba sthAna yathAyogya lagAya lenaa| iti / Age alaukika mAna ke bhAri bheda 3 . socatA hai| prathama nAnasya mAna, kSetra mAna, kAla mAna aura bhAva mAna aba inakA artha--so ina cyAroM mAna viSa jaghanya madhyama utkRSTa ye tIna-tIna bheda haiN| tahA~ mAna nAma pramANa kA hai| so jo eka pudgala paramANu hai so jaghanya dravya mAna hai / yAteM choTA dravya aura naahiiN| mahAskandha tIna loka ke pramANa, so utkRSTa dravdha mAna jAnanA / yA mahAskandha te bar3A aura pudgala skandha naahiiN| tAteM mahAskandha utkRSTa dravya mAna jAnanA / pudgala paramANu se Upara, mahAskandha se eka pudgala paramANu kama jo bIca ke bheda haiM so madhyama dravya mAna hai| aura eka pradeza AkAza kA kSetra, so jaghanya kSetra mAna hai| yAta choTA kSetra nahIM aura tIna loka kSetra pramANa kSetra so lokAkAza ko apaitA utkRSTa kSetra mAna hai aura ananta alokAkAza kSetra hai so utkRSTa kSetra mAna hai / yA alokAkAza teM utkRSTa kSetra nAhIM aura eka pradeza ke Upara teM eka-eka pradeza bar3hatA utkRSTa paryanta madhya ke bheda haiN| ye kSetramAna ke tIna bheda haiN| 2 / aura eka samaya te choTA kAla-bheda naahiiN| tAteM eka samaya to jaghanya kAla mAna hai aura atIta, anAgata, vartamAna-e tIna kAla ke jete samayana kA pramANa so utkRSTa kAla mAna hai aura dUsare samaya teM eka-eka samaya kAla bar3hatA so utkRSTa teM eka samaya ghATi paryanta madhya ke bheda haiN| aise kAla-mAna ke tIna bheda kahe / 3 / aura sUkSma nigodiyA labdhi aparyAptaka jIva eka antamuharta meM vyAsaTha hajAra tIna sau chattIsa janma-maraNa krai| so tinameM chaH hajAra gyAraha janma-marasa nigodiyA sambandhI kari cukyA hoya / baru bArahaveM janma dhara , prathama samaya meM akSara ke anantaveM bhAga jJAna rahai hai / so jaghanya jJAna hai / so hI jaghanya 389
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva-mAna jAnanA / yAta alpa bhAva-mAna nAhIM aura isa jaghanya bhAva teM eka-eka jJAna aMza bar3hate eka aMza ghATi kevalajJAna paryanta madhya bhAva-mAna ke bheda haiM aura sarva tIna kAla kI jAnanahArA antarajAmI sarva ke kevalajJAna hai, so utkRSTa bhAvamAna hai| ye tIna bheda bhAva-mAna ke jAnanA / 4 / aise sAmAnya cyAri bheda || mAna ke jAnanA / iti / jAge ajikAjI ke cyAri guNa kahiye haiN| prathama naam-ljaa|| vinaya / 2 / vairAgya / 3 / zubhAcAra / / inakA artha prathama arjikAjI kA rahane kA sthAna batAdeM haiN| so jahAM arjikAjI ke rahane kA sthAna hoya so magara ta ati dUra nahIM hoya / bahuta najadIka bhI nahIM hoya / aisA yathAyogya koI madhya sthAna hoya tahA~ tiSThe aura jaba aAhAra kauM nagara meM jAya tau akelI nahIM jAya, koI bar3I arjikAjI ke sAtha jaay| so bhI mauna sahita, vinaya te, aGga saMkocatI, nIcI dRSTi kirA, IA samiti sahita, nagara meM bhojana koM jaay| tana ko chipArA rahe, aGgopAGga pragaTa nahIM dikhaavai| eka paTa te sarva tana ko AcchAdita rAkhatI, laDDA sahita pravRtte, so lajjA murA khiye|| aura ajikA jI AcArya ke darzana ko jAMya, tau pAMca hAtha antarase vinaya sahita namaskAra karaiM haiN| upAdhyAya jI ke darzana ko jAMya, taba SaT hAtha se namaskAra kareM haiN| sAdhujI ke darzana kauM arjikA jI jAya, taja sAta hAtha ke antara te namaskAra kreN| so arjikA jo ina gurauM ko namaskAra kareM, taba paMcAMga namaskAra kreN| arjikA jo ko guruna pai koI prazna karanA hoya, tau akelI jAya, nahIM kreN| eka bar3I arjikA kaM apanA prazna kahai, jo isa prazna kA utara guru ke mukha se sunyA cAhauM hauM aisA kahi, bar3I arjikA jo ko agavAnI kari, prazna karAvai aura bhI inakoM Adi deva, guru, dharma, virSe yogya vinaya sahita rahai, so vinaya gurA hai|2| aura nirantara vairAgya bar3hAvane ke artha, aneka tapa krtaa| yatra te saMyama-dhyAna krnaa| nirantara saMsAra kI anityatA kA vicAra krnaa| bhIgana ko bhujaGga samAni jaannaa| tanakauM sapta dhAtumayI jAna, tAkai dhAraNa te / citta kI udAsInatA, ityAdika mAvana sahita virakta bhAva rahanA, so vairAgya guNa hai| 3. aura paramparAya jina AjJA pramANa kahI hai jI ajiMkA ke prAcAra kI pravRtti, tAhI pramANa kriyA karanI, so zubha AcAra guru hai|4| ina cyAri rAya sahita hoya. sI satIna meM parama ziromaNi, dharma murti majikA jAnanA / iti ArthikA guraa| .
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ | Age datti bheda cyAri kahiye hai| tahA~ naam-paandtti|smdtti|2| karuNAdatti / 3 / sarvadatti / aba inakA artha-tahAM munirAja koM navadhA bhakti kari dAna denA tathA ArthikA jI kU bhojana-vastra bhakti sahita dAna denA tathA tyAgI, ali khalika, pratimAdhArI, tina ko bhojana-vastra denA tathA saMgha meM muni-zrAvakana ko / kamaNDalu-pocho denaa| ityAdika vAri prakAra saMgha meM mahAvinaya sahita bhakti-bhAva kari dAna denA, so pAtravRtti hai| / aura Apa samAni dharma zraddhA kA dhAraka gRhastha, dharmAtmA, jJAnI, vairAgyavAna, santoSI, samyagdRSTi, zuddha deva-guru-dharma ko zraddhA ko samajhanehArA, uttama zubha karmoM, tAkI yathAyogya bhakti-anurAga kari, vinayapUrvaka bhojana-vastrAdi denA / tina kI sthiratA karanI, sAtA karanI, so samadatti hai| prayojana pAya inakauM dAna dIjiye tathA unakA Apa liijiye| tAteM inakA lenA-denA so samadatti hai| 2 / jahA~ dIna, daridrI, andhA, mukhA bAlaka, vRddha, azakta, rogI, asahAya ityAdika kauM dekhi anukampA kari, dayA-bhAva sahita dAna kA denA, so karuNAdatti hai|3| jahA~ sarva parigraha-Arambha kA tyAga kari munIzvara kA pada dharanA, so sarvadatti hai| jaba kachu daina kA nAma nahIM, jo denA thA so sarva diyaa| sarva saMsAra meM tiSThate jo-jo trasa-sthAvara jIva, tina sabamaiM samatA-bhAva kari, sabakI abhaya-dAna denA, saMsadAta jAlanA rose datti caari| iti dtti| Age kulakara teM lagAya bharata cakravartI paryanta jIvana meM, cUka bhaye daNDa hoy| tAke bheda cyAri haiN| so batAiye haiM-tahA~ tIje kAla ke vyatIta bhaye, palya kA aSTama bhAga kAla, bAkI rhyaa| taba jhAna kA sAmAnyavizeSa bhyaa| koI jIva vizeSa jJAnI, koI jIva sAmAnya jnyaano| tAke yoga teM kulakara bhye| so aura jIvana meM jJAna alpa aura kulakarana meM jJAna vizeSa bhyaa| so prathama kulakara teM lagAya paJcama kulakara paryanta koI cUka bhaye, jIva kauM rausA daNDa hoya jo "haa"| yAkA artha yo, jo "hAya-hAya ! (yaha kArya mati karau)"za aise hI paJcama te lagAya dazaveM paryanta aisA daNDa jo "hA mAyAkA artha yaha, jo "hAya-hAya ! yaha kArya mati karo" aura vRSabha deva paryanta paJcama kulakaroM ke vAre aisA daNDa bhayA, jo "hA mA dhik| yAkA jartha-"hAya-hAya ! yaha kArya mati karau tau ko dhikkAra hai"|31 pIche kAla-doSa teM jIvana ke kaSAya bddh'ii| taba rAja-daNDa mo dIragha bhayA / so caka bhaye bharata cakravartI ke samaya vAre jIva, vakra-kaSAI bhye| aparAdha bar3e karane lge| sAmAnya daNDa
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ kA ullaGghana karane lge| taba chedana-bhedana, vadha-vandhanAdi daNDa bhye|4|aise daNDa bheda cyAri kahai / so jIvana kI jaisI-jaisI kaSAya bhaI, taisA-taisA daNDa vidhAna calyA / so aba dekhiye hai| jo doragha cUka teM. dIrgha daNDa | paate| alpa cUka te zorA darAva pAne aura cUka rahita sa guNa sahita jIvana kI, pUjA hotI dekhirA hai| tAteM aisA jAna, vivekI puruSana kacUka (mUla) bhAva chAMDi, gaNa karanA yogya hai| iti daNDa bhed| iti zrIsudRSTi taraMgiNI nAma grantha ke madhya meM daza karaNAdi ke bhedoM kA varNana karanevAlA aTThAIsA parva sampUrNa bhayA // 28|| | __ Age zrAvaka kI kriyA paccIsa haiN| ina-ina bhAvana se jIva, karma kA Asava karai hai, so hI batAiye hai| prathama samyaktva ko kriyA kahiye hai--tahAM aThAraha doSa rahita zuddha deva kI pUjA, zuddha guru kI pUjA, zuddha dharma kI pUjA, jina bimba kI pUjA, siddhakSetra puujaa| dharmAtmA puruSana ke guNana meM anurAga bhAva, vAtsalya bhAva / dona, duHkhita, rogI, duHkhI-daridrI ityAdika klezavAn jIvanakoM dekha, dayA-bhAva kreN| samatA-bhAva bddh'aaveN| ityAdika samabhAvanA sahita joya, zubha-karma kA Asrava karai hai| yAkA nAma samyaktva kriyA hai| ye to zubha Asrava hai|| prAge mithyAtva pravaddhinI kriyA kahiye hai-tahAM kudeva pUjA, kuguru pUjA, kutIrtha pUjA, hiMsA sahita kutapa tinake karave kI bhAvanA, aurana ke hiMsA tapa ko prazaMsA, kudAna karave kI abhilASA, kuvratana meM kAya ko pravRtti, sarva meM vinaya, sudeva-suguru, kudeva-kuguru, inakauM eka se jAnanA ityAdika bhAvana taiM azubha-karma kA Asrava hoya hai| yAkA nAma mithyAtva pravadbhinI kiyA hai| ye zubha-karma kauM upajAve hai| 2 / aura asaMyama pravaddhinI kriyA kahiye hai-tahAM mana meM aneka vikalpa dhana-dhAnya kI cAha krnaa| bhoga-upabhoga meM abhilASA rUpa rahanA, indriyana ke pokhave kI vaucchA ityAdi asaMyama ke vikalpa rUpa mana kA vega, so mana asaMyama hai| paMcendriya apane viSaya kau caahtii| so rasanA indriya, SaTa rasa ke bhoga meM labdha / sparzana indriya, apane aSTa viSayana meM lubdh| ghrANendriya, sugandha icchuka / netra indriya, paJca varNa vibai lubdh| zrotra indriya, susvara zabda-vAdinana meM lbdh| ityAdika indriya asaMyama ruup| aise mana va indriya AtmA ke vaza nahIM rahaiM aura usa-sthAvara ke SaTa ! kAyana kI dayA nahIM paate| aise bAraha asaMyama rUpa bhAvana ke vikalpa te, azubha-karma kA pAsava jIva kare hai| yAkA nAma asaMyama pravadbhinI kriyA hai|3| Age pramAdanI cauthI kiyA kahiye hai-tahAM jo jIva prathama to Apa
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyama, vrata Akhar3I ko dhArateM tapa ke phala kA vAMcchaka hoya / tapasvI nAma baajai| pocha kAla pAya tapa kaSTa / / te bhaya svAya jala kI icchA, anna kI icchA, strI ko icchA / zIta-uSNa nahIM sahyA jAya so aura asaMyamI | jIvakoM khAvate-pIvate, strI saMga karate, zota-uSNa meM aneka tana ke jatana karate sukhI dekhi. vicaarii| jo maiM to saMcama tamta hAsyAno aura adhamI sI hai, acchA khAya hai-pIvai hai| aise bhAva kari Apa | saMyamI hoya kara, pIche pramAda yoga te yApa udaya kari, asaMyama kaM malA jAna, saMyama te vicalyA cAhai / so pramAdinI nAma kI kriyA hai| aise bhAva te azubha-karma kA Asrava hoya hai|4| Age IryApatha kriyA kahiye hai| so yAkari doya bheda Asrava hoya hai| jo jIva antaraGga meM sarva jova cai dayA-bhAva kari, gamana karate noco dRSTi kari dekhatA cAle / dhIrA cAle / choTA-bar3A jIva najara meM Ave, so rAha meM bacAya leya, aise dayAbhAva sahita jatana te bhami zodhatA gamana kareM, to calatA jIva ke hI puNya kA Asava hoya aura gamana karate, IryA taji, pramAda te utAvalA cAlai / rAha meM Apa samAna AtmA aneka, choTI kAyadhArI, pazu cIMTA-cauMTI haiM tinakI rakSA rahita, pramAdateM gamana karatA AtmA, azubha-karma kA Asrava kreN| yAkA nAma paJcama bheda IyarthyApatha kriyA hai| 5 / Age prAdoSi ko kriyA kahiye hai-jahAM ye jIva dharma bhAva taji krodha ke vazIbhUta hoya, aneka pApa kreN| jAkauM krodha kA udaya hoya taba jIva ghAta karI daza tjai| krodhI jIva deva, guru, mAtA Adi gurujana kA avinaya krai| zastra ghAta teM, Apa tana ht| krodhI agni te grAma, vana, ghara jaale| krodhI nara, putra, strI, bhAI Adi kA ghAta kreN| ityAdika pApa, krodha bhAva se krai| tahAM krodhI bhI azubha-karmana kA Asava karai hai| yAkA nAma prAdauSi kI kriyA hai| 6 / aba kAyika kriyA kahiye hai-tahA~ jAne zarIra pAya, caurI krii| jIva ghAta kiyA / para-strI sevana kiyA / madya-mAMsa bhakSaNa kiyaa| apane kula nindya, apane dharma nindya, khAna-pAna nindya kiyA kari / dyUta ramyA / yuddha kiyA / para-jIvana kaM bhaya upjaaye| ityAdika tA zarIra se bahuta aparAdha kiye| tAke phala se zarIra kI nAka chedana karAI, pAva chedana karAye ityAdika aGga-upAGga chedana sahita rhai| to bhI para-ghAta kA tau udyama kiyA krai| aise bahuta pApa-akArya kari, bhAva bigAr3i, azubha-karma kA pAsava kiyA aura zubha-karma tau zarIra kauM dhAri, kAbahUM nahIM karacA, aparAdha kiye| so sAtamI kAyika kriyA hai / 7 / Age
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 aghakaraNI kriyA kahiye hai-tahAM jAkI hiMsA ke upakaraNa, bahuta ballabha (pyAre) laageN| tIra, talavAra, tupaka, topa, sela, barachI, kaTArI, churI ityAdika acetana, hiMsA ke upakaraNa haiN| so ye jA kU bahuta anurAga upjaa| tinake nimitta zraGgAravekauM aneka dravya lagAya AbhaSaNa karAve tathA cItA, bAja, zvAna, siMha, suara, mAri, cora, aiMThA denehAre ghara phor3anehAre, Thaga, phAMsI karanahAre ityAdika ye cetana, hiMsA ke upakaraNa jAkauM pyAre lAgeM inako bhalA bhojana dey| baDe bhArI vastra deya ityAdika cetana-acetana hiMsA ke pApa ke sahAI upakaraza tinako daigita eSa gAla palA, so Asava ke karanahAre bhAva jaannaa| thAkA nAma AThavIM aghakaraNI kriyA hai|8| prAge paritApi kI kriyA kahiye hai| tahAM apanI icchA kari jAna-bajha pUcha kari aiso kriyA karai jAkari para-jIvana kaM pIr3A hoya / jaise--kAha ne kautuka hetu hastI kA yuddha kraayaa| mIThena kA yuddha kraayaa| kara jIva nAhara kA yuddha kiyA sarpa nevale ko yuddha kiyA ghoTaka yuddha, mahiSa yuddha, U~Ta yuddha, nara yuddha ityAdika yuddha kriyA anya jIvana kI kraavnii| tina se koI ke zira phuutt| keI ke pada mAmaye ityAdi anya jIvanakU balAtkAra duHkho kari Apa harSa pAvanA / so paritApi kI kriyA, azubha bhAsava kI karanahArI hai tathA nadI, kUpa, bAvar3I, sarovara virSa, kautuka harSa ke hetu kUdanA tAkari dIna jIva jalacara, tinakA ghAta karanA, duHkho krnaa| jAna-bUma-pUMcha kAhU ke lAta, mUkI, lAThI, zastra mAra duHkhI kirA ityAdi kriyA kari azubhakarmana kA Asaba karanA, yAkA nAma navavIM pAritApi ko kriyA hai| Age prAratipAti kI kriyA kahiye hai| tahAM jo jIva apane tanate para-jIvana ke tana kA nAza kreN| jaise--kheTaka karanevAle kI kriyA tathA cANDAlAdika dayA rahita, para-jIvana kA ghAta karanahAre tinako kriyA tathA cora va phaisiyArA apane hAtha se para-jIvana kA ghAta kareM, so kriyA ityAdika para-jIva ghAtave kI kriyA haiN| so sarva pAya kA Asrava kareM haiN| yAkA nAma prAgatipAti ko dazavoM kiyA hai| 20 / Age darzana kriyA kahiye hai jahAM parAyA bhalA rUpa desarva ko icchA, koI strI-puruSa kA acchA rUpa sUne, tau tAke dekhave kI abhilASA hone kI kriyA 1 puruSakau aneka paTa-AbhUSaNa paharAya, strI kA rUpa AkAra banAya, dekhave ke prinnaam| koI deva. devI, manuSyanI ke rUpa kA bakhAna suni ke, taise rUpa dekhave ka citta kA vihvala honA tathA aneka prakAra SaTsa bhogave kI abhilaassaa| 394
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasanA ke rAvanehAre bhojana teM sukhI, rasanA kaM arati upajAvanehAre bhojana-rasa mile duHkhI, rose bhAvana te jIva / / azubha-karma kA Asrava kreN| yAkA nAma gyArahavIM darzana kiyA hai| 1 / Age sparzana kriyA kahiye hai| tahAM jo jIva apane kAya ke sparzane kU komala zayyA ke nimitta, sA~cata kUla-bAr3I tinako zayyA racanA krai| tAmeM zayana kari-loTa, Ananda mnaaveN| pApa kA bhaya nAhI, dayA kA vicAra nAhI, hiMsA kA tarasa nAhI, apanI indriya poSI jAya so karanA tathA yogya-ayogya kula nahIM vicaareN| mAvai sparzave yogya hoU, bhAve noca asparzave yogya hoU, jAkA tana sundara hoya komala hoya, so sparzana indriya kA bhoganehArA tAkauM sparza hai| nIca-U~ca nahIM vicaareN| so bArahavoM sparzana kriyA hai| 22 Age prAtyayinI kriyA kahiye hai| jahAM pApa karane ke kAraNa nAnA prakAra zastra, tora, golI, churI, kaTArI, taravAra jAla, pIjarA, phausi, phandA, cepa, kupa ityAdika hiMsA ke kAraNa zastra tinakI atyanta caturAI banAvane kI jAnauM hoya / so rose adbhuta zastra banAve, taise aura koI te nahIM bneN| aise apUrava duHkha ke kAraNa zastrAdi karane kI kalA-caturAI, so mahAazubha-karma kA Asava kre| yAkA nAma prAtyayinI kriyA hai|23| Age samantAnupAtanI kriyA kahiye hai| jo gRhastha ke mandira prasUta ke sthAna haiN| ye bhogI jIvana ke sparza karane ke haiN| jahAM sarAga krIr3A sadaiva hoy| so aise sthAna tyAgIna ke rahave ke naahiiN| ye sarAga sthAna tyAgIna ko yogya nAhI, ayogya haiM, bhaya ke kAraNa haiN| tAtai jo yati Adi saMyamI, ina gRhasthana ke ghara meM Arya, tau mahAsAvadhAna, pramAda rahita, vItarAga dazA sahita, bhojana nimitta aavai| so jete kAla sarAga nahIM hoMya, doSa TAli bhojana leNy| so jAte tathA Avate, saMyamI apane tana ke zleSamAdi mala-matra, pramAda ke yoga te kadAcit gRhasthI ke ghara virSe naa| to aise pramAda-bhAvana te azubha Asava kreN| yAkA nAma samantAnupAtanI kriyA hai|24| Age anAbhoga kriyA kahiye hai| jahAM binA dekhe vastu ko dharatI pe dharanA, binA dekhe dharatI utthaanaa| so yati tau kamaNDalu, paudhe, tana ityAdika dharai so binA zaudhe dharatI, binA pIchI tai pUrve, dharai to azubha Asrava kareM haiM aura zrAvaka bhI aneka vastu dharanA-uThAvanA binA dekhe, pramAda sahita kareM, to azubha Asava kreN| yAkA nAma anAbhoga kriyA hai| 25 / Age svahasta kriyA kahiye hai| tahA~ je durAcArI, duSTa svabhAva kA dharanahArA, mahApApI, apane hAtha se pApa kA kArya kreN| jo aisA niSiddha khoTA kArya aura
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ teM nahIM bne| aisI kAya kA dhArI mahApApa kA Asava krai| yaha aisA pApI hai ki yadi yAke kahai koU pApa kArya na karai tathA koI karatA pApa kArya se ddrai| to yaha nirdayI aisA preraka hoya khai| jo he bhaaii| yo pApa hamAre zira hai| tU mata ddrai| ye pApa kA kArya niHzaGka hoya kri| aise bhAva kA dhAro bar3e pApa kA jAsava kreN| yAkA nAma svahasta kriyA hai| 16 / Age nisarga kriyA kahiye hai| tahAM jo durAtmA ko bhalA kArya tau sikhAye hI nahAM aavai| zubha kAryana virSe mUr3hatA, bhalI bAta bolanA na Avai aura aneka kukArya, binA sikhAye hI apanI buddhi taiM upaavai| aneka yukti, pApa-kArya karane kI upjai| Apa karai, aurana kU kukArya upadezai / aise jIva apane bhAva te pApa-kama kA Asava kr| yAkA nAma nisarga kriyA hai| 17 / bhAge vidAraNa kriyA kahiye hai| tahAM jo jIva apanA avaguNa lokana maiM bApa pragaTa khai| jo maiM bar3A cora huuN| mo-sA aura naahiiN| aneka saMkaTa meM, mahAgar3ha sthAna meM, dhana dharacA hoya, tahAM teM lyAU~ tathA kahai, jo mo-sA jvArI aura nAhoM tathA kahai, hama parastrI sevanahAre haiM tathA kahai, maiM bar3A pAkhaNDo hU~ mo-sA pAkhaNDI aura naahiiN| bar3A jhUThA hoM tathA maiM bar3A dagAbAja hoM ityAdika apane avaguNa ko prazaMsA, apane mukha se kreN| aisA jIva apane bhAvana ko vakratA kari, azubha-karma kA Asava karai / so yAkA nAma, vidAraNa kriyA hai| 18 / Age jina-AjJA ullaMghana kriyA kahiye hai| jo viSaya-kaSAyana meM udyamI, paMcendriya poSave ka aneka udyama krai| kadAcit tana kI zakti nahIM bhaI hoya, to buddhi bala kari mana ta bar3A upAya kreN| parantu jaise bane taise, viSaya poSaNa kari, sukha mAne / jinake sevana putra vadha, na hotA jAneM, aise kudeva tathA jinateM rasAyana hoto jAne tathA vaidyAdika kalA ke dhArI, jantra-mantrAdi camatkAra batAvanahAra-guru, inakI sevA meM sAvadhAna / tinakI AjJA pramANa tau kreN| jina bhASita dharma-sevana meM zithila. svarga-mokSadAtA tapa, vrata, pUjA karane meM prmaadii| kAyara aisA kahai, jo mere tana meM zakti naahiiN| azakti jAni, Alasa sahita, zuddha dharma kI kriyA krai| so bhI apanI icchA rUpa kare jina-AjJA pramANa nAhIM karai / aise bhAvana kA dhArI azubha Asava krai| yAkA nAma jina-AjJA ullaMghana kriyA hai / 16 / Age bIsavoM anAdara kriyA kahiye hai / jo jova zAstrokta tapa, saMghama, pUjA, dAna, cAritra, dhyAna pAThAdi dharma kriyA karai so sarva anAdara sahita kreN| yaha abhAgI dharma-bhAvanA rahita pApAcArI
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ / prAta-raudra ke vikalpana kari bharayA hai hadaya jaakaa| tAka cora-jvArIna kA tau Adara Apa jaise pApI, pAkhaNDI, saptavyasanI, corana ke sahAI, tinakA Adara kare aura mahAlobhI para-strI icchuka dhana ke lobha kI va para-strI 397 vaza karane kI aneka mantra-tantrana kA sAdhana kara,tapa karai, japa karai, so mahAAdara sU kre| aru kalyANakArI dharma kriyA Adara binA kreN| aisI pariNati kA dhArI, azubha-karma kA Asrava kreN| yAkA nAma janAdara kriyA hai 120 Age prArambha kriyA kahiye hai| tahAM apanI zakti tau ArAma karane kI naahiiN| taba aura kekiye pApArambha tinakoM dekha harSa karanA / jaise-kisI ke kiye mandira, gar3ha, koTa, kUpa, bAvar3I, sarovara banate dekhi mahAjArambha dekha Apa anumodanA karanI tathA para ke vyAha meM bar3A Arambha dekhi prazaMsA karanI ityAdika bhAvana" azubha-karma kA Asrava kare hai |yaakaa nAma Arambha kriyA hai|2| Age paragrAhaNI kriyA kahiye hai| tahAM jai jIva lobha ke mare yogya-ayogya nahIM ginaiN| ye lene yogya hai, ye nahIM lene yogya hai| aisA bheda tIna loma ke udaya nahIM vicaarai| paravastu apane hAtha Avai so saba ley| deva-dharma kA mAla jo dharma nimitta kA saura bhaganI, putrI kA, bhAnaje kA ityAdika ye laukika nindya para dravya hai| so jo mahAlobha sahita jIva hoya hai so lobhI dharma-artha kA bhI dravya viSaya meM lagAvai / bahina-bhAnaje kA dhana leya ityAdika lobhI ke hAtha Avai so ta naahiiN| aise para mAla grahaNa khUpa bhAvana kA dhArI azuma-karma kA Asrava kre| yAkA nAma para-grAhaNI kriyA hai| 22 / Age mAyA nAma kriyA kahiye hai| tahAM je jIva para-jIvanako ThaganekauM mahAcatura aneka thukti deya aneka vidyAkara parAyA dhana hraiN| aneka kalAna kari apane viSaya-kaSAya poSaNa kareM ityAdi pApa-kAryana maiM to pravIsa hoya haiM aura je jina mASita zuddha-dharma kI kriyA tinamaiM mUrakha samAni bholA jina-pUjA nahIM jAne jo kaise kareM va kaise par3heM haiN| bhagavAn kI stuti nahIM kari jaaneN| prabhu kA darzana nahIM kari jAneM / jinakI dayA mahApuNyakArI hoya aise SaT- || jIva tinake nAma-bheda nahIM jAneM / saMsAra bhramaNa ke jo sthAna cyAri gati tAkA svarUpa nahIM jaaneN| Apa jIva hai so mApaka jIvatva bhAva nahIM jaane| ityAdika kalyANakArI dharma sambandhI bAta kriyA nahIM jaane| aise bhAva kA dhArI jo pApa maiM catura dharma meM mUr3ha so pApa pAsava kari para-bhava bigAI hai| yAkA nAma teIsavIM mAthA kriyA hai|23| Age mithyAdarzana kriyA kahiye hai| jo jIva prApa mithyAtva rUpa kriyA krai| aurana* upadeza dey|
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaise-Apa tau dhana kA lobhI tathA mAna-bar3AI ke artha mithyA deva-guru kI sevA krai| jo mokaM dhana deya mokU putra, hAthI, ghoTaka deya ityAdika vastu ke lobhako mithyA-mArga sevana karai tathA aura bhole ajJAnI jIvanakaM upadeza deya kudevAdika ke atizayakoM kahai ki ye deva pratyakSa vAcchita deya hai| hamane inakI sevA karI so hameM aisI vAMcchita vastu deya hamAro vAcchA pUrI karI ityAdika atizaya jAni devAdikaLU Apa sevanA auranakU updeshnaa| so aise bhAvana se jIva saMsAra duHkha denahAre pApa-karma tAkA Asava kareM haiN| yAkA nAma caubIsavIM midhyAdarzana kiyA hai / 24 jAge apratyAkhyAna kriyA kahiya hai| so je jIva ajJAnatA ke yoga taiM tathA parizAmana kI karatA te sarva ho pApa-kArya kareM koI pApa kA tyAga nAhI te mUla keI to aisA kahaiM jo hama tau bhole haiN| hamakauM pApa nahIM lAgaijo samajha haiM, tAkau pApa bhI lAge hai| so hama tau kachu samajhate nAhI jo pApa kalA jhoya hai ekAsa kamAva: aura I jIva kahaiM haiM ki jo he bhAI! pApa-puNya to hai hI naahiiN| tAta bhaya kAhe kA ? niHzaGka hoya bhoga sukha krnaa| keI prANI kahaiM haiN| are dekha lehaiM jaba mareMge tb| hAla tau apanI icchA hoya so krauN| maratI bAra dharma laya lehaiN| keI kahaiM haiM ki jo tuma cAho so karauM pApa hoya tau yAkA phala hamakaM laagai| ina kriyAna te naraka hoya to hameM hoU / he bhAI! yahAM hI vAMcchita nahIM mile to naraka hai aura yahAM hI sukha mile to svarga hai| tAta sukha taiM rhau| hAla hI chate sukha kAhe kau tajau hau ? ityAdi svecchAcArI hoya sarva pApa kreN| yogya-ayogya kA kaLU vicAra naahiiN| koI pApa kA tyAga nAhoM kreN| aise bhAvana ke dhArI azubha Asrava kreN| yAkA nAma paccIsavIM apratyAkhyAna kriyA hai| 25 / iti / paJcosa kriyA Asava kI khiiN| Age rAjA zreNika ne zrI gautama svAmI nai prazna kiye the tathA tIrthakara ko mAtA te devAGganA ne prazna kiye the tathA aura aneka zAstrana meM dharmo-jIvana ke prazna pramANa yahAM puNya-pApa kA phala pragaTa jAnavekU ziSyana kI praznamAlA likhiye hai| tahAM ziSya guru ke pAsa vinaya sahita hoya puNya-pApa ke phala pragaTa jAnaneka prazramAlA kI jo pati so pUche hai / he guru-devajI ! yaha jIva andhA kauna pApa teM hoya / taba guru kahI-jina jIvana ne anya bhava viSaya andha jIvana ke netra duHkhAye hoya, para ke netra phor3e hoy| para kI A~kha duHkhatI dekha sukho bhayA hoya / 398
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ parako andhA bhayA jAni anumodanA karI hoya / andhe jIvana ko hA~ si kari bahakAyA hoya / andhena kA dhana, vastra bala-bala kari haracA hoya ityAdika pApana taiM jIva andhe hoMya tathA netra rahita teindriya Adi andhe jIva upajeM haiN| 2 / bahuri ziSya pUcha hai / bho prabho ! jIva badhare kauna pApa ta hoMya ? so dayA kari kahau / taba muni kahI--je jIva apane kAnanateM vikathA suni harSa pAyA hoya / satya vacana sani tA asatya kahA hoya / muThA vacana suni jAni sahi taya karinAnyA hAya sabA aparAdhI cugalana ke mukha se asatya pApakArI vacana sunika para-jIvana para doSa lagAe ghara luTyA hoya / daNDa kara diyA hoya / ghara, strI. gaja, ghoTakAdi khoMsa liye hoya / aurana ke kAna dveSa-bhAva kari chedana kiye hoMya tathA aurana kaM badhare jAni kuvacana bole hoMya tathA parakaM badhire jAni tAkI hA~ si kautuka kari harSa mAnyA hoya / parAye dInatA ke vacana nyAya rUpa sunika janasune kiye hAya tathA dona pAya-Aya yAcanA rUpa vacana kahaiM titakaM suni mAna ke jora se jabAba nahIM diyA hoya tathA anya jIvana meM ApakU malA manuSya jAni vinaya-vacana kahe namaskArAdi kiyA tinakauM mAno hoya poche prati uttara namaskArAdi nAhIM karayA hoy| sunyA-anasunyA kiyA hoya ityAdika pApana taiM badhirA hoya hai tathA kAna rahita cauindriya hoya hai / / poche aura prazna ziSya karatA bhyaa| he yatinAtha ! lalA kauna pApa nai hoya? taba yati kahI-he vatsa! jAne para-bhava maiM apane hAtha taiM para ke pA~va tor3e hoMya tathA dIna pazUnakaM lAThI-lATho mAri dayA rahita citta kari tinake pAMva tor3e hoya tathA zastra teM dIna pazana ke pAMva tor3e hoya / para kauM lalA-paga rahita jAna tAkA vastra vAsanAdi le bhAgA hoya tathA para ke pA~va chedateM Apa khuzI bhayA hoya tathA isa kautuka ka dekha harSAyA hoya tathA para kauM laMgar3e jAni bahakAye hoya, tAkI ha~sI karI hoya ityAdika pApa teM laMgar3A hoya tathA pavi rahita, halana-calana rahita rAkendriya hoya / 3 / bahuri ziSya pUcho he nAtha! mukha rahita tathA mukha sahita makA, kauna pApa teM hoya ? taba guru kahI-he vatsa subuddhi ! citta deya suni| jina jovana naiM para ke mukha maMdi, tinheM zastra mAre hoMya tathA mukha meM zastra ghAli, vacana banda kari, duHkhI kiyA hoya tathA para kau bhale vacana bolate dekhi, tAkI mane kiyA hoya tathA mukha pAya ke asatya bolika, anya jIvana kA burA kiyA hoya tathA rasanA indriya kA lolupI bahuta rahyA. tAke nimitta aneka jIvana ko hiMsA karI hoya tathA
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su i fir 400 abhakSya vastu to rasanA taiM bahuta bhalI lAgI hoya tathA mukha kari anya jIvanako kopa kari ivAnAdika ko nAI kATe hoM tathA aura kUM mUMkA dekhi tinakI hA~si kari bakAye hoMya tathA anya jIvanakUM pracchanna vacana, jAneM vaha nahIM samajhe aise vacana boli, durvacana kahi kaiM harSa mAnyA hoya ityAdika pApanateM mUMkA hoya hai / 4 taba pheri ziSya prazna karatA bhayA / he nAtha! yaha jIva nirdhana kauna pApa taiM hoya ? taba guru kahomo vatsa ! jinanaiM parabhava meM anya jIvana kA dhana cora kaura, unheM nidhane kiyA hoya tathA para ko jhUThA doSa lagAya, Apane jabarI haiM tAkA dhana lUTa, anya kauM nirdhana kiyA hoya tathA para ko bhaya deya, duHkha deya tAkA dhana chona liyA hoya tathA dhana jor3ane kauM aneka svAGga dhari, parAyA dhana ThagA hoy| aise aparAdhI jIva, nirdhana hoya haiM tathA parakauM dhanavAn na dekha sakyA hoya / para ke ghara meM dhana dekhi, Apa duHkhI bhayA hoya tathA parakauM dhanavAn dekhi tAke dhana khovane kUM aneka cugalI rAja-pazcana meM kari tAkA dhana nAza karAya, nirdhana kiyA hoya tathA anyakUM dhana kI paidAyaza koI kArya meM jAnI, tA kArya kA ghAta kiyA hoya ityAdika pApa-bhAvana taiM prANI bhavAntara meM nirdhana hoya tathA nirdhana hone ke aneka bheda hai| jinane parAyA dhana agri meM jalatA dekhi harSa pAyA hoya tathA apane parAye dhana kauM ani lagAya, nirdhana kiyA hoya to tisa pAya haiM apanA dhana agni meM jala Apa nirdhana hoya tathA para dhana jala meM DUbatA dekha suni harSa pAyA hoya tathA apanI dagAbAjI teM nadI-sarovara meM parAyA dhana DubAM parakoM nirdhana kiyA hoya / tisa pApa taiM bhavAntara meM ApakA dhana nadI-sarovara meM jahAja DUbe, nAva vai| aise Apa nirdhana hoya tathA aurana ke ghara nagara luTe sunidekhi, Apa sukho bhayA hoya to Apa bhI tArke phala teM phaujanisa luTi, nirdhana hoya tathA para kA dhana, Apane jabarana lUTayA hoya tathA para kA dhana borana teM luTatA dekhi tathA suni, Apa harSa mAnyA hoya / tArke pApa taiM bhavAntara meM ApakA dhana vorana teM luTi, Apa nirdhana hoya ityAdika nirdhana hone ke aneka bheda haiN| jA jA pariNAmana ta parakoM nirdhana vAMccha yA hoya tathA jA-jA prakAra para kUM nirdhana bhaye dekhi, Apa khuzI bhayA hoy| tisa hI nimitta pAtha, Apa nirdhana hoya / 5 / bahuri zigya prazna kiyaa| bho gurunAtha ! yaha jIva dhanavAna kauna puNya taiM hoya ? taba gaNadhara ne kahI hai bhavyAtmA! jina jIvana nai nirdhana puruSa ko dayA kari, tinako dAna deya dhanavAn kari. sukho kiye hoMya tathA nirdhana jIva dekhi, tinako dayA kari dhanavAna honA vacchA - 400 ta raM gi NI
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ e E STi 401 hoya tathA para-jIvana ke dhana prApti bhaI suni Apa sukhI bhayA hoya ityAdikazubha bhAvanA hai, jApa dhanavAn hoya / 6 / pIche pheri ziSya prazna kiyaa| bhI gurudeva ! yaha jIva, putra rahita kauna pApa taiM hoya ? taba guru kaho -- jo jIva para bhava meM para ke putra nahIM dekha sakaccA hoy| para jIvana kUM putra ko prApti bhaI suni, 401 Apane duHkha pAyA hoya / para ke putra kA maraNa suni, Apa sukhI bhayA hoya tathA para-putra dekhi, haracA cADyA hoya ityAdika pApana taiM jova, putra rahita hoy| 7 / poche pheri ziSya prazna kiyaa| nAtha ! yaha jIva kauna puNya taiM putra sahita hoya hai ? taba guru kahI hai vatsa ! jina jovana naiM bhavAntara meM para-jIvana ka, putra sahita dekhi sukha mAnyA hoya tathA parakauM putra kI prApti suni, harSa pAyA hoya tathA parakauM putra rahita jAtadhyAnI- duHkhI putra kA abhilASI dekhi, tAkI dayA bhAva kari tAka putra honA vAMcchA hoya ityAdika puNyarte putra sahita hoya / 8 / poche pheri ziSya prazna kiyA-- he nAtha! yaha jIva kUM kupUta putra kA saMyoga, kauna pApa hoya ? taba guru kahI he vatsa ! jina para - putrakaM bahakAyave meM sahAyatA dI hoya, use pApa-kAryana maiM lagAya, aneka kubuddhi sikhAya, mAtA-pitA kA avinaya kiyA hoya / tArkoM aneka kumArga lagAya, mAtApitAta yuddha karAyA hoya / putra ke pAsa mAtA-pitA kI nindA karI hoya tathA parakA supUta putra dekhi, tAkau nahIM suhAye hoMya tathA para ke putra cora, jvArI, kuzIla Adi vizeSa vyasanI dekha, Apa harSavanta bhaye hoya / para kUM anAvArI dekhi, sukha pAyA hoya ityAdika azubha bhAvana haiM, kupUta putra kA saMyoga hoya hai | pIche pheri ziSya prazna karatA bhayA / hai jagatpati ! supUta putra kA lAbha kauna puNya hoya ? taba gaNadhara ne kahIjina jIvana nai parAye kupUta kumArgI putrana kauM aneka zikSA deya, sumArga lagAye hoMya / aneka naya-yukti kari, tinakUM subuddhi upajAya, mAtA-pitAna kI AjJA meM kiye hoMya para ke supUta putra dekha ApakUM sukha upajyA hoya / para ke supUta putrana ke zubha lakSaNa dekhi, tinakI prazaMsA karI hoya / putrakUM mAtA-pitA su vinayavAn dekhi, Apa harSa pAyA hoya ityAdika zubha bhAvanA taiM, supUta putra kA lAbha hoya hai / 10 / poche pheri ziSya prazna karatA bhayA / he nAtha! khoTI strI, kauna pApa taiM pAvai, so khauN| taba guru kahI he vatsa | je jIva para ke ghara meM khoTI strI - kalahakAriNI dekhi sukhI bhaye hoMya tathA para- strI bhartAra meM mAyA kari, kAlaha 1 51 gi 9
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 su T 402 karAyA hoya / paraspara dveSa- pAr3i, Apa harSAyA hoya / para ke ghara meM satI, vinayavatI bhalI strI dekhi, Apa a nahIM suhAI ho / para ko bhalo strIna kauM dekhi tinakI nindA karI hoya ityAdika pAena tai para-bhava maiM khoTI strI pAvai / 21 pheri ziSya prazna kiyA / he nAtha ! bhalI strI kauna purAyate pAvai ? taba guru kahI - hai bhavyAtmA ! jAneM para-strIna ke avaguNa chur3Aya, unheM guNavatI karI hoya tathA para-strIna ke zolAdika guNa. bharatAra ke vinaya rUpa dekhi, jAka sukha bhayA hoya tathA para-strIna ke zola-guNa kI rakSA karI hoya tathA zIlavAn satI strIna kI prazaMsA karo hoya ityAdika zubha bhAvana taiM zubha-strI pAvai / 12 / taba pheri ziSya prazna puuchii| he nAtha! ye jIva saMsAra meM apamAnI kauna pApa haiM hoya ? taba guru kahI he bhavya ! jinane parabha meM aneka jIvana kA mAna khaNDayA hoya tathA mAtA-pitA, gurujana kA mAna nahIM rakhA hoya tathA devaguru-dharma kA avinaya kiyA hoya tathA para-jIvana kUM alpa purAyI jAni tinakA anAdara kari, para-jIvanakUM duHkha upajAyA hoya tathA apano mahimA apane mukha taiM kari, para kauM ninde hoMya tathA Apa kUM mahanta jAni, dona jIvana kUM pIr3A upajAI hoya ityAdika pApa bhAvana haiM, para bhavamaiM apamAnI hoya / 13 / bahuri ziSya prazna karatA bhayA / he gurudeva jI ! jIva jaga meM kortimAn kauna puNya taiM hoya ? taba guru kahI --jina jIvana ne apane mukha para bhava meM torthaGkara, cakrI, kAmadevAdika mahApuruSana ke guNa kI kIrti karI hoya / para kI kIrti suni Apa sukha pAyA hoya / parAye doSa dekha Apane dAve hoya tathA deva-guru-dharma kI mahimA apane mukhateM karI hoya tathA mAtA-pitAdi gurujana ko vinaya sahita sevA-cAkarI karI hoya ityAdika pugtha bhAvanateM kIrtimAna hoya hai / 14 / taba pheri ziSya mastaka namAya pUchatA bhyaa| bho zrathajJAnI! isa jIva kA sarva kuTumba duHkhadAyaka kauna pApa taiM hoya ? taba guru kahI he ziSya jinane para ke kuTumba meM paraspara sAtA dekhi Apane duHkha mAnyA hoya / para ke kuTumba meM kalaha dekhi sukha pAyA hoya tathA para ke ghara meM paraspara bhrAtR-sneha dekhi apanI dagAbAjI teM jhUThe vacana banAya itake uta-uta ke ita kahi paraspara dveSa karAya harSa mAnyA hoya ityAdika pApa STa sarva kuTumbI-jana duHkhadAyaka hoya haiN| 25 / taba pheri ziSya pUchI hai jagatpUjya ! sarva kuTumba sukhadAyaka kauna puNya taiM hoya hai ? taba guru kaho - hai vatsa ! he Arya! jAne aura ke kuTumba meM paraspara dveSa dekhi, 402 C raM NI
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 403 apanI buddhi ke bala kari, tinakA paraspara sneha karAya, sukhI kiye hoNy| para ke kuTumba virSe paraspara sneha dekhi, sabakU sAtA dekhi, Apanai hita pAyA hoya, Aya sukhI bhayA hoya ! para ke kuTumba sukhI karane kU, bahuta dhana diyA hoya / tana kA kaSTa tathA buddhi ke prakAza kari, para ke kuTumba meM sAtA karI hoya ityAdika zubha bhAvanAta, / sarva kuTumba sukhadAyaka paavai| 16 / bahuri ziSya puucho| he saMghanAtha ! zarIra viSa roga kA samUha kauna se hoya? taba guru kahI-jAne para-bhava meM koU kI oSadhi dAna dete mane kiyA hoya / para ke zarIra meM roga dekhi, sukhI bhayA hoya / para zarIra roga rahita dekhi, Apa duHstra pAyA hoya tathA para-jIvana kU, roga vAMcchA hoya / aurana ke zarIra meM roga dekhi, bahuta glAni karI hoya tathA rogI jova dekhi, tina pai dayA bhAva nahIM kiyA hoya tathA janya jIvana ke tana vi rogana bhI zAdI hai,boTAnA daI hogA tathA kabahUM, auSadhi dAna nahIM diyA hoya tathA parAye tana meM roga dekhi, tinako hA~si kari unheM bahakAye hoya, tinako nindA karI hoya ityAdika pApa bhAvana teM rogI-tana hoya / 27 / Age ziSya pheri prazna kiyaa| bho prabho ! ye jIva, niroga zarIra kauna puNyate hoya ? taba guru kahI he vatsa! jina jIvana ne pUrava bhava meM supAtrana ke tana meM roga kI bAdhA dekhi, bhojana samaya prAsuka oSadhi deya, sAtA upajAI hoya tathA dIna-dukhiyana ke tana meM roga dekhi, karuNA bhAva kari roga nAzane kU auSadha-dAna diye hoMya tathA para ke zarIra meM roga dekha anukamyA karI hoya tathA para kA niroga zarIra dekhi sukhI bhayA hoya tathA parAye zarIra meM roga dekha, glAni nahIM kI hoya / tinakI dayA kari sAtA dAMcchI hoya ityAdika zuma bhAvana teM roga rahita zarIra hoya hai| 18 pheri ziSya puucho| he gurunAtha ! kara pariNAmI durjanasvabhAva jIvana meM kauna karma ke udayateM hoya ? taba guru kahI-he mavyAtmA je jIva durAcArI narakana ke nivAsa te bahuta kAla duHkha bhogi nikasa hoya / so naraka kA yA prANI pUrva pApatai mahAkrodhI durAcArI krUra pariNAmI hoya tathA pUrva bhava meM manuNyAthu kA bandha kari pocha kusaMga kA nimitta pAya mahAkara hiMsAmayI vA hoya / so jIva pUrvalo vAsanA sahita durAcArI hoya krodhI hoya tathA jAkA para-bhava burA hoya / he guro! sajjana bhAva sahita | jIva kauna puNya teM hoya hai? taba guru kahI-he vatsa ! jo jIva deva gati Adi zubha gati se AyA hoya / so jo pUrva bhava kI bhalI ceSTA thI so tAhI ke liye dayA-bhAva ke phala taiM mahAna puruSana kI saMgati pAya tAmeM bhale upadeza
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su ? Ying 404 suni sajjana svabhAvI hoya tathA para-jIvana kI sajjanatA dekhi harSa pAyA hoy| bar3e gurujana kI sevA, cAkarI. zuzrUSA karI hoya / ityAdi puNya taiM sajjana svabhAvI hoya / 20 / taba pheri ziSya ! / he guro ! ye jIva samatA bhAvI kauna puNya taiM hoya hai ? taba guru kahI hai dharmArthI suni je bhavya jIva para bhava meM muni zrAvakana kI zAnta mudrA dekhi harSe hoMya tathA jinendradeva kI zAnta mudrA dekhi padmAsana kAyotsarga mudrA dekhi jina ne anumodanA karo a hoya tathA para- jIvana ke krUra vacana sunikai samatA ghara tina para krodha bhAva nahIM kiye hoMya / aurana kI krUratA dekhi pane tina pai dayA karI hoya tathA saMsAra kI viDambanA dekhi saMsAra taiM udAsa bhaye hoMya tathA dhana-tanAdi sampadA sAmagrI caJcala dekhi rAga-dveSAdi bhAva duHkhadAtA jAni krodha mAnAdi taji manda kaSAya rahyA hoya ityAdika zubha bhAvana taiM samatA bhAva pragaTa hoya hai / 21 / taba pheri ziSya prazna karatA bhayA / he jagatguru! yaha jIva dharmAtmA kauna puNya hoya ? taba dayAlu-bhAva sahita guru ne kahI he bhavyAtmA hai bhadra pariNAmI jina jIvana taiM naiM para bhava meM mahAsamatA bhAva rAkhe hoMya / dharmAtmA jIvanako dharma sevana karate dekha anumodanA kari puNya upAyA hoya tathA aneka jIvana meM dayA bhAva kiye hoMya tathA dharma utsava dekhi harSa pAyA hoya tathA dharma ke aneka bheda haiN| so jisa jAti ke dharma aGga dekhi zrApako anumodanA upajI hoya / tisa hI jAti ke dharma aGga kA lAbha para bhava maiM jIvaka hoya hai| so hI kahiye hai - jisa jova ne para-bhava viSai aura dharmAtmA jIvanako tapa karate dekhi harSa kiyA hoy| tapasvI puruSana kI sevA cAkarI karo hoy| tapa kauM utkRSTa sukhadAtA jAni tAke karave kI abhilASA karI hoya ityAdika tapa aGga kI anumodanA ke phala taiM bhavAntara meM tapa dharma kA lAbha pAvai / bahuri jina ne auranaka bhagavAn kI pUjA va stuti karate dekhi anumodanA karo hoya tathA bhagavAn ke bhakta jana dekhi tinameM prIti bhAva kari tinakI sevA-cAkarI kari hoy| zrApaka bhagavAn kI pUjA karane kA abhilASa bahuta rahyA hoya ityAdika pUjA kI anumodanA cAhi rUpa bhava paTala taiM bhavAntara meM prabhu kI pUjA ke bhAva hoya / pUjA dharma aGga pAveM aura jina jIvananeM para bhava meM anya jIvana kUM niyama Akhar3I karate dekha tathA ghRta dugdhAdi rasana ko tyAga karate dekha tathA tAmbUla vastrAdi parigraha ke pramANa karate dekhi tathA dayA bhAva sahita pravRtti dekha tinakI prazaMsA karI hoya tathA anyakUM saMyamI dekhi saMyama kI abhilASA kI hoya ityAdika saMyama kI anumodanA x.x Tha raM gi pau
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke phala teM mavAnsara meM saMyama-sampadA pAye aura jinanaM para-bhava meM aura jIvana ko siddhakSetra-yAtrA ka gamana karate dekha tathA siddhakSetra vandanA ke nimita saMgha jAte dekhi tAkI anumodanA karI hoya tathA siddhakSetra-yAtrA karane kI abhilASA raho hoya tathA siddhakSetra-yAtrA karanevAloM ko sahAyatA kari sAtA upajAya sukho kiye hoMtha ityAdika / puNya bhAvana te bhavAntara meM siddhakSetra-yAtrA kA bahuta lAbha hoy| para-bhava meM AcAryana kau~ upadeza detA deva tina dharmo puruSana kA upadeza suni tinake jJAna kI zAnti-bhAvanA kI prazaMsA ko hoya / dharma ke upadeza dAtA kI bhakti kari Ananda mAnyA hoya ityAdika bhAvana teM dharmopadeza dene kA uttama jJAna pAya apanA tathA para-jIvana kA kalyANa kare hai| aise dharma-aGgana ke aneka maida haiN| so jA-jA dharma-aGga kA sahAtha kiyA hoya anumodanA karI hoya tAhI dharma-aGga kA lAbha hoy| dharma kA phala upjaavai| 22 / bahuri ziNya prazna karatA bhyaa| he nAtha! yaha jIva balavAna kauna puNya teM hoya ? taba guru kahI-he bhavya / jina jIvana meM para-bhava virSe dIna-jIvana kI dayA kari rakSA karI hoya tathA azakta-jIvanakauM dekhi tina meM dayA-bhAva kari tinake duHkha maiTa sunI karavekauM aneka upAya kari rakSA karI hoy| nirbala jIvanakauM bhalai bhojana pAna deya dayA-bhAva kari sukhI kiye hoya / naMgena ke vastra, rogonako auSadhi deya puSTa kiye hoya / auranoM aneka sAtA upajAya rakSA karI hoya ityAdika zubha bhAvanateM jIva bhavAntara virSe balavAn hoya / 23 / bahuri ziSya prazna kiyA ! he nAtha ! he yati pati ! yaha jIva nirbala kauna pApa teM hoya ? taba guru kahI-hai vatsa! jina jIvana ne para-jIvana kA khAna-pAna banda kari nirbala kariDAre hoya tathA dIna jIva bala rahita deva tinakI hA~ si kari tinakauM lajjAvAna kiye hoya tathA bala rahita jIvanakauM mAre hoMya, bAMdhe hoya, laTakAra hoy| ApakoM balavAn jAni apane bala-mada Age auranako bala rahita jAni aneka bhaya upajAya duHkhI kiye hoMya tathA apane bala mada ke prAge siMha-hasto kI nAI madonmatta vA hoya / anya jIvana kA bala dekha Apane dveSa-bhAva kiyA hoya ityAdika pApa bhAvanata bala rahita hoya hai / 24 / pheri ziSya puuchii| he nAtha! yaha jIva bhayavAn kAyara citta kA dhArI kauna pApa teM hoMya ? taba guru kahIhe bhavyAtmA ! suni, jina jobanane para-jIvanakauM aneka bhaya upajAye hoy| prArA nAza kA bhaya deya kampAyamAna kare hoy| dhana nAza kA bhaya diyA hoya / ghara luTane kA bhaya diyA hoya tathA tAkI AbarU-khaMDave kA bhaya diyA
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ You hoya tathA ghara ke manuSya pakar3ane kA bhaya diyA hopa tathA rAja-paMca kA bhaya batAya, bhayavanta kiye hoMya tathA cora, siMha, hastI ina Adipazana kA bhaya deya duHkhI kiye hoMgha tathA raNa te bhAgate bhayavanta dIna jIva, tinakI / / hA~si karI hoya tathA auranakauM bhayavanta kAyara dekha Apa harSavanta bhayA hoya ityAdika dayA rahita bhAvana te kAyara hoya hai| 25 / bahuri ziSya prazna karatA bhayA / he guro! yaha jIva zaravIra nirbhaya kauna puNya se hoya? taba guru kahI-hai vatsa ! jina jIvana naiM para-bhava meM dona jIvanakauM abhayadAna diyA hAya / karuNA kari para-jIvana kI rakSA karI hoya tathA kisI jova ne kAhU dIna-duHkhI jIvako bhaya batAya duHkhI kiyA hoya / tAko dekha Apa dayA-bhAva kari, apane bhujabalataM donakauM duSTa teM bacAya, sukhI kari, bhaya rahita kiyA hoya tathA trasa-sthAvara jIvana pai dayA-gAva rAkhe hoMya tathA aneka jIvanaka rAja, paMca, duSTa, siMhAdi jIva tinake upadrava te bacAya nirbhaya kiye hoMya tathA mayavAna jIvana ke dayA-bhAva kari sthira bhAva kiye hoya tathA bhaya rahita sukhI jIvana kU dekha ApakaM sukha mayA hoya ityAdika zubha bhAvana ke phala te niHzaGka citta kA dhArI zUravIra hoya haiN| 26 / bahuri ziSya puucho| he gurujI! yaha jIva udAracitta sahita dAtAra kauna puNya taM hoya? taba guru kahI-he mavyAtmA! jina jIvana nai para-jIvanakauM supAtra dAna dete dekha, anumodanA karI hoya tathA dIna duHkhitabhukhita destra tina jIvana kI tAnai dayA karo hoya tathA dAna dene kI bahuta abhilASA karI hoya tathA dharma nimitta dhana dete sukha pAyA hoya ityAdika zubha bhAvatai udAra citta sahita dAtA hoya hai / 27 / bahuri pheri ziSya kahIhe yati pati ! yaha jIva saMma kisa karma ke udaya kari hoya so kho| taba guru kahI-jina jIvana nai para-bhava / meM koI jIvakaM dAna dete mane kiyA hoya / auranakauM dhana kharcate dekha Apane duHkha mAnyA hoy| para-bhava meM nAnA kaSTa pAya dhana jor3i kara Apa nahIM khAyA nahIM auranakU khuvAghA aru aura dhana jor3ane kI amilASA rahI hoy| atyanta tIvra tRSNA ke bhAvana meM maraNa kiyA hoya tathA aurana ke dAna kI nindA karI hoya ityAdika pApamAvana se sUmatA sahita lobhI hoya / 28 pheri ziSya puuchii| yaha jIva pari Dana kauna karmata hoya ? taba guru kahIhe vatsa! jina jIvana meM para-bhava meM vidyA kA dAna diyA hoy| aurasaka paNDita-vidyAvAna jIva dekha tinakI / sevA-cAkarI karI hoya ! ajJAnI jIvana kI saMgati tai jisake aruci rahI hoy| jo dharma zAstrana ke vettA haiM
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 407 tinakI stuti karo hoya tathA dharma-zAkhA kI Apa likhe tathA ghara-dhana varaca ke lijAya dharmAtmA-jIvana ke paThana-pAThanakauM diye hotha / tina zAsvana ke upakaraNa jo pUThA-baMdhanA uttama karAye hoya tathA zAstrAbhyAsa karane / kI bahuta amilASA raho hoya tathA anya vidyA abhilASI bhavya jIvana kI dharma-zAstra kA jJAna karAyA hoya - | ityAdika puraya-bhAvana tai paNDita hoya / 26 / aura phira ziSya puuchii| he nAtha ! hai tapodhana ! yaha jIva marakha kauna pApa te upaje hai ? taba guru kahI-jina jIvana nai paNDitana ko hA~si karI hoya tathA dharma-zAstra ke sanave meM - aruci bhAva kiye hoMza tathA dharma-zAstra carAye hoMya tathA tinake bandhana-pUThe curAye hoMya tathA dharmArthI paNDita te dveSa-bhAva kiye hoMya ityAdika pApana te mUrakha hoya / 30 / bahuri ziSya puuchii| he guro! yaha jIva parAdhIna kauna pApoM se hoy| taba guru kahI-he bhavya ! jina jIvana nai para-mava| meM para-jIvanakoM bandI meM rAkhe hoya tathA anya jIvanakU tuccha dhana deya apane vazIbhUta rAkhe hoya tathA karjAdika ke Apane kari nirdhana jIvanakuM roke hoMya tinakauM tuccha-alpa anna-jala deya apane vaza rAkhe hoMya tathA balAtkAra-jorAvarI kari para-jIvanakauM apane AdhIna rAkhe hoMya tathA parAdhIna jIvana kI hA~ si karI hoya tathA pazUna kau rAkhi. taNa-jala | dene meM pramAdI rahyA hoya ityAdika pApana taiM parAdhIna hoy|3| bahuri ziSya puuchii| he prbho| yaha jIva svAdhIna kauna puNyatai hoya ? taba guru kahA--jina jIvananeM para-bhava meM anya ko khAna-pAna deya kuTumba sahita tinakI sthiratA karI hoya tathA dIna jIvana ko khAna-pAna deya, sAtAkArI vacana kahi, tinakauM nirAkula kiye hoya tathA parAdhIna jIva dekhi tAkI anukampA upajI hoy| para-jIvana * svAdhIna-sukhI dekha. Apa sAtA pAI hoya ityAdika puNya teM svAdhIna hoya hai / 32 / bahuri ziSya prazna puuchii| he guro! yaha jIva kurUpa kisa pApa ta hoya ? taba guru kahI-bho bhavyAtmA! jina jIvana kauM para-bhava meM parAya rUpa kI mahimA nahIM sunAI hoya tathA keI pApa-udaya teM jo rUpa rahita mayA hoya, tina jIvana ke tana kI glAni karI hoya, so jIva kurUpa hoya tathA kurupa manuSya dekhi, tAkI hA~ si karI hoya tathA parAyA bhalA rUpa dekha tAkI doSa lagAyA hoya tathA parAye bhale rUpakuM vibhUti-dhUla-kardamAdi lagAya, viparIta kari DArathA hoya ityAdika bhAvana taiM kurupa hoy|33| bahuri ziSya puuchii| he jJAnamati! ye jIva rUpavAna kauna puNya teM hoya ? taba gurukahI-haiM vatsa ! jina jIvana para-mava 407
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ maiM para-jIvana kA rUpa dekha, niravikAra citta kiye dekha, sukha mAnyA hoya tathA para-jIvana kaM rUpa ke yoga te anAdara pAyA dekha tinakI dayA kari, rUpavAna honA yAMcyA hoya / dharma kA sevana kari, rupavAna honA vocchayA hoya ityAdika zubha bhAvana teM rUpavAna hoya hai|34| taba pheri ziSya prazra kiyaa| he dharmamUrti ! yaha jIva puNya ke udaya kAra aneka bhogya vastu milI tinako bhI nahIM bhoga sakai, so yaha kauna pApa kA phala hai? taba guru kaho jina jIvana meM para-bhava meM anya jIvana kauM anna, jala, mevA, pAna, miThAI ityAdika khAvane virSe antarAya kiyA hoy| tinaka bhalo vastu dveSa-bhAva kari, khAvane nahIM daI hoya / auranako sUkhI-rukhI korI-rasa rahita khAvatA dekhi, Apa khuzI bhayA hoy| auranako sukha te khAna-pAna karate dekha nahIM suhAyA hoy| aurana kU bhUkhe-pyAse dekha, tinako hA~ si kari hoya, durvacana kahi duHkhI kiye hoMya Apa rasanA indriya kA lolupI hoya nAnA prakAra bhoga vastu bhogo hoy| apane viSaya-poSane kau nAnA prakAra chala-bala dagAbAjI kari rasanAdika ke viSaya-moga sukha mAnyA hoya tathA para kA bhojana zvAna-mArjArAdi paza le gaye dekha Apa sukhI bhayA hoya ityAdika pApana taiM chatI (upasthita) vastu bhoga meM nahIM Avai aura kadAcit lobha kA mArayA dugdhAdi bhalI vastu sAya ho to roga vadhai duHkhI hoya tAtai antarAya-karma ke udaya bhalI vastu nahIM pace hai|3| aura ziSya prazna kiyaa| he sukhamUrti jAke ghara meM sundara strI, vastra, AbhUSaNa, ghoTaka, ratanAdika malI vastu upabhoga yogya pAIye aura bhoga nahIM sakai so yaha kauna pApa kA phala hai so khaaN| taba guru kahI--jina jIvana ko para-bhava virSe parAye hastI, ghoTaka, strI. bAhanAdi upabhoga yogya padArtha sundara dekha ke Apako nahIM suhAye hoMya tinake malai padArtha dekha chala-bala kari lUTa liye hoya / bhaya deya jorAvarI khoMsa leya Apa bhoge hoya / parAye bhale padArtha upabhoga yogya dekha jAkauM nahIM suhAye hoMya / parAye ghara meM bhalI vastu ratana, hastI Adi dekha bhaya batAyA hoya ki jo ye bhalo vastu rAja meM chinA dehauN| kahai ki ye vastu rAjA dekhegA to khoMsegA ityAdika pApa ta acchI vastu nahIM bhauga sake hai / 36 / bahuri ziSya prazna karatA myaa| he guro! ye jIva tIvra krodha kA dhArI kisa pApa te hoya? taba guru kahI he vatsa :jA jIvaneM para-bhava meM krodhI jIvanaka krodha karate dekhi, bhalai jAne hoMya tathA para-jIvana te yuddha karane kA jAkA svabhAva para-bhava maiM bahuta rahyA hoya tathA para kayuddha karate dekhi, sukha mAnyA hoya tathA 408
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ parabhava meM Apa siMha, sujara, zvAna, sarpa, bhIlAdi ko paryAya dhAri, para jIva aneka pIr3e hoMya tathA smtaa| bhAva ke dhAro dharmAtmA tinakauM dekhi, tinake samabhAvanA ko nindA karI hoya / zAnta pariNAma jIvana kI hA~si karI hoy| ityAdika pApana te mahAkrodhI hoya / 37 / bahuri ziSya prazna kiyaa| he guro! yaha || |409 jIva Apa to mAna cAhai, aru mAna nahIM rahai / so ye kisa pApa kA phala hai, so khau| taba guru kaho hai bhavyAtmA! jina jIvana naiM para jIvana kA mAna nahIM rAstA hoya tathA apane tana, dhana, yauvana, rAja, hukuma, STi |bala ityAdika ke garva kari, anya jIvana kA anAdara kiyA hoya tathA Apa kau bhalA manuSya jAni aura jIvana meM zIza namAye, so tinako zIza namAte dekhi, apane mAna-bhAva te parakauM tuccha jAni, pochA zIza nahIM namAyA hoya tathA gurujana kI AjJA se pratikUla hoya svacchanda varta, bar3ena ko AjJA khaNDI hoya tathA dIna jIvana ko jorAvarI bhaya deya, apane pAyana namAye hoya / tinake mAna khaNDa kiye hoMya tathA kahIM kisI kA mAna khaNDa bhayA suni, Apa sukha pAyA hoya ityAdika krUra bhAvana taiM apamAnI hoya, mAna cAhai aru nA rhe| 38 / bahuri ziSya ne prazna kiyaa| bho dayAsAgara! yaha jIva apanA mAna nahIM karAyA cAhai, aru binA cAha ho aura jIva Aya-Aya mastaka namA, AjJA mAne sevA kreN| so rosI mahimA kauna puNya te hoya? sI kho| taba guru kahI-he bhavya, suni| jina jIvana naiM parabhava viSa, mahA bhakti kari zubha mAvana teM deva-dharma-guru kI sevA-pUjA, vinaya sahita mastaka namAya karI hoya / tAke phala taiM tAkI sevA deva kareM, aisA indra hoya tathA manuSyana kA indra cakrI hoya, tathA ardha cakrI hoya tathA aneka rAjAna kari bandanIya mahAmaNDalezvara rAjA hoya / ityAdika padake dhArI pRthvIpati hoy| tinako bar3e-bar3e mahaMta rAjA svayameva ho bhakti sahita zIza namAveM haiM tathA jina jIvana naiM para-bhava meM guru-jana jo mAtA-pitA tinako sevA karave kau bArambAra zIza namAya vinaya te cAkarI kari hoy| tAke puNya te sarva kuTumba ke bAjhAkArI rahaiM sarva meM Adara pAvai tathA jisane para-bhava meM anya jana, apanI vaya teM bar3e puruSa tinakA vinaya kari mAna rAsa sAtA upajAI hoya, Adara kiyA hoya / so jIva bar3e-bar3e vayake dhArI puruSana ke dhaMdane-sarAhane yogya haiN| Apa teM bar3I-bar3I umara kari sahita jIva Aya-Aya zIza namA, mAna rAkheM, aisA hoya tathA jo vivekI, / / 52
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAra racanAkA jAnanahArA, dharma zAstra kA pAyA hai rahasya jAna, yathAyogya vidhi vaittA, so jisane bala. kula. dhana, buddhi, vaya ityAdika kari je choTe, tina sabakA yathAyogya vinaya kari satkAra kari sAtA upajAI hoy| tina sabakA mAna rAkhA hoy| so jIva jagatameM prazaMsA pAya, sarva kari pUjya hoya / tAkauM jagatjIva svayameva ho Aya-bAya zIza namA, thAkA mAna rAsa, rosA padadhArI hoya tathA jAneM koU hI jIvakA mAna khaNDana nahIM kiyA hoy| para-jIvana ke aneka Adara kari sukhI kiye hoMya / ityAdika zubha bhAvanake phala te rosA pada pAvai, jo Apa to apanA mAna nahIM cAhai, aru anya jova apanI icchA se yAta sneha kari Aya-Aya zIza namAya, Adara kreN| aisA jaannaa| 36 / bahuri ziSya puucho| he gurunAtha jI! yaha jIva dagAbAja-mAyAvI kauna pApa te hoya ? so kho| taba guru kahI he vatsa ! dagAbAja ke aneka bheda haiN| so jisa jIva naiM para-bhava meM parAye bhale tapa ko dekha, doSa lagAya, tAkI nindA karI hoy| to vaha pApa ke phala te bhavAntara meM jaba kabahaM manuSya hoya tapa dhAraNa kare, to mAna ke artha kre| antaraMga meM bAha nahIM rhe| lAgata meM pujA ko, dagAbAjI bhAva kari tapasvI hoy| tAke taya meM dagA hoy| pracchanna bhojana leya, aru aurana kau tapa-janazana btaavai| ityAdika tapa pAvai, to dagA sahita tapasvI hoya aura jina jIvana ne parAye bhale dAna meM doSa lagAya, dagA kari nindA karI hoy| so jIva isa pApa te bhavAntara meM jaba kabahU~ manuSya hoya dAna deya, tau dagA sahita dAna kA denehArA hoy| Apa dAna deya, so logana kI tau bahuta dravya batAvai, aru Apa thor3A hI dhana dAna dey| loka jAneM, yAkA dAna dagAbAjI liye haiN| so nindA paave| vastra deya. to jIrNa tau deya, kahai bar3e-bar3e mola ke nUtana vastra diye ityAdika pApa-bhAvana teM. dAna meM dagA karanehArA hoya aura jina jIvana nai para-bhava meM parAye malai dharma, pUjA, sAmAdhika, dhyAna, adhyayanAdi aneka dharma-aGga haiM tinakU dekha, zuddha dharma-aGgana kau doSa lagAyA hoya, tAkau pApa phala taiM bhavAntara meM kabahU~ manuSya | upajeM tau rose hoMya, ki dharma kA sevana kareM to bhAva rahita kreN| prabhu kI pUjA kareM, to bhAva rahita kre| alpa dhana lagAvai, logana kauM kahaiM hamane bar3A dhana lagAyA hai aura ghara meM dhana hote bhI, dharma-kArya meM dhana kA kAma par3e to apanI dagAbAjI-caturAI , apanA nirdhanapanA batAya, ghara kA duHkha btaavai| dharma maiM dhana nahIM khrveN| 41.
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ natA pApa-phala teM, dhana rahita, dharma virSe dagAbAja hoya aura jAne para-bhava meM parAye dhyAna kau doSa lagAya, hA~si karI hoy| so tAke pApa se mavAntara meM doSa sahita, dhyAna kA dhArI hoya / bagulA kI nAI kudhyAnI hoy| dharma-aGga sevana kare, so dagA sahita kareM tathA para-bhada meM damA sahita dharma ke sevanahAre tinake pAkhaMDa dekha, tinakI prazaMsA karI hoya ityAdika pApa mAvana se jIva dharma-dagAbAjI karanehArA hoya aura jina jIvana ne parabhava meM anya jIvanakau kuTumbateM dagAbAjI karate dekha, sukha pAyA hoy| te jIva bhavAntara meM kuTumba ta, dagAbAjI karanehAre upajeM aura jinaneM para-mava meM dagAbAjI sahita AjIvikA pUrI karate dekha, tinakI mAyA kI prazaMsA karI hoya, sukha pAyA hoy| so jIva bhavAntara meM apanI AjIvikA dagAbAjI se pUrI karai, aise hoya aura dagAbAjI ke aneka bheda haiN| so para-bhava meM jaisA dagA, bhalA lAgA hoy| taisA hI dagAbAja upaje hai ityAdika bhale dharma-kArthana kI jaisI dagAbAjI ke kArya jAne hoMya / taisI hI jAti kA dharma-dagAbAja upaja hai tathA jaisekarma-kAryana ko doSa diye hoMya, tisa jAti kA karma-kAryana meM dagAbAja upaje hai| 801 bahuri pheri ziSya prazna puuchii| he guro! yaha jIva cora kauna pApa teM hoya? taba guru kahI-para-bhava meM corana ko bhale jAne hoMya tathA corana se vyApAra kari, tinakA bar3A naphA khAya, corana te hita kiyA hoya tathA corana kA sahakArI hoya, parAye dhana harAye hoNy| apane mana meM parAye dhana curAne kI abhilASA rahI hoya ityAdika pApa bhAvana ta~ jIva, cora upajai hai|4| bahuri ziSya puuchii| he guro 1 yaha hiMsA kA karanahArA jIva, kauna karmata hoya ? taba guru kahIjinaneM para-bhava meM hiMsA bhalI jAnI hoya tathA hiMsaka jIvana kU hiMsA karate dekha. tinakI anumodanA karI hoya tathA para-bhava meM hiMsA karane kI aneka kalA-caturAI sIkhI hoya tathA para-bhavamaiM Apane aneka hiMsA ke upakaraNa banAye hoMya tathA tIra, tupaka, jAlI, phandA, cepa, gulela, selha, bI Adi aneka zastra rAkhi, Apa sukha pAthA hoya tathA zasvana ke ujjvala karane kI, tIkSNa karane kI caturAI para-mava meM karI hoya tathA para-bhavamaiM zastra beMce hoMya, banAye hoMya ityAdika pApa te para-bhava meM zastra te marai tathA mApa hiMsaka hoya / 42 / bahuri ziSya prazna kiyaa| he jagat guro! yaha jIva kriyA rahita anAcArI kisa pApata hoya jAkau khAna-pAna kI saMdhi nAhI, vikalpa bhAva sahita sadava rhai| so kauna pApa kA phala hai| taba guru kahI-jinane para-bhava maiM zubha AcArI 11
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 jIvana kI nindA karI hoya tathA malA AcAra deva jAkauM nahIM sahAyA hoya tathA pracAra karane meM pramAdorahyA hoya tathA para-bhava meM parAI jaMThI khAya, sukha mAnyA hoya tathA Age para-bhava, pazu paryAya maiM zvAnAdi kI paryAya meM azubha bhakSaNa kare hoya tathA siMha kI paryAya meM tathA aura pazana ko paryAya meM jahAM khAdya-akhAdya kA bheda nAhIM jAnyA, tahAM vicAra rahita varatyA hoya tathA aurana ko abhakSya vastu khAvate dekha, jApa sukhI bhayA hoya tathA anAcArI jIvana meM vizeSa rakhA hoya tathA janAvArI jIvana kI prazaMsA karI hoya tathA aura kA anAcAra dekha, ApakauM anAcAra karane kI abhilASA rahI hoya ityAdika pApana se pazu hoya to cAna, vAyasa, gardabha Adi azubha bhakSaka ko paryAya dharai tathA manuSya hoya to bhIlAdi nIca kulI hoy| kadAcit U~ca kulI hoya, tau zUdra samAna anAcArI hoya / 43 / bahuri ziSya puuchii| he guro! yaha jIva zuma lAcArI kauna puNya teM hoya ? taba guru kahI-jina kUpara-bhava meM anAcAra-prakriyA dekha ke glAni upajI hoya tathA bhalA AcAra sahita, dayAmayI pravRtti dekha, harSa mAnyA hoya tathA para-bhava meM bhale suAcArI kriyAvanta puruSana kI saMgati rahI tathA bhalI lAgo hoya tathA abhakSya bhakSaNa teM aruci bhAva rahe hoMya aura jinaka kuzabda bhale nahIM lAge hoya aura saptavyasanAdi anAcAra dekha, tinakaM kuphaladAyaka jAni, taje hoya aura parAye dAna, pUjA, zIla, saMyama, tapa, vrata, dayAmayI AcAra dekha, tinako anumodanA karI hoya tathA para-bhava meM ApakaM zubhAcAra bhale lAge hoya tathA male AcAra karane kI ApakaM icchA bhaI hoya ityAdika zubha pariNAmana" zubhAcArI hoya / 44 / bahuri ziSya puucho| he guro! saMsAra meM bhAI samAna vallama naahiiN| so aise bhAI-bhAI meM paraspara dveSa kauna pApate hoya? taba guru kahIbho bhavya ! suni| jinane para-bhava virSe eka mAtA ke garbha meM nikase doU bhAIna kA yugala tathA hastI, ghoTaka, bhaiMsA, zvAna, mor3he, tIsuri, lAla, munayoM, murgA, mora tathA manuSya ityAdika dupada, caupada, bhUcara, nabhacara, pazumanuSyana ke yugala tinakoM kautuka ke hetu tathA dveSa-bhAva kari tinakaM paraspara lar3Aye hoya tathA koI do bhAIyoM ko paraspara lar3ate dekha, sukha mAnyA hoya tathA koI doya bhAIna meM sneha dekha, nahIM suhAyA hoya tathA apanI caturAI kari, bIca meM mAyA-dagAbAjI kari, doya bhAIna ko paraspara lar3Aya diye hoMya tathA koU kau khoTI salAha deya, paraspara doya mAIna meM dveSa pAr3i diyA hoya tathA koI kI, bhAIna maiM doSa karAne kI vaucchA sahita
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryAya chuTo hoya ityAdika pApa mAvana te bhAI-bhAI, zat samAni hoy| 45 / bahuri ziSya prazna kiyaa| he guru / bhAI-bhAI meM paraspara sneha kauna puNya te hoya ? taba guru kahI--jisane para-bhava meM aura ke doya mAIna meM sneha dekha, sukha mAnyA hoya tathA doyana ko lar3ate dekha, Apane sajjanatA kari samajhAya, doyana ko rAr3i (lar3AI) miTAya, sneha karA diyA hoya ityAdika bhale bhAvateM, bhAInamaiM paraspara sneha paavai|46| bahuri ziSya prazna kiyaa| | he jJAnavAna ! mAtA-guna meM deSa kauna pa ta hoya ? taba guru kahI-jo para-bhava meM para ke mAtA-putra tinameM sneha nahIM dekha sakyA hoy| para ke mAtA-putrana kI lar3Aya sukha mAnyA hoy| mAtA-putra lar3ate dekha, khusI bhayA hoya ityAdika dveSa bhAvana taiM mAtA-putra maiM dveSa hoya / 47 / bahuri ziSya puuchii| he karuNAnidhAna ! mAtA-pitAna ke putra kA viyoga kisa pApa teM hoya ? taba guru kaho-jisane para-bhava meM pazu-pavaruna ke baccanakU pakar3i, mAtA-pitAte unakA viyoga kiyA hoya tathA jo parAyA putra corI teM tathA joro te pakar3a le gayA hoya tathA kAhU kA putra bhalA dekha, tAkauM zastra teM tathA viSAdi se mAra, viyoga karacA hoya tathA kisI ke putra kA viyoga dekha, Apa suzI bhayA hoya tathA kisI kA putra-viyoga, vAMcchayA hoya ityAdika pAyanateM mAtA-pitAna ke, putra viyoga hoya |4paa bahuri ziSya kahI-he dayAnidhAna! putra kA viyoga na hoya so kauna puNya te? so kho| taba guru kahIjAne para-bhava meM parake putra kA viyoga suni dayA-bhAva kari, vAka putra kA milApa vacchicA hoya tathA kAra kA gayA putra bahuta dina vi milApa bhayA suni-dekha, Apa sukhI bhayA hoya tathA kisI kA putra koI duSTa bandI meM le gayA suni, tAkau dhana deya tathA joro se chur3Aya, jAkA putra vAkauM divAyA hoya tathA koI pazu kA putra bichuDyA dekha, tAkI dayA kari, talAza kari lAya, tAke putra kA saMyoga karAya diyA hoya tathA koIko hI, putra kA viyoga nahIM vAMcchayA hoya ityAdika puNya-bhAvanateM putra na bichur3e kA lAbha hoya 188 / bahuri ziSya puuchii| he jagata guro pitA-putra ke nimitta aneka kaSTa pAya putra kI utpattiko cAhai / so aise pitA-putra meM paraspara dveSa kauna pApa teM hoya? taba guru kahI-jinane para-bhava meM parAye pitA-putra maiM dveSa karAyA hoya tathA tinako lar3ate dekha bhApa sukhI bhayA hoya tathA aura ke pitA-putra meM sneha dekha ApakU nahIM suhAyA hoya tathA aura ke putra-pitA meM dveSa karAya diyA hoya tathA koI ke putra-pitA meM deSa cAhA hoya ityAdika azubha bhAvanateM pitA-putra meM dveSa hoya 1 50 //
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahuri ziSya puuchii| he guro / pitA-putra meM sneha kauna puNya te hoya ? taba guru kahI-jinane para-bhava meM aura ke pitA-putra meM sneha dekha sukha pAthA hoya / parAye pitA-putra meM dveSa-bhAva dekha apanI buddhi ke bala kari doUnakauM ||14 samajhAya, sneha karAya diyA hoy| aurana ke pitA-putra meM sneha cAhyA hoya ityAdika zubha bhAvana taiM pitA-putra meM sneha hoya / 52 / bahuri ziSya puuchii| hai guro| garbha meM puNyAdhikArI kA avatAra bhayA kaise jAniye? taba guru kahI-jAke garbha meM Avate mAtA-pitA prasanna citta rhaiN| kuTumba meM maGgala hoy| mAtA kA cita bhagavAn kI pUjA rUpa hoy| tAkai dAna kI abhilASA hoya / dina-dina kuTumba teM jAkI proti bdhai| mAtA-pitA kA citta udAra hogha / mAtA-pitA kuTumba-jana ke tathA para-jana ke satkAra rUpa prvt| mAtA ke citta meM ujjvala bhalI vastu AcAra sahita upajo tAke khAvane kI abhilASA hoya tathA mAtA-pitAkU dIragha dhana kA lAbha hoy| mAtApitA koI dIna-dukho daridrI kauM dekheM tau tinakA citta dayA rUpa hoya ityAdika zubha lakSaNa sahita zubha jIva kA avatAra jaannaa| 52 / bahuri ziSya puuchii| hai nAtha ! pApAtmA kA avatAra kaise jAnyA jAya? taba guru kahIjAke garbha meM Avate mAtA-pitAko duHkha-saMkaTa hoy| abhakSya vastu sAvane para mana cle| mAtA-pitA kA vita krUra hoy| citta udvega rhai| kuTumba meM kleza bdhai| mAtA-pitA ke mana meM sUmatA prgttai| krodha, mAna, mAyA, lobhAdi kaSAyana kI tIvratA bathai / mAtA-pitA kA citta, durAcAramayo hoya / ghara-dhana nAza hoya tathA mAtA-pitA kI mRtyu hoya ityAdika cihna garbha meM Avata hoMya taba pApAcArI jIva kA avatAra jaannaa| 53 / bahuri ziSya prchii| he guro! aneka bhoga yogya vastu, anna, mevAdi SaTarasa kA bhogI. sugandhAdi bhalI vastu kA bhoganehArA jIva kisa puNya teM hoya? taba guru kahI--jinane para-bhava meM dIna-duHkhI jIvanakaM dekha dayA-bhAva kari dAna dithe hoMya tathA para-bhava meM muni-zrAvaka kI bhakti sahita dAna diye hoMya aurana kU dAna dete bhale jAne hoMya aura jIvana kau bhalA anna, mevA, miThAI khAvate dekha, aneka sugandhAdi sahita sukha dekha, Apane harSa yAyA hoya ityAdika zubha bhAvana teM vAMcchita bhoga yogya, SaT rasa mevAdi malI vastu kA bhogI hoya / 54 / bahuri ziSya prazna puucho| he gurI! yaha jIva aneka upabhoga yogya vastu vistara, AbhUSaNa, mandira, hastI, ghoTaka, rathAdi bAhana, : / pAlakI Adi bahuta padArtha kA bhogI kisa puNya teM hoya? taba guru kahI-jAne para-bhava meM muninako vastikA gAAA 414
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ YY kA dAna diyA hoya tathA zrAvakana kauM tathA AryikA kauM vastra dAna diye hoMya tathA jinadeva kU chatra, camara, / siMhAsana Adi upakaraNa karAza hame purAya pAyA hoza tathA para-jIvana ke vastra bhUSaNa pahare dekha Apa harSa mAnyA tho, hoya tathA jinane sarva jIvana * sarva prakAra sukha vAMcchayA hoya ityAdika zubha bhAva sahita hoya tau aneka up|| bhogana kA bhoganahArA hoy| 55 / bahuri ziSya puuchii| he nAtha! ye jIva bAvane zarIra kA dhArI kauna karma te upajai hai ? taba guru kahI-jAne para-bhavamaiM parakU choTe zarIra kA dhAraka dekha, tinako hA~si, nindA karI hoya tathA Apa bar3e tana kA dhAraka hoya, abhimAna kiyA hoy| para kA bAvanA zarIra dekhi Apa harSa pAya malA jAnyA hoya / apane bar3e tanata anya choTe zarIravAloM kI pIr3A pahuMcAI hoya ityAdika azubha bhAvana taiM choTe zarIra kA dhArI bAvanA hoya hai / 56 / bahuri ziSya pUcho / he muninAtha ! isa jIvakU kUbar3A zarIra kisa pApa bhAvana teM hoya ? taba guru kahI-he dayAlu citta ke dhAranahAre vatsa ! tUcita deya suni / jina jIvana nai para-bhava meM para-jIvana kauM lAThI, lAta, mUkI mAri tAke hAr3a tor3a tinakU duHkhI kari jApa sukha pAyA hoya tathA parAye zarIrakagAMTha-gaThIlA roga-sahita dekha Apa sukhI bhayA hoya tathA aurana kA zarIra kA bAMkA kumpa dekha hA~si karo hoya / apane male tana kA bhArI garva kara auranakoM bahakAra hoya ityAdika azubha bhAvana teM kUbar3A zarIra hoya hai / 57 / bahuri ziSya pUchI / he guro ! ye jIva deva kisa puNya te hoya ? taba guru kahI-jina jIvana naiM para-bhava meM samyaka dhArA hoya tathA paJca-parameSThI kI pUjA, vandanA, stuti karI hoya tathA tapa, zIla, saMyama pAle hoya tathA dIna jIvana kI rakSA rUpa bhAva kari karuNA bhAva dhAre hoya tathA muni zrAvakAdika cyAri saMgha kA vaiyyAnata karanyA hoya tathA male bhAva sahita jinavANI sunI hoya ityAdika dharma kA sevana kara cA hoya tathA auranakoM dharma sevate dekha anumodanA karI hoya tathA nandIvara dvIpa, kupaDalagiri, rucikagiri Adika kSetrana ke jina-mandiroM ko vandanA ko abhilASA rAkhI hoya ityAdika dharma bhAvana te deva hoya hai / 55 / bahuri ziSya pUchI / he guro! manuSya kisa bhAva teM hoya ? taba guru kahI--jinane para-bhava meM sarala bhAva rAkhe hoMya / koI jovana te dveSa-bhAva nahIM kiye hoMya / manda kaSAya dharai, dharma bhAva sahita Arjava pariNAmI rahyA hoya ityAdika zubha bhAvanateM manuSya hoya / 5 / bahuri ziSya puucho| he karuNAnidhAma 1 415 / /
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ yaha jIva naraka kisa pApata pAvai? taba guru kAhI-jina para-bhava meM aneka para-jIva satAye hoya / dIradha krodha dhAracA hoya / jAkA hRdaya mahAdagAbAjI se bharacA hoya / jAne madya-mAMsAdi amakSya bhakSaNa kare hAtha / dharma bhAva rahita, pApa sahita varatyA hoya tathA dharma te dveSa-bhAva kari pApa-kAryana kI rakSA karI hoya tathA para-jIvana ke mArane-bAMdhane kI vizeSa icchA rahI hoya ityAdika bhAvana te naraka meM upaja hai / 60 / bahuri ziSya puuchii| he gurudevajI ! yaha jIva pazu meM kisa pApa te upajai? taba guru kaho--jina para-mava meM para stuti kI prArati karI hoya / karma ke vaza aneka khAna-pAna kI Arati dhana jor3ane kI Arati zarIra puSTa karane kI Arati karo hoya ityAdika bhAva jAnaiM azubha rAkSa hoya tathA prakriyA sahita khAna-pAna kare hoya tathA khAdya-akhAdya vastu kA vicAra nahIM karacA hoya / pramAda sahita dharmabhAvanA rahita varatyA hoya ityAdika ajJAnatA sahita aneka Ata-dhyAna se tiryaca hoya / 62 / bahuri ziSya puuchii| he guru jI! yaha jIva kumoga bhUmi kA manuSya jAkA mukha tau aneka pazuna ke AkAra aru nIcale aGgopAGga sarva manuSyana kaise mahAsundara sughar3a hoya, so aisA zarIra kauna karma ke udaya te pAve? taba guru kahI-jA jIva ne pUrva bhava meM mithyASTimuni ko dAna diyA hoya tathA kumunina kI bhakti kari dAna diyA hoya tathA zubha munina kauM kapaTAI sahita dAna diyA hoya tathA munIzvaroM ko dAna dete citta lobha rUpa rahyA hoya tathA mAno citta rahyA hoya tathA mAna ko icchA rahI hoya tathA munIzvara kauM doSa-sahita bhojana diyA hoya tathA navadhA bhakti meM abhimAna rakhyA hoya tathA dAtA ke sAta guNa haiM, tinameM koI hona hoya ityAdika bhAvanata kubhoga-bhamiyA manuSya hoya hai / 62 / bahuri ziSya puucho| he guro! subhoga bhUmi virSe tIna palya kI Ayu sahita deva samAna daza prakAra kalpa vRttana ke diye sukha tinakA bhogatA, kisa puNya teM hoya ? so kahA~ / taba guru kahI-jArne * bhAktika tauSTikaM prArddha savijJAnamalolupaM / sAtvika kSamaka santa: dAtAraM saptadhAviduH // 1 bhakti, 2 tuSTi, 3 zraddhA, 4 jJAna, 5 akolupa ( alolma), 6 satva, 7 kSamA--ye sAta dAtAra ke guNa haiN| para-bhava virSe navadhA-bhakti sahita (2 pratigraha, 2 ucca sthAna, 3 aMghri prakSAlana, 4 arcA, 5 Anati, 6 manaH zuddhi, 7 vacana zuddhi, 8 kAya zuddhi, 6atra zuddhi-ye navadhA-bhakti haiN|) dAna diyA hoya tathA aura
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhyana muni-dAna dete dekha anumodanA karI hoya tathA bhunIzvaroM ko dAna dene kI abhilASA rahI hoya tathA muni-dAna samaya devana ke pazcAzcarya hote dekha tathA suni ke muni ke dAna kI mahimA bar3AI karI hoya tathA muni-dAna denehAre dAtA kI stuti karo hoya ityAdi zubha bhAvana tai utkRSTa bhoga-bhUmiyAM hoya hai / 63 / bahuri ziSya puucho| he guro ! kukSetra kA vAsa kisa pApa-karma se hoya ? taba guru kahI-jina jIvana naiM para-bhava virSe para-jIvanaka jhaTAyo lagAya navana teM nikAsi unAra meM sAga tathA mlecchana ke bhoga bhale lAge hoya tathA koI pai kopa kari tAhi pakar3a nirjana-mayAvane sthAna meM rAkhA hoya tathA kukSetra meM vAsa karanehAre, anAcArI jIvana ko prazaMsA karI hodha tathA pazu-pAlaka hoya, udyAna meM rahake, harSa pAyA hoya ityAdika kuceSTA teM, kukSetra kA vAsa pAvai / 64 / bahuri ziSya puucho| he jJAnanetra, sukSetra kA vAsI jIva kisa puNya teM hoya ? sau khii| taba guru kahI.. jAne para-bhava meM kukSetravAsI jIvana ko dayA kari sukSetra meM basAyA hoya tathA dIna-duHkhitA jovana ke udyAna meM se lyAya, sukha meM rAkhA hoya, tinakauM sAtA upajAI hoya tathA apane rAjya-bhoga hor3a, tapa lepa bana meM rahane kA udyama kiyA hoya tathA vanavAsI munIzvaroM kI dhIrajatA dekhi, prazaMsA karI hotha ityAdika zubha bhAvana teM, sukSetra kA vAsa pAvai / 65 / bahuri ziSya prazna kiyaa| he nAtha ! yaha jIva alpa AhAra meM santIko kisa puNya teM hoya ? taba guru kahI--jina para-bhava meM munIzvaroM koM alpa dAna rAka-doya nArA deya, apanA bhava saphala mAnyA hoya aura dIna-bhakhe jIvana kUvAnchita bhojana deya, tRpta kiyA hotha tathA era-bhava meM aneka vAMcchita bhoga the tinakoM chAMDi, udAsa hoya, alpa bhojana rAkhA hoya / aneka subhaga rasa kA tyAga kiyA hoya ityAdika samatA-bhAva ke phala te alpa bhojana meM tRpta hoya hai|66| bahuri ziSya gho| he pUjya ! ye jIva bahuta bhojana karane kI icchA rAse, aru mila nhiiN| so yaha kauna karma kA udaya hai ? sA kahI / tara guru kahI--jinane para-bhava meM anya jIvana ko tarasAya, bhojana diyA hoya tathA para-4 meM manuSya, zvAna, mArjArAdi ko paryAya maiM parAyA bhojana, le bhAjyA hoya tathA dharmAtmA jIvana kA alpa bhojana dekha, hA~si karI hoya tathA pazu-hastI, ghoTaka, baila, mahiSa Adi aneka jIvana kA bahuta bhojana dekha, sukha mAnyA hoya tathA para-bhava meM rAtri dina mukha teM bhojana karatA bhI, tRpta nahIM bhayA hoya ityAdika 53 417
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ azubha bhAvana te bahata bhojana karatA, tRpta nahIM hoya hai|7| bahari ziSya puucho| he gurudevajI! yaha jova ghI | caturAI-kalArahita murkha, hRdaya zUnya, laukika jJAna rahita, kisa pApa te upaje ? taba guru kahI-jAne para-bhava || |418 meM parAI kalA-caturAI dekha dveSa-bhAva taiM, doSa lagAya hA~ si karI hoy| aru apane doSa chipAne kU aneka mAyAcaturAI kari, apanA doSa chipAyA hoy| bhAMDa-kalA dekha, harSa pAyA hoy| parAyA gAvanA, khAvanA. hAva-bhAva, nRtya, vAdinAdi-kalA dekha, tAtai veSa-bhAva kiyA hoy| parAI catarAI pyArI nahIM lAgI hoya tathA para-bhava meM yAke rijhAve kaM, kAha ne aneka kalA-caturAI kari rAjI kiyA, tAkI rIjha (inAma) pacAya gayA hoya ityAdika pApana ta~ mUr3ha, laukika jJAna-caturAI rahita hoya hai| 68 / bahuri ziSya puucho| he jJAnamUrti ! yaha jIva laukika kalA-caturAI sahita kauna puNya te hoya ? taba guru kahI-jina jIvana naiM para-bhava meM aurata ko gAna, nRtya, vAdina, citra-kalA, zilpa-kalAdi aneka caturAI dekha, harakha pAya, tinakaM udAra citta sahita aneka rIjha daI hoya / parAI caturAI. viveka, bhalA-jJAna dekha, bhalA lAgyA hoy| tinakI prazaMsA karI hoya, kaho ki yAkI jJAna-kalA, zAstra pramANa hai| guNI jana kA Adara kiyA hoya ityAdika apanI sajanatA pragaTa kari, aurana ke sukho karane ke nimitta bhalA-jJAna kharca kiyA hoya / so jIva laukika kalA-caturAI meM pravINa hoy|66| bahuri ziSya prazna kiyaa| hai guro! yaha jIva bahubhAra kA bahanehArA manuSya-pazu, kisa pApa hoya hai ? taba guru kahI-jina naiM para-jIvana pai bahuta bhAra lAdA hoya tathA begAri pakar3a, tApa barAjori bhAra dharayA hoya tathA pazuna peM bahuta bhAra deya calAye hoya tathA alpa bhAra kA nAma leya, bahuta bhAra bAMdha-dharA hoya tathA apane lobhakauM, para-jIvana pai bhAra lAdi kuTamba kI rakSA karI hoya tathA para pai dIrgha bhAra ladA dekha harSa pAyA hoya ityAdika bhAvana ke azubha phala taiM bahuta bhAra kA bahanehArA hoya hai| tiryaMca meM vRSabha, mahiSa, U~Ta, gardhavAdi bahuta bhAra bahanehArA hoy| manuSyana meM bahuta bhAra bahanehArA hammAla va baigArI hoya / 70 / bahuri ziSya puucho| he nAtha ! yaha jIva rata daridrI kisa pApa teM hoya ? taba guru kahI--jina para-mava meM apanI anyAya buddhi teM jorI kari / / / aneka jIvana kau duHkhI kari dhana khasi nirdhana-daridrI kare hoya tathA para-jIvana ko laTe-khuse dekha harSa mAnyA hoya tayA koI raGka kA joDyA alpa dhana so para-bhava meM coracA hoya tathA koI dIna-duHkhI jIvana kUdurvacana
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su fr 419 kahi pIr3e hoMya tathA dIna-daridrI jIvana ko dekha tinako jhUThA corI kA doSa lagAyA hoya tathA dIna-daridrI jIva dekha tinakI hA~si karI hoya ityAdika paramava meM pApa-bhAva kare hoMya jinateM ye jIva ra daridrI hoya hai / 72 // bahuri ziSya puucho| he gurujI ! yaha jIva kukAvya-kalA kA dhArI catura kauna karma taiM hoya ? taba guru kahIjina jIvana ke kukathA bhalI lAgI ho tathA karanI- kisse par3e jAni-sunila pAyA hoya tathA laukika caturAI ke zAstra-dharma jAni dAna diye hoya tathA udara pUraNa ke kAraNa aise jyotiSa vaidhaka subhASita-sabhA cAturI ke zAstra tathA zilpa kalAdika caturAI ke zAstra dharma jAni dAna diye hoMtha tathA dharma ke artha aurana kauM laukika vidyA kalA-caturAI sikhAIM hoya tathA apavitra zarIra taiM dharma-zAstra kA abhyAsa karyA hoya tathA aneka Arambha anyAya pApa kari dhana upAya vaha dhana zAstrana ko likhAI nimitta diyA hoya tathA Apa uttama dharma sevatA kukavIna ke jJAna kI prazaMsA karI hoya va ApakoM sokhave ko vAMcchA rahI hoya ityAdika bhAvana teM jIva bhavAntara meM kukavi hoya hai| 72 / bahuri ziSya puucho| he nAtha! sukavi dharma-zAstrana ke chanda-kAvya-kalA kA jor3anehArA subuddhi kA dhArI kisa puNya teM hoya ? taba guru kahI- jinane para bhava meM gaNadharAdi kavinAtha chandakartA AcArya tinakA kAvya-kalA zAstra meM dekha-suni tinakA rahasya jAni kavinAtha jo gaNadharAdi tinako mahimA karo hoya tathA sukAvya dharma zAstra ke kartA tinako dekha antaraGga meM prasanna hoya, tina taiM vAtsalya bhAva janAye hoMya tathA dharma kI jor3a-kalA karate sukavina kI sevA-sahAya kari, sAtA upajAI hoya tathA sukavina ke kiye chanda, gAthA, zloka tinako vAMci, dharma kA rahasya jAni, harSAyamAna hoya, kavina kI prazaMsA karo hoya tathA dharma zAstra ko jor3a-kalA karate kavIzvara kI kachu sahAya karI hoya ityAdika zubha bhAvanA taiM vizeSa jJAna kA dhArI sukAva hoy| 73 / bahuri ziSya puucho| he guro ! yaha jIva dIrgha Ayu kA dhArI, janmAntara paryanta sukhI kauna puNya te hoya? guru kahI -- jinane para bhava meM para- jIvana kUM marate bacAya, phira tinako aneka bhojana karAya, deva, miSTa vacana bhASaNa kari sAtA upajAI hoya tathA aneka jIvanakoM :-jIvana kUM sukhI karane kI sadaiva abhilASA rahI hoya / auranakoM alpAyu marate dekha, saMsAra haiM udAsa hoya, dayA bhAva sahita jAkA citta bhayA hoy| dona jIvana ko rakSA vizeSa cAhI hoya bandI taiM chur3Aya, sukhI kare ha 419 sa atKe Dong
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ Y20 ityAdika zubha mAvanA tai, dIrgha AyudhArI, jIvana paryanta sukhI rahai / 74 / bahuri ziSya pUchI / he guro! yaha jIva dIrgha Ayu pAya, duHstrI kisa pApa nai rahai hai ? taba guru kaho--jina jIvana naiM para-bhava meM para-jIvana kA ghAta || kiyA hoy| aneka jalagAhana, taru chedana, mami khodana, agni jAlana ityAdika kriyA ke prArambha se aneka jIva basa-sthAvarana kA ghAta kiyA hoya / aneka choTI kAya ke dhArI dona-jIvana ko satAye hoNy| aura ko duHkhI yA rogI rovate dekha khuzI bhaye hoy| para kauM sukhI dekha, tAkA burA karanA vAcchA hoya ityAdika pAya-bhAvanA te dIrgha Ayu pAya duHkhI hoya / 75 // bahuri ziSya puucho| he gurujI! ye jIva sadaiva zoka rUpa kauna pApa te hoMya ? taba guru kahI-je jIva para-mava meM para-jIvana ke zoka sahita dekha, sukhI bhayA hoya tathA para kau dveSa-bhAva teM bhaya deya, zoka upajAyA hoya tathA asatya vacana te hA~ si kari kahI-phalAnI jagaha terA dhana rAha meM laTyA gyaa| rosA kahi zoka upabhASA hoya tyAvara soko sikAra hoya tathA parAye maGgalAcAra meM upadrava kA hoya ityAdika pApana taiM zokavanta rahai / 76 / bahuri ziSya pUcho / hai guro! yaha jIva sadaiva zoka rahita sukhI, kisa puNya teM hoya hai ? taba guru kahI---jina jIvana naiM para-bhava meM tIrthaGkara ke paJcakalyANaka utsava dekha, harSa-anumodanA karI hoya tathA jina-pUjA, jina-pratiSThA, siddhakSetra-yAtrA saMgha jAvatA ityAdika utsava dekha, bahuta harSa kiyA hoy| dharma utsava karanehAre jIva ko bar3I prazaMsA karI hoy| aneka jIvana ke zoka jAneM dhana teM, mana teM, tana te aneka upAya kari miTAya, sukhI karai hoMya tathA aura jIvana ko zokavanta dekha, karuNA bhAva kari tinakauM sukha vAMcchyA hoy| para kauM sustrI-maGgalAcAra rUpa dekha, sukha pAyA hoya ityAdika zuma bhAvanA te zoka rahita sadaiva sukha rUpa hoya / 77 / bahuri ziSya puuchii| hai gurudeva ! yaha jIva aneka jIvana kari pUjya, bahutana kA Izvara, kauna puNya te hoya? taba guru kahI-jAne para-bhava maiM aneka dharmAtmA jIvana kI vaiyyAvatya kari, sAtA upajAI hotha tathA deva-guru-dharma * utkRSTa jAni pUje hoMya tathA aurana kauM dharmAtmA jIvana kI sevA karate dekha, tinakI anumodanA kari, tinakauM bhale jAne hoMya tathA para-bhava meM jAne aneka jIva asahAyo-dIna kI dayA kari anna deya, dhana deya tathA vastrAdi teM sukhI kiye hoMya tathA pAke cyAri prakAra saMgha kI sevA karane kI abhilASA rahI hoya ityAdika puNya bhAvana teM bahuta jIvana kA nAtha
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su i fi 421 hoya // 78 // bahuri ziSya puucho| he nAtha! yaha jAva kauna pApa teM bahuta jIvana kA dAsa hoya ? taba guru kahIjina jIvana meM para-bhava meM anya jIvana kauM bhaya deya, tina taiM gAri karAIM hoya tathA sevaka rAkhi, cAkaro karAya kachU diyA nAhIM hoya tathA sevakana kauM rujagAra hetu mele rAkhe haoNya tathA para-jIvana kauM aparAdhI dekha, sukha pAyA hoya ityAdika pApa bhAvana taiM bahuta kA dAsa hoya / 76 / bahuri ziSya pUchI - he guro ! yaha napuMsakaliGgI kA taiM hoya ? taba guru kahI jAne para bhava meM puruSa ko nArI kA AkAra banAya, sukha pAyA hoya tathA koI nara strI kA rUpa banAya lokana ko moha upajAvai thA so tA rUpa dekha, Apa harSa mAnyA hoya tathA puMvana yahA~ se karate dekha tinakI ceSTA ApakauM pyAro lAgI hoya tathA anya jIvana kUM napuMsaka, jorI taiM kara DAracA hoya tathA napuMsaka kA saMga bhalA lAgA hoya tathA napuMsaka manuSya kaisI ceSTA karane kI, Apake abhilASA bhaI hoya tathA para- strI va para-puruSana ke bIca Apa dvata hIya, tinakA zIla khaNDana karAyA hoya tathA ekendriya, bendriya, tendriya, cauindriya-ye napuMsaka vedI haiM tinakI hiMsA karate karuNA nahIM bhaI niradayo rahyA hoya ityAdika pApa ceSTA taiM jova napuMsaka hoya tathA sthAvara, vikalatraya hoya / 80 / bahuri ziSya puucho| he jJAna sarovara guro ! yaha jIva kI strI paryAya, kauna karma taiM hoya ? taba guru kahI - jisane para-bhava meM strIna kA saMga bhalA jAni, tinameM strI kaisI ceSTA kari sukha mAnA hoya ? tathA apanI ceSTA aurana kauM strI kI-sI batAya, aurana ka vazIbhUta kiye hoMya tathA strIna maiM mohita bahuta rahyA hoya tathA para-bhava meM Apa puruSa thA, so nArI kA rUpa banAya, auranakoM moha upajAyA hoya ityAdika kuceSTA taiM strI paryAya hoya || bahuri ziSya puucho| he guro ! yaha jIva ekendriya sthAvara kisa pApa taiM hoya ? taba guru kahI -- jo para bhava meM vItarAga deva-dharma-guru kI nindA kari, dveSa-bhAva kari, sukhI bhayA hoya tathA deva-guru-dharma kI va dharmAtmA jIvana kI, kusaMga ke durbuddhi jIvana kA nimitta pAya, nindA karI hoya / te jIva sAdhAraNa vanaspati va nigodiyA hoMya tathA jAneM para bhava meM vRtta chede hoMya tathA aneka vanaspati khodI, chedI, cholI hoMya tathA bahuta bhUmi khodI hoya tathA jala DAlyA hoya tathA agni prajAlIbujhAI jisase pavanakAya ke jIva ghAtai hoya ityAdika pazca sthAvarana kI dayA rahita pravRtthA hoya tathA auranako 421 ta raM gi E
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 paJca sthAvara ghAta karate dekha, anumodanA karI hoya ityAdika yApa te rAkendriya sthAvara kAya hoya / 2 / bahuri ziSya puucho| he guro! yaha jIva vikalatraya meM kauna pApa teM hodha ? taba guru kahI-je jIva vikalatraya Adi trasa jIvana kI ghAta karate, nirdaya rUpa rahe hoMya tathA tilI, gehU~ jAdi atra ko bharaDazAlA (baMDA-khattI dhari) kari bahuta dina rAkhi, aneka trasa jIvana kA samUha upajAya ke taya kiyA hoy| tahAM dayA nahIM upajI hoya tathA trasa jovana sahita aneka mevA, phala, phUla, pakavAnAdi aneka rasanA indriya ke vazIbhUta hoya mataNa kiye hoya aura dayA nahIM upajI hoya tathA nara-pazuna kA mUtra ikaTThA kari trasa jIvana kI utpatti-taya hote, dayA nahIM upajI hoya ityAdika vikalatraya kI dayA rahita varta hoya, so jIva vikalatraya meM hoya / 13 / bahuri ziSya pchii| guru jI, yaha jIva vikalAMgI, aGgopAGa rahita kauna pApa te hoya ? taba guru kahI--jina jIvana meM para-bhava viSa para-jIvana ke hAtha, pAva, kAna, nAka, zIza, aMgulo Adi aGga-upAGga chedana kiye hoMtha tathA koI ke aGgaupAGga chedate dekha, harSa pAyA hoya tathA dIna-pazuna ke aGga-upAGga zastrana chedana kiye hoya tathA pAhana, lAThI, lAta. mUkI parAdhIna nara-pazuna ke aGgoyAGga toDi DAre hoya tathA aGgopAGga rahita jIva dekha tinako hA~si kari, harSa mAnyA hoya ityAdika pAyana te vikala aGgI aGgopAGga rahita hoya hai| 54 / bahuri ziSya puuchii| he guru| aSTa aGga sahita sampUraNa. kauna puNya teM hoya ? taba guru kahI--jina para-bhava vi anya jIvana ke aGga-upAGga ko rakSA karI hoya tathA koI ke hAtha-pAMvAdika aGga-upAGga kaTate rAkhe hoMya, dayA-bhAva kari dhana deya bacAye hoMya tathA aurana ke aMga-upAMga meM duHkha dekha, Apa dayA kari oSadhi deya, tAkau sAtA karI hoya tathA aMgopAMga rahita kAU kauM dekha, anukampA karI hoya tathA aurana ke aMgopAMga zuddha-puSTa dekha, sukha mAnyA hoya ityAdika puraya bhAvana taiM aSTa aMga zuddha paavai|sh bahuri ziSya pchii| hai guro| yaha jIva noca kulo kisa pAya te hoya ? taba guru kahI-jina jIvana ne para-bhava meM U~ca kulI puruSoM ko nindA karI hoya tathA apane mukha teM apanI prazaMsA karI hoya tathA parAye male guNana kA AcchAdata kiyA hoya tathA apane augurA AcchAdana kiye hoMya tathA parAye doSa pragaTa kare hoya tathA nIca kulIna ke khAna-pAna vi rAyamAna hoya, anumodanA karI hoya tathA apane abhimAna kari aurata kA anAdara kiyA hoya tathA nIca sega meM bahuta rahyA hoya 422
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityAdika azubha bhAvana ne noca lI hog|6| bahuri ziSya puuchii| he gurudeva ! U~ca kulo kauna puNya teM hoya ? barakato ...sA, kAmako prazaMsA karI hoya tathA apane bhauguNa guruna vai pragaTa prakAzai hoya |423 tathA parAya guNa dekha AcchAdana kamare hoya tathA cAra prakAra ke saMgha kI sevA karI hoya tathA durAcAra te Dara yA hoya / anekauna-jIvanta kaM aneka bhojA-pAna-vastra deya, sukhI kari miSTa vacana teM sAtA upajAI hoya tathA apane bhAvaka teM koU kA mI anAdara nahIM karacA hoya tathA Apa dona samAni ApakauM jAni, abhimAna rahita / rahyA hoya ityAdika zubha mAvana se U~ca kulo hoya / 87 / bahuri ziSya puucho| hai guru| yaha jIva nIca kula meM upajai! tinakauM dIrgha pana, hukuma, loka meM mAna puruSArtha hoya so kauna puraya teM hoya ? taba guru kahI--jina jina jIvana nai para-bhava meM aneka ajJAna tapa kare kabahU~ anna kA tyAga kari, sAga-bhAjI bhojana karo hoya tathA vanaphala-pattA kA bhojana karayA hoya tathA sarva tyAga, dudha liyA hoy| mahI piyA hoya / ghAsi ghoTa ke piyA hoy| agni meM tana tapAyA hoy| Urdhva pova-adho zIza. mulyA hoy| bhUmi gdd'-yaa| parvata patana kiyaa| jala patana ityAdika bAla tapasvI hoya, aneka kaSTa, dharma ke nimitta sahe hoMya tathA ajJAna tapasvIna kauM, male dharmAtmA jAni vinaya sahita sarala bhAvana tai tinako pUjA karI hoy| dharma ke nimitta yAtrakana kI dAna diyA hoya tathA laukika kAryana meM dharma jAni dharma phala kauM dhana kharcA hoya tathA apanI ajJAnatA ta anya bhole jIvana ke dharmo jAna pUje hoya tathA Apa jhAna rahita hoya, manda kaSAyo raTyA hoya ityAdika bhAvanA sahita nIca kula meM upaji. dhanavAna-hakumavAna hoya so tiryaMca gati kA bandha kiye pIche aise gAva hoya, tau zubha bhAvanA ke phala se koI rAjA kA hastI-ghoTakAdi pazu hoya / tAka pIche aneka jIva pleN| bhale vastra-AbhUSaNa, bhale bhojana kA bhoganahArA Apa sukhI hoya tathA pahile manuSyAyu kA bandha kiyA hoya, tau nIca kula meM upjai| so hukuma kA dhArI hoya tathA pahile devAyu kA bandha kiyA hoya tau bhavanatrika meM alpa Rddhi kA dhArI, hIna deva hoya ityAdika bhAvana te aise hoya / 88 / bahari ziSya puucho| ye jIva U~ca kulI hoya dIna dazA dhAre, dhana rahita hoy| so kisa pApa kA 423 / phala hai ? so kahiye / taba guru kahI--jisaneM para-bhava maiM zubha bhAvana se U~ca-gotra kA bandha kari poche viparIta kaSAya rUpa bhAva bhaye, sI mAna ke vaza hoya, moha ke jora te madonmatta hoya para-jIvana kA mAna khaNDa kara, harSa ONES
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 pAyA hoy| Apa guru jana kI AjJA rahita rahyA hoya tathA dIna jIvana pai dveSa-bhAva kari tina kuvacana kari por3A upajAI hoya / para kA dhana chala-bala kari nAza karAya, sukha pAyA hoya ityAdika pApa bhAvana teM U~ca kulI | hoya, parantu dhana-dhAnyAdi rahita, dIna dazA kA dhAraka hoya 186 / bahuri ziSya pUdhI 1 he gurujI ! yaha jIva bahuta dezAntara bhrama AjIvikA pUrNa kreN| aisA kisa karma se hoya ? taba guru kahI--jina jIvana naiM para-bhava meM dInakoM dAna diye hoya, so aneka jagaha bhramAya-pramAya diyA hoya tathA dAma ke dAma anya grAma maiM batAya donako bhaTakAya dAna diyA hoya tathA aura dInana 4 aneka sevA-cAkarI karAya bahata dina taka bhaTakAya, pIche dayA kari dAna diyA hoya tathA aneka grAma-deza bhramAya, sevA-cAkarI karAya, pIche dharma jAni dAna diyA hoya tathA kAsodana kauM saphadeza pramAya, tAkI cAkarI noMda hoya tathA kasara kari daI hoya tathA dharma nimita parakauM grAma, dhana, vastra deya tinata aneka cAkarI karAya, bahuta deza-nagarakauM kAsoda (halakAre) ko nAI bhramAya, tina kheda karAyA hoya tathA dharmAtmA puruSana ke AdhIna rAkha, aneka deza-grAma apane saMga bharamAya, tinako sthiratA ko AjIvikA batAI hoya tathA dezAntara kI AjIvikA karanehAre jIva kI hA~ si karI hoy| Apa mada kari eka jAgi tiSThA, dhana paidA karatA, matsara bhAva kari anya kauM bahakAye hoMya ityAdika azubha bhAvanA sahita, bhavAntara meM manuSya hoya, tau dezAntara bhramaNa kari AjIvikA pUraNa karaNahArA hoya / 10 / bahuri ziSya puuchii| he guro ! yaha jIva eka sthAna 4 tiSThA, AjIvikA kauM aneka dhana paidA karatA, kauna puNya teM hoya ? taba guru kahI-jisane para-bhava meM aneka dharmAtmA jovana kI sthiratA ko khAna-pAna dhana-dAnAdi deya nirAkula, dharmasevana karAyA hoya tathA aneka pazu tathA dona manuSya inakauM azakta dekha, duHkhI dekha. tinakI dayA kari tinake sthAna baiThe ho asahAya jAni, tinake khAna-pAna kI khabara laigha, sAtA upajAI hoya tathA nirdhana dharmAtmA jIvanakauM nirAkula dharma sevana karate dekha, samatA sahita dekha, tinakI prazaMsA karo hoya tathA aurana kauM sukha se dhana paidA | karate dekha, khuzI mayA hoya ityAdika zubha bhAvana te eka sthAna meM dhana paidA kari sukhI hoya daza bahuri ziSya puuchii| he guro! yaha jIva dagAbAjI sahita AjIvikA paidA karanehArA kisa pAya ta hotha ? taba guru kahIjAne para-bhava meM dAna meM kapaTAI karI hogha / dIna jIvana kUkapaTAI sahita dAna diye haoNya / gurujana jo muni, 424 //
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 425 minalau bhakti-bhAva rahita dAna diyA hogaTAvita-titana kI dayA rahita dAna diyA hoya tathA mAyAtaM udara / bharanehAre cora, phAMsI, girI, Thaga tinakI kalA-caturAI dekha, tinake jJAna ko prazaMsA karo hoya tathA parAyA | dhana dharacA ho jAnatA, mukari gayA hoya / aurana ke male kisava ko doSa lagAyA hoya ityAdika pApa bhAvana / teM dagAbAjI sahita AjIvikA karanehArA hoya / 12 / bahuri ziSya puuchii| he dayAla gurunAthajI ! sarala bhAva sahita satyavAdI hoya AjIvikA pUrNa kareM, so kisa puNya teM kareM? so kaho / taba guru kahI--jinane para. bhava meM sarala bhAva teM dharma-rAga kari dharmAtmA jobana kaM anna-pAna vinaya sahita deya, sAtA karI hoya tathA dagAbAjI rahita, dayA sahita, dona jIvana kU khAna-pAna deya rakSA karo hoya / jArana ko nirdoSa AjIvikA upajAvate dekha, tinako prazaMsA karI hoya tathA para-bhava meM satya vacana va sarala bhAva sahita AjIvikA nahIM milai mI, aneka bhUkha sahI, sakkaTa sahe / parantu kapaTAI sahita udara poSaNa nahIM kiyA hoya ityAdika zubha bhAvana tai, nyAya sahita saralatA se AjIvikA paidA hoya hai / 63 / bahuri ziSya puuchii| yaha jIva nara va pazu hoya, ghara-ghara bikatA phir| so kauna pApa-karma kA phala hai? taba guru kahI-para-bhava meM jA jIva naiM bala kari, chala kari, parAye putra-putrI baiMce hoya tathA parAye pazu chala-jala kari hara ke, ghara-ghara baiMca hoya tathA parAye putrAdi manuSya tathA hastI, ghoTaka, mahiSa, vRSabha Adi jIva koU ke prabala zatru ne anyAya bhAva te laTi, pakar3a lyAya ghara-ghara baiMce hoMya tinako dekha sukhI bhayA hoya tathA bIca meM dalAlI khAya, parAye manuSya-pazu bikAye hoMya ityAdika bhAvana se Apa ghara-ghara virSe bikai hai / 141 bahuri ziSya puuchii| he gurii| eka bAra hI bahata jIva-samudAya maraNako prApta hoya / so kauna karma ke udaya teM hoya? so kahiye / taba guru kahIpara-bhava meM jina bahuta jIvana naiM rAka hI bAra pAya upAyA hoya / jaise--koI, manuSya kU tathA pazu kaM mAre hai 1 tahAM kautuka ke hetu aneka jIva dekha, sukhI hoya, pAya bhAra upAyA hoya tathA koI nara-nArIkaM agni meM jalate dekha, aneka jIva sukhI bhaye hoMya, anumodanA karI homa tathA yuddha virSe aneka jIvana kA bharasa sani tathA dekha, aneka jIva rAjI hoya, harSa pAyA hoya tathA aneka jIvanine mili vItarAga deva-gasa-dharma kI nindA-hA~ si karI hoya ityAdika pApa bhAvana te samudAya sahita aneka jIva maraNa pAveM haiM |ish bahari ziSya 9a 425
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazna kiyaa| he guro! yaha jIvana ke samudAya kaM sUkha kisa puNya te hoya? taba guru kahI--jina jIvana meM tIrthakara ke garbha utsava tathA devana ke kiye janmotsava, tapa utsava, jJAna utsava, nirvANa utsava-ina pA~ca || |426 kalyANa ke bar3e utvasa, aneka deva sahita, indra-zacI kau karate dekha tathA suni, jina jovana naiM ikaTThe hoya, anumodanA karI hoya tathA indra mahArAja indrANI sahita aneka deva leya, nandIzvara jI ke utsava kauM jAte dekha tathA suni, parama sukha kaM pAya, aneka jIvana ke samudAya ne anumodanA kari puNya bAMdhyA hoya tathA bar3A saGgha siddhakSetra ko yAtrA ko jAtA dekha. tAkA jaya-jayakAra utsava dekha, aneka jIvana nai anumodanA kari. puNya bandha kiyA hoya tathA cyAra prakAra saMgha ko vItarAgatA dekha, aneka jovoM ne sukha pAyA hoya tathA samozaraNa kI mahimA dekha tathA bar3I pUjA-vidhAna pratiSThA tinake utsava dekha tathA zAstrana taiM suni, aneka jokna kI anumodanA upajI hoya ityAdika zubha kAryana meM anumodanA kari, bahuta jIvana nai samuccaya puNya bandha kiyA hoy| tinakU samudAya hI sukha hoya hai / 66 / bahuri ziSya pUcho he guro! bahuta jIva eka bAra hI tapa leya, svarga-mokSa kauM saGga hI jAya / so kisa puNya kA udaya hai ? so kho| taba guru kahI--jina jIvana nai para-bhava meM tIrthaGkaroM ko, devopunIta rAjya sampadA chAMDi tapa lete dekha tathA cakravartI SaT khaNDa kI vibhUti tRNavat taji dIkSA laya, tisa utsava ko dekha tathA balamadra, kAmadeva, maNDalezvarAdi mahArAjAn ko dIkSA lete dekha, harSa kari anumodanA karI hoya tathA eka-eka rAjA kI saMgati kari, aneka rAjA va tinakI rAnI, rAjya-sampadA chADi, dIkSA leNth| aise hajAroM jIvana ko dIkSA dekha tathA zAsvana suni, bahuta bhavya jIvana nai eka bAra hI tapa kI abhilASA sahita anunIdanA kari, samudAya sahita puNya kA bandha kari, vairAgya bhAva kiye hoMya ityAdika samudAya puNya se, samudAya tapa aGgIkAra kara svarga-mokSa hoya hai|67| bahuri ziSya puuchii| he nAtha ! bahuta jIvana ke ekahI bAra roga hoy| so kisa kama ta hoya? taba guru kahI-jina para-bhava meM vItarAgI yatIzvara kA, jo apane zarIra ho ta niSprayojana haiM tinakA zarIra malina dekha tathA tapa te kSINa dekha tathA munIzvara ke zarIra meM dIrgha roga dekha bahuta jIvana ne eka hI bAra glAni karI hoya tathA nindA kari anAdara kiyA hoya / to una bahuta jIvana ke eka sAtha ho roga hoya tathA koI AryikA ke tana meM roga dekha tathA dharmAtmA zrAvaka, zrAvikA avirata mi
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - samyagdRSTi inake zarIra rogaH kSINa va azuci dekha, bahuta jIvana nai eka hI bAra glAni karI hoya ityAdika azubha bhAvana se bahuta jIvana ke eka hI bAra roga hoya hai|he| bahuri ziSya pUchI / he gurujI ! isa jovarka para-strI tathA para-puruSa dekha kAma vikAra hoya, moha upajai / so kisa karma kA phala hai ? taba guru kahIjo jIva para-bhava kI strI hoya tathA para-bhava meM jinako paraspara vyabhicAra kA bandha bhayA hoya tathA para-bhava ko hA~so, silavatI, nAca, gIta kI suhavati-saMga kA jIva hoya ityAdika para-bhava ke vikAra sambandha te bhavAntara meM tAkau dekha kAma-vikAra hoya hai| bahuri misa puuttii| hai bhulepara-jIkA devA. binA kArasa dveSa-bhAva hoya / so kauna kAraNa? taba guru kahI-jAko dekha dveSa-bhAva hoya, so para-bhava kA vairI hoya / Apane vAkauM para-bhava meM duHkhI kiyA hoya tathA vAna ApakauM kAhU yuddha karAya, harSa mAnyA hoya tathA jApane vAkauM bhir3Aya, sukha mAnthA hoya ityAdika pUrva dveSa jAteM hoya tAkau dekhe bhavAntara meM deSa-bhAva hoya / 300! bahuri ziSya puuchii| he gurujI ! para-jIva deva, manuSya, pazu tAkauM dekha harSa hoy| so kauna sambandha hai ? taba guru kahI--koI para-bhava kA putra kA jIva hoya tathA bhAI kA jIva tathA mAtA kA jIva tathA bahina kA jIva tathA pitA kA jIva ityAdika para-bhava kA koU kuTumbI jIva hoya tathA para-bhava kA koI mitra hoya tathA apanA koI para-bhava meM upakAra karanahArA hoya tathA Apane vAke Upara koI upakAra para-bhava meM kiyA hoya ityAdika sambandha vAtai koU pUrva bhava kA hoya tAkI sUrata dekha moha upajai hai| 203 / bahuri ziSya puuchii| hai gurudeva ! apane duHkha maiM binA prayojana koI jAya sahAya kre| so kahA sambandha ? so khiye| taba guru kahI-para-bhava meM Apane vAke Upara koI upakAra kiyA hoy| jo bhoka atra-bhojana diyA hoya so Aya ApakoM bar3e saGkaTa meM bhojana kA sahAya kreN| jAna tRSAvanta kau jala pyAya sAtA karI hoy| so ApakauM dIrgha parvata, vana, udyAna meM tathA yuddha meM jahAM jala nahIM hoya tRSA-saGkaTa meM prANa jAya aise duHkhana maiM jala pyAya sukhI karai tathA jAnai nagna rahate kau vastra deya sAtA karI hoy| so bhavAntara meM lyAya aneka vastra najara kara tathA Apane kAhU ko abhaya-dAna deya duHstra te, maraNa te bacAyA hoya to vaha hastI, sAdi duSTa jIvana kari / prANa jAvate Aya sahAya karai marata kau bacAva hai tathA mahAsaMgrAma viSa bAya sahAya karai ityAdika jAke Upara
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su ha Ti 428 jAne jaisA upakAra kiyA hoya taisA hI ApakoM dUsarA bhI Aya sahAya kareM hai tathA naye sire teM upakAra karane kI abhilASA hoya hai / 102 / bahuri ziSya puucho| hai gurunAtha ! jAkA dhana roga nimitta bahuta laage| parantu sukha nahIM hoya / so kauna pApa kA phala hai ? taba guru kahI jAne para bhava viSai aneka bhole jIvana kauM bahakAyA ho aura tinakauM roga nAza kari puSTa karane kA lobha deya tinakA dhana chala-bala kari Apa liyA hoya tathA roga nAzaka lobha deya tAkA vahuta dhana kharAba karAyA hoya tathA alpa mola kI vastu deya bahuta dhana chali kari liyA hoya tathA anya kauM duHkhita- rogI dekha tinakA dhana auSadha nimitta vRthA lAgatA dekha zrapane harSa mAnyA hoya tathA para kauM roga nAza karane nimitta kudaivAdika ke nimitta pUjA batAya tAkA dhana kSaya kiyA hoya tathA koI rogI kauM graha-nakSatra kA bhaya deya tinakA dhana graha-dAna meM kSaya karAyA hoya ityAdika kubhAvana haiM bhavAntara meM manuSya hoya tAkA dhana roga nimitta jAya hai / 103 / bahuri ziSya pUchI / he guro ! isa jIva kA bhalA dhana kuvyasana viSai lAge / so kisa pApa kA phala hai| so kho| taba guru kahI - jAneM para bhava meM parAyA dhana kuvyasana viSai zikSA deya lagavAyA hoya tathA dhanAdekhI bhayA hoy| dyUta ramAya parAyA dhana harA hoya / abhakSya bhakSaNa karAya para dhana khoyA hoya tathA Apane corI kari parAyA dhana harA hoya / madirA pyAya dhana ugA hoya tathA vaizyA ke nAca-gAna va para-strI Adi bhogana maiM para dhana nAza hotA dekha Apa khuzI bhayA hoya ityAdika pApa taiM bhavAntara meM kuvyasana meM dhana nAza hoya hai / 104 / bahuri ziSya puucho| he guro ! yaha jIva garbha meM hI kauna pApa teM nAza ho jAya ? taba guru kahI -- jina naiM para jIvana ko para-bhava meM garbha meM hI mAre hoMya aneka vanavAsI pazu tinakUM Apa nirdayI hoya, garbha meM hI hate hoMya tathA Apa dAI kA svAMga dhAri, aneka striyoM ke bAlaka garbha meM hI mAri DAre hoMya tathA auSadha deya tathA jantra-mantra kari garbha kA nipAtana kiyA hoya tathA para ke bAlaka garbha viSai mare suni Apa sukhI bhayA hoya tathA koI teM dveSa-bhAva kari tAkA bAlaka kisI kauM kahi ke garbha meM ho nAza karAyA hoya ityAdika pApana taiM jIva bhavAntara meM garbha meM hI mauta pAyeM hai | 205 | bahuri ziSya kahI hai guro ! isa jIva ko bhalo sokha buro kyoM lAge ? so kho| taba guru kahIjAneM para kauM aneka khoTo sIkha deya para kA burA kari, Apa sukha pAyA hoya tathA para kauM khoTI sokha deya, 42 ww raM vi Nau
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAga calAyA hoya tatha: guru janajAmAtA-pitAdika, tinake hitakArI zikSA vacana suni, jAkI nahIM suhAye hoy| jinane ulTai guru jana kau avinaya vakna kahe hoy| aurana ko avinaya sahita calate dekha, jApa rANI bhayA hoy| zikSA ke denehAre guru jana, tinako hA~si karI hoy| svecchAcArI pazu paryAya, tAmaiM haiM caya ke | manuSya bhayA hoya tathA pApAcArI, adhinayo kusaMgo jova tinake vacana bhale lAge haoNya ityAdika pApa bhAvana teM. I bhalI sIkha vacana nahoM suhA haiN| 206 / bahuri ziSya puuchii| hai guro! isa jIva kI avadhi, manaHparyaya kaura kevalajJAna ko prApti kauna zuddha pariNati teM hoya ? taba guru kahI he bhavyAtmA ! suni| jinane para-bhava meM tapasvI muni avadhi-manaHparyaya jJAna dhArI, tinake jJAna kA mAhAtmya dekha, harSa pAyA hoya tathA aise dIrgha zAna ke dhArI tapasvI, linako sainA-cAkarI kari, apanA bhava saphala mAnyA hoya tathA aise avadhi-manaHparyAdimAna kA atizaya deNa, tinako bahuta mahimA karo hotha, bArambAra stuti karo hoya, tina tApasI jJAna-bhaNDAra yatIna kI vaighAvratya karane kI abhilASA rahI hoya tathA muni pada dhAri avadhi manaHparyaya jJAna upAyave kI vaucchA rahI hoya tathA kevalI ke vacana suni, satya jAni harSa pAyA hoya tathA kevalajJAnI ke atizaya, deva-indrana kari vandanIya jAni, ApakU kevalI ke za ne bahana anusaga bhayA hoya tathA kevalajJAno ke vacana prabhAsa tIna loka, tIna kAla. | jIva-ajIvAdi dravya, tinake yamaHNA kA svarUpa, parokSa tau jAnyA hoya aru tAke pratyakSa jAnave kA parama | abhilASI bhayA. vItarAga bhAvana kI idA sahita pravRtti karI hoya ityAdika zubha bhAvanA te avadhi-manaHparyaya kevalajJAna kI mahimA prazaMsA bhakti-bhAva sahita kara, tina uttama jJAna kI prApti kI dIkSA kA udyamI bhayA hoya ityAdika zuddha mAvanA sahita jIvana kaM bhavAntara meM avadhi, manaHparyaya, kevala aise utkRSTa jJAna kI prApti hoya hai / 207 / bahuri ziSya pUchI / he gurujI ! isa jIva kA dhana, dharma kAryana virSe lAgeM / so kisa puNya kA phala hai ? / / / so kho| taba guru kahI--jina jIvana ne para-1 meM aurana ko dharma virSe dhana kharca karate dekha, anumodanA kari / harSa upAyA hoya tathA Aphne corI dagAbAjI rahita, nyAya mArga sahita, dhana upArajyA hoy| aurana kauM tIrtha sthAna meM dhana lagAvate dekha tathA jina mandira ke karAyave meM dravya lagAvate dekha tathA pUjA-pratiSThA virSe dhana lagAvate / dekha, Apane vizeSa anumodanA karo hotha tathA prApane para-bhava meM aneka prabhAvanA aGgana meM dravya lagAyA hoya
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su " 430 r tathA aurana ko ina sthAnakana meM dhana lagAvate dekha, bhale jAneM hoMya / aise puNya pariNAmana taiM isa jIva kA dhana zubha kArya meM lAge hai / 108 / bahuri ziSya puuchii| he guro ! yaha jIva vrata leya maGga kari DArai so kisa karma kA phala hai ? taba guru kahI para bha meM para-pavana ke kadhi tathA parAye zuddha vrata kauM doSa lagAyA hoya tathA anya ajJAnI jIvana kauM vrata leya bhaGga karate dekha anumodanA karo hoya tathA koI dharmAtmA jIvana kA vrata, koU duSTa bhaGga kareM hai| so tAmaiM sahAya hoya. parAyA vrata bhaGga karAyA hoya tathA bAlyAvasthA meM aneka bAra kautuka mAtra Akhar3I leya-leya ke bhaGga karo hoya ityAdika azubha karma taiM bhavAntara meM zithilAMgI vrata karanehArA hoya / 106 / bahuri ziSya puuchii| he guro ! yaha jIva pazu paryAya meM upaji kasAI ke hasta tai mare / so kauna pApa kA phala hai ? taba guru kahI -- jisane para bhava meM kasAIM kA kisava (vyavasAya) kiyA hoya tathA jina naiM para bhava meM anya jIvoM ko vizvAsa deya, aneka bhale khAna-pAna poSa, tinakA ghAta kiyA hoya tathA para-jIvana ko chala-bala kari hate hoMya tathA para- jIvana kauM mola leya, mAre hoMya tathA para-jIvana ke aNDA mola letha mAre tathA aNDe baiMce hoMya tathA para-jIvana kauM pAli pIche lobha ke artha, kasAIna koM beMce hoMya tathA binA aparAdha vana-jIvana ko apane hAtha taiM hate hoMya tathA kasAI ke ghara kA AmiSa mola lAya, bhakSaNa kara ghA hoya tathA para- jIvana ko kasAI ke hAtha taiM marate dekha, sukha mAnyA hoya tathA para- jIvana kA AmiSa bahuta khAyA hoya ityAdika pApana taiM jIva ko kasAI ke hAtha taiM mauti hoya / 110 / bahuri ziSya puuchii| he guro ! yaha jIva pApa pariNAmI, pApa kriyA sahita kauna pApa taiM hoya ? taba guru kahI - jAneM para bhava meM pApI, cora, jvArIna kA saMga bahuta kiyA hoya tathA para- jIvana kA ghAta kiyA hoya tathA pApI jIvana ko kubuddhi-pApa rUpa kriyA karate dekha, anumodanA karI hoya tathA hiMsA sahita jIvana ko kubuddhi-pApa rUpa kriyA karate dekha, anumodanA karI hoya tathA hiMsA sahita pAkhaMDI jIvana ke kalpita deva guru mAMsa bhakSo, tinakI sevA-pUjA karI hoya tathA dharmAtmA jIvana kI nindA kari, avinaya kari sukha mAnyA hoya tathA zuddha deva-guru-dharma kI nindA kari viparIta bhAva hyA hoya ityAdika azubha bhAvana teM pApI, pApa-kriyA kA karanahArA hoya hai / 2121 bahuri ziSya puuchii| he guro ! yaha jIva bhalI uttama manuSya paryAya pAya khapata kaise pApa taiM hoya ? taba guru kahI jAne para bhava meM janya sku B raM mi sI
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvana kau mantra-mantra kari khapata kara hoya tathA aneka jar3I-bUTo khuvAya ke, jIvana * khapata kareM hoMya tathA keI jIva pApa ke udaya teM khapata hoya gaye, tinakI hA~ si karI hoya tathA keI khapata ko mahAna ceSTA dekha, zrI / tinakI corI Adi maThA doSa lagAyA hoya tathA koI haula dila kU svacchanda pravRttatA dekha, tAkau mAracA hoya su / tathA madirAdi amala pIya, apanI ajJAna ceSTA kari, sukha mAnyA hoya tathA koI madirA povanehArA, tinakI ajJAna ceSTA dekha, Apa sukha mAnyA hoya ityAdika pApa ceSTA te jIva bhavAntara meM sapata hoya hai| 12 / bahuri ziSya pachI / he guro! yaha jIva kuzIlavAna kisa pApa te hoya ? taba guru kahI-jAnaiM para-bhava meM vaizyA kA raMga bahuta kiyA hoya tathA vezyA, nRtyakAriNI tathA kuzIla strI, napuMsaka puruSAkAra tinake saMga bahuta ajJAna ceSTA dekha tathA una samAna Apa kuveTa kAri, harSa mAnyA soya. tina maiM goSThI kara, ramyA hoya aura jIvana kau kuzIla karate dekha, anumodanA karI hoya tathA zvAnAdika pazu paryAya meM kuzIla rUpa varatyA hoya tathA aurana ke bIca meM druta hoya, kuzIla maiM sahAyatA dI hoya tathA dina vibai kuzIla ke vIrya kA upaNyA hoya ityAdika pApa bhAva te kuzIla ho hoya / / 23 / bahuri ziSya puucho| he nAtha ! ye jIva zIlavAn kisa puNya kama te hoya ? taba guru kahIjAnai para-mava meM zIlavAna puruSa-strI jIvana kI prazaMsA karI hoya tathA zIlavAn puruSa ke jhola rAkhavekauM sahAya karI hoya / pUrva saMyamI puruSana kI saMgati karI hoya tathA kuzIlana kI saMgati te mana udAsa rahA hoya ityAdika zubha bhAvana teM zIlavAna hoya / 124 / bahuri ziSya puuchii| he guro! yaha jIva janamate ho maraNa ko prApta kisa pApa teM hoya ? taba guru kaho-jAne aurana ko janamate hI mAre hoMya tathA alpa vAyu ke dhArI janamate ho marate dekha, harSa pAyA hoya tathA dveSa-bhAva se koI kauM janamate dekha, hasta te mAracA hoya tathA sammanchana ekendriyAdi trasa jIvana ke ghAta ke upAya kari tinakI hiMsA karI hoya ityAdika pApa bhAvana te janma samaya hI Apa maraNa pAd 1991 bahari ziSya pchii| he gro| yaha jIva bandI hoya, para vaza para ke kiye duHkha ko shai| so kisa pApa kA phala hai ? so kho| taba guru kahI-jinameM binA aparAdha dhana ke lobha kau para-jIva jorAvarI pakar3i ke bandIgRhameM rAkhe hoMya tathA para-bhavamai dupada, caupada,nabhacara, jalacara, urapada ityAdika pazUnako balAtkAra,pojarAphandA Adi bandhana maiM rAse hoMya tathA para-jIvana kauM deSa-bhAva kari, cugalI khAya, parAye mAna khaNDana ko dhana
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su t fe 432 jisa nAzaka, DA daNDa lagAya, bandI meM divAye hoMya tathA para kauM bandIgRha meM dekha, anumodanA kari khuzI bhayA hoya ityAdika pApa taiM, jIva nRpAdaka kA bandI hotha / 126 / bahuri ziSya puucho| he guro ! yaha jova akasmAt zastra haiM pasIne, golA haiM viSa taiM ityAdika kAraNa teM mRtyu pAvai / so kisa pApa ke phala pAvaiM ? sI kaho taba guru kahI jAne para bhava meM para jIvana kUM doSa lagAya, viSa deya mAre tathA viSa ? mUrA dekha, harSa pAyA hoy| so jIva isa pApa se akasmAt mRtyu pAveM aura jAneM para jIvana kauM phAMso ta mare hoM tathA phAMso haiM mUye suni, anumodanA kari harSa pAyA hoya / te jIva corana kA nimitta pAya, phAMsI teM mare aura jinane para jIvana ko tIra, golI, bacha, kaTArI, churI talavArAdi zastra taiM mAre hoMya tathA muye suni, anumodanA karI hoya / te jIva akasmAt zastra taiM mauti pAvaiM aura jina jIvana naiM para bhava meM siMhAdi jIvana ko zastra teM hate hoMtha tathA aurana taiM mAre suni, sukha pAyA hoya te jIva siMhAdika duSTa jIvana teM kasmAta mRtyu pAyeM aura jinane para jIvana ke agni meM jAle hoMya tathA agni meM jale suni, harSa pAyA hoya / so jIva akasmAt agni meM jaleM aura para jIvana ko jinane jala meM Duboya mAre hoMya tathA jala meM DUbe suni, sukha pAyA hoya / te jIva akasmAt jala meM DUba mareM ityAdika je pApa kriyA, tAhI nimitta pAya akasmAt maraNa hoya / 127 / bahuri ziSya puucho| he guro ! yaha jIva para kA khAnAjAda gulAma, kisa pApa taiM hoya ? taba guru kahI- jAneM para bhava meM balAtkAra para jIvana kI gulAma kiye hoMya tathA dhana lobha deya tathA bhUkhekauM khAna-pAna varacAdikakA lobha lagAya tathA paraNyA manuSya vikate dekha mola deva ityAdika kAraNa teM para-jIvana kauM gulAma kiye hoMya tathA anya jIva koI kA gulAma bhayA hoya tathA apane boci dUta hoya, kisIko kisI kA gulAma karAyA, dalAlI khAya harSa pAyA hoya ityAdika pApana taiM jova bhavAntara maiM Aya, anya ghara bika gulAma hoya / 118 / bahuri ziSya puuchii| he nAtha! yaha jIva loka-nindya kauna pApa taiM hoya ? taba guru kahI jAne jagatsRjya jo vItarAga deva-dharma-guru kI nindA karI hoya tathA aura koI deva-dharma-guru ke nindaka jAni tinameM prIti bhAva kiyA hoya tathA tIna jagatpUjya, prazaMsA yogya aise vItarAgAdi uttama guNa, tinakI nindA karI hoya tathA dharmAtmA puruSana kI nindA karI hoya tathA loka-nindya puruSana ke saMgakauM pAya, aneka nindya-kArya 412
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su Wei 433 kiye hoN| ayogya khAna-pAna kare hoya ityAdika pApana te jIva loka-nindya pada pAveM / 116 / bahuri ziSya puuchii| he gurudeva ! isa jIva ko putra, strI, mAtA, pitA, bharatAra Adi iSTa vastu kA viyoga kisa pApa taiM hoya ? taba guru kahI - jAneM para-putra hare hoya tathA parAye putra hare jAna, jAnai anumodanA karo hoya tathA parAI strIkauM, tAke bharatAra taiM viyoga karAyA hoya tathA para-strI puruSa kA viyoga suni harSa pAyA hoya tAke strI kA viyoga hoya tathA parakA kuTumba mAtA-pitAdikarte viyoga karAyA hoya tathA para kA kuTumbateM viyoga suni, mahAharSavAnU bhayA hoya ityAdika pApa bhAvana taiM bhavAntara meM jIva kUM kuTumbAdika kA viyoga hoya hai / 120 bahuri ziSya puuchii| he gurudeva ! isa jIvaka dhana kA viyoga kisa pApa taiM hoya ? taba guru kaho -- jAne para bhava meM para kA dhana harayA hoya tathA cora taiM, jala haiM, agri taiM, rAjya taiM, phauja taiM ityAdika nimitta pAya, para kA dhana nAza bhayA suni anumodanA karI hoya ityAdika azubha bhAvana teM bhavAntara meM Apako dhana kA viyoga hoya hai / 222 / bahuri ziSya puuchii| he gurujI ! isa jIva ke ghara meM agri kisa pApa taiM lage hai ? taba guru kaho -- jAneM para jIvana ke ghara meM jAga lagAI hoya tathA parAyA ghara jalate dekha, harSa pAyA hoya ityAdika pApana taiM ghara meM agri lage hai / 122 / bahuri ziSya puucho| he nAtha! isa jIvakeM kaNTha viSai naraila samAna meda kisa pApa taiM hoya ? taba guru kahI jAne para-bhava meM para jIvana kauM lAThI, soThI, mUMkI mAra tAkA kaNTha sujAya diyA hoya tathA jAneM para ke mukha Age bhAra bAMdha, duHkhI karanyA hoya tathA para ke kaNTha meM meda dekha, tAko hA~si kari bahakAya, harSa mAnyA hoya ityAdika pApa bhAvana taiM bhavAntara meM Apake kaNTha meM narela te dIrgha meda hI hai / 123 / bahuri ziSya puuchii| he guro ! yaha jIva sarva kauM vallabha kisa puNya taiM hoya ? taba guru kahI jAne para bhava meM sarva saMsArI jIvanateM snehabhAva karacA hoya tathA deva, guru, dharma jArkoM mahAvallabha lAge hoya tathA jArkoM para bhava meM cyAri prakAra ke saMgha ke dharmAtmA jIva, mahAvallabha lAge hoMya tathA gunI jana taiM sneha janAyA hoya tathA dIna-daridrI duHkhita-bhukhita, socajaladhi meM par3e mahAduHkhI jIva tinakoM dekha, dayA bhAva kari tinako sneha sahita vizvAsa upajAya, sukhI kiye hoya ityAdikazubha bhAvana taiM jIva bhavAntara meM saba kUM sukhadAI parama vallama hoya / 224 / bahuri ziSya pUchI hai gurunAtha jI ! isa jIva ke ghara, sadaiva maGgala rhe| so kisa puNya teM hoya ? so kho| taba guru kahI 433 He zI
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 bhI para-bhava maiM tIrthakkara ke pazcakalyANaka dekha tathA sUni kari, harSavanta bhaye hoMya tathA jina-pUjA, jina-pratiSThAdi maGgalAcAra utsava dekha, anumodanA karI hoya tathA puNyodaya teM kAU ke ghara maGgalAcAra gAjate-bAjate dekha, harSita mayA hoza tAza koI tara zoka, cipa, deva tinakI dayA karI hoya ityAdika puNya bhAvana teM sadaiva ghara meM maGgala hoya hai| 125 / aise eka sau paccIsa prazna ziSya naiM guru teM sva-para kalyANa ke artha kiye| so ye prazra haiM, | inameM ke ketaka prazna to trailokyanAtha ko mAtA teM devAMganA ne karai haiN| tinake uttara tIrthakara kI mAtA ne diye haiM aura ketaka prazna, rAjA zreNika mahAdharmamUrti buddhimAna tAne gautama svAmI gaNadhara teM kre| tinake uttara zrIgautama svAmI ne diye haiN| so inakauM ikaTrekari, yahAM bhavya jIvana ke kalyANa hita, samuccaya bakhAna kiye| tinake bheda jAni, pApa paMtha taji, supaMtha lAgi, aneka jIvana meM puNya bandha kiyA aura inakauM suni aneka bhavya, puNya upArajeMge tAtai vivekI isa praznamAlA kauM bAMci, nikaTa saMsArI inakA rahasya pAya, apanA kalyANa kreN| isa praznamAlA ke dhAraNa kiye, bhavya jIva bhava-bhava meM sukhI hoya / kaisI hai ye prazramAlA ? guru ke vacanarUpI mahA zubha sugandhita phUla tinako banAI hai| so isa mAlA koM nikaTa bhavya mottaramakho kA dulaha, harSAya ke apane hRdaya virSe pahari, sustrI houu| kavIzvara kahai haiM, isa mAlA kuM maiM aneka hRdaya meM pheri, japanA bhava saphala jAni kRta-kRtya mayA aura bhI je amara-pada ke lobhI isa praznamAlA ko apane kaNTha meM phireNge| te bhandhAtmA kalyANa ke vAMcho, subuddhi, yuga bhava meM tathA bhava-bhava meM zobhA paaveNge| rosI jAni isa praznamAlA kaM dhAraNa karahu / iti zrI sudRSTi taraGgiNI nAma grantha ke madhya meM aneka grandhAnusAreNa, praznamAlA karmavipAka varNana karanevAlA guNatIsavAM parva sampUrNa bhayA // 21 Age hiMsA virSe puNya kA abhAva batAva haiMgAthA-paya bahaNo bala padamo,jala matha gho dhANa hoya tukha khaNDama / ravi hima sasi tapa karaI, taba hiMsA puSpa de bho bAdA // 12 // artha-patha vahaNI kahiye, jala virSe agani / thala padamo kahiye, pRthvI meM kamala / jala matha dhI kahiye, pAnI ke biloye dhRta / dhAraNa hoya tukha khaNDaya kahiye, bhrasa ke kaTe anna / ravi hima kahiye, sUrya ke chagate 434
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zIta / sasi tapa karaI kahiye, candramA tapati kreN| tava hiMsA puNya deya kahiye, to hiMsA puNya deva / / / bho AdA kahiye, he AtmA ! bhAvArtha jala virSe jAna kabahU~ nahIM hoy| taise hI jIva hiMsA virSe puNya kA phala kabahU~ nahIM hoya aura kaThora bhUmi virSe kamala kadAcit na hoya / taise hI hiMsA meM dharma-phala nahIM aura jala biloe ghRta kabahU~ na hoya / tese hI prANI ghAta meM puruSa nAhoM aura tuSa ke kUTe atra nahIM nikase / tase hI jIva ghAta te puNya nAhI hoya aura sUraja ke udaya hote zIta nahIM hoya / taise hI jIva ghAta kiye dharma nAhIM aura candramA ke udaya hote, AtApa nahIM hoya / taise hI hiMsA virSe puNya kadAcita nAhIM aise kahe jo Upara ete nahIM hone yogya nA.11 kI jo ghAtahiMsA hoya hai, a dharma kabahU~ nahIM hoya / so he bhavyAtmA ! tUM bhI para-bhava sudhArane ke nimitta, rosA zraddhAna dRr3ha kri| ki jo jIva ghAta virSe koI prakAra puNya naahiiN| aisA zraddhAna gokU bhava-bhava virSe sukhakArI hoygaa| aisA jAni, apane samAna sarva jIvakU jAni, tinakI dayA-bhAva sahita rahanA yogya hai / Age puni hiMsA virSe puNya kA abhAva batAve haiMgApA--baha muha mami suta vaMjhaya,gaNakAsuta janaka sitha avtaaro| sa: suci sUma udAraka,taca jIva hiMsoya deya puNa aadaa||122|| artha.....aha muha ami kahiye, sarpa ke mukha meM amRta / suta vamaya kahiye, bandhyA ke suta / gaNakA suta janaka kahiye, vaizyA ke putra kA pitA / sidha avatArI kahiye, mokSa maye pIche jIva kA avatAra / saTha suci kahiye, marca ke zauca / sama udAraU kahiye, sUma kA mana udAra / taba jIva hiMsIya deya purA AdA kahiye, he AtmA ! taba jIva hiMsA meM puNya hoya / bhAvArtha mahAbhayAnaka kAla rUpa sarpa ke mukha meM amRta hoya, to jIva hiMsA meM puNya-phala hoya aura bAMjha ke putra hotA nhiiN| so bA~jha ke putra hoya, to prANI baMdha meM puNya hoya aura vezyA ke putra ke pitA hotA nAhI, taise hI jantu-vadha meM hiMsA hoya, tahA~ dharma nAhIM aura zuddha jIva karma nAza siddha hoya, tisa mokSa jIva kA saMsAra meM avatAra naahiiN| taise hI jIva hiMsA meM parAya nAhIM aura mUrkha ke zauca nAhIM hoya, taise hI hiMsA meM puNya kA phala nahIM hoya aura sUma zarIra deya, parantu dAnakaM eka | dAma nahIM deya / so yA sUma kA citta udAra hoya, tau hiMsA meM puNya-phala hoya / aise Upara kahe kAraNa, sau kabahU~ nahIM hoya / taise hI dharmAtmA tUM aisA jaani| jahAM jIva ghAta hoya, tahA~ puNya-phala nahIM hoy| tAteM 435
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ aisA jAni, jIva ghAta taji, dayA sahita rahanA yogya hai| Age aura bhI hiMsA kA niSedha batAvai haiMgAthA-parichama ravi sila taraI, bhU palaTaya vaNa sIta taga dharaU / mera calaya andha dekhaya, tatha hiMsA deya puNa AdA // 123 // artha-ecchima ravi kahiye, sUrya pazcima dizA se udaya hoy| sila taraI kahiye, zilA taire| ma palaTaya kahiye, pRthvI ulaTa-palaTa hoy| vahaNa sota taNa dharaU kahiye, agni zItala tana dhrai| mera calaya kahiye, meru calai / andha dekhaya kahiye, netra rahita dekheN| tava hiMsA phala deya puNa AdA kahiye, AtmA to hiMsA kA phala puNya hoy| bhAvArtha-pazcima dizA meM sUra kabahuM nAhI uuge| taise hI hiMsA meM dharma kA phala kabahUM nahIM hoya aura pASANa kI zilA jala vi taire, to hiMsA meM dharma hoya aura pRthvI palTai tau hiMsA meM dharma hoy| so zilA jala meM kabahU~ tarato nAhIM aura pRthvI kabahU~ palaTatI nAhIM anAdi dhruva hai| taise hI hiMsA meM puNya phala nAhIM aura agni zIta aGga dharai tau hiMsA meM dharma phala hoya aura sumeru parvata anAdi acala hai so ye meru hAlai to hiMsA meM dharma phala hoya aura janma ke andhe ko kachu nahIM dIkheM / taise hI jIva ghAta meM puNya kA phala kabahU~ nahIM hoy| rose ye kahe nahIM yogya sthAna taise hI hiMsA vi dharma kadAcita naahiiN| aisA jAni hiMsA dharma taji dayA sahita dharma kA aGgIkAra karanA yogya hai| Age puni hiMsA niSedhagAthA-paMga car3haya giri sihare, vadharo raMjAya rAga suha paaii| kAtara raNa jaya pAvaya, taba hiMsA phala hoya puNa AdA // 124 // artha--paMga car3haya giri sihare kahiye, paira rahita puruSa parvata ke zIza para cddh'e| vadharI rAya rAga saha pAI kahiye, baharA rAga ke sukhako pAde / kAtara raNa jaya pAvaya kahiye, kAyara yuddha meM vijaya pAvai / taba hiMsA phala hoya purA AdA kahiye, he Atman ! to hiMsA meM puNya phala hoy| bhAvArtha-pAMva rahita puruSa koM para ke sahAya vinA alpa bhI nahIM calyA jaay| so rosA paMgala puruSa uttuMga pahAr3a ke zikhara para bhAgi ke car3he to jova ghAta meM puNya hoya aura baharA puruSa kAna taiM kachu sunatA naahiiN| so baharA puruSa rAga ke sundara zabda suni rAjI hoya tau hiMsA meM puNya hoya aura je kAyara nara hoMya so yuddha se ddreN| so kAyara puruSa vairI kI senA magAya joti pAvai tau hiMsA virSe dharma kA lAbha pAveM aura Upara kahe je kAraNa so kadAcita nahIM hoya! so hoya to / hiMsA meM dharma phala hoy| tAta he dharma phala ke lobhI sarva jIva ! Apa samAna jAni sabakI rakSA ke nimita upAya
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ . ... 37 .. karanA sA bhava-bhava meM sukhakArI hai| Age puni hiMsA niSedhagAthA-jama ura karuNA dhAraya, kAko muha sauca mitya taNa jIro / duTa jaNa para muha icchaya, tava hiMsA phala hoya puNa AdA // 12 // artha-jama ura karuNA dhAraya kahiye, kAla ke hRdaya karuNA hoy| kAko muha sauca kahiye, kAka kA mukha pavitra hoya / mitya taNa jIvo kahiye, mRtaka jove / dui jaNa para suha icchaya kahiye, duSTa puruSa para ke sukha kauM vacchei / tava hiMsA phala puraNa AdA kahiye, he AtmA! to hiMsA ke karane meM puNya hoy| bhAvArtha-yama jo kAla, so jar3a dayA rahita hai / so kAla kauM dayA Ava. saMsArI jIva nahIM mArai, to hiMsA meM puNya phala hoya aura kAka kA mukha tau sadA apavitra hI hai| so kadAcit kAka kA mukha zauca rUpa hoya, to hiMsA maiM puNya phala hoya aura Ayu karma pUraNa hoya je AtmA paryAya taja marA, so kabahU~ jIvatA naahiiN| so mRtaka jIve to hiMsA meM puraya hoya aura je duSTa svabhAvI, para duHkha raana, para kauM sukhI dekha mahAduHkhI hoy| so aisA krUra svabhAvI durjana prANI, para-jIva kau sAtA dekha sukhI hoya, to hiMsA meM puNya hoya / aise Upara kahe kAraNa so kabahU~ nahIM hoya, so ye hoya to jIva ghAta meM dharma hoya / tAteM dharma lobhI ke dharma ke nimitta, dayA-bhAva karanA yogya hai| Age bahuri hiMsA kA niSedha kariye haigAthA-visa paya jovaya jIvo, jAgo gamaNAya sarala taNa hoI svANa puccha suSa hoNya, tava hiMsA phala hoya puNa mAthA // 126 // artha-visa paya jIvaya jIvo kahiye, jahara svAya ke jIva jiivai| gAgo gamaNAya sarala taNa hoI kahiye, sarva sIdhA hoya cAlai / svANa puccha sudha hovaya kahiye, kutte ko paMca sIdhI hoya / taba hiMsA phala hoya purA bAdA kahiye, he AtmA! to hiMsA meM ghuNya hoya / bhAvArtha- halAhala jahara khAya koI jIvatA naahiiN| aisA vikaTa viSa khAye jovai, to hiMsA meM dharma-phala hoya aura kAla nAga, sahaja ho vakra cAla cAla / so kabahU~ sAMpa sUdhA hoya gamana kare, to hiMsA meM zubha phala hogA aura zvAna kI paMcha kA sahaja svabhAva hI vakra hai / so kadAcita ivAna kI paMcha sudhI hoya, tau hiMsA meM dharma hoy| aise Upara kahe nahIM hone yogya padArtha hoya, tau hiMsA meM dharma hoya tAte hiMsA taji, dayA kA patha samajhane meM apanI rakSA jaannii| Age aura bhI aisA kahaiM haiM jo jIva-ghAta meM puNya nAhIMgAyA-raja pIlaya ha pAbaI, rajanI ravi bihoMti pabha pAye | kAya dharI maha khapaI, taba hiMsA sui deya mAe // 127 // 437
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 artha raja pIlaya gaiha pAvai kahiye, raja ke peleM teM tela hoy| rajanI ravi kahiye, rAtri meM sUrya hoya / zrI || bihoMti sabha sapAya kahiye, bAlizta te AkAza n| kAya dharI yaha khapaI kahiye, kAya ke dhArI mare naahii| | taba hiMsA suha deya NemAra kahiye, to nizcaya nai hiMsA meM puNya hoy| bhAvArtha raNa jo bAla-reta tAkauM ghANI meM peleM teM tela nikasai. to hiMsA meM dharma-phala hoy| aru rAtri ko sUrya kA udyota hoya, tau hiMsA meM puNya hoya aura aMgula-bAlizta kari AkAza nApanA hoya, tau hiMsA meM dharma-phala hoya aura zarIra avatAra kA dhAro, sadaiva zAzvata rahai, to hiMsA meM puNya hoya / rause Upara kahe je nahIM hone yogya kArya, so ye hoMya tau hiMsA virSe puNya hoya / rosA jAni dharma ke icchuka dharmo jIva haiM tinakoM, dayA-bhAva kA mArga jAnanA yogya hai| Age hiMsA meM dharma nAhI, rosA aura bhI batAve haiMgAthA-khala pIlaya saneho, sAyara laMghAya pApa majAdo / Naka sahate sura adha daya, tava hiMsA phala deya maha AdA / / 128 // artha---khala pIlaya saneho kahiye, khalI ke pele taila niksai| sAyara laghAya pAla majAdo kahiye, samudra apanI pAra ko maryAdA laMdhai / eka suhate kahiye, zubha kArya kiye naraka hoya / sura agha daya kahiye, svarga sthAna pApa phalateM hoy| taba hiMsA phala deya suha AdA kahiye, he prAtmA! tau hiMsA kA phala zubha hoy| bhAvArthajaise mUrakha khalI ko pela tela kADhyA cAhe, so kabahU~ nAhIM nikse| jo khalI pele tela nikasai. to hiMsA meM puNya hoya aura samudra apanI maryAdA ko ulaMghe. tau hiMsA meM dharma kA phala hoya aura pApa ke karanahAre sugati jAya so kadAcit pApa karanahAre deva hoya, tau hiMsA meM puNya hoya aura eNya ke karanahAre svarga-mokSa jAMya haiN| so yadi dharma kiye naraka hoya, tau hiMsA meM dharma lAma hoy| rose Upara kahe sthAna, te nahIM hone yogya haiN| taise hI hiMsA meM zuma nAhIM hai| tAtai tUM apanA kalyANa cAhai hai| to samatA-bhAva kari sukhI hoygaa| Age pheri : hiMsA meM dharma kA abhAva batAve haiM gAthA--jar3a dabbo juva gANaU, cedaNa davvoya hoya diNa gANo / kalaho kaya jasa hoI, tava hiMsA puNa deya gemAe // 129 // 438 / artha-jar3a daLavo juva raNArAU kahiye, acetana dravya jJAna sahita hoy| cedaNa davyoSa hoya viza NAmo ......... kAliye, sevana nAza na eti hoy| kalaho kaya jasa hoI kahiye, kalaha karate yaza hoya taya hiMsA putra deya
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ zro su Bao 439 romAe kahiye, tau hiMsA puNyakA phala deya / bhAvArtha-jIva binA, pA~ca dravya haiM / pudgala, dharma, adharma, kAla aura AkAza / ye pAMca dravya anAdi taiM jar3atva bhAva ko liye haiN| inake guNa bhI jar3a haiM, aura paryAya bhI jar3a hai| khI ye ajIba dravyanama jJAnakA abhAva hai so inameM jJAna hoya, tau hiMsAmai dharma-phala hoya / aura cetana, guNa sahita dekhane-jAnanehArA, darzana-jJAnakA samUha, so thAkA jJAna karma yogarteM ghaTe to akSara ke anaMtaveM bhAga rahe, parantu jJAnakA abhAva kabahUM nahIM hoya / aru kadAcita jIva jJAna rahita hoya, to hiMsA dharma phala hoya / tathA apathakA kAraNa kalaha hai| so kalaha-yuddha kiye yaza hoya, tau hiMsAke kiye puNyakA phala hoya / aise Upara kahe kArya hoM, to hiMsA meM dharmakA phala hoya / tAteM dharma icchuka ! dharmake nimitta, dayA dharma kA adhyayana karahu / aura bhI aba karuNA kA svarUpa kaheM haiM, aura dayAkA phala kahiye haiM- gAyA --- dIragha ghiti bhrU jasayoM, gada raha taNa bhoya iccha sahu hoI / mura, cakkI suha saha laya, ye karuNA phala hoya NemAe // 130 // artha - dIragha thiti kahiye, bar3I Ayu / bhU jasayo kahiye, dharatIpeM yajJa / gar3ha raha taNa kahiye, roga rahita zarIra / bhoya iccha sahu hoIM kahiye, manavAMcchita bhog| sura cakkI kahiye, deva ckrvrtii| suha saha laya kahiye, inake sukha sahaja hI hoya / ye karuNA phala hoya romAe kahiye, ye dayA kA phala nizcaya se jAnanA / bhAvArtha - isa jIva ko bhava-bhava rakSA karanahArI, dayA hai| so dayA bhAva jinake sadaiva rahai hai, tinako Ayu to sAgaroM paryaMta bar3I ho hai / aura je dayA bhAva rahita hoya hai, te jIva alpAyu pAya maraNa kareM haiN| aura dayAke phalateM jagatameM sahaja hI yaza hoya hai| aura jo jIva para-bhavameM parAyA yaza nahIM dekha skyaa| tathA jisane mahA nirdaya bhAva kara parAyA yajJa hatyA hai| te jIva, dayA rahita bhAvanake phala haiM, yAteM pragaTa bhayA jI yaza, so aisA yaza cAhaiM, to lAkhoM dAma kharce bhI vaza mileM nAhIM / yazake nimitta prANa deya maraiM tau bhI dayA bina yaza nahIM mile dona hoya bolai, saba namrIbhUta hoya mastaka namAvai, to bhI yajJa nahIM mileN| kAhe teM, jo para bhava viSai parAyA mAna rAkhA hoya, praNa rAkhe hoMya, ityAdika mana-vacana-kAya kara sarva kauM sAtI karI hoya. te jIva sahaja hI jagata meM yaza pAveM / tAteM yaza hai so dayA bhAvakA phala hai| aura niroga zarIra pAvanA, Ayu paryanta sukhI rahanA. so dayA bhAva kA phala hai aura manavAMcchita sukha kA milanA, so dayA bhAva kA phala hai| jo mana meM kalpanA karI 1 439 sa raM vi NI
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44. so hI vastu devAdika kI nAI turanta milai, so dayA-bhAva kA phala hai aura dayA binA ye jIva tRNa jo ghAsa, so | bhI peTa bhara nahIM bhogave hai| sadaiva anna va tana kari bahata duHkhI hoya, so dayA rahita mAva kA mAhAtmya hai aura devana ke nAnA prakAra bhoga, asaMkhyAta dvIpa-samudrana maiM gamana, nandIzvara, kuNDalagiri, rucikagiri ina dvIpana meM bhagavAna ke mandira haiM tinako yAtrA kA karanA, ye zubha phala upAvanA paura asaMkhyAta deva-devI prAjJAmAna, aneka devAMganA ke samUha tinakA Ayu paryanta sukha, so dayA-bhAva kA phala hai aura cakI ke caudaha ratra, nava nidhi, chiyAnave hajAra striyAM, SaT khaNDa kA rAjya ityAdika sukha so bhI dayA-bhAva kA phala hai aura Upara kahe je bhale phala, dIrgha Ayu jagat yaza, niroga tana, vocchita bhoga, deva sukha, cakrI sukha-ye sarva dayA-bhAva kA phala jaannaa| Age aura bhI dayA-bhAva kA phala kahiye haigAthA-sura taru cintA rayaNo, kAma gheyoya pAsa pAsANaU / cittA latA susaMgo, mai sahu kippAya bhAva phala AdA // 131 // artha sura taru kahiye, kalpavRtta / ciMtA rayaNo kahiye, cintAmaNi ratana / kAma dheyoya kahiye, kAmadhenu / pAsa pAsArAU kahiye, pArasa pASANa / cittA latA kahiye, citrAbeli / susaMgo kahiye, stsNg| ye sahu kippAya bhAva phala AdA kahiye, he prAtmA! ye saba dayA-bhAva kA phala hai| bhAvArtha-daza prakAra kalpavRkSa kara diye jo uttama bhauga, so dayA-bhAva kA phala hai aura mana cintai bhoga sukha kA denehArA cintAmaNi ratna kA milanA, so kRpA-bhAva kA phala hai aura vAMcchita sukha ko denahArI kAmadhenu gAya kA milanA, yaha bhI dayA-bhAva kA mAhAtmya hai aura kudhAtukoM suvarNa karanahArA jo pArasa-pASANa sampadA sAgara tAkA milanA, so bhI dayA-bhAva kA phala hai aura alpa vastu ko aTUTa karanehAro citrAbeli nAmaka vanaspati tAkA pAvanA, ye bhI dayA-bhAva kA phala hai aura pApa ke udya, nirdayo-bhAvana ke phala kari, anantakAla kusaMga virSa gamana hotA paayaa| so tAke sambandha nai trasa sthAvarana kI aneka paryAya dhari duHkha virSe DUbA / so adayA kA phala hai| jaba jIva kA saMsAra nikaTa hoya, taba yAkoM satsaMga kA milApa hoya hai, so satsaMga kA milanA bhI dayA-bhAva kA phala hai| aise Upara kahe sura taru, cintAmaNi, kAmadhenu, pArasa, citrAbeli, satsaMga-ye tIna jagat meM utkRSTa vastu haiM / so dayA-bhAva ke phala se mile haiN| aisA jAni viveko puruSana koM para-jIvana kI rakSA rUpa bhAva rakhanA yogya hai| Age aura 440
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ / bhI dayA-bhAva kA phala batAve haiM--- gAthA--rAhu hita kaya pajAo, Ada rAhu pANa suMda taNa hoI / inda ahaminda zagaMdara, kippA bhAvoya hoya phala mehaH // 112 // | artha-saha hita kaya pajjAo kahiye, sarva kau hitakArI pryaay| Ade sahu dhAna kahiye, sarva sthAna | virSe aadr| suMda tarA hoI kahiya, sundara zarIra hoyA inda kahiye, indra pd| ahaminda kahile, ahamindra pd| sagaMdau kahiye, nAgendra pd| kipyA bhAvoya hoya phala yehI kahie, dayA bhAvakA phala aisA hoya hai| bhAvardha--jinakA mukha dekhate hI sarva jIvana kU sukha upaja, vizvAsa upaja, moha upaja, rosI sundara kAyA pAvanI. so dayA bhAva kA phala hai| dayAbhAva binA mahA kurUpa, bhayAnaka, raudra AkAra, sava kauM arati upajAve aisA zarIra pAvai hai| aura jina jIvana kA jagaha-jagaha prAva-Adara hoya, jinakU dekha sarva prANI proti bhAva kareM. aisA Adeya karma ke udayavAlA sarva koM vallabha hoy| so dayA bhAvakA phala jAnanA / aura jAkA zarIra mahA sundara, kAmadeva ke zarIra kI zobhA kuMjIte, devana ke manakoM moha upajAve, adbhuta zobhAkArI zarIra, so dayA bhAva kA phala hai| aura glAni upajAvanahArA, vikaTa, asuhAvanA kurUpa ityAdika azubha karma ke udaya kA zarIra pAvanA, so nirdayI bhAva kA phala hai| aura devana kA nAdha, asaMkhyAte deva-devo jisakI AjJA mAna, Aya-Aya mahAbhakti kari apanA zIza namA, sarva deva jAkI stuti kareM, aisA indra pada kA pAvanA. so bhI dayA bhAva kA phala hai| tathA kalpAtIta jo deva haiM, jinako mahimA vacana-agocara hai| jitanA sukha sarva kalpavAsI solahoM svargaki indra-devana kA hai, tina te adhika kalpAtIta jo ahamindra tinakA hai| yahAM prazna-jo tumane kahA ki kalpavAsI deva-indrana teM ahamindrana ke sukha adhika hai| so kalpavAsI deva-indrana kaiM to aneka devAMganA haiN| tina sahita sukha bhoga haiN| aura aneka deva Agha-Aya zoza namAvai haiN| asaMkhyAte devoM ke nAtha haiN| paMcendrIya sambandhI sukha mAna ghoSavai sambandhI sukha, so sarva indrana ke pratyakSa dIkha haiN| parantu ahamindroM ke devAMganA nAhI. koU AjJAkArI sevaka-deva naahiiN| to inake kalpavAsI indrana te adhika sukha kaise sambhavai ? tAkA samAdhAnabho bhavya ! tuma citta deya suno| sukhake doya bheda haiN| eka to saMklezatA sahita sukha, eka nirAkulatA sahita sukha / so saMkleza sukha teM, nirAkula sukha adhika hai| jaise eka puruSa apanI ratroMkI poTa apane zIza pai 41
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhara, apane ghara koM, rAhameM calyA jAya hai| aru bhale modaka khAvatA jAya hai| tAkari sukhI hai| aura eka puruSa apane mandirameM tiSThatA, zItala jala pIvatA, malA modaka svAyake sastI hai| ina doUnameM tUM vicAra, jo vizeSa sastrI kauna hai ? jAke zIza moTa hai aru modaka sAvatA rAha calatA jAya hai, tAkA sukha to AkulatA sahita hai| aura zoza bhAra rahita, eka sthAna tiSThatA modaka khAya, so sukha nirAkula hai| so kalpavAsIkA sukha to zIza gaThiyAvArakA-sA hai| aru ahamindranakA sukha, eka sthAna tiSThanehAre samAna hai| aisA jAnanA aura sunauM jo vratI puruSa haiM, so tau manda kaSAyana kari sukhI haiM aura indra-cakrI ye sukhI haiM so saMkleza-sukhI haiN| tAhI teM deva, indra, cako Adi bar3e-bar3e padadhArI, vratI puruSana kI pUjai haiM. zuzrUSA kareM haiN| jaru aisI yAcanA karaM haiN| jo hai guro| tumhArI bhakti ke phala teM, hamAre bhI Apa kaisA nirAkula-svAdhIna sukha hoya / aru hamAre zAnti-bhAva prakaTai / aisI prArthanA kareM haiN| so yahAM bhI nirAkula sukha kI mahimA aaii| taise hI indra-devana kA sukha tau sAkula hai aura kalyAtItana kA sukha nirAkula hai, manda kaSAya rUpa hai| tAteM kalpavAsIna te kalpAtAtana kA sukha adhika jAnanA tathA jaise-eka pavirA-khujalI ke rogavAlA puruSa, tAne eka TaTere kA ka paayaa| so tisa TaTere ke TraMka te apanA tana khujAya, sunI bhayA / so TaTere meM kahA sukha hai ? parantu yAke tana meM khujalI kA roga hai / so TaTere teM khujAyA, taba vAji kA duHkha miTane teM kachu sukhI bhayA aura koI puruSa khAja rahita sukhI hai / so ye bhI sukhI hai| so ina doUna maiM khujalI rogavA teM, usa nirogI ke bar3A sukha hai| tAte he bhavya ! devAMganA ke sukha kI vAMcchA so hI mayA khujalI kA roga so jaba devAMganA kA nimitta pAvai, taba kiMcit sukhI hoya hai| so ye khujalIvAle rogI samAni hai| jaba kAma rUpI khujalI cale. taba devAMganA rUpa ThaTesa se khujAya surahI hoya / so kalpavAsI deva-indra kA sukha devAMganA kA jaisA jaannaa| aru ahamindrana kA sukha hai so khujalI rahita, nirogI puruSa jaisA hai| ina kalpAtItana ke, kAma rUpa khujalI roga naahoN| tAteM ye parama sukhA haiN| kalpavAsIna ke kAma roga hai| baru kalpAtItana kA roga rahita sukha hai| aise tere prazna kA uttara jaannaa| so aisA jo ahamindra pada hai, so / uttama dayA kA phala hai aura bhavanavAsI devana kA nAtha nAgendra tAkA pada, so bhI karuNA kA phala hai| sujAyA, taba vAji kA dAna puruSa khAja rahita sakhI te, usa 442
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAte he bhavyottama! ye Upara kahe utkRSTa pada, so ina sarva ke sukha, sarva dayA-bhAva kA phala hai| aisA jAni vivekI puruSana kau sarva hitakAriNI jo dayA, tAkauM dhAraNA yogya hai| Age aura bhI dayA-bhAva ko zrI || mahimA kahiye haigAthA-taNa vIjaya bahu dAsaU, bhaya rahiyoM soka tota ctuyaayo| tagati lava cira suhiyo, e kipyA phala hopa muha mAdA // 13 // artha-tarA vIjaya kar3iye, tana kA tIrya / baha dAsaU kahiye, bahata dAsa / bhaya rahiyo kahiye, bhaya rahita / soka tIta kahiye, zoka rahita / catuyAyo kahiye, catura / taNAMta lava kahiye, tana ke anta lU / cira sahiyo kahiye, bahuta kAla taka suukhii| ra kippA phala hoya suhAdA kahiye, he aatmaa| ye dayA-bhAva kA phala hai| bhAvArtha-zarIra vire bar3A vIrya hoya / so jaise-cakrI meM SaT-khaNDa ke manuSyana se adhika parAkrama hoya hai / aisA bala pAvanA tathA tIna khaNDa ke manuSyana maiM jetA bala hoya, tetA parAkrama eka vAsudeva meM hoya, jaisA jora pAvanA tathA koDi yoddhAna kA bala puruSa meM hoya, aisA koTI maTa kA bala pAvanA / lAkha jodhAna ko ekalA jotai, so lakha bhaTa hai| aisA bala paavnaa| sahasra yoddhA jIte, sau sahasa bhaTa kA bala pAvanA / zata bhaTakI jIte, so zata bhaTa honA / aise kahe jo parAkrama, so saba dayA kA phala hai| jina jIvana maiM hiMsA kari para-jIva ghAte haiM / te jIva bhavAntara meM ekendriya-vikalatraya meM hona-zakti dhArI upajai haiM aura kadAcita tiryaca-paMcendriya upaNa tathA manuSya upajeM to dIna, rogI, zakti rahita, daridrI, hIna bhAgI hoya / so ye bhI para-jIvana ko dIna jAni, tinakI ghAta kA phala jAnanA aura aneka sevaka, bar3e-bar3e sAmanta, mahAbala ke dhArI yodhA, parAkrama dhArI Aya-Aya hasta jor3a namaskAra kreN| aise balI, mAnI rAjA hajArauM jAkI sevA kareM, AjJA yAce, vinaya kareM, so aisA pada pAvanA bhI dayA-bhAva kA phala hai| para-jIvana kI sevA AyaAya karanA, hasta jor3a AjJA mAnanI so, hiMsA-bhAva kA phala hai aura jinane para-bhava meM tIra, golI, gilola, lAThI, mUkI, zastrAdika te para-jIvana kU bhaya upajAyA hoy| tAke pApa phala teM bhavAntara meM Aya manuSya-pazu meM upajai, tahA~ bhayAnaka rhai| sadaiva tAkA hRdaya, bhaya teM kampAyamAna hoy| so bhaya ke sAta bheda haiN| isa bhava kA bhaya, para-bhava kA bhaya, maraNa kA bhaya, roga kA bhaya, anarasA bhaya, agupta bhaya aura akasmAt maya ye nAma haiN| 43
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ aba inakA sAmAnya svarUpa batAie haiN| tahAM isa paryAya meM mokoM kachu duHkha nahIM hoy| aisA vicAra rAkhanA, so isa bhava kA bhaya hai|3| aura para-bhava meM mokauM tiryaMca gati ke duHkha nahIM hoya, naraka ke duHkha nahIM hoMya to bhalA hai| aise vicAra kA nAma, paraloka kA bhaya hai| 2 / maraNa samaya mahAvedanA hoto suniye hai| so parasa samaya mokoM vedanA nahIM hoya, to malA hai| aise vicAra kA nAma, maraNa bhaya hai|3| aura jahAM aurana kI aneka roga-vedanA dekha, bhayavanta honaa| jo ye roga ke bar3e duHkha haiM mokoM koI bar3A roga nahIM hoya to malA hai| aise : bhaya rUpa rahanA so roga kA bhaya hai| aura jahA~ yaha kahanA ki jo mere koI sahAyaka naahiiN| sahAya binA sukha kaise hoya? maiM azakta hoN| aise bhaya rUpa hoya vicAra karanA so anarakSA bhaya hai| aura yahAM mokoM tathA vahAM mokoM, koI bhaya nahIM hoya / maiM isa ghara meM baiThA ho so ghara nahIM gira par3e tathA isa ghara meM koI sAdi duSTa jIva mokoM khAya nahIM tathA koI varI moko mAra nahIM ityAdika bhaya rUpa bhAva rahanA, so agupta bhara hai|6| poloM koI acAnaka-nAmasmAt bhaya nahIM hoya to bhalA hai / aise bhAvana meM bhaya rAkhanA so akasmAta bhaya hai| 7 / rose kahe je sapta bhaya so jIvana * duHkha upajAte haiN| sI aise bhaya kA honA so nirdaya bhAvana teM para ko bhaya upajAya. tA pApa kA phala hai| ina hI sapta bhaya te rahita, nirbhaya bhAva niHzaGka hoya rahanA so dayAbhAva kA phala hai aura jinanaiM para-bhava meM mana, vacana, kAya kari para-jIvana ko zoka karayA hoya tisa pApa ke phala te bhavAntara meM sadaiva zoka rUpa rhaiN| sadeva zoka rahita sadA sukhI maGgalAcAra rUpa rahanA, so dayA-bhAva kA phala hai| jAne para kau buddhi sIkhane meM, jJAnAbhyAsa meM ghAta karI hoy| dveSa-bhAva te parAI buddhi, ghAta karI: hoy| so buddhi rahita mUrkha upjai| aneka buddhi kA prakAza pAvanA, aneka kalA pAvanI, dharma-karma sambandhI aneka caturAI kA pAvanA ityAdika guNa honA, so para-jIvana ko dayA kA phala hai| koI jIva mAtA ke garbha meM AyA, so nava mAsa to udara meM duHkhI bhyaa| pheri janma ghrcaa| so janma se hI mAtA-pitA kA maraNa bhyaa| taba asahAya hoya, mahAduHkha ta Ayu ke vazAya joya. taruNa bhyaa| so bhI aise hI atra rahita, paTa rahita, dhana rahita, mAna rahita ityAdika mahAduHkha te paryAya pUro kari, para-bhava gyaa| so ye nirdayI bhAvana kA phala hai| jaba maiM mAtA ke garbha meM Ae. taba ho sadaiva ghara meM pUrA maGgalAcAra honaa| janma bhayA taba se hI, aneka dAna,
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjA, gIta hote mraa| aneka sukhapUrvaka taruNa avasthA ko prApta hoya, mahAsampadA ke dhanI hue, so dayA-bhAva au kA phala hai| so rosA jAni apane sukha kI, para-jIvana ko rakSA karanA yogya hai| Age aura bhI dayA-bhAva kI || mahimA batAve haiMgAthA-jhahiyo Araya jhAMNau taNAMgopAMgAya sahu NIko / mara bandhava NaMha karayo komala cittoya hoya kippAe // 134 // artha-mahiyo Araya jhorAu kahiye, AdhyAna kari rahita hogha / tagAMgopAMgAya sahu sIko kahiye, tana ke aGgopAGga sakala zuddha hoy| sau bandhava roha karayo kahiye, sakala bAMdhavana vidhaiM prIti hiiy| komala cittIya kahiye, komala citta kA honaa| hoya kipyAra kahiye, e saba dayA-bhAva hoth| bhAvArtha-jIva kuM nahIM suhAvatI jo vastu, tinake milApa kara maI jo Arati tathA bhalI vastu ke jAne ko Arati, khoTI vastu ke milApako bhArata, roga hone kI sayAbhaya ke meTane ko Arati tathA Age maiM rosA karUMgA ityAdika mAvana ke vicAra kara apane ura meM kheda kA karanA so nirdaya bhAva kA phala hai aura ina cyAri bheda Ata-bhAva rahita nirAkula sukha rUpa bhAva rahanA, yaha dayA kA phala hai aura jina aGgopAGga sahita sughar3a zarIra pAyA hoya, so dayA kA phala hai| tina aGgopAGga ke nAma hasta doya, pova doya, chAtI, pITha, mastaka aura nitamba-e aSTa aGga haiN| so inakA zuma-zAstroM pramANa AkAra pAvanA so karuNA bhAva kA phala hai aura keI netra rahita, keI jilA rahita, keI zrotra rahita ityAdika upAGga rahita honA tathA pAMva rahita, hAtha rahita honA / aMgulI nAsikAdi aGgopAGga kari hIna honA / mahAvikaTa zarIra kA AkAra, bhayAnaka pAMva ke rUpa honA, mahAkughATa zarIra pAvanA, ye saba nirdaya pariNAma kA phala hai aura sarva kuTumba mAtA, pitA, bhAI, putra, strI ityAdika sarva bAMdhava sukhakArI milanA, so dayA-bhAva kA phala hai| putra bhalA, tAka pitA khottaa| bhalA pitA kU putra skhottaa| bhalI mAtA ke putraputrI doU khotte| putra-putrI ko mAtA khottii| paraspara bhAI khotte| bhalo strI kU bhatAra khottaa| bhale bhartAra kU strI khotto| ityAdika paraspara kuTumba viSaM virodha-bhAva keI mahAkrodhI, keI mAnI, keI dagAbAja, keI 445 lobhI, keI kuvyasanI, keI cora, keI jvArI, keI pAkhaNDI aura keI paraspara bAMdhava dveSa sahita virodhI mileM, so hiMsA-bhAva kiye, tinakA phala hai aura jina jIvana ke dIrgha puNya kA phala udaya hoya, so komala
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 441 citta paavai| tAkai koI te dveSa-bhAva naahoN| koI kaM duHkha nahoM vaacchai| sarva kA hita vAcchanahArA rosA | komala citta pAvanA, so dayA-bhAva kA phala hai aura jAkauM para-jIva bahuta duHkhI dekha. dayA nahIM upjeN| | aisA kaThora citta pAvanA, so nirdaya bhAva kA phala hai| aise Upara kahe zubha lakSaNa, Arati rahita zubha bhAva, zuddha aGgopAGga, kuTumba mohI, komala citta ye saba zuddha sAmagrI pAvanA, so dayA-bhAva kA phala hai 1 Age zuddha jopA aura bhI kahiye hai- poya jIya rakhaya, kippA iva joya ho gAthA-kamma haNI ziva rugNI, taNo bhava pIra vora SaD kAyo / japaNo iva jIya rakhaya, kiyA iva joya hoya ziva aadaa||13|| artha-kAma haNI kahiye, karma nAza krnii| ziva karaNo kahiye, mokSa kAraNo / taNI bhava gIra kahiye, saMsAra-jalakoM jhaaj| vIra SaDa kAyo kahiye, SaTa kAya koM bhAI sm| jaNagI iva jIva rakhaya kahiye, mAtA samAna jIva kI rakSA krthaarii| kipyA isa joya hoya ziva AdA kahiye, dayA-bhAva ko aisA jAnai to yaha AtmA mokSa hoya / bhAvArtha-dharma ke aneka aGga haiN| tapa, japa, saMyama, vrata, dhyAna, nagna rahanA, bar3e- | bar3e tapa krnaa| pakSa. mAsa, varSa ke anazana karatA mahAvrata, samiti. gupti pAlanA / indriyana kA jItanA / / bhUkha-pyAsa sahanA pazcAgri tapanA / zIzapa kezana kA badhAvanA / carmAdika teM zarIra DhA~kanA / vastra kA tyAga krnaa| Urdhva pAMva, adho zIza jhuulnaa| bhUmi vi gar3i mrnaa| jIvita ho agni meM jrnaa| parvata pAta karanA / jala pravAha lenA / kanda, mUla, vanaspati khAvanA / atra taja, dUdha-maThA povanA ityAdika aneka kaSTa mAraga haiM so yaha jIva, dharma ke nimitta aneka kaSTa khAya hai / so ye kahe jo kaSTa, so dayA-bhAva binA mokSa-mArga nahIM kreN| sarva vRthA hI jAMya haiN| tAta jetedharma aGga haiM, tinameM yaha jIva-dayA sarva kA mUla hai| kaisI hai yaha dayA ? sarva karmana ko kATanahArI hai| dayA-bhAva binA, nirdayI jIvoM ke karma kaTai nAhoM pheri yaha dayA kaisI hai? yA binA siddha pada nahIM hoya / kaisA hai siddha pada ? janma-maraNa rahita hai / nirAkAra, niracana-karma ajana rahita hai| pheri kaisA hai mokSa pada ? deva, indra, cakrI, dharaNendrAdi mahAna puruSoM kari pUjane yogya hai| so aise siddha padakoM yaha dayA-bhAvahI deya hai| dayA rahita prANInakauM aisA siddha pada hotA nhiiN| bahuri kaisI hai dayA? saMsAra-samudra ke duHkhajala, tAhi pAri karanekauM, jahAja samAna hai| dayA nAva binA, saMsAra-sAgara tiracA nahIM jAya hai / hiMsA-dharma hai so DAAP
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ ba sAndraya haiN| teindriya, cIMTI, cAra sthAvara haiN| aura trasa jo bAta kAyika, harI-polI belo. pAhana jahAja samAni hai so ye Apa bhI DUba hai aura pAhana-nAvakA Azraya lenehArA bhI Dubai hai| tAteM hiMsA taji, dayA bhAva rAkhanA bhalA hai| bahuri ye dayA bhAvanA kaisI hai / SaTa kAyaka jIvanako rakSA karane ko bhAI samAna hai| kaise haiM SaTa kAyika, so kahiye haiN| pRthvI kAyika tau, miTTI-pASANadikake jIva haiN| aekAyika, jalake jIva haiN| tejaHkAyika, anike jIva haiN| vAyu kAyika, pavanake jIva haiN| banaspati kAyika, harI-polI belo, dhAsa vRkSa / ina Adi aneka tanake dhArI paJca sthAvara haiN| aura trasa jo baiindriya-illI joMka, nAruvA, kaicUvA Adi beindriya haiM / teindriya, cIMTI, cIMTA, khaTamala, kaMthavA, ina jAdi aneka tanaka dhArI tendriya haiN| aura cauindriya meM makkhI , macchara, pramara, TiDDI, ina Adi cau indriya haiN| paMcendriyameM deva, manuSya tiryaca, nAraka ye sarvatrasa haiN| so aise kahe jo sa-sthAvara SaTa kAyika jIva, so inakI rakSA karane kI dayA bhAva, bhAI samAni haiN| aura ina SaTa kAdhika jIvanako rakSA karane ko dayA, mAtA samAni hai| jaise mAtA putrako rakSA kara hai| aisehI dayA, saba | jIvoMkI rakSA kara hai| tAteM hai bhabdhAtmA, ye dayA sarva guNa bhaNDAra jAni, yAkA sAdhana kri| yAke utkRSTa saivanakauM jAneM, to kaM mokSa hoygii| yahAM prazna-jo dayA ke utkRSTa jAne hI mokSa kaise hoya ? dayA pAlaigA to mokSa hoygii| tAkA samAdhAna--jo hai bhavya, jo tene kahI so satya hai| parantu jAko utkRSTa jAneM to tAkA sevana bhI kreN| tAteM prathama pakkA zraddhAna karAvanA ki dayA se mokSa hoya hai| jaise laukika meM bhI aisI pravRtti dekhiye hai| jo jAkauM bar3A mAneM, to tAke vacana kI bhI pratIti kare hai| jo phalAnA bar3A jAdamI hai, udAra hai, tAko sevA kiye aneka jIva dhanavAna hoya sukho bhye| so mokoM bhI yAkI sevA mile, to mokoM bhI dhana mile| maiM bhI sUjhI hoU1 aise puruSa kI sevA binA, cAkarI binA, daridratA jAto naahiiN| rosA dRr3ha zraddhAna hoya hai| taba pocha yaha dhanakA icchuka, sukha ke nimitta, usa UMca puruSa kI sevA karane ko vAke pAsa jAya, mAna taji, namaskAra kari, bArambAra zIza namAvai, vinaya kare hai| tAkI zAjJA pramArA krai| niza-dina sevAvirSe sAvadhAna rhai| aneka mukha-pyAsAdika kaSTa sahe kari bhI rhe| kaSTa saha. parantu usakI AjJA maMga nahIM krai| jaba vaha bar3A puruSa yAko sevA bahuta proti sahita jAne, taba vaha utkRSTa puruSa yAkauM dhana deya sukho kare hai| aura kadAcit sevA | karanehAre kauM bar3e puruSa kA utkRSTapanA bhAsa hI nahIM, bar3A hI nahIM jAne, tau sevA kaise kare? aru sevA nahIM
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ | kareM, to yAkA dukha-daridra kase mitte| tAtai prathama tAke bar3appana ko jAne, tau pIche zraddhAna hoy| jo ye bar3A purUSa hai, yAko sevA kiye sukhI hoUMgA, taba sevA kara rosI pratIti laukika maiM pratyakSa dekhie hai| so pahile jAnapanA hoth| poche zraddhAna hoya 1 tA pIche tAko sevA karI jaay| taise ho dayA-bhAva ko utkRSTatA pahile jAne, tau pocha tAkA dRr3ha zraddhAna kre| pachi dayA ko utkRSTa jAni, tAko rakSA kare-sevA kreN| dayA dharma kI / pUjA kareM-vinaya kreN| jaba yAke aisA sAMcA dRr3ha zraddhAna prgttaigaa| taba isa nikaTa saMsArI bhavya ke aise pari gAla hoyage jo sukha kA samUha tau mokSa sthAna hai| aru mokSa hai, so dayA-bhAva te hoya hai| so maiM mahA gRhAsamma virSe paDyA ho| tahAM para jIvana kI rakSA hoto naahoN| mokauM mokSa ke sukha kaise hoya? tAteM sarva prakAra dayA--mArga sadguru jAne haiN| vaha guru dayA kA bhaNDAra bAjai haiM / tAtai maiM guru ke pAsa jAya, vinIta krauN| tau dayA ke samUha mo kRpA karake, merA manoratha pUrNa kreNge| aisA vicAra kari, ye bhavyAtmA, mokSAmilASI, zrI guru pe jAya, namaskAra kari, tIna pradakSiNA deya, mahA vinaya sahita hasta jor3a khar3A hoya, apanA antaraMga abhiprAya kahatA bhyaa| he nAtha ! he dIna dayAla ! maiMne sAMsArika sukha bahuta bhoge| parantu he nAtha! merI vAcchA pUrNa nahIM mii| jaise koI antaraMga jvara kA rogI, sadaiva soNA tana hoy| so tana puSTa karane kI bar3I icchA jAkai. so tana sthala karave ko aneka puSTa-gariSTha bhojana kreN| parantu puSTa hotA nAhI. dina-prati kSINa hotA jAya hai| yAko icchA pUratI naahiiN| tAta dukha hI va hai, nese hI he nAtha! maiMne sukhI hoyane ke aneka bhoga-sAmagrI pAya-pAya bhogii| parantu sampUrNa sunbI nahIM bhyaa| o mere sarva sukho hoyave kI icchA banI rahe hai| mere icchA nAma roga kA mahA duHkha, miTatA naahiiN| nAte mI jagata guru ! jaise mokau sampUrNa sukhakI prApti hoya, so hI upadeza krauN| jAkai dhAraNa kie, maiM sUkhI houu| aba mokI yaha indriya janita sakha hai so mahA bhaya upajAve hai, | priya naahoN| tAteM aba AjJA karau, so ho kruuN| taba yogIzvara ne jAnI, jo ye jIva mokSa sukha ko bar3A-sarvotkRSTa jAne hai, tAhI ke yoga kari yAke dRr3ha zraddhAna pragaTyA hai| aisA vicAra, AcArya dayA bhAva kari kahate bhe| bho manyA tene bhalI vicaarii| yaha sAMsArika bhoga, ajJAnI jIvana kauM apane sukha kI AmAsA so || dikhAya, moha upajA haiN| bAkI ya sarva-indriya bhauga, roga kari pUrita haiN| guNa rahita haiN| jaise zarIra bAhya meM
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ mohI jIvana ko sukhkha ko prAbhAsa sI batAya, mohita kareM haiN| bAkI sukha rahita hai| sapta dhAtumayo jhoNita, pakva rudhira, asthi, roma, tina kari sthAna-sthAna pUrita hai| Upara carama teM lipaTA hai| vinAzIka hai| ityAdika aneka avagurA kari bharA hai| tAteM he bhavya ! aisA vicAra, jo ye zarIra vinazvara hai| so yAke jAsare jo indriya janita sukha, so ye kaise sthirIbhUta raheMge? aura hai bhavya, dekha / zarIra to aisA hai, aru tUM isa zarIra meM | baiThA hai| bahuta kAla kA yA tana ke moha kari isameM baMdhyA hai| tAteM tUM viSayana se udAsIna bhayA hai| so he bhavyAtmA! aisA ho tU isa zarIra teM bhI udAsa houu| jyoM terI abhilASA pUrNa hoy| kyoMki ye zarIra binAzika hai| tAta jaba jete yAkI sthiti hai tete tU yAteM dIkSA aGgIkAra kara UtkRSTa dayA-dharma pAla / kaura mokssjaa| kyoMki jo nA-yAvara kI sarva prakAra dayA, isa gRhasthAvasthAmeM to paleM naahiiN| kAhe te. jo isa parigrahake saMghoga tai utkRSTa dayA palatI naahiiN| laMgoTa mAtra parigraha hoya, to bhI sampUrNa dayA nAhIM pale. to isa bahuta parigrahameM kaise pala ? tAteM he bhavyAtmA, sarva prakAra sa-sthAvara jIvanako dayA, mahAvrata bhaye plai| tAteM aba ta bhale prakAra mahAvrata ainakAra kr| samatA bhAva dhAri, zubha bhAva dhaari| sa-sthAvara jIvanakI rakSAke | nimita sarva jIvana te kSamA bhAva kari ke, sarva abhaya dAna deya / taba ta sarva dayA kA dhArI bhayA jAteM aba tere nUtana karmakA bandha hoyagA naahiiN| aura Age taine ajJAnAvasthAmeM indriya aura zarIrake poSave kU hiMsA kari karma ko bAMdhe the, so yAhI zarIra se nAnAprakAra tapa karakai. pichale karmanakA nAza kri| sarva karmakA nAza bhaye, tU mokSa sukha paavegaa| so vaha mokSa-sukha avinAzI hai, akharaDa hai ananta hai| ye sukha bhaye pIche jAtA naahiiN|| he bhavya yahAM terI abhilASA pUrI hoygo| aise AcArya ne kahyA taba ziSya guruko mAjhA suni mahA vinaya te / ullAsa kari rosA vicAratA bhyaa| jo AjakA dina dhanya hai| Aji mokoM guru ne aisA ilAja batAyA jA kari mere pUrava kiye pApakA nAza hoygaa| aura ananta sukhakA sthAna sarva karma rahita niraMjana pada kevalajJAna sahita siddha padakI prApti hoygii| so aba tau zrI guruke prasAda kari maiM mokSako paauuNgaa| so ye upakAra gurunakA hai| ye guru vAMcchita sukha dene kU kalpavRtta samAna haiN| parantu kalpavRkSa to eka sthAna hI sthirImata rhai| yAyeM koI cala kari Avai tau phala paavai| ghara baiThe dene nAhI jAya hai| aura tAmeM bhI yaha bhojana-bhaSaNAdi
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ indriya janita sukha deya so bhI zAzvata naahiiN| kiJcita kAla sukhasA disAya vinaza jAya / aura zrI guru kalpavRtta haiN| so bhavya jIvana kU ghara baiThe hI vAMcchita sukha deve kUAe deza bihAra kari sabako AzA pUrai haiN| 11 YX tAte zrI guru dhanya haiN| jinako kriyA kari saMsArI jIva mokSa paavai| aise nAnA prakAra guruko mahimA kari pIche ziSdha guruke batAye nA para taya simA karine yo nAkA bhAra hoya hai| tAteM prathama jAnanA hoya poche jAnI vastukA pakSA zraddhAna hoy| so zraddhAna hoya to kaSTa pAya ke bhI apane bhalekA kArya kareM ho krai| aise tere praznakA samAdhAna jaannaa| tAte he bhavya pahile to bhalI-burI vastukA jAnapanA hoy| bhale prakAra jAne pIche tAkA dRr3ha zraddhAna hoya aura bhalo-burIkA nirdhAra kara hai| aura koI bAla-buddhi padArtha ko naan| parantu tAmeM tAkA grahaNa-tyAga nahIM kari jaaneN| aisA mithyAdRSTi mohita bhole jIva saMsArameM bahuta haiN| inake jJAna ke jAnapanakA inakauM kachu naphA naahiiN| ina mithyAjJAnInakA jAnapanA nija-para jIvana ke Thagane kauM pragaTa hoya haiN| aura samyaktva sahita jAnapanA hai so tAmeM pahile zraddhAna kari poce tinakA tyAga-grahaNa hoya hai| so jo apane bhale yogya hitakArI parabhavameM sukhakArI hoya so tAkA to grahaNa kre| aura jo padArtha Apako isa bhava-parabhava meM dukhakArI hoMya, pApa baMdha karatA hoya, paraMparAya jAta dukha hotA jAne, tina padArthanakA tyAga kre| rosA tyAga-graharA kari samyakadRSTi jIva naiM aisA vicaaryaa| jo sarva dharma-ajanameM eka dayA bhAva hai so mukhya dharma hai| kAhe teM jo tapa, saMyama, dAna pUjAdi haiM so to dharmake aGga haiN| jIva dayA hai so ye mUla dharma hai| isa jIva dayA ke pAlave ke nimitta dharma hai| so hiMsAke kAraNa rAjya, gRhArambha chADi apane tana sambandhI bhogana taiM mamatva bhAva chor3a ke pIche moha taji, nagna kAya hoya, sarva SaTa-kAyika jIvana ke sukha deve kauM, Apa yatikA pada dhryaa| tahA~ sarva prakAra jIvana kI rakSA kari, jagatpUjya siddha pada tAkau pAya mokSa sthAna virSe akhaNDa sukhI hotA bhyaa| tAteM yaha bAta siddha bhai, ki jo dayA hI dharma hai| dayA binA koI dharma kahai, so vRthA hai| aura laukika meM bhI bAla-gopAla dayA ho kauM dharma kahai haiN| tathA aura dekho, isa dayA kI SaTa mata virSe prasiddhi hai| va sarva jIva yaza gAvaiM haiN| dekho jo ajJAna-raMka bhUkhA hoya, so bhI aisA kahai hai| ki jo hama bhUkhe haiM so koI dayA dharma kA dhArI hoya, so hamArI dayA kara hamArA dukha maitto| so dekho, raMka bhI aisA
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 jAne haiM aura dayA kI hI dharma kahaiM haiN| to je vivekI haiM so tau dayA maiM dharma kahaiM hii| tAte rosA jAnanA, || jo ye dayA so hI dharma hai| tAta jagaha-jagaha jinezvara deva ne bhI aisA hI kayA hai| ki dayA dharma hai|| zrI | so aba rosA vicAra ke, dharma rAka dayA hI kA nizcaya krnaa| aba rote bhI koI prANI, jIva ghAta meM hI mu| dharma mAneM, to yAkA citta hI mahAkaThora hai| yAkA para-bhava bigar3anA hai va duHkhI honA hai| thAkoM para-mava meM duHkhadAyaka paryAya upjaigii| dona, daridrI, andhA, asahAya hIna honA hai tathA nArakI va pazu honA hai| ina sthAna meM mahAdaHkhI hoygaa| isakA kiyA ye hI bhogvegaa| isake zraddhAna kI yahI jaane| parantu hamane tau rausA ThIka kiyA, ki jo dharma raka dayA-bhAva hai / tAteM jinakauM parama sukha kI icchA hoya / so dharmAtmA, sarva jIvana te kSamA-bhAva kari SaT kAya jIvana ko abhayadAna deo| bahuta kahane kari kahA / aisA avasara phira milanA kaThina hai| iti zrIsudRSTi taraMgiNI nAma grandhake madhyameM hiMsA niSedha, dayA kA mAhAtmya varNana karanevAlA tIsayo parva sampUrNa bhayA // 30 // ___Age rAja lakSaNoM kA svarUpa kahiye haiN| jAkari prajA sukhI hoya, rAjA kA teja-pratAe badhai, lakSmI badhe, yaza hoya, sukhI rahe, para-bhava sudhre| aise guNa zrI Adi purANa jo anusAra kahiye haigAthA-SaT guNa caka vidyAe, paNa dala aNi hoya subhaga guNa sesA: saja Nipa jasa lachipAyai, phUNa tava leya hoya sika NAho // 13 // artha-SaTa guNa cava vidyArA kahiye, chaHguNa asa cyAri vidyA / parA vala aNi hoya subhaga guNa saisA kahiye, paJca-bala aura aneka guNa hoya / sarazipa jasa lachi pAvai kahiye, sI rAjA yaza-sampadA pAvai / phurA tava leya hoya siva sAho kahiye, phira tapa leya mokSa lakSmI kA bharatAra hoya / bhAvArtha-rose SaT gurA, cyAri vidyA aru paJca-bala--ye rAjAna ke guNa haiN| so jinameM ye guNa hoya, so bhalA prajApati hai / so hI prathama SaTa guNa kahiye haiN| prathama nAma- sandhi, vigraha, yAna, Asana, saMsthAna aura Azraya-ye SaTa bheda haiN| aba inakA vizeSa kahiye hai| tahAM koI Apa se adhika balavAna rAjA, bar3I phauja kA dhArI hoya tathA 451] Age kaheMge rAjAoM ke pAMca guNa, so Apate para-rAjA ke pAsa bahuta hoya Apa ta pazva-bala bhI tisa rAjA ke pAsa balavAna hoMya / jAte yuddha kie jotirA naahii| aisA balavAna vairI hoya / tau tAkau grAma, deza, dharatI
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ deya rAThI kojiyA hastI-coTakAdi dojiye / apane ghara kA uttama ratana-dhana dIjiye / tAkI vinaya kiijiye| || || tAko sevA cAkarI kIjiye / jaise bane tase, prabala vairI ko rAjI kIjiye / tAsoM sneha hoya, sohI kiijiye| tAkA nAma sandhi nAmA guNa hai / so jo viveko rAjA-mantrI, bhalI buddhi kauM dharaiM haiN| so isa sandhi guNakauM / avasara pAya pragaTa kari apanA rAjya rAkha, sukhI hoMya haiM aura ye sandhi guNa jAmeM nahIM hoya, to apane teM | vizeSa jorAvara rAjA te yuddha kari, rAvarA ko nAI maraNa paavai| kula kA, tana kA, dhana kA kSaya hoya / rAjya jAya duHkhI hoya / jAteM vivekI rAjA haiM hai koI rose hI dravya, kSetra, kAla, bhAva, jAna ke isa sandhi guNa ke bala kari vairo kau upazAnta kareM haiN| Apa te jorAvara rAjA te zoza namAvate, usakI sevA karate, apanA mAna-khaNDa nahIM maane| balavAna-sevA, apanI rakSA kA kAraNa jAni, sandhi kareM haiM ye vivekI rAjA kA dharma hai| iti prathama sandhi guNa / 3 / Age vigraha guNa kahiye hai| tahAM aura koI rAjA prabala-vairI dhITha buddhi hoy| dhana dete, deza dete, cAkarI kabUla karate, hastI-ghoTakAdi dete ityAdika vinaya karate jo vairI upazAnta nahIM hoya, to pIche yuddha krai| yuddha meM zaMkA nAhI krai| niHzaGka hoya vairI te yuddha krai| apanA puruSArtha-parAkrama pragaTa kara / so vigraha nAma guNa hai| 2 / aAge yAna guza hai so kahiya hai| je mahAn vaMza ke upaje rAjakumAra, tinakauM yAna guNa meM pravINapanA caahiye| so hI batAIe hai| hastI kI asavArI, gaja kA jotanA, gaja krIr3Adi meM gaja ko calAvanA, apane vaza hastI krnaa| ina Adi gaja-asavArI meM sAvadhAna rahanA aura ghoTaka bar3hanA, daur3AvanA duSTa azva ko vazIbhata karanA ityAdika ghor3e kI asavArI meM sAvadhAna hoya tathA ratha ke calAve meM sAvadhAna hoy| roja kI asavArI jAne, siMha ko asavArI jaane| karahA sAMDa kI asavArI karanA jaane| mahiSa kI asavArI, vRSama kI asavArI, gaiMDA kI asavArI ityAdika asavArina meM pravINatA, so yAna garA hai| so ye guNa rAja-putrana meM avazya cAhirA / ye guNa nahIM hoMya, to yuddha hAreM aura anya rAja-putrana meM jAMya, tau lajA pArve) tAteM yAna gurA caahie| iti yAna mush| 3. Age Asana gurA kahiza hai| rAjAna meM Asana guNa caahiye| tahAM baiThave kI dRr3ha Asana cAhie / jahAM tiSTha, tahAM rAkAsana dRr3ha hoya baiThe, calAcala Asana nahIM rAse / kabahU~ kahIM, / kabahU~ kahIM aise caJcala bhAva nahIM hoya / eka sthAna dRr3ha hoya tiSTha tathA dezAntara gamana karate jahAM mukAma 629
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ Y3 kara, tahA japana tana kA sAvadhAnAM kr| jahAM jala, tRNa, anna kI pracuratA hoya, tahA~ mukAma kareM tathA senyA ke / somAkI rakSA kreN| jahAM uMrA hoya, tahA~ apane tana ke mohI sevaka subhaTa tinake DerA apane cau-tarapha rAkhi, / apane tana kI rakSA dekha, mukAma kara ityAdi sAvadhAnI raakhnii| so Asana guNa khie| ye jAsana gurA hai|| || Age saMsthA guNa kahie hai| saMsthA guNa tAkauM kahiye jo apane mukha se vacana bolanA, so pheri anyathA nahIM hoya / vacana ko dRr3hatA rAkhanI jo vacana bolyA, so tAkI maryAdA nivaahnii| tana gaye bhI jo vacana kahyA tAkA nahIM ullNghiye| jaise-dazaratha rAjA ne apanI rAnI kaikaI ko vara diyA so samaya pAya vAna putra-bharata kuM rAjya yaacyaa| so ayodhyA kA rAjya bharata kU deya, vacana raakhyaa| sese ho rAjAna ko apane vacana kI dRr3hatA rAkhanI, so saMsthA gurA hai| ye vacana-dRr3ha kA guNa rAjA meM nahIM hoya, tautAko prajA duHkha paave| anyAya vistre| rAjA kA vacana pratIti rahita bhaye, apayazAdi doSa prgttai| tAtai vacana satya bolanA, so saMsthA guNa hai| iti saMsthA guNa / 5 / jAge jAzraya guNa kahiye hai so rAjAna meM Azraya guNa caahiye| koI bhayavanta hoya, jorAvara kA satAyA, apane Azraya Ave to Apa tAkuMjapane zaraza rAkheM / santoSa upajAvai tathA Apa bhaya Aye, Apata prabala hoya tAke Azraya jAya, sukhI honA / so apane se bar3e ke zaraNa jAve meM, apanA mAna khaMDa nahIM mAnanA aura anyakaM apane bAzraya rAkhane meM kAhU kA bhaya nahIM karanA / ye Azraya nAma guza hai| ye guNa nahIM hoya, to mahimA nahIM paaye| tAteM Azraya gurA rAjAna meM caahiye| iti Apraya guraa|6|aise rAjAoM ke SaTa guNa jaannaa| Age rAjAoM ke sIkhane yogya cyAri vidyA hai, tinakA kathana kahiye hai| prathama nAma---pAnISa ko vidyA, trayI vidyA, vArtA vidyA aura daNDanI vidyA-ye cyAri vidyA haiN| aba inakA sAmAnya svarUpa kahiye hai| jaise-jauharI apanI buddhi ke yoga teM, bhale-bure ratna kuNjaanaiN| taise ho viveko rAjA, prathama to apane-parAye bala-parAkrama ko jAnai / aisA vicArai, phalAne rAjA kA parAkrama aisA, usa rAjA kI sainyA itanI, bhujabala aisA, vAke rAtA mulka aisA khajAnA hai| aise-aise sAmanta rAjA tAke sevaka haiN| aise buddhimAn mantrI haiM aura mere zarIra kA jora etA hai, merA rAtA mulka hai, rAtA khajAnA hai| ete sAmanta-sevaka haiN| rIsai mantrI haiM ityAdika meda jAne, so vivekI rAjA hai aura jo apane-parAye parAkrama virSe nahIM sanama, to Apa se bar3e balavAn rAjA te dveSa kari, ta
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 apanA rAjya khoya, duHkhI hovai| apane sevaka, mitra, prajA ke loga inake svabhAva kuM jaane| jo ye burA hai| ye bhalA hai| ye duSTa aGgI hai| ye sajana aGgI hai| ye guNa-lobhI hai| ye satyavAdI hai| ye jhUThA hai| ye svabhAva kA dharanahArA hai| ye parAyA burA karanahArA, jugala hai| ye para ke bhale kA karanahArA hai| yaha yaza kA lobhI hai| ye dhana kA lobhI hai| ye cora svabhAvI hai| yaha krodhI hai| ye mAno hai| yaha dagAbAja-mAyAvI hai| yaha sarala svabhAvI hai| yaha citta kA udAra hai ! yaha sUma hai| yAta mokauM sukha hai| yAta mokoM nindA Avai hai| yAteM merA yaza hoya haiN| yaha para kauM por3eM hai| ye para kA rakSaka hai ityAdika viveka-vidyA, rAja-putrana kauM sIkhanA sukhakArI hai| yAkA nAma AnISa kI vidyA hai| isa vidyA kA jJAna hoya, to apane jJAna-bala tai. kaThora cittI hai tinakoM komala krai| yahAM prazna--jo kaThora svabhAvI hai tinakoM komala svabhAvo kaise kare ? tAkA tau svabhAva hI kaThora hai, so vastu kA svabhAva kaise miTe hai ? tAkA samAdhAna--jaise--pRthvIkAya svarNa, cA~dI, tAvA, pItala, lohAdi aneka dhAta kari, aneka paga hai| morvahIna loga haiN| bokArogara, ina dhAtUna kI kaThoratA jAni. prathama tau agni maiM tapAva hai| pIche dhana teM, hathaur3e se kaTai hai / bahuri tapAveM hai| aise karate, kachu narama par3e hai| taba choTI hathauDI te alpa pITa hai| aise sakhta, mahAkaThora dhAtu bhI viveko ke hAtha par3e hai, taba narma hoya hai| tese hI duSTa manuSya hai, so mahAkaThora hai| tinakauM viveko rAjA, apanI nyAya buddhi ke bala kari unakI, una yogya kaThora daNDa hI deya hai| taba duSTa prANI bhI, rAjA ke doghaM bhaya kari apanI kaThoratA taji komalatA rUpa hoya haiN| pIche tinakauM bhalA nimitta mile, to ve bhI apanA bhalA kareM haiN| aise yaha AnISa kI vidyA hai so mahAna vaMza meM upaje jo viveko rAjA, tinake sIkhane yogya hai / / Age dUsarI trayI vidyA / so viveko rAjA zAsvana ke vettA. jAnyA hai isa bhava-para-bhava sudharane kA bheda jinaneM, so mahAna buddhi dharma-zAstra ke vettA pApa-puNya ke phala ko jAni Apa pApa taji aneka dharma aGga dAna-pUjAdi tina rUpa parizamaiM aura jina kriyAna taiM pApa badhai hiMsA hoya durAcAra pragaTai aisI kriyA apane mulka meM nahIM hone deMya / aneka pAya kriyA ajJAnI jIvana ke karane ko jinakI / kari bhole jIva apanA bhava bigaa.| kukriyA kareM jIva hiMsA hoya / ityAdika pApa pravRtti ko jAni vivekI rAjA Apa tajai aura para ke kalyANa kI pApa karate tinako manai kreN| apanI prajA pApa rUpa pravarte tAkau darADa 454
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ 455 deya dharma meM lgaavai| jo prajA dharmAtmA dayA-bhAva sahita zuddha pravRtti kI dhArI hoya tAkI rakSA sahita zazraSA kre| / jaise--prajA dharma rUpa pravata sohI kArya kreN| pRthvI meM zumAcAra bdhaavai| dharma kriyA bhalA AcAra Apa kreN| ! aurana kauM upadeza deya pUjA, dAna, zIla, saMyama, tapa, vrata ityAdika dharma ko bdhaavai| pApa kauM maitt| nirantara dharma / / sevana kA soca raakhai| saMsAra bhoga vinazvara jAni viSayana meM rata nahIM hoy| Age mahAn rAjA bharata cakrI Adi bar3e-bar3e puruSa rAjya sampadA chor3a jinezvaro dokSA dhAra tapa kari mojha gye| tinake guNana ko kIrti karatA vairAgya bhAvanA kA abhilASI prajA ko rakSA karatA aise bhAvana sahita rAjya kreN| so trayI nAma dusaro vidyA hai| 2 / Age tIsarI vArtA vidyA hai| tahAM noti zAstrana taiM jAnI hai jAna kI paramparAya jaanaiN| so yaza kA arthI rAjA apanI prajA kaM pAlane ko sukhI rAkhane ko hai bAcchA jaakaiN| aisA subuddhi rAjA prajA ke nyAya anyAya, sukha duHkha jAni ko phailAye haiM deza nagara meM halakAre spo netra jaane| jaise-netrana se saba dekhA jAya taise bar3e rAjAoM ke netra halakAre haiN| so tina saMdara-dUra kI bAta jAnI jAya hai| so vivekI rAjA dasoM dizA halakAre bhejA pRthvI kI khabara raakhai| sva-cakra para-cakra kI honatA adhikatA jaanaiN| tina halakArena te yogya ayogya saba jAne / so apanI prajA kauM duHkhadAyI cora cugala pAkhaNDI adekhA durAcArI dIna jovana kau satAvanahArA ityAdika duSTa jIvana ko jAni apane mulka dezanai nikAsa deya aura je dharmAtmA sajjana dayAvAn santoSI saMghamI nyAyI ityAdika guNa sahita sAdhu jana hoya tinako sevA cAkarI rakSA kareM ityAdika halakArAna tai prajA kI kathA jAnai / aisI viveka bar3hAvanahArI yaha vidyA jisa rAjA ke hRdaya meM vasai tAkA yaza hoya / prajA sadaiva sukhI rhai| yaha tIsarI vArtA vidyA hai / 3 / Age cauthI daNDanI vidyA hai so yAtai vivekI rAjA apanI nyAya buddhi kari apanI bastI meM cora cugala jo apanI AjJA ke pratikUla hoya saptavyasana kA upadezaka hoya tinakauM daNDa deya dukhI kari lokana ko batalAva ki jo koI nyAya taji anyAya claiNgaa| so aisA duHkhI hoya daNDa pAvaigA aura bastI meM jo bhale manuSya nyAyavAna hoya tinako rakSA kreN| ye daNDanI nAma cauthI vidyA hai|4|aisii cyAri vidyA khii| so mahAn kula ke upaje doU pakSa jinake pavitra hoya aise rAjakumArana koM sIkhanA maGgalakArI hai| ye saba vidyA, jisa bhapati ke hRdaya meM tiSThe, 455
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ su // so rAjA yaza paavai| paramparAya zubha gati bhoga. mokSa paavai| iti cyAri rAjya vidyaa| Age rAjA ke paJca-bala || kahiye haiN| prathama nAma-bhAgya-bala, deva-bala, mantra-bala, zarIra-bala aura saamnt-bl| jaba ina pazca-balana kA | sAmAnya artha kahiye hai| jAneM pUrva-bhava meM vizeSa puNya kiyA hoya, so puNya ke udayavAlA jIva rAjya paaye| tau tAka puNya ke Age, anya rAjA sahaja hI bhaya khAya, Aya-Aya zoza namAvai, sevA kareM, AjJA yAceM. apane mukuTa namAvai, tAkau apanA prabhu maaneN| jaise--tIna khaNDa kA rAjA vAsudeva tathA SaTa kharaDa kA rAjA cakravartI hai| so inakA rAjya, puNya ke udaya kA hai| kyoMki jo inakI dRSTi mahAsaumya hai| vacana mahAmiSTa haiM / tinako mUrti mahAvizvAsa upajAvanahArI, sundara manakauM moha upjaavai| mahAsajjana, tinake vacana sunate-para-jIvana kU samatA hoya sthiratA bandhe 1 Apa tau rose aura inakA vAya pratApa aisA ki tinake bhayasaM deva vidyAdhara kampAyamAna hoth| koI jajJA bhaMga nahIM kari ske| binA bhaya batAye ho bar3e-bar3e pRthvIpati mAya-Aya mukuTa nmaa| aisA unake puNyakA teja hai| jaise sUraja, mUlameM tau tisako prabhA zotala hai parantu auranako tejakArI hoya hai| taise ho sUryako nAI teja dhaarai| so rAjAoMkA bhAgya bala hai| 2 / aura karma jAkA bhalA karai, tAkauM kauna vigAr3i sakai ? jAkoM kama bhalA dikhAvai tAko burAI kAhU teM nahIM hoya / jaise rAvaNa tIna khaNDakA nAtha sarva vidyAdharanakA nAtha mahA nyAyo, mahA balavAn, aru jisake vibhISaNa-kumbhakaraNase bhAI aru indrajIta-meghanAdase ghuna jaake| aisA rAvaNa jAneM indra-vidyAdharakoM jotthA / aru jIvatA pakar3a laayaa| rosA rAkSasanakA pAlanahArA, tIna kharaDakA adhipti| rose balIkoM rAma-lakSmaNa doI mAInane yuddhameM jiityaa| ye karmakA bala hai| jAkoM kama jitAvai so jote / jAkA karma bhalA karai tAkA bhalA hoya / so daiva bala hai| tathA jaise mainAsundarIne khii| . sukha-dukha karma karai so hoya / taba tAke pitAne dveSa-bhAvateM karma-parIkSA karaneka apanI putrI zrIpAlajIkU, kor3hI jAni prnaaii| pIche zubha karma te zrIpAlajIkA kuSTa gyaa| rAjya paayaa| mainAsundarI ATha hajAra rAnInameM paTTarAno hoya sukhI bhii| taba tAke pitAne dekha karma-kartavya sAMcA jaanaa| so yaha deva bala hai| 2 / aura jAne nAnA prakArako vidyAkA sAdhana kari aneka vidyAna ko apane AdhIna kro| tina vidyAnake prasAda kari aneka mAno rAjA joti apanI AjJA mnvaavai| so mantra bala jaannaa|3| aura apane zarIrakA bhujabala
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ su bar3A hoy| koTi bhaTa lakSa bhaTa sahasa bhaTa ityAdika aneka hasti-siMhakaM jItanekA parAkrama hotaa| tathA / / aneka sainyAkaM Apa ekalA hI jIte aise zarIra-bala pAvanA so zarIra bala hai| 4 / aura jAko jAjJA virSe / kau | aneka bar3e-bar3e sAmanta rAjA hoya / sarva sainyAke subhaTa apanI AjJA pramANa hoya ! bahuta sAmantakA nAtha hoya / sI sAmanta bala hai / 5 / ye rAjA kA pAMca bala haiN| so vivekI rAjA kauM inako icchA karanI yogya hai| iti rAjA ke pAMca bl| aise rAjA ke SaTa guNa, cyAri rAjya vidyA, pAMca bl| ye sarva rAjA kI sampadA hai| jinakI || rosI sampadA hoya te rAjA sadaiva sukhake bhogatA hoya yaza paavai| tapa leya, deva indra ahamindra nirvANa ete pada | pAve haiN| ye zubha rAja lakSaNa kahe / Age puNyAdhikArI puruSanake sIkhane kI vidyA haiM, jinake nAma-lakSaNa kahiye hai| tahA~ prathama nAma-prathamAnuyoga, karaNAnuyoga, caraNAnuyoga, dravyAnuyoga, zikSA, kalpa, vyAkaraNa, chanda, alaMkAra jyotiSa, nirukta, atihAMsi, purANa, mImAMsA, aura nyAya ye caudaha vidyA haiN| aba inakA vizeSa kahiye hai| taho sAmAnya buddhinaloM dharma ti lagAvaneta bhaneka mahAna puruSa tIrthakara cakravartI nArAyaNa kAmadevAdi puruSanakI kathA punya pApakA phala svarga-naraka kA sukha-dukha kathana ityAdika hitopadeza denekI kalA, so prathamAnuyoga nAma vidyA hai| / adho loka madhya loka Urdhva loka ina tIna lokana kI sarva racanA lokakA jo AkAra tAmai cyAri gati racanA kA kathana ityAdika tIna loka ke kathana upadeza karane kI kalA so karaNAnuyoga vidyA hai|2| aura jahA~ muni zrAvakake AcAra virSe pravINatA inake khAna-pAnakI vidhi jaannaa| muni kauM par3agAhanekI vidhi va navadhA bhaktiko vidhi samajhanA tyAgI-pratimAdhArI prAvakakaM bhojana nimitta lyAyavekI vidhi tinakU bhojana devekI vidhi ityAdika yati-zrAvakake upadeza karane kI kalA so caraNAnuyoga vidyA hai|3| aura jahA~ SaTa dravya inake guNa-paryAyakA smjhnaa| jIvake rAga-dveSa bhAva jaise hoMya so jaannaa| aura paddhagalake skaMdha jJAnAvasyAdi kama rupa kaise hoya? aura jIva karmana se kaise bancha, karmana se kaise khalai ityAdika karmakA bandha honA udaya honA sattva rahanA ityAdika dravyAnuyogake upadeza dene kI kalA so dravyAnuyoga vidyA hai| / / aura ziSyanake kalyANa honeke nimitta yathAyogya upadeza denekA jJAna jo bAlakako upadeza aise dIjiye, taruNako upadeza aise vRddhako upadeza aise vizeSa jJAnIka rose sAmAnya jJAnI ko aise -
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 Uca-kulo upadaza nIca-kuloka upadeza caMcala buddhika aise bAlakataruNa strIka vRddha strIka, pati sahita shrii| strIkaM vidhavA strI ko aise ityAdika yathA yogya upadeza denekI klaa| jaise ziSyajanakA bhalA hotA jAne, tase tinake parabhava sudhAravekauM upadeza denA so zikSA-kalpa vidyA hai| 5 / aneka prakArake zabdako spaSTatA vibhakti sahita pada sahita liMgake sAdhana, dhAtUnake sAdhana sahita, zuddha zabdakA bolanA / janeka gadya kAvya, chandanakA vibhakti artha sahita padacchedana sahita, bhale prakAra artha krnaa| ityAdika saMskRtakA vizeSa jJAna badhAvanA so vyAkaraNa vidyA hai|6| jahAM aneka jAtike chanda gAthA, AryA, zloka kAvyaityAdi bahuta prakAra chandako cAla jAnanA, parakauM upadeza denA sikhAvanA so chanda vidyA hai| 7 / jahAM nAnA prakAra alaMkAra jaise strI kA mukha candramAke samAna tathA yaha narendra apane pratApake Age sUryakaM jIta hai| ityAdika alaMkAra kalAkA sIkhanA-jAnanA-upadeza denA so alaMkAra vidyA hai|8| jahA~ candramA, sUrya, graha, nakSatra, tArA, ityAdi inake gamanAgamana kriyA teM zubhAzubha phalakA sIkhanA jAnanA upadezanA so jyotiSa vidyA hai| / / jahA~ nAnA prakAra ko yuktikA jJAna, aneka yukti upjaavnaa| bahu prakAra dRSTAMtAdi kalAkA sIkhanA upadeza denA so nirukta vidyA hai / 10 / jahA~ aneka caturatA sahita sabhA raMjita bolanekI kalA jaisA avasara dekhe taise zabda bolanekI kalA jaisA manuSya dekheM taisA bolanekA jJAna ityAdika sabhA va samaya pahicAna apatA-parAyA padastha pahicAna bolanA, ityAdika caturAI sahita, sarva sabhA raMjana, miSTa vinayakAro, AnandakArI vacana bolaneko kalA so pati-hAMsi kalA nAma vidyA hai / 21 aura jahAM dharma kathAke aneka purANa bAMcanA, kaMTha pATha jAnanA-par3hanA upadezanA so purANa vidyA hai / 12 / aura jahAM aneka mImAMsAdi matAMtarake zAstranakA par3hanA rahasya jAnanA / aneka matAntarake vAda jItane kI kalA nAstikamatI, ekAntamatI, vinayavAdI ina Adi aneka matAnakA rahasya jAnanA, sIkhanA auranakoM upadeza denA, so mImAMsA vidyA hai| 131 aura aneka prakAra taka-yukti upajAya, prazna krnaa| nyAya kari para-vAdIko asatya thuktikA khnnddnaa| apanA nyAya vacana sthaapnaa| para-vAdI 458 aneka asatya yukti deya tAkA rahasya jAni tAkA khaNDanA ityAdika nyAya pUrvaka naya-yuktikA sokhanA auranakoM upadeza denA so nyAya vidyA hai / 24 / aise ye caudaha vidyA zAstrokta kahI haiN| so mAna bar3hAneke
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su 8 fir 459 pAtra puruSako sadaiva inakA abhyAsa karanA yogya hai / iti zAstrokta caudaha vidyA kahI / jAge laukika caudaha vidyA kahiye haiN| tahAM prathama nAma brahma, cAturI, bAla, bAyana, dezanA, bAhu, jala, rasAyana, gAna, saMgIta, vyAkaraNa, veda, jyotiSa aura vaidyk| ye caudaha laukika vidyA haiN| aba inakA sAmAnya svarUpa kahiye hai| tahA~ AtmA caitanya hai| jJAna rUpa hai, zuddha hai, azuddha hai, ityAdika AtmAkA svarUpa jAniye so Atma vidyA, sohI brahmavidyA hai / 2 / jahAM nAnA prakAra bAtanakA krnaa| rAjya sabhA, paMca sabhA, jaisI sabhA hoya taisI bAta karanA / parakauM raMjAvanA citrakalA, zilpakalAdi aneka laukika cAturI sokhanA, so caturAI vivA hai / 2 / bAlyAvasthA ho teM aneka prakAra vidyAoM kA sokhanA, so bAla vidyA hai / 3 / jahA~ hastI ghoTaka, rathAdikakI asavArI jAnanA sokhanA, so vAhana vidyA hai| 4 / dharmopadeza denekI kalA, so dezanA vidyA hai | 5 | jahAM daNDa pelanAdi para malla jItana kI caturAI nAnA kalAkA kUdanA - phaoNMdanA nejama jhAr3anA, mogarI pheranA ityAdi kalA sIkhanA, so bAhu viyA hai / 6 haja tairanekI kalA sIkhanA so jala vidyA hai| 7 / bahuri kudhAtu kUM sudhAtu karanA / jaise tAMbekUM svarNa karanA. rAgakI cAMdI karanA / pArA - haratAlAdi zuddha kari, rasAyana paidA karanI / ityAdika kalA sIkhanA so rasAyana diyA hai| aura jahAM aneka svara sahita kAla maryAda rUpa miSTa svara sahita tAla kUM liye gAvanA, so gAna vidyA hai| 1 aneka prakAra vAditra kalA, nRtya kalA, inake hAva-bhAva gati lalitatA, cAla, tAla, ityAdikamai zAstrokta samajhanA, so saMgIta vidyA hai / 10 / aura akSarakA suspaSTa svara, vyaMjana, vibhakti sahita samajhanA. so vyAkaraNa vidyA hai / 32 / aura aneka zAstrakA sokhanA so veda vidyA hai| 22 / paMca prakAra jyotiSI vaidanakI cAla kari zubhAzubha jAnanA, so jyotiSa vidyA hai| 23 / aneka prakAra zarIrake roga jAnanekI bahuta parIkSAkA jaannaa| hAthakI nasa, mastakakI nasa, pAMvanakI nasa, hRdayakI nasoMkA prkhnaa| so yAhI nasoMkI parakhaIkA nAma nAr3I parIkSA hai| so nAr3I parIkSA jAnai mUtra parIkSA, jo mUtrakUM dekhi roga jAne / dRSTi parIkSA so dRSTi dekha ke roga jaaneN| pasInA kUM dekha-sUdhi roga jAnai, so sveda parIkSA hai / ityAdika cinhana taiM roga jAni tAke nAza karane kI kalA so vaidyaka vidyA hai| 24 / ye caudaha karma-vidyA haiN| aura Upara kahIM caudaha, rr . raM Bei lau
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ ve dharma vidyA haiN| tina sabakA svarUpa viveko rAja-putrana Adi sarva kulInakaM sIkhanA yogya hai| aura jisa rAjaputrakU ina vidyAnakA jJAna hoya so prajAkU sukhI karai, Apa yaza paavai| aise jAni ina vidyA rUpI guNanakA saMgraha karanA yogya hai / iti laukika vidyaa| prAge rAjAnakA indra jo SaTakhaNDI cakravartI tAke puNyakA mAhAtmya pAya caudaha ratna va nava nidhi hI haiM / tinake nAma va guNa kahiye haiN| tahAM prathama stra nAma sudarzana cakra caMDa vega daNDa camara cUr3AmaNi kAkiNI chatra asi senApati buddhisAgara purohita zilpI gRhapati vijayagari hastI ghoTaka aura strI ye caudaha ratna haiN| eka-eka ranakI hajAra-hajAra deva sevA kara haiN| aba ina ratnana se kahA-kahA kArya hoya so kahiye haiN| tahA~ cakro, jisa AjJA kare caahai| sA cakrake rakSaka deva jAya cakrIkI AjJA kahaiM / yaha cakra ratnakA kArya hai!| vijayArddha parvata kI guphAke kapATa senApati tor3e hai, so gadA ratna hai tAre tor3e hai| so ye gadAkA kArya hai|2| jahAM rAhameM nadI-sarovarakA bar3A gahana jala Ane hai| taba carama ratra jalameM vidhAya diijiye| so tAke prasAda kari sarva jala dharatI samAni hoy| tApai ta~ cakrokA sarva kaTaka pAra hoya / ye camara ranakA guNa hai| 3 / aura vijayArddhakI guphA pacAsa yojana lambI hai| tAmeM yahA aMdhakAra meM so cakrI kaise dhasai hai| tahAM cUr3AmaNi rasake udyota kari, sUrya-prakAzako nAI ucAta, guphA pAra hI hai| yaM cUr3AmaNi ratnakA gurA hai| 4 / aura kAkiNI ratna te cakro apanA nAma likhe hai / vRSabhAcala parvata pai, jaba ThAma nahIM mile hai| taba isa kAkiNI ratna teM, ora cakrIkA nAma meTi, apanA nAma likhe hai| aura yAkai prakAza se bhI bAraha yojana guphAmeM prakAza hoya hai| ye kAkiNoM ratnakA gurA hai / 5 / aura cakkIke kaTaka para megha barasai, to chatra ratnake vistAra kari jalakI vAdhA meTai. saba sainyA chAyA leya hai| ye chatra ratnakA guNa hai|6| aura jAke teja te vairI DareM, sarva zatru jAte jItie, aisA asi ratnakA guna hai| 7 / ye sAta ratna to acetana khe| aura saba prArya mleccha khaNDake rAjAna kuMjIti, sarva kalAya cakrIke caraNameM namAya sevA karAve, e senApatikA guNa | hai|8| aura purohita aisI salAha deya jAtai prajA sukhI hoya, vairI vaza hoya, ye purohita ratnakA guNa 41.| hai191 aura cakrIkI AjJA te tatkSaNa, manadAMcchita, aneka zobhA sahita, bahuta khaNDake sundara mahala ! vanAvai, so ye zilpI rana hai| 101 aura cakrIke gharakA sarva kArabAra, bArambha kAryakI sAvadhAnI rAjai. gi
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ / so the guraNa gRhapati ratra kA hai| 13 / cakrI ke mana ka sukhakArI asavArI kA denehArA, airAvata indra ke hastI samAna vijayagiri nAma sundara hastI ratna hai / 12 / vAMcchita asavArI denehArA, pavana samAna dhega te / calanahArA, caJcala, sundara azva hai|23| mahAsatI, zacI samAna rUpa kI dharanahArI, mahAsundara, cakrI ke mana kauM dharanahArI, AjJAkAriNI, mahAbalavatI ratna cUrNa kareM aisI, strI ratna hai / 24. ye sAta cetana ratra hai| saba mili caudaha hoya haiN| ye jahAM-jahAM upajai, so sthAna batAIye haiN| cakra, chatra, asi. daraDa ye cAra to AyudhazAlA meM upajeM haiM / carama, kAkiNI, cUr3AmaNi--ye tIna zrIgRha meM upaja haiN| hastI, ghoTaka, strIye tIna vijayArddha parvata 4 upajeM haiN| silAvaTa, purohita, senApati, gRhapati--yai cyAri nija-nija nagarI meM / isa haiM / je daha ranoM kA sAmAnya va samA dAhyA / vizeSa anya purANana teM jAnanA / iti caudaha ratna / Age nava nidhi ke nAma va lakSaNa kahiye haiN| kAla, mahAkAla, naisarva, pANDaka, padama, mAsava, piMgala, zaMkha aura sarva rastra ye navanidhi haiN| ye kahA-kahA kArya kareM haiM, sohI kahiye haiM / kAla nidhi to vAMcchita pustaka deya hai| 5 / mahAkAla vAMcchita asi deya hai| 2 / vAMcchita bhojana deya, so naisarpa nidhi hai| 3 / vacchita SaTrarasa deya, so pANDaka nidhi hai| 4 / vAMcchita vastu deya, so padama nidhi hai| 5 / yocchita nIti zAstra va zastra deya, so mAraNava nidhi hai|6| vAMcchita AbhUSaNa deya, so piMgala nidhi hai / 7 / aneka bANe deya, so zaMkha nidhi hai|8| vAMcchita sarva rana deya, so sarva ratna nidhi hai||| ye sarva mili nava nidhi jAnanA / so ina nidhina ke AkAra va pramANa kahie hai| ra sarva nidhi gAr3I ke AkAra haiN| lambI caukora jAnanA / ATha pahiyAna sahita haiN| so eka-eka nidhi, bAraha-bAraha yojana lambI hai / nava-nava yojana caur3I hai| ATha-ATha yojana U~cI hai| eka-eka nidhi ke hajAra-hajAra deva rattaka haiN| ina nidhina pai cakrI ko AjJA hai| ye nidhi, cakrI ke puNya pramANa haiN| aise caudaha ratra, nava nidhi ra puNya kA phala hai, binA puNya naahiiN| iti nidhi| Age cakrI kI senA SaTa prakAra hai,so kahaiM haiM / tahA~ prathama nAma--hastI caurAsI lAkha, ratha-sainyA. caurAsI lAkha caur3A, aThAraha kor3i sarva doU zresI | ke vidyAdharana kI sainyA, bharatakSetra sambandhI devana ko sainyA, payAdena kI senyA-ye SaT prakAra kI sainyA hai| sAmAnya rAjA ke to cyAri jAti kI sainyA hoya deva vidyAdhara kI sainyA nahIM hoya / aru cakradhArI ke SaTa
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 prakAra kI saindhA jaannaa| aisI vimati sahita zrI AdinAtha ke putra bharata cakravartI solahaveM kulakara pahale cakrI so mahAviveka ke sAgara hote bhe| so inake kAla viSa bhoga bhami ke bichure prajA ke loga bhole jova karma bhUmi kI racanA meM nahIM smjhe| aru kalpavRkSana kA abhAva bhayA jIvana ke kSudhA bdhii| taba bhole jIva udara pUraNa kI vidhi binA duHkhI hone lge| vizeSa jJAna caturAI karma bhami sambandhI Arambha nahIM jaaneN| tinake duHkha nivArave kU marata cakrI haiM so prajA ko karma bhUmi kI racanA kA jJAna hove kU prajA kU sukhI hone ke nimitta SaT karma kA upadeza dete bhe| tinake nAma va svarUpa kahie hai| ijyA, vArtA, dAna, svAdhyAya, tapa aura saMyama-e SaTa karma haiM / aba inakI pravarti kahirA hai| tahA~ bhagavAn sarvajJa jagannAtha kI taranatArana jAni pApaharana mokSakarana jAni ke vivekI bhakti ke vazIbhata hoya ApakauM pApa sahita jAni karma sahita janma-maraNa kari duHkhiyA jAni Apa dIna hoya vinaya sahita, apane pApa harave kaM, bhagavAn kA pUjana krnaa| tinake sanmukha khar3A hoya, utkRSTa aSTa dravya milAya apanI kAya pavitra kari, mantra sahita prabhu ke caraNa Age dhrai| jaise--laukika meM nija utkRSTa vastu leya, rAjAna jamata jAya, varaNa mAga dhauM: rAjA kIrati kreN| taise hI bhagavAn ko pUjA-stuti kiye, pApa kSaya hoya / so tisa pUjA ke nyAri meda haiN| tinakA nAma-eka tau pratidina aSTa dravyate bhagavAn kI pUjA karanA, so nityamaha hai| 3 / caturamukha pUjA-ye mahApUjA-vidhAna so maNDalezvara, mahAmaNDalezvarAdi bar3e rAjAna te baneM hai| 2 / kalpavRkSa pUjA-so tAmaiM uttama nevaja, netra kU sukhakArI, jAkau dekha deva bhI anumodanA kareM, aise uttama dravya te pUjA karanI aura tA samaya jete dina lau pUjA-vidhAna Arambha rhai| tete dina sarva kau kimicchaka kahie manavAMcchita dAna, yAcakana ko icchA-pramANa kalpavRkSa kI naI dAna denA, so kalpavRkSa pUjA hai| so ye pUjA cakravartI se baneM hai| 3 / aSTAhnikA-pUjA yAkA nAma hI indra-pUjA hai| so yA pUjA indra teM bane hai|4| rose cyAri prakAra prabhu kI pUjA kA, bharatezvara apane nikaTavartI rAjAna kI tathA prajAGa upadeza dete bhaye / yAkA nAma ijyA kriyA hai| iti ijyaa| Age vArtA kriyA kAhirA hai / vArtA kahie, dagAbAjI sahita AjIvikA kA vicAra tyAga kari, nyAya sahita AjIvikA pUrI karanI, so vArtA hai| tAke aneka bheda haiN| mukhya-asi, masi, kRSi, vANijya, zilpa aura pazu-pAlana-e SaT bheda haiN| tahAM asi kahie khar3aga, so
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ zastra bAMdha, nAzAdartaka. dayArAdita, lIla hA kolA karatA. iTa jovana koM daNDa detA, prajApAlana kreN| / so zastra sahita AjIvikA karalI, so asi vArtA kahie / 2 / masi kahie syAhI, tAtai dharma-karma ke akSara yo / likhane kA vyavahAra karanA, pApa rahita nyAya sahita likhane kari, AjIvikA pUrNa krnaa| so masi vArtA hai / 2 / / kRSi kAhie, kheto krnaa| apanI buddhi ke bala kari, dharatI virSe aneka prakAra bIja boya, bahuta prakAra anna, mevA, aneka rasa nipajAya, dhana kA upajAvanA, so kRSi vAtA hai / 3 / aneka nyAya sahita vANijya-vyauyAra, hiMsA-pApa rahita vyApAra krnaa| tAmeM bahuta Arambha, bahu hiMsA, asatya, corI ityAdika doSa rahita, malA yaza sahita, dhana ko upajAvane ke nimitta vyApAra karanA / so vANijya vArtA hai| 4 / jahAM aneka mahala-mandira banavAne kI kalA pragaTa kari AjIvikA karanI so zilpa vArtA hai| 51 pazu-pAlana kahie, aneka pazUna kI rakSA kari, tinake pAlane kI vidyaa| pazana kI pIr3A pahicAnanA, pazu parIkSA karanI, tinake zubhAzubha cihna, daya kA samajhanA, tinake khAna-pAna meM samajhanA, tinake aneka roga samajha. tAkI oSadhi kA jaannaa| so pazupAlana vArtA hai|6| aise SaTa karma-bheda, vArtA AjIvikA ko vidhi, Adi cakrI meM prajA ke sukhI hone ke, bhoga bhami ke bicharai bhole jIva tinakoM btaaii| tA pramANa sarva prajA ke loga apane tana kI tathA kuTumba ko rakSA karatai bhye| ye SaTa bheda vArtA karma ke haiN| 2 / ye doya karma to isa bhava ke yaza sukhakauM updeshe| cyAri karma para-bhava ke kalyANa kauM, svarga mokSa kI rAha batAvai ko updeshe| so kahiye haiN| doya to Upara khe| tIsarA karma jo dAna so cyAri prakAra hai| bheSaja, anna, zAstra aura abhayaso oSadhi-dAna taiM to para-bhava meM niroga zarIra yA hai| anna dAna kari para-bhava meM sadA anna bhojana kari, sukhI rhai| aurana kaMpAlanahArA hoya / mAyu paryanta sukhI rahai / zAstra-dAna te bhavAntara meM jJAnavAna mahApaNDita hoya / abhaya-dAna kari, dIrgha vAyu kA dhArI indra-ahamindra hoya tathA nirbhaya jo mokSa sthAna tAhi paavai| tAtai vyAra dAna diijiye| so duHkhita-bhukhita dInana kau tau karuNA kari, santoSa sahita, pucakAra kari denaa| pAtranaka bhakti kari denaa| isa dAna kari jIva paramava maiM bahuta sukhI hoya so aisA dAna-karma kA upadeza kiyaa| 3 / cauthA svAdhyAya so jinavANI kA pATha, aneka dharma-zAsvata kA adhyayana karanA, so aisA svAdhyAya nAma karma upadezyA / 4 / bAraha prakAra tapa so
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ | antara-bAhya kari dayA-mAvana sahita, samatA-bhAva ko vidhi liye karanA, so tapa karma hai / / tahAM paMcendriya ||Yey / tathA manakoM vazIbhata karanA SaTakAya ko dayA karanI / so dvividhi saMyama bAraha prakAra hai / so updeshyaa|6| hai| aise SaT karma bharata cakrI prajA kA pitA, so sabake thaga-bhava ke sukha kA abhilASI, karma-dharma ke mArga koM dIyaka samAna jo bhalA upadeza so SaTa-karma rUpa upadeza deya, lokana ko sukhI kre| iti bharata cako ke upadezita SaT-karma / poche bharatanAtha marata cakravartIkoM solaha svapne Aye / tinakA phala cakro ne zrIjAdinAtha jina se puuchaa| taba bhagavAn ne kaho-he rAjan ! inakA phala cauthe kAla meM nAhIM / Age pazcama kAla meM, ina svapna kA phala pragaTa hoymaa| so kahiye hai| prathama nAma-prathama to tebosa siMha dekheN| dUsare svapna meM ekalA siMha, tAke pIche mRgana kA samUha gamana karate dekhA / tIsare svapna meM hastI kA bhAra dharai, turaga dekhaa| cauthe svapna meM kAgana kari, haMsa pIr3ita dekhaa| pAMcaveM svapna meM bakarekaM sakhe patra carate dekhaa| cha? svapna meM bandarako hastI ke kandhe para cabhyA dekhaa| sAtaveM svapna meM bhUta nAcate dekhe| AThaveM svapna meM eka sarovara tAkA madhya to sukhA aura tIra meM agAdha jala dekhA / navave svapna meM rana rAzi raja kari maNDita, kAnti rahita dekhI / dazave svapna meM zvAnakaM pUjA kA dravya khAte dekhA / gyArahaveM svagna meM taruNa vRSabha dahaGkatA dekhaa| bArahaveM svapna meM candramAkoM zAkhA sahita dekhA / terahaveM svapna meM doya vRSama ikaTThe hoya gamana karate dekheM / caudahaveM svapna meM sUrya vimAnakoM megha palaTa se AcchAdita dennyaa| pandrahaveM svapna meM chAyA rahita sUkhA eka vRkSa dekhaa| solahaveM svapna meM jIrNa patrana kA samUha dekhaa| ye solaha svapna bhaye aba inakA artha kahiye hai| tahA~ te bIsa siMha dekhe, tinakA phala ye, jo teIsa tIrthaGkarana ke samaya meM to khoTI ceSTA ke dhArI parigraha sahita, jina-dharma viSa muni nahIM hoNyge|sh eka siMha taranatArana, tAke pIche magana ke samuhagamana karate dekhe| tinakA phala ye hai| jo antima caubIsaveM jina mahAvIra tinake nirvANa bhaye pove yati maga kI nAI dIna nagna parISaha sahavekauM asamartha, so parigraha kA dhArana kara, yati baajaige| jina liMga taja, kuliGga dhareMgehAthI ke bhAra sahita turaGga dekhA tAkA phala ye hai-jo pazcamakAla meM sAdhu, tapa ke bhAra kari duHkhI hoyge| tapadhAranekoM asamartha hoNyge|3! bakareka sUkhe patra khAte dekhaa| tisakA ye phala hai| jo U~ce kula ke manuSya zubhAcAra te / / 4
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ nama bhraSTa hoya, khoTA AcAra aadreNge|4| bandarako hAthoke kandhe pe caDyA dekhaa| tAkA phala aisA, jo aadi| ta~ calA AyA jo kSatrInakA vaMza tisako vyucchitti (nAza) hoygii| hona kulake dhArI akulIna, pRthvI para rAjya kreNge|5| vAyasanake samUha kari, haMsa pIr3ita dekhaa| tAkA phala aisA, jo paJcama-kAlameM jabbAnI mole / jIva dharma ke artha muni dharma tajika, anAcArI-hiMsaka jIvanakI sevA kreNge| asaMyamI kaSAyI jIvana kari, dharmAtmA jIva pIr3e jaaNyge| pApo jIvana kari, dharmo jIvanakA apamAna hoygaa|6| bhata nAcate dekhe tinakA phala rausaa| jo paJcama kAlameM ajJAnI jIva bhagavAn jAni dharmake artha bhUtAdi vyantara devanako pUjA kreNge|7| sarovara madhyameM sUkhA, tIrameM agAdha jala dekhaa| tAkA phala, aisA jo uttama tIrtha-sthAnakanameM dharmakA abhAva rahegahIna raNanameM dharma rahega! vi bhuli kari lipta dekhii| tAkA phala rosaa| jo pazcamakAlameM zukladhyAnI nahIM hoyge| dharmadhyAnI keIka rheNge|6| jina pUjAkA dravya, zvAna khAte dekhA tAkA phala aisA jo paJcamakAlameM pAtra ko nAI, avrato tathA kupAtra va apAna ye Adara paaveNge| 201 taruNa vRSabha zabda karate dekhaa| tAkA phala rosA jAnanA, jo paJcama kAla ke jIva. taruNa samaya meM to dharma-dhyAnake Adarane virSe udyama kreNge| parantu vRddha bhaye, dharmameM zithila hoya, aruci kreNge| 13 candramA ke zAkhA dekhIM tAkA phala aisA, jo paMcama kAla meM avadhi, manaHparyaya jJAnake dhArI muni hoNge| 22 / do vRSama sAthahI gamana karate dekhe tAkA phala aisA, jo paMcama kAla ke muni, saMgha meM rheNge| rAkA-vihArI nahIM hoyge| 13 / sUrya megha paTala kari AcchAdita dekhaa| tAkA phala rosA, jo paJcama kAla ke munInakoM kevala-jJAna nahIM hoygaa|24| sUkhA vRkSa chAyA rahita dekhA tAkA phala rosaa| jo paMcama kAla ke strI-puruSa zola vrata dhAri, pIche kuzIla seveNge|25| sUkhe patrana kA samUha dekhaa| tAkA phala rosA, jo anna Adi oSadhi haiM tinakA rasa jAyagA, sarva oSadhi nIrasa hoNgii|26| rose bhagavAna vRSabhadevane kahI ki mo cakrezvara! inake phala aba naahiiN| Age paMcamakAla ke utAramaiM dikheNge| iti bharata cakravartI ke svapna-phala smaapt| Age paMcama kAla meM bhole jIva apanI buddhi teM kalpanA kari, aneka prakAra bhagavAna kU sthApya ke pUjeMge, bahuvidhi ta bhagavAna ke bheda kheNge| tAtai zuddha bhagavAnake jAnane kauM, bhagavAna ke gurA kahie haiN| jinameM ye guNa hoya, so zuddha bhagavAna haiN| jinameM ye guNa 65
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI 57 gu e fg 466 nAhIM hoya, so zuddha deva naahiiN| ye atizaya jAmeM hoMya, so zuddha tarana tArana jAnanA / so prathama atizaya tIna haiM / vacana atizaya, Atma atizaya aura bhAga atizaya / inakA artha- jAkI vANI megha samAna anakSarI. anukrama rahita khirai so apanI-apanI bhASAmeM saba bAraha sabhA ke jIva smjheN| sarvakA saMdeha jAya, saMzaya rahe nAhIM / jArkoM suni, bhavyakA kalyANa hoya / pApa nAza hoya puNya phala upajai so vacana atizaya hai / 2 / karma ke pragaTyA potA anantadarzana anantasukha aura anantavIrya so ye Atma atizaya hai / 2 / garma ke pahile, ratnoM kI varSAkA honA, nagara saba ratnamayI honA, indrAdika deva sevA kreN| kevalajJAna svabhAva pragaTa bhaye, samozaraNa vimUrtikA pragaTa honA / ityAdika mahimA so bhAgya atizaya hai | 3 | aise tIna atizaya jinameM hoMya, so bhagavAn haiN| iti tIna atizaya Age bhagavAn kI mAtAko garbha ke pahile, solaha svapna Aye haiM / tinake nAma va lakSaNa kahiye haiN| prathama nAma airAvata hastI, zveta vRSabha, siMha, puSpamAlA, lakSmI kalaza snAna karatI dekhI, pUrNa candramA, sUrya, kanaka kalaza, maccha yugala, sarovara, sAgara, siMhAsana, svarga vimAna, dharaNendra vimAna, ratna rAzi, aura nirdhUma agni / ye solaha svapna bhagavAnakI mAtAne dekhe haiN| aba inakA sAmAnya phala kahiye hai| prathama airAvata hasto dekhA / tAkA phala aisA jo putra mahAn puNyakA dhArI, sarva taiM U~cA hoyagA / 2 / aura zveta vRSabha dekhA tAkA phala rIsA jo putra dharmakA dhAro, jagat-pUjya hIthagA / 2 / aura siMha dekhA / tAkA phala aisA jo putra anaMta balakA dhArI hoyagA / 3 / puSpamAlA dekhii| tAkA phala aisA jo pRthvImeM dharmako pragaTa karanahArA hoyagA / 4 / lakSmIko kalaza snAna karatI dekhii| tAkA phala aisA jo putrakA sumeru parvata pai snAna hogA / 5 / pUrNa candramA dekhaa| tAkA phala aisA jo tIna lokake jIvanakoM jAnandakArI hoyagA / 6 / sUrya dekhA tAkA phala aisA jo mahA pratApI hoyagA 7 kanaka kalaza dekhA / tAkA phala aisA / jo aneka nidhikA bhogatA hoyagA / 8 / tA pIche maccha-yugala dekhaa| tAkA phala aisA jo aneka sukhakA bhoktA hoyagA / 6 / sarovara dekhA / tAkA phala aisA 1008 lakSaNakA dhArI hoyagA / 10 / poche kallola karate samudra pau dekhA / tAkA phala aisA jo kevalajJAnakA dhArI hoyagA / 221 pIche siMhAsana dekhaa| tAkA phala aisA jo bar3e rAjyakA bhogatA hoyagA / 12 / pIche svarga vimAna dekhA / tAkA phala aisA jo svarga taiM caya ke avatAra leyagA 466 da raM
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su Meng i ** / 13 / pIche pAtAla taiM nikasatA dharaNendrakA vimAna dekhaa| tAkA phala aisA jo janma taiM ho tAke~ avadhi-jJAna hoyagA / 14 / pIche ratna rAzi dekhI tAkA phala aisA, jo guNakA nidhAna hoyagA / 25 / nirdhUma ani dekhi tAkA phala aisA, jo aSTa karmanakA jAranahArA hoyagA / / 26 / aise bhagavAnake avatAra honeke pahile ke solaha svapnoMkA phala jAnanA / iti zrI sudRSTi taraGgiNI nAma grantha ke madhme meM rAjAnake guNa tathA caudaha vidyA, tIrthaMkarakI mAtA ke solaha svapna, ityAdi kathana karanevAlA ikatIsavAM parva sampUrNa // 21 // Age bhagavAn vRSabhadevane janma pIche terAso lAgta pUrva rAjya kiyaa| bhAdoI kA patA dazadhA bhoga bhoga sukhI bhaye / tinake nAma prathama mana vAMcchita ratna jyotiSo daivanakI prabhAkauM jotanehAre aneka varanake tinake sukha bhoga / 2 / nava nidhikoM Adi leya, parama sampadAke bhoga / 2 / mahAsatI, zacIke rUpaka jItanahArI AjJAnusArI, vinaya sahita aneka mana mohana ceSTAkI dhAranahArI sundara rAnIkA bhoga / 3 aneka sampadA kara bhare nagara deza tinake rAjyakA bhoga / 4 / deva vidyAdhara bhUmi gocaro rAjAna sahita aneka mahAn puruSana kari vaMdanIya hastI ghoTaka payAde ina SaT prakAra senyAke Izvara tAkre bhoga / 5 mahAn sugaMdhatA sahita. aneka ratnamayI komala zaiyyAke moga / 6 / ratnamatho siMhAsana takhta, baiThaneke sthAna mahA udAra, uttama mandiranake bhoga / 7 / aneka ratnamayI svarNa cAMdI Adi aneka manohara dhAtuke aneka AkAra ke vAsanake bhoga / 88 / nAnA prakAra SaTrasa bhayo aneka bhojana- vyaMjana, jihnA raMjita vastuke khAvaneke bhoga / 6 / deva devI, manuSya strInake gAye bajAye aneka sundara svara sahita saMgIta, gAna, nRtyAdika, aneka rAga raMgake bhoga / 101 aise daza prakAra ke bhoga, devAdhideva vRSabhanAtha jinane rAjyAvasthAmeM bhoge so atizaya puNyakA phala jAnanA / iti daza jAti bhog| Age sahaja SaT-guNa puNyavAn ke parakhavekoM batAIye hai| eka to Apa, sarva jagatake deva manuSyana kari pUjanIya padake dhArI, saba taiM bar3e hA~tha / aru apane bar3appanakA mAna nahIM kareM ye mahA puNyakA phala hai| hIna puNyo, alpasA bhI lokameM Adara-satkAra pAvai tau mAna kreN| puNyavAn bar3A bhI satkAra pAvai, tau bhI mAna nahIM karai / 2 / hona purAyo alpasA satya bole to mAna kreN| kahai, hama jaisA satyavAdI aura nAhIM 47 rA
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyavAnkA sahaja hI satya bolanakA svabhAva hoya hai| tAteM puNyavAna satya bola mAna nAhIM kreN| ye puNyavAnakA dusarA bheda hai| 2 / hona kulo, tuccha puNyo, alpasA puruSArtha pAya mAna krai| dIna jIvanakauM poDai bhaya btaavai| kahai hamase balavAn puruSArthI aura naahiiN| aisA kahi abhimAna karai / je mahAna puNyI haiM te bar3A bhI bala parAkrama ! dhAra mAna nAhIM kreN| dIna jIvanako rakSA kreN| ye tIsarA puNyavAnakA cinha hai| 3 / hIna puNyI, mahA raudrapariNAmI antaraja meM to mahA nirdaya bhAva aru bAhya loka dikhAvaiko dAna deya dayA kari mAna krai| kahai hama dayAvAna haiN| je dIrgha-bhAgI haiM ve sahaja hI komala cittake dhArI mahA dayA bhAva kari mI mAna nahIM kreN| ye cauthA puNyavAna kA cinha phala hai / 4 / alpa puNyakA dharo, pAdAna deza na mAhai hAmo dAtA aura naahiiN| aisA mAna kreN| dIrgha puNdhI sahajahI cittakA udAra, dayAvAna bar3A dAna kareM mI, mAna nahIM kreN| ye puNyavAna kA pAMcavAM cinha hai / 5 / hIna purayI alpasA hI virakta hoya mAna krai| kahai hama tyAgI haiM,hamaiM kachu bho vAMcchA naahoN| aura je bar3amAgo-mahAna puNyI haiN| te aneka bhoga-sampadA pAya, tAsai udAsa rhaiN| mAna nahIM kreN| ye puNyavAnakA chaDA cinha hai / 6 / jo ina SaT bAtanameM mAna nahIM karai, so ye puNyakA phala hai| iti SaT guNa so ye bhagavAna viSa pAIthe hai| bhagadAna, rAjya avasthAmaiM indra ke lyAye aneka prAbhaSaNa-ratra mayI AbhaSaNana ko | alaMkRta kari, bhaSarAma kauM zobhA dete bhaye / so AcArya kahaiM ki jo apane Azraya pAva tAko yazavaMta karai, bhalA dikhaavai| gavAnake tanakA Azraya AbhUSaNanane liyA, so AbhUSaNa bhale zobhate bhye| tina sarva AbhUSaNa Ji meM mukhya hAra hai| so hArake aneka bheda haiN| so hI kahiye haiN| hArake tIna bheda haiM, ekAvalI jiSTI hAra, / strAvalI jiSTI hAra, aura alpavRttaka / ye tIna bheda, hAra ke haiM / tahAM jiSTIke pAMca bheda haiN| sIrakha. upasorakha, avaghATa, prakAMDaka aura trl-prbNdh| ye pAMca jiSTI hArake bheda haiN| so jiSTI nAma lar3IkA hai| hArameM | jetI lar3I hoya, tinako jiSTI khiye| so lar3a ke pAMca maida hai| tahAM jisa hArameM kevala motI hI motIna kI lar3o hoya, so zakAvalI jiSTo hAra khiye|3| aura jAke madhya meM to mArA hoya aura doya tarapha motI hoya, so ratnAvalI nAmA jiSTI hAra hai| 2 / aura jAmeM doya motI eka maNi, aise jo laDI poI kI mAsAmagi tIna-tIna modIna ke antara meM eka-eka mariNa hoya / tathA vyAri-cyAri 46
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su fice 469 motI aura eka mazi poI gayI hoya tathA pAMca-pAMca motI aura eka mariNa aise poI gaI hoya, so inakA nAma apavRtta hai| yahAM maNi ke doya bheda haiN| eka mariNa aura dUsarA mANikya / tahAM jAyeM chidra hoya, sUta meM poI jAya, so to maNi kahiye aura jo chidra rahita hoya, svarNa meM jar3ayA jAya, so mANika hai| so jo lar3I meM eka motI, eka maNi aura eka mANikya hoya, so bhI apavRttaka nAma hAra hai / 3 / jahAM jA lar3I ke sarva motI tau barAbara ke hoMya aru madhya meM eka bar3A motI hoya / tAka sIrakha nAma lar3I kA hAra kahiye / 2 / jAmaiM madhya meM tIna bar3e aura janya barAbara ke motI hoMya, so upasorakha kahiye hai / 2 / jAke madhya meM pAMca bar3e motI hoMya, so prakADakanAmA jiSTI hAra kahiye hai / 3 / jAke madhya kA motI to bar3A hoy| do tarapha ke motI krama taiM choTechoTe haoNya, so avaghATaka nAma jiSTI kahiye / 4 / jAmaiM sarva motI samAna hoMya, so tarala-prabandha nAma jiSTa hai| ye pAMca jAti kI lar3I hArana meM hoya haiN| so tina hArana ke gyAraha bheda haiM so hI batAiye haiM / tinake nAma -ardha mAnava, mAnava, artha guccha, niSatramAlikA guccha, ramyakalApa, artha, devachanda, hAra, vijayachanda aura indraghanda-ye gyAraha prakAra ke hAra haiN| so inake pahirane hAraina ke padastha kahiye haiN| tahAM daza lar3I kA hAra, so to ardha mAnava hAra hai / 2 / aura bIsa lar3I kA hAra, so mAnava nAma hAra hai / 2 / caubIsa lar3I kA hAra, so ardha guccha hAra hai / 3 / sattAIsa lar3I kA hAra, so niSatramAlikA hAra hai / 4 / battIsa lar3I kA guccha nAma hAra hai / 5 / cauvana lar3o kA, ramyakalApa nAma hAra hai| 6 / cauMsaTha lar3I kA ardha hAra hai| 7 / ikyAsI lar3I kA, deva chanda nAma hAra hai / 8 / ekasau lar3I kA hAra, so hAranAmA hAra hai / 6 / jo pAMca sau cyAri lar3I kA hoya, sI vijaya- chanda nAmA hAra hai| 10 / eka hajAra ATha lar3I kA hoya, so indra- chanda nAmA hAra hai| 12 / ye gyAraha bheda khe| so inameM pahile kahe jo nava bheda, so ina hArana ko mahAmaNDalezvara rAjA tAI padavAre pahire haiN| dazAM vijaya - chanda hArakauM nArAyaNa pratinArAyaNa pada ke dhArI pahireM haiN| jo indra-chanda nAmA hAra hai sau deva, indra, cakro pahareM ye bhagavAna ke nikaTavartI sevaka haiM, so ye pahireM tathA ina deva- indrana ke nAtha tIrthaGkara pahireM / eka hajAra ATha lar3I kA hAra, devopunIta hai| tAhi pahireM jina deva aise sohate bhaye, mAnoM sarva jyotiSI deva mili ke, bhagavAna kI bhakti karane kauM, nikaTa ho Aye hoN| aise bhagavAn bahuta kAla paryanta rAjya kari, tA 469 sa raM
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ poche tapa leya, kevalajJAna pAya, samozaraNa sahita vihAra karma kari, dharmopadeza dete bhye| tisakaM suni bAraha sabhA ke dharmArtho jova, dharma-mArgalAgate mye| so tina bAraha sabhA ke nAma kahiye haiN| prathama sabhA meM kalpavAsI deva, dusaro meM jyotiSI deva, tIsarI meM vyatara, cauthI meM bhavanavAsI deva,pAMcavIM meM kalpavAsI deviyo chaThI maiM jyotiSI devAMganA, sAtavoM meM vyantara devoM kI deviyAM, pAThavoM meM bhavanavAsI deviyA, navavI sabhA maiM muni, dasavoM meM AryikA va sarva strI, gyArahavI meM manuSya, bArahavoM meM sarva jAti ke sanI paMcendriya tiryaMca-ina bAraha sabhA sahita, bhagavAn mokSa-mArga pragaTa karate, jagat-jIvana ke puNya ke prere unake kalyANa ke athi, vihAra karate mye| so anukrama te kailAza parvata para aaye| jaba bhagavAna ke nirvANa hone meM caudaha dina bAkI rahe, taba bharata cakrI Adi ATha mukhya mahAn rAjA, tinakuM zubha svapna bhye| tinake nAma va cihna batAiye haiN| jisa dina bhagavAna ne yoga nirodhe, usa dina kI rAtri virSe bharatezvara cakkI ke aisA svapna huA ki mAno sumeruparvata U~cA hoya, siddhakSetra se jAya lagyA hai|| bharata jo ke putra arkakIrti, tAka aisA svapna bhayA ki svarga loka ke zikhara te eka mahAn oSadhI kA vRkSa AyA thA, vaha jagat-jIvana ke janma-maraNa kA duHkha khoya ke, aba loka ke zikhara jAyave kauM udyamI bhayA hai| 2 / bharata cakI kA gRhapati-ratna, tisakaM aisA svapna bhayA ki Urddhaloka te eka kalpavRkSa AyA thA, vaha jIvana kI manavAMchita phala deya ke. pIchA svargaloka ke zizvara jaaygaa|3| cakrI kA mukhya mantrI, tAkauM aisA svapna AyA ki lokana ke bhAgya te eka ratana dIpa AyA thA so jinaka ratana leve kI icchA thI tinaka aneka stana deya ke, pIche urvaloka kauM, gamana kregaa| 4 / bharata jI ke senApati kauM aisA svapna AyA ki eka anantavIrya kA dhArI mRgarAja, adbhuta parAkramI, so kailAza parvata rUpI vajra kA pIMjarA tAkoM cheda kari, Urdhva viSa uchavale kau udyamI bhayA hai / / jayakumAra jI kA putra anantavIrya, tAkI aisA svapna AyA ki eka adbhuta candramA, anantakalA kA dhArI, jagat virSe udyota kari, tArAni sahita, paryatoka kauM jAyave kauM udyamI mayA hai| 6 / bharata cakrI ko paTarAno subhadrA tAkuMresA svapna AyA ki vRSabhadeva kI rAnI yazasvatI aru sunandA ye doU tathA indra kI paTarAno zacI-e tInoM milakara baiThI, soca karatI haiM / 7 / kAzI / deza kA rAjA citrAMgadattako aisA svapna AyA jo adbhuta teja kA dhArI sUrya, pRthvI virSe udyota kari Urdhvaloka 470
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ ko gayA cAha hai|8| aise AdinAtha svAmI ke nirvANa sUcaka ATha svapna, ATha puruSana ko aaye| jina / / svapnoM kA smaraNa-pATha kiye, bhavyana kA kalyANa ho hai| ye pro Adideva, pRthvI ke Adi nAyaka bhye| tho / inate hI dharma kI maryAdA calI hai / tAteM ye bhagavAn sarva jagat ke nAyaka haiN| so nAyaka ke tIna bheda haiN| su| so hI batAiye haiN| tinake nAma dezanAyaka, gharanAyaka aura mananAyaka / aba inakA artha-jo dezanAyaka tau rAjA hai| so deza kA rAjA dharmo hoya, tau deza ke jIvana ka dharma-rAha lagAya, dharmo krai| deza meM jo dharmo dAna, pUjA, zIla, saMyama, tapa ke dharanahAre, tinako rakSA krai| je apane deza meM pApI, anyAyI, cora, durAcArI jIva hoya, tinakU daNDa dey| so tau dezanAyaka dharmAtmA kahithe jo dezanAyaka pApo hoya to paap| kauM apane deza meM vistaarai| cora cugala anyAya patha ke calanehAre jIva tinakI rakSA kreN| aru tA deza meM sAdhu puruSa bhalai mArga ke calanehAre tinaka pIr3A hoya / tAteM jaisA dezanAyaka hoya taisA hI deza meM calana pragaTai / ye to dezanAyaka jAnanA / 1 / jo dezanAyaka pApI hoya pApa bandha krai| tAkI to so hI jaaneN| parantu deza meM ghara bahuta hoya haiM / so jA ghara virSe sarva kuTumba kA rakSaka, jo sarvakauM anna-vastra deya sbkii| rakSA kareM, so gharanAyaka khaavai| so gharanAyaka dharmAtmA hoya, tau sarva gharakauM dharma rUpa calAvai, sabakA bhalA karai / gharanAthaka pApI hoya tau tAke ghara-jana bhI pApa rUpa pravRtta / rA gharanAyaka khyaa|2 gharanAyaka kadAcita pApI hoya tau hoU tAkA phala vahI bhogvegaa| parantu mananAyaka AtmA hai soM jAkA AtmA bhalI gati kA jAnanehArA hoya so apane manakauM sadaiva dharma rupa rAkhai aura jAkA AtmA pApI hoya, so apane manako mAtaraudra rUpa raakhai| pApa bandha kari para-bhava bigAr3e hai / 3 / aise the nAyaka ke tIna bheda khe| so dezanAyaka, gharanAyaka to apane puNya ke pramANa rahanA yogya haiM aura mananAyaka sadaiva hai, so apane manakauM sadA-kAla dharma rUpa rAkhanA ucita hai| iti nAyaka ke tIna bhed| Age aguvratI zrAvaka ke tIna bheda haiN| pAkSika, sAdhaka aura naiSThika / aba inakA vizeSa dikhAiye hai| je dharmAtmA puruSa rAjAdika bar3e bala ke dhArI dharma kI rakSA tathA dharmI 471 jIvana kI rakSA ke karanahAre, jinake rAjya meM dharmAtmA jIvanakU koI pIr3ita nahIM kara ske| mahAdharmAtmA, dharma ke pakSI inheM pAkSika zrAvaka khiye| jaise tIrthaGkara, cakrI, arddha-cakrI, kAmadeva, prati-cakrI, balabhadra, mahA
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ maNDalezvara, maNDalezvara ityAdika mahAn rAjA, pRthvI nAtha, dayA mUrti, nyAya mArgo, jinake bhaya se koI krUra ! jIva dharmakU dharmo jIvanaka satA nahIM ske| muni-zrAvakanakoM koI duSTa por3A nahIM kari ske| caityAlayana kA // vana meM koI avinaya nahoM kari ske| aisA jinakA bhaya kA koI kuvAdI bhUThA naya-dRSTAnta deya satya dharma teM mULe dharma kI pravRtti cAhe to apane jJAna ke prakAza teM, buddhi ke bala taiM nyAya-mArga kari sarva jagat jIvana ke kalyANakU kudharma ukhADi sudharma pravRtti rAkhe, so pAkSika zrAvaka hai| inake rAjya meM pApa nahIM badhai / 11 dusarA sAdhaka-je dharmAtmA zrAvaka jinakI dharma sAdhana karate bahuta kAla bhayA so indriya-bhoganate virakta hoya, tinake jItavya te nispRha bhayA, apanA Adhu-karma najadIka jAna ke ye mokSAbhilASI para-bhava sudhArave kauM sarva jIvana teM tamA-bhAva kari, aru ghara, dhana, dhAnya kuTumbAdi sva-para janateM moha-mamatA bhAva taji apanI kAyateM mamatva chor3i, cyAri prakAra kA AhAra tyAga, paJca parameSThI kA smaraNa karatA, tattvana kA vicAra karatA dharma-dhyAna sahita sanyAsa leya, tiSTyA yati RSi hoya / so sAdhaka jAti kA zrAvaka hai| tIsarA bheda naiSThika, tAke gyAraha bheda haiM, so batAiye hai| prathama nAma| gAthA-dasaNa vaya sAmAyo posaya sacitta rayaNa bhakha tyAgo / yaMbhAraMbha heya parigaha aNamata udiTTa tyAja sAgAro // 137 // artha-dasaNa vaya sAmAyo kahiye, darzana vrata saamaayik| posaya sacitta rayaNa mala tyAgo kahiye, proSadha sacitta va rAtri bhojana tyaag| baMbhAraMbha heya parigaha kahiye, brahmacarya, Aramma tyAga, parigraha tyaag| agamatta udiTTa tyAja sAgAro kahiye, anumati tyAga, uddiSTa tyAga-ye gyAraha bheda naiSThika prAvaka ke haiN| bhAvArtha-ye gyAraha prakAra pratijJA paJcama guNasthAna dhArI naiSThika zrAvaka ko haiN| tahAM jAke samyaktva ko paccIsa doSa nAhIM lAgeM aura samavyasana kA tyAga, paJca udambara. tIna makAra-ina ATha kA tyAga so aSTa mUlaguNa haiN| so inake aticAra rahita zuddha vrata, so prathama darzana-pratijJA hai| aba inake aticAra ko batAiye haiN| so prathama samyaktva ke aticAra kahiye haiM 1 samyaktva ke ATha doSa, mada doSa ATha, anAyatana paTa aura mUr3hatA tIna-ina paccIsa ke hote samyaktva malina ho hai| so inakA svarupa Upara kaha Aye haiM aura yuta, mAMsa bhakSaNa, surA pAna, vaizyA gamana, zikAra, corI aura para-strI sevana-ye sAta vyasana haiM / so jAma AtmA ke bhAva bahuta ekAgra hoya gamana
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ honA. sau vyasana hai| tAke sAta bheda khe| inameM dyUta, mAMsa, surApAna, corI aura zikAra ina pAMca vyasana kA | pApa tau lobha kaSAyatai hoya hai aura vezyA, paradArA-ina do vyasana kA pApa kAma-kaSAya te hoya hai / ye vyasana kaSAyana tai hoya haiN| so kaSAya batAiye haiN| he manya ! loma aura kAma-ye doU kaSAya sarva pApana kA bIja jaannaa| jagat meM jete pApa haiM te ina doI kaSAyana teM hoya haiN| aisA samajha lenaa| ina lobha aru kAma ke vazi jIva, pitA putrako maare| putra pitAkoM maare| bhAI, mAIko maare| tAta sarva duHkha, saMkaTa aura apayaza kA mUla ye kaSAya haiN| dekho, kAma ke mAhAtmya teM rAvaNa marA aura loma te bharata cakravartI kA mAna bhaGga bhayA ityAdi aneka sthAnana pai lagAya lenaa| so jete pApa haiM tete sarva kAma aura loma te hoya haiN| tAte ina kAma aru loma te upajai sAtavyasana sozamImasapAkA sa sA maanaa| bar3a phala, pIpala phala, udambara phala, kaThambara phala aura pAkara phala-ye to paJca udambara haiN| madya, mAMsa, madirA-ye tIna makAra haiN| ye ATha haiM, so inake aticAra saptavyasana maiM garbhita haiM, so jAna lenaa| tinakA Age kathana kreNge| aba prathama ho dyuta vyasana ke aticAra kahiye haiN| tahAM caupar3a kA khela hai, so asatya kA mandira kuphara kA bolanehAsa, zuta khela hai satarA hai so tA virSe aise pApa vacana, mana kA vikalpa rahai hai jo rAjA mArauM, hAthI mArI, ghor3A mArauM, U~Ta mArauM, vajIra mAroM, pathAdA mArauM ityAdika mana-vacana-kAya kari paMcendriya ke ghAta rUpa bhAva-ceSTA karanahArA, satarA junA hai narada kA khela hai, so dIrghAta kA kAraNa hai| gaMjakA kA khela hai so tA virSe rAjya ke rAjya hAriye hai| mahAdagAbAjI ke yA khela te kubhAvanA rahai hai; ye bhI dyUta hai mUThI jo Apa dAva lagAya khele, so pratyakSa nindA kA kAraNa dya ta hai| paraspara hor3a lagAya ke ramanA, so dhUta hai| mUThI bhara ke U~nA-pUrA mAMganA, so ghata hai| kaur3I nama (AkAza) maiM phaika ulTI-sUdhI nArikha, hAri-jIta karanA, so bhI dhUta hai / nava kaMkarIna te cirabhari (bAghA) khelanA bhI chata hai| Sor3aza kAMkarIna teM rAjA-rAnI khelanA, so dyuta hai| hor3a lagAya mudrI te nAriyala phor3anA aura hAtha taiM lAThI-lakar3I tor3anA, so bhI cu ta khela hai aura hor3a dika pASANAdi bhAra uThAnA, so mI chata hai| bhItI uchalanA, so bhI dyUta hai| kuMA, bAvar3I dIvAlAdi paida lagAya ke kUdanA, sau juA hai| hor3a lagAya mArga calanA-bhAganA. so bhI dyUta hai| dUsaroM ko khelate dekhanA, so mI rAta samapApa hai| dhata kAryana teM vyApAra 60
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ karanA, so chu ta-sA pApa hai| jvArI teM jIta lenA, so cha ta sama pApa hai| dhU takAra kI vastu sastI dekha | lenaa| ina Adi kriyAna meM chata samAna pApa upaja hai| jvArI ko vastu gahanA rAmsi, bahuta vyAja lainA aura bhI jo dyUta samAna yApa kI karanahArI kriyA, so vivekIna ko tajanA yogya hai| chu takArata kA saMga hI sarva prakAra pApakArI hai| viSa va zastra te ghAta bhalA, sarya ke mukha meM hasta denA bhalA, parantu dha ta-saMgati bhalI naahoN| kesI hai dhUla saMgA ? jAta pratArA jAya, dhana jAya, loka viauM anAdara hoya, bar3appana nAza hoya, agalA kiyA puNya nAza hoy| tAte he bhvy| ye dya ta-saMga malA nAhoM, tajanA hI yogya hai| isa chata ke ramane te loka, corajvArI kahaiM / tAteM ye dya ta, sarvathA apayaza kI marti-khAni hI jAna, isakA nivAranA bhalA hai| ye ghata. sarva pApana kA guru hai| yAke phala AtmA naraka duHkha ko pAvai, ghane kahane kari kahA-taba yahAM koI vivekI dyUtakAra prazna karatA myaa| jo dyuta kArya aura tau hamane bho bure jAnai, parantu caupar3a kaM juA maiM kahI, so isameM kahA pApa hai ? tAkA samAdhana----jo hai mavya! eka tau caupar3a, jhUTha vacanana kI khAni hai| kuphara-lajjA rahita vacana yAmaiM bahuta hoMya haiN| mukha te mAra ho mAra zabda nikleN| citta dagArUpa rhai| cora samAna prvRtt| tAteM ina bAdika bar3e pApa yA caupar3a meM haiN| tAteM tajane yogya kahI hai| taba takAra pheri prazna karatA bhayA jo caupar3a hamane burI jaanii| parantu sataroM meM pAya kahA hai ? so kaho / tAmeM mauna sahita, vacana rahita, netrana teM dekhanA ho hai| so pApa kaise hai ? tAkA samAdhAna-jo hai bhrAtA satarA virSe caupar3a se vizeSa pApa hai| so teM suni| yA virSe pariNati aru vacana tau raudra-bhAva rUpa rahaiM haiN| rIse bhAva rahaiM haiM, jo bAdazAha teM vajIra jiitauN| hastI teM, ghoTaka mArauM ityAdika paMcendriya ghAtaka bhAva rahaiM haiM tinahI ke mArane kA vikalpa rahai hai so aise bhAvana maiM to naraka jaay| tAteM vivekIna ko satarajatajanA hI yogya hai / taba pheri bhI takAra nai prazna kiyaa| jo sataraja pApakArI hai, sau hameM maasii| parantu gaMjaphA meM kahA pApa? so kaho / tAkA samAdhAna-jo he bhAI! tU vicaar| jo koI doya 474 kauDohAre, to loka kahaiM, yaha bar3A jvArI hai| vAkoM mI cintA hoya, jo maiM hArayA hoN| tAke bhI yoga teM jagat meM apayaza pAvai to he bhAI! jo gaMjaphA ke khela meM rAjya ke rAjya hAra, tAkI cintA aru pApa ko kahA / kahAnI? jahA~ azarphI hAracA, rupayA hAracA, taravAra hAracA, bagIce hArathA, strI hAra-cA, gulAma hAracA.
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ Yor sira kA tAja hArathA ityAdika sarva ghara kA saraMjAma strI-vAhanAdi dhana haare| tAke duHkha ko-pApa ko kathA, kahAMtAI kahiye ! tAteM kugati duskha te Dari, gaMjaphA bhI tajanA yogya hai| taba dyUtakArane khii| maMjaphara bhI pApa rUpa hai, so hamane jaanyaa| parantu alpa se dhana se mUThi-dAva viSa khelanA, yAmaiM kahA pApa? so kaho? tAkA samAdhAna-jo he bhavya ! mUThokA khela hai so laukikamaiM luccanakA hai so prathama tau jo dekha, so luccA kahai / cora-jvArI kahai / hAre, tau corI karanekA upAI hoya / tAte he bhavya ! aise bhAvanameM bar3A pApa hoya / yAmaiM aitA pApa leke, apayaza leke kheliye, so bar3AIM kahA ? so vicAra dekho| isa bhava nindA, aru para-bhava durgatike dukha hoya / tAteM tajatA hI yogya hai| taba dyUtakAra bolyaa| jo juvA tAM pApa-mayI jAna, maiMne tjaa| parantu vyAjake nimitta dyUtavArena * karja denA, yAmaiM pApa kahA ? tAkA samAdhAna-jo he bhavyAtmA 1 jumAkA dhana hI mahA pApakArI hai| jaisA pApa, duyata ramanemeM hoya / taisA hI pApa, sAke dhana lenemeM hoya hai| tAta mana, vacana, kAya kari tajanA yogya hai| taba duyatakArakA citta duyatameM pApa jAni, zaMkA ko prApta bhyaa-ddrcaa| taba pheri prazna kiyA jo juAmaiM tau pApa hai, so hamane tjaa| parantu jIte 4 leya, tAmaiM to pApa nAhIM hai? tAkA samAdhAna-jo hai bhAI / mamI nazAra hoya, lakI taiH pIta rAhai / Apa ko nahIM deya, tAkI hAra caahai| aise parakI hAra-jIta, rUpa pariNAma raas| so alpa bhogake yogake nimitta teM parAyA burA caahai| so pApI hI jaannaa| tAteM jIte 4 | dravya lenA, yogya naahiiN| taba yutakAra kahI, duyatako jItakA mAla bhI nahIM leMya / parantu hamAre ghara virSe ThAma bahuta hai, so rAtri kauM baiThane koM jagaha deya, bhAr3A pramANa, jIte ye dravya leMya, to kahA doSa ? so kho| tAkA samAdhAna-hai bhAI, iyatakAra kauM ghara lyAya juvA khilaane| so to pratyakSa pApa hai| tinakA sahAI hoya juvA ramAvai, so duyata kaisA pApa pAvai hai| he bhavya, jAkA saMga kiye hI pApa laage| to ghara lyAye, maMgala kahA~ te / hoya? tAteM ghara lyAya, sahAya kari duyata ramAvanA, yogya naahiiN| taba duyatakAra ne kahIM, ghara lyAye bhI pApa hai, so jAnyA / so nahIM lyaave| parantu hamArI dekhanekI abhilASA rakhA kara hai, so dekhanemeM pApa kahA? tAkA | samAdhAna-he maaii| dekhane meM pApa bahuta hai| khelanahArekA tau ghara-dhana lAga hai| so to vyasanI hoya, lakhA choDi.! jaga-nindA aGgIkAra kari, ta khelanA zurU kiyaa| so to lomake yoga taiM, tAkau tau artha-pApa lAgeM hai| nAhA hai ? tAkA Apa ko nahIM de bhogake yoga
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ dekhanehArekA AvanA-jAvanA to kachu mI naahiiN| aru vRthA hI binA prayojana pApa virSe kAla lagAvai / so yAkoM anarthadaNDa-pApa hoya hai| so artha-pApa te anartha-pApakA phala' vizeSa dukhadAI jaannaa| aisA jAni, ghata dekhanA mI tajanA yogya hai| tAtai cUta dekhanA' cUtakhelanA, ghatakA vyAja lenA ityAdika ca taka sarva kArya, pApake dAtA haiN| he mavya / yezcata, sarva pApakA rAjA hai| nindA-apayazakA samUha hai| yAkai ramaiM nirAdara hoya hai| bata koI prakAra bhalA naahiiN| Age pAraDava-yudhiSThira ne dyUtakrIr3A krii| tAke phala rAjya gyaa| vanavAsa rhe| dukha paayaa| apayaza bdhaa| auroM ne bhI jagata viSa pragaTa dekhA, jo batakArakI mahimA nahIM, nindA hI ho hai| tAteM hai bhavya ho, tuma apane viveka te vicAra dekho| jo duyata khela te yaza hoya, puNya hoya, tau krau| nahIM to tatkSaNa ho to, bahuta kahane kari khaa| aisA jAni, dharmAtmA samyAdRSTI zrAvakana ko ye juvAkAvyasana aticAra sahita tajanA yogya hai| iti duyata vyasana / Age AmiSa vyasana kahiye hai-he bhavya, ye AmiSa hai so jIva-hiMsA ta tau upaje hai| phira mRtaka-jIvanakA kalevara hai| mahA mlAnikA piMDa hai| jisake dekhate hI citta murajhAya jaay| aura sAta dhAtunakA niSiddha maila hai| tAkI khAnehAre kisa taraha khAMya haiM? he bhavyo, dekho jo kAnakA maila, nAka va mukhakA maila laga jAya to jala leya, miTTI teM dhoya, zuddha kreN| to bhI ghina nahIM jAya hai| so ye to mRtaka pazukA mala-AmiSa khAya haiN| aisA malina vastu, UMca-buddhi nahIM leya haiN| jo AmiSa khAnahAre hiMsaka jIva haiN| so batAiye haiM-siMha, syAla, mAjari, suara, zvAna, cItA, kAka, cIlha bAja, viSamarA, sarpa, sogosa ityAdika duSTa jIva haiM. te mAMsa khAMya haiN| manuSya hoya, aisI malina vastu chovane yogya bhI naahiiN| so kaise khAya haiM ? aura kadAcit manuSya hoya, mAMsa khAya haiM / to bhIla, cAMDAla. kasAyI, kolI, camAra ityAdika noca kulake upaje, asparza-zuddha hI mAMsa khAMya haiN| tinamaiM bhI keteka ujjvala-buddhi, pApa teM DaranehAre, komala pariNAmI zadra bhI,prabhukoM majeM haiN| tilaka-chApe kareM haiM / te AmiSa nahIM khAMya haiN| azuci-buddhi nirdayI khAMya haiN| so bhI kahA jAneM, aiso durga dhita vastu kaise khAya haiM ? kaisA hai AmiSa piMDa, glAnikArI hai| jisakI binA gaMdha liye, dekhe hi citta dukhI hoya, so khAMya kaise ? so tAkI tehI jaane| parantu aisA zani mAMsa-piDa khAvanA, nIca-kulIkA pragaTa cinha hai| aura je UMcakulake upaje kSatriya, brAhmaNa, vaizya, the uttama
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ Yun vaMzake haiN| so ina vaMzoMke upaje bhavyAtmA, ujjvala AcArI haiN| so AmiSa ko choveM bhI nAhIM haiN| jo dayAvAna puruSa haiM so to aisI vastu dekhate hI bhAga haiM tathA je bhavyAtmA AmiSa tyAgI haiN| so apane vrata ko / rakSA ko aito vastu nahIM khotha haiM, jinake khAye mAMsa kA doSa laageN| trasa jIvana ke kalevara kA nAma mAsa hai| 'tAte jA vastu maiM usa jIva upajai tathA jo trasa kA kalevara hoya, so vastu AmiSa tyAgI nahIM khAya hai| so jahAM-jahAM trasa upaOM tathA nasa kA kalevara hai; tete sthAna batAiye haiN| so anagAlyA jalamaiM, duhe pIche dautha ghar3I uparAnta ke kacce dUdha viSai aura maryAdA pUrNa hue ATe vi, inamaiM basa jIvana kI utpatti hai| so AmiSa tyAgI, ye tIna vastu nahIM khAMya aura carma kA tela-ghRta-jala ina Adi aura rasa jAti vastu, bhrasa jIva kA utpatti kA sthAna hai tathA rAtri kA posA ATA, bana bIndhA anna, phar3I vastu. rAtri kI pakAyo halvAI ke ghara | kI banI vastu, dukAnadAra kI dukAna- bitA zrATA, hogA madhu ityAdi vastu, sAmiSa tyAgI nahIM khAya aura aolA, ghorabarA, nizi bhojana, baiMgana, bahu bojA, saMdhAraNA, bar3a phala, popala phala, udambara phala, kaThUmbara phala, pAkara phala, kandamUla, miTTI viSa, AmiSa, madhu, makkhana, madirA, tuccha phala, acAra, calita rasa aura ajAna phala / ye bAIsa abhanna Adi vastu AmiSa tyAgI nahIM khAya aura rAtri basI kAMjI aura gur3a dahI milAya keva dvidala dAla dahI teM milAya nahIM khaay| sAdhAraNa phala-phUla-baur3I ye vastu AmiSa tyAgI nahIM khAya aura jai bamakSya, isa viveko ke jJAna maiM Avai, so apane vrata ko rakSA ke nimitta aticAra jAni, nAhIM saay| ye mAmiSa vyasana mahApApa kA sthAna jAnanA aura bhI dekho| mAMsa bhatI ko saMsAra ninde hai aura keteka mahAjilA lolupI jinake kula meM mAMsa nahIM leNy| so jIva, mAMsa kI nakala ko tarakArI banAya khAveM haiN| tinako bhI jAmiSa khAye kA sA doSa lAga hai| mausa makSIko naraka maiM tAkA tana kATi tAho kI khuvAveM haiM tAteM AmiSa kA vivekI nahIM to khAMya, nahIM khAte dekha anumodanA kareM, nahIM apane vratako atIcAra lgaaveN| so AmiSa-tyAga vrata jaannaa| iti AmiSa vyasana / 2 / Age surApAna vyasana likhiye hai| jo mana-vacana-kAya kari surApAna maiM rata hoya tAko madirA vyasana kahiye hai| so je viveka ke dhArI va yaza ke lobhI haiM te yA vyasanakauM tajeM haiM aura je lajjA rahita ajJAnI, nIca kulI puruSa ho haiM; te surApAna ko laiMya haiN| ye vyasanI mahAmUrakha dAmakaM khoya nindA japAjeM haiN| B1EE 477
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 isa madirApAna ke karanahAre jIva mahAkaThora pariNAmI hoya haiN| aneka vastu milAya, tina sarvakauM kUTi eka jala kuNDa meM DAli sar3Ava haiM / tA virSe kucha dinamaiM koTi par3i caleM haiN| jala maiM durgandha cale, taba usa jalaka sarda jIvoM sahita yantra meM DAli, agnipai car3hAya tAkA arka kaaddh'eN| aisI jo madirA, tAkI vivekI. uttama AcArI, zubha kulI nahIM khAya haiN| jAke piye buddhi jAya, vacana pratIti jAya, loka jo dekheM so dhikkaareN| jo aisA jAni kamI madirA nahIM tajai tinakI samamikauM viveko nindeM haiN| madyapAdho, pAya ke yoga te naraka jAya hai| tahA~ tAkA 'mukha cori, tAto-tAtI dhAtu gAli, tAkauM pighAveM haiN| yahAM prazna-naraka meM dhAtu kahA~ hai ? tAkA samAdhAnayahAM dhAtu to nAhI; parantu jIvana ke pApa kari, tahAM ke pudgala paramANu gali, dhAtu taiM hI asaMkhyAta gukhI adhika uSNatA spa, dhAtu ke prAkAra hoya haiN| so dhAtu pivAya te nArako madyapAyo kauM pApa yAda karAne haiM ki jo 12- maiM tene surAdhAnakA sAtAkA phala isa tAka maiM aisA hoya hai aura isa madirApAyIkai buddhi kA abhAva hoya hai| madyapAyI ke vacana kI pratIti naahiiN| bhadyapAyokai puruSArtha kA abhAva hoya hai| yaha paga-paga mULa khAya par3e hai| madyapAyI kA kiyA dharma, viphala hoya hai| zIza taiM pagar3I pdd'e| vastra phttaiN| maryAdA rahita mukha Avai so bkai| mAtA, strI. bhaginI, putrI kA jJAna nAhAM sarvakauM zaka-sA dekheN| khAdya-anAdya kA jJAna rahita hoya ityAdika pApa va nindA kA sthAna madirA, tAkA tyAga karanA yogya hai aura jinateM apane vratakoM atIcAra lAge so bho tajanA yogya hai| so dAsa ke atIcAra kahiye hai| bhAMga, tamAkhU, gAMjA, carasa, yAkAdika viSaya-poSaNa ke nimitta vastu kA khaavnaa| so dArU kA-sA doSa hai aura khammIra rAkhI vastu jo kI jalebI, anagAle jala kA mahI aura je bahuta dina kI rasa-vastu hoya, so khAye se madirA samAna doSakuM upajAve hai aura arka, gulAba jala, ye madirA sama hiMsA upajAvai hai aura siMgiyA viSa, sauMThiyA viSa, haldiyA viSa, saumalA khAra ityAdika viSa jAti madirA sama doSa upajAvai hai aura koI kU madirA pIyave kI icchA hoya, to ihA madya kU dekha leve| pIche kachu bar3AI hoya to piivnaa| he bhavya ! koI netra hita andha hoya hai| parantu madyapAyI hai so netra sahita andha hai madyapAyo ka sarva gaisA kahaiM haiM ki yaha sapta hai| madyayAyI kI karI dharma-kriyA viphala hoya hai| ke tau mada pIvanehArA khapta kahAvai ke vAyu-sannipAta roga sahita bolanehArA khapta kahAve tathA haula-dila hoya 478 inm ent ... .. ..
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ gayA hoya, so khapta khaavai| tInoM rAkase haiN| inako divAne kahiye, besUba kahiye ityAdika madya lene meM jagat | nindA hoya. ghara dhana jAya, so prasiddha hai| aura dekho, jo dArU pothakai koIne yaza pAyA hoya. to btaao| dekho, yAdava-sutauMne dhokhe te mada pIyA sau sarva kula sahita dvArakA kA nAza bhayA / tAteM hai bhAI! tere gharameM dhana dAma bahuta hoya to jalameM DAri de| parantu vyasana virSe mata lgaavau| he bhavya, dAla te dAvAnala bhalI hai| agni praveza bhalA hai| tana vi pIr3A bhaI bhalI hai 1 ityAdika dukhana te eka eka bhava virSe dukha hoya hai aura dArU te aneka bhavoM meM dukha hoya hai| tAtai dArU teM, halAhala viSa malA hai, parantu dArU vyasana bhalA naahoN| tAte aneka prakAra pApakArI jAni, dharmArtho zrAvakako apane vratakI rakSA kauM, ativAra sahita dArU vyasanakA tyAga karanA yogya hai / iti dArU vysn|3| Age vezyA vyasana kahiye hai| kaisI hai yaha vezyA, jAke citta kari mohyA gayA hai kAmI puruSanakA mana so tAkai sadaiva dharmakA abhAva hai| jo parake pAsakA dAma leya, vyabhicAra kriyA rUpa pravRttai. so tAka vezyA khiye| yAkI saMgati teM, cita vikala hoya hai / yA vezyAke kAhU te sneha nAhI, eka dravya teM sneha hai| jo koI mahA noca-kulo hoya, aru tAke pAsa dhana hoya, tau vezyA tAte saMgama kreN| glAni nAhI kreN| jAkA tana virUpa hoya, ladi-dIna hoya, tara hInadoSa nAma nA karogAno dezyA tAkA | Adara kare, tAteM sneha kreN| mahA buddhimAna hoya, kAmadeva samAna rUpakA dhArI hoya, parAye manakA mohanehArA hAya, UMca kulo-bar3e vaMzakA hoya ityAdika guNa sahita, zubha-lakSaNo hoya, aru kadAcit dhana rahita hoya, to vaizyAke ghara jAya Adara nahIM paavai| dhana rahita puruSa teM vezyA sneha nAhIM krai| yAkai dhana mitra hai, aura naahiiN| tAta vezyAkA nAma dhana-mitrA bhI kahiye hai| kesI hai yaha vezyA, jo yAkA tana mamike mArga samAna hai| jaise mArga nIca-UMca sarvahI caleM haiM, taisehI vaizyAkA tata hai| yAke tana para bhI noca-UMca sabhI jaay| yaha vaizyA, mahA lobhako khAni hai| dhanake nimitta apanA tana baiMca hai| mahA nirlaja hai| nirlajja puruSoMke bhogakA sthAna hai| jaMThI pAtala samAna hai / jaise kAhUne jUTho pAtala pheNkii| tAke Upara aneka zvAna cATave Ave haiM / taise ho kAhUMkI || mi bhoga-nAkhI vaizyA rUpo jaMThI pAtala, tAke Upara aneka vyasanI zvAna Ave haiN| jagata nindya hai| tAteM vaizyAke sarva cinha pApakArI jAni, buddhimAna kUtajanA yogya hai| aura ye vezyA,zIla vRkSa ke chedavaikaM kuThAra samAna hai| yAkA saMga
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiye, dharma sAdhana kiza thA tAkA phala nAza hoya hai| tAteM vivekI-dharmAtmA puruSatako vaizyA-saMgati tajanA yogya hai aura jina-jina kAryana maiM vezyA saMga kiye kA-sA doSa hoya, so bhI kArya, vrata ke rakSaka dharmo-puruSa tarja haiN| so ho batAiye hai| jAke vezyA vyasana kA tyAga hoya, so rAto jAyagA nAhI jAya / aru kadAcita jAya, nau apane vratako atitara - pahalelyA kA sthAna hoya, tahAM nahIM jAte aura jahAM vezyA-kaJcanI kA nRtya, gAna, vAditra hoya, tahAM nahIM jAya aura vezyAta vANijya nAhIM kareM aura vaizyA ke muhalle jAya vasanA nAhoM aura vezyA taiM hA~ si, kautuka, vacanAlApa nahIM kare ityAdika kahe jo kArya, so vyasana samAna pApa upajAvai haiM aura vaizyAketanako nahIM nirakhai aura vaizyAke hAva-bhAva nahIM dekhai| tAke gAna, rUpa, vAdina nRtyAdika nAhIM sunai-dekheN| Age tinako prazaMsA anumodanA nAhI krai| bAra-bAra vaizyA ke guNana ko kathA nAhIM kreN| tAko kathA auranata suni, harSa nAhI krai| vaizyA kA satkAra nAhoM karai tAke saMgI-kuTumbIna te hita mAva nAhI kreN| ityAdika vezyA sevana ke doSa haiM / so sarva kA tyAga karate ho apane vrata ko rakSA hI hai| he bhavya ! vezyA ke saMga virSe guNa naahiiN| yAke saMga teM lokana maiM apayaza nindA hoya hai| vezyA kA saMga, coraTe parAye dhana ke haranahAra kare haiM tathA je lucce, juvArI Adi nirlaja puruSa haiM te vaizyA ke ghara jAya haiM tathA kulahIna puruSa hI vezyA kA saMga kareM haiM tathA jAke Age-pIche koI kuTamba nAhIM, so vezyA gamana kara hai| dekho, prAge cArudatta seTha putra ne vezyA kA saMga kiyA thaa| so vezyA ne tAkA sarva ghara dhana leya, pIche use durgandha bharI chArachovI (pAkhAnA) maiM DAla diyaa| so naraka sammAna duHkha, ihAM hI bhogatA bhyaa| jagat-bichaunA samAna, vezyA jaannaa| yAkA tana sarva jana nIca-U~ca sparauM haiN| vezyA ke saMga teM, zIla kA abhAva hoya hai| tAkA phala, durgati hoya hai| ye vaizyA mahAdagAbAjI kI mUrti hai| aru rose hI mahAnirlaja dagAbAjI kI khAni, durbaddhi puruSa tAkA saMga kareM haiN| aho mavya ! siMha kI guphA meM jAnA to malA hai| parantu vezyA kA saMga malA naahiiN| tAteM hai bhavya ! ghanI kahane kari kahA- vezyA kA saMga tajanA hI malA hai| isa vezyA vyasano kau cora, lucce, vezyA ke gamanI bhalA kahaiM haiN| taba yaha mUrkha apanI prazaMsA suni, praphullita hoya haiM aura jaba viveko, U~ca-kulI, paNDitana meM jAya hai taba | usa adhomukha honA par3e haiN| apane bhale kula meM kalaMka car3hAvai hai yA vaizyA ke saMga te sarva prakAra kukIrti kI ga 480
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ baili jagata maNDala meM pasare hai| jinane vezyA kA saMga kiyA te prANI apanA pAyA bhava hArate bhaye / vezyA ke saMga teM khAdya-akhAdya kA viveka nAhIM rahai hai| amakSya bhojana kreN| lajjA rahita vacana kahai / vezyA kA / saMga karanahArA jIva deva-guru-dharma ko AjJA aise lopa hai; jaise-madonmatta hastI aMkuzakoM lopai / vaizyA | vyasanI, mAtA-pitAdi gurujana kI AjJAtai pratikUla hoya hai / koI tau netra rahita andha hoya hai / parantu vaizyA ! / vyasanI kara andha hai ityAdika aneka doSa sahita vezyA vyasana hai| so vivekI dharmAtmAna* apane vrata kI rakSAkU atIcAra sahita vaizyA-vyasana tajanA yogya hai| iti vezyA-vyasana / 4 / Age pAradhI vyasana likhiye / / hai yaha vyasana, nirdaya citta ke dhArI jIvoM kA hai| je noca-kula ke upaje, tinata aisA anyAya baneM hai| U~cakulo, dayAvAna, subhAcArI, sat-puruSana teM, para-jIva-ghAta nAhI bane hai| yaha bar3A Azcarya hai ki loka maiM / tau parAye paraNAma khuzI karave koM, malA khAna-pAna dIjiye hai| mujhe pazuna kauM ghAsa DAli, sukhI kiijiye| hai| Aya kA satkAra kojiye hai / koI apane ghara maMgatA-raGka Avai to tAkI dayA kari, dInanakauM bhojanadAna dIjiye hai| parateM miSTa vacana boli, tAkA yathAyogya vinaya kari, tAkau sAtA kIjiye hai ityaadik| kriyA kari, jaise bane taise yaza ke nimitta tathA pujya ke nimita malA malA kArya kAra aura jIvanako sukhI kareM haiM / so jagat meM jinakI aisI ujjvala pravRtti, dayA sahita dekhiye hai, ve hI subuddhi jIva jAni-puSTrika para-jIva dona-pazu tinake tana vi zastra mAri, tinako ht| so ye bar3A Azcarya hai| aise sajJAnI jIvana ke bhAva aise kaThora kaise ho jA~ya haiM ? so una pazana ke hI pApa kA udaya hai ki jo sajjana sadAvata deya, zIta meM vastra deya dInana ko rakSA kreN| vai hI puruSa jaba pazUnakai zastra-tIra-golo mAre haiM taba tinakoM dayA nahIM aavai| aise bar3e AdamI, buddhimAna, dayAvAna, dharma nimitta dhana ke lagAvanahAre, te para-prANa kA ghAta kaise kareM haiM ? tAteM aisA jAnanA, jAkai para-prANa-pIr3ite , dayA nAhIM hoya, so dayA rahita bhAvana kA dhArI, ta zikArI khiye| apane putra pAlave ko, parAye putra hate use pAradhI khiye| te jIva pApa ke adhikArI hoya, naraka ke pAtra hoya haiM / apanI jihvA-indriya popave kI tathA apanI bhUkha miTAvana kI, parAye putra diin| pazanako hate hai, dayA rahita pAradhI jaannaa| kese haiM vana-jIva ? mahAdIna haiN| mahAbhayavAna haiN| koI te //
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ Y52 tinakA deSa naahiiN| vana kA ghAsa-tRNa cugake, apane tana kI rakSA kareM haiN| aise dIna-nirdoSa pazanakoM jo zastra mAre, so mahAkaThora citta kA dhArI nirdayI hai| vana ke pazu bhole, ajJAna, asahAya, tinakkeI pApAcArI chalabala kari mAre,so baDA pApa-bhAra bAMdhe haiN| soye pApa kaba kaTegA ke khAna rahita.dayA rahita nIca-kulI aisA kahaiM hai ki yaha hamArA dharma hai| keI kahaiM haiM ki yaha hamArA kisava (vyApAra) hai| so aise jIva kasAI haiM je jIva hate te cANDAla haiN| unake ghara meM, dharma kA abhAva hai jIva-ghAta karanehAre prANI, khaTIka samAni haiN| tina jIva-ghAtI jIvana kA mukha dekhe, pApa lAga hai| je bhale kula ke upaje haiM, te para-jIvana ko nahIM pAte haiN| jI para-jIva dhAtai so hona-kulo smjhnaa| para jIvana ke prANa rAkheM so U~ca-kulI haiN| bholAdika vanacara haiM, so vanacara jIvana ko mAra haiN| uttama prANI, para-ghAta nAhIM kreN| je dayAvAna haiM, ve aisA vicAreM ki hAya ! binA doSa para-jIva kaise prAte haiM ? ye tilAre dona, tara leNI . kAha ke ghara jAya satAvata naahiiN| kAhU kavU mAMgate naahiiN| kAhU kA kheta nAhoM khuundte| kisI kA phala nahIM khaavte| vana ke tRNa vana-phala, ghAsa, patra to ye khAya haiM / nadI-talAvana kA jala pIvate haiM nahIM mile, to kSudhA sahita bhale hI par3i rahe haiN| nahIM kAhU te lar3eM, nahIM kAhU kopa kareM / aise dona pazanakoM je mAre,te zaTha apanA para-bhava bigAr3e haiN| sarva jIvana maiM pApI tau siMha hai / aise pApI siMhako mArike apanI zUratA mAne, so yAhU te pApI haiM aura keI vana ke sumarana ko mAre haiM aura kahU~ haiM ki hama zUra haiM te zUra nAhIM pAradhI haiN| hirana, saragoza, sthAla inakoM mAre te zvAna haiM aura bhavAMtara maiM zvAna hI upajeM haiM aura ciDiyA, kabatara, mora, tItara, bAja, machalI, magara ina bAdi pakSI tathA jalacara jIvana kI mAra so seTakI haiN| ye para-jIvana ke hatanahAre nirdaya pariNAmo nizcaya te narakAdi gati ke pAtra jAnahu ! tAte je vivekI-dayAvAna jIva-ghAta nAhoM kareM uttama pariNAma ke dhArI haiN| te bhavya yete kAma aura bhI nAhI kreN| sau kahiye haiN| je dayAvAna hoya so tora, golI, gilola, kRpANa, banduka, kaTAra, churI, talavAra ityAdika zastra nahIM raakheN| zastra te mAsa~gA, aisA vacana nAhoM kahaiM aura phandA-phA~sI-pIMjarA ye nAhIM banA nAhI rAkheM / bar3a thUhari Aka ke dUdha tai pa banAya paMkhI nAhIM pakar3e / lAThI va lAta te nAhI maareN| jAla nAhI banAveM nAhIM rAtra nAhIM baice / ityAdika hiMsAkArI vastana kA vyApAra nAhIM kareM aura je tIra, banduka, topa, 482
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ barachI churI, Adi para-jIva ghAtaka zastra banAve, tinata dayAvAna lena-dena nAhIM kreN| kusI, kUdAlI, khurapI / / ha~siyA inake banAne vAloM se bhI lena-dena nAhI kreN| aura bhamike khodanehAre, tAla-nadI-bAvar3I-kUpa inameM jala kAr3hane va phor3anehArena se bhI lena-dena nAhIM kreN| aura jAmaiM bahuta jala bilolanA par3e, bahuta nIra DholanA par3eM bahuta agni jalAnA par3e tathA jo nIla-AlakA kAma kareM, unake sAtha bhI lena-dena nAhIM kreN| ityAdika saba kheTaka-hiMsAkA doSa kareM haiM inakA vaisA gharameM Aye, kheTakakA sA doSa upjaavai| aura anna, tila, jIrA, dhanA, sauMThi, haldI,ina nAdi kAThAnika kirAnoM tathA zanasana, cAma, hAr3a, keza, sIMga, zahada inako bhajhAlA (dukAna) nAhI kreN| tathA zIzA, zorA ityAdika hiMsaka vyApAra nAhI kreN| inameM kheTaka samAna doSa jAni, dayAmUrti rotA vyApAra nAhI kreN| aura kASTha-pASAza citrAmakI putalIM tathA deva-manuSya-pazuko sthApanAkA AkAra bigAr3e, to kheTaka samAna doSa hoy| aura sataraMja maiM nAma-nikSepakai dhArI jIva-hastI, ghoTaka manuSya rAjAdika tAke hAra-jIte, kheTaka samAna doSa hoy| tAta dharmAtmA sataraMja teM nAhIM kheleN| aura vana meM, ghara meM agni lagAye kheTaka samAna doSa hai| tathA parajIvakoM bhayakArI mAra-mAra zabda nAhIM khaiN| aura vRkSa, bela, ghAsa, mAr3I nahIM chedeN| vastra dhUpa virSe nAhI naaauN| copaTa rAha meM khaTamalanakI khATa nAhI jhaadd'eN| para jIvana kU zoka nahIM karAveM aura maryAdA te jabhika bhAra, jIvana pai nAhI lAde / bhAr3A kiyA hoya to vAhana 4 chipAyake adhika bhAra nahIM dharai / ityAdika kahe kArya dharmAtmA-dayAvAn apane vratakA lobhI apane vratako rakSAkauM ye pApa nahIM kreN| aura jubA lokha dayAvAn nahIM maareN| sarva jIva Apa samAna jAni sarvako rakSA. kreN| aura je dayA rahita durgati-gAmI ajJAnI jIva parakauM zastra mArate dayA nahIM kareM / asa apane tanameM tanikasA kATA lage to kAyara hoya dukha mAne / so ye kaThora buddhi parake zastra kaise mAre haiM? Apa tanakasA bhaya sanai tau hipatA phireM bhaya kari kaMpAyamAna hoy| aru pApI jana dIna-pazana nana zastra calAvateM nahIM kareM! haiN| so tAke kheTaka-vyasana kahiye / dekho jaba Apa razameM jAya to apane tanakI rakSAkoM vasatara phine| 63 | zirape Topa dhreN| Age urasthalameM bAr3I DhAla dhrai| to bhI pApI-kAyara cittakA dhArI DaratA-DaratA jAya hai| tAka dIna pazanake tanameM nizaMka vanameM phirate dIna jIvana kaM dagA kari jAlameM pakar3i zastra mArate dayA nahIM bhaaveN|
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su fr 464 so jIva durgati-gAmI pAradhI jaannaa| aise prANInakoM tIna lokameM sukha nAhIM / ye kheTakakA vyasana pApa hai| ye pApa bhava bhava kheTaka krai| mahA dukha upajAvai / tAteM viveko dharmAtmA, Apa samAna sarva jIvana jAna sarva jIvanakI rakSA kareM so kheTaka vyasanakA tyAgI kahiye / iti kheTaka vyasana / 5 / Age corI vyasana kahiye hai / je jIva binA diyA, parakA padArtha nahIM leMya so corI vyasanakA tyAgI hai| kaisI hai corI so kahiye hai / eka to mahA dagAbAjIkA samUha hai| adattA dAnako leya so cora hai| so je cora haiM so paradhana haravai aneka caturAI kari parAyA ghara phor3anA, parAye khosemeMse dhana kAr3hi lenA parAye ghare dhanakauM chipAya ke uThAya lAvanA tathA parAyA dhana uThAya kahIM ghara denA Adi kArya kareM haiN| ye sarva corI vyasana hai| isa corI karanahAre kA pariNAma mahA kaThora nirdaya hoya hai / parAyA dhana cAreM haiM, sI mahA pApa hai / saMsArameM jIvanakauM ye dhana apane prANa teM bhI pyArA hai| ye jova apane dasa prANakUM dhAri sukhI raheM haiN| taise hI yaha jIva dhana taiM sukhI rahe hai / tAtaiM ye dhana jIvakA gyArahavAM prANa hai| jo isa dhanakauM hareM te mahA pApo jAnanA / je parAye dhana haraveka aneka chala bala kareM haiM / koI tau para dhana haravekoM rAha calate jIvanakUM DaravAya dhana hareM / koI jabarI taiM nagara gharana pai dhAr3A mAri kari ghara dhana lUTa le jAMgha / so to jorAvaroke cora haiN| kaI dagAbAjI sahita, aneka bheSa badala, phAMso mAri, dhana hareM, te cora haiN| koI parAyA dhana, lekhA karane meM bhUli kari raakheN| te cora haiN| koI parAyA dhana ghara yA huA nahIM deMya, jAni vUma mukara jAMtha so bhI cora haiN| koI parAyA dhana karja khAtha rahe, nahIM deya, so cora hai| aise kahe jo ye so sarva corana ke cinha haiN| aura koI aise haiM jo Apa tau corI nahIM kareM, parantu cIrana ka caurI karane meM sahAyaka, corI karAveM ko, tinakauM corI ke upakaraNa deMya, mArga batAvai sI bhI cora samAna haiN| aura je corana kI pakSa kari, corana ko lAMca khAya, corana ka nAkara rAkha, corI karAya dhana bAMTa leMya / so bhI corI samAni phala kA dhArI hai| aura corana ko corI pe karja dena, corana taiM vANijya vyApAra rakhanA ye bhI corI sA ho phala pragaTa kareM hai / tAteM je vivekI haiM te apane vrata ko nirdoSa rAkhe~ / so etI bAta nahIM kareM jinakA kathana Upari kahi aaye| aura isa adattA dAnake aticAra haiM so bhI na lagAvaiM so hI kahiye haiN| koI bhalI cora kalAkA dhArI hoya to tAkI anumodanA nahIM kreN| aura YEY
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ " ki 455 tarAjUta tauliye tAke sara paMserI Adi bAMTa tathA kur3apAIM choTI bar3I rkkheN| so lene ke to bar3e aru dene ke saira paMserI kur3ApAI choTI rIse rAkhai so cora hai| aise hI bhalI vastu viSai bar3e mola kI vastu viSai alpa mola kI 485 vastu milAvanA, so corI samAna hai| so vivekI U~ca- kutrI aisI corI nahIM kreN| je hIna kulI haiM te corI kareM haiN| jaise - bhIla mozA gauMr3a ye manuSya corI kareM haiM tathA dhana hAracA jvArI corI kareM tathA jobha lolupI corI karai tathA jo khAna-pAna vastra AbhUSaNa tau bhalai cAhe varu kumAya nahIM jAne aisA kupta puruSa corI karai / vezyA vyasanI hoMya te corI kreN| mAMsAhArI corI karai tathA para-strI lampaTI corI karai ityAdika kubuddhi ke dhArI jIva corI kara apanA pAyA bhava vRdhA kara apanA kiyA dharma kauM vinA haiM tathA apane svAmI kA burA cAhanehArA svAmI drohI coro karai tathA mitra taiM kapaTAI karanehArA mitra drohI corI kareM tathApara ke kiye upakAra kI bhUlanehArA kRtI hoya so corI kareM tathA dharma bhAvanA rahita puruSa corI kareM, ityAdika jIva corI kreN| so corI ke aneka bheda haiN| eka tau dharma cora eka ghara cora / so jo pApI jIva dharma sthAna meM corI karai so tau dharma cora kahie aura je mAtA-pitA, bhAI, strI, putra ina taiM dhana curAya rAkheM so ghara cora haiM tathA parArA gharana kA haranahArA hoya so ghara cora hai| tAkari rAjya paJca kA kiyA daNDa pAveM aura bAlaka putra tathA strI taiM chipAya khAya bhalI vastu chipAya kaiM khAya so putra strI cora haiN| rA sarva cora samAna doSa kareM haiN| tA corI ke do bheda haiN| eka corI dUsarA carapaTa jo chala kara chipa kari para dhana harai, so cora hai aura girAsiyAdi jorI taiM DarAya pragaTa parAyA dhana harai, so carapaTa khie| so e corI carapaTa bheda bhI pApa jAni, tajanA yogya hai| ye corana ko caturAI, sabahI duHkhadAI, tAhi tajanA jina gAI maiM bhI dharma-hita bhavya jIvana kUM sunaaii| tAteM to samajha saba bhAI. yAke kiye hAni dAI, jasa hAni guru sunaaii| para-bhava durgati hoya, sakala pApa dhAna jIya, aiso lakSya tajo soya, mAno sIkha bhavya hoya ityAdika corI sarva pApa kA mukuTa jAni, tajanA yogya hai| isa corI ho ke cintana kiye, pApa-bandha hoya hai| tAteM apane para-bhava sudhArave kUM. santoSa bhAva bhajikai, bahuta tRSNA kA kAraNa jo corI, tAhi nivaarau| ye sokha supUta ko hai| jo kahe kA upakAra mAneM aura jinakauM coro bhalo lAge / so suni kari, bhale upadeza sUM dveSa-bhAva kreN| corI vyasana kA 8
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ YA tyAga suni cora haiM te dharma-sabhA tjai| parantu corI nahIM tuuN| so aisA prANo dharma-sokha kAhe ko mAna hai ? ye; sIkha sapUta kI hai| tAtai prAvakana kaM aticAra sahita, corI upasana tajanA yogya hai| iti corI vysnaa6| Age paradArA vyasana kahiye hai---jahAM para-strona ke rUpa hAva-bhAva kauM deva, bhogave ko icchA so paradArA vyasana hai yA vyasano ko dRSTi tau bhaginI, putrI, mAtA ko bhI rUpavAna dekha vikAra rUpa hI pravatta hai aura je dharmAtmA haiM so para-strona kaeN bhaginI, mAtA, putrI samAna dekheM haiN| aisA bhinna bheda inako dRSTi meM jaannaa| ye| jIva usahI dRSTi (A~kha)teM bhaginI, putrI ko dekheM haiM / aru usahI dRSTi se apanI strI kUdekheM haiN| so dharmAtmA tau yathAvat jAne haiN| aru vyasanI, vicAra rASTikariyA hai| ruha jIpana kI hA kAhI bheda jaannaa| kaisI hai yA vyasanI kI dRSTi? doU bhava-duHkha apayaza kI karanahArI hai| isa vyasanI kauM para-strI gamana teM pakar3iye. to jAti te niSedhai haiM aura rAjA hai so tAkA tana chedana kari. ghara laTai hai aura sara-rohaNa kari, deza te niSedhe hai| tAteM hai bhaaii| kahA jAne naraka-phala para-mava meM kaba lAgai? hAla hI meM jIva kauM naraka samAna duHkha dekhane par3e haiN| loka meM nindA hoya hai| nAka-kAna-hasta-pAMva aGgAdi chidai haiN| so ye phala to kharAbI ke yahAM hI pratyakSa dekhanA hoya hai 1 tAta dharmI-jana, apane hita kau para-strI, dharmarUpo kalpavRkSa ke dave kU karota samAna jAnanA aura ye para-strI yaza rUpI parvata ke nAzave kuMbana samAna hai| dekho rAvarA-sA mahAbalI tIna khaNDa kA svAmI, yaza kA tilaka, jAke yaza-saubhAgya ko deva bhI mahimA kareM-rosA dIrgha purayI, so bhI para-strI ke doSa te apayaza pAya, hona-gati kA vAsI bhyaa| rAjya gayA, kula kSaya bhayA, para-gati bigdd'ii| tAtai he bhAI ! nAga ke mukha hasta denA, viSa bhojana karanA, ye to malA hai; parantu para-strI-saMga, malA naahiiN| churI, kaTArI, barcI kI dhArata pai kUdanA bhlaa| ina te eka bhava duHkha hoy| baru para-stro saMgati haiM, bhava-bhava meM duHkha hoya / tAtai vivekIna kauM para-strIna kA tyAganA bhalA hai| aru jina bAtama meM para-strI-saMga kA doSa lAgai, aise aticAra bhI tajanA yogya hai| so ativAra kahiye haiN| para-strIna te sarAga bhAva sahita haiM si bolnaa| kautuka sahita tinake tana se lipttnaa| para-strIna ke SaT-AbhUSaNa deva kahai, jo tuma kau yaha bhalA lAga hai ye malA nahIM sohai hai| para-strIna ke aGga-upAGga cAla kI sarAhanA krnaa| ye sarva para-strI vyasana samAna doSa
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ kareM haiM aura vikAra cita kari para-strIna kA kAma kAja kreN| tAkI male-bhale SaTabhaSaNalAya dey| rAga sahita mukha te vacana boleN| tAkaM para-strI kA vyasanI kahiye aura jahAM nArI, svaicchA bhaI kautuka karatI hoya, -'gAlI-gota gAvato hoMya, tahAM Apa jAya, suni kari harSa ko prApta hoya, cita deva sunai, tinakI prazaMsA karai, so para-strI kA vyasanI hai| aura para-strIna ke samUha meM jAya, tahA~ baiTha ke tina strIna kI sahAvato bAta khai| tinakauM aneka kautuka kayA kahi ke ha~sAve-sukho kreN| so para-strI kA vyasanI kahiye aura jai panaghaTa-ghATa, jahAM aneka strI-samUha jala kau joya tathA aura jagaha jahA~ aneka strIna ke gamana kA sthAna hoy| aise sthAna vaijAya tiSThanA, so para-strI kA vyasanI hai tathA para-strIna ko cAla-kAya sarAhanA, SaT-AbhUSarA-rUpa dekha harSa karanA, so para-strI kA vyasano hai| apane ghara meM dAso rAkhanA tathA vidhavA strI kI moha ke vaza kari, ghara meM raakhnaa| tAteM bhogana ko abhilASA pUrNa krtii| so para-strI kA vyasano hai aura bAlaka nara ko nArI banAya dekhanA tathA sundara strIna kaM, nara bheSa banAya. dekha sukhI hoya, sparza kari sukhI hoya so para-strI kA vyasanI hai aura vidhavA tathA para-strI jAkA mAra jIvatA hoya, tinata ekAnta virSe btlaavnaa| tinateM aisA kahanA, jo Aja kala to hama 4 koya hai| tAta nahIM bolo ho / so hama pai aisI kahAnaka parI hai, so kho| hama tau Apake AjJAkArI haiM ityAdika rAga sahita vacana bhASaNa kare, so vyasana kA lobhI hai| aru para-strI teM abolA rahai, sUThanA kareM 1 pheri tisake bolane kauM, aurana teM prArthanA kreN| kahai jo hamakoM vAkoM bulAya deva ityAdika bhAvana kA dhArI, isa vyasana kA dhArI hai aura je apane tana meM nAnA prakAra vastra AmaSaNa pahari, para-strona ko dikhAyA caahaiN| apanA malA rupayauvana, tanakI lalAI puSTatA, para-strIna kauM dikhAyA cAhaiM, so para-stro vyasana mohI hai ityAdika kahe jo para-strIna ke vyasana ke doSa, tina sahita sabako tyAga, apanA vrata nirdoSa rAkhai, so para-strI vyasana kA tyAgI kahiye / iti paradArA vyasana / 7 / ye kahe jo sAta vyasana, so sarva pApa ke mUla haiN| jete jagat ke pApa haiM, taite sarva ina vyasanana meM garbhita haiM / so || jinake udara viSai, ina vyasanana ko vAsanA hai| so dharma vimukha prANI, apane bhava kA bigAr3anahArA hai|| | hai bhavya ! ye sAta vyasana, sAta naraka ke dUta haiN| ye vyasana jIva koM kiJcit sukha kI chAyA-sI batAya
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ Y55 lobha deya naraka virSe dharaiM haiN| je grANo ina vyasanana meM phaMse haiN| tinane apanA mava vRthA kiyA dharma chor3i || diyA aura je jIva inaka parakha vyasana jAni ina viSa rAyamAna hoya pravarte inakauM sevana kareM, so jIva pApa | ke nizAna haiN| tisa vyasanI kA calana hI azubha hoya dharma kriyA hIna hoya pariNati khoTI hoya jina-AjJA rahita hoya abhimAnI hoya subuddhi jIvana kari nindha hoya / daridro atra kari duHkhI hoya ityAdika yuga bhava duHkha kA sahanehArA ye vyasanI hai| so viveko jIvana kari tajive yogya hai| yA vyasanI kA saMga bhalA naahiiN| aho bhavya ho ! dIna hoya rahanA malA hai| tAteM samatA sadhaiM koI jIvana kI pIr3A nahIM hoya / aisA upadeza suni jo jIva vyasana kA sevanahArA aana cora kI nAIM nikaTa saMsArI hoy| to aise nikaTa bhavya jIva tau vyasana ko bure jaaneN| apanI nindA karate atyanta AlocanA karate upadezo kA upakAra mAna / stuti kari vyasana bhAva tajeM haiN| apanA bhava saphala jAni dharma virSe lAgeM / satsaMgakI mahimA kreN| satsaMga dhanya hai jo mokoM vyasanake pApakA bheda batAya saMbodhita kiyaa| jaise kAha kI kRpa paDate rAkhai / taise satsaMga ne mokA naraka paDate ko bacAyA tathA jaise kudhAtu jo lohA tAkauM pArasa lAga kaMcana kreN| taise hI mose pApo vyasanI lohe samAna kU pApa se chur3Aya dhoM kiyaa| ityAdika bhavya vyasanI to apanA bhalA jAni satsaMgako stuti krai| aura je pApI vyasanI dIrgha saMsArI haiM ; te vyasanakI nindA suni, Apa turA mAna satsaMga tj| parantu sapta vyasanakaM nahoM tjai| aise pApI-vyasanI kau, dharmopadeza nAhI laage| ye sAta vyasana ho dharmake ghAtaka haiN| aisA jAni uttama zrAvaka jina | AjJA pramANa vratake dhArIka, apane vratako rattA nimitta, za sAta hI vyasana aticAra sahita tajanA yogya hai| ina | sapna vyasanake aticArameM ATha mUla guNake aticAra bAIsa abhakSya Adi A gaye so jaannaa| ityAdika sarva doSa rahita samyagdarzana va aSTa mala guNa hoya, aura rA sAta vyasana va bAIsa abhakSyakA tyAga so prathama darzana pratimA jaannaa|| / iti zrI sudRSTi taraGgiNI nAma granyake madhya meM, sAgara dharma-ekAdaza pratimA virSe prabama darzana pratimAke vAIsa abhakSya aticAra sahita sAta vyasana tyAga, aSTa mula guNa sahita kathana karanevAlA battIsavAM pava sampUrNa // 32 // Age dUsarI vrata pratimAkA saMkSepa likhiye haiN| dUsarI vrata pratimA hai tA vratake bAraha bheda haiN| pAMca aNuvrata,
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIna gurAvrata aura cyAri zikSA vrata / ra saba mila bAraha bhye| tahAM prathama nAma-ahiMsANuvrata, satyAzuvrata, acauryANuvrata, brahmacaryANuvrata, parigrahaparimAraNANuvrata / e pAMca aNuvrata haiN| aba inakA sAmAnya artha-jahA~ zrI rAka deza pAMca pApanakA tyAga so aNuvrata hai| aNu nAma thorekA hai so ye usa hiMsAkA to sarva prakAra tyAgI | hai| bAkI bArahameM gyAraha te asaMyama hai| parantu mahA dayAla hai| koI yahAM aisA jAnegA jo trasa rakSaka hai to sthAvara ghAta karatA hoygaa| mana indriya vaza nahIM hoya so mana indriya kari mahA vikala rahatA hoyagA? so hai bhavya, e aNuvratI zrAvaka sAMsArika indriya bhogana te mahA udAsa hai| pacipApana te mahA bhaya-bhIta hai| so indriya-manakauM sadaiva rokatA dharma dhyAna maI pravarte hai| ye bhoga-bhAva, tAhi kAle nAga samAni mAse hai| tAkA inameM mana raMje naahiiN| aura sthAvarako hiMsAkA tyAgI tau nAhIM parantu paJca sthAvarake ArambhamaiM dayA bhAva sahita AraMbha kreN| jahAM para hiMsA hoya nAmeM gamako pAlocara kA rane hai| tAteM e aNuvratI mana indriya vaza karivekA to upAI hai| aura sthAvarako rattA rUpa bhAvanAkA bhogI hai| tAteM ye vratI zrAvaka mahA dayA dharmakA dhArI hai| gRha-Arambha parigrahake yoga te sarva prakAra sthAvara kI hiMsA bacatI nAhIM / tA tisa zrAvaka aNuvrato kayA hai| apane hAtha se trasa hiMsAkA Aramma nahIM krai| soyAkA nAma ahiMsANavata hai yAke pAMca aticAra haiN| so hI kahiye haiM-apane hAtha se koI basa jIva kU nahIM baaNdhai| jaise hastI. ghoTaka, gAya, baila, bhaiMsa, bakarI, manuSya ityAdika trasa jIvake hAtha-pAMva, bandhana se nahIM baaNdhai| galemeM phandA DAla koIkaM nahIM baaNdhai| tathA bAlakakaM bhI krIr3A-mAtra nahIM bAMdha / yAkA nAma bandha aticAra tyajana hai|| beindriya, teindriya, cauindriya, paMcendriya ina Adi trasa jIvanako kor3A. lAThI Adi zastrana teM nahIM maare| so ye vadha doSa tyAga hai|2| aura maryAdA ke uparAMta pazu pai, manuSyana pai bhAra nahIM laade| sau yAkA nAma atibhArAropaNa doSa tyAga hai|3| aura trasa jIvana ke aGgopAGga apane hAthateM nahIM ghedai| so ye chedana doSa nivAraNa hai|4| aura koI sakA, atrajala-ghAsAdi khAna-pAna nahIM rok| jaise koIke sira apanA karja Avai thaa| so tAkauM rosA nahIM kahai, jo hamArA karja deva, nahIM to atra-jala khAyagA tau~ tokoM aisI bANa (kaula) hai| aisA vacana, vratI zrAvaka nahIM khai| tathA gAya, baila, hastI, ghoTakake khAna-pAna kU baMda nahIM kreN| yAkAnAma anna-pAna nirodha doSa tyajana 489
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai / / aise pAca aticAra nahIM lgaavai| so addha tata mahisAgatata hai| iti ahiMsANuvrata / / Age satyANuvratakA aticAra sahita svarupa kahiye hai| tahAM aisI sthala bhUTha nahIM bole, jAteM loka nindA hoya, dusaroMko burA laage| koI dagAbAjI sahita vacana, kaThora vacana, marma chedana vacana, paradoSa pragaTa karana vacana, kalahakArI vacana, droha vacana, gAlI vacana, pApabaMdhakArovacana, paraghara dhana mana tana harana vacana, paranindA vacana, krodha vacana, lobha vacana, rAgadveSa vacana, avicAra vacana ityAdika asatya vacanake bheda haiN| ina sarvakAtyAganA, so satyANuvrata hai / so yAke bho pAMca aticAra haiN| so dikhAIye haiN| prathama nAma mithyA upadeza, rahovyAkhyAna, kUTalekha kriyA, nyAsApahAra, aura sAkAra maMtra maid| inakA artha-tahA~ bhUThA upadeza denA jhUThA mArga batAvanA tathA bAlakanate asatya bhASaNa kari, krIr3A krnii| ityAdika asatya vacana bolanA so midhyopadeza hai| / / aura jahAM parAI rAkAMtakI bAta koI batalAvate hoMya, tAkI koI anumAna nai jAni, anya lokana meM prakAza krai| so rahovyAkhyAna aticAra hai| 2 / aura jahAM muThA khata, huNDI, ciTThI likhnaa| jhUThA lekhA maadd'naa| ityAdika ye kUTa-lekha kriyA doSa hai|3| aura parAye gahane Adi dharai mAla ko rAkhi, jAni-bami mukari (meMTa)jAnA, satyaghoSa purohitako naaii| sonyAsApahAra nAma aticAra hai|4| aura koIke zarIrake cinhatai, netrake cinhate, mukhake cinhate. tAkI akriyA dekha, tAke marmakI bAtakoM jAni, pIche dveSabhAva kari, parAI chipI bAta kU sabameM pragaTa krnaa| so sAkAra-maMtra bheda doSa hai| aise pAMca aticAra rahita hoya, so satyAevrata kahiye |2aage acauryANavatakA svarUpa kahiye hai| tahA~ parAyA dhana binA diyA leya, so adattAdAna hai| ye coro jAnanA / jo parAye putra, strI, dAsI, dAsa, hastI, ghoTaka, gAya, baila, bakarI ityAdika cetana vastu / aru, ratna, svarNa, cAMdI, vastra, anna, dhana ye ajIva vastu / aise ina cetana-acetana dravya kauM coranA, so corI hai| so yA corIke pAMca aticAra haiN| so kahiye haiN| prathama nAma-staiya prayoga, steya vastu AdAna, rAjya-viruddha kiyA, mAnonmAna, para-rUpaka vyvhaar| ye pAMcA aticAra haiN| inakA artha-tahAM corokA upadeza denA, corakaM rAha batAvanA, parAyA ghara-mandira phor3ave ka kusiyA, kudArI deya, corIkA maMsUbA btaavnaa| ityAdika corIke prayoga batAvanA, so steya prayoga nAma ||doss hai| 21 aura corIko vastuka sastI jAni, bar3A naphA dekha, mola lenaa| soyAkA nAma tadAhatA dAna doSa
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai| yAhIkA nAma steya vastu AdAna doSa hai| 2 / aura rAjAkI maryAdA lopanA, rAjAkI AjhA, TAlanA, so rAjya-viruddha nAma doSa hai| 3 / aura jahA~ leneke tolAdi to bar3e hoMya, aura parakauM deneke pAI, kur3A tolA sera / paMserI so choTI-hIna raahai| so yAkA nAma honAdhika mAnonmAna nAma aticAra hai|4| aura bar3e molakI vastumeM, thor3e molako vastukoM milAyake becnaa| so pratirUpaka vyavahAra nAma doSa hai| 5 / aise ina pAMca aticAra rahita hotha so acaurya nAma aNuvrata hai| iti acauryANuvrata / 3 / Age brahmacANuvrata kauM haiM: pAkai choTo ra-trI, putrI kI. sI. pahina va bar3I strI mAtA samAna hai| roso dRSTi tau para strIna pai rhai| aura apanI paraNI strImeM saMtoSI, tIvra rAga rahita samatA bhAva sahita saMtAna utpatti nimitta sva-strI ta rati samaya saMgama kreN| bAkI cyArI prakAra caitana acetana strI, virSe rAgadveSakA abhAva vikAra dRSTi kari nahIM dekheN| tathA para-strInameM kAma ceSTA rUpavikAra vacana hA~si vacana paraspara prema badhAvane hAre nirlajja vacana kuzIla-rAga kari marI dRSTi dekhanA parastrona te goSThIcarcA vArtA karanI ityAdika parastrI saMbaMdhI doSa haiM ! kaisI hai para-strIkI dRSTi ? viSanAga samAna rAga-jahara kari bharI yauvana kari madonmatta, vikarAla svarUpako dhrnhaarii| zIlavAn puruSoMkoM bhykaarii| mahA viSa naagnii| bAlaka, vRddha, deva. pazu sarva tIna gatike jovanaka ddsnhaaro| bar3oMkI AjJA rUpI maMtra maryAdA kI lopnhaarii| aisI parastrIkA tyAga so brahmANuvrata hai so yAke pAMca aticAra haiM sohI kahiye haiN| prathama nAma paravivAha karana, itvarikA gamana, paragRhItAgRhIta gamana, anaMga krIr3A, kAma tiivraabhinivesh| ye pAMca haiN| inakA artha tahAM parAyA vivAha kraavnaa| bIcimeM par3i, sagAI kraavnaa| bIcameM phiri, lar3akA-lar3akInake nAtA milAya, sAkha milAya, vyAhake nega cAra kraavnaa| ityAdika vyAha ke kArya karAvanA sI para-vivAha karaNa nAma doSa hai |sh aura dAsoka gharameM rAkhanA tAta strIvyavahArako ceSTA krnii| so itvarikA-gamana nAma aticAra hai| 2 / aura para-kara-gRhIta je strI, jinakA bhartAra jIvatA hoya tathA para kara nahIM gRhIta jo vidhavA strI-mAra rahita tathA kuvArI vivAha rahita inase vikAra ceSTA kari tinake ghara gamanAgamana krnaa| so para gRhItAgRhIta gamana nAma doSa hai| 31 aura | jahAM strokA bhoga yogya yoni sthAna taji vAhya aGgana se kor3A krnii| jaise zvAnAdi pazu bhoga-yoga-sthAna
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su fix 492 jo taji Upara Upara krIr3A kreN| tathA hAtha-pAMva aGgana taiM kriyA kari vIryakA girAnA / ityAdika ye anaMga krIr3A doSa hai / 4 / aura jahAM, jisa bhojana taiM, tathA jina vacanana taiM tathA jisa kriyA taiM tIvra kAmakI badhavArI hoya ---- so kAma tIvrAbhiniveza doSa hai |5| aise ye pAMca aticAra rahita hoya, so brahmacarthyAsuvrata hai / iti brahmavrata // 4 // Age parigraha parimANAsuvrata kahiye hai-tahAM dasa prakAra parigraha tinakA pramANa kreN| so tina dasake nAma kSetra vAstu, dhana, dhAnya, caupada, doSada, Asana, zayana, kupya, aura bhANDa ye dasa bheda parigraha ke haiM / so tahA~ cautarapha kSetrakA pramANa krnaa| jo yete kSetranameM karma sambandhI kriyA karanI / yAteM adhika kSetranameM karma sambandhI kArya karane kA tyAga so kSetra parimANa hai| tathA ete kSetra viSai hala joti khetI karanA adhika kSetra nahIM jotanA / aisA parimANa karanA so kSetra parigraha parimANa hai / 2 / aura jahA~ dukAna, mandira, nagarakA parimANa mandira rAkhe / so vAstu parigraha parimArA hai / 2 / svarNa cAMdI, ratna ityAdikakA pramANa karanA, jo yatA dhana rAkhanA sodhana parigrahakA parimANa hai / 3 / aura tahAM dula, gehUM, adhU, roTha, mUMga, ur3ada, canA, kodoM, baTarA, masUra, tUara ityAdika annakI saMkhyAkA parimANa jI aite anna rAkhe, so etai taula pramArA so dhAnya parigrahakA parimANa hai| 8 aura dAsI dAsa sevaka, do padake dhArI jIva ete rAkhanA, so dupada parigrahakA parimANa hai / 5 / aura hasto, ghoTaka, UMTa, gAya, bhaiMsa, bakarI, rA caupada haiN| so inakA parimAgA karanA, jo rAtai caupada apane AdhIna rAkhUMgA / so caupada parigraha parimANa hai / 6 / aura ratha, gAr3I, gAr3A, siMhAsana, pAlako, myAnA, ityAdika Asana haiM / so inakA parimANa rAkhanA / so Asana parigraha parimANa hai / 7 / aura palaMga, khATa, bichaunA, takiyA inakA parimANa kara lenA / so zayana parigraha parimArA hai| 8 / aura sUta rezama ghAsa, roma ityAdikake komala kaThora vastra tinakA pramANa / so kupya nAma parigraha parimArA hai tathA kezara, kapUra, agara, candana, itara inakI khusakA parimArA rAtI khusabU rAkho so yAkA nAma kupya parigraha parimANa hai / 6 / dhAtu pAtrake bAsana cAMdI, svarNa, kAMsA, pItala, tAMbA, lohA, jastA, sIsA, rAMgA ityAdi pRthvI kAya dhAtu pAtrakA parimANa raakhnaa| jo rAte thAla, rakebI, caruvA, bailA, bharatyAIM sarvakI ginato taulakA parimANa raakhnaa| so bhANDa nAma parigraha parimANa hai / 20 / ina dasa jAti parigrahake 492 ta mi NI
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ parimArA kA nAma tau, prazottara zrAvakAcArajI ke anusAra kahA aura tatvArthasUtrajo virSe kSetra, vAstu, hiraNya, | svarNa, dhana, dhAnya, dAsI, dAsa, bhANDa, kuppa-za dasa haiN| so nAma bheda haiM / artha maida kevalI-gamya hai tathA vizeSa jJAnIna ke gamya hai| ina daza jAti ke parigraha kA parimANa karanA so parigraha parimANa aNuvrata hai| so yAkai pAMca aticAra haiM / sohI kahiye haiM / ati bAhana, ati saMgraha, ati vismaya, ati lobha aura ati bhArAropasae pAMca haiN| inakA sAmAnya artha gAr3A, gAr3I, ratha, hastI, ghor3A ityAdika asavArI jAti ke jaise-dasa hajAra ghor3A, dasa ratha ityAdika parimANa rAkhe the so vartamAna kAla meM Apake pAsa parimANa se thor3A hai| so tAke | pUrNa karave kau aneka upAya karate, aisA vicAra / jo mere to dasakA parimANa hai / so pAMca tau haiM, aru pAMca aura lyauN| to mere vrataka doSa naahiiN| aisA vicAra kara pUraNa kara yA vAhai hai| so bahuta vAhana nAma doSa hai tathA apane parimANa te bahuta ikaTTha karane kI icchA hoya tathA apane parimANa teM bahuta vAhana hoy| tau kahai, e mere nAhIM, mere putra ke haiM tathA strI ke haiM tathA bhAI ke haiM ityAdika apane mana ta kalpanA kari, tinako ikaTTha krai| so ani kA nAma doSa hai! apanIyataH udhinamA santoSa chor3a, atyanta lobha ke yoga taiM, apane jete anna kI maryAdA rAkhI tho, tAhI parimANa aneka jAti kA anna saMgraha kari bhar3azAlAmaiM bahuta dina rAkhai / tinameM aneka jIva par3a caleM so tinakauM dekha ke, nirdaya-bhAvanA kari aisA vicaarai| jo mere etai anna kI maryAdA hai| koI maryAdA kaM ullaMdhi kari thor3e ho gayA hai aru jIva par3e so hI pdd'eN| anna hai| aisI kahAM sadhai ? vyApAra hai| nahIM kariye. to bane naahiiN| aisI vicAra kari kaThora bhAva rAkha dayA nahIM krai| so bahuta saMgraha nAma doSa hai|21 kaThArakhAne kI dukAna sambandhI kirAnA, dhanA, jIrA, haldI Adi aneka vastu lenii-becnii| tinameM sAmAnya vizeSa lAbhAdi nahIM jAna, pariNAmana meM kheda karanA, saMklezatA rakhanI tathA pahile to lAbha jAni vastu lyaavnaa| pIdhe lAbha nahIM mAsai taba bahu tRSNA kari becanA tathA apanI maryAdA te adhika bhAI jAna tAke pherave kau visamvAda karanA, so vismaya nAma doSa hai|3| aura jahAM vANijya ke nimitta aneka vastu saMgraha karanA, lenA poche baiMcanA taba alpa mola kI vasta meM milAya baiMcanA, so ati lobha nAma doSa hai|4| aura tahA~ vRbhaSa bhaiMsa, khara, himmAla, inake Upara maryAdA ke uparAnta bhAra kA dhrnaa| jaise-bhAr3A to tinake bhAra ko maryAdA
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ " pramANa manuSya se kiyaa| aru pIche rAjA ke kara ke bhaya se curAya, tAke Upara bar3A bhAra dharanA yathA naphA ke lobha te para-jIvana pai maryAdAkauM ullaMghi, mAra kA dharanA, so ati bhArAropaNa doSa hai / 5 / aise kahe jo pAMca aticAra bacAvai, to parigraha pramANa kA vrata, zuddha hoya hai ! iti pAMca aNuvrata ke, paccIsa aticAra kthn| Age tIna gurAvrata ke nAma va aticAra kahiye hai| prathama nAma-digvata, dezavrata aura anarthadaNDa tyAga vrt| inakA artha-tahAM pUrva dizA, pazcima dizA, uttara dizA, dakSiNa dizA jora pUrva-dakSiNa ke bIci jAgneya koNa vidizA hai aura dakSiNa-pazcima ke bIca meM naiRtya vidizA hai| pazcima-uttara ke bIci meM vAyavya koNa hai| uttara-pUrva ke bIci meM IzAna koNa hai| ye cyAri vidizA haiM tathA Urva dizA aura adho dishaa| aiso ina dazoM dizAoM kA parimANa karanA tathA dizA-vidizA virSe rosI pratijJA krnii| jo phalAnI dizA-vidizAka, phalAnI nadI tAI tathA phalAne parvata tAIM. phalAne deza tAI, phalAne nagara tAI, etI maryAdA meM karma-kArya karU~gA / etI hI dUra tAI, patra likhuugaa| rAto hI dUra kA patra Aya to baacuuNgaa| rotI hI maryAdA meM vastu bhejuuNgaa| rotI hI maryAdA teM mNgaauuNgaa| isa maryAdA ko ullaMghakai patra nahIM livaMgA aura urva dizA meM ete U~ce parvata tAI caDhUgA aura adho dizA meM rAtI nIcI dharA tAI pAtAla meM nadI-kue~ meM jaauuNgaa| aise dI dizA kA pramANa kreN| so divrata hai| thAke pAMca aticAra so ho kahiye haiN| adhotikrama, Urdhva atikrama, tiryaggamana atikrama, kSetra parimANa ullaMghana aura antara smrnn| aba inakA artha-apanI maryAdA kaM ullaMdhi ke dharatI, kUpa, bAvar3I, nadI ityAdika pRthvI meM utrnaa| so adho dizAtikrama nAma aticAra hai| / aura jahA~ parvata-zikharana 4, apanI maryAdA ullaMgha ke car3hanA, so Urdhva dizAtikama aticAra hai| 2 / maryAdA ullaMghi ke, vidizA meM gamana karanA so tiryagamana atikrama aticAra hai| 3. jina kSetrana maiM maryAdA kI thI so tisakauM ullaMghi, adhika kSetra meM karmakArya karanA, so kSetra ullaMghana aticAra hai| 4 / aura jahAM dizA meM sImA kI thii| tAkU antaraGga meM bhUla kara vicAranA, jo mere kauna-sI dizA kI maryAdA thI? aise kari maryAdA thI? aise kari maryAdA kA bhalanA, so antara-smaraNa nAma doSa hai| zarIse aticAra rahita digvata kA pAlanA, so digdrata hai|3| Age dusarA dezavrata kahiye hai| tahAM Age kahyA digdrata-parimANa, tAhI maiM ghaTAya ke maryAdA krnaa| jo pahile digdrata kiyA, sau 494
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ayu paryanta hai aura tisa vrata meM ghaTAya, roja-roja kI maryAdA karanI tathA varSa, SaTa mAsa, caturmAsa, eka mAsa, pandraha dina, pahara, ghar3I kA niyama krnaa| jo rAte kAla, rAte dina, ete mAsa tAIM, ete bhoga-upabhoga raakhe| bhoga vastu meM rAtai anna, ete mevA, sAvane; adhika naahoN| Upara-upabhoga meM rAte vastra, gAr3I, ratha, ghor3A, hastI, mahala, bichaunA, strI ete-ete raakhe| so bhoganA adhika naahiiN| ete kSetra meM kosa, daza-pAMca dhanuSa, jaauuNgaa| ye kSetra meM rAte kAla tAI rahU~gA ityAdika niyama rUpa maryAdA so dezavata hai / yAhI ke pAMca aticAra haiM, so kahiye haiN| prathama nAma--Asana-zayana, para-prekSaNa, zabda, rUpa aura pudgala-kSepaNa--ye pAMca haiN| inakA artha-jahA~ jete sthAna kA parimArA kari, jete kAla paryanta dRr3ha hoya tiSThanA, zayana karanA, baitthnaa| itanI maryAdA meM rose rahanA / aise maryAdA kari, pheri tAke kAla-kSetra kA ullaMdhi ke kriyA karanI, so Asana-zayana aticAra hai / jete kSetra meM kAla kI maryAdA krii| tAmeM tiSTayA hI aura ke pAsa saMjJA, upadeza deya kArya karAvanA, so para-prekSaNa aticAra hai| 2 / Apa apanI sImA-maryAdA meM baiThA hI aura koM bulAya kArya karAvai tathA anya kaM dUra baiThe teM batAvai tathA anya koI kAryavAra ne Aya kahI ki phalAne jI kahAM haiM ? taba apane sthAna meM tiSTayA ho, khakhAra kari tathA khA~ si kara, apanA astitva batAvai, jo hama yahAM haiM tAkA nAma zabda doSa hai / 3 ! Apa to apane sthAna meM tiSThai hai aura koI prayojanahArA aavai| aru kahai, phalAnA kahAM hai? taba vAkA zabda suni prayojanI jAna, gokhate, khir3akI se apanA mukha kAr3hi tAkI btaavai| tAkoM saMjJA kari, kArya siddha karai, so rUpa nAma aticAra hai| 8 / apane parimANa kSetra meM tiSThatA koI kArya kAhU te jAni vAtai bolyA to nAhIM parantu kaMkara vastrAdi pudagala-skandha DAra apanA kArya siddha karanA so pudgala-kSepa nAma doSa hai| 5 / aise pAMca aticAra nAhI lAgaiM, so zuddha dezavata hai / iti dezavrata / 2 / prAgai anarthadaNDa tyAga vrata kA kathana kariye haiM-tahAM binA prayojana pApa kArya karanA, | so anarthadaNDa hai| tAke pAMca bheda haiN| prathama-pApopadeza, hiMsA kA upakaraNa rAkhanA ( hiNsaa-daan)| apadhyAna, duHzruti aura pramAda-caryA / inakA artha-jahAM pApa kA upadeza, para kau denA / jo Ao, baittho| kahA karo ho? caupar3a, sataraja, gaMjaphA, mUTha Adi ita khelo| jyoM dina kttai| aisA upadeza denA, so 415.
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ anarthadaNDa hai tathA corI karane kA maMsUbA krnaa| corana kI catarAI kI prazaMsA krnii| coro kA upadeza | denaa| kuzIla-sevana kI kathA krnii| kuzIla-sevana ke kAraNa dhAtu Adi kAmoddIpana proSadha ko kathA karanI ye saba anarthadaNDa hai| vezyA-kaJcanI ke rUpa kI kthaa| tinake nAca, gAna, nRtya inakI kathA so anarthadaNDa hai tathA jAta parigraha vadha, tAkA upadeza denaa| moha vadha, krodha vadhai, mAna-mAyA-lobha vadha, matsara vadhai ityAdika doSa vardhe, aisA upadeza denA tathA bhami khodane kA upadeza denaa| bahUta agni jalAvane kA upadeza tathA parAye ghara-nagara-vana meM agni lagAyane kA upadeza denaa| ye anarthadaNDa hai| bhUmi-khudAya skhetI karane kA upadeza denA tathA nadI, tAlAba, bAvar3I, kUpa kA jala bahAvane, phor3ane kA upadeza denaa| vastra dhulavAne kA updesh| kUpa, tAlAba, bAvar3I, mahala, mandira, banavAne kA upadeza denaa| paraspara aurana ke yuddha karAyave kA upadeza / ye sarva anarthadaNDa haiM tathA nadI, tAlAba, bAvar3I meM kUdane-saparane kA upadeza tathA bahuta vRkSa, vanaspati chedane kA updesh| vana kaTAyane kA upadeza, bAga kaTAyane kA upadeza, ghAsa kaTAyane kA upadeza / anna, tila, zahada, sana, hAr3a kA saMgraha-bhaNDazAla karane kA upadeza / ye sarva anarthadaNDa hai tathA dharma-ghAta kA upadeza denaa| jo he bhAI! dharma tau taba yAda prAvai, jaba peTa-bhara roTI mile| tAteM bar3A dharma ye hI hai| jAse doya paisA paidA hoMya, so krau| dharma-sevana meM kahA khAvogai? aisA dharma-ghAtaka upadeza, so anarthadaNDa hai tathA koI tIrtha yAtrA koM jAtA hoya / tAkauM rosA upadeza denA jo hai bhAI! abhI to kamAI ke dina haiN| tokoM doya-cyAri mahInA paradeza meM lgeN| pAMca-pacAsa rupayA kharca pdd'eN| rose tIrtha meM kahA pAya hai? tAteM ghara hI tIrtha hai| tere bhAva acche rAkha / ityAdika upadeza denaa| so anarthadaNDa hai tathA ta saba dina dharma-sevana, par3hanA-sIkhanA, japa, tapa ityAdika dharma virSa lagAda hai, ghara kA soca nAhIM / so khAyagA kahA ? Age ghara kA kAma kaise calegA? tAta kamAI meM laago| ityAdika dharma-ghAtaka upadeza denA, so anarthadaNDa hai| so yAkA nAma pApIpadeza hai|| aura hiMsA kA upadeza deya, hiMsA ke upakaraNa kraavnaa| vakkI, UsalI, mUsalI ghuro, kaTArI, bI talavAra tubaka, kulhAr3I, kudArI, kusiyA, haMsiyA-ina Adi ko banavAyakara, mAMge denA ityAdika pApa kArya karanA, karAkanA, anumodanA / so hiMsA dAna nAma, anarthadaNDa hai| 2 / aura jahA~ khoTe pApakArI vyApAra kA upadeza denaa| Apa dIrgha hiMsA --
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su i STi 497 sahita vyApAra kA karanA tathA parakauM tAkA upadeza denA tathA parakauM pApa vyApAra vANijya kA upAya batAve kahai ki zIzA, zorA. zahada, nIla, adarakha - inakA vaNija karane maiM, bar3A naphA hai| sana, sAjI, lUrA (namaka), carma - inake vyApAra meM vizeSa naphA hai ityAdika pApa-vyApAra kA upadeza denA, so apadhyAna nAma arthadaNDa hai | 3| hAM svecchayA - arthAt kalpanA kari kAmI jIvanako vikAra-bhAva karivekUM, kavIzvaroM banAye jo zrRGgAra zAstra, jo rAga- mAlAdi rasika priya sundara zrRGgAra ityAdika zAstra, jinako suni bhole mohI jIva apane bhAva kAma-ceSTA rUpa kari, para-strI Adi bhogane kI abhilASA kari, pApa bandha kareM / jina zAstrana meM para- strI sevane meM pApa nahIM kahyA vidhavA strI ko ghara meM rakha, usase kAma sevana meM pAya nahIM kahyA hoya ityAdika kAmI jIvana kUM moha upajAyave kU, apane-apane vikAra bhAva pAMSivakU, je zAstra kA kathana karanA, sI anarthadaNDa hai| lobhI kavIzvaroM ne abhakSya bhojana meM pApa na kahyA / madya-mAMsa ke khAvane ke abhilASI jIva, tinake rAjI karavaikUM banAye jo kalpita apanI mati anusAra zAstra tinameM hiMsA kA pApa nahIM / madya, mAMsa, madhu khAvane kA pApa nahIM kahyA hoya, so kuzAstra anarthadaNDa hai / jinameM nAhara, suara, hiraNa mArane kA pApa nahIM kalA, vanaspati chedane meM pApa nahIM kahyA / anagAlai jala povane, saparane meM pApa nahIM khaa| aise jo kaSAyo jIvana ke banAye kalpita zAstra, paramparAya yogIzvaroM kI AmrA rahita kalpita zAstra kareM, so anarthadaNDa hai| jinameM jAdU karanA, vazI karanA, para-mohana, aise kalpita mantra, yantra tantra, stambhana ityAdika camatkAra batAvane kA kathana kari, bhore jIvana kUM Azcarya upajAvanA | aise kalpita svecchA zAstra kA jor3anA, so duHzruti nAma anarthadaNDa hai / 4 / pramAda sahita. IrSyA-bhAva sahita, zIghra - zIghra calanA / trasa jIvana ko virAdhanA sahita adayA bhAva kari calanA / binA prayojana pRthvI, ap, teja, vAyu, vanaspati Adi kA chedanA / isI kA nAma pramAda-vayyAM anarthadaNDa hai / 5 / aise ina pAMca medamayI anarthadaNDa hai, so yAke pAMca aticAra haiN| so ho kahiye haiN| prathama nAma -- kandarpa, kaurakucya, maurya, ati prasAdhana aura asamIkSyAdhikaraNa / inakA artha --tahAM kAma ceSTA sahita, kAya kA sphurAvanA / netra kI ceSTA, vikAra rUpa krnii| mukha, vikAra rUpa karanA / kAma poSaka, zIla bhaJjaka, daru 497
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ys bhayAnaka, rAga bhare vacana kahanA, bhaya batAvanA, para ko lobha batAvanA, kAya mor3anA Adi aneka kuceSTAyeM liye, kAma-vikAra sahita bolanA, so kandapa nAma aticAra hai|| jahAM kautuka liye madonmatta bhayA, hA~si sahita bhaNDa-vacana bolnaa| gAli kAdinamayI hA~si vacana, zIla khaNDa pApa rUpa vacana, kAma-ceSTAvikAramayI Alasa kA lenA, dIrgha ucchavAsa kA krnaa| apane zarIra ke gar3ha cihna pragaTa kari, anya kauM dikhAvanA, so kautkucya nAma anarthadaNDa doSa hai| 2 / jahA~ prayojana rahita vRthA vacana bhANDavata bolanA, so dharma-karma rahita bitA prayojana hI saptako nAI vacana bolanA, so maukharya nAma doSa hai|3| jahAM hitAhitajJAna rahita, avicAra sahita, murkha vacana bhAkhanA tAkauM sani, ve prayojana bahuta jIva dveSa bhAva kreN| murastra kahaiM, nindA pAve ityAdika dveSa upajAvanahArA, binA prayojana vacana bolanA, so asamIkSyAdhikaraNa doSa hai|4| jahA~ saMsAra virSe aneka bhoga vastu, aneka upabhoga yogya vastu, nAnA prakAra indriya susta / deva, indra, cakrI, kAmadeva, bhogabhUmiyoM ityAdika puNyAdhikArI jIvana ke bhoga yogya vasta, tinake bhogane kI abhilASA karanI, so puNya tau hona, jo udara pUraNA hI hotI naahiiN| indriya sukha bhogane kI icchA-deva-indra kI-sI rAkhanA tathA parAyA rAjya-bhoga dekha, puNya-rahita aisA vicaarai| jo ye rAjya nahIM kari jaane| aru rAjya-lakSmI nahIM bhoga jaane| aru ye hastI, ghor3A, pAlakI pai nahIM car3ha jaane| prajA nahIM pAla jaane| jo rosI rAjya-lakSmI mokoM mile, to maiM aise rAjya krauN| rose hasto, ghoTaka, ratha, pAlakI para cddh'oN| aise rAjya-lakSmI bhoga ityAdika puNya rahita hoya, artha rahita vicAra, so bhogopabhoga (ati prasAdhana) nAma doSa hai| 5 / iti tIsarA anarthadaNDa tyAga guNavrata / 2 / | iti zrI mudRSTi taraMgiNI nAma grantha ke madhya meM thAvaka dharma prarUpaNa sApa, ekAdaza pratimA virSe, dUsarI ta pratimA ke bAraha vratana meM, tIna guNata aticAra sahita kathana varNana karanevAlA tetIsA parva sampUrNa bhayA // 33 // Age cyAri zikSAvrata kahiye hai| prathama nAma-sAmAyika, proSadhopavAsa, bhogopabhoga pariNAma aura atithi sNvibhaag| inakA artha-sAmAyika ke doya bheda haiN| eka dravya-sAmAyika aura dUsarA bhAva-sAmAyika / tahA~ sAmAyika karate vinaya sahita, samatA liye,zAnta mudrA dhAra, kAyotsarga tathA padmAsana tiSTha, zuddha sAmAyika-pATha 498
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara hai| aru pariNati sAmAyika rauM chuTi, anta gaI hoya pramAdavazAt anya hI vikalpa meM lAgai, so / dravya-sAmAyika hai| jo sAmAyika karanehArA bhavya, zuddhAsana kari pATha kreN| so artha virSa citta rAkhi, / sAmAyika karai, so bhAva-sAmAyika hai| yahAM prazna--jo sAmAyika pratimA to tIsarI hai| baru yaho dUsarI || pratimA virSe vyAkhyAna kiyaa| so kyoM? tAkA samAdhAna-jo sAmAyika pratijJA kA aticAra rahita dhArI tau tIsarI pratimA meM hai| parantu yahAM zikSAvrata meM kathana kiyA, so sAdhana rUpa kathana hai| jaise--rasa virSe lar3ane-yuddha karanahAre puruSa, subhaTa haiM; so tIra, golI, talavAra rAkheM haiN| jo yuddha meM kAma par3e, tau subhaTa apanA pauruSa pragaTa kari, tIra-golI claaveN| vairIna koM jIte haiN| so tau subhaTa zUra hI haiM aura una sumaToM ke bAlaka haiM, so tinakA bhI abhiprAya apane bar3oM kI nAI yuddha kari, raNa meM astra calAya, vairI jIti, yaza pragaTa karave rUpa hai| so vaha bhI apane bar3oM se zastra-vidyA sIkheM haiN| so te bAlaka bhI tIra-golI rAkha, calAveM haiN| so ina bAlakana kauM, sIkhanehArA khiye| ina taiM hAla, yuddha nahIM jItyA jaay| ye subhaTa naahiiN| jaba zastra-vidyA sosna cukeMge tabahI sabhaTa khaaveNge| hAla hAsna ra tIna golI ko girI ke tausadAna meM calAvanA sIkheM haiN| taise hI zikSApratavAlA sAmAyika karanA sIkhe hai| sAmAyika nAmA pratimAdhArI naahiiN| yahAM koI aticAra bhI lAgai tathA koI samayAntara, kAla bhI ullaMghana hoya. to hoy| koI aticAra bhI yahAM hoya / tAtai yahA~ zitAvrata aisA kahA hai| ye zikSApratavAlA, aticAra rUpa vairI ko jIti nahIM sake hai| | tIsarI pratimA virSe, nirdoSa vratI hoya hai| aisA jaannaa| iti sAmAyika shikssaavrt|| Age proSadhopavAsa zikSAvrata kahiye hai| jahA~ solaha-solaha pahara kA anazana hoy| sarva kAla dhamadhyAna meM apanI maryAdA sahita eka sthAna meM vyatIta kreN| so proSadhopavAsa zikSAvrata hai| inake aticArana kA kathana bhAge inakI pratimA vi kreNge| tahA~ ta jaannaa| iti prossdhopvaas| 2 / Age bhaugopabhoga parimAraNa zikSAkta kahiye hai| jahA~ eka bAra bhogane meM Aye hI, jo vastu ayogya ho jAya so vastu, bhoga kahAvai aura jo bAra-bAra bhaugane / meM Ave, so vastu upabhoga kahAvai hai| tahAM bhoga vastu ke doya bheda haiM-eka to bhoga-yogya vastu hai| dUsarI bhoga-ayogya vastu hai| jahA~ atra, mevA, pakavAn ityAdika nirdoSa vastu so to bhoga vastu haiM tathA miSTa, 499
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ tikta, kaTuka, khArA, dugdha, ghRtAdika, SaTUrasa-ye moga-yogya vastu haiM tathA candana, kezara, kapUra, gandhAdika antarjAti sarva vstu| khAdya, svAdya, laya, peya ityAdika ye saba moga-yogya vastu jAnanA aura kanda-mUla Adi bAIsa jamakSya, abhoga-yogya vastu haiM, so ye saba tajane yogya jaannaa| aise bhoga vastu doya rUpa kahIM aura strI, vastra, AbhaSaNa, cA~dI, svarga, stra, mANika, motI, hIrAdi ratna jAti aura deza, nagara, mandira, hastIghoTakAdi, caupada tathA dopada-dAsI, dAsa, sevk| aise ye cetana-acetana kari doya maida rUpa upabhoga vastu haiN| so ina bhogopabhoga kA pramANa rAkha lenA, so bhogopabhoga parimArA zikSAvrata hai| so yAka pAMca aticAra kahiye haiN| prathama nAma-sacitta, sacittasambandha, sammizra, abhiSava aura duHpkvaahaar| inakA artha-tahAM sacitta vastu kA bhoganA, so sacitta nAma aticAra hai|| tahAM sacitta te DhAMkI jo vastu tathA sacitta vastu upara barI hoya ityAdika vastu ko sacitta kA saMyoga bhayA hoya, so sacitta-saMyoga hai / 2 / aura sacittAcitta vastu kA milApa sahita bhojana lenA, so sammizra aticAra hai / 3 / aura tahAM aneka prakAra balakArI-puSTakArI rasa kA khAvanA, so abhiSaka nAma aticAra hai| 4 / aura jo bhojana, liye pIche duHkha kara pace, glAni karai, DakAra karai, so aise gariSTha bhojana karanA, duHpakvAhAra aticAra hai|5| aise pAMca aticAra rahita hoya, so zuddha mogopabhoga parimArA nAma zikSAvata hai| so ye vrata ke thAro jo uttama phala ke lobhI haiM; so ina doSoM ko TAli, vrata nirdoSa rAkheM haiN| iti tIsarA bhaugopabhoga parimANa zikSAvrata / 2 / Age atithisaMvibhAga nAma zikSAvrata kahiye hai| tahAM tithi nAma parigraha kA hai| so jo parigraha rahita hoya, so atithi hai tathA tithi nAma vacchiA kA hai| so jAke vAMcchA nahIM hoya, so atithi hai| "mardA prigrhH"| aisA tattvArthasUtra kA vacana hai so atithi ke doya bheda haiM--rAka atithi to aisA hai ki pApa ke udaya kari nahIM hai anna-dhana-vastra jAke pAsa / udara-pUraNa ko para-ghara phirai hai, yAce hai| to bhI tAke udara-mAtra kI vAcchA pUrNa nahIM ho hai| aisA mahAdIna, daridrI, aneka rogana kari duHkhiyA, vRddha, bAlaka, jandhA, / lUlA ityAdika ye asahAya, jinake pAsa eka vakta kA anna nhiiN| koI dayA kari deya taba, peTa bhareM, sukhI hoya / yAkA nAma vAMchA sahita atithi hai 1 yaha azaraNa hai, dayA karane yogya hai / yAkA
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma vAMcyA sahita atithi hai| asa vAcchA hai, so yAcanA karAva hai| roso yAcanA kA dhArI, vAMcchA sahita raMka, tAko asahAya jAni, dayA bhAva kari dAnakA denaa| so karuNA sahita atithi kA dAna hai| aura vItarAgI, su-tapasI, jJAnI, dhyAnI, yamI, damI, zAnti rasakA bhogo nana digambara, yAcanA rahita, jagat pitA, sarvakA guru, trilAka pUjya, saba jAvakA por3A-hara, dayA sAgara, SaTkAyika jIvanakU abhaya-dAna kA dAtA, yogIvara, mokSAbhilASI, paroSaha sahane kaMsAhasI, tana-mamatva rahita, ityAdika kahe guNa sahita je munIzvara, so uttama pAtra haiN| so ina pAtrana kU mahA bhakti-bhAva sahita, navadhA bhakti kari dAna denehArA dAtA. tAke sAta guNa haiN| so ho kahiye haigAthA-sadhdhA bhatti sattaha, viNANa malubdha hoya vama bhAvo / jammaM guNa suha tajyo, iva sattaya guNa jaya AdAe // 13 // artha-sadhdhA kahiye, shrddhaa| bhatti kahiye, bhakti sattaya kahiye shkti| vizArA kahiye vijJAna / alubdha kahiye, alubdhtaa| hoya cama bhAvo kahiye, kSamA bhAva hoya / jamma guNa suha tajyo kahiye, aMtakA zubha-gusa, tyAga hai| iva sattaya guNa kahiye, ye sAta guNa / jJeya AdAra kahiye. dAtAke haiN| bhAvArtha-zraddhA, bhakti, zakti, vijJAna, alubdhatA, kSamA aura tyAga--ye sAta haiN| jahAM dAtAke rosA zraddhAna hoya / jo paraloka hai| cyAri gati hai| pApa-phala taiM naraka-pazu hoya hai| puNya-phala te sura-narake sukha hoya haiM / aru muni kA dAna, svarga-mokSakA dAtA hai| jinakA saMsAra rahyA hoya. tinake ghara yatIzvarakA dAna hoya hai| aiso zraddhAkA astitva sahita dAna denA so zraddhA gurA hai|| aura jo munirAja, bhojanakoM apane gharameM aaye| tinake guNa sUM prIti-bhAva krnaa| so bhakti guNa hai| 2 / aura jagatake gurukauM, pramAda rahita vinaya sahita, bhojana deva kI zakti honA so zakti guNa hai|3| aura munirAjake bhojana vi prviinntaa| so yathA-yogya dravya, kSetra, kAla, bhAva jAni, bhojana dey|| vivekI-dAtA aisA vicaarai| jo ye muni vRddha haiM, to inake yogya puSTatA rahita bhojana deya / aru gariSTha deya tau vRddha-muni kauM kheda krai| tAtai vRddhakI vaya ( umara )pramANa deya / tathA munirAja taruNa haiM to tA mAphika deya / tathA ye muni, roga sahita haiN| so phalAnA seMga hai / vaisI hI davA sahita, bhojana deya / tathA ina yatikA tana, vAyu sahita hai| tathA pitta sahita hai| tathA kapha sahita hai| ityAdika tau dravyako vidyaar| aura aisA jAne, jo yaha
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ Rtu uSNa hai| tathA zIta hai| tathA madhyama hai| ina munikI aisI prakRti hai| inheM aisA bhojana ruce, aisA nahIM ru| aisA dravya, kSetra, kAla bhAvakA vicAra kari, munIzvarakoM bhojana dene meM pravINatA 1 sAro dAna kI vidhi jAne so vijJAna guNa hai|4| aura munike dAna dene yogya vastunameM lolupI nahIM honaa| jaise ghara viSai eka-doya bhojana, apane rucikara banavAye hoMya / aisI vastu alpa hoy| to aisA nahIM vicAra, jo bhojanakI phalAnI vastu alpa bhaI hai, hamane apane vAstai karAI hai| so munIzvara kI dehauM, to mokauM nAhIM baci hai / tAtai vaha vastu nahIM dyoN| aura bhojana bahata hai sodai hoN| aisA vicAra nahIM kara so alabdha guNa hai| 5! muniko bhojana || dete. mAna matsara krodha lobha karatA sarva taji, samatA bhAva sahita, sarva jIvana te sneha bhAva sahita, kSamA bhAva dhAri, bhojana denA / so kSamA guNa hai|6| udAratA sahita. lobha bhAva rahita. bhakti kari bharacA, muni ko bhojana desh| soyAza!!7! aise kahe jo dAtArake sAta guNa, so ina guNa sahita jo yatI kuM dAna deya, so uttama phala pAveM / so jo ina sAta guNa kA dhArI dAtA, yatIzvara ko dAna deya, so navadhA bhakti kari dAna deya haigAthA-pitagahaNaM, ucayANa, padadhoNamarcaeva hoha pnnnnaamo| mana vaya taNa aNa suddhA, eSaNa sudhyaya bhakta gava suhadA // 139 // artha-pitagahaNaM kahiye, pratigrahaNa / ucathANe kahi, UMca sthaan| padadhorAM kahiye, pada dhovnaa| arca eva kahiye, arcana karanA / hohu pazagAmI kahiye, praNAma krnaa| maNa vaya tarA zraNa suddhA kahiye, mana, vacana, kAya ina tInoMkI shuddhtaa| eSaNa sudhyaya kahiye, eSaNA shuddhi| bhakta rAva suhadA kahiye, ye navadhA bhakti sukhadAtA haiN| bhAvArtha-pratigrahaNa, UMca sthAna adhri-prakSAlana, arcana praNAma, mana zuddhi, vacana zuddhi, kAya zuddhi, aura rASaraNA shuddhi| ye nava bhakti haiN| tahA~ zrAvaka, muni-bhojana samaya, ujjvala vastra dhAraNa kari prAsuka jalako jhArI sahita apane mandira (ghara) ke dvAre, vidhi sahita khar3A hoya muni Ae, unako pdd'gaahnaa| so pratigraharA nAma bhakti hai| 2 / jaba yogIzvara IO samiti karatA dAtArakI gharabhUmi pavitra karatA dAtAka thara virSe praveza kari bhojanazAlA meM jaay| tahAM UMce Asana 4 vinaya sahita sthaapnaa| so UMcasthAna nAma bhakti hai| tahAM munirAjake doU caraNa-kramala kauM, zrAvaka apane doU hAthana te sparza kari apane hasta te sApha karatA, sAsaka alpajala teM pada dhauvanA so pada dhovana nAma (andhri prakSAlana) bhakti hai| 3 / aura podhe aSTa dravya haiM,
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 jagatgurukI pUjA karanI so arcana bhakti hai|4| aura pIche vinaya sahita namaskAra karanA so praNAma bhakti hai|5| aura mana ko, bhakti sahita, vinaya rUpa kari, munIzvara meM mana lgaavnaa| utsAha sahita, pramAda rahita vikalpa taji, ekAgra hoya munike dAnameM mana rAkhanA sopA huddhi bhani / 6 / aura pAna gunIzAke bholA / samaya, ghara-jana teM vacana bolanA-koI kAraNa pAyake salAha karanI hoya tau paramparAya vicAra ke bole so vacana / zuddhi hai / 7 / aura muni ko bhojana dete samaya dAtA apanI kAya kauM zuddha raakhai| aura kriyAna te chur3Aya, bhojana denemeM ekAgna kari zuddha rAkhanA so kAya zuddhi bhakti hai|9| aura zuddha bhojana, adhaH-karma rahita so zuddha bhojana hai| so adhaH-karma kahA ? so kahiye hai / adhaH-karma cAra prakAra hai-Arambha, upadravya, vidrAvaNa aura paratApana / inakA artha-jo prANIke prANa ghAtatai nipjeN| so pArambha doSa hai|| aura anyajIvanakauM manavacana kAya virSe dukhI kari bhojana bnaavnaa| so upadravya doSa hai| 21 aura anyajIvanake baGgopAGga chedana kari bhojana nipajyA hoy| so vidrAvarA doSa hai|3| para-jIvana ko santApa-kleza upajAya, bhojana nipajyA hoya so paratApana doSa hai 18 / ina cyAri doSoM sahita bhojana deya so adhaH-karma doSa hai aise cyAri bheda adhaH-karma rahita bhojana denA so rASaraNA zuddhi bhakti hai|6| ye navadhA bhakti kahIM so dAtAke sAta guNa, navadhA bhakti ina gurA sahita munIzvara ko bhojana denA so pAtra dAna hai so zrAvakake gharamaiM,jo zrAvakane apane nimitta kiyA hoya, tAmeM teM bhojana denA so atithi saMvibhAga vrata hai / so yati atithi haiM, ve bhakti sahita, dAna dene yogya haiN| bhakti sahita pAvana kauM dAna diye, mahata-phalakA lAbha hoya hai so ina pAnana kuM annadAna, oSadhidAna, zAstradAna, aura abhayadAna diijiye| yahAM prazna-jo tumane muni kauM cyAri hI dAna dene yogya khe| so abhayadAna kaise sambhave ? abhaya-dAna tau dayA mayI bhAvana te diyA jAya hai so dayA ekendriya, vikalaindriya, ina Adi dIna-dukhI jIvanakI kiijiye| tinakoM abhayadAna sambhava hai| aru jagata guru, triloka pUjyako dayA kaise sambhavai ? tAte inako abhaya-dAna kaise kahyA ? tAkA samAdhAna-jaise koI rAjAke prabala varo the so koIka chala kari, rAjAko akelA pAya, tAkau pakar3ika mAranekA udyama kiyaa| taba aise samaya virSe, isa rAjAkA sevaka-mahA yoddhA, Aya gayA so vAneM apane nAtha kI duHkha jAna, vairIna te yuddha kiyaa| apane puruSArtha haiN|
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 / aurana kI joti, apanA nAtha-rAjA, tAkau bacAya laayaa| pIche rAjAkoM sukhI kara, namaskAra kiyaa| vinita / karI ki mI nAtha ! maiM ApakA sevaka hoN| aise hI apane nAtha vItarAgI jo guru, tana se niSpriya, zatrumitrameM samabhAvarI, aise gurunAtha kI pApojana, koI prabala dveSa-bhAvateM upasarga kreN| tA samaya mahAghora upasarga maiM koI mahAdharmAtmA, yatinAtha kA sevaka Aya, apane bala ta pApojanakauM daNDa deya, munIzvara kA upasarga TAli, pIche jAya yatIzvarako namaskAra kari, stuti kari, vinati karai, so yaha muni kauM abhayadAna bhyaa| aise kahane meM kachu doSa naahiiN| tAtai muni ko cAroM hI dAna smbhvai| yAmaiM kachu doSa naahii| etA vizeSa hai ki jo dInakoM abhayadAna dene meM tau karuNA-bhAva hoya hai| muni kI jamayadAna dene meM bhakti-bhAva hoya hai| ina cyAri dAnana meM abhayadAna utkRSTa hai| aru yAkA phala bhI aurana tai utkRSTa hai| jaise-rAjA kI aura aneka sevA karane se, rAjAko marate rAkheM, so utkRSTa sevA hai| maraNa samaya sahAya kari, vairI se bacAya kari rAkhe, so utkRSTa sevaka hai| yoM ho utkRSTa sevA kA utkRSTa phala hai taise hI muniko tIna dAna teM, upasarga se bacAyane kA mahAn puNya hai| tAte cyA dAna yati kau kahe haiN| isa naya pramANa kari samajha lenA koI naya, zAstra bar3A dAna hai, so zAstradAna taiM, jinavANo kA abhyAsa kari, kevalajJAna pAvai haiN| isa naya te zAstra-dAna bar3A hai| koI nayateM anna-dAna bar3A hai| jahAM roga ko badhavAro bhaye, yati-zrAvakanako dhyAna meM sthiratA nAhIM hoya / roga gaye dhyAnadhyeya kI prApti hoya hai| isa naya te auSadhi-dAna bar3A hai aura jo kSudhA dina-prati kheda karai, taba zithila hoya / bhojana binA tana kSoNa hoya / dharma-dhyAna nAhI sadhai / tAtai tana ko sthiratA teM, bhAva ko sthiratA hoya hai| bhAva kI sthiratA te, karma nAzi. kevalI hoya, siddha pada pAya hai| isa naya te AhAra-dAna bar3A hai| aise apanI-apanI jagaha, naya-pramANa sarva hI utkRSTa haiN| yaha AtmA anna-dAna tai, sadaiva sukhI hoya hai| aneka jIvana kA poSaNahArA hoya hai| oSadhi-dAna tai, zarIra roga rahita hoya / aurana ke roga nAzane kI kalA kA dhArI hoya / zAstradAna te aMga-pUrva Adi zrutajJAna, avadhijJAna, manaHparyayajJAna kI prApti hoy| Apa bhavAntara meM aurana kUzAnadAtA hoya ! abhaya-dAnata bhavAntara meM koTo-bhaTAdi mahAyoddhA hodha hai / dayAvAna hoya tathA janukrama ta~, anantakAla sukha kA sthAna, sthirobhUta, lokAzvira pai, siddha hoy| aisA jAni cyAri hI dAna denA yogya hai| aru yahA~ mukhyatA Mara
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ !, Ji zro su STi 505 kathana, atithi saMvibhAga vratakA hai| tAteM apane bhojana meM atithikA saMvibhAga karanA, so atithi saMvibhAga vrata hai / yAke pAMca aticAra hai| so ho kahiye haiN| nAma sacitta nikSepa, sacittAvidhAna, paravyapadeza, mAtsarya aura kAlAtikrama / inakA artha -- jahAM bhojanakI vastu, sacitta vastu vai dharI hoya / so sacitta nikSepa nAma aticAra hai / 2 / jahA~ bhojanakI vastu, sacitta vastuse DhAMkI hoya / so sacittAvidhAna nAma doSa hai / 2 / jahAM bhojana samaya munIzvara ArA jAni, aurakoM kahai, jo mokaM kAma hai| tuma munikoM AhAra deya lenaa| aisA kahikaiM, anya se apanA bhojana dAna karAvanA / so para vyapadeza nAma aticAra hai| 3 / jahAM aura anya dAtArakA dAna nahIM dekha sakeM / tathA apane bhAvaH matsara sahita rAkha dAna deve, so mAtsarya doSa hai / 4 / jahAM bhojanakA kAla ullaMghi jaay| Apa apane ghara-dhaMdhe meM laga gayA sau prayojanake vazIbhUta hoya, munIzvarake bhojanakA kAla ullaMghi diyaa| pIche sucitAImeM yAda aaii| taba dvAra-pekSarA kriyA karI, sau kAlAtikrama nAma aticAra hai / 5 aise pAMca aticAra rahita hoya, so zuddha atithi saMvibhAga nAma vrata hai / 6 / aise pAMca aNuvrata, tIna gurAvrata aura cyAri zikSAvrata / ye bAraha asuvrata ( deza vrata ) bhye| eka-eka vratake pAMca-pAMca aticAra sarva milakara sATha bhaye / so ye vrata pratimAdhArI samyagdRSTi, so tAke samyaktva kauM poca aticAra nahIM hoya / so hI kahiye haiN| zekA, kAMkSA, vicikitsA, anya dRSTi prazaMsA aura anya dRSTi saMstava / inakA artha - jinavANImeM kahe je dharma- jaMga, tinake sevana meM zaMkA raakhnaa| so zaMkA nAma aticAra hai / 2 / jahA~ dharma sevanameM isa --bhava saMbandhI vAMcchA tathA parabhava sambadhI vAMchA karanI, so kAMkSA doSa hai / 2 / jahA~ dharmAtmA muni zrAvakAdika nirmala dRSTike dhArI puruSa ke tanameM roga dekha, tana maila taiM lipta dekha, mukha vAsanA dekha, ityAdika roga dekha glAni karanI / so vicikitsA doSa hai / 3 / jahAM mithyAdRSTi jIvanake guNa dekha, bArambAra yAdakara, prazaMsA karanI / "te guNa bhale jaannaa| so anyadRSTi prazaMsA nAma doSa hai| 4 / mithyAdRSTikI apane vacana haiM stuti karanI, so saMstava nAma doSa hai / 51 aise pAMca aticAra rahita samyagdarzana sahita jo vratakA dhArI, komala citta sahita, dayA bhaDAra, saMsAra haiM udAsIna, pApa taiM bhayabhIta hoya, vyAri gati bAsa dukhadAI jAna, tana dharane va marane taiM dukhI bhayA hai mana jAkA, jo mokSAbhilASI, ajara-amara padakA lobhI, dharmAtmA ! jo apane mana-vacana-tana hai kriyA 48 XoX ta raM gi pI
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ kreN| so sarva jIva Apa samAni jAni,ye trasa-hiMsAkA tyAgI zrAvaka, yata teM kreN| kaisA hai dharmI zrAvaka ? niraMtara samatA sahita kAla kI vyatIta karane kI hai icchA jaakeN| nirAkula pariNati sahita, zAnti rasakA abhilaassii| SaT kAya jIvana abhayadAna dene ko hai abhilASA jaakaiN| aisA dharmAtmA zrAvaka bhavya, tana-dhana teM udAsa hoya, sallekhanA vrata dhArai so kaise dhArai? so kahiye haiN| tahAM prathama to sarva jIvana teM samatA-mAva kreN| pIche apane tana, dhana, rAjya lakSmI, indriya-sukha kuTumbI, sajana tina sarvata moha-mamatA bhAva taja, sanyAsa dhArai so kaba dhArai ? so samaya kahiye haiN| ke to yaha dharmAtmA apanA Ayu-karma najadIka AyA jAne, taba sancAsa dhAra yA zarIrameM koI tIvra roga jAne tb| tathA zarIra pai koI duSTa pazu siMha-sAdika kA upadrava jAna taba sallekhanA kreN| koI kAraNa pAya, rAjAdikakA tIvra kopa jAne, ityAdika dIrgha upadrava jAne, tau sallekhanA kare so tA samaya yaha zrAvaka zesA vicArai, jo isa upadrava ta bacyA tau anna-jala grahaNa karUMgA nahIM to anna-jalAdikakA tyAga hai| aisI pratijJAkA dharanA,so to sAgAra sanyAsa hai| apane bacanekA upAya kachU nahIM bhAsa, tau anAgAra sanyAsa kreN| upasarga tau nahIM, parantu ananta saMsAra bhoga te udAsIna kAya dharane te Akulita hoya ke, manipada dharanekaM asamartha, nahIM pAyA hai yatipada dharanekA dravya-kSetra-kAla-bhAva jAne so bhavyAtmA. apane tana te niSpriya hoya, kAya tyajanekA upAya zanaiH zanaiH karai hai / so hI kahiye hai| prathama tau jAta apane pariNAmanakI vizaddhatA badha, saMkleza bhAva nahIM hoMya, rosA tapa kreN| rAkAMtare kare, pIche eka-eka upavAsa sAthai / pIche doya-doya upavAsa saadhai| 3, 4, 5, upavAsakA sAdhana kre| pIche pAragAke dina alpa AhAra leya-UnodarI saadhai| aise ketaka dina kari, pIche rasatyAga saadhai| pIche ketaka dina gaye nama bhojana, pIche patalA daliyA, pIche bhAtakA pAna, pIche anna taNi dudha, pIche dudha taji dhii| pIche dahI taji, mhii| phira maho taja, jala raakhai| aise karate-karate anukrama taiM, jaba kAya tyajanekA samaya najadIka jAneM taba apane sajjana-kuTumbI jana bulAya, una moha ghaTAvaike nimitta hitopadeza deya, mahA hita mita vacana kahi, unheM saMtoSita kreN| pIche yaha samyagdRSTikA dhArI, jagata teM udAsI AtmA, zarIrako bhinna avalokanahArA, sarva jIvanakoM sasa cAhatA aisA vicArai-jo sarva jIva sAtA paaveN| koI bhI prANI, dukhI mata houu|
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su " fir 507 ko roga por3A. dukha-daridra, anna tana kari duHkhI mata hoU / mere sarva jIvanateM kSamA-bhAva hai| sarva jIva mokSamArga pAvane kA bhAva krau| aba maiMne mana-vacana-kAya kari ekendriya vikaledriya Adi trasa - sthAvara, joda so sarvakUM abhaya-dAna diyaa| sarva jIva mere paiM dayA bhAva kara abhayadAna deo / aise sarva jIvanateM kSamAya, pIche apanI AlocanA kareM ki jo maiMne apanI ajJAnatA kari, moha phAMsI meM phaoNsi, rAga-dveSa kari para-vastu meM mamatva apanA-apanAtha, pApa- phanda viSai AtmA uljhaayaa| manuSya paryAya pAya, vRthA duHkha bdhaayaa| hAya hAya ! ajJAna ceSTA kA karanahArA, bhrama buddhi mo-sA aura koI nAhIM / dekho, jo Age mahAn buddhimAn bhaye tinane manuSya paryAya pAya, dharma sAdhana kiyaa| pIche saMsAra bhoganata udAsa hoya, rAjya-sampadA va indriya-janita sukha kAle nAgake samAna jAni, je / tana mamatva nirvAra, digambara hoya, nagra mudrA dhAri, moha phAMsa cheda, vana vihArI bhye| bAIsa parIyaha saha ke karma rUpI IMdhanako dhyAna rUpI agni meM bhasma kari, siddhaloka diSai jAya tiSThe / avinAzI bhaye / kAya dharane taiM niraJjana ho dhanya haiN| maiMne to samAna sukha ko denehArI manuSya paryAya pAtha, hAlAhala viSa samAna viSaya caahe| sukRta kachu nahIM banyA, aru marane ke dina Aya pahu~ce ityAdika AlocanA kari, kaSAyana kA mada tor3a, manda kaSAyI hoya ke pIche ye pavitra buddhi kA dhArI, mahAvinaya sahita, namra bhAvana haiM, paJcaparameSThI kauM namaskAra kari bArambAra tina paJca guruna kI stuti par3hatA, parizati vizuddhi rAkhakeM, yaha sarva naya kA vettA, zrAvakana kI laukika paramparAya-maryAdA kA jAnanahArA, apUrva guNa kA dhArI moha taiM rahita hoya vyavahAra poSarokauM apane tana ke prayojana dhArI kuTumbI-moho jana taiM, yathAyogya vinaya taiM, miSTa kSamAvacana khai| zubha akSara uccAratA, nyAya vacana dharma rasa ke bhoMje, saMsAra taiM udAsa, maryAdA pramANa vacana khai| bho kuTumbI jano ! aba tAI tumhAre hamAre paryAya ke sambandha kari eka kSetra viSai ete dina rahanA bhayA / tAtaiM paraspara moha ke bandhAna kari, ekatva bhayA, so aba hama isa paryAya taiM mitra hoMge so tuma kachu moha-bhAva taiM, Arta bhAva nahIM karanA / jAkari azubha karma kA bandha hoya, para-bhava meM duHkha upajai, so aisA bhAva nahIM karanA / hai| tuma sarva hI jina dharma ke vettA, saMsAra kalA vinAzika jAnanehAre ho| bho putra ! tU isa paryAya sambandhI putra doU bhalai kula kA dhArI, dharmAtmA, sajjana aGga kA dhArI hai so jaise- hamane isa bhava meM paryAya pAyakaiM nyAya 1 lI 507
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ 505 kari, dhana upaarjyaa| kuTamba kI rakSA krii| yathAyogya sajjana kA vinaya kiyaa| jina-dharma virSe dRr3ha pratoti roga mate taise kI sAriyoM ko nyAya haiM dhana, yaza, puNya upajAvanA / moha nahIM bdhaavnaa| he isa bhava ke mAtA, pitA, strI, bhrAtR. mitra ho ! hamAre isa paryAya kA nAtA hai| ye jIva ananta-paryAya meM kaI bAra putra teM pitA-pitA te putra, mAtA teM putrI-putrI se mAtA, strI nai bhaginI, magitI teM strI, bhAI nai pitA, pitA taiM bhAI, mitra te vairI, vairI te mitra ityAdika aneka nAte bhe| jisa paryAya meM yaha jIva milyA, taisA hI nAtA paalyaa| aru tAhI rUpa pravRttyA / so aba isa paryAya ke sambandhI, tuma kuTumbI bharA ho, so tuma sabahI sajjana aGgI ho| sukRtya ke icchaka ho so tumane mere Upara upakAra kari isa paryAya kA yatra kari, yAkau badhAya puSTa krii| so maiM ajJAna rasa bhonA, avinaya ceSTAko dhAri tumhAro sevA bandagI isa kAya teM kachU nahIM krii| aru aura bhI isa paryAya teM kachu zubha kArya nahIM banA / he kuTumbI prItama ho maiM manda buddhi, isa paryAyakU pAya kusaMga-yogaH kumArga clyaa| aru supAtranakU makti sahita dAna nahIM diyaa| dona-duHkhitaSaM karuNA kari, dAna nahIM diyaa| chala-bala kari, pararAye dhana, prapaJca kari hare zarIra pAya zolavrata nahIM paalyaa| pazuvat kuzIla sevana kiyA / sudeva-sudharma-suguru ko sevA nahIM kro| aru pAkhaNDI kudeva-kudharma-kugurukU zubha atizaya sahita jAni, puuje| santana kI saMgati taja kara, nindA krii| aru pApAcArI kumArgona ko prazaMsA karI parakauM doSa lagAya, apane doSa ddhaaNke| zubhAcAra tajyA, kuAcAra sevana kiyaa| nizi bhojanAdi kukArya rUpa pravRtta, pApa bandha / khAdyAsvAdya nahIM vicaarcaa| uttama-mArga tjyaa| hIna-mArga virSe gamana kiyaa| aneka dIna manuSya-pazana ka, dveSa-bhAva kari por3e-duHkhI kiye| matsara-bhAva kari staaye| sAmAnya prANa ke dhArI aneka jIva, dayA rahita bhAvana te hate | ityAdika tihAre kula yogya nAhI, aisI hona kriyA kari, mo manda buddhi ne pApa bandha kari azubha kA bhAra apane sira liyaa| akArya sahita pravRttyA apayaza rUpa vAsanA phailaaii| aise ajJAnI jova ko, tumane aneka baradAsi kara ( saha kara), apanI sajjanatA pragaTa kro| mote moha buddhi kari tumane apane pAsa rAkhA ityAdika | bho sajjana ho ! tumhArI proti, tumane vizeSa janAI: parantu aho sajjana, aGgI ho! aho kuTumbI logo ! aba merA / mAyu-karma pUrNa hone AyA sI tuma mopeM, samatA-bhAva raakho| maiM mahAajJAna, moteM tumhArI sevA kA banI nAhI, 508
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ 509 aru hamAre-tumhAre viyoga hone kA samaya Aya lagyA, so tuma kachu cintA-Arta nahAM ksaa| e jIva aise hI | anante nAte karatA, anantakAla kA janma-maraNa karatA aayaa| jo paryAya pAI, so hI kAla ne hrii| parantu mairI | ajJAnatA nahIM chuuttii| jaise-koI anyAya vA corI karanehAreka, rAjA aneka daNDa dey| pIche aura sAmAnya daNDa teM nahIM mAne, tau mAri ddaareN| aisA kaThina daNDa dekha kara bhI, yaha jIva amArga corI nahIM tje| tau rAjA kahA kreN| taisehI rAga-dveSAdi vattite aneka pApa kArya kirA / tAkA phala bahuta prakAra rAga-dveSa, cintA, zoka, bhaya ityAdika bhoge| to bhI yaha jIva pApa nahIM tajai / rAga-dveSa rUpa aparAdhakauM karatA ho gyaa| taba kAlarUpI rAjA ne bar3A doSI jAna, mAri ddaaryaa| to bhI rAgAdika kumArga, merA nahIM chuttaa| aise anantakAla mokoM bhramaNa karate hoya ge| jagatU maiM gayA vahAM bhI rAgAdika kumaargclyaa| tahAM kAla-rAjA nai mArathA so jaba bhI isa paryAya meM maiMne aneka-aneka rAga-dveSa bhAva kari, pApa kiye so tAteM kAlarUpI rAjA ke vaza bhayA so mokoM kAla-rAjA, aba mArane kA upAyI hai so maaregaa| tAteM tuma moha tajI ityAdika aneka samatA kari aneka vairAgya bhAvanA sahita, yaha sandhAso-dharmAtmA, anane cittakauM nirmala karika, zubha bhAvanA bhAya, vyavahAra naya te kuTumbI-janakau aneka sambodhana rUpa hitakArI-dharma sUcaka vacana bArambAra kahi moha phndchdd'aave| he jana ho! tuma isa paryAya ke sneho ho tuma saba, citta deya suno| jo tumane isa paryAya te moha badhAya kari, aba tAI merI yogya-ayogya kriyA meM najara nahIM krii| aru sneha buddhi kari, aba tAI mere tana kI rakSA krii| tumane sajjanatA pragaTa kari, isa tana kI pratipAlanA kro| jaise--sneha buddhi ke dhArI bar3I buddhivAre kareM, so jo tumhAre karane ko thI, so tumane krii| parantu hai prItama ho| isa tana kI sthiti pUrNa hone bAIM, so aba nA-ilAja hai| kAhU ko rAkhI rahegI naahiiN| tAtai isa zarIra se aba tihArA viyoga hoygaa| tAteM tuma sabahI vivekI ho| moha-bhAva kari zoka-cintA nahIM kro| anAdi te jagat kI aisI hI paripATI calI AI hai| aneka bhavana meM aneka nAtAna kA saMyoga maghA, aru chuuttaa| jaba bhI tuma te kuTumba kA sambandha bhayA thA ye bhI chuuttegaa| tAH aba tAI isa tana teM. tumhArI vavana-kAya kari, tuma yogya vinaya-kriyA nahIM bhaI hoya tathA avinaya bhayA hoya, to tuma apanI sarala-buddhi kari, kSamA-bhAva karo ityAdika zubha zabdana kari sabakauM samAdhAna lAya, hI
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtA upajAya, laukika moha chur3Aya, ghoche yaha bhavyAtmA cyAri prakAra AhAra tajana karatA bhyaa| so ina | AhArana ke nAma tahA~ jAke khAye peTa bhare, so khAdya AhAra hai|3| je lauMga, supArI Adi svAda ke nimita khAIye, so svAda AhAra hai| 2 / tahA~ jAkauM aMgulI se cAMTiye, so lehya AhAra hai|3| tahAM jAkauM pAnI kI nAI pojiye, so peya AhAra hai| 4 / aise khAdya, svAdya, lehya, peya-ina cyAri prakAra AhAra kI tajana kari, DAma ke vistara ko nirjIva bhUmi zodhi, tApai bichaavai| tAvai tiSTha kari, sAdharmI jana taiM carcA karatA, tattva vicAra karatA, dvAdazAnuprekSA vicaartaa| vItarAga deva kA smaraNa, vItarAga guru, dayA-dharma ityAdika paJcaparameSThI ke gurAna kA cintana ityAdika dharma-dhyAna bhAvanA sahita, kAya te bhinna hoya / isa bhAMti sanyAsI kAya tajake, mahARddhi dhAro kalpavAsI deva hoya hai| aise sallekhanA vrata jAnanA / yAhI vrata ke paJca aticAra haiM / jIvita saMzaya, maraNa saMzaya, mitrAnurAga, sukhAnubandha aura nidAna / inakA artha-tahAM saMnyAsa liye pIche rosA vicAranA, jo meM bahuta jAU nAhI, to malA hai| aisA vicArai, so jIvita saMzaya aticAra hai| jahAM saMnyAsa liye pIche aisA vicAra karanA, jo maiM marU~gA aka nAhI? aba paryAya rahI bhalI naahiiN| aisI bhAvanA kA nAma maraNa saMzaya hai / 2 / saMnyAsa liye pIche aisA vicAranA, jo phalAnA hamArA bAla-mitra hai| tAta milApa hoya to bhalA hai| aise vicAra kA nAma mitrAnurAga aticAra hai|3| tathA agale bhoge bhogana ka yAdi karai, so yAkA nAma sakhAnubandha aticAra hai|4| saMnyAsa liye pIche aisA vicArai, jo isa vrata bhokauM rausA bhalA phala upajiyo, so yAkA nAma nidAna-bandha aticAra hai / 5 / aise ye pAMca aticAra nahIM lAgaiM, so zuddha sallekhanA vrata hai / yA prakAra zarIrakoM vrata sahita tajiye / zarIra taje ke tIna bheda haiM--cyuta, cyAvaka aura tykt| inakA artha-tahAM kadalo ghAta binA, saMnyAsa binA, apanI sampUrNa Ayu-sarva-bhoga, udaya-maraNa karai, so jo zarIra AtmA nai tajyA, so cyuta zarIra hai / / aba kadalI ghAta kA svarUpa kahiye hai| viSa se marai, zastra teM, jala te, agni teM, parvatAdika teM giri mrai| roga ko tIvra vedanA te ityAdika kArarAna teM. marai so kadalI ghAta maraNa hai / so isa kadalo ghAta sahita, saMnyAsa rahita jA zarIrakA AtmA ne tajyA, so cyAvaka zarIra hai| 2 / tIsare tyakta ke tIna bheda hai| yAko AtmA cAha kari, apanI icchA
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su ha STi 511 sahita] hai / tAkA nAma tyakta kayA hai / so ye tyakta zarAra, mahAuttama muni tathA zrAvaka kA hoya hai| tAke tIna bheda haiN| unake nAma-bhakta pratijJA, iMginI aura prAyopagamana | inakA artha-tahAM bhojana kA tyAga karai, so jaghanya tau antarmuhUrta kAla bhojana kauM tajaiM / aru utkRSTa bAraha varSa lUM anazana kreN| madhyama ke antarmuhUrta lagAya, eka-eka samaya adhika, utkRSTa bAraha varSa paryanta ke aneka bheda haiN| so aise bhojana kA pramANa sahita - anazana kari zarIra tajaiM, so bhakta pratijJA saMnyAsa sahita zarIra hai |1| jA zarIra tajateM, saMnyAsa karanehAre ke zarIra meM, tapa ke yoga taiM kadAcit kheda hoya to apane zarIra kA vaiyAvRttya Apa hI apane hAtha taiM kareM ziSyAdika taiM nahIM kraaveN| bhakta pratijJAvAlA saMnyAsI, zarIra meM kheda bhaye apane hAtha apane pAMva, pITha, zIza Adi aGgopAGga dAba leya thA aura ziSyAdika teM bhI aGgopAGga dabAva thaa| aru jo parateM vaiyAvRtya nahIM karAve, apane hAtha taiM apanA vaiyyAvRttya karai so iMginI saMnyAsa sahita zarIra hai |2| nahIM to Apa karai, nahIM aura pai saMnyAsa meM vaiyyAvRtya karAve / sanyAsa liye poche jo-jo upadrava kheda-dukha zarIra pai AveM sA samatA sahita ekAsana sahai / zarIra kauM calAcala nahIM kreN| saMnyAsa dharateM jaisA Asana sUM, janAMti baiThA thA, tAho taraha jIvana lUM rahe / hAla-cAla nAhIM / yaha prApopagamana saMnyAsa sahita tyakta zarIra hai / 3 / aise ina Adi saMnyAsa ke aneka bheda haiN| jo bhavyAtmA, janma-maraNa kari DaracA hoya tisa nikaTa saMsArI kauM aise sanyAsa sahita kAya tajave ko mile hai / je dIrgha saMsArI, mohI, dharma-vAsanA rahita tina jIvana ke aisA maraNa nAhIM hoya / aisA jAnanA / iti zrI suSTi taraGgiNo nAma granthake madhya meM, dhAvakako ekAdaza pratimA viSai, samyak sahita bAraha vrata kUM liye, sallekhanA vrata milAya ina caudahakai pAMca-pAMca aticAra sahita, dusarI vrata pratimAkA kathana karanevAlA cauMtIsavAM parva sampUrNa // 38 // Age tIsarI sAmAyika pratimA kA svarUpa kahiye hai gAthA -- sadru cara kiSpA bhAvo, taba saMjaya barata bhAva badhavAe / Aradi rudda vihINo, sAmAyo tasa bhAsayo sutta // 140 // artha- sahu cara kippA bhAvo kahiye, sarva jIvana pai kSamA bhaav| tava kahiye, tapa / saMjaya kahiye, saMyama varata kahiye, vrata / bhAva badhavArA kahiye, bhAva vRddhi hoya / Aradi rudda vihINo kahiye, Artta-raudra-dhyAna se 511 Ke raM
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su Y STi 512 rahita / sAmAyo tasa bhAsayo sutta kahiye, yA zAstra meM sAmAyika kalA hai| bhAvArtha-tahAM paJca sthAvara haiM so pRthvI, khodeM nAhIM / jala, mathai nAhIM / agni jalAve- bujhAveM nAhIM / paMkhAdi taiM vAyu kampanAdi kari, vAyukA nai nAhIM / vanaspatika chede vidAre-chole naahiiN| ye pAMca sthAvara ekendriya jIva, tinameM samatA-bhAva kari, dayA dhAri, inako abhayadAna deya, ghAtai nAhIM / be-indriyAdi trasa sthAvaranako samAna jAni, sa hiMsA kA tyAgI, sarva ka nahIM satAvai / Apa samAna jAni sarva taiM samatA bhAva rAkha apanI tarapha taiM sarva kUM sukha kA abhilASI sa-sthAvara jIvana ke abhayadAna deve rUpa pariNati rAkheM / antaraga-bahiraGga tapa bAraha saMyama bAraha vrata inako badhavArI vAMcche / Arta-raudra-dhyAna kA tyAgI hoya aise bhAva varte, so sAmAyika jAnanA / tAhI sAmAyika ke paJca aticAra haiM / so kahie haiN| prathama nAma-mana doSa, vacana doSa, kAya doSa, vismaraNa doSa aura anAdara doSa - ina pAMca doSana kA artha kahiye hai| tahAM sAmAyika karate samatA bhAva taji kaiM pramAda taiM aneka Arta-raudra bhAva-vikalpa kareM, so mana doSa hai / 2 / jahAM sAmAyika karate paJcaparameSThI kI stuti AlocanA tattva kA vicAra vairAgya bhAva kA cintana dhyAtA-dhyAna dhyeya kA vicAra ityAdika zubha kriyA taji pramAdavazAt durvacana bola uThanA, so vacana doSa hai| 21 jahAM sAmAyika karate zuddhAsana taji Asana caJcala kiyA karai, so kAya aticAra hai| 3 / jahA~ sAmAyika karate pATha bhUli-bhUli jAya ki jo maiMne yaha pATha par3hayA aka nAhIM ? maiM kahA par3hoM hauM ? aisA bhrama-bhAva rahai, so vismaraNa doSa hai / 4 / sAmAyika karateM vacana- kAya pramAda sahita rAkhe~ / anAdara bhAva taiM sAmAdhika kareM, so anAdara doSa hai / 5 / jo ina pAMca doSakoM TAle sohI yAkA nAma zuddha sAmAyika vrata hai| isa sAmAyika vrata ke battIsa aticAra haiN| tinakoM vratadhArI dharmo TA hai, so hI kahie hai| prathama nAma - anAdara, tatadhva, pratiSThA, pratipIr3ita, daulAyata, aMkuza, kacchapa, machovrata, mana, duSTa, bandhana, bhaya, vibhya, gaurava vRddhi, gaurava nyati, pratinIti, praduSTa zabda, tAr3ita, hIlita, tribalita saMkucita dRSTi, adRSTi, karamocana, labdhi, Alabdhi hona, uddhat, do cUli, mUka dAdura aura cUlita - ye battIsa haiN| inakA artha-tahA~ sAmAyika karate namaskArAdi kriyA karai, so pramAda sahita, vinaya rahita kareM. so anAdara doSa hai| 21 sAmAyika karate, vidyA ke mada sahita, uddhat hoya, azuddha kriyA karai, so tatathva doSa 111. G raM vi
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai| 2 / jahA~ pratimAjI ke bahuta ho najadIka sanmukha hoya, sAmAyika karai, so pratiSThA doSa hai|3| jahAM doU hAtha teM jaghA dAbi ke namaskAra kareM, so pratiyor3ita doSa hai| 4 / sAmAyika kara, so pATha visarjana hoya jAya tathA zuddha hI par3he, to citta saMzaya rUpa hoya, ki yaha pATha par3hayA aka nAhI? par3hayA tau maukoM yAdi naahoN| aise | mana caMcala rahai aru kAyarka, mUle kI nAI mulAyA karai, so dolAyita aticAra hai|5| hAtha kI aMgulI kU aMkuzAkAra kari, mastaka meM lagAya namaskAra kare, soaMkuza doSa hai|6| sAmAyika karate kaTihAtha lagAya kAyakoM saMkoca, kachuvA ke AkAra karai, so kacchapa doSa hai|7| sAmAyika karate kaTikauM hilAvai, madhalI kI 'nAI caMcala rAkheM, so mokta doSa hai| pAlo sAmAyika karate, mayA ho sUrya kA ghAma tAke sahaneka asamartha hoya, pariNati saMkleza rUpa kare, so mana duSTa nAma aticAra hai|| sAmAyika karate kAyakoM hAtha te dAbi, dRr3ha bandhana-sA karai, so bandhana aticAra hai|30| sAmAyika karate koI deva, manuSya, siMha, sAdi jIvana ke bhaya sahita kAyotsarga kareM, so bhaya doSa hai| 12 / sAmAyika karate, apane tau sthiratA nAhI, asa dharma-phala kI icchA bho nAhI; parantu guru ke bhaya se tathA saMgha ke bhaya se, sAmAyika kriyA karai, so paramArtha rahita karai, so vibhya doSa hai / 12 / tahAM cyAri prakAra saMgha ke khuzo karanekauM tathA apanI mahimA para ke mukha te sunivekauM, zobhA ke hetu sAmAyika karai, sI gaurava-vRddhi doSa hai / 23 / apanA mAhAtmya karAyavekI, indra ke sukhana kI iccho sahita, mAna-bar3AI ke hetu sAmAyika karai, so gaurava doSa hai / 14 / jo guru ke pAsa sAmAyika karUMgA, to koI merA pramAda dekha, auguna kAr3heMge, rosA jAni, ekAnta maiM guru te chipakara sAmAyika kara, sonyati doSa hai| 15 / jahAM sAmAyika karate guru kI AjJA rahita, guru te pratikUla hoya, apanI icchA rUpa, guru ke kaheM binA hI, guru kI AjJA binA hI, sAmAyika kara, so pratinIti doSa hai| 16 / sAmAyika karate. anya jIvana te dveSa-bhAva rAkhai tathA yuddha karane kA tathA kalaha karane kA abhiprAya rAsai, so praduSTa doSa hai 117] jahAM guru kari tAr3ita jo guru nai avinayI jAni tathA pramAdI jAni, dharma-bhAvanA rahita jAni, saMgha te kAr3hi diyA hoya / so guru ke bhaya teM tathA saMgha ke bhaya teM, sAmAyika karai, so tAr3ita doSa hai / 18 / sAmAyika karate, mauna taji bola uThe, || so zabda doSa hai| 16 / tahAM sAmAyika karate, guru kI avinaya rUpa bhAva ho jAya guru ke mAna-khaNDana rUpa
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su E fir 514 pariNati hoya jAya, mAyA rUpa bhAva haoNya, so holita doSa hai / 20 / sAmAyika karate U~cA hoya, trivalI bhaGga karai tathA lalATa para tribalI kareM, so tribalita doSa hai / 21 / jahAM sAmAyika karate, sirakUM hasta taiM choya kari, kAyako saMkoca kara, gaThiyA samAna hoya karai, so saMkucita doSa hai / 22 / guru ke dekhate tathA anya koI ke dekhate sAmAyika karai, taba to mahAvinaya sahita khar3A ho karai / kAya ko zuddha bhalI kriyA sahita sAmAyika karai aru koI nahIM dekhatA hoya, tau pramAda sahita svecchAcArI hoya kreN| cahu~ dizA avalokana rUpa kAyacaMcala rAi bhoti sAmAyika. to doSa hai sAmAyika karate apane guru apacchinna hoya tathA saMgha meM aura vRddha muni, bar3e-bar3e gurujana taiM dRSTi curAya, apane tana kI zobhA nirakheM, so kAya rUpa dekha rAjI hogha mana-tana calita- caMcala rAkha~, so adRSTi doSa hai / 24 / jahAM vyAri saMgha tathA anya jana rAjI karavekauM sAmAyika kareM, so karamocana doSa hai / 25 // tahAM sAmAyika karate ApakUM pochI Adi padArtha ko prApti vAMcche jo mere pAsa pochI zAstrAdi upakaraNa nAhIM, so mileM to bhalA hai| aisI jAni sAmAyika karai so labdhi doSa hai / 26 / zrAvaka ke SaTa karma rUpa upakaraNana kI prApti jArne, to sAmAyika karai, so Alabdhi doSa hai / 27 / jahA~ kAla kI maryAdA TAli, sAmAyika karai aru grantha ke artha vicAra rahita bhAva rAkhai, so hona doSa hai / 28 tahAM zIghra - zIghra kriyA kari, alpakAla meM sAmAyika pUrNa kareM tathA dhIre-dhIre pramAda sahita kriyA kari, bahuta kAla pUrai aru pATha par3heM, so bhUli-bhUli jAya, pheri pddh'eN| pheri par3heM, so pheri bhuuleN| aisI sAmAyika karai, so uddhava do cUli doSa hai / 26 / jahAM sAmAyika karate, mUke kI naI hUM-hUM zabda bolai aura aMgulI- netrAdi taiM saMjJA batAyeM, so mUka doSa hai / 30 tahAM sAmAyika karate zora kari pATha pddh'eN| jaise maiMr3aka zora kareM, taise pATha karate zabda boleM, so bahuta zora karai so dadura doSa hai| 32 / sAmAyika karate ekAsana taiM ho, eka kSetra tiSThatA, sarva deva guru kI stuti karate namaskAra kare aru pATha par3ha, so mahAmiSTa svaratai, rAga sahita, para kA mana rAyavahArA svara taiM par3heM, so cUlita doSa hai| 32 / aise kahe battosa doSa, tinako TAli sAmAyika karai, so zuddha sAmAyika dhArI zrAvaka hai / iti battIsa doss| Age bAIsa doSa, sAmAyika karate kAyotsarga kareM taba TAlai so kahiye haiN| tahAM prathama nAma ghoTaka, latA, sthambha, kUTyA, mAlA, vadhU, lambotara, tana dRSTi, vAyasa, khalina, juga, kapittha, 514 n raM gi zrI
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ sira- kampita, mUka, a~gulI, bhrUvikAra, surApAna, dizAvalokana, grIvA, pariNamana, niSThIvana aura amarakSa / inakA artha-tahA~ ghor3e ko naI khar3A hoya sAmAyika kareM, so ghoTaka doSa hai / 2 / sAmAyika karate zarIrakoM beli kI noI AMkA-bAMkA kareM so latA doSa hai | 2| sAmAyika karate zarIrakoM sthambha tathA bhauti kA sahArA deya khar3A hoya sAmAyika kare tathA zAstra ke artha cintana kari rahita, zUnya citta kari, stambha f ko naI khar3A hoya, sAmAyika karai, so stambha doSa hai / 3 / sAmAyika karate mahala, guphA, gRha, kuTI, su " 515 marAspAdika vAMcche, so kUTyA doSa hai |8| sAmAyika karate U~cA siMhAsana, pATA yA caukI para khar3A hoya, sAmAyika karai, so mAlA doSa hai / 5 / jaise koI bhalI strI. lajjA sahita aGga chipAya khar3I hoya taise vastra taiM va kara taiM aGga DhAki khar3A hoya, so vadhU doSa hai / 6 / sAmAyika karate vyutsarga samaya lambe hAtha kari arddha namaskAra kareM, so lambotara doSa hai | 7| sAmAyika karate apane zarIrako nirakhe so bhalA komala, sundara, zubhAkAra dekha khuzI hoya aru malina, kSINa zobhA rahita dekhe tathA zyAma karkaza dekheM, to mana meM berAjI hoya, so tana dRSTi doSa hai / 8 / jahA~ sAmAyika karate kAka ko noI netra caMcala rAkha, cAroM dizA avalokana kareM, so vAyasa doSa hai / 6 / sAmAyika karate ghoTaka kI nAI dAMta cabAyA karai mukha tana kaThora rAkhai, so khalina doSa hai / 10 / sAmAyika karate vRSabha kI nAI nAra (grovA) kUM U~cI-nIcI kareM. so juga doSa hai / 11 / sAmAyika karate mUMkI bAMdhi sAmAyika kUM khar3A hoya, so kapittha doSa hai / 12 / sAmAyika karate zoza dhunai-hilAve, so ziraHkampita doSa hai| 23 / sAmAyika karate mukha nAka netra bAMke (Ter3he) karatA jAya, so mUka doSa hai / 24 / sAmAyika karate hAtha-pAMva kI aMgulI hilAve, so aMgulI doSa hai / 15 / sAmAyika karate netra vakra kareM, bhauMha dhanuSAkAra car3hAvai, dRSTi bAMkI kareM, so bhrUvikAra doSa hai| 26 / sAmAyika karate matavAle kI nAIM bhUmaiM, sau surApAna doSa hai / 17 / sAmAyika karate nocA U~cAdi dazoM dizA, ita uta dekhA karai, so dizA avalokana doSa hai| 18 / tahAM sAmAyika karate grIvA (gardana) ko ita uta hilAya bAMkI nIcI-U~cI kareM, so grovA doSa hai / 26 / sAmAyika karate dhyAna taji aura hI kriyA karane lAge, so pariNAmana doSa hai| 20 / sAmAyika karate mukha teM phUke, nAka taiM nAka maila kAr3he tathA tana ke aGgopAGga mardana kari maila 515 8 raM mi pI
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ utAre tathA mukha meM jIbhaka hilAvai, pheracA kreN| dA~tanaka hoMTha tAI calAvai padmAsana tiSThatA, pAMva kI pagathalI chIyA karai-masalai so niSThIvana doSa hai| 21 / sAmAyika karate nIti karane kA sthAna, mala karane kA sthAna chove, so aGgamarakSa doSa hai / 22 / aise sAmAyika ke pAMca aticAra tathA battIsa aura bAIsa ete antarAya TAli ke dharma phala kA lomI sAmAyika pratimA kA dhArI, apane vrata kI rakSA karatA sAmAyika karai, so sAmAyika kauna sthAna meM kare? so sthAna batAiye hai| jahAM sUnA mahala hoya, ghara-mandira sUne hoya tathA binA dhanI ke mAmatva rahita jAmeM koI kA mamatva nAhIM hoya aise maNDapa hoMya tathA siMhAdika ke mamatva rahita guphA hoy| tahAM sAmAyika kareM tathA vana zmazAna bhUmi vRkSa kI koTarana meM jina-mandira ityAdi rAkAnta sthAna zuddha dekh| jahAM ati zIta nahIM hoya, ati garmoM nahIM hoya / jahA~ daMza-masakAdi nahIM hoMya / jahA~ kolAhala zabda nahIM hoya / jahA~ kAhU kA yuddha nahIM hoya, jahAM paraspara kAhU ke kaTuka zabda nAhIM hoya / ina Adika zuddha gaphA / so jIva rahita, vairAgya bhAvanA ke badhAvane kU kAraNa, nirjana sthAna hoya / tahAM tiSTha ke mana-vacana-kAya kari ekAgra, zuddha hoya / sarva jIvana teM dayA-bhAva kari, komala mAvana sahita, sAmAyika kare, so zuddha sAmAyika pratimA kA dhArI, uttama zrAvaka jAnanA so sAmAyika samaya laMgoTa mAtra Adi alpa-parigraha kA dhArI hoya tisstthe| citta kI vRtti nirmala, muni samAna rAkhe, apane tana taiM mamattva-bhAva taji, vairAgya-bhAva kA samaha moja-mArga ke vihAra karane kI icchA kA dhAraka,rosA sAdharmI shraavk| nahIM cAhai hai cyAri gati ke zubhAzubha zarIrana kA vAsa tathA apane padastha se Upara ke sthAna car3have kI hai icchA jaakaiN| aisA jagata-sukha se udAsI, zrAvaka-dharma kA dhArI, tIsarI sAmAyika pratimA dhArI hai|3| iti zrI sudRSTi taraMgiNI nAma grantha ke madhya meM ekAdaza pratimA ke kayana virSe tIsarI pratimA kA kathana karanevAlA paitIsavA parva sampUrNa bhayA / 35 14 tahAM bAga cauthI proSadha pratimA, tAkauM kahiye hai| so sarva pApArambha kA tyAga kari, zarIra-bhogana kI icchA / nivAra, udAsIna-bhAva dhAraNa kari, dhabadhyAna kA abhilASI hoya, khAna-pAna kA tajana krai| so proSadhopavAsaNI hai| eka mAsa virSe dI aSTamI, doya caturdazI-ye cyAri upavAsa kareM so terasa ke dina prabhAta uTha, bhagavAna
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ pI i 517 kA pUjana kreN| pocheM zAstra zravaNa-paThana kareM, doya pahara dharmyadhyAna seya, muni zrAvaka kUM dAna deya, Apa bhojana laio vidhAlaya kSetra rahane ko bhojana kari, pIche SoDaza pahara khAna-pAna kA sevanA tajai so doya pahara toterasa ke dina ke, cyAri pahara terasa kI rAtri ke ATha pahara caudasa kI dina-rAtri ke doya pahara pUrNimA ke aise solaha pahara jAgarana, pUjA, dhyAna, svAdhyAya, carcA, zubha anuprekSA kA cintana ityAdika dharmya-dhyAna viSa pUrNa kreN| pIche pUrNimA ke dina doya pahara kUM ghara jAya, dvArApekSaNa bhAvanA bhAya, muni zrAvaka kUM dAna deya, dukhita mukhita kUM santoSita kari, pIche Apa pAraNA kreN| so eka bAra bhojana kreN| aise hI mAsa-mAsa ke cyAri upavAsa Ayu paryanta pramAda rahita hoya karai / aru nIcalI pratimA meM jo kriyA kahIM, sau sarva UparalI meM garbhita jAnanA | nIce dUsarI pratimA meM proSadha kathA / so vahAM zikSA mAtra, sAdhana rUpa kahyA thaa| aru yahAM cauthI pratimA meM proSadha kA svAmitva-bhAva hai| so yahAM aticAra rahita, Ayu paryanta vrata kA dhAranA hai| tAroM yahAM proSadha pratimA kahI / so yAke pAMca aticAra haiN| so ho kahiye haiM / apratyavekSita, apramArjita, utsargAdAna, saMstaropakramaNa, anAdara - anusmRtya / aba inakA artha - jahAM proSadha koM baiThe so binA bhUmi zodha-mAr3e hI proSadha kauM tiSThe / so apratyavekSita aticAra hai |2| aura jahAM vratadhArI proSadha karate bhUmi zodha to sahI. parantu komala pIchI taiM tathA komala vastra taiM nAhIM jhAr3eM, moTe vastra taiM tathA kaThora pochI taiM jhaadd'e| so yAkA nAma apramArjita praticAra hai / 2 / aura bhUmi viSai, binA zodhe ho mala-mUtra kA kssepnnaa| so yAkA nAma utsargAdAna hai / 3 / aura proSadhadhArI jisa sthAna meM baiThe-Asana kareM bichaunA vichAvai, so bhUmi zodhai jhAr3e nAhIM / so thAkA nAma saMstaropakramaNa hai |4| aura jahAM utsAha binA, dharma bhAvanA rahita, pramAda sahita, paramArthazUnya, laukika yaza kA lobhI, aura ke dikhAya kauM, anAdara bhAva sahita, proSadha kriyA kareM, so yAkA nAma anAdara- anusmRtya hai / 5 / ye pAMca aticAra proSadhopavAsa vrata ke haiN| ina rahita, zuddha bhAvanA sahita, vairAgI vratI apane vrata kI pratipAlanA kareM, so proSadha pratimA kA dhArI uttama zrAvaka kahiye hai / iti proSadhopavAsa nAma cautho pratimA / 4 / Age sacita tyAga pAMcavIM pratimA kahiye hai / yaha pAMcavIM pratimA kA dhArI zrAvaka, sacitta vastu kA tyAgI hoya hai, so yaha sacitta jala nahIM varte hai / hAtha-pA~va - zozAdi aGgopAGga, kacce jala taiM nahIM dhovai hai / apane hasta taiM nadI, sarovara, kUpa, 517
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su . fir 518 bAvar3I kA jala nahIM bharai / kacce jala teM snAna nahIM kreN| vanaspatI kUM chole nAhIM, kATai nAhIM / bhogI jIvana ke bhogave yogya, aisI phUla-mAlAdi tathA mahAsugandhita aneka jAti ke phUla, so ye vratI apane hAtha taiM choveM nAhIM. pahire nAhIM, sUMghe nAhIM / aneka jAti kA sacitta mevA dAkha, anAra, kelA, Amaphala, jAmuna, nAraGgI, jambhorI, mI, roSa, sItAphala, ra, DihI. kamarasa, khisI, rAjUra, AMDU, maulazirI, tendU, pIlU, akharoTa, aMgUra ityAdika bhogI jIvana ke bhoga yogya, sacitta vastu kA tyAgI nahIM khAya, nahIM choveM, nahIM tor3e aura kakar3I, kharabUjA, tarabUjA ityAdika nahIM khAya janeka vyaJjana, ayogya vastu, tarakArI jAti, pattA, phala-phUla, bauMr3I jar3a jAti, kanda jAti, bakkala jAti, kauMpala jAti, auSadha jAti, camatkAra guNakoM liye pratyakSa roga nAzanahArI ityAdika harI vanaspati-ye sarva viSayo jovana ke bhaugdha yogya vastu, so sacitta tyAgI dharmAtmA zrAvaka nahIM svAya hai| aise aneka bhalI vastu bhogiyoM ko vallabha, jinake bhogave kUM. bhogI aneka kaSTa pAya, tinake nimitta mana-vacanakAya aru dhanalagAya, tinake milApa kUM aneka upAya kari, bhogaveM haiM / tina bhogana taiM bar3e-bar3e subhaTa sukha mAneM haiN| aisI vastu kuM sacitta kA tyAgI, dharmAtmA zrAvaka, tana-bhogana taiM udAsI, prAtmika sukha kA bhogI, ye citta vastu kUM nahIM khAya hai| isa sacita tyAgo kUM jagat-bhoga, indriya janita sukha, vallabha nAhIM lAgeM / yaha zrAvaka, ghara meM ho yati sarIkhe bhAva dharai hai / virakta bhAvanA sahita, kAla-kSepaNa karai so pazcama pratimA kA dhArI, sacitta tyAgI hai| 5 / Age ghaTTI pratimA kA svarUpa kahiye hai| isa pratimA kA dhArI, rAtri bhukti tyAgI dharmAtmA, dina ke kuzIla sevana nahIM kreN| rAtri kA bhojana tyAga, yahAM bhayA hai / tAteM rAtri bhukti tyAgI kahiye haiN| yahAM prazna - jo rAtri bhojana kA tyAga yahAM kiyA, so nIcalI pratimAvAle, rAtri meM khAvate hoyage ? aru dina kA kuzIla yahA~ tajyA, so nIcalI pratimA meM, dina kUM kuzIla sevate hoMge ? tAkA samAdhAna - he bhAI! terA prazna bhalA hai / parantu tUM citta deya suni / aba bhI jagat meM aiso pravRtti dekhiye hai jo hona - jJAnI aru hIna - puNthI, bhole haiN| te kahaiM to bahuta mukha taiM vAcAla kiyA to vizeSa kreN| aru tinatai baneM kachu bhI nAhIM / so to asatyabhASI haiM, pAkhaNDI haiN| para kA uganehArA apane yaza kA lobhI, bAla-buddhi hai / mahAjJAnI pariData haiM, dIrgha purAyI haiM, sajjana svabhAvI haiN| so kArya to bar3A mahat kareM aru apane mukha taiM 510 u
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ alpa pragaTa kreN| te dharmAtmA dhIra-buddhi haiN| taise hI parAye dikhAyavai ke, parake raMjAyavai kauM, bhole jIvanakA mAna harakhe kaM, apane pada-namAve kauM, te pAkhaNDI apane kujJAnakI prabalatA se aneka dharma-saivana ke svAMga dhari japa, tapa, kathA to vacana-ADaMbara se bahuta kr| aru ina paramArtha-zanya prAzIna te, banai kachU bhI naahii| so mu / jIva tau dharmAtmA naahiiN| jarA dharmArthI bhI naahiiN| je jagata-yaza te udAsI, jinane tor3I mamatA phAMsI, te alpa kAlameM ziva jaasii| svarga-sampadA hoya jina daasii| mithyAdRSTI tina naashii| vaha bhavya sukhraashii| aise nikaTa saMsArI, dharmakA sevana to bar3A kreN| aru apanI mahimA nAhIM caahuuN| so dharmAtmA haiN| tAteM tuma vicArau-dekho je jIva alpa se bhI dharma-sevana kauM utkRSTa jAni, pApa taiM bhaya khAya haiN| te jIva hI viSaya-kaSAya kauM taji, zubhAcAra rUpa paraNamaiM haiN| keI ghara-strIkA tyAga kreN| kaI dinakA bhI bhojana taji, upavAsa kreN| keI janma paryanta, strI-viSayakA tyAga kreN| kaiI bhavyAtmA. rAtri-jalakA bhI tyAga kareM haiN| ityAdika pravRtti bhole zIta dharmAnarAgamaiM haiN| to rahe sagatA -sAkenayA, jinakA darzana-moha gayA, taba samyaktva ghara bhyaa| bheda-jJAna taba lyaa| taba aisA bhAva bhayA, viSaya-moga vissmyo| guNasthAna cauthA lyaa| para setI bhinna bhyaa| viSaya-rAga taba gyaa| samatA bhAva prigyaa| bAhya viSayI sA rhyaa| bAkI aMtaraMga bheda bhyaa| aise jina-prAjJApramANa, tasvake vettA bhavya, avratI hoya haiN| so viSadhana se virakta rahaiM haiN| yehI rAtri-bhojana nahIM kreN| dinameM kuzIla nahoM se| to he bhavya ! je paMcama guNasthAna dhArI, vratI zrAvaka haiN| so prathama, dvitIya, tosarI, cauthI pratimA, pAMcavIM pratimAkA kathana, inakA tyAga, ina pratimAoMkI kriyA-pravRtti, inake dhArI dharmIzrAvaka tinakI vairAgya dRSTikA rasa, so to nIke kadhana kari pAye haiN| so nIke sunyA hI hai| so aba tUM vicAra daikhi ! jo nIcI pratimA viSa strIkA bhoga, aru rAtri bhojana kahA rahyA ? ye chadrama pratimA dhArI zrAvaka mahA udAsIna vRttikA dhArI, vairAgo, bar3abhAgI, inako itanA viSaya-rasa nAhIM, jo dinameM strIkA bhoga hoya / mahA dharmAtmA haiM inheM rAtrikAla viH so strIkA hI nAma mAtra saMtoSa hai tRSNA rUpa naahiiN| aisA maannaa| ye dharmo, divasa viSa hI eka dinameM eka bAra hI, alpa rasa bhojana karanahArA, tAke rAtri-bhojana kahA~ pAIrA? parantu jinadevako rosI AjJA hai| jo yahAM pAMcavIM pratimA tAI, koI prakAra aticAra lAgai thaa| isa bhaya te
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ tho su fe 520 nIcalI pratimA meM nAhIM kahyA aru isa chuTTI pratimA viSai rAtri bhojana kA aru dina viSai kuzIla kA aticAra bhI nahIM lAge / tAteM vrata pragaTa kiyaa| aisA jAnanA / so rAtri kA pisA, pothA, rAtri kA bAMdhA, saMdhyA, zodhyA, bAMcyA, ghisyA, chAyA, dhoyA ityAdika rAtri kA AraMbhyA aisA bhojana hoya / so chaTToM pratimA kA dhArI nAhIM khAya aura rAtri kA AraMbhyA-bhojana khAya, to rAtri bhojana kA doSa lAgeM / tAtaiM inameM jo koI aticAra sUkSma, pahale nocalI pratibhA meM lAgeM the, so chaTTo pratimA meM yahAM nAhIM lAgeM haiN| dina meM apanI strI kauM dekha, vikAra-bhAva ho jAya the| kabhI-kabhI sarAgatA sahita vacana hoya jAya the| kAya taiM koI vikAra ceSTA hoya tho| so aba yahA~ chaDDI pratimA meM mana-vacana-kAya kari, doSa nAhIM lAge / tAteM yahAM ghaTTI pratimA viSai rAtri-bhojana aru dina kUM kuzIla kA tyAga kA hai / tAteM yAkA nAma - rAtri-mukti-tyAga kA / 61 iti zrIsudRSTi taraGgiNI nAma granthake madhye, ekAdaza pratimA viSe, chuTTI pratimAkA kathana karanevAlA chattIsavAM parva sampUrNa // 36 // Age sAta pratimA kA svarUpa kahiye hai| thAkA nAma brahmacarya pratimA hai| so chuTTI tAI to sva- strI kA tyAga nahIM hai| tau bho mahAsantoSI, parantu padastha yoga taiM apanI paraNI strI kUM, strI-bhAva kari jAneM hai| jo ye merI strI hai aru sAtavIM pratimAdhArI ke sva-para- strI doUna kA tyAga hai, so para strI kA tyAgI to pUrva meM thA hii| sva- strI kA tyAga, sAtavIM brahmacarya pratimA viSai hai| aba yahA~ sva-strI, para-strI doUna kA tyAgI bhayA / apanI strI kauM bhI vikAra-kriyA taiM nahIM dekheN| isa pratimA viSai mahAzIla vrata kA dhArI, brAhmaNa - brahmacarya vratI bhyaa| aba yahAM cetana-acetana strI kA tyAga bhayA / tAteM isa pratimAdhArI koM, brahmacArI kA hai| so yahAM brahma zabda ke cyAri bheda haiN| so hI kahiye haiM-- gAthA -- vaMbha subhAvo vAdA, tyAja thaMbhoma joya paya haarii| kiyyA baMgAcArI, bhatto kitteya vaMbha kula hoI // 141 // thAkA artha - bhasubhAvo AdA kahiye, AtmA kA svabhAva ho brahma hai / tyAja vaMbhoya joya paya hArI kahiye, tyAga brahma so yAke nija-strI kA tyAga kiyyA vaimAcAro kahiye, AcAra vrata kA dhArI, so kriyA brahma hai| bhatto kitteya vaMbha kula hoI kahiye, bharata kari kiye, so kula brahma haiN| bhAvArtha- svabhAva brahma, tyAga brahma, kriyA brahma aura kula brahmaye cyAri haiN| inakA vizeSa artha -tahAM svabhAva brahma to AtmA kA nAma hai, 52 5 raM mi NI
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ - --- -- 529 so tAke doya bheda haiN| eka brahma, dUsarA pr-brhm| tahAM karma-mala sahita, janma-maraNa kA dhAro, cAri gati vaasii| jIva, so brahma hai| rAga-dveSa kA dhArI, iSTa vastu mile sukhI hoya, aniSTa vastu mile dukhI hoya, so to brahma jaannaa| bhUkha-tRSA nAma roga jAkai upajatA hoya, so brahma hai| 3 / janma-jarA-mRtyu rahita hoya, amUrti, sarva dukhadoSa rahita, kevala-jJAna kA dhArI antaryAmI hoya, so para-brahma hai| aise svabhAva-brahma ke doya maida jaannaa|2|| yahAM brahma nAma AtmA kA jAnanA |sh dUsarA brahma, sAtavoM pratimAdhArI brahmacArI, sva-para-strI kA tyAgI, tAkA kathana-Upari kari Aye so yAkA pada anukrama te, prathama pratimA teM lagAya, sAtavI pratimA paryanta, jyoM-jyoM tyAga badhyA, tyoM-tyoM pratimA cddh'ii| tAte yAkA nAma tyAga-brahma hai |sh tIsarI kriyA-brahmacArI, tAke jAnavekoM upAsakAdhyayana ke sAtaveM aGga tAke anusAra, bar3e AdipurArAjI virSe daza adhikAra khe| tAke anusAra kAraNa pAya, yahAM bhI likhiye haigAthA-sisi vidyAya kulAvidhi, vaNNottama pAta sema vivhaaro| avadhA adaMDa maNanIyo, pajjA sammadhANa yaha bhayo // 142 // artha-sisi vidyAya kahiye, bAla vidyaa| kulAvidhi kahiye, kulAvidhi / varaNottama kahiye, varNottama / yAta kahiye, pAtratva / seya kahiye, zreSTha pada / vivahAro kahiye, vyavahAra sttaa| avadhA kahiye, abdhytaa| madaNDa kahiye, adaNDatA / maNanIyo kahiye, mAnanIyatA / pajA sammadhArA kahiye, prajA sambandhAntara / daha bhayo kahiye, e daza bheda haiN| bhAvArtha bAla vidyA, kulAvidhi, varNottama, pAtratva, zreSThatA, vyavahAratA, abadhyatA, pradaNDatA, mAnanIyatA aura prajA sambandhAntara-daza haiN| jo jIva ina daza kriyAna kari sahita hoya so kriyAbrahma hai, so ho vizeSa kara kahira hai / tahA~ bAlyAvasthAte hI vidyA kA adhyayana kari, paNDita hoya / to zubhAzubha mArga jAne, svAdyAsvAdya jAna, pApa-puNya kA bheda jAnai / kaI ajJAnI-kuvAdI ApakoM zuddha dharma te DigAya, viSayI, mohI, hiMsaka dharma viSa lagAyA cAhaiM to nahIM lAge / pAkhaNDIna ke Thagane meM nahIM Avai / tAte tIna kula kA upajyA, bhavya kA bAlaka hoya, so vidyAbhyAsa karai / aru vidyA nahIM pakyA hoya, to Apa kudharma-sadharma ko parIkSA nahIM kara ske| taba apanA bhalA-dharmA bigADai / aru ajJAna bhayA, khAdyAkhAdya na samajha ke, abhakSya kA bhakSaNa kari, apanI buddhi naSTa kreN| vidyA 521 66
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ binA, jagat meM nindA paavai| dIna kahAvai / dInatA ke yoga te yAcanA kreN| taba yAcakatA ke yoga te, apane // / uttama-kula kaM kalaGkA lgaavai| tAteM aisA jAnanA, jo sarva satra kI dAtA, aneka guNa maNDita, eka vidyA || 522 hai| aisI vidyA kA adhyayana, bAlyAvasthA virSe ho karanA / bAlAvasthA gaye, jihA kaThina hoya hai| kaSAya-aMza vizeSa hoya / tisa doSa se vidyA-dAtA kA vinaya nahIM sadhai / bAlyAvasthA manda-kaSAya sahita hoya hai / tAte bAlapane meM ho vidyA kA abhyAsa karanA / tA vidyA kari, pApa taji puNya grahaNa kare, so paropakArI hoya hai| apanA-parAyA malA kreN| yAkA nAma-bAla-vidyA adhikAra hai| aura dUsare brAhANa kula kA uttama hai| sarva virSe bar3A hai| brAhmaNa kA bAcAra bhI sarva te ujjvala, dayA sahita, uttama hai| aru eka dina meM eka bAra, eka sthAna baiThA, bhojana kara hai so bhI jahAM andhakAra nahIM hoya udyotakArI sthAna hoya, tahA~ bhojana karai aru andhakAra gRha meM bhojana kareM, to rAtri-bhojana doSa pAvai / tAteM rAtri rahita, andhakAra rahita uttama sthAna meM, nirdoSa AhAra krai| ina Adika aneka zubhAcAra hoya aru kadAcit aisA uttama jAcAra nahIM hoya, to kriyA-bhraSTa bhyaa| kanda-mUlAdi samaya bhojana, rAtri bhojana, anagAlyA pAnI khAna-pAna kari dayA sahita kubhAvanA sahita hoya / so utkRSTa kulAcAra te bhraSTa hoya / tAta uttama AcAra sahita brAhAsaka, ye kArya tajanA caahiye| thAkA nAma--kulAvidhi nAma adhikAra hai|21 sarva kulana te brAhmaNa kula ko adhikatA hai| to yAkA utkRSTa calana hI cAhiye / mahAdayAvAn, para-jIvana kI rakSA rUpa bhAva hoya aru nirdayI hoya tau zikArI samAna hiMsA kari, pApAcArI hoyaka, nindA pAvai / tAte zubhAcArI sarva jhUTha kA tyAgI hoya, jo mUha bhASe, to brahma ko maryAdA jAya 1 tAteM brAhArA satyavAdI caahiye| sarva-corI kA tyAgI hoy| jo corI kare, to rAjya-paJca-daNDa pAvai / apayaza hoya / tAt brAhmaNa cora kalA-doSata rahita cAhiye / para-strI kA tyAgI hoya / jo para-strI lampaTI hoya to rAjA tAkA zira, nAka, kAna, pAva, hasta chedana kreN| pazca, jAtita nikaase|to U~ca kulakaM doSa laage| tAtai brAhANa zIlavAna caahiye| brAhmaNa sarva bArambha bahuta parigraha kA tyAgI hoya nirlobhI hoya ityAdika guNavAn hoya, to zobhA paavai| anAcArI bhayA, mahApArambha kre| mahAlobhI hoya, dayA rahita-sA dI to uttama kulakauM doSa lgaavai| tAteM brAhArA bahuta bArAbhava 122
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahuta parigraha kA tyAgI cAhiye aura brAhmasa, apane se hI hona AcArI, aise hIna deva, hIna gurukA nAhI seve, jaisA Apa dayAvAn hai, zIlavAna samatA bhAvI hai, tAteM bhI adhika vItarAga deva guru hoya, tAkI seve aura jaisA Apa putra, strI, kuTumba, parigraha ke yogate, krodhI, mAnI, dagAbAja, lobhI hai| aisA hI krodha, mAna Adi doSote bhara yA jo deva guru, tALU nahIM saivai / jAko seve, so parIkSA kari sevai / apane jaise rAgI-devI, para-strI, dhana, vAhanAdi parigraha dhArI, deva gurukoM nahIM seve| sarva doSa rahita, vItarAga, sarvajJa, prArambha parigraha, strI, dhana, ghara rahita deva-guru kI sevA karai / hIna deva gurukoM nahIM saivai to varmottama nAma tIsarA adhikAra hai|3maahaash meM kI adhikatA hai tAte yA pAtratva-bhAva hai, ye pAtra haiM mAdarateM dAna dene yogya hai aru bar3e puruSana kari, mAnanIya hai / tAteM vivekI brAhmarAka, guza badhAvanA yogya hai| ye zIla, santoSa, dayA, kSamA, nirlobhAdi uttama guNa kari to pUjya hai aru ina guNa binA, mahApuruSana kari, mAnane yogya nahIM. hoya / bar3e-bar3e rAjA guNI jana te anAdara paavai| paNDitana kI sabhA meM jAya, lajA paavai| tAteM brAhmaNako dAna, pUjA, japa, tapa, saMyama, zIla, dayA, santoSAdi aneka-aneka gusana kA saMgraha karanA yogya hai| yAkA nAma-pAtratva nAma cauthA adhikAra hai|4| aura jahA~ zreSTha brAhmaNa haiM, tinakauM mithyA zraddhAna taNi ke, sarvajJa deva-kevalI mASita padArthana kA zraddhAna karanA yogya hai| koI sAmAnya jJAna ke dhAranahAre mAnI jIvana ne, apanA mAna poSavekoM bhole jIvana ke bahakAvekoM, apanI icchA kari, kalpita zAstra bnaaye| tinameM tIna loka kA svarUpa yathArtha kahyA to tIna loka kA pramANa tuccha khaa| so koI to bhole bhavya aisA maaneN| jo loka kI rakSA, nirantara bhagavAn kreN| nahIM to koI cora yA sarva lokakauM curAya vastra meM sameTa laiya jaay| tAteM bhagavAn sadaiva rakSA kare haiM aura koI kaheM haiN| jo kAhU kartA ne loka banAyA hai ! so kabahU~ kAla pAya, kSaya bhI hoygaa| aise kalpita vikalpa kari loka svarUpa kaheM haiN| so asatya hai, tAke bheda ko jAne aura sarvajJa kevalo kari kahyA lokAkAza rUpa-anAdi, akRtrima, avinAzI, dhruva, puruSAkAra so satya hai| tAke bheda kU jaane| 122 | | zuddha kevalI ke bhASe loka kA zraddhAna kreN| mithyA kalpita loka ke svarUpa kA zraddhAn taNe aura bhI jIva | ajIva kA pradhAna sahita zuddha samyagjJAna kA dhArI, brAhmaNa cAhiye aura jo bApa ke bhI yathArtha darzana-mAna nahIM
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su 1 fir 524 hoya, to aurana kUM midhyA upadeza deya, aurana kA burA krai| apane uttama kulakUM doSa lagAveM / tAteM brAhmaNakUM yathArtha zraddhAna ApakaM cAhiye, to auranakUM bhI satya upadeza deya, aurana kA bhalA karai / taba brAhmaNa kula kI zreSThatA rhe| yAkA zreSThatA nAma-paciva adhikAra hai | 5| jo brAhmaNa Apa paNDita hoya / dayA-dharma kA dhArI hoya anya ziSyajanaka kalyANa ke artha - mokSa- lakSmI kA vAMcchnahArA hoya / aneka prAyazcitta zAstrana kA vettA hoya, zrAvakana ke vyavahAra kA paripATI kA jAnanahArA hoy| jahAM koI zrAvakakoM pramAdavazAt, saMyama meM doSa lagA hoya, to dayA bhAva kari, tAke meMTave kUM. ziSyana ke pApa nAzave kuM, yathAyogya prAyazcitta batAya, zuddha kreN| aisA brAhmaNa cAhiye aura kadAcit ApahI azuddha hoya. krodha-mAna- mAyA -lobha- pAkhaNDa kari bharayA hoya tathA ajJAnI hoya; to auranakoM dharma-mAraga kaise batAveM ? jaise --- koI uga se udyAna maiM zuddha-rAha / to Thaga. zuddha rAha kaise batAve ? tathA koI andhe saiM udyAna kI rAha pUche to vaha udyAna kI rAha kaise batAveM ? taise hI kaSAyasahita so to Thaga samAna, so zuddha mArga nahIM batAveM / vaha ajJAna andhe samAna hai| so ApahI kauM sumArga nahIM sU / tau aurakoM kaise batAveM ? tAtaiM brAhmaNa ke ye doU doSa kahai / so kaSAya aru ajJAnatA taiM rahita sajjana svabhAvI, dayAmUrti, mahApaNDita, aneka prAyazcitta zAstrana kA jJAtA brAhmaNa cAhiye / aru jo brAhmaNa Apa prAyazcitta zAstra to nahIM jaaneN| Apako doSa lAge, taba ApakUM aurana pai dIna hoya. prAyazcitta yAcanA pdd'e| tArteM ApA-para ke sudhAraka, aneka naya kA vettA, gRhasthana ko kriyA vyavahAra jAneM vaha vyavahAra nAma chaTTA adhikAra hai / 6 / brAhmaNa, uttama guNa-sampadA kA dhArI, utkRSTa-pUjanIya guNa sahita, dhIra buddhi, pUjA-japa-tapa-saMyama sahita aneka guNa pAlaka, satpuruSa brAhmaNa rAjAna kari avadhya hai| jaisecora, cakAra, camacorAdi saptavyasana ke dhArI jIva, vadhave yogya haiN| taise aneka guNa kA dhArI brAhmaNa. vadhave yogya nAhIM / pUjane yogya hai aura jo guNI, pUjana yogya, dIrgha jJAnI kUM hanai, to mahApApa hoya / jyoM-jyoM dIrgha jJAnI kA ghAta hoya tyoM-tyoM vizeSa pApa jAnanA / jaise-- rAkendriya ke ghAta taiM, do indriya ke ghAta kA pApa bahuta hai| te indriya kA do-iMdriya taiM bar3A hai| te indriya ke ghAta taiM cau-indriya ke ghAta kA pApa vizeSa hai| aise jyoM-jyoM jJAna badhyA, tyoM-yoM indriya badho, so indriyana ke baghave haiM, jJAna badhyA tAteM jyoM-jyoM jJAna badhatA 524 .
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ F hoya, tAke ghAtakA bar3A-bar3A pApa hai| pazu te pApAcAro cora, jvArI, para-strI sevI, ityAdika azubha karmA / manuSya ke ghAtakA pApa vizeSa hai so ina te malA manuSya vyasanAdi doSa rahita hoya tAkai ghAtakA pApa vizeSa hai || 524 aise sAmAnya manuSyanateM, japI, tapI, saMyamI, dAnI, dayAvAna, nirdoSa, inake vizeSa jJAna hai| so inake mAranekA | vizeSa pApa hai| tAteM aisA jAnanA, jo brAhArA saMyama, japa, tapa, vratakA dhArI hai| tAteM thAkI ghAtakA pApa vizeSa | hai| vivekI rAjA, aisA dIrgha pApa nahoM krai| tAtai rAjA teM, brAhmaNa vadha rahita hai| pUjane yogya hai| mArane yogya naahiiN| aura yaha dharmakA mAhAtmya hai ki dharmoM ko, koI pAr3e naahiiN| aura kadAcit brAhmaNa. dayA rahita hoya / lobha-krodha-mAna-mAyAdi vyasanakA dhArI hoya to dInatA paavai| gurA binA mahatvatA jAtI rahai / sAmAnya manuSyakI nAI rAjA kari, daNDa ko prApta hoya hai, hara koI piidd'e| durvacana kahai / brAhmaekA pada hote. sumArgakA lopa hoya / UMca-kulI kumAragamaiM lAgai, to dInatA paavai| apayaza pAvai / dharma-AcAra mittai| sumArga-dayA dharma te rahita bhaye, pUjya pada mitte| rAjA te anAdara paavai| tAteM viveko uttama brAhmaNa ko uttama-dAna dharma, saMtoSa, japa, tapa, ina Adi aneka guNoMkI rakSA karanI, basa-sthAvara sarva jIvanakA bhalA cAhanA, yaha uttama guNa hai| sarvaka bhalemeM apanA bhalA hai| tAteM brAhmaNa kaM dharma-rattA krnii| yAkA nAma sAtavA avadhya guNa hai|7| dharma virSe sthirI-bhUta hai AtmA jAkA, aisA brAhaNaH sarva kari adaMDa hai / kAhU se daNDane yogya naahiiN| koI dharma-buddhi kU, dharma-sevanameM doSa lAgyA hoya / tau tAko zuddha karane kU yaha dharmAtmA brAhmaNa tAkU daraDa deya, zuddha kre| parantu, Apa daNDa-yogya naahiiN| Apa apanI zAMta-dazA dayA-bhAva sahita, zAstranakA abhyAsa kreN| tAke artha pragaTa kari, Apa dharmAtmA bhayA aura dharmo-jIvana kU upadeza deya, sumArga lgaavai| je dharmAtmA hoya / so dharmo-jIvakA diyA upadeza, tathA aticAra lAgyA tAkA prAyazcitta, aGgIkAra kreN| tAteM dharmAtmA-puruSa, rAjA kari daNDane yogya naahiiN| kadAcit aise dharmI-jIvameM, koI karma-yoga te doSa par3a gayA hoya / tau dharmAtmA-rAjA. yathA yogya | daNDa deya, pheri tAka dharma-virSe dRDha kreN| aisA daNDa nahIM deya, jAte yAkau dharma teM aruci hoy| dharma sevanamaiM AkulatA bdhai| ghara-dhana nahIM ltte| tana-ghAta nahIM kreN| aisA daNDa deya, jAte yAko dharmameM prIti upjai| jina || dharmakA atizaya dekha, dayA-dharmakA sevana kreN| yaha dharmAtmA brAhmarA, sarva laukika doSa te rahita, uttama 525
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcAravAn, dayA-dharmakA dhArI, rAjAoM kari adaMDa hai| pApIjanakI nAI. dharmAtmA kU bhI daMDa yogya jAne / to daNDanehArA rAjA, prajAkA pAlanahArA, anyAyake yoga te apayazapAya, ghoDe hI dinoM meM rAjya-praSTa hoy|| 21 yAkI anIti dekha, dharmAtmA puruSa tau deza taja deMya / taba deza dharmI-jana rahita bhyaa| tAmaiM pApa-kAryanako badhavArI hoy| pApake badhata. deza-grAma dhIre-dhIre anukrama kari nAza ku~ prApta hoya / tAta dharmAtmA-brAhmaNa, padaMDa hai| yaha adaNDa nAma AThavA adhikAra hai|8| bahuri dharmo-jIvana kauM sarva puujeN| yathA-yogya sarva maaneN| so yaha bAta satya hI hai| jo marmAtmA. - karitrikA hoga! sadhau-dhodana kari, mAnane yogya hoya hI hoya / kadAcit vipra viSa, guNanakI adhikatA nahIM hoya / to pUjya-pada mittai| banAdara pAya / pada bhraSTa hoya / raMkadazA dhaare| tAteM vivekI brAhmarA, samatAdika guNanakA jatana kari, apane virSe dhaarai| so yaha jJAna, cAritra aura tapa, utkRSTa Rddhi hai so je guNavAna haiM, so gusa-vibhUtikA yAtra kro| yaha gurA-sampadA japa-tapa pUjya haiN| tinakoM bhala kara bhI vivekI nahIM bisaaeN| yAkA nAma mAnanIyatA navavA adhikAra hai|6| yaha dharmAtmA brAhANakA, prajA-saMbandhAntara guNa hai so vivekI apanA utkRSTa guNa chor3i, jagata-jIva-ajJAnakI nAI nahIM hoya so prajAsaMbandhAntara guNa kau rAkhne / bhAvArtha-jo jaise guNa anya prajAmeM nahIM pAIye, aise guNa ApamaiM dhAraNa kre| praNAke guNa se adhika guNa-sampadAkA dhArI hoya / taba prajA kari, pUjya hoya / prajA-jaise, ajAna ceSTA rUpa guNa, ApameM nahIM dhaare| so prajAse antara jAnanA / prajA samAna guNa, ajJAna-viSayokI ceSTA ApamaiM dhaar| to apanA pUjya-pada khovai| mahaMtatA nahIM rhai| prajA samAna Apa bhI hoy| to jaise nirmala svarNameM, kudhAtuke sambandha kari malinatA hoy| aura jaise nirmala sphaTika mariNa, DAkake saMyoya te apanA svaccha guNa taNi, zyAma-harita-raktAdi aneka varNa ko prApta hoya / taise ho yaha dharmAtmA jIva, brahmacArI, utkRSTa guNoMkA dhArI, AcAravAn, saumyamUrti saMsArI-ajJAnI jIvanakI saMgati teM Apa bhI ajJAnI-jIvanakI nAIM, isa prajAmeM ekameka hoy| krodha-mAnamAyA-lobha rUpa pravRtti teM, apanA pada lopa kreN| sarva guNanakA abhAva hoy| tAtai vivekI dharmAtmA brAhasa, apane guNana te aura ajJAnI-guNa rahita jIvana kauM, guNa-khAna kreN| Apa ajJAnIkI saMgati te, azAnI nhiiN| / hoya / jaise pArasa-pASANa apane guNa teM loha-kudhAtu kau kaMcana kara, parantu Apa loha nahAM hoya / taise uttama | 521
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su " Bei 527 brahmavArI, apanA zIla, saMtoSa, tapa, saMyama, vrata, yA sarita garA jagatameM egaTa kari, aura jIvana ko prApa samAna guNavAna kreN| jo bhole, ajJAnI, azubhAcArI, dayA rahita, pApa kalaGka sahita jIva, tinako dharmopadeza deya, tinake doSa meTi zuddha nirdoSa kreN| yaha gRhasthAcArya tIna kulakA upaNyA padake brahA dhArI viSai yaha prajA saMbaMdhItara guNa hai| tAke yoga teM aurana kauM guNarUpa kre| kadAcit yaha guru nahIM hoya to ajJAnI ke saMga taiM Apa ajJAnI hoya / guNa rahita hoy| taba apanA pUjya pada nahIM rhe| tArte prajAke guNoM haiM mile nAhIM alaga rhe| yAkA nAma prajA saMbandhatira dazavAM adhikAra hai| 20 / aise ye bAla vidyA taiM lagAya prajA saMbandhAntara daza adhikAra khe| tAko judI judI kriyAnakA kathana khyaa| so jo ina daza kriyA rUpa pravRtte / so kriyA brahma jAnanA / tIna kulakA upajyA dharmo jova ina kriyAoM sahita zIlAdika guNa pAlai so kriyA brahma hai| iti kriyA brahma ke daza meda Age brAhmaNa jhIla guNakI pratipAlanA kareM, so brahmacArI kahAve / so zolAdhikAra likhiye hai - gAthA - siva miMda jANa dvAraya, bhava sAyara pAra tAra saMNIe / agha tama hara rabi jeho, mokha maggoya baMbha bhAvAe // 143 // artha- ziva miMda jANa dvAraya kahiye mokSa mahalake jAne kUM dvaar| bhava sAyara pAra tAra taMkhIrA kahiye saMsAra sAgarake tarave kUM nAva samAna / agha tama hara ravi jaiho kahiye, pApa rUpa andhakAra ke nAzave kUM sUrya samAna / mokha maggoya vaMbha bhAvArA kahiye mokSa mArga rUpa eka brahma bhAva hI hai| bhAvArtha- brahmacarya bhAva hai so mokSa mahala meM jAnekA eka hI ye mArga hai| isa zIla binA mokSakoM jAvekA koI dvAra nAhIM, kaisA hai zolabhAva saMsAra samudra ke tirave ko jahAja samAna hai| kaisA hai bhava- samudra, mahAgambhIra rAga-dveSa rUpa jo jala, tAkari bharayA hai| tAmeM vikAra rUpa aneka taraMge uThe haiN| aura veda-bhAva, rati arati krodha mAna, mAyA lobhAdi ye kaSAya haiN| so ho bhaye magarAdi jalacara krUra jiiv| tinake keli (krIr3A) karane kA sthAna, ye bhava sAgara jAnanA aise vikaTa bhavasAgara tArave kUM ye zIla vrata nAva samAna hai| kaisA hai zIla, pApa andhakAra kari cAri-gati ke jIvana kUM, mokSa mArga nahIM suu| aisA andhakAra nAzaveM kUM yaha brahmacarya - bhAva sUrya samAna hai| tAteM mokSakA mArga, eka zola hI hai| bhAvArtha - isa jhIla guNA binA aneka dharma-aJjanakA sAdhana, kAryakArI nAhIM / tAteM 597 8 raM He zrI
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSAbhilASI jIvana kaM, mokSake kAraNa rUpa zIla kI hI rakSA karanI caahiye| Age aura bhI zIla guNa kI mahimA kahiye haigAthA-sopANo siba geho, siva tiya sAvaNa dUta sama / pArA bhUSaNa pAsa, vi. jAsabha gup..644|| artha-sopAlo siva geho kahiye, ye brahmabhAva mokSa mandirake car3hAve ko sor3hI samAna hai| siva tiya lAvaNa dvata sama joI kahiye, mokSa rupI strI ke lyAva ko caturadto samAna hai| dhammA bhavaraNa bharaNarya kahiye, ye dharmakA AbhUSaNa hai| siva dIyo jArA vambha guNa geyo kahiye, ziva dvIpake pahuMcAve-koM brahmacarya vAhanasamAna hai| bhAvArtha-jaise mandira pai jAya, so sor3hIna parase jAMya haiM so mokSamahala, adbhuta sukhakA sthAna hai| so lokake zikhara para hai| madhya loka teM. sAta rAja UMcA hai| tahAM car3have kuM zIlavrata sIr3hI samAna hai| isa zIla rUpa paiTona kI rAha car3hanehArA bhanya, sahaja hI meM mokSamahalameM pahuMce hai| jaise dUtI, parastrona kuM zIghra hI milAvai / taise mokSa rUpI strIke dilAve kU, brahma dUtIsamAna jaannaa| jaise AbhUSaNa kari tana zobhA pAvai / taise dharma ke jete aGga haiN| dAna pUjA, japa, tapa, tyAga, cAritra, ina Adi je je dharma aGga haiM / tinake bhale dikhAvai kU, zobhAyamAna kU zIla guNa hai so AbhUSaNa samAna hai| jaise koI dezAMtara jAve kU ratha, gAr3I, sukhapAlAdi asavArI, sukha te paradeza leya jAya haiN| taise hI ziva dvIpake pahuMcAve kaM, zIla-guNa hai so yAna kahiye asavArI samAna hai| tAte isa zola guNakI rakSA karanI yogya hai| Age zIla guNa kI aura mahimA kahiye haigAthA-mokha tara diThi mUlo, khaga deva garaya pUjya asuraayo| sibhavaNa ghara jasa karaI, haraI bhava duHkha vaMbha bAtAye // 14 // artha-mokha taru diThi mUla kahiye, brahma-bhAva mokSa-vRkSako jar3a hai| khaga deva raNaraya pUjya asurAyo kahiye, vidyAdhara, deva, manuSya aura asurana kari pUjya hai| tibhavaNa cara jasa karaI kahiyo, tIna lokake jIva / tAkA yaza gAvai haraI bhava dukkha vamma vAtAye kahiye, saMsArake duHkha kU brahmacarya maiTa hai| bhAvArtha-yaha zIla vrata hai so mokSa rUpI vRkSakI jar3a hai| jaise vRkSakI jar3a nahIM hoya, to vRkSa nahIM tthhrai| alpa-kAlameM kSaya hoy| saise hI zIla-bhAva rUpo jar3a nahIM hoya, tau mokSa-rUpI kalpa-vRkSa nahIM rhai| binazi jAya / bahuri yaha zIla-bhAva kaisA hai ?vidyAdhara, rAjA, jyotiSI, vyantara, bhavanavAsI, kalpavAsI ye cyAri prakArake deva, cakrI, artha-cakrI,
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 529 kAmadeva, balamadra, maNDalezvarAdi mahAn Rddhi ke dhAro bar3e-bar3e rAjA, ina sarva deva-manuSyana kari pUjanIya hai| zola-bhAva kaisA hai ? jAkA yaza tIna loka ke prAzI gAveM haiN| bahuri zIla-bhAva kaisA hai ? janma-maraNa duHkha kA nAza karanahArA hai ityAdika aneka guNa sahita, yaha zIla vrata hai| tAkI rakSA karanA yogya hai| bAgezIla kA mAhAtmya aura batAiye haigAthA-siMhaNa dASA karaI, caMpaya pada gAga dAga naha hoI / vaNa vAraNa miga jAyo, yaha phala sIloya hoya giyameNa / / 146 // artha-siMhaNa vAdhA karaI kahiye, brahmacArI kI siMha bAdhA nahIM kreN| caMpaya pada nAga dAga rAha hoI | kahiye, pAMva ke nIce nAga Ave to bhI nahIM kaatteN| vaNa vAraNa miga jAtho kahiye, vana kA hAthI mRga samAna ho mAya / yaha phala sIloya hoya ziyamerA kahiye, aisA phala niyama se zIla vrata kA hoya hai| bhAvArtha-jahAM bhayAnaka AkAra, tIkSNa haiM nakha aru dA~ta jAka, kAla-putra samAna vikarAla, bhayAnaka rUpa aisA nAhara, udyAna meM zIlavAna ko nahIM satAve aura kAla samAna vikarAla, phaNa kA dhArI, viSa kA samUha, jAke mukha teM nikase hai agrivata halAhala viSa-jvAlA, maNidhArI, aisA bhayAnaka nAga, zIlavAn puruSana ke pAMva nIce dakhi jAya, to illo samAna dIna hoya jAya / zola ke mAhAtmya kari, pIr3A nahIM kara aura mahAudyAna meM vana kA madonmatta hastI, svecchArUpa vartatA, apanI lolA kari bar3e-bar3e vRkSa tor3atA nadI-sarovara kA jala vilolatA, kAla samAna meyAnaka varSA-kAla ke megha samAna garjatA dIrgha zabda karatA, aJjanagiri samAna U~cA megha-ghaTA samAna zyAma varNa kA dhArI hastI teM gahana vana maiM bheMTa ho jAya to rosA bhayAnaka gayanda zIla ke mAhAtmya kari brahmacArI * bAdhA nahIM kreN| mRga ke samAna sarala ho jAya ityAdika phala pragaTa karanahArA uttama zola-guNa hai| tAteM aise zIla-guNa kI rakSA karanA yogya hai| Age aura bhI zola-guraNa kA mAhAtmya kahiye hai'gAvA-sura suha kara siba karaka, vahaNI Nija patama hoya TuMha saamoN| sura-taru dahudA suha daya, gahaNoaNa sAya vaMbha vaya karaI // 14 // artha--sura suha kara kahiye, svarga kA sukha karanahArA siva karaU kahiye, mota karanahArA vahaNI Nija pataNa hoya daha sAmo kahiye, zIlavAna kA agni meM par3anA hoya to yaha duHkha bhI zAnta hoy| sura-taru dakSadA sahadaya kahiye, daza prakAra kalpavRtta ke sukha kA dAtA hai| gahalo vasa sAya vaMbha vaya karaI kahiye, brahmacarya 529
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ vrata sadhana vana meM sahAya kre| bhAvArtha-yaha brahmacarya vrata kaisA hai ? yAke phala te nAnA prakAra, paMcendriya, devopunIta adbhuta, amara-paryAya ke sasa hoya hai aura zIlavAna jIva kaM karma-rahita jo mokSa, tAke akhaNDa | avinAzI, acala, atIndriya-sukha hoya haiN| zIlavAn ke cautarapha agni-jvAlA jala rahI hoya, tau bho tAhi bAdhA nahIM hoya tathA zIlavAn puruSa ko koI pApne kAma-jArA gigA jomA sena, paza hoy| jaise--sItA ke zIla-mAhAtmya kari, agni jala bhaI / taise hI zIlavAn kuMagni kA bhaya nahIM hoya / daza prakAra ke kalpavRkSa kA diyA vAMcchita sukha, so zIla ke mAhAtmya teM sahaja ho hoya / zIlavAn puruSa aTavI maiM jAya par3e, to bAdhA nahIM hoya / kaisA hai vana ? mahAudyAna bar3e-bar3e saghana vRtta kA samUha, tahAM mahAbhayAnaka siMhana ke dhaDUke (guphAe~) haiM tahA~ maigha kI nAIM, hastIna ko garjanA hoya / tahAM siMhana ko garSanA ke zabda suni, madonmatta hastIna ke samUha svecchAcArI bhaye, vana ke vRkSa ukhAr3ate. lIlA karate phireN| so siMha ke zabda sunakara, hastI apane chAvAna (baccoM) sahita, bhAgate phireM haiN| utara gayA hamada jinakA, so mayavAna bhaye bhAgate dIkheM haiN| jA vana meM bar3e-bar3e parvata, so guphAna kari pole hoya rahe haiN| tina guphAnata nikase jo bar3he dIrgha tana ke dhArI ajagara sarpa, sau dIrgha ucchavAsa lete guphA se nikasate dekhiye hai ityAdika bhaya se bharA jo bhayAnaka vana, so aise vana vi zIlavAna Aya pdd'e| to zola ke mAhAtmya kari, niHkheda hoya niksai| aise atizaya sahita jo ye zolaguNa tAko rakSA karanI vivekInoM yogya hai| Age aura bhI zola-gusa kA mAhAtmya batAve haiMgAthA-sisaro abaMbha bhaMjuI, vaMbha batoma vaja chiNa eko / kAma bhuyaMgaya maMto, vasi karaI vaMbha eya gaDAye // 148 // artha-sisaro avaMbha bhaMjaI kahiye, abrA rUpI parvata ke phor3ave kauN| vaMbha batIya vajja chiNa rAko kahiye, brahmacarya rAka vana ke samAna hai| kAma bhuyaMgaya maMtto kahiye, kAma rUpI sarpa ke vaza karave koM brahmacarya eka mantra samAna hai| basi karaI vabha eya garuDAye kahiye, tathA tAke vaza karane kU brahmacarya eka garur3a samAna hai| bhAvArtha-kuzIla rUpI uttuMga parvata ke cUraNa karave * zIla-bhAva vajra samAna hai| eka china meM kuzIla rUpI parvatana ke phor3e hai aura kaisA hai zIla-bhAva ? kuzola-bhAva rupI jo sarpa, tAke vaza karave kaM mantra samAna hai / tathA tAke vazI karaveka zIla-bhAva garur3a samAna hai| aise zIlavrata kI rakSA karanA yogya hai| Age aura bhI jhIla
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ %3A vrata kI mahimA batAiye hai-- gAthA-madaNo mada gaya maMbhava, aMkasa sira dAga lAga vasa karaI / maNa kapi vasa kara phabaI, aMbho vaya-eya geya NiyameNa 1149 // artha madalo mada gaya thaMbhau kahiye, madanarUpI madonmatta hastI tAke jiitvekuu| aMkasa sira dAga lAga vasa karaI kahiye, zira meM aMkuza ke dAga lagAya vaza karane samAna / maga kapi vasa kara phaMdaI kahiye, manarUpI bandara ke vaza karanekauM phanda samAna / vaMbho vaya eya geya ziyameNa kahiye, ekahI brahmacarya vrata niyama se jAnanA / bhAvArthakAmarUpI madonmatta hastI, mahAbalavAn so tAke jItave* indra, deva, cakrI, kAmadeva, nArAyasa, balabhadra, koTIbhaTAdi mahApuruSa, bar3e-bar3e bairIna ke jItave kuMbalavAna, inako Adi bar3e-bar3e sAmanta, te bhI isa kAmarUpI | hastI ke vazI karanekaM asamartha bhye| aise kAmarUpI hastI ke vazIkaraveka, ye zola-bhAva hai, so aMkuza ke dAga samAna hai| kaisA hai zIla-bhAva ? so manarUpI bandara ke bAMdhavaikaM, lohe kI sAMkala samAna hai| inakoM Adi aneka guNa sahita, zIla-bhAva jaannaa| Age aura bhI zola-vrata kI mahimA kahiye haimAthA---gaya bAra kapATo, avaMbha taka cheda sIccha phulahAro / siva gaechata suha sukaNo, indI miga bAla baMbha batAye // 1501 artha-kugaya bAra kapATo kahiye, 5 brA-mAya kugati dvArakA kapATa samAna hai| avaMbha tara cheda tIccha kuThahAro kahiye, kuzIlarUpI vRkSa ke chedaneka tIkSNa kuThAra hai| siva gachachata suha sukaNo kahiye, mokSa calavekU, zubha zakuna hai| indI miga jAla vaMbha batAe kahiye, indriyarUpI mRga ke pakar3avekaM ye brahmacarya, jAla samAna hai| bhAvArtha-yaha brahmacarya vrata hai. so kugati jo naraka-tiryaJca gati, tinameM nahIM jAne deyanekU kapATa samAna hai aura kaisA hai zIla-vrata ? jo kuzIlarUpI bikaTa vRkSa so Arta-raudra-bhAvarUpa kAMTaina sahita bhAkula-mAvarUpI chAyA kA dhArI, apayazarUpI phUla kari phUlyA, naraka tiryazca gati haiM, phala jAke aisA kuzIla vRkSa, tAke chedane kU zola-bhAva tIkSrA kaThAra samAna hai| bahuri kaisA hai zola-bhAva ? jaise-koI bar3e lAbha nimitta dvIpAntara jAte. bhalai zakuna hoy| tau jAte hI kArya siddha hoya / taise ho mokSarUpI dvIpa ke gamana karanehAre yatIzvara tathA aura bhavya zrAvaka, tinako zuddha zIla vrata kA milApa, bhale zakuna samAna hai| bahuri kaisA hai zIla-bhAva ? jaise--kAha kA taiyyAra mayA dhAnya kA kheta hai| tAkI udyAna meM mRga ujAr3e haiM, khAya jAya haiM / tina mRgoM koM, syAnA kheta kA
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke ghedana kUsto dhana te, gharako mAtra ke karane kUtA | lobhI kisAna, jAla te pakar3a ke, apanA kheta bacAva hai| taise hI aneka guNAna kA upajAvanahArA saMyamarUpI kheta, tAkoM indriyarUpI mRga bigAr3eM haiN| so apane saMyama-kheta kI rakSA kA karanahArA dharmAtmA puruSa, so indriya | rUpI mRga tinakU zolarUpI jAla taiM pakar3i, apane vaza kari, apane saMyama skheta ko bacAvai ityAdika baneka | guNoM kA bhaNDAra yaha zIla-vrata hai| tAte yAkI rakSA kiye, svarga-sampadA dAsI hoy| mauta-sampadA ghara virSe gaan| so vido ho ! isakI rakSA kro| iti shiil-mhimaa| bhAge kuzIla kA svarUpa kahiye haigAthA-dhamma taka bhaMja gayando, milchA rayaNIya mAhi miggAko / Apada dhAna gaha bharaI, ye saLa dosAya aNaNi avaMbho // 15 // artha-dhamma taru bhaMja gayando kahiye, dharmarUpo vRkSa ke chedane kU hstii| micchA rayaNIya mAhi miggAko kahiye, mithyAtvarUpI rAtri ke karane kUtAkA nAtha candramA samAni / mApada dharA gaha maraI kahiye, ApadArUpI dhana teM, gharako maranahArA ye saU dosAya jarAzi avambho kahiye, ina saba doSoM kI jananI jabrahma hai| bhAvArtha-dharmarUpI vRkSa yazarUpI sugandhita phUloM kari phUlyA, svarga-mokSa hai phala jAke aisA dharmavRkSa, tAkoM tor3a-vidhvaMsa karane ko kuzIla bhAvanA, mataGga hastI samAna hai| samyagjJAnarupI dina, sarva padArthana kA janAvanahArA tAke harane kujasa mithyAtvarUpI rAtri ke prakAza karane ke kuzIla-bhAvanA raNanIpati--candramA samAna hai aura ApadA kahiye nAnA prakAra duHkha, dAridra, roga, bhaya, jeI bhaI sampadA tinateM ghara bharanahArA kuzIla hai| bhAvArtha-jAke kuzIla hai tAke ghara AyadA kAhU~ nahIM chUTa ityAdika aneka doSoM ke janma dene kU samartha kuzIla-bhAvanA mAtA samAna hai| aisA jAni kuzIla-bhAvanA tajanA bhalA hai| Age aura bhI kuzIla kA svabhAva kahai haiMgASA-bha haNaNa tiya kuTilA, kumaya gamaNa kara haraya siva mango / eho bhASa abamo, heyo kAya bhavya vaMbha paadeyo||12|| artha-vaMma harAza titha kuTilA kahiye, brahma nAzane kU kuTilA strii| kugaya gamaraNakara kahiye, kagati meM gamana kreN| haraya siva mAgI kahiye, mokSa-mArga ko hraiN| rAho mAva avaMbho kahiye, aisA kazIla / bhAva hai| heyo kIya bhavya kahiye, ye bhae jIva ke heya hai| vaMbha pAdeyo kahiye, brahmacarya-mAva upAdeya hai| | bhAvArtha se kuTilA strI hai so aneka hAva-bhAva kari, para-puruSakA mana mohakara tAkA zIla hare hai| taise hI
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuzIla mAva hai, so brahmacarya ke harane kU kuTilA-strI samAna hai| phira kuzIla bhAva kaisA hai ? kugati jo naraka tiryaca gati tAke mArga kaM batAyeM hai| kaisA hai kuzIla ! jo moha-mArgasamyagdarzana-zAna-cAritra, inake hare hai| tAteM he bhavya ho ! yaha kuzIla bhAva hai so yAkau tau / aru zIla bhAva kU aGgIkAra krhu| aise kaha jo zola bhAva aru kuzIla bhAva tinakA svabhAva apanI buddhike bala kari pahicAna samatA rasake svAdI hoya isa jagata biDambanA rUpa vikAra bhAva sahita jo kuzIla bhAva tinakA tajana kari mokSa rUpI strI ke sambandha te utpanna, jo nirAkula, adbhuta, atIndriya sukha, tAhI kI tuma zIlabhAvake prasAda bhauga kari, sukhI houu| yaha ko jo kuzIlabheda, tina kuMtaji Upara kahe zIla guNakauM dhaare| so kriyA-brahma jaannaa| iti kuzIla niSedha, zIlakI mahimA khii| Age cyAra bheda kriyA-brahmake haiN| tinakI kriyA liliye haigAmA-sira lina ura liGgo, kaTi liGgo uraya liGga pava bheyo / dhAraya so duja sudo, vabha cAroya dhAra samabhAvo // 1535 I-zielijara lahire, sirakA cinha / ura liGgo kahiye, ura (chAtI) kA cinha / kaTi liMgo kahiye, kamarakA cinha / uraya liMga kahiye, jaMghAkA cinha / cava bheyo kahie, ra cAra prakAra kriyA brahma hai| dhAra samabhAvo kahie, samatA bhAvoMko dhAraNa kreN| babhacAroya kahie, vahI brahmacArI hai| dhAraya so duNa saddhI kahie, vahI zuddha dvija hai| bhAvArtha-bhale tIna kalake upaje dharmAtmA-gRhasthake bAlaka, te kAla gRhasthAcAryaka pAsa vidyAkA abhyAsa kreN| tete samaya gurukI AjJA-pramANa brahmacarya-vrata pAleM / aru cyAri cinha sahita rhaiN| so sira liMga tAkauM kahie, jo nagna zoza rahai / so coTImeM gaThi rAkheM, so sira liMga hai|3| uru liMga tAko kahie, jo gale virSe ratnatrayakA prasiddha cinha, jina-dharmakA nizAna, pakkA jaina apanA jina-dharma pragaTa karaneke nimitta, galemeM sIna sUtakI-ura bijaneU DAleM sau urakA cinha hai|3| DAbhako tathA majakI rassIkA, kamarakI karadhanIkI jAyagA. tAkA bandhana rAkhai, so kaTikA cinha hai / 3 / ura nAma jaMghAkA hai| so jAMghapara ujvala dhotI rAkhai so urukA cinha hai|4| ina cyAri gurA sahita jo kriyA hoya so kriyA-brahma hai| urakA cinha janeU hai tAke nava guNa haiN| ina nava guNa sahita jo bhavya hoya, so janeU rAkheM / aru ina guNa binA janeU rAvai, to paraMparAya teM, dharmakA lopa hoy| tAkauM pApa-baMdhakA karanahArA kahie so vai nava guNa kese, so
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kahira hai-vijJAnatA, kSamAvAna, jadatta tyAga, aSTa mUla guNadhAraka, lobha rahita, zubhAcArI, samiti dhara, zIlavAn aura tyAga gunn| bhAvArtha:--vijJAnatA jo nAnA prakAra vizeSa-guNanako sAvadhAnIrAkhanA / kSamAvAna hoya, tapasvI |53 // hoya / dayA sahita,Apa samAna saba jIvanakA jAnanahArA hoya / udAra citta hoya / sarvajJa bhASita zAstranakA dhArI paNDita hoy| yathA yogya deva-guru-dharma va Apa sama, jApa teM laghu, ityAdika sarvako vinayamaiM samajhatA hoya / ApakA hRdaya vinayavAn hoy| ina Adika vizeSa jJAnavAna hoya so vijJAna lakSaNa hai|shduusraa namAgurA so zAMta svabhAva ho zrI nahIM hoH / sabhI mahalakA iJchuka hoya / adekhasakA nahIM hoy| krodha, mAna, mAyA, lobha, pAkhaMDakA tyAgI hoy| kaSAyo nahIM hoya / ityAdika guNI. so kSamA guNa hai| 2. badattakA tyAgI hoya / rAha par3a yA dravyoM nahIM choveN| binA diyA, kisIkA gaDyA, dharayA, bhalyA dhana leya naahii| ityAdika corIkA tyAgI hoya sau tIsarA adatta-tyAga guNa hai|3| mUla guNakA dhArI hoya / Umara, kaThUmara, pAkara, phala bar3a phala, pIpala phala, e pAMca udNbr| madya, mAMsa, madirA, e tIna mkaar| saba mila bATha bhae / so ina AThanakA tyAga, so aSTa mUla guNa haiM so ina gupanakA dhArI hoya / rAtri-bhojanakA tyAgI hoy| ityAdika samakSya kanda-mUlakA tyAgI hoya so cauthA aSTa mUla guNAdhAraka guNa hai|8| nirlobhatA-sI parigraha tRSNAkA tyAgI hoy| saMtoSI hoy| ahaGkAra, mamakAra jo maiM aisA, mosA koI dUsarA nAhIM, so mahatAra hai| yaha merI. vaha merI, tana, dhana, putra, strI, ghara, merA-aisA kahanA so mamakAra hai| jo aise bhAvanakA tyAgI hoya / so nirlobhatA pazcama guNa hai| 5 / zubhAcArI hoya / jo pUjA japa tapa saMyama sUM rhnaa| ayogya khAna-pAnakA tyAga bhalA bhojana dekhake lainaa| ityAdika zubhakriyA kari rhnaa| so zubhAcAra hai| anachanA jala pAve naahiiN| aise jala te sapare (snAna kare) naahiiN| nadI, sarovara bAvarI kUpameM kUdake snAna karai naahoN| ityAdika male gurA dhaare| so : zamAcAra nAma chadA guNa hai| 6 / sAtavAM samiti guNa-se dharatI pai cale to nIcI dRSTi kara detA caale| apanI dRSTimeM choTe-moTe jIva aavai| tIna kaM dayA bhAva kari bacAvatA caale| pharddhamukha kari nAhI caale| zIghra zoghra nAhIM cAla / rAha calate ita uta nahIM dekha bhAgai naaNhiiN| bhASA bole so bicArake bole| bhojana ke samaya boleM nAhIM, lar3e nAhI, kAhU ko gAlo nahoM kaahai| ityAdika zuddhatA sahita dekhake bhojana laiya / vastu kahIM se
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ laiya so dekha kara ley| ghausake nahIM roSa : tana kahIM para to dekhake dhrai| dharatI binA dekhe nahIM dhrai| mala-mUtra apane tanakA DAra so jIva rahita sthAnamai dekha zodha ddaare| ityAdika zuddhatA sahita rahanA, so sAtavA samiti guNa hai| 7 / AThavAM zIla guNa so para-strI virSe vikAra buddhikA tyAgI hoy| nija stroke saMbhoga virSe. saMtoSI hoy| alpa nidrAkA karanahArA hoya / alpa nidrA hoya to pramAdI nahIM hoya / dIrgha nidrA kare to apane guNana ke kalaMkita kreN| alpa AhArI hoya / bahuta bhojana kareM to zIla kau duSaraNa hoya / kASTha pASANAdiko strI dekha vikAra rUpa citta nahIM kreN| ityAdika zolabhAva rAkSe, so AThavI zIla guNa hai|8| tyAga navA guNa hai| so kuTumba parigraha aura zarIrameM mohakA tyAgI hoy| anaraMjana bhAva hoy| maMda moha ko liye sarala cittakA dhArI hoya / cintA zoka bhaya kari rahita hoya / bar3A dAnI hoy| ityAdika guNa so tyAga guNa hai|| rose kahe nava guNa sahita jo hoya so tisa bhavyAtmA kau yajJopavIta phaladAI hoya / ina guraNa binA yajJopavIta rAkheM tau parabhava kau duSita krai| prAyazcittakA dhAraka satpuruSa brahmacaryakA dhArI tina kari niMdya hoya / dusa paavai| jaise mantrakA jAnanahArA sarpa rAkheM / to nirdoSa hai| binA mantra jAnai sarpa raakhe| tau dukhI hoy| aise kahe guNa pramANa yajJopavIta rAkhai tau zubha upajAvai nAhoM dukha upjaayeN| aisA jAni guNa sahita yajJopavIta raajai| so kriyA brahma hai| Age ina hI zrAvakanake bhojana samaya sAta antarAya hoya haiN| so kahiye haiN| prathama nAma jahAM kaur3I Adi nirjIva hAr3a dekha mAMsa piMDa dekheM rodra dhAra dekheM bhojana karate thAlameM jIva patana hoya paMcendriyakA mala dekhe kaccA pakkA sUkhA camar3A dekheM va sparza aura tajI vastu bhojanameM shii| raise sAta antarAya haiM so inakA nimitta mile to dayAvAn komala cittakA dhArI prAvaka bhojana tj| tA dina anazana krai| jaba se antarAya bhayA taba taiM anna jala nahIM laith| aisA jaannaa| Age ye kriyA brahmake pAlane yogya satraha niyama haiN| | so kahiye haiM gAthA-bhoyaNa Sar3a rasa pANo, lepa pukhoya gIta taMbolo / Nita avaMbha saNANo, AbhUSaNa paTTa pammANo / 154 // artha---bhoyaNa kahiye, bhojana / SaDa rasa kahiye, SaTa rs| pAzo kahiye, pAna karane yogya jalAdika / leya kahiye, lepa karane yogya vastu / pukhoya kahiye, pussy| gIta kahiye, raag| taMbolo kahiye, nAgara paan| 535
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su " Wei 536 rita kahiye, nRtya | avaMbha kahiye, kushiil| saNAso kahiye, khAna AbhUSaNa kahiye, gahanA / paTTa kahiye, vastra / pammANo kahiye, inakA pramANa krnaa| inakA bhAvArtha Age kheNge| 536 gAyA -- vAhaNa sajjA asaNa, sacita saMjJAya sapta dasa niyamo dhammI sAvayaH dhAraya, jAma diNa pakSa mAsa vassAdi || 154 artha -- vAhaNa kahiye, asvaarii| sajjA kahiye, zaiyyA, sone kA sthAna AsarA kahiye, baiThane kA sthAna / sacitta kahiye, jIva sahita so sacitta / saMjJAya kahiye, vastu / satta dasa ziyamo kahiye, e sattaraha niyama haiM / jAma dina pakSa mAsa vassAdi kahiye, pahara-dina pakSa-mAsa varSAdi taka dhammI sAvayaH dhAraya kahiye, dharmI zrAvaka dhAraNa kre| bhAvArtha-bhojana, rasa, pAna, lepana, phUla, tAmbUla, gIta, nRtya, jabrahA, snAna, AbhUSaNa, vastra, bAna, zaiyyA, AsaNa sacitta aura vastu - ina saMgraha kA niyama kreN| inakA artha-tahI gehU~, canA, cAMvala, mUMga, moMTha, yava, jvAra Adi atra kA pramANa jo maiM rate atra khAU~gA, bAko atra tje| aise bhojana kI saMkhyA rAkhanA, so bhojana pramANa hai |1| Aja SaTsa viSai yete rasa khAU~gA, so agAra hai| bAkI ke tii| aise SaT rasana meM taiM, jo eka-do-tIna vyAri Adi rasa kA pramANa krnaa| so rasa niyama hai | 2 | pAna karane yogya jo jala, mahI, dUdha, Ivarasa Adi vastuna kA pramANa krnaa| jo yeto vastu pAna yogya rAkhI so agAra hai so khAU~gA bAkI tyAgI aisA pramANa karanA, so pAna pramANa hai / 3 / yetI sugandhI agara, candana, agaraNA, tela, phulela ityAdi inakA pramANa karanA jo rotI khuzavIya rAkhI, bAkI tajI / tinakI pratijJA karano, so lepa niyama hai |4| aneka jAti ke phUlanameM haiM, phUlana kI saMkhyA rAkhanI, jo Aja yete phUla rAkhe, so sUMghanA / DhAkane, paharane ityAdika kA pramANa karanA, so phUla niyama hai 15 jo yete tAmbUla rAkhe / so khAnA, so tAmbUla niyama hai / 6 / Aja aitI rAga sunanI / SaT rAga, chattIsa rAganI varu tinako janeka bhArthI haiM, tinameM taiM pramANa kreN| sau rAga sunai, bAkI nAhIM sune / so rAga niyama hai / 7 aneka jAti ke nRtya haiN| pAtarA nRtya, vezyA nRtya, devAMganA nRtya, ghara-strIna kA nRtya, bhANDa nRtya, bhavaiyA nRtya, naeko nArI banAya nRtya, nArI nara-rUpa dhara nRtya kareM ityAdika aneka haiN| tinameM taiM pramANa krnaa| jo ete nRtya Aja dekhane, bAkI kA tyAga hai so nRtya niyama hai / para- strI kA sarvathA tyAga to pahile hI thA aru sva- strI raM NI va
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ meM saMtoSa sahita pramANa krnaa| jo Aja rAtIbAra kuzIla-sevanakA pramANa hai| bAkIkA tyAga hai| aisA pramANa, so kuzIla niyama hai|| dhAja rAtI bAra snAna karUMgA. bAkI taNyA so snAna niyama hai|30| bAja gate " AbhUSaNa rAkhne so paharane bAkIkA tyaag| aisA pramANa karanA so AbhUSaNa niyama hai / 15 / zaitai vastra raakhe| || te sUtake eta rezamA yo romIra ityAdika vastrakA pramANa karanA so vastra niyama hai|12| hAthI, ratha, ghor3A, UMTa, baila, roja mahiSa, aMbAr3I, bhiyAnA, pAlakI, nAlako tastrataravAM, gAr3I ityAdika aneka asavArIke | bheda haiN| tinameM tairate rAkhI bAkI tnniiN| aise aneka puzya-pramANameM bhI saMtoSa kari asavArIkI saMkhyA rAsana so vAhana niyama hai|23| sovanekA sthAna, mahala, palaMga, bichaunA, takiyA, pichorA, rajAI, ityAdikakA pramANa karanA so zaiyyA niyama hai| 14 / bahuri etI jAyegA baiThanA yatI jagaha jaanaa| aisA pramANa karanA so prAsana pramANa hai| 25 / Aja rAtI sacitta vastu khAvanA bAkIkA tyAga so sacitta niyama hai| 16 / prANa etI vasta rAkhI so lenA bAkIkA tyAga hai| aisI pratijJA karanI, so vastu niyama hai| 27 / rIse e satraha niyama khe| so dharmAtmA avratI zrAvaka paryaMtaka karanA yogya hai| inakA pramANa hote isa jagata teM udAsI dharmAtmA zrAvakakA citta viSaya bhogana ta virakta rahai hai| tAteM pramAda nahIM badhane paavai| inake vicAra te syAta-syAta (ghaDI-ghaDI meM dharmakI yAdagArI rahai hai| anartha-daNDa pApa chuTe hai| so jai dharimA brahmacarya vratakA dhArI inaka vicAra karai so kriyA-brahma hai| iti satraha niym| Age kriyA-brahma dharmAtmA zrAvaka tAke ikkIsa guNa kahie hai| tahAM prathama nAma-prathama lajAvAn hoy| agara nirlajja hoya to deva guru dharmako maryAdA lopa deya / kula dharma taNi kudharmakA sevana kreN| bar3e gurujanako avinaya rUpa pravRtti kreN| mAtA-pitAkaM khedakArI hoy| etai doSa bharA dharmakA abhAva hoya / tAteM dharmakA svabhAva lajjA hai| tAteM dharmI, lajA guNakA dhArI hai|| adayA, sarva pApakA bIja haiN| tAteM dayAvanta hoya, nirdayI nahIM hoya / / tIvra kaSAyI hoya, to lokameM nindA paavai| dharma-kalpavRkSa binazi jaay| tAteM zAMta svabhAvI hoya, krodhAdi kaSAya-jAke nahIM hoya / 3 / kevalI sarvahabhASita dharmakA zraddhAna sahita, jina dharmakA upadezaka hoy| svecchAcArI, mithyA-dharmakA upadezaka nahIM hoya / 4 / para-doSanakA DhAMkanahArA hoy| apane jauguNakA pragaTa karanahArA hoya / 5 / paropakArI hoy| paradveSI nahIM hoy||
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 saumya-mUrti hoy| jAke dekhe proti upjai| bhayAnaka AkAra nahIM hoya / 71 guNa-grAhI hoy| augusa-grAhI | nahIM hoy|8| mArdava dharmakA dhArI, yathAyogya vinayakaM liye hoy|| sarva jIvanakaM, mApa samAna maane| sarva te maitrI-bhAva liye hoy| dveSa-bhAva rUpa kAha te nahIM hoya / 10 / nyAyapakSakA dhArI hoy| anyAya pakSakA pokhatA nahIM hoy|22| miSTa madhura svarakA bhASaNahArA hoy| kaThora vacanI nahIM hoya / 12 / gaMbhIra svabhAva sahita. dIrgha vicArI hoy| bAlakavat sAmAnya vicArI nahIM hoya / 23 / vizeSa jJAnI hoy| koI kuvAdInako khoTI naya-yukti te nahIM ddigai| Apa aneka sadhukti sadRSTAnta sacce zAstranyAya ne batAya, kuvAdInakA khaNDanahArA, malA jJAnI hoy|14| sarvakauM sukhI dekha sukha pAvanahArA sajjana svabhAvI hoy| durjana adekhA nahIM hoya ! 25 dayA dhanAilA dhAdI jAnanAdi tuma sahita dharmAtmA hoya / pApI nahIM hoya / 16 / bhalI buddhikA dhAro hoya / kubuddhi dhArI nahIM hoya / 27 / yogyAyogyakA jAnanahArA hoya, mUrkha nahIM hoya / 18 / dInatA uddhatatA rahita, madhyama-svabhAvI hoy|26| sahaja hI vinayavAn hoya avinayI nahIM hoya / 20 / pApArambha kriyA te rahita, zubhAcArI hoy|22| aise kahe guNa sahita hoya, so kiyA brahma jaannaa| iti ikkIsa kriyA brahmake guNa / Age kiyA brahmake bheda, para matameM bhI kahe haiM, so kahie haiN| jo ye guNa hoMya so kiyA brahma hai| tAko kriyA kahaiM haiN| so ho kahiye hai-"ukta ca mArkaNDeyajI kRta sumati zAstra"-je uttama brAhmaNa hoya soratI kriyA kreN| so batAIye hai| jahAM anachAnyA pAnI povai, to madirA samAna doSa hoy| anagAle jalameM snAna karai, to kAyA jazuci hoya / anagAle jala meM rasoI kareM, to sAta bhaya jalacara jIva hoya / tAteM uttama dvijakoM anagAlye jalate kriyA karanA manA haiN| aisA jaannaa| Age vyAsa vacana mahAbhAratase sAtaveM khaNDameM kahA hai| brAhmaNakU zIlavratahI zrRGgAra hai| zIla binA pUjA japa tapa sarva naSTakArI hai| phaladAtA naahii| tArte uttama gusakA lobho zIla sahita rahai hai| aura brAhmaNa, dayA pAla kari gamana kare hai| Apa samAna sarva jIvana ko jAni tinakI rakSA karane nimitta nocI dRSTi kiye cle| jo kIr3I kaMthuvAdi apanI dRSTimaiM jAve to bacAvatA dharatI | dekhatA yA vidhisaM gamana kre| binA dekhai pAMva nahIM dhrai| bhogo jIvanake sovanekA sthAna jo palaGga tAyai nahIM / sovai| bhUmi sovai / aura jAte rAga bhAva badhai, kAma badhai, aisA vastra nahIM rAkhe / rAga rahita vairAgyako kAraNa
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ aisA vastra phirai| zarIrakU candana aragaNA taila phulela itarAdika sugaMdhita vastu nahIM lagAvai tAmbUla pAna nahIM saay| aura saMsArake mohI pramAdI kuzIlavAn jIva tinakI so nAI nizaMka hoya nidrA nahIM kreN| kAmI puruSakI nAI viSayanameM mohita nahIM hoy| bhogAbhilASI kAmI puruSa tinake mukhasaM strInakI kathA rAga bhAva sahita nahIM mnai| Ane mukha te kAma kathA strInake guNa rUpa bhogakI kathA nahIM khai| krodha mAna mAyA loma tajanakA upadeza auranakaM dey| apane tana vai zrRGgAra nahIM kreN| hastI ghoTaka pAlakI rathAdi bAhana pe nahIM chai| dayAke heta pAMva pyAdA dharatI zodhatA cle| danta nahIM dhove| ityAdika apanA brahmapada jo brahmacarya tArka rakSA karatA bhalo kriyA krai| prabhAta va zAma do vakhata, saMdhyA nahIM cuuke| ina kriyAna sahita hoya so brahma satpuruSa kari zuzrUSA yogya hoya hai| rA lakSarA kriyA brahmake khe| aura ina kriyA rahita hoya so kriyA brahma naahiiN| jo kuzIla bhAva krodha mAna mAyA lobhakU liye ahaMkAra mamakAra sahita hoya so zIlavAn kari zuzrUSA nahIM paavai| doSa sahita hai| e guNa jAma nahIM hoMya so kula brAhmaNa hai kriyA brAhmaNa nAhIM aisA jaannaa| iti vyAsa vacana / Age mArkaNDeya kRta sumati zAstra tAmaiM aisA kahA hai| ki jo dinake prathama paharameM bhojana kare so deva bhojana hai| dUsare pahara meM bhojana karai so RSIzvarakA bhojana hai| tIsare paharameM bhojana karai so phitanakA bhojana krai| cauthe paharameM bhojana kare so daityanakA bhojana kre| tAteM dinakA aSTama bhAga cyAri ghar3I bAkI rhai| jaba sUryakI kAMti maMda hoya / taba se uttama AcArI brahmacaryakA dhArI bhojana nahIM kre| aru kadAcit kareM to apane brahmacarya padaka draSita kre| aisA jaannaa| Age ziva purANamaiM kahA hai| jo uttama brahmavratI rAtI vastu nahIM khaay| baiMgana, gAjara, mUlI, AdI, sarana, madhu, madya, mosa ityAdi abhakSya vastu nahIM khaaii| brahmanA dhArI uttama jIva nahIM khAya aura kadAcita lobha dhAri ke khAya to jo bAraha varSa dAna pUjA japa tapa kiye tinakA phala miTi jaay| tAteM brahma bhakta rAto vastu nahIM khAya mAge aura purAsanameM bhI kahA hai| jo kRSNa | mahArAja, yudhiSThirajI sUM kaheM haiN| bho yudhiSThira! merA bhakta hoyake brahmatI kaMda-mula khaay| to dayA pUjA dAna, indriya-manakA jItanA, ye sarva kriyA viphala hoy| tAteM mere bhakta kau kanda-mUla tajanA yogya hai| aura kAzyapa munike vacana haiN| jo brahmabhakta pUjA kare to taba suphala hai| jaba kanda-mUla nahIM khaay| thAke
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAye se sarva kriyA naSTa hoy| aura zivapurANa meM kahA hai| jo dayA samAna dUsarA tIrtha naahiiN| dayA bhAva hai, so hI eka malA tIrtha hai dayA binA tIrthaphala nAhIM aise kahe jo aneka dharma aGga so inakaM paaleN| vahI uttama dharmakA dhArI kriyAbrahma hai| iti kriyaabrhm| Age kulabrahma ke dazabheda anyamata saMbandhI kahe haiM so hI batAIye hai kAvya-suro munIzvaro vipro, vezyaH kSatriya shuudrko| vijJAtipasubhAtaMga, mlecchAzca daza baatyH|| artha-deva jAti, muni jAti, vipra jAti, vaizya jAti, kSatriya jAti, zadra jAti, vijAti, pazu jAti mleccha jAti, mAtaGga jAti-...ye daza bheda vyAsa bhASita matsyArA bhArapAra hai! hAyA barga-jahA~ tasvajhAna virSe pravINa hoya, apane Atma kalyANa kA artho hoya, nihiMsaka kriyA kA karanahArA hoya, bahu jArambha-parigraha kA tyAgI santoSI hoya, trikAla sandhyA kI kriyA meM sAvadhAna hoya, ApA-para ke zAna kA dhArI hoya, Atma-tattvavettA hoya ityAdika guNa sahita hoya, so deva jAti kA brAhmaNa hai / aura jo uttama tIna kula.kA bhojana karanahArA hoya, nagara kA vAsa taji vana kA nivAsI hoya, tInakAla jAtmadhyAna meM pravartanahArA hoya ityAdika guNasahita hoya, so RSIzvara jAti kA brAhmaNa hai| 21aura aneka prAsuka sugandha dravya milAya, agni maiM khe-homai / agni kabahU~ bujhane nahIM deya / homa-kriyA meM sAvadhAna hoya, dayArUpa dharma jAnatA hoya, deva-guru-pUjA maiM vinayavAna hoya, apane bhojana meM teM atithi kauM deya, gaise atithi vrata kA dhArI hoya, gRhastha ke SaT karma-kriyA meM sAvadhAna hoya, aise guNasahita jo hoya, so vipra jAti kA brAhmaNa hai|3| aura je hastI, ghoTaka, rathAdi kI asavArI virSe pravoza hoya / yuddha karavaM kI jAkai cAha hoya / yuddha kI aneka-kalA tIra golI, khar3aga, paTA, selha, dhUpa, bAMki, khaMjara, churI, kaTArI ityAdika zastra-kalA maiM sAvadhAna hoya ! lar3ane meM marane kU nahIM DaratA hoya / mana kA zuravIra hoya / bar3e Aramma, rAjya-sampadA kA mogo hoya / jo ina guNana sahita hoya, so kSatriya jAti kA brAhmaNa hai|4| brAhArA ke kula meM to upajyA hoya aru khetI karatA hoya / gAya, mahiSa, vRSabhAdi pazana ke pAlane kI kalA meM pravIrA hoya / bAcAra rahita khAna-pAna kA karanahArA hoya / ina lakSaNa sahita hoya, sI zudra jAti kA brAhmaNa haiza brAhmasa ke kula meM || upajyA hoya aru ina vANijya vyApAra kI caturAI jAnatA hoy| vastra parIkSA sonA, cA~dI kI parIkSA / /
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAnatA hoya / rupayA, muhura, ratna ko parIkSA jAnatA hoya / atrAdika lena-dena meM sAvadhAna hoya / aneka lekhe karane kI jo kalA vyAja phailAnA Adi jJAna sahita AjIvikA karatA hoya, so vaizya jAti kA brAhmasa hai|6| brAhmaNa kula meM to avatAra liyA hoya aru parAI nindA karanahArA hoy| para-doSa kA dekhanahArA hoya / aneka para-strI kA bhoganahArA pazu samAna kuzIlavAna hoya / paMcendriya viSaya meM lolupI hoy| apanA || yaza, apane mukha teM karatA hoya / apanI santoSa-vRtti kuMtaja, dravya ke lobha kU aneka svAMga dhari, chala-bala kari, dhana paidA karatA hoya / aneka gAvanA, bajAvanA, nRtya karanAdi kalA kara AjIvikA karatA hoya / aneka yantra, mantra, tantrAdi ke camatkAra loganakaM dikhAya, apane kuTumba kA pAlana karatA hoy| ina lakSaNa sahita hoya / tAkU vijAti brAhANa khiye| 7 / brAhmaNa ke kula meM to javatAra liyA hoya aru khAne yogya vastu aru U~ca-kulo manuSya ke nahIM khAye yogya vastu viSa, vicAra rahita hoya / krodha vacana, gAlI vacana, zrApa vacana, kuphara jo bhaNDa vacana ityAdika durvacana; para-pIr3AkArI, pApamayo, bolane kA svabhAva hoya malI-kriyA rahita | hoya / mahApramAdI, bahuta sovane kA svabhAva hoya ityAdika lakSaNa AmeM hoya, so pazu jAti kA brAhmaNa hai|8| brAhmaNa kula meM to avatAra ghara-cA hoya aru nadI, tAlAba, bAvar3Ina kI kror3A-tairanA-kUdanA, tAkU bhalA lAgatA hoya / madya-mAMsa makSaNa karatA hoya / bahuta hiMsA karanahArA hoya / dayA-dharma zubhAcAra rahita hoya ityAdika lakSasa jAmeM hoya, so mleccha jAti kA brAhmaNa hai| / / aura mahAhiMsA kA karanahArA hoy| manuSya-paza ke mArane kU nirdayI hoy| bhalI-bhalI dvija yogya kriyA, tinakari rahita hoy| hitAhita vicAra kari, rahita hoy| pUjA, dAna, japa, tapa Adi dharma-kiyA kari zUnya hoy| pApa pariNati sahita hoya / ina Adi lakSaNa sahita, so mAtaGga jAti kA brAhmaNa hai / 10 / aise brAhmaNa ke daza bheda kahe, so AcAra ke yoga ta kahe; parantu brAhalaya ke kula meM upajyA hai, so jisa kula meM upajyA hoya, sI hI nAma kahanA so kriyA cAhe jaisI kro| brAlaya meM upajyA, tAkauM brAhmaNa kahanA, so kula-brahma hai / yA prakAra svabhAva-brahma, kriyA brahma, tyAga brahma, kula brahma-ye cyAri brahma ke maida khe| so sAtavI pratimA dhArI, cyAri kula kA upaNyA dharmAtmA zrAvaka, sarvasvIkA tyAgA, saumya mUrti, ye sAtavIM pratimA dhArai / so ye tyAga-brahma jaannaa|
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ + fr 542 iti zrIsudRSTi taraGgiNI nAma grantha ke madhya meM, bAvaka bheda rUma ekAdaza pratimA viSe sAtavIM brahmacarya pratimA ke bheda ft mahimA, bhojana ke sAta antarAya, satraha niyama, Avaka ke ikkIsa guNa, anya-bhata sambandhI detIka, sIDa sahita kiyA brahmabheda, vaza-bheda, kula-vAhya, kathana karanevAlA saiMtIsava parva sampUrNa bhayA // 37 // 1 Age aSTamI pratimA kA kathana likhiye hai| tahAM aSTamo pratimA, Arambha-tyAga hai| so koI bhavya, jaba aSTamI, pratimA dhaare| taba pApArambha taiM udAsa hoya, vaha mokSAbhilASo aisA vicaareN| jo isa saMsAra meM, gRhArambha ke pApa taiM moha ke vazIbhUta bhayA yaha AtmA, naraka-duHkha meM apanI AtmA Dubote hai aura jinateM mohabuddhi kari, mApha kara zira meM dharma se so pAyakala Aye, ina mohIna kA nAma bhI nahIM diikhegaa| dravya khAya khAya sarva apane-apane mAraga lAgeMge aru tina pApana kA phala, mokauM hI bhoganA pdd'egaa| jaise-- eka cora ke ghara meM Apa, mAtA, pitA, strI, putra - ye pAMca AdamI the| ye pAMcoM kauM ho pApa phala te bhUkhoM marate, anna binA tIna dina bhye| taba putra ne rudana kari kahyA he pitA ! aba hama saba ghara-jana anna binA mare haiN| bhojana binA tIna divasa bhaye, so duHkha haiM / tAteM anna lAtha deva / taba cora ne kahI he putra ! bahuta phirau hoM, parantu pApa-udaya taiM, kachU milatA nAhIM / aba tuma dhIraja dharo, maiM aura jAU~ huuN| so ye cora kuTumba ke moha taiM coro kauM gyaa| eka ghara meM khora hoya thI so isa cora ne apanI caturatA taiM, khora kA bAsana curA liyaa| so lyAya ghara meM aayaa| kuTumba ke Age dharI, so pAMca thAliyoM meM pAMcoM ne parosI / taba saba ne kaho - bhojana to bhalA lyAyA parantu miSTAna hotA tau malA thaa| taba cora kalA-vAre ne kaho tumane kahA hai to maiM miSTAna bhI lyAU~ huuN| taba yaha cora to miSTAnna kauM gyaa| so bar3I dera laagii| so inako thiratA nahIM rhii| so apanI-apanI thAlI kI khIra bhUkha ke mAre khAya gye| bAkI jo cora gayA thA sI tAkA thAla DhAMka raruyA / so ete meM eka mijavAna AyA, sI corIbAre kA khIra kA thAla mijavAna ke Age dhara yA so mijavAna ne khaayaa| taba vaha cora kisI kA miSTAna curA ke AyA so dekhe to khIra nAhIM / gharavAroM koM pUcho, taba unhoMne kahI--mijavAna AyA tAne khaaiiN| the cora tIna dina kA bhUkhA dukhI hai / ete meM khIra aru miSTAna kI khoja karate kotavAla cora kUM hairate Ae, so kotavAla ne isa cora kUM pkdd'aa| so ghara-jana aru mijavAna khora khAvanahAre sarva bhAga gye| thA caura kI musakeM baMdhIM / so IVR
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su K STi 543 nAnA prakArako mAra cora bhogI, mahAdukhI bhayA / taise hI kuTumba ke nimitta pApArambha karoM hoM. so cora kI nAI mokaM duHkha bhoganA pdd'egaa| ye kuTumba duHkha ke Ae sarva jAte rheNge| aise ye ziva-sukha kA abhilASI saMsArabhoga taiM udAsa, aisA vicAra / kuTumba taiM aru gRhArambha teM mamatva chAMr3i, pIche ghara meM apane putrAdika kUM vivekI dekha jo yaha ghara-bhAra calAyane kUM samartha, tAhi bulAya kaiM, prathama tau tAkI hita-mita hitopadeza deya, santoSita kre| pIche apane citta kA rahasya batAya, tAkauM khe| he bhavya ! abalauM' to ghara-bhAra hamane claayaa| aba tokauM sapUta, sajjana- aGgI, vivekI, vinayavAn dekha bar3A harSa bhayA hamArI gRha-pAlana kI cintA gii| so he dharmo ! aba tuma isa kuTumbako rakSA krau| nyAyapUrvaka dhanopArjana karau dharma sevana kara, para-bhava sudhaaro| aisA kahi, poche sarva jAti, kuna kUM balAza, vinaya sahita dina taka ki hai paJca ho ! aba toI hamane, kuTumba ke saMga teM prArambha kiyaa| aba hamArA manoratha, para-bhava sukha ke nimitta, Arambha rahita dharma- sevana kA hai| tuma sarva bhAIyana ke sahAya haiM, yaha bhava sudharathA / tumhArA diyA dhana-yaza paayaa| aba isa gRha kA bhAra, isa putraka sauMpyA hai, so aba tuma, yAkI pratipAlanA karo, jaise sarva bhAI morte dharma sneha kari, mero pratipAlanA kro| taise hI yAko kro| jaise prayojana pAya, mose AjJA karoM the, taise isa para kroge| jaise mo-bhUlai kUM kSamA-bhAva kari zikSA deya the, taise yAkUM zikSA deya pravoza karoge / tAteM aba maiM tuma sarva bhAIyana taiM aiso vinati karoM hauN| jo aba tAI Arambha-prArambha viSai morce kRpA kari, mokauM yAdi karake merA nAma le naivatA-bulAvA bhejo the, so aba paJcAyatI va vivAhAdika ke Arambha viSai yA yAdi kari thAke nAma nyotA - bulAvA bhejoge / aba maiM gRha Arambha taiM tuma sarva bhAiyana kI sAkSI haiM nyArA hoM ityAdika sarva paJca taiM zubha vacana khai| taba sarva paJca inakI dhIratA dekha bahuta prazaMsA kara inakA kahyA kareM / tisa ho dina taiM Apa pApArambha kA tyAgI bhayA / pApArambha taiM nyArA hoya ghara viSai tiSThatA dharma-sAdhana kre| ghara ho meM stuti karatA pUjA, dAna, dhyAna, saMyama karatA kAla gmaaveN| bhojana samaya ghara-jana bulAyeM taba bhojana ko jAya aru apane padastha -pramANa parigraha alpa rAkhe / so Arambha tyAgI AThavIM pratimA kA dhArI hai| iti AThavIM pratimApa Age navavIM pratimA kA svarUpa kahiye hai| aba navavIM parigraha tyAga pratimA viSai sarva 543 ya raM mi pI
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su . ji pU44 parigraha - Arambha ke mamatva kA tyAgI hoya / Age aSTama pratimA meM alpa parigraha kA tyAgI nahIM thaa| sAmAnya parigraha thaa| so aba sarva parigraha tyAga kara ekAnta sthAna viSai dharmadhyAna sevana kreN| prathama dina koI nevatA de jAya tAke ghara bhojana kreN| apanA ghara tathA parAyA ghara eka-sA dekheN| pAdya pakSevarI rAkhai nyautA jiimeN| so mahA saumya mUrti dhArI dayAdharmapAlaka hai| aise guNa navavIM pratimA dhAraka ke jAnanA / iti navavIM parigraha tyAga pratimA / 6 / jAge dazavIM pratimAkA svarUpa kahiye hai| aba anumati jo upadeza so dazavIM pratimA kA dhArI pApA bhajana-mAtra bhI kahake nahIM kreN| yaha nyautA nahIM maane| bhojana samaya koI bulAya le jAya tau moz2ana kreN| nyautA nahIM jaay| binA nyautA jo maiM so anumati tyAgI hai / iti dazavIM pratimA / 10 / jAge gyArahavIM pratimAke dhArI zrAvaka tinake do bheda haiM- eka kSullaka dUsarA ailaka / tahA~ kaTi-baMdhana aru la~goTamAtra parigraha rAkhanehArA vana vihArI udaMDa ( anuddiSTa ) AhAra kreN| aru dharatI bichAyakUM AsamAna or3have kUM mahA dayAlu muni samAna cittakA dhArI; nagna binA ikkosa pariSahakA jItanahArA nirmala AcArI kamaNDalu pochokA rAkhanahArA yati samAna vrata kA dhArI muni padakA abhilASI isa dharmAtmA kUM koI sUkSma jAtikA aMza liye zaGkArUpa pariNati hai| sUkSma aMza kAma vikAra ke mana, vacana, kAyamai, koI jAtike maMgA liye haiM / jo kevalI gamya haiN| ApakoM bhAse haiM, tAteM ye nagana-mudrA nahIM dhaarai| ye sUkSma kAma vikAra gaye, yati pada leneke yogya hoyagA / aisA zrAvaka, so ailaka zrAvaka hai so yaha ailaka zrAvakakA pada, tIna kulake upaje bhavyAtmAkUM hIya hai| zudrakaM nAhIM hoya hai / 2 / kSullaka pada hai so noca kula. tathA UMca kula doU jAtikUM hoya hai| so kSullakake pAsa, kaddU kapar3A mAtra parigraha hoya / eka dupaTTA, eka zira phaiMTA rAkhe~ / so nahIM to bahuta bArIka mulAyama, tAtaiM sarAga bhAva hoMya / aru nahIM bahuta dRr3ha, tinameM jIva pdd'eN| malina bhaye ra sA dIkheM, aise bhI naahiiN| madhyama bhAva dherai, rAga rahita, aise vastra rAkha so je zUdra jAtike kSullaka hoya / so zUdrake do bheda haiN| eka spRzya zUdra, dUsarA aspRzya zUdra tahAM dhobI, nAI, bar3haI, darjI ityAdika jinake chUye lokameM glAni nAhIM so spRzya zUdra haiM / 2 / jahAM bhaGgI, cANDAla, camAra, kolI ina Adika jinake chUye laukika meM glAni hoya, snAna kiye zuddha hoMya, so aspRzma zUdra haiN| 2 / so ina doUnameM taiM, 544 ww 5
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ 545 spRzya-zUdrakauM to kSullaka vrata hoya aura aspRzya zUdrakU vrata nAhIM hoya / samyagdarzanAdi gusa hoya haiM, so tahA~ U~ca-kula kA kSullaka zrAvaka tau bhojana kI jAya, so gRhastha ke cauke meM hI bhojana kare aura zUdra jAti kA kSullaka hai, sI gRhastha ke bhojana sthAna meM nahIM jaay| kyoMki yAkA kula, hIna hai tAte ye dharmAtmA, saMsAra se udAsIna, vrata kA dhAro, dharma-maryAdA kA jAnanahArA, puNya-phala kA lobhI, para-bhava ke sudhArane kI abhilASA jAke,paramparAya mokSa kA icchuka janma-maraNa teM bhaya bhIta bhayA hai citta jAkA aisA saumya svabhAvI-dharmamarti, mArdava-dharma kA sAdhanehArA yaha nIca-kulI zrAvaka apanA nIca-kula pragaTa karane kaM, eka lohe kA pAtra bhojana karane ke apane pAsa raasai| jaba koI dharmAtmA zrAvaka isa kSullakako bhojana nimita apane ghara lyaavai| saba yaha zudra-kulI dharmAtmA yAke saMga tahA~ tAI jAya jahAM toI kAha kA aTaka nahIM hoya / pIche cauka meM khar3A hoya rhe| taba zrAvaka inakaM uttama jAni Age bulaave| taba yaha dharmo cauka maiM hI tiSTha para loha kA pAtra dikhaave| taba loha ke pAtrakU dekha ke dAtA jAne, jo yaha zUdra jAti hai| tAteM yaha dharmAtmA UMce nahIM pAyA taba dAtA zrAvaka, isa kSullakakaM bhalai Adara 3. vinaya sahita, anumodanA karatA, harSa sahita bhojana dey| so usa bAkhara (ghara) meM cyAra, do, eka ghara zrAvakana ke hoMya, tau thor3A-thor3A sarva ghara te bhojana ley| nAhIM hoya to doya ghara kA eka ghara kA bhojana kreN| apanA kula chipAvai nAhIM / yaha uttama vrata kA dhArI zrAvaka hai| aise U~ca-kula tathA spRzya nIca-kula doya hI kula meM yaha zrAvaka pada hoya hai / 2 / aura ailaka pada U~ca-kulIkU hI hoya hai| yaha skRSTa zrAvaka pada hai| aise sAtavoM pratimA teM lagAya gyArahavIM paryanta bheda khe| so ye tyAga brahma ke bheda jAnanA / jaisA-jaisA tyAga, jisa-jisa sthAna mayA, so-so nAma paayaa| sI zrAvaka ke utkRSTa tyAga kI hada, ailaka laiMgoTa-mAtra parigraha dhArI kI hai| yAke zrAge zrAvaka bheda naahiiN| isake pIche muni kA ho pada hai| tAteM sAtavoM pratimA ta lagAya gyArahavI pratimA paryanta zrAvakoM brahmacarya padavI hai| pIche la~goTI-parigraha parihAra bhaye, yati / / kA pada hoya hai| tAteM bharata-kSetra kA indra, bharatanAtha, AdinAtha kA bar3A putra, bharata, cakrI, mahAdharmAtmA, tAne paramparAya dharma-maryAdA calAyavekU sthApe sese brahma bheda, so kula brahma kahiye / thA avasarpiNIkAla ke Adi, nava kor3A-kaur3I sAgara kAla paryanta tau bhoga-bhUmi vrtii| tahAM varNa bheda nAhI. sarva ekse| pIche caudahaveM kulakara 545 5
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAbhirAjA bhye| tinake kala-maNDana, zrI vAdinAtha putra bhaye, so hamane sarva karma-bhUmi kA upadeza diyaa| kSatriya, vezya, zadra. tIna varNa sthApa saMsArI-mArga batAyA aru inake patra bharata nai, dharma kI pravRtti calAne ka, brAhmaNa-kula thaajyaa| so cyAri varNa jaannaa| jaba kAla-doSa te, sarva kalana kA mAcAra hIna bhyaa| tAteM brahma-kriyA dayA binA bhii| jIva janaka kriyA rUpa bhaye parantu kula bheda nahIM gyaa| aneka prakAra AcAra hoya, to bhI kula-brahma kahyA. so jaga meM pragaTa hI hai|sh kula to kaisA hI hoya basa kriyA mAcAra jAkA dayA sahita uttama zIlAdika guNa sahita hoya, so kiyA brahma kahiye / / strI Adi parigraha kA tyAgI hoya, so tyAga brahma khiye|3| cetanya guNa sahita, amUrti, jIva padArtha, so svabhAva brahma hai|8| ye cyAri bheda, brahma ke khe| so viveko uttama puruSanaka sabakA sahae dhAraNa karanA yogA hai| iti zrI sudRSTi taraGgiNo nAma anya ke madhya meM aSTamI pratimA se lagAya gyArahavIM pratimA paryanta, kathana karanevAlA ar3atIsavA~ parva sampUrNa bhayA // 38 // aise yaha zrAvaka-dharma kahyA aura muni-dharma ke aSTAviMzati (28)mula guNa haiN| tAkA svarUpa kaha Aye so // yaha muni-zrAvaka kA dharma, paramparAya mokSa phala pragaTa kare hai| yAkA taranta phala tau deva-soka kI vibhUti sahita nAnA prakAra indriya-janita bhoga haiN| jArko jaitA kAla saMsAra meM rahanA hoya, so jIva zrAvaka-dharma ta manuSya-deva ke sukha paavai| pIche bhava-sthiti pUrNa bhaye, muni-dharma kA sAdhana kara, mokSa pada pAvai hai| tAteM jo koI bhavyaka, indriya sukha kA lobha hoya, so isa zrAvaka-dharma kA sAdhana karau aura je bhavya nikaTa saMsArI atIndriya sutra cAhe, so muni-dharma aadrau| aisA yaha muni-zrAvaka kA dharma bhavya jIvanakU sadA-kAla, maGgalakArI houu| yaha sudRSTitarajisI nAma grantha hai| so yA virSe prathama to geya-heya-upAdeya kA kathana hai so vivekI apanA hita jAni, heya-gaiya-upAdeya karau ketAka kathana yA viI, viveka ko vRddhi ke nimitta upadeza rUpa hai 1 tAke rahasyakauM jAni, dharmAtmA apanA kalyANa krau| aba yahAM isa grandha kA karatA jaina-zAstra ke artha kU agAdhi pAni, apanI buddhi sAmAnyatA rUpa, jAnatA bhyaa| jo yaha jina-vacana kA artha tau, apAra hai, yAke sampUrNa vyAkhyAna karane kauM, garAdhara deva bhI samartha naahiiN| to hamase kiMcit buddhi-dhana ke dhArIna te, sarva artha kaise kahyA pAya ? asA
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ Yya jAni, isa grantha ke pUraNa karane kI hai abhilASA jaake| so anta meM maGgala hone ke nimita, mahAn puruSana ke ! nAma, jinake kula-samaraNa hove kari, maGgala hoya hai| so aise tIrthakarAdi, presaTha-zalAkA puruSa ke nAma, puNya ke kAraNa haiN| tAta yahAM prathama caubIsa tIrthaGkara tinake nAma kahiye haiM-RSabhanAtha, ajitanAtha, sambhavanAtha, abhinandananAtha, sumatinAtha, padmanAtha, supAzrvanAtha, candraprabhu, puSpadanta, zItalanAtha, zreyAMsanAtha, vAsupUjya, vimalanAtha, anantanAtha, zAntinAtha, kundhanAtha, arahanAtha, mallinAtha, munisuvratanAtha,naminAtha, neminAtha, pArzvanAtha aura mahAvIra sama..do pIsa lIvara nina, avasarpiNI kAla ke tIrtha / bhAge caubIsa-jinake pitAke nAma-nAbhirAjA, jitazatra, jayatAra suvIra, megha, dharaNa, sampratiSThita,mahAsena, sugrIva, dRr3haratha, vimala, vAsudeva, | jayati, dharma, siddhasena, bhAnu, vizvasena, sUrya, sundarasena, kumbha, ya aura siddhAratha rAjA-ye caubIsa praNA ke pratipAlaka, mahAn rAjendra bhaye / so tIrthararUpI dinakara (sUrya) ke udaya karanekauM udayAcala parvata samAna jAnanA / iti jina pitA / aba jina mAtA kA nAma-marudevI, | vijayAdevI, zrISezAdevI, siddhArthadivI, maGgalAdevI, sasImAdevI, pRthvIdevI, salakSaNAdevI, rAmIdevI, sanandAdevI, vimalAdevI, payAdevI, rAmAdevI, sUryAdevI, suvratAdevI, elAdevI, zrImatIdevI, sumitrAdevI, sarasvatIdevo, dhAmAdevI, vimalAdevI, zivAdevI, vAmAdevI aura trizalAdevI-ye caubIsa mahAdevI, parama pavitra jagat guru kI mAtA sI jagata ko mAtA, para satI bhagavAnarUpI sUrya ke janma deveka pUrava dizA samAna, tinake nAma bhavyanakoM maGgala krau| ye mAtA, jagatpati bhagavAnarUpI ratra ke upajAyaveka, ratana-nAni haiN| ye caubIsa jina kI mAtA ke nAma kI mAlA khii| Age caubIsa jina ko kAya kI U~cAI kahate haiN| pAMcasau dhanuSa, sAr3he cAra sau, cAra sau, sAr3he tIna sau, tIna sau, r3hAI sau, doya sau. Der3ha sau, eka sau, navvai, bassI, sattari, sATha, pacAsa, paiMtAlIsa, cAlIsa, paiMtIsa, tIsa, paccIsa, bIsa, pandraha, daza, nava hAtha aura sAta hAtha-yai caubIsa jina ke zarIra kI UMcAI anukrama teM khii| aba caubIsa-jina ke pratibimba pahicAnaveM ko ciha kahiye haiM..AdinAtha kA balakA cihna aura jinoM kA anukramateM kahiye haiM hastI, ghoTaka, kapi (bandara) koka (cakavA) lAla kamala, sAthiyA, candramA, magara, kalpa vRkSa, gaiMDA mahiSa, sUkara, saihI, vapradaNDa, hirasa, bakarA, machalI, svaya 547
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ 548 kalaza, kachuvA, kanaka, kamala, zaDa, sarpa aura siMha--ye caubIsa jina ke cihna kahe / so eka hajAra ATha cihna, sarva zarIra aGgopAGga meM yathAyogya sthAna para hoya haiM / aru rA cihna jo pratibimba ke siMhAsana meM likhie haiN| so bhagavAn ke dAhane caraNa vi jAnanA / jaise Adideva ke caraNa meM vRSabha kA cihna hai| taise hI sarva jina ke pAvana meM jAnanA / iti jin-cihn| Age caubIsa jina ke zarIra kA varNa kahiye hai| tahA~ candraprabha aru puSpadanta ye doya jina, zukla varNa bhae aru munisuvrata svAmI, baanagiri samAna zyAma varNa hai 1 naiminAtha jina mora kaMTha samAna harita tana dhArI haiM aura padmaprabha, rakta kamala samAna tana dhArI haiM aura bArahaveM vAsupUjya jina, TesU ke phUla samAna tana dhArI hai aura sAtaveM supArzvanAtha jinakI kAya, vaiDUrya mariNa samAna, harita varNa hai aura pArzvanAtha-jinakI kAya, sajala medha ghaTA samAna, zyAma varA hai aura bAkI Sor3aza jinake zarIra, tAye svarNa samAna varNa ke haiM / ye caubIsajina ke tana kA varNa khyaa| aba Age ye jina, pUrva-bhava meM jo manuSya the so vaha nAma kahiye haiN| vRSabhadeva puravabhava meM vananAbhi cakravartI the aura zeSa-jinake pUrva-bhava ke nAma krama kari kahiye haiN| vimala rAjA, vimala vAhana, mahAbala bhUSa, atibala, aparAjita, nandasena rAjA, padma, mahApadA, padma gulma, nola gulma, padmottara, padmAsana, phya, dazaratha, megharatha, siMhastha, dhanapati, vaizravaNa, zrIdharma, siddhAstha, supratiSThita, AnandarAya aura antima jina mahAbIra svAmI, pUrvabhava meM nanda rAjA the| ye sarva rAjAoM meM, Adi deva kA jIva to cakrI thA aura taibIsa mahAmaNDalezvara rAjA the| pIche kateka dina rAjya kari, saMsAra se virakta bhae, so rAjya taja-saja, dIkSA dhrii| so jina paiM dIkSA dharI, rose caubIsa-jina ke pUrva-bhava ke dIkSA guru, tina AcAryana ke nAma krama taiM kahiye haibajranAbhi cakrI ne, bAsena AcArya te dIkSA lii| vimala rAjA ke guru aridamana nAma AcArya, svayaMprama muni, vimalavAhana yati, zrImandira guru, pihitAsava yati, ariMdAva yati, yugamaMdhara RSIzvara. sarva janAnanda RSi, ubhayAnanda yogI, vajradanta yogIzvara, bananAbhi, sarva gupta vItarAga, trigupta tapasvI, citArakSaka guru, vimalavAhana gurudeva, dhanastha muni, saMvara yati, varadharma RSi, sunanda guru, Ananda yogI. vIta zoka prAcArya, dAmara nAma muni aura proSThala yati-ye caubIsa yatIzvara jagat pUjya haiN| inake pAsa caubIsa jina ke jIva ne, pUrva-bhava meM dIkSA dharI thI, so ye sarva yati jagat kara pUjya haiM / iti caubIsa jina ke pUrvabhava ke nAma (48
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ aru pUrvabhava meM jinake pAsa dIkSA dhArI, tina gurunake nAma khe| Age muni hoya, kauna-kauna, kisa-kisa svarga gye| aru tahAM teM caya, tIrthaMkara bhye| tina sthAnake nAma kahie haiM-AdinAtha, dharmanAtha, zAntinAtha, kunthunAtha, ye cyAri-jina to, sarvArtha siddhi te Aye hai| basa ajitanAza, abhinandA gA, ye saura vijaya vimAna te Aye aura candraprabha aru sumatinAtha ye doya jina, vaijayaMta vimAna te aae| aru neminAtha arahanAtha ye doya jina, baijayanta vimAna se aae| aru naminAtha aru mallinAtha ye doya-jina, aparAjita vimAna te aae| the to paJca anuttaranake khe| aru puSpadanta, AraNa nAma pandrahaveM svarga meM aae| aru zItalanAtha, acyuta svarga te bhaar| aru zreyAMsanAtha, anantanAtha asa mahAvIra, ye tIna jina, bArahaveM svarga te Ae / jara vimalanAtha, pArvanAtha, munisuvrata, saMbhavanAtha, supArzvanAtha, padmaprabha ye chaha jina graiveyaka rauM Ae / aru vAsapUjya svAmI, mahAzukra nAmA dazaveM svarga te aae| aise caubIsa-jina jahA~ ta pAe, so sthAna khe| Age caubIsa-jinakI, janmapurI ke nAma anukrama taiM kahie hai-ayodhyApurI, ayodhyApurI, zrAvastIpurI, ayodhyApurI, ayodhyApurI, kauzAMbI purI, kAzIpurI, candrapurI, kiSkiMdhApurI, bhadrazAlapuro, siMhapurI, campApurI, kapilApurI, ayodhyApurI. ratanapuro, hastinApuro, hastinApurI, hastinApurI, mithilApurI, kuzAgrapura mathurApurI, zauryapura, vArANasI aura kuNDalapura / iti janma ngrii| Age janmake nakSatra anukrama te batAIe haiM-uttarASAr3hameM vRSabhakA janma, rohasI, jyeSThA, punarvasu. maghA, citrA, vizAkhA, anurAdhA, mUla, pUrvASAr3ha, zravaNa, zatabhiSA, uttarA bhAdrapadA, revatI, puSpa, bharaNI. kRttikA, rohaNI, adhinI, zravaNa, acinI, citrA, vizAkhA, aura uttarA phaalgunii| iti janma nakSatra / Age jina vRkSanake nIce dIkSA laI tinake nAma-vRSabhadeva kA dIkSA vRkSa vtt| aurana ke kramase sapRcchada, zAla, sarala, prayagu, prayaMgu sirISa vRkSa, nAga sAliSa, zAla, binduka, jayapriya, jaMbu popala, dadhiparza, nanda, tilaka, jAmra, azoka, maulazrI, meSaparza, bhava, aru shaal| ye caubosa-jinake dIkSA-vRkSa khe| inake nIce dIkSA dhaarii| Age nirvANa honeke nakSatra kahirA hai-tahAM supArzvanAthakA nirvANa nakSatra anuraadhaa| candrapramakA nirvANa nakSatra jyesstthaa| vAsupUjyakA nirvANa nakSatra ashvinii| vimalanAthakA nirvANa nakSatra bhrnnii| mahAvIra svAmI kA nakSatra svAtI hai| ye pAMca jina ke nirvANa nakSatra khe| aurana ke nirvANa nakSatra para janma nakSatra ekahI jaannaa| aise
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirvANa nakSatra kahe / ina caubosa-jinameM taM zAntinAtha, kunthunAtha aura arahanAtha ye tIna jina tau SaTsaDanAtha cakI me| aura sarva tIrthakara mahA-maMDalezvara bhe| tathA dIkSA dhAri nirvANa gara / vAsupUjya, mallinAtha, naiminAtha, pAzrvanAtha aura mahAvIra ye pAMca jina tau kumAra avasthA meM bAla-brahmacArI hI digambara bhae ! byAha nAhIM kiyaa| aru rAjya bhI nAhIM kiyaa| pitAke jIvita kaMvAre hI muni bhe| sarva jinarAja bhogya-sampadA bhoga yatipati bhe| so vRSabha kA tapa kalyAzaka vinItA puro virss| nAmanAtha kA tapa kalyANaka dvArakApurI viH / sarvakA tapa kalyANaka, apanI-apanI janma-nagarImeM bhyaa| so mallinAtha aru pArzvanAtha ye doU jina tau tapa liye pIche, tele-telekA niyama karate bhye| vAsapUjya svAmI, ekAntara upavAsa dhArate bhye| sarva-jinane vele-vele pAraNA kiyaa| so zreyAMsanAtha, sumatinAtha, mallinAtha ye tIna jina to pUrvAhna samaya dIkSA dhAratai bhye| aura marca jina aparAha kahiye sandhyA samaya, dIkSA dhArate bhaye / iti caubIsa jinake nirvANa-nakSatrAdikA kathana / jAge caubIsa jinake dIkSAke vana kahie haiM-RSabhanAtha tau siddhArtha vana vi, digambara bhe| mahAvIra jJAnavana viNe, yati bhe| vAsupUjyane kIr3odyAna nAma vana vi, muni-pada dhraa| aura dharmanAtha vaprakA nAma vana virSe, yati bhaye / pAzrvanAthane manoramA nAma udyAna virSe, parigraha tjaa| munisuvrata jina, nIla guphAke nikaTa, nindha bhae / paura sarva jina apane-apane nagara ke nikaTa, Amra-vana vi yogIzvara bhae / iti tapa bn| Age caubIsa jina ke tapa kalyANaka virSe, gamana samaya kI pAlakI, tinake nAma kahie-tahAM vRSabhadevakI pAlakIkA nAma sudrshnaa| Age anukrama taiM jAnanA-siddhArthA, kamalAmA, artha-siddhA, abhayaGkarI, nivRttikari, manoramA, manoharA, sUryaprabhA, vimalaprabhA, puSpaprabhA. devadattA, sAgaradattA. nAgadattA, siddhArthakA, vijayA vaijayanti,jayanti, aparAjitA uttara karu, deva-kuru, vimalAmA, aura cndraabhaa| ye caubIsa-jinake tapa samayako pAlakI indroM kRta khiiN| bhAge caubIsajinakI dIkSAkI tithi, kramazaH kahie haiN| caitra vadI 6, mAghasudI 6, mArgazIrSa sudI 15, mAgha sudI 12, vaizAkha sudI6, kArtika badI 23, jeTha sudI 12. pauSa vadI 1. mArgazIrSa sudI 1,mAgha vadI 12, phAlguna vadI 13, phAlguna vadI 14. mAgha sudI 4, jeTha vadI 12. mAgha sudI 13. jyeSTha vadI 13. vaisAkha sudI 1, mArgazIrSa sudI 10, mArgazIrSa sudI 11, vaisAkha vadI 6. ASAr3ha vadI 10, zrAvaNa vadI 4, pauSa vadI 11, aura mArgazIrSa vadI 10,
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ zro su 1 STi 551 e caubIsa - jinaketapa-dina jaannaa| Age cobIsa-jinake kevalajJAnake dina anukrama teM kahie hai--- phAlguNa vadI 12. pauSa sudI 11, kArtika vadI 4, pauSa sudI 14, caitra sudI 14, caitra sudI 15 phAlguNa vadI 60 phAlgu vadI 7, kArtika vadI 14, pauSa vadI 14. mAgha vadI amAvasyA, mAgha sudI 2, mAgha sudI 6, caitra vadI 30, pauSa sudI 15 pauSa sudI 10, caitra sudI 3, kArtika sudI 12, pauSa vadI 2, vaizAkha vadI 6, mArgazIrSa vadI 12. Asoja sudI 1, caitra vadI amAvAsyA, aura vaisAkha sudI 10 / ye caubIsa-jinake kevalajJAna kI tithi khiiN| Age caubIsa - jinake nirvANa dina, anukrama taiM kahiye hai- mAgha vadI 14, caitra sudI 1, caitra sudI 6, vaizAkha sudI 6, caitra sudI 12, phAlguna vadI 4 phAlguna vadI 2, phAlguna vadI 7. bhAdauM vadI 8 Asoja sudI zrAvasa sudomA bhAdrapada sudI 14 ASADha vadIpa, caitra vadI amAvasyA, jeTha vadI 4. jyeSTha vadI 14 vaizAkha sudI 1, caitra vadI amAvasyA, phAlguna sudI 5 phAlguna sudI 12, vaizAkha sudI 14 ASAr3ha sudI 8 zrAvaNa sudI 7, aura kArtika vadI amAvasyA / ye caubIsa - jinake nirvANa dina khe| Age garma dina kahiye hai| tapa, jJAna, nirvANa ye tIna kalyANaka tau vItarAga dazAke khe| jAge doya kalyANaka, sarAga avasthAke haiN| so ye garbha-kalyANaka tau parokSa-sarAga utsava hai / aura jinarAjakA janmakA pratyakSasarAga puNya jatizaya hai so prathama jinarAjake garbha - kalyANakake parokSa-utsavake dina, krama taiM kahiye hai- ASADha vadI 2 jeTha vadI amAvasyA. phAlguna vadI, vaizAkha sudI 6 zrAvaNa sudI 2 mAgha vadI 6. bhAdava sudI 6, caitra vadI 5, phAlguna vadI 60 caitra vadIpa, jeTha vadI 6, ASADha vadI 6, jyeSTha vadI 10, kArtika vadI 1, vaizAkha vadI 13. bhAdrapada sudI 7, zrAvaNa vadI 10 phAlguna sudI 3, caitra sudI 1. zrAvaNa vadI 2. Asoja vadI 2, kArtika sudI 6, vaizAkha vadI 2, aura ASAr3ha sudI 2 / iti garbha dina / Age janma-dina krama taiM kahiye hai-caitra vadI 6, mAgha sudI 10, mAgha sudI 12 kArtika sudI 15, caitra sudI 12, kArtika vadI 13. jeTha vadI 12, pauSa vadI 12. mArgazIrSa sudI 1, mAgha vadI 12, phAlguna vadI 11 phAlguna vadI 14, mAgha sudI 14, jeTha vadI 12, mAgha sudI 13, jeTha vadI 14, vaizAkha sudI 1. mArgazIrSa sudI 14, mArgazIrSa sudI 12. vaizAkha sudI 10, ASAr3ha vadI 10. zrAvaNa sudI 6, pauSa vadI 11, aura caitra sudI 13 / ye caubIsa-jinake janma-dina khe| Age caubIsa-jinake pArazA kA antara haye 551 G eM Tang NI
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ 512 . hai-AdinAtha svAmI ne to eka varSa pIche pAraNA kiyA so ikSa-rasakA bhojana kiyaa| aru mallinAtha. pArzvanAtha / ina doya jinakA taile pAraNA bhayA so gAyake dudhako khIra khAya pAraNA kiyA aura vAsupUjya svAmI ne ekAntara pAraNA kiyA sI gAyake dudhako khIra svAya pAraNA kiyaa| sarva jina-devanakA vaile pAraNA bhyaa| so bhI sarva gAyake dUdhako khora svAtha pAraNA kiyaa| iti pAraNA prmaann| Age caubIsa-jinake prathama pAraNeko nagaroke nAma aru tina nagaranake rAjA-prathama dAnezvara tinake nAma anukrama taiM kahiye haiM--hastinApura virSe zreyAMsa raajaa| ayodhyApurI virSaM brahmadatta nAma raajaa| zrAvastIpurI virSe surendradatta rAjA, vinItA nagarI virSe rAjA indrdtt| vijayapura virSe rAjA padama / maMgalApura virSe rAjA somadatta / pATalI khaMDa vi rAjA mahAdatta / padamakhaMDapura virSe rAjA somadeva / zveta nagaro virSe rAjA phue| ariSTapura virSe rAjA punarvasu / iSTapura virSe rAjA sunNd| siddhArathapura viauM jyraajaa| mahApura vi* rAjA vizAkha / dhyAnapura viSa rAjA dhrm-vrdhn| vardhamAnapura virSe rAjA sumti| somanapura virSe rAjA dharma mitra / mandirapura virSe rAjA aparAjita / hastinApura virSe rAjA nandaSeNa / cakrapura virSe rAjA vRSabhadatta / mathurApura girSe rAjA dtt| rAjagRhapura virSe rAjA saMjaya / dvArApurI virSe rANA varadatta, kAmyAkRtapura virSe rAjA dhanya / kuMDalapura virSe rAjA vakula ye caubIsa-jinake prathama pAraNAke pura aru dAnezvara rAjA khe| ina sarvake ghara paJcAzcarya bhye| aru ye caubIsa prathama dAnezvara mahA bhAgya rAjA tinake zarIrakA varNa kahiye hai--so Adike zreyAMsa rANA aru brahmadatta rAjA ye doya tau zyAma zarIra dhArI mahAsundara bhaye / aura sarvabAIsa jinarAjake dAna denehAre bhapanakA zarIra tAye svarNa samAna jaannaa| inameM se koI to mona gara koI kalpavAsI hoya maiM tathA caya ke mokSa jAyage aisA kathana bar3e harivaMza purANake kartA zrIjinasenAcArya ne kahA hai| kahIM-kahIM zAstra girka gaisA bhI kahA hai jo prathama dAnezvAra mokSa hI jAya haiN| so nizeSa pAThAntara bheda yathAvat jo kegalajJAnameM bhASyA hoya so pramANa hai| iti prathama dAnazvAra rAjAnake nAma aru tahA~ prathama pAraNAkI purI khiiN| Age caubIsa-jinakuMketeka-ketaka upaNAsa pIche kevalajJAna bhyaa| so kahiye hai-tahAM vRSabha devA, mallinAtha, pAzrvanAtha ina tIna jinakaM tailA vyatIta bhae kevalajJAna prkttcaa| vAsupUjyako eka upaNAsa pUrNa bhaye kelAlajJAna sUrya utpanna myaa| aura sarva jina kU vailA vyatIta bhaye,
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevalajJAna bhyaa| iti kevalajJAnake pUrva ke upvaas| Age caubosa-jinake kevalajJAna upajanake kSetra kahiye / / / hai-tahAM vRSabhadevakA kevala-kalyANaka tau puramatAla nAma nagarIke nikaTa, sakaTAmukha, nAma vana virSe bhyaa| neminAthakA giranArajI viNe, pAzrvanAthakA kAzIke nikaTa. mahAvIrajIkA RjukalA nadIke ttt| bAkI sarva jinake kevala-kalyANaka, manohara vana viSa bhaye so vRSabhanAtha, zreyAMsa-jina, mallinAtha, neminAtha, pArzvanAtha ina | pAMca jina kUto kevalajJAna prabhAta samaya bhyaa| aura sarva kU dinake pichare paharameM kevalajJAna mayA / iti / kevalajJAnake sthAna aura kaal| Age nirvANa honeke kAla kahaiM haiM-tahAM vRSabhanAtha, ajitanAtha, zreyAMsajina, zItalajina, abhinandananAtha, sumatinAtha, supArzvanAtha, candraprabha ina jina kau tau dinake prathama paharameM mokSa bhayA / aru saMbhavanAtha, padmanAtha, puSpadaMta ye jina dinake pichale paharameM mokSa ge| vAsupUjya, vimalanAtha, anaMtanAtha, zItalanAtha, kuMthunAtha, mallinAtha, munisuvratanAtha, neminAtha, pArzvanAtha inako mukti rAtri-samaya bhayo aura dharmanAtha, arahanAtha, naminAdha, mahAvIra inakI mukti, sUryake udayakAla samaya prabhAta ho bhyo| iti caubIsa-jinake mukti smy| Age caubIsa-jinake mokSa-gamana Asana kahie hai.-tahAM vRSabhanAthA, vAsapUjya, naminAtha, e tIna jina tau padamAsana se mokSa ge| aura sarva jina kAyotsarga(khar3agAsana) Asana te siddha-loka ge| iti mokSa-gamanake Asana / Age caubIsa-jinakA samavazaraNa vighaTanA aru vANI (divyadhvani) nahIM khiranA tAkA pramArA kahiya hai-tahAM Adi-jinake aru anta-jinake ina doya jinake tau mokSa jAneke jaba cAra dina rahe taba samavazaraNa vightttyaa| aru vANI nahIM khiro| anya sarva jinake eka mahInA pahile samavazaraNa vighaTayA aru divyadhvani nahIM khirI1 Age caubIsa-jinake saMga kete-kete yati mojha bhae tinakA pramANa kahie hai-mahAvIrake saMga 36 muni mokSa ge| pAi nAthakI lAra 536 muni mukti phuNce| naiminAthake saMga 536 RSIzvara mokSa ge| mallinAthake sAtha 500 yati mokSa bhe| aura zAntinAthake saMga 600 yogIzvara mokSa ge| aura dharmanAthakI lAra (saMga)801 tapodhana mokSa bhe| vimalanAdhAke lAra 6612 jAcArya mokSa bhe| anantanAthake saMga 5507 nirmAtA, niraJjana bharA aura padmapramake sAtha 3800 digambara bhae / / / aru siddha loka ge| aura vRSabhadevake lAra 10000 gurunAyA amUrti bhe| zakI sarva tIrthakaroMke sAtha 70
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 eka-eka hajAra muni mokSa ge| iti bhAge bAraha cakravartIke nAma-tahAM prathama cakravartI bharata, so bAdinAthake samaya bhe| Age dUsarA sagara nAma SaTakhaNDI, so ajitanAthake samaya bhyaa| tIsarA maghavA nAma cakrI, aru cauthA sanatkumAra cakrI, ra dharmanAtha-jinake mokSa gae pIche, aru zAntinAthake pahile. antarAlameM bhe| zAntinAtha, kaMthunAthA, arahanAtha e tIna jina, apane-apane samayameM, ApahI cakrI bhae / aura arahanAthake mokSa gara poche, aru mallinAthake pahile, isa antarAlameM AThavAM sabhUmi nAma cakrI bhyaa| aura mallinAthake pIche, aru munisuvratake pahile antarAlameM navavAM mahApaTuma nAma cakro bhyaa| aru munisuvratake pIche asa naminAdhake pahile, dazaveM hariSeNa nAma cakro bhaye / naminAzake poche aru neminAthake pahile. gyArahaveM jayasena nAma cakrI bhye| neminAtha ke pIche aru pArzanAdhaka pahile bArahane brahmadatta nAma cakrI bhe| iti cakravartI naam| Age ina cakrInako gati-gamana kahiMga hai-tahAM AThavAM samami aru bArahavA brahmadatta e doya tau saptama naraka sidhaare| aru tIsarA maghavA nAma cakI, aru cauthA sanatkumAra cakrI e doya, tIsare svarga gye| aru bAkI ATha cakrI, ATha-karma nAza kara, aSTama bhUmi (mokSa) vi. siddhapada dhAra virAma hari candro gati / jAge nava nArAyaNake nAma tathA kinake samaya bhaye so kahie hai| tahAM pahilA tripRSTha nAma nArAyaNa to zreyAMsanAthAke samayameM bhyaa|| dusarA dvipRSTha nArAyaNa vAsapajya jinake samayamaiM bhyaa|2| tIsarA svayaMbhU nAma nArAyaNa, nimalanAthake samaya meM myaa|3| aura cauthA puruSottama nArAyaza, anantanAthake samaya bhayA 14 / pocanA puruSasiMha nArAyaNa dharmanAthake samaya bhyaa|| buDhA puNDarIka nArAyaNa arahanATAke pIche aru mallinAthake pahile antarAlamaiM bhyaa|6| mallinAzake pIche aru muni suvratanAthake pahile isa antarAlameM, sAtayAM datta nAma nArAyaNa bhayA / 7 / munisuvratanAthake pIche aru naminAthake pahile, AThavAM lakSmaNa nAma nArAyaNa bhayA / 8 navaveM nArAyaNa kRSNa deva bhae, so neminAthake samaya mye|6| ra nava nArAyaNake nAma kahe so inameM pahilA tripRSTha, dUsarA dvipRSTha, tIsarA svayaMbhU, cauthA puruSottama, pAMcavAM puruSasiMha, chaThA puNDarIka- za SaTto SaTvIM maghavI nAma pRthvIke dhAma pdhaare| aura sAtavA datta, AThavAM aura nauvo e meghA pRthvImeM ge| enavaM hI nArAyasa, tIna saNDake nAtha mahA vibhUti sahita deva-vidyAdhara-bhUmigocarI bar3e-bar3e rAjAn kari vandanIya, prajAke pratipAlaka haiN|
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ inake rAjya meM anyAya nAhIM / lokanakoM dAridra naahiiN| sarva sukhI hoya haiM / ye nArAyaNa paramparAya jyotisvarUpa hoMge / iti nArAyaNa nAma / Age balabhadrana ke nAma kahiye hai| tahAM prathama baladeva acala, vijayabhadra, suprabha, sudarzana, Ananda, nandamitra, rAmacandra aura padma-ye nava balabhadra haiM, so nArAyaNa ke bar3e bhAI paannaa| iti balabhadra nAma / Age nArAyaNa ke pratipakSI (pratinArAyaNa) kezava ke nAma kahiye hai / tahA~ prathama azvagrova, tAraka, meruka, madhu-kaiTabha, nizumbha, bali, prahlAda, rAvaNa aura parAsindhu / tinameM ATha tau vidyAdharana meM bhae aru jarAsindhu bhUmigocarI bhthe| iti pratinArAyaNa naam| Age balabhadra kI gati-gamana kahiye hai| vahAM vijaya, acala, bhadra, subhadra, sudarzana, Ananda, nandamitra aura rAmacandra-ye ATha baladeva tau pATha karma nAza kari siddha bharA aura navavA pannA maladesa so diyara zAniyA dina pAnAddhidhArI deva bhayA / tahA~ te caya mokSa jAyaMge tathA kRSsa mahArAja tIrthakara kA avatAra dhAreMge aura aneka jIvanakI dharmopadeza deya sumArga lagAya Apa paramadhAmakauM pAyeMge, aba tAI avatAra dhAracA aba avatAra nAhIM dhaareNge| iti balabhadra gti| Age caubIsa-jina kI Ayu kA pramANa anukrama kari kahiye hai| caurAsI lAkha pUrva, bahattara lAkha pUrva sATha lAkha pUrva, pacAsa lAsa pUrva, cAlIsa lAkha pUrva, tIsa lAkha pUrva, bIsa lAkha pUrva, dasa lAkha pUrva, doya lAstra pUrva, eka lAkha pUrva, caurAsI lAkha varSa, bahattari lAsa varSa, sATha lAkha varSa, tIsa lAkha varSa, dasa lAkha varSa, eka lAkha varSa, paMcAnavai hajAra varSa, caurAsI hajAra varSa, pacapana hajAra varSa, tIsa hajAra varSa, dasa hajAra varSa, eka hajAra varSa, sau varSa aura bahattari varSa--ye caubIsa jina-jagat maGgala kreN| iti caubIsa jina kI Ayu / Age cakravartIna kI Ayu kahiye hai| prathama kI caurAsI lAstra pUrva, dUsare kI bahattari lAkha pUrva, tIye kI pA~ca lAkha varSa, cauthe kI tIna lAkha varSa, pAMcaveM kI eka lAkha varSa, ghaTTa kI paMcAnave hajAra varSa, sAtaveM kI caurAsI hajAra varSa, AThaveM kI sATha hajAra varSa, nauveM kI tIsa hajAra varSa, dAve kI pabbIsa hajAra varSa, gyArahaveM kI tIna hajAra varSa aura bArahaveM kI sAta sau vrss| iti cakrI-Ayu / Age nArAyaNa kI jAyu kahiye hai-prathama ko caurAsI lAkha varSa dusare kI bahattari lAkha varSa, tIsare kI sATha lAkha darSa,audhe kI tIsa lAkha varSa, pAMcaveM kI daza lAkha varSa, chaThaveM kI sATha hajAra varSa, sAtaveM kI tIsa hajAra
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa, AThaveM kI bAraha hajAra varSa aura navave kI eka hajAra varSa / yaha nArAyaNa kI vAyu kahI / / itanI hI nava prati-nArAyasa kI Ayu jaannaa| balabhadra kI kaDU adhika hai, so jAge kheNge| iti nArAbasa, prati-nArAyasa kI Ayu / jAge balabhadra kI Ayu kahiye hai| tahA~ pahile balabhadra kI vAyu satyAsI lAkha varSa, dUje ko sattari lAkha varSa.tIsare kI sATha lAgna varSa,caudhe kI battIsa lAkha varSa, pAMcaveM kI kachu adhika daza lAkha varNa, ghaTa kI paiMsaTha hajAra varSa, sAtaveM kI batosa hajAra varSa, AThaveM kI sagraha hajAra varSa aura navave kI bAraha sau varNa-ye nava balabhadra kI Ayu khiiN| Age cakrI va nArAyaNa kA upajane kA samaya kahiye hai| tahA mAdi jina se leya pandrahaveM dharmanAtha paryanta tinameM vRSabha ajita inake samaya meM to doya cakrI bhaye aru pacAsa lAra koDi sAgara kAla kA bIci antara bhyaa| tAmeM koI padavIdhArI puruSa nahIM bhayA arU zreyAMsa te lagAya dharmanAtha paryanta pAMca tIrthaGkaroM ke samaya meM pAMca nArAyaNa mye| so tIrthakkaroM ke kAla meM hI sabhA-nAyaka mye| antarAla meM nAhoM bhye| dharmanAtha ke pIche tIsare cauthe cakrI bhaye / tA pIche zAntinAtha, kunthunAtha, barahanAtha ye tIna tIrthara hI canI bhye| tA pIche chaThavA~ nArAyarA bhayA / tAke pIche pAThavA cakravartI bhyaa| tAke pIche mallinAtha jina bhye| mallinAtha jina ke pIche nauvAM mahApA cakrI bhyaa| tA pIche sAtavAM nArAyaNa bhyaa| tA poche munisuvratanAtha mye| tAke pIche dazavAM cakrI hariSeNa bhyaa| tAke pIche pAThavAM nArAyaNa bhyaa| tAke pIche naminAtha-jina bhaye baru naminAtha ke poche gyArahavAM cakrI bhayA / tAke pIche naiminAtha bhaye tinake samaya meM nava nArAyaNa aura balabhadraye tina chate hI sabhAnAyaka bhae aura naiminAtha ke pIche bArahavAM cakrI bhyaa| tAke pIche pArzvanAtha aura mahAbIra bhye| isa mAMti tresaTha zalAkA puruSa bharA, tinakI racanA khii| iti cakro aura nArAyaNa ke upajane kA samaya khyaa| Age tIrthaGkara kI Ayu kI vigata kahiza hai| tahAM RSabhadeva kA kumArakAla, bIsa lAkha pUrva kaa| zresaTha lAkha pUrva rAjya kiyaa| tapa eka hajAra varSa kiyA aura kevalajJAna sahita upadeza hajAra varSa ghATi, lAkha pUrva kiyaa| ye sarva caurAsI lAkha pUrva kI vigata khii||| ajitanAtha-jina kA kumAra kAla, aThAraha lAkha puurv| eka pUrvAGga adhika, tirepaNa lAla pUrva rAjya meM vyatIte saMyama kA kAla bAraha varNa rahA eka pUrvAGga aru bAraha varSa ghATi eka lAkha pUrva kevalajJAna sahita, samavazaraNa sahita vihAra kiyaa| yaha bahasari lAna pUrva 556
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su I fir 557 kA vistAra kA / 2 / sambhavanAtha kA kAla sATha lAkha pUrva tAmeM taiM kumArakAla pandraha lAkha pUrva aru cyAri pUrvAGga adhika cavAlIsa lAkha pUrva rAjya kiyA aura caudaha varSa saMghama kiyA aru cyAri pUrvAGga aru caudaha varSa ghATa eka lAkha pUrva kevalajJAna sahita rahe / pIche mokSa ge| 3 / Age abhinandana kI Ayu pacAsa lAkha pUrva hai| tAmeM kumAra kAla sAr3he bAraha lAkha pUrva aru rAjya viSai sAr3he chattIsa lAkha pUrva aru jATha pUrvAGga / aThAraha varSa saMyamakAla / ATha pUrvAGga aru jaThAraha varNa ghATi, eka lAkha pUrva, kevalajJAna sahita upadeza kari mokSa ge| 4 / Age sumatinAtha kI Ayu cAlIsa lAkha pUrva / tAmeM kumArakAla daza lAkha pUrva hai| rAjyAvasthA kA kAla guNatosa (26) lAkha pUrva aru bAraha pUrvAGga saMyamakAla bIsa varSa aru bAraha pUrvAGga, bIsa varSa ghATi eka lAkha pUrva kevalajJAna sahita rhe| pIche mokSa gae 5 kI tIsa lata / nAma haiM kugAra kAla sAr3he sAta lAkha pUrva / sAr3he ikkIsa lAkha pUrva aru solaha pUrvAGga rAjya kiyaa| saMyama kAla chaH mahinA varu solaha pUrvAGga aru cha: mahinA ghATi eka lAkha pUrva tAI kevalajJAna sahita upadeza deya siddha bhae / 6 / jaru supArzva- jinakI Ayu bIsa lAkha pUrva tAmeM taiM kumArakAla pA~ca lAkha pUrva aru caudaha lAkha pUrva bIsa pUrvAGga rAjya kiyaa| saMyama kA kAla, nava varSa aru bIsa pUrvAGga nava varSa ghATi eka lAkha pUrva kevalajJAna sahita vihAra kari, siddha bharA | candraprabha kA Ayu samaya, daza lAkha pUrva / tAmeM kumAra kAla aDhAI lAkha pUrva rAjyAvasthA sAr3he chaH lAkha pUrva aru caubIsa pUrvAGga / saMyamakAla tIna mahinA jaru tIna mahinA caubIsa pUrvAGga ghATi eka lAkha pUrva tAIM samavasaraNa sahita kevalajJAna pAya vihAra kari mokSa gae / puSpadanta-jina kI Ayu, dauya lAkha pUrva kI hai| tA kumArakAla, pacAsa hajAra pUrva pacAsa hajAra pUrva jaru aTThAIsa pUrvAGga, rAjya kiyA aura saMyamakAla cyAri mahinA / aTThAIsa pUrvAGga cyAri mahinA ghATi, eka lAkha pUrva kevalajJAna sahita vihAra kari mokSa gae || zItala jina kI Ayu kA pramANa, eka lAkha pUrva meN| tAmaiM kumArakAla, paccIsa hajAra pUrva / rAjya kAla pacAsa hajAra pUrva saMyamakAla tIna mAsa aru tIna mahinA ghATi pacIsa hajAra pUrva, kevalajJAna sahita rahe | 10 | zreyAMsa jinakI Ayu caurAsI lAkha varSa kI hai| tAmeM kumArakAla ikkIsa lAkha varNa / rAjya pada vyAlIsa lAkha vrss| saMyama kA kAla doya mAsa / doya mahinA ghATi ikkIsa lAkha varSa kevalajJAna kAla hai / 2za 157 G lau
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 555 vAsupUjya kI Ayu, bahattari lAkha varSa kI hai| tAmeM kumAra kAla, aTThAraha lAkha varSa hai| rAjyAvasthA meM nahIM rahe aru vyAha bhI nahIM kiyA, aTThAraha lAkha varSa ke bhaya, taba hI tapa liyaa| so saMyamakAla, eka mAsa rhe| kaivalajJAna sahita eka mAsa ghATi cauvana lAkha varSa raha ke, ziva gye|12| vimala jina kI Ayu sATha lAkha varSa kI hai / tAmeM kumArakAla pandraha lAkha varSa / rAjyAvasthA tIsa lAkha varSa aura saMyamakAla, tona mhinaa| tIna mahInA ghATi pandraha lAkha varSa kevalajJAna sahita rhe| pIche nirvAsa gaye / 13 / ananta-jina ko Ayu tIsa lAkha varSa hai| tAmeM kumArakAla, sAr3he sAta lAkha varSa / rAjyAvasthA, pandraha lAsa varSa / saMyamakAla dIya mAsa / kevalajJAna virSe doya mAsa ghATi, sAr3he sAta lAkha varSa rahe / 14 / dharma-jina kI Ayu daza lAkha varSa / tAmeM kumArakAla, ar3hAI lAkha varSa aura rAjyAvasthA, pAMca lAkha varSa / saMyamakAla eka maas| eka mAsa ghATi ar3hAI lAkha varSa, vihAra kari mokSa gaye / 15 / aura zAntinAtha ko Ayu, eka lAkha varSa / tAmeM kumArakAla, paccIsa hajAra varSa / rAjyakAla, pacAsa hajAra varSa / saMyamakAla. solaha varSa / solaha varSa dhATi paccIsa hajAra varSa kevalajJAna sahita vihAra kari, mokSa gaye / 16 / kunthunAtha ko bhAyu panacyAnabai hajAra vrss| tAmeM kumArakAla paune caubIsa hajAra varSa / rAjyAvasthA. saiMtAlIsa hajAra varSa / saMyamakAla solaha varSa / solaha varSa ghATi paune caubIsa hajAra varSa kevalajJAna sahita upadeza deya mokSa gaye / 27 / araha-jina kI Ayu kA pramANa caurAsI hajAra varSa hai| tAmeM kumArakAla ikaIsa hajAra varSa / rAjyAvasthA jyAlIsa hajAra varSa / saMyamakAla solaha varSa aru solaha varNa ghATi ikkIsa hajAra varSa tAI, kevalajJAna sahita upadeza kari mokSa gaye / 18 / mallinAtha ko Ayu pacapana hajAra varNa / tAmeM kumArakAla sau varNa / inane rAjya nahIM kiyaa| sau varSa kI avasthA ho maiM tapa dhaaryaa| saMyamakAla SaT dina aura SaT dina ghATi cauvana hajAra nava sau varSA tAI kevalajJAna sahita upadeza deya mota gye|26| munisuvrata-jina ko prAyu tIsa hajAra varSa / tAmeM sAr3he sAta hajAra varSa kumaarkaal| rAjyakAla pandraha hajAra varNa / saMyamakAla gyAraha mahinA / gyAraha mahinA ghATi sAr3he sAta hajAra varSa kevalajJAna sahita vihAra kari mokSa gaye / 20 naminAtha kI Ayu daza hajAra varNa / tAmeM kumArakAla bar3hAI hajAra varNa / rAjyakAla pA~ca hajAra vrss| saMthamakAla nau varSa aura nava varSa ghATi ar3hAI hajAra varSa, kevalajJAna XX8
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahita vihAra kari mokSa ge|21| aura neminAtha-jinakI Ayu eka hajAra varSa / tAmeM kumArakAla tInasau vrss| rAjya inane nahIM kiyaa| tInasau varSaka hoyakeM tapa liyaa| saMyamakAla eppana dina / dhappana dina dhATi sAtasau varSa kevalajJAna haiM dharmopadeza deya siddha bhae / 22 / pArzvanAtha-jina kI Ayu, sau varSa kii| tAmeM kumArakAla, tIsa vrss| inane vyAha aura rAjya nahIM kiyaa| tIsa varNameM hI. dIkSA dhrii| saMyama-kAla, cyAra mhinaa| aru cyAra mahinA ghATi, saptara varNa, kevala-jhAna sahita raha, bhavyana kUsambodha kari, mokSa gaye / 23 / mahAvIra-jinakI Ayu, battari varSa / tAmeM kumArakAla, tIsa vrss| inane vyAha va rAjya nahIM kiyaa| tIsa varSAmeM tapa dhraa| saMyamakAla, bAraha vrss| bAkI varSa kevalajJAna sahita rahakara, mokSa gye|24| yaha sarva jinakI bAyuko vigata khii| tAmeM koI kI jAyake cyAri vibhAga, koI kI Ayu ke rAjyAvasthA binA, tIna vibhAga ko| Age caubIsajinake, cyAri prakAra saMghakA pramANa kahiye hai| tahA~ pahile caubIsa-jinake gaNadhara devanakA pramANa anukrama teM kahiye hai-84,60,105, 203, 126,111.65, 63,88,81, 77.66,55,50,43, 36,35,30, 28,18,27, 21,20, aura zye caubIsa-jinake, caudaha sau trepaNa (2453) gaNadhara jaannaa| tinameM haiM eka-eka jinake mukhya eka-eka gaNadharanake nAma kahiye haiM vRSamasena, siMhasena, cArudatta. vana camara, vaprabali, caravalidariDaka, vaidarbha, janAgAra, kaMtha, sudharma,nandarAja, jaya, ariSTa, cakrAyu, svayaMbha, kaMtha, vizAla, malli, soma, varadatta svayaMbhU aura indrabhUti / ye caubIsa mukhya gaNadhara khe| ye sarva gaNadhara sapta Rddhi kari sahita haiM / sarva jina zrutake pAragAmI haiM / bAge eka-eka jinake saGga, kete-kete rAjA vairAgI bhaye ; tinakA pramANa kahiye haiMmahAvIra ke saMga tIna sau rAjA yati bhaye / / pArzvanAtha ke sAtha vaha sau chaha / 2 / mallinAtha ke sAtha chaha sau chaha / 3 / vAsupUjya kI lAra chaha sau| 4 / AdinAthake sAtha cAri hajAra rANA yati bhye| 5 / bAkI sarva jinake saMga eka-eka hajAra rAjAoMne tapa liyaa| Age caubIsa jinake yatIzvarana kI saMkhyA kahiye hai| tahAM vRSabhadeva ke sarva munIzvara 84 hajAra haiM ajita ke eka lAkha haiN| sambhavake doya lAkha / abhinandana ke | tIna lAkha / sumatinAtha ke tIna lAkha bIsa hajAra / pAnAtha ke tIna lAkha tIsa hajAra / supArzvanAtha ke tiinlaakh| candraprabha ke sarva muni ar3hAI laakh| puSpadanta-jina ke doya lAkha ! zItalanAtha ke eka laakh| zreyAMsanAtha ke,
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ caurAso hjaar| vAsapUjya ke bahattari hjaar| vimalanAtha ke ar3asaTha hjaar| anantanAtha ke chayAsaTha hjaar| bananAtha causaTha hajAra / zAntinAtha ke bAsaTha hajAra / kunthunAtha ke sATha hjaar| arahanAtha ke pacAsa hjaar| mallinAtha ke cAlIsa hjaar| munisuvrata ke sosa hjaar| naminAtha ke bIsa hajAra / naiminAtha ke aThAraha hjaar| pAzvanAtha ke solaha hmaar| mahAvIra ke caudaha hajAra sarva munIzvara haiN| ye caubIsa-jina ke sarva muni khe| so muni kA saMgha sAta prakAra hai-caudaha pUrva ke pAThI, sUtra abhyAsI, avadhijJAnI, kevalI, vikriyA addhi ke dhArI, vipulamatI, manaH paryathI aura vAdiva Rddhi ke dhArI-ina sAta bheda rUpa munisaMgha hai| so vRSabhadeva ke caurAsI hajAra muni haiN| tinameM caudaha pUrva ke pAThI sAr3he saiMtAlIsa sau haiN| sUtra abhyAsI ziSya ikatAlIsa sau pcaasaa| avadhilAnI nau hajAra / kevalajJAnI bIsa hajAra / vikriyA Rddhi ke dhArI tIsa hajAraH sau| vipulamatI manaH paryayajJAnI bAraha hajAra sAr3he sAta sau / vAdina Rddhi ke dhArI bAraha hajAra sAr3he sAta sau haiN| ye sarva mili caurAsI hajAra Adi-deva ke muni kahe ajita ke caudaha pUrva ke pATho tIna hajAra pA~ca sau muni / AcArAGga sUtra ke dhArI ziSya ikkIsa hajAra chaH sau| avadhijJAnI nava hajAra cAra sau| kevalajJAnI bIsa hajAra do sau pavAsa / vikriyA Rddhi ke dhArI bIsa hajAra cyAri sau pcaas| vipulamati manaH paryaya dhAro bAraha hajAra cyAri sau| vAditra Rddhi ke dhArI bAraha hajAra cyAri sau| ye sarva jAti ke mili ajita-jina ke eka lAkha muni haiN|2| sambhava-jina ke caudaha pUrva ke pAThI sAr3he ikkIsa sau| sUtra abhyAsI ziSya-muni eka lAssa unIsa hajAra tIna sau| avadhijJAnI nava hajAra chaH sau| kevalajJAnI pandraha hjaar| vikriyA Rddhi ke dhArI guNatIsa hajAra sAr3he ATha sau| vipulamati manaH paryaya jJAna ke dhArI bAraha hajAra hai| vAdina Rddhi ke dhArI bAraha hajAra eka sau haiM / ye tIsare jina kA saMgha sAta prakAra doya lAkha kahyA / 3 / Age cauthe abhinandana-jina ke muni tIna lAkha haiN| tinameM caudaha pUrva ke pAThI paccIsa sau haiN| sUtra abhyAsI ziSya doya lAkha tIsa hajAra pacAsa hai| avadhijJAnI nau hajAra ATha sau| kevalajJAnI solaha hjaar| vikriyA Rddhi ke dhArI gunIsa hnnaae| vipulamati manaH paryaya jJAna ke dhArI gyAraha hajAra sAr3he chaH sau| vAdina Rddhi ke dhArI gyAraha hjaar| ye abhinandana-jina ke tIna lAkha sAdhana meM sAta bheda khe|4| Age pAMcaveM sumatinAtha ke tIna lAkha bIsa hajAra muni hai| tAmeM caudaha parva
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke pAThI caubIsa sau| sUtra abhyAsI ziSya muni doya lAkha cauMsaTha hajAra tIna sau pacAsa / avadhijJAna ke dhArI gyAraha hajAra / kevalajJAna ke dhArI teraha hajAra / vikriyA Rddhi ke dhArI aTThAraha hajAra cyAri sau| | vipulamati manaH paryaya jJAnI daza hajAra cyAri sau / aAditra Rdile. mAro rAtabhAra mAni sau sAlAta haiN| ye sarva pAMcaveM jina ke sAta jAti ke muni tIna lAkha bIsa hajAra khe| 5 / Age cha? pAprama-jinake tIna lAkha tIsa hajAra muni khe| tinamaiM caudaha pUrva ke jJAnI teIsa sau sUtra ke abhyAsI ziSya-muni, dauya lAkha guNahattari hajAra / avadhijJAnI, daza hajAra / kevalajJAna ke dhArI bAraha hajAra ATha sau / vikriyA Rddhi ke dhArI, solaha hajAra tIna sau| vipulamati manaH paryaya jJAno, daza hajAra chaH sau| vAdina Rddhi ke dhAro, nau hjaar| ye bar3e jinake, sAta jAti ke muni, saba mili tIna lAkha tIsa hajAra kahe / / Age supAzrvanAtha ke saMgha ke, tIna lAkha muni hai| tAmeM caudaha pUrva ke dhArI doya hajAra tIsa yati haiN| sUtra abhyAsI ziSyamuni, doya lAkha cavAlIsa hajAra nau sau bIsa haiM / avadhijJAnI, nava hajAra / kevalI, gyAraha hajAra tIna sau| vikriyA Rddhi ke dhArI pandraha hajAra Der3ha sau / vipulamati manaH paryaya jJAnI, nava hajAra cha: sau / vAdina Rddhi ke dhArI, ATha hajAra / ye sarva, sAta jAti ke muni mila kara tIna lAkha, sAtave jina ke haiM 7 bAThaveM jina ke, ar3hAI lAkha muni haiM / tinameM caudaha pUrva ke pAThI, doya hajAra haiN| sUtra abhyAso ziSya muni, doya lAkha daza hajAra cyAri sau / javadhijJAnake dhArI, ATha hajAra / kevalI, daza hajAra ! vikriyA Rddhike dhArI, cyaarihjaar| vipulamati manaH paryaya jJAna ke dhArI, pATha hajAra / vAdina Rddhi ke dhArI, sAta hajAra chHsau| ye candraprabha-jina ke sAta jAti ke muni, ar3hAI lAkha khe|8| Agai puSpadanta-jina ke, doya lAkha muni haiN| tinameM caudaha pUrva ke dhArI, pandraha sau| sUtrapAThI ziNya-muni, eka lAkha paiMsaTha hajAra pAMca sau / avadhijJAna ke dhArI, jATha hajAra cyAri sau| kevalajJAnI, sAr3he sAta hjaar| vikriyA Rddhi ke dhArI, tIna hajAra cyAri sau| vipulamati manaHparyaya jJAnI, paMsaTha sauN| vAditra Rddhi ke dhArI, bahattari sau| ye navaveM-jinake, sAta jAti ke muni, sarva mili, doya lAsa kahai / / / zItalanAtha ke saMgha sambandhI muni, eka laakh| tA virSe caudaha pUrva ke dhArI, caudaha sau| sUtra abhyAsI ziSya-muni, guNasaThi hajAra do sau| avadhijJAnI, bahattari sau| kevalI, sAta hjaar| vikriyA Rddhi ke dhArI,
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAraha hjaar| vipulamati manaH paryaya jJAnI, pacahattara sau| vAdina Rddhi ke dhArI, sattAvana sau| ye sarva mili, dazA-jina ke, eka lAkha muni khe| 10 / Age zreyAMsa-jina ke, caurAsI hajAra muni| tAmeM caudaha pUrva ke dhArI, teraha sau| sUtrapAThI ziSya-muni, ar3atAlIsa hajAra doya sau| avadhijJAna ke dhArI, cha: hajAra / kevalajJAnI, sAr3he chaH hajAra vikriyA ddhi ke dhArI, gyAraha hjaar| vipulamati manaH paryaya jJAnI, cauvana sau| bAkI vAdina Rddhi ke dhAraka haiN| ye caurAsI hajAra yati, gyAraha jinake khe|shvaaspjy-jinke saMgha ke muni, bahattara hajAra buddhi-sAgara yati haiM / kataika, caudaha pUrva ke dhArI haiM / ketaka, sUtra abhyAsI ziSya-muni / kataika, avadhijJAna ke dhaarii| pThaH hajAra, kevlii| vikriyA ddhi ke dhArI, daza hjaar| vipulamati manaH paryaya jJAnI, . hajAra / vAdina ke dhArI, byAlIsa sau haiN| ye sAta jAti ke saMgha sahita bahattara hajAra muni khe| 12 / bar3asaTha hajAra yati. vimalanAtha-jina ke kaah| vahA~ caudaha pUrva ke pAra, bAraha sau| sUtramA ziSya jAti ke muni, ar3atIsa hajAra pAMca sau / avadhijJAna ke dhArI, ar3atAlIsa sau| kevalI, pacapana sau| vikriyA Rddhi ke dhArI, nau hajAra / vipulamati mataH paryaya jJAnI, pacapana sau| vAdina Rddhi ke dhArI munIzvara chattIsa sau| ye sarva jAti ke muni ar3asaTha hajAra kahe / 13 / anantanAtha ke saMgha meM chacAsaTha hajAra muni haiM / tAmeM caudaha pUrva dhArI eka hjaar| sUtra abhyAsI ziSya-muni guNasaTha hajAra pAMca sau / avadhijJAnI tiyAlIsa sau| kevalajJAnI pAMca hajAra / vikriyA Rddhi ke dhArI ATha hjaar| vipulamati manaH paryaya jJAnI pAMca hajAra haiN| vAdina Rddhi ke dhArI battIsa sau| ye sAta jAti ke muni chayAsaTha hajAra kahe / 24 / dharmanAtha-jina ke yati cauMsaTha hajAra haiN| tAmeM caudaha pUrva ke dhArI nau sau| ziSya jAti ke cAlIsa hajAra sAta sau| avadhijJAnI chattIsa sau| kevalI paiMtAlIsa sau| vikriyA Rddhi ke dhArI, sAta hjaar| vipulamati manaH paryaya jJAnI, paitAlIsa sau| vAdina Rddhi ke dhArI ! aTThAIsa sau haiN| ye sarva mili, causaTha hajAra, dharmanAtha jina kA munisaMgha khyaa| 15 / zAntinAtha-jina ke, bAsaTha hajAra yati haiN| tinameM caudaha pUrva ke dhArI, ATha sau| ziSya jAti ke muni, ikatAlIsa hajAra pATha sau|| avadhijJAnI, tIna hajAra / kevalajJAnI, cyAri hjaar| vikriyA Rddhi ke dhArI, chaH hjaar| vipulamati manaH paryaya jhAnI, cyAri hjaar| vAditra Rddhi ke dhArI, caubIsa sau| ye bAsaTha hajAra, solaveM tIrthatAra ke munIzvara 512
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ khe| 26 / kunthunAtha jina ke sATha hajAra yati hai| caudaha pUrvake dhArI, sAta sau| ziSya jAtike muni, tetAlIsa hajAra Der3ha sau| avadhijJAnI, ar3hAI hjaar| kevalajJAnI, doya hajAra ATha sau vikriyA Rddhike dhArI, ikyAvana sau| vipulamati manaH paryaya jJAnI, saiMtIsa sau pacAsa / vAdina Rddhi dhArI, doya hjaar| ye sATha hajAra saMgha, kunthunAtha-jinakA kahyA / 27 / arahanAthakA saMgha, pacAsa hajAra hai| tAmeM caudaha pUrvaka dhArI, chaha | sau dsh| ziSya jAtike mani.paiMtIsa hajAra ATha sau paiNtiis| avadhimAnI. adAIsa sau| kaivalabAnI. adAIsa sau| vikriyA Rddhike dhArI, tetAlIsa sau| vipulamati manaH paryaya jJAnI, bIsa sau pacapana / vAdina zaddhika dhArI, solaha sau haiN| ye sarva jAtike, pacAsa hajAra muni haiN| 18 aru mallinAthake, cAlIsa hajAra yati haiN| tinameM caudaha pUrvake dhArI, pAMca sau pcaas| ziSya jAtike. guNatIsa hjaar| avadhijJAnI bAIsa sau| kevalI, sAr3he chabbIsa sau| vikriyA Rddhike dhArI, caudaha sau / vipulamati manaH paryaya jJAnI bAIsa sau| vAdina Rddhike dhArI, baoNsa sii| cAlIsa hajAra satha malinAtha-jinakA kahyA / 16 / aura munisuvratanAthake, tIsa hamAra yati haiN| tAmeM caudaha pUrvake dhArI, pAMca sau| ziSya muni, ikkIsa hjaar| avadhijJAnI, baThAraha sau| kevalI, baThAraha sau| vikriyA Rddhike dhArI, bAIsa sau| vipulamati manaH paryaya jJAnI, pandraha sau / vAdina Rddhika dhArI, bAraha | sau| ye sAta jAti mili, tIsa hajAra mathe / 20 / naminAthake, bIsa hajAra yti| caudaha pUrvake dhArI, sAr3he cyAri sau| ziSya jAtike yati. teraha hajAra chaha sau| avadhijJAnI, solaha sau / kevalI, solaha sau / vikriyA Rddhike dhArI, paMdraha sau / vipulamati manaH paryaya jJAnI sAr3he bAraha sau / vAdina kAddhike dhArI, eka hajAra hai| ye bIsa hajAra yati, ikosarve-jinake kahe |2sh neminAthake, aThAraha hajAra yati hai| tinameM caudaha pUrva dhArI, cyAri sau| ziSya jAtike muni, gyAraha hajAra pATha sau / avadhijJAnI, paMdraha sau| kevalo pandraha sau vikriyA Rddhike dhArI. gyAraha sau| vipulamati manaH paryaya jJAnI, nau sau| vAdina Rddhike dhArI, bATha sau| ye aThAraha hajAra yati, neminAtha-jinake khe|22. pArzvanAthake, solaha hajAra yati hai| tinameM caudaha pUrvakedhArI, sAr3he tIna sau ziSya jAtike muni, daza hajAra nau sau| avadhijJAnI, caudaha sau| kevalI, eka hjaar| vikriyA Rddhike dhArI, eka hjaar| vipulamati manaH paryaya jJAnI, sAr3he sAta sau| vAdina Rddhike dhArI, chaha sau| ye solaha hajAra yati pArzvanAtha
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ jina ke kahe / 23 / mahAvIra-jinake, caudaha hajAra yati haiN| caudaha pUrva ke dhArI, tIna sau| ziSya jAti ke muni, nau hajAra nau sau / avadhijJAnI, teraha sau| kevalI, sAta sau| vikriyA Rddhi ke dhArI, nau sau| vipulamati manaH paryaya jJAnI, pAMca sau| vAditra Rddhi ke dhAro, cyAri sau| ye caudaha hajAra muni, varddhamAna-jina ke khe|24|| iti caubIsa-jina ke, muni-saMgha, sAta-sAta prkaar| aAge caubIsa-jina ke saMgha kI, AryikA kA pramANa kahiye hai-tahAM Adi-deva ke saMgha kI AryikA, tIna lAkha pacAsa hjaar| ajitanAtha kI, tIna lAkha bIsa hajAra / sambhava, abhinandana, sumati-ina tInoM ko tIna-tIna lAkha, tIsa-tIsa hjaar| pradAprama ko, cyAri lAkha bosa hajAra / supArzvanAtha kI, tIna lAkha tIsa hjaar| candraprabha, puSpadanta, zItala-ye tIna jina kI, tIna-tIna lAkha assI-assI hjaar| zreyAMsa ko, eka lAkha bIsa hjaar| vAsupUjya kI, eka lAkha cha hjaar| vimala-jina kI, eka lAkha tIna hjaar| anantanAtha kI, eka lAkha ATha hjaar| dharmanAtha kI, bAsaTha hajAra cyAri sau| zAnti-jina kI, sATha hajAra tIna sau| kundhunAtha kI, sATha hajAra tIna sau| arahanAtha kI, saatthhjaar| mallinAtha ko, pacapana hajAra / munisuvrata kI, pacAsa hajAra / naminAtha, neminAtha, pArzvanAtha, varddhamAna-ina cyAri-jina kI, yathAyogya granthoM se jaannaa| ye caubIsa-jina ke saMgha ko ArthikA kA pramANa kahyA / Age zrAvaka-zrAvikAoM kA pramANa kahiye hai-tahAM vRSabhadeva se candraprabha paryanta, ATha tIrthaGkarana ke samaya, tIna lAkha zrAvaka bhaye aru puSpadanta se lagAya, zAntinAtha paryanta, doya-dIya lAkha zrAvaka bhaye aura kunthunAthasU leya, mahAvIra paryanta, eka-eka lAkha zrAvaka / ye to zrAvaka-saMkhyA khii| aba zrAvikA kA pramANa tahAM vRSabhadeva teM lagAya, mahAvIra paryanta yathAyogya granthoM dvArA zrAvikA jAna lenaa| aise caubIsa-jina kA saMgha cyAri prakAra khaa| bhAge caubIsa-jina ke ziSya, siddha bhaye / tinakA pramANa anukramate kahira haiM---tahAM vRSabhadeva ke ziSya, sATha hajAra nau sau siddha bhae / ajitajina ke, bahattari hajAra eka sau / sambhava-jina ke, eka lAkha sattari hajAra eka sau| abhinandana-jina ke. doya | lAkha assI hajAra eka sau / sumatinAtha ke, tIna lAkha eka hajAra chaH sau| pamanAtha ke, tIna lAkha teraha hajAra chaH sau / supArzvanAthake, doya lAkha pacyAsI hjaar| candrapramake, doya lAkha cauMtIsa hjaar| puSpadantake.eka lAkha gunyAsI hajAra chaH sau| zItalanAtha ke, assI hajAra chaH sau| zreyAMsa-jina ke, paiMsaTha hajAra cha: sau| vAsupUjya ke, 564
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ cauvana hajAra chaH sauM / vimala-jinake,ikyAvana hajAra tIna sau| ananta-jinake, ikyAvana hajAra dharmanAtha-jinake, muzcAsa hajAra sAta sau| zAntinAthake, ar3atAlIsa hajAra cyAri sau| kaMtha-jinake chayAlIsa hajAra ATha sau| araha-jinake, tIsa hajAra doya sau| mallinAtha-jinake, aTThAIsa hajAra aatth| munisuvrata-jinake, guNatIsa | hajAra doya sau nami-jinake, nau hajAra chaha sau| neminAtha-jinake, ATha hajAra / pAzrvanAtha-jinake, chaha hajAra doya sau| aura mahAvIra ke ziSya, sAta hajAra doya sauM, mokSa gye| ye caubIsa-jinake ziSya, mokSa mye| tinakA pramANa khyaa| so vRSabhadeva te zAnti paryanta, solaha tIrthakara siddha loka pdhaare| taba tAI, tinake ziSya zanaye mAgAI... solaha tIrzakaroMkoM jaba taiM kevalajJAna upjyaa| taba ta~ lagAya, nirvANa bhayA taba tAI, tinake ziSya mokSa gye| aru zeSa ATha tIrthaMkaroMke ziSya, nirvANa pIche, mahinAmeM, keI ziSya doya mahinAmeM kaI cyAri mAsameM keI, varSa meM, kaI doya varSAdika pIche mokSa gye| aise saba-jinake ziSyanakA mokSa jAnatA / Age caubIsa-jinakA paraspara antara kahiye hai-tahAM vRSabhadeva pIche pacAsa lAkha kor3i sAgara kAla vyatIta bhayA, taba dUsare ajitanAtha bhaye / ajitanAtha teM. tIsa lAkha kor3i sAgara pIche, tIsare saMbhavajina bhye| saMbhavanAthake pIche daza lAkha koDi sAgarake antara ta~, cauthai abhinandana-jina bhye| abhinandana teM. nava lAkha koDi sAgara pIche, sumatinAtha bhye| baru sumatinAthake pIche, nabbe hajAra koDi sAgara antarAlamaiM padamanAtha bhye| padmanAthake poche nava hajAra kor3i sAgara antara maye, supAva bhye| supArzvanAthake pIche nau so kor3i sAgara antarakAla gaye, candraprabha pIche nabbe koDi sAgara antara gaye, puSpadanta hue| puSpadantaka pIcha nava kor3i sAgara antara bhaya, zItala-jina bhae / zItala-jinake pIcha, aru zreyAMsanAthake bIci antara, chayAsaThi lAkha bIsa hajAra varSa' ghATi eka koDi saagr| zreyAMsa-jinake pIche cauvana sAgara antara bhae, vAsupUjya-jina bhe| aura vAsupUjya pIche, taitIsa sAgara antara te vimala-jina bhraa| vimalake pIche, no sAgara antara te, ananta-jina / bhae / anantanAthake pIche, AdhA palya kAla vyatIta bhara dharmanAtha bhae / dharmanAthake pIche, pauna palya ghATa tIna sAgara antara gae zAntinAtha bhraa| zAntinAtha ke pIche AdhA palyakA antara bhae kunthunAtha bhae / kundhunAtha ke pIche, hajAra kor3i varSa ghATa, pAva palya antara gae arahanAtha bhye| arahanAtha ke pIche hajAra kor3i varSa antara gara,
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ mallinAtha bhaye / mallinAtha ke pIche cauvana lAkha varSa antara gaye, munisuvrata-jina hue| munisuvra ke pIcha, chaha lAkha varSa antara gaye, nami-jina hue| naminAtha ke pIche pacAsa lAkha varSa antara gara, neminAtha marA / neminAthake pIche paune caurAsI hajAra varSa antara maye, pArzvanAtha bhae / aru pArzvanAthake poche, ar3hAI sau varSakA antara par3e varddhamAna-jina bhe| rose caubIsa jinake taibosa antarAla khe| so jaba mahAvIra mokSa padhAre, taba cauthe kAlake tIna varSa sAr3he ATha mahinA, bAkI the| cauthA kAla jyAlIsa hajAra varSa ghATi eka kor3A-kor3I sAgarakA hai| to gAlIsa sadAra nAI maiM ikkIsa hajAra varSakA paJcamakAla hai| aru ikkosa hajAra varSakA chaTThA kAla hai| so paJcamakAlakaM anta paryanta, mahAvIrakA dharma hai ; chaThe kAlameM, dharmakA abhAva hai, iti caubIsa-jina antr| Age dharmakA viraha-kAla kahiya hai-tahAM vRSabhadevasU lagAya, puSpadanta paryanta to dharma akhaNDa clyaa| kabahUM zrAvaka kabahUM muni kabahUM kevalajhAno bhayA kreN| tinake prasAda teM dharmopadeza bhayA kara thaa| antarAla nAhIM pdd'yaa| puSpadantake pIche pAva palya tAMI dharmakA antara bhyaa| aura zItalanAthake pIche AdhA elya tAI, dharmakA viccheda bhyaa| aura zreyAMsa-jinake pIche pauna palya tAI, dharmakA vicchada bhyaa| vAsupUjyake pIche eka palya tAI dharmakA viccheda huaa| vimalanAtha-jina bhe| vimala-jina pIche pauna palya dharmakA abhAva mayA poI anantanAtha bhe| anantanAthake pIche AdhA palya dharmakA viccheda bhyaa| aura dharmanAthake pIche pAva palya, dharmakA abhAva bhyaa| aise tIrthaMkaroMke jantarAlameM cyAri palya tAI, mani, arjikA, zrAvaka, zrAvikA, cyAri saMghakA abhAva rahyA / jina-dharma miTa gyaa| jaba tIrthakara pragaTe, taba pheri dharma clyaa| aisA antara bhyaa| aura prathama te ATha tIrthakaroMke samaya, nirantara dharma rkhaa| aura pahile tIrthakara teM lagAya sAta tIrthakara paryanta, to kevalajJAna rUpI sampadA nirantara calI AI ! kevalajJAnakA kabahUM antara nahIM bhayA / candraprabha pIche, nabbe kevalI mye| bAkI kAlameM kevalI nahIM rahe. muni hI rhe| puSpadantake pIche, nabbe kevalI bhaye / zItalanAthake tIrthamaiM caurAsI ketalI mye| zreyAMsake pIche inake tIrthama 72 kevalI bhye| vAsupUjyake pocha, inake tIrtha meM cavAlIsa kevalI bhye| vimalanAthake 566 | pIche inake tIrtha meM, cAlIsa kevalI bhye| anantanAthake pIche chattIsa kevalI bhye| dharmanAthake pIcha battIsa kevalI bhye| kunthunAthaka pocha caubIsa kevalI bhye| arahanAthAke pIche solaha kevalI
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ 557 bAraha kevalI bhaye / nami ke pIche, ATha kevalo bhye| nemi ke pIche, cyAri kevalI bhye| pAzrvanAtha ke pIche, tIna kevalo bhye| mahAvIra ke pIche. tIna kevalo bhye| aise caubIsa tIrthakkaroM ke pIche, jete-jete kevalI bhaye, tinakI saMkhyA khii| so jahA~ laM dusare tIrthakara nahIM upaje, tete kAla pahile tIrthakara kA vArA (tIrtha)kahiye haiN| jaiseprathama tIrthaGkara pIche ajitanAtha upaje, taba lau pacAsa lAkha kor3i sAgara, prathama-jina kA kAla smjhnaa| jaisA sarvatra jAnanA / mahAvIrake pIche bAsaTha varSa meM tIna kevalo bhaye / tinake nAma-gautama gaNadhara kavalI, sudharmAcArya kevalI aura tIsare jambU svAmI anta ke kevalo bhye| yahAM se Age kevalI naahiiN| ina jambU svAmI ke pIche, sau varSa maiM gyAraha aGga caudaha pUrva ke pAThI AcArya hue| jinake nAma sunahu-viSNu, nandimitra, aparAjita, govardhana aura bhadrabAhu-ye pAMca jAcArya, mahAbuddhi sAgara, sarvazruta ke pATho bhaye aura inake pIche eka sau tirAsI varSa meM gyAraha AcArya aura hoyage, so gyAraha praGga aru daza pUrva ke pAThI hoNge| tinake nAma-vizAkha proSThala, kSatriya, jayasena, nAgasena, siddhArtha, dhRtiSeNa, vijaya, buddhimAna, gaMgadeva aura dhrmsen| inake jAge, pUrvana pAThI naahii| ina jAge doya sI bosa varSa meM pAMca pAcArtha, bAraha jaGga ke pAThI hoyge| tinake nAma-niSadha, jayapAla, pAraDava, dhruvasaina aura kaMsa-ina tAI gyAraha maGgakA jJAna rhegaa| Age inake pIche subhadrAcArya, yazobhadrAcArya, madrabAhu AcArya, lohAcArya-ye cyAri mumi, eka sau aTThAraha varSa meM eka AcArAGga ke pAThI hoyge| ina pAge, aGgana kA jJAna naahiiN| Age kahe mahAvIra ke gaNadhara gyAraha tinako Ayu kahiye haipahile garAdhara ko jAyu, bAnave varSa hai| dUsare kI, caurAsI varSa kI hai| tIsare kI Ayu, assI varSa / cauthe kI, sau vrss| pAMcaveM kI, tiyAsI vrss| chaThaveM kI, picAsI vrss| saptama kI, aThattara vrss| aSTama kI, 72 varSa / navave kI, 60 varSa / daza kI, 50 varSa aura gyArahaveM ko, 40 varSa-ye garAdharana kI Ayu khii| aise caubIsa-jina kA saMgha khyaa| Age jaba tIje kAla meM, palya kA aSTama bhAga bAkI rahyA, taba caudaha kulakara bhye| tinake nAma-pratizruta, sanmati, kSemakara, kSemadhara, sImaMkara, sImaMdhara, vimalavAhana, cakSuSmAna, yazasvI, | abhicandra, candrAbha, marudeva, prasenajit aura nAbhirAya-aba inakI bAyu-kAyAdika racanA kahiye hai pahilA kulakara pratizruta, tAkI aTThAraha sau dhanuSa kAya / inake samaya jyotiSI jAti ke kalpavRkSana kI jyoti
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ kachu manda bhii| so sUrya-candramA dIkhate bhyai| tinakaM dekha, prajA ddrii| jo ye kahA hai? taba kulakara te pUchI / Jhe prabho ! ye vahA savAlA nahIM dISTe soye hamArA kahA kareMge, so kahau / taba kulakara mahAvivako sarvakU / smbodhe| kahI bhaya mati krau| ye jyotiSI devana ke indra haiN| inake vimAna, anAdi-nidhana hai| a vimAna, anAdi-nidhana haiN| aba tAI kalyavRtana kI prabhAte nahIM dIkhate the, so aba vRkSana kI jyoti manda bhaI tAteM diikhe| kheda-kArI naahiiN| aise saMbodha, prajA ko sukhI kiyaa|shduusre kulakara kI kAya 1300 dhanuSa / inake kAla meM, jyotiSI jAti ke kalpavRkSana kI prabhA, manda bhii| taba tArA-nakSatrana ke vimAna diikhe| tinakaM dekha, bhorI duniyAM ddrii| taba jAya kulakara pai puuchii| taba kulakara ne sarva bheda batAya sukhI kiye| tAteM sanmati nAma bhyaa|2| tIsare kulakara kI kAya, ATha sau dhnuss| thAke samaya siMhAdika jIva kara bhye| tinakU dekha, bhore loka Darate bhye| taba kulakara * puuchii| prabho aba tAI ina jIvanatai ramai the, so nAnA sukha hoya thaa| aba ye bhaya kari, mAre haiN| taba kulakara lokana kU bhore-sarala pariNAmI jAni kahI tuma inakA vizvAsa mati krau| laSTa-muSTa te nivaarau| aise kaha sukhI kiye| so inakA nAma-kSemaGkara kahyA / 3 / aura cauthe kulakara ke samaya, zarIra kI utuGgatA, sAta sau / pacattari dhanuSa hai / yAke samaya siMhAdika joya kara bhaye / taba kulakara kAhI-suma lAThI raakhau| Ave taba maarau| vizvAsa mati krau| kAla doSa te, Age vizeSa kara hoyge| aise upAya batAya sukhI kiye| tAtai kSemaMdhara nAma bhayA / 4 / paJcama kulakara ke samaya, kAya sAta sau pacAsa dhanuSa rhii| kalpavRkSa ghaTi cle| koU ke kaisA kalpavRkSa nAhI, koU kaisA naahiiN| isameM paraspara kheda karate bhye| taba kulakara pai gye| so kulakara ne, apanI-apanI sImA batAya dii| jo apane-apane kSetra meM hoya so bhogoM aura dusare kI sImA kA, tAkI AjJA ke binA mati laaNghau| Apasa meM yAca leva! jo phala jAke nahIM hoMya so vA lIne aura vAkeM jo phala nahIM hoya, so vAkau diye| aise upAya kara sImA bA~dhI / tAtai sImaMkara nAma paayaa| 5 / cha? kulakara ko kAya sAta sau 560 paccIsa dhanuSa hai| inake samaya, kalpavRkSa vizeSa ghaTi cle| taba paraspara loga kheda kari kaSAya rUpa hone lge| taba kulakara ne, apane-apane kalpavRkSa ke ciha kara diye, so jo jAke cihna kA hai, so hI bhogai| tAtai inakA nAma-somaMdhara bhyaa|6| sAtaveM kulakara kI kAya ko U~cAI, sAta sau dhanuSa ko thii| yAne lokana kaM, hastI
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghoTakana kI asavArI btaaii| tAteM inakA nAma, vimalavAhana bhyaa| 71 AThave kulakarakA zarIra chaha sau pacattari dhanuSa hai| inake samaya mAtA-pitA, bAlakakA mukha dekha maraNa karate mye| pahile mAtA-pitA putrakA mukha nahIM dekheM the| so aSTama kulakarate dekhataM mayA aura navabeM kulakarakA zarIra ghaha sau pacAsa dhanuSa ' bhyaa| yAke samaya mAtA-pitA bAlaka bhaye pIche ketaka kAla jIvate bhye| / / daza kulakara kA zarIra yaha sau paccIsa dhanuSa bhayA / yAke samaya mAtA-pitA bAlakana kU lekara candramAdi kI samasyA kari ramAvate bhaye / 20 / aura gyArahaveM kulakara kA zarIra chaha sau dhanuSa myaa| yAke samaya meM parivAra sahita loka bahuta jIvate bhye| 13 / bArahaveM kulakara kA zarIra pAMca sau pacattari dhanuSa hai| aba loga putra sahita sukhI hote bhaye // 22 // aura terahaveM kulakara kA zarIra pAMca sau pacAsa dhanuSa UMcA thaa| tA samaya bAlaka jara sahita upajate bhye| tAhi dekha loga ddre| taba kulakara kuMjara sahita bAlaka dikhaayaa| so yAne jarA-chedane kI vidhi btaaii|13| aura caudaveM kulakara nAbhi rAya bhye| so inake samaya bAlaka nAbhi (nAla ) sahita hone lge| taba-nAbhi chedane ko kalA inane btaaii| tAteM nAmirAya bhye| inakA zarIra pAMca sau paccIsa dhanuSa bhyaa|14| aise caudaha kulakara mahA buddhimAn inameM svayameva hI aneka kalA-caturAI hoy| mahA saumyadRSTi, maMda-kaSAyI hoy| aise patyake AThaveM bhAga kAlameM, kulakara caudaha bhye| pIche tIsare kAlake tIna varSa sAr3he ATha mahinA bAkI rahe taba zrI AdinAtha kA nirvANa-kalyANaka bhyaa| cauthe kAlake tIna varSa sAr3he ATha mahinA bAkI rahe. taba antima tIrthakara mahAvIra svAmIkA nirvAsa kalyANaka bhayA / mahAvIrake mokSa gaye pIche ikkIsa hajAra varSake paJcamakAlameM imosa kalaMkI hoyge| inake bIci, ikaIsa 'upakalaMko hoNge| bhAvArtha-izIsa hajAra varSakA paJcamakAla hai| tAmeM hajAra varSa bhaye eka kalaMkI hoMyage / tA pIche pAMca sau varSa pIche eka upakalaMkI hoyge| tA pIche yauna sau varSa gaye eka kalaMkI hoyge| aise hajAra hajAra varSa gaye kalaMkI hajAra hajAra varSa gaye upakalaMkI jaannaa| bahuta upadravI, dhane-kSetrake dharma-ghAtaka hoya; so kalaMkI khiye| asa alpa-kSetrake dharma-ghAtaka hoya so upakAMkI khiye| so kalaMkI-upakalaMkI saba ho pAyA~dhakArake udaya karane ko rAtri samAna haayge| inke| rAjyameM dharmarUpI sUryakA prakAza, miTa jaaygaa| pApa kA adhikAra rahegA so pApa-murti, dharma ke ghAtaka phala te, 72
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ azubha gati gamana kreNge| aise kulakara va kalaMkI kathana khaa| Age bAraha cakravartIna kI Ayu kahiye haiM-tahAM marata cakroko Ayu caurAsI lAkha puurvkii| tAmeM kumArakAla satattara lAkha pUrva hai| mahAmaNDalezvara padakA rAjya cAlIsa hajAra varSa / pIche cakarana utpanna bhyaa| pIche digvijaya, sATha hajAra varSa / rAjya eka lAkha varSa ghATi, chaha lAkha puurv| saMyamakAla, antrmhurt| kevalajJAna sahita kiMcit Una eka lAkha pUrva raha ke siddha bhe| 2 / dUsare sagara cakrI kI Ayu bahattari lAna puurv| tAmeM inakA kumArakAlAdi yathAyogya jAna lenA / / tIsarA cakkI maghavA naam| tAkI Ayu pAMca lAkha varSa / tAmeM kumArakAla, paccIsa hajAra vrss| maNDalezvara pada, paccIsa hajAra varSa / pIche cakra lAbha bharA digvijaya. daza hajAra vrnn| rAjya, tIna lAkha nabbe hajAra varSa / saMyamakAla, pacAsa hajAra varSa bAda, svargaloka ge|3: cauthe cakkI, sntkumaar| tAkI Ayu, tIna lAstra vrss| tAmeM kumArakAla, pacAsa hajAra varSa 1 maNDalezvara pada pacAsa hajAra vrss| pIche cakra lAma te digvijaya, daza hajAra varSa / rAjyAvasthA, nabbe hajAra varSa 1 saMyamakAla, eka lAkha vrss| pIche svargagamana kiyA / 4 / paJcama jhAMtinAthajina, ckro| tinakI Ayu eka lAkha varSa / tAmeM kumArakAla, paccIsa hajAra varSa / maNDalezvara pada, paccIsa hajAra vrss| digvijaya ATha so varSa / cakrI pada, caubIsa hajAra doya sau varSa / saMyamakAla, solaha vrss| solaha varSa ghATi paccIsa hajAra varSa, samovazaraNa sahita vihAra kiyaa| pIche siddha bhae / 5 / cha8 kundhunAtha-jina ckrii| tinako jAya, paMcAgabai hajAra varSa / tAmeM kumArakAla, paune caubIsa hajAra varSa / maNDalika rAjya pada, paune caubIsa hajAra vrss| digvijaya, chaha sau varSa / cakrI pada, tebIsa hajAra Der3ha sau varSa / saMyamakAla, solaha varNa / kevala avasthA. solaha varSa ghATi paune caubIsa hajAra vrnn| pIche mokSa gye|6| sAtaveM barahanAtha-jina, ckrii| tinako Ayu, caurAsI hajAra vrssaa| tAmeM kumArakAla, ikkIsa hajAra varSa maNDalika rAjya pada, ikkIsa hajAra vrss| digvijaya, cyAri sau varSa / cakrI pada, bIsa hajAra chaha sau varSa / saMyamakAla, solaha varSa / solaha varSa dhATi, ikkIsa hajAra varSa, kevalajJAna sahita upadeza diyaa| pIche loka zisvara virAja / 7 / bAThA cakrI, sumi tAkI Ayu, ar3asaTha hajAra vrss| tAmeM kamArakAla, pAMca hajAra varSa / aura digvijaya, pAMca sau varSa / cakrI pada, / bAsaTha hajAra pAMca sau varNa / aru yaha bAlyAvasthAmaiM, parazurAmake bhaya teM sanyAsInake jAzrama virSe gopa rhe|
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su " fr 571 tA vairAgya nahIM mayA / rAjyAvasthAmeM maraNa kiyA so mahAtama nAma, saptama loka-pAtAlameM pdhaare| 8 / nauveM, mahApadma cakrI / tAkI Ayu, tIsa hajAra varSa / tAmeM kumArakAla, pAMca sau varSa / mANDalika pada, pAMca sau varSa / tIna sau varNa, digvijaya / cakrI pada, aTThAraha hajAra sAta sau varSa saMyamakAla, daza hajAra varSa / thAhI meM munipad aru kevalapada pAya, poche siddha bhaye / dazaveM suSeNa cakrI / tinakI Ayu, chabbIsa hajAra varNa / tAmeM kumArakAla, savA tIna sau varSa digvijaya Der3ha sau varSa cakrIpada, paccIsa hajAra eka sau pacattari varNa / saMyamakAla, sAr3he tIna sau varSa / tAmeM dIkSA aru kevalajJAna doU jAya gye| poche mokSa gaye / 203 gyArahaveM jayasena cakrI / tinakI Ayu caubosa sau varSa / tAmaiM kumAra-kAla, sau varNa digvijaya, sau varSa cakrI padarAjya, aTThAraha sau varSa / saMyama-kAla kevalajJAna sahita cyAri sau varSa / 12 / bArahavAM brahmadatta cakrI / tAkI Ayu, sAta sau varSa / ye cakrI neminAthake poche, aru pAzrvanAthake pahile isa jantarAlameM bhaye / sI inakA kumArakAla, advAbIsa varSa / mANDalika pada, chappana varSa digvijaya, solaha varSa / cakrI padakA rAjya, chaha sau varSa isa dIkSA nahIM siinii| rAjyapada maraNa kari, saptamI mAghavI dharA pdhaare| 12 / yaha bAraha cakrIkI, AyukI, vigata khii| so inameM, jATha cakkI tau siddha bhaye / doya, svarga loka ge| doya pAtAla-dharA pdhaare| Age nava, arddhacakrInakA kathana kahie hai- prathama vAsudeva tripiSThako Ayu. caurAsI lAkha vrss| tAmeM kumArakAla paccIsa hajAra varSa / digvijaya kAla eka hajAra varSa / aru rAjyapada tiyAsI lAkha cuhattara hajAra varSa / 2 / dUsarA vAsudeva dvipiSTha / tAko Ayu bahattara lAkha varSa / tAmeM kumAra kAla paccIsa hajAra varSa / maNDalezvara padakA rAjya paccIsa hajAra varSa / digvijayakA kAla sau varSa / aruM vAsudeva pada ikattari lAkha guNacAsa hajAra nau sau varSa / 2 / tIsarA vAsudeva svayambhU tAkI Ayu sATha lAkha vrss| tAkA kumArakAla pacIsa sau varSa / aru mAlika pada pacIsa sau varSa / digvijaya nabbe vrss| aru tina khaMDakA rAjya guNasaThi lAkha caurAnaveM hajAra nava sau daza varSa / 3 / aru cauthA vAsudeva puruSottama / tAkI Ayu tIsa lAkha varSa / tAmai kumAra- kAla sAta sau varSa / mANDalIka rAjya-pada terA sau varSa digvijaya assI varSa / tIna khaNDakA rAjya guNatIsa lAkha satthAnaveM hajAra nava sau bIsa varSa 181 paJcama vAsadeva sudrshn| tAkI Ayu daza lAkha varSa / tAmeM 171 G raM 14 9
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ 572 kumAra-kAla tIna sau varSa / mANDalika pada sau varSa / digvijaya sattari vrss| aura cako pada nau lAkha ninyAve hajAra pA~ca sau tIsa varSAMza aura chaThA, puNDarIka vAsudeva bhyaa| tAkI Ayu paiMsaTha hajAra varSa / tAmeM kumArakAla, ar3hAI sau varSa / mANDalIka pada, ar3hAI sau varSa / digvijaya. sATha vrss| tIna khaNDakA rAjya, causaTha hajAra cyAri sau cAlIsa varSadA aura sAtavAM, datta nAma nArAyaNa / tAko Ayu battIsa hajAra varSa / tAmeM kumAra-kAla, | doya sau vaSa / mANDalika pada pacAsa vrss| digvijaya, pacAsa varSa tIna khaNDakA rAjya, ikatIsa hajAra sAta sau vaSa / 7 / aura AThavA vAsudeva lkssmnn| tAkI Ayu bAraha hajAra vrss| kumAra-kAla, sau varSa digvijaya kAla, cAlIsa vrss| aru rAjya kAla, gyAraha hajAra ATha sau sATha vrss| 8 / aura navA vAsadeva, kRSNadevA tAkI Ayu, eka hajAra varSa / tAmeM kumAra-kAla, solaha varSa / mANDalika padachappana vrss| digvijaya ATha vrss| aru vAsudeva pada, kA rAjya, nau sau bIsa vrss|| ye nava vAsudevoMkI AyukA vistAra kahyA / Age AThaveM, nava nArAyaNa ke pitA-dAdAdika puruSana ke naam| ina ke putrana ke naam| ina ke samaya jo bar3ebar3e mahAna rAjA maye, tinake nAma kahiye haiN| AThaveM nArAyaNako tIna yor3hI kahiye haiM-tahAM jAge aneka rAjAna kari vandanIya, sUrya samAni teja kA dhArI, prajA kA mAtA-pitA mahAnyAyavAn, raghu rAjA bhyaa| tina teM raghuvaMza pragaTa bhyaa| tAke vaMzamaiM, bar3e-bar3e rAjA mye| so prajApAlaka, nyAyake prabhAva te. tinakA yaza pragaTa mayA pIche sAMsArika sAmagrI vinAzika jAni, putranaka pura dezanakA rAjya sauMpa dIkSA dhari-dhari, svarga-mokSaka gye| aise aneka rAjA bhye| tinake pIche rAjA aniramya bhye| so nyAyake sUrya prajArUpI kamalakuM sUrya samAna AnandakArI, tinakai rAjA dazaratha, yazakI mUrti hote mthe| so e rAjA aniranyake putra rAjA dazaratha, mahA pratApI bhaaye| jinake tejakai Age, vairI rUpI sarovara sUkhate bhye| mahA nyAyakA jahAja bhyaa| pIche dazarathajIke cyAri mahAdevI, paramasatI.devInake rUpakaM jItanahArI, rAnI hotI bhii| tina rAnIke nAma kauzalyA. || sumitrA, kaikaI, aura suprbhaa| ye cyAri mahA bhAgavantI rAnI, inake cyAri putra bhye| so kauzalyAke garbha / / te tau, zrIrAmacandrajIkA avatAra mAyA. so balabhadra bhye| sumitrAke garbha ta, zrI lakSmaNa kumAra avatAra pAvate bhAye so e nArAyaNa bhae / kaikaI ke garbha se, bharata nAma kumAra bhae / suprabhAke garbha teM zatruna kumAra avatarate bhe|
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su [ STi 573 putra, nyAya ke jahAja pRthvIrUpI mandira ke stambhanakUM, cyAri stambha hI hote bharA aura zrIrAmacandra ke doya putra bhae / tinake nAma-lava aura aMkuza ina doya putrana ne, sotAjI ke garbha avatAra paayaa| ye raghuvaMzI kahAe / iti raghuvaMza / Age ina rAma-lakSmaNa ke samaya meM jo-jo rAvaNAdi rAjA bhae / tinakI paramparAya (vaMza) kahie hai-- tahAM bhIma nAma rAkSasa ne maidhavAhanakUM, pUrva-bhava kA putra jAni, laGkA, pAtAla laGkA, rAkSasa-vidyA aura nava ratana kA hAra diyaa| poche, aneka rAjA bhae / tA pIche rAkSasa nAma rAjA bhayA / inane rAkSasavaMza claayaa| pIche aneka rAjA bhae / sAM yaha vidyAdharana kA vaMza, AkAza samAna nirmala tAmeM mahApratApI rAjA suketa bhae / tA suketa ke tIna putra bhraa| mAlI, sumAlI aura maalyvaan| so mAlI tau, indra nAma vidyAdhara se yuddha meM mArayA paracA aura sumAlI ke ratnazravA nAma putra bhayA so vaMza kA ujAgara, tAnai nyAya sahita rAjya kiyA aru ratnazravA kI paTTarAnI kekasI tAke udara teM tIna putra bhae / dazamukha, kumbhakarNa, candranakhA putrI, poche vibhoSaNa putra bhyaa| ye tIna putra aura eka putrI, strazravA ke bhae / so ye tInoM bhAI deva samAna rUpa, guNa va parAkrama ke dhArI bhae / rAvaNa ke doya putra indrajIta, meghanAda, mandodarI ke garma taiM bhae / mandodarI kA pitA rAjA maya, mahAsAmanta, aneka vidyAdharana kA nAtha mayA aura meghaprabhA nAma vidyAdhara tAke putra kharadUSaNa ne rAvaNa ko bahina candranakhA, balAtkAra harI pIche candranakhAkUM, kharadUSaNa ne paraNIM / yaha kharadUSaNa bhI mahAyoddhA hai aru candrodaya rAjA kA putra virAdhita, so rAvaNa kA mahAsAmanta hai aura vijayArddha para rathanUpura indraloka samAna pura hai, so tAkA rAjA saMcAra hai| tAke indra nAma putra bhayA so mahAbalI bhayA / tAne apane sevaka vidyAdharanaka, devana ke nAma thApe aura apanA nAma indra gharacA 1 usa mahAbalI ne rAvaNa ke dAdA mAlIkUM, yuddha maiM mAracA / tA poche rAvaNa mahApratApI, parAkramI yA so apane dAdA kA baira lene, indrasUM yuddha kiyA so yuddha meM jItyA / tA indra, jIvatA hI pakar3a lyAyA / pIche kahI -- mere ghara pAnI bharau, to choDUM / taba indra nAma vidyAdhara ne mAna taji kahI - bhruuNgaa| aisI kahI-taba indrakUM rAvaNa ne tajyA so indra ne saMsAra taiM udAsa hoya, rAjya taji, dIkSA dharI / nAnA tapa kie| jasapura kA vaizravA nAma rAjA tAke kauzakI paTTarAnI mahAsato tAke garbha taiM vaizravaNa nAmA putra 27 EES
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ . a kA avatAra bhayA so rAjA indra kA mukhya sevaka so indra ke saMga, yatIzvara bhyaa| aise indra rAvaNa kA sambandha jAnahu-ye rAtasarvazI rAvaNa hai / rAkSasa-deva naahiiN| rAvaNa manuSya hai| Age vidyAdharoM meM vAnaravaMzo haiN| tinako kathA sunau-Age zrIkaNTha nAma vidyAdhara bhae / tinane samudra ke TApU meM vandara-dvIpa vsaayaa| tA zrIkaNTha ke kula meM, rAjA amaraprabha bhe| zima dhvajA meM ya-dara kA cita kraayaa| isa yandaravaMzI prasiddha bhae / poche amaraprabha ke kula meM, kahakanda nAmA rAjA bhae, sI kahakanda ke doya putra bhae / so eka nAma sUrajaraja aru dUsare kA RSyaratha / surajarajakoM, bAli aru sagrova-ye doya putra mae aru RSyaraNa ke, nala aru nola bhae / aru sugrIva ke, aGga aru aGgada-ye doya putra bhe| ye sugrIva kA vaMza kahyA aura isa ho vaMza virSe, rAjAna kA rAjA, mahAtejasvI, aneka vidyAdharana kA nAtha rAjA prahalAda bhyaa| tAke putra mahA puNyAdhikArI, pavana samAna mahAbalavAn, rAjA pavanaaya bhae / tina pavanaya ke, aJjanA ke garbha se mahAbar3abhAgo, caramazarIrI, hanumAna putra bharA / so kAmadeva bhraa| ye vandara-vaMzIna kA kula kyaa| ye manuSya, mahArUpavAna rAjA haiM / vandara nAhI haiM / inakA vaMza, vandara hai / aisA jAnanA / aise bandara-vaMza kahyA / iti AThaveM nArAyaNa ke samaya kA kathana, sAmAnya kahyA / inakA vizeSa, zrIpadApurArAjI teM jAnanA / aAge navaveM nArAyaNa va balabhadra ke kula kI paTTAvalo tathA inake samaya bhaye mahAn rAjA pANDavAdika tinakI utpatti kahiye hai| tahAM munisuvrata svAmI kA kula harivaMza tAmeM aneka kula-maNDana bhaye / tA poche mahApratApI rAjA yada bhaye / inase yaduvaMza pragaTyA / tinake kala meM, rAjA narapati bhye| tinake doya putra bhaye / eka zara, dusare suuviir| so zara ke, andhakavRSTi nAma putra bhaye aura suvIra ke, bhojakavRSTi mye| so andhakavRSTi ke daza putra bhaye / tinameM bar3e putra kA nAma to, samudravijaya hai aru saba taiM choTe kA nAma, vasudeva hai| bhojakavRSTi ke tIna putra bhye| ugrasena, mahAsena aura devasena so ugrasaina ke, kaMsa nAma putra bhayA aru devasena ke, devakI nAma putro bhyo| samudravijaya, jagat-guru neminAtha, avatAra lete bhaye / so tapa leya, mokSa gaye aru vasudeva ke, pannA nAma balabhadra, nArAyaNa kRSNadeva, jaratkumAra aura gajakumAra-2 cyAri putra bhaye aura kRSNA mahArAja ke pradyumnakumAra, zambhukumAra aura mAnukumAra-ye tona putra bhaye aura andhakavRSTi ke kuntI asa mAdrI-ye doya putrI
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su [ i 575 mii| aise rAjA yadu kA vaMza sAmAnya kayA / iti yaduvaMza Age kaurava pANDava vaMza kahie hai| tahA~ kuruvaMzIna meM, Age zAntika nAma rAjA bhae / tinakI zivakI nAma, mahAsato rAnI bhii| tA zivako ke garbha taiM, pArAzara nAma mahApratApI rAjA bhae / tinake, gaGgA nAma strI hoto bhaI so ye rAjA gaGgAdhara kI putrI hai| isa gaGgA ke gAMgeya putra bhayA / so ye gagiya, mahAnyAyo, bAla- brahmacArI bhae pArAzara ko dUsarI rAnI, dhIvara ke ghara palatI guNavatI nAma rAjakanyA, pArAzara ne vyAhI tA purAyatI dIvara putrI, sArka vyAsa nAma rAjA avatare, so mahAguvAna rAjA bhae / tinake subhadrA nAma rAnI bhaI tAke garbha teM, vyAsa rAjA ke tIna putra bhraa| dhRtarASTra, pANDavakumAra aura vidura / so dhRtarASTra ke duryodhana, duzzAsanAdi putra bhae / pANDava nai andhakavRSTijI ko, kuntI aura mAdrI - ye doya putrI paraNI so kunto ke vyAri putra bhae / so bar3e tau karNa, so inako bAlapane meM sandUka meM dhari jala meM bahAe the| so candrapurI meM rAjA sUrya ke yahAM pale / ye gupta bhae the| tAte para ghara palai+ poche kuntI ke tIna putra aura bhraa| yudhiSThira, bhIma aura arjuna aru mAdrI ke nakula, sahadeva - ye doya maga jaru arjuna ke abhimanyu nAma putra bhayA / aise kaurava pANDavana kI utpatti khii| iti pANDavavaMza, sAmAnya kathana / Age droNAcArya ko vaMza-paTTAvalI kahie hai| tahA~ vaMza tau bhArgava hai| tAmeM vAmadeva, mahAvidyAtilaka bhae / tArke, kApiSThala- putra bhayA / tinakaiM yazasthAmA putra mayA / tArke, zravara nAma putra bhayA / tArke, sarAsara nAma putra bhayA tAke~, drAvaNa nAma putra bhayA / tArke vidrAvaNa putra bhayA / tAke~, droNAcArya bhae / tArke, azvatthAmA putra bhayA / iti droNAcArya kul| Age jarA sindhu ko paTTAvalI kahie hai - harivaMza ke vasu ke magadhadeza kA rAjA nihatazatra bhayA / tinake, rAjA satipati bhae / tinake, vRhadratha rAjA bhae / tinake rAjA jarAsindhu aura aparAjita rAjA bhae / so jarAsandhu navAM pratihari bhayA / tAkai, kAlayamana putra bhayA / yaha jarAsindhu kA vaMza kAhyA / iti navaveM nArAyaNa ke samaya ke puruSana kA kathana Age sagara cakro kA vaMza kahie hai| tahAM ikSvAku to vaMza hai| Adijina ke poche, asaMkhyAta rAjA bhae / tA pocheM, rAjA dharaNIdhara tinake, tirayazajaya bhaye / tinake putra, jitazatru aura vijayasAgara ye doya bhae / so jitazatru ke to ajitanAtha bharA aru dUsare bhAI, vijaya sAgarakai, sagara cakrI bhe| tinake, sATha hajAra putra bharA aura bhAgIrathajI bhye| aisA jaannaa| ye sgr-vNsh| aise mahAn puruSoM kI 375 * t gi sI
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su i i 576 paripATI khii| so bhavyanakaM maGgalakArI houu| Age gyAraha rudrana kA kathana kahie hai| tahA~ prathama bhIma nAmA rudra hai| so AdinAtha ke samaya bhae / tAko Ayu. tiyAsI lAkha pUrva kI hai| zarIra ko U~cAI, pAMca sau dhanuSa hai / 2 / dUsarA jayatizatru nAma sI ajitanAtha ke samaya bhayA / inakI Ayu itara lAkha pUrva ! zarIra ko U~cAI sAr3he cyAri sau dhanuSa hai / 2 / tIsarA, navaveM tIrthaGkara ke samaya bhayA, so rudra nAma kA rudra hai| inakI Ayu, doya lAkha pUrva ko hai| kAya, sau dhanuSa hai / 3 / cauthA rudra vizvAnala hai| so dazaveM tIrthaGkara ke samaya bhayA / Adhu. eka lAkha pUrva / kAya kI U~cAI nabbe dhanuSa / 4 / paciva rudra, supratiSTha hai| so zreyAMsa tIrthaGkara ke samaya bhayA / yAkI Ayu, caurAsI lAkha varSa / kAya utuGga 80 dhanuSa hai| 5 / aura chaThavAM rudra, vAsupUjya jinake samaya bhayA / tAkA nAma, acala rudra hai Aya, tAkI sATha lAkha varSa haiN| kAya sattara dhanuSa kI hai / 6 / sAtava rudra. puNDarIka nAma so vimalanAtha ke samaya bhayA / tAkI Ayu, pacAsa lAkha varSa hai| kAya, sATha dhanuSa hai| 7 / aura AThavAM, ajitadhara nAma rudra / so anantanAtha ke samaya bhyaa| tAkI Ayu. cAlIsa lAkha varSa hai| kAya, pacAsa dhanuSa hai| | navavA rudra, jitanAmi hai so dharmanAtha ke samaya mayA / tAkI jaya, bIsa lAkha varSa / kAya, aTThAIsa dhanuSa hai | dazava rudrapIThi nAma hai so zAntinAtha ke samaya bhayA / tAkI Ayu. eka lAkha varSa / kAgha, caubIsa dhanuSa ko hai / 301 gyAravAM rudra, sAtyakI hai so anta meM mahAvIra ke samaya bhayA / Aghu tAkI guNattari varSa hai| kAya, sAta hAtha kI hai / 211ye sarva rudra, gyAraha aGga va daza pUrva ke pATho hoya haiM aura jinakA krodha rUpa, sahaja svabhAva hai| ina gyArahoM kA ho kumArakAla, saMyama kAla, saMyama chUTane kA kAla asaMyama-kAla hI hai| ye pahile saMyama dhAreM haiN| aneka tapa-bala, taiM, inako jJAna zakti Rddhizakti badhai pragaTe hai| taba pIche bhogAbhilASI, mAnArthI hoya, saMyama tarjeM haiN| aisA sarva rudrana kA sahaja svabhAva jAnanA / iti rudra kathana / Age nava nArada kA svarUpa kahiye hai | ye nava nArada haiM, so nArAyaNa ke samaya hI hoya / so tinakI Ayu kAya, nArAyaNa balabhadra pramANa jAnanA | so tinake nAma sunahu bhIma, mahAbhIma, rudra, mahArudra, kAla, mahAkAla, durmukha, naraka-mukha aura adhomukha / iti nArada nAma Age caubIsa kAmadeva ke nAma kahiye haiN| bAhubali, amitateja, zrIdhara, daza-bhadra, prasenajita, candravarNa, agrimukta, sanatkumAra, vatsarAja, kanakaprabhu, meghavarNa, zAntinAtha, kunthunAtha, arahanAtha, 576
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ 277 vijayarAja, zrIcandra, nalarAjA, hanumAna, bAlarAjA, vAsudava, pradyumra, nAgakumAra, zrApAlAra jambusyAmA / ya gIla kAma kAhe : semaMtIvarAdi mAMganakhara kahyA / so anta ke mahAvIra svAmI ke mokSa gaye pIche, jaba ||605 varSa gye| taba rAjA vIra vikramAditya bhaye aura bhagavAna ke mokSa gaye poche, hajAra varSa bAda kalaGkI bhyaa| so yA bhauti paJcamakAla kI maryAdA meM 22 kalaMkI, 21 upakalaMkI, aise 42 rAjA dharma nAzaka hoyge| tahA~, anta kA kalaMkI, paJcamakAla ke anta meM, jalamatha nAma hoygaa| tA samaya meM bho cyAri prakAra ke saMghake, cyAri jIva rheNge| tinake nAma-tahAM indrarAja nAma AcArya ke ziSya, vIrAMgada nAma yatIzvara hoNge|| aura sarvazrI nAma arjikA ho hai| 2 / anila nAmA mahAdharmAtmA zrAvaka ho hai| 3 / aura paMgusenA nAma zrAvikA ho hai|4| ye muni, ArthikA, zrAvaka, zrAvikA, cyAri manuSya, antima dharmAtmA haiM / ina pIche, dharmI jIvana kA abhAva ho hai| inake sammatha, jalamatha nAmA kalaMkI, apane mantrina se puuchegaa| bho mantrI! koI merI AjJA rahita bhI hai, aka sarva jIva merI AjJA mAne haiM ? taba mantrI kheNge| nAtha! tumhArI AjJA sarva jIva mAneM haiN| eka vItarAgI muni, tumhArI jAnA meM nahIM haiN| taba rAjA khegaa| muni kahA kareM haiM ? kahAM rahaiM haiM ? taba mantrI khegaa| vana meM rahaiM haiN| tana teM bhI niSprema haiN| zatru-mitra, tRNa-kazcana, unheM samAna haiN| mahAvItarAga saumpaSTi haiN| bhojana samaya, zrAvakana ke ghara aneka doSa TAla, zuddha-prAsuka AhAra leya dhyAna meM lIna rahaiM haiN| so yati koI kI AjJA meM nahIM haiN| taba kalaMkI kahegA / hamArI bastImaiM jaba bhojana leya taba prathama grAsa, hAsala (kara)kA deMtha / taba muni ke bhojana meM se prathama grAsa leNyge| taba yati antarAya kari vana meM jAya, sanyAsa dhari, tIsare dina paryAya chor3a, kArtika badI amAvasyA ke dina, eka sAgara ko Ayu, sahita svarga meM deva hoyage aura taba hI ye bAta suni kari bAko ArthikA, zrAvaka, prAyikA-nye tIna jIva saMnyAsa dhari, tAhI svarga meM mahAaddhi dhArI deva upjeNge| tA dina hI prathama pahara, dharma-nAza hoygaa| AryakhaNDa meM dharma kA abhAva hoyagA aura tA dina ke madhya rAjya kA nAza hoygaa| tAhI dina ke anta samaya agni nAza hoygii| AryakhaNDa meM agni nAhIM milegii| vastra nAza hoyge| taba sarva nagna raheMge aura anna nAza bhaye, sarva jIva mAMsAhArI hoNge| munikoM upasarga jAni, / asurendra vAya, kalaMkIko vana se maaregaa| so mara kara kugati jaaygaa| pIche sarva andha hoyge| mahAkrodhI 77
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su 1 fr 578 hoMge 1 mara kara naraka-pazU hoNge| tahA~ ho ke Aya upjaiNge| doya zubha-gati kA AvAgamana, AryakhaNDa taiM miTa AryakhaNDa ke jova mahAdukhI hoNge| aise avasarpiNI kA paJcamakAla pUrA hoy| tA pIche ghaTTa kAla ke 21 hajAra varSa, mahAdukha teM pUrNa hoNge| poche jaba chaTTho kAla ke, 46 dina bAkI rheNge| taba sAta dina, khoTo varSA hoyagI / tinake nAma - ati tIvra pavana ko varSA hoya / tA kari sarva parvata pAtauvA (pattA) kI naI ur3eMge / 2 / bahuta zIta ko varSA / 2 / khAre jala kI varSA | 3| jahara kI varSA / 4 / vajrAni kI varSA || bAlU-raja kI varSA |6| dhUma ko varSA tAkari andhakAra hoyagA | 7| ina sAta varSAna haiM, isa kSetra meM pralaya hoyagA / aise sAmAnya savasarpiNI kA vyAkhyAna kiyaa| Age utsarpiNI kA kAla lgegaa| tahAM chaTTo kAla lagate ho bhalo varSA hogii| tAkari pRthvI rasa rUpa hogii| bhAge elaya meM keI jIva, vidyAdhara devoM ne, kara ( hAtha meM ) leya gaGgA-sindhu nadI ke taTa, vijayArddha kI guphA meM jAya dhare the so aba sAtA bhaye aayeNge| tina kari pheri racanA hoyagI / tahA~ utsarpiNI kA prathama kAla lgegaa| tAMmeM rIti, chuTTa kaisI hoygii| parantu yA chuTTI kAla meM Ayu-kAya kI vRddhi aura jJAna kI badhavArI hoygii| aise ghaTTa e kAla kaise 21 hajAra varSa pUrNa hoMyeMge ? taba phira pAMcavA aru utsarpiNI kA dUsarA kAla lgegaa| tAke ikkIsa hajAra varSa tAmeM 20 hajAra varSa vyatIta bhaye jaba eka hajAra varSa bAkI rhegaa| taba utsarpiNI kAla ke caudaha kulakara hoNge| tinake nAma -- kanaka, kanakaprabha, kanakarAja, kanakadhvaja aura kanakapuJja ye pAMca to kanaka (sonA) samAna tana ke dhArI hoNge| nalina, nalinaprabha, nalinarAja, nalinapuJja aura nalinadhvaja- ye pAMca kamala ke samAna tana ke dhArI hoNyge| zeSa padmaprabha, padmarAja, padmapUjya aura padmadhvaja-ye caudaha kulakara, pAMcaveM kAla ke anta meM hoNyge| pheri, caudhA kAla lgegaa| so kor3A kor3o sAgara kA tAmeM, caubIsa tIrthaMkara hoNge| tinake nAma mahApadma, suradeva, supArzva, svayaMprabha, sarvAtmabhUta, devaputra, kulaputra, udaka, prauSTila, jayakIrti, suvrata, arahanAtha, puNyamUrti, niHkaSAya, vipula, nirmala, citragupta, samAdhigupta, svayaMprabha, anuvRttika, jaya, vimala, devapAla aura anantavIrya -- ye caubIsa-jina, utsarpiNI ke cauthe kAla meM, dharma-tIrthake karttA, moha andhakAra ke dUra karavekauM sUrya samAna hoMyage / iti AgAmI caubIsa jin| Age AgAmI bAraha cakravartI ke nAma kahiye haiM- bharata, dIrghadatta jayadatta, gUDhadatta, zrISeNa zrIbhUti, 578 raM gau
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su I f 579 zrIkAnta, padma, mahApadma, citravAna, vimalavAhana aura arissttsen| Age jAgAmI nava nArAyaNa ke nAma kahiye haiMnanda, nandamitra, nandana, nandabhUti, mahAbala, atibala, bhadrabala, dvipiSTa aura tripiSTa -- ye nava nArAyaNa hoNge| inahI nArAyaNa ke bar3e bhAI, AgAmI balabhadra, hoNge| tinake nAma - candra, mahAcandra, candradhara siMhacandra, harizcandra, zrIcandra, pUrNacandra, zubhacandra aura bAlacandra -- ye nava balabhadra, jAge hoNge| Age nava pratinArAyaNa hoNge| tinake nAma zrokaruTha, hariNTa, nIlakaNTha, azvaNDa, sukaNTha, ziSyakaNTha, azvagrIva, hayagrIva aura mayUragrIva - ye nava pratinArAyaNa hoNge| iti pratinArAyaNa naam| Age AgAmI gyAraha rudra hoNge| tinake nAma -- pramada. sammada, harSa, prakAma, kAmAda, bhava, hara, manobhava, mAru, kAma aura aGgana- ye gyAraha rudra khe| aise utsarpiNI maiM torthaGkara, cakrI nArAyaNa balabhadra, pratinArAyaNa - ye bar3e puruSa hoNge| Age bharatakSetra sambandhI, atIta caubIsa - jina ho gaye / tinake nAma kahiye haiM - nirvANanAtha, sAgara, mahAsAdhu, vimalaprabha, zrIdhara, sudattanAtha, amalaprabha, uddhara, aGgira, sanmati, sindhu, kusumAJjali, zivagaNa, utsAha, jJAnezvara, paramezvara, vimalezvara, yazodhara, kRSNamati, jJAnamati, zuddhamati, zrIbhadra, atikAnta aura zAnta --- aise tIna kAla sambandhI, tIna caubIsI tinake nAma leya anta-maGgalakaM unheM namaskAra kiyaa| ye bhagavAn bhavyanakUM maGgala karo aura inake mAtA-pitA Ayu kA pramANa cihna kA varNana kahyA inake vAre jo mahAn nara bhaye / kAmadeva, cakkI, nArAyaNa balabhadra, pratinAyANa, kulakara, rudra, nArada-ina Adi ye mahAna puruSa bhavya rAzi nikaTa saMsArI inakA bhI nAma maGgalakArI hai| kyoMki ye sarva mokSagAmI jina-dharma ke pAragAmI haiN| inakI kathA maGgala ke artha yahAM prarUpaNa karI / iti tInakAla sambandhI tIrthaGkarAdi tresaTha zalAkA puruSana ke nAma Age anta-maGgalako bharatatkSetra sambandhI siddhakSetra ke nAma kahiye haiM kaise haiM siddhakSetra jahAM taiM mahAvrata ke dhArI yogIzvara zukladhyAna ani kari aSTa karma rUpa IMdhana jalAya niraJjana hoya siddhakSetra loka ke anta tahAM jAya virAjate jahAM ananta-siddha birAje haiN| tAteM jahAM taiM prabhu mokSa gae tahA~ jAya tina siddhakSetrana kI pratyakSa vandanA karane ko to mo maiM zakti nAhIM / tAteM isa grantha ke pUrNa karane ke anta - maGgala ke misa kari sarva kSetrana ke nAma letha maGgalAcaraNa kIjiye hai so prathama hI AdinAtha kA nirvANakSetra kailAza parvata hai, so aSTApada kauM namaskAra hoU / 2 / ajitanAtha Adi bIsa tIrthaGkaroM kA pI va t
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ 580 nirvANakSetra sammedazikhara hai| tAko namaskAra houu| 2 vAsapajya-jina kA nirvANakSetra, campApurI kA vana hai tAkU namaskAra houu|3| naiminAtha-jina kU Adi laiya bahattari koDi muni kA nirvANakSetra giranAra zikhara tAkoM namaskAra houu|4|mhaaviir kA nirvANakSetra pAvApura kA parvata hai| tAkaM namaskAra houu| 5 / varadatta Adi sAr3he tIna koDi muni tAraGgA zikhara" mokSa gye| tisa kSetra namaskAra hoU / 6 / lADa narendra Adi pA~ca koDi muni kA nirvANakSetra pAvAgira hai| tAko namaskAra houu| 7 / tIna pANDavana kU Adi leya aSTa kor3i muni kA nirvANakSetra zatrujaya kSetra hai| tAkI namaskAra hoU / 8 / bala bhadrAdi ATha koDi muni ke mokSa hone kA kSetra gajapaMtha zikhara tAkauM namaskAra houu||| rAmacandra, sugrIva, hanumAna dilAkaDI varoM zikSeta suddhogita hai| tA kSetra kU namaskAra hoU / 20 / rAvaNa ke putrAdi sAr3he bAraha kor3i muni kA nirvANakSetra revA-nadI ke taTa para siddhavara-kUTa hai| tisa kSetrakU namaskAra hoU / 11 / indrajIta, kumbhakarsa, rAvaNa ke bhAI-putra tinakA nirvANakSetra culigira nAma zikhara hai| tA kSetra kaM namaskAra hoU / 22 / acalApura ko IzAna dizA meM, mer3hagira nAma zikhara hai tAkauM muktAgira bhI kahai haiN| so yahA~ teM sAr3he tIna kor3i muni mukti gye| so tAkU namaskAra hoU / 23 / rAjA dazaratha ke putranakaM Adi letha eka koDi muni kA nirvANakSetra, koTizilA | hai| tAphU namaskAra hoU / 241 ityAdika aDhAI dvIpa vi tiSThate siddhakSetra, tinaka namaskAra houu| ye / siddhakSetra, isa grandha ke anta-samApti viSa, kavIzvara kaM bhava-bhava maGgala karane meM, sahAya hoU tathA isa grantha ke abhyAsI bhavya jIva tinaka, siddhakSetra-yAtrA samAna phala virSe, sahAya houu| aise siddhakSetra kaM namaskAra kari anta-maGgala kiyaa| Age siddha-loka samAna, akRtrima-caityAlaya maGgalakArI haiN| tAta yahAM grantha ke anta meM, ATha koDi chajana lAkha satyAnave hajAra vyAri sau ikyAsI jina-mandira, anAdinidhana akRtrima haiN| tina pratyeka meM eka sau ATha jinabimba haiN| tinakaM namaskAra houu| tinameM sAta kor3i bahattara lAkha, tau pAtAla-loka haiN| cyAri sau adAvana, madhyaloka meM hai| caurAsI lAkha sanatAnavai hajAra taibIsa, Urdhva-loka meM haiM te saba, maGgala ko rAzi haiM jina-mandira, so kahiye haiM-utkRSTa, madhyama, jaghanya, bheda kari tIna prakAra haiN| / so utkRSTa jina-mandira, lambe 200 yojana, caur3e 50 yojana aura UMce 75 yojana haiM aura madhya caityAlayoM kA
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANa-50 yojana lamve, 25 yojana cor3e, aura sAr3he saiMtosa yojana UMce haiN| jaghanya caityAlayoM kA pramANa 25 yojana lambe, sAr3he bAraha yojana cauDe aura 18 yojana UMce haiN| so bhadazAla vana viSai, nandanavana viSa, nandIzvara | 51 dvIpa viNe, aura kalpavAsIna ke vimAnana viauM tau utkRSTa avagAhanAke dhAraka jinamandira haiN| tinakI nIMva bhUmi meM doya kosa hai saumanasa vana, rucikagira parvata, kuNDalagira parvata, vakSAragira parvata, iSvAkAra parvata, aura mAnuSottara parvata tathA kulAcalana pai, madhya avagAhanA ke jinamandira haiN| vijayAddha. jamjUvRkSa, zAlmalIvRkSa, hana para caityAlayanako avagAhanA-eka kosa lambAI, Adha kosa caur3AI, aura pauna kosa UMcAI hai| aura bhavanavAsI-ghyantara devoM ke kSetroM ke prakRtrima caityAlayoMkI javagAhanAkA pramANa, anya grantha kari jaannaa| utkRSTa catyAlaghanake sanmukha ke bar3e dvAra, 26 yojana UMce, aura ATha yojana caur3e haiN| aura utkRSTa caityAlayanake doU taraphake. choTe-dvAra, ATha yojana UMce, aura cyAri yojana caur3e haiN| madhya caityAlayanake sanmukha ke bar3e dvAra, yojana UMce va kAri yojana pAsa hai| madhya tyAlayanake doU pAvanake choTe dvAra, 4 yojana UMce va 2 yojana caur3e haiN| jaghanyAvagAhanAke caityAlaya, 25 yojana lambe, va 22 // yojana caur3e aura 18 // yojana UMce haiN| tinake sanmukhake bar3e dvAra yojana UMce aura doya yojana caur3e haiN| jaghanya caityAlayanake choTe dvAra, doya yojana UMce va eka yojana caur3e hai| aise tIna bhaida rUpa, caityAlaya jaannaa| ina caityAlayanake tIna-tIna, ratnamayI koTa haiN| eka-eka koTake, cyAri daravaje haiN| tahA~ prathama daravAje te. mandira paryaMta jAve koM, cyAri galI haiN| tahA~ cAroM tarapha, 4mAnastaMbha haiM / daravANana paiM, 6 ratnastUpa hai tina tina koTake bIci, doya antarAla haiN| tina antarAlanameM pahile-dUsare koTake bIca tau vana hai aura dUsare-tIsare koTake bIcimeM dhvajA-samUha hai| tIsare koTake aru jina mandirake bIca, garbhagRha haiN| jaise laukikameM jude-jude koThe hoMya, taise jude-jude garbhagRha jaannaa| aura tina garbha-gRhanake bIca, devachanda nAma maNDapa hai| / so maMDapa, ratnamayI stabhanake Upara kanaka varNa hai| so maMDapa,8yojana lambA 2 yojana caur3A aura 4 yojana UMcA hai| tAke madhya viSa, ratna-kanaka maya siMhAsana hai| tisapara virAjamAna, zrIjina-bimba haiM | jina-bimba kaisA hai, mAno sAkSAt tIrthakara deva hI haiN| pAMca sau dhanuSa, ratnamaI avagAhanA hai|
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ tahAM baha Ura: sipI sariya pozcama batra so sundara kezanakI AmAka dhAre hai| aura mahA ujjavala, hIrA mayI dAMta zomaiM haiN| aura muMgA samAna lAla, adhara-oSTha zomaiM haiN| navIna koMpala samAna lAla ||582 uttama zobhA sahita, komala hastakI hathelo, aura pAMvakI pagathalI, zobhAyamAna haiN| aise zrI jinendra ke pratibimba haiN| so mAnauM aba ho boleM haiN| tathA abahI vihAra kreNge| mAnau dekheM haiN| mAnauM dhyAna rUpa haiN| mAnauM vANI khire hai| mAnauM caitanya hI haiN| 2008 cinha sahita haiN| tinapara 64 jAtike vyaMtaradeva, ratnamayI AkAra liye khar3e haiN| paMktibaMdha hasta jor3e khar3e haiN| so mAnoM camara hI Dhora rahe haiN| aura tIna laukake channa samAna tIna chatra, ratnamayI, zIza pe zobhAyamAna haiN| aise jinabimbi eka-eka garbhagRhameM, eka-eka haiN| 308 garbhagRha haiN| tinameM 278 pratibimba virAjamAna haiN| tinako namaskAra houu| rIse kahe jinabimba, tinake nikaTa doU pArzvana vi zrI devI, sarasvatI devI, sarvalha jakSa deva, aura sanatkumAra dev| ina cyArike, ratramayI AkAra pAIye haiN| ye mahA bhakta haiN| jinabimbanake nikaTa, aSTa. maMgala-dravya zobhe haiM / tinake nAma-mArI, kalaza, ArasI, dhvajA paMkhA, camara, chatra, aura TharaNA so eka jAtike, eka sau ATha--eka sau ATha jaannaa| jaise bhArI 208. kalaza 208, aise jaannaa| aise garbhagRha kA sAmAnya svarUpa kaa| Age isa gRha-bAhya jo racanA aura hai| so kahie hai.-parvameM kahyA jo devachanda maNDapa, so nAnA prakAra ravamayI, svarNamayI-phUlamAlAna kari zobhAyamAna hai| tA maNDapa ke pUrva dizAkaM, jina-mandira hai| tAke madhya meM, svarNa-rUpAmayI, 32 hajAra dhUpaghaTa hai| aura bar3e dvArake doU pAvana viauM, 24 hajAra dhUpa-ghaTa haiN| bar3e dvAranake bAhya, 8000 ranamayI mAlA, zobhAyamAna haiN| tina mAlAna ke boci 24000 svarNamayI mAlA haiN| tina bar3e dvArana ke Age sanmukha, choTe maNDapa haiN| tA virSe solaha-solaha hajAra kanaka mayI dhUpa-ghaTa, aru kanaka mayo mAlA, aru kanaka kalaza pAiye hai| tahAM mukhya maNDapa ke madhya, aneka prakAra ramaNIya zabda karanahArA, stramayI choTA ghaMTA hai| sanmukha dvArake doU tarapha ke choTe dvAra, tina 4 sarva racanA, mAlAdika kA vistAra, bar3e dvAra te AdhA jaannaa| aura sarva mandira ke, tIna-tIna dvAra haiN| pIche kUdvAra naahiiN| mandira ko podhalI bhIti kI tarapha, 8000 ratnamayI aura 24000 svarNamayo mAlA haiN| ghaMTA, apaghar3e Adi aneka racanA, pIche kaM jaannaa| so tahA~ ghaMTA kahyA, so to maMDapakI 282
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghost ho zrI su zrI 503 chatta haiM. laMbatA jAnanA / aura dhUpaghaTa, dharatI pa jAnanA / aura mAlA, cautarapha moti, tinateM laTakatI jAnanI / aise racanA sahita jina mandira haiN| tAke Age 100 yojana lambA, 50 yojana caur3A aura 16 yojana UMcA, jina mandira samAna, eka mukhya maMDapa hai| so aneka racanA sahita jAnanA / tAhI mukhya maNDapa ke Age eka caukora, prekSaNa maMDapa hai| tAkA vistAra 200 yojana lambA-caur3A, aura kucha adhika solaha yojana UMcA hai| aura isa prekSaNa maNDapa ke Age, doya yojana UMcA, 80 yojana caur3A - lambA eka pIThi kahiye cabUtarA hai| so kanakamayo jAnanA / tisa pIThikA ke madhya, caukora, maNimatra, 64 bhojana lambA, 16 yojana UMcA eka manDapa hai| isahI maNDapa ke Age, eka maNimayI, stUpa kI pIThikA hai| so pIThikA, 40 yojana UMcI hai / tisa pIThikA ke cautarapha, 12 vedI haiM / tina eka-eka vedoM ke vyAri-vyAri dvAra haiN| tA pIThikA ke madhya, tIna kaTanI sahita 64 yojana UMcA, aneka-ratnamayI stUpa hai| tA stUpa ke Upara, jinabimba virAjamAna haiM / so aise, 6 stUpa haiM / tina sabakA aisA ho vana jAnanA / tina stUpoMke Age, 1000 yojana lambA-caur3A, eka svarNamayI pITha hai| tAke caugirada, 12 vedI haiN| tIna koTa va cyAri cyAri dvArana kari sahita, koTavedI jAnanA | tisa pIThi ke Upara, eka siddhArtha nAmA vRkSa hai| tAkA skandha 4 yojana lambA, aura caur3A 1 yojana hai| tAkI vyAriH bar3I sAkhAyeM, 12 yojana lambI haiN| choTI zAkhA aneka haiN| aura vRkSa, Upara 12 yojana caur3A hai / aura aneka pAta, phUla, phalana kari sahita hai / so yaha vRtta, ratnamayI jaannaa| yaha eka siddhArtha nAmA, bar3A vRkSa jAnanA / tAke parivAra meM aneka vRkSa haiN| aiso ho racanA sahita tathA aisAhI vistAra dharai, caitya vRkSa hai| aise siddhArtha va caitya the doya mahA vRkSa haiN| so siddhArthavRkSake mUla viSai tiSThati, siddha-pratimA hai| aura caityavRkSake mUlabhAga viSai tiSThatI samabhUmi pai, tIna pIThakA, siMhAsana, chatra Adi aneka prakArako racanA sahita cyAroM dizA viSai. arahaMta pratimA virAjamAna haiN| tahA~ arahaMta va siddha pratimA viSa, vizeSa etA jAnanA / jo siddha pratimA camara-chatrAdiko racanA naahiiN| aura arahaMta pratimA kaiM, bamara-chatrAdikI racanA hoya hai / aura tisa pIThike Age eka pIThi hai tAmai nAnA prakAra dhvajA zo haiM / tina dhvajAke, svarNamayI daNDa haiM so daNDa, 16 yojana lambe haiN| aura eka yojana caur3e haiN| aura tina dhvajAke aneka prakAra varNa haiM / ratnamayo vastra haiM 183 . raM He yo
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ tina dhvajA ke Upara, tIna-tIna chantra zomaiM haiN| tina dhvajAna ke Age, jina-mandira haiN| tina jina mandiroM ke || ar Age, cautarapha, cyAri dizAnakoM, cyAri hada ( talAva) haiN| so hada 200 yojana lambe, 50 yojana caur3e aura daza yojana gahare haiN| ye hada, kanakamadhI vedona kari bhale zobhAyamAna haiN| tinameM kamala phUla rahe haiN| tAke Age mArgarUpa cyAri bothoM haiN| tina bIthana ke doU pAvana viSai.50 yojana U~ce, 25 yojana caur3e, ratnamayI. deva ke kroDA-mandira haiN| tina mandirana ke Age, toraNa haiM so toraNa maNimayI stambhana pari, gola, bhIti rahita ho haiM / so aneka racanA sahita, ramaNIya haiN| so toraNA, motI-mAlA, sATA-sAha kari hobhAyamAna haiN| so toraNa 50 yojana UMce, 25 yojana caur3e haiM / tina toraNoM ke Upara bhAga meM, jinabimba virAjamAna haiM / tina toraNa ke Age, sphaTikamariNa kA prathama koTa hai| tahAM prAmyantara koTa ke dvAra ke doU pArzvana vi, ratnamayI mandira haiN| sI mandira 100 yojana U~ce 50 yojana caur3e haiN| aise prathama koTa parvata varNana kiyaa| prAge pUrva dvAra virSe, jo | maNDapAdi kA pramANa khyaa| tAtai AdhA pramANa, dakSiNa va uttara dvAra kA jAnanA aura kathana, tInoM tarapha kA samAna hai| aise kahi, aba pahile-dUsare koTa ke antarAla meM, jo dhvajA-samUha pAIye hai| so dhvajAna meM daza jAti ke cihna haiN| siMha, hastI, vRSabha, garur3a, mayUra, candramA, sUrya, haMsa, kamala aura cakra aise daza cihna sahita dhvajA samUha hai so eka-eka cihna ko dhvajA, 108 haiN| jaise-siMha jAti ko dhvajA, 108 haiN| aise sarva jAti kI dhvajAyeM jaannaa| so jina-mandira ke eka tarapha kI dhvajAyeM, 2060 mii| jina-mandira ke karoM tarapha kI 4320 tau bar3I dhvajA jaannii| ina bar3I dhvajAna ke sAtha, eka sau ATha-eka sau ATha ghorTI dhvajAyeM | jaannii| aise dhvajA kA vana kayA aura tIsare va dUsare koTa ke antarAla meM jo racanA hai| so kahiye hai-tahAM cyAroM tarapha, cyAri vana haiN| azoka-vana, saptacchada-vana, campaka-vana aura Amra-vana-ye cyAri vana tinake phUla to svarNamayI aru patte baiDrya ratnamayI, harita varga haiN| tinakI kaoNpala marakatamaNimayI haiN| tinake phala mahAmanojJa ratramayI haiN| aise cyAri ho vana daza prakAra ke kalpavRttana sahita, ramaNIya haiN| tina vanana virSe eka-eka caitya vRkSa hai| tinake mUla bhAga meM cyAroM dizAna meM padmAsana zrI arahanta bimba camara-chatrAdi prAtihArya kari zobhita virAja haiN| aise eka-zaka vana meM eka-eka caitya vRkSa hai / tinake tIna-tIna koTa haiN| tinakI tIna-tIna kaTanI
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahita pIThikA haiM ityAdika racanA sahita ratnamayI catyavRtta haiN| ina Adi bAgavAr3I, dhvajApaMkti, kalaza. dhUpa, ghaTa, motomAlA Adi aneka racanA sahita, akRtrima jina-mandiroM kA sAmAnya svarUpa khaa| tAke nikaTa sAmAyika karane ke mandira haiN| tahA~ bhavya sAmAyika kareM haiN| vandanA maNDapa haiM tisake pAsa srAna LE5 karane ke sthAna haiN| jahAM bhavyajana pUjana karaneka sAna kareM so abhiSeka maNDapa haiN| tahAM bhakta-jana nRtya karane ke sthAna so nRtya maNDapa haiM / tahAM gAna karane ke sthAna so jahA bhavya bhagavAna kI gurAmAlA kA gAna kareM so saGgIta maNDapa haiM aura taho nAnA prakAra kI citrAma-kalAdi kI aneka racanA mahAzobhA sahita sthAna, tinakauM dekha, bhavya anumodanA kreN| tinakauM dekhate mana tRpta na hoya so avalokana maNDapa hai| tahAM keIka dharmAtmA-jIvana ke, dharma krIr3A ke sthAna haiM aura kaieka sthAna aise haiM jahA~ dharmAtmA puruSa zAstrana kA svAdhyAya kreN| guNagrahaNa maNDapa haiM / keI sthAna aneka paTa-citrAma dikhAvane ke sthAna haiN| paTazAlA-sthAna hai / aise aneka sthAna akRtrima caityAlayana ke nikaTa paaithe| tahAM dharmAtmA dharma kA sAdhana kareM haiN| aise jina-mandira akRtrima tIna loka sambandhI haiN| tina sarvako antima maGgala nimitta hamArA mana-vaca-kAya kari bArambAra namaskAra hoU / sarva karma rahita siddha bhagavAna aru cyAre ghAtiyA karma rahita ananta catuSTaya sahita barahaMta deva aru muni saMgha vi adhipati AcArya: granthAbhyAsa virSe Apa pravarte aru auranakaM pravattaviM gaise upAdhyAya aura 28mUlaguNa sahita sAdhu aite kahe paJca parameSThI, paJca parama guru tinakauM mana-vacana-kAya yuddha kari antamaGgala ke nimitta hamArA namaskAra houu| aise isa grantha ke pUrNa hoteM bhayA jo harSa tAkari antima maGgala nimitta apane iSTadevakoM namaskAra kari pAya mala dhoya nirmala hone kA kAraNa jAni kavIzvara ne kRta-kRtyAvasthAka prApta hoya apanA bhava saphala maanyaa| iti zrI sudRSTi taraGgiNI nAma grantha ke madhye meM grantha pUrNa hote mamala, nimitta; namaskAra pUrvaka, akRtrima ghetyAlaya varNana pacaparameSThI varNana nAma kA guNatAlIsavAM parva sampUrNa bhayA // 39 // Age aura maGgalakArI, jinarAjake samovazaraNa haiN| tAkA saMkSepa varNana kIjiye hai| maGgalamati kalyANakA AkAra samovazaraNa, bhagavAnake virAjanekA sthAna aneka mahimAkoM liye devopunIta samovazarasa hai| sAkA|
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ pro 586 darzana kiye nAma liye, smaraNa kiye, pApa nAza hoya, puNya saMcaya hoy| rausA jAni. granthake anta maGgalaka, aneka zAstrakA rahasya lena samovazaraNakA svarupa kahiye haiM-tahAM prathamahI samovazaraNako bhUmi, samabhUmi te / / || 5000 dhanuSa AkAzameM UcI hai| tAke cyAroM dizA viSa, samabhUmi te lagAya, samokzaraNa bhUmi paryaMta, bIsa hajAra paiMDI, cyAro dizAoMmeM haiM / te paiMr3oM (sor3hI) svarNamayI haiM / so par3oM, vRSabhadevake hAthase eka hAtha caur3I eka hAtha U cauM, aura eka kosa lambI haiN| aura anya-jinakI, krama teM hona haiN| sohInakA pramANa kahiye haiN| vRSamadevakA jo pramANa hai tAmeM 24 kA bhAga dIjiye, tAmeM se eka bhAga ghttaavnaa| aise neminAtha taka, eka eka bhAga ghaTAvanA / aura pArzvanAtha va vIrake tisa te AdhA bhAga ghaTAvanA so samabhUmi te 2 // kosa AkAzamaiM jaaiiye| tahAM vRSabhadevakI bAraha yojana, nIla ranamayo gola-zilA hai| so to samovazaraNakI samabhUmi hai| yA pai sarva racanA hai| aura tIrthakaranake samovazaraNakA hInakrama hai| so neminAtha paryaMta AdhA-AdhA yojana, hIna hai| pArzvanAtha vorakA pAva-pAva yojana ghaTatA hai| aise mahAvIrakA, 2 yojanakA samovazaraNa hai| tisa zilA viSe, zivAnanako sIdha maiM 4 galI, cyAroM dizAmeM haiN| te galI, zivAnana (bhagavAna)ko lambAI pramANa caur3I haiN| jaise vRSabha devako zaka kosa caur3I, lambI 23 kosa galoM haiM so dhUlazAlake daravAje teM lagAya, gaMdhakuTIke dvAra paryanta lambAI jaantii| aura ina galaunake doU tarapha, sphaTikamaNimayI bhIti haiN| inako vedo khiye| ina doU vedInake boci jo caur3AI, so galIko caur3AI hai aura una vaidIna kI caur3AI vRSabhadevake hAtha te 750 dhanuSa hai| aura jinakI hona hai| tina galonake boci,4 antarAla rupa mami haiN| tima viSa, 4 koTa va 5 vedI haiN| aru ina navake antarAla virSe, bhUmi hai so zilAkai antabhAga virSe koTa hai| tAke pare, caityaprasAda nAma bhUmi hai| tAke pare, vedI hai| tAke paraM khAtikA kI bhUmi hai| tAke pare vaidI hai| tAka pare, puSpavADIko bhUmi hai| tAke pare, dusarA koTa hai| tAke pare, upabanakI bhUmi hai| tAve pare, vaidI hai| tAke pare, dhvajA-samUhakI bhUmi hai| tAka pare, tIsarA koTa hai / tAka pare, kalpavRkSako bhUmi hai / tAka pare, vedo hai| tAka pare, mandirakI bhUmi hai| tAke pare, cauthA koTa hai / tAke pare, sabhA ko bhUmi hai| tAke pare, vedI hai| aise tina galinake antarAla rUpa bhUmi vi. racanA jaannii| tina galina vi.4 koTa va 5 vaidInake dvAra haiM so eka galI sambandhI, nava dvAra haiN| cyAroM
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su f 587 galI sambandhI, 36 daravAje hue| prathama koTa va prathama vedI tAke bIci so prathama bhUmi hai| tAte prathama koTa va prathama vedI, inake bIca galI, so prathama bhUmi khiye| aise hI anya dvAranake bIca dvitIyAdi bhUmi jAnanA / tahA~ prathama bhUmikI galI tAke madhya viSai tau mAnastama hai so cyAri dizA sambandhI, 4 mAnastama haiN| eka-eka mAnastabhake cyAroM dizAnameM cyAri cyAri bAvar3I haiN| isa galIke doU pArzvana viSai doya nATayazAlA hai| aisI hI cauthI galI viSai doya nATyazAlA haiM / ghaTTI galI ke doU pAvana viSai yA dUnI nATyazAlA haiM aura saptamI bhUmi meM, cyAri dizA meM nau-nau ratna- stUpa haiN| AThavIM bhUmi viSai bAraha sabhA haiN| jo galI ke pArzvana kI lambAI sahita vedI haiM so aneka dvArana sahita haiN| tina dvArana ke ratnamayI kapATa haiM koI bhavya, inake cautarapha ko racanA dekhe cAhe haiN| to ina galIna ke dvArana hoya, jAya AyeM hai| yA prakAra galona kI sAmAnya racanA kahI jo ina sarvake madhyabhAgameM tIni pIThi haiN| tAke Upara gandhakuTI hai| tAmeM siMhAsana hai / tApai kamala hai| tApara zrIbhagavAn antarikSa cyAri aMgula, virAja haiM so aSTa prAtihArya sahita cyAri catuSTaya liye, virAjamAna jAnanA / aise inakI sAmAnyapane racanA kaho / aba tinake sthAna batAie hai| inakA vizeSa kahie hai| tahA~ 4 koTa kahe tinameM pahilA koTa, samavazaraNa ko antabhUmi viSai hai so paJca-varNa, ratna cUrNa kA hai| tAteM yAkA nAma, dhUlizAla hai| nAnA prakAra varNa sahita indra dhanuSa samAna vicitra hai| dUsarA koTa, tapAya svarNa samAna lAla hai| tIsarA koTa, svarNa samAna pIta hai| cauthA koTa sphaTikamaNi samAna zveta hai| pAMcoM hI vedI, svarNa samAna pIta haiN| ye cyAri koTa pAMca vedI nava ho ke Upara, aneka varNa kI dhvajA aru aneka zobhA sahita mahala zobhAyamAna haiN| yahAM vaidI aru koTa viSai etA vizeSa hai jo vedI tau nIce taiM laiya Upara paryanta, samAna caur3I haiN| aru aru koTa nIce taiM caur3A aru Upara honakrama hai| aba inake bIci, ATha bhUmi haiN| tAkA vizeSa kahiye hai ---tahAM prathama bhUmi viSai, eka caityAlaya hai aru pA~ca anya mandira haiN| inake bIca bAvar3I, vana, vRkSa ityAdi ko aneka racanA hai| dUsarI bhUmi viSai, khAtikA hai / so ratnamayI pagathena (paiMr3I ) kari sahita hai| nirmala-jala kari bharI hai| so jala kI ur3AI (gaharI ) jina deva ke zarIra taiM cauthe bhAga hai aru vaha svAI, kamalana kari pUrita, nAnA prakAra jalacara va haMsAdika jIvana kari zobhanIya hai aura tIsarI bhUmi 587 mi po
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ X viSa, phulavAr3I hai| jo nAnA prakAra vRkSa, phUla beli kari zobhAyamAna hai aru cautho bhUmi viSa, upavana haiN| so cyAri dizAna viSai cyAri upavana haiN| tinake nAma- azoka vana, saptapaNa-vana, campaka- vana aru Amravana--ye vana, nAnA prakAra uttama vRkSa kari sahita haiM aura ina vana viSai, nAnA prakAra ke deva-krIr3ana ke mandira haiM tathA ye vana, nRtyazAlA bAvar3I, krIr3A parvata, tinakari zobhanIya haiM ityAdika aura bhalo racanA jAnano / tahAM azoka vana viSa, azoka nAma caityavRkSa hai| tAke cautarapha, tona kona ke bhItara, tIna pIThi haiN| tAyeM, azoka vRkSa hai tAke mUlabhAga viSa, cyAroM dizA meM, cyAri arhanta pratimA haiN| tina pratimA jI ke Age eka-eka mAnastambha hai| aise aura tIna vanana meM - saptaparNa caitya vRddha saptaparNa-vana meM hai| campaka- vana meM campaka caitya-vRkSa / Amra-vana meM Amra caitya - vRkSa | aise vana kI racanA jAnanI aura isa vana kI bAvar3ona ke jala kari snAna kIjie, to eka bhava kI agalI - pichalI dIkheM aura bAvar3ona ke jala meM dekhie, tau apane sAta bhava ko agalI - pichalI dIkhe haiN| pazcamabhUmi viSai, dhvajAna kA samUha hai| tahAM eka dizA sambandhI dhvajA kahie haiM - siMha, hAthI, vRSabha, mora, mAlA, AkAza, garur3a, cakra, kamala aura haMsa-ina daza jAti kI dhvajA haiM so eka-eka cihna ko, 208 mahAdhvajA haiN| ina eka-eka mahAdhvajA sambandhI 108 choTI dhvajA aura jaanno| aise eka dizA sambandhI dhvajA kahIM / udhAroM hI dizA sambandho milAie, tau 470880 dhvajA hoMya te sarva dhvajA, ratnamayo daNDana kari sahita haiN| te daNDa, vRSabhadeva ke 88 aMgula caur3e haiN| paraspara dhvajA kA 25 dhanuSa antarAla jAnanA aura chuTTI bhUmi viSai, kalpavRkSana ke vana taha - bAsana, gRha, AbhUSaNa, vastra, bhoga, pAna, jyotiSa, mAlA, vAditra aura dIpaka --ye daza jAti ke vana haiM so cyAri dizA meM, 4 hI vana haiN| tahA~ eka-eka dizA meM, eka-eka vana meM, cyAri caitya vRkSa haiN| tinake nAma - meru, mandAra, pArajAti aura santAnaka--ye cyAri kalpavRkSa, caitya vRkSa haiN| inakA vistAra varNana, pIche azoka caitya vRkSa kA kathana kari Ae haiM, tahAM samAna jAnanA / etA vizeSa hai, jo yahAM siddha-pratimA virAjamAna haiM / sarva vApI, mandira, krIr3A parvatAdi sarva racanA, yahA~-vahAM samAna jAnanA aura sAtavIM bhUmi viSai, ratnamayo mandirana ko paMkti, vana ko aneka zobhA sahita hai| tahAM deva-devI, bhagavAna kA guNagAna kareM haiM / AThavAM bhUmi meM 12 sabhA haiN| tahAM tisa pRthvI sambandhI cyAri antarAla, tinameM doya- doya to galI kI vedI haiM 186 ta + ji NI
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ 501 aura dIya-doya tinake boci sphaTika maNimayI moti haiN| ina cyAroM bhIti ke boci, tIna antarAla haiN| so ho tIna kotthe| aise cyAroM dizAna ke, 12 koThe bhae aru 26 bhoti bhaI / tahA~ ratna-stambha haiM tinapai gharacA zrImarADara hai| motI kI mAlA, ratna ghaNTA, dhUpa ghaTAdi aneka racanA sahita hai aura jagaha teM, yahAM racanA utkRSTa hai| tahA~ 12 sabhA ke, bAraha koThe haiN| tinameM anukamata-munirAja, kalvAsI devI, manuSyaNI, jyotiSI deva kI deviyoM, vyantara deva kI deviyAM, bhavanavAsinI devI, bhavanavAsI deva, vyantara deva, jyotiSI deva, kalpavAso deva, manuSya aura bArahavIM sabhA meM tiryaca baiThe haiN| aise aSTamI bhUmi meM 12 sabhA khaaN| aba ina ATha bhUmina kI galI kA vizeSa kahiga - prathama ho nizAla koTa hai| tAle daramApta haiN| tinake krama teM nAma kahie haiM-pUrva dizA kA vijaya, dakSiNa dizA kA vaijayanta, pazcima dizA kA jayanta aura uttara dizA kA aparAjita--aise nAma haiN| cyAri koTa va pAMca vedIna ke, chattIsa dvAra, cyAroM dizA sambandhI haiM / tAmeM dhUlizAla koTa ke cyAri daravAje to svarNamayI haiN| bodhi ke doya koTa 4 vedI ina chaH ke 24 daravAje, rUpAmayI haiN| cauthA sphaTika maNi kA koTa aru Abhyantara kI vedI ke dvAra jATha, so patrA samAna hare haiN| ina sarva chattIsa hI daravAjena ke Amdhantara-bAhya doU tarapha, maGgala-dravya aura navanidhi ke samUha hai| tahAM eka dvAra ke, doya pArva haiM so hI bAhya-prAbhyantara kari, 4 pArzva bhae so eka-eka pArya ke virSe, jATha-ATha maGgala dravya hai so eka-eka maGgala dravya, 205hoya haiM / jaise-chatra 208,camara 108, aise hI sarva jAnanA / nau nidhi, nava jAti kI haiM so eka-eka jAti kI nidhi, eka sau ATha-eka sau sATha ho haiM aisI jAnanA / so eka-eka pArzva virSe, rAtI racanA jAnanI dhUpa-ghaTa haiN| tinameM sugandha-dravya, devAdi kheve haiM / tinameM mahAsugandha pragaTa hoya rahI hai aura sarva dvArana, ratnamayI toraNa haiN| te motI-mAlA kalpavRkSana ke phUlana kI mAlA, ratra ghaNTA ityAdika racanA sahita haiM / so toraNa dvAra, koTana te U~ce jaannaa| toraNa te, koTana ke daravAje U~ce haiN| samavazaraNa ke eka tarapha ke nau dvAra haiN| tahAM dhUlizAla se lagAya, tIna daravAjena pai to, jyotiSI dvArapAla haiM aura doya dvArana ke Upara, yakSa jAti ke vyantara deva dvArapAla haiN| agale doya dvArana pai dvArapAla, nAgakumAra-bhavanavAsI deva hai aura doya dvArana ke Upara dvArapAla, kalpavAsI deva hai|
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ + su [ fi 590 aise cyAroM dizA viSa cyAri jAti ke deva, dvArapAla haiM sau sarva mahAbhaktimAna maye, hAthanameM asi liye haiN| keI svarNa ko chor3o liye haiN| keI gurja liye haiN| kaI daNDa liye khar3e haiN| aise daravAjena kA svarUpa kahyA / aba prathama bhUmi kI galI viSai, mAnastambha hai| tAkA svarUpa kahiye hai so prathama galI ke madhya viSai vyAri-vyAri dvAra sahita tIna koTa haiN| te koTana ke dvAra, aneka ghaNTA, dhvajA, mAlAna kari zobhanIya haiN| tahAM prathama-dUsare koTa aura dUsare-tIsare koTa ke bIca viSai vana hai| so vana, aneka zubha vRtana kari zobhAyamAna haiN| tahAM koyala, mayUra Adi aneka pakSIna kI dhvani hoya rahI hai| tisa vana viSai lokazala devana ke nagara haiN| tahAM prathama vana kI cyAroM dizA viSai, eka dizA meM indra-lokapAla kA bhavana hai| dUsarI tarapha, yama nAmA lokapAla kA nagara hai| tIsarI tarapha varuNa nAmA lokapAla kA nagara hai| sauI tarapha kunaira nAlA nagara hai| aise prathama vana ke antarAla kA kathana kiyA aura dUsare-tIsare koTa ke dUsare antarAla meM eka tarapha agni jAti ke lokapAlana kA nagara hai / eka tarapha naiRtya jAti ke devana kA nagara hai| eka tarapha pavana kumAra devana kA nagara hai| eka tarapha IzAna jAti ke devana kA nagara hai| aise ye tIna koThana ke doya antarAlana ke nagara khe| tIsare koTa ke Abhyantara meM tIna kaTanIdAra Upara-Upara tIna pIThi haiN| so prathama pIThi to patrA samAna harA hai / tApai dUsarA pIThi svarNamayI hai / tAyeM tosarA pIThi aneka ratnamayo hai / tinako U~cAI vRSabhadeva ke hAtha teM ATha dhanuSa to prathama pIThi kI hai| Upara ko doya pIThi cyAri cyAri dhanuSa kI haiN| tIrthaGkarana ke hona-krama kI haiN| aba ina pIThina kI caur3AI kahiye hai so nIcale doya pIThina ko caur3AI to anya grantha teM jaannaa| Upara ke tIsare pIThi kI caur3AI vRSabha ke 2000 dhanuSa kI hai| tIrthaGkarana ke hIna krama ko haiN| tahAM tIsare pIThi meM mAnastambha hai so mAnastambha nIce se to caukora aura Upara haiM gola hai| tahAM nIce to vajramayI hai madhya meM sphaTikamayI aura Upara patrA samAna harA hai| tAkI doya hajAra dhArA haiN| jaise--stambha ke pahalU hoya taisI dhArA haiN| so mAnastamma ghaNTA motImAlA kalpavRkSana ke phUlana kI mAlA dhvajA ina Adi aneka racanA sahita zobhA kauM dhareM hai| tisa mAnastambha ke Upara bhAga meM cyAri dizAoM meM cyAri arhanta bimba haiN| so aSTa prAtihAryana kari sahita haiN| azoka vRkSa, puSpa varSA, divya-dhvani, camara, siMhAsana, mAmaNDala, devana ke kiye dundumI zabda aura chatra - aSTa 590 You Nau
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su Du 591 prAtihArya haiN| tahAM divyadhvani kI to AbhAsA hai| mAnUM aba ho divya dhvani khiragI aura sarva prAtihArya pAiye hai / tinake darzana kiye pApa nAza hoya hai| isa mAnastambha kI prabhA AkAza viSai yojana paryanta udyota kareM hai| tisake dekhate Azcarya upaje hai| tAke atizaya kari indrAdika devana kA mAna nahIM rhe| sarva kA mAna jAya / sarva namaskAra kareM haiN| aiso mahimA dharai hai / tAtaiM yAkA nAma mAnastambha hai| aise sAmAnya mAnastambha kA svarUpa khaa| aise hI cyAroM dizAna ke mAnastambha kA svarUpa jAnanA / tina mAnastambha ke koTa maiM cyAroM dizA meM cyAri cyAri bAvar3I haiN| tahA~ pUrva dizA ke mAnastambha sambandhI bAvar3Ina ke nAma-nandA, nandottarA, nandravatI aura nandaghoSA / dakSiNa ke mAnastambha sambandhI bAvar3ona ke nAma -- vijayA, vaijayantI, jayantI aura aparAjitA / pazcima dizA sambandhI mAnastambha kI bAvar3Ina ke nAma - azoka, sugratibuddhA, kumudA aura punnddriiknnii| Age uttara dizA sambandhI mAnastambha ko bAvar3Ina ke nAmanandA, mahAnandA, suprabuddhA aura pramaGkarI / aise cyAri dizA sambandhI cyAri mAnastambha kI solaha bAvar3I jaannaa| ina eka-eka bAvar3I ke bAhya mukha para doya-doya kuNDa haiM tahAM ke jala haiM bhavya jIva pAda prakSAlana kareM haiN| bAvar3I jala haiM, pratimAjI kA abhiSeka hoya hai| ye sarva bAvar3I haiM, so svarNa-ratnamayI haiN| ratnamayo pagathena (paiMr3ona) kari sahita, caukora haiN| nirmala jala kari bharI, kamalana kari zobhAyamAna haiN| aise mAnastambha kA sAmAnya svarUpa kahyA Age nATyazAlA kA saMkSepa svarUpa kahiye hai --tahA~ prathama galI ke doU pArzvana ko, doya nATyazAlA haiN| so tIna khaNDa kI haiN| tahA~ eka-eka nATyazAlA viSai 32 akhAr3e haiN| eka-eka akhAr3e meM 32 32 bhavanavAsinI devI nRtya kareM haiN| eka-eka nRtyazAlA ke doU pAvana viSai, doya-doya dhUpa ghar3e haiM aura ye nRtyazAlA, ratnamayI aneka zobhA sahita haiN| aisI hI racanA sahita cauthI galI viSai, nRtyazAlA haiN| vizeSa yatA hai / jo yahAM kalpavAsinI deviyAM, nRtya kreN| aise hI chuTTI galI viSai, nATyazAlA haiM so pAMca khaNDa ko haiM / yahA~ jyotiSI jAti kI devAMganA nRtya kareM haiN| aise nATyazAlA kahIM / so yahAM apane-apane niyoga pramANa, bhakti ko bharI devI, nRtya kari, apanA bhava saphala kareM hai Age ratna stUpa kA svarUpa kahiye hai-tahAM saptavIM galI viSai eka-eka dizA viSai, nau-nau ratna stUpa haiM / so ye ratna rAzi samAna, uttuGga zikhara ko dhareM haiM / tinake boca meM 200 toraNa haiN| tina stUpana ke agrabhAga para, 591 Zhe raM gi pI
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI su [ fir 592 arhanta pratimA virAjamAna hai| so tahAM aSTa-bhraSTa maGgala dravya va prAtihAryana sahita haiN| chatra, camara siMhAsanAdi aneka atizaya pAiye haiN| aise stUpa kA saMkSepa kathA yA prakAra ina pRthvIna kI racanA kahI / paJcama vedI ke Abhyantara-madhya viSai tIna pIThi haiN| so Upara-Upara gola haiN| so prathama pIThi ATha dhanuSa U~cA hai| so vaiDUrya ratnamayI harA jAnanA aura dUsarA pIThi svarNamayI, 4 dhanuSa U~cA hai| tIsarA pIThi, aneka ratnamayI, cyAri dhanuSa U~cA haiN| tahAM prathama poThi kI, solaha pagayA hai| doya pIThi kI 8-8 pagathalI haiN| tina pIThi kI caur3AI vRSabha deva ke samaya, prathama pIThi doya kosa caur3AI sahita hai aura jinarAja ke honakrama hai| prathama pIThi viSai cAroM dizA meM vyAri yakSadeva, mastaka pai dharmacaka dherai, doya hasta jor3e, vinaya teM khar3e haiN| tA dharmacakra ke 1000 Aza haiM / pahiA ( cakra ) ke AkAra, gola hai| tAke teja ke Age aneka sUrya, manda bhAsa haiN| tahA~ prathama poThi paiM, aSTa maGgaladravya haiM aura gaNadharadeva, indra, cakrI Adi bhaktajana haiM, so isa prathama poThi pai car3hi, jinadeva kI pUjA bhakti kareM haiN| Age nahIM cddh'eN| pUjA kari, poche pAyana, pagathena kI rAha utareM haiN| so apanI sabhA meM Aya lidaiM haiN| dUsare pIThi meM ATha dhvajA haiN| tina dhvajAna meM cakra, hastI, siMha, mAlA, vRSabha, AkAza, garur3a aura kamala inake AkAra haiM aru yahAM bhI maGgala-dravyAdi aneka racanA hai aura tIsare pIThi pai gandhakuTI hai| so kAra hai| so gandhakuTI vRSabhadeva ke samaya ko 600 dhanuSa caur3I hai| itanI hI U~cI va lambI hai aura jinake honakrama kI hai| so gandhakuTI aneka motI-mAlA kalpavRkSana ke phUlana kI mAlA ratnamAlA aneka jAti kI dhvajA sugandha dravyAdi sahita zobhAyamAna hai| tArte yAkA nAma gandhakuTI hai| tAke madhya siMhAsana hai| so sphaTika maNimayI, nirmala hai| aneka ratna jar3ita, zo" hai / aneka ghaNTAna kari zobhAyamAna hai| tAke cyAri pAna kI jAyagA, cyAri ratnamayI siMhana ke AkAra haiN| so baiThe siMhAkAra haiM so mAnUM pratyakSa jIvita hI haiN| tathA mAno bhagavAn kI bhakti karane koM zrAvaka vrata ke dhArI, saumya bhAvanA sahita, dharma-zravaNa kauM Aye haiN| aise siMha baiThe haiN| tAteM yAtrAauM siMhAsana nAma diyA hai| tA siMhAsana ke madhya, kamala hai| tA kamala para, antarikSa bhagavAn virAjamAna haiN| so kamala, hajAra pAkhur3I kA lAla varNa sahita hai| tAkI karNikA pai, bhagavAn virAje haiM / tinakaM bArambAra hamArA namaskAra hoU / aba isa hI samavazaraNa ke koTa, vedI Adi racanA kI U~cAI oI 592 ta yI
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ kA pramANa kahiye hai--so samavazaraNa ko pA~ca vedI, cyAri koTa aura galona ko vedo| so inakI U~cAI tau / apane tIrthakkara ke zarIra kI U~cAI ta cauguNI hai aura krIr3A-mandira tathA jina-mandira tathA koTa-caidI ke dvAra ke ratana-stUpa, mAnastambha, dhvajAdaNDa, krIr3A-parvata, nRtyazAlA, caityavRkSa, kalpavRkSa, siddhArthavRkSa, azokavRkSa tathA bAraha sabhA, zrImaNDapa, rAte sthAna apane-apane tIrthakarana ke zarIra kI U~cAIteM.bAraha guNa UMce haiN| samovazarasa kA pramANa-vRSabhadeva kA bAraha yojana pramANa hai / aurana ke yathAyogya ghaTatA hai aura jase- piNI ke jinoM kA samovazaraNa-pramANa, ghaTatA kahyA / taise hI utsarpiNI ke jinoM kA samovazaraNa-pramANa badhatA jAnanA aura videha kSetrana meM samovazaraNa kA pramANa, vRSabha deva ke samAna, sadeva sarva jina kA jaannaa| aise samovazaraNa kA kathana kiyaa| so trailokya prApti, dharma saMgraha, samovazaraNa stotra, dhAdipurANa ityAdika granthoM ke anusAra varzana kiyaa| koI AcArya kari sAmAnya-vizeSa racanA kA kathana hoya,sau kevalajJAna-gamya hai|aise sAmAnya samovazaraNa ko racanA kho| gaise samovazaraNa virSe zrIjinendra virAje hai| so aSTa prAtihArya kari maNDita hai so tina prAtihAryana kA vizeSa kahiye hai / so tahA~ gandhakuTI ke madhya jAkA mUla aru caugirada bar3e vistAra dharai, nAnA prakAra ratramayI zAkhAna va ratnamayI phala-phUla patra sahita, azoka vRkSa hai| tAke dekhe aneka jAti kA zoka jAtA hai hai| tAte yAkA nAma azoka pakSa hai|sh devana kari varSAI. sarva samovazaraNa meM aneka varNamayI mahAsaMgandha sahita kalpavRtana ke phUlana kI varSA, so adbhuta mahimAkArI mAnau NyotiSo devana ke vimAna hI mAkAza te bhagavAn ke darzanakaM Aye haiN| aisI prabhA sahita phUlana kI varSA honI so puSpavRSTi prAtihArya hai| 2 / AkAza virSe devani kari bjaaye| 22 karor3a jAti ke aneka sundara vAdinana ke zabda, so dundubhI vAditra hai| usI kA nAma dundubhI prAtihArya hai| 3 / jaisA jinadeva ke zarIra kA varNa, tA samAna zarIra kI caugirada, golAkAra, zarIra kI prabhA kA maNDala so prabhAmaNDala hai| tAmeM bhavya jIva apane-apane agale-pichale bhava dekheM haiN| usI kA nAma prabhAmaNDala hai|4| tathA aneka ratnamayI siMhAsana zo hai 1 tApa jinadeva virAja / so siMhAsana prAtihArya hai|sh eka dina rAtri virSe 4 bAra cha:-chaH ghar3I paryanta, bhagavAn kI vANI nirai| so divya-dhvani hai| so jese megha garje taise zabda karatI auMTha nAhI hile, tAlavA nAhI hile, sarva zarIra se utpanna bhaI, akSara rahita, bhagavAn ko vAzI khire 5
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI / tAke nimitta pAya jo jIva jisa bhASA kari samameM jAkA jaisA abhiprAya hoya tathA jAkaM jaisA upadeza yogya hoya tisa jIva ke zrotra-indriya dvAra tiSThai pudgalaskandha, tisahI artha ke liye taise hI akSara rUpa hoya, pariNamaiM hai| ||94 tisa kari sarva jIva, judA-judA upadeza dhAraNa kareM haiN| aise atizaya sahita bhagavAn kI vANI kA honA so divyadhvani prAtihArya hai|6| tIna ratnamayo chatra. bhagavAna ke mastaka phireN| so chAtra prAtihArya hai|7| devana kari Dhore gaye 64 ratnamayI camara gaMgAdhArA samAna ujjvala so camara prAtihArya sahita bhagavAn samovazaraNa meM virAja haiN|8| bhagavAna ke hai to eka mukha, parantu cyAroM dizA virSe tiSThate jIva tinakU cyAroM hI tarapha mukha do cyAroM ho dizA ke jIva aisA jAne, jo bhagavAna kA mukha hamAre sanmukha hai tathA unheM bhagavAn ke cyAri mukha dI hai| bhagavAn kI mudrA, binA yatna hI nAsAgra-dRSTi dharai, dhyAna rUpa samatA-rasamayI hoya hai| tAteM bhagavAn kA darzana karanahAre bhavAna kI. darzana karate hI, dhyAna madA kA smaraNa hoya, zAnta dazA hoya hai| tAta vItarAga-bhAva badha hai so mudrA atizaya sahita hai / kadAcit zAntamudrA nahIM hotI to bhaktana kA bhalA nahIM hotaa| tAtai para-jIvana kA bhalA karanahArI, vizvAsa upajAvanahArI, dhyAna rUpa, padmAsana, kAyotsarga mudrA ho hai so dhyAna mudrA ke dhArI bhagavAn tinakI bAhya saMpadA to samovazaraNa hai| Ampantara saMpadA ananta-catuSTayAdi ananta guNa haiN| aise bhagavAn kaM hamArA namaskAra hoU aura jo bhavya bhagavAna ke darzanaka, samovazaraNa meM jAMya haiM, so deva-vidyAdhara tau svecchA se jAya haiN| bhUmi-gocarI manuSya tathA tiryaMca, pagathena kI rAha car3hi kari jAya haiM so kaI jIva to sIdhe hI pagathaina car3hi darzanakauM cale jAMtha haiN| kaI jIva pagathena car3hi ke pIche samabhumi 4 jAya kaiM, samovazaraNa kI galI kI rAha hoya, aneka racanA dekhate, darzanakauM jAMya haiM so je deva, vidyAdhara. cakrI Adi bhavya haiN| so prathama poThi paryaMta jAya haiM aru darzana kari, apane koThemeM jAya tiSThe haiN| pIche keI jIva bAhira Aya, jina-guNa-gAnAdi kareM haiM so samovazaraNa viauM gaye, aisA atizaya hoya hai ki andhe tau netra se dekheM, bahare suneM, rogI niroga hoya / aneka dukha sahita jIva dukha taji sukhI hoya haiM samovazaraNa meM gaye aneka Arati, dukha. zoka, cintA. maya dUra hoya haiN| tahA sarva prakAra sukhI hoya haiN| paraspara jIvanake vaira-bhAva nahIM rahe hai| tahAM siMha-gAya-bhora-sarpa, musA-mAri, kuttA-billI ityAdika jati-virodhI jIva, vaira-bhAva taji maitrI-bhAva kareM haiN| tahA sthAna to saMkhyAta aMgula pramANa hai| parantu tahA
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 fr jIva asaMkhyAta jAveM, to bhI bhIr3a nahIM hoya / tahAM kSudhA tRSA, nahIM lAge / rAga-dveSa nahIM hoya / krodha mAna mAyA lobha nahIM upjaiN| ina Adika samavazaraNa meM aneka atizaya hoMya haiN| aura samovazaraNake bAhya 100 yojana paryaMta, durbhikSa, Iti, moti nahIM hoya / yA prakAra bhagavAnkA atizaya hoya hai / indrako AjJA teM dhanapati deva, samovazaraNa race hai| aise samovazaraNa meM virAjamAna zrIbhagavAn tinakA darzana jinakUM pratyakSa hoya te bhavya dhanya haiN| hama puNya-sampadA rahita. pratyakSa darzanakoM asamartha haiN| tAteM mana, vaca, tana, kari, jinadevako parokSa namaskAra kreN| sau ve bhagavAn, hama isa granthake pUraNa hoteM anta- maGgala viSai, sahAya hoU / aise samovazaraNa vana kiyaa| Age bhagavAnke vihAra karmakA svarUpa kahiye hai| tahAM samovazaraNa viSai virAjamAna bhagavAnke vihArakA jaba samaya ho, taba indra mahArAja avadhi taiM jAnikeM, laukika samaya sAdhavekUM, aisI vinati kareM haiN| hai bhagavAn ! yaha vihAra samaya hai, so vihAra ra aneka bhavya jovanakUM dharmopadeza deyake, unako sumArga batAya tinakA malA kiijiye| taba devendrakA prazna pAya, bhagavAnakA tau vihAra-karma hoya / aru pichalI samovazaraNaracanA vighaTa jAya so bhagavAn jisa mArga viSai vihAra kareM, tisa mArga viSai doU tarapha nAnA prakAra bhaT Rtuke phala-phUla sahita aneka vRkSanakI saghana paMkti, hoya jAya haiN| doU tarapha, cauvalanakai kheta, mahA ramaNIka harita varNa hoya jAya haiM nadI, bAvar3I, mahala paMkti, parvatanakI zobhA, manohara hoya jAya hai / tisa mArga kI sarva bhUmi darpaNa samAna nirmala hoya jAya hai / tisake doU tarapha cAMvalanake phUlai vanakI paMkti, aru tina covalana ke nikaTa doU tarapha nirmala jalako dhArA dhareM, nadI samAna nahara, calyA kareM hai| aura tisa mArga pai, jAkAza taiM meghakumAra jAtike deva, sugaMdhita jalake karA, motI samAna bArIkA barSAvate jAMtha haiN| aura pavanakumAra jAtike deva, manda-sugaMdha pavana, calAvate jA~ya haiN| eka yojana paryanta, sarva bhUmi, kaMTaka rahita karate jAMya haiN| tisa mArga viSai, bhagavAna tau samovazaraNako UMcAI pramANa AkAzameM gamana kareM, tinake pada-kamalanake nIce, 15-15 kamala ke phUlanakI paMkti, 15 paMkti deva raci deMya / so 225 kamalanakA samudAya, eka jAyeMge jhUmakA rUpa rahe / tAke madhyake kamala pai, cyAri aMgulake antara meM pAMva dharate bhagavAn AkAza viSai manuSya kI nAI ga bharatai vihAra kreN| yahAM prazna jo bhagavAn kaiM to icchA nAhIM / so icchA binA Daga kaise bharI jAya ? tAkA 195 595 t Suo 5
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAdhAna-jo bhagavAna ke, cyAri aghAtiyA karma baiThe haiN| tinake kAraNa pAya, vAsI khiranA, uThanA, baiThanA, calanA, Daga bharanA Adi kriyA saMbhava hai| yAmeM icchA-binA kiyA hoya hai, yAta doSa naahiiN| aisA jaannaa| aise to bhagavAna kA vihAra hoy| muni AryikA, zrAvaka nAvikA, cyAri-prakAra saMghakA vihAra, bhUmi virSe hoya hai| kaisI hai bhUmi, sau bIthI ( mArga) rUpa hai so khothoke doU tarapha to koTa haiN| tAke madhya, eka yojana lambI, Adha yojana caur3I rAstA samAna, devana kari racI huI, mahA zaubhAyamAna, ramaNIya, nirmala sthAna Apa galI hai so deva, vidyAdhara, cAraNa-muni, aura sAmAnya kevalI to AkAzameM gamana kare haiN| so nahIM to bhagavAna se ati najadIka, nahIM ati dUra, yathA-yogya sthAna gamana kare haiN| so indra haiM tai tau bhagavAna ke najadIka, bhakti sahita cale jAya haiN| aura sAmAnya, cAra prakArake deva haiN| so dUra cale jAya haiN| so keI deva tau, camara Torate | jAMya haiN| keI deva jaya-jaya zabda karate joya haiN| keI deva, caubadArakI nAI, hAthameM ratra-chAr3I liye, devanA calai-calo. cale-calo, kahate jAMya haiN| devoMke samUhakoM vinaya teM, silasile se lagAvate haiN| ita uta karate jAya haiM 1 aura keI deva, bhagavAnakI stuti karate joya haiM / keI deva vandanA namaskAra karate jAMya haiN| keI harSaka bhare kautUhala karate jAya haiN| aura aise hI manuSya tiryaMca, bhUmi virSe, hapate cale joya hai| keI bhavya, bhagavAna kI tarapha dekhate jAya haiM / ityAdika vihAra samaya, aneka zubha kArya hoMya haiN| so sarva vyAkhyAna, vizeSa jJAnIka gamya hai| hamArI zakti sarva kathA kahanekI naahiiN| aise vihAra-karmakA kathana kiyaa| so mAgU bhagavAn jahA~ jAya virAjeMge. tahAM indrAdika deva, samovazaraNako racanA pUrvokta raceM hai| tA viSai, bhagavAna / hAra kAra, jAya virAjeM haiN| tina magavAnakuM, hamArA namaskAra houu| ye jinendra deva, isa grandhake anta-maGgalakU karaha / ___iti zrI sudRSTi taraGgiNI nAma anya ke madhya meM anta-maGgala nimitta arahaMtadevakaM namaskAra pUrvaka samavazaraNa kapana, vihAra-karma kathana karanevAlA cAlIsA parva sampUrNa bhayA // 4 // Age aura bhI anta-maMgalake nimitta, bhagavAnake mahA bhakta, stotranake kartA AcArya, tina kUnamaskAra kariye hai| tahAM prathama zrI vAdirAjanAma bAcArya, jina-dharmake udyota karavekU sUrya samAna mahA tejasvI, ekI|| bhAva stotrake kartA, tina kU namaskAra hoU / vAdirAja munine, jA kArakha pAya ekImAva stotra kiyA, so 8244
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahiye hai-inane gRhastha avasthA meM aneka rAjya-bhoganake bhoktA hoya, kAmadeva-samAna rUpa dharai, saMsAra-bhogana te udAsa hoya, rAjya bhAra taji, yati-vrata dhaarcaa| so mahAvItarAga pada ke dhArI ko. pUrva karma udaya, zarIra meM / kuSTa roga prakaTyA / so tana, jagaha-jagaha teM phUTa niksy|| mahAdurgandha upjii| so yaha vItarAgI, tana te niSprema | hai| Age hI sUM zarIra kU pudgala-saptadhAtu kA priNDa jAne AtmA-rasa ramatA yogIzvara, zarIra kA upacAra kaDU nahIM vacchitA bhyaa| so vihAra karate, eka nagara ke vana meM sinnddai| so jaba bastI meM AhAra kUjAya, so nagara meM mahAdharmAtmA zrAvaka, nirvicikitsA guNa ke dhArI, yati koM navadhA-bhakti sahita, harSa sau dAna deya, apanA mava saphala maane| aise vana meM rahate, kaI dina bhye| so rAjA kA mantrI, eka seTha thaa| jo mahAdharmAtmA prabhAta uThe vana meM jAya, roja vAdirAja muni kA darzana kari, dharma suni, taba pIve rAjA ke daravAra meM jAya / so koU pApI, isa seTha ke dveSo puruSa ne, jAya rAjA kahI--bho rAjan! isa seTha kA guru, kor3hI hai| so yaha prathama hI usa kor3hI ke darzana kuMjAya, tAke mukha te dharma suni, pIche ApakI sevA meM Ave hai| thAkA guru mahAkor3hI hai| tAkI durgandha Age, koI nahIM tthhre| sI the bAta ucita naahiiN| taba kahIM--yaha bAta kuTha hai| ye seTha, hamArA aisA avinaya nahIM krai| taba cugala ne kahI-yAmeM asatya hoya, tau jo gunahagAra ko gati hoya, so merI krau| taba rAjA ne dUsare dina seTha sUM kahI he seTha ! kyA terA guru kor3hI hai ? taba seTha isakA uttara avinaya vacana jAni, rAjAsaM kahI-bho nAtha ! kahanehAre nai asatya kahI hai| guru zuddha haiM / taba rAjAneM kahI-jo zuddha haiM to hama prabhAta darzana ko caaleNge| aise rAjA ke vacana suni, seTha cintA ka prApta bhyaa| jo maiM rAjA asatya bolyA, so tau vinaya te bolyaa| mere mukha ta~ maiM, guru kau kuSTa hai, aisA ayogya-vacana kaise kahIM ? yeso jAni asatya khaa| aru prabhAta, rAjA darzana* jAya, guru kA zarIra pratyakSa roga sahita dekhegA, to yaha pApiSTha guruko upadrava kregaa| aru merA maraNa bhayA hI hai| parantu guru kI upasarga nahIM hoya tau malA hai ityAdika prakAra saiTha mahAcintAvAna hoya pIche vana meM guru ke pAsa gyaa| so munIzvara jJAna-maraDAra kahI-bho vatsa! terA mukha cintAvAn-udAsa kyoM ? aru tUM prabhAta AyA thA so avAra Avane kA kAraNa kahA ? taba seTha ne guru ke pAsa rANA ke bAvane kI sarva kathA kahI-aru vinatI karI ki yaha rAjA mahAra svabhAvI hai| so mokU mAregA to maarau| parantu
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ bI N Aya yahA~ ta vihAra karau tau malA hai| nahIM to upasarga kregaa| maiM mahApApI tAke nimitta pAya upadrava ho hai| ityAdika seTha kU mahAbhayAvanta bhayA, apanI AlocanA * lie vacana bolatA dekha, munIzvara karuNA kari, dharma / 598 ko prabhAvanA karane kU bolate bhae / bho vatsa! bho bhArya! bhaya mata krau| rAjA darzana kU Avai, to Avane devo| merI guru ke bAda na nuni meM harSa pAzA mdhaa| jo jagat kA nAtha, mere guru ne, mohi abhayadAna diyaa| | so aba bhaya naahoN| taba bhI seTha ne vicArI, jo guru ke tana maiM to, yaha pratyakSa roga hai aru guru ne abhayadAna diyaa| so yaha vacana guru kA, Azcarya upajAva hai tathA seTha vicAra hai| yaha vItarAga guru kI, akhaNDa AjJA hai / so meru calAyamAna hoya to hotha, parantu guru kA vacana anyathA nAhI hoya / tAte. guru kahI-bhaya mati karau, so aba mohi, bhaya naahiiN| aisA dRr3ha nizcaya kari, seTha bhI apane mandira gayA / taba yatIcara ne bhagavAna kI stuti krii| caubIsa kAvya meM, stotra kiyA / so mana-vacana-kAya ekatva zubha rUpa kari, jinadeva ke guNAnuvAda gaaye| so bhakti ke bhAva taiM. anta kAvya ke pUraNa hote, yati ke tana kA sarva roga, nAza bhyaa| sUrya ke teja samAna, tana ko dIgnipragaTa mii| so yati ne bAMyeM hAtha kI choTI aMgulI kI eka nauka, rAjA ke pratIti ke artha, roga sahita rahane dii| bAkI sarva-tana, kaJcana varNa bhdhaa| jaba prabhAta, rAjA darzana nimita, caturaMga senA milAya, mahAdala hita aAyA aru yati ke tana kA roga, saba nagara jAna thA so isa kautuka ke sani, saba nagara ke loga bhI, kautuka-hetu Aye / so vana meM manuSya kA samUha phaila gyaa| rAjA tahAM AyA, jahA~ yatIzvara viraajeN| so bAhana se utari, muni ke darzana kUAge gyaa| so zarada Rtu ko pUrNamAsI ke candramA samAna nirmala kAnti dhAre, samatA samudra, vItarAgI yogIzvarakU desa, muni ke tana kI dIpti ko dekha. vismayakaM prApta bhayA / dUra te namaskAra kiyaa| rAjA ne muni kI aneka stuti karI aru jAneM, rAjA pai cugalI karI thI. tAyai rAjA koya kari. tAkau daNDa deve kA vicAra karatA myaa| taba yatIndra ne, rAjA ke mana kA abhiprAya jAni, AjJA krii| mo nRpendra ! kopa mati karauM / vAna asatya nahIM kahI thii| hamArA tana kuSTa-roga sahita thaa| parantu yA saiTha ne, mere roga kA nAma, avi| naya-maya te nahIM liyaa| so yAke bhaya nivAraNa kaM, prabhu kI stuti ke prasAda hai, zarIra zuddha bhyaa| bAkI yaha zarIra, mahAazuci, sA dhAtu kA piNDa glAni kA sthAna hai| yAke virSe, yati niSpriya hai| parantu seTha ke
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sky- T fir 599 dharmAnurAga sUM, yaha kArya kiyA hai| apane bAMye karakI aMgulI ko nauMka, roga sahita rAkhI thI, so rAjA ko btaaii| kahI, bho narendra ! yaha a~guli samAna, yaha sarva tana thaa| so dharma ke prasAda kari, prabhuko bhakti ke prasAda kari, yaha tana zuddha bhyaa| tAteM tUM kopa mati karai / vAne satyahI kahI thii| aise vacana munike suni, rAjA acaraja kuM prApta bhayA / mithyA buddhi gii| aru zuddha dharmakA dhArI mayA / bArambAra sarvajJa kA dharma prazaMsyA / sarva loga yaha atizaya dekha, mithyA bhAva taji, zuddha dharmake dhAraka bhae / aura zrI vAdirAja munIndrakI stuti karate bhaye / aru vAdirAja - yogIzvara kA kiyA ekIbhAva stotra kauM, ghanai bhavya, maGgalake artha sunate bhaye, par3hate bhaye / aisA ekIbhAva stotra aru isake kartA zrI vAdirAja munIzvara jagata guru. isa granthake anta meM, isa granthake karttA kUM, tathA isa granthake par3hanehArena kUM maGgala kroN| aise vAdirAja nAmA AcArya kUM namaskAra kari anta-maMgala viSai tinake guNanakA smaraNa kiyaa| Age isa granthake anta maMgala karate, zrI bhaktAmara stotra ke kartA zrI mAna kariye hai| kaise haiM zrI mAnatuMgAcArya, pratyakSa jinadharma prakAzanekU dinakara sUrya samAna haiM / aru mithyA-sandeha mayo zikhara, tAke maMjana, indravajrake samAni haiN| pratyakSa bhagavanta deva ke mahAbhakta haiN| tathA kuvAdInako atatva zraddhAna rUpI pravAha rUpa nadI, so kunaya rUpa taraMgani sahita, so jJAna rUpI jIrNa vRkSa tinakauM upAr3atI, apanI svecchA vega rUpa bar3hatI aisI taraMgiNI, tAke kave mAnatuMga guru, kulAcala zikhara samAna haiN| aise gurukUM namaskAra houu| jina naiM bhaktAmara stotra kari pragaTa yaza pAyA / tinateM bhaktAmara stotra kaise bhayA, so kahiye hai| tahAM ujjaina nagarI, jahAM rAja siMha mahA-pratApI, rAjya karai / tAke ratnAvalI nAma strI, so mahA satI, zacI samAna rUpavatI hai so tinakeM putra nAhIM rAjA cintA bhaI / taba mantrIne khii| he nAtha dharma sevana kIje / tAke prasAda, saba sukha hoya hai| aise karate, eka dina rAjA, parivAra sahita vana gyaa| so eka sarovarake tIra muMjake vRkSa noce, eka bAlaka dekhyA / so bAlaka, rAnokUM diyA aura tAkA nAma muMjakumAra rakhA / so bAlaka apane rUpa guNa sahita, baDhatA bhyaa| pIche ketaika dina gaye, ratnAvalI rAno garbha rahyA / so nava mAsa pUrNa bhaye, putra bhyaa| tAkA nAma, siMhalakumAra rkhaa| yaha anukrama taiM, taruNa bhayA / taba pitAne, siMhalakumArake vyAha kiye so zubha rAjoM ko putroM, tinameM eka mRgAvatI nAmA rAnI sahita kumAra Rong + 599 gi so
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ hi 600 kaiM doya putra ghugala bhaye / tinameM bar3ekA nAma zubhacandra, aru choTekA nAma bhatRhari / ye doya-putra krama se, syAne bhaye / janeka vidyA-pravINa bhaye / ekadina rAjA siMha, saMsAra teM udAsa bhaye so muMjakUM rAjya, aru siMhalakU yuvarAja pada deya, Apa yati pada dhAri, Atma kalyANa kiyaa| aba rAjA muMja, rAjya kare so eka dina, rAjA vana-krIr3AkoM gayA thA so jAvate, eka mandira ke dvAra, eka telI ne kudAra nAma vidyA sAdhI thI so tAne kahI -- he rAjan mokUM vidyA sadhI hai so mo samAna, pRthvI meM balI nAhIM / taba rAjA ne kahI tU nauca-kulI kUM rAtI vidyA kA bala kabahUM ho sakatA nAhIM / taba telI ne doU hAthateM jora kari vidyA kA kudAra, dharatI meM gAr3ayA / kaho jo koI yoddhA hoya. to kaaddh'ii| taba rAjA ne apane sAmantanakUM kahI kAr3hau so sarva sAmanta, bar3e-bar3e malla paci pacihAre, kudAra nAhIM niksyaa| taba rAjA siMhala uThyA so eka hAtha kudAra nikAsyA / pA siMhala ne eka hAthate, kudAra gADyA aru kahI pAkI kADhau, to jaaneN| taba tailI, vidyA-bala kari hAradhA tathA rAjA ke malla-sumaTa pacihAre, kudAra nAhIM nikasyA / yatemeM rAjA siMhalake doya putra jAye / 'aru pitAteM khii| prabho! hamakauM AjJA karo to hama kaadeN| taba rAjA, ha~sa kari khii| bho putra ho yahA~ tihArA kAma nAhIM / tihArI barAbarI ke lar3akA - bAlakana meM kor3A karo / taba kumAroM ne kahI he nAtha! binA hAtha lagAye kAdai, to Apake putra jAnahu / so haTha kari, pitA taiM AjJA leya, apane mastaka ke keza leya, kudAra meM urakAya kaiM TakyA soca keM kudAra nikasthA so inakA pauruSa dekha, rAjA muja ne mantrI sUM kahI inakUM mArau ina bAlakana chatai, merA rAjya jamaiM nAhIM / taba mantrI ne ina kumAranakUM kahI tumhArA bAbA tumako mAradhA cAha / tAteM tuma koI dina yahAM sU' bhaago| taba doU kumArananaiM, apane pitAsUM kahI - bho nAtha | hama kUM rAjA mua mAracA cAha hai, so hamakoM kahA mAjhA hoya hai ? taba rAjA siMhala ne kahI tuma tAka mArau / jo Apako hameM, to hanatAko zrApa bhI haniye / yAkA doSa nAhIM / yaha rAjanIti hai| aise vacana pitA ke suni, zubhacandra aru bhartRhari ina doU kumArananaiM kahI he nAtha! hamAreM to ve Apako samAna haiM so bAbA ko kaise mAreM ? so saMsAra teM udAsa hoya, virakta bhaye / aru doU bhAI, tapa dharate bhaye / so zubhacandra to vana meM jAya, dharma dhurandhara guru ke pAsa jina dIkSA dhari muni bhaye / nAnA tapa kari aneka Rddhi paaii| choTe bhAI 600
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhatRharine vanameM jAya tApasIke vrata dhAra so aneka ajJAna tapa kre| so eka dina vanameM bhUlyA so tRSAvanta bhayA nora dekhatA, eka jAyagA vana dAna tApasI, rimAdilegA nApa kareM. tamA rahuMcA / so bhatRharine tisa tApasIke pAsa jAya, namaskAra kiyaa| taba tApasIne, bhatRhari sU khii| tuma apanA nAma-kula kho| | taba matRharine nAma-kula kA so bhatRharine, yAko bar3I sevA karI taba tApasIne rAjI hoya, kalahI tumbI bhara donii| aura khii| yAteM tAMbA, kAna hoya hai| aneka mantra tantra Adi camatkArI-vidyA dii| aise bAraha varSa tAI, matRharijone, tApasIko sevA krii| pIche guruke pAsa te, sIkha maaNgii| pIche bhAI zubhacandraNI kI khabara ko celA bheje| so celoMne, zubhacandra ko gandhamardana parvata pe dhyAnArada, nagana tana, vItarAga dene so bhatRharike celA, doya dina upavAsa kari, bhUkha ta bhAge so Aya matRhari kR khii| tumhAre mAI laMgoTa maahiiN| bhUkha teM toza hai| aru tuma, rAja bhogo ho| so kachu bhAI ko dev| jAte tAkA dAridra jaay| taba mAtRhari ne, pAthA kalara kA tambA, mAI ko bhejaa| so zubhacandrane patthara pai DAla diyaa| taba celAne, bhatRhari saM khii| vaha bhAgyahIna hai, kalaGka DAla diyaa| taba bhatRharine aApa, zubhacandra jo pai jAya, pitA samAna bar3e bhAI kU jAni, vinaya te namaskAra kari kalaMka ko tumbo bAge dhrii| taba zubhacandrajI ne kahI. tUmbImeM kahA hai ? taba matRharine khii| bho prabho / tAMbAteM kaMcana kareM, yA aisA guNa hai / taba zubhacandraNI ne tUmbA uThAya, zilApara dhari pttkyaa| so bhatahAra khii| bho bhrAtA yaha aneka rAjya--sampadA kA dravya, Apane DAla diyA, so bhalI nahIM / hai bhraat| bAraha varSa guru kI sevA bArI, taba mokU unhoMne dInI thii| isa taraha bhAtRhari kauM kheda-cinna dekha zubhacandrajI ne kii| bho vatsa ! rAjya taNi, vana vse| aba bhI kalaMka nahIM tjyaa| yaha kalaMka, munIbaroM kU kalaMka samAna hai| tAteM tajanA yogya hai / aru bho vatsa! tere kalaMka , yAhana to kaMcana nahIM myaa| baru tere svarNa kI cAha hoya, tA dena! tA subhadandra ne, 'cAko gAMva-nIko raga lepa, eka bar3I zilA pe ddaalii| so sarva zilA kaMcanakI maha / so mata hari yaha atizaya dekha, bar3e bhAIke pAyana pdd'e| aneka stuti kari, zina-dIkSA yaacii| taba zubhacandrajI ne dIkSA dii| aru inake saMbodhavai koM, jhAnAva | nAma grantha banAya, dIvAmeM Dar3ha kiyaa| so pIche, dodha mAI. jina-donA sahita tapa karate bhye| asa vahA,
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ ujjaina nagarI kA rAjya, rAjA muMja kreN| so eka dina rAjA muMja, manameM dagA vicAratA bhyaa| jo, siMhala jorAvara hai / yAteM merA rAjya nahIM rhegaa| taba mantrI kuukhii| siMhala kU maarauN| taba mantrIne khii| doSa kahA 602 so kho| nirdoSa ko mAre, mahA-pApa hai| taba eka dAsI sau mili, tAko aMdhA kiyaa| tisa ceTone. siMhala / koM, tela madana karateM, tAke netra phodd'e| taba rAjA muMja, yaha suni dukha karatA bhyaa| jo putra tau dIkSA le gaye, || bhAI aMdhA bhyaa| aba kula nAza bhyaa| maiMne mahA-pApa kiyaa| ityAdi prakAra pachatAtA bhayA sau ete. eka | bhojaka-yAcakane Aya, rAjA muMja kUbadhAI dii| kaho mo rAjan ! tumhAre bhAI siMhalake putra bhyaa| taba || rAjA muMja rAjI hoya. siMhalake ghara AyA so dvAra pai eka zloka likhA dekhyA zloka-varSANi paJca paJcAzat, sapta mAsAn dinatrayaM / bhojarAjena bhoktavyA, sukhena pakSiNa dizA // 1 // __yaha zloka desa, rAjA muMjane paNDitana bulavAya, khii| zloka kisane licyA 1 taba eka paNDitane khii| | bho rAjan / isa bAlaka gaekA mArAmAra honahAra, maiMne likhyA hai| ye bhojarAja, dakSiNa dizA 55 varSa 7 mahInA 3 dina rAjya kregaa| aisI sani, sarva rAjI bhye| bAlaka aneka vidyAnidhAna, krama kari bar3A bhyaa| taba rAjA muMjane bhojaputrakA vyAha kari, rAjya diyA so rAjA bhoja, jagatmeM apane pratApa kari, rAjya kreN| isa bhojarAjAke yahAM. ekavararuci nAma paNDita raha sau tAkI putrI. vara-yogya bhii| so pitA ne putrI suukhii| tU kahai, tAhi prnnaauuN| taba putrI ne khiiN| UMca-kulakI kanyA, apane Aya, ghara nahIM yaacai| jo bhAgyameM hoya, so pAvai / tathA vyavahAranaya kari, mAtA-pitA jAkU pariNAvai, so pramANa hai| aise putrIke vacana suni, pitA mahAkopa kari, eka mahA daridra. mUrkha puruSa khoja, tAhi kanyA prinnaaii| taba kanyA ne kaho, pUrva-karma kI kauna maiTa ? rosI jAni, vaha samatA dharatI bhii| poche vararuci vicAro jo rAjA bhoja pUchegA, tumhArA dAmAda kaisA / paNDita hai? to mohi lajjA upjegii| aisA jAni vararuci, tA dAmAda kaM bahata pddh'aavai| parantu tAkI eka akSara | bhI nahIM Avai / bahuta kAlameM, AzIrvAda var3hAyA so rAjA bhojako sabhAmeM aneka panDita ikaTTa bhaye / tahA~ vararuSi- gi kA dAmAda jAya, rAjA ko AzISa vacana dete azuddha bolyaa| taba rANA ne kahI, mUrkha hai| taba vararuci ne bhazuddha vacana kauM, apanI paMDitAI kari, zuddha kari, rAjA ko btaayaa| ghara jAya amAI ko, mAna-saMDanahAre vacana khe||
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ taba ye apane ko mUrkha jAni, kAlikA devI ke maTha meM, adhomuna jAya para caa| kahI moya vidyA-vara dehU, nahIM to || maiM mari hauN| taba sAtaveM dina, devI prasanna bhii| vAMcchita vara diyaa| kahI-terA nAma kavi-kAlidAsa ho aura vacana-siddha vara diyA so devI ke prasAda te, aneka vidyA-zabda sphure| tAkari sarva paNDita mote| taba sabane / kahI-vidyA kahAM pAI ? taba yAneM kahI-kAlikA devo ke pAsa paaii| taba vararuci yAke pAyana prcaa| kahI-merI kanyA dhanya hai / yAke vacana, satya haiN| aba ye kAlidAsa pragaTa bhsh| so eka dina rAjA bhoja kI sabhA meM jAya, kAlikA * aArAdhI so sarva sabhA kAlikA ko dekha, namaskAra kari, kAlidAsa kI prazaMsA karatI mii| aise kAjidAra yasiddha bhagA sudata seTha, thAhI ujanI nagarI meM rahai / so mahAdharmAtmA, tAke manohara nAma putra thA so eka dina seTha, putra sahita, rAjA bhoja meM gyaa| taba rAjA ne saiTha te puuchii| tihArA putra kahA par3hayA hai? taba seTha kahI bho nAtha ! nAmamAlA grantha, artha sahita pddh'yaa| taba bhojarAja kahInAmamAlA kA kartA kauna ? taba saiTha kahI-dhanaJjaya nAma mahApaNDita hai| taba rAjA kahI-dhanaJjaya teM milaano| | so rAjA-bhoja mahApaNDita, guNIjana kA dAsa, so dhanajaya phU' bulaayaa| Adara sahita rAjA ne bhale manuSya bheje| taba kAlidAsa bolthaa| he rAjan / dhanajaya, kadhU samajhatA naahiiN| jaba dhanaJjaya-kavi AyA, taba rAjA ne dhananjaya kU,U~ce Asana para baiThaka daI aura kahI-tumhArA nAma bdd'aa| so kauna grantha kiye ? taba dhanajaya kahIbho rAjendra! mere kiye grandhamaiM, ina paNDitoM ne merA nAma lopa, apanA nAma dharacA hai| taba bhojarAja ne, paNDitoM ko ulAhanA diyA, ki tuma kAhe ke pariData ho| taba sarva paNDitoM ne kahI-mo rAjan ! yaha dhanaJjaya kaba kA paNDita hai| yAkA guru tau, mAnatuGga muni hai / jo mahAmUrkha hai| yA vidyA, kahA~ tai bAI ? yAkA guru aba bhI vana meM hai| so jAya, hama teM vAda kreN| taba dhanakSaya kahI-bhI paNDita ho! guru kA nAma tau, uttama guNa-rUpa hai so vai vahIM virAja rhaiN| parantu tumhAre vAda kI icchA hoya. to mauteM vAda krau| taba inameM paraspara vAda hotA bhyaa| so aneka naya, dRSTAnta, praznottara kari kAlidAsa Adi sarva pariDatoM kU rAjA bhoja kI sabhA maiM dhanajaya ne jotyaa| saba vacana-baddha bhye| taba kAlidAsa kopa kari bolyaa| he rAjana! yaha mahAmUrkha hai| so yAteM kahA kahA vAda kreN| yAkA guru mAnatuGga hai| so tAkauM bulAiye, tAteM vAda kreNge| taba rANA ne apane bhale manuSya
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnatuGga nAmA munIzvara ke lyAyavai ko bheje / tinateM munIzvara sUkahI-hai nAtha [ rAjA bhoja nai namaskAra kahyA hai aru jApakU bulAye haiN| taba yati ne kahI-hamArA rAjagRha meM prayojana naahiiN| aisI kahI aura nahIM gaye taba kAlidAsa kahI-bho rAjan ! vaha mAnatudramAna kA zikhara hai| mahAmAnI hai so bhalI taraha nahIM jAyegA taba rAjA bhoja, kopa kari kahI yatiko, pakar3i lyaavo| aisI suni, rAjA ke sevaka gaye, so yatikU uThAya lyAye rANA ke pAsa ghara thA so yati mauna sahita, paJcaparameSThI kA dhyAna karate, tiSThate bhye| taba rAjA. kopa kari kahI-yAko bandIgRha meM dhrau| taba rAjA kI jAjJA yAya, kiroM ne yatiko mauhare meM diyA so ar3atAlIsa koThoM ke mItara mude aura saba koThoM ke jude-jude tAle diye| rAjA kI tina muhara karI jaru yati ke pAvana meM bar3I aru hAtha meM hathakar3I, gale meM jela (sAMkala) DAlI ityAdika dRr3ha bandhana kiye / tApa, aneka vizvAsI subhaTa rAkhe / aise mahAsaMkaTa ke sthAna meM, munIzvarakU naajhyaa| so vItarAgI yati, samatA sahita rahe / tahA tona-dina bhaye, taba yatIzvara ne vicArI ki yAmeM jina-dharma kI nyUnatA dikhegii| pApIpana, dharmI-puruSanakU piidd'eNge| rosI jAni jAdinAtha svAmI kA stuti, mahAbhakti-bhAvana sahita krii| 48 kAvya kiye| tinameM aneka mantra, atizaya sahita garbhita kari bhaktAmara nAma diyA so mantra samAna uttama kAvya kiyaa| tinameM AdinAtha bhagavAna ke guNa kahe / so prabhu kI stuti ke prasAda kari sarva koThoM ke tAle akasmAt TUTi gye| yati ke sana-bandhana jhar3a gaye / yati nibaMdhana hoya Aye / so tinakoM dekha. sevaka Dare taba yatikI bahuta baMdhana meM diye so pheri bandhana TUTi gye| taba rAjA bhoja jAya, sevaka ne kahI-bho nAtha ! yati bAhara nikasi Aye haiN| tIna bAra bandhana meM diye tInoM bAra, bandhana mA-Apa TUTe haiN| aisA Azcarya na dekhA, na sunyaa| taba rAjA bhoja ne, kAlidAsa Adi sarva paNDitoMkoM kahIjo yaha atizaya yati kA bhyaa| taba saba ne kahI-mo rAjA ! yaha yati, mahAjAdugara hai / so mantra-tantra kari nikasyA hai| bandhana tor3e haiN| taba rANA | ne dRr3ha bandhana kari punaH koTharI maiM banda kari caukI raakhii| taba yati ne maktAmara stuti kA yATha kiyaa| | so sarva bandhana ttuutte| nirbandhana hoya yati bhojarAja kI sabhA meM aaye| taba rANA yatiko dekha kAMpatA mayA / aura kAlidAsakUbulAya kahI-yati kA taiNa mere bUte sahyA nahIM jAya hai / tAkA yatna karo / taba kAlidAsa 104
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ | kahI--rAjana Darau mati aura usane kAlikA devIkU maaraadhii| jaba devI paayii| sau mahAvikarAla rUpa || banAya tAne kahI-bho kAlidAsa ! kyoM ArAdhI so kahA ? gate ho meM cakrezvarI devI Aya patiko namaskAra | 65 kiyA aru kAlikAkU dekha cakrezvarI ne kahI-re mahApApino! teMne mUrkhana ke saMga kari apanA AtmA pApa-lita kari para-bhava bigADyA / aba tokauM sthAna bhraSTa kari hauM / dvIpata nikAsa ho / tenai yatiko upasarga | kiye| aise cakrezvarI ke vacana kAlikA suna pApa-phalate kampAyamAna hoya cakrezvarI ke pAyana pdd'ii|khii bho mAtA ! mo aparAdha kSamA kari / mo AjJA karau, so karauM / rause nAnA prakAra cakrozvarI kI stuti kari, pIche kAlikA, mAnatuGga guru ke pAyana par3I guru kI aneka vinati karatI maI aru kahI-mI yati / maukoM AjJA karau. so karUM taba yati kahI-bho devii| pUrva bhava meM puNya kiyA. tAke phala devI mii| bar3I zakti paaii| viveka paayaa| aba tU hI hiMsA ko kartA bhaI, so malA naahiiN| jaba hiMsA taSi, dayA-dharma kA sevana karau / aisI AlA. guru ne karI taba kAlikA ne munikU namaskAra kari kahI-mo prabho / bApa teM, manavacana-kAya kari hiMsA kA tyAga kiyA / ApakI AnA moko kalyANa ke bartha hai, so maiMne baGgIkAra krii| bho yatinAtha ! mo aparAdha kSamA krau| aise kAlikA devIko sevA karatI dekha rAjA bhoja pAya muni ke pAyana par3atA bhyaa| dIna hoya gadgad vANI kari kahatA myaa| bho dayAnidhAna ! rasa | rakSa! mo aparAdha kSamA karau / mo dayAmUrti | merA prAyazcitta kaho aru bhava-bhramaNa miTai, so upadeza dehu / taba guru ne kahIbho bhojarAja [ AdinAtha kA dharma seye, kalyANa hoygaa| taba rAjA bhoja, mAnatuna muni pai, zrAvaka ke vrata letA bhyaa| yaha atizaya dekhakara, je paNDita, vAda ko mAye the: so mAna taji, mithyAbhAva chADi, zrAvakavrata dhArate bhaye / taba kAlidAsa Aya mAnatuGga muni ke pAyana pddyaa| kahI-he nAtha ! merA aparAdha kSamA karo aru mohi zrAvaka-vrata dehu / taba guru ne dayA kari kAlidAsakauM zrAvaka-vrata diye / poche rAjA bhoja ne, gurupai namaskAra kari kahI-bho gurudeva ! eka sandeha mohi hai sau kahUM hUM / bho gurudeva ! Apake sarva bandhana TUTe so mantra kauna hai ? so kahau / ye mantra hamakauM dayA kari dehu / taba guru kahI-bhaktAmara mahAmantra bhaneka vighna kA nAzaka hai tAkA smaraNa, paThana, dhyAna, sukhakArI hai| aisA atizaya dekha, aneka mithyA bhAva tajata 605
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhye| so zrI mAnatuGga AcArya ne prathama tau bhaktAmara stavana rAjA bhojakoM pddh'aayaa| tA pIche, sarva jagata ke | bhavya-jIva tAkauM paThana karate mye| so bhaktAmara ke kartA, vighna ke hartA, maGgala ke kartA, zrI mAnatuGga guru su! mokauM isa grantha ke puraNa hoteM, ansa-maGgala meM sahAya krau| aise mahAatizaya ke dhAraka, paJcamakAla meM sAdhu bhaye / tinakU maiMne grantha ke anta-maGgala nimitta smaraNa kiyaa| . iti zrI sudRSTi taraGgiNI nAma grantha ke madhya meM anta-maGgala nimitta, ekIbhAva ke kartA zrI dhAdirAja munIzvara timake guNoMkA smaraNa tathA bhaktAmarake kartA thImAnatuna nAmA guru; tinake guNanakA cintana, tathA stotranake ____ kAraNoM kA varNana karanevAlA ikatAlIsavAM parva sampUrNa bhayA / 41 // aise isa grantha ke pUrNa hote, anta-maGgala ke nimitta, kalyANa ke artha, iSTadeva, paJca parama guru, siddhakSetra, samovazaraNa viSaM virAjate bhagavAn, akRtrima jina-bhavana, ina Adika sarva kA smaraNa, dhyAna kari, tinakU namaskAra kiyaa| tAkari hamane apanA manuSya-janma pAnA, saphala maanyaa| kAhe te so kahiye hai--jo yaha grantha, sAgara samAna gambhora, naya taraGgana kari bharayA, nahIM dRSTi pare hai sAmAnya jJAna meM artharUpI maryAdA kahiye pAra jaako| rose agAdha guNa-nidhi kA pAra pAnA, hamase jJAna daridrInA, mahAdurlabha / so iSTa deva guru ke prasAda, tinako bhaktike atizaya kari grantha pUraNa bhyaa| so yaha Azcarya aisA bhayA jaise koI bhujA rahita puruSa, antaka svayaMpUramaNa samudrako tirake pAra hoya, lokanakU vismaya upajAvai / aisA ye kArya jaannaa| tathA koI dhana rahita daridrI puruSane vyAha rcyaa| aru bar3I jAyagA sagAIkA saMbaMdha kari, hajAroM manuSya nevate deya paradeza se bulaaye| so isako kriyA dekha, jo dhanavAna thaiH so hA~ si karate bhye| jo dekho, ghara virSe to eka dinako antra naahiiN| aru vyAha, aisA bhArI racyA hai / so kaise baneMgA ? aru yaha puruSa bhI, apanI ajJAna-ceSTA dekha, ciMtAvAna | bhyaa| maiMne apanA puNya-bala nAhI vicAra thA, aru kAraNa dIrgha radhyA! yaha kese pUrNa hoygaa| aise yaha puruSa cintA karatA rAtriko tiSTha thaa| so yAke puNya teM, koI devatA Aya, cintAmaNi deya gyaa| so yA puruSane cintAmaNike prabhAva se, prabhAta malA byAha kiyaa| vAMcchita sabanako bhojanajyonAra deya, jagatako Azcarya upajAya, yaza paayaa| taise hI maiM jJAna-dhana rahita, grantha rUpI bar3I zAdI racI thii| tAke pUrNa honekI bar3I cintA 05
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 thii| jo yaha kArya kaise siddha hoyagA? so koI pUrva-puNya te. iSTa devane, jJAna aMza mayA cintAmaNi diyaa| tAke prasAda kari, nirvighna kAryakI siddhi paaii| so isa bAtakA hamakoM mahA adbhuta sukha bhyaa| tathA jaise koI bAlaka-buddhi-puruSa, zakti rahita kASThakA khaDaga dhAdhi prabala vairokA gar3ha jItinekauM saMgrAma kari, jIti pAya, gar3ha laiMya jagata ko Azcarya upajAtha, yaza pAvatA myaa| taise hI maiM jJAna-bala rahita tuccha akSara mAna leM, rosA mahAna grantha pUrNa kiyA / so ye bhI prAzcarya hai| ina mAdika Azcarya sahita, isa granthake pUrNa hote harSa bhayA / granthakartA apanA janma, kRta-kRtya mAnatA bhyaa| jo yA tana teM, zubha kArya karanA thA, so kiyaa| aise apanA bhava dhanya maanyaa| parabhava sudharanekI sAI (byAnA)samAna, AzA bhaI tAkari parama-sukha bhayA / isa grantha virSe aneka sAna taraGga upajoM jAkA kathana pAiye hai| tAla dhAke adhyayana kira, saSTi hoya / aru jJAna-taraDanakA rahasya jAnai / to tattvajJAna pAya parama sukhI hoya, mokSa mArgakA jJAtA hoya / pApa-puNyake zubhAzubhakA bhI vaittA hoy| ucca pada pAya, paraMparAya janma maraNa maiTai aisA jAni isa granthakai abhyAsa virSe pravartanA yogya hai| aise isa granthako bAlabodha va canikA rUpa TIkA, apanI AlocanAkU lie, Adi-aMta iSTa deva-guruko namaskAra kari pUrNa krii| me vastu guNa sahatA, vastu karma rahanA, siddha kahatA so devA / catu pAta nivAre, caguNa ghAre, tana piti kAre tisa sevA / / tAko so vAnI dharma kahAnI, ziva darazAnI, maiM dhyAU / te nagana bArIrA, saba jaga pI-harA, tapa ghara dhIya guNa gAUM // 1 // ye deva parama guru, tiSThI mo sara, he ziSa sukha kara jgnaathaa| maiM inako dAsA, aura na ASA, hai yaha pyAsA, rakSa tathA 11 yaha Teka hamArI he guNakAro, tuma thuti pyArI, pApa harA / so modIje, Dhola na kIje, leya gharoje, mokSa-dharA // 2 // yaha sudRSTi taraGga hai, tAko yaha vistaar| sAgara sama jo yaha tirai, samyaka Teka sudhaar|3| guru AjJA-naukA caDhe, zaGkA sakala nidhAra / te sadRSTi taraGgake, utare paile paar|| zItala-jinake janma thali, grantha samApati kiin| vighna miTe maGgala thaye bhaye pApa saba hIna / 5 / Teka gaI agha kAranI, rahI Teka muni daay| so yaha mava-mava Taika hama, milai Teka vRSa dAya / 6 . saMvat aSTAdaza zataka. phira Upara ar3atosa / sAvana sudi rAkAdazI, ardhanizi pUraNa kiin|7| 6.7 tira | iti zrI sudRSTi taraGgiNI nAma anya ke madhyameM kavi AlocanAdi kA varNana karanevAlA vyAlosaMvA parva sampUrNa // 42 // iti zrI paNDita Tekacandra jo kRta, sudRSTi taraGgiNI nAma granma tathA tAkI bAlabodhinI TIkA sampUrNa /